ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
ΣΤΗ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Ι – ΣΕΙΡΕΣ

Διδάσκουσα : Δρ. Μαρία Αδάμ

Λυμένες ασκήσεις

1). Να μελετηθούν ως προς τη σύγκλισή τους οι σειρές και να βρεθεί το άθροισμά τους, όπου αυτό
είναι δυνατόν:

∞
n +∞
 3n + 1  +∞
 1 
∑
1
(α) ∑ , (β)  n , (γ) ∑  n 2
− 
n + 2n + 1 
2
n =1 n +n
3
n =1  2  n =1

Λύση:

∞
n n n 1 1
(α) ∑ = =
αποκλίνει, επειδή ≈ 1/ 2
n =1 n +n
3
n +n n
3 3/ 2
1 + 1/ n 2
n1/ 2
1 + 1/ n 2 n

+∞
 3n 1  +∞  3n  +∞  1  1 1
(β) ∑  n + n  = ∑  n  + ∑  n  = ∞ + = ∞ + 1 = ∞ , άρα αποκλίνει αφού η πρώτη
= n 1 2 =2  n 1= 
2 n 1  2  2 1 − 1/ 2
γεωμετρική σειρά έχει λόγο (3/2)>1.

+∞
 1 
+∞
 1 1 
∑
1
(γ) ∑  2
n =1  n
−  =  2 −
n + 2n + 1  n =1  n
2
(n + 1) 2
 =(τηλεσκοπική)=1.


2). Να υπολογισθούν τα αθροίσματα των παρακάτω σειρών :


2  3n  3  2n
α)  5n
n 1

1
β) 
n 0 2n  12n  1

2  3n  3  2n
 
3n 
2n
Λύση: α)  5n
 2  5n  5n  (γεωμετρικές σειρές)
 3
n 1 n 1 n 1
3 2 3 2
 n  n
 3   2 
 2    3    2  5  3  5  2  5  3  5 
 
n 1 5
 
n 1 5
3 2 2 3
1 1
5 5 5 5
3 2
 2 3  32  1
2 3

1
 
1
β)  2n  12n  1 (τηλεσκοπική σειρά)
n 0

1 A B 2A  2B  n  A  B 
  
2n  12n  1 2n  1 2n  1 2n  12n  1
2A  2B  0 2 1  B   2B  0 4B  2  0 B  1/ 2 
       
   
A  B  1  A  1  B  A  1  B  A  1  1/ 2  1/ 2
 
  

1  1 1 
 2n  12n  1  2 2n  1  2 2n  1 

n 0 
n 0  

1 1
 a1  limn  an   limn  
2 2  1  1 2 2n  1
1 1
 0 
2 2

3). Ποια από τις παρακάτω σειρές συγκλίνει και ποια αποκλίνει; Αιτιολογείστε την απάντηση σας.


∑( )
∞
n 
2n 2  1
α)
n =1
n +1 − n β) n
n 1
2
1
γ)  3n 4  1
n 1

3n 2  1 
n 
en
δ)  2 ε) 2 n
στ)  2
n 1 4n  3 n 1 n 1 n

( ) ( )
2 2
n +1 − n 1 1 ∞
1 ∞
1
Λύση: α) n=
+1 − n = ≥ . Η σειρά ∑ = ∑ 1/ 2
n +1 + n n + 1 + n 2 n + 1 =n 1 = n +1 n 2 n

∑( )
∞
απειρίζεται θετικά και επομένως και η σειρά n + 1 − n απειρίζεται θετικά.
n =1

1
β) Χρησιμοποιούμε το γενικευμένο κριτήριο σύγκρισης με τη σειρά  n   .
n 1

 n   1  n 2 
1
lim   2    = lim 2 = 1 > 0 . Εφόσον η σειρά
n →+∞
  n +1   n   n →+∞ n +1
n
n 1
απειρίζεται θετικά, τότε και η

n
σειρά  2 απειρίζεται θετικά.
n 1 n  1

1
γ) Χρησιμοποιούμε το γενικευμένο κριτήριο σύγκρισης με τη σειρά n
n 1
2
 

  2n 2 − 1   1   2n 4 − n 2 2 
1
lim   4    =
 lim = > 0 . Εφόσον η σειρά  συγκλίνει θα συγκλίνει και
  3n + 1   n  
n →+∞ 3n + 1 2
n 1 n
n →+∞ 2 4
3
∞
2n 2 − 1
η σειρά ∑ 4 .
n =1 3n + 1

3n 2 + 1 3 ∞
3n 2 + 1
δ) lim 2 = ≠ 0 . Άρα η σειρά ∑ 2 αποκλίνει.
n →+∞ 4n + 3 4 n =1 4n + 3
n 1

n 1 1 n 1 1 n
ε) Εφαρμόζουμε το κριτήριο λόγου. lim 2n  lim   1 . Άρα η σειρά  n
2 n  n 2 n 1 2
n 
n
2
συγκλίνει.

2
 e n 1
(n  1)2 n2
στ) Εφαρμόζουμε το κριτήριο λόγου. lim n  e  lim  e  1 . Άρα η σειρά
n  e n  (n  1)2

n2

en
 n 2 αποκλίνει.
n 1

Άσκηση 4.

(α) Για ποια από τις τιμές του x συγκλίνει η σειρά :

n
∞
 x2 + 1 
∑ 
n =1  3 


(β) Δίνεται η παρακάτω σειρά :

( −1)
∞ k

∑
( 2k + 1)
3
k =0

π3
η οποία έχει αποδειχθεί από τον Euler ότι συγκλίνει στον αριθμό . Προσπαθήστε να υπολογίσετε
32
π3
το πλήθος n+1 των όρων της σειράς που πρέπει να πάρουμε ώστε να προσεγγίσουμε το (και
32
συνεπώς και το π) με ακρίβεια ε = 10−6 . Μπορείτε να υπολογίσετε το άθροισμα των n+1 πρώτων
όρων και κατά συνέπεια να εκτιμήσετε το π ;

∑ ( −1) an όπου an n 

n
Υπόδειξη. Πρώτα αποδείξτε ότι έχουμε μια εναλλάσσουσα σειρά π.χ.
n =0
είναι θετική, φθίνουσα και με όριο το μηδέν και στη συνέχεια κάντε χρήση της ανισότητας
k
S − ∑ ( −1) an ≤ ak +1 ώστε να υπολογίσετε το πλήθος των όρων k που θα πρέπει να πάρουμε ώστε
n

n =0
k
να υπολογίσουμε το άθροισμα S. Θα πρέπει να έχουμε S   1n an  106 .
n 0

n
 x2 + 1  x2 + 1 x2 + 1
Λύση: (α) Εφαρμόζουμε το κριτήριο ρίζας: lim n =  =
lim . Η γεωμετρική
n →+∞ n →+∞
 3  3 3

x2 + 1
σειρά συγκλίνει για < 1 ⇔ x2 < 2 ⇔ − 2 < x < 2 .
3

Για x   2 η σειρά γίνεται  1 η οποία αποκλίνει.
n 1
Τελικά το διάστημα στο οποίο η σειρά

συγκλίνει είναι το − 2 < x < 2

1
(β) Έστω an  3  0 . Παρατηρούμε ότι
2n  1
1
( 2 ( n +=
1) + 1) ( 2n=+ 1) ( 2n + 1) < 1
3 3 3
an +1
=
( 2 ( n + 1) + 1) ( 2n + 3)
3 3
an 1
( 2n + 1)
3

3
(γιατί ο παρονομαστής είναι μεγαλύτερος του αριθμητή). Άρα
an +1
< 1 ⇒ an +1 < an και επομένως η (an ) είναι γνησίως φθίνουσα.
an
1
Επίσης
= lim an lim= 0.
( 2n + 1)
n →+∞ n →+∞ 3

( −1)
∞ k

Άρα η ∑ συγκλίνει.
( 2k + 1)
3
k =0

( −1)
k n
1
S −∑ ≤ ≤ 10−6 ⇒ ( 2n + 1) ≥ 106 ⇒
3

( 2n + 1) ( 2n + 1)
3 3
n =0

102 − 1
⇒ 2n + 1 ≥ 102 ⇒ n ≥
=49.5
2
Αρκεί να πάρουμε n  50 , οπότε n + 1 =51 .
( −=
1)
n
50
π3 1
∑
n = 0 ( 2n + 1)
3
0,968947 
32
⇒ π  ( 32 ⋅ 0,968947 ) 3  3,14159

5). Χρησιμοποιώντας το κριτήριο του λόγου, να βρεθούν όλες οι τιμές του x για τις
οποίες συγκλίνουν οι σειρές:
+∞
( x + 1) n −1  1− x 
+∞ n

∑
n =1 n ⋅ 6n
∑
n =1
n  
 x +1 
2

Λύση.
i. α. Εφαρμόζουμε το κριτήριο λόγου:

( x + 1) n
6n +1 ⋅ (n + 1) 6n ⋅ n ⋅ ( x + 1) n n x +1
lim −
= lim + −
= x + 1 ⋅ lim =
n →∞ ( x + 1) n 1 n →∞ 6 n 1
⋅ (n + 1) ⋅ ( x + 1) n 1 n →∞ 6 ⋅ ( n + 1) 6
6 ⋅n
n

| x + 1| +∞
( x + 1) n −1
Άρα, αν
6
< 1 ⇒ | x + 1|< 6 ⇒ − 7 < x < 5 , τότε η ∑
n =1 n ⋅ 6n
συγκλίνει.

| x + 1| +∞
( x + 1) n −1
Για
6
> 1 ⇒ x > 5 ή x < −7 , προφανώς η σειρά ∑
n =1 n ⋅ 6n
αποκλίνει.

+∞ +∞
1 1 1
Για x = 5 , προκύπτει η αριθμητική σειρά
=n 1=n 1
∑ 6n = 6 ∑ n , η οποία αποκλίνει,
όπως η αντίστοιχη αρμονική.
(−6) n −1 1 +∞ (−1) n
+∞

=
∑
Για x = −7 , έχουμε
n 1=n ⋅ 6n
=− ⋅∑
6 n1 n
, η οποία συγκλίνει, γιατί είναι η

εναλλάσσουσα αρμονική, (ικανοποιεί τις υποθέσεις του κριτηρίου Leibniz).

Συνεπώς, η σειρά συγκλίνει όταν x ∈ [−7,5) .

4
 β. Εφαρμόζουμε το κριτήριο λόγου:
n +1
 1− x 
(n + 1)  1 + x 
2 
1− x (n + 1) 2 1 − x
lim = ⋅ lim =
n →∞ n2  1− x 
n
1 + x n→∞ n 2 1+ x
 
 1+ x 
.
1− x 1− x 2
Άρα, αν < 1 ⇒ −1 < <1 ⇒ 0 < < 2 ⇒ x > 0 , τότε η
1+ x 1+ x x +1

 1− x 
+∞ n

∑
n =1
2
n   συγκλίνει.
 x +1 
1 − x
1 + x > 1 ⇒ −1 < x < 0
1− x   1− x 
+∞ n

Για
1+ x
>1 ⇒  ή , η σειρά ∑ n2   δεν συγκλίνει.
 x +1 
1 − x n =1
 < −1 ⇒ x < −1
1 + x
+∞
Για x = 0 , η σειρά ∑n
n =1
2
αποκλίνει, όπως η αντίστοιχη p-σειρά ( p = −2 ).

Συνεπώς, η σειρά συγκλίνει όταν x ∈ (0, ∞) .

∞
( x − 1) n
6 ). Να βρεθούν όλες οι τιμές του x ∈  , για τις οποίες συγκλίνει η σειρά: ∑n =1 n
.

Λύση:
Με το κριτήριο του λόγου έχουμε ότι για x − 1 < 1 δηλαδή 0 < x < 2 συγκλίνει και για x − 1 > 1
δηλαδή x<0 ή x>2 αποκλίνει. Για x=0 συγκλίνει (κριτήριο Leibniz) , για x=2 αποκλίνει (αρμονική
σειρά).

-----------------------------------------

5
 Άλυτες ασκήσεις
i) Να εξετασθεί αν οι ακόλουθες σειρές συγκλίνουν
∞
 4 2 ∞
 1 1  +∞
e3n +1
(a) ∑  n+ n
n =0  5 3 
(b) ∑
n=2
3n  n − n 
4 2 
(c) ∑
n = 0 (3n + 2)
2

 6 2 
∞ ∞ n ∞
 5 2 3  2 3
(d) ∑  n + n − n 
n =1  2 5 4 
(e) ∑ (−1) 1 − 
 n
n
(f) ∑ 2 n
+
(n + 1)!
+ 
n +1 
n =3 n =1 
n +1 ∞ ∞
n −1 ∞
n 4 + 6n − 6
(g) ∑ n (h) ∑ n (i) ∑
n =1 4 n =1 2 n =1 n4
και σε περίπτωση θετικής απάντησης να βρεθεί το αντίστοιχο άθροισμα.

∞
1
ii) Θεωρώντας ως δεδομένο ότι ισχύει ∑x
n =0
n
=
1− x
, x < 1 , να βρεθούν τα διαστήματα

σύγκλισης και τα αθροίσματα των ακόλουθων δυναμοσειρών:

 3n
∞
1  n
∞ n ∞ n
 x 3
(a) ∑ − 
n =0  4
(b) ∑  
n =1  x 
(c) ∑  2n − n  x
n =0  x 4 

iii) Να εξετασθεί αν οι ακόλουθες σειρές συγκλίνουν

∞
6n + 4 ∞ ∞
n3 + 8n 2 + 8
∑ ∑
3n
1)
n =1 3 + 16
n
2) ∑
n =1 5 ⋅ ( n + 1)!
n
3)
n =1 2n + 10n + 12
4

∞
3sin ( nθ ) ∞
n 3 − 6n ∞
( n + 1)!
4) ∑ 2n
n =1
2
+ 4n + 3
5) ∑ 2 ( n + 1)!
n =1
6) ∑
n =1 n3 + 8

∞ ∞ ∞
6 6 1
7) ∑
n =1 2 + 16
n
8) ∑
n =1 2 + 16
n
9) ∑
n =1 n ( n + 1)

( −1) n
n
7n + 5
∞ ∞ ∞
2n 2 + 8n + 10
10) ∑ n 11) ∑ 12) ∑
n =1 ( n + 2 ) e
n +1
n =1 3 + 4 n =1 2n + 4n + 2
5

cos ( nπ a ) ( −1) ( 2n + 3)
∞ n +1
∞ ∞
14) ∑
n!
13) ∑
n =1 n n =1 n2
15) ∑
n =1 ( n + 2 )( n + 1)

∞
2n + 1 ∞
( −1)
n −1
n ∞ ( −1)
n +1
(n 2
+ 1)
16) ∑ 2
n =1 4n + 6n + 1
17) ∑n =1 n +1
18) ∑
n =1 3n 2 + 2

∞
e3 n + 2 ∞
n ∞
5n − 2 n
19) ∑ 20) ∑ 21) ∑
( 3n + 2 ) n =0 n + n + 3 n =1 3 + 7 + 6 ⋅ 4
2 2 n n n
n =1

( −1)
n
∞ ∞
n 5 + 8n ∞
5n + 2 n
22) ∑ 23) ∑ 4n 5
24) ∑ 3n
n =0
3
n2 + 3 n =1 n =1

6
 ∞
∞ ∞
3 n +1 ln n
∑ (−1)
sin n
25) ∑ (−1)n
n =1 n2
26) ∑ (−1)n+1
n =1 n +1
27)
n =1
n +1

∞ ∞ ∞
1 6 3n 2
28) ∑ (−1)n+1
n =1 ln n3
29) ∑
n =0 2
n
+ +
( n + 1)! n + 1
30) ∑ (−1) n +1 n 10
n =1

iv) Να βρεθούν όλες οι τιμές του x ∈  για τις οποίες οι ακόλουθες σειρές
+∞
( x − 2) n −1 +∞
2n ( x − 2) n −1 (n − 1)! +∞
n ⋅ (3 x − 2) n (n − 1)!
(a) ∑
n =1 5 ⋅ n
n 2
(b) ∑
n =1 6n ⋅ (n + 2)!
(c) ∑
n =1 x n ⋅ (3n + 1)
+∞
(4 x + 8) n +∞
xn ⋅ n! ∞
4( x − 1)3n
(d) ∑
n =1 8 ⋅ n
n 2
(e) ∑
n =1 n n ⋅ (2 x − 1) n
(f) ∑
n =1 3n + 7
συγκλίνουν. Η σύγκλιση να εξετασθεί και στα άκρα των αντίστοιχων διαστημάτων.