Professional Documents
Culture Documents
AUTO SHKOLLA - Libri PDF
AUTO SHKOLLA - Libri PDF
DHENIEN E PROVIMIT
PER SHOFER
nga dispozitat ligjore
mbi sigurine e komunikacionit
LIBRI I AUTOSHKOLLS
SHTOJCE: Testet per ushtrime
kategorite A, B, C dhe D
Peje, 2004
PARATHNIE
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
6 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Kur lvizin skaj tramvajit, ose mjeteve t tjera me t
cilat bhet transporti publik i udhtarve, e t cilat jan
ndalur n vendqndrimin e caktuar, ngassi duhet
patjetr t zvogloj shpejtsin e lvizjes s mjetit t vet
asisoj sa t mos i rrezikoj udhtart, t cilt hyjn dhe
dalin nga mjeti i transportit publik.
Nse udhtart jan t detyruar t kalojn npr
shiritin e komunikacionit npr t cilin lviz mjeti, ngassi
duhet patjetr ta ndal mjetin pas mjetit me t cilin bhet
transporti publik i udhtarve.
N nj situat t till sht detyrim edhe i ngassve t biikletave me motor q lvizin
n shtegun e biiklistve, q t ndalen pas mjetit t transportit publik n vendqndrim, n
rast se udhtart kalojn prmes shtegut t biiklistve.
Objektet dhe materiet t cilat mund ta pengojn ose rezikojn sigurin e
komunikacionit, nuk bn t vihen ose t hudhen n rrug. Kjo sht nj dispozit e
prgjitshm ligjore q u prket t gjith qytetarve. Ndrkaq, pr t`u arritur siguria
maksimale n komunikacion, dispozitat e ligjit mbi sigurin n komunikacion obligojn do
ngass, q nga siprfaqja rrugore t heq barrn apo gjsendet e tjera q rrzohen nga
mjeti i tij mbi rrug, gjegjsisht i cili, me rastin e ndaljes s mjetit i ka vendosur. Ngassi
sht i obliguar ti heq edhe ato sende apo pengesa t cilat i has n rrug.
N kohn prej muzgut t par deri n agimin e plot, sikurse edhe gjithmon kur
zvoglohet dukshmria, pr shkak t rrethanave t disfavorshme kohore apo t tjera, mjeti
n rrug duhet t`i ket t ndezura dritat prkatse. Kjo ka t bj vetm me mjetet q
ndodhen n rrug e jo edhe me ato q jan parkuar n hapsirn e caktuar n mnyr t
veant apo n pjesn e udhs q sht ndriuar me drita t mjaftueshme.
Personat e verbr, kur marrin pjes n mnyr t pavarur n komunikacion duhet t
bartin me vete shkopin e bardh si nj shenj pr t`u njohur.
Nse mjeti sht adaptuar q at ta ngas personi, ekstremitetet e t cilit jan
dmtuar esencialisht pr t drejtuar mjetin, mundet t shnohet me shenj t veant me
krkesn e atij personi.
Ngassi i mjetit q lviz pas mjetit me t ciln bartn
fmijt si dhe ngassi i mjetit q vjen prball, sht i
obliguar q t ndalet kur mjeti me t cilin bartn fmijt
sht ndalur me qllim t hyrjes apo daljes s fmijve.
Mjeti q bn transportin e fmijve duhet t shnohet m
shenjn prkatse.
Gjat kohs s ngasjes n vendbanim ngassi duhet patjetr t'i bj t mundur kyjen
n komunikacion mjetit t transportit publik t udhtarve, ose mjetit t shnuar n mnyr
t veant pr transportin e fmijve, kur kto mjete sinjalizojn daljen nga vendqndrimi
q ndodhet jasht rrugs automobilistike, gjegjsisht nga zgjerimi i shiritit t
komunikacionit q shrben pr mjetet e transportit publik. Drejtuesi i mjetit t transportit
publik, respektivisht i mjetit t shnuar n mnyr t veant, t destinuar pr transportin e
fmijve duhet patjetr q me ndihmn e treguesit t kahjes, t sinjalizoj qllimin e vet se
dshiron t inkuadrohet n trafik dhe se kt kyje dshiron ta bj n mnyrn me t ciln
nuk rrezikohen pjesmarrsit e tjer n komunikacion.
Po q se n mjet jan instaluar rripat pr siguri, ngassi dhe pasagjert jan t
obliguar q brenda kohs derisa lviz mjeti n komunikacion n rrug publike t lidhen me
kta rripa.
N mjetin e udhtarve n ulsen e prparme pran ngassit, nuk lejohet t ulet
fmija m i ri se 12 vjet, si dhe personi pr t cilin shihet qart se sht nn ndikimin e
TRANSPORTI
I FMIJVE
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
alkoolit.
Mjetet nuk bn t ken n ann e prparme instalime t sinjaleve me drita apo t
instalimeve reflektuese, prkatsisht t materieve q lshojn drita t ngjyrs s kuqe,
kurse n ann e prapme instalime apo materie q lshojn drita t bardha. Prjashtim nga
kjo regull bjn: drita e kuqe vezulluese n mjetet nn prcjellje, drita e bardh pr
ndriimin e rrugs me rastin e kthimit prapa, drita lvizse (rreflektori) si dhe drita pr
ndriqimin e targs prapa, gjegjsisht targa e regjistrimit e ndriuar me drit t bardh
reflektuese.
8 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
RRUGA MAGJISTRALE* sht rruga ndrkombtare dhe rruga publike q i lidh qytetet kryesore, apo
rajonet m t rndsishme ekonomike, dhe t cilat mund
t shrbejn si lidhje me shtetet fqinje.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PR MJETET E
NGADALSHME* sht pjesa e zgjatur e shiritit rrugor
destinuar pr mjetet e rnda t udhtimit, t cilat me
lvizjen e tyre t ngadalshme pengojn rrjedhn normale
t komunikacionit.
PEJ
10 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PR NXITIM (SHPEJTIM)* sht pjes e rrugs
destinuar pr kyjen e mjeteve n komunikacion nga rruga sekundare, gjegjsisht nga
rrugt e tjera hyrse, nga objektet skaj rrugs (pompat e benzins, parkingjet, motelet
etj.).
SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PR NDALJEN E
DETYRUESHME T MJETEVE* sht pjesa e rrugs e
shnuar pr s gjati n autoudh dhe n vendet e
caktuara n rrugt e rrangut m t lart, n tunele dhe
galeri.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 11
TRAKTORI* sht mjet me veprim motorik i konstruktuar q t trheq , t shtyj, ose
t bart vegla t ndryshme, gjegjsisht t shrbej pr vnien n lvizje t ktyre veglave,
apo pr trheqjen e rimorkiove. Mund ta drejtoj personi q ka mbushur 16 vjet dhe ka
dhn provimin pr drejtues t traktorit.
3
12 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
MASA M E MADHE E LEJUAR (PESHA)* sht masa apo pesha e mjetit s bashku
me barrn e tij.
NGARKESA BOSHTORE* sht pjes e mass s prgjithshme ose e peshs me t
ciln boshti i mjetit ngarkon rrugn automobilistike n gjendje qetsie.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 13
Me termin PJESMARS N KOMUNIKACION, nnkuptojm edhe personin i cili n
rrug lviz me patina, ski , saja ose vrapon me ruleta .
DREJTUESI (NGASESI)* sht personi i cili n rrug drejton mjetin.
KMBSORI* sht personi i cili merr pjes n komunikacion, q nuk drejton mjetin
dhe as q bartet n mjet, personi q me forcn e vet e shtyn ose e trheq karrocn e
fmijve, biikletn, biikletn me motor ose karrocn lvizse pr personat e
hendikepuar, si dhe personi n karrign lvizse pr personat e hendikepuar, t ciln e
lvizin me forcn vetanake ose me forcn e motorit nse gjat ksaj kohe lviz me
shpejtsine e ecjes s njeriut si dhe personi q rrshqet me patina,
NDALJA E MJETIT* sht do ndrprerje e lvizjes s mjetit n rrug me
kohzgjatje prej 15 minutash , perve ndrprerjes q bhet q t veprohet sipas shenjs
ose rregulls me t ciln regullohet komunikacioni.
PARKIMI I MJETIT* sht ndrprerje e lvizjes s mjetit me kohzgjatje m t madhe
se 15 minuta, prve ndrprerjes q bhet q t veprohet sipas shenjs ose rregulls me
t ciln rregullohet komunikacioni.
PERBALLKALIMI* sht kalimi me mjet pran mjetit tjetr q lviz npr t njjtn
rrug nga kahja e kundrt.
PARAKALIMI (TEJKALIMI)*sht kalimi me mjet pran mjetit tjetr q lviz n t
njjtn kahje.
ANASHKALIMI* sht kalimi me mjet pran mjetit t ndalur ose t parkuar ose
ndonj objekti tjetr i cili gjendet n shiritin rrugor ku zhvillohet komunikacioni.
LSHIMI I MJETIT* sht veprimi t cilin, n kushte t caktuara drejtuesi sht i
obliguar q ta bj me ndaljen e mjetit, me zvoglimin e shpejtsis s lvizjes ose me
ndrprerjen e veprimit t cilin e kryen me mjet dhe at n at mnyr q nuk e detyron
drejtuesin e mjetit tjetr q me vrull ta ndrroj drejtimin apo shpejtsin e lvizjes
KOLONA* sht rendi i mjeteve t ndaluara n rrug apo q lvizin n shiritin e njjt
t komunikacionit n t njjtn kahje, gjat s cils shpejtsia e lvizjes s mjeteve dhe
veprimi i drejtuesve jan t kushtzuara reciprokisht, dhe n mes t cilave nuk mund t
hyj mjeti tjetr pa u penguar .
DUKSHMRIA E ZVOGLUAR* ekziston, nse pr shkak t kushteve t
pavolitshme atmosferike dhe konditave t tjera (mjegulla, bora, shiu, pluhuri, tymi e kshtu
me radh), drejtuesi nuk mundet n mnyr t qart t'i dalloj pjesmarsit e tjer n
komunikacion rrugor, n largsin prej m s paku 200 m, n rrugn jasht vendbanimit ,
prkatsisht n distancen prej m s paku 100 m n vendbanim.
AKSIDENTI I KOMUNIKACIONIT* sht fatkeqsia n rrug n t ciln kan marr
pjes m s paku nj mjet n lvizje dhe n t ciln nj person apo m shum persona
kan vdekur ose jan lnduar, apo sht shkaktuar dmi material.
14 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
komunikacion, duke pasur kujdes pr pozitn e mjetit, pr drejtimin dhe shpejtsin e
lvizjes.
Ngarsi sht i detyruar t veproj n kt mnyr edhe kur inkuadrohet n
komunikacion (dalja e mjetit nga garazha ose oborri dhe nga hapsirat e tjera identike).
Me rastin e kryerjes s ktyre veprimeve me mjet, drejtuesi i mjetit sht i detyruar q
t'i lajmroj apo njoftoj qart dhe me koh pr qllimin e tij pjesmarrsit e tjer n
komunikacion,duke u dhn shenj me treguesin e drejtimit.
Nse ka ndrmend q mjetin e vet ta zhvendos
djathtas ose majtas n rrug, t kaloj n shiritin tjetr t
komunikacionit, q me mjet t kaloj djathtas ose majtas
n rrugn ansore apo n siprfaqen mbi t ciln
zhvillohet komunikacioni urban, drejtuesi sht i
obliguar t sigurohet paraprakisht se nuk do t sjell n
rrezik pjesmarrsit e tjer n komunikacion , t cilt
lvizin pas tij gjegjsisht para tij, apo me t cilt
prballkalohet. Vetm pas ksaj guxon t filloj njrin
prej kryre veprimeve me mjet duke u kujdesur pr pozitn e mjetit, shpejtsin, kahjen e
lvizjes dhe rrethanat e tjera.
N rast se inkuadrohet n komunikacion nga
siprfaqja n t ciln nuk zhvillohet komunikacioni, nga
garazhi ose oborri, ka pr detyr t ndrmarr masa t
veanta: t sigurohet personalisht apo varsisht nga
nevoja prmes personave t tjer se kt veprim mund
ta ndrrmarr n mnyr t sigurt, pa i rrezikuar
kmbsort dhe pjesmarrsit e tjer n komunikacion.
Ngassi i qerres trheqse kur inkuadrohet n komunikacion, n vendin, ku pamjen e
ka t mbyllur ose t paqart nga mjeti tjetr ose ndonj objekt, apo dukshmria sht e
zvogluar pr arsye t tjera, ka pr detyr q n komunikacion t inkuadrohet duke
trhequr kafsht pr dizgjin.
Kthimin gjysmrrethor n rrug, drejtuesi i mjetit nuk mund ta filloj, derisa nuk bindet
paraprakisht se nuk do t sjell n rrezik, ose t pengoj pjesmarrsit e tjer n
komunikacion. Kthimi gjysmrrethor i mjetit nuk bn fare t zbatohet n vendet, ku ekziston
dukshmria e pamjaftueshme (qafa e malit, kthesa etj).
Lvizja me mjet prapa mund t realizohet vetm n
raste t jashtzakonshme, n pjesn e shkurtr t
rrugs, vetm kur ngassi bindet se kt gj mund ta
bj pa rrezikuar dhe penguar pjesmarrsit e tjer n
komunikacion.
Kur lviz prapa drejtuesi i mjetit sht i obliguar t
mbetet n ann e njjt t rrugs npr t ciln ka lvizur
deri ather.
Me lvizjen e mjetit prapa ngassi nuk bn
kurrsesi t hyj n udhkryqin e paqart, t lviz n kalimin e rrugs mbi binar n nivel,
as t ngas n kthesa t padukshme.
Drejtuesi i mjetit nuk bn ta zvogloj me vrull shpejtsin e lvizjes s mjetit. Ai mund
t zvogloj n mnyr t dukshme shpejtsin e lvizjes s mjetit vetm pasi t jet
bindur se nuk do t rrezikoj, as pengoj pjesmarrsit e tjer n komunikacion. N at
rast ai sht i detyruar q me koh ,me disa shtypje t njpasnjshme n komandn e frerit
punues (duke aktivizuar dritat stop n mjetin e vet) t njoftoj pjesmarrsit e tjer n
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 15
komunikacion pr veprimet q i ndrmerr .
Para se t'i ndrmarr keto veprime n fjal (inkuadrimi i mjetit n komunikacion,
ndryshimi i mnyres dhe drejtimit t lvizjes, ndalja) ngassi ka pr detyr q t njoftoj me
koh dhe qart pjesmarrsit e tjer n komunikacion pr qllimin e tij duke dhn shenj
me an t treguesit t drejtimit (shenjs s sinjalizimit) ose, nse ato nuk ekzistojn, do t
jap shenj prkatse me dor.
Kjo shenj jepet gjat gjith kohs s kryerjes s veprimeve me mjet, pas s cils gj
duhet t ndrpritet patjetr sinjalizimi. Drejtuesi nuk ka pr detyr t jap shenjn gjegjse
nse, pas tejkalimit t realizuar t mjetit tjetr, ka ndrmend t kthehet n shiritin e
skajshm t djatht. Drejtuesi i mjetit i cili nuk ka indikatorin e drejtimit sht i obliguar q
me dorn horizontale, vetm t bj t ditur fillimin e tejkalimit, dhe nuk sht i detyruar t
mbaj dorn horizontalisht gjat tr kohs s tejkalimit.
16 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
nga kahja e kundrt, as kahjes s kundrt t rrugs, n t ciln komunikacioni rrjedh n nj
kahje.
sht e ndaluar lvizja prapa n: autoudh, n
rrugn e rezervuar pr qarkullimin e automjeteve, si dhe:
n tunel, mbi ur, n rrugt me kthesa, n mbikalime, nn
ur, n kalimin e rrugve mbi binar t tramvajit dhe n t
gjitha vendet, ku do t rrezikohej siguria e pjesmarrsve
n komunikacion.
SHPEJTSIA E LVIZJES
Shpejtsin e lvizjes s mjetit drejtuesi duhet t'a prshtat vetive dhe gjendjes s
rrugs, dukshmris, kushteve atmosferike, gjendjes s mjeteve dhe t ngarkesave,
dendsis s komunikacionit dhe konditave t tjera t komunikacionit, ashtu q mjetin
mund ta ndal me koh t duhur para secils penges, e cila n kushtet e caktuara,
mundet objektivisht t supozohet. Mirpo, ai, nuk bn q t zvogloj shpejtsin e
lvizjes s mjetit n at mas, sa q mjeti i tij t'i bj penges zhvillimit normal t
komunikacionit.
Ngassi sht i obliguar t lviz me at shpejtsi q ia bn t mundur ta ndal
mjetin, n largsin n t ciln do t ket nj pashmri t mir t rrugs.
Ai ka pr detyr ta zvogloj shpejtsin e lvizjes s mjetit para do pjese t
rrezikshme dhe t paqarta t rrugs, n mnyr q t mund t ndalet n koh t duhur.
N kushtet, kur komunikacioni sht vshtirsuar n mnyr t veant
drejtuesi duhet deomos ta zvogloj shpejtsin e lvizjes, e sidomos:
- para vendkalimit t kmbsorve ;
- n pjest e rrugs, q jan zn me lvizjen e kmbsorve, e veanrisht nse
n rrug, ose buz saj gjenden fmijt;
- n kthesat e prgjithshme dhe t paqarta;
- n pjest e rrugs me teposhtze t madhe;
- n pjest e ngushtuara t rrugve;
- me rastin e prballkalimeve dhe tejkalimeve t qerreve trheqse, t kalorsve,
bagtis ose gjedhave kur te shtazt vrehen shenjat e shqetsimit;
- me rastin e prballkalimeve ose t tejkalimeve t kolons s kmbsorve;
- kur rruga sht e mbuluar nga dbor, akull, gjethet, balta ose me materie t
tjera q rrugn e bjn t rrshqitshme;
- n udhkryqet e paqarta;
- kur sht zvogluar dukshm pashmria.
Ngassi nuk bn q n vendbanim t lviz me shpejtsi m t madhe se 60 km\h
respektivisht me shpejtsi m t madhe se shpejtsia e
parapar me shenjn e komunikacionit, pr gjith
vendbanimin, ose pr nj pjes t saj. N raste t veanta
n rrug publike n vendbanim, ku elementet teknike t
komunikacionit e mundsojn kt gj, mund t lejohet,
me shenjn e komunikacionit , lvizja m e madhe se 60 km /h.
Prishtin
60
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 17
Drejtuesi i mjetit nuk guxon q n rrug publike, jasht vendbanimit t lviz me
shpejtsi m t madhe se:
80
- 80 km/h n rrugt e tjera
100
120
18 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
t'u prmbahen kufizimeve t shpejtsis t parapara me ligj, edhe ather, kur lvizin
rrugs, n t ciln sht lejuar nj shpejtsi m e madhe, me shenj.
KTHIMET
Ngassi q ka ndrmend t kthej n t djatht a n t majt, esht i obliguar q n
largsi t mjaftueshme, para udhkryqit t mar pozicion n at shirit t komunikacionit
npr t cilin duhet t kaloj udhkryqin.
KTHIMI N T DJATHT
Ngassi q kthen n t djatht sht i obliguar q
kthimin ta kryej, duke lvizur shiritit t komunikacionit, q
shtrihet buz skajit t djatht t rrugs, prpos nse me
shenj t komunikacionit n rrug, nuk sht caktuar
ndryshe.
KTHIMI N T MAJT
N rrug me qarkullim n dy drejtime, drejtuesi i
mjetit i cili kthen n t majt sht i obliguar q t
rreshtohet n t majt t shiritit t tij rrugor respektivisht
buz vijs s mesit q ndan rrugn n dy kahje t lvizjes,
dhe buz harkut t paramenduar ose t shnuar i cili lidh
t dy vijat e mesit t rrugs ansore.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 19
KTHIMI MAJTAS NGA RRUGA
NJKAHSHE N AT DYKAHSHE
Nga rruga njkahshe, ngassi kthehet
gjithmon nga shiriti fundor i majt i komunikacionit.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 21
Drejtuesi ka obligim t lshoj t gjitha mjetet, q lvizin npr rrug n t ciln don t
kyet edhe kur ajo rrug nuk sht e shnuar (me shenjn e trafikut) si rrug me prparsi
kalimi, nse me mjet kyet nga rruga e dheut n rrug t asfaltuar, ose nse hy n rrug
nga siprfaqja ku nuk zhvillohet komunikacioni.
Ngassi i cili gjat kthimit t mjetit, kalon npr shtegun e biiklistve, ka pr detyr t'i
lshoj biikletat dhe mjetet e tjera, t cilat lvizin shtegut t biiklistve.
22 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Ngassi q hy me mjet n rrug,e cila sht shnuar
me shenj t komunikacionit si udh me prparsi kalimi,
duhet t'i lshoj t gjitha mjetet q lvizin npr at rruge.
Kjo rregull vlen edhe pr mjetet q lvizin npr binar.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 23
24 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
N kt situat, kur ngassit n semafor i sht
ndezur drita me ngjyr t kuqe dhe shigjeta-plotsuese e
gjelbrt n t djatht, ngassi guxon t kthehet n t
djatht, mirpo vetm pasi t'i lshoj mjetet dhe
pjesmarrsit e tjer n komunikacion (kmbsort), t
cilve u sht kyur ngjyra e gjelbr.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 25
Shembulli 1.
N fotografin vijuese,vrejm se udhekryqi sht i
parregulluar (nuk ka shenj t komunikacionit, as
semafor e as person, q rregullon komunikacionin), por
q kemi, prpos t tjerash edhe mjetin, q lviz npr
binar, kshtu q e lshojm at t parin pa marr
parasysh se kemi mjetin motorik nr. 3 (t kuq), q i vjen
nga ana e djatht, pr arsye se n udhkryqet e
parregulluara, mjeti npr binar, ka prparsi kalimi n
raport me mjetet e tjera,pa marr parasysh a vjen nga ana
e djatht, apo e majt. Pas mjetit mbi binar nr. 1 (tramvajit), npr udhkryq, kalon mjeti
nr. 2 (kaltr), sepse vjen nga ana e djatht e mjetit nr. 3 (i kuq), i cili i fundit kalon udhkryqin.
Shembulli 2.
Kur e shikojm udhkryqin vijues, shohim se sht
rregulluar me shenja t komunikacionit,prandaj i
lshojm s pari mjetet, t cilat lvizin rrugs me
prparsi kalimi. Prej tyre, s pari e lshojm mjetin nr. 1
(ngjyra e kaltr e mbyllur), sepse ai kthehet n t
djatht,kurse mjeti nr. 2 (i kuq), megjithse ndodhet n
rrug me prparsi sikurse dhe mjeti nr. 1 (ngjyr e kaltr
e mbyllur), por i vjen nga ana e majt, prandaj, ai kalon i
dyti npr udhkryq. Mjeti nr. 3 (kombi) kalon i fundit,
sepse gjendet n rrugn dytsore dhe sht i obliguar t'i
lshoj t gjitha mjetet, q lvizin npr rrugn me prparsi kalimi.
Prilikom rjeavanja prvenstva prolaza na raskrsnici takoe treba imati u vidu da se
uvijek pridravamo pravila o prvenstvu prolaza, a ne blizine i udaljenosti vozila od
raskrsnice, jer udaljenost vozila ne utie na prvenstvo prolaza.
26 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
PRBALLKALIMI
M rastin e prballkalimit, drejtuesi sht i obliguar
q nga ana e vet e majt, t lr mjaft distanc mes mjetit
t vet dhe mjetit me t cilin prballkalohet, e sipas
nevojs, q mjetin e tij ta zhvendos kah cepi i djatht i
rrugs, n mnyr q anashkalimi t bhet n mnyr sa
m t sigurt.
N qoft se, shkaku i ndonj pengese n rrug, ose shkaku i pjesmarrsve t tjer n
komunikacion, ai nuk mund t bj prballkalimin e sigurt, sht i detyruar ta ngadalsoj
lvizjen e mjetit dhe, sipas nevojs ta ndal, pr ta lshuar mjetin aga ana e kundrt. Pr
shkak t kushteve t ndryshme t rrugs, me dispozita ligjore nuk sht definuar m konkretisht distanca minimale mes mjeteve gjat prballkalimit, por q rndom, konsiderohet
se n kushtet normale t komunikacionit, kjo largsi nuk bn t jet m e vogl se 1 m.
Kur n udhkryq mjetet arrijn nga drejtimet e kundrta dhe kthehen n t majt,
ngassi prballkalon n at mnyr q e lshon nga ana e vet e djatht.
N qoft se shkaku i ndonj pengese n rrug, t gjersis s pamjaftueshme t
udhs,apo shkaqeve t tjera,sht i pamundur prballkalimi, ngassi t cilit i bie m leht,
sht i detyruar t ndalet e sipas nevojs, me lvizje prapa, ose n mnyr tjetr, ta
zhvendos mjetin e vet dhe t bj t mundur prballkalimin.
N pjesn e rrugs, q ka pjerrtsi t madhe pr s gjati, ngassi i mjetit q lviz n
teposhtze ka pr detyr q, kur ta hetoj se mjeti tjetr shkon n drejtim t tij n prpjetz,
ta ndal mjetin e vet n vendin e prshtatshm dhe t bj t mundur prballkalimin pr
mjetin q lviz n prpjetz. Mirpo, nse mjeti q lviz n teposhtze, nuk ka vend t
prshtatshm pr t'u ndalur, e para mjetit q lviz n prpjetze ka vend t prshtatshm, ngassi duhet t ndalet dhe t mundsoj prballkalimin e sigurt. N qoft se pr hir
t prballkalimit sht e nevojshme q ndonj mjet t lviz prapa, prparsi ka mjeti q
trheq mjetin bashkangjits ndaj automjetit pa mjet bashkangjits, autobusi ndaj kamionit,
mjeti transportues ndaj automjetit t udhtarve etj. Prve rastit kur shihet qart se
shkaku i kushteve t rrugs dhe pozits s mjetit, kt gj mund ta bj m leht mjeti i cili,
sidoqoft, do t kishte prparsi.
Nse prparsia e kalimit n rrug me pjerrtsin pr
s gjati, sht rregulluar me shenja t komunikacionit,ather vendosen dy shenja si vijon:
- prparsia e kalimit nga drejtimi i kundrt, respektivisht ndalim i hyrjes s mjetit n kalimin e ngusht t
rrugs para se t kalojn mjetet nga kahja e kundrt.
- prparsi kalimi n raport me mjetet q vijn nga
kahja e kundrt, respektivisht lajmrim drejtuesit n
kalimin e ngusht se ka prparsi kalimi n raport me
mjetet nga kahja e kundrt.
Prparsia e kalimit po ashtu, mund t rregullohet:
- me shenja ndruese t komunikacionit (domethnia e drits sht e njejt si n
semafor), dhe
- me shenjat q i jepin personat e autorizuar q rregullojn komunikacionin.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 27
28 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
- n rrug me prparsi kalimi, n udhkryq n t cilin komunikacioni sht rregulluar
me shenja ndriuese t komunikacionit (semafor),
- n udhkryq , n t cilin komunikacionin e rregullon personi i autorizuar,
- n kalimin e rrugs mbi binar n nivel me mbrojts, ose q jan rregulluar me
shenja ndriuese t komunikacionit.
Para se ta filloj tejkalimin ngassi sht i obliguar t vrtetohet se me at veprim nuk i
pengon pjesmarrsit e tjer n komunikacion, si dhe t'i njofton ata me koh me treguesin
e drejtimit, pr veprimin t cilin dshiron ta ndrmarr.
Ngassi nuk mund t filloj me mjet tejkalimin ose anashkalimin:
- e kolons s mjeteve,
- nse ngassi q lviz pas tij ka filluar tejkalimin ,
- nse ngassi para tij n t njejtin shirit t komunikacionit ka dhn shenj se ka ndrmend t tejkaloj ose t
anashkaloj mjetin, q ndodhet para mjetit t tij,ose t
anashkaloj ndonj penges tjetr n rrug,
- nse shiriti i komunikacionit n t cilin ka ndrmend t bj tejkalimin, nuk sht i lir
n largsin e mjaftueshme, kshtu q, duke marr parasysh dallimin n mes shpejtsis
s lvizjes s mjetit t vet gjat kohs s tjkalimit dhe shpejtsin e lvizjes s mjetit t
pjestrve t tjer n komunikacion, q synon t'i tejkaloj, do t cenonte sigurin e
komunikacionit, ose do ta pengonte komunikacionin nga kahja tjetr.
- nse, pas tejkalimit dhe anashkalimit t br nuk do t mundet srish t zinte vend
n shiritin e komunikacionit npr t cilin ka lvizur para tejkalimit ose anashkalimit, dhe
at pa penguar a rrezikuar pjesmarsit e tjer n komunikacion, prpos rastit , kur pr
tejkalim a anashkalim shfrytzon shiritin n t cilin sht ndaluar komunikacioni nga kahja
tjetr.
Ngassi nuk guxon t nis tejkalimin dhe anashkalimin, n shiritin e komunikacionit
t destinuar pr ndaljen e detyruesyhme t mjeteve n autoudh dhe n rrug t rangut m
t lart, n tunele dhe galeri. Ngassi q bn tejkalimin sht i detyruar q mjetin e vet ta
mbaj n distanc t duhur nga mjetet q i tejkalon dhe t siguroj dallimin e mjaftueshm
n shpejtsi (por t mos kaloj kufizimin e shpejtsis m t madhe t lejuar), ashtu q t
mos pengoj dhe rrezikoj mjetin, q e tejkalon.
Para dhe gjat tejkalimit, ngassi ka pr detyr t jap shenj me treguesin e majt t
kahjes.Nse mjeti nuk ka treguesin e drejtimit , ngassi sht i obliguar, q me dorn e
majt, n pozit horizontale, t jap shenj para se t nis tjkalimin.
Pasi t bj tejkalimin e nj ose m shum mjeteve, ngassi sht i detyruar, sa m
par, q pa pengimin ose rrezikimin e pjesmarrsve t tjer n komunikacion, me mjetin e
vet t zr srish pozitn n shiritin e komunikacionit, npr t cilin ka lvizur para
tejkalimit, respektivisht anashkalimit.
N raste t rralla, n rrugn q ka m s paku dy shirita t komunikacionit, t dedikuar
pr komunikacion n kahjen ne t ciln lviz mjeti i tij , ngassi, q menjher pas tejkalimit
t kryer t mjetit t par, duhet t bj tejkalimin e mjetit t dyt, ka mundsi, q me qllim
t ndrmarjes s tejkalimit t ri dh me kusht q nuk pengon mjetet e shpejta q lvizin pas
tij, t mbetet n shiritin e komunikacionit q e ka shfrytzuar pr tejkalimin e mjetit t par.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 29
N rrug, ku komunikacioni zhvillohet n dy kahje,
ngassi nuk guxon ta tejkaloj mjetin tjetr, para qafs s
malit, ose n kthesa, ose kur dukshmria e rrugs sht e
pamjaftueshme, prve rastit kur n ato vende, ekzistojn
disa shirita t komunikacionit, t shnuara me shenja pr
s gjati n rrug, dhe q shfrytzohen pr drejtimin e
lvizjes s mjetit t tij.
Drejtuesi nuk guxon ta tejkaloj mjetin tjetr (prpos biiklets, biiklets me motor
dhe motobiiklets pa rimorkio ansore), para udhkryqit, ose n udhkryqin q nuk sht
me lvizje rrethore t qarkullimit, ose para kalimit t rrugs npr binar hekurudhor n nivel
pa mbrojts ose gjysmmbrojts. Prpos,mjetit q lviz n rrug me prparsi kalimi, si
dhe n rastin kur komunikacioni n udhkryq shte rregulluar me shenja ndriuese ose
shenja q i jep personi i autorizuar. Mirpo edhe n situata t tilla, ngassi nuk mund t
bje tejkalimin, ns rrezikon sigurin e pjesmarrsve t tjer n komunikacion, ose i sjell
para rrezikut.
Para kalimit t rrugs mbi binar hekurudhor ose t tramvajit, n nivel pa mbrojts dhe
gjysmmbrojts, ngassi bn ta tejkaloj mjetin tjetr, kur komunikacioni n kalimin e till,
shte rregulluar me instalime pr dhnien e shenjave ndriuese.
Ngassi nuk mund t tejkaloj mjetin tjetr q i
afrohet vendkalimit t shnuar t kmbsorve, q kalon
n vendkalimin e kmbsorve,ose q sht ndalur q t'i
lshoj kmbsort n at vendkalim.
Ngassi, t cilit i sht dhn shenja pr tejkalim, nga ana e tij e majt, ka pr detyr ta
zhvendos mjetin e tij n skajin e djatht t rrugs.
Ngassi i mjetit q tejkalohet nuk guxon, gjat kohs kur e tejkalon mjeti tjetr, ta
shtoj shpejtsin e lvizjes s mjetit t vet.
Nse nuk i prshtatet gjrsis s rrugs, apo gjendja e rrugs nuk bn t mundur
tejkalim t sigurt, ngassi i mjetit, q lviz m ngadal se sa mjeti pas tij, sht i detyruar
ta zhvendos mjetin e vet sa m shum n t djatht, nse kjo nuk mjafton, ta ndal (posa
t'i jepet mundsia) mjetin n vend t prshtatshm q t`ua lshoj rrugn mjeteve t
shpejta.zila.
30 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
TEJKALIMI I SIGURT
Pr t`u kryer tejkalimi i sigurt, nga ngassi,krkohet t`i realizoj t gjitha veprimet e
parapara n radhitjen e caktuar. Kshtu prognoza e kushteve nnkupton q ngassi t
bindet se me ndrmarrjen e tejkalimit, nuk i rrezikon, madje as nuk iu pengon
pjesmarrsve t tjer n komunikacion. Tejkalimi fillon n nj distanc t mjaftueshme
nga mjeti q tejkalohet. N rast se ndodh ndrrimi i papritur i fardo rrethane,nevojitet q
ngassi t ket mundsi t heq dor nga tejkalimi, e q ather t mos rrezikoj mjetin q
ka pasur ndrmend ta tejkaloj, apo mjetet t cilat lvizin pas tij.
Largsia ansore nga mjeti q tejkalohet, duhet t jet detyrimisht e mjaftueshme n
mnyr q t dy ngassit ta ken prshtypjen se jan t sigurt.
Pas tejkalimit duhet kthyer me mjet n shiritin e njejt t komunikacionit npr t cilin
ka lvizur mjeti para tejkalimit. At veprim duhet kryer me nj kujdes t shtuar, assesi me
kthimin e prnjhershm n t djatht, me t cilin veprim mund t shkaktohet reagimi i
papritur i ngassit t mjetit q tejkalohet madje edhe aksidenti i komunikacionit me pasoja
t rnda. Shumica e drejtuesve me prvoj konsiderojn se kthimi n shiritin e
komunikacionit npr t cilin ka lvizur m hret, mund t bhet n mnyr t sigurt, nse
me kthimin n t djatht fillohet vetm ather, kur ngassi n retrovizorin,q gjendet n
mjet dhe me t cilin i shikon mjetet t cilat lvizin pas tij, e vren mir mjetin, q sapo e ka
tejkaluar.
Me rastin e tejkalimit, duhet pasur vmendje t veant n at q, dallimi n
shpejtsin e lvizjes s mjetit q tejkalon, nga mjeti q tejkalohet, t jet mjaft i madh, n
mnyr q tejkalimi t realizohet n mnyr t sigurt dhe, nse ka nevoj t hiqet dor nga
tejkalimi. Por, aty duhet t merret parasysh, q me rritjen e shpejtsis s lvizjes pr
shkak t tejkalimit, nuk bn kurrsesi t tejkalohet shpejtsia q sht kufizuar me
shnjn e komunikacionit, apo q sht e kufizuar pr llojin e caktuar t mjetit.
Nj situat e rrezikshme veqanrisht, shfaqet, nse ngassi lirohet s teprmi gjat
tejkalimit t kolons s mjeteve, q lviz para tij. Sjellja e ktill,sht sanksionuar si delikti
m i rnd, sepse distanca mes mjeteve, t cilat lvizin n kolon, sht m s shpeshti e
pamjaftueshme q mjeti, i cili sht lshuar pakujdes n tejkalim, t kthehet i sigurt n
kolon, kshtu q n raste tilla, shkaktohen fatkeqsi t komunikacionit me pasoja t
rnda.
Tejkalimi n udhkryq dhe n kalimin e rrugs mbi binar hekurudhor dhe t
tramvajit n nivel, zakonisht (n situat t rregullt) nuk lejohen. Dispozitat ligjore cekin fare
qartas, se n cilat raste dhe n ' vende sht lejuar tejkalimi. Kushti i par i siguris sht
t njohsh mir dhe t'u prmbahesh rigorozisht dispozitave ligjore, me t cilat jan caktuar
kushtet e tejkalimit. Pos ksaj, para se t filloj tejkalimin, ngassi duhet q t bindet
paraprakisht, n udhkryq, se mos po vjen mjeti me t drejt prparsie t kalimit ; mbi
vijn hekurudhore -athua funksionojn instrumentet q paralajmrojn trenin i cili afrohet
dhe a funksionojn instrumentet pr mbylljen e trafikut ; e n kalimin e rrugs mbi binar - a
sht i lir, kalimi.
Tejkaloni vetm n vendet, ku kjo sht e lejuar dhe e sigurt pr ju dhe pr
pjesmarrsit e tjer n komunikacion.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 31
Gjat kohs s lvizjes pas mjetit tjetr, kur vrehet se me drita t gjata, e vrbon
ngassin tjetr para vetes.
32 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Gjat kohs derisa me mjet kalon skaj kolons s organizuar t kmbsorve.
Natn dhe ditn, n rastin e dukshmris s zvogluar, ngassi i mjetit, duhet t ket t
ndezura s paku dritat e shkurta pr ndriimin e rrugs.
Dritat pr ndriimin e mjetit (dritat pozicionale) duhet t ndizen gjat kohs, derisa
jan t ndezura cilat do drita pr ndriimin e rrugs, ose dritat e veanta pr mjegull. N
raste t veanta prdoren pr ndriimin e mjeteve me veprim motorik, kur ai sht i ndalur,
ose parkuar n pjesn e pandriuar t rrugs.
Gjat mjegulls, ngassi i mjetit ka pr detyr q n mjet t ket t ndezura dritat e
shkurta pr ndriimin e rrugs, ose dritat pr mjegull, ose t dyja dritat,njkohsisht.
Dritat pr mjegull mund t shfrytzohen ekskluzivisht pr mjegull, ose me rastin e
dukshmris s zvogluar.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 33
Gjat nats, ngassi sht i detyruar t jap shenj ndriuese (ablend), n vend t
asaj me z pjesmarrsve t tjer n komunikacion, duke u kujdesur q t mos i vrboj
me drita drejtuesit t cilt vijn nga drejtimi i kundrt. Shnja ndriuese e paralajmrimit,
mund t jepet edhe ditn, nse I prshtatet m shum rrethanave t rrugs dhe t
komunikacionit.
34 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Ngassi q ka ndrmend ta ndal ose parkoj mjetin n rrugn publike sht i
obliguar q ta ndal respektivisht parkoj at pran skajit t djatht t rrugs, kurse n
rrugn publike n t ciln komunikacioni zhvillohet vetm n nj kahje, mund ta ndal,
gjegjsisht ta parkoj pran skajit t djatht apo t majt t rrugs.
Nse pran skajit t djatht t rrugs gjenden binart e tramvajit ose t tjer, ngassi
mund ta ndal ose parkoj mjetin pran cepit t majt.
Ngassi mund ta ndal ose parkoj n vendet q
gjenden n mesin e rrugs, vetm nse ato vende jan
shnuar me shenjn gjegjse t komunikacionit, apo me
shenjn n rrugn.
Ngassi nuk mund ta ndal as ta parkoj mjetin n
vendin, n t cilin ai do t rrezikonte sigurin e
pjesmarsve t tjer n komunikacion ose do t
paraqiste penges pr rrjedhjen normale t
komunikacionit, prkatsisht pr lvizjen e kmbsorve.
Ngassi nuk guxon ta ndal ose parkoj mjetin, posarisht:
- n kalimin e shnuar t kmbsorve dhe n
largsin m t vogl se 5 metra nga ky vendkalim, si dhe
n kalimin e shtegut t biiklistve npr rrugn;
- n kalimin e rrugs mbi binar hekurudhor ose t
tramvajit n nivel;
- n binar hekurudhor ose t tramvajit dhe n
afrsi t ktyre binarve, nse me at pengohet
komunikacioni i mjetve q lvizin npr binar;
- n udhkryq dhe n largsi m t vogl se 5 metra nga skaji m i afrt i
rrugs s trthort;
- n tunele, n ura dhe n mbikalime si dhe n pjest e rrugs nn ura dhe
nnkalime;
- n pjesn e rrugs n afrsi t majs s qafmalit dhe n kthes ku pamja e rrugs
sht e pamjaftueshme dhe ku anashkalimi i mjeteve nuk do t kryhej pa rrezik;
- n pjesn e rrugs publike ku gjersia e kalimit t
lir 'prej mjetit t ndalur apo t parkuar deri n vijn e
plot pr s gjati n rrug apo deri n skajin e kundrt t
rrugs, ose deri te ndonj penges n rrug, do t ishte
m e vogl se 3 metra;
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 35
Prpos rasteve t cekura, ngassi nuk mund t parkoj mjetin, sidomos:
- n pjesn e rrugs para kalimit t rrugs mbi binar
hekurudhor ose t tramvajit n nivel dhe at n largsi
m t vogl se 15 m nga ato kalime
- para hyrjes n ndrtesa, oborr ose garazh si dhe mbi lidhjet (degzimet) n rrjetin e
ujsjellsit dhe hyrjes n kanalizim ose n rrjetin tjetr t organizatave komunale.
- n vendin, ku automjeti i parkuar do t pengonte
hyrjen e mjetit tjetr pr parkim ose daljen e ndonj mjeti
tashm t parkuar.
36 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 37
kmbsorit i lejohet q t lviz ans fundore t majt t rrugs n drejtim t lvizjes.
N rastet e jashtzakonshme kmbssori mund t lviz skajit t djath t rrugs
vetm kur lvizja e till pr t sht m e sigurt (brryli q nuk dallohet mir, gremina,
prerja, erozioni etj).
Kmbsori q shtyen biikletn., biikletn me motor
ose motoikletn,personat q lvizin me an t karrigeve
lvizse pr personat e paaft dhe kolona e organizuar e
kmbsorve, duhet, t lvizin skajit t djatht t rrugs
n drejtim t lvizjes.
38 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Nse npr rrug nisen disa kolona t organizuara kmbsorsh, ata duhet qndruar me
s paku 30m larg njra tjetrs.
Natn, n kohn e dukshmris s zvogluar dhe kurdoher q e krkon siguria e
komunikacionit kmbsort n kolonn e organizuar jan t obliguar t ecin njri pas tjetrit,
prveq nse kemi t bjm me kolonen e lejuar me dispozita t veanta.
Nse komunikacioni n kalimin e shnuar t kmbsorve, sht rregulluar me
shenja ndriuese ose m shenja t personit t autorizuar , drejtuesi i mjetit sht i obliguar
q mjetin e vet ta ndal para kalimit t kmbsorve, kur m shenjn e dhn i sht
ndaluar kalimi, kurse , nse n kalimin e till i sht lejuar , drejtuesi i mjetit nuk guxon t
pengoj kalimin e kmbsorve, t cilt tashm kan hyr n kalimin e kmbsorve.
N qoft se vendkalimi i kmbsorve i shnuar n pasusin paraprak , gjendet n
hyrje t rrugs ansore, ngassi q kthehet n rrugn e cekur, ka pr detyr q kthimin ta
bj m shhpejtsi t zvogluar dhe t'i lshoj kmbsort, q tashm kan hyr apo po
hyjn n kalimin e kmbsorve dhe q sipas nevojs ta ndal mjetin.
N rast se n vendkalimin e shnuar t kmbsorve, komunikacioni nuk sht
rregulluar me pajisje pr dhnien e shenjave ndriuese, as me shenja t personit t
autorizuar, ngassi sht i obliguar q kalimit t till t kmbsorve t'i qaset, me shpejtsi
t matur n at mnyr q t mos i rezikoj kmbsort, t cilt tashm kan hyr apo q
hyjn n vendkalimin e kmbsorve dhe nse ka nevoj ta ndal mjetin e vet pr t'i
lshuar kmbsort.
Ngassi q kthehet n rrugn ansore, n hyrje t s cils nuk ekziston kalimi i
shnuar i kmbsorve ka pr detyr q kthimin ta bj me nj shpejtsi t zvogluar dhe
nuk bn t'i rrezikoj kmbsort t cilt tashm kan shkelur n rrug.
Nuk bn q me mjet t tejkalohen kolonat (fmijt shkollar, kolonat mortore etj.). Sa i
prket kolons nuk sht me rndsi numri i personave, por organizimi.
Prjashtimi nga kjo rregull sht dhn vetm pr mjetet nn prcjellje dhe mjetet me
t drejt prparsie t kalimit.
Kolona e organizuar e kmbsorve nuk bn t jet aq e gjat sa q me gjatsin e saj
t pamundsoj lvizjen normale t komunikacionit. Nse n rrug lvizin disa kolona t
organizuara t kmbsorve, distanca n mes t kolonave duhet t jet e mjaftueshme q
t mund t bhet tejkalimi i sigurt i tyre nga ana e mjeteve.
Natn dhe n kushtet e dukshmris s zvogluar si dhe n rastet e tjera kur kt gj
e imponojn arsyet e siguris s komunikacionit, kmbsort n kolonn e organizuar
kan pr detyr t lvizin n kolon nga nj, pos rastit kur lvizin kolonat e organizuara n
mnyr t veant. Kolona duhet t jet e shnuar me nj drit t bardh, nga ana e
prparme dhe me nj drit t kuqe nga ana e pasme e majt (llamba baterike, feneri etj).
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 39
TRHEQJA E MJETEVE
N komunikacion n rrugn publike, mjetit me veprim motorik mund t'i bashkangjiten
m s shumti dy mjete t bashkangjitura pr transportin e barrs, gjegjsisht nj mjet i
bashkangjitur pr transportin e personave, ndrsa n autoudh dhe n rrugn e rezervuar
pr qarkullimin e automjeteve vetm nj mjet i bashkangjitur.
Mjeti me veprim motorik mund t trheq pas vetes asi mjeti bashkangjits q nuk
zvoglon qensisht stabilitetin e tij.
Mjeti me veprim motorik mund t trheq mjetin tjetr me veprim motorik vetm n
rast se ai, pr shkak t parregullsis ose nga mungesa e ndonj pjese nuk mund t lviz
vet.
Mjeti me veprim motorik nuk bn t trheq motobiikletn pa rimorkio ansore apo
mjetin tjetr me dy rrota.
Mjeti me veprim motorik mund t trhiqet natn, vetm nse n ann e tij t pasme ka
drita t ndezura t kuqe pr shnimin e mjetit, ose nse e trheq mjeti q ka dhe
shfrytzon gjat trheqjes dritn e verdh rotative.
Nse mjeti me veprim motorik n rrug trheq mjetin tjetr t parregullt, nuk bn t
lviz me shpejtsi m t madhe se 40 km/h. Mjeti i trhequr duhet ta ndjek gjurmn e
mjetit trheqs. Me mjetin e trhequr nuk bn t transportohen njerzit (n t duhet t
gjendet vetm drejtuesi i automjetit).
Automjeti transportues i ngarkuar me barr, gjegjsisht traktori me mjet
bashkangjits (rimorkio), mund t trhiqet vetm deri n vendin m t afrm, q sht i
prshtatshm pr shkarkimin e barrs, ndrsa n raste t jashtzakonshme deri te vendi
ku mund t evitohet defekti n mjet.
Trheqja e mjeteve me veprim motorik mund t bhet m ndihmen e litarit, lidhjes s
ngurt dhe duke u mbshtetur ose varur pjesa e prparme ose e pasme e mjetit pr mjetin
trheqs.
Me an t litarit nuk bn t trhiqet mjeti n t cilin pajimet pr drejtim ose pr frenim
jan n defekt si dhe automjeti transportues dhe autobusi. Me lidhje t ngurt (me big)
nuk bn t trhiqet mjeti me veprim motorik q nuk e ka n rregull mekanizmin pr drejtim
(timonin), as automjeti q sht m i rnd sesa mjeti q bn trheqjen e tij, nse nuk e ka
n rregull frenin punues (frenin e kmbs).
Distanca n mes t automjetit trheqs dhe
automjetit t trhequr duhet t jet 3-5m, nse trhiqet me
litar, kurse n rast se trhiqet me lidhje t ngurt (me big)
mund t jet m e vogl se 3m.
Gjat kohs s trheqjes s mjetit n defekt, t dy
mjetet duhet t shenjzohen me shenjn me t ciln
shenjzohet mjeti i ndaluar n rrug (me trekndshin e
siguris).
Trekndshi vihet n mjetin motorik q trheq mjetin tjetr nga ana e prparme,
ndrsa n mjetin trheqs nga ana e pasme.
N qoft se trheqja e mjetit motorik (automjetit) bhet me ann e litarit ose t lidhjes
s ngurt, personi q drejton mjetin e trhequr duhet t ket patentshoferin q i jep t drejt
pr drejtim t asaj kategorie t mjeteve s cils i prket mjeti i trhequr.
40 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 41
42 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 43
120
100
44 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
- ta lshoj automjetin q sht duke lvizur n autoudh, nse n vendin ku kyet n
autoudh, nuk ekziston shiriti i veant pr shpejtim.
Ngassi q me automjetin e vet shkyet nga autoudha, sht i obliguar q me koh t
marr pozit n shiritin fundor t djatht dhe q sa m shpejt t kaloj n shiritin e veant
pr ngadalsim, nse shiriti i till ekziston n hyrje t rrugs bashkangjitse.
T gjitha rregullat e komunikacionit n autoudh t cekura m lart, aplikohen n
trsi edhe n komunikacion n rrug t rezervuar pr qarkullimin e automjeteve.
Edhe autoudha edhe rruga e rezervuar pr
qarkullimin e automjeteve nevojiten doemos t shnohen
me shenja t posame t komunikacionit pr shnimin e
atyre rrugve.
Kto shenja vendosen si n fillim ashtu edhe n
fund e po ashtu edhe n t gjitha kyjet n ato rrug.
KOMUNIKACIONI N TUNEL
Ngassi i mjetit q lviz npr tunel nuk guxon ta
ndal mjetin n tunel, as t bj lvizjen
gjysmrrethore, kthimin me mjet ose lvizjen prapa.
Ngassi i mjetit me veprim motorik sht i obliguar
q gjat kohs s lvizjes npr tunel, pa marr
parasysh kohn e dits dhe gjatsin e tunelit, n mjet
t mbaj t ndezura dritat e shkurta pr ndriimin e
rrugs.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 45
dhe ndaj tyre nuk zbatohen rregullat pr kufizimin e shpejtsis, pr ndalimin e tejkalimit
dhe anashkalimit t kolons s mjeteve dhe pr ndrprerjen e kolons s kmbsorve,
me kusht se nuk rrezikojn sigurin e pjesmarrsve t tjer n komunikacion.
Mjetet nn prcjellje nuk guxojn t tejkalohen, pos kur kt gj e lejojn personat nga
prcjellja.
Pr t mundsuar kalimin pa penges t mjeteve nn prcjellje, kmbsort jan t
obliguar q t largohen nga rruga derisa t kalojn ato mjete.
46 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
sjelljes, sepse praktika e till do t shpiente n pasigurin juridike t pjesmarrsve n
komunikacion dhe deri n mundsin q individt e pandrgjegjshm, t'i keqprdorin
dispozitat ligjore t komunikacionit.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 47
48 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
vlersoj se, cila sht shpejtsia me t ciln lviz n mnyr t sigurt e q nuk rrezikon
as veten as pjesmarrsit e tjer n komunikacion. Kjo sht e domosdoshme edhe n
kushtet e lvizjes normale t mjeteve, kurse nse duhet realizuar ndonj veprim m t
komplikuar, si tejkalimin, anashkalimin, etj, rreziku shtohet, kshtu q kryerjes s ndonj
veprimit t till mund t'i qasemi vetm me nj kujdes t posam. Nse komunikacioni
sht i zhvilluar n mnyr t veant (n rrug me komunikacion t przier, n
vendbanime m t mdha etj) shtohen rreziqet t ndodh fatkeqsia n komunikacion,
prandaj me kt shtrohet nevoja q t zvoglohet shpejtsia e lvizjes s mjeteve n
masn e duhur dhe t vrtet.
Gjat komunikacionit t przier, nse n rug ekzistojn m shum mjete karakteristikash t ndryshme (automjetet transportuese, qerret trheqse, traktort, biiklistt) e
vemas nse rrugs lvizin kmbsort, jemi t detyruar q t lvizim me mjet dukshm
m ngadal sesa gjat kushteve t njjta t komunikacionit kur dukshmria sht e mir.
Sipas regulls sht e padshirueshme rritja apo zvoglimi i prnjhershm i shpejtsis,
por duhet stabilizuar tempon e ngasjes, duke u kujdesur pr nj prballkalim dhe
tejkalim t sigurt.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 49
BARRA N MJET
N komunikacionin n rrug, nuk bn q mjeti t ngarkohet prtej tonazhit t vet apo
prtej ngarkess s lejueshme t boshtit, respektivisht prtej mass me t madhe t
lejueshme q lejojn karakteristikat e rrugs .
Nuk lejohet ngarkimi i mjetit as prtej kapacitetit t shnuar n lejen e qarkullimit, dhe
t ciln e lejojn mundsit teknike-konstruktive t mjetit.
Barra mbi mjet duhet te radhitet asisoj dhe, sipas nevojes e forcuar dhe e mbuluar, n
mnyr q:
- nuk i kanoset siguris s pjesmarrsve n komunikacion dhe nuk e dmton rrugn
dhe objektet n rrug,
- nuk zvoglon stabilitetin e mjeteve n mas t konsiderueshme dhe nuk e
vshtirson drejtimin e mjetit,
- nuk ia zvoglon ngassit pashmrin e rrugs.
- nuk krijon zhurm t teprt dhe nuk shprndahet npr rrug,
- nuk z dritn dhe instalimet ndriuese-sinjalizuese n mjet, targat e regjistrimit dhe
shenjat e tjera n mjet q jan t parapar.
Barra n mjet nuk bn ta kaprcej pikn m t largt
n ann e prparme t mjetit m shum se 1 m.
Nse barra n mjet, kalon m shum se 1 m. pikn
m t largt n ann e pasme t mjetit, pika m e zgjatur e
barrs duhet t shnohet me nj plhur t kuqe.
50 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 51
52 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
RADIOAKTIVE
i prirur pr eksplodim
materiet e rrezikshme
materiet korozive
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 53
Automjetin dhe mjetin bashkangjits, me t cilt barten materiet e rrezikshme duhet
shnuar n mnyr t veant si vijon:
- nga ana e prparme - dy drita t rrumbullakta ngjyr portokalli me diametr t
siprfaqes ndriuese prej m s paku 10 cm, n kndet e eprme,
- nga ana e pasme - dy drita t rrumbullakta ngjyr t kuqe me diametr t siprfaqes
ndriuese prej m s paku 10 cm, n kndet e eprme.
Kto drita duhet t jen t ndezura, kur sht e ndezur fardo drite n automjet,dhe
vetm kur t transportohen materiet e rrezikshme.
Shenja pr shenjzimin e automjetit n t cilin bartn materiet e rrezikshme, sht e
veshur me material reflektues - ngjyr t portoklallit, kjo shenj prbhet nga nj tabele
form katrkndshi kndrejt, madhsie 40x50 cm dhe sht e rrethuar me skaj t zi me
gjrsi prej 5 cm dhe duhet t jet e dalluar natn dhe gjat dukshmris s mir, n
largsi prej m s paku 150m.
Vendoset nga ana e prparme dhe e pasme, n gjysmn e majt t automjetit, ndrsa
nse automjeti trheqs, trheq mjetin bashkangjits, ather - n gjysmn e majt, t
pasme t mjetit bashkangjits.
Automjeti duhet ta ket instalimin pr prcjelljen e elektricitetit statik.
Automjeti, me t cilin trasnportohen materiet e rrezikshme, prve pajisjeve t
rregullta, duhet t ket edhe kt pajisje:
1. Veglat e ngassit dhe vinin, pr rregullimin e defekteve n automjet, gjat
udhtimit,
2. M s paku dy aparate pr shuarjen e zjarrit, prej t cilve njri i destinuar pr fikjen
e zjarrit n motor e i dyti pr fikjen e zjarrit n barrn e automjetit. Kto aparate, nevojiten ta
ken mbushjen, e cila, duke marr parasysh sasin dhe karakteristikat e tjera, bn t
mundur shuarjen efikase t zjarrit.
3. Dy llamba dore baterike, burimi I rrezeve t drits t s cils, duhet t ket diametr
m s paku 6 cm, me drit vezulluese, apo t prhershme ngjyr portokalli, q shifet nga
largsia prej m s paku 150m,
4. Dy trekndsha t siguris, me t cilat shnohet automjeti i ndalur n rrug
5. Dy shenja n form t flamurit, pr shnimin e automjetit, me t cilin barten materiet
e rrezikshme,
6. Dy lopata dhe nj kazm,
7. Llambn e transferueshme, q mund t lidhet n akumulatorin e automjetit.
Automjeti, me t cilin transportohet materja radio-aktive, prpos paisjeve t
cekura, duhet t ket edhe kt furnizim:
1. Instalimin transportues dozimetrik pr detektimin e shnjzimit.
2. Shiritin e foljes s polivinilit, t gjer 80cm, t gjat m s paku 20m.,
3. Katr stilodezimetra: dy me kapacitet nga 200 mR (milirengen) dhe dy me kapacitet
prej 5R (rendgena),
4. Litarin e gjat 20 m, e me diametr m s paku 0,8 cm,
5. Mjete mbrojtse personale, q prbhen prej kombinezonit, kapeles, izmeve prej
goms, mass respirative dhe dorzave prej goms.
Automjetet, n t cilt ndodhen materiet e rrezikshme, nuk mund t ndalen dhe t
parkohen n rrug. Nse ndodh prishja e automjetit, ose aksidenti n komuikacion,
respektivisht pr motive t tjera t justifikueshme ngassi sht i detyruar q automjetin ta
ndal n rrug, ka pr detyr t marr t gjitha masat e duhura t siguris, q automjetet
tjera t mos vihen n rrezik.
54 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Prve tjerash, ngassi sht i obliguar edhe q:
- gjat dits, t vendos pas automjetit t ndalur dy trekndsha t siguris, ndrsa
gjat nats dhe dukshmris s zvogluar, dy kandela elektrik dore, ngjyr portokalli,
- ta oj ndihmsin e vet n largsi prej 100 deri 150 m, q me flamurin prkats,
gjegjsisht me llampa, t'u trheq vmendjen ngassve t automjeteve t tjera pr
rrezikun nga automjeti i ndalur, n t cilin gjenden materjet e rrezikshme.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 55
56 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
e lejuar, rregullohet relacioni i fuqis s motorit dhe mass m t madhe t lejuar, kshtu
q mjeti sjellet ndryshe gjat shpejtimit, ngadalsimit, respektivisht frenimit n rrugn me
kthesa dhe n prgjithsi ndaj prmasave, t cilat, i ka parapar prodhuesi me rastin e
prdorimit normal.
Ngarkimi boshtor nuk bn t kaloj 10 t te boshti i thjesht, as te boshti i dyfisht. Si
bosht i dyfisht, konsiderohet kur distanca n mes t dy boshteve nuk kalon 2 metra.
Lidhur me radhitjen e masave, sht me rndsi t ceket dispozita ligjore, q thot se
te mjeti i ngarkuar n gjendje qetsie, n pozit horizontale bie m s paku 1/3 e mass m
t madhe t automjeteve, respektivisht e komponents trheqse (veturat, autobust,
trolejbust dhe motoikletat) respektivisht 1/4 pr mjetet transportuese dhe trheqse. Pr
kt gj poashtu, duhet patur kujdes, shkaku i siguris n radh t par, sepse radhitja e
mass mund ta rregulloj stabilitetin e mjetit motorik.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 57
SHENJAT E RREZIKUT
SHENJAT E LAJMRIMIT
TABELAT PLOTSUESE
320 m
58 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Shenjat e rrezikut kan form trkndshi barabrinjsh, (prjashtim bjn: Kryqi i
Andreut, afrimi kalimit t rrugs mbi binar hekurudhor me mbrojts ose gjysmmbrojts,
respektivisht pa mbrojts ose gjysmmbrojts).
Ngjyra elementare e ktyre shenjave sht ngjyra e verdh, ndrsa skajet e
trekndshit, jan me ngjyr t kuqe.
Simbolet jan t ngjyrs s zez (prej tyre, dallon shenja - afrsia e sinjaleve
ndriuese). Skaji i kuq i shenjs, sht me gjrsi t caktuar, e simboli duhet t jet
proporcional me madhsin e shnjs, dhe i vizatuar asisoj sa q njihet leht.
Shenjat e urdhrave t prera kan form rrethi (prej tyre dallojn shnjat - kryqzimi
me rrugn me prparsi kalimi dhe ndalimi i detyrueshm).
Shenjat e urdhrave t prera jan:
a) shenjat e ndalimit, respektivisht t kufizimit dhe
b) shenjat e obligimit (detyrimit).
Ngjyra elementare e shenjave t ndalimit, respektivisht t kufizimit, sht e verdh.
Skaji i rrethit dhe shiritat e pjerrt n shenja, jan t ngjyrs s kuqe.
Simbolet dhe mbishkrimet jan t ngjyrs s zez (prej tyre dallojn shnjat: ndalimi i
detyrueshm, prparsia e kalimit nga kahja e kundrt, ndalimi i ndaljes dhe parkimit,
ndalimi i parkimit, parkimi alternativ).
Ngjyra elementare e shenjave t obligimit sht e kaltr. Simbolet jan t ngjyrs s
bardh.
Shenjat e lajmrimit kan form katrori, t kndit t drejt, ose t rrethit. Ngjyra
elementare sht e verdh, kurse simbolet dhe mbishkrimet jan t ngjyrs s zez,
respektivisht ngjyra elementare sht e kaltr me simbole dhe mbishkrime t ngjyrs s
bardh dhe t zez (prej tyre dallon nj numr shenjash). N shenjat e lajmrimit, ngjyra e
zez, sht prdorur n raste t veanta, dhe nuk mund t dominoj.
Madhsia e shenjave t rrezikut,t urdhrave t prera dhe t lajmrimit varet prej
kategoris s rrugs n t cilat duhet t vendosen
Shnjat e rrezikut, trheqin vmendjen pr rrezikun, q krcnon n vendin e
caktuar, respektivisht n pjesn e rrugs dhe i lajmrojn pjesmarrsit n komunikacion
pr karakterin e atij rreziku. Ato vendosen sipas rregulls, prej 150 deri 250 m para vendit t
rrezikshm, n rrug jasht vendbanimit, ndrsa n vendbanim, mund t vendosen edhe
n largsi m t vogl se 150 m. Nse krkojn arsyet e siguris, shenja e rrezikut mund t
vihet edhe n largsi m t madhe se 250 m. Nse shenja e rrezikut sht vn n largsi
m t madhe se 250 m, ose m t vogl se 150 m, me shenjn duhet t vehet shenja
plotsuese, n t ciln sht shnuar distanca nga vendi i rrezikshm, shkaku i t cilit,
sht vn shenja.
Shnjat e urdhrave t prera i bjn me dije pjesmarrsit n komunikacion pr
ndalesat, kufizimet dhe obligimet, t cilave duhet t'u prmbahen. Ato vlejn prej vendit ku
jan t vendosura. N qoft se sht e nevojshme q pjesmarrsit n komunikacion t
lajmrohen m par pr urdhrin e prer, qoft pr hir t pamjes s dobt t rrugs, qoft
pr arsye t tjera t siguris, shenja vendoset para vendit, prej nga vlen urdhri, n nj
largsi t caktuar e n tabelen plotsuese, sht theksuar largsia e vendit, prej nga vlen
urdhri.
Shenjat e lajmrimit u ofrojn pjesmarrsve n komunikacion informatat e
nevojshme pr rrugn npr t ciln lvizin, emrtimet e vendeve, npr t cilat kaprcen
rruga dhe largsin nga ato vende, pr ndrprerjen e vlershmris s shenjave t
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 59
urdhrave t prera, si dhe informatat e tjera, q jan t dobishme. Vendosen asisoj q t
emrtojn objektin, terrenet, ose pjest e rrugs, t cilave u referohen. Nse objekti, ose
terreni, me t cilin ka t bj shenja e lajmrimit, nuk gjendet n rrugn, n t ciln sht
vn shenja,lajmrimi i nevojshm, ndodhet ose n tabeln plotsuese, ose n vet
shenjn. Me shenjat e lajmrimeve, ofrohen, po ashtu informacione paraprake, informata
pr radhitjen, kthimet dhe informata pr kahjen e lvizjes.
Tabela plotsuese sht pjes prbrse e shenjs se komunikacionit e cila m
sakt prcakton kuptimin e shenjs s komunikacionit, shenjave ndriuese, shenjat n
rrug, trotuaret e t ngjashme.
N tabelen plotsuese pra, shnohet largesia nga vendi i rrezikshm pr t cilin sht
vendosur shenja, ose vendin prej t cilit vlen urdhri i prer, apo sht dhn lajm plosues
n shenjn e lajmrimit. Prve ksaj n tabelen plotsuese mund t lajmrohet largsia e
pjess s rrugs n t ciln kanoset rreziku ose vlen urdhri i prer, apo plotsim tjetr me
t cilin m sakt prcaktohet kuptimi i shenjes s komunikacionit.
Ngjyra e tabeles plotsuese sht e njjt si ngjyra baz e shenjs nn t ciln sht
vendosur, e mbishkrimet dhe simbolet jan t ngjyrs s njjt me mbishkrimet dhe
simbolet n shenj.
60 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SHNJAT E RREZIKUT
1. Kthes n t majt
2. Kthes n t djatht
3. Kthes e dyfisht ose shum kthesa
t njpasnjshme, prej t cilave, e para
sht n t majt
4. Kthes e dyfisht ose shum kthesa t
njpasnjshme prej t cilave, e para
sht n t djatht
5. Kthes e rrezikshme
6. Teposhtze e rrezikshme
7. Prpjetz e rrezikshme
8. Ngushtim rruge nga t dyja ant
9. Ngushtim rruge nga ana e djatht
10. Ngushtim rruge nga ana e majt
11. Ura lvizse
12. Afrsia e bregut
13. Rruga jo e rrafsht
14. Lugje n rrug automobilistike
15. Rrug me gunga
16. Rrug e rrshqitshme
17. Sprkatje gursh
18. Shembje gursh nga ana e djatht
19. Shembje gursh nga ana e majt
20. Afrsia e vendkalimit t kmbsorve
21. Fmijt n rrug
22. Biiklistt n rrug
23. Kafsht n rrug
24. Egrsirat n rrug
25. Punimet n rrug
26. Arritja te shenjat ndriuese t
komunikacionit
27. Afrsia e pists s aeroplanit
28. Erra ansore, nga ana e majt
29. Erra ansore, nga ana e djatht
30. Komunikacioni nga t dyja kahjet
31. Tuneli
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 61
10%
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
10%
45
46
62 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 63
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
DOGANA
DOUANE
STOP
POLICIA
TAKSA
PEAGE
33
34
35
29
30
31
32
40
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
64 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SHENJAT E LAJMRIMIT
1. Prparsi kalimi n raport me mjetet q
vijn nga kahja e kundrt
2. Rruga me komunikacion njkahsh
3. Rruga me komunikacion njkahsh
4. Rruga me prparsi kalimi
5. Mbarimi i rrugs me prparsi kalimi
6. Shtrirja e rrugs me prparsi kalimi
7. Vendkalimi i shnuar pr kambsor
8. Kalimi mbitoksor dhe nntoksor i
kmbsorve
9. Udhkryqi
10. Rruga qorre
11. Kahja e lvizjes s mjeteve, q dshirojn t kthehen n t majt, n udhkryq ku ndalohet kthimi n t majt
12. Rreshtimi i mjeteve
13. Udhtreguesi
14. Udhtreguesi pr aeroport
5. Udhtreguesi pr terrenin pr kamping
16. Udhtreguesi pr shtpin e malorve
17. Numri i rrugs ndrkombtare
18. Numri i rrugs
19. Kilometrazhi i rrugs
20. Tabela udhtreguese
21. Udhtreguesi mbi rrugn e automjeteve
mbi portal (n portn e madhe)
22. Paraudhtreguesi
23. Autoudha
24. Mbarim i autoudhs
25. Rruga e rezervuar pr qarkullimin e
automjeteve
26. Fundi i rrugs s rezervuar pr
qarkullimin e automjeteve
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 65
SHKUPI
PRISHTIN
10
11
12
500 m
PEJ
13
14
500 m
15
E-5
16
PRISHTIN
QENDRA
17
km
14
103
18
19
PRISHTIN
BESIJAN
TRANSIT
ROZHAJ
20
VITI
500 m
21
22
PRIZREN PRIZREN
23
24
25
26
27
28
60
30
29
31
32
33
34
35
S P I TA L I
36
44
37
45
38
46
39
47
48
40
41
42
43
49
50
51
52
66 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SHENJAT E LAJMRIMIT
53. Vendqndrimi pr autobus
54. Stacioni i tramvajve
55. Aeroporti
56. Limani - port anijesh
57. Informatat
58. Kalueshmria e rrugs
59. Numri i serpentinave dhe lartsia
mbidetare
60. Objekti rrugor
61. Qaf mali
61. Stacioni i policis
62. Lumi
63. Stacioni i policis
64. Shpejtsia q rekomandohet
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 67
KULLE
E HAPUR
DERINROZHAJ
53
54
KULLA
55
56
LUMI
57
Viadukti
984 m.nm.
376 m
59
60
58
PRISHTIN
SHTIME
THERAND
POLICIA
1798 mn.m
61
62
63
64
Shkupi
Tetov
Rruga
Haxhi Zeka
66
65
DALJA
67
68
69
70
30
30
71
72
73
74
68 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
STOP 200m
2000m
od 17-20h
mbarim ndalese
kraj500m
zabrane
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 69
6. Simboli q cakton m konkretisht domethnien e shnjs,
pran s cils vendoset.
5m
5m
kraj
zabrane
kraj zabrane
kraj zabrane
m
kraj10
zabrane
m
kraj10
zabrane
SHENIMET N RRUG
N shnimet n rrug bjn pjes:
Shnimet gjatsore
Shnimet trthore
Shnimet t tjera n rrug dhe n objektet pran skajit t rrugs.
Shnimet n rrug, jan t bardha; n raste t veanta, shnohen me ngjyr t verdh
dhe at:
Shnimet e vendit n rrug dhe n trotuar, n t cilin sht ndaluar parkimi
Vija kufizuese (skajore) e rrugs
Vija e ndrprer e cila i ndan shiritat pr qarkullim t mjeteve t transportit urban
apo taksive, prej shiritave tjer t qarkullimit
Vija me t ciln ndahet vendi i dedikuar pr qndrim t autobusve, pr taksi, si dhe
pr mjete t policis etj.
Vijat e pjerrta
70 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Vija e dyfisht
e kombinuar
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 71
Vija e ndaljes
Vija e pjerrt
72 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Vija e ndrprera
Vijat udhzuese
Vija e plot
e ndrprer
e dyfisht
PRIZREN
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 73
Drita e verdh vezulluese - obligon t gjith pjesmarrsit n komunikacion t lvizin me kujdes t shtuar.
Paralajmron pjesmarrsit n komunikacion q semafori nuk punon dhe t zvoglojn shpejtsin, t prqndrojn vmendjen te pjesmarrsit e tjer n komunikacion dhe t zbatojn rregullat e tjera q rregullojn prparsin e kalimit (rregullat ose shenjat e komunikacionit
nse ekzistojn n raste kur nuk gjendet personi q e
rregullon komunikacionin). Drita e verdh vezulluese ka
kuptim tjetr nga drita e verdh e pandrprer.
74 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Shigjeta plotsuese e gjelbr - e kyur njkohsisht me dritn e kuqe t pa ndrprer - shnon kalimin e
lir pr mjetet q lvizin n drejtim t shigjets s gjelbr,
mirpo vetm kur t'i lshojn t gjith pjesmarrsit n
komunikacion (kmbsort dhe ngassit), t cilve u
sht ndezur drita e gjelbr, gjegjsisht nse nuk
pengojn komunikacionin e mjeteve, q lvizin npr
rrugn n t ciln kyen.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 75
Shenjat ndriuese pr rregullimin e komunikacionit t kmbsorve - me instalime t veanta jepen
shenjat ndriuese me dritn e kuqe dhe t gjelbr. Drita e
kuqe dhe e gjelbr, vendosen n boshtin vertikal njra
nn tjetrn (e kuqja lart, e gjlbrta posht). Ngjyra e
ndezur e kuqe, n t ciln sht silueta e kambsorit, n
gjendje pasive, do t thot ndalimin e kalimit pr
kmbsorin. Drita e ndezur e gjelbr, n t ciln sht
silueta e kambsorit, n ecje e sipr, do t thot kalimin e lejuar pr kmbsor.
Ngjyra e gjelbr mund t adaptohet asisoji, sa q n periudhn e caktuar kohore, para
se t fiket, shfaqet edhe si drit vezulluese e gjelbr.
Shenjat ndriuese pr rregullimin e
komunikacionit t tramvajit - jan t ngjyrs s
bardh, n form t vijs.
Vija horizontale - do t thot ndalimin kalimi
pr tramvajin.
Vija vertikale dhe e pjerrt - do t thot kalimi i
lir pr tramvajin n kahjen e cekur.
Shenjat ndriuese pr shnimin e kalimit t
rrugs npr binar n nivel - sht shenj ndriuese,
me t ciln paralajmrohet afrimi i trenit, n vendkalimin
npr vijn hekurudhore n nivel; jepet me ndezjen e
njkohshme t dy dritave t kuqe, q kan formn e
rrethit. Me t njjten shenj sinjalizohet lshimi i
mbrojtsit dhe gjysmmbrojtsit, respektivisht njoftohen
pjesmarrsit n komunikacion, se mbrojtsi, apo
gjysmmbrojtsi, sht n pozit t lshuar. Pr t qen
m t dukshm, natn mbrojtsit dhe gjysmmbrojtsit jan pajisur me xhama refleksiv,
ose jan veshur me materie refleksive.
Shnjat ndriuese pr shnimin e punimeve n rrug - me ligj sht parapar se
pjesa e rrugs, n t ciln kryhen punt, duhet t jet e shnuar, n mnyr t dukshme.
Pjesmarrsit n komunikacion, sigurohen me vnien e mbrojtsve, t cilt jan ngjyrosur
me ngjyr t kuqe dhe t bardh.
Mbrojtsit jan veshur me materie refleksuese ose t
pajisur me xhama refleksues dhe me drita ngjyr
portokalli, pr shkak t dukshmris m t mir natn.
Qelqi refleksiv, gjegjsisht drita refleksive, vendoset
asisoj sa q t njoftoj se n 'an sht e lir, rruga.
Kur pengesa sht n mesin e rrugs dhe udha sht
e lir nga t dyja ant, drita vehet n t dyja skajet e
mbrojtsit.
Nse me mbrojts mbyllet komunikacioni, n tr
gjersin e rrugs, sht e domosdoshme q n mbrojts
t vehen tri shenjat ndriuese, ngjyr portokalli.
76 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Kur personi, i cili rregullon qarkullimin, jep shenja
ndriuese, domethnia e drits sht e njjt si edhe
ngjyra n semafor. Ngjyra e gjelbr - kalim I lir, ngjyra e
kuqe - ndalim kalimi.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 77
Shenjat, q i jepin personat e autorizuar me duar, apo me pozitn e trupit, kan pr
pjesmarrsit n komunikacion, domethnien, si vijon:
Zvoglimi i shpejtsis - kur personi, q rregullon komunikacionin, lviz me dor leht posht-lart, tregon se automjetet q
lvizin n at drejtim ta zvoglojn shpejtsin.
78 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 79
80 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Me sistemin frenues nnkuptohen:
1. freni punues
2. freni ndihms
3. freni parkues
Freni punues - duhet t jet i atill, sa t'ia bj t mundur ngassit q mjetin ta ndal
n mnyr t sigurt, t shpejt dhe efikase, pa marr parasysh shpejtsin e lvizjes s
mjetit, ngarkesn e mjetit dhe pjerrtsin e rrugs. Ky fre, duhet t bj t mundur
rregullimin e intensitetit t frenimit nga ulsja e ngassit, e q m at rast t mos e lshoj
nga dora timonin. Freni duhet t veproj njsoj mbi rrotat q gjenden n boshtin e njjt.
Dallimi i forcs s frenimit n rrota t boshtit t njjt, nuk bn t jet m i madh
se 20%.
Frenimi arrihet me frkimin e siprfaqeve frenuese.
Freni punues mund t jet:
- hidraulik (forca frenuese bartet me ndihmn e lngut t hidraulikut)
- pneumatik (forca e frenimit bartet prmes ajrit nn presionin e ajrit t presuar dhe
zbatohet n mjetet e rnda transportuese, n autobus dhe n mjetet e bashkangjitura).
- n mjetet bashkkohore, sistemi i frenit punues, mund t arrihet edhe si tubacion
(gypzimet fare t ndara pr rrotat e pasme dhe t prparme), q bn t mundur q freni t
mos dshtoj plotsisht, vese rrotat n nj bosht.
Nj nga sistemet m moderne t frenimit, sht sistemi ABS (Sistemi Anti Bllok), q
montohet n mjetet m bashkkohore.N kt sistem nuk mund t ndodh q sistemi i
frenimit, t'i bllokoj rrotat. Tek ai ekzistojn instalimet me rregullator, ndr t cilt, senzori
informon pr bllokimin e rrots dhe pas ksaj, freni punues vepron mbi cilindrin e frenjve
dhe pengon bllokimin e rrots.
Kjo do t thot se sapo rrota fillon t rrotullohet tepr ngadal ose t bllokoj, instalimi
me an t mnyrs elektronike zvoglon forcn e presionit deri n at mas, sa q rrota
lviz srish n kufirin e bllokimit.
Freni ndihms - duhet t jet i realizuar asisoj sa t'ia bj t mundur ngassit q ta
frenoj mjetin, respektivisht ta ndal n distancn prkatse, nse dshton freni aktiv.
Ky fre duhet t vendoset ashtu q ngassi ta prdor leht dhe shpejt nga vendi i
ngassit, me 'rast nj dor e tij duhet t jet e lir pr drejtimin e mjetit.
Freni parkues - nevojitet t jet i till sa q me ndihmn e tij mjeti i parkuar n pozit
frenuese, mund t sigurohet me instalimin gjegjs mekanik.
Sistemi frenues n motoikletat me rimorkio boshtore, ose pa t, duhet t jet i
montuar dhe i realizuar si dy sisteme frenuese t pavarura, me instalime t veanta pr
aktivizimin e tyre n rrotn e prparme dhe t prapme, gjegjsisht ve rrotn e prparme,
ose ve n rrotn e prapme t motoiklets.
N mjetin bashkangjits, masa m e madhe e lejuar e t cilit nuk kaprcen 1,5
tonelate, freni punues, mund t jetsohet me komand inercuese.
Komanda inercuese, mund t jet e montuar dhe e realizuar edhe n mjetin
bashkangjits, masa m e madhe e lejuar e t cilit sht gjer n 3,5 tonelata, po q se
shpejtsia e lvizjes nuk kaprcen 30 km/h.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 81
RRUGA E FRENIMIT
Me rastin e shtypjes n komand t frenit punues, mjeti nuk
ndalet menjher por kalon nj rrug t caktuar deri sa t ndalet.
Rruga varet jo vetm nga shpejtsia e lvizjes, por edhe nga
kushtet e tjera: shejtsia e reagimit t ngassit, gjendja e
rrugs, pneumatikve, frenit etj.
Rruga, q e kalon mjeti, prej momentit, kur ngassi vren
rrezikun deri n momentin e ndaljes, quhet rruga e ndaljes.
sht kjo rrug, q e kalon mjeti nga momenti i reagimit t ngassit
i aktivizimit t frenit, e deri n ndaljen e mjetit. Dhe nse nga kjo heqim rrugn e reagimit do
t fitojm rrugen e frenimit. Rruga e frenimit llogaritet sipas ksaj formule:
V
254k
Sk =
(m)
ngrica
asfalt
(k=0,2)
(k=0,5)
V km/h
90
60
30
Sz m
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
Nga diagrami, shihet se rritja e shpejtsis s lvizjes kushtzon edhe rritjen e rrugs
s ndaljes. Do t thot se sa m e madhe shpejtsia e lvizjes aq m e madhe do t jet
edhe rruga e ndaljes. Rruga e ndaljes do t jet edhe m e gjat n rastet kur asfalti do t
jet i lagsht apo i ngrir. Praktikisht kjo do t thot: sa m e rrshqitshme t jet rruga,
ngassi duhet q shpejtsin e lvizjes s mjetit ta zvogloj sa m shum dhe n kt
mnyr t ndikoj n udhtim m t sigurt dhe n zvoglimin e rrugs s ndaljes.
82 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
PNEUMATIKT
(Randsia e pneumatikve)
Pneumatikt (gomat) duhet t'i prmbushin kushtet e parapara me standardet,
varsisht nga shpejtsia m e madhe e lejuar e lvizjes s mjetit,dhe masa m e madhe e
lejuar e mjetit, n t cilin jan vendosur ata.
Pneumatikt n bosht t njjt duhet t jen t njjt, sipas llojit (veror, dimror),
sipas konstrukcionit (radial, diagonal dhe me rripa t kryqzuar), sipas peshs bartse
dhe sipas dimensioneve.
Thellsia e sharave t pneumatikve te automjetet e udhtarve nuk guxon t
jet m e vogl se nj milimetr, ndrsa te automjetet transportuese, dy milimetra.
Pneumatikt dimror (M+S), t cilt i prkasin pajisjeve dimrore, duhet ta ken s
paku 4 mm thellsin e sharave. Ato mund t prdoren npr bor, dhe duhet t jen t
vendosura n boshtin punues t automjetit.
Ngassi duhet patjetr t'i kontrolloj her pas her pneumatikt dhe presionin n ta,
sepse presioni i pamjaftueshm, ndikon n shpenzimin e pneumatikve, n stabilitetin e
mjetit dhe n shpenzimin e shtuar t karburanteve.
Ky kontroll i pneumatikve, nnkupton edhe kontrollin e pneumatikut rezerv.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 83
Dritat e prparme pozicionale n mjetin motorik me katr ose m shum rrota dhe n
mjetin motorik me tri rrota, q jan m t gjra se 1,3 m dhe n mjetin bashkangjits me
gjersi m t madhe se 1,6 m, duhet montuar dhe realizuar si dy drita t prparme
pozicionale, ndrsa n mjetin motorik me dy rrota dhe n mjetin motorik me tri rrota, t cilat
nuk jan m t gjra se 1,3 m, si nj drit e prparme pozicionale, ashtu q t japin drit t
ngjyrs s bardh.
Dritat e prapme pozicionale n mjetin motorik me katr, ose m shum rrota, q jan
m t gjera se 1,3 m dhe n mjetin bashkangjits duhet t montohen dhe t realizohen, si
dy drita t prapme pozicionale, e n mjetin motorik me dy rrota dhe n mjetin motorik, me tri
rrota, q nuk jan m t gjra se 1,3 m, si nj drit e prapme, ashtu q jepin drit t ngjyrs
s kuqe. Nse sht montuar nj drit e prparme dhe nj e prapme pozicionale, ajo duhet
t vendoset n rrafshin gjatsor t mesm t mjetit.
Instalimet pr dhnien e shenjave ndriuese, shrbejn q me to t'i njoftojm
pjesmarrsit e tjer n komunikacion pr qllimet tona.
Stop-dritat q kyen n ann e prapme t mjetit dhe q jan t ngjyrs s kuqe, kan
detyr t'ua trheqin vmendjen ngassit pas nesh, se do ta zvoglojm shpejtsin e
mjetit ton, ose t ndalemi.
Ato drita kyen n mnyr automatike me rastin e do shtypjeje t ngassit mbi
pedale t frenit punues. Motoikletat ose mjetet q nuk jan m t gjera se 1,3 m mund t
ken nj stop drit n nj an t mjetit, po ashtu t ngjyrs s kuqe. Mjetet motorike, t cilat
n rrugn e rrafsht nuk mund t zhvillojn shpejtsi m t madhe se 20 km/h, nuk jan t
obliguara t ken stop-drita.
Treguesit e kahjes, shrbejn q ngassi t paralajmroj ndrrimin e kahjes s
lvizjes. Jan vn nga dy n ann e prparme dhe dy n ann e prapme t mjetit.
Frekuenca e drits s indikatorit (treguesit) t kahjes, ka 9030 vezullime n minut.
Me kyjen e menjhershme t katr indikatorve (treguesve) t kahjes,
paralajmrohen pjesmarrsit n komunikacion, se mjeti yn sht ndalur n rrug pr
shkak t defektit.
Dritat e gabaritit, nevojiten t instalohen n mjetet transportuese dhe bashkangjitse
dhe n autobus, q kan lartsin e gabaritit m shum se 2,8 m.
Kur kyen dritat e gjata pr ndriimin e rrugs, duhet t kyet automatikisht llampa e
kaltr kontrolluese n tabelen kontrolluese n automjet, ose n tabelen kontrolluese t
motoiklets.
Llampa kontrolluese n kabinn e automjetit, me ngjyr t gjelbr, kyet, kur n mjet
kyen dritat pozicionale, ose dritat e mesme (t shkurta).
Llampa kontrolluese n kabinn e automjetit me ngjyr t kuqe, kyet kur n mjet
kyen njkohsisht q t katr indikatort (tregues) t kahjes.
Dritat pr lvizjen prapa n mjet mund t montohen ose t realizohen si nj ose dy
drita pr lvizje prapa, kshtu q lshojn drit t ngjyrs s bardh. Kyen automatikisht,
kur ndrruesi i shpejtsive vendoset pr lvizje prapa.
Dritat pr ndriimin e targs, n ann e prapme t mjetit kan ngjyr t bardh. Farat
pr mjegull n mjete motorike me katr ose m shum rrota dhe n mjete motorike me tri
rrota, q jan m t gjera se 1,3 m, mund t montohen, si dy fara pr mjegull, kurse n
motoikleta si nj far pr mjegull, kshtu q lshojn drit t ngjyrs s bardh, ose t
verdh. Ngjyra e prapme pr mjegull, jep drit t ngjyrs s kuqe.
Katadioptert n mjetet motorike me katr ose m shum rrota dhe n mjetet
motorike me tri rrota, q jan m t gjera se 1,3 m,duhet t montohen si dy katadiopter t
prapm me ngjyr t kuqe, kurse n mjetet motorike me dy rrota dhe n mjetet motorike me
tri rrota, q nuk jan m t gjera se 1,3 m, si nj katadiopter i fundit ngjyr e kuqe dhe nuk
bn t ken form trekndshe.
84 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
PAJISJA N AUTOMJET
N pajimin e domosdoshm t mjetit hyjn:
- rrota rezerv
- shenja pr shnimin e mjetit t ndalur n rrug (trekndshi i siguris)
- pajisja pr dhnien e ndihms s par (kutia e ndihms s par)
- poat (dritat) rezerv
- litari ose llozi pr trheqje.
Ju preferohet ngassve t automjeteve q ta ken edhe aparatin pr shuarjen e
zjarrit.Obligim q t ken aparatin kan automjetet transportuese dhe autobust. Kto
automjete aparatin duhet ta ken t vendosur n vendin e dukshm. N kushtet e dimrit,
ngassi i automjetit, duhet ta ket pajisjen dimrore, nse lviz rrugs jasht
vendbanimeve, n t cilat, pajisja pr dimr sht e domosdoshme. Pajisjet e tjera, q
duhet t'i disponoj ngassi, i jan ln ngassit dhe zgjedhjes s tij dhe kan t bjn me
veglat dhe pjest rezerv me qllim t riparimit t defekteve eventuale n mjet.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 85
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 87
88 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
SIGURIMI I MJETEVE
Regjistrimi i mjeteve, vazhdimi i regjistrimit dhe lshimi i targave provuese, mund t
bhet vetm kur institucionit kompetent pr regjistrimin, i paraqitet prov mbi kontratn e
lidhur t sigurimit.
Pronari,gjegjsisht shfrytzuesi i mjetit motorik dhe bashkangjits, duhet t lidh
kontratn mbi sigurimin nga dmi, q ua ka shkaktuar personave t tret me prdorimin e
mjetit t vet (vdekja, lndimi i trupit, dmtimi i shndetit, shkatrrimi ose dmtimi i sendeve,
pos pr dmin n sendet q i ka marr pr transport - n tekstin vijues: sigurimi nga
autoprgjegjsia), si dhe pr dmin q i shkakton mjeteve t cilat nuk i nnshtrohen
regjistrimit (traktort, multikultivatort, makinat e puns, q nuk jan regjistruar, etj.).
Sigurimi i detyrueshm nga autoprgjegjsia, lidhet pr periudhn, jo m t gjat se 12
muaj dhe harmonizohet me kohzgjatjen e regjistrimit t mjetit motorik dhe bashkangjits.
Sigurimi mund t lidhet pr nj periudh m t shkurtr se 12 muaj (sigurimi
afatshkurtr) pr hir t harmonizimit t dats s sigurimit, t ngasjeve provuese e kshtu me
radh.
Ns n kohn sa zgjat sigurimi, ndrrohet pronari, ateher pronari i ri trashgon t
gjitha t drejtat dhe obligimet t cilat jan t kontraktuara m par dhe at deri n prfundimin
e vlefshmeris s polises
Me rastin e kontraktimit t sigurimit t obligueshm nga autoprgjegjsia e mjetit
motorik dhe bashkangjits, premia (tarifa) e siguris prcaktohet sipas zonave t rezikimit
apo damtimit.
I siguruari gzon t drejt zbritjeje prkitazi me premin e sigurimit n vitin vijues t
sigurimit, pr mjetin, q ka qen i siguruar pa ndrprerje, s paku nj vit, po q se brenda asaj
periudhe nuk sht paraqitur as paguar dmi, pr do vit nga 10 prqind t bonusit nga
premia-baz. Bonusi rritet secilin vit t ardhshm dhe kap m s shumti 30 prqind nga
premia elementare e siguris. Bonusi ka pr detyr t siguroj drejtuesit e mjeteve pr
ngasje t kujdesshme n komunikacion. Bonusin e arritur pronari, respektivisht shfrytzuesi i
mjetit, mund ta kaloj n mjetin tjetr me rastin e lidhjes s sigurimit t obligueshm, ose n
antarin e familjes s ngusht.
N rast t aksidentit t shkaktuar me fajin e vet ngassit, ather ngassi humb
bonusin.
Nuk ka t drejt pr kompensimin e dmit sipas bazs s sigurimit nga autoprgjegjsia:
- pronari, respektivisht shfrytzuesi, bashkpronari dhe shfrytzuesi tjetr i mjetit, me
prdorimin e t cilit sht shkaktuar dmi, pa marr parasysh a e ka drejtuar mjetin, n
momentin e shkaktimit t dmit,
- ngassi i mjetit, me prdorimin e t cilit sht shkaktuar dmi - i cili sht prgjegjs pr
dmin
- personi, q ka marr pjes n rrmbimin kundrligjor t mjetit me prdorimin e t cilit,
sht shkaktuar dmi.
Organizata e sigurimit, dmin q ia ka paguar personit t tret, mund ta regreso-j
nga ngassi, q e ka shkaktuar dmin, n kto raste:
- Nse dmin e ka shkaktuar duke drejtuar mjetin e vet, pa lejn prkatse
(patentshoferin),ose kur patentshoferin ia ka marr organi kompetent, ose i sht shqiptuar
masa mbrojtse - ndalimi i drejtimit t mjetit.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 89
- Nse dmin e ka shkaktuar, duke drejtuar mjetin e vet nn ndikimin e alkoolit, drogs,
ose t narkotikve t tjer (n rast se ka 0,5 e m shum promile t alkoolit n gjak), ose n
qoft se pas aksidentit refuzon t'i nnshtrohet testit t alkoolizmit, gjegjsisht t drogs.
- Nse dshmohet se aksidenti sht br me qllim.
KOMPENSIMI I DMIT
Ngassi i mjetit mund t shkaktoj me fajin e vet aksidentin, gjat s cilit mund t
ndodh dmtimi i mjetit tjetr, lndimi i ndonj personi, apo dmtimi i ndonj gjsendi
tjetr. N at rast, shoqata siguruese, polisn e s cils e ka ngassi-fajtor ka obligim ta
kompensoj dmin e br pronarit t gjsendit t dmtuar, ose personit t dmtuar.
Pr t'u realizuar e drejta pr dmshprblim, nevojitet q, pas aksidentit, t kmbehen t
dhnat pr emrin, mbiemrin, adresn, numrin e regjistrimit t mjetit, si dhe t dhnat pr
shoqrin siguruese (numri i polics dhe kohzgjatja e sigurimit). Po q se ngassi, i cili ka
shkaktuar aksidentin, rrefuzon t'i ofroj t dhnat e cituara, duhet shnuar doemos numrin e
regjistrimit, markn dhe tipin e mjetit.
Personi i dmtuar, pr t realizuar damin e shkaktuar sht i obliguar:
- q brenda afatit prej tri ditsh nga aksidenti t paraqes (n formularin e shoqris
siguruese) dmin e shkaktuar,
- q shoqris siguruese t'i parashtroj krkesn pr dmshprblim.
Krkesa duhet t prmbaj:
- procesverbalin e organit kompetent pr inspektimin n vendin e ngjarjes, pas
aksidentit,
- t dhnat mbi numrin e poliss s sigurimit, ose fotokopjen e saj, prkatsisht, nse
dmin e ka shkaktuar mjeti me regjistrim t jashtm - fotokopjen e karteles s gjelbr, ose
polisn e sigurimit afatshkurtr n kufi,
- procesverbalin mbi dmin e shkaktuar (kt procesverbal e harton puntori i autorizuar
i shoqris siguruese, q ka obligim ta kompensoj dmin), prkatsisht konstatimin e entit
t autorizuar medicinal, nse kemi t bjm me lndimet (dmi jomaterial),
- deklaratat e dshmitarve (nse ka pasur dshmitar t aksidentit).
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 91
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 93
94 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
Birra
Vena
Sheri
Likert
Rakia/Viski
5%-13g
0,33 l
10%-16g
0,20 l
20%-16g
0,1 l
30%-5g
0,02 l
40%-7g
0,02 l
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 95
LODHJA
Lodhja sht nj faktor shum i rndsishm pr sigurin e komunikacionit. Ngasja e
gjat e mjetit motorik n kushtet ku ka vibracione, zhurm etj, ndikojn n lodhje e cila
shfaqet GRADUALISHT.
N rast se nxehet tepr shum kabina e mjetit, para se t filloj ngasja e tij, nevojitet t
hapet dritarja dhe dyert dhe t pritet q t ftohet mjeti.
Ngasja e gjat pa pushim sjell lodhjen, e cila manifestohet t shpeshtn e herave, si:
- harrimi i rregullave elementare t komunikacionit
- mosvrejtja e shenjave t komunikacionit
- zvoglimi pa vetdije i shpejtsis
- agresiviteti q manifestohet gjat tejkalimit pa arsye.
Ngassi, q fillon ngasjen i pushuar, do t'i ndiej shnjat e para t lodhjes, pas 4-5 or
t ngasjes. Ligji mbi bazat e siguris n komunikacion, ka parapar se ngassi, pas 5 or t
ngasjes, duhet t bj nj pauz q do t zgjas, s paku 30 minuta. Pas pauzs, mund ta
vazhdoj ngasjen, por jo m gjat se 8 or n dit.
Lodhja e shfaqur mund t evitohet vetm me pushim. Kurrfar mjetesh stimuluese, si
bie fjala, kafeja, ose ndonj ila, nuk mund ta largojn lodhjen.
Ato n t vrtet, vetm zvoglojn ndjenjen e lodhjes.
96 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
T USHQYERIT E PARREGULLT
T ushqyerit e parregullt, mund t ket ndikim negativ n ngasje t sigurt, qoft kur
sht fjala pr konsumimin e teprt, t bollshm t ushqimit, qoft kur jemi t uritur. Te t
ushqyerit tejet t bollshm, ndodh mbledhja e gjakut n ent e gjakut t lukthit, n favor t
sasis s nevojshme t gjakut n tru, q ka pr pasoj dremitjen, rraskapitjen, humbjen e
prqndrimit, gj q zvoglon vigjilencn gjat ngasjes .N gjendjen, kur jemi t uritur
ngjajn ndrrime brenda organizmit, q manifestohen me rnien e sasis s sheqerit n
gjak dhe me shfaqjen e lodhjes
Njeriu i uritur sht i prgjumur, ndien dhembje n nyj, marramendje dhe t fikt, q
s'do mend, ndikon n mnyr t disfavorshme n ngasjen e sigurt. T ushqyerit gjat
ngasjes paksa m t gjat, duhet t'i prshtatet nevojave t organizmit.
Duhet t marrim m pak shujta ushqimi, n do 4 - 5 or, e po q se ndrkoh, ndjejm
uri, ta plotsojm me lngje pemsh, me pem, me okollat, keks etj.
NDOTJA E AJRIT
Ndotja e ajrit mund t paraqes rrezik pr nj ngasje t sigurt. Ndotsi m i
rrezikshm, n kushtet e komunikacionit, sh karbonmonoksidi, nj gaz pa ngjyr, arom
dhe shije, q vepron drejtprdrejt mbi qelizat e nervave. Ky gaz, krijohet me ndezjen jo t
plot n motort me benzin. Koncentrimi m i madh, sht me siguri n qytete, n kushtet
kur komunikacioni sht rregulluar keq, n tunele etj.
Shenjat e hershme t helmimit me karbonmonoksid jan: rregullimet e t vrejturit
dhe t reagimit n koh t duhur - kushteve t qensishme pr udhtim t sigurt. Sinjalet e
sigurta t helmimit,shprehen me kokdhembje, lodhje, humbje t fuqis s muskujve,
paraliz t muskujve dhe t nervave. I helmuari nuk mund t'i ndihmoj vetvetes, pr arsye
se paraqitet ngathsia e muskujve dhe paraliza e nervave. Megjithse sht i vetdijshm
ai, nuk sht n gjendje t lviz, ose t thrras ndihmn.
Nse ndjehen shenjat e para t helmimit, duhet ndalur automjetin, duhet dal nga
automjeti dhe lypset t marrim frym thell n ajrin e pastr, ta ajrosim mir automjetin, e
vetm pas ksaj, t vazhdojm me ngasje.
N rast se i lnduari, sht pa vetdije dhe ka ngjyr t kuqe t lkurs dhe t
mukozs, nse sht i skuqur, merr frym me vshtirsi, duhet t nxjerret menjher nga
automjeti dhe t aplikohet frymmarrja artificiale, sepse t githa sinjalet thon se sht
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 97
fjala pr helmimin me karbomonoksid.
N qoft se i lnduari sht i vetdijshm, nuk aplikohet frymmarrja artificiale, porse
nxjerrja nga automjeti n ajr t pastr. Pas dhnies s ndihms s par, t lnduarin
duhet bartur urgjentisht deri n entin e shndetsis.
Pr t'u evituar helmimi me karbomonoksid, nevojitet, q gjat udhtimit n kolon, ose
gjat ngasjes pas mjetit q liron sasi t mdha gazi t padjegur - t mbahet distanca, t
mbyllet ventilimi dhe dritaret, e sapo t braktiset kolona, t ajroset mir brendsia e mjetit.
T PIRT E DUHANIT
Nj nga faktort e rrezikut sht pa dyshim edhe pirja e duhanit pran timonit.
Manifestimi i damshmrise shfaqet n mnyrat si vijon:
- Vet veprimi i ndezjes s cigares trheq vmendjen e ngassit, q mund t ket
pasoja katastrofale,
- Nikotina q gjendet n duhan, ngushton ent e gjakut, gj q shkakton zvoglimin e
koncentrimit, veanrisht kur ngassi sht i lodhur.
- Karbonmonoksidin, q krijohet me djegjen e cigares, ngassi e fut n organizm
pjesrisht dhe drejtprdrejt me an t pirjes s tij, ndrsa pjesa tjetr mbetet n
kabinn e mjetit.
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 99
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 101
TESTET PR USHTRIME
(SHTOJC SE SI ZGJIDHEN TESTET)
Para se t'i prvisheni zgjedhjes s testit, jeni t obliguar ta zotroni gjith materien,
pasi q testi shrben pr verifikimin e dituris nga sfera q e keni msuar m par, e jo t
msoni duke zgjidhur testin. Nse e njihni lndn, lexoni me kujdes pyetjen dhe prgjegjet
e ofruara, pastaj vshtrojeni fotografin dhe ktheni mendjen n t gjitha hollsit se nuk do
t gaboni! Shpeshher,ndodh q situatn e ngjashme, diku, n nj far testi, e keni hetuar
dhe mbajtur mend prgjigjen e sakt, mirpo nuk sht e thn q prgjegjja t jet
prher e njjt, n secilin test. Pr ju, ndonjher, nj detaj q s'ka pesh, mund t
ndikoj q prgjegjja t jet e kundrt.
TESTI PROVUES
MBI BAZAT DHE SIGURIN N KOMUNIKACION
Udhzim pr zgjedhjen e testit
Para jush gjendet testi me pyetje. Pyetjet mund t ken nj, ose disa prgjegje t
sakta. Pr zgjedhjen e testit keni n disponim 45 minuta. sht detyr juaja q do pyetje
ta lexoni dhe t vendosni se cila nga prgjegjet e ofruara, sht e sakt. Prgjigjja e sakt
shenohet me X (iks), n katrorin e caktuar , si n shembullin vijues.
1. ka ndikon n zgjatjen e rrugs s frenimit:
kmh
Pyetja n t ciln kandidati nuk sht prgjegjur, ose sht prgjigjur n mnyr t
pasakt, ose sht prgjegjur pjesrisht, do t vlersohet si jo e sakt.
102 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
TESTET PR USHTRIM
PYETJET THEMELORE
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 103
8. Cilat mjete nuk bn t trhiqen me litar:
a) mjetet q kan instalime (pajisje) t parregullt pr dhnien e shenjave ndriuese.
b) mjetet q kan instalim (pajisje) t parregullt pr shnjzim
c) mjetet q kan instalim (pajisje) t parregullt pr drejtim
d) mjetet q kan instalim (paisje) t parregullt pr ndalje
9. ka sht shiriti rrugor:
a) pjesa e siprfaqes s rrugs destinuar s pari pr kalimin e kmbsorve
b) pjesa e siprfaqes s rrugs e destinuar pr lvizjen e mjeteve
10. Po i afroheni me mjet kalimit t rrugs mbi binar. Mbrojtsit fillojn t bien. ka duhet
t bni?
a) ta ndalni mjetin para kalimit t rrugs mbi binar.
b) t shpejtoni me kalim sepse treni ende nuk ka arritur.
11. Me ciln shpejtsi m t madhe t lejuar mund t lvizni rrugs jasht vendbanimit,
pos autoudhs dhe rrugs s rezervuar pr qarkullim t mjeteve?
________ km/h (shkruajeni shpejtsin resp.numrin)
112. Pjesa gjatsore e rrugs e destinuar pr qarkullim t mjeteve, n nj drejtim, me nj,
ose m shum shiritash t komunikacionit, quhet:
__________________________ shkruani me fjal)
104 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
TESTET PR USHTRIME
SHENJAT
Domethnja e shenjave sht e shnuar me numrin rendor. Numri rendor i cili gjendet
para domethnjes, duhet t vendoset n rrethin i cili gjendet prfundi shenjs (12 shenja,
14 pyetje, q do t thot 2 pyetje m shum, me qllim t testimit, a i dini, apo jo, shenjat).
10%
14
1. Teposhze e rrezikshme
2. Numri i rrugs
3. Kahje e detyrueshme
4. Ndalim qarkullimi n nj kahje
5. Shtrirje e rrugs me prparsi kalimi
6. Kthes e dyfisht, prej t cilave, e para,
n t djatht
7. Kthes e rrezikshme
10%
E-5
8. Prpjetze e rrezikshme
9. Ofiin pr riparimin e mjeteve
10. Drejtime t lejuara
11. Numri i rrugs ndrkombtare
12. Prfundim i rrugs, me prparsi
kalimi
13. Ndalim i detyrueshm.
14. Rruga me prparsi kalimi
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 105
TESTET PR USHTRIME
SPECIFIKAT
1. Cilit veprim duhet t'i ikni, kur hasni n kt shenj:
a) frenimit t vrullshm
b) ngasjes tejet t shpejt, sepse afrohemi n disa kthesa t
njpasnjshme
c) lvizjes se vrrullshme me timon
d) ngasjes tejet t shpejt, sepse po i afroheni ngushtimit t
rrugs.
2. Si do t veproni te kjo shenj e komunikacionit:
a) ta adaptoni shpejtsin e ngasjes
b) ta paralajamroni komunikacionin pas vetes me treguesin
e djatht t kahjes
c) t ngisni me shkall m t vogl transmisioni, sipas rregulls
d) t prgatiteni pr disa kthesa t njpasnjshme
3. Si do t veproni te kjo shenj:
a) ta zvogloni shpejtsin e ngasjes dhe sipas nevojs ta
ndalni mjetin
b) t'i lshoni mjetet nga kahja e kundrt
c) ta vazhdoni ngasjen, sepse keni prparsi kalimi n
krahasim me mjetet, nga kahja e kundrt
106 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
8. Shenja e komunikacionit n fotografi tregon se largsia e kalimit t rrugs mbi binar, n nivel, sht:
a) 160 m
b) 240 m
9. Pas drits s gjelbr n semafor, do t ndizet:
a) drita e kuqe
b) drita e verdh vezulluese
c) drita e verdh e pandrprer
10. Pas drits s kuqe n semafor, do t paraqitet:
a) drita e gjelbr
b) drita e verdh vezulluese
c) drita e kuqe dhe e verdh s bashku
11. 'do t thot shenja, q e jep polici n komunikacion:
a) kthimi i lejuar n t majt
b) ndalimi i detyrueshm pr t gjitha mjetet
c) do t ndodh ndrrimi i pozits dhe i shnjs s policit dhe
kalimit t lir
12. Dritat vezulluese t kuqe dhe t kaltra n mjet, kan
domethnien se ai mjet, sht:
a) i policis
b) i shrbimit komunal
c) n prcjellje
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 107
TESTET PR USHTRIME
UDHKRYQET
108 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
8. far do t bni me rastin e caktimit t prparsis s kalimit t mjeteve, n udhkryq:
a) t vrtetoni si sht rregulluar rrjedha e komunikacionut, n udhkryq,
b) t vrtetoni cilat jan kahjet e arritjes s mjeteve
c) t'i lshoni mjetet, q kan prparsi
9. Komunikacionin n udhkryq e drejton polici. Si duhet t
veproni, duke marr parasysh shenjn q e jep ai:
a) mund t kthehem n t majt
b) nuk mund t kthehem n t majt
c) mund t kthehem n t djatht
d) mund t lvizi drejt.
10. N ka mund t llogarisni, n situatn si n fotografi:
a) fmija mund t kthehet majtas pa dhn shenj me dor,
b) ndoshta fmija edhe s'do t m vrej
c) fmija do t veproj drejt dhe sipas rregullave
d) fmija mund t reagoj papritur.
11. Si do t veproni kur fryen er e fort:
a) t shpejtoni q ta kaloni sa m par pjesn e rrugs me er t fort
b) ta zvogloni shpejtsin e lvizjes
c) t mbani distanc sa ma t madhe boshtore gjat prballkalimit
12. Si do t veproni n kt situat:
a) t kaloni para mjetit, nga ana e kundrt
b) ta zvogloni shpejtsin dhe eventualisht ta ndalni mjetin
c) ta lshoni mjetin nga ana e kundrt
Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit 109
ZGJIDHJA E TESTEVE
Testi: shtjet elementare
1. a,b,c,d
2. a,b,d
3. b,c,d
4. a,c
5. b
6. a,b,c
7. a,b,c
8. c,d
9. b
10. a
11. 80 km/h
12. shirit rrugor
Testi: Shenjat
I
8, 3, 14, 1, 9, 12,
II
2, 6, 4, 11,10, 7.
Testi: Specifikat
1. a,c
2. a,c,d
3. a,b
4. 2
5. a,c
6. b
7. b
8. b
9. c
10. c
11. b,c
12. c
Testi: Udhkryqet
1. c
2. b
3. b,c
4. a
5. a,c
6. a
7. a,b
8. a,b,c
9. a,c,d
10. a,b,d
11. b,c
12. b,c
110 Doracak pr dhnien e provimit pr shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurin e komunikacionit
LITERATURA