David Maslovari - Fizika Blok 1

KINEMATIKA

David Maslovari - Fizika Blok 1

Referentni sistem
Telo koje miruje i u odnosu na koje se posmatra kretanje se zove referentno telo.
Najbolje je za referentno telo uzeti Zemlju.
Referentni sestem. Najvise se koristi Dekartov pravougli koordinatni ref. sistem. ine
ga 3 medjusobno normalne ose (x, y, z). Polozaj take u Dekartovom sistemu se
odredjuje sa 3 koordinate. Pr. M (3, -2, 1)

Vektor polozaja
Vektor polozaja je vektor koji spaja koordinatni pocetak i datu tacku. Usmeren je od
koordinatnog pocetka ka datoj tacki.
r= x 2 + y 2+ z2

Vektor pomeraja
Vektor pomeraja je vektor koji spaja pocetni i krajnji polozaj tacke. Usmeren je od
pocetnog ka krajnjem polozaju.

r =
r 2
r1

Materijalna tacka
Materijalna (ili masena) tacka je telo cije se dimenzije u kretanju mogu zanemariti, a
moze se smatrati da je sva masa tela skoncentrisana u toj tacki.

Putanja i put
Linija kuju materijalna tacka opisuje prilikom kretanja naziva se putanja.
Razlikujemo pravolinijsko i krivolinijsko kretanje.
Put je duzina putanje koji predje telo pri kretanju.
Merna jedinica: metar (m).

David Maslovari - Fizika Blok 1

Ravnomerno i promenljivo kretanje

Ravnomerno: telo u jednakim vremenskim intervalima prelazi jednake puteve.

(kazaljka na satu, kapi kise kad ne duva vetar...)
Neravnomerno: telo u jednakim vremenskim intervalima prelazi razlicite puteve.

Klasican zakon slaganja brzina

v =u+v ' u v
v =uv ' u v
Brzina tela u odnosu sa ref. sistem S je jednaka zbiru brzine tela u odnosu na ref. sistem
S' i brzine sistema S u odnosu na sistem S'

David Maslovari - Fizika Blok 1

Brzina
Brzina je promena polozaja tela u jedinici vremena.
Jedinica za brzinu je metar u sekundi (1 m/s)
Srednja brzina
Srednja brzina je kolicnik predjenog puta i vremenskog perioda utrosenog za
prelazenje tor puta.
s
v s=
t
Ovako definisana brzina je skalarna velicina.

Srednja vektorska velicina

Srednja vektorska brzina je kolicnik vektora pomeraja i vremenskog intervala u toku
kojeg je taj pomeraj napravljen.

r
v sv=

t
Trenutna brzina
Kada se kaze samo brzina misli se na trenutnu brzinu.
Trenutna brzina brzina je srednja brzina u beskonacno malom vremenskom intervalu.
s
v=
,t0
t
Trenutna brzina kao vektor
Trenutna brzina je jednaka kolicniku beskonacno malog pomeraja i beskonacno malog
vremenskog intervala u toku kojeg je napravljen taj pomeraj.

r
,t0
v =
t

David Maslovari - Fizika Blok 1

Ubrzanje
Ubrzanje je promena brzine u jedinici vremena.
Jedinica za ubrzanje je metar u sekundi na kvadrat (1 m/s2).
Srednje ubrzanje
Srednje ubrzanje je kolinik promene brzine i vremenskog intervala za koji je ta
promena izvrena.
v

v
a s= 2 1

t 2t 1
Trenutno ubrzanje
Trenutno ubrzanje je srednje ubrzanje u beskonano malom vremenskom intervalu.

v
, t 0
t
Normalno ubrzanje

a =

Normalno ubrzanje ukazuje na promenu pravca i smera vektora.

Tangenciono ubrzanje
Ukazuje na promenu intenziteta vektora i ona je samo kod kruznog kretanja i pretstavlja
tangentu na put kretanja tog tela.
a= an2 +at 2

David Maslovari - Fizika Blok 1

Vertikalni hitac nanize

Vertikalni hitac nanize je kretanje tela bacenog na neke visine (h), nekom pocetnom
brzinom ( v0 ) , usmerenom nanize.
v =v 0 +
v = v 02+ 2 gs
2

gt
s=v 0 t +
2
Slobodan pad
Kada se telo pusti sa neke visine (h) bez pocetne brzine ( v 0 =0 ), njegovo kretanje se
zove slobodan pad.
Formule su kako kod vertikalnog hica nanize s tim sto je v 0 =0 .
v =
v =2 gs
g t2
s=
2

Vertikalni hitac navise

Vertikalni hitac navise je kretanje tela bacenog nekom pocetnom brzinom
vertikalno navise, neke visine (h) ili sa zemlje.
v =v 0

( v0 )

v 2= v 022 gs
2

s=v 0 t
2

Horizontalni hitac
Horizontalni hitac je kretanje tela izbacenog sa neke visine nekom pocetnom brzinom
u horizontalnom pravcu (metak ispaljen iz horizontalne puske).

Kosi Hitac
Kosi hitac je kretanje u ravni pri kojem je izmedju pravca vektora pocetne brzine i
ubrzanja otar (odnosno tup) ugao.

David Maslovari - Fizika Blok 1

David Maslovari - Fizika Blok 1

Ugaona brzina
Srednja ugaona brzina : kolicnik ugla i vremenskog intervala u toku kojeg je taj ugao
opisan.

s=
t
Trenutna ugaona brzina : srednja ugaona brzina u beskonacno malom vremenskom
intervalu.

=
, t 0
t
rad
Jedinica za ugaonu brzinu: radijan u sekundi:
s

Ugaono ubrzanje
Srednje ugaono ubrzanje : kolicnik promene ugaone brzine i vremenskog intervala u
toku kojeg je ta promena izvrsena.
1
= 2
t 2t 1
Trenutno ugaono ubrzanje : srednje ugaono ubrzanje u beskonacno malom
vremenskom intervalu.

=
,t0
t

Ugaoni pomeraj
Ugaoni pomeraj je ugao izmedju poetnog i krajnjeg radijus vektora materijalne take.
Merna jedinica: radijan (1 rad).
l
r
Ugao je jednak koliniku duzine odgovarajueg ugla luka i poluprecnika krunice.

David Maslovari - Fizika Blok 1

DINAMIKA

David Maslovari - Fizika Blok 1

TRANSLACIJA
ROTACIJA

p
L

m
I

p - impuls / L - moment impulsa

F - sila / M - moment sile
m - masa / I - moment inercije

r - vektor pomeraja /
- ugaoni pomeraj
v - brzina /
- ugaona brzina
a - ubrzanje / - ugaono ubrzanje

David Maslovari - Fizika Blok 1

Moment impulsa (L)

Moment impulsa koji rotira oko fiksne ose je jednak proizvodu momenta inercije i
ugaone brzine.
L=I

Jedinica je :

m2
kg
s

p
F= p=Ft
t
L
M = L=Mt ( M =I ) L=I t L=I
t

Moment sile (M)

Moment sile je uzrok ubrzanog rotacionog kretanja tela. Ako ne deluje moment sile, telo
rotira konstantno ugaonom brzinom.
Vektorska velicina
Jeninica: N* m ( Njutn puta metar)
Intenzitet momenta sile je jednak proizvodu sile i kraka sile.
M =Fd

Moment inercije (I)

Mera inertnosti tela pri rotacionom kretanju je Mometn inercije. Zavisi od mase tela,
oblika tela i osne rotacije. Ukupan momenat inercije = zbir svih pojedinacnih momenata
inercije.
I u =I 1 + I 2+ I 3 ++ I n
n

I = m ir 1

i=1

Disk (valjak)

I=

mr
2

Kugla

I=

2mr
5

Tanak stap(oko ose)

2

I=

ml
3

Tanak stap(oko centra)

I=

ml
12