Professional Documents
Culture Documents
s Quc Huy
Phn 1: C HC
Vt l hc l mt khoa hc t nhin c bn nht, nghin cu cc quy lut c bn ca V Tr. N cng
vi cc khoa hc khc nh thin vn hc, sinh hc, ha hc v a l hc to thnh khoa hc c bn.
V p ca vt l hc chnh l s n gin ca cc thuyt vt l c bn v ch mt s t cc khi nim,
cc phng trnh, cc gi thuyt cng c th m t v gii thch c cc s vt hin tng ca th gii
quanh ta.
Vt l hc c th c chia thnh su lnh vc chnh:
1. C hc c in nghin cu v chuyn ng ca cc vt th c kch thc ln hn nhiu so vi kch
thc nguyn t v chuyn ng vi tc rt nh so vi tc nh sng.
2. C hc tng i l thuyt m t chuyn ng ca vt bt k tc no, thm ch t n tc
nh sng.
3. Nhit ng hc cp n nhit, cng, nhit v nhng tnh cht c tnh thng k ca cc h thng
gm mt s ln cc ht.
4. in t hc nghin cu v in trng, t trng v in t trng.
5. Quang hc nghin cu nhng tnh cht v s tng tc ca nh sng vi mi trng vt cht.
6. C hc lng t tp hp cc l thuyt m t cc tnh cht ca vt cht t vi m n v m.
Cc mn hc v c hc v in t hc l c s cho cc ngnh khc ca vt l c in (c pht trin
trc nm 1900) v vt l hin i (pht trin t nm 1900 n nay). Phn u ca cun sch ny
cp n c hc c in, i khi c gi l c hc Newton hay n gin l c hc. Bt u cun sch
bng phn c hc l rt ph hp v, nhiu nguyn l c bn s c s dng hiu ton b h thng
c hc, sau c th s dng m t cc hin tng t nhin nh l sng v s truyn nhit. Ngoi
ra, cc nh lut bo ton nng lng v bo ton ng lng c gii thiu trong c hc cn ng
vai tr quan trong cc l thuyt c bn ca cc lnh vc vt l khc.
Ngy nay, c hc c in rt quan trng sinh vin hc cc mn hc khc. N m t hon ho chuyn
ng ca cc vt th khc nhau nh cc hnh tinh, tn la hay qu bng chy.Trong phn u ca cun
sch, chng ta s m t cc nh lut ca c hc c in v kho st trn phm vi rng cc hin tng
c th hiu nhng nh lut c s ny.
(Hnh trang 1) Phng tu con thoi Colombia. Tai nn thm khc ngy 1 thng 2 nm 2003 cp i
mng sng ca ton b 7 phi hnh gia, ngay trc khi tp 1 cun sch ny c a vo xut bn.
Vic phng tu con thoi v s hot ng ca n tun theo nhiu nguyn l ca c hc c in, nhit
ng hc v in t hc. Chng ta s tm hiu cc nguyn l ca c hc c in trong phn 1 ca cun
sch ny v p dng cc nguyn l ny vo chuyn chuyn ng bng tn la trong chng 9 (NASA)
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
1.4 1026
9 1025
2 1022
4 1016
Mt nm nh sng
9.46 1015
1.5 1011
3.84 108
1.00 107
6.37 106
4 105
Chiu di ca mt sn bng
9.1 101
5 10 3
~ 10 4
~ 10 5
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
~ 10 10
~ 10 14
ng knh ca proton
~ 10 15
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Khi lng
Trong h SI, n v ca khi lng l kilgram, c nh ngha l khi lng ca mt khi tr bng
hp kim platinum iridium c bit, c ct gi ti vn phng cn o quc t ti Svres, Php. Chun
khi lng ny c thit lp vo nm 1887 v khng b thay i k t lc , bi v hp kim platinum
iridium rt n nh. Mt bn sao ca tr Svres th c gi ti Vin Tiu chun v Cng ngh Quc
gia (NIST) Gaithersburg, Maryland (hnh 1.1a).
Bng 1.2 lit k cc gi tr gn ng khi lng ca cc vt khc nhau.
Bng 1.2 : khi lng ca cc vt khc nhau
Khi lng (kg)
V tr
PHNG NGA CM BY
~ 1052
~ 1042
Mt Tri
1.99 1030
Tri t
5.98 1024
Mt Trng
7.36 1022
C mp
~ 103
Con ngi
~ 102
Con ch
~ 10 1
Con mui
~ 10 5
Vi khun
~ 10 15
Nguyn t hydr
~ 1.67 10 27
Electron
~ 9.11 10 31
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Thi gian
Trc nm 1960, chun thi gian c nh ngha l ngy mt tri trung bnh ca nm 1900. (Mt
ngy mt tri l thi gian gia hai ln lin tip Mt Tri xut hin ti im cao nht trn bu tri). Giy
1 1 1
c nh ngha l ca ngy mt tri. Tuy nhin, ngy nay chng ta bit rng s quay
60 60 24
ca Tri t thay i theo thi gian, do , s dng chuyn ng ny nh ngha chun thi gian l
khng tt.
Vo nm 1967, li dng chnh xc cao ca mt thit b gi l ng h nguyn t (hnh 1.1b), ng
h dng tn s c trng ca nguyn t cesium 133 nh l mt ng h tham chiu, giy c
nh ngha li. Giy (s) l thi gian bng 9192631770 chu k dao ng ca bc x pht ra t
nguyn t cesium.
Ly ng h nguyn t ny lm chun th tt c cc ng h treo tng v ng h eo tay phi c
thit lp theo n gi l s ng b ha. V th, lu lu khi chng ta phi chnh vo ng h ca mnh
vi giy.
V s pht hin ra mi lin h gia khng gian v thi gian ca Einstein, nn i khi o chnh xc
thi gian, ta phi bit chnh xc c trng thi chuyn ng ln v tr ca ng h. Nu khng nh vy,
gi s nh bn ang cn c gii cu, th h thng v tinh nh v ton cu c th xc nh sai v tr
ca bn.
Cc gi tr gn ng ca thi gian c trnh by trong bng 1.3.
Bng 1.3: Vi gi tr gn ng ca cc khong thi gian
Khong thi gian (s)
Tui ca V Tr
5 1017
Tui ca Tri t
1.3 1017
6.3 108
Mt nm
3.2 107
8.6 104
Mt tit hc
3 103
8 10 1
~ 10 3
~ 10 6
~ 10 13
8
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
~ 10 15
~ 10 22
~ 10 24
Tip u ng
Vit tt
Ly tha
Tip u ng
Vit tt
10 12
Pico
103
kilo
10 9
Nano
106
mega
10 6
Micro
109
giga
10 3
Milli
1012
tera
10 2
Centi
1015
peta
10 1
Deci
1018
exa
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Vic xy dng cc m hnh l mt cng vic bn nn pht trin khi bn nghin cu v vt l hc. Bn
cng s phi ng u vi nhng thch thc v nhiu vn ton hc gii quyt cng vic nghin
cu ny. Mt trong nhng k thut quan trng nht xy dng m hnh cho mt bi ton l xc
nh mt h cc thnh phn vt l cho bi ton v a ra nhng tin on v nhng biu hin ca h
thng da trn tng tc gia cc thnh phn trong h thng hoc tng tc gia h thng vi mi
trng xung quanh n.
m
V
(1.1)
V d, nhm c khi lng ring l 2.70 g/cm3 v ch c khi lng ring l 11.3 g/cm3. Do , mt
ming nhm c th tch 10.0 cm3 s c khi lng 27.0 g, trong khi , ming ch c cng th tch s
c khi lng l 113 g. Bng 1.5 lit k cc khi lng ring ca mt s cht khc nhau.
Tng s proton v neutron trong ht nhn nguyn t ca mt nguyn t c quan h vi khi lng
nguyn t ca nguyn t . Khi lng nguyn t c nh ngha l khi lng ca mt nguyn t
n l, o bng n v khi lng nguyn t (u), trong 1 u 1.660 538 7 1027 kg. Khi lng
nguyn t ch l 207 u v khi lng nguyn t nhm l 27.0 u. Tuy nhin, t s gia cc khi lng
nguyn t 207 u / 27.0 u = 7.67 khng bng vi t s gia cc khi lng ring (11.3 g/cm3) / (2.70
g/cm3) = 4.19. S khc bit ny l do khc nhau v khong cch gia cc nguyn t v s sp xp cc
nguyn t trong cu trc tinh th ca hai nguyn t.
Bng 1.5: Khi lng ring ca mt s cht khc nhau
Cht
Cht
(103 kg/m3)
(103 kg/m3)
Platinum
21.45
St
7.86
Vng
19.3
Nhm
2.70
Uranium
18.7
Mangan
1.75
Ch
11.3
Nc
1.00
ng
8.92
Khng kh
0.0012
11
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Vn p nhanh 1.1 Mt ca hng ng c c hai cam, mt bng nhm v mt bng st. C hai
cam c cng khi lng. Cam no ln hn?
A. Cam nhm.
B. Cam st.
msample
m 27.0g
m27.0g = kN27.0g
Nsample
PHNG NGA CM BY
1.3 Lp t s
Khi chng ta s dng t s gii bi ton,
hy nh rng t s rt ra t cc phng
trnh. Nu bn xut pht t nhng phng
trnh bit th c th chia mt trong
nhng phng trnh cho mt phng
trnh khc nh trong v d 1.1 nhn
c t s mong mun, nh vy s trnh
c sai st. V th hy vit cc phng
trnh trc khi lp t s.
1.4 Cc k t cho cc i lng
N 27.0g
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
ca din tch [A] = L2. Th nguyn v n v ca din tch, th tch, vn tc, gia tc c lit k trong
bng 1.6. Th nguyn ca cc i lng khc nh lc, nng lng cng s c m t khi cp n
cc i lng .
Trong nhiu tnh hung, bn phi tm ra ngun gc hoc kim tra mt phng trnh c th no . Mt
th tc (cch lm) hu ch v mnh m l phn tch th nguyn c th tm ra ngun gc hoc kim
tra biu thc cui cng ca bn. Vic phn tch th nguyn c tin hnh trn c s thc tin l cc
th nguyn c th xem nh cc i lng i s. Chng hn, cc i lng c th cng hoc tr
c vi nhau ch khi chng c cng th nguyn. Ngoi ra, cc s hng trong hai v ca mt phng
trnh phi c cng th nguyn. Theo quy tc n gin ny, chng ta c th s dng vic phn tch th
nguyn xc nh xem mt biu thc c dng thc ng hay khng. Mt biu thc din t quan h
ph thuc ch ng khi hai v ca phng trnh l cng th nguyn.
Th tch
Tc
Gia tc
(L2)
(L3)
(L/T)
(L/T2)
SI
m2
m3
m/s
m/s2
U.S. customary
ft2
ft3
ft/s
ft/s2
H thng
L 2
.T L
T2
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
L
L
T
2
T
T
Do biu thc cho ng v th nguyn. (Gi s biu thc cho l v = at2 th s khng ng v th
nguyn, bn th kim tra xem!)
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
L
Ln m
nL
L m
T2
T
T
m
1.5 Chuyn i n v
i khi, vic chuyn i cc n v t h thng o lng
ny sang h thng khc hoc chuyn i cc n v trong
cng mt h thng, chng hn nh t kilmt sang mt, l
rt cn thit. S tng ng ca n v chiu di trong h
n v SI v h n v c truyn M l:
1 mile = 1609 m = 1.609 km
1 ft = 0.3048 m = 30.48 cm
1 m = 39.37 in. = 3.281 ft
1 in. = 0.0254 m = 2.54 cm
PHNG NGA CM BY
1.5 Lun lun km theo n v
Khi thc hin cc tnh ton, mi i lng
phi km theo n v ca n v phi vit
n v trong sut qu trnh tnh ton.
Trnh loi b cc n v sm v sau
vit n v mong mun vo p s. Bng
cch km theo n v trong mi bc, bn
c th loi b c nhng sai st v n
v ca p s.
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Vn p nhanh 1.3
Khong cch gia hai thnh ph l 100 dm. S kilmt gia hai thnh ph th:
A. nh hn 100;
B. ln hn 100.
C. bng 100.
85.0 mi / h
1 min 1 h
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
6 10 phut
1 nam 1 ngay 1 g
Ch rng, trong biu thc trn, ta ly 400 25 th s n gin hn nhiu so vi vic ly 365 24.
Gi tr xp x v s ngy trong mt nm v s gi trong mt ngy l tha mc ch ca chng ta. Vy
70 nm s c (70 nm)(6 105 pht/nm) = 4 107 pht. Vi tc 10 hi th/pht, trong sut cuc
i s thc hin 4 108 hi th hay vo bc 109 hi th.
Nu nh i sng trung bnh ca con ngi c c lng l 80 nm thay v 70 nm th kt qu
cui cng ca chn ta s thay i nh th no?
Tr li Chng ta ch rng (80 nm)(6 105 pht/nm) = 5 107 pht, do , kt qu cui cng ca
chng ta s l 5 108 hi th. Kt qu ny vn trong bc 109 hi th. Vy, c lng bc ca ln
vn khng i. Ngoi ra, 80 nm ln hn 70 nm 14%, nhng chng ta nh gi tng thi gian bng
cchs dng 400 ngy mt nm thay v 365 ngy v 25 gi mt ngy thay v 24 gi. Hai s ny cho kt
qu cao hn 14% cho nn d tui th tng ln cng khng nh hng ti kt qu c lng ca ta.
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
tnh gn ng nn ta lm trn 5280 ft/mi thnh 5000 ft/mi (Sai s phm phi l bao nhiu phn trm?).
T ta c:
5000 ft / mi
2500 steps / mi
2 ft / step
1.7 Cc ch s c ngha
Khi o cc i lng xc nh, cc gi tr o c nm trong cc gii hn ca sai s thc nghim. Gi
tr sai s ny ph thuc vo nhiu yu t, nh cht lng ca dng c o, k nng ca ngi o, v s
lng cc php o c thc hin. S ch s c ngha trong mt php o c th c dng din t
i iu v sai s.
Xt mt v d v cc ch s c ngha. Gi s rng, chng ta c yu cu vo mt phng th nghim
o din tch ca mt nhn a my tnh, s dng thc mt lm dng c o. Chng ta gi nh rng
chnh xc ca php o chiu di l 0.1 cm. Nu chiu di ca nhn a o c l 5.5 cm th ta c
th khng nh chiu di ca n ch c th nm gia 5.4 cm v 5.6 cm. Trong trng hp ny chng ta
ni rng, gi tr o c c hai ch s c ngha. Lu rng, cc ch s c ngha bao gm c ch s
gn ng u tin. Tng t nh vy, nu chiu rng ca nhn a o c l 6.4 cm th gi tr thc t
nm gia 6.3 cm v 6.5 cm. Vy chng ta c th vit cc gi tr o c l (5.5 0.1) cm v (6.4 0.1)
cm.
By gi mun tm din tch ca nhn a th chng ta ch vic nhn hai gi tr o c vi nhau. Nu
chng ta khng nh din tch ny l (5.5 cm)(6.4 cm) = 35.2 cm2 th cu tr li ca chng ta s l v l
18
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Vn p nhanh 1.4
Gi s bn o v tr ca mt ci gh bng thc mt v thu c kt qu rng tm ca gh cch bc
tng l 1.0438605642 m. Ngi c s kt lun g v kt qu ca php o ny?
TM LI
Ba i lng vt l c bn ca c hc l chiu di, khi lng v thi gian m trong h SI chng c
n v ln lt l mt (m), kilgram (kg) v giy (s). Cc tip u ng ch h s nhn vi cc ly tha
mi uc dng km vi ba n v c bn ny.
Khi lng ring ca mt cht c nh ngha l khi lng trn mt n v th tch ca cht . Cc
cht khc nhau th khi lng ring cng khc nhau v chng khc nhau v khi lng nguyn t v s
sp xp cc nguyn t.
Phng php phn tch th nguyn l mt phng php hu hiu gii quyt cc bi ton vt l. Cc
th nguyn c coi nh nhng i lng i s. bng vic thc hin c lng v tnh bc ln,
bn c th tnh gn ng kt qu khi khng thng tin gii chnh xc.
Khi tnh kt qu t vi s liu o c, mi s liu c mt chnh xc nht nh, bn nn biu din
kt qu vi s ch s c ngha ph hp. Khi nhn cc i lng, s ch s c ngha trong kt qu cui
cng phi bng s ch s c ngha ca tha s c t ch s c ngha nht. i vi php chia, cng p
dng quy tc tng t nh vy. Khi cng hoc tr cc s vi nhau, s ch s thp phn trong kt qu
phi bng s ch s thp phn t nht trong cc s hng ca tng.
CC CU HI
1. Cc loi hin tng t nhin no c th dng lm chun thi gian?
2. Gi s rng ba chun c bn ca h mt l chiu di, khi lng ring v thi gian, thay v l chiu
di, khi lng v thi gian. Chun khi lng ring ca h thng ny uc nh ngha l khi lng
ring ca nc. iu kin g ca nc cn phi tha mn chun khi lng ring c chnh xc
hn?
20
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
3. Chiu cao ca mt con nga i khi c o bi gang tay. Ti sao chun ny l chun chiu di
khng tt?
4. S dng tip u ng trong bng 1.4 biu din cc i lng sau y:
a) 3 10 4 m
b) 5 10 5 s
c) 72 102 g.
5. Cho hai i lng A v B c th nguyn khc nhau. Xc nh xem php ton no sau y l c
ngha vt l?
a) A + B
b) A/B
c) A B
d) AB
CC BI TP
Mc 1.2 Vt cht v vic xy dng m hnh
Lu : Tra cu cc trang cui cc ph lc, bng biu khi cn thit. Trong chng ny, thng s
dng ph lc B.3. Cui sch c p s ca nhng bi tp nh s l.
1. Cht rn kt tinh gm nhiu nguyn t xp chng to thnh mng tinh th tun hon. Xt mt tinh
th nh trong hnh P1.1a. Cc nguyn t nm trong gc khi dc theo cnh cch nhau mt khong L =
0.200 nm. Ch v tch tinh th ra bng mt mt phng s thy c s sp xp u n ca cc nguyn
t. Gi s tinh th c ch dc theo mt phng cho nh trong hnh P1.1b. Hy tnh khong cch d
gia hai mt phng nguyn t (hai mt mng) k nhau.
Mc 1.3 Mt khi lng (khi lng ring) v khi lng nguyn t
2. S dng nhng thng tin nhng trang cui ca cun sch ny tnh mt khi lng trung bnh
ca Tri t. Gi tr c ph hp vi cc gi tr c lit k trong bng 1.5 hay khng? Hy tm kim
mt khi lng ca mt loi in hnh nh granite trong mt ti liu khc v so snh mt
khi lng ca Tri t vi n.
21
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
3. Chun kilgram l khi lng ca khi hp kim platinum irdium hnh tr, c chiu cao 39.0 mm
v ng knh 39.0 mm. Khi lng ring ca vt liu ny l bao nhiu?
4. Mt cng ty ng c ln trng by mt m hnh c t u tin ca mnh, c lm t 93.5 kg
st. cho mng k nim 100 nm kinh doanh ca cng ty, cc cng nhn s c li m hnh bng
vng ging nh m hnh ban u. Cn bao nhiu khi lng vng c m hnh mi?
5. Tnh khi lng cn thit ca vt liu c khi lng ring ch to mt v cu rng c bn knh
trong r1 v bn knh ngoi r2.
6. Hai qu cu c ct ra t mt khi ng nht. Mt qu c bn knh 4.50 cm. Qu kia c khi ln
hn qu th nht 5 ln. Tm bn knh ca n.
7. Hy tnh khi lng ca nguyn t a) heli, b) st, c) ch. Vit cu tr li trong n v gram. Cho bit
cc khi lng nguyn t ca ba nguyn t ny ln lt l 4.00 u, 55.9 u v 207 u.
8. on vn trc v d 1.1 trong cun sch cho bit rng khi lng nguyn t ca nhm l 27.0 u =
27.0 1.66 10 27 kg. V d 1.1 cng ni rng khi lng ca 27.0 g nhm cha 6.02 1023 nguyn
t. a) Hy chng t rng trong hai pht biu trn, mi pht biu hm khc nhau. b) S nh th no
nu khng phi l nhm? Gi M l gi tr khi lng nguyn t ca mt nguyn t ha hc bt k
tnh bng n v khi lng nguyn t. Hy chng minh rng M gram cht cha mt s nguyn t xc
nh, khng thay i i vi mi nguyn t. Hy tnh con s ny mt cch cn thn t nhng gi tr u
c trch dn trong sch. S nguyn t trong M gram ca mt nguyn t c gi l s Avogadro NA.
tng ny c th c m rng: S Avogadro phn t l s phn t ca mt cht ha hc c trong M
gram, vi M l gi tr khi lng phn t ca cht tnh bng n v khi lng phn t. S
Avogadro nguyn t hay phn t c gi l mt mol, k hiu l 1 mol. Bng h thng tun hon cc
nguyn t ha hc c cho trong ph lc C, v cng thc ha hc ca mt hp cht cha ng
thng tin tm ra khi lng phn t ca cht . c) Tnh khi lng ca mt mol nc H2O. d) Tm
khi lng ca phn t CO2.
9. Trong ngy ci ca bn, ngi yu bn trao cho bn mt ci nhn vng khi lng 3.80 g. Nm
mi nm sau, khi lng ca n cn 3.35 g. Trong sut thi gian kt hn ca bn, trung bnh mi giy
c bao nhiu nguyn t b mi mn? Cho bit khi lng nguyn t vng l 197 u.
10. Mt khi lp phng nh bng st c quan st bng knh hin vi. Cnh ca khi lp phng l
5.00 10 6 cm. Tm a) khi lng ca khi lp phng; b) s nguyn t st c trong khi lp phng.
Cho bit khi lng nguyn t st l 55.9 u v khi lng ring ca st l 7.86 g/cm3.
11. Mt ci x c cu trc hnh ch I, c lm bng thp. Mt ct ngang v kch c ca n c ghi
trong hnh P1.11. Khi lng ring ca thp l 7.56 103 kg/m3. a) Khi lng ca thanh x di 1.50
m l bao nhiu? b) Gi s rng phn ln cc nguyn t l st, vi khi lng nguyn t st l 55.9 u.
C bao nhiu nguyn t trong thanh x ny?
12. Mt a b bi bin o mt ci h trong ct v dng mt ci x 12 kg nc vo h. Khi
lng ca mt phn t nc l 18.0 u. a) Tm s phn t nc trong x nc ny. Gi s lng nc
trn Tri t l 1.32 1021 kg l khng i. C bao nhiu phn t nc trong c lng nc m xa
22
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
kia vo du chn tri ca con khng long li mt bi bin tng t? (Tnh s phn t nc
c trn Tri t)
Mc 1.4 Phn tch th nguyn
13. V tr ca mt cht im chuyn ng vi gia tc khng i l hm ca thi gian v gia tc. Gi s
chng ta vit quan h ny l s = kamtn, trong k l hng s khng th nguyn. Bng cch phn tch
th nguyn, hy ch ra rng, biu thc ch tha mn nu m = 1 v n = 2. Vic phn tch th ngyn ny
c th tm c gi tr ca k khng?
14. Hnh P1.14 cho thy mt hnh chp ct. Theo nhng biu thc o c (hnh hc) di y, biu
thc no m t a) tng chu vi ca cc mt y? b) th tch hnh nn? c) din tch xung quanh hnh nn?
i) (r1 r2 )[h 2 (r1 r2 )2 ]1/2
b) y = (2 m)cos(kx), trong k = 2 m 1 .
1.5 S chuyn i n v.
18. Mt cng nhn phi sn cc bc tng cao 8.00 ft ca mt cn phng hnh vung mi cnh di
12.0 ft. Din tch b mt tnh ra n v mt vung m ngi y cn phi qut sn l bao nhiu?
19. Gi s tc bn di ra vi tc 1/32 in mi ngy. Tm tc theo n v nanomet trn giy. V
khong cch gia cc nguyn t trong mt phn t vo khong 0.1 nm, nn cu tr li ca bn s
nhanh chng cho bit s lp nguyn t ni tip nhau trong chui protein ny.
20. Th tch ca mt ci v da l 8.50 in3. i gi tr ny ra mt khi, s dng nh ngha 1 in = 2.54
cm.
21. Mt mnh t xy dng hnh ch nht kch thc 100 ft v 150 ft. Xc nh din tch ca mnh t
ny theo n v m2.
22. Mt phng nghe nhc c kch thc o c l 40.0 m 20.0 m 12.0 m. Mt khng kh l 1.2
kg/m3. a) Th tch ca cn phng theo n v feed khi l bao nhiu? b) khi lng khng kh trong
phng l bao nhiu pound?
23
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
23. Gi s rng phi mt 7 pht bm y du vo thng 30.0 gallon. a) Tnh tc m thng nhn
c ra n v gallon trn giy. b) Tnh tc m thng nhn c ra n v mt khi trn giy. c) Xc
ng khong thi gian cn thit theo n v gi c th bm c 1 m3 vi cng tc bm . (1
gal = 231 in3).
24. Tm chiu di hoc chiu cao ca cc k quan thin nhin sau y ra n v kilmet, mt, centimet:
a) H thng hang ng di nht th gii l h thng hang Mammoth trung tm Th Nh K. N c
chiu di tnh theo bn l 348 dm. b) M, thc nc cao nht l thc Ribbol, cao 1612 ft. c)
Ngn ni Mckinley Cng vin Quc gia Denaly, Alaska l ngn ni cao nht nc M. cao 20230 ft.
d) Hm ni su nht ca M l hm ni N Hong California, vi su 8200 ft.
25. Mt mu ch c khi lng 23.94 g v th tch l 2.10 cm3. Tnh khi lng ring ca ch ra n v
kg/m3.
26. Mt cng t (section) l din tch t bng mt dm vung v bng 640 mu. Xc nh s mt
vung trong mt mu.
27. Mt bng truyn ti qung t hm m ln mt t vi cng sut 1200 tn/gi. Hy i tc ny ra
pound/giy (lb/s), bit 1 tn = 2000 lb.
28. a) Hy tm h s chuyn i t dm trn gi sang kilomet trn gi. b) Trc y lut lin bang quy
nh rng, tc gii hn trn ng quc l l 55 mi/h. S dng h s chuyn i ca cu a) tm
tc ny ra n v kilmet trn gi. Tc ln nht trn ng quc l ti mt s ni by gi l 65
mi/h. So vi gii hn 55 mi/h th tc ny tng thm bao nhiu kilmet trn gi?
29. Khi cun sch ny ang c in, s n ca nc M khong 6 nghn t la. a) Nu vic tr n
c tin hnh vi tc 1000 la trn giy th sau bao nhiu nm s tr ht n, gi s khng pht
sinh thm li? b) T mt la di khong 15.5 cm. Nu su nghn t t la c ri kn ng xch
o ca Tri t th s ri c my vng? Ly bn knh Tri t l 6378 km. (Lu , trc khi thc
hin bt k php tnh no ca bi ny, hy d on trc kt qu, bn s rt ngc nhin).
30. Khi lng ca Mt Tri l 1.99 1030 kg v khi lng ca nguyn t hydr l 1.67 10 27 kg,
Mt tri hu nh ch cha hydr. C bao nhiu nguyn t hydro trn Mt Tri?
31. Mt gallon sn (th tch 3.78 10 3 m3), th sn kn din tch 25.0 m2. B dy ca lp sn trn bc
tng l bao nhiu?
32. Mt kim t thp c chiu cao 481 ft v y ca n chim din tch 13.0 mu (hnh P1.32). Bit th
1
tch ca kim t thp c tnh bng cng thc V Bh , trong B l din tch y, h l chiu cao,
3
hy tm th tch ca kim t thp ny ra n v mt khi. (1 mu = 43560 ft2).
33. Kim t thp trong bi 32 cha khong 2 triu khi m trung bnh mi khi nng 2.50 tn. Hy
tnh trng lng ca kim t thp ny ra n v pound.
34. Gi s rng 70% b mt Tri t c bao ph bi nc vi su trung bnh l 2.3 mi. Hy c
tnh khi lng ca nc trn Tri t ra kilgram.
24
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
25
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
46. Nc gii kht thng c bn trong cc lon nhm. Bc ln ca s lng lon l bao nhiu m
ngi tiu dng M vt b hoc ti ch mi nm? C bao nhiu tn nhm sn sut ra s lon ny?
Trong li gii ca bn, cc gi tr ca i lng bn o hoc c lng coi nh bit.
47. Bc ln ca s dng c chnh n piano trong thnh ph NewYork l bao nhiu? Nh vt l hc
Enrico Fermi tng c nhng cu hi ni ting nh vy trong vng loi thi vn p tin s. C s
ring ca ng y v thc hin cc c tnh bc ln c minh ha trong bi tp 45.48.
Mc 1.7 Cc ch s c ngha
Lu : Ph lc B8 ni v sai s c th hu ch trong vic gii cc bi tp phn ny.
48. Mt tm phng hnh ch nht c chiu di (21.3 0.2) cm v chiu rng (9.8 0.1) cm. Tnh din
tch ca tm phng ny, km theo sai s ca n.
49. Bn knh ca mt vng trn o c l (10.5 0.2) m. Tnh din tch v chu vi ca vng trn v
km theo sai s ca mi gi tr.
50. C bao nhiu ch s c ngha trong cc s di y? a) 78.9 0.2
2.46 10 6 d) 0.0053.
b) 3.788 109
c)
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy
Mt lp ph kim loi (mng kim loi) c th c dng thay cho dy ni. Vng th c bit hu ch v
n khng d b oxy ha. Khi lng nguyn t ca vng l 197 u. Mt lp mng vng khng th mng
hn kch thc nguyn t vng. Hy tnh b dy nh nht ca lp ph, gi s rng mt nguyn t vng
chim mt th tch lp phng trong lp mng cng ging nh th tch m n chim trong tm kim
loi ln. M hnh hnh hc ny mang li kt qu ng v bc ln.
58. Chc nng c bn ca b ch ha kh xe t l phun xng trn vi khng kh thc y qu trnh
t chy nhanh chng. Gi s rng 30 cm3 xng c phun thnh N git hnh cu, mi git c bn knh
2.00 10 5 m. Tng din tch b mt ca N git hnh cu ny l bao nhiu?
59. S tiu th kh t t nhin ca mt cng ty tha mn phng trnh thc nghim: V = 1.50t +
0.00800t2, trong V l th tch tnh bng triu feet khi v t l thi gian tnh bng thng. Hy th hin
phng trnh ny theo n v feet khi v giy. Ni r n v ca cc h s. Cho bit mt thng c 30.0
ngy.
60. Trong vt l hc, vic dng xp x ton hc l rt quan trng. Chng minh rng, vi nhng gc nh
(< 200) th tan sin '/1800 , trong tnh bng radian v tnh bng . Dng my
tnh tm gc ln nht c th xp x tan sin, vi sai s nh hn 10%.
61. Mt vi phun nc cao c t ti tm ca mt h nc hnh trn nh hnh P1.61. Mt sinh vin
i b vng quanh h v o c chu vi ca n l 15.0 m, m khng b nc lm t chn. Sau ,
ngi sinh vin ng ti mp h dng thc o , o gc to bi mt nc vi phng qua nh vi
phun nc. cao ca vi phun l bao nhiu?
62. Cc ng xu su tp i khi c m vng tng v p v gi tr ca n. Mt ng dollar k
nim c rao bn vi gi 4.98$. N c ng knh 24.1 mm, b dy 1.78 mm v c ph hon ton
bi mt lp vng tinh khit dy 0.18 m. Th tch ca vng bng b dy lp ph nhn vi din tch b
mt m n ph. Coi cc m hnh trn b mt ng xu v cc rnh cnh n khng nh hng n din
tch b mt ng xu. Gi s gi vng l 10.0$ mt gam. Tm gi tr ca vng thm vo ng xu. Gi
tr ca vng c lm tng ng k gi tr ca ng xu hay khng?
63. C khong gn 107 giy trong mt nm. Tm sai s phn trm (sai s tng i) trong xp x
ny, trong sai s phn trm c nh ngha
Percentage error
64. Mt vt c din tch y A v chiu cao h khng i. Nu tit din ngang ca n cng khng i
ti mi im ging nh chiu cao th th tch ca vt s c tnh bi cng thc V = Ah. a) Chng t
rng V = Ah l ng v th nguyn. b) Chng t rng th tch ca tr v ca hp ch nht c th vit
dng V = Ah, xc nh A trong tng trng hp. (Lu rng trong trng hp tng qut, din tch A
i khi c gi l du chn ca vt th c hnh dng bt k, v chiu cao c th thay th bng
dy trung bnh).
65. Mt a b thch xem bn du gi vo mt chai nha. Mi mt ct ngang l mt hnh trn c
bn knh khc nhau, v th ci chai c ch rng, ch hp. Bn git du gi mu xanh vo trong chai vi
27
Physics for Scientists and Engineers Dch sang Ting Vit: Th.s Quc Huy