CARINSKO POSLOVANJE

Autor:
Mr. Miodrag Miko Mijovi

Sadraj:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

15.
16.
17.
18.

Pojam i znaaj carina......................................................................................3

Pravni izvori carinskog sistema Crne Gore..................................................4-5
Podjela/vrste carina............6-7
Pojam i vrste carinskih sistema.........8-9
Organizacija carinske slube Crne Gore......................................................10-13
Meunarodna carinska saradnja i cvarinski sporazumi............................14-15
Efekti carina.....................................................................................................16-19
Pojam i uloga carinske politike......................................................................20-23
Isprave u carinskom postupku.......................................................................24-25
Instituti carinskog sistema Crne Gore...........................................................26-35
Porijeklo robe...................................................................................................36-37
Carinska tarifa.................................................................................................38-40
Carinska vrijednost robe................................................................................41-44
Carinski postupci.............................................................................................45-53
Carinsko upravni postupak..........................................................................54-55
Kazneno prekrajne odredbe..........................................................................56
Prilozi................................................................................................................57-67
Literatura.........................................................................................................68
2

1. Pojam i znaaj carina

-

Carine i carinski sistem Crne Gore su od velikog znaaja za razvoj i zatitu

domae privrede. Bez modernih carina i carinskog sistema ne moe se
ostvariti ni privredni prosperitet zemlje ni njeno ukljuivanje u
medjunarodne privredne tokove.

Savremena carina je u ekonomskom pogledu, regulator zatite domae privrede i

uslov za dalji privredni razvoj. Carina je potrebna svakoj zemlji i privredi, bilo
da je ona u razvoju, u tranziciji ili je razvijena.
Osim toga to predstavlja znaajan instrument zatite i razvoja domae
privrede carina je i znaajan izvor budetskog prihoda drzave. Pored
zatitnog i fiskalnog efekta, carina ima uticaja i na uvoz, na ponudu i
potranju, na cijene, na zaposlenost i dr.
Da bi carina bila ekonomski inilac zatite i razvoja domae privrede, carina i
carinski sistem Crne Gore moraju stalno da se menjaju, dopunjavaju i
usavravaju. U carinski sistem svake zemlje moraju se ugraditi i savremena
meunarodna rjeenja koja predviaju razvijene drave, kao i reenja koja
postoje u meunarodnim organizacijama, prije svega Svetskoj trgovinskoj
organizaciji (STO).

2.Pravni izvori carinskog sistema Crne Gore

-

Izvore pravnog sistema uopte, pa i carinskog sistema Crne Gore

predstavljaju opti i osnovni na kojima se temelji pravo kojim se
reguliu odnosi u drutvu s jedne strane, i konkretni oblici i akti
kojima se formalno pravno ureuju prava, obaveze i odgovornosti
subjekata koji moraju da ih sprovode, s druge strane.

Carinski sistem Crne Gore ima dva (2) meusobno povezana izvora:
1) Autonomno pravo, i
2) Meunarodno pravo,
a autonomno pravo se uglavnom oslanja na tri (3) osnovne baze
izvora, i to:
1) materijalna osnova
2) formalna osnova, i
3) trgovaki obiaji i uzanse.

ematski prikaz izvora carinskog prava Crne Gore

3.Podjela / vrste carina

- Danas se, kod mnogih zemalja i u njihovim carinskim sistemima, mogu se

sresti mnoge podjele i vrste carina i carinskih sistema, ali najee se carine
dijele na nain koji mi ematski prikazujemo u ovoj prezentaciji

Vrste carina prema pravcu kretanja

-Uvozne carine se naplauju pri uvozu robe u odreenu dravu
(carinsko podruje). Smatra se danas da sve savremene drave
imaju ovu vrstu carina. Ona se naplauje u cilju zatite domae
proizvodnje, u cilju ubiranja prihoda i u cilju zabrane uvoza i sl.
-Izvozne carine danas predstavlujaju retkost i neke drave ih u
svoj carinski sistem zavode iz isto finansijskih ili socijalnopolitikih razloga. One su u biti nepoeljne u ovo vrijeme jer
sputavaju robnu razmjenu. Carina treba da bude u funkciji
izvoza i da svojim rjeenjima pospjei izvoz.
- Tranzitne ili provozne carine savremene drave su ukinule jo
1921. jer su direktna brana meunarodnoj razmjeni, budui da
se roba nepotrerbno teretila carinama u tranzitu (provozu)
prekoodreenih carinskih podruja.

Vrste carina prema nainu obrauna

-Carine prema vrijednosti robe (carine ad valorem) smatraju se
savremenim oblikom carina i veina drava pa i Crna Gora ih ima
u svojim carinskim sistemima. Dobra strane ovih carina je to
efikasno titi domau proizvvodnju, jer optereuje robu u
odreenom procentu njene vrijednosti. Ove carine su mahom
zatitne, mada mogu biti i fiskalne. Ovdje je najznaajnije pitanje
adekvatnog utvrivanja carinske vrijednosti robe koja se uvozi.
-Specifine carine predstavljaju oblik carina u carinskom sistemu
jedne zemlje kada se carina ne naplauje na carinsku osnovicu,
odnosno vrijednost, ve se obraunavaju i naplauju po jedinici
mjere, npr. po litru, metru, kilogramu, komadu, itd.
- Kombinovane ili mjeovite carine se jo nazivaju i pokretnim
carinama i predstvaljaju poseban vid kombinovanja carina prema
vrijednosti i specifinih carina.

Vrste carina prema svrsi kojoj slue

-Fiskalna ili finansijska carina se uvodi radi poveanja prihoda
drave (fiskusa) pa zbog togaje i dobila naziv fiskalna, odnosno
finansijska carina. Ona se uvodi prije svega, iz ekonomskih ili
zatitnih razloga. Danascarina pored primarnog cilja zatita
domae proizvodnje, ima i sekundarni efekat predstvalja
znaajan izvor prihoda drave.
-Ekonomska ili zatitna carina, titi domau proizvodnju od
inostrane konkurencije, na taj nain to spreava uveanu prodaju
strane robe na domaem tritu putem veliina carinske stope koje
ne treba da budu ni previsoke nit preniska ve realna, imajui u
vidu potrebe za razvoj domae proizvodnje, ali i potrebe za
uvozom i razumnom konkurencijom.
- Socijalno-politika carina podrazumijeva carinu koja se uvodi iz
socijalnih i politikih razloga, i to uglavnom radi o izvoznoj carini
na odreene proizvode.

Vrste carina prema nainu propisivanja

-Autonomna carina je oblik carine koju jedna drava zavodi
samostalno, autonomno i nezavosno od meunarodnih normi
snagom svog suvereniteta. Ovakve carine se bez ikakvih
posebnih ogranienja mogu mijenjati (smanjivati, poveavati ili
ukidati).
-Ugovorne ili konvencionalne carine se propisuju na bazi
dvostrukog ili viestrukih sporazuma tj. konvencija izmeu
dvije ili vie zemalja. Moe se rei, da ugovorne carine
predstavljaju vrlo koristan obik carina, jer se pomou njih vrlo
esto posjpeuje trgovinsko-robna razmjena izmeu drava
ugovornica.
- Kombinovane ili mjeovite carine predstavljaju kombinaciju
autonomnih i ugovornih carina. Crna Gora ima sistem
kombinovanog tipa.

Vrste carina prema specifinom ekonomsko-politikom dejstvu

-Prohibitivne (zabranjujue) carine su carine ije su carinske
stope toliko visoko izraene da praktino onemoguavaju uvoz
robe na trite te zemlje. Na taj nain se datim carinama
indirektno, posredno zabranjuje uvoz.
-Retrozivna (borbena ili ratnika) carina javlja se kao vrsta
protimjere, tj. kada neka drava uveanom carinskom stopom
ili oteanim, ikanirajuim carinskim postupkom prema robi iz
odreene drave dovode do toga da se ta druga drava
revanira na isti nain, tj. primjeni uveane carinske stope ili
oteanim carinskom postupkom.
- Preferencijalne carine treba da popjee robnu razmjenu, jer
se putem njih vri snienje postojee carine iz Carinske tarife
za odgovarajui procenat u robnoj razmjeni sa zemljama koje
su meusobno predvidjele ovakvu pogodnost putem
zakljuenih sporazuma.

-Diferencijalne carine oteavaju robnu razmjenu, jer robu iz

jedne drave dovodi u nepovoljan poloaj u odnosu na robu iz
drugih zemalja, poto sena nju naplauje uveana carina.
Dakle, roba odreene zemlje se dodatno optereuje putem
carina.
-Antidampinke carine su oblik dopunskih carina. Uvode se
radi izjednaavanja cijene inostranse robe koja se uvozi na
neko trite a koja je nia od nominalne, realne cijene i kada
uvoz takve robe moe da nanese tetu privredi odreene
zemlje.
- Kompenzatorne carine se uvode za robu koja je u zemlji
porijekla ili izvoza dobila odreenu subvenciju, premiju u vidu
stimulacije izvoza, pa se u cilju neutralisanja takvih subvencija
naplauje kompenzatorska carina do iznosa tih subvencija.

4. Pojam i vrste carinskih sistema

-Carinski sistem predstavlja ureenu cjelinu instituta i pravnih
propisa koji se primjenjuju na odreenpoj caroinskoj teritoriji.
-Carinski sistem se , po pravilu, vezuje za odreeni carinski
suverenitet, gdje pod popjmom cartinskog suvereniteta treba
podrazumijevati pravo odreene drave da uredi svoju carinsku
vlast.Ureivanje carinske vlasti se manifestuje putem materijalnih
izvora prava, odnosno volje vladajue klase koja hoe odreeni
sistem carina i carinsku zatitu domae proizvodnje.
- Svaki carinski sistem je sastavni dio privrednog sistema svake
drave. Privreda, odnosno privredni sistem moderne drave ne
moe se razvijati bez razvoja meunarodne privredne saradnje i
robne razmjene sa inostranstvom. Meunarodna robna razmjena
zahtijeva savremeni carinski sistem, sa razvijenim institutima iz
oblasti carina i efikasnim instrumentima carinske zatite.

-Dakle, ogroman je znaaj carinskog sisteme za robnu razmjenu

privrednih subjekata dvije ili view drava. Ne moe se
savremeno trgovati bez dovoljnog poznavanjacarinskih instituta i
carinskog sistema uopte.
Osnovna podjela carinskih sisteme je:
- autonomni (nacionalni), i
- kombinovanio.
-Autonomni (nacionalni) carinski sistem jedne drave
podrazumijeva regulisanje skupa osnovnih instituta iz oblasti
carina, i to bez ikakavog inkorporiranja meunarodnih
konvencija i regula u taj carinski sistem. To je, kao to je i reeno,
brlo teko postii u savremenim meunarodnim privrednim
optenjima, gdje se privredni subjekti i drave sve vie
meusobno integriu i privredno opte.

- Kombinovani carinski sistem, moe se rei, danas je pravilo

kod skoro svih zemalja, jer ak i one koje su manje razvijene
prihvataju neka meunarodna rjeenja (npr. carinsku
nomenklaturu, carinsku vrijednost po lanu VII GATT-a).
-Na carinski sistem je kombinovanog tipa.

5. Organizacija carinske slube Crne Gore

-

Osnovna zakonska polazita

- lanom 1 Carinskog zakona CG se utvruje organizacija,
djelokrug rada, obavljanje poslova i upravljanje carinskom
slubom, finansiranje carinske slube, ovlaenja i
odgovornost u prikupljanju, evidentiranju, uvanju i
osiguravanju podataka, specifinosti u pravima, obavezama i
odgovornostima ovlaenih carinskih slubenika pri
obavljanju carinskih poslova, disciplinska odgovornost
carinskih slubenika i priznanja.
- Po lanu 3 Carinskog zakona CG, Upravom carina rukovodi
direktor, koji za svoj rad odgovara Vladi Republike Crne
Gore. Unutranju organizaciju Uprave Carina ine sektori i
odeljenja. Podruni organi Uprave Carina su carinarnice.
Organizacione jedinice carinarnice su: carinske ispostave,
carinski referati, carinski odsjeci i carinska laboratorija.
- lan 4 Carinskog zakona CG utvruje Opti akt i
organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u carinskoj slubi,
donosi direktor, uz saglasnost Vlade.
17

Organizaciona ema Uprave carina Crne Gore

18

Organizaciona ema podrunih jedinica carine Crne Gore

19

Organizaciona ema podrunih jedinica carine Crne Gore

20

6. Meunarodna carinska saradnja i carinski sporazumi

-Meunarodna carinska saradnja je posebno znaajna za privredu, privredne
subjekte i carinski system jedne zemlje. Putem meunarodne carinske saradnje
postie se jednoobraznost (uniformisanost) pravne carinske regulative, a time i
carinskih sistema razliitih zemalja.
-Multilarelana carinska saradnja i carinski sporazumi Ovim se uporeuju
meunarodni carinski sistemi i meunarodni oblici privredne saranje. Plod ove
saradnje je postojanje mnogih meunarodnih organizacija (Svjetska
trgovinska organizacija, Meunarodni monetarni fond i dr.) Meutim, danas
se u svijetu na ekonomskom planu stvaraju mnoge regionalne ekonomske
integracije iji je cilj nesmetani promet robe, kao , npr. EU, EFTA,
LAFTA,CAFTA, i dr.
-Opti sporazum o carinama i trgovini (GATT) - potpisan je 30.10.1947.g. i
postao je znaajan oblik meunarodne trgovinske i carinske saradnje. Cilj
sporazuma je bio da se unaprijedi meunarodna trgovina i smanje carine.
Vaio je do 1.1.1995. od kada nastavlja na ovom planu rad njegova naslednica
Svjetska trgovinska organizacija. Svjetska trovinska organizacija predstavlja
pravni i institucionalni osnov multilarelanog trgovinskog sistema i predvia
osnovne ugovorne obaveze kojima se zemlje lanice obavezuju da ih ukljue u
domau pravnu regulative iz oblasti spoljne trgovine. Crna Gora je na pragu
pred ukljuenje u lanstvu ove asocijacije.
-Svjetska carinska organizacija (WCO) - Osnovni cilj joj je unapreenje
efikasnosti carinskih nacionalnih administracija zemalja lanica.

-Carinske unije, predstavljaju multilarelanu (viestranu) carinsku

saradnju, iji je cilj da roba to prije stigne do krajnjeg potroaa sa
najminimalnijim trokovima, tj. gdje je carinsko podruje zemalja
lanica jedinstveno, i na tom podruju vai jedinstvena carinska tarifa.
-Najznaajnija carinska unija je Evropska, koja je jo 1992. donijela
prvi svoj Carinski zakon. Taj prvi zakon se vremenom i potrebama
trita stalno dopunjavao i doraivao na principu vanosti carinskog
instituta carinske linije i cjelovitosti carinskih propisa za EU.
-Carionski zakon EU generalno regluie sledea pitanja:
-primjenu propisa,
-ta regulie Carinski zanon EU.
-a) lanom 1 Carinskog zakona EU predvieno je da isti obuhvata i
propise koji su donijeti na nivou EU ili na nacionalnom nivou radi
njihove primjene, dakle ovaj zakon se primjenjuje jedoobrazno za sve
lanice EU ,
-b) Carinskim zakonom EU se na sistematski nain reguliu osnovni
instituti iz oblasti carina, koji se jednoobrazno primjenjuju na
carinskom podruju EU.
-c) Carinski zakon CG je usaglaen sa Carinskim zakonom EU.

7. Efekti carina

- Kad se govori o efektima carine, onda se, prije svega, imaju

u vidu odreeni efekti koje ova ispoljava na uvoz robe, na

domau proizvodnju, na cijene, komulativno dejstvo carina
kao i prevaljivanje carina.
- Carina nesumnjivo u svim napred navedenim sluajevima
ispoljava znaajnu ulogu i efekte. Tako je, sa gledita
carinskih sistema, kako industrijskih razvijenih tako i
zemalja u razvoju, vrlo znaajno pitanje efekata koje carina
ima u jednom carinskom sistemu, bilo da se radi o carinskim
sistemima industrijski razvijenih zemalja ili onih u razvoju.
23

- Efekat carina na uvoz Propisana carina u carinskoj tarifi zemlje

direktno utie na uvoz, pa e uvoz biti manji ili vei zaviosno od
toga dali je carinska stopa vea ili manja.
- Efekat carina na domau proizvodnju Carine direktno utiu na
domau priozvodnju. One po pravilu nadoknauju razliku izmeu
domaih i inostranih trokova proizvodnje, te time izjednaavaju i
uslove proizvoaa i domau proizvodnju tite od prekomjerenog
uticaja inostrane proizvodnje, stvarajui uslove za njen nesmetan
razvoj.
- Efekat carina na ponudu i potranju Carine imaju znaajnu
ulogu i na ponudu i potranjuodreene robe na domaem tritu.
Npr., ako je ponuda odreene robe na domaem tritu mala,
putem voenja odgovarajue carinske politike, odnosno
smanjenjem carinskih stopa, moe se direktno uticati na poveanje
uvoza.
- Kumulativno dejstvo Carinska zatita se ne odnosisamo na
zatitu finalnih proizvoda ve i na poluproizvode, a na taj nainse
tite i finalni proizvoa i njihovi finalni domai proizvodi.
24

- Efekti na cijene Carina vri znaajan utica i na cijenu

robe, npr., vea carina vea cijena i obratno.
- Fiskalni efekat carina Carine bez obzira na vrstu,
nesumnjivo imaju i odreeni fiskalni efekat, tj. djeluju i na
poveanje i na smanjenje dravnih prihoda.
- Protekcionistiki efekat carina Savremena carina titi
razvoj domae proizvodnje tako to smanjuje mogunost
poveanja plasmana inostrane robe na domaem tritu
(poveanje carinskih stopa za takve robe), i tako omoguava
poveani plasmoan domae robe na tritu.
- Drugi efekti Pored navedenih, carina ispoljava i niz drugih
efekata, kao npr. na odnose razmjenje, na zaposlenost
domae radne snage, na potronju, na platni bilans drave,
na izvoz robe, i dr.
25

ematski prikaz efekata carine

26

8. Pojam i uloga carinske politike

Pod pojmom carinske politike - podrazumijeva se svjesno

djelovanje drutva u pogledu carinske zatite. Carinska zatita se
postie carinskim instrumentima, kako dugoronim tako i
fleksibilnim.
Carinska politika moe biti aktivna i pasivna -Pod aktivnom
carinskom politikom se pomae izvoz, dok se pod pasivnom
carinskom politikom ostvaruje zatita domae proizvodnje i domae
privrede.
Istrumenti carinske zatitne politike - Postoje dvije vrste
instrumenata:
1) dugoroni instrumenti carina i carinske politike, i
2) fleksibilni istrumenti carina.
Instrumenti vancarinske zatitne politike - Uporedo sa carinskom
zatitom, kod nas i u svijetu postoji itav niz instrumenata koji
spadaju u domen vancarinske zatite i putem kojih se takoe
spreava pretjerani uvoz inostrane robe i omoguava efikasni
razvoj domae proizvodnje.
27

Instrumenti carinske i vancarinske zatite se uvijek

primjenjuju uporedo.
Instrumenti vancarinske zatite se uglavnom spovode
kroz 3 (tri) vida:
- Carinska politika
- Aktivna, i
- Pasivna.
-Inmstrumenti carinske zatitne politike:
- Dugoroni, i
- Fleksibilni.
- Instrumenti van carinske zatitne politike.

SUBVENCIJE

OSLOBAANJE OD
DABINA I TAKSI
PRI IZVOZU

KURS DOMAE
VALUTE

PREMIJE
PORESKE
OLAKCE

POVRAAJI
CARINA

AKTIVNA

DRUGE
MJERE

CARINSKA POLITIKA
PASIVNA

NOMINALNA

STVARNA ILI REANA

EFEKTIVNA
29

CARINSKA
TARIFA

CARINSKI
ZAKON

CARINSKA
OSNOVICA

CARINSKE
STOPE

DUGORONI

INSTRUMENTI CARINSKE
ZATITNE POLITIKE

FLEKSIBILNI

CARINSKI
KONTIGENTI

PREFERENCIJALNE
CARINE

DRUGI
INSTRUMENTI

-Dodatna carina
-Sezonske carinske
stope
-Posebne mjere
zatite
- Ram-plasman
- Povraaj carine
30

INSTRUMENTI VANCARINSKE
ZATITNE POLITIKE

PASIVNI ZATITNI
INSTRUMENTI

- ADMINISTRATIVNE
ZABRANE,
- ROBNI REIMI,
- ZABRANA UVOZA,
- SISTEM DOZVOLA
I KVOTA,
- DRUGA OGRANENJA
UVOZA I IZVOZA

- DRUGI INSTRUMENTI,
- POSEBNE UVOZNE
DABINE I TAKSE,
- PDV I AKCIZE,
- PRIBAVLJANJE
ATESTA,
CERTIFIKATA,
UVJERENJA I DR.

31

9. Isprave u carinskom postupku

U carinskom postupku koriste se razliite isprave radi njegovog
sprovoenja. To su:
1)
carinske isprave,
2)
komercijalne isprave i
3)
ostale isprave.
- Kada govorimo o ispravama u carinskom postupku,
podrazumijevamo zakonom propisane isprave koje sadre
potrebne podatke za vodjenje tog postupka. Isprave u
carinskom postupku imaju karakter javnih isprava.
- Carinski propisi Crne Gore poznaju i ureuju korienje
isprava koje prikazujemo ematski u ovoj prezentaciji.
32

ISPRAVE U CARINSKOM POSTUPKU

CARINSKE ISPRAVE
- JCI 1 i 6,
- BIS 1 i 2,
- DCV i BIS,
- ZBIRNA PRIJAVA,
- SAETA DEKLARACIJA,
- O C D,
- SPISAK POILJAKA,
- IZJAVA O TERETU,
- ODLAZEI MANIFEST,
- TIR KARNET,
- ATA KARNET.

KOMERCIJALNE I
OSTALE ISPRAVE
TRANSPORTNE ISPRAVE

-VETERINARSKO UVJERENJE,
-FAKTURA/PAKING LISTA,
-FITOPATOLOKO UVJERENJE,
-POLISA OSIGURANJA,
-SANITARNO UVJERENJE,
-KAMIONSKI TOVARNI
-UVJERENJE O KVALITETU
LIST (CMR)
ROBE,
-ELJEZNIKI TOVARNI
-KONTROLA RADIOAKTIVNOSTI
LIST (CIM),
ROBE,
-AVIO TOVARNI LIST (AWB),
-DOZVOLA ZA UVOZ I IZVOZ
-POMORSKA TERETNICA (SB/L),
OPOJNIH DROGA,
-POMORSKI TOVARNI LIST (W/B), -ODOBRENJE ZA STAVLJANJE
-RJENA TERETNICA (IW B/L),
U PROMET LJEKOVA,
-RJENA TERETNICA(WB/L)
-MJERILA,ATESTI,HOMOLOGACIJA,
-UVJERENJE O PROMETU ROBE
(EUR 1),
UVJERENJE O PORIJEKLU ROBE
I DR.
33

10. Instituti carinskog sistema Crne Gore

- Da bi opredijelili pojam carinskog sistema potrebno je znati

da je on uvijek dio pravnog i ekonomskog odnosno

privrednog sistema jedne zemlje.
- Carinski sistem predstavlja sreenu / usaglaenu cjelinu
carinskih propisa koji tu oblast ureuju i on se po praviolu
vezuje za odreeni carinski suverenitet.
-

Nae zakonodavstvo regulie carinske institute koje smo

pobrojali i ematski prikazali na narednoj ematskoj
prezentaciji.

34

EMATSKI PRIKAZ INSTITUTA CARINSKOG SISTEMA

CARINSKA
LINIJA I
PODRUJE

CARINSKI
PRELAZ I
PUTEVI

CARINSKI
POGRANINI
POJAS

CARINSKA
ROBA

OBAVIJETENJE O
CARINSKOJ ROBI

INSTITUTI CARINSKOG SISTEMA

CARINSKO SLOBODNA
CARINSKI OBAVEZE CARINSKE
ROBE NA
ZONA
NADZOR I PLAANJA POVLASTICE KOJOJ SE SKLADITE
KONTROLA CARINE I
NE PLAAJU
CARINSKE
DRUGIH
DABINE
DABINA
35

Instituti carinskog sistema Crne Gore- opte napomene

-

Carinska linija - Carinskom linijom (carinskom crtom,

granicom, meom) se smatra linija koja oiviava carinsko
podruje odreene drave i u isto vrijeme razdvaja carinsko
podruje jedne drave od carinskog podruja druge drave.

Carinsko podruje - Carinsko podruje, carinskom

teritorijom, carinskom oblau odreene drave smatra se
podruje, odnosno teritorija na kojoj se primjenjuju carinski
propisi odreene drave, kao i ugovorni propisi koje je
drava zakljuila sa nekom drugom dravom iz oblasti
carina.

Carinski prelazi - Carinski zakon Crne Gore je propisao da se

cjelokupni robin promet preko carinske linije (uvoz, izvoz i
transit), kao i prelaz lica sa njihovim prtljagom, obavlja
preko graninih prelaza koji su otvoreni za meunarodni
saobraaj i koje zakonodavac naziva carinskim prelazima i
oni su identini sa graninim prelazima.
36

-Carinski putevi - Carinski putevi su saobraajni putevi preko

kojih se transportuje carinska roba, i koju je utvrdio nadleni
carinski organ. Ti putevi mogu biti pomorski, jezerski, rjeni,
kanalski, drumski, eljezniki i vazduni.
-Vrijeme prelaska carinske linije - Carinski zakon Crne Gore je
propisao da se prenos carinske robe, prelaz lica i njihovog
prtljaga, te prelaz prevoznih sredstava preko carinskih prelaza u
Crnoj Gori obalja u svako doba dana i noi. Izuzetno, Direktor
Uprave carina Crne Gore moe propisati da se prenos carinske
robe i prelaz lica sa prtljagom preko carinskih prelaza moe
obavljati i u drugo propisano vrijeme.
-Carinski pogranini pojas - Carinski zakon Crne Gore posebno
regulie ovaj institute, i to u cilju pojaanih mjera carinskog
nadzora i pograninom pojasu. Na carinski zakon precizno
odreuje irine tog podruja.

- Pogranini i malogranini dvovlasniki promet - Na zakon

propisuje da je to promet robe i usluga koji se obavlja u
pograninom podruju. Malogranini promet, pored
stanovnitva koje ivi u pograninom pojasu, mogu obavljati
i preduzea koja su registrovana za tu djelatnost.
- Carinska roba opte napomene - Ona je najznaajniji
institut u carinskom sistemu. Roba postaje carinska tek onog
trenutka kada pree carinsku liniju i kad pone postupak u
vezi sa carinskim nadzorom, kontrolom i
carinjenjem.Carinska roba mora da ima sve elemente koje
ima i svaka pokretna roba stvar (vrijednost i upotrebnu
vrijednost) u ekonomiji i pravu, ali je neophodno da ispuni i
neke posebne uslove koji joj daju karakter carinske robe. Po
pravilu carinska roba se ili uvozi, ili izvozi ili provozi uz
uee ljudske volje i da se nad njom sprovode odgovarajue
mjere carinskog nadzora , kontrole i carinjenja.

38

Pojam i karakteristike carinske robe:

-

Carinska roba je pokretna stvar - Pod carinskom robom se

podrazumijevaju sve one stvari (roba) koje imaju svoju
vrijednost, upotrebnu vrijednost i koje se u jedno carinsko
podruje uvoze, izvoze ili provoze. Dakle carinska roba je
pokretna stvar, bez obzira u kojem agregatnom stanju se
nalazi.

Prelazak robe preko carinske linije - Za carinsku robu je

pravilo da ona, kao pokretna stvar, prelazi carinsku liniju iz
jednog u drugo carinsko podruje

Carinska roba i njen promet uz uee ljudske volje - Vrlo

znaajna komponenta i karakteristika carinske robe je da
ona prelazi carinsku liniju, ali uz uee ljudske volje.
Ukoliko roba prelazi carinsku liniju bez uea ljudske volje
(stihijno), takva roba, iako prelazi carinsku liniju, nije
carinska roba (npr. prelazak iz jednog u drugo carinsko
podruje riba, divljai, prica i dr.).
39

-Carinska roba ima upotrebnu vrijednost - Vrlo znaajna

komponenta carinske robe je da ona ima upotrebnu vrijednost,
odnosno da carinska roba treba da zadovolji odreenu ovjekovu
potrebu.
-Carinska roba ima vrijednost - Vrednosni izraz robe je znaajan
element svake carinske robe, a posebno je znaajan u carinskim
sistemima, kao to je na, koji obraun carinskih obaveza i duga
vri na osnovu vredmnosti robe.
-Carinski nadzor nad carinskom robom - Carinski nadzor je
posebno znaajan element svake carinske robe. Nezamislivo je
razmatrati institute carinske robe a ne navesti da svaka carinska
roba podlijee posebnom reimu carinskog nadzora. Carinski
nadzor podrazumijeva mjere koje se odnose na speavanje
neovlaenog postupanja sa carinskom robom i obezbjeivanje
njene istovjetnosti dok se nad njom ne sprovede carinski
postupak carinjenja robe.

- Carinska roba ima svoje mjesto u Carinskoj tarifi

- Svaka roba, a posebno uvozna i izvozna koje podlijeu carinjenju, imaju
svoje mjesto u carinskoj tarifi.
-

ta se ne smatra carinskom robom - Carinski zakon Crne Gore je

propisao da se carinskom robom ne smatraju: javne isprave,
pismonosne poiljke koje ne sadre carinsku robu, trgovaka
korespodencija,poslovne i robne knjige, pravna i finansijska
dokumentacija, ekovi, mjenice, obveznice, akcije i efektivni novac
koji je plateno sredstvo. Poto nijesu carinska roba, ove poiljke
nijesu ni predmet carinjenja, ali se carinski nadzor nad njima
sprovodi iz preventivnih razloga

41

Vrste carinske robe - Carinska roba se moe podijeliti prema

vie osnova i parametara. Tako npr., s obzirom na pravac
kretanja, postoji uvozna, izvozna iprovozna carinska roba.
Osnovom prometa postoji komercijalna i nek-omercijalna
carinska roba, a sobzirom na nain uvoza ili izvoza postoji
roba koja se definitivno ili privremeno uvozi ili izvozi. S
obzirom na nain plaanja carina i drugih dabina carinska
roba koja je podlona plaanju i ona koja se oslobaa od
plaanja carinskih dabina.

Obavetenje o carinskoj robi Zakonska je obaveza, da se

carinska roba mora prijaviti carinarnici nakon i fizikog
prelaska carinske linije i ulaska u carinsko podruje. Sva
roba koja se uvozi, izvozi ili provozi preko carinske linije,
odnosno koja se unosi ili iznosi iz slobodne zone i slobodnih
skladita mora se prijaviti graninoj odnosno nadlenoj
carinarnici, po postupku koji je propisan Carinskim
zakonom ili propisom koji je donesen na osnovu njega.
42

- Carinski nadzor i kontrola

1) Carinski nadzor nad carinskom robom je veoma znaajna
obaveza carinskih organa i on obezbjeuje da ne doe do
neovlaenog stavljanja carinske robe u promet ili nekoh drugih
zakonom zabranjenih radnji. Obaveza sprovoenja carinskog
nadzora nad robom koja se uvozi, izvozi ili provozi preko
carinskog podruja Crne Gore nastaje prelaskom preko carinske
linije, a traje dok se ne okona carinski postupak, odnosno dok se
ne zavri preuzimanje robe od nadlene carinarnice ili dok roba
ne istupi iz carinskog podruja nae zemlje, unese se u slobodnu
zonu ili u carinsko skladite, uniti pod carinskim nadzorom ili
ustupi u korist drave.
2) Mjerama carinske kontrole - podrazumijevaju se pojedine radnje,
npr., pregled robe, uzimanje uzoraka, kontrola koliine robe,
kontrola postojanja autentinosti dokumenata, pregled ostalih
dokumenata, pregled prevoznih sredstava, pregled prtljaga i
druge robe koju lice nosi sa sobom ili na sebi i sprovoenje
slubenih provjera i slinih radnji u cilju obezbjeenja pravilne
primjene carinskih i drugih propisa.
43

Carinske povlastice Za pravilo da se za robu koja se uvozi u carinsko

podruje Crne Gore moraju platiti carinske i druge dabine, postoje i
izuzeci.To su po pravilu odstupanja koja su uobiajena u savremenim
carinskim sistemima, a rezultat su ili uobiajenih pravila carinskog
postupka ili su regulisani bilateralnim ili multilateralnim meunarodnim
ugovorima. Te povlastice, tj., osloboenje moe da vai za strana lica, za
fizika domaa lica i za pravna i druga lica koje je utvrdio na Carinski
zakon ili neki drugi propis.

Roba na koju se ne plaaju uvozne dabine Uvozne dabine ne plaaju

se na:
1) uvezenu opremu po osnovu po osnovu uloga stranog fizikog lica ili
stranog pravbnog lica, i
2) na uvezeni reklamni material i uzorke koji se besplatno primaju iz
inostranstva.

44

-Slobodna zona i carinska skladita Slobodne zone i slobodna

carinska skladita su djelovi carinskog podruja nae zemlje ili
prostori u carinskom podruju odvojeni od ostalog carinskog
podruja i u kojima vae posebni uslovi poslovanja koje je
propisao zakon o slobodnim zonama a i Carinski zakon Crne
Gore. Slobodne zone i slobodna carinska skladita u razvoju
meunarodne proizvodnje i prometa imaju svoj veliki poseban
znaaj i ulogu.
- Smjetaj robe u slobodnoj zoni ili slobodnom skladitu nije
vremenski ogranien. U slobodnoj zoni i slobodnom skladitu
mogu se obavljati svi industrijski, komercijalni ili usluni
poslovi, pod zakonom propisanim uslovima i uz predhodnu
saglasnost nadlene carinarnice.
- Strana nroba smjetena u slobodnoj zoni ili u slobodnom
skladitu, moe se:
1. Staviti u slobodan promet prema uslovima propisanim za taj
postupak;

2. Bez posebnog odobrenja nadlene carinarnice podvrgnuti

uobiajenim oblicima rukovanja;
3. Staviti u postupak prerade aktivnog oplemenjivanja pod
uslovima propisanim za taj postupak;
4. Staviti u postupak prerade pod carinskim nadzorom pod
uslovima propisanim za taj postupak;
5. Privremeno uvesti pod za to propisanim uslovima i postupku;
6. Ustupiti u korist drave;
7. Unititi, pod uslovom da se na propisan nain podnesu
carinarnici svi podaci za koje carinarnica ocijeni da su potrebni;
-Domaa roba moe se u slobodnoj zoni ili slobodnom skladitu
podvrgnuti samo postupcima koji su za takvu robu dozvoljeni.
-Roba koja se iznosi iz slobodne zone ili slobodnog skladite
moe biti izvezena ili ponovo izvezena iz carinskog podruja, ili
unijeta u drugi dio carinskog podruja.

-Trokovi skladitenja i odravanja robe tokom smjetaja u

slobodnoj zoni ili skladitu ne uraunavaju se u carinsku
vrijednost robe.
- Kad nije dat dokaz o statusu robe kao domae ili strane, ona
e se smatrati: domaom, to se tie plaanja izvoznih
dabina, dobijanja izvoznih dozvola/certifikata i primjene
propisanih trgovinskih mjera kod izvoza, a stranom, u svim
ostalim sluajevima.

-Obaveze plaanja carine i drugih dabina

Na Carinski zakon utvruje obavezu uvoznika robe da
mora platiti carinu i druge dabine na uvezenu robu.
Takoe je na zakon precizirao ta je carinska obaveza, ko
treba da izvri plaanje, kada nastaje obaveza plaanja i
kada prestaje obaveza plaanja.

1) Carinska obaveza - U irem smislu prodrazumijeva potovanje

carinskog nadzora nad robom i obnaveze plaanja plaanja
carinskih i drugioh dabina za takvu carinsku robu.
2) Carinski obveznik - Sva lica ili privredni subjekti koji su
primaoci,vlasnici ili lica koje je ovlastio vlasnik robe su carinski
obveznici. Carinski obveznici su prihvatili propisane mjere
carinske obaveze nad robom i po osnovu carinskog nadzora nad
robom i obaveze plaanja carinskih i drugih dabina za takvu
carinsku robu.
3) Nastanak carinske obaveze- Po pravilu nastaje u momentu
fizikog prelaska carinske robe preko carinske linije.To
praktino znai da se odreena carinska roba koja se uvozi ili
izvozi, carini uz primjenu carinskih propisa koji su na snazi ba
u trenutku njenog prelaska preko carinske linije,i
4) Prestanak carinske obaveze- U principu,carinska obaveza prestaje
kada su u cjelosti plaenje obraunate dabine i kada je nadleni
carinski organ carinskom obvezniku dao saglasnost da roba
moe da ide u Slobodan promet.
48

11. Porijeklo robe

-

Nepreferencijalno porijeklo robe se propisuje Carinskim

zakonom Crne Gore, radi:

1) primjene carinske tarife, osim u sluajevima kada se roba uvozi

iz zemlje sa kojom Crna Gora ima sklopljen ugovor o slobodnoj
trgovini,
2) primjene drugih mjera, utvrenih odredbama posebnih propisa
iz oblasti trgovine robama, i
3) izdavanja uvjerenja o porijeklu.

Po normama naeg Carinskog zakona roba porijeklom iz jedne

zemlje je ona roba koja je u cjelini dobijena ili proizvedena u
toj zemlji, ukljuujui i teritorijalne vode te zemlje.

Ali, roba u iju je proizvodnju ukljueno vie od jedne zemlje

smatrae se porijeklom iz zemlje u kojoj je prola poslednje bitno,
ekonomski opravdano oplemenjivanje koje dovodi do novih
proizvoda ili predstavlja bitnu fazu proizvodnje.

Preferencijalno porijeklo robe se regulie ugovorima o

slobodnoj trgovini koji utvruju pravila o preferencijalnom
porijeklu robe, kako bi ta roba stekla povoljniji tretman.

Pravila i kriterijume za za utvrivanje statusa porijekla robe

utvruje naa Vlada.

-Roba porijeklom iz jedne zemlje je ona roba koja je u cjelini

dobijena ili proizvedena u toj zemlji, ukljuujui iteritorijalne
vode te zemlje.
-Robe porijeklom iz jedne zemlje smatraju se:
1.Mineralni proizvodi izvaeni iz zemljita u toj zemlji;
2.Biljni proizvodi dobijeni u toj zemlji;
3.Proizvodi ivotinja koji je u toj zemlji uzgojen;
4.Proizvodi dobijeni od ivih ivotinja uzgojenih u toj zemlji;
5.Proizvodi dobijeni lovom i ribolovom u toj zemlji;
6.Proizvodi morskog ribolova i drugi proizvodi izvaeni iz mora
izvan teritorijalnih voda te zemlje plovnim objektima koji su
registrovani ili upisani u brodski upisnik i koji plove pod
zastavom te zemlje;
7.Proizvodi dobijeni ili proizvedeni na njihovim brodovima/
fabrikama iskljuivo od proizvoda izvaenih iz mora izvan
teritorijalnih voda, pod uslovom da su registrovani pod zastavom
te zemlje;

8. Proizvodi izvaeni sa morskog dna ili podmorja izvan

teritorijalnih voda te zemlje, pod uslovom da ona ima iskljuivo
pravo na eksploataciju podmorja;
9. Ostaci i otpaci proizvoda dobijeni iz proizvodne djelatnosti ili
upotrebljavanih predmeta, ako su u toj zemlji prikupljeni i ako su
pogodni samo za ponovno dobijanje sirovine;
10. Proizvodi u toj zemlji proizvedeni iskljuivo od pobrojanih
proizvoda ili od njihovih derivata, bilo kog stepena obrade;
- Roba u iju je proizvodnju ukljueno vie od jedne zemlje
smatrae se porijeklom iz zemlje u kojoj je prola poslednje bitno,
ekonomski opravdano, oplemenjivanje (obrada, dorada, prerada)
koje dovodi do novih proizvoda ili predstavlja bitnu fazu
proizvodnje.

12. Carinska tarifa

-Pojam carinske tarife - Carinska tarifa predstavlja, sreen,
sistematizovan spisak roba sa carinskim stopama. Savremene
carinske tarife odraavaju nivo carinske zatite i predstavljaju
dogoroan instrument carinske zatite
-Vrste (podjele) carinskih tarifa:
- Carinske tarife u uem i u irem smislu,
- Carinske tarife trajnog i privremenog karaktera,
- Autonomne, ugovorne i kombinovane carinske tarife,
- Jednokolonalne i vie kolonalne carinske tarife,
- Uvozne, izvozne i provozne carinske tarife,
- Advalorne (vrednosne), specifine i kombinovane carinske
tarife,
- Preferencijalne i diferencijalne carinske tarife,
- Briselska carinska tarifa, i
- Harmonizovana carinska tarifa.
53

-Carinska tarifa Crne Gore i njene osnovne karakteristike Carinska tarifa Crne Gore je donijeta na bazi Harmonizovane
carinske nomenclature i osnovni je i dugoroni je instrument
zatite dimae proizvodnje. Ona je trajnog i konstantnog
karaktera jer je donijeta zakonom. Osim toga ona je opta,
uvozna, advalorna i jednokolonalna.
Crnogorska carinska tarifa se sastoji od:
1) normativnog dijela, i
2) nomenklature (spiska roba).

- Normativni dio Carinske tarife - Sadri sledee :

1) Osnovna pravila i napomene u carinskoj tarifi,
2) komentarska objanjenja, i
3) uvjerenja o svrstavanju robe u carinskoj tarifi:

- Osnovna pravila i napomene u carinskoj tarifi - Postoje 6 (est)

osnovnih pravila za primjenjivanje carinske tarife, u stvari,
ta pravila predstavljaju klju, odnosno upustvo za
svrstavanje robe u Carinskoj tarifi, a uvijek su data uz
Carinsku tarifu.
- Napomene u Carinskoj tarifi - Napomene postoje uz odjeljke,
glave, tarifne brojeve i tarifne podbrojeve. Cilj tih napomena
je da se odreena roba iskljui iz odreenog odjeljka, glave,
tarifnog broja ili podbroja.
- Tarifska komentarska objanjenja - Za pravilno razvrstavanje
robe u Carinskoj tarifi znaajnu ulogu imaju ova
objanjenja. Cilj im je da pomognu to adekvatnijem
razvrstavanju robe u carinskoj tarifi pomou objanjenja,
komentarisanja tehniko-tehnolokih svojstava i drugih
karakteristika proizvoda (robe).
55

Uvjerenja o svrstavanju robe u Carinskloj tarifi - Uprava Carina Crne

Gore, na zahtjev uvoznika, korisnika ili njihovg zastupnika izdaje
(uz propisanu nadoknadu) uvjerenje o svrstavanju robe u Carinskoj
tarifi, zavisno od vrste robe. Uvjerenje vai godinu dana od dana
izdavanja, pod uslovom da se u tom period ne vre izmjene
nomenclature Carinske tarife koje utiu na svrstavanje te robe.
- Carinska tarifa kao spisak robe carinska nomenklatura i svrstavanje
robe u carinsku tarifu - Carinska tarifa Crne Gore ima sreeni
spisak robe prema Harmonizovanoj nomenklaturi. To znai da naa
carinska tarifa ima XXI odjeljak, 97 glava, i 1.241 tarifni broj.

56

Odjeljci - su obiljeeni rimskim brojevima, Tarifni brojevi su

obiljeeni etvorocifrenim arapskim brojevima. Prve dvije
cifre tarifnog broja oznaavaju glavu Carinske tarife kojoj
broj pripada, a druge dvije cifre redni broj tog tarifnog broja
u glavi.
Tarifni brojevi - se dalje ralanjuju na tarifne meubrojeve i
tarifne podbrojeve, kojima se obuhvataju grupe proizvoda ili
pojedninani proizvodi. Tarifni meubrojevi nemaju
numeriku oznaku ve samo naimenovanje robe i oboljeeni
su crticom (-), dok su tarifni podbrojevi obiljeeni
estocifrenom numerikom oznakom.

13. Carinska vrijednost

-

Pojam i znaaj carinske vrijednosti - Utvrivanje carinske

vrijednosti znaajno je za sprovoenje adekvatne zatite domae
proizvodnje, jer , nepravilno iskazanom, odnosno umanjenom
carinskom vrednosu izigrava se i reim plaanja carina, odnosno
moe doi do izbjegavanja plaanja carinskih i ostalih dabina.

Carinsku vrijednost roba utvruje oficijelni carinski organ, koji na

bazivrijednosti deklarisane od strane carinskog obveznika u
carinskim ispravama utvruje da li je ona realno i tano prikazana,
tj. da ne postoje odreene zloupotrerbe u cilju izigravanja
plaanja carina i drugih dabina.
Prema tome, carinski organ je nepristrasan arbitar izmeu
prodavca i kupca u meunarodnoj kupoprodaji ili drugim
poslovima meunarodne trgovine koji treba da da svoj iskaz o tome
da li je, na bazi prezentiranih dokaza, realno prikazana carinska
vrijednost robe.
58

- Carinska vrijednost prema Briselskoj konvenciji

Briselska konvencija o vrijednosti polazi od normalne cijene i
pariteta CIF ili franko granica.
- Carinska vrijednost na bazi lana VII GATT-a odnosno lana
VII CTO
GATT-ovim CTO pravilima predvia se da se carinska
vrijednost uvezene robe zasniva na stvarnoj vrijednosti
uvezenog proizvoda tj. na osnovu transakcije vrijednosti i uz
precizno odreene trokove i izdatke koji se uraunavaju u
carinsku osnovicu, kao i precizno odreene trokove i
izdatke koji se ne uraunavaju u carinsku osnovicu.
Na Carinski zakon je prihvatio utvrivanje carinske osnovice
na GATT-ovim principima. Osnovom GATT-ovih upustava
na Carinski zakon je precizirao 6 (est) principa
utvrivanja, tj. metoda utvrivanja carinske osnovice.
59

-Metodi utvrivanja carinske osnovice

- Prvi metod utvrivanja carinske osnovice, utvruje se na bazi
ugovorene, transakcijske cijene;
- Drugi metod utvrivanja carinske osnovice, utvrivanje na
osnovu ugovorene cijene istovjetne robe kupljene u okruenju, u
isto ili priblino isto vrijeme kad i roba koja se carini;
-Trei metod utvrivanja carinse osnovice, ako cijenu nije
mogue utvrditi na osnovu dva predhodna metoda, onda e se
za carinsku osnovicu uzeti ugovorena cijena sline robe kupljene
u okruenju u isto vrijeme ili prioblino isto vrijeme kad i roba
koja se carini;
-etvrti metod utvrivanja carinske osnovice, ako se cijena ne
moe utvrditi na osnovu predhodno navedena tri metoda, onda
e se osnovica utvrditi po jedinici mjere pod uslovom da kupac
i prodavac nijesu uzajamno povezani, uz obraunavanje
uobiajenih provizija, trokova prevoza i carinskog duga.

- Peti metod utvrivanja carinske osnovice, ako se cijena ne

moe utvrditi na osnovu predhodno navedena etiri metoda,
onda e se cijena utvrditi na osnovu obraunate vrijednosti
robe (vrednpost materijala + dobit i ostali trokovi + trokovi
koji se uraunavaju u carinsku osnovicu), i
-esti metod utvrivanja carinske osnovice, ako se cijena ne
moe odrediti na osnovu predhodno navedena pet metoda,
onda se cijena utvruje na osnovu raspoloivih podataka o
toj vrsti robe.

14. Carinski postupci u Crnoj Gori

Carinski postupci - Osnovom Carinskog zakona Crne Gore
obuhvataju slijedee postupke:
1) Dozvoljeno postupanje sa robom,
2) Postupci sa odlaganjem,
3) Carinski postupci sa ekonomskim dejstvom, i
4) Drugi oblici carinskog dozvoljenog postupanja sa robom.
-

Dozvoljeno postupanje sa robom - Obuhvata slijedee

carinske postupke:
1) Stavljanje robe u carinski postupak,
2) Stavljanje robe u slobodan promet,
3) Izvoz robe.
62

- Stavljanje robe u carinski postupak - Ovaj postupak se

ostvaruje onog trenutka kada je roba i fiziki prela
carinsku liniju i ula u carinsko podruje bez obzira na
koliinu, porijeklo, odredite ili nain otpreme.
Za robu koja je ula u carinsko podruje i koja eli da se stavi u
carinski postupak se podnosi deklaracija za odreeni
carinski postupak koji se eli ostvariti.
- Deklaracija se podnosi u:
1) pismenoj formi,
2) elektronskom razmjenom podataka, i
3) drugim radnjama, kojima dralac robe zahtijeva stavljanje
robe u carinski postupak.

63

Nakon prihvatanja deklaracije carinarnica moe da:

1)izvri pregled isprava priloenih uz deklaracije,
2) zahtijeva dopunu isprava,
3) izvri pregled robe ili uzme uzorke radi analize i
ispitivanja robe, i
4) staviti carinska obileja, koji moe ukloniti samo organ
carinske slube
- Stavljanje robe u slobodan promet (JCI 4) - Stavljanje robe u
slobodan promet podrazumijeva okonanje propisanih
postupaka u vezi sa uvozom robe, kao i naplatu carinskog
duga.
Postupkom stavljanja robe u slobodan promet strana roba
stie status domae robe.

Postupak carinjenja robe u uvozu obuhvata sledee radnje:

1) Prijem Jednistvene carinske isprave (JCI) i propisanih
isprava,
2) Utvrivanje tarifnog broja za robu carinjenja,
3) Pregled robe i kontrola svrstavanja robe po Carinskoj tarifi,
4) Utvrivanje carinske vrijednosti, i iznosa carinskog duga,
5) Naplaivanje utvrenog carinskog duga, i
6) Razdvajanje dokumentacije i uruivanje pripadajuih
obrazaca uesnicima u carinskom postupku. Carinski postupak izvoza robe (JCI 1) - U izvoznom postupku
odobrava se iznoenje domae robe iz carinskog podruja
Crne Gore. U izvoznom postupku sprovode se sve formalnosti
u vezi sa izvozom, ukljuujui i primjenu trgovinskih mjera i
obraunavaju se izvozne dabine, ako su propisane. Sva
domaa roba namijenjena izvozu se mora staviti u carinski
postupak kod Carinarnice koja je odgovorna za carinski
nadzor.

- Postupci sa odlaganjem - U ove postupke ubrajamo:

1) Postupak spoljnog i unutranjeg tranzita,
2) Postupak carinskog skladitenja,
- Postupak spoljneg i unutranjeg tranzita (T-TCG i O-TCG) Podrazumijeva kretanje strane i domae robe carinskim
podrujem Crne Gore, i koja je pod carinski nadzor. Na
Carinski zakon predvia tzv. spoljni tranzit i unutranji tranzit.
Carinski postupak tranzita strane robe poinje prijavljivanjem
robe na ulaznoj Carinarnici i njenim deklarisanjem, a zavrava
se predajom robe i odgovarajuih isprava odredinoj
Carinarnici.
- Unutranji tranzit - robe tretira postupak za one robe iji su kupci
domaa pravna ili fizika lica a koja se potom otprema do
odredine carine radi stavljanja robe u slobodan promet. Ovaj
carinski postupak se pored numeracije izvrenog postupka
numerie dodatno sa slovom
O-TCG.
66

- Carinski postupak spoljanjeg tranzita

-Spoljni tranzitni postupak dozvoljava prevoz robe izmeu dva
mjesta carinskog podruja, i to:
- strane robe, a da ta roba ne podlijee naplati uvoznih
dabinai drugih naknada ili mjerama komercijalne politike;
- domae robe za koju je sproveden postupak izvoza;
-Provoz robe po ovom osnovu odvija se:
- prema spoljnom tranzitnom postupku (T-TCG);
- prema postupku TIR karneta, pod uslovom da se prevoz
okonava izvan nae carinske teritorije, i da se prevoz opdnsi
na poiljke robe koja mora da se istovari u carinsko podruje,
a koja se prevozi sa robom koja treba da se istovari u nekoj
treoj zemlji;
- prema postupku ATA karneta, koji se koristi samo kao
tranzitni postupak;
- potom (ukljuujui potanske pakete);

- Postupak unutranjeg tranzita (JCI 8) Ovaj postupak tretira

tranzit strane robe ali samo u okviru carinskog podruja Crne
Gore.
- Postupak carinskog skladitenja (JCI 7) - Postupak carinskog
skladitenja kao jednog od posebnih postupaka, se odobrava od
carinarnice, za smjetaj u carinsko skladite:
1) strane robe, koja u tom sluaju ne podlijee plaanju uvoznih
dabina i mjerama komercijalne politike, i
2) domae robe namijenjene izvozu, koja smjetajem u carinsko
skladite podlijee primjeni mjera komercijalne politike na
izvoz robe.
Dralac carinskog skladita obavezan je da vodi evidenciju o robi
koja se nalazi u postupku carinskog skladitenja.
Evidencija se vodi u obliku magacinske knjige.
Za vrijeme stajanja robe u carinsko skladite po svim osnovama
Carini je odgovoran skladitar a ne carinski obveznik.

- Postupci sa ekonomskim dejstvom - U ove postupke ubrajamo

sledee postupke:
1) Postupak pasivnog oplemenjivanja,
2) Postupak ponovnog izvoza,
3) Postupak prerade pod carinskim nadzorom i aktivnog
oplemenjivanja,
4) Postupak privremenog uvoza, i
5) Postupak unitenja i ustupanja robe u korist drave.
- Postupak pasivnog oplemenjivanja (JCI 2) - Ovaj postupak se
odobrava za domau robu koja se privremeno izvozi iz
carinskog podruja radi oplemenjivanja.
Na privremeni izvoz domae robe primjenjuju se propisi za redovan
izvoz uz prezentaciju odobrenja za oplemenjivanje, a proizvod
koji nastane u postupku pasivnog oplemenjivbanja moe se
odobriti za domau robu nakon plaanja dabina kao za
redovan uvoz robe.
69

Ponovni izvoz iz carinskog podruja (JCI 3) - Strana roba se

ponovo moe izvesti tj. iznijeti iz carinskog podruja. Predvieno
je da se uvezena roba moe vratiti u inostranstvo do trenutka
predaje carinskom obvezniku odnosno podnosiocu carinskih
dokumentata za izvrenje carinskog postupak. Na Carinski
zakon je predvidio sluaje ponovnog izvoza.

Postupak prerade pod carinskom kontrolom i aktivnog

oplemenjivanja (JCI 5) - Postupak prerade pod carinskim
nadzorom dozvoljava se upotreba strane robe na carinskom
podruju, bez obraunavanja carine ili primjene trgovakih
mjera, radi prerade kojom se mijenja njena priroda ili stanje, a
proizvodi koji su rezultat takve prerade stavljaju se u slobodan
promet, uz obraun uvozne carine i ostalih dabina koja je za
njih propisana. Ovi proizvodi se nazivaju preraeni proizvodi.
Aktivno oplemenjivanje je postupak prerade i dorade strane
robe sa njenim povratkom u zemlju izvoza. Nadlena
Carinarnica za ovaj postupak izdaje dozvolu za sprovoenje.
70

-Postupak privremenog uvoza (JCI 6) - Postupkom privremenog

uvoza dozvoljava se da roba koja nije iz Crne Gore, a
namijenjena je ponovnom izvozu, u nepromienjenom stanju,
osim uobiajenog smanjenja vrijednosti zbog upotrebe, moe
se upotrijebiti u naem carinskom podruju, uz potpuno ili
djelimino oslobaanje od plaanja uvoznih dabina i bez
primjene mjera komercijalne politike. Najkarakteristiniji
oblik ovog posla je lizing. Carinarnica odobrava pismeno
svojim aktom ovaj postupak.

- Unitenje i ustupanje robe u korist drave (JCI 9) - Unitenje

strane robe odobrava carinarnica pod odreenim uslovima.
Unitenjem robe ne mogu nastati trokovi na teret drave.
Ustupanje robe u korist drave vri se na osnovu izjave o
ustupanju robe, koja je potpisana od uvoznika ili draoca
robe koja se ustupa, i takoe u tom inu drava ne moe
imati trokova.

- Drugi oblici carinskog dozvoljenog postupanja sa robom ili

upotrebe U naem carinskom sistemu predvien je istitut
carinskih zona i slobodnih carinskih skladita u kojima se
moe smjetati carinska roba. Slobodne zone i slobodna
skladita su djelovi carinskog podruja ili prostori u carinskom
podruju odvojeni od ostalog carinskog podruja gdje se:
1) za stranu robu - smatra da nije u carinskom podruju radi
naplate uvozne carine i primjene trgovinskih mjera pri uvozu,
uz uslov da roba nije stavljena u slobodan promet ili da nije
stavljena u drugi carinski postupak ili upotrebu, odnosno da
nije troena ili koriena drugaije od uslova ureenih
carinskim propisima,
2) na domau robu - namijenjenu izvozu, za koju postoje posebni
propisi na osnovu njenog smjetaja u slobodnu zonu ili
slobodno skladite, primjenjuju mjere koje bi se primjenjivale
pri izvozu takve robe.
72

- Osnivanje slobodnih zona i slobodnih skladita, upravljanje

slobodnim zonama i slobodnim skladitima i uslovi za obavljanje
privrednih djelatnosti propisuju se posebnim zakonima. Ali,
podruje slobodne zone i slobodnog skladita i njima neposredni
pristupni prostor, ukljuujui i njihov ulazni i izlazni prostor, su pod
carinskim nadzorom.
Strana roba smjetena u slobodnoj zoni ili u slobodnom skladitu, dok
se nalazi u njima, moe se:
1) staviti u slobodan promet prema uslovima koje propisuje na
Carinski zakon ( l. 178 ),
2) bez posebnog odobrenja nadlene carinarnice podvrgnuti
uobiajenim oblicima rukovanja,
3) staviti u postupak aktivnog oplemenjivanja pod uslovima
propisanim za taj postupak,
4) staviti u postupak prerade pod carinskim nadzorompod
uslovima propisanim za taj postupak,
73

5) privremeno uvesti pod uslovima propisanim za taj

postupak,
6) ustupiti u korist drave prema odredbama naeg
Carinskog zakona (l. 182 ), i
7) unititi, pod uslovima da se na propisan nain podnesu
carinarnici svi podaci za koje carinarnica ocijeni da su potrebni.
-Roba koja je direktno unijeta u slobodnu zonu ili slobodno
skladite morskim, vazdunim ili kopnenim putem, podnosi se
carinarnici na osnovu prevozne isprave.
-Carinarnica moe da naloi da se opasne materije ili roba zbog
koje moe da se pokvari druga roba ili roba za koju je iz nekih
drugih razloga, potrebno obezbijediti posebne uslove, smjestiti u
prostorije koje su posebno opremljene za njen smjetaj.

15. Carinsko upravni postupak

- Uprava Carina Crne Gore kao izvrni organ uprave Vlade
Crne Gore obavlja poslove i zadatke utvrene Carinskim
zakonom Crne Gore drugim propisima donijetim na osnovu
njega. Na pravni postupak pred organima carinske slube
primjenjuju se odrdbe Zakona koji utvruje Opti upravni
postupak.
Carinsko upravni postupak moemo objanjavati sa 3 aspekta, i
to:
1) pravo zastupanja u carinskom postupku,
2) objanjenja o primjeni carinskih propisa, i
3) voenje upravnog postupka.
- Pravo zastupanja u carinskom postupku Carinski zakon Crne
Gore je utvrdio pravo zastupanja u carinsko upravnim
postupcima.
- Na osnovu odredbi tog zakona, zastupanje moe biti:
- neposredno, i
- posredno.
75

Neposredno zastupanje je ako zastupnik istupa u ime i za

raun drugog lica, i

Posredno zastupanje je ako zastupnik istupa u svoje ime, a

za raundrugog lica. Lica koja vre zastupanja moraju imat i
pismena ovlaenja za takve radnje od lica i privrednog
subjekta za zastupanje, i moraju posjedovati nacionalnu
Licencu za zastupanje pred carinskim organima Crne Gore.

-Nain dobijanja Licence za zastupanje pred crnogorskim

organima je propisan naim carinskim propisima uredbom.

-Obavjetenja o primjeni carinskih propisa Carinskim

zakonom Crne Gore je propisano da Uprava carina Crne
Gore daje opta obavjetenja o primjeni carinskih propisa i
obavezujua obavjetenja o njihovoj primjeni.

Kao opta obavjetenja smatraju se obavjetenja Uprave carina o

primjeni carinskih propisa, a obavezujua obavjetenja su
obavjetenja koja na zahtjev podnosioca izdaje Uprava carina a
koje obavezuju sve uesnike u carinskom postupku.
-

Voenje upravnog postupka Upravni postupak se obavlja u

skladu sa odredbama Zakona o optem upravnom postupku i
odredbama Carinskog zakona i ostalih propisa proisteklih iz
njega.

Ovaj postupak karakterie odnos izmeu carinskog organa i

stranke koja je u nekom carinskom postupku, a njegove
osnovne karakteristike su:
1) carinski upravni postupak je formalan postupak,
2) carinski upravni postupak sprovodi carinski organ, i
3) carinski upravni postupak je dvostepen.
77

16. Kazneno prekrajne odredbe

- Carinski zakon Crne Gore kaznene odredbe kategorie u dvije
kategorije, i to:
1) Krivina djela, i
2) Carinski prekraji.
- Krivina djela - Ko se bavi prenoenjem robe preko carinske linije,
izbjegavajui mjere carinskog nadzora, ili ko, izbjegavajui mjere
carinskog zakona, prenese robu preko carinske linije naoruan ili u
grupi, kazie se za krivino djelo, a roba e biti oduzeta.
- Carinski prekraj su sve radnje ili propusti koje su u suprotnosti sa
odredbama Carinskog zakona Crne Gore i podzakonskih akata
donijetih na osnovu njega.
- Organi za voenje carinskog prekrajnog postupka - Prekrajni postupak
u prvom stepenu vodi carinarnica. U okviru carinarnice postupak vodi
komisija za prekraje. Carinski prekrajni postupak je dvostepen.
Protiv prvostepenog rjeenja moe se izjaviti alba Ministarstvu finansija.
alba u drugostepenom postupku se podnosi u roku od 8 (osam) dana, a
prekrajni postupak zastarijeva u roku od 3(tri) godine od dana kada
je prekraj uinjen.
78

17. Prilozi

Izjava o teretu: 1 i 4 strana

Izjava o teretu str. 2 i 3

Odlazei manifest str.1 i 4

Odlazei manifest str.2 i 3

JCI J-1

JCI 1-Bis

JCI J-6

Obrazac DCV

Obrazac
DCV BIS

Ser.br
Carinarnica __________________
999999
Carinska ispostava ____________
R.br. ___
OBRAUN CARINSKOG DUGA
Ime i prezime _______________________________
Prebivalite i adresa __________________________
Vrsta i broj putne isprave ______________________
Poreski broj /JMBG __________________________
Opis robe
Carinska vrijednost
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Carina
_____________________________
Naknada za rad C.S.
_____________________________
Porez na dodatnu vrijednost
_____________________________
Akciza
_____________________________
Carinske takse
_____________________________
UKUPNO
_____________________________
Slovima
__________________________________________________________
Datum

Peat

Carinski slubenik

OCD obrazac

Obrazac ZP

Obrazac Spisak
poiljaka

Obrazac Saeta
prijava i deklaracija

TIR karnet

ATA karnet

18. Literatura
-Carine i carinsko poslovanje Dr. M. Stankovi
-Carine i carinsko poslovanje sa posebim osvrtom na pomorski
transport Dr. V. Drakovi
- Pravni karakter carinske robe Dr. M. Stankovi
-Carinska vrednost Dr. M. Tonti
-Carinski sistem i carinski postupak Dr.M.Stankovi i mr. S. Stankovi
-Sistemi carina i carinske zatite sa carinskim tarifama Dr. M.Stankovi
-Carinsko poslovanje Dr. M. Popovi
-Carine i carinska tarifa mr. M. Ivanovi
-Carinsko poslovanje Prof. Dr. T. Todorovi
-Carinsko poslovanje skripta, Dr. Momilo i Milovan ivkovi
-Zakon o carinskoj slubi
-Carinski zakon
-Zakon o carinskoj tarifi
-,,Uredba za sprovoenje carinskog zakona