T.

C
MARMARA NVERSTES
TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS
TRK TARH ANA BLM DALI
YENA TARH BLM DALI

VEKAYNAME (VEKAY- BEC)

(METN VE DEERLENDRMES)

(YKSEK LSANS TEZ)

MEHTAP YILMAZ

STANBUL 2006

T.C
MARMARA NVERSTES
TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS
TRK TARH ANA BLM DALI
YENA TARH BLM DALI

VEKAYNAME (VEKAY- BEC)

(METN VE DEERLENDRMES)

(YKSEK LSANS TEZ)

MEHTAP YILMAZ

TEZ DANIMANI: YRD. DO. DR. ERHAN AFYONCU

STANBUL 2006

NDEKLER

nsz

.ii

zet

iii

Summary

iv

Ksaltmalar

.v

GR
Eserin Mellifi

.vi

Eserin smi Meselesi

vii

Telif Sebebi

.vi

Telif Tarihi

vi

Eserin Muhtevas

..vii

Eserin Kaynak Deeri

.xi

Silahdarn Eserine Ald Blmlerden Bazlar

Vekyi-i Be(Metin)
Bibliyografya

.xiii

1-173

174

ii

NSZ
600 ksr yl ktada hakimiyet kuran Osmanl Devleti geriye ok sayda tarihi
belge brakmtr. Bunlarn

yannda

pek

ok sayda yeni Osmanl el yazmalar

bulunmutur. Bu yazmalar, bize yeni ufuklar kazandrmas, Osmanl Devletinin zafer,

yenilgi ve nemli hadiseleri hakknda bilgilerimizin derinlik kazanmasn salamas
asndan nem arz etmektedir.
Tarafmdan transkribi yaplm eser olan Vekyi-i Bein mellifinin kimlii
belli deildir. Yalnz kitapta geen ifadelerden mellifin sefer esnasnda terifat
olduu anlalmaktadr. Kreutele gre Ahmet Aa eserin mellifi olarak kabul
edilmitir. Ancak Ahmed Aann terifatlk tarihleri daha sonraki yllarda olduu iin
eserin yazar o deildir. Viyana kuatmas yllarnda terifatbann kim olduunu
bulamadmz iin eserin mellifini kimliini tespit edemedik.
Bilindii gibi Viyana XIX. yzyla kadar Osmanl metinlerinde Macarcadan
alnm adyla Be olarak gsterilmitir. Vekyi-i Be, aslnda terifatla ilgili
adiseleri kaleme almak iin hazrlanm bir eserdir. Ancak II. Viyana Kuatmas ve bu
dnem hadiselerini
Mehmedin

22

genie anlatt iin bu adan da ok nemlidir.

Muharrem

1094

(10 Ocak 1683)

stanbuldan

Eser, IV.

hareketinden

balayarak Sadrazam Kara Mustafa Paann idam edildii 25 Aralka kadar olan
hadiseleri tasvirleyerek gn gn anlatmtr. Merzifonlunun lmnden sonraki baz
hadiseler de ksa olarak eserde yer almaktadr.
Eser,

Topkap Saray

Mzesi

Ktphanesi

Revan

ksm

nr. 1310 da

bulunmaktadr. Eser 118 varaktr.

Tez konumun tespiti, metnin tashihi srasnda yardmc olan ve metnin her
sayfasn okuyup beni almalarmda ynlendiren ok deerli hocam , Yrd. Do.
Dr. Erhan Afyoncuya metnin tashihi srecinde yardmna bavurduum Yrd. Do.
Dr. Recep Ahzhal, Macar yer adlar konusunda yardmc olan sayn Do.Dr Papp
Sandor ve yine bu konuda bana yardmc olan Yrd. Do Dr. Bayram Nazr ve Yrd. Do
Dr. Fikret Sarcaoluna, ayrca tez

hazrlanmaznda unutamayacam yardmlarn

grdm arkadalarm Uur Demir ve Ahmet nala ok teekkr ederim.

Mehtap YILMAZ

iii

ZET
Transkripsiyonu ve deerlendirmesi yaplan Vekyi-i Be

adl eser, IV.

Mehmedin 22 Muharrem 1094 (10 Ocak 1683) stanbuldan hareketinden balayarak

Sadrazam Kara Mustafa Paann idam edildii 25 Aralka kadar olan hadiseleri
tasvirleyerek gn gn anlatan ve terifat defteri zellii tayan bu eser 14 Eylle kadar
gn gn yazlm bu tarihten sonra da bozgunun sebepleri zerinde durularak bir rapor
zellii gstermektedir. Bu bakmdan esere sonradan eklendii anlalmaktadr.
1683 Viyana Seferi hakkndaki Trke gnln orijinal nshas bugne kadar
bulunamamtr.Vekyi-i Be yani Viyana Olaylar adn tayan bu gnln iki
kopyas bulunmaktadr.Her ikisinde de sk sk grlen kopya yanllklar ve deiik
imlas bir yana braklrsa metin bakmndan uyarllk gsterse de tamamen ayn deildir
ki el yazmasndan birincisi Topkap Saray Revan Kk kitaplnda 1310 numaraya
kaytl olan ve tarafmdan transkripsiyonu yaplan bu eserin sefer gnl olmas
sebebiyle pek zenle yazld sylenemez.Eserde kendiliinden imla yanllklar,
atlamalar, gereksiz tekrarlar ,silik yazlar mevcuttur. Birinci el yazmasnn kopyas
olduu aka belli olan ikinci el yazmas Londra British Museumda 6647 numaraya
kaytldr ve el yazmasnn 99 sayfalk ikinci yarsndan ibarettir.
Eser, yazarn adndan sz etmeden balar. Her defasnda nce Hicri takvimine
gre tarih yazlp gerekli grldnde zdeyi niteliinde bir ifadeyle nemli olaya
iaret edilmektedir. Ayn ekilde yry esnasnda konaklama yerleri ve yryn ka
saat srd kaydedildikten sonra da olaylarn tasvirine geilmektedir.
Eser II. Viyana kuatmas ncesi olaylar, geliimi ve kuatma sonras gelimeleri
tafsilatl anlatmas sebebiyle bu dnem hakknda bilgi edinmek isteyenler iin birinci
elden kaynak niteliindedir. Ayrca terifatba tarafndan kaleme alnm bir eser
olduu ve terifat kaytlarn ihtiva ettii iin terifat asndan son derece kymetli bir
eserdir.

iv

SUMMARY
Vekayi-i Be ,which is translated by me, is a war agenda which describes the events
starting from the marching of IV. Mehmed on 22 January 16831 from Istanbul up the
execution of the Grand Visier Kara Mustafa Pasa on 25 December2 day by day. This manuscript
can also be regarded as a report which talks about the reasons of the defeat written day by day
after the date of 14 September in the form of a war agenda.We understand that this part was
added to the book afterwords. The original copy of this Turkish agenda about the Vienna
Marching in 1683 hasn't been

found yet.There are two copies of this agenda named as

Vekdyi-i Beq (Vienna Events) Besides having many copying mistakes and differences in
spelling of the words, these two copies aren't totaly the same altough they are alike in
context.The

first manuscription which is in Topkapi Palace Revan Pavilion Library

registered with the number of 1310 wasn't written properly and carefully as it is an agenda
of a war. The translation of this copy was dona by me.There are some spelling mistakes,
links between events ,unncessary repetitions and some rubbed out words.These are stated
in the footnotes.The second copy of the manuscription is the copy the first one - that can
clearly be understood- is in London British Museum registered whith the number of
6647It only includes the 99 pages of the second manuscript has some similarities with the
first one to some extend . They are not completely the same.
The manuscript starts without mentioning the name of the writer.Ewerytime the date
was written in the moslem calendar and some idiomatic sayings are added to stres the
importance of the event where necessary3. The places they stayed during the marching and
the duration of their marching are stated first and than the description of the events come in the
text.4
This manuscript is a first hand source fort he ones who wants to get information
about this period as it talks about the events before and after the II. Vienna Siege.

1
2
3

Vr. 56.
Vr. 116.

These are written in red ink in the text which helps us to understand that this is in agenda of war.I stated them in my translation as headings in
bold
4
Vr., 88a,88b,89a,89b,,102b,103a,104a,105a,105b,106a,107a(109a,109b llOa.

KISALTMALAR

Bk.

:Baknz

:Cilt

ev.

:eviri

haz.

:Hazrlayan

:Sayfa

SD.

:Silahdar Tarihi

TSMK.

:Topkap Saray Mzesi Ktphanesi

TOEM.

:Tarihi Osmani Encmeni Mecmuas

Vr.

: Varak

vi

GR
1- ESERN MELLF
Vekyi-i Bein mellifinin kim olduu konusunda henz, bu eserde yer alan
bilgiler haricinde bir malumat bulunmamtr. Eserde mellif kendisinden yerde
bahsetmekte ancak hibirinde ismini vermemektedir. Yazarn hayat hakknda,
kendisinden bahsettii bu yerden hareketle, sefer esnasnda terifatba olarak grev
ald sarih bir ekilde anlalmaktadr. Ancak eserde bu greve ne zaman atand ve ne
kadar sreyle bu grevde kald hakknda ise bir bilgi verilmemektedir. Eserin Viyana
kuatmasyla ilgili ksmn Almancaya5 evirmi olan Richard F. Kreutel, kinci Viyana
Seferi esnasnda grevli terifatbann isminin henz tespit edilemedii ancak Sultan
II. Mustafa dneminde devlet terifatyla ilgili nemli bir eser kaleme alm olan
Mehmed Aann babas olan Ahmed Aann mehul mellifimiz olabileceini
sylemektedir6. Ancak yirmi yldan fazla bir sre grev yapt sylenilen Ahmed Aa,
bu yllarda terifatba olmad iin eserin mellifi o deildir7. Ahmed Aa, Viyana
kuatmasndan sonra 1100-27 Zilkade 1120 (1688-7 ubat 1709) tarihleri arasnda
terifatbalk yapmtr8. Viyana kuatmas srasnda terifatbann kim olduu belli
olmad iin, eserimizin mellifinin de kimlii mehul kalmaktadr9.
Mellif, kendisinden ilk olarak 30 Muharrem 1094 (29 Ocak 1683) Cuma gn
hadiselerini anlatrken bahsetmektedir. Bu gn Cezayir daylar, Sadrazam Merzifonlu
Kara Mustafa Paann huzuruna karak hilat giymiler. Ancak daha nceki
hizmetlerinden memnun olmayan Sadrazam, daylar ar bir dille eletirmitir. Heyette
bulunan Hac Ali, bu ar szlere daha fazla dayanamam ve alayarak Divan terk
etmitir. Mellifimiz, terifat olmas hasebiyle, hilat giydirilme merasiminde grev
alm ve yaanan bu olaylar, Fakir ol mahalde hzr idim. Maiyyetleri olan Hc

Kara Mustafa vor Wien: das Trkische tagebuch der belagerung Wiens 1683, verfasst vom
zeremonienmeister der hohen pforte, yay. Richard F. Kreutel, Mnchen 1967; Trke eviriler iin bk.
Richard F. Kreutel, Devlet-i Aliyye Terifatba Ahmed Aa Viyana Kuatmas Gnl, ev. Esat
Nermi, stanbul 1970; Yeni bask Ahmet Aann Viyana kuatmas Gnl, ev. Esat Nermi Erendor,
stanbul 2005; Richard F. Kreutel, Viyana nlerinde Kara Mustafa Paa, Ankara 2006.
6
Richard F. Kreutel, Devlet-i Aliyye Terifatba Ahmed Aa Viyana Kuatmas Gnl, ev. Esat
Nermi, stanbul 1970, s. 22-23.
7
Erhan Afyoncu, Tanzimat ncesi Osmanl Tarihi Aratrma Rehberi, stanbul 2007, s. 80.
8
Filiz Karaca, Tanzimat Dnemi ve Sonrasnda Osmanl Terifat Messesesi, stanbul niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits, Doktora Tezi, stanbul 1997, s. 59, 99; Erhan Afyoncu, Osmanl Mverrihlerine Dair
Tevcihat Kaytlar I, Belgeler, say: 24 (Ankara 2000), s. 84.
9
17. yzyln ikinci yarsnda terifatbalk yapanlar iin bk. Filiz Karaca, Ayn tez,. s. 59.

vii

Aliye bu vezrne tevbh ziyde tesr eylednden huzr- sadr- lden tara
aluyarak kdu eklinde anlatmaktadr10.
Yazar kendisinden ikinci olarak 14 Rebilevvel 1094 (13 Ocak 1683) Cumartesi
gn olaylarn anlatrken bahsetmektedir. Bu gn Sultan IV. Mehmed huzurunda,
seferde grev alacak olan devlet ricaline hilatlar giydirilmitir. Padiah, bir nceki gn
hilat giydirilmi olanlarn isimlerinin terifat defterinden okunmasn emretmitir. Bu
ii ise, terifatba olmas hasebiyle, mellifimiz yapmtr. Ancak ilk defa byle bir
grevi yerine getiren mellifimiz, padiahn huzurunda defterdekilerin isimlerini
okurken heyecanlanmtr. Hatta o kadar heyecanlanmtr ki, Ahmed bin Mehemmed
Mustafa demesi gerekirken Hseyin eklinde okumutur. Bu yanl da arkadalar
arasnda alay konusu olmutur11.
Mellif, eserde nc olarak sefer dn olaylar anlatlrken de dorudan
kendisinden bahsetmektedir. Sefer dn en byk problem askerin ve yk
hayvanlarnn ihtiya duyduu yiyecek maddelerini bulabilmektir. Ordu, Viyana
nlerinde byk bir bozgun yaad ve kurtulanlar da dank halde Belgrada doru
kat iin byk bir yiyecek sknts yaanmtr. Mellifimiz de bu skntdan
olumsuz etkilenenler arasndadr. Terifatba olmas hasebiyle maiyetindeki grevliler
ve yk hayvanlar yiyecek bir ey bulamam ve mellifimizin ifadesiyle, Etbm
tamsz ve davarlarm yemsiz kalup, sabaha dek cmlesi aazlarn poyraz- tufannmna aup, havadan bv-m? olmutur. Mellifimiz byle bir sknt yaanmasn
ar bir ekilde eletirmekte ve sorumlularnda daha nceden gerekli erzak temin
etmemi olan grevliler olduunu belirtmektedir12.

2-SM MESELES
Eserin, ilk blmnde, ismi Vekyi-i Hutt olarak verilmektedir.13 Ancak
eserin, bundan sonraki hibir yerinde isminin ne olduuna dair bir malumat
bulunmamaktadr. Bu nedenle Vekyi-i Hutt isminin mellif tarafndan verilen bir
isim mi, yoksa daha sonra esere sahip olan birisi tarafndan verilen bir isim mi olduu
hususu kesin olarak bilinmemektedir. Bu tarihi, byk oranda kendi yazd tarihe

10

Metin, vr. 8a-8b.

Metin, vr. 14b-15a.
12
Metin, vr. 105a-105b.
13
Metin, vr. 4b.
11

viii

aynen aktaran Silahdar Mehmed Efendi de eserin ismini belirtmemektedir. Eser zerinde
nemli bir aratrma yapan Kreutel, tarihe muhtevasndan dolay Vekyi-i Be adn
vermitir.

3-TELF SEBEB
Elimizdeki nshann hibir yerinde mellif, eseri kaleme alma sebebini
belirtmemitir. Eserin herhangi bir devlet adamna sunulmak iin kaleme alndna dair
de bir bigi yoktur. Vekyi-i Be, Kreutelin de ifade ettii zere mellif tarafndan
tutulan terifat kaytlarndan meydana getirilmitir14. Mellif, bu eseri bir tarih kitab
yazmak iin deil grevi gerei kaleme almtr. Mellif, bu eseri grevi gerei,
seferdeki terifat anlatmak zere kaleme alm, esere baz gnlk gelimeleri de ilave
etmitir.

4-TELF TARH
Eser, 22 Muharrem 1094 (21 Ocak 1683) tarihinden itibaren yazlmaya
balanmtr.

kinci Viyana Seferinin balangcndan itibaren yaklak 340 gnlk

hadiseleri gn gn kaleme alnmtr. Mellif, her gnn olaylarn o gn kaydetmitir.

Olaylar gn gn kaydettiinin en byk delili gnlk gelimeleri aktarrken bazen,
Hayli yer ald. Lkin yry itmediler. Ve badel-marib azm top ve tfenk ve
kumbara cengi olup el-hamdlillh sabahdan ihtimm ile tabyaya varup hl lam
itmek zredirler15 gibi ifadeler kullanmasdr. Ayrca olaylar aktarrken bugn bu
oldu, u oldu gibi ifadeler kullanmas da olaylarn gn gn yazldnn bir delilidir.
Gnlk olaylarn meydana geldii gn kaleme alnmas hasebiyle eserin yaklak 340
gnde yazldn syleyebiliriz.

5- ESERN MUHTEVASI
Eserin, asl metnin balamad ilk sayfalarda takvime dair bilgiler verildikten
sonra tu- hmynun Topkap Saraynn nne karlmasnn belirtildii blmle
birlikte asl olaylarn anlatmna balanmaktadr. 22 M 1094 (21 Ocak 1683) Perembe
gnnden itibaren olaylar gn gn verilmektedir. Eser, yaklak 340 gnlk bir srede
meydana gelen hadiseleri kapsamaktadr.
14
15

Kreutel, Ayn Eser, s. 22.

Metin, vr. 61a.

ix

Eserde, mellifin terifat olmas hasebiyle, daha ok terifatla ilgili bilgiler

verilemekle birlikte meteorolojik gelimeler, gnlk tayinatlar, kpr tamiratlar ve
yollarn durumu hakknda da nemli bilgiler yer almaktadr. Yine bu eserde sava
sahneleri, lam savalar, Osmanl ordusunun bozgundan sonraki ackl hali hakknda
da birinci elden bir tann ahit olduu nemli bilgiler bulunmaktadr.
Eserde, araya gnlk gelimelerin dnda baz garip olaylara da yer verilmektedir.
Bu garip olaylardan ilki 10 Rebilahir 1094 (8 Nisan 1683) gn meydana gelmitir. ki
kii Filibe yaknlarndaki rpan Pnar adl yerde hazine olduunu iddia ederek kaz
yaplmasn salamlar; ancak iddialar aslsz knca her ikisi de cezalandrlmtr.16
Mellifimizin garip olay olarak anlatt ikinci bir olay ise 28 Receb 1094 (23 Temmuz
1683) gn bir gayr-i mslimin Bana kurun ilemez diye iddia etmesidir. Bu iddia
zerine iki defa meydanda bu kiiye kurun atlm ama bir ey olmamtr. Bunun
zerine bu kiinin giydii cbbesi karlp klla ldrlmtr.17 Yine yazarmzn
ayr bir balk altnda ele ald blmlerden biri de Beyn- Hakkat- Mifth bal
altnda anlatt blmdr. Mellif, bu balk altnda, seferlere ordu ile birlikte gtrlen
Kbe anahtarlarndan birinin IV. Murada nasl ve neden hediye edildiini
anlatmaktadr18.
Eserin son blmnde yer alan Budin Kalesi muharebesinin anlatld blmn
tarihin orijinalinde olup olmad tam olarak belli deildir. Bu blm esere daha sonra
eklenmi havas tamakta ve burada savan 114 gn srd yazldr.19 Oysa Vekyi-i
Bede anlatlan olaylar yaklak 340 gnlk bir sreyi kapsamaktadr. Yine esere daha
sonra eklendii anlalan blmlerden biri de 43a ile 44b varaklar arasndaki blmdr.
43ada son cmle ve hayli Tatar ier bahe doru gitti diy haber virdiler ve Abdi
Paa Kapu Kethds Ali Aa Raye suyu zerinde eklinde bitmekte ve 44b ise
kta kpr binsna memr olup Eflk ve Bodan askeri dah maan hidmet-i
mezbrda olmak zre tayn olnd eklinde balamaktadr. Cmlenin geliine gre
normalde 43ann devam 44b olmasna ramen mstensih bu araya 43bde Bu varak
sehven tahrir olunmayup beyaz kalmala teh olunmamak in bu mevd bunda tahrir
olunmudur diyerek palanka isimlerini eklemitir.

16

Metin, vr. 21b.

Metin, vr. 54b.
18
Metin, vr. 29a-29b.
19
Metin, vr. 118a-118b.
17

Yine varak 21 Receb (16 Temmuz) hadiselerinin anlatld 50adan sonra eser iki
sayfa atlanlarak 51bden devam ettirilmi, muhtemelen daha sonra mellif tarafndan
50bye Asl nshada gnlk vekayi olmadndan bu gn iinde bir mikdr asker
tayn olunmala burada kayd olund balyla 12 Ramazan (4 Eyll) tarihli eitli
eyalet ve sancaklardan paalarn getirdii asker saylar verilmitir.
Eserde her gn iin ayr bir balk atlmakta ve bu balklarda nce Arapa
tarihler, daha sonra hangi menzile gelindii ve ka saatte gelindii belirtilmektedir.
58aya kadar tarihler genelde gn, ay ve sene olarak belirtilmesine ramen bu varaktan
sonra genelde gn adlar belirtilip, yl sene minhu denilerek verilmitir. Hangi ay
olduu ise belirtilememitir. Bu da tarihlerin tam olarak takip edilmemesinden
kaynaklanmtr. Neden byle bir uygulamaya gidildii ise ak deildir.
Vekyi-i Hutt mellifi, grevi gerei Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa
Paann daima yaknnda bulunmutur. Eserinde yer yer Merzifonluyu vmektedir:
(54a) Bu kadar seferlerde vk olmamdr ki, sefere gelen paalar askeriyle ve
mehterhneleriyle gelp metrsde alay gstereler. Bu dah serdr- ekrem hazretlerinin
keml-i tevekkl ve ziyde sdk- niyetinden ibret ve mazhar- ftht- cemle
olmalarna mahz- iarettir. Devlet-i Aliyyede ibtid m-vka olan umrdandr.
Mellif, paann idam emrini aldnda ve idam edilirken iinde bulunduu
durumu da ada kaynaklar iinde en teferruatl anlatan kaynak bu eserdir. Silahdar
Mehmed Efendi, idam olaynn stanbul boyutunu verirken20, mellifimiz ise bu olay
daha ok sadrazamn bak asna gre anlatmaktadr. Bylece her iki kaynak birbirinin
mtemmimi durumundadr.
Eserde yer alan nemli blmlerden biri de kinci Viyana Seferinde neden
hezimete uranldnn drt balk altnda izah edildii blmdr. Mellife gre
hezimetin sebepleri unlardr:
1- kinci Viyana Seferine savamak iin deil de ganimetten pay almak iin
gelmi olan gruplar vard. Bu gruplar, Viyana nlerine kadar olduka fazla ganimet elde
ettiler ve bu mallarn korumak iinde yava yava sava meydann terk etmeye
baladlar. Bunu gren dier askerler de bozgun var zannyla sava meydanndan
kamaya baladlar. Bylece byk bir hezimet yaand Mellifimize gre bunu

20

Bk. Silahdar Fndkll Mehmed Aa, Silahdar Trhi, II, haz. Ahmed Refik, stanbul 1928, s. 121-122.

xi

nlemenin yolu, daha nce sk bir tefti yapmak ve ganimet iin gelenleri ordudan
oluturmaktr.21
2-Hezimetin ikinci sebebi, askerin byk bir blmnn metrislerde en son gne
kadar bekletilmesidir. Mellife gre burada metrisde az bir birlik brakp, dier birlikler
dmana son taarruzu yapmak gerekiyordu. Yine ikinci maddede yazar, Krm askerinin
ar ganimet aldklar ve; Hussan bu seferde bulunan Tatar askeri ummen Allhu
Tel Hazretleri ihsn eyledi ganim ve srdan bir mertebe ykl oldular ki,
Osmnl askerine deil babalarn ldrm askere karu varup, mukavemete kudretleri
ve cehminl-veche yo idi. Hnlar olan hi? dah kendlere tbi olup gayret-i dn
sebebini ve hamiyyet-i cnd- muvahhidn ve hak- nn u nemek-i sultn- mslimni
klliyetiyle ferm eylemeri Osmanl ordusunu saldrya ak halde brakmtr.22
3-Hezimetin nce sebebi olarak da askerin ve hayvanlarn ihtiya duyduu
yiyecek maddelerinin daha nceden gerekli yerlerde depolanmamas gsterilmektedir.23
Gnlk olaylar anlatlrken de mellifimiz yiyecek skntsna zellikle dikkat
ekmekteydi.
4- Vekyi-i Hutt mellifine gre hezimetin son sebebi ise Osmanl askerinin
kazannlan zaferleri kendi glerinden bilip Allaha kr etmedikleri; bununla da
kalnmayp gayr-i ahlak hareketlerde bulunmalardr24.

7-KAYNAK DEER VE TESRLER

kinci Viyana Seferine, bugnk bilgilerimize gre, katlan kiinin eseri
mevcuttur. Bunlardan en fazla bilineni Silahdar Mehmed Aann Silahdar Trhi adl
eseridir. Ancak Silahdar, bu seferle ilgili bilgileri daha ok Vekyi-i Hutttan aynen
aktararak eserine almtr. Yine bu savaa katlanlardan Ahmed Esir adl mellif de
daha sonra kaleme ald Miyrd-Dvel adl eserinde bu seferle ilgili nemli bilgiler
vermektedir. Ancak bu bilgiler de Vekyi-i Huttta anlatlanlarla kyaslandnda
olduka ksa ve eksiktir25. Ayrca seferden daha sonraki bir dnemde yazld iin
birok olay da atlanmtr. Bu nedenle kinci Viyana Seferi ile ilgili en orijinal ve

21

Metin, vr. 82a-83b.

Metin, vr. 83b-84a.
23
Metin, vr. 84a-84b.
24
Metin, vr. 84b-86b.
25
Hasan Esir ve Miyrd-Dvel adl eseri hakknda Bk. Mehmed rif, kinci Viyana Seferi
Hakknda, TOEM, cild:3-4, cz:16 (Terin-i evvel 1328), s. 994-1016; cild:3-4, cz:17 (Knn- evvel
1328), s.1071-1075.
22

xii

ierdii bilgiler asndan en teferruatl olan Vekyi-i Hutttur. Yine incelediimiz bu

eser, bir tarih kitab olmaktan daha ok gnlk olaylar anlatan bir terifat defteri
zellii tamas hasebiyle de bir ariv vesikas nitelii de bulunmaktadr. kinci Viyana
Seferi ile ilgili ariv vesikalarnn kstl olmas eserin nemini bir kat daha
arttrmaktadr26. Grevi gerei srekli Merzifonlunun yannda bulunan mellifimizin
bu eseri, sefer esnasnda ve bozgundan sonra sadrazamn iinde bulunduu artlar
yanstmas asndan da olduka mhim bir kaynaktr.
kinci Viyana Seferi ile ilgili bylesine nemli bir eseri ilk fark edenlerin banda
Silahdar Mehmed Aa gelmektedir. Yukar da ifade ettiimiz zere Silahdar, eserinde
bu seferle ilgili blmleri daha ok Vekyi-i Bedeki bilgilere dayanarak
anlatmaktadr. Mellifin, bizzat bu sefere katlmasna ramen eserinde, kendi ahitlerine
ok az yer vermesine ramen neden daha ok Vekyi-i Hutta bal kald ise
zerinde dnlmesi ve hl cevaplandrlmas gereken sorulardan bir tanesidir.
Silahdarn, Vekyi-i Huttu genel olarak aynen aktarmay tercih etmesine
ramen baz blmleri atlad, baz blmleri ise ksaltarak eserine ald
grlmektedir. Terifata dair bilgileri, ok nemli grdklerini aktardktan sonra,
genelde atlamakta; meteoroloji ile ilgili bilgileri ise vermemektedir. Bizzat bu seferde
bulunmas hasebiyle kendi ahit olduklarn da bazen aralara sktrmaktadr. Eserdeki
bazen grevlilerin isimleri verilmezken Silahdar, genelde bu isimleri de belirtmekte ve
bylece Vekyi-i Hutt u ikmal etmektedir. Vekyi-i Huttta gn, ay ve sene daha
ok Arab olarak verilirken Silahdar tarihleri olarak vermeyi tercih etmektedir. Yine
Silahdar, baz cmleleri veya ifadeleri sadeletirerek vermeyi daha uygun grmektedir.
Aada Silahdar Trhi ile Vekyi- Be (Vekyi-i Hutt)in karlatrlmas, her
iki eserden setiimiz blmler ile yaplacaktr.

kinci Viyana Seferi hakkndaki ariv malzemesi hakkndaki bir deerlendirme iin Bk. Gza Dvid,
Merzifonlu Kara Mustafa Paa ve Dnemi Hakknda Yeni ve Az Bilinen Kaynaklar, Merzifonlu Kara
Mustafa Paa Uluslar Aras Sempozyumu, 08-11 Haziran 200, 2001 Ankara, s. 75-82.
26

xiii

Silahdarn Aynen Eserine Ald Blmler:

himyesinde olasz ve memleketiniz bir
avu yer ola bundan sonra pdihmz

Yevms-selse f 27 M sene minhu

tarafndan bir fermn vardkda sret-i

(8a) Yevm-i mezbrda yine sadr- l

inkyddan inhirf ve yine mahallinde

saraynda dvn oldukdan sonra evketl

biz sizin fermn-ber kulnuz z vrseniz

pdihmz

fermn

kulluk efendiye byle mi olur sizde olan

buyurdu. Ve Kbrsa eky teftin

bu hunet nedir imdi maz m-maz

fermn-

gnderilen

bundan sonra gh olasz ki inayetl

Serahur- ehriyr Mehemmed Be otuz

pdihmz bu bbda dahi crmn cerr

bir aded akilerin kellelerin gnderp

i[t]menize kalem-i afvv-i msmaha

Bb- hmyn nne ibret-i lem in

keide buyurd lkin bundan sonra (8b)

endhte klnd.

yine bir vaktiyle adem-i itat-i fermn-

Silahdar Trhi, s. 2.

humyna cesret iderseniz sonra sizin

hazretleri

hmyn

Mukaddem

cirid

ile

fermn-

hmynla

Kbrsa eky teftine irsl olunan

in dahi gerei gibi tedarik-i devlet-i

aliyye ne ise grlr yle bilesiz.

Hassa Silahor Firenk Mehmed Beg,

kesp gnderdi otuz bir aded kelle

Silahdar, s. 2.

pkh- bb- hmynda galtn old.

Siz, padiahmzn taht- himyesinde

olup, memleketiniz bir avu yer ola.

Yevml-cuma f 30 M sene hir

Bundan sonra padiahmz tarafndan bir

erbin

fermn

meden

Cezyirlyn

be

vardkda

sret-i

inkyddan

huzr- sadr- l be-defa-i sniyye

inhirf ve yine mahallinde, Biz sizin

Yevm-i

mahzar-

fermn-bir kullarnuzz dirsiz. Kulluk,

kadaskernda saray- hazret-i sadr-

efendiye byle mi olur? Nedir sizde olan

lde iki buuk sat mikdr dvn old

bu hunet. Ho imdi maz m-maz

ve Cezyirller ved n huzr- sadr-

badel-yevm gh olasz ki, inyetl

lye gelp dmen-bs eylediklerinde

efendimiz

hazret-i

satber(?)

cerimenize kalem-i afv ve msahma-i

mezbrlara hakmne tevbha z idp

kede buyurd. Velkin bundan sonra

nice hitbdan sonra:Sizler evketl

yine bervechile adem-i itat-i fermn-

pdihmz hazretlerinin taht- sye-i

myna

mezbrda

vezr-i

Aristo

bu

bbda

cesret

dah

iderseniz

cerde-i

vebli

xiv
xv

boynunuza.

Geregi

gibi

tedrikiniz

itsnler kangs glib gelr ise klcyla

grilr [9b] Yevml-ehad f 9 S sene

mstahakk olmu olur, ana virrm

Yevm-i

zuhrda

buyurdukda; Arnavud cinsinden olan

kbrda hn kurbunca(?) nazar olan

del kalkan ve mzragn alup, klcn

vezr-i mkerrem Abdurrahman Paa

kuanup atna svr ve sary- sadr- l

hzretlerinin kethds Ali Aa gelp

havlsinde atna hayli mivrlar virp

kapu kethds olmak zre hilat- fhire

hasmn

ilbs olund. Ve bir mahll tmra iki

Bosneviyyl-asl olan keml-i rub u

del shib kup sadr- l hzretleri dahi

hirsndan bir kede ihtif ve meydana

Muhrebe itsnler. Her kangs glib

kmaga cesret idememekle, Bu yiide

gelr ise klcyla mstahakkk olmu

mstahakkdr diy ihsn buyurd.

mezbrda

vakt-i

meydana

davet

eyledi.

olur. Ona veririm diy buyurdukda

Arnavud cinsinden olan del, kalkan ve

Yevms-selse f 11 S sene

mzran alup, klcn kuanup atna

Yevm-i merkm meserret makrnda

svr olup sary- sadr- l havlusna

sary- ehriyride dvn- hmyn

gelp

hasmn

olup cmle kul tifesine hzne-i

Mezbr

kerem-pa-

hayli

meydana

mivr

davet

virp

eyledi.

hdvendigrden

bin

Bosnevyl-asl olmala keml-i rub u

doksan senesinin Lezez mevcibi

hirsndan

idp,

kup her snfa defter mcibince virildi.

meydana kmaa cesaret edememekle

[10a] Badehu taam dvna gelp

shib-i devlet hzretleri dahi, Bu yiide

tamam oldukdan sonra arza girmezden

mstahakkdr diy ihsn buyurd. Ve

mukaddem dvn- huzr- sadr- lde

bugn sadr- l hzretlerine aa-y

ruzname-i

yenieriyn ve kul kethds gelp

Efendiye hassl-has ve ser gulm-

bir

kede

idp

Seyyid

Mustafa

bkiye hs ziyde(?) hazinedrna ve

mkerrem Kimakm brahim Paa

mr kaptana ve ser-vezzna ve rzname

Hzretleri dahi gelp sat mikdr

ba halifesine ve dvn dericisine birer

sadr-

kuaklk hilat ilbs olund. Ve Defterdr

azm

ve

evvel

vezr-i

dmen-bs

gitti

ihtif

hzretleriyle

oturup

mushabet eylediler.

Hasan Efendiye dahi hssl-has ilbs

Silahdar, s. 2.

klnd

Biri Bonak, biri Arnavud iki del bir

hzretlerine

mahll tmra shib kup, vezr-i

hassl-has hilat ve bir hassl-has hilat

zam:

st ilbs olund. Badehu yenieri aas

Huzrumuzda

muhrebe

ve

sadetl
dahi

shib-i

devlet

semmra

kaplu

xv
xvi

vezr-i

mkerrem

Mustafa

Aa

Yevm-i

Hazretleri arza girp kt. Badehu

sadreyn

kadasker

kdlar.

Beyzzde ve Anadolu kdaskerleri

Badehu sadr- azm hazretleri ve

Kebirzdenin sehm-i kaz-y nasblar

brahim

amac-gh- azle vusl ve ziy-i kevkeb-i

efendiler

kimakm

girp

Paa

ve

mezbrda
olan

mesned-ray-

Rumeli

ufl

kdaskerleri

Kprlzde Mustafa Paa ve Kpudan

hkmetleri

buld.

Der-akab

Mustafa Paa ve defterdrn efendi

merhameten Beyzzdeye Manisa ve

hazert birer birer akabince arza girp

Kebrzdeye Ayntab arpaluk olmak

kdkda yine kubbe altna oturdlar.

zre ihsn olund. Ve sadr- Rumeli

Evvela kapucubalar badehu defterdr

Esri karnd efendiye ve Anadol

efendi ve reis efendi ve defter emni

Tezkireci Mehemmed Efendiye tevch

efendi ve sair st hilat giyen dvn

olunup, Edirneye terfler in dem

hceleri bil-cmle dmen-bs- sadr-

tayin olundu.

l idp tamam oldukdan sonra evvela

shib-i devlet hazretleri kalkup ve

Silahdar, s. 3.

vzer-y

izm

selamlayup

kubbe

Rum-ili Kadaskeri Beyz-zde Ahmed

altndan

kdlar.

Badehu

vzer

Efendiyle Anatol Kadaskeri Kebr-

tertibleri zre kd. Badehu dvn halk

zde Mehmed Efendi azlinden Esr

umm zre kup herkes menzill

karnda Mustafa Efendiye Rum-ili ve

menziline revn oldlar.

tezkereci Mehmed Efendiye Anatol

Silahdar, s. 2

sadr ve Kk Mehmed Paa-ogl

Dvn-
mziyyenin

hmynda
Lezez

mevcibi

sene-i

Mehmed Bege Ayntab Sancag inyet

kup,

buyuruld.

vzer arza girdi.

Yevms-selse 3 Ra sene

[14a] Yevml-cuma f 13 Ra sene

mevld-i

erf

Yevm-i

mezbrda

sadet-i zuhrda evketl pdih-

gerdn-ihtim ve devletl sadr- almakm ve faziletl eyhl-islm ve
vzer-y azm ve sadreyn efendiler
vesir ulem-y kirm ve erkn- devlet
laziml-ihtirm cmi-yi Sultn Selm
aliyye rahmetr-rabbr-rahmde ed-y

xvi
xvii

salt- cuma akabinde pdih- km-

ile getrp, karu tutup, krsden indi

kr kasr- kafesde karr buyurup, sadr-

gibi ilbs ederdi. Badehu mahfil-i

azm mihrba arka virp, sa tarafnda

erfde evvel skdar ieki Ali

vzer-y muhteem ve nianc ve

elebi sniyen Vlide Sultan Cmiinin

defterdr

sol

mezzin bas mer elebi slisen

cnibinde eyhl-islm ve sadreyn ve

Yahya elebi mevld-i erf-i nebev

mevl ve mderrisn ve bki ulem-y

krat ittiler. Bunlarn dahi herbirine

lm ilm-i l al-mertibehm terf-i

birer hilat ile surre ihsn olundu. Bu

kud- erzni buyurup, fazletl eyh

aralkda hacc- erf mjdecisi Hc

Vn Efendi dahi bl-y krsi-i vaaz ve

brahim Aa gelp, mihrb nnde sadr-

nasihat- kadem-nihde ve bu grh-

l hazretlerine dest-bs idp, erf-i

evk-i

Mekke Hazretlerinin nmesin arz eyledi.

zebn ziyde olup, gaz v cihda

Shib-i devlet dahi avuba aay

mteallik yt u ehdis ve hikyt-

(14b) tayin idp, Reis Efendi dahi

ndire nakl takrr ile bir mertebe safa-

nmeyi sa eline alup huz- tm birle

bah smia-i huzzr olmudur ki tabri

halkn arasndan gep, varup nmeyi

derece-i

Drssade aasna teslm anlar dahi

ve

pr-ekvnn

Reis

Efendi

ve

cemiyyetinde

imkndan

brndur.

Bir

saatden ziyde eribe-i skkern-i gn-

huzr-

gn nush u pend ile ve sman-i lezzet-

badehu merkm Hac brahim dahi

mend eyledikden sonra al hasbel-de

huzr- hmyna iletp, zemn-bs

niyz u tazarru birle girye-knn- dest-

etdirildikden sonra hilat- has ilbs

i du-y sy- sumne gde edp,

olund. Vn Efendi krsye kdg gibi

bl-y

glb ve buhr u erbetleri pey-ender-

krsden nzl ve Pehlev

Hazret-i

fetv-penhde

buyurdular.

Badehu

Sal

mesl
brhim

hmyna

tebl

buyurup

pey Sary- atk baltaclar zlfl

baltaclar niimin

r-y

mttek-y

Efendizde Abdlhay Efendi dahi kup,

kud olan vzer ve ulem vesire

nsf sat mersim-i vaaza riyet idp

idare ve kanadil-i zevk srru

indi. Badehu Kse Mehemmed Efendi

enreden hl olmayup, cmleden sonra

kup o dahi indi. Bu viz efendilere

eker ileri fafr ve n tabaklar birle

ehriyriden sofa

yryp herkesin tut-i zebn dim bu

kaplu birer semmr krk ihsn olundu

lezzetden bulunduktan hissemend ve

ki, her biri itmm- vaaza karb oldukda

gy old. Badehu kesr kesr olup,

sary- atk baltaclar kethds boa

vzer ve ulem ve ayan menzillerine

hzane-i

at-yb-

xvii
xviii

revn oldular. Sadr- l hazretleri varup,

evketl

kafesde

pdihmz

Yevms-sebt f 14 Ra sene hilat-

umm

hazretlerine buluup, tebrik-i mevld-i

Yevm-i mezbrda sefer-i hmyna

erif eylediler. Badehu sadetle anlar

memr olan tavif-i asker-i nusret-

dahi zemn bs idp, devlet hnelerine

esere huzr- hmyn mertiblerine

azmet

gre umm zre hilat- mtenevvia

buyurdular.

Pdihmz

hazretlerine bir iki tabla tam gelp, bir

ilbs

mikdr tenvlden sonra ezn- asr

Meydnnda her snf in mehterhne-

okunup, salt ed buyurduktan sonra

i mireden [15a] erke ve adrlar

kup, evket-i hne birle sary-

kurlup

hmyunlarna tevch-i inn- semend-i

yerlerinde karr ve hilatlarn pr-ren

azmet buyurdular. Bu mahallde vzer

eyledikleri marz- brgh- ehriyr

kallav ve erkn yenl krk ve eyhl-

oldukda

islm ve sadreyn vesir ulem ve

pdihmz hazretleri dah ierden

mderrisn rf ve lokmal sof ve

svr- esb-i sab-reftr olup sadetle

defterdr ve reis efendi ve avuba

gelp meydn- mezbra nzr olan

aa selim ve erkn yenl krk ve

kasrda aynen hzr old. Evvelki gn

muhzr aa sprge ve dergh- l

defter-i hilatn bir sretin kendleri

yenieri avular kee ve yass serser

alup ve Huzrumda hilat giyenler kim

kemer ve yenieriler ser--p gice

ise isimleriyle terft cehren okusun

giyerler vech-i merh zre olmak bu

diy fermn buyurmalaryla misli sebk

Devlet-i Aliyyede kann- kadmdir.

etmi man deil iken bu fakr, hezr-

olnd.

cmle

Evvel

seher

erbb-

evketl

sefer

ve

Kabak

gelp

himmetl

erm haclet ile huzrlarna etm

Silahdar, s. 3

girye defter mucibince hilat giyp,

Sultn Selm Cmiinde Mevlid-i erf

gelp, zemn-bs idenleri cehren krat

cemiyyeti

hazretleri

eyledim. Ancak ahli-i dvndan esr-i

Ol

gn

dm- hubb- ch ve mensb- pen-i

mjdeci-i Hc brhm elebi gelp

dern olan baz taze res bl-heves

haccc- mslimnden gzel haberler

kend zum u pindrlar zre birbiriyle

getrdi.

tekaddm

duda

olup,

hzr

pdih

bulundlar.

davsna

dp,

huzr-

hmynda defter-i hilat tertbi zre

gelmeyp ve muvcehe-i pdihde
kezlik

bil-hassa

mveddi

olan

xviii
xix
mehbet-i hne mstevl olduundan

Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde iki

bir tarafeyn-i erer(?) olup, bir iki

saat mikdr hid-i divn arz- ddr

mahallinde Ahmed bin Mehemmed

eyledkden sonra liv-y Acln, Ali

Mustafy Hseyin okuduumda bly-

Paaya ve liv-y Pasin, Ali Beye liv-

kasrdan Yanl okudun, yle deildir

y Erbil, Hall Beye liv-y Adilcevz,

diy iltift- hitab ile tashh-i hat

Sleyman Beye liv-y Nablus, Ahmed

belki(?) ayn- t buyurdular. Bu cmle

Beye liv-y Resmo, Mehemmed Beye

tertbleri zre hilatlarn giyp gelp,

tevch olunup, (15b) huzr- lye birer

zemn

hilat

evketl

bs

idp,

gitdiler.

Badeh

vzer-izm

dah

kasr-

mezbrda

pdihmz bugn semt-i ikra azmet-

semmr kaplu, hassl- hass hilatlar ve

i hmyn buyurup sadr- l hazretleri

ninc paa sade hassl-hass giyp

dahi kend seraylarna terif-i hareket

onlar

buyurdlar.

dah

menzillerine

r-be-rh

ilbs

olund

ve

oldular. Cmleden sonra hazret-i sadr-

Silahdar, s. 3

ekrem dah zemn bs-i ved idp,

Acln Sancag, Ali Paaya ve Pasin

ota- hmyn yerini tekrr grp,

Sancag, Ali Beye Erbil Sancag, Hall

tayn

old.

Beye Adilcevz Sancag, Sleymn

Pdihmz dah bir mikdr meks idp,

Beye ve Nablus Sancag, Ahmed Beye

sadetle ierye tahrk-i rikb- azmet

Resimo Sanca, Mehmed Beye tevch

buyurdular. Allah Tel Hazretleri

buyuruld.

etmek

in

revne

vcd- erflerin hatlardan masn ve

mahfz eyleye, Amn!

Yevml-isneyn f 16 Ra sene ihrc-

Silahdar, s. 3.

ota- hmyn

Alay Kknde huzr- hmyn-

Yevm-i mezbrda cennet-makrnda?

mehbet-makrnda umm sefer hilati

t- pr-fr ile ota- hmyn

ilbsin mde olan vizerya sersere

Kabak Meydannda muayyen olan

kaplu semmr krkler ve sair ayna

mahalle vaz u nasb olund. Bir Yere

kaftanlar giydirildi.

Tertb:

Evvel

sadetl

asf-i

kaviyyl-iktidr hazretlerinin del ve

Yevml-ahad f 15 R sene Ahir-i

gnll sekbnlar kendlere mahss

berdl-acz?

olan alay pusat ile cmleden iler

yryp, akablarnca mteferrika ve
anigr

ve

vcibr-rey

ve

xix
xx

kapucuba

aalar

mkemmel

ve

muayyen

olanlardr,

hilatlar

mzeyyen alay pusatyla kendlerinin i

giydirildikden sonra yine kethd beg

hddmlaryla

svr- semend-i ho-reftr olup, ota-

hazretlerinin hidmet-i aliyyelerinde olan

hmyn- cedd ki, yz bin guru

selm aas ve kethd-y bevvbn ve

olmudur

mektb ve tezkireci efendiler ve reis

Yalnzgz(?) cisrinden ubr ve

efendi hazretlerinin i hddmlar birer

erefel Cmi kurbundan mrr ve

mteayyin demler ile mkemmel alay

yine sary- asf pighndan bir defa

pusatyla tertb-i mezbr zre yryp,

dah Sarachne Kprsn gep, Kabak

cmleden sonra sadr- l kethds

Meydnnda [16a] vk kasr- hnin

Ahmed Aa dah ve devletl shib-i

nnden birer birer her snf alayn

sadet hazretlerinin nur ddesi iki

gsterp

belerin mrafaatyla(?) zerre ve tirke

mahalde armkym gerdn- ihtim

ve

klnd. T- hmyn dah pigh-

sof

badeh

kerrake

ile

sadr-

shib-i

devlet

ve

develer

mukaddem

ehriyrde

ile

maan

tayn

hazretlerinin bil-cmle endern aalar

ota-

zerre ve zerrn klh ve kolcak? ve

Bdeh tertb-i alay yryp, herkes

yanck ve tyl zlfl mzrak ile

gir ehre avdet ve birka gn dah

mzeyyen

akablarnca

menzillerinde ikmet eylediler ve bu

mehterhne ve lle r olarak sary-

alay- znet-nm-y evketl pdih-

sadr-

git-sitn

olup,

lden

dah

kup,

Sarahne

nine

olunan

hazretleri

klnd.

Sarahne

cisri

Kprsnden gep, sary- hmyn-

civrnda olan kasrdan ve devletl

pighde

vlide

atdan

inp,

konak

ve

sultn

hazretleri

Kabak

tcular ile ier girp, du v sendan

Meydannda olan kasrdan seyr

sonra

tem

Bbs-sade

nnde

nin

buyurdular.

Ve

badel-asr

klnan iki aded ve t- hmynu ref

Kamanie defterdrlg in Seyyid Ali

idp ve bu mahalde konakc ve tciyn

Efendiye huzr- sadr- lde hilat-

ve alemdrn mutd- kadm zere

hass ilbs olund.

hilatlar ilbs olundu. Badeh kethd-

Silahdar, s. 3.

y mm-ileyh nesak- mezbr zre

Otag- hmyn kup Mamak Kk

kabl-i hamm pighndan gzern ve

mukbelesinde

Sultn

hazretleri Sarachne Kasrndan seyr

Byezid

Cmiine

varup,

defterdr efendi mahzarnda mehterhne

oca

halkna

vesire

ki,

ilbs-

eyledi.

kurlup,

pdih

xxi
xx

Silahdarn Daha Fazla Bilgi Verdii veya Kendi Bandan Geenleri de Ekledii
Yerlere rnekler:
Yevml-isneyn fi 30 Ra sene

pdihmz leker-i brndan hazer

Yevm-i mezbrda yenieri oc halk

itmeyp sadr- l ve tevbii ile srgn

shib-i devleti ziyret idp badehu

avna azmet buyurup ve yemeklie

ninc badehu kimmakm brahim

gelmeyp, doru orduya terf buyurd.

Paa eref-i sohbet-i sadr- l ile

Ve

merref oldular. Ve sitne bostnc

kurulacak kuru ve pk mahall-i b-vasl

bana tekad virlp yerine Haseki

yo idi. Ve bu gn bu gice yamur

Aa bostancba ve haseki aa odaba

aralk virmedi ve menzil-i mezbr

Sinan Aa ve odaba kimakm

kurbunda olan cisrden ubr idnce

hidmetinde olan Hseyin Aa old. Ve

ekilen kesret-i zihm [21a] Bir tarihte

yenieri aasnn tu Keml ayr nm

mehr- enm olmamudur. Cirden

menzile revn old.

mrr mahallinde nice devvb mnend-i

stanbul

menzil-i

mezbrda

bir

adr

Ali

habb- gte-hor- seyl-b old. Bu

Agaya tekd virilp, yerine Hassa

cmle mukaddem grenler zerine

Haseki Ayazmal Ahmed Aga ve anun

tayn olunan silahdr oca kethds

yerine Vezr-i zam Odaba Sinn Aga

Hall Aann dem tayninden id

ve anun yerine Vezr-i slis Oda-ba-y

zhirdi.

bostnc-ba

Bonak

ikinci Hseyin Aga ve anun yerine

bostnc

hasekilerinden

Midillli

Silahdar, s. 5-6.

Mustafa Aga nasb olup bostnc-baya

Menzil-i Kayal. Nsfl-leylden

huzr- hmynda uka kaplu ve vezr-

ber teakub iden yagmurdan adr

kaplu

kuracak kur yer bulunmayup, btn ova

semmr krk sirlerine hilat ilbs

deyya dnmidi. Ekser halk grrlar

olnd.

zerinde beytte idp, hayvnt ggsne

zam huzurunda

nimtane

degin balk iinde kald. Fakr dah

Yevms-selse f 8 R sene Kayal

sandugm

sat 7

alel-huss menzil-i mezbr kurbnda

Yevm-i mezbr- meakkat-inhimda

olan dere taup, ubr olunca[ya] degin

menzil-i

ekilen

mezkrda

yedinci

satde

vusl-i sret-nm old. Ve bu gn

zerinde

kesret-i

sabhladm.

zihm

bir

Ve

trhde

mehr- enm olmayup, nm devvr-

xxi
xxii

mnend-i ?????? gte-hor seylb old.

Ve eyhllislm Ali Efendiyi dah
arabasyla su gtrmege halk etrfndan
p, gcle ekp karld. Ve has
etmeki ba etmek yetidrememekle
yolyla tebdl olnd.

xxii
xxiii

SLAHDARIN ATLADII YERLER

Silahdar, 28 Muharrem, 29 Muharrem, 10 Safer, hadiselerini ve 1 Safer-8 Safer,
12 Safer-2 Rebilevvel, 4 Rebilevvel-12 Rebilevvel tarihleri arasndaki hadiseleri
atlamtr.

8-YAZMA NSHALARI VE HUSUSYETLER

Eserin iki nshas vardr. Topkap Revan 1310 numarada bulunan nsha tam
Londra British Museum bulunan 6647 numaral nsha ise eksiktir. Kreutel bizim
gremediimiz Londra nshasnn Revan nshasndan istinsah edildiini ve eserin 99
sayfalk ikinci yarsndan ibaret olduunu sylemektedir.
118 varaktan meydana gelen Revan nshasnn mellif nshas m, yoksa istinsah
edilmi bir nsha olup olmad tam olarak belli deildir. Eserde farkl kalem vardr.
Biz eserin msveddeye benzer bir halde bulunmasndan ve kenarlarnda ileride temize
ekilecekken metne dahil edilmek zere yeni bilgilerin yazlmasndan dolay eserin
mellif nshas olabileceini dnyoruz. Nitekim eserin kenarlarnda metinde yanl
yazlm baz kelimelerin dorusunun yazlmas da bu fikrimizi desteklemektedir27.

9-METNN TRANSKRPSYONUNDA TAKP EDLEN YOL

Eseri Topkap Revan numarada 1310da bulunan nshaya gre tesis ettik. Ancak
gerekli yerlerde Silahdar Tarihinden eklemeler de yaptk. Metinde, okunamayan baz
kelimeler (..) eklinde bo brakld. Metnin aslnda bulunmamasna ramen
cmlelerin akcln ve anlam btnln korumak iin tarafmzdan eklenen baz
kelime veya ekler ise [.] olarak gsterildi.
Metinde bizzat mellif tarafndan koyu ve ayr olarak belirtilen konu balklar
aynen muhafaza edildi,; yaprak numaralar ise metindeki yerlerine sadk kalnarak [76a]
eklinde gsterildi.
Metnin daha iyi anlalmas iin nokta, virgl, soru iareti, trnak gibi birtakm
noktalama iaretleri tarafmzdan ilve edildi. Eserin dil ve slup zelliklerine elden
geldii kadar dokunulmad ve devrin telffuz ekli, imknlar nispetinde, yanstlmaya

Vr. 45ada yanllkla peniik eklinde yazlm olan penik kelimesinin dorusu cmlenin
kenarna
yazlmtr.
27

xxiv
xxiii

alld. Ancak Trke kelimelerin sonundaki b harfleri p, c ler de olarak

yazld.
Metni transkribe ederken basit bir trankripsiyon uyguland; aynlar (), hemzeler
() eklinde; Arapa ve Farsa kelimelerde gayndan ( ) ve kafdan( )sonra gelen uzun
vokalli kelimeler (, , ) eklinde gsterildi.

VEKAYNAME (VEKAY- BEC)

(METN)

[5b] hrc- T- Hmyn be cnib-i ngrs

Yevm-i mezbrda sefer-i mezkrda ngrs seferi nin t- hmyn, sary-
sultniyye bbs-sade nne ihrc klnd.

Yevml- hams f 22 M sene 1094 f 10 knn- sn tahvl-i fitb be burc- delv

Evvel vakt-i... . fecri ldan sonra cmleden mukaddem dergh- l kapuc balar
sary- hmyna varup, kapuclar oturduu tara kapu arasnda oturdular. Selmleri ve
erkn yenl krkleri ve ellerinde aslaryla badeh siph ve silahdr aalar geldi.
Badeh dergh- l yenierileri aas Vezr-i mkerrem Mustaf Aa hazretleri yalnz
kendsi geldi. Badeh Rumili ve Anadolu kadaskeri efendiler rfleriyle, badeh
defterdr efendi badeh vezr-i mkerrem Kapudn Mustaf Paa hazretleri badeh
Kpril olu Vezr-i Mkerrem Mustaf Paa hazretleri badeh vezr-i mkerrem
Kimmakm brhm Paa hazretleri birer kaar ar atl selm ve erkn yenli
krkleriyle gelp, al hasb- mertibehim mahall-i mezbrda oturdlar. Badeh
eyhlislm hazretleri kou ile gelp bb- hmyn nnde inp anlar dahi cmlenn
st tarafnda terf-i kud- erzn buyurdular. Badeh devletl ve sadetl sadr-
azam hazretleri selm ve erkn yenl krk ile reis efendi ve avuba aa ve selm
avuu dahi selm [6a] ve erkn yenl krk ile dvn avular mcevveze ile ve agavt sadr- l destr ile olduklar halde gelp, semendinde peykerinden nzl idp, anlar
dahi varup, eyhlislm efendi hazretleri evinin yanna terf-i cls buyurdular. Bir
mikdr meks rmdan sonra taraf- ehriyr t ihrc in izn-i hmyn oldukda bu
vechile erkn- saltanat hazert iler gep, shib-i devlet hazretleri fazletl
eyhlislm efendi hazretleriyle beraber gidp, bbs-selamn sol tarafnda karr edp,
reis efendi ve avu ba aa ve tevbi sire bilcmle aya zre turdular. Badeh
mezzinn- ehriyr feth-i erf tilvetine balayup tamm oldukda kapu aalar iki
aded t- pr-fru ierden karp, birini cmleden mukaddem sadr- l hazretleri
ahz idp, badeh ol ta eyhl-islm ve vzer-y izm yapup, birine dahi kdasker
vesir erkn- devlet yapup, nasb olunacak mahalle geldikde eyhlislm efendi
hazretleri, dergh- Hud-y re-sze du ve niyza balayup, el yze alndu
msnda meydanda olan krk res kurbn-... olunup, badeh ol iki kta t-
hmyn mnend-i serv-i glistn- feth nusret karu be karu ninda klnd.
Badeh herkes Y Rabb! Karn-i feth zafer eyle! dey zemzeme-i pr avz brgh-
lem- yezl olarak menzilli menziline r-be-rh oldlar. Vzer [6b] mukaddemce ve

akablarnca, shib-i devlet ve eyhlislm kup sadet-gh- devlet-penhlarna

mteveccih oldlar. Yenieri Aas hazretleri hs ahur dvr kurbundan vzer-i izm
ve sadr- l ve eyhlislm selmlayup, ol dahi akablarnca menziline revne old. Ve
bu vakitde vzernn vesir t shibi olanlarn tlarn kethdlar sarylarnda
nerdbn bana nihde kld. Ve yenieri aasnn dahi tn kul kethds aa dikdi.
Ve eyhlislam efendi hazretleri ko ile sary- hazret-i sadr- lye gelp arz odasnda
sat mikdr oturup, badeh yine nerdbn banda kousuna binp saryna revn
oldu. Ve bu gn ry- arzda ziyde kar var idi ve evketl pdihmz hazretleri bir yere
hareket-i hmyn buyurmayup, sary- huld-srlarnda rm buyurdlar. Ve bu gn
Hseyin Paazde Mehemmed Bege ebe-Lugo28 Sanca inyet ve eyh Paaya
[Ohri]29 sanca ihsn olund. Hilat- hass 2

Yevml-cuma fi 23 M sene minhu

T- hmyn bbs-selm nne kdkdan sonra sary- hmynda dvn olmamak
mutd ve knn olmagla, bu gn sary- sadr- lde mahzar kadasker anda mkemmel
ve mufassal dvn old. Bu mahallde sadr- l hazretleri selm ve erkn yenl krk ve
kadasker efendiler rf ve erkn yenl krk ve selm avuu [7a] mcevveze ve avular
mcevveze ve muhzr aa kuka ve odaba dolama ve klh ve asesbasdrki ve
lokmal krk ve suba pern ve bol yenl krk giyerler. Byk tezkireci, muhzr aa,
avuba sol tarafda; kk tezkireci, selm avuu sa tarafda dururlar. Ve mehbetl
pdihmz bu gn dahi bir tarafa hareket itmeyp, sary- hmyna oyuncular fermn
buyurdu.

Yevms-sebt fi 24 M sene minhu

Yevm-i mezbrda ziydesiyle iddet-i it vk olmala shib-i devlet hazretleri
merhameten misfir odasnda iskemle zerinde dvn eyledi. Ve bu gn dahi evketl
pdihmz hazretleri sary- behit-slarnda karr- harekete terch buyurdular.
Kudm- Cezyirluyn be-huzr- sadr- l

Silahdar Tarihinde, ebe ve Logo olarak yazldr. Bk., Silahdar Tarihi, II, haz. Ahmed Refik,
stanbul 1928, s. 1.
29
Metinde bu sancan ad bo braklmtr. Ancak Silahdar Tarihi, II, s. 1de Ohri olarak
belirtilmektedir.
28

Yevml-ehad fi 25 M sene minhu

Yevm-i mezbrda dahi huzr- sadr- lde iki buuk sat mikdr mersim-i dvn
mrt olundukdan sonra, Cezyir Paas smal Paann kethds Hall Kethd, bir
mikdr daylarla sitneye gelp, badeh Edreneye vusl bulup, bu gn hazret-i sadr-
lye gelp, kdlarn virp, devletl shib-i sadet hazretleri mezbrlar bir mikdr
syletdikden sonra hilat diyp, Halil Kethd ile maan on beer nefere hilat-
mtenevvia ilbs olund. Mezbrlar dahi tekrr dmen-bs idp kup gittiler. Ve bu
gn yine evketl pdihmz hazretleri sarydan tara bir yere hareket buyurmayup,
tehz-i htr- hmynlarn oyuncular fermn buyurdlar. Hilat- mtenevvia aded
15

[7b] Yevml-isneyn fi 26 M sene minhu reften Cezyirli be-huzr- hmyn

Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn oldukdan sonra, Cezayirllerin huzr-
hmyna arz olunacak pkeleri sadr- l hazretlerine mukaddem arz olunup, evketl
pdihmz dahi bir yere hareket buyurmamalaryla Mr smail Aa nlerine dp,
kend mutd olan heyetleriyle rikb- hmyna varup pkelerin arz eylediler.
Pkeleri bunlardr ki zikr olunur :
Sipah Tav Aa Gulm- Efrenc
Nefer 8 araba ile

Papagalye ku

Nefer 7 araba ile

Arslan

Sipah 6 birisi elde bei kafesde idi

Aded 2

Krmz Cezyir hrm

Krmz

araba ile

Kaplan

Mkemmel Cezyir Tfengi

Cezyir..
Aded 2 araba ile

Cezyir mukaddemi
Aded 10

Aded 6

Aded 12 hram

Aded 12

Mercn tesbh
Aded 15

mezbrlarn pkeleri makbl-i hmyn- ehri-yr oldukda mezbrlara hilat fermn

buyurup, bu defa da on sekiz sevb hilat- mtenevvia huzr- hmynda ilbs olund.
Ve bu gn badel-asr Bamuhsebeci Mustaf Efendiye kk defterdrlyla
mceddeden bin olunan kalyonlar nzrln ve Matbah Emni Mehemmed Efendiye

bamuhsebecilik mansb in ve Yusuf Efendiye matbah emneti mansb in huzr sadr- lde birer sevb hilat- hass ilbs olund.
Hilat- mtenevvia
Aded 18

Hilat-i hass
Aded 3

Yevms-selse f 27 M sene minhu

[8a] Yevm-i mezbrda yine sadr- l sarynda dvn oldukdan sonra, evketl
pdihmz hazretleri cirid fermn buyurdu. Ve Kbrsa eky teftin fermn-
hmyn ile gnderilen Serhr- ehriyr Mehmed Be otuz bir aded aklerin
kellelerin gnderp, Bb- hmyn nne ibret-i lem in endhte klnd.

Yevml-erba f 28 M sene minhu

Yevm-i mezbrda vekyiden nesne sret-pezr-i zuhr olmayup, ancak kulun Lezez
mevcibi yazus old.

Yevml-hams f 29 M sene minhu

Yevm-i mezbrda hava mutedil olmala, sadr- l hazretleri Timurtada ve vzer-i
izm ziyfet birle ikrm buyurdlar.

Yevml-cuma f 30 M sene hir erbin meden Cezyirlyn be huzr- sadr- l

be-defa-i sniyye
Yevm-i mezbrda mahzar- kadaskernda sary- hazret-i sadr- lde iki buuk sat
mikdr dvn old. Ve Cezyirller ved n huzr- sadr- lye gelp, dmen-bs
eylediklerinde, hazret-i vezr-i Aristo satber mezbrlara hakmne tevbha z idp,
nice hitbdan sonra, Sizler evketl pdihmz hazretlerinin taht- sye-i himyesinde
olasz ve memleketiniz bir avu yer ola! Bundan sonra pdihmz tarafndan bir
fermn vardkda sret-i inkyddan inhirf ve yine mahallinde Biz, sizin fermn-ber
kulnuz. z vrseniz kulluk efendiye byle mi olur? Sizde olan bu hunet nedir? imdi
mez-m-maz bundan sonra gh olasz ki inayetl pdihmz bu bbda dahi crmn
cerr i[t]menize kalem-i afvv-i msmaha keide buyurd. Lkin bundan sonra [8b] yine
bir vaktiyle adem-i itat fermn- humyna cesret iderseniz; sonra sizin in dahi
gerei gibi tedrik-i devlet-i aliyye ne ise grilr yle bilesiz bir mertebe iltizmt-
cevblar sdr buyurdu ki gerek Kethd Halil Aa ve gerek daylar ki, gzide sz

shipleri olsa gerek, bu sz niten dem-beste ve hayrn kalup, mukbelesinde bir kelime
cevb rdna kudretleri olmad. Badeh shib-i devlet hazretleri, Bu mahallde teksr-i
kelm olmaz hilat! diy fermn buyurup, yedi sevb hilat ilbs olund. Fakr ol
mahalde hzr idim. Maiyyetleri olan Hc Aliye bu vezrne tevbh ziyde tesr
eylednden huzr- sadr- lden tara aluyarak kdu ve mezbrlar yigirmi gn
kadar dahi mahrse-i Edrenede meks idp, sitneye revn oldlar. Hatt Tunus Paas
Mehemmed Paann demisi Hseyin Aa dahi mezbrlar ile maan r-be-rh klnd.
Hilat- mtenevvia Hilat- kuaklk
Aded

Aded

Yevms-sebt gurre-i S sene minhu evvel-i hamsn

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz cirid fermn buyurdlar. Ve leker pr-harret
fitb- havl-i berf zre mstevl olup, cigeri yan erimege balad.

Yevml-ehad f 2 S sene
Yevm-i mezbrda sary- hazret-i saf- lnda riyet-i mersim-i dvn olup, hava
dahi imtizc- harret-i ems ile itidl-pezr old. Ve bu gn Silistre Valisinden at
hediyye geldi.
Beray- merdmn- vali-i Silistre....
Nefer
3

Kuaklk al
2

[9a] Yevml-isneyn f 3 S sene

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz Cem-satvet hazretleri sary- himmetbahlarnda karra azmet buyurup ,bir yere harekete sret-nm-y rabet olmad.
Bery-

tevbi-i Sadr- l

nefer 8 kuaklk 2 al 2

Yevms-selse f 4 S sene
Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn oldu ve ehriyr- Sikender iktidr bir semte
hareket buyuruldu.
Bery- tevbi-i sadr- l

Yevml-erba f 5 S sene
Yevm-i mezbrda defter-i terfta kayda slih vka zuhr etmedi ve pdihmz
hazretleri dahi bir tarafa gitmedi.
Bery- tevbi-i Kprlzde
Nefer 5 Kuaklk 3 l 2 1

Yevml-hams f 6 S sene
Yevm-i mezbrda yine-i zuhrda ziydesiyle iddet-i serm sret-nm olmala dvn
ve bir cnibe tevch-i inn olunmad. Ancak Amuca Hasan Aann haznedr- sbkna
Silistre Alaybeylii ihsn olundu.
Hilat kuaklk 1
Yevml-cuma f 7 S sene erf kamer
Yevm-i mezbrda dahi dalga zre tfn- born olmala biz-zarre dvan- mutd
icrs bir-vechile mmkn olmad. Gelen tezkireci efendiler, saryda olan odalarnda
gelen erbb- hctn arz- hllerin buyururlard.

Yevms-sebt f 8 S sene minhu

Yevm-i mezbrda yine brd- itdan gayri meydn- zuhrda bir ey cilve-ger
olmad.
Bery- merdmn- mrimrn- Musul
Nefer Telhis
4

Kuaklk

[9b] Yevml-ehad f 9 S sene

Yevm-i mezbrda vakt-i -i kbrda .. Kabanie muhfz olan Vezr-i mkerrem
Abdurrahman Paa hazretlerinin kethds Ali Aa gelp, kapu kethds olmak zre
hilat- fhire ilbs olund. Ve bir mahll tmra iki del shib kup, sadr- l-kadr
hzretleri dahi Muhrebe itsnler! Her kangs glib gelr ise klcyla mstehk olmu
olur. Ona veririm diy buyurdukda Arnavud cinsinden olan del, kalkan ve mzran
alup, klcn kuanup, atna svr olup, sary- sadr- l havlsine gelp, hayli mivr
virp, hasmn meydana davet eyledi. Mezbr bosnevyl-asl olmala keml-i rub u

hirsndan bir kede ihtif idp, meydana kmaa cesret edememekle, shib-i devlet
hzretleri dah, Bu yiide mstahakkdr diy ihsn buyurd ve bu gn sadr- l
hzretlerine aa-y yenieriyn ve kul kethds gelp, dmen-bs idp gitti. Ve vezr-i
mkerrem Kimakm brhm Paa Hzretleri dahi gelp, sat mikdr sadr- azam
hzretleriyle oturup mushabet eylediler.
Bery- merdmn- kaimakam- brhm Paa
Nefer
5

Kuaklk

Yevmel isneyn f 10 S sene

Yevm-i mezbrda sary- hzret-i safde arz odasnda dvn old
Bery- tevbi-i sadr- l ...Telhis Kuaklk l
1

Yevms-selse f 11 S sene
Yevm-i merkm meserret-imakrnda sary- ehriyrde dvn- hmyn olup, cmle
kul tifesine hzne-i kerem-pa- hdvendigrden bin doksan senesinin Lezez
mevcibi kup her snfa defter mcibince virildi. [10a] Badeh tam dvna gelp,
tamam oldukdan sonra, arza

girmezden mukaddem dvn- huzr- sadr- lde

ruzname-i evvel Seyyid Mustaf Efendiye hassl-hass ve ser-gulm- bkye hs yve

hazinedrna ve mr . ve servezzna ve rzname ba halifesine ve dvndr? hepisine
birer kuaklk hilat ilbs olund. Ve Defterdr Hasan Efendiye dahi hssl-hass ilbs
klnd. Ve sadetl shib-i devlet hzretlerine dahi semmra kaplu hassl-hass hilat
ve bir hassl-hass hilat st ilbs olund. Badeh yenieri aas Vezr-i mkerrem
Mustaf Aa Hazretleri arza girp kt. Badeh kadasker efendiler girp kdlar.
Badeh sadr- azam hazretleri ve Kimakm brhm Paa ve Kprlzde Mustaf
Paa ve Kpudan Mustaf Paa ve defterdrn efendi hazert birer birer akabince arza
girp kdkda yine kubbe altna oturdlar. Evvel kapucubalar badeh defterdr
efendi ve reis efendi ve defter emni efendi vesir st hilat giyen dvn hceleri, bilcmle dmen-bs- sadr- l idp, tamam oldukdan sonra evvel shib-i devlet
hazretleri kalkup ve vzer-i izm selmlayup kubbe altndan kd. Badeh vzer
tertibleri zre kd. Badeh dvn halk umm zre kup herkes menzill menziline
revn oldlar.
Hilat-

Hilat-

Hilat-

Hilat

Hassl-hass

Hassl-hass

.... semmr

Hass
1

Kuaklk
5

Yevml-erba f 12 S sene tul- belde

Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde Edrene mollas mahzarnda dvn old ve evketl
pdihmz hazretleri bir tarafa azmet-i hmyn buyurmad. Vesir vka zuhr
eylemedi.

Yevml-hams f 13 S sene
[10b] Yevm-i mezbrda evketl pdihmz hazretleri kend mahss etba ve vezr-i
mkerrem Kimmakm brhim Paa hazretleri rk(?) Ky semtine doru azmeti hmyn buyurup, lkin taras karl ve c-be-c eridiinden amurl olmala endn
meks buyurmayup kablel-asr avdet buyurdlar. Sadr- l harzetleri bir yere hareket
buyurmadlar.
Yevml-cuma f 14 S sene evvel-i ubat at ve dn(?)
Yevm-i mezbrda mutd zre sary- sadr- linda ve kazasker efendiler mahzarnda
iki sat mikdr dvn olup meslih-i ibdullah grldi. Ve kapuclar kethds
Gazzz-ol Ahmed Aa ki, hn- lin hazretlerine muharreml-harmn nc gn
sefer-i hmyna davet in gnderilmidi. Bu gn gelp dest-bs- hazret-i sadr- l
eyledi ve maan gelen be nefer-i Tatara birer l hilat ilbs olund. Ve Dobrenik ilisi
haznesiyle bu gn ehre vusl bulup tayn olunan menziline gitti. ehr olan
Mehemmed Aa ile sekbanlar huzr- sadr- lde mrafa-i er oldular. kbet kree
fermn olndlar. Sebeb-i icmle budur ki mezbr Mehemmed Aa taraf- amdan
gelrken yolda bir mahalde birka nefer haram mezbrun emvlin gret eyledikde
mezkr sekbanlar anda hazr bulunup her end ki bunlardan feryd- vzer-i birle
istimdd eder. Hibirisi muayyen olmayup gzleri nnde mezbr soyarlar. Anlar dahi
meer am Vlis Vezr Hseyin Paa Hazretlerinin baz umryla taraf- devlete
gitmiler imi. Gir ama giderken Eskiehre kurbunda fermnla ahz u kayd u bend ile
Edreneye ihzr olunman birka gn haps ve Edreneye vsl oldukda Mehemmed Aa
arz- hl idp mezbrlar bu gn mrfaa oldlar. Hakk ki, siyseten mstahakk- katl

10

iken krek ile [11a] mucizt- mahzar- kerem inayettir. Bery- Tatarlara hn
.kethud ...
Kuaklk 3 l 2

Yevms-sebt f 15 S sene
Yevm-i mezbrda vekyiden bir ey zuhr eylemedi. Ancak gecesi Edrenede
Kefere? kapusu kurbunda emr-i perverdigr birle birka dkkn ihrk- bin-nr old.
Bery- merdumn- aay- yenieriyn
Hass`l-hass
1

kuaklk l nefer
2

Yevml-ehd f 16 S sene
Yevm-i mezbrda ziydesiyle iddetli boran olman dvn olmad. Ve evketl
pdihm

hazretleri

mukallid

Kara

Yazc

Mehemmed

Aay

yalanm bir pehlivan ile gredirp, badeh bir deve zerine bindrdp ve devletl
vekl Mustaf saf- ferite-hsl hazretlerine irsl kld. Bu hlet-i garbe ile sary-
sadr- lye geldkde hazret-i destr- ferhunde-iyem dahi keml-i kereminden badan
ayaa varnca esvbn tecdd ve bir semmr krk ihsn ve bir kse ake ile inmyla
mrde cismine cn virdiler. mrhm Allhu Tel !30
Yevml-isneyn f 17 S sene
Yevm-i mezbrda hava gyetle brdet zre olman dvn olmad.

Yevms-selse f 18 S sene
Yevm-i mezbrda letfet-i hava nmyn olman evketl pdihmz, shib-i devlet
hazretlerin sary- hmynlarna davet ve pehlivanlar in gremek fermn
buyurdular.

Yevml-erba f 19 S sene 10 aded? 13 ... sat?

Yevm-i mezbrda yine hava ziydesiyle sret-i brdet gstermekle divn olmad.
Vakyiden dahi nesne zuhr eylemedi.

30

Allah, ikisine de uzun mrler versin!

11

Yevml-hams f 20 S sene Cuma evveli ber-hava

Yevm-i mezbrda hava sret-i itidl arz itmekle evketl pdihmz hazretleri,
devletl shib-i devlet hazretlerin sary- hmynlarna davet-i iltift- nvn ve
pehlivanlar dahi fermn buyurdular. Ve pdihmz azmet buyurmazdan evvel
yenieri aas ve kul kethds [11b] maan sadr- l hazretlerine ziyrete geldiler.
Badeh faziletl eyhlislm hazretleri geldi. Reis Efendi varup davet eyledi.

Yevml-cuma f 21 S sene
Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn olduktan sonra hava dahi mnend-i fasl-
bahr fl-cmle gde olmala sadr- l hazretleri evketl pdihmz hazretlerine
ziyfet etmek zre hazrlk baesine azmet buyurdular ve ziyfetden sonra pdihmz
ve ehzde efendiye mkemmel birer at ve birka boa pke arz buyurdu. Sadr- l
hddmna on sevb hilat ilbs olund ve kapudn paa hazretlerine iczet krk
giydirildi.
Yevms-sebt f 22 S sene tahvl-i ems be-ht
Yevm-i mezbrda Dobrevnik ilisi lekerleriyle kablel-asr huzr- safye gelp, destbs idp, sekiz sevb hilat ilbs olund.
Hilat kuaklk hilat l
2

Yevml-ehad f 23 S sene
Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn olduktan sonra vezr-i mkerrem
kimmakm ve Kapudn Mustaf Paa gelp, iki sat mikdr mecls-i erfleriyle
merref oldular.

Yevml-isneyn f 24 S sene
Yevm-i mezbrda vekyiden nesne zuhr eylemedi. Ancak c-be-c sular tyn
itmekle buz tutd. Hatt kprinn balarna kmaa karb old.

Yevms-selse f 25 S sene
Yevm-i mezbrda etrf dalarda olan karlar, kesret-i brndan eriyp Tuncaya mahlt
olup, iddet-i tuynndan zerinde olan tahta kpr mnhedim old.

12

Yevml-erba f 26 S sene
Yevm-i mezbrda evketl pdih- lem-penh hazretleri bir yere hareket buyurmayp
cirid fermn buyurd. Ve Edrene kurbunda olan sular gittike ziyde olmaa balad.
[12a] Hatt kprlere kup, kurbundan birka hne harb ve gaflet ile birka dem
gark- b old.

Yevml-hams f 27 S sene Cuma sniye be b

Yevm-i mezbrda Edrene etrfndan olan enhr- selese mbla zre tuyn idp,
cisr-i cedd ve Minhal ve Sarahne civrnda olan hneler py-ml-i hucm- leker-i
b-emn- seylb ve herkes ol menzillerde karra b-tb olup, on be yigirmi gn mikdr
sular ekilince har yerlere nakleyledi. Nice ihtiyrlar, Bu mertebe seylb- ziyde ve
on be gn bir hl zre karr-dde olduunu grmedk diy isticb iderlerdi.

Yevml-cuma f 28 S sene
Yevm-i mezbr meymenet-nda sary- safde dvn oldukdan sonra kend saryna
tevch-i inn buyurdular. Badeh ed-i cuma Kprlzde Mustaf Paa hazretleri
sadr- l hazretlerini zyret ve sat mikdr mushabet buyurdular. Ve hl
Kamanie muhfazasnda olan Vezr-i mkerrem Abdrrahman Paa hazretlerine ihsn
olunan on be yk akenin fermnlarn sadr- l hazretleri Kapu-kethds Ali Aaya
teslim buyurdu. Ve Kassbba Mustaf Aa kassbbalk ve koyun emneti
muhsebelerin grp, hidmet-i pesendde-i sadr- l olmala iltiften huzrunda bir
hilat- hass ilbs olundu.

Yevms-sebt f 29 S sene
Yevm-i mezbrda vezr-i mkerrem kimmakm paa hazretleri, hazrlk baesinde
evketl pdihmz hazretlerine ziyfet ittiler ve bundan akdem slma gelp, on be
seneden ber Mslmn olan bir yahdinin nefer olu sab olmala onlarn dahi
slmlar eran babalarna teban vcib iken, kendsi oullarna msmaha idp, bu
vka [12b] uy buldukda muhakkak byle idgi mstehak? olman nice sul ve
cevbdan sonra Ya slma gelrler yhud salb olsunlar diy fermn olundukda
dahi slma gelp, ne dahi elbise-i cedde ihsn ve zmre-yi mteferrikagna ilhk
olundu.

13

Yevml-ehad f gurre-i Ra sene ubat 18

Yevm-i mezbrda sary-i sadr- lde dvn ve itmm- meslih-i gebr ve Mslmn
olduktan sonra vezr-i mkerrem Kapudn Mustaf Paa hazretlerine mkemmel ve
donanm bir at p-ke gelp makbl- hazret-i saf oldukda mrhrna kuaklk ve
ahur kethdsna ve sarbana ve yedeki basna birer l hilat ilbs olund. Badelasr kendleri dahi ziyaret-i veda geldkde shib-i devlet hazretleri dahi kendye ser-sere kaplu bir semmr krk ilbs buyurd.

Yevml-isneyn f 2 Ra sene
Yevm-i mezbrda vezr-i mkerrem kapudn paa hazretleri sitne tarafna r-be-rh
old. Ve Ltf- Hakkla sular dahi bir mikdr tenezzl bulmaa yz tutdu diy yi
old. Ve bu gn evketl pdihmz hazretleri devletl sadr- l hazretlerin sary-
hmynlarna davet buyurmulardr.

Yevms-selse f 3 Ra sene
Yevm-i mezbrda mesned-ray- sadreyn olan Rumili kadaskerleri Beyz-zde ve
Anadolu kadaskerleri Kebir-zdenin sehm-i kaz-i nasblar amac-gh- azle vusl ve
ziy-i kevkeb-i hkmetleri ufl buld. Der-akab merhameten Beyz-zdeye Manisa ve
Kebr-zdeye Ayntab arpaluk olmak zre ihsn olund. Ve sadr- Rumili Esr
karnd Mustaf31 Efendiye ve Anadol Tezkireci Mehmed Efendiye tevch olunup,
Edreneye terflerin dem tayin olundu. Ve bu gn simt- divn kemkn sary-
safde gsternde-i p-gh hcet-mendn klnd [13a] ve evketl pdihmz
hazretleri Akpnr semtine tevch-i inn- azmet buyurup, lkin havada muvffakat
nmy- tab- hmyn olmamala yine sary- hmynlarna avdet ve cirid fermn
buyurdular. Ve bu gn emr-i Hakk birle yine bir mikdr kar yad.

Yevml-erba f 4 Ra sene Cuma-i slis be-hk

Yevm-i mezbrda mazl kadasker efendiler taziyelerin arz in huzr- sadr- lye
geldiler. Ve pdihmz Solak emesi semtine ikr in azmet-i hmyun buyurdu.
Lkin tark-i mezbrda vk mezristn kurbuna vusl bulduklarnda ilersi dahlgh?

31

Metinde bu isim bo braklmtr. Ancak Silahdar, Mustafa olarak belirtmektedir. Bk., Silahdar
Tarihi, II, 3.

14

olmala gir avdet buyur'dular. Ve bu gn yine ahama yakn nzr- darphne-i rzgr
nakdne-i berfini ry- zemne bezl nisr eyledi.

Yevml-hams f 5 Ra sene
Yevm-i mezbrda emr-i perverdigr birle Krn- safha-i ry- zemne numne-i evveli bahr oldu.

Yevml-cuma f 6 Ra sene
Yevm-i merkmda sary- sadr- lde dvn olup badeh hazret-i saf kend sary-
saf-bahlarna azmet buyurdu. Ve bu gn pdihmz Burn- Penbelye ikra
gidip, anda bir maktl bulmalaryla azm teft ve tecesss buyurdlar.

Yevms-sebt f 7 Ra sene
Yevm-i mezbrda mazl kadasker efendiler ziyret-i ved in mezbr- sadr- lye
geldiler. Badeh dergh- l yenierileri aas geldi. Ve Cuma gn bulunan maktl
in pdih tarafndan bu gn dahi azm tekayyd olund.

Yevml-ehad f 8 Ra sene
Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn old ve evketl pdihmz hazretleri
Karabayrlar semtine ikra azmet buyurd. Ve eyh Vn Efendi [13b] sitne-i sadr-
lye vsl old.

Yevml-isneyn f 9 Ra sene evvel ber-dil-acz?

Yevm-i mezbrda mjde-sitn haccl-hc brhim Edreneye vusl buld. Vesir
vukatdan

Yevms-selse f 10 Ra sene
Yevm-i mezbrda evketl pdih- Dr-siph hazretleri sadr- l makm-
kimakm lzml-ikrm hazretleriyle vakt-i temcd-i icbet-penhda niyyet ve sayd u
ikr birle r-be-rh old. Ziydesiyle tavan kup, mahzz olduundan gcle badeli ehre vsl old.

15

Yevml-erba f 11 Ra sene sat drd .

Yevm-i mezbrda devletl sadr- ekrem hazretleri kend hidmetlerinde olan ve bu
gnll ve sekbn tifelerini sarynda atlaryla ve silahlaryla pigh- nazarndan
gzern etdirdi ve badeh dvn eyledi. Badeh Vn Efendi ziyret-i saf birle
memnnl-htr old badeh pdih- Cem-satvet hazretleri davet buyurup, huzr-
hmynlarna mahss etbyla revn oldlar. Sary- hmynda sat mikdr
meks rm buyurdlar. Badeh behcet u srr ile sary- nzhet yirlerine gelp,
mesned ry- izz icll oldlar.

Yevml-hams f 12 Ra sene
Yevm-i mezbrda huzr- sadr- lde Ayntab beylii in Kk Mehemmed Paa
olunun olu Mehemmed Bee hilat- hass ilbs olund. Badeh alt nefer konak
kapucu ba aalara ve sadr- l konakcsna Abidn Aaya ve ser-mehtern- hayme-i
hassaya cmle birer hilat- hass ilbs olnup, shib-i devlet hazretleri mezbrlar ile
maan ota- hmyn yerini tayin etmek in azmet buyurd. Ve gitmezden
mukaddem Erdel tarafndan Sar Yano nm bir nme-resn el gelp, dest-bs- saf
birle mesrr old. Hemie ...sire-i dn Devlet-i Aliyye tahazzi tezelllden zil
olmay, Amn! Hilat- hass 8
Yevml-cuma f 13 Ra sene mevld-i erf
[14a] Yevm-i mezbrda sadet-i zuhrda evketl pdih- gerdn-ihtim ve devletl
sadr- l-makm ve faziletl eyhlislm ve vzer-i izm ve sadreyn efendiler vesir
ulem-i kirm ve erkn- devlet laziml-ihtirm cmi-i Sultn Selm aliyye
rahmetr-rabbr-rahmde ed-i salt- Cuma akabinde pdih- km-kr kasr-
kafesde karr buyurup, sadr- azam mihrba arka virp, sa tarafnda vzer-i
muhteem ve nianc ve defterdr ve reis efendi ve sol cnibinde eyhlislm ve
sadreyn ve mevl ve mderrisn ve bk ulem-i lm ilm-i l al-mertibehm terfi kud- erzni buyurup, fazletl eyh Vn Efendi dahi bl-y krsi-i vaaz ve
nasihat- kadem-nihde ve bu grh- pr-ekvnn cemiyyetinde evk-i zebn ziyde
olup, gaz v cihda mteallik yt u ehdis ve hikyt- ndire nakl takrriyle bir
mertebe saf-bah smia-i huzzr olmudur ki, tabri derece-i imkndan brndur. Bir
satden ziyde eribe-i skkern-i gn-gn nush u pend ile ve .. sman-i lezzetmend eyledikden sonra al hasbel-de niyz u tazarru birle girye-knn- dest-i du-y

16

sy- sumne gde edp, bl-y krsden nzl ve Pehlev Hazret-i fetv-penhde
mesl buyurdular. Badeh Sal brhim Efendi-zde Abdlhay Efendi dahi kup, nsf
sat mersim-i vaaza riyet idp indi. Badeh Kse Mehemmed Efendi kup o dahi
indi. Bu viz efendilere hzane-i at-yb- ehriyrden sofa kaplu birer semmr krk
ihsn olundu ki, her biri itmm- vaaza karb oldukda sary- atk baltaclar kethds
boa ile getrp, karu tutup, krsden indi gibi ilbs ederdi. Badeh mahfil-i
erfde evvel skdar ieki Ali elebi; sniyen Vlide Sultn Cmiinin mezzin
bas mer elebi; slisen Yahya elebi mevld-i erf-i nebev krat ittiler. Bunlarn
dahi herbirine birer hilat ile surre ihsn olundu. Bu aralkda hacc- erf mjdecisi Hc
brhm Aa gelp, mihrb nnde sadr- l hazretlerine dest-bs idp, erf-i Mekke
hazretlerinin nmesin arz eyledi. Shib-i devlet dahi avuba aay [14b] tayin idp,
reis efendi dahi nmeyi sa eline alup huz- tm birle halkn arasndan gep, varup
nmeyi drs-sade aasna teslm, anlar dahi huzr- hmyna tebl buyurup
badeh merkm Hc brhm dahi huzr- hmyna iletp, zemn-bs etdirildikden
sonra hilat- hass ilbs olund. Vn Efendi krsye kdg gibi glb ve buhr u
erbetleri pey-ender-pey Sary- Atk baltaclar zlfl baltaclar niimin r-y
mttek-y kud olan vzer ve ulem

vesire idare ve kanadil-i zevk srru

enreden hl olmayup, cmleden sonra eker ileri fafr ve ini tabaklar birle
yryp herkesin tut-i zebn dim bu lezzetden hissemend ve gy old. Badeh
kesr kesr olup, vzer ve ulem ve ayn menzillerine revn oldular. Sadr- l
hazretleri varup, kafesde evketl pdihmz hazretlerine buluup, tebrik-i mevld-i
erf eylediler. Badeh sadetle anlar dahi zemn bs idp, devlet hnelerine azmet
buyurdular. Pdihmz hazretlerine bir iki tabla tam gelp, bir mikdr tenvlden
sonra ezn- asr okunup, salt ed buyurduktan sonra kup, evket-i hne birle sary hmynlarna tevch-i inn- semend-i azmet buyurdular. Bu mahalde vzer kallv
ve erkn yenl krk ve eyhlislm ve sadreyn vesir ulem ve mderrisn rf ve
lokmal sof ve defterdr ve reis efendi ve avuba aa selm ve erkn yenl krk ve
muhzr aa sprge ve dergh- l yenieri avular kie ve yass ser--ser kemer ve
yenieriler ser--p kie giyerler. Vech-i merh zre olmak bu Devlet-i Aliyyede
knn- kadmdir.
Yevms-sebt f 14 Ra sene hilat- umm
Yevm-i mezbrda sefer-i hmyna memr olan tavif-i asker-i nusret-esere huzr-
hmyn mertiblerine gre umm zre hilat- mtenevvia ilbs olnd. Evvel seher

17

Kabak Meydnnda her snf in mehterhne-i mireden [15a] erke ve adrlar

kurlup cmle erbb- sefer gelp yerlerinde karr ve hilatlarn pr-ren eyledikleri
marz- brgh- ehriyr oldukda evketl ve himmetl pdihmz hazretleri dahi
ierden svr- esb-i sab-reftr olup sadetle gelp meydn- mezbra nzr olan
kasrda aynen hzr old. Evvelki gn defter-i hilatn bir sretin kendleri alup ve
Huzrumda hilat giyenler kim ise isimleriyle terft cehren okusun diy fermn
buyurmalaryla misli sebk etmi man deil iken bu fakr, hezr-erm haclet ile
huzrlarna etm girye defter mucibince hilat giyp, gelp, zemn-bs idenleri cehren
krat eyledim. Ancak ahli-i dvndan esr-i dm- hubb- ch ve mensb- pen-i
dern olan baz taze res bl-heves kend zum u pindrlar zre birbiriyle tekaddm
davsna dp, huzr- hmynda defter-i hilat tertbi zre gelmeyp ve muvcehe-i
pdihde kezlik bil-hassa mveddi olan mehbet-i hne mstevl olduundan bir
tarafeyn-i erer(?) olup, bir iki mahallinde Ahmed bin Mehemmed Mustafy Hseyin
okuduumda bly- kasrdan Yanl okudun, yle deildir diy iltift- hitab ile
tashh-i hat belki(?) ayn- t buyurdular. Bu cmle tertbleri zre hilatlarn giyp
gelp, zemn bs idp, gitdiler. Badeh vzer-izm dahi kasr- mezbrda semmr
kaplu, hassl- hass hilatlar ve ninc paa sade hassl-hass giyp onlar dahi
menzillerine r-be-rh oldular. Cmleden sonra hazret-i sadr- ekrem dahi zemn bs-i
ved idp, ota- hmyn yerini tekrr grp, tayn etmek in revne old.
Pdihmz dahi bir mikdr meks idp, sadetle ierye tahrk-i rikb- azmet
buyurdular. Allah Tel Hazretleri vcd- erflerin hatlardan masn ve mahfz
eyleye, Amn!

Yevml-ehad f 15 Ra sene Ahir-i berdl-acz?

Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde iki sat mikdr hid-i divn arz- ddr
eyledkden sonra liv-i Acln Ali Paaya ve liv-i Pasin Ali Beye ve liv-i Erbil Hall
Beye ve liv-i Adilcevz Sleymn Beye ve liv-i Nablus Ahmed Beye ve liv-i
Resmo Mehemmed Beye tevch olunup, [15b] huzr- liyye birer hilat ilbs olund ve
evketl pdihmz bu gn semt-i ikra azmet-i hmyn buyurup, sadr- l
hazretleri dahi kend sarylarna terf-i hareket buyurdlar.

18

Yevml-isneyn f 16 Ra sene ihrc- ota- hmyn

Yevm-i mezbrda cennet-makrnda? t- pr-fr ile ota- hmyn Kabak
Meydannda muayyen olan mahalle vaz u nasb olund. Bir Yere Tertb: Evvel
sadetl asf-i kaviyyl-iktidr hazretlerinin del ve gnll sekbnlar kendlere
mahss olan alay pusat ile cmleden iler yryp, akablarnca mteferrika ve anigr
ve vcibr-rey ve kapucuba aalar mkemmel ve mzeyyen alay pusatyla
kendlerinin i hddmlaryla badeh sadr- l hazretlerinin hidmet-i aliyyelerinde
olan selm aas ve kethd-y bevvbn ve mektb ve tezkireci efendiler ve reis
efendi hazretlerinin i hddmlar birer mteayyin demler ile mkemmel alay
pusatyla tertb-i mezbr zre yryp, cmleden sonra sadr- l kethds Ahmed Aa
dahi ve devletl shib-i sadet hazretlerinin nur ddesi iki belerin mrafaatyla(?)
zerre ve tirke ve sof kerrake ile shib-i devlet hazretlerinin bil-cmle endern aalar
zerre ve zerrn klh ve kolcak? ve yanck ve tyl zlfl mzrak ile mzeyyen olup,
dahi akablarnca mehterhne ve lle r olarak sary- sadr- lden kup, Sarahne
Kprsnden gep, sary- hmyn- pighde atdan inp, konak ve tcular ile
ier girp, du v sendan sonra Bbs-sade nnde nin klnan iki aded ve t-
hmynu ref idp ve bu mahalde konakc ve tciyn ve alemdrn mutd- kadm
zere hilatlar ilbs olundu. Badeh kethd-y mm-ileyh nesak- mezbr zre kabl-i
hamm pighndan gzern ve Sultn Byezid Cmiine varup, defterdr efendi
mahzarnda mehterhne oca halkna vesire ki, ilbs- muayyen olanlardr, hilatlar
giydirildikden sonra yine kethd beg svr- semend-i ho-reftr olup, ota- hmyn cedd ki, yz bin guru olmudur ve develer ile maan Yalnzgz(?) cisrinden ubr ve
erefel Cmi kurbundan mrr ve yine sary- asf pighndan bir defa dahi
Sarachne Kprsn gep, Kabak Meydnnda [16a] vk kasr- hnin nnden
birer birer her snf alayn gsterp mukaddem tayn olunan mahalde armkym
gerdn- ihtim klnd. T- hmyn dahi pigh- ota- ehriyrde nine klnd.
Bdeh tertb-i alay yryp, herkes gir ehre avdet ve birka gn dahi menzillerinde
ikmet eylediler ve bu alay- znet-nm-y evketl pdih- git-sitn hazretleri
Sarahne cisri civrnda olan kasrdan ve devletl vlide sultn hazretleri Kabak
Meydannda olan kasrdan seyr tem buyurdular. Ve badel-asr Kamanie
defterdrlg in Seyyid Ali Efendiye huzr- sadr- lde hilat- hass ilbs olund.

19

Yevms-selse f 17 Ra sene hubt- kamer meden-i esbn an cnib-i ehriyr be

hazret-i sadr- l
Yevm-i mezbrda mutd- kadm-i kerem-i ehinh bende-nevz muktezs zre
hazret-i pdih- lempenh hazretleri serdr- nusret intims olan vekl-i saltanat-
uzm ve devletl, sadetl Vezr-i azm Mustaf Paa hazretlerine mirhr- evvel
Sleymn Aa kullaryla mkemmel pusatla bir esb-i sab-reftr ve yedi res dahi
yelkendiz(?) semend-i hb girdr ihd buyurup sary- nusret-nm-y sfiye vsl
oldukda ier meydna getrlp, devletl shib-i devlet hazretleri kendleri Binekta
dibine varup, tevkr-i tm birle istikbl ve pusatl olan kemiyyet-i hmyna blin(?)
ddelerin bs ve rikb- semend-i izzet-mebna ryiml idp, badeh iskemle zre
karr ve birbirine keml-i evk ve huls- bl birle nazar- itibr- hsn-i kabl tekrr
buyurdukdan sonra Mrhr Sleymn Aaya ukaya kaplu bir semmr krk ilbs
olund ve drt kse guru ve uka ve kuma inm ve maan gelen hr halfesine
hass ve hr kethdsna ve nalband baya birer kuaklk ve Serhr Dilver Aaya
dahi bir kse guru ile bir hilat kuaklk ilbsyla ikrm buyurdular ve sbk kthday-
cy- yenieriyn olan Musl Aaya surre eminlii in, huzr- sadr- lide bir hilat-
hass ilbas olund ve mezbra drs-sade aas dahi bir hilat- fhire giydrp kend
yanndan olup mrden olmamak zredir ve sbka sitne subas olan aaya32 ordu-y
hmyun subal in bir sevb kuaklk [16b] hilat ilbs olund. Badeh sadr- l
hazretleri ota- hmyn kurulduu mahalle azmet buyurd ve bu gn evketl
pdihmz hazretleri ota- hmyun vaz olan mahalle yelken (?)-endz seyr tem
eder iken, ordu-y hmyunda vfir krmz ukadan hayme (?) grp, stikf- hl-i
garbet meal in bu makle obay kadmden kurmaa mezn olanlar kimlerdir diy
terft defterine nazar olunmasn fermn- hmyn buyurmalaryla fl-hakka deftere
mrcaat olundukda altm dokuz senesinde Burusaya ve seksen senesinde
Kamanieye azmet-i hmyn vk oldukda hazret-i sadr- l-makm ve faziletl
eyhlislm ve vzer-i kirm ve sadreyn efendiler ve belerbeilik pyesiyle olup
olmayan defterdr ve yenieri aas ve ninc ve reislkttb olanlar kurup mad
orduda olan her kim ise bunlarn kura geldikleri krmz ukadan obay kurmamak in
tenbh olunduu tarh-i malmuyla defterde mestr bulunman mahallinden aynyla
sahl sreti ihrc ve sadr- l hazretleri telhs eylediklerinde cevbnda, Bu makle iki

32

Metinde isim blm bo braklmtr.

20

direkli krmz uka obay mezkrl-esm olanlardan gayr ...binen... bir ferd
kurmasn! diy sdr olman sir bir kimesne kuramad.

Badeh huzr-

hmynlarna tereddd olan shk Efendiye dahi lisnen izn-i hmynlar sudr
bulmudur. Lkin Dirimevi? tabir olunan Trkman obasna tenbh olunmad. Kudreti
olanlar kurmudur ve krmz uka rtlm kou dahi kimesne getrmesn! Getren
dahi pidesin beyaz veya m itsn! diy tenbh-i hmyn sudr buldu ve Aikre
b-illet olanlar kousuna girmesin! diy kezlik tenbh vrid oldu. Amm yine kttb
efendiler naz-perver olduklarndan bir menzilden bir menzile at zerine oturmaa
tahamml edemeyp, [17a] ekser yenieriler ile olsun ilerye gider oldlar. Vkada
nice yasag olduka bir hce-i dvn belki hulefdan baz nev-zuhr mezbr elebiler
zevk ve huzr in omaklarla oba kurar oldular ve yollarda kezlik elebinin birini ol
krmz uka rtl kousunun iine alup gh u gh yanna ki yatduu yerde ayacklarn
ve dizlerini odrup, bir altunluk keven? zde ii ubua ud u anber ile lde olmu
duhnn makhr kounun penceresinden savurarak lem ile gider oldlar. Hkim
olduun neylesn iyi der ki bu makle sfehnn ibret-i lem in birkann
hakkndan geliniz. Hi olmazsa bari tazr-i bel edelerdi. Bu mertebe gft u gya
meddi olmazd ve kki bu mezkr olan erkn- devletden gayrisine mutlak kou
yasa- azm oldu ki yollarda ve cisrlerde ibdullhn mrr ve ubruna takallt
vermeyp, herkes bu rh- gazda zarr isbetinden sde olurlar idi. Allhu Tel
hazretleri evketl pdihmza mr-i tavl ihsan ve bil-cmle ibdullhn hayrl
umrun myesser emn eyleye! Amn! Sebakl-Kurn Hilat- Hass Hilat Kuaklk 2

Yevml-erba f 18 Ra sene ihrc- ordu-y esnf

Yevm-i mezbrda mutd zre esnfn ordu alay kup, her snf baka baka tertbleri
zre gngn hy u hy ve znetleri ile ve alemlerin ekerek ve tabl ve nakkrelerin
kakarak, Sultn Selm Cmii havlisinden yola dizlp, sary- sadr- l pighndan ve
Sarahne Kprsnden gep, ordu-y hmyn olduu mahalde yolun iki cnibinden
adrlarn kurmulard. Ve bu alay evketl pdihmz hazretleri Kabak Meydnnda
olan kasrdan ve devletl Vlide Sultn ve Haseki Sultn hazretleri Sarahne kurbunda
olan kasrdan seyr tem buyurdular. Ve sadr- l hazretleri dahi sarylarnda yola
nzr eh-ninden seyr buyurdlar. [17b] Ve orduc baya bir kuaklk ve etmeki
baya ve ordu nibine ve kasabbaya birer al hilat, kethud-y sadr- l odasnda

21

defterdr efendi marifetiyle giydirildi ve sadreyn efendiler gelp, ziyret-i ved idp
gittiler.

Yevml-hams f 19 Ra sene hurc- oca- yenieriyn be-Meydn- Kabak

ummen
Yevm-i mezbrda dergh- l yenierileri umm zre mretteb ve mkemmel
alaylaryla, Yenikpr tarafndan dizlp, ibtid sakalar badeh nefert badeh
avular ve orbaclar badeh ocak zbitleri badeh kul kethds smil Aa
badeh yenieri ktibi Mahmud Efendi badeh vezr-i mkerrem Mustaf Aa
badeh iolanlar zerre v zerrn klh ve b-nacak ve mzrak ile yryp sevk-i
Sarahne Meydannda ve erefel kurbundan gep, sary- safden gzern idp,
cisr-i Sarahneden mrr ve Kabak Meydn kasrnn pghndan ubr idp, ordunun
ucunda bir sahrda nihde klnan hiym- nusret-encmlarnda karr u rm eylediler.
evketl pdihmz hazretleri mezbr alay- dehet-nmy Kabak Meydn kasrndan
ve devletl Vlide Sultn ve iffetl Haseki Sultn Hazretleri Sarahne Kprs
civrnda olan kasrdan ve sadetl sadr- l hazretleri sarynda olan eh-ninden seyr
tem buyurdular. Hakk ki, pesendde olunacak mertebe mzeyyen alay idi. nallh
u Tel ocaklarn mamr eyleye! Badeh sitne kimmakm Vezr-i mkerrem
Mahmud Paa Hazretleri tarafndan devletl, sadetl sadr- zam hazretlerine iki res
yelkendiz? at pke gelp kapu kethdsna bir hilat- hass ve mirhrna bir kuaklk
hilat ilbs olundu. Badeh sadr- l hazretleri Timurtada olan iftliklerine tevch-i
inn- semend-i isbetmend azmet buyurdular.
Yevmil-Cuma f 20 Ra sene surre-i erfe
Rz- mezbr- frzda haremeyn-erfeyn tarafna gidecek surre-i erfe [18a] ihrac
olund. Eeri surre-i erfe ihrc mah- recebde mutddr. Lkin evketl pdihmz
sefer-i hmyna mteveccih olduklarndan mukaddem ihrc makl grldi yerin
tertb evvel Kabak Meydnnda olan kasr- pdihnin civrnda erkeler kurulup,
sokaklar ekildi. Teberdarn- Sary- Atk bil-cmle kahve v erbet ve glb ve
buhr mde eylediler. Ve cmle hizmetde olan onlar idi. Badeh mahfil-i erf ve
didigin(?) meydnda vaz olunan ayakl tahtalar zre vaz eylediler. Reis efendi taraf-
ehriyrden erf hazretlerine tahrr olunan nme-i hmyn seher getrp, drssade asna teslm idp, kendye hilat- hassl-hass ilbs olunup, onlar yine dnp

22

sary- sadr- lye geldiler ve cmle hkkm tifesi meydn- mezbrun bir tarafnda
cemiyyet birle, Allahu yensurus-sultn sadasn peyveste-i kubbe-i sumn idp hir
meclise dein asla sukt ve rm itmediler. Badeh ulem ve meyih ve hffz ve
mezzinn gelp, erkelerde oturup, tam ve kahve ve erbet ve buhr ile ikrm
oldukdan sonra evketl pdihmz hazretleri dahi harem tarafndan hurd-i cihn-r
gibi cilve nm olup, kasr- mezbrda inn riz rm ve dde-knn- seyr tem
oldular. Badeh baltaclar mahfil-i erf elleriyle kaldurup, pdihmzn karusuna
getrp yine tahtalar zre vaz eylediler. Badeh develeri getrp baltaclar elleriyle
mahmil-i erf tahml eylediler. Badeh drs-sade aas zemn bs idp, devenin
zimmn alup, huzr- hmynda deveyi bir iki defa devr itdirdikden sonra
mirhr- evvel Sleymn Aaya teslm-i zimm idp, yedei dahi kk mirhr a
vekli alup meydnda devr itdirmee baladlar. Mahmil-i erfi drder nefer uzun boylu
baltaclar iki tarafdan tutarlar idi. Ve bu aralkda miralem aa ve yedi nefer kapucuba
aalar selmleriyle gelp, zemn-bs idp, meydnda el balayup aya zre durdular.
Badeh meydnda [18b] surre-i erfe haznesini sanduklayup, katrlara ykletdiler ve
hatt huffz ar-i erf krat idp mezzinler tasliye ve tarziyye alup du v senlar
olundu. Badeh surre emnine bir hilat- hass giydirlp drs-sade aas yine
zimm eline alup, defa devr itdirdikten sonra Surre Emini Muslu Aa yenieri
kethd yerinden kmidi ana teslim eyledi. Ol dahi zemn-bs idp zimmn alup,
ekp gtrdi ve halk dahi daulup gitti. Drs-sade aas selm ve erkn krkyle
dvn raht ve abayla ata svr olup kapu aas hazinedr-ba, kilerciba ile maan
mahmil-i erf Sarahne Kprsne varnca tey idp, badeh dnp geldiler ve
giderken gelrken baltaclar iki sra dizilp, yrdler. Bundan sonra herkes menzill
menziline revn oldular.
erf hazretlerine hilat- hass 2 gher
Kbe-i mkerreme kadsna hilat- hass

Medine-i Mnevvere kadsna hilat- hass 1

eyhl-harem-i Mekke-i mkerremeye hilat- hass 1
eyhl-harem...sabk hilat- hass
...hilat

Kabe mftsne sof

Nibl harem-i Medine-i mnevvere sof 1

Hazinedr- Medine-i Mnevvere sof

23

Ferr- Nib-i Medine sof 1

Ferr- Kuds erf sof 1
Mekke-i mkerremede mersumSultn Sleymn Hn Mderrisi efendiye sof
... sof 7 kuaklk

14

Surre-i erfe ihrcnda huzr- hmynda ihsn olunan hilatlardr:

Drs-sade aasna hilat 1 ...hilat

Reis efendiye hassl-hass hilat

Mfetti efendiye hilat- hass

Muhsebeci efendiye hilat- hass

Mu kata-i Haremeyne hilat- hass 1

Aa yazcsna hilat- hass 1

Ser Kahve aasna hilat- hass

Sakabalara hilat- hass

Surre eminine hilat- hass 1

Emn-i matbah- mire hilat- hass 1

Aa babasna hilat kuaklk 1

ehremni efendiye hilat kuaklk 1

Abana hilat kuaklk(?) 1

Masraf ktibine hilat kuaklk

Helvac bana hilat kuaklk

Ktib-ibevvbna hilat- al

Ekmeki bana hilat- l

1
1

Baltaclar kethdsna hilat- ser--ser 1 Surre-i erf haznedrlar harem aalarna

hilat- ser--ser 2
Baltac ve ahur- hassa haznedrna atlas kuak 3 kirdn- hidemt- surre-i erfe
atlas.. 9

Yevms-sebt f 21 Ra sene
[19a] Yevm-i mezbrda sitneden gelp Solak emesi sahrsna nuzl eden dergh-
l cebecileri mahall-i mezbrdan kalkup, ehre konmayup, alaylarn gstererek sokak
doru adrlar olan mahalde karar eylediler. Sadr- l, sarynda olan kasrndan seyr
eyledi.

Yevml-ehad f 22 Ra sene
Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn old. Ve Frane pdihna taraf- saltanat-
aliyyeden nme-i hmyn yazulup gndermek in kapu kethdsna teslm olund.

Yevms-isneyn f 23 Ra sene umm zre adrlara kld mahaldir.

Yevm-i mezbrda evketl pdih- ki-ver sitn hazretleri env- hamet ve nvn-
ehriyr birle sary- bihit-srlarndan ota- hmyn- gerdn-ferslarna terf-i
nzl buyurdular. Bu tertb zre evvel Kimmakm brhim Paa ve sniyen Mushib

24

Paa slisen Sadr- azam Mustaf Paa hazretlerinin meziyyetleriyle Tatar ve del ve
gnll ve sekbn ve mteferrika ve anigr ve vcibr-riye ve kapucuba aalar ve
kethdlaryla i hddmlar tabl u alemleriyle bb- sary- sadr- l nnden ve
Sarahne Kprs zerinden gzern idp Kabak Meydan kurbunda sal sollu alaya
durup ve siph ve silahdr ve yenieri halk ve zmre-i cebeciyn ve tife-i topuyn
dahi bil-cmle mretteb ve mzeyyen alay pusatlaryla ol mahal tarafnda mde
oldular. Vzer-i izm ve ulem-i kirm vesir erkn- devlet ve yn- saltanat dvn
kapus kurbunda mterakkb- hurc- ehriyr oldular. Badeh evketl pdihmz
hazretleri dahi ser--p mstagrak- esvb- murassa olduu halde evket icll ve
hamet ikbl birle mnend-i fitb- burc- keml tarada muntazr- kudm olan
kullarna arz- ceml-i hmyn-fl ederek zim-i ota- gerdn-mislleri old.
Kendleri destr- erfleri zre iki murassa sorgu ve bir mcevher elenk takunup ve
beyaz ukaya kaplu semmr yakal kabanie giynp ve miynna murassa imr ve
trge bent idp cier kesi Sultn Mustaf Hazretleri dahi murassa zerre ve serinin
zerine yeil srmal serbend-i kemiri sarunup ve ukadr ve silahdr ve bil-cmle
endern alar mutd zre alay pusatlar gk demre gark olup, vzer-i izm kallv
ve muvahhid ve trke ve alvar ve erkes ile ve defterdr ve ninc ve reis efendi
dahi selm ve erkn krkleriyle ve kolak ve imr ve tirke ve dvn rahtl abyiyle ve
dvn hceleri dahi mcevveze erkn- krkle mteferrika gedkl ve avuan dahi
mcevveze ve erkn krkyle ve trke ve alvar ve erkes ile olduklar hlde pigh-
ehriyrden ubr eylediler. [19b] Ve pdihmz, dem ba kadar mcevher topuz
urmu idi, bir tertb zre ehriyr- felek-iktidr hazretleri ota- hmynlarna terf ve
taht- al-baht...zre karr buyurdukdan sonra vzer-i izm kethudlar menzilli
menzillerine r-be-rh old. Shib-i devlet hazretleri huzr- hmyna duhl olup krk
ilbs oldukdan sonra shib-i devlet hazretleri tara kup vzer v ulem nnce
yryp ota- lleri kapusu yannda selm durup selmlayup herbiri menzilghna rbe-rh old. Ve shib-i devlet hazretleri dahi otana girp, erkn- devlet varup, tebrik-i
menzil in dmen-bs ve destr- ekrem edp herbiri drna revn oldular. Bu gn
evketl pdihmz hazretleri, mezkr alay Sarhne Kprs kurbunda olan
kasrdan seyr eyleyp tamm oldukdan sonra sadetle kendleri dahi fitb- git-frz
gibi sitne-i devletden zuhr ve brz eyledi. Bir mertebe mzeyyen alay olmudur ki,
tabri hadd-i imkndan birn ve bu defa gsterilen zb znet, sbkda olan alaylardan
birka mertebe efzn idi. Allhu Tel hazretleri mbrek ve meymn ve env-i

25

ftht- celleye makrn eyleye, Amn! Ve pdihmz ota- hmynda bir sat
mikdr meks idp harem-i hmynlarna azmet buyurdular. Ve bu gn badel-asr
pigh- ota- hmyn ks-i hkn ve mehterhne alnmaa ibtd olundu. Ve bu
gn alaydan sonra orduda bir mertebe rzgr toz koparmdr ki, beyn dire-i
tabirden hricdir.

Yevms-selse f 24 Ra sene
Yevm-i mezbrda pdihmz azm-i ikr eyledi. Ve shib-i devlet dahi Hazarlk?
(Hzrlk) semtine azmet buyurdu. Ve Tatar Hndan gelen iki nefere hilat giydirildi.
Ve bu gn hava gyet latf olmak zre suretnm old.

Yevml-erba f 25 Ra sene
Yevm-i mezbrda ota- sadr- lde dvn old. Ve pdihmz halvet olmala bir yere
hareket buyurmayup sary- hmynlarnda rm buyurdular. Ve Rumili teftiin
Hseyin Paaya hilat- hassl-hass giydirildi.

Yevml-hams f 26 Ra sene
Yevm-i mezbrda Kprlzde Mustaf Paa Hazretleri Hazarlk? (Hzrlk) baesinde
evketl pdihmz hazretlerine ziyfet buyurup ol mahalde Edrene kimmakml
in huzr- hmynda semmr krk ilbs olund. Ve bu gn dahi hava gyet latf ve
hub idi.

Yevml-cuma f 27 Ra sene
[20a] Yevm-i mezbrda ota- sadr- lde dvn olup bdeh shib-i devlet hazretleri
ed-y salt- cuma in ehre azmet buyurdu. Ve pdihmz Murdiye Cmiinde
ed buyurdu. Koyunbaba nm eyh vaaz in fermn buyurulmagn bildirp anlar vaaz
eylediler. Ve bu gn ziydesiyle orduda toz yamdr.

Yevms-sebt 28 f 28 Ra sene
Yevm-i mezbrda bir mertebe iddet-i rzgr ve derkr ile mgrik orduyan zre brn-
gubar nisr olmudur ki, tabirinde zebn ve kilk-i sihr-beyn b-tb ve tvndr. Ve bu
gice sabha karib yine bir mikdr kar yad.

26

Yevml-ehad f 29 Ra sene
Yevm-i mezbrda dahi kezlik azm tozlar kopmudur. Ve shib-i devlet hazretleri
badez-zuhr huzr- hmyna davet olunup badel-asr yine ota- llerine terf
buyurdular. Ve sbk siph kethds Murd A yeil bayrak aal in hilat- hass
giydi.

Yevml-isneyn fi selh-i Ra sene

Yevm-i mezbrda yenieri oc halk shib-i devleti ziyret idp, badeh ninc
badeh Kimmakm brhim Paa eref-i sohbet-i sadr- l ile merref oldular ve
sitne bostnc bana tekad virlp, yerine Haseki Aa bostancba ve Haseki Aa
Odaba Sinan Aa ve odaba kimakm hidmetinde olan Hseyin Aa old ve
yenieri aasnn t Keml ayr nm menzile revn old.

Yevms-selse gurre-i rebl-hir

Yevm-i mezbrda yenieri oca umum zre Kemalayr menziline revn old. Ve
Konak Acem Paaya hilat giydirildi ve am Defterdr Mehmed Efendiye gir
ama gitmek in izin hilat giydirldi. Ve erf-i Sad shib-i devlete ved in geldi
ve cedd sitne bostncbas sadr- lye ved in gelp gitti.

Yevml-erba f 2 R
Yevm-i mezbrda evketl pdihmz hazretlerinin ve vzer-i izm ve ulem-y
kirm vesir t shibi olanlarn tlar Kemlayrna revn oldular. Sary odasndan
mahall-i mezbra varlnca iki buuk saatlik yoldur.

Yevml-hams f 3 R sene der menzil-i Kemlayr sat 2

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz hazretleri cmle kullaryla Kabak Meydan
sahrsndan hareket ve Kemalayr nm mahalle tahrk-i rikb- azmet buyurdular. Ve
sadetle menzile geldikleri gibi cz rm idp semt-i ikra tevch-i inn- azmet
buyurdular. Martn yigirmi ikinci gn idi.

Yevml-cuma f 4 R sene Mustaf Paa sat 3

Yevm-i mezbrda Kemalayr menzilinden tayy- pusat rm ve sahr-y bihin-ver ve
cisr-i mezbr- muzarrb ota u hiym klnd. Seher pdihmz ikra azmet

27

buyurdu. [20b] Sadr- l ve eyhlislm ve sadreyn vesir erkn- devlet ile yemeklie
geldi. Badeh sadetle ehriyrmz dahi gelp, mahall-i mezbrdan tertib-i alay-
evket-nm birle hareket buyurup, cisr-i mezbru ubr ve sahr-y mezkrda bast-
ikmet ve huzr olund. Ve bu gn kasabadan cisre ve cisrden adrlara dein hayli
zahmet-i izdihm-kesde ve sevk-i arabayla bu gne dem-i ede klnd.

Oturak yevms-sebt
Yevm-i mezbrda oturak old ve sbka Muship Paa Kethdas Hasan Paaya konakc
olmak zre irmen Sanca ihsn ve Acem Paaya Karahisar- ark Sanca inyet
olund ve t- hmyn ilerye gitti ve yollarda izdihm olmasun in, Arabalar t
ile maan ilerye gitsn diy fermn olund. Ve badez-zuhr pdihmz ikra
azmet ve asrdan sonra avdet mahallinde shk Efendinin yol zre olan erkesine nzl
u terzk?-i tam biraz tenvl buyurup kendye hilat- semmr ihsn buyurdular.
Badeh kalkup bargh- gerdn-itibhna r-be-rh oldlar. Ve Gmrk Emni Hseyin
Aa huzr- hmyna pke verdkde ukaya kaplu bir semmr krk ilbs olund.

Yevml-ehad f 6 R sene Harmanl sat 5

Yevm-i merkmda sahife-i dest-i hareminde nak- nuzl- mersm klnd. Ve
pdihmz bu yolda yemeklie dein araba ile gelp badeh svr- semend-i sabreftr olduklar hlde ota- hmynlarna sye-bah-i icll oldlar. Ve bu yolda, sagr
ve kebr alt aded kpr var idi. Ve ordu yeri bir mikdr tenk idi ve Orta Macarn kapu
kethdsna fermn ile iki yz guru harc--rh in terftdan tezkire virildi.

Yevml-isneyn f 7 R sene Uzunca-bd

Yevm-i mezbr mstelzim ilerde pdih- kerem mevfr hazretleri nsf sat kadar
menzile yrdkden sonra sadr- l hazretleriyle taraf- ikra azmet buyurdular. Ve
yine yemeklie gelp sanca- erf ile maan kablez-zuhr ota- gerdn-nitklarna
vsl oldlar. Ve adl kasrnda biraz rm buyurdukdan sonra yine svr ve zim-i
semend-i ikr old ve menzile gelindikden sonra cnd-i brn mfrk- ordu beyn
zre dne-fen olmaa balad.

28

Yevms-selse f 8 R sene Kayal sat 7

Yevm-i mezbr- meakkat-inhimda menzil-i mezkrda yedinci satde vusl-i sretnm old. Ve bu gn pdihmz leker-i brndan hazer itmeyp sadr- l ve tevbii
ile srgn avna azmet buyurup ve yemeklie gelmeyp, doru orduya terf buyurd.
Ve menzil-i mezbrda bir adr kurulacak kuru ve pk mahall-i b-vasl yo idi. Ve bu
gn bu gice yamur aralk virmedi ve menzil-i mezbr kurbunda olan cisrden ubr
idnce ekilen kesret-i zihm [21a] Bir tarihte mehr- enm olmamudur. Cirden
mrr mahallinde nice devvb mnend-i habb- gte-hor- seyl-b old. Bu cmle
mukaddem grenler zerine tayn olunan silahdr oca kethds Hall Aann dem
tayninden id zhirdi.

Yevml-erba f 9 R sene Papasl sat 6

Yevm-i mezbrda Kayaldan nakli ihml esl? ve alt buuk satde menzil-i merkmda
fer-i bist rm- meakkat itiml klnd. Ve bu gn ordudan hareket olunup mahall-i
mezbra vsl olunca devvb ve merkib bahr-i tyndan yzer gibi geldi. Ve yine
Mehemmed Aa menzile vuslden sonra ordu halknn bana gn doup herkes irkb-ld olan esvblarn bir mikdr st s ile tathr ve tanzf eyledi. Ve pdihmz bu
yolda yemeklikden gayr mahalde arabadan inmedi ve hassa etmeki bas tebdl old.
Sbka ordu ve Defterdr Hseyin Efendiye orta defterdr kimmakml in huzr-
sadr- lde bir hilat- hass ilbs olund.
Yevml-hams f 10 R sene Filibe sat 3 eref-i ems
Yevm-i mezbrda Papasl menzilinden hareket ve Filibe menziline doru tevch-i inn-
azmet olund. Yemeklie nsf sat mikdr kaldukda evketl pdih- ruy-i zemn
hazretleri sadr- azam hazretleriyle taraf- yesra r-be-rh- ikr olup; t- hmyn
pdihmz yemeklike terf buyurmazdan mukaddem menzile nakl olunup; yemeklie
yine bir sat mikdr olan cisre geldiklerinde azm izdihmdan birer ikier hatve
yrtp gecelemek zre iken der-akab devletl Haseki Sultn Hazretleri otuz kadar
harem-i hmyn kapucularyla ve be alt yz nefer hddmla cisre karb geldiklerinde
hezr zahmet ile ol mahalde mctemi olan halk iki akk idp bu izdihmda bir iki
dert-mend pyiml-i devvb ve birn dahi bir meln balta ile kellesine urmala hne-i
hayat harb u yebb ve mesken mevs zr-i trb old. Badeh her ne hl ise geen
gep ehre karb mahalde olan cisre dahi vusl bulduklarnda der-akab pdih- rub-

29

meskn hazretleri vzer-i izm vesir erkn- devlet lzmetl-ihtirmlaryla erip

bist- neet-bah alay ile mretteb ve mzeyyen olduklar hlde cisrden mrr ve
herkes hayme-i rht- mezkrunda fer-i esbb- huzr eyledi. Pdihmz ota-
hmynlar terf buyurup Haseki Sultn Hazretleri ehirde nzl eyledi ve ehirl,
pdih- kerem-pervz ve ehinh- blend-pervz hazretlerinin kudm-u evket ?
lzumlarna env akmieden [21b] py-endz idp solak kullarna inm olundu. Ve bu
iki cisr murrunda hilatn mzeyyen eyledgi sret-i zahmet-i gngn mertebe-i
tabrden efzn idi. Ertesi beynes-seltne dein askerin ucu gle gyet pezr old. Hele
bihamdlillah yolda rahmet-i brndan slanmayan olmad. Vl ok dem devvb
ftde- vdi-i seylb olurdu ve Musul Beglerbegisi erkes Ahmed Paa tarafndan drt
reis-i ekiy vrid olmala getren nefere bir kuaklk ve iki hilat-i l giydirildi.

Vka-i Garbe
Filibeye satlik yerde vk rpan Pnr nm mahalde defne vardr diy Filibeli
bir sevdv Drz herfi Edrenede iken pdihmza iki defa arzuhl sunup, bil-hire
nc defada mahall-i mezbra bir usta ve avu tayn olunup, yigirmi gn mikdr
mahall-i mezbru gnde beer yz nefer rey hazr idp cebb-i gatdan numne verdi.
Defneden bir zerre kadar eser zuhr etmedi. Herf-i mezbr fermnla habs olunup
evketl pdihmz hazretleri Filibeye terf buyurduklarnda asl olmad malm-
hmynlar olman mezbra iki sene krek fermn buyuruldu. Ahmakn birisi dah,
Bu mahallde defne olduun ben de bilrm. Zr bir tarihde eyhimle bu mahalle[ye]
maan girdim diy ehdet iddi etmein ana dahi akl bana gelsn diy ota- sadr-
l nnde yz krk srt urdular ve harem-i hmyn, Filibeli Mehmed Paa-zdeler
hnesine konmala iki hass hilat ilbs olundu.

Yevml-cuma oturak f 11 R
Yevm-i mezbrda ota- sadr- lde mretteb dvn old ve araba ve arlk bu gn de
ilerye def-i sklet-i izdihm in gitmek zre fermnla nid etdirildi ve, Gedkl
mteferrika ve avu ve ktib dahi Belgrada varnca ilerye gitsnler diy tenbh
olunup anlar dahi r-be-rh old. Ve badel-asr yine ota- sadr- lde dvn old ve
pdihmz ikra azmet buyurdular.

30

Yevms-sebt oturak f 12 R sene

Yevm-i mezbrda ota- sfde mersim-i dvn mrt olundukdan sonra [22a] olak
Mehmed Bey ki, Novigrad Sancana mutasarrfdr, huzr- sadr- lye gelp bir
kuaklk hilat ilbsyla mesrr old. Badeh mceddeden Orta Macar Kral nasb
olunan Tkeli mre tarafndan nefer ili ki, birisi kral ve birisi ....ve birisi dahi asker
taraflarndan gelp ve atk ve cedd iki nefer kapu kethds ve bir mikdr tevbiyle
kasabada konmular idi. Ve dvn avularyla mezbrlar huzr- sadr- lye getrlp,
shib-i devlet hazretleri ier erkede olmala mezbrlar ba adr ardnda aya zre bir
mikdr durup, badeh izn-i l oldukda mezbrlar dvn tercmnyla maan alt nefer
sz shibleri olmak zre varup dmen-bs- sadr- l idp, cmlesi dahi mezkr erkede
aya zre el balayup, nmelerin virp hitb- mstetblarna mterakkb oldular. Nice
sul ve cevapdan sonra mezkrlara bir hs ve be sevb kuaklk hilat ilbs olundu. Ve
alt nefer etbna dahi dvn avularyla maan alt sevb- l hilat giydirildi. Badeh
mezbrlar tekrr dmen-bs- sadr- l idp kethdnn adrnda bir mikdr rmdan
sonra kasabada olan menzillerine revn oldular. Ve bu gn seher evketl pdihmz
ikra azmet buyurmalaryla shib-i devlet hazretleri kendleriyle bir mikdr mahall
hem-inn olup, badeh bu ili hususun ota- llerine avdet buyurdular ve badelasr dvn old.

Yevml-ehad oturak ibtid- nsn f 13 R sene

Yevm-i mezbrda t- hmyn Filibe menzilinden Der-dte ota- gerdn nitk-
ehriyryi sahr-y bihn-ver-i Bazarckda efrte klnd ve esn-y tarkde def-i
mzhame in Vezr-i mkerrem Mushib Paa ve kimmakm paa hazretleri
direleriyle t ile maan ilerye azmet eylemeleri bbnda fermn- hmyn sdr
olmudur ve huzr- sadr- lde Gmrk Emni Hseyin Aaya vlide kethdl in
bir hilat- hassl- hass ilbs olunmudur. Ve Sar Osmn Aaya dahi gmrk emneti
tevch olund. Ve bu gn pdihmz hazretleri zim-i taraf- ikr olmala sadr- lmikdr dahi get gzra tevch-i inn- semend-i sab-reftr buyurd.

Yevml-isneyn Bazarck sat 6 f 14 R sene

Yevm-i mezbrda Filibe menzilinden hareket ve Bazarck sahrsna darb- evtd-
ikmet klnd. Ve pdihmz otkdan ata svr olup, bir ok menzili mahalde at
degidirp ve bir mikdr alayda gidp envr afitb- cihn [22b] mnevver ittkde

31

taraf- yemne kasd- ikr ile atf- zimm- semendinde peyker buyurup badeh
yemeklige gelp ondan sefer alay tertbi ile kablez-zuhr orduya vsl ve brgh-
evket-penhlarna dhil olundu. Ve bu gn dahi cisrlerden halk ubr idince hayli
zahmet ekdiler. Ve badel-asr shib-i devlet hazretleri huzr- hmyna davet olund
ve Vlide Sultn kethds olan Hseyin Aa Edreneye bu menzilden avdet eyledi.

Yevms-selse Saruhanl f 15 R sene sat 4

Yevm-i mezbrda drt satte menzil-i mezbra vusl bulundu. Ve pdihmz yine
ikra, sadr- l hazretleriyle azmet buyurup, menzile karb mahalde vk kpr
izdihm olmala bir har tarafa atf- zimm buyurup suyu ayakdan ubr eyledi. Ve
menzil-i mezbrdan Belgrada varnca vk olan kprleri tamr tevsi ve kimini
mceddeden

yapturmak

in

Kamanie

muhfz

olan

Abdurrahman

Paa

Kapukethds Ali Aa fermnla tayn olundu. Zr mukaddem tayn olunan Hall Aa

ihml ve gaflet itmekle mrr u ubrda azm zahmet grmemidi ve def-i sklet-i
izdihm in shib-i devlet kethds cmle avt ve tevbi ile iler menzile r-be-rh
old.

Yevml-erba Espas Korus? f 16 R sene sat 6

Yevm-i mezbrda menzil-i merkma altnc satde gelindi. Ve evketl pdihmz
yemeklie dein kouya binp badeh menzile vusl bulunca svr- rah- pk-rev
old. Ve bu gn ki, yol eeri bir mikdr niib firz idi. Lkin letfet-i havadan nai
gyet al idi. Ve bu gn menzile gelince on kadar hurda cisircikler geildi ve menzil
dahi ziyde latf yerde dmd.
Yevml-hams f 17 R sene htimn sat 4
Yevm-i mezbrda drdnc satde menzil-i merkma gelindi ve bu yolda iki buuk
sat mikdr gelindi. Mahall ziyde sk ve ormanlk idi ve evketl pdihmz dahi
yemeklie dein kou ile badeh at ile brghna terf nzl buyurdu. Ve Konakc
Hasan Paaya Ohri Sanca eyh Beg fevtinden hrmetine? zamme olmak zre ihsn
olunup huzr- sadr- lde hilat- hass giydirildi.

32

Yevml-cuma Ormanl f 18 R sene sat 5

Yevm-i mezbrda menzil-i mezkrdan tayy- bist-rm ve beinci satde mahall-i
merkmda nasb- alm- hiym klnd. Ve evketl pdihmz bu gn dahi yemeklie
dein kou ile gelp, badeh suvr- kemiyyet-i ho-hrm olduu hlde semt-i ikra
atf- zimm buyurdu.

Yevms-sebt [23a] Sofya f 19 R sene sat 6

Yevm-i mezbrda Ormanl menzilinden hareket ve altnc satde Sofya sahrsnda
riyet-i merasim ikmet olundu. evketl pdihmz hazretleri seher taraf- yesra rbe-rh- sayd u ikar old. Yemeklie vuslden sonra mkemmel alay tertb olunup
ehriyr- Cem-ch- gerdn-ihtim hazretleri tarafnda saf- mde-i nigh- selm
olanlara m-i nvzi-pezr-i iltift olarak dest-i zmrd-gnda klnan brgh- sadetpenhlerine terf-i nuzl buyurdu. Ve bu gn hava latf ancak ry- zemnden eser-i
brn c-be-c kede olmamala esn-i rh fil-cmle vasl-gh ve kef? idi ve bu yolda
bir byk ve iki kk kpr vard.

Yevml-ehad oturak f 20 R sene

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz hazretleri seher semt-i ikra tevch-i zimm
buyurdu. Ve sadr- l hazretleri dvndan sonra Ilca tarafna tevch-i inn- semend-i
murd buyurdular ve donuzcu avu haydut getrmekle bir kuaklk hilat ilbs olundu.

Yevml-isneyn f 21 R sene oturak

Yevm-i mezbrda mushib paa ve kimmakm paa hazretleri kethdlar
aalklaryla tla man iler gidp kendleri sanca- erf ile rikb- hmynda
kaldlar. Ve pdihmz bu gn ikra atf- inn- azmet buyurdu. Ve Silahdr
Kethds Hall Aaya mrden on be yk ake mikdr kprler in virilmiken
ihml ve tekasl ve tama-kr ve tegfl idp reydan dahi baz mertebe ake alup
murd zre mrr- askere dahi cisirler yapmaduundan katl olunmak mertebesinde iken
sehm-i azle amac? olup yerine kethd yeni silahdr kethds old. bret alacak
mahaldir ve bery- mr erkse mezbr dervakti .kudm- Msrluyan Selnik
hilat- kuaklk 2 Hilat- kuaklk 1

33

Yevms-selse f 22 R sene Halkapnar sat 5 iptid sr

Yevm-i merkmda Sofya sahrsndan erer hal? ve be buuk satde menzil-i mezbrda
hall-i akd ihml klnd ve pdihmz konakdan kduu gibi semt-i yemne azm-i ikr
eyleyp yine tlar kalkmazdan mukaddem yemeklie gelp iridi. Badeh sanca-
erf konana gitsn diy fermn idp kendleri sadr- l ve mushib paa ve
kimmakm paa hazretleriyle ikra tevch-i inn murd buyurdular ve iptid m-i
nsn bu gn nzil-i drr-efn oldu. Ve Adana Belerbei Emir Paa tarafndan rikb-
hmyna at pke getren nefere giydirilen hilat- al. 3

[23b] Yevml-erba f 23 R sene Saryurt

Yevm-i mezbrda Komarandan hareket olunduu gibi ehriyr- Cem-iktidr hazretleri
azm-i ikr buyurup yemeklie terf etmedi; Tlar kimmakm paa hazretleriyle
maan menzile gitsn diy fermn- hmyn buyurup satden sonra kendleri dahi
mrfekat-i hazret-i sadr- l ile orduya vsl ve harem-i muharremlerine dahl oldu. Ve
bu menzil gyet seyll ve zahmetl dr dr ve ordu idi ve Haseki Sultn hazretlerinin
yemeklii pdihmz yemekliinden bu gn ilerce vk olmad.
Yevml-hams ehirky f 24 R sene sat 4
Yevm-i mezbrda evketl pdihmz Skender-iyem hazretleri yemeklikden gayr
mahalde koudan inmedi. Ve bu gn gerek yol ve gerek menzil ve gerek cisrler gyet
al idi. Zr sonra tayn olunan Ali Aa keml-i ihtimam idp, hatt Sofya mollasn
bizzt kpr bana gtrp, dmen dermiyn ittrp, ibtid tokma efendi urup bu
mertebe ikdm- tm itmidir. Ol ecilden merkmun hidmeti pesendde oldu ve evketl
pdihmz konaa geldkden sonra shib-i devlet hazretleriyle maan kasaba-i
mezkreye azmet buyurup yolda giderken, bizzt kendleri cirid oynayup hayli ciridler
darb eyledi. Hatt shib-i devlet hazretleri dahi iltiften Ola paa diy bir cirid att.
Lkin urmak kasdyla atmad. Shib-i devlet dahi arka tutup, Koluna kuvvet
pdihm diy cevb- tahsn buyurdu. Ve pdihmz kasabaya varup Mahmud
Aazde brhim Aann hnesine kondu ve shib-i devlet Koyurcak Hseyin Aann
hnesine konup, badeh pdihmzdan shib-i devlet ikindi dvn in onunla
otana geldi. Ve pdih- gerdn-vakr hazretleri dahi bae-i mezbrede bir mikdr
rm buyurup, tekrr kalkup, mushib paa ve kimakm paa hazretleriyle r-be-rh-
ikr olup, badel-asr brgh- gerdn-itibrlarnda karar buyurdu. Ve kasabada ol

34

mahalde iki hne ihrk- bin-nr olmala pdihmz merhameten hnesi ve eyas kef
tahmn olunup Virlsn diy fermn buyuruldu.
Taraf- safden Koyurcak Hseyin Aaya hilat- kuaklk 1
Taraf- Pdihden shib-i hne brhm Aaya hilat- kuaklk 1

Yevml-cuma f 25 R sene palanka i Musa Paa

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz ehrky menzlinden hareket buyurup, menzili mezbra gelince yemeklikten gayri yerde koudan inmedi ve bu yol ziyde dayyk u
teng ve kesekl ve pr-seng idi ve pdihmz mezkur palanka mukbilinden gzern
iderken, palankadan iki top attlar. Haylice makl palanka imi ve civrnda suyu dahi
var. Ancak ordu mahalli bir mikdr niib firzda vk oldu. Palankadan buuk
satden ziyde bad idi. Ve bu gn ziyde yamur yad.

Yevms-sebt Ni f 26 R sene sat 8

[24a] Yevm-i mezbrda varlacak menzl bad olman pdih- Cem-satvet hazretleri
tokuzunc satte hareket buyurup ve feth-hnlar, feth-i erf, sanca- resl-i ekrem
sallallahu tel aleyhi ve sellem nnce elleri zre giderken krat eylediler. Ve bu
seferde bu husus ibtida..

vkdr. Pdihmz kou ile beinci satde gc ile

yemeklie gelp yemeklikden dahi nc satde brghlarna terf-i nuzl

buyurdular. Bu gn yolun niib firznda ekilen zahmet gn-gn Edreneden
kaldan ber bir vech ile mehd- uyn olmayup, ruz- pinde? nzl iden brndan
yollar amurdan dery olup ve bir mikdr mesfe dahi teng ve orman idi ve menzile
buuk sat kadar- mesfe kaldukda pdihmz hazretleri alay in koudan inp,
svr- rah- sadet-bah olduklar sefer-i alay birle kasaba-i mezkra cisrden gzr ve
brgh- sipihr-itibhlarnda karar buyurdu ve menzile geldkten sonra oturak fermn
buyuruldu.

Yevml-ehad oturak f 27 R sene ahir- sitte

Yevm-i mezbrda evketl pdih- Dr-haem hazretleri kimakm paa hazretleri
taraf- ikra tevch-i inn- semend-i sab-kvam buyurdu. Ve bu gn rahmet-i brn
vakt-i duhdan maribe dein nuzl itmeden kede-i inn olmad ve f-m-bad yollar
vsidir diy pdihmz hazretleri, Mushib paa ve kimakm paa hazretlerinin
kethdlar etbyla ilerye gitmesnler diy fermn buyurdu.

35

Yevml-isneyn f 28 R Aleksince sat 8

Yevm-i mezbrda Niden seher hareket olunup, sekizinci satde g ile menzile
vusl bulundu. Bu yolda dahi amurdan ekilen meakkat ve elem kncyi-pezr-i
tahrr aklm deildir. Ve pdihmz iki sat mikdr yrdkden sonra sadr- l
hazretleri taraf- yesra azm-i ikr idp, lkin gittkce amur ve batak olman derakab avdet ve yemeklie sanca- erf ile maan terf buyurdu. Ve bu gn yolda yz
res deve ve katr ve brgr-i lde-tyn helk old. Menzile bir sat kalacak mahallden
sonra yol ey ve menzil dahi sebzezr ve gyet al idi.

Yevms-selse Knal-olu f 29 R sene sat 5

Yevm-i mezbrda kuvvet ve ehemm-i brn herkesin murg- endesin perrn itmidi.
Lkin mukarenet-i ltf- Hud-y Mennn birle asla yamur olmadndan cemi ordu
halk mrr- mevfr ile menzil-i mezbra vsl oldu. Ve pdihmz, sadr- azam ve
vzer hazretleriyle reyya srgn av ittrp tlarun bir buuk sat sonra
brghlarna sye-endz- icll- terf oldu. Ve bu menzil dahi ziydesiyle latf idi ve
feryd- andelbden yollarda geilmez idi.

Yevml-erba Yagodine gurre-i cemziyel-evvel sat 7 [24b]

Yevm-i mezbrda Knaldan erer hl? beinci satde pare-gn ve Morava33 Suy cisri
geilp, sa tarafnda yemeklie nzl ve andan dahi hareket olunup, cmle birinci
satde menzile varld. Ve pdihmz dahi yine srgn avna azimet buyurdu. Ve bu
gn yolda iki byk ve be aded kk tahta kpriler geildi. Lkin endn zahmet-i
izdiham ekilmedi ve yol ve menzil gyet al ve yollarda her ke-i sahr?..... lisan-
gya idi ve firunlar bir ho irp, murd zre tabh olunmak mteessir olduundan
tedrik-i mnende bir mikdr zarret grnd.

Yevml-hams Batoin f 2 Ca sene sat 6

Yevm-i mezbrda altnc satde menzile varld ve pdihmz konakdan yemeklie
gelince koudan

nzil olmayup badeh kemiyyet-i ho-hrmlarna svr ve

mrfakat- sadr- lich ve kimmakm paa ile zim-i semt-i ikr old. Tlar
menzile vusl bulmazdan mukaddem askere irp sanca- resl ile maan ota-

33

Metinde Mreve eklinde yazlmtr.

36

hmynlarna nzl buyurdu. Ve bu gnki yol cmleden sabl-mrr idgi

Edreneden ber elsine-i halkda mezkr idi. Ancak ltf- Hakk msade buyurmala
evvelki gn yamur olmadndan endn zahmet-i amur grlmedi ve l yamur
olmu olsa bu gn ekilecek meakkat cmleye ferm ittirirdi ve badel-asr mrr-
brn- rahmet miyn- orduyu beyna mntesir oldu ve me-zrda andelbn b-rm
feryd itmekden zil olmad.

Yevml-cuma palanka-i Hasan Paa f 3 Ca sene sat 6

Yevm-i merkmda menzil-i sbkdan tayy- bist- raht ve menzil-i mezbra tevch-i
inn- azmet olundu. Bu gn pdihmz sadr- l hazretleriyle yine hzr olan reyy birle srgn avna r-be-rh old. Sanca- erf kimmakm paa hazretleriyle irsl
buyurdu. Ve bu gn yol sir yollardan dahi makl idi. Ancak kasaba kurbunda vk
kprden murrda hayli zahmet ve kll usret ekildi. Ve bu yolda drt kadar kk
kprler var idi. Ve bu gn vakt-i maribden nsful-leyle dein katart- brn-
nuzlden mnfekk olmad ve pdihmz brghna badel-asr terf-i nuzl buyurdu.

Yevms-sebt Kolar f 4 Ca sene sat 4

Yevm-i mezbrda dahi pdih- ry- zemn hazretleri mrfakat-i hazret-i destr-
kerem ile taraf- yesra srgn avna azmet buyurdu ve yemeklie gelmeyp badezzuhr ota- hmynlarna terf buyurdu. Ve bu menzilin yolunda iki kebr ve sagr
kprler var idi. Kasaba kurbunda olan cisrden murrda hayli usret ekildi ve menzil
gyet dayyk u teng lkin blbln bl-y nihl me-zrdan name-pervz- pr-henk
idi.
Yevml-ehad Hisarck- eref-zehre? sat 3
Yevm-i mezbrda evketl pdih- kiver-sitn hazretleri seher sadr- l hazretleriyle
ikr in semt-i yesra atf- inn- semend-i sab-reftr buyurup ve yemeklie dahi
terf itmeyp [25a] sanca- erf kimmakm paa hazretleri menzile irsl klnd. Ve
bu yolda aadan sagr ve kebr aded kpri geildi ve menzile bir sat mikdr
menzilden Tuna grnmeye yz tuttu.

37

Yevml-isneyn Belgrad f 6 Ca sene sat 4

Yevm-i mezbrda evketl pdihmz hazretleri vzer-i izm ve ulem-i kirm
hazert vesir ahli-i dvn mretteb ve mkemmel alaylaryla yemeklikden hareket ve
ordu-y hmyna azmet olund. Bu tertb zre evvel pdihmz hazretleri menzil-i
Hisarckdan hareket buyurduklarnda svr- semend-i zemn-ikf olduklar hlde
yolun sa tarafnda yemeklie terf-i nuzl buyurdu. Badeh mahall-i mezbrda
herkes kisve-yi mahssasn giyp vzer ve siph ve silahdr ve cebeci ve topcu ve top
arabacs ve ahinci ve yenieri alaylar yemn [] yesrda saf-beste ve mde-yi kudmi ehriyr oldular. evketl pdihmz dahi vzer-i izm hazretleriyle Edreneden
otaa kdklar gnde olan elbise-i fhire-i alay- evket-nm birle tahrk-i rikb-
km-bah- azmet-i hmyn buyurdular. Vzer-i izm kallv ve semmr- muvahhid
ve zerre ve kolak ve trke ve alvar ve erkese ile ve defterdr ve ninc ve reis
efendi hem nn selm vesir elbise-i mahsusa-i alaylaryla avuba inne-i ser-ser ve abal ve dvn- rahtla atyla ve kolak ile ve gedkl mteferrika ve avun-
mcevveze ve erkn krk ve alvar ve trke ve erkes ile ve ulfeli mteferrika ve
avun mcevveze ve trke ile olduklar hlde alayda geldiler. Ve shib-i devlet
hazretleri ota- ehriyrye inp pdih- ry- zemn hazretleriyle grdkden sonra
vzer ve ulem hazert nne dp gitti, ota- llerine terf-i nuzl buyurdlar.
Andan sonra bu cmle erkn- devlet u ayn- saltanat tebrik-i menzil in dmen-bs-
hazret-i sadr- l idp adrlarna gittiler. Ve pdihmz hazretleri ota-
hmynlarnda iki sat mikdr meks rm buyurdukdan sonra ehrde kalaya
tevch-i zimm buyurdular ve badeh sadr- l-makm hazretleri dahi akabince azmeti bend-i terfgh- ehriyr- gerdn-ihtim oldular. Ve pdihmz ota-
hmynuna terf buyurdukda kaladan azm top enlikleri oldu. Ve orduyla ehr-i
yemnde olan Abaza kasrn tamre mberet eylediler. Ve ehirde konak olan
dergh- l kapucubalarndan aban Mehmed Aa marifetiyle hnkrl rzberli?
vesir asker tifesine c-be-c menziller yaftalar virildi. Ancak, Kimesne menziline
gmesn diy azm tenbh tekd olundu.

Yevms-selse f 7 Ca sene oturak

Bu gn pdihmz Sirem ovasnn ikr-ghna azmet ve sadr- l hazretleri dahi bir
gayr semte hareket buyurdu. Ve dergh- l cebecileri kpry ubr idp Zemun
sahrsna kondular. Ve bu gn Defterdr Hasan Efendi iskeleye varup, zehir ve

38

cebehneyi sefnelere tahml ve Osek tarafna irsl itmee mberet eyledi. Belgrad
ambarnda olan zahreyi vaz- yedd [25b] itmeyp, itir zhiresin gnderdi. Gerek
pdihmz ve gerek shib-i devlet efendimizin ekser atlar ayra gnderildi.

Yevml-erba oturak f 8 sene minhu

evketl pdihmz hazretlerine bu gn i kalada hazret-i vezr-i ekrem-i firite haslet
hazretleri ziyfet idp badeh iskeleye terf-i nzl buyurdular. sandal yetiip
birine pdihmz ve birine sadr- l ve birine drs-sade aas mtekarrib
etblaryla binp seyr tem iderek Kaftanc Hseyin Aa marifetiyle mukaddem
bin ittirilen altm kta-i kadan ktas karu gelp seyreylediler. Badeh kenara
yanaup evketl hnkr harem tarafna ve sadr- l-mikdr ota cnibine tevch-i inn
buyurdular. Ve zahre ve mhimmt sefnelerin Buduna ve skbe rsl in
Kstendil Sancana Arslan Mehemmed Beg memr olup, fermn kendye rsl
olundu. Ve pdihmz siph alaynda bir kr at grp ninlamala buldurup bahsyla
shibinden alvermek in Mrhur Sleymn Aa ile shib-i devlete gnderdi. Sadr-
l dahi shibini bahsyla irz idp huzr- hmynlarna irsl buyurdu.

Yevml-hams oturak f 9 Ca sene minhu

Yevm-i mezbrda vakt-i duhda iffetl Haseki Sultn hazretleri, vezr-i mkerrem,
mushib paa ve kethds Mrhr Sleymn Aa ve konakcs Yeen Hseyin Bey
koiler nne dp tablhne alarak ehirde muayyen olan saryna terf buyurdular.
Ve Acem-zde Hseyin Efendiye huzr- sadr- lde ordu niancl in hilat- hass
ilbs olund. Ve pdihmz ikrdan ota- hmyna avdet buyurduktan sonra sadr-
l hazretleri mkemmel pusatla bir ksrak ve bir at pke gnderp getrenlere huzr-
hmynda hilatlar ilbs olundu.
Niancya hilat- hass 1
Telhs Aa hassl-hass 1
Mirhr- sadr- l hilat- hass 1
Kethudy- ..sadr- l hilat- kuaklk 1
Saracba hilat- kuaklk 1

39

Yevml-Cuma f 10 Ca sene minhu

Yevm-i mezbrda mceddiden Orta Macar Kral nasb olunan ilileri ve Tkeli mrenin
ilileri ve Dobrevnik ilileri ota- hmyna gelp rikb- km-yb- ehriyrye rymlde klmlardr. Bu tertib zre ki, bu gice Muhzr Aa fermn- l birle yenieri
aasna varup, Brn- huzr- hmyna gelecek ilileri vardr. Vfir yenieri alay
in gelp hazr olsunlar diy ir itmekle irtesi gice kulukda baavu birka orbac
ve yazc ve iki bin mikdr nefert ile gelp ota- pdih nnde [26a] vk legleg
adrndan ota- sadr- l nnde olan legleg adrna gelince iki saf alay balayup,
tabaneleriyle tfengleriyle dizlp durdular ve ililer in bb- ota- hmyna karb
sol tarafda iki kta adr kurdular. Badeh, devletl sadr- l hazretleri evketl
pdihmza telhs buyurup, pdihmz dahi haremden gelp, ota- hmynda ba
adrda olan serr-i gerdn-nazarlarnda karar buyurdukdan sonra taraf- hmyndan
Haseki Sinan Aa gelp, sadr- l hazretlerini huzr- hmyna davet itmekle
sadetle svr- semend-i sab-reftr olup, nnce avun ve dvn mcevvezeleriyle
ve telleriyle ve avuba aa ve reis efendi ve sadr- l hazretleri selm ve erkn
krkyle

yenierinin

ortasndan

gep

ota-

hmyna

doru

mteveccih

oldular.Yenieri alay nihyet bulduu mahallin iki tarafnda onar res semend-i khpeyker murassa bistlar ve huzr- ...laryla mde idi ve solaklar ve peykler elbise-i
mahssalaryla ve mr-alem ve dergh- l kapucubalar selm ve erkn krkyle sim
denekleriyle sokak yannda selm- safiye mnteh olundular. Shib-i devlet
hazretleri dahi sadetl ota kapusu nnde atndan inp mukaddem vaz olunan
iskemle zre karar buyurdular. Badeh silahdar aa kup huzr- hmyna davet
buyurdukda onlar dahi kalkup gittiler. liler dahi avular gtrp kurulan adrlarda
otururlard. Mukaddem Macar ililerine ve etbna hilatlar giydrlp dururlarken
huzr- hmyna varmalar fermn buyuruldukda mr-alem ve mrhr ve kapucuba
aalar her bir kfiri yeleklerinden tutup huzr- hmyna gtrp zemn-bs ittrp
ierde ancak ili ve tercmn dvn- atk ve cedd kapu kethdlar kalup bk bezde ve tevbii girmedi. Huzr- ehriyrde bir mikdr sul ve cevb akabinde yine
zemn-bs idp tara kdlar. Ve avular mezbrlar alup yine menzillerine getrd ve
mezbrlara bu defa giydirilen hilatlar aynyla kesr oldu. Hatas yokdur.
liye nefer 3
hilat- hass 3

Tercmn- divn ve kethud-i bb- atk ve cedd

nefer 3 kuaklk 3

40

Bezdegn ve tevbi l 11

avun- divn l

Kuaklk 3 l 8

avun- Birn

avu- Yenieri

+ 1
5

ve mezbr Macar ililerinin krallarndan rikb- hmyna getrdkleri nme ile pke
altun kymet 5000 yalnz bebindir shib-i devlet hazretleri altun kymet 1000 yalnz
bindir. [26b] Badeh Dobrevnik ilisine ve tercmn- dvna birer kuaklk ve alt
nefer etbna alt al hilat giydirlp, ili ile tercmn ier girp mukaddem
hazinelerin dahi Edrenede iken teslm itmeleriyle, bu defa drt yalduzl sm naln
pkeleri olmala marz- rikb- hmyn klunup onlar dahi zemn-bs idp, tara
kup, avular ile menzillerine gittiler. Badeh shib-i devlet hazretleri dahi huzr-
hmyndan kup ota- llerine azmet buyurdular ve badeh Adana Belerbeisi
Emr Paa alay gtrp pdihmzdan bir hilat- hasl-hass ve shib-i devletden dahi
bir hilat- hassl-hass giyp ve yedi nefer demine kuaklk ve drt la ilbs olundu
ve alayda kendsyle olan tevbii be yz neferdr badeh Bolu Beyi Hseyin Beyin
alay gsterp huzr- hmynda bir hilat- hass ve sadr- l huzrunda dahi bir hilat-
hass giyp ve iki nefer demine iki kuaklk ve bir al hilat giydirildi ve silahdr ktibi
Ramazn Efendiye rikb- hmyn defterdr kimakml in huzr- sadr- lde
bir hilat- hass ilbs olund ve avuba Mehmed Aaya shib-i devlet hazretleri
ukaya kaplu bir semmr krk giydrp rikbda kalmak fermn olund ve badel-asr
ota- sadr- lde mkemmel dvn oldu. Nefer 400 drt yzdr.
Zemun alay Emr Paa Alay Hseyin Be ?

Yevms-sebt f 11Ca sene oturak

Yevm-i mezbrda silahdr ktibi in Yakb Efendiye kuaklk ve Ahmed Aaya
ordu avubal in hilat- hass ve Beyliki Nazmi Efendiye rikbda reis
kimakml in bir hilat kuaklk ilbs olund ve topu oca seksen pre h top
ile Zemun sahrsna nakleylediler ve havayla dahi krk pre h Osek nm mahalle
yolland. Ve bu gn ziyde tozlu bir rzgr esdi.

Yevml-ehad oturak f 12 Ca sene

Yevm-i mezbrda pdihmz ve hazret-i sadr- l tehz-i htr- erfleri in birer
tarafa azmet buyurdu. Ve yenieri aasnn t Zemun sahrsna naklolundu.

41

Yevml-isneyn oturak f 13 Ca sene

Yevm-i mezbrda dergh- l yenierileri sefer alay birle kprden gep Zemun
sahrsna nzl ittiler. Bu alayda elli sekiz oda? var idi. Baz yzer yzer ellier neferl
bazlar krkar ellier altmar neferl ber-vech-i tahmin yedi sekiz bin nefer ancak var
idi dediler ve pdihmz ordu kenarnda olan kasrdan ve sadr- l hazretleri dahi
civrnda olan kasrdan seyreylediler. [27a] Badeh shib-i devlet hazretleri evketl
pdihmza mezbr kasrda tertb-i ziyfet buyurd ve pehlivnlar gelp vakt-i asra
dein meks eylediler ve sbka vlide kethdas Hamza Efendiyi Haznedr Hasan Aa
huzr- sadr- lye davet idp geldikde vezret krk ihsn olunup badeh shib-i
devlet hazretlerinin matarac ve aknc? ve atrlar nne dp, ehirde menzline
ilettiler.

Yevms-selse oturak f 14 Ca sene

Yevm-i mezbrda yine mezkr Macar ilisi dest-bs- sadr- l idp, nefer ililere ve
tercmn- dvna ve atk ve cedd kapu kethdlarna birer kuaklk ve beyzdesine
al hilat giydirildi. er erkede buludu. Ne in id malmumuz deildir ve
badel-asr Neme tarafndan ahz olunmu bir dil getrdler. Getrenlere al hilat
giydirildi. Ve drs-sade aasndan sadr- l hazretlerine yedi res semend-i khpeyker bir mkemmel pusatyla pke ve emr ve krk ve boa hediyye gelmekle,
getrenlere hass ve kuaklk hilat ilbs olundu.

Yevml-erba oturak f 15 Ca
Yevm-i mezbrda Kanijeden Seydi-zde tarafndan yedi nefer dil gelmekle serhad
aasna bir hilat- hass ve paann demlerine alt kuaklk hilat ilbs olundu. Ve Hocaolu Hasan Paa tarafndan dahi dem gelmekle mezbra bir kuaklk ve Kapu
Kethds Hasan Aaya bir hilat- hass giydirildi. Ve pdihmz ehirde olmala
badez-zuhr sadr- l hazretlerini huzr- hmynuna davet buyurup geldikden
sonra teberdrn sary- atkden Kalaylkoz Ahmed Aaya Cidde Beylii in hilat-
hassl-hass ilbs olundu ve Kimakm brhm Paa Hazretlerine rikb- hmynda
sadret-i uzm kaymakamln huzr- hmynda bir semmr krk ve huzr- sadr-
lde bir semmr krk ilbs olund ve Hamza Paaya sanca- erf mr-alem aa bu
gn teslm eyledi. Mutd zre terft mcibince cmle avaidi erbbna virildi.

42

Yevml-hams teslm-i sancak- erf f 16 Ca

Yevm-i mezbr- nusret-mestrda sanca- resl-i ekrem sallallhu Tel aleyhi
vesellem evketl pdih- lem-penh hazretleri, devletl vekl-i mutlak ve serdr-
karnl-nusret hazretlerine kend mbrek himmet-i kerem-i pey-vesteleriyle teslm ve
Neme seferine serdr- muzaffer tayn buyurmudur. Bu tertb zre evvel dergh- l
yenierilerini Zemunda olmalaryla seher umm zre tabl u lem ve esbb alay-
muhteemleriyle pigh- ota- sadr- lye gelmeleri fermn olundu. Anlar dahi vakt-i
mezbrda hzr olunup ota- hmyn nnde olan legleg adrndan ota- sadr- l
pighnda vk legleg adrna gelince iki cnibde mretteb ve mkemmel elbise-i
silahlaryla tfenklerine dayanup durdular. Onlarn ardnda siph ve silahdr oca turd.
Siph ve silahdr aas ser--ser nimtane ve selm ve alvar ve trke ve erkesi ile ota hmyna karb mahalde durdular. Ve cebeci, topu nefert dahi krmz fes ve bar?
yelekleriyle ve bayraklaryla [27b] onlarn ardnda piyde sekbnlar krmz bar?
yelekleri ve klc ve tfenkleriyle top olup durdular. Ser-eme beg dahi anda idi ve alt
yannda yenieri ve sipah, ardnda bir mikdr atlu sekbn bu berberlikde gnll
bayraklaryla ve alay libslaryla at stnde durdular. Bu aralkda eyhlislm ve Vn
Efendi, vzer ve ninc ota- hmynun kurbunda taraf- yesrda kurulan erkede
oturup kudm- hazret-i sadr- lye mterakkb oldular. Shib-i devletin t ve bayrak
direkleri ve mehterhne ve sancak hzr old. Badeh Haseki Aa evketl pdih-
kiver-sitn tarafndan gelp shib-i devlet hazretlerin huzr- hmyna davet
buyurdu. Ol mahalde der-akab bor alnd. Shib-i devlet hazretlerinin avat zerre ve
trke ile cmleden iler ve badeh gedkl mteferrika ve avun badeh dvn
hceleri alay pusatlaryla badeh defterdr ve reis efendi selm ve erkn krk ve
kolak ve trke ve alvar ve erkes ile dvn rahtl ve abayla ata svr olup avub
aa selm ve seyr ser--ser nimtne ve trke ve alvar ve erkesiyle ortada yryp
badeh solaklardan ve peyklerden on beer alay pusatlaryla badeh atrn- sadr- l
krmz db kantura ve yaldzl taslaryla Matarac Bey tfenki t- ah ile yryp
devletl asf- Cem-ikbl selm ve erkn krke ve trke ve alvar ve erkesle dvna
rahtl abyili ata svar olup; akabinde silahdr ve ukadr dahi skf ve erkab ve
kadfe alvar ile badeh kethdy sadr- l destr ve krk ve trke ve kolayla
evvel ve san tezkireci efendiler destr ve zerre ve kolak ve trke ile yemn [] yesr
kethdda ve badeh alem ve bayrak badeh mehterhne ve lle-ra-y zemn zamn
olarak bu alay bir ekve birle ota- hmyna doru azmet buyurdular. Tayn olunca

43

gedkl mteferrika sada ve avun solda selma durdular. Agavt dahi atlarndan
inp, shib-i devlet hazretlerinin nnce yrdler. Bb- ota- hmyna vsl
oldukda mr-alem ve dergh- l kapucubalar selm ve erkn yenl krk ile smn ve
degnekleriyle ittik idp, yemnde ve kethdy- bevvbn ve mir-hr aalar selm ve
erkn krkleriyle ortada ve atirn- ehriyr mor kavuk zre krmz al mkaddemler
sarunup, zerinde murassa sorgularyla ve gaddare ve haner ve kuaklaryla yeil atlas
kaftanlaryla yesrda ve kapuaalar karu kapu dibinde [28a] ve eyhlislm ve vzer
ve Vn Efendi ve sadreyn ve ninc erkeden tara kup, mnteh-y selm- sf
oldlar. Shib-i devlet hazretleri dahi otakndan kup ota- hmyna gelince bu cmle
hzr olanlara cevhir-p- selm olarak mezkr erke yannda atndan inp erkeye
terf-i nzl buyurdular. Biraz meksden sonra taraf- ehriyrden kapu aas bir
mcevher emr ve haznederba dahi asas iki yz elli guru olmu ser--ser nimtane
kaplu bir semmur krk ve trke ve alvar ve erkesi getrp erke yannda shib-i
devlet in mahss kurulan adrda tuttular. Badeh kethdy- bevvbn ve avub
varup shib-i devlet, Buyurun didkde kalkup adra terf buyurdu. Kethd-y
bevvbn sol koltuunda ve avuba sa koltuunda idi. adrda mezkr semmur ve
alvar ve erkesiyi giyp ve emr ve trke kuanp hzr oldukda silahdr aa kup
huzr- hmyna davet eyledi. Anlar dahi sadetle huzr- ehriyrye varup zeminbs idp, el balayup aya zre durd. Ol mahalde pdihmz sedir zre oturup
ayaklarn uzadup vezrleri zre krmz ihrm konmudu. Shib-i devletin ier girdiin
grd ibi mrun-ileyhe ikrmen edeb riayet buyurup ayaklarn ekdiler. ehzde
hazretleri dahi taraf- yemnde pdihmzn omuzlar berberinde tahta dayanm aya
zre dururd. Elbette yannda drs-sade aas dahi altnda kapu aas haznedrba,
kilerciba ve kapu aalar dururlard. Ve sol tarafda silahdr ve ukadr ve rikbdr
durup sir i aalar dahi el arka dururlard. Badeh evketl pdihmz hazretleri
dahi baz kelimt- iltifat-miz-i ahne birle shib-i devlete hitb- mstetb- ....
silahdr aa ve ukadr aa iki murassa sorgu getrp shib-i devletin selmsi zre
takdlar. Sorgu taklmazdan evvel eyhlislm ve Vn Efendi huzr- hmyna
davet olundlar. eyhlislm varup pdihmzn dest-i mbreklerin bs idp shib-i
devletin alt yannda durd. Vn Efendi dahi [28b] varup dest-bs idp taht yannda
oturdu. Badeh sorgular sokuldu, ol mhlde eyhlislm ile Vn Efendiye birer
ukaya kaplu semr krk giydirildi. Shib-i devlet dahi sorgudan sonra tekrr dmenbs idp pdihmz dahi sanck- erfi mbrek eline alup bs idp vekl-i mutlak

44

guuna teslm-i emnet eyledi ve sefer-i humyna memr olan kullarna serdr nasb
eyledi. Shib-i devlet dahi hezr huzla alup omuz zre tutar iken eyh Vn Efendi
duya balayup tamm oldukda serdr- ekrem hzretleri temenn buyurup sanca-
erfi yalnz kendsi tara karup, sipah ve silahdr aasn elinden alup imm- sadr-
lye at stnde teslm eylediler. Shib-i devlet, kapu yannda iskemle zre karr eyledi
ve eyhlislm ve Vn Efendi ve vzer yanna gitti. Siph ve silahdrdan be nefer
kimesne ve sancakdr imm efendinin yemn yesrnda kendsyle maan on iki nefer
tilvet-i erf idp, tamam oldukda sancakdr du eyledi. Badeh shib-i devlet
hazretleri mrhr- evvel ata bindirp eyhlislm ile at ba beraber ve vzer ve Vn
Efendi ve sadreyn ve ninc vesir erkn- saltanat cmleten nne dp, imm
efendi sanca- erf shib-i devletin nnde gtrp ve trn- ehriyr nnce
yryp bu tantana-i lem-i r ve bu alay- evket-nm birle ota- llerine gelp
eyhlislm ve Vn Efendi ve vzer ier erkeye girp, yenieri aas ba adrda
iskemle yannda durup hazret-i destr ekrem atndan indrp, koltuuna girp, iskemle
zerinde karr buyurdu. Yenieri aas iptid dmen-bs eyledi. Badeh kul kethds
dmen-bs idp, sol tarafnda turdlar. Badeh cmle yenieri halk dmen-bs idp
tamm oldukda tekrr aa ve kethd dmen-bs idp gittiler. Aa mretteb alay ile
mehter hanesin aldrarak karu Zemun sahrsna r-be-rh oldlar. Badeh dergh- l
kapucubalar badeh siph ve silahdr oca badeh cebeci ve top oca badeh
dvn hceleri badeh trba ve kethds dmen-bs idp sol tarafda turdlar.
trlar cmlesi dmen-bs idp trbaya ve kethdsna birer hilat- has giydirilp
ve avuna dahi bir kuaklk hilat virlp ve iki kise guru ve iki uka iki kuma [29a]
ihsn olund. Badeh avu ba dvn avularyla dmen-bs idp tamm olduktan
sonra shib-i devlet kalkup ierye azmet buyurdlar ve libsn diktirp vzer ve
ulem ile oturdlar. Kahve ve erbet ve buhurdan sonra kimakm paa ve sadreyn
efendiler cmleden evvel kalkup gittiler. Badeh Mushib Paa hazretlerine bir semmr
krk giydirlp onlar dahi revne oldlar. Badeh eyhlislm efendiye ve Vn
Efendiye ukaya kaplu birer semmr krk giydirlp anlar dahi gittiler. Badeh hassa
mehter basna surnazen bana ve duc sancakdra birer kuaklk hilat ilbs olund
ve solaklara ve peyklere ve kapuculara sureler ihsn olund.

45

Beyn- Hakkat- Sanck- erf

bu sanca- erf aslnda bir kta olup, Fatih-i Msr Sultn Selm Hn hazretlerine
haber virp, tevtr ile peygamberimiz hazretlerinin oldu msbetdir.smi Ukbdr.
Siyh u sofdandr. Vk olan seferlere bile gtresz diy nmesinde tasrh ider.
Baz seyrde dahi Ukb nm sanca- erf old mukarrerdir. Mrr- zamanla icra-i
erfesini mteferrik olmakla devlet-i aliyyede aslna gre sanca- erf iledilp, her
birine ikier er kta bakiye olunup sancak itmilerdir. dahi bir resimdedir. Biri
serdrlara virlr ve biri mevkib-i hmynladr ve biri dahi hazne-i hmynda
mahfuzdur ve bu gn badel-asr evketl pdihm hazretleri teberrken ve
teyemmnen Kabe-i mkerreme-i erefuha? Allahu tel mrhr- evvel Sleymn
Aa ile shib-i devlet hazretlerine irsl buyurd. Shib-i devlet hazretleri Sleymn
Aaya ukaya kaplu bir semmr krk ilbs buyurd.

Beyn- Hakkat- Mifth

Sultn Murd-merhm Badada gitmezden mukaddem erf-i Mekke-i mkerreme bir
gice rysnda mhede ider ki, sultn- enbiy sallallahu tel aleyhi vesellem ihryr- gzn rdvnullhu tel aleyhim ecmn ile mtemessil? Olup, Bu mifth-
Kabeyi sultn- zamna gnder. Sefere bile gtre. Badeh Acem feth olduktan sonra
yanlarnda hfzolunup bir yere asker gndermek iktiz eyledikde sulehdan bir
kimesneye teslm olunup bile gtrle diy iret-i aliyye-i nebeviyye sudr itmekle
Menufi? nm bir kimesne ile erf dahi mezkr mifth Sultn Murd- merhuma
gnderirler. Acem seferine bile gtrmler. Badeh has oda haznesine konulmu.
Tahrr-i hazne de zuhr itmein defterdr efendi [29b] Bu mifth- erf dlbend
aalarnn hfznda hrka-i erf yannda maan olmak mnasiptir demi. Hl bir zerduht? kse iinde ki, bin krk tarihinde yaplmtr, mahfuz idi. Bu mifth ol mifthdr
ki zikr olund.

Yevml-cuma f 17 Ca sene minhu

Yevm-i mezbrda sadr- l, huzr- hmyna davet olund. Ve Hamza Paa dahi
gelp, rikb- hmyna yz srp, Msr hkmeti ihsn olund ve ser--sere kaplu
semmur krk ilbas olund. Badeh Dobrevnikin bunda kalan ilisi gelp telhisi aaya
hassl-hass ve ili ve tercmn- dvna kuaklk ve tevbiine yedi al hilatlar
giydrlp, huzr- hmyna varup, zemn-bs idp pkelerin arz idp, kup, yine

46

menzillerine avular ile revne oldular. Badeh Dobrein ilisi istikbl in gelp,
kendye ve tercmn- dvna iki kuaklk ve tbiine al ve telhisi aaya bir
hassl-hass hilat giydirlp, anlar dahi kapu yannda zemn-bs idp pkelerin arz
idp kup gittiler. Badeh shib-i devlet hazretleri dahi zemn-bs idp ota- llerine
terf buyurdular. Ve bu gn bamuhsebeci Mehemmed Efendi tekrren matbah emni
olup huzr- sadr- lde hilat- hass giydirildi. Ve Kamanie muhfz Abdi Paa kapu
kethdas Ali Aa iki sevb hassl-hass ile Macar Kral Tkeli mreyi ierye sefere
dvet in r-be-rh old. Ve mushib paa tarafndan shib-i devlet hazretlerine esb-i
mkemmel ve boa pke gelmekle getrenlere bir hs ve iki kuaklk ve l
giydirildi. Ve bu gn Anadolu Belerbeisi Osmn Paazde Ahmed Paa alay gsterp
iki hassl-hass ve kuaklk ve drt al hilatlar giydirildi ve mm-ileyhin alay add
olunup cmle bin beyz nefer adam var idi.
Saruca ve sekban

Piyde sekban

Bayrak 24

bayrak 5

Nefer 1000

nefer 250

hddm ve agavt

Tatarn piyde ile sekbn

Tatarn bayrak 1
nefer 30

Yekn neferen 1500

Nefer 220

Frengi atlas topluk 18 Frengi hre topluk 10 Frengi kta topluk 2

yalduz sim tabak 13

kfr mum adet 12

Oturak der menzil-i Belgrad Yevms-sebt Der Menzil-i Zemun f 18 Ca sene

minhu sat 2
[30a] Dobrain ilisinin huzr- hmyna arz olunan pkeidir
Nn- kebr 12 sm kl kabza 1 uka-i Brankol 1 uka-i ngiltere araba 1
Yevm-i mezbrda seher hareket olunmazdan mukaddem ordu-y hmyn kdl in
fetv emni olan brhim Efendiye huzr- sadr- lde hilat- hass giydirildi. Badeh
devletl serdr- zafer-ir hazretleri svr- semend-i nzende-reftr olup nehr-i
Savadan gzr ve sadetle brgh- nusret-medrnda karr buyurd. Bu tertb zre:
Evvel eyhlislm ve Mushib Mustaf Paa ve Kaymakam brhim Paa ve Nianc
smil Paa ve sadreyn efendiler vakt-i tul- emsde ota- sadr- lde hazr ve
hareket-i serdr- ekreme nzr oldlar. Shib-i devlet hazretleri dahi kallv ve erkn

47

yenli krk ve emr ve trke ve alvar ve erkesi ile vzer-i izm dahi hemnn ve
eyhlislm ve sadreyn rfleriyle ve nianc ve defterdr ve reis efendi ve avuba aa
selm ve erkan yenli krk ve tirke ve alvar ve erkesi ile dvn-rahtl abyl ata svr
oldlar ve silahdr ve ukadr- sadr- l skf ve sim kuak ve erkb ve alvar ile
trba pern ve dib kantura ve atrlar sim yalduzl ta ve diba kanturalar ile vesir
tevbi-i endern ve brn cem-i gafir-i cem olup mretteb ve mzeyyen alay ile
kprden gep ve yenieri aas ve ocak halk kpr banda tarafeynde mde-i selm
olup shib-i devlet aa hazretlerine selm virdi gibi selmn alup ve vzer gitti
mahalle gelp, ota- sadr- lye maan geldikden sonra sadr- l hazretlerini atdan
indirp, koltuuna ier erkesine gtrd. Badeh vzer-i izm ve lem-i kirm
oturup tam ve kahve ve erbet ve buhurdan sonra herbiri ved idp, kimmakm
paa hazretleri bir iki saat mikdr dahi meks ile badeh anlar dahi revne old ve
badel-asr pigh- ota- sadr- lde nevbet-i sf alnd. Badeh avuba Vekli
Ahmed Aa mrifetiyle dvn olup, umr- ibdullah grildi. Ve Gazzz Hasan Aaya
ve mimra itmm- tamr-i cisr in hilat- hass ve kuaklk hilatlar ilbs olund.
Mezbr Hasan Aa, Sava zerinde olan cisrin tonbaz? zerinde olan mceddeden ve
tirak? stnde olan tamr eyledi.

Yevml-ehad [30b] oturak f 19 sene 1094

Yevm-i mezbrda Bamuhsebeci Mehmed Efendiye tekrr matbah emaneti ve Yusuf
Efendiye bamuhsebecilik tevch olunup iki hilat- hass ilbs olund. Ve Belgrad
sefyini kapudan Aliye bir l hilat giydirildi. Ve bu gn shib-i devlet hazretlerin
otan ardnda bir yksek yerde syebn kurulup anda terf buyurdlar. Ve iczet in
Dobrevnik ilisi dmen-bs- sadr- l idp kendsine kuaklk ve tercmn- divna
kuaklk ve tevbiine be l hilatlar giydirlp gitdiler. Bu mahalde shib-i devlet
destr ile idi, ancak iskemle zre cls buyurmu idi. Ve bunda devletde kalacak ilisi
dahi dest-bs idp, kendsine ve tercmna kuaklk ve tevbiine be l hilatlar
giydirlp, anlar dahi gitti. Badeh Dobrein ilisi dahi dmen-bs idp, kendsne
kuaklk hilatlar giydirildi. Badeh Msr Valisi Hamza Paa hazretleri gelp, dest-bs sadr- l idp gitdi. Ve orduda min avuuna kuaklk ve ktib avuna kuaklk
huzr- sadr- lde giydirildi.

48

Yevml-isneyn oturak f 20 Ca
Yevm-i merkmda evketl pdihmz hazretleri serdr- ekrem hazretlerin ziyret ile
mecburl-htr buyurup kend harem-i muhteremi aalarna menzil ciridi atdurup
elendi ve badeh huzr- hmyna tam gelp, ziyafetden sonra evketl
pdihmza be kere ake ve boha ve mkemmel pusatl bir demr kr ksrak ve
ehzde efendiye dahi mkemmel pusatl kla at pke ekp evketle svr olup, depe
kurbunda Sava suyuna varnca binp, badeh sandala girp, Belgrad iskelesine revne
oldu ve hddm- harem-i hmyn ve ekser agavt karadan gitdiler ziyfet-i mezbrede
hddm- matbah ve hr- sadr- lye ol hilat- mtenevvia ilbs buyurdu.
Ber-y hddm- sadr- l

Bery- hddm- sadr- l

Hilat- hassl-hass 3

hilat- hass
hilat kuaklk 8
hilat- l 1

Yevms-selse oturak f 21 Ca sene

Yevm-i mezbrda dahi evketl pdih- kiver-sitn hazretleri Diyarbekir Valisi Kara
Mehmed Paa alayn seyretmek zre syebn- hazret-i sadr- lye terf-i hmyn
buyurdlar. Evvel sat drde vardukda Sava suyu zerinden sandal- hmyn zhir-i
nmayn old ve agavt ve kethd ve reis ve tezkereciler ve avuba bil-cmle
bayrn aasnda reh-gzar- ehriyr el balayup kudmuna mterakkb oldlar.
Ancak kethd ve reis efendi ve avuba ve yeen beg agavtn st yannda bakaca
selma turdlar. Shib-i devlet dahi bir kr ksraa svr olup su kenarna varup indi.
Sandal- ehriyr dahi kenara yanadkda [31a] sadr- l hazretlerine iltift- selmbah buyurup shib-i devlet dahi zemn-bs idp, sandaldan koltuuna girp kendi
bindgi kr ksraa svr eyledi. Ve ehzde efendi dahi bir kr ata svar oldu. Shib-i
devlet dahi bir har brgre binp, nnce yryerek bly- Peteye azmet buyurdular.
Kethd Be ve Reis Efendi vesir maan selm duranlarn mukbiline vsl oldukda
selm virp, anlar dahi inhita- r-i selm gsterdikden sonra seirdip pdihmz
nnce piyde depeye kup, anda dahi tekrr selma turdlar. Pdih Ravna-i erf-i
syebn nne terf buyurup anda dahi tekrr selm virp, shib-i devlet hazretleri
koltuuna girp atndan indirdi. ehriyr- gerdn-vakr hazretleri dahi makarr-
sadet-keserlerinde karr buyurup, buuk satden sonra Kara Mehmed Paa alay
aadan zhir oldukda shib-i devlet kend otana azmet buyurup, syebn kurbunda

49

tertb-i dvn ile iskemle zre oturup alaya mterakkb old. Kara Mehmed Paa dahi
huzr- hmyna geldkde atndan nzl ve zemn-bs idp, kendye semmr kaplu
hilat- ser-ser giydirildi. Badeh huzr- sadr- lye geldikde tlar kurbunda atndan
inp gelp, hezr huz ile dmen-bs- sadr- l anda dahi bize semmr kaplu hilat-
ser--ser giydrp sofa altnda vaz olunan iskemle zre oturdu. Agavtna alt kuaklk
ve alt al giydrlp, tamam oldukda Mehmed Paa dahi kalkup tekrr dmen-bs-
saf idp kup gitti. Badeh shib-i devlet hazretleri dahi kalkup ierye gidp salt-
zuhrdan sonra yine huzr- hmyna azmet buyurdu. Ve tam dahi hzr olman
huzr- hmyna simt- saf kede klnup badeh pdihmz mezkr kr ksra
pke ekp, evketle svr olup, shib-i devlet dahi nnce yryp pdihmz
sandala svr oldular. Shib-i devlet hazretleri tekrr syebna kmayup ordu-y
hmyn kenarnda get gzr badeh yine varup syebnda karr buyurdu. Ve
badel-asr Komaran tarafndan bel aasn ve drt nefer bir dil gtrmeleriyle
gtrenlere iki kuaklk ve l hilat giydirildi. [31b] Ve Egri Aalarna dahi hediye
gtrmeleriyle iki kuaklk ve iki l giydirildi ve Silistre Valisi Mustaf Paa ve Sivas
Belerbei Halil Paa gelp dmen-bs- sadr- l idp, yine direlerine gittiler.

Yevml-erba oturak f 22 Ca sene

Bu gn badel-asr Tkeli mre tarafndan gelen ililer nmelerin alup gitmek in desbs- hazret-i sadr- l eylediler. Shib-i devlet mezkr syebndan destr ile iskemle
zerine oturup bir mikdr sul ve cevbdan sonra nmesi virlp, hilatlar ilbs olunup
menzillerine avularyla r-be-rh oldlar.

Yevml-hams oturak 23 Ca sene

Bu gn dahi paalarn alayn seyr itmek in nesak- sbk zre evketl pdihmz
hazretleri Sava suyu zerinden sandal ile gelp, syebn- sadr- lde terf-i cls
buyurdu. Alaylar zhir oldukda shib-i devlet kend otana gitti. Evvel Silistre Valisi
Vezir Mustaf Paa badeh Sivas Belerbeisi Hall Paa badeh Mara
Belerbelerine Ahmed Paa alay gsterdi. Badeh sadr- l-kadr hazretleri yine
huzr- hmyna azmet buyurup ahama karb pdihmz dahi yine sandal ile brgh- gerdn.. revn old. Shib-i devlet bu gn selm ve erkn krkyle ve reis
efendi ve avuba dahi selm ve erkn krkyle Silistre Valisi idiler Vezr Mustaf
Paa hazretlerine huzr- hmyna ve huzr- sadr- lde bir hilata kaplu semmr

50

krk ilbs olunup ve alt kuaklk ve alt l hilatlar etblarna ilbs olund ve Sivas ve
Mara Beylerbeylerine dahi huzr- hmynda ve huzr- sadr- lde hssl-hass
olmak zre hilatlar ve etblarna alt kuaklk ve sekiz l hilatlar ilbs olund.

Yevml-cuma oturak f 24 Ca sene

Yevm-i mezbrda dahi sadetl vezr-i mkerrem Kimakm brhim Paa ve devletl
serdr- ekrem-i nusret-tevem hazretlerin ziyret in gelp, ahama dein meks
eylemidir.
Bery- Osmn Aa i sipah.. kethd-i Osmnpaazade hilat- hass 1
Bery- Merdumn- Osmnpaazde.. hilat- kuaklk 2 hilat- l 2

Yevms-sebt oturak f 25 Ca sene

Yevm-i mezbrda dahi evketl, kermetl pdih- ferite nihd hazretleri vekl-i
mutlak olan vezir-i azm ve serdr- ekrem Mustaf Paa yessarallahu mayea?
hazretlerin ziyret-i ved in syebna terf buyurup badel-asr taam tenvl
buyurup, pke arz olunduktan sonra sadr- l hazretlerine bir hilat- semmr ilbs
buyrulup hddm- matbah ve hr- safiye dahi mutd zre hilatlar giydirildi.
Badeh inyetl pdihmz serdr- ekrem hazretlerin Allaha smarlayup [32a] yine
sandala binp mekn- huld-iynna azimet-i hmyn buyurdu. Badeh serhadller
bir dil getrmeleriyle huzr- sadr- lde hilat ilbs olund.

Yevml-ehad oturak f 26 Ca
Yevm-i mezbrda Teke Paas Arap Ali Paa ve Eskiehir Begi brhim Bey alay
gtrd. Shib-i devlet destr ile idi kallv giymedi. Ve bu gn faziletl eyhlislm
efendi ve Kimmakm brhim Paa ve imm- evvel-i ehriyr ve avuba
Mehemmed Aa vesir rikbda vekl olanlar ziyret ve tey-i hazret-i serdr- ekrem
in gelp; bu gice orduda herbiri bir yerde msaferetde oldlar. Ve eyhlislm in
shib-i devletin obasnn sanda ve brhm Paa in solunda birer oba kurulup anda
gecelediler. Ve Kara Mehmed Paadan shib-i devlet hazretlerine pke gelp, bidin
Aaya ve tbiine ve Halil Paadan dahi taraf- asfye hediyye gelmekle tevbine
hilatlar giydirildi.

51

Yevml-isneyn der menzil-i Velika sat 3 f 27 Ca sat 4

Yevm-i mezbrda sadetl ve nusretl serdr- zafer-girdr ve destr- Cem-iktidr
hazretleri mretteb ve mzeyyen alay- evket-medr birle menzil-i sahr-y Zemundan
hareket buyurdu. eyhlislm Efendi serdr- ekrem-i saf-nvn ile hem-inn idi. Bu
tertib zre bir buuk satlik menzilde yemeklie terf buyurdlar. Badet-tam
eyhlislm efendiye beyaz sofa kaplu bir semmr krk ve Kimmakm brhim
Paaya dahi semmr krk ilbs buyurup, anlar dahi ved idp, ger Belgrada avdet
eyledkden sonra shib-i devlet hazretleri dahi menzil-i mezbra tevch-i inn- azmet
buyurd. Allahu tel hazretleri sunf- feth zafere makrn eyleye! Bu gn shib-i
sadet hazretleri mutd zre kallv ve erkn krk ve tirke ve alvar ve erkesi ve
reis efendi ve avuba vesir ahal-i dvn bil-cmle mretteb alay libslaryla idiler.
Bir mertebe znetli alay olmudur ki, tabr olunmaz. Hazret-i Br vcd- erfini
hatlardan hfzeyleye! Ve sbka Msr askeri ihrcn giden Mrhr- Sn Ali Aa
gelp, dmen-bs- sadr- l ile merref old ve menzil-i mezbrun akarsuyu
olmadndan kuyu suyundan istiml olund. Askere kadar kifaye bulund. Ancak
iilmege endn slih deil idi.

Yevms-selse der menzil-i Barka f 28 Ca sene sat 5

[32b]Yevm-i mezbrda be buuk satde menzil-i merkmda nzl olundu. Bu menzil
ekseri me-zr ve tenk olman adrlar mzyaka zre kuruldu. Ve Mara
Beylerbeyinden ve Teke Paas Ali Paadan sadr- l hazretleri in at pke geldi ve
etblarna hilatlar giydirildi.

Yevml-erba Metrofa f 29 Ca sene sat 2

Yevm-i mezbrda tertb-i alay birle Metrofa menziline vusl myesser old. Ve
defterdr efendi menzil-i mezbra gelindikten sonra askerin umm- zhiresin ve
mhimmt- seferne grmek in be on demiyle Oseke mteveccih olup gitti. Ve bu
gn ziydesiyle harr- cier-sz- fitb dern- brn- asker ve devvb pr-tef? u tb
eyledi.

52

Yevml-hams oturak f selh-i Ca sene

Yevm-i mezbrda Metrofa menzilinde oturk old ve kulukdan sonra tabrden hric
scak old. Shib-i devlet hazretleri nehr-i Sava kenrna syebn kurdurup sadetle
terf buyurup ikindiden mukaddem yine gelp ota- llerine dvn eyledi.

Yevml-cuma oturk f gurre-i C

Yevm-i mezbrda shib-i devlet hazretleri dvn ittikden sonra yine syebn olundu
mahalle azmet buyurd. Ve bu menzilde Ser-eme Kara Mehmed Paann
blkbalarndan birinin bil-crm kulan kesp badeh eran kss hkm olundukda
araya msellihn girp alt yz gurua sulh eylediler ve biri dahi yourt pazarnda niz
idp bak ile yourtuyu ldrp ahz olundukda hkim-i vakt an dahi meydnda
boyun urdurup riyet-i hkm-i kss eyledi.

Yevms-sebt der menzil-i Metrofa Fi 2 C sat 3

Yevm-i mezbrda nc satde menzil-i merkma vusl ve gyetle ayrlu yire nuzl
myesser old. Bu menzilin dahi akarsuyu olmayup kuyular kazdrlmd. Ve bu gn
yolda gelrken ziydesiyle rd berk ve ahama karb bir buuk sat yamur yad ve
Seydizde tarafndan ve Peev serhadllerinden diller gelp hilatlar giydirildi.

Yevml-ehad der menzil-i Tavarnik? f 3 C sat 4

Yevm-i mezbrda menzilden hareket olunup yemeklie gelince zemn ve sumn
perde-i sehb puide kld. [33a] Ve bu menzilde dahi akarsu olmamala kuyular
suyundan istiml olundu. Ve bu gn asra karb bir mertebe iddet-i ile brn-
tkrk?-ld nzl itmidir ki, orduda olan hiym gark-b- seyl-i dery-y nmn olup
sath- bihin-ver-i zemnde bir arn mikdr kuru yer kalmad ve azm rd u berk ve
sikalar olup sadr- l aalarndan Tatar Abdullatf Aa bir hidmetkr ve bir harbendei
bir brgr ile nzl- kaza-i sumn birle sikadan ftde-i hk-i helk oldlar. Herkes
bu bbda mtehayyir ve ser-gerdn kald. Ve Mehemmed Aa ulufeciyn- yemn aas
olmala bir kuaklk hilat ilbs olund.

Yevml-isneyn der menzil-i Velkovar f 4 C sat 5

Yevm-i mezbrda Tuna suyu cisrden ubr olunup beinci satde menzile gelindi. Ve
bu gn cisirden ubrda hayli zahmet ekildi ve menzile geldkden sonra bir mikdr

53

yamur yad. Ancak vfir rad berk old ve bu menzilde tyinat cmleye iki gnlk
birden virildi. Zr Oseke varlacak menzile biriken tertb alay in iki old.

Yevms-selse der menzil-i Palanka-i Dal f 5 C sat 2

Yevm-i mezbrda Osek menziline varlacak idi. Alay husus mni old ve hava bu gn
gyetle latf ve yol dahi ziyde l idi. Ve bu gn Bolu Beyi Hseyin Beye bir t dahi
ihsn olunup huzr- sadr- lde hilat- hassl-hass giydirildi. Ve Ser-hr Frenk
Mehemmed Bey Kbrsdan gelp huzur- sadr- lde bir hilat- hass giydirildi.

Yevml-erba der menzil-i Osek f 6 C sat 5 f 23 sat Belgraddan seke

sat 22?
Yevm-i mezbrda seher mretteb ve mzeyyen alay birle mezbrda sadetl serdr-
ekrem hazretleri Osek sahrsnda vaz olunan ota- llerine terf buyurdu. Bu tertb
zre ki; yemeklikden sonra vzer-i izm ve mrimrn ve mer-y Anadolu sada ve
Rumili solda selma durup kudm- sadr- lye mterakkb oldular. Sada evvel
Anadolu Belerbeisi, alt yannda Karaman ve Sivas ve Mara beylerbeylikleri ve Kara
Mehmed Paa vesir Anadoluda olan mrimrn ve mer ve solda Rumili
Belerbeisi vesir Rumilinde olup mevcd olan vzer ve mrimrn ve mer saf
baladlar. Cmle vzer kallv giymidi. Serdr- zafer-encm sadetle tevch-i
zimm buyurup yemn [] yesrda saf- mde-i nigah- selm olan vzer ve mrimrn
ve mer-y lazme lazmetl-ikrma vesir ve yenieri ve cebeci ve topu ve agavt
ve sekbn tifesine dahi selm- izzet-bahlaryla [33b] ihtirm buyurup yenieri aas
selmn aldkda iler at srp vzer-i izm yridi mahalde yryp otaa vuslde
shib-i devleti atndan indrp ier erkeye getirdi. Badeh kup Hzr Aa
erkesinde bir mikdr rm idp tekrr huzr- sfiye davet olundukda aa efendi ve
kethd be varup dmen-bs- erfleriyle merref oldlar. Ve bu alayda shib-i devlet
kallv ve ak mnevve sof muhted kaplu kakum irazl krk ve iine krmz hre
zerre kaftan ve tirke ve emr ve alvar ve erkesi ile idi. Sir ayn- devlet dahi
mkemmel alay libsyla idiler. Ve bu gn badel-asr dvn old ve mezkrlara hilatlar
giydirildi ki, bunlardr ve cebehne zerine tyin olunan Hc Mehemmed Aaya dahi
Oseke sefneleri getrd in bir kuaklk hilat ilbs olund.
Bery- Merdumn- Serdr brhim Paa
Kuaklk 1 l 3

54

Bery- Merdumn- ameden-i hn

1 kuaklk 4 l 8
Bery- ayn- serhadlyn-kuaklk 2 l 6

Yevml-hams oturak f 7 C
Yevm-i mezbrda devlet-i sf- Cem-ch hazretleri dvn ittkden sonra kasaba-i
Oseke tevch-i inn- semend ve ledel-itibh buyurd.

Yevml-cuma oturak f 8 C
Yevm-i mezbrda Serasker brhim Paa tarafndan bkal Neme bir dil gelmekle
huzr- sadr- lde sylendikden sonra legleg adr nnde boyn uruld ve getrenlere
dahi bir hass ve bir kuaklk ve iki l hilatlar giydirildi. Ve bu gn Rumili
Belerbeisi Hasan Paa ve sa kol ve sol kol alay gsterdi kendye bir hassl-hass
nefer ve drt nefer etbna kuaklk ve be nefer etbna al hilatlar giydirildi ve
dvnda pyesini olmala sir mrimrndan iki hilat- ziyde giydirildi. Badeh
Kstendil Trhla ve Pirezrin? ve Yanyaya mutasarrf Ahmed Paa ve skb ve
Avlonya ve Dukakin ve Alcahisr ve Selnik sancaklarnn beyleri badeh Kastamonu
Paas Nili Ali Paa alay gsterdiler ve mutd zre hilatlarn giydiler ve sonra
Karaman ile Rumili kethdsna ve deftr kethdsna ve avular kethdasna birer
kuaklk hilat giydirildi. Bu cmle alay gsterdikten sonra Osek cisrinden gep karu
yakada Drava menzilinde kondlar ve Budun muhfz vezr-i mkerrem defterdr
Ahmed Paa tarafndan dvn ktibi ile mkemmel pusatl brgr

pke gelmekle

merkma huzr- sadr- lde bir kuaklk hilat giydirildi Kangr? Beyi Cn Arslan
Paa olu Hseyin Bey alay gsterdi.

[34a] Yevms-sebt oturak f 9 C ihrc- mevcib-i der sefer-i b serdr

Yevm-i mezbrda doksan drt senesinin Msr mevs? kd? bu tertib zre evvel bir
gn dodukdan sonra yenieri efendisi ve kul kethds ve baavu ve selm ve
cebecilerin kaldracak orbaclar ve bir mikdr avular ve iki bin kadar nefert maan
ota- sadr- l nne gelp efendi ve kethd ve baavu, muhzr aa erkesinde
oturdlar ve defterdr efendi marifetiyle hazineden kseler getrlp syebn altnda her
snfn ulfesi baka baka konuld ve siph ve silahdr aalar ve cebeci ve topuba
aalar dahi kethd-y sadr- l erkesinde oturdlar. Badeh otk sokaklar alup

55

tarada olan yenieri legleg adrna varnca iki saf keeleriyle? aya zre el balayup
turdlar. Badeh devletl sadr- azam efendimiz hazretlerine arz oldukda selm ve
erkn krkyle tara ba adra terf ve iskemle zre karar buyurd ve eyhlislm
avu selm- alayk alup avular dahi alkladlar. Reis efendi selm ve tezkerecileri
mcevveze ve erkn krkyle shib-i devletin sanda turdlar ve rznmeci ve babki
kulu mcevveze ile solda turdlar. Badeh yenieri efendisiyle kethdya haber alup
efendi selm ve kethd kuka giyp baavu sprge? ve Muhzr aa elenk ile gelp
sol tarafda babki kulu altnda turdlar. Baavu sada syebn altnda ve muhzr aa
solda durd. Badeh rznmeci defter okuyup ocaa virilecek kseler tamam oldukda
cmle kaldrulup sonra okud? ve kethd dmen-bs- sadr- l idp kup gittiler.
Badeh siph ve silahdr ve cebeci ve topu ve ninc ve arabaciyn top ve
mteferrika ve avuan ve mehtern- hayme ve hademe-i mevcibleri dahi bu tertb
zre herbirine virlp kethd ve ktibleri alup dmen-bs idp gittiler. Tamam oldukda
shib-i devlet hazretleri kalkup avular alklayup ier erkeye azmet buyurdlar.
Badeh siph ve silahdr in otuzar kse dmek zre fermn olunup hzr oldukda
devletl sadr- azam hazretleri kendleri tara kup dilen altm kse tamam olunca
sadr-nin old ve defterdrn iskemlede umr- lzmesi olmala ulfeye oturmayup
gitmidi. [34b]
Mevcib-i mezkr iin her snfa verilen
Hddm
240

yenieriyn

8679

150

siph

31637

140

silhdr

38018

35

cebeciyn

44085

17

topciyn

11322

ahinciyn

+ 43812

arabacyn- top

150.340

mteferrika ve avu

mehtem- haime

hademe-i hn- Tatarn

597
+3
600

Bery- Merdumn- Nili Ali Paa

..nefer 3
kuaklk 1
l 2

56

ve bu gn Kurs tarafna kapu kethds olmak zre iki nefere hilat- l 2 ve mutd
zre mevcib kdkda huzr- safde defterdr efendi kapusunda giydirilen hilatlardr.
Hilat krk Hassl-has Hilat- hass Kuaklk hilat
1

10

Yevml-ehad oturak f 10 C
Yevm-i mezbrda seher Silistre Vlisi Vezr Mustaf Paa eyleti askeriyle Osek
kprsnden gep ve Varda menziline konmudur ve bu gn siph ve silahdr
tifesine ikier kile dakk ile beer kile ar umm zhiresi verildi ulfe virilenlere aas
kapusundan tezkerelerin virp menzil tarafndan zhrelerin verirlerdi.
Bery- Memi Aa emin-i kre der.
Hilat- kuaklk 1

Yevml-isneyn oturak f 11 C
Bu gn siph ve silahdra sergi olup kulukdan vakt-i zuhra dek shib-i devlet
hazretleri taradan beynes-saltn(?) geince defterdr efendi oturd ve badel-asr
Nemenin mukaddema sitneye gelen ilisi ki, kse, kr sakall, alak boylu bir kfir
idi. czet in huzr- safiye gelp ierde direkli erkede buluup drt kelime
cevbdan sonra hilat giydirilmeyp kird-i resen-tb? gibi dnp gitti. Bu makle
sefer olan kral ilisine izin virldikde hilat giydirilmez. Zr vaktinize hzr olun
dimekdir. Badeh shib-i devlet [35a] tara kup mkemmel divn old.

Yevms-selse oturak f 12 C
Yevm-i mezbrda yine sergi olup sadetl shib-i devlet hazretleri beynes-seltn
olunca sergiden sadr-nin olup badeh kirazlk baesine azimet ve maribden sonra
avdet buyurd.

Yevml-erba oturak f 13 C
Yevm-i mezbrda yine shib-i devlet hazretleri sergiye kup badeh am Vlisi
Hseyin Paa ve Haleb Belerbeisi Bekir Paa alaysz gelp dmen-bs- hazret-i sadr l eylediler. Ve Hzr Paadan devletl sadr- azam hazretlerine pke bir donanm
ve bir yelkendiz? at geldi. Ve Hzr Paa kapu kethdsna bir hassl-hass ve etbna
bir kuaklk ve iki l hilatlar ilbs olund.

57

Yevml-hams f 14 C Kurs Kral Tkeli mrenin orduya geldiidir

Mukaddem mh- cemziyel-evvelin on birinci cuma gn ki, Kurs Kral Tkeli
mreyi ordu-yu hmyna davet in iki top hilat- hassl-hass ile Kamanie
Muhfz Abdurrahmn Paa, Kapu Kethds Ali Aa irsl olunmud. Ve bu gn gelp
eref-i dmen-bs- sadr- ekrem ile km-rev bu tertb zre old: Evvel bu gn seher
devletl shib-i devlet hazretlerinin del ve gnll ve otuz kadar dvn avular ve
avuba ve siph ve silahdr aalar ve tercmn- dvn bir azm alay olup kral-
mezkru getrmee gittiler ve shib-i devlet hazretleri taraf- erflerinden serracba ile
mkemmel dvn rahtl abyili bir at dahi irsl olund. Ve sat mikdr menzil
gitdiklerinde Tercmn- Dvn Aleksandere ilerye buyurup kral- mezbr dahi
hintayna binmi karudan gelp tercmn ile grdkde tercmn hintova alup shibi devlet tarafndan gnderilen mezkur at kendye karu gidp kral dahi hintadan kup
ata binp alayla tertibine seyre borularn ve surnalarn ve tabllarn aldrarak ota-
sadr- lye doru mteveccih old. Ber tarafda dahi otak kapusundan syebn altna
varnca
y

iki

saf

muhzr

aa

yoldalar

kieleriyle

ve

vcibr-re

ve kapucba aalar ve mteferrik ve avun selm durur eklinde syebn

altndan direkli erke soka kapusuna varnca hzr oldlar. Orduya dhil
olduklarnda ilerde shib-i devletin del ve gnllleri gelp legleg adr nnde atlar
zre durdular. Badeh kraln demleri [35b] alaca bayrak ile nefr ve nakkrelerine
ve lle virerek gelp ve del ve gnlllerin nne dizildiler. Badeh kraln alt reisi
mkemmel pusatl abyla yedekleri badeh iki alaca bayrak ile bir byk krmz db
bayra ekildi. Badeh avular ve mbiri Ali Aa badeh avuba ile siphlar
aas kral- merkmu ortaya alup otak kapusundan atndan inp avuba ve selm
aas ve avular nne dp ier girdiler. Tercmn ki, alaya gelmezden mukaddem
buuk sat iler gelp haber virmidi. Tekrr karu gitmeyp geldikde istikbl eyledi
ve maan ier girdi. Kral dahi tarafna selm virerek direkli erkeye girp sofa
stnde vaz olunan iskemle stnde oturd. Kend ile maan yigirmi kadar nefer
demsi bile girdi. Shib-i devlet hazretleri dahi kallv ve erkn krkyle ierden
hareket buyurup defterdr ve reis efendi ve avuba aa selm ve erkn krkyle
ilerce nce yryp hazret-i sf- Cem-iktidr sadetle gelp selm virp selm aas
alayk alup perde ve pende mutd szn zre karar buyurdukda avun- dvn
alkladlar. Badeh kral varup dmen-bs- saf idp gir eklp aya zre iskemle
yannda durd. Shib-i devlet hazretleri mezbra, Ho geldin. Otur! diy bende-

58

nevzlk itmein oturmayup varup bir dahi dmen-bs idp gir eklp tekrr taraf-
hazret-i sadr- lden teklf-i kud vrd eyledikde iskemleye oturd. Ve oturdukdan
sonra temenn eyledi. Badeh shib-i devlet hazretleri kendye hitb buyurup ol dahi
hezr dil cn ile kulak urup cevbn virdi. Tekrr sadr- l hazretleri hitb buyurdukda
otururken aya zre durup kelm tamam olmaynca oturmad. Tamm oldukda varup
yine dmen-bs idp gir gelp oturd. Badeh kahve ve erbet ve buhur gelp badeh
yine bir mikdr sul ve cevb olup devletl serdr- nusret-unvn hilat fermn
buyurman krala bir al ser--sere kaplu nimtne semmr giydirlp varup yine
dmen-bs idp gelp iskemlede [36a] oturd. Badeh tercmn- dvn badeh alt
nefer yaknlarn isimleriyle reis efendi okuyup birer hs hilat giydirildi. Badeh
yigirmi dokuz neferine kuaklk ve krk neferine dahi l hilatlar giydirildi. Badeh
pke olup, tekrr kends varup, dmen-bs idp avuba ve avular nne dp,
tarada atna svr oldukda tercmn- dvn ve iltiften birka aa maan adrlar olan
mahalle gitmek zre tayn olundlar. adrna varnca yine geldi tertb zre
tranpetesin alarak gitti. Kral- mezbr tebaas ve apraz ve etekleri zeri inci ile
ilenme bir al uka sokma kontu eklinde giyp ve banda dahi bir krmz kadife
semmr kalpak stnde beyaz elengi var idi. Ve cmle askeri elenkli olup kendsyle
gelen be yz kadar adem var idi ve mbiri olan Ali Aaya kraln yannda olup ren
umrn grmek in adrlaryla varup yannda olmak fermn olund. Hemen ol sat
gdi. Reis efendinin isimleri okudu bunlardr.

Ve mezbr krala pke gnderilen at pusatdr

Sim kebr dvn 1
Altun kitbeli sim temur

Sim nikb 1
Som abyi 1
Mkemmel sim eer
Ve mezbr kral ortadan bu vech

Yevml-cuma oturak ibtid-i haziran f 15 C

Yevm-i mezbrda am Vlisi Hseyin Paa ve am kulu ve mr-i lecun ve mrimrn-
Ankara Ali Paa ve mir liv-i Tarsus alay gsterdiler. Badeh sergi mevcib olup

59

sadetl shib-i devlet [36b] efendimiz hazretleri kendleri kup ahma dein
silhdr drr old.
Bery- Vl-i am Bery-

tevbi-i Bery-

Aa-y Bery-

Hseyin Paa

mrn-ileyh

siph

Lecun

hilat- hassl-hass

Kuaklk

Kuaklk

Hass

semmr b-post

Bery- Mrimrn- Bery-

Ankara

Tarsus

Hassl-hass

Hass

Kuaklk l

Bery-

Merdm-i Bery-

Mirliv-i Bery-

Mirliv-i

Kuaklk
1

Merdm-i Bery-

Merdm-i

Dilver Paa

Nideli Ali Paa

Kuaklk

Averden-i esbn

Averden-i esbn

Kuaklk

Kuaklk

Merdm-i Bery-

Merdm-i Bery- Mrimrn-

Arslan Bey

Hasan Paa

Mrimrn- Ankara

Haleb Bekir Paa

Averden-i esbn

Averden-i esbn

Averden-i esbn

maa tevbi

Kuaklk

Kuaklk hilat

Kuaklk

hassl-hass

Kuaklk l

Bery- Mrimrn-

Bery-

Hamid Hasan Paa

Paa

Akehir ve Krehri

Akehir ve Krehri

Hassl-hass

Hassl-hass

hass

hass

Kuaklk l

Kuaklk l

Kuaklk l

Kuaklk l

Dilver Bery-

mer-i Bery-

mer-i

Yevms-sebt oturak f 16 C
Bu gn seher Anadolu Belerbeisi Ahmed Paa eylet askeriyle ve yenieri aasnn
t kpr(de)n gep Varda menzilinde karar eyledi. Ve dery kaleminde olan dokuz
sancaa balyemez toplar kprden germek in fermn olund. Ve Serasker brhim
Paa tarafndan dil gelp getrenlere bir hass ve bir kuaklk ve l hilatlar

60

giydirildi. Ve Haleb Belerbeisi Bekir Paa alay gnderdi ve drt sancak eylet
askeriyle maan badeh Hamid paas Haznedr Hasan Paa ve Kayseriyye paas
Dilver Paa ve Akehir Beyi Haydar Bey ve Krehri Beyi Mevld Bey ve Bozok Beyi
ve skenderiyye Beyi Hseyin Bey alay gnderp mutd zre huzr- safye hilatlar
ilbs olund.

meden-i krl be-hazret-i sadr- l

Ve bu alaylar tammndan sonra baz umr- seferiyye mzkeresi in Tkeli mre
muhzr demleriyle huzr- safye gelp ier erkede mahfce sat mikdr
oturdlar. Badeh gidilecek mahalde kendye bir mcevher ihsn buyurdlar. Bu
defada cmle erkn- saltanat destr ile idi.

Yevml-ehad oturak f 17 C
Yevm-i mezbrda yenieri oca umm zre Osek cisrinden gep, karuda Varda?
menzilinde kond ve t- l dahi akabince revne old. Ve Osek sahrsnda ne kadar
mrimrn ve mer var ise gemee memr olup gittiler. Lkin cisr-i mezbr kereste
olman mrr- eyym ile nice yerleri harb idi. Eeri Cafer Aa nmnda bir gedkl
avu tamr in alt ay mukaddem irsl olunmud. Lkin kendde kuvvet kudret
olmadndan gayri ianet u imdd ider kimsesi olmadndan kat cz tamr olunmu o
da ibtid geenlerin br-girnna tahamml idemeyp hsl- kelm asker-i muvahhidn
bu cisrden gzern idince hayli zahmet ekdiler ve bundan akdem Uyvr Kalasn
muhsara in varan kffr gren Hseyin Paa hcmundan haberdr olup firr
eyled haberin [37a] Serdr brhim Paann kapucular blk bas mjde itmekle
mezbrda bir kuaklk hilat ve bir kse ake inm ve kapu kethdasna bir hass ve
Tatara l hilatlar ilbs olund.

Yevml-isneyn oturak f 18 C
Bu gn sadrazam hazretleri Varda? menziline nakil ve hareket zre idi. Lkin kpri
tamr olman oturak idp tamrine fermn buyurdu. Ve Sirem sancann beyine
kpry tamr in bir hilat- hass giydirildi ve Hocazde Hasan Paa tarafndan dil
gelmekle ser-emeye teslm olund. Kapu Kethds Hasan Aaya bir hass ve iki
nefere kuaklk ve nefere l hilatlar giydirildi. Ve bu gn Tkeli mre tarafndan
shib-i devlet hazretlerine mkemmel murassa pusatl bir kula at ki, yelesi kuyruu

61

siyah ve bir res gyetle cesm ve yksek eheb kr brgr-i yelkendiz? ve drt kk
Macar tfengi ve iki orta boy sedefkr tfenk ve iki kk billur ve mnlu altun sat
ve bir byk yalduzl sim lenger? ve aded byk yalduzlu sim kupa hediyye
gelmekle tercmn- dvn ve iki nefer demiyyesine birer kuaklk hilat giydrlp
mbklerine dahi yz guru ihsn virildi ve vakt-i asrdan sonra kral- mezbr dest-bs ved in evvelki geld minvl zre ier erkede iskemle zerine oturup shib-i
devlet efendimiz hazretleri kallv ve erkn krkyle mutd zerinde oturup reis efendi
ve avuba selm ve erkn krkyle old hlde kral- mezbr bu mahalde? dahi drt
defa varup dmen-bs idp badeh kahve ve erbet ve buhrdan sonra kendsne bir
ser--sere kaplu semmr nimtane ve tercmn- dvna kuaklk ve begzdelerine alt
hass ve tevbine on kuaklk ve yigirmi l hilatlar giydirildi ve Mbir Ali
Aaya bir hass ve alt avu ve bir tercmn- Macara yedi l hilat giydirildi. Ve bu
defa krala at pke verilmedi ve tranpete ve bayraklar yok idi

Yevms-selse Varda sat 3 f 19 C

Yevm-i mezbrda tulu- emsden sonra Msrl askeri alay gsterdi ve hilatlar
giydirildi. Bu tertb zre geldiler: Ol yeil bayrak siphileri erakise badeh sar bayrak
siphileri tfenkiyn badeh krmz bayrak siphileri gnllyn badeh zmre-yi
mteferrika badeh avun badeh mer-y erakise ve badeh serdrn t ve
bayrak direkleri badeh cebeciyn badeh urbn badeh mstahfizn [37b] badeh
serdr geldi. Bu alay tertbidir ki, bu minvl zre alay gsterdiler. Lkin huzr- sadr-
lde hilat tertbi byle deildir. Hilat giydikleri tertib byledir.

serdr asker hass 1

Kuaklk
Serdr-

mer-i 1

l
..sekiz ocak

erkise
mer-i erkise

Ktibn

Serdr- mteferrika

avun- alay maa 10

serdr ve mer-i
erkise

Serdr- avun

orbaciyn-

21

62

mustahfzn
Serdr- gnllyn

Serdr- tfenkciyn 1

orbaciyn- gureb
Bayrakdrn

maa 9

mer-i erkise
Serdr- erkise

Vcibr-riyye-i

serdr
Serdr- mustahfzn 1
Serdr- gureb

Toplam

17

Serdr- cebeciyn

Kethd-i serdr

Toplam

19

Toplam

67

Yekn: neferen 2500

Mezbrlar alay gsterdiklerinden sonra doru Varda menziline gittiler. Bunlardan sonra
shib-i devlet hazretleri dahi svr olup mkemmel alay birle Osek kprsnden ubr
idp Varda? menzilinde bl-efn- icll olan ota- gerdn misllerine terf-i nzl
buyurdlar. Ve bu gn kprden mrr u ubrda mhede olunan usret-i mezkre gayri mahsure idi. Tlen iki satlik menzil ve arzn iki araba mstevf yan yana yrrce
cisr-i memdddur. Uyvar senesinden ber tamr olmamala ekser yerleri harab idi. Hele
etm girye? c-be-c tamr termm olund ve cisr-i mezbr hfz ve hirset in
Kastamonu Paas Nili Ali Paa ve Pojega sanca beyi memren kalmlardr.
Yanda: Hilat- hassl-hass 1
hilat- hass 1

Yevml-erba oturak f 20 C
Yevm-i mezbrda shib-i devlet devre? yetimeyen siph in sergi ittirdi. Ve Aydn
sancana mutasarrf eyholu Ahmed Paa alay gsterp sekiz sevb hilat giydirildi.
Bu mahalde kallv ve selm giymeyp destr ile idiler lafzen? 600 ve bade-z-zuhr
hazret-i Cem-iktidr kemiyet-i ho-hrmna svr olup etrf- orduyu get gzr
iderken bir Msrlu herif dvrn mezrandan seyrettkten sonra bir yk ykletp
giderken nigh- drbn-i asfyle msadif olman ihzr ve ibret-i sire in cez-y

63

sezs [38a] havale-i std-? t-i b-dr klnd. Bu dahi merhm Kprl Mehmed
Paadan ber vk olmamd. Bu devletlnn fukar-i reyya merhmetine binen
icr-y mersim-i hkmet-perveri buyurdlar.

Yevml-hams Bernavar? f 21 C
Yevm-i mezbr seher Tkeli mre, serdr- ekrem hazretlerine buluup ved eyledi.
Badeh hazret-i vekl-i ehriyr- Cem-satvet Varda menzilinden hareket ve kprden
beride yemeklik idp andan devletle tahrk-i rikb- azmet buyurup drdnc satde
ota- llerine terf-i nzl buyurdlar. Ve bu gn Bernevar? kprsnden toplar
germek in Mara Belerbeisi Ahmed Paa memr olup toplar tammen ubr
idince kpr banda durd. Ve bu gn mezkr kprden mrr u ubr dire-yi akliden
hric bir mertebe izdihm olmudur ki, hme-i ter-zebn ile kbil ve tahrr beyn
deildir. Siph ve yenieri ve cebeci ve sekbn birbirlerine balta ve klng ve topuz ile
defa gavgalar koparmlardr ki, topuz balta ve amdan ile nacak alur ve Msrlularn
havf u endn grdkleri vk olmadndan ekdikleri meakkatden gayr mlen dahi
hayli zarara uradlar Hlsa-y kelm ok derd-mendin eya ve zehiri pyiml-i ciml
ve bekal ve birka fakr dahi ayaklar altnda b-mecl olup vel-hsl l ve eslifden
cz ve kll bu gn bu gice cisr-i mezbrdan ubrda hissemend-i zarar-u gezend
olmadk nadr vk old. Mukaddem bir cisr idi. Lkin Pojega Sancabei yanna ann
gibi bir kpr yapup eeri yetidirdi, ancak bu sefer nusret-i itimle memr olan
asker-i dery misle vef itmednden kll sret ekildi. Deve ve katrdan gayri elli
bin mikdr araba oldu mukarrerdir.

Yevml-cuma Moha f 22 C sat 5

Yevm-i mezbrda be buuk satde Moha sahrsna vusl bulund. Ve bu yolda batak
zre bir dolama korkuluksuz kpr ve menzile karb bir orta yolla kpr var. Ve mr-i
obanlardan bir kfir iki gn mukaddem bir cebeci katletmekle onun dahi kssen cezas
virildi. Ve Tkeli mrenin kapu kethds ordu ile maan gitmek zre memr
olmalaryla brgrleri vef itmednden mrden krk res brgr virildi.

Yevms-sebt Batosek(?) f 23 C sat 5

[38b] Yevm-i mezbrda beinci satde Yanosek(?) palankas geilp yaknda bir
sahrda konuld. Ve Siovi? palankas menzil-i mezbrda iki sat kalacak mahalde

64

mrr u ubr olundu. Ve bu yolda vfir nib firz bevdi ve tabur ve sagr ve kebr
yedi cisri ubr olund. Lkin ok araba ikest ve mahmle olan zehirlerinin ekseri
adem-i peyvest old. Eer nuzl-i brn ile ry-i zemn fil-cmle nem-nk old dvr
ftde-i vadi-yi helk olurd ve dergh-i l yenierileri kpr ubrunda haak-zr
olmala bir oda Kanije muhfazasna tayn olund. Ve Tkeli mre marifetiyle etrafda
baz kefereye emn-nme virildi ki, evketl pdih- slma inkiyd iderseniz,
rabet-i kabl-ile emn u slim oturursunuz. Cmle krdrrm diy tenbh ve agh
mr haberlerle demleri r-be-rh klnd

Yevml-ehad menzil-i Seksar f 24 C sat 5

Bu gn yemeklie karb iki sat menzilde cisrden ubr olund. Baz mahalli geip
varmakla ekseri sudan mrr eyledi. Ve yemeklik bir depe zerinde idi. Shib-i devlet
hazretleri yemeklikde iken emr-i Hakk ile cebehne arabalarndan birka araba ihrk-
binnr old. Badeh Seksar gzr oldukdan sonra Sarviz? suyu zre olan iki kprden
hezar zahmet-i cangh- birle geildi. Badeh mzrab- evtd ve hym olan sahr-y
sebz-kmda? bast- bist- rm klnd. Ve bu gn tayn-i air Sensarda (?) olmala ve
degme kimesne gir cisrden gep tayn alamad.

Yevml-isneyn Yanie(?) f 25 C sat 5

Yevm-i mezbrda nc satde yemeklige ve ikinci satde menzil-i merkma gelindi.
Bu yolda sudan eser ve ne kprden bir nin nmyn olmad ve Osekden? bu menzile
gelince byle latf yol grlmedi ve yolda birka (az olmu?) kul var idi herkesin
harretten afah-hhii? d-nim olup saf mdiyle kapulara irsl eylediklerinde ihrc
olunan su bir bu olman acebndan diy bahs olundukda kffr- liml-elka?-i le
ile asker-i slmdan intikam kasd eylemi bir katresinden bir ferd n idemedi. Hl
menzil dahi karb olman her kii atn olduu hlde ilerye cn atup menzildeki cr
nehirden murd zre reyyn old ve badel-asr ehre-i sumn perde-i sehb- pide
klup alm-i nzl- brn nmyn oldukda pr civn [39a] tedbr-i istihkm- evtd
ve tnb- hym ile dmen der-miyn iken ngehn der-akab iddet-i riyh- sarsar-nin
ile ikinci sate kadar ol-mertebe emtr u brn nzil olmudur ki, sitneden azmet-i
sefer olaldan ber misli iki defa vkold.

65

Yevms-selse Kodvar f 26 C sat 5 gndz

Dnki gn nuzl iden brn- rahmetle toz baslup bu gn yolda zahmet-i gubr
ekilmedi. Ancak Altun oluu didikleri mahalle bir araba gicenin kadr dayyk u tenk
olmala andan fil-cmle mrr olunca nev-i m-sklet grld. Badeh menzile
gelince refah-hl ile gelindi ve Kodvar Kasabas sada kalup ordu-y hmyna nsf
sat mikdr mesfe idi.

Yevml-erba Cankurtaran f 27 C sat 5

Yevm-i mezbrda nc satde Pentali? Palankas gelp andan dahi iki sat sonra
Cnkurtaran Palankas mrr ve sahrsnda gsternide klnan hym- zmrd-fmda
bast- bist- huzur klnd. Ve bu yolda bir dolma ve bir cedd bin kpr var idi. Lkin
alt yanndan dahi ubr olunurd. endn ihtiyac olmad ki, zerlerinden ubr oluna.

Yevml-hams Bakte f 28 C sat 5

Yevm-i mezbr- meserret-encmda serdr- ekrem-i sumn-makm beinci sat
hitmnda br-gh- gerdn itibhnda inn-rz-i rm old. Ve menzil-i mezbrda
tedrik olunmu zahre bulunmadndan ekser yine nn u air tayni virilmedi. Zir
reh-gzr- asker olaca iki gn mukaddem malm old. Asl menzil ki defter-i
menzilde mukayyeddir Hamza Bey idi. Lkin sonra bu herfe tevch-i inn- azmet
olund. Ve bu gn badez-zuhr Eflak Voyvodas alay gsterdi ve mezbra ve etbna
ilbs olunan bir hass ve alt boyana? alt kuaklk ve tevbiine yedi ldr.
Yevml-cuma stolni Belgrad f 29 C sat 3(?).
Yevm-i mezbrda azm alay bir ekve ile ikinci satde stolni Belgrad sahrsnda nuzl
olund vzer ve mrimrn ve mer yemn- yesrda menzil-i sbkadan ota- sadr-
km-kra [39b] gelince Arap alay eklinde kat-ender-kat turdlar sadetl serdr-
ekrem hazretleri ota- llerine terf buyurdukdan sonra orduda olan alay toplarndan
ve stoli Belgrad Kalasndaki toplardan tebrik-i kudm-u meymenet-i lzm- saf
in azm enlikler old. Ve badez-zuhr devletl vezr-i Hsrev-nvn taraf- kala-i
Belgrada atf- inn buyurd.

66

Yevms-sebt oturak f gurre-i B

Yevm-i mezbrda, Bespirim Kalas itat eyledi diy yi old ve badez-zuhr
saf-i Cem-ch hazretleri bir mikdr get gzr-i cevnib-i ordu-y hmyn eyledi ve
yine asrdan mukaddem ota- llerine terf buyurup dvn eyledi ve atlu bezdenin
Bespirim Kalasnn itati haberiyle gelen iki nefere bir kuaklk ve bir l hilatlar
ilbs olund

Yevml-ehad oturak f 2 B ziyafet-i hn

Yevm-i mezbrda Tatar Hn hazretleri gelp vekl-i saltanat- aliyye-i hazret-i serdr-
alian ve vezr-i ekrem evket-i inn ile merref olup iltift- erfeleriyle handn
oldlar. Bu tertib zre evvel bu gice Abdi Paa Kapu Kethds Ali Kethd, Hn
hazretlerini huzr- sadr- lye davet in irsl olund. Ertesi seher smil Aayla
Kaftanc Hseyin Aa tekrren irsl klnd. Badeh Silistre Vlisi Vezr Mustaf Paa
ve Anadolu Belerbeisi Ahmed Paa ve Rumili Belerbeisi Hasan Paa gen kuluk
vaktinde cmle tevabileri ve mehterhneleri ve eyleti askerleriyle sefer-i iyale memr
olup gittiler. Silistre vlisi vezr olmakla kallv giymidi. Ber tarafda legleg adr
kurbunda er sra iki simt dizildi. Btn koyun, dana ve sr balaryla ve
boynuzlaryla yire konulup ve aralarna dahi sahanlarla itame-i mtenevviadan dizildi
ve nn ve kak dahi vaz olund ve otak iinde dahi kapu dibinden syebn altna
gelince iki sra latf itame-i simti dizildi ve iki sra tam ba adrn sofasnda ve
birou dahi yerde olmak zre mde klnd. Ve hnn iki olu ve sultnlar in [40a]
ierde bir mahsus oba kuruldu ve Muhzr Aa yoldalar ve agavt ve mteferrika ve
avun bil-cmle hzr oldlar. Cmleden evvel hn hazretlerinin dvn efendisi gelp
giydirilecek hilatlar defterin beyaz eyledi. Badeh hn hazretleri legleg adr kurbuna
geld gibi asker-i Tatar a kurd gibi meydanda olan simt gz yumup anca yama
yama idp Rumili ve Anadolu Belerbeisi atlarndan inp nnce yrdiler ve Silistre
vlisi vezr olmala otk kapusu yannda atndan indi ve ol dahi nne ddi ve sokaklar
dahi ald. Ber tarafdan kethd be destrla ve reis efendi ve avuba selm ve
erkn krkyle dizilen simt kurbunda varup hn hazretlerin istikbl idp bu cmle
nne dp otaa geldiler. Hn hazretleri syebn altnda vaz olunan iskemle zerinde
atndan inp ol mahalde shib-i devlet hazretleri dahi ierden kup perdeden bir
vechede istikbl idp ilerce yryp buyurup ier erkeye gittiler. Ve nureddn ve
hnzdeler dahi maan girp varup dmen-bs- saf idp oturdlar. Badeh maan

67

gelen paalar Silistre vlisi kethd beyin erkesine varup anda oturdlar. Biraz meksden
sonra tarada olan tam yiyp huzr- sadr- lde dahi bir sofra gsteranide klnup
defterdr efendi ve reis efendi hnla maan oturdlar. Badeh sefer in mvere
lazm gelmekle ibtid Vn Efendi badeh vzerdan Hseyin Paa ve Kara Mehmed
Paa ve Silistre Vlisi Mustaf Paa ve Rumili ve Anadolu beylerbeyleri ve yenieri
aas ve kul kethds ve birka sz bilur ishibi alay beyleri huzr- serdr- askir-i
slma bir sat mikdr semtine tevch olunmas hususu in mvere olunup hir
ilm- umm zre Be Kalasna gitmek sevbdr ed-y cumhur olman bu niyyete
[40b] Fatiha birle dudan sonra yine birer birer dmen-bs- saf idp, vzer ve
mrimrn ve ocak tara kup, adrlarna revn oldlar. Badeh hnn oullarna obada
iki kuntus semmr giydirilp hilatlar fermn buyuruld. Evvel hn- lan hazretlerine
l ser--ser kaplu mintan semmr krk ve bir hassl-hass st hilat giydirildi.
Badeh bir murassa semmr ve bir incli tal tirke takld. Badeh Nureddin ve drt
nefer hnzdelere be hilat- hassl-hass badeh vezrine ve mukarriblerine? yedi hass
ve mrzlara krk kuaklk ve tabine elli l hilat giydirildi. Bu aralkda iki
iskemle kurulup, birinde shib-i devlet ve birinde hn oturd. Bu cmle tamam olduktan
sonra hn dahi kalkup shib-i devlet ilerce buyurup, ba adrn perdesi yannda
selmlaup, yine ierye buyurdlar. Badeh hn hazretleri hzr olan mkemmel ve
mr kr ata svr olup, Silistre vlisi ve Rumili ve Anadolu beylerbeyleri yine
askerleriyle nne dp, buuk sat mikdr mahalle tey eyledikden sonra ved
idp menzillerine gittiler. Bu gn shib-i devlet selm ve erkn krkyle ve reis efendi
ve defterdr efendi ve avuba dahi byle idi. Bu giydirilen hilatlardan gayr dvn
efendisi ile hnn haznedrna seksan be top l ile altm top altun gm hilat
teslm olundu ki, ordularnda murd olunan demlerine hn- lin huzrunda
giydireler ve nureddn ve hnzdeler huzr- safde hilatlarn giydikde reis efendi
alel-esme okud ve umm zre giydiklerinde defterlerin hnn dvn efendisi okud.
Lisanlar zre olduunn reis efendinin okuduu bunlardr:
Nureddn Sultn, Cihn Giry Sultn, Alp Giray Sultn, Hsm Giry Sultn,
Feth Giry Sultn, Hnn karndadr

Hnn oludur.

Nureddnin karndadr. [41a] Hn harzetlerine giydirilen nimtane semmr serdr-

ekrem Vzer-i izm hazretleri Belgradda sanck- erf teslminde huzr- hmynda
giydikleri budur ki, ikrmen ilbs buyurdlar. Ve bu gn Bursa Paas Ali Paa ve
Mentee Paas Hrms Paa ve Nide Beyi smil Bey ve Amasya Beyi Ahmed Bey

68

ve Aliye Beyi Sleymn Bey ve orum Beyi Mehemmed Bey alaylarn gsterp
mutd zre hilatlarn giydiler. hassl-hass (3) hass (8) kuaklk (13) l (16).
Bunlardan sonra shib-i devlet hazretlerinin vekl-harcna ve avularbana ve adr
mehterbana ve abana ve matbah emnine ve ktib-i masrafa ve kilercibana ve
ktib-i kilere ve Mbir Veli Aaya ve ba alay avuuna bir hass ve dokuz kuaklk
ve saka ba ile atmaca baya birer l hilatlar giydirildi. Ve defterdr- brn Yahya
Efendiye ve demne ve defterdr efendi kapusunda bir hass ve bir kuaklk giydirildi.

Yevml-isneyn Mori sat 4 f 3 B sene

Yevm-i mezbrda devletl sadr- l-kadr hazretleri stolni Belgrad sahrsndan tahrk-i
rikb- azmet buyurup yemeklik ittrmeyp doru menzil-i mezbrda efrate klnan
ota- llerine terf buyurd. Ve brhim Paa, Tata Kalas teshr in memr old.

Yevms-selse Kerburuk sat 7 f 4 B sene

Bu gice dn yarusundan yamur yamaya balayup irtesi yolda bir mertebe iddetli tipi
brn nuzl itti ki, Kasm gnnden numne old. Ve bu gn drt satlik mikdr
mesfe khistan ve me-zr iinden geildi ve yamur ahama dein yad ve kffr
memleketi hududuna bu gn ayak basld. Hatt asker-i slmdan yenierileri yolda
bulduklar koyun ve sr ve brgri ahz idp dahi murd ittikleri kadar aldlar ve Tata
Kalas brhim Paaya vire bayran dikp itat ittikleri haberi geldi ve Kara Mehmed
Paa Yanuk altndan firr iden kefereden dokuz kll ve berdel ve bayrak alup hazret-i
serdr- zafer-ira irsl eyledi. Getrenlere iki kuaklk ve l [41b] hilatlar
giydrlp ihsn dahi bah olund. Ve hn tarafndan dahi iki dil geldi. Getrenlere bir
hass ve drt l hilatlar giydirildi. Ve yine Kara Mehmed Paa demleriyle serhadlular
iki dil ve yedi kelle getrp bir kuaklk ve drt l giydirildi. Ve Konak Hasan
Paann Tatar Aas bir dil ve alt kelle getrenlere bir l giydirlp bakiyyelerine
ihsn ve dil-i mahznlar mesrr u handn old.

Yevml-erba der-menzil-i Per f 5 B sat 3

Yevm-i mezbrda seher hareket olunup, iki buuk satlik menzilde yemeklik olup,
andan dahi nm satde menzil-i mezbra gelindi. Ve bu yolda birka pre karye ve
palanka ihrk olund. tat idenleri muhfaza in yenieri odas tayn olund ve sol
tarafda bir azm palanka ki bir depe zre bir palanka vk kala gibi idi. hrk- bin-nr

69

old. Hatt Rumili Belerbeisi Hasan Paa iinden kta l top ihrc ve huzr-
sadr- lye irsl eyledi. Gtrenlere ihsn virildi. Ve bu gn konaa gelindikten sonra
Kara Mehmed Paann sekbnlar ve drt kelle ve bir bayrak getrp mazhar- ihsn
oldlar. Ve vakt-i asr olunca yedi sekiz nevbet birer ikier er kelle ve dil geldi. Dillerin
cmle boyunlar uruld. Badez-zuhr Bosna Vlisi Vezr Hzr Paa hazretleri alay
gsterdi. Kendye hassl-hass kaplu bir semmr ve etbna alt kuaklk ve alt l
hilatlar ilbs olund. Ve badel-asr Eri Paas eyholu Ali Paa alay gsterdi.
Kendsne ve etbna sekiz sevb hilat ilbs olund ve drt Eri alay beylerine drt
kuaklk ve bir kuaklk hilat dahi Eri kol aasna ilbs olund. Ve Tatarhn tarafndan
kend atyla bir Neme dili gelp; getren drt nefere iki l ve iki altun gm
hilatlar giydirildi.

Yevml-hams menzl-i kala- Yank f 6 B sene 1094 f 21 Haziran

Yevm-i mezbrda t ve otak- [42a] sadr- l gn dodukdan buuk sat sonraYank
menziline r-be-rh old. Badeh arlk gitti, badeh hazret-i serdr- ekrem vezr-i
azm Mustaf Paa yessarallahu lehmil-ftht hazretleri dahi ymn ikbl ve sdk azmet- bl birle Pe(te)? menzilinden hareket ve Yank menziline doru tevch-i inn-
azmet buyurdlar. Sa cnibinde ebn- siphiyn ve aa blkden krmzyla beyaz
bayrak ve Anadolu Belerbeisi eyleti askeriyle ve sol cnibinde zmre-yi silahdrn
ve aa blkden krmzyla beyaz ve yeil ile beyaz bayrak ve Rumili Belerbeisi
eyleti askeriyle cenhn olup kendleri kalb-i lekerde bedende ruh gibi leker-i derya
misl ile faziletl eyh Vn Efendi hazretleriyle hem-inn oldu halde heste hirm ve
alay- evket-encm birle nc satde Yank Kalas mukbelesine gelp kala
tarafndan birka kefere-i marr meydanda sret-i zuhr gstermein leker-i
slmiyandan dahi bir nice dilver dmen-i dnden kan almaa hasret ir-i izzinde ve
ner gibi meydna at srp ummen elsine-i asker-i muvahhidnden dahi sad-y tekbr
sumna pey ender pey peyveste olup birka meln tume-i emr klnd. Bu mahalde
t ve ota yeri bir ho malm olmamala, shib-i devlet hazretleri doru Yenieri
Aas Vezr Mustaf Paa hazretlerinin erkesine terf-i nuzl buyurd. Tabur-
makhrunda tecemmi iden ad-y dn bu kesret ve cnd- mslimni gricek zum
kasdnca be on dane ah kellesi alup, bu cemiyet-i azmde ancak bir demin kolun
getrp ve biri dahi sahb-i ehdeti n eyledi ve bir dilir-i ir-savlet bu esnada
meydanda bir kfirin kellesin bedeninden cd ve zerre kadar mecrh ve zahmdr

70

olmadan huzr- safiye gelp, Heme dmn-i dn byle olsun diy p-gh-
sadet-penha ilk [42b] idp, ihsn- sadr- lye mazhr ve zmre-i gziyna serdefter oldu. Badeh tarafeynden c-be-c tire-i cenk cidl fil-cmle itigl bulman
gevher-i pak- vucd- safiyi syneten Kul Kethds smil Aa shib-i devlet
hazretlerine, Efendim, barghnz kurulmu. imdiden ger sadetle terf buyurun!
diy koltuuna girp, hazret-i serdr- ekrem dahi svr- kemiyyet-i sb-reftr olup,
heste heste nigah- ibret-amzi yemn [] yesrda peyveste olarak, ota- llerine
gelp karar buyurd ve kfirin tabur- makhr mukbilinde yenieri serden getiler
metris idp, ad ile bze-i tfenk-endziye mberet eylediler. Ve taburunda olan
ahi toplar dahi ebtl in mukbelesine toplar konmaa balad. Ve Kara Mehmed
Paa ile Nureddn Sultn dere suyun ubr idp, karu yakada kondlar. Badeh Bekir
Paa ve Halil Paa ve Msrldan ekseri kimi Mehemmed Paann yapdurduu cisrden
kimi suy yldrarak gep karu yakada kondlar. Ve Kara Mehmed Paa tabur-
dmnndan dil ve on kelle alup huzr- safye irsl eyledi. Ve badel-asr cisr bin
olcak mahalle shib-i devlet hazretleri azmet buyurd ve metrise konulan alt balyemez
ve alt ahi toplar ikindiden sonra atlmaya balayup, taburda olan adaya bir nianlk el
virp, bir dane top atmaa kadir olmad. erkeci tayn olunan paalar dahi evvel be
evvel karu yakaya ubr zre old. Kffr- haksar asker-i slmn karuya getiklerini
grd gibi cn bana srayup taburdan firr eyledi. Ve dere suyu stnde aded
cisr binsna fermn- l sdr old. Biri yenieri kullar ve biri shib-i devlet
hazretlerinin syebn kurbunda Hzr Paa ile Silistre Valisi Mustaf Paa memur ve
biri dahi aada olmak zre bende muhfz Vezr Ahmed Paa memr old. Ve
ahma? tayn-i mhimmt [43a] grlp binsna mbaeret olund ve bu gn
mrnileyh Ahmed Paave Lipova (Hzr) ve anad (.) ve Medara? (Arslan) ve
rova (Ali) ve Ni beyleri alay gsterdi. Ve Kara Mehmed Paann kapucular
kethds Rabadan ubr mjdesi haberin getrmekle bir kuaklk hilat giydirildi.

Yevml-cuma oturak f 7 B sene

Yevm-i mezbrda devletl shib-i devlet ve kesrl-mrvvet hazretleri yenieri kuluna
varup andan syebn olan mahalle terf buyurd. Ve kffr taburdan klliyet zre firr
ve bir ba Be Kalasnda karr eyledi. Bazlar dahi Yank Kalas varouna girp
firr idenlerin akablarnca Tatar- sab-reftr dp kimini katl ve kimini esr idp
ahama dein yz kadar kelle ve on kadar dil geldi. Ve Tata kalasna tayn olunan

71

Hersek Paas Mustaf Paa bil-cidl teshr idp kffr dahi iinden vire ile kup ve on
alt nefer-i mselmn esri tlak olunup huzr- sadr- lye geldkde cmle tblerin
mrden tecdd-i fermn olund ve kala-i mezbr iine anad Beyi Mehemmed Bey ile
Tmvar piydesinden be yz nefer muhfazac tayn olund ve kapudn dahi huzr-
sadr- lye gelp hilat giydirildi.

Yevms-sebt oturak f 8 B sene

Yevm-i mezbrda Serdr brhim Paa ve Hersek Paas ve Gle Beyi brhim Bey
Seksar Beyi Mustaf Bey ve Minha Begi Ahmed Beg alay gsterp hilatlarn giydiler.
Alaydan sonra shib-i devlet efendimiz hazretleri kenar- nehr-i Rebede olan
syebnna azmet buyurd. Ve Hersek paas Mustaf Paa yerinden mr ve zahreyi
gtrmek in bin kadar araba ile memr old. Ve am Vlisi ve Eri Paas Ali Paa
eyletleri askeriyle Papa ve Pirem nm kalalarn teshri in memr old ve dergh-
l yenierilerinden bin kadar nefer ve cebeciden beyz nefer serdengeti ve Tatardan
dahi bir mirz iki bin Tatar tayn olund. Ve topulardan iki orbac ile iki kolombrine
ile be ahi top maan gnderildi. Ve bu gn kfirin varou ihrk olunmaa balad. Ve
karu yakada olan erkeci Kara Mehmed Paa ve Bekir Paa ve Halil Paa ve Hazinedr
Hseyin Paa ve Emr Paa ve Arab Ali Paa ve eyholu Ahmed Paa bil-cmle
eyletleri ve sancaklaryla adrlarn kurup yemn yesra sre niyyet? zre olurdlar
ve c-be-c tayn olan etrf yakup yamadan ve kelle ve dil getrmeden hl olmadlar
ve hayli Tatar ier bahe doru gitti diy haber virdiler ve Abdi Paa Kapu Kethds
Ali Aa Raye suyu zerinde
Kenarda:
Bery- Musl Paa-y Hersek ameden-i feth-i kala-i Tata
Hilat- hassl-has
1
Bery-..ve tevbi-i paa-y m
kuaklk
3

l
3

Bery- Kethd-i. ve merdmn- hn averden-i dil

Hass
1

l
2

Bery- ..averden-i

72

Bery- Serdr brhim Paa bden-i? alay

Hilat

tevbii

b-post semmr

kuaklk

Bery- mer-i mezkrn

Hass

kuaklk
3

Bery- Vli-i Hersek bden-i? Alay

Hilat
Hassl-hass
1

tevbii
kuaklk
3

l
6

[43b] Bu varak sehven tahrir olunmayup beyaz kalmala teh olunmamak in bu

mevd bunda tahrir olunmudur.
skir-i slm nusrehumllhis-selm Rebe

(Raab?) suyun ubr eyledikden

sonra avn- hazret-i Rabb-i kadir ile dahl-i kabza- feth teshr olan kala ve
palankalardr.
Kala-i Ovar34
Zahresi hfz olunan kaladr. inde hadd hesab yok zahre bulundu. Dernunda olan
askerisi klcdan geirlp mevcd olan t tarafndan gzz- slm hcm
kta misket kabz ve etfal ins esr olunmudur.
Palanka- Hayruk35
Tuna kenarnda bir mrtefi yerde vk hayli mstahkem kaladr. Ancak da tarafndan
gzz-? slam hcm itmekle feth myesser askeri tume-i imir olmala etfal
ins zehyir kesras askeri islm esr eylemidir.
ehr-i Uyvro36
Raba suyunun te yakasnda Yank Kalasna mlhik ehir mnendi bir varo

34

Mosonmagyarvr.
Hainburg.
36
Gyrjvros.
35

73

olup ehr-i mezbru mukaddem geenler ihrk eylemiler. Varounu azm olmala bir
gn bir gice yanup duhnndan Yank Kalas grnmez old.
Cezire-i Raba Cezire-i Rbaks37
Birbirine yakn enhr ile ihta olmu iki cezrede de ilerinde hadd hesb yok .. varo
olmala Tatar askeri cmlesin urup yakup reyy esr itmidir.

Palanka- Vnon (Vzsony)?

Ferto38 ky kenarndadr. hrk olunup ahlisi esr olmudur.

Palanka- Krauk (Karak)

Ovr Kalas kurbunda hendekli palanka alup ihrk- bin-nr ve ahlisi esr olmudur.
Palanka- Bola (Valla) Palanka- Apotln39 Palanka- Tekendort40 Palanka- Neider41
Palanka- Viden42
Zikrolunan alt kta palankalar Ovar Kalasna askir-i slm giderken sol tarafda vk
olmala cmlesi dahi ihrak- bin-nr olup ahlisi esr ve ey ve zehyri ummen gret
ve yama olunmudr.
[44a] Palanka- Kepe43 Palanka-i Gerirek44
Nigasdorf46

Palanka-

Gata47

Palanka-

Palanka- Rayga45 Palanka-

Vesenburk48

Palanka-

Meringerb

(Berzsenye?)
Bu zikrolunan yedi kta hendekli palankalar Layta (Lajta) suyunun te tarafnda gyet
mamr ve etraf bdn palankalar olup guzt- slm fevc fevc varup bir mikdr harb u

37

Rbakz = Rba ve Rbca nehirlerinin aras.

Fertd
39
Aptlan.
40
Feltoron = Fltorony bu gn Halbturn Avusturyada.
41
Nezsder.
42
Vdeny.
43
Kittsee Avusturya Macarca: Kpcsny.
44
Orosvr olmasi lazim.
45
Rajka.
46
Nickelsdorf.
47
Gattendorf.
48
Wisselburg/Mosonvr.
38

74

ktlden sonra ahalisinden msellh olanlar katl ve eya ve zehirin gret ve etfl
insn esr ve palankalarn ihrk- bin-nr eylemidir.
Palanka- Fike49 Palanka- Sahrrdorf50 Palanka- Krimt51 Palanka- Berndorf52
Zikrolunan drt kta palankalar Vise53 suyunun kenarnda vk kimi hendekli ve kimi
arampoli olup kahr- alaya muzahhar olmala bdi-yi slmdan cmlesi ihrk- binnr olmak myesser olmudur.
Palanka- Petrodorf54 Palanka- Foknci (?) Palanka- Lrenberg55
Zikrolunan drt56 ehir nehr-i Isfet57 kenarnda gyet mamr ve bdan ehr olup
arkac ile memr olan askir-i mansre urup ihrk ve iinden kan esri igtinam ittiler.
bu zikrolunan palanka ve ehirlerden mada Be etrafnda ehr-i azm mnendi birer
buuk ve ikier satde ancak dolalur varolar olmakla ahlisinin kimi firr ve kimi
dahi evlerinde skin iken basulup ve bir tarafndan atee urulmala iinde olan eyas
yama ve kefereleri esr ve cmle evleri ihrk- bin-nr old ve Be etrafnda dahi cbe-c kala misl kral ve belerin muazzam ve mkellef serylar olmala cmlesi
ihrk olunmala birka gn smn-peyvest olan sehb- duhnndan ehre-yi fitb-
lem-tb mnkesif olup dd- kebdundan gayr lemde nesne grnmez oldu. [44b]
kta kpr binsna memr olup Eflk ve Bodan askeri dahi maan hidmet-i
mezbrda olmak zre tayn olnd.

Yevml-ehad oturak f 9 B sene

Yevm-i mezbrda Tatarhn umm zre karu yakaya geti ve Msrlu dahi geti ve sadr azam hazretleri otakda iken iki kelle ve bir dil yenieri serdengedileri getrdi ve bir
dil dahi Bekir Paa sekbnlar getrdi. zvornik58 ve Solnak sancaklar mceddiden
tevch olund ve Hn tarafndan iki defada bir dil gelmekle getrenlere birer l hilat
giydirildi. Badeh shib-i devlet hazretleri syebn olan mahalle azmet buyurd ve

49

Fischamend Avustr.
Schwardorf.
51
Gramatneusied.
52
Ebreichsdorf.
53
Fischa.
54
Ebersdorf.
55
Laxenburg.
56
Balkta drt deil, ehrin ad yazldr.
57
Schwehat.
50

58

Zwornik.

75

syebnda bir dil huzr- sadr- lde b-edyn defitmekle huzrunda bedeni uruld.
Badeh ahama yakn syebndan devletl otk- llerine terf buyurd ve mezkrlara
huzr- sadr- lde kuaklk ve l hilatlar giydirildi.

Yevml-isneyn oturak f 10 B sene

Yevm-i mezbrda devletl vezr-i ekrem ve serdr- azam hazretleri sahl-i nehr-i
Raabda? olan syebnlara tevecch buyurd. Ve Tatar iki nefer dil getrdi ve badezzuhr vli-yi am Hseyin Paa hazretlerinin kapucular kethdsyla Solnak59 alay
beyisi gelp Papa ve Bespirim ve obanie kalalarn itat ve teshrleri haberin getrdi.
Ve ordu askeri ve gnll ve sekbn ve Tatardan bazlar stolni Belgrada tbi baz
kury urup nehb gret ve emvl yllerin ahz ve zem ve erbb- tmra ve bu
vechle hasret eyledikleri huzr- sadr- lye arz olunman bu makle reyy esr
idenler teft olunup her kimde bulunur ise ahz ve siphisine teslm olunmas bbnda
fermn- l sdr olman mucibince liv-i mezbra siphilerinden bir iki nefer ve dvn
avuu ve birka yenieri tayn olunup hayme be hayme gezp teftiidp, bu makle
bulduklarn alup siphisine teslim eylediler. Bu cmle bir iki bin mikdr rey gir
redd olunup ok fide haddinde olan mina? ve zarar- mahza urad. Ve bu huss in
huzr- sadr- lde syebnda iki blk bayla bir siphinin kelle-i murg- rhu sitnei bedenden perrn [45a] ve pene-i der-i tende? erir-i emr ile hed klnd. Bdeh
shib-i devlet otk- llerine terf buyurdukda syebn altnda iskemle zerinde oturup
Papa Kalasndan hals olan esrleri bir bir isimleriyle yoklayup her birine teselli-yi hl
birle mrden ser-t-be-kdem libslar tecdd olunmak fermn olund. Badeh
mezbrun iinden yigirmi bir nefer-i mselmn esrlerin Reisl-kttb Mustaf Efendi
kend odas? nnde herbirine eliyle ikier altun ihsn idp hlis u muhlis riysz duy hayrlarna mazhar old ve mezkr krk be nefer hidmetinde olan keferenin her biri
binmek in birer brgr virp ordu-y hmyna brgr ile gelmidir ve Raab? ile
Raye beyninde olan rmak zerinde dahi birer kk kpr bins in Eflak ve
Bodana fermn olund ve mr tarafna penik bu gnden cem olmak ibtid olnd. Ve
tarih-i mezbra gelince s kefereden ki, Rebe? suyunun ber tarafndadr, Devlet-i
Aliyyeye itat iden kla v palankalardr ki zikrolunulur: Bespirim? kalas
muhfazas in imetorna Sanca Bei Mustaf Bey, stolni Belgradn mstahfizn

59

Szolnok.

76

ve gurebn ve topu ve martolosndan drt yzden mcviz asker tayin olund ve Papa
Kalasnn muhfazas in dahi Seksar Sanca Beyi Ali Bey ile stolni Belgradn
farisn- evvel ve sn aalar drt yz mikdr asker tayn olunup konuld.

Yevms-selse oturak f 11 B sene

[45b] Yevm-i mezbrda Ser-asker, Vezir-i mkerrem brhm Paa hazretleri Yank
altnda Rebe varnca? zerinde mceddeden bin olunan kprleri muhafza in bir
mikdr asker ile girde alkonmak savbdr rey-i rezn-i sadr- l olman yevm-i
mezbrda kalmas fermn olunup davet olundukda huzr- safde kendye ser--sere
kaplu semmr krk ilbs olund ve vezr-i mrnileyh ile kprde kalmak zre
memr olan askerdir:
Neferen
Muhafz- Budun

Neferen

2.500

Mrliv-i Sirem

100

Muhafz- zi maa 2.500

Mrliv-i Moha

30

..
Vli-i Hersek

500

Gnllyn- Budun 300

Hdvendigr

500

Gureb-i Budun

300

Ankara Paas

500

Mralay- Budun

150

Yenieriyn- .

2.000

Toplam

880

Cebeciyn

1.000

Mralay- Seksar

Drt Aa blk

3.000

Mralay- Semendire

Tatarn

5.000

Mralay- Sirem

Toplam

17.500

Piyde-i Bosna

Belyn.

80

Toplam

3100

Mralay- Moha

30

Erbb-

timr- 100

Estergon
avun- Estergon

50

Mralay- Koban

60

Toplam

17.730

Mralay- Novgrad

50

Toplam

3240

Yekn: 20.970

77

Ve yigirmi h ile iki topcu orbacs bir mikdr nefer ile tayn olund. Ve bu gn Tatar
drt kelle getrdi ve kprlerin dahi tamam olmala ordu halk evvel be evvel
gemek zre old. Ve Papa ve Bespirim ve obane(?) kapudnlar ier ergelere?
gelp dmen-bs- sadr- l idp ubdiyyetleri karn-i kabul-i saf oldukda tercman
ile ve Kurs kapu kethdlaryla mezbrlara sekiz sevb? hilat ilbs ve Bespirim
Kalasndan hals olan seksan drt erkek ve on alt nefer avret mselmn esrleri huzr sadr- lye gelp cmlesinin mrden libslar tecdd olunmak fermn olund. Yevm-i
mezbrda giydirilen hilatlardr:
Bery- Serasker brhm Paa hassl-hass Bery- Kethd-y paa? ve Hseyin Paa
hilat b- post semmr

Vl-yi am ameden-i mjde-i itat-

Pespirim
hilat- hass

hilat- kuaklk

1
Bery-

Kethd-i

Ahmed Paa

Bd?

Merdmn- Bery- merdm- Hseyin Paa verden-i

Saruhan verden-i seksen estern an-palanka-i Pespirim

esbn
hassl-hass
1

Kuaklk
kuaklk

al

[46a] ve gerde kalacak drt aa blklerin iki kta ilenmi ulfeleri ve her bln
aalaryla zbitlerine yedier hilat virildi.

Yevml-erba oturak f 12 B sene

Yevm-i mezbrda t- l ve yenieri oca ve Silistre ve Bosna ve Nizve ?, Kurs?
vlileri ve cebeci ve topu bin olunan kprlerden gep ahama dein paa ve
beylerden kimesne kalmamdr ve Nibolu sancana mutasarrf Kr Hseyin Paa
Kurs Kral ile Budun Kalas zerine memur olmala kendye Eri Eyleti tevch
olunup huzr- safde hilat- hassl-hass giydirildi. Ve Eri60 Paas eyholu Ali
Paaya dahi Nibolu Sanca tevch olunup hassl-hass giydirildi. Ve Mrun-ileyh
Hseyin Paa ile maan memr olan asker bunlardr ki, zikrolund:

60

Metinde Egre eklinde yazlmtr.

78

Neferen
Piydegn- Eri

1154

Svri-i Eri

306

Zem ve Erbb- tmr- Eri

506

Piydegn- Varat

931

Svri-i Varat

460

Zem ve erbb- tmr- Varat

349

Varat Paas Mehmed Paa

200

Hseyin Paa-y Eri

500

Toplam

5.606

ve karuda olan arkac Kara Mehmed Paa ve Bekir Paa ve Hall Paa ve Haznedr
Hasan Paa ve Arab Ali Paa ve Aydn Paas ve Emr Paa ve Nureddn askerleriyle
ilerye gitmek zre memr olundlar.
Ve saltuz-zuhr eddan sonra devletl serdr- zafer ir hazretleri svr olup ordu-y
hmyn etrafn bir mikdr get gzr ve yine br-gh- sipihr-itibrnda karar
buyurd.

Yevml-hams Raye f 13 B sene sat 3

Yevm-i mezbrda sadetl shib-i devlet efendimiz hazretleri tulu- emsden buuk
sat sonra alay- evket-nm birle Yank menzilinden hareket ve kend himmet-i
aliyyesiyle bin olunan kprden ubr ve Raye suyu zerinde olan cisrden mrr idp
ota- llerine tevch-i inn- azmet buyurd ve asker-i slm- zafer-i makrn hadd-i
tabir takrirden brn ve manend-i encm ve rk mertebe advv-i ahsdan efzn
olman bu gn kprlerden ubr iderken hayli usret ekdiler yine el-hamdu lillah
endn kimesneye zarar- tertb eylemedi ve telhs aa rikb- hmyn- ehriyrye bu

79

menzilden r-be-rh klnd. Ve Kara Mehmed, Uyvar nm palankay urup iinde olan
kefereyi katl ve esr ve emvl erzkn [46b] bil-cmle gret eyledi. Ol kadar dakik ve
hnt ve ari vefret zere idi ki, Belgrad anbar gibi bir anbar var. Birka bin dem
iinde olan dakkden aldktan sonra birka bin dem dahi olacak mertebe dakk-i hass
bk kald. Esrden vesir mal tlk olunur eydan zahre maklesine okluk itibr
olunmad ve bu kaladan ota- sadr- l pighna krk kadar kelle ve on kadar dil
gelp anlar dahi meydanda kte-i merg-i emr klndlar. Ve getrenlere hilatlar ve
ihsnlar olund. Ve mrnileyh hazretleri bu palankadan ahz itdi serdan shib-i
devlet hazretlerine bir kz ve bir gulam gnderdi ve Nureddn dahi bir taburdan kefereyi
krarak kaurup ve bir zer-duht ileme eklinde bayrak dahi alup ve birka kelle ve dil
huzr- safye irsl eyledi. Anlara dahi hilat ihsn olund. Ve badez-zuhr serdr-
ekrem hazretleri Tuna kenarna azmet buyurup suyun karu yakasna nefer Tatar
brgrleriyle yzerek gep bir mikdr iler vardklarnda adada olan dmen grd
gibi Tatarlara hcm idp, anlar dahi az olmala yine dnp ber yakaya yzdirerek
gediler. Shib-i devlet, mezbrlara yigirmi be guru ihsn virdi. Badel-asr otaa
gelp mutd zre nevbetden sonra riyet-i mersim-i dvn buyurd. Blda zikrolunan
palanka deil bir metn kala kadar var idi. inde ukul-u beer mtehayyir? olur kr-gr
ve mermerden binlar beidd idi. Keferenin ekser ihtiml zahre palankas imi. Al
hasbl-ade harb u ktl ile yigirmi gnde teshri emr-i muhl grnrken bir gn iinde
dhil-i kabza-i feth teshr olundu mahz- ltf-i Hd-y mteldir. Elhamdlillh
ellezi atn.

Yevml-cuma oturak f 14 B sene

Yevm-i mezbrda t- harzet-i sadr- l dmet- lil-mal Uyvar menziline irsl
klnd ve dergh- l yenierileri dahi maan revne oldlar. Ve bu na dein vk olan
seferlerde darl-harbe dhil olduktan sonra bir gn mukaddem ocak halk ve t ilerye
gitmi deil iken bu sefere nusret-eserde nmyn olan alim-i feth zafere istind ve
eltf- hazret-i Rabbl-ibda itimden ve devletl serdr- ekrem ve vezr-i azm
hazretleri [47a] ilerye gitmelerin fermn buyurdlar. Zuhrdan sonra sadr- zm
hazretleri ordu etrafn get gzr idp otaa geld gibi syebn altnda dvn
eyledi. Allahu Tel mr-i tavl ile muammer eyleye, Amn!

80

Yevms-sebt Uyvar f 15 B sene sat 5

Yevm-i mezbrda seher hareket olunup beinci satde Uyvar menziline vusl bulund.
Ve bu gn yolun ibtidsndan intihsna dein Tuna suyu kenaryla gelnp karu yakas
ki, Komaran Adasyd, ser--p drahtnla meml khistna benzer idi ve bu yolda
buuk sat kadar tl var bir ky ihrk olunmu ve bu yolda bir kk rmak kprs
var idi ve menzile sat kadar kaldkda yolda bir mertebe toz kopmudur ki, demin
yannda olan kim idi tehis olunmaz idi. Ve menzile vuslden sonra sadr- ekrem
hazretleri feth olunan Uyvar Kalasn seyre azmet buyurd.
Yevml-ehad Gata61 f 16 B sene sat 5 Temmuz.
Yevm-i mezbrda seher hareket olunup, yemeklie inilmeyp doru menzile gitti. Ve
devletl sadr- azam hazretleri sapa yoldan geldi. Asl yolun sol idi, gyet latf idi. Sa
taraf rmakl ve sul yol idi ve ekseri arlk sa tarafdan gelmekle ziydesiyle zahmet
ekdiler. Ve bu gn Kara Mehmed Paa ile Bekir Paa Hainburg nm palanka teshrine
memr olup, bir gn ikindi vaktine dein ziyde metn oldundan dem gnderp
shib-i devlet hazretlerinden top ricsn arz itmeleriyle ol sat iki kolombrine top
fermn buyurup henz toplar yolda iken ber tarafda yry ile palanka-y mezbra
kabza-i teshre girp vakt-i maribde mjdeciler ve kelle ve dil gelp hilatlar
giydrlp ihsnlar old. Fil-hakka bir mstahkem ve metn hsn- hasn mertebesinde
palanka imi ki, aklen yigirmi gn muhsarya tahamml var idi. Ancak ltf-i Hd
birle kalup kefereye rub u hirs ilk olunup mehbet-i hucm- leker-i slm melain-i
mtelai ve havass- rey tedbrin perin itmekle bir gn [47b] mukavemete cret ve
cyu- muvahidn ile muhrebeye cesaret eylemeyp makhur ve mdemmer ve cund-
zafer vrd- mansr muzaffer old ve palankann iinde palanka-y kerh-girdr var idi
ki ayyka ser ekmi elhamdlillh bu vakte dein yemn [] yesrda feth teshir
olunan palanka ve kl yzden ziyde old. Bu vakitten bu etrafda feth olunan kala ve
palanka bil-cmle aded 110

61

Gattendorf

81

Yevml-sneyn Vindukfeneda62 f 17 B sene sat 5

Yevm-i mezbrda sadr- l hazretleri seher vakitde hareket ve satlik menzilde
yemeklik idp badeh ota- llerine atf- zimm- azmet buyurd. Ve Hainburg
Palankasndan ahz olunmu iki yz kadar kelle ve on nefer dil gelp; getrenlere hilat
ve ihsn olund. Ve badez-zuhr sadr- l-kadr hazretleri varup mezkr palankay seyr
tem buyurd. Vakt-i asrda brghlarna terf buyurduktan sonra mretteb dvn
old. Ve bu gn yolda sada solda ihrk- bin-nr olup dvnlarndan gayr eser
kalmam yigirmi kadar palanka seyr olund. Ve bu gn ahama karb Tatar Hn
tarafndan yal aas ve slm Mrz ile Be varoundan ahz olunmu drt esr gelp;
birisi alkonup yine Tatarlara virildi. Ve iki nefere hilat giydrlp bkyyelerine
dahi surre ihsn olund. Elhamdlillh sr- feth nusret nen-f-nen zhir
nmyn olmaa yz tutup kahr u hezimet-i ad-y dn gn gibi bhir mtebeyyin
old.
Yevms-selse kihel63 f 18 B sene sat 5
Yevm-i mezbrda tul- em(s)den nsf sat mukaddem t- l r-be-rh klunup
badeh sadetl shib-i devlet hazretleri hareket buyurup menzil-i mezbra beinci
satde terf-i nuzl buyurdlar. Ve gelindikden sonra buuk sat mikdr rm itmedin
Be Kalasn seyr ve metris olacak semtin tahmn in slis segbn? on bin mikdr
asker ile tevch-i zimm buyurdlar. Devletle varouna karb gelindikde asker-i slmn
gnlnde cevheri olanlar varouna yriyp sekiz yzden mtecviz kfir tama- emr
ve bir nicesi der-zincir-i esr [48a] alnup emvl ve erzk n u ahirde gret olnd.
Huzur-u safye yz elli kadar kelle ve elli nefer dil getirlp guzt- slm mazhar-
kerem inm oldlar. Badeh shib-i devlet hazretleri Merhm Sultn Sleymn
Hnn ota kuruldu mahalle ki, kral azm sur ekp ebniye-i aliyye ile nazr olmaz
baalk imi, anda terf ve bir mikdr rm buyurup murd zre kala-y mezbreyi
seyr tahmn buyurdukdan sonra kable'l-asr hareket ve ordu-y hmyna doru azmet
buyurd. Ve Kartal Mehmed Aa kfirden bir brgr eker kk arabasyla iki dne h
top alup huzr- safye getrp mazhar- ihsn old. Ve bu gn menzile gelince yemn
[] yesrda on kadar palanka ve kur ihrk- bin-nr olmu bir kasabasna urand. Sa

62

Wildungsmauer.

63

Schwechat.

82

cnibinde su kenarnda idi. Kfirin odun iskelesi imi, ol kadar odun ve kereste ve tahta
ynlar ve deirmen talar ve dakk-i hass var idi ki, takrr olunmaz, cmlesin ihrk
eylediler. Ve bu yolda yine su kenarnda kraln seyr ve teferrc-gh olmak zre bir sur-
azm ile baas var idi ki, gzler nazrin grm deil, gerek meyve ve gerek kfenin
envndan b-hesb var idi.64 Elhamdlillh smme elhamdlillh ki, Hazret-i serdr nusret ir ki, bereket-i sdk u ihls ile bu makle memlekete dest res bulunup askir-i
slmn mevtn ikdmn yol old. Bu sr- feth-i hayret unvn bir serdrn gnnde
nmyn olmad erbb- fenn-i trhe gnden ayndr ve tafsli . anil-beyndr.

Yevml-erba menzil-i Be f 19 B sene sat 4

Yevm-i mezbrda arlk cmle ger kalup gn dodukdan sonra shib-i devlet
hazretlerinin t- lleri ilerce badeh kendleri devletle menzil-i sbkdan hareket ve
menzil-i mezbra doru tahrk-i rikb- azmet buyurdlar. Mutd zre yemn []
yesrnda siph ve silahdr ve Anadolu ve Rumili Belerbeleri ve evvelince arkac
paalar alay balayup heste hrm ile mukbele-yi kala-i Bede vk bir sahrda
syebn kurulup iki sat mikdr otak yeri malm olunca anda inn-semend-i rm
oldlar. Ol mahalde iken varodan ve drt nefer dil getrdiler. Birinin bir del boynunu
urd ve nn [48b] dahi asesba boynun urd, getrenlere ihsnlar old. Badeh otak
yiri malm ve muayyen oldu haberi gelmekle sadetl sadr- l hazretleri svr
olup bir mertebe alay birle ota- llerine terf-i nuzl buyurdlar. Bir sat mikdr
rm buyurdukdan sonra metris olan ve toplar konlacak mahalle azmet buyurup,
varoda bir makl yirde nuzl ve metris hussu mvere ve tahmn olundukda bizzt
kend koluna mutd zre dergh- l yenierileri aas ve kethdsn ve toplarna
Rumili Belerbeisi ve sa kola Kara Mehmed Paa kend ve askeriyle ve Haleb
Belerbeisi Bekir Paa eyleti askeriyle ve toplarna Anadolu Belerbeisi ve
zaarcba oda nefertyla ve sol kola Defterdr Ahmed Paa ve Sivas Belerbeisi
eyleti askeriyle ve Karaman Eyleti ve saksoncuba yigirmi oda nefertyla (be yz
nefer cebeci) metris olmak zre tenbh tayn buyurup kendlerinin skin olacak
pyeleri tabyalar henz hzr olmamala vakt-i maribe karb ota- llerine terf
buyurd. Ve mezkrn metris olacak yerlerinde kalup tabyalarn yapup, san yollar
almaa baladlar. Ve c-be-c metrisde olanlar kffr ile cenk ve tfenk-endzla

64

Burada Ebesdorf imparatorlk kknden bahsedilmektedir.

83

mberet eylediler. Ve varoda metrise karb olan sarylar ve hneleri ve baeleri

herkes hall hllerine gre zabt idp, tabya itmeye inmee baladlar. Fil-hakka bir
ltf-i Hakk olmudur ki, kri mmkn deil. Zr bu varo olmasa metris dahi
alaradan? girlrdi ve herkes tabyasn birka gne dein yapamazd ve cmle metrise
gelenler atlaryla doru san yoluna dein gelrler idi. Vel-hsl bu gn varo iinde
baeli l kr-gr binl sarylarda metris ve tabya olmu deildir ve kalann direnm-dr varo bir ehr kadar vardr. Her kesi bir cy- ibret-nm ve her meskeni
mahll-i ferh-fez. Ancak asker dern u brnn harb yebb idp, hemn dvrlar
ve baznn oturacak yerleri kalmam idi. Byle iken yine bu kadar askere skn old ve
sadr- l hazretleri [49a] varoda iken muktez-y snnet-i seniyyeye riayeten krala
hitaben, Ya slm, ya harac. Ve ill(?) m-beynde olan nizn fasl huss emre
havle olunur bilmi olasz diy bir kt takrr ittirlp, deliba aaya ililik tarki
zre virp, akdan kffra birka neferleriyle maan irsl buyurdlar. Merkm dahi
hendeke karb bir mahalle varup, grnen kfirlere iret idp, Kralnza kdm
vardr diy syledkde; lisnn bilr bir Hrvat gelp, kd alup ve merkm
Alargada dur! diyp ierye gitti. Meer krallar ise asker-i slm Bee gelmezden on
gn mukaddem bir mikdr demiyle Linse nm ehrine firr itmi. inde ba ve b
olanlar dahi bu bdda bir cevb virecek sz bulamadklarndan, Bizim iki gnden ber
hayli demimiz ldi. Elimiz dardr. Bunun imdi cevb yokdur diy haber
gndermeleriyle mezbr Hrvat dah, Git imdi seni ururlar diy haber eyledikde
mezbr deliba dahi dnp shib-i devlet hazretlerine m vk hli ifde eyledikde,
mdi imdiden sonra toplar konulup harb u ktle mberet olunsun diy kollara
fermn buyurmala her keden sire-i cenk cidl itil buld. Deliba, ba deliyle
maan dahi giderken ba delinin kurun ile atn urup ehd eylediler. Ve bu gn ahama
karb Zirin olu ile Drakovie ol taraflarndan demleri gelp itat ve inkiydlar
haberin getrdi. Mukaddem stolni Belgrad zemsndan Hseyin Aa ile kendlere
sadr- azam hazretleri tarafndan kt gitmi idi. Bu dahi kuvveti baht- mesd ve
nedir ki asker- b-mr shibi iki bell balu kfir bir kt haberiyle sret-i itat
gstere, herbiri yigirmier otuzar bin cenk-vz askere kdir imi. Shlet birle teslm-i
zimm- itat eylediler. Ve bu gice her kola er kta kolombrine toplar konup, bir
yerden atlmak zre idi. Ve ibtid san yol kazlan yerden hendek [49b] kala bana
varnca bir ok atm ki, drt yz admdan kinyedir, tahminen bu kadar ancak var idi

84

san yol ibtida olunacak mahalde varo gyet bulmu idi. Eere metris iinde dahi bir
iki bin var idi, amm gyet cz idi.

Yevml-hams f 20 B sene
Yevm-i mezbrda seher metrisde olan toplar taraf- dmen-i dne endhte klnmaa
balad. Ve metris yerleri sengin olmala san yollar iledilmede kll usret ekildi. Ve
shib-i devlet hazretleri svr- semend-i cihn-peym olup etrf- kalay seyr tem
iderek balar iinde bir depe zerinde syebn kurdurup kalaya ve karusunda olan
adaya nezzre-fiken-i ibret iken adadan bir mikdr kefere zhir olmala agavt ve
divnegndan birka nefer atlu gnderlp kfirler dahi geldiklerin grdkleri gibi
hnzr gibi ormanlk iinde firr ve gaybet eylediler. Palankagirden firr iden kefere
tifesinin tahlis-i giribn- cn idenleri mezkr adaya gep andan dahi frsat bulduka
kalaya girerler imi. Shib-i devlet hazretleri dah, Mahall-i mezbrun muhfazas
ehemm ve kalaya muber olan kprleri zabt ve ihrk olunmas cmleden elzemdir
diy am Vlisi Hseyin Paa ile Eflak ve Bodan mahall-i mezbra tayn buyurd.
Badeh, salt- zuhru ed buyurdukdan sonra svr olup kalann kpr tarafnda vk
varou iinden get gzr ve br-gh- gerdn-itibhnda sadetle karar buyurd ve
varo- mezkr65 dahi ihrk olunmu idi. Ve bu gn cebehne muhfazas in Dilver
Paa ile Saruhan Paas Ahmed Paa memr old ve siph ve silahdr aalarna dahi
metris ardnda gice karavul beklemeleri in fermn olund. Ve sret-i itat ve inkyd
gsteren Yeenolu ile Drakovie olunun demleri huzr- sadr- lye gelp dmenbs eylediler ve mezbrlara ve tercmn- dvn ve iki nefer Kurs kapukethdlaryla
maan kuaklk ve drt l hilatlar giydirildi ve mezbrlar, Pdih- slm
hazretlerine kulluumuz malm olmak in bizde her ne kadar Mslmn esrleri var
ise tlak itmek zre idiler. imdiye dein salvermilerdir. Bu kullarnn [50a] dahi
serhadd-i mansrede olan Macar esrleriniz hakknda kerem merhametleri olmak
ricsndayz diy arz u niyz eylediklerinde hazret-i vezr-i Aristo-tedbir, Siz hemn
evketl pdihmz hazretlerine sadakat zre kullukda olun! Devlet-i Aliyyede her
murdmz husl- pezr olur diy cevb- mstetb buyurdukdan sonra anlar dahi
tekrren dmen-bs- hazret-i sadr- l idp adrlarna r-be-rh olup gittiler. Ve bu
gn dahi iki dil tutulup cezas nfiz-i muhkem-i emre havale klnd. Ve sekiz nefer

65

Burada Rossau varounun kasdedildii anlalyor.

85

Yeenolu ve Drakovie olunun etblarna drt kuaklk ve drt l hilatlar ilbs

olund.

Yevml-cuma f 21 B sene
Yevm-i mezbrda Adana Belerbeisi Emr Paa ba ve bu tayn ve Nibolu Paas
Ali Paa ve Hamid Paas Hasan Paa ve Saruhan Paas Ahmed Paa ve ser-eme
sekbnlaryla kalann sol tarafnda vk adada olan kprleri ihrk ve Msrlu dahi
Kstendil Beyi Arslan Beyle ve iki yz nefer beldr ile adada su kenarnda metrise
girmeleri in memr olup vardklarnda cmlesi adada olan dmen birden hcm-
dilrne gsterp ekserin kldan geirp bakyyets-suyf olanlar suyun yukaru
tarafnda olan taburlarna firr eyledi. Asker-i slm dahi tabur dahi olan kprye dek
hcm eylediklerinde anda dahi azm cenk olup, andan dahi himmet-i merdne-yi birle
kffr karup kprnn beri ban ihrk ittikten sonra Emr Paa, htimldir, dmen
kala tarafndan asker-i slm zerine hcm eyleye. htimamen bir mikdr asker dahi
kala tarafnda muhfazac tayn buyurlr ise makl olur diy shib-i devlet
hazretlerine arz eyledikde Bosna Vlisi Hzr Paa mahall-i mezbra eyleti askeriyle
muhfz tayn buyurlup Emr Paaya dahi ihrk olan kpr bana bir mikdr
karavulcu koyup, Sen ve seninle olan askerle kalkup Hzr Paa yanna gelesn diy
fermn olman mucibince amel olund. Ve am Vlisi Vezr-i mkerrem Hseyin Paa
dahi adann ordu-y humyn kenarna den tarafna ihtimldir dmenden hcm
olursa karuda olan ehl-i slm muhfaza in tayn olunup on be kta Hzr Paaya
ve on be kt h top Hseyin Paa tarafna virildi.
Bi-ecrillahi Tel beynes-seltinde Rumili Belerbeisi Kk Hasan Paa h top
ile urulup bir buuk satten sonra sah-i ravza-i drl-cenna hrmn old.
Allah gark-i rahmet eyleye ! Ve orduda olan Kazak yollu esrlerden birisi
( brahim Paa.. kuaklk 1)

[50b]Yevms-sebt f 12 N
Asl nshada gnlk vekayi olmadndan bu gn iinde bir mikdr asker tayn
olunmala burada kayd olund:

86

Neferen
Aded
Vezir Kara Mehmed Paa

2.000

Sivas Belerbeisi eyleti askeriyle

1.500

Haleb Belerbeisi eyleti askeriyle

1.000

Adana Belerbeisi eyleti askeriyle

900

Toplam

5.400

Mrimrn- Karaman maa eylet

1.000

Mrimrn- Mara maa eylet

1.200

am kul erbb- timr ve eylet

600

Toplam

8.200

Vli-i Bosna maa eylet gayr-i ez zvornik 2.000

Mrimrn- Saruhan

300

Bolu Paas Hseyin Paa

300

Teke Paas Ali Paa

200

Kubakc? Hasan Paa

150

Msr Beyi Kbrsa memr olandan gayri

100

Toplam

12.150

Hamid Paas Hasan Paa

400

Aydn Paas Ahmed Paa

500

Mentee Paas Paa

200

Uyvar Paas Ali Paa

500

Toplam

13.750

Kayseriye Paas Dilver Paa

150

il Paas Abdulmmin Paa

200

Karahisar- Sahib Beyi mer Bey

200

Kngiri Beyi Hseyin Bey

150

Beyehri Beyi Mehmed Bey

150

Toplam

14.600

Vli-i Budun maa eylet

4.000

Hersek Paas Mustafa Paa

300

Yenieri

5.000

87

Cebeci

1.500

Drt Aa blkler

3.000

TOPLAM

28.400

[51b] efendisin ehd itdin mruz- sadr- l oldukda cmle orduda olan Kazak
esrlerin katl itmek zre fermn sdr olup mndler nid eyledi. Hemn ol sat yz elli
kadar esr yemeklik adr altnda kte-i emr klnd vesir btn orduda on bin
kadar Kazak esrinin bir iki gne dek boynu uruld. Ve Be Kalasna sat menzilde
gnll cebecileri bir palankaya varup bir mikdr harb u ktl ittkten sonra ilerinden
birisi ba ve b olup, Gelin! tat idin ve raiyyet kabl eyleyp, emrden hals
olun! diy pastav sz ile melni aldadup, anlar dahi rz virdiklerinde, mdi cmle
silah maklesin tara virin ve cmlenizin isimlerin yazalm ve sizi alup serdr- ekrem
hazretlerine gtrelim! diy cevb virdiklerinde mezkrlar dahi bil-cmle lt ve
silahlarn drt arabaya koyup palanka kapusundan tara kardlar. Ve kendleri dahi
birer birer kup sekiz yz elli kadar kfir isimleriyle defter olund. Badeh cenge
kudretleri kalmaycak cebeciler? dahi bir yerden nara-i tekbr ile deste-be-emr idp
bu cmleyi reh-gzr- tizinden gerp badeh meymene v meysere palankaya girp
iinde olan kz ve olan vesir emvl ve erzkn gret idp ganim-i azmiye vsl
olurlar. Bu dahi bir gne ltf- Hakkdr ki, kefereyi bu makle pernlk de ki u
kadar umrda tedbre kudretleri olmaya ve esn-y sulhda ba olana yz altun ile bir kse
dahi virmilerdi. Ve bu gn top tabyasnda topcular kethdsnn sol ayan top gtrp
yevm-i mezbr ake-i ulfesine on ake dahi terakk ile tekd ihsn olund.

Yevml-cuma f 22 B sene Yevms-sebt oturak

Yevm-i mezbrda Rumili Belerbelii Nibolu Paas Ali Paaya ve Nibolu Sanca
Karaman Paal pyesiyle Kstendil Beyi Arslan Beye tevch olunup huzr- sadr-
lde hilatlar giydirildi. Ve bu gn hazret-i sadr- r-heybet vakt-i duhdan sonra etrf-
kalay seyr tem in svr- semend-i cihn-peyma olup dnk gn ihrk olunan
kprnn adasna sudan atyla ubr idp, varup anda kral baesi66 tabr olunan ravza-i
adimn-nazri seyr ve bir mikdr rm buyurup, badeh yine kalay ve Tuna zerinde

66

Tuna adasnda Leopoldstadkda bu nk Augartenin olduu yerde Alte Favorita denilen, imparatorluk
elence bahesi kastediliyor.

88

olan byk kprsn drbn ile gzden gerp kurun yetir mesfe kadar mahalden
b-bkne gep, gelrken [52a] ubr eyledikleri su zerine aceleten kpr bin
olunmala avdetde zerinden mrr idp ymn ikbl birle vakt-i asrda ota- llerine
terf buyurd ve nevbetden sonra dvna kup ibdullh umrun grdi ve mezkr kral
baesinde bir mertebe musanna yine ve kfe ve mve-i gn-gn vardr ki, tabri
hadd-i imkndan brndur. Ve bu gn keikuu nmnda shib-i devlete bir ku
getrdiler. Ba ve boyn tavus gibi ve gvdesi aynyla gice gibi ve ayaklar yine ku
aya gibi idi ve bir devekuu dahi getrdiler ve kfirin baelerinde limon ve hurma ve
kakule olur. Hele slma nasb olacak memleket imi. El-hamdlillh ki, myesser old
ve kpr zabt olundn Emr Paann kapu kethds mjde itmekle kendye bir
kuaklk hilat giydirildi ve kalada olan kfirin tarada taburda olan kefereden imdd
olacak asla kprs kalmad. El-hamdillh bu dahi alim-i nusret ve galebedir ki, her
tarafdan armha ekilmi gibi zabt u muhsara olund. Dmen-i dne bir mertebe
rahnedir ki, vasf olunmaz.

Yevml-ehad oturak f 23 B sene minhu

Yevm-i mezbr- sadet-zuhrda devletl serdr- Cem-nvn hazretleri vakt-i
duhdan sonra reh-nm-y feth nusret oldu halde metrise tevch-i inn- azmet
ve fm-bad avn-i br birle kala-i mezbra dhil-i kabz- teshr olunca tabyada rma
sdk- bl birle niyyet buyurup metrise dhil olduktan sonra yenieri kolunda olan
metrisleri seyr iderek aann tabyasna varup anda bir mikdr rm badeh yine gelp
kend tabyalarnda karar buyurdlar. Allahu tel hazretleri karn-i feth nusret ve
hasrets-seltn olan Be Kalasn bu devletlnn himmet-i sdkane ve azmet-i
hlisesi berektyla zamme-yi memlik-i slm olmak myesser eyleye! Ve metris-i
varo iinde l kr-gr baeler ebniye iinde vk olup hussen devletl sadr- l-kadr
hazretlerinin tabyalar bir azm sary iinde mstahkem binlar ve nnde havalisinde
gn--gn meyve aalar olan mahallde vk old. Bu dahi mukarrerdir ki, zuhr-
Devlet-i Osmnden bu na gelince mahsr olan kl metris ve tabyalar bir tarihde
ebniye-i evriyye? kr-gr ve bir cnibi riyz- dl-pezr iinde oldu gnden izhrdr.
Ve bu gn yenieri metrisinde kalaya gider bir su yol bulund. Kng iri am
aalarndan idi. Ve varoda buz presinden nin virir sular var. Taradan su gtrmek
zahmetinden metrisde ve tabyada olanlar hals old. Bu dahi bir nevi ltfdur. Ve bu
gice kalann ada tarafndan Hzr Paa ve Arslan Paa ve Msrlu ve Hasan Paa metrise

89

girdiler. Ol taraf dahi [52b] mahsr old. Kffr- bed-girdr atada taburunda kalup
kprileri keslp zabt olunmala bir vechile kalaya duhle kudretleri kalmad. Ve
ktib-i hazne-i sadr- l Abdi Efendi metrisde cerrhlar oldu mahalde bir adrda
oturup zahm-nk olanlara hazret-i sadr- ekrem-ferm tarafndan bah virmee balad.
Ve shib-i devlet hazretleri mezkr yaralular in yevmiye pilav ve orba tabh olunmak
zre otuz kile pirin ile altm vakyye revgan- sade ve ikiyz ift ekmek tayn
buyurup ol dahi merkm Abdi Efendi marifetiyle itm ittir buyurd. Ve bu
yaralulardan mad gureb ve fukar dahi itm olunurd ve yevmiyye iki kazan pilav
ve orba dahi metris azna irsl olunup anda dahi a ve muhtc olanlar itm olunurd.
Ve badel-asr kaladan tabura erkes bir dil tutulup syledildiinde, Taburda dokuz
bin ve kalada on be bin cengver asker vardr diyp ve kraln muhsaradan on gn
mukaddem firr idp hl Linse nm ehrinde olduun haber virdi. Ve bu gice kl
kaftan ile gelen haznedr- ehriyr Ali Aann yazcs gelp metrisde shib-i devlet
hazretlerine buluup ve yine cevb ol sat tahrr olunup silahdr Sleymn Aa ile
gnderildi. Ve yazc dahi maan gitti ve bu gice defterdr Ahmed Paa koluna
metrislere seksan kadar elleri kunbaral kfir arampoviden kup ltf- Hakk birle ekseri
tume-i emr klunup birka hals olanlar arampoye zahm-dr olduklar halde tar
ddiler. Ve bu gn badel-asr shib-i devlet efendimizin mehterhnesi tabyasnda
alnmaa balayup yenieri aasnn ve Rumili Belerbeisi vesir kollarda olan
vzer ve mrimrn ve mernn mehterhneleri dahi bir yerden velvele-r olmaa yz
tutt. Ve badel marib ve badel-a ve badel-fecr bu minvl zre her kolda
mehterhneler alunup, tabl u surna ve nefr nekkre sads top ve tfenk sads
cmbnden zemn sumn harekete gelecek mertebeler old.

Yevml-isneyn oturak f 24 B sene minhu

Yevm-i mezbrda haznedr- ehriyr Ali Aa alay ile gelp serdr- ekrem
hazretlerine taraf- ehinhden irsl buyurulan hilat ve emr ve haneri teslm eyledi.
Ameden-i kl kaftan ki, bu tertib zre beyn olunur: Evvel geceden Sultn Sleymn merhum otk yerinde olan kral baesine vekl-harc- sadr- l matbah ile gidp
badeh seher kethd be
[Bu mahalde selmler hzr bulunmadndan aa ve defterdrlaryla geldiler] [53a]
cmle del ve gnll ve mteferrika ve vcibr-rey ve kapucuba aalar, Yeen
Beg ve atrn ve tfenkciyn ve mehterhne ile kalkup, mezkr Sultn Sleymn ota

90

yerinde olan baede inp, Haznedr Ali Aa karudan grndkde bu cmle istikbl
idp bir mikdr mahall-i mezbrda rm ve itm olunduktan sonra yine tertb-i alay
birle bu cmle svr olup, ota- sadr- lye tayn gelince cmle ahali-i dvn ve
yenieri aas ve kul kethds syebn ucundan ba adr gyetine dein saf balayup
Ali Aa dahi legleg adr yanna geldkde mehterhne dnp kethd be ve Hseyin
Bey ilercede atlarndan inp, Ali Aa dahi otk kapusu yannda inp sokaklardan iki
tarafdan aulup sadr- azam efendimiz dahi selm ve erkn krkyle syebn altndan
yryp bir koltuunda yenieri aas ve bir koltuunda defterdr efendi gelp
tlardan drt adm mikdr yerde mezkr Ali Aa hatt- hmyn elleri zre tutarak
mahall-i mezbrda shib-i devlet hazretlerine teslm eyledi. Badeh dmen-bs eyledi.
Shib-i devlet dahi iki elleriyle tevkr tazm ile alup bs idp koynuna koyup avular
alk eyledi. Badeh Ali Aa ser--ser hilat kaplu semmr krki sunup shib-i devlet
hazretleri dahi giribnn bs idp giydi, avular alklad. Badeh shib-i devlet dnp
bu behet ve srr- sf birle ba adr altnda vaz olunan minder zerinde aya zre
durup koynundan hatt- hmynu karup bs idp kesesinden hrc idp reislkttb efendi yedine teslm buyurd. Reis efendi dahi bir iki hatve meydan iler gidp
sofann ortasnda durup ser-ta-be-kdem hatt- hmyn- evket-makrn heste heste
mazmn- mnf-i smine tefhm iderek gerei gibi krat idp badeh blda
evketl pdih- lem-penh hazretlerinin kend mbrek kalemiyle olan hatt- erf
okuyup tamam oldukda yine shib-i devlet hazretlerine, shib-i devlet dahi alup bs
idp koynuna koyup, avular dahi alklad. [53b] Badeh Haznedr Ali Aaya sersere kaplu semmr krk giydrlp ierde ota iinde direklinin sa tarafnda
mahssen kurulan erkesine getrdiler. Badeh hazret-i vezr karusuna keml-i mahz u
mbhat birle iskemle zre oturup ulemnn on iki nefer demlerine kuaklk hilat
giydirildi. Badeh yenieri aas ve kul kethds ve defterdr efendi ve ninc ve
cebeciba ve topcuba vesir erkn- devlet ve ahli-i dvn bil-cmle eref-i dmenbs- saf birle d u handn oldlar. Badeh shib-i devlet hazretleri kalkup avular
alklayup sadetle ierye tevecch buyurdlar. Badeh herkes daulup menzill
menziline ve erbb- metris dahi metrislerine gittiler. Ve yenieri aas dahi ier
girmeyp doru metrise gitti. Bu mahalde reis efendi ve avuba aas selm ve erkn
yenli krkiyle idiler. Ve mmileyh Ali Aa Yank altna geldikde gerden Karaman
Belerbeisi iman Mehmed Paa ile Karahisr Shib Sanca Paas mer Paa
gelmek muhakkak olmala bir iki gn Serdr brhim Paa yannda kalup

91

mrnileyhm dahi geldiklerinde bin kadar zahre arabalaryla maan umm zre
gelp yevm-i mezbrda ordu-y hmyna vsl oldlar. Ve mumileyh Mehemmed
Paa, Hzr Paa yannda kpr muhfazasnda olmak zre memr old. Ve bu gice
shib-i devlet hazretleri tarada ota- llerinde rm buyurd. Ve yine bu gice Kara
Mehmed Paa koluna yz kadar kfir kup avn- Rabb- kadir birle ekseri kte-yi zehrb- emr klnd. Ve bu gice kumbaracba kumbara ile erampo yanndaki tabyasn
tutudrmala hazret-i vezr-i ekrem-yn bu ii sez v tahsn ve merkma vfir altun
ihsn ile mesrr u handn buyurd.

Yevms-selse oturak f 25 B sene minhu

Yevm-i mezbrda hazret-i sadr- li nasrullah [54a] knc-i kulukda metrise revirn
old. Vardu gibi dvn idp badeh yenieri aas tabyasna, andan Defterdr Ahmed
Paa tabyasna varup, metrislerin seyreyleyp yine tabyalarna avdet buyurdlar. Ve bu
gn huzr- lye iki dil ihzr ve mma? yarar szleri olmamala tume-i tg- bdar
klnd. Ve adada olup metrise giren Hzr Paa ve Arslan Paa ve Hasan Paa ve Emr
Paa ve Msrlu cmle arlklarn kaldrup mahall-i mezbra nakl ve anda oturmalar
in mrnileyhim hazartna taraf- sadr- saf-unvndan sdr- fermn old. Ve bu
gn vakt-i asrda iki siph- Frenk eklinde bir css tutup huzr- safye getrldkde,
Ekmekiyim diy inkr itmein syletmek in asesbaya teslm olund. Ve tezkere-i
sn Fazl Efendi, Haznedr Ali Aa yanna tayn olunman yerine hidmet-i vekleti
Ltf Efendiye tevfz olund.
Yevml-erba oturak f 26 B sene minhu Aly-nmden-i iman Mehmed Paa
Yevm-i mezbrda Karaman Belerbeisi iman Mehmed Paa be yz seksen nefer ile
alay gsterp adaya tayn olund. Ve Karahisr- Shib Sanca Paas mer Paa
yz seksen nefer ile alay gsterp karavula tayn olund. Ve devletl sadr- iklim-g
paa hazretleri metrisde olan tabyalarndan seyr tem buyurup mutd zre sekizer
top hilatlar ilbs olund. Ve mer Paann ancak bir sekbnn top ehd idp gayr bir
ferde zarar terettp itmedi. Bu kadar seferlerde vk olmamdr ki, sefere gelen paalar
askeriyle ve mehterhneleriyle gelp metrisde alay gstereler. Bu dahi serdr- ekrem
hazretlerinin keml-i tevekkl ve ziyde sdk- niyetinden ibret ve mazhar- ftht-
cemle olmalarna mahz- iarettir. Devlet-i Aliyyede ibtid m-vka olan umrdandr.
Allahu tel hazretleri heme asker-i slmn mehbet ecat-i dilirnelerin

92

tezyd efzn ve ad-y mstehikkn-demrn? havf u hayet ve rub u hirsn izf u

muzafa makrn ide! Ve bu gn kaladan tabura giderken bir kfir tuttlar, ktlar var.
Huzr- sadr- lye ihzr olundukda kffrn ziyde elemi olduun ehibb eyledi ve
merkm katl olunmayup elinde bulunan ktlar tercmna virildi. Lkin rumz ve
iretle tahrr olunman bir vechile kimesne mefhmun anlamad. Ve yenieri kuluyla
Kara Mehmed Paa ve Ahmed Paa kolunda erampoviye doru ve birer lam
ilemesine dnden mberet olund. Ve devletl shib-i devlet hazretlerinin fermnyla
ikisine dahi reis efendi varup lp gelp cevb virdi. Ve Rumili kolunda Ali Paa bir
mecrh dil tutup huzr- safye getrldkde zahm-dr olduundan nutk u cevba
iktidr olmaman hemn sat boynu urulup yare-i eleminden tahls-i giribn ve cn-
habsin teslm-i zebniyn- nrn eyledi. Hayli telbs kfir idi. Ve bu gice sir
gicelerden ziyde azm harb u ktl old ve tabyada shib-i devlet hazretleri tam
tenvl iderken kaza ve kader anigir bann kurun [54b] ayan urup mecrh eyledi.
Aslen mahfz yer add olunur iken yine kaz ve kaderden sudur iden vkadan hals
emr-i muhl idgi bu numne yeter. Ve Rumili Belerbeisi eyholu Ali Paa bu gice
Rumili kolunda metrise girdi. Yevm-i mezbrda derd-mend-i bezmi ki, erbb- keyfin
shib-i remzdir. Aann otanda iken kaladan bir hi gelp ayaun urup topuundan
kat olund. ki gn sa olup nc gn terk-i bezm-i fen ve azm-i meclis-i bek
eyledi.
Msra
Bezm-i dnydan ayan ekdi
Bezm-i derd-mend

Yevml-hams oturak f 27 B sene

Yevm-i mezbrda ser-eme iki dil getrp birisi syledildikde, Yenieri
serdengetileri olduu yerde lam vardr dey haber virdi. An alkoyup evvel birini
tume-i emr eylediler. Ve bu gice maribden sonra slm tarafndan kffr- lim
zerine endhte klnan top u tfenk ve kumbara hadd ihsdan beri ve dmen-i dn bu
vka-i vehm-engizden yaralanm hnzr gibi serseri idi. Ve kfir-i bed-hh tarafndan
bu mukbelede endn sret-i imkn grnmedi. Hemvre sret-i hazret-i Hudvend-i
Rabb- kadr ad-y dnin tedbir-i menhselerin tayr ve kuvvet-i kahire-i leker-i
muvahhidni nen-fe-nen tezayd pezr idp r-y zamir-i hazert- vkel-y dn ve

93

devleti sibe ve ezhn- nkyye-i vzer-i saltanat karn-i ahvl-i hayrel-fiyye

eyleye, Amn!

Yevml-cuma oturak f 28 B sene

Yevm-i mezbrda vakt-i duhda shib-i sadet hazretleri metrise azmet ve aann
tabyasnda biraz istirhat buyurup, cmle kolda olan vzer ve mrimrn huzruna
gelp umr- cenk harbe mteallik baz mvere olunup andan dahi kul kethds
tabyasna varup andan avdet ve kend makarr- sadetleri olan tabyalarnda karar
buyurdlar. Ve badel-asr hn tarafndan Linseye67 otuz satlik olan mahalden
tutulmu bir cbbeli kfir getrdiler. Getren mirzya bir kuaklk hilat giydirildi.
Vka-i garibedendir ki, mezbr kfir huzr- sadr- lde, Cbbeme kurun kr-gr
olmaz diy dav idp tecrbe in meydanda gsn gerp defa kurun attlar.
Cbbesine urup, asla bir vechile tesr itmedi. Badeh cbbesin kardup kendsin
tume-i emr eylediler. Ve Yeenolundan68 esr olan altm alt nefer Mslmn
esrlerin atlu beyzdenin demleri huzr- sadr- lye getrmeleriyle isimleri ve
vilyetleri sul ve ihsn tecdid-i libs ile tesliye-i hl ve terfiye-i ml olundlar. Ve
getrenlere dahi vfir ihsn olund. Ve Reislkttb Mustaf Efendi mezbrlara ratb
malndan yzer ake inm buyuruld. Ve ahama bir sat kald vakitde [55a] Rumili
kolunda ve Kara Mehmed Paa kolunda iki pskrme lam olup arampoviye atmak
zre mukaddem Rumili kolunda olan lama ate ittiler. nndeki erampovileri havaya
perrn ve bir iki yz kadar kfiri firistde-i nrn eyledi. Badeh serdengetiler mahall-i
mezbra emr-i advv-i tedmr ile hcum idp bir mikdrn kldan gerp, kffr
dahi cemiyyet-i berge-i asker-i slma toplanm hnzr gibi hcm idp tekrr dlirn-
ser-bzn- himmet-i merdne birle hamle idp lam atdu mahalden kffr pskrp
lse ve payg? birle metrislenp mahall-i mezbr ltf-i Hakkla zabt eylediler. Ve Kara
Mehmed Paa kolunda ki, atulup lkin varup metrislerinecek mahall gndz oldundan
mmkn olmamala badel-marib metrislenmek zre karar virildi. Bu vakitde bir
mertebe harb u ktl olmudur ki, sad-y top ve tfenkden zemn sumn lerze-nk
old. Ve biavnillh-i tel Kara Mehmed Paa kolunda atlan lam yeri dahi bu gice
zabtolundu. Ve badel-marib esn-yi cengde tutulmu bir dil getrdiler. Syledikde,

67
68

Linz.
Batthyanyi.

94

Lamdan haberimiz yok idi. Ancak iki yz kadar kfir basld. Ol aralkda duman
ve tozdan gz gz grmeden kalup, biz dahi hayretde iken n bildim ki, beni tutup
tara getrmler. Gayr nice oldun bilmezem diy cevb virdi. Badeh byle serseri
gezmekden bun dny kaydndan kurtarmak makldr diy melunn ii tamam old.
Ve Ahmed Paa kolunda olan lam henz yetimemekle atlmad. Hl ilemek zredir.

Yevms-sebt oturak f 29 B sene

Bu gn Haznedr- ehriyr Ali Aa metrise gelp cmle kollarda olan metrisleri seyr
idp badeh gelp shib-i devlet hazretlerinin tabyasnda vakt-i asra dek meks rm
idp badeh yine adrlara azmet eyledi. Ve bu gn emr-i Hakkla bir sehb- brn
nzil ve vucd- erbb metrisde olan o ns- gubr? fil-cmle zil olup tarafeynden
nire-i cenk cidl endn mtail olmayup bir iki sat arsa-i rmda sukt oldlar.
Ve bu gn terakk ile siyah serdengediler yazlmaa fermn olundu.

Yevml-ehad oturak f selh-i B sene

[55b] Yevm-i mezbrda vakt-i duhda Kethd-i sadr- l Ahmed Aa ilerde
serdengedilerin tabyasnda iken el kumbarasyla urld. Ve kuluk vakti hazret-i vezr-i
r-savlet ve destr- gazanfer-heybet devletle metrise azmet ve aa tabyasnda biraz
ikmet badeh andan dahi hareket buyurup, kul kethds tabyasna varup tfenkendzlar mazgalndan meymene [v] meysere kffr- bed-girdrn erampo ve metris
ve tabya ve kalasna tr-endz- nezzre olup yine andan dahi avdet ve drul-emin olan
tabyalarnda istirhat buyurdlar. Ve yevm-i mezbrda Defterdr Ahmed Paa kolundan
otuz kantar barut ile bir pskrme lam atld. Lkin emr-i Hakkla murd zre kemh
eramidi itmedi. Ser-bazn- haak-zrda? hamle-i delrne birle iersne girdikden
hcm eylediler. Dmn- bed-gr, hilebz olduundan ier girenleri yemn [] yesr
ve mukbeleden dne top ve el kumbarasyla yine ger pskrd. hirl-emr himmetle
yine gicesi atlan? mahalli zabt olunup ardnda metrislendiler
Yevml-ehad oturak f gurre-i aban sene minhu
Yevm-i mezbrda Mliye Tezkirecisi Durmu Efendi dr- fendan dr- hirete intikal
eyledi. Bedelen mereb bir makl saf-dil-dem idi. Gark-i lcce-i rahmet-i rdvn ola!
Ve telhsci aa rikbdan geldi ve am Vlisi Hseyin Paa bir buuk satlik yerde bir
palanka teshrine memr oldu. Ve Kurs ve Erdel krallarndan adamlaryla kadlar

95

geldi, tercme olunup hazret-i sadr- lye arz olund. Ve badel-asr aa kolunda kfir
bir lam atd. Avn-i Hakkla kend tarafna depp, slmdan bir ferde zarar irgrmedi.
Ve badel-magrib hayli cenk old ve bu gn ahinciler kethds h ile zmre-i
hedya mlhk old.
Yevms-selse oturak f 2 sene f 16 Temmuz .
Bu gice vakt-i ida mecrh olan Kethd Ahmed Aa tabyasnda ftih-i kala lem-i
hiret ve cilvegir-i sha- ravza- cennet old. Seher def ve erkelerine nakl ve gusl ve
mahall-i mezbrda defnolund. Mazhar- rahmet-i Rahmn ola ve yevm-i mezbrda
Valyos Palankas ahlisi itat itmekle evld u yllerine amn virlp, askerden ve
Tatardan bir ferd mezbrlara muraza itmemek in Ali avu zerlerine yasak tayn
olunup bu vechile fermn sdr olmudur. Ve Haznedr Ali Aa bu gn dahi metrise
gelp ahama karb yine adrlara r-be-rh old. Ve bu gn badez-zuhr bir mikdr
yryi sretinde hareket old. Lkin n-mahall olman endn murd zre olmad. Ve
badel-asr Kurs Kral tarafndan bir dem gelp huzr- sadr- lye varup, dmen-bs
idp, ktlarn arz idp mefhm, malm- asf oldukdan sonra [56a] iki neferine iki
l

hilat

ilbs

olund.

Ve

yevm-i

mezbrda

Kamanie

Muhfz

Abdurrahim(Abdurrahman?) Paa kapu kethds Ali Aa devletl sadr- azam

hazretlerinin kethdlar olmudr ve harac muhsebecisi Mustaf Efendi maliye
tezkerecisi olup harc muhsebecilii bervech-i zamme ninc-i ordu-y hmyn olan
Acemzde Hseyin Efendiye tevch olund. Ve Kara Mehmed Paa el kumbarasyla bir
mikdr mecrh old. Ve badel-mrib tabur tarafndan Hzr Paa kolundan bir hrvat
dil kup huzr- sadr- lye getrlp syledildikde, kend iradelesiyle kduu
hasebiyle katl olunmayup ser-emeye teslm olund ve cebecibann dahi kumbara ile
bir parma mecrh oldu.
Yevml-erba oturak f 3 sene
Yevm-i mezbrda iki Rumili ve iki Anadolu ve bir mensh zem ve erbb-
tmrndan serdengedi yazlmak zre be nefer aa fermn olunup, hilatlar huzr-
sadr- lde giydirildi. Ve kulukdan sonra shib-i devlet hazretleri metrise azmet
buyurd.

96

Yevml-hams oturak f 4 sene minhu

Yevm-i mezbrda dahi iki nefer serdengedi aasna bir kuaklk ve bir l hilatlar
ilbs olund. Ve bu gn metrislere dokuz kta top kolombrine eklp, gndz olmala
tabyalarna konulmad. Ve Kurs tarafndan zahre ile gelen bir nefer deme huzr- sadr lde bir kuaklk hilat ilbs olund. Ve shib-i devlet hazretleri in ilerde aa
tabyas yapdrld. Kral- mezbr Bojon ehrini feth teshr idp kalesin muhsarasnda
iken hayli Neme askiri geldi muhakkak olmala kendsi satlik yerde eklp
karar idp ordu-y hmyna arzeyledi. Ve yevm-i mezbrda Rumili kolunda pskrme
lam atlup kffr havaya perrn ve eramponn bir mikdr yerini hedm vrn eyledi.
Bir hayli mahall ald. Lkin yry olmad. Ve bu gn ahama karb Kurs Kral
tarafndan Istefan Szirmay nm bir demisi gelp Bojon ehrine asker ile vsl olduun
Leva ve Nitra nm kalalar vire ile itat eylediklerin ilm eylemi. Huzr- sadr- lye
gelp bir kuaklk hilat ilbs olund. Ve bu gne san yollarna ekilen balyemez top
mceddiden yaptrlan [56b] tabyaya bu gice vaz olundu ki, defterdr efendinin
tabyasna karbdir ve lkin henz mazgallar aulup top atlmad.
Yevml-cuma oturak f 5 sene minh (2).
Bu gn devletl shib-i sadet hazretleri kuluk vaktinde Ahmed Paa koluna varup,
nsf sat mikdr meksden sonra yenieri aas tabyasna terf buyurup, anda iken
Hazinedr Ali Aa gelp, huzr- lde cz rm idp, badeh shib-i devlet
hazretleriyle ilerde olan serdengedi metrislerinden kalay seyridp, andan maan
avdet buyurulup, kend tabyasn tahmn idp anda dahi makarr- sadet gsterlerinde
karar buyurd. Ve tabyac bir olmala tabyada iken dokuz nefer dahi tmr ile tabyac
olmak zre tayn olund ve badez-zuhr Kara Mehmed Paa kolunda bir lam atld.
Eeri vfir kfir helk eyledi. Lkin yine kaki murd zre olmad ve badel-marib
kfir tarafndan dahi bir pskrme atld. Avn-i br birle bir ferde zarar isbet itmedi.
Kara Mehmed Paa kolunda idi ve mribe krib Tkeli tarafndan dem geldi.
Yevms-sebt oturak f 6 sene
Yevm-i mezbrda haznedr- ehriyr Ali Aa seher hareket ve rikb- hmyn
tarafna azmet eyledi. Ve kendsni Yanka uladurmak in Aydn Paas eyholu
Ahmed Paa ve shib-i devlet hazretlerinin dellerinden bir mikdr kould. Ve
aalardan dahi mer Bey Belgrada maan irsl olund ve Yeen Bey ve Telhs Aa

97

mehterhne ile tayn olunup, Sultn Sleymn ota mahallinde yemeklik olup; andan
biraz dahi tey olunup Ali Aa te Telhs Aa ber ordu tarafna geldi. Ve penenbih gn Tkeli tarafndan gelen Hrvatl on bir nefer Tatar askeriyle bu gn Tkeli
tarafna memr oldlar ve iki hilat giydirildi ve siph ve silahdr blklerinden biner
dem olmak zre yazlan serdengedi gelp huzr- sadr- lde alel-esm okunup
deftere kayd olundlar. Siph alt bayrak old. Silahdr serdengedileri bu gn gelp
okunmayup tehr olund. Ve bu gn marib vaktinde kfir tarafndan Kara Mehmed
Paa kolunda bir lam atup ltf- Hakkk birle asla slm tarafna zarar irmeyp, yine
kend [57a] zerlerine depp, hayli kefereyi cehennem lamna sokd. Ve yats
vaktinde Rumili kolundan erampo zerine hcm olunup, avn-i Hd birle varup t
erampo yannda metrislenp zabteylediler. Ve bu gnn gecesinde dokuz nefer kfir
gelp, huzr- sadr- lde, Biz kend rzmuzla firr idp, size kul olmaa geldik
didiklerinde merhametl serdr- ekrem hazretleri efkat buyurup, delibaya teslm
buyurdlar. Ve bu gn yeni tabyaya konulan toplar ile kfirin iki kta topu urlup,
kundayla zr zeber old. Bery- serdengediyn ordan dil. nefer iki kuaklk bu
gice erampo zabtolunca be sat mtekiben faslasz kumbara ve ta cengi olmudur
ki, tabr olunmaz.
Yevml-ehad f 7 sene oturak
Hn hazretlerinin olu Alp-Giray Sultn ile on bin Tatar- sab-reftr Tkelinin demisi
Hrvatlu ile Bojon altna revn oldlar. Drakovie ol tarafndan kd ile demleri
gelp huzr- sadr- lde hilat giydirildi. Ve badez-zuhr silahdr serdengedilerden
alt bayrak ki, bin nefer olmak zre gelp huzr- sadr- lde alel-esme bir bir okunup
gittiler. Ve bu gn taraf- dmene gzde-i rana glleler atulup ildi mahalli pr
pk eyledi. Ve bu gn bir esr tutulup huzur- sadr- lde sylettikden sonra
katlolunmad. Mezbr taburdan firr itmi dil idi ve otluklar alup esr eder satlik
menzilde bir palanka ki, nm Geendorf?. henz itat eylememekle eyholu Ahmed
Paa teshri in tayn olund.
Yevml-isneyn oturak f 8 sene
Bu gn Ahmed Paa kolunda dahi erampodan kfiri kaurup zabteylediler. Ve
kulukdan sonra shib-i devlet hazretleri metrisde kend tabyalarna varup andan aa
tabyasna varup andan ilerde kubr olan mahalli seyr idp yine gelp kend

98

tabyalarnda bir mikdr rm buyurup andan avdet idp gelp tabyalarndan karar
buyurd. Ve bu gn Rumili Belerbeisine ve sa ve sol kola [57b] azm tenbh
tedd mar- serzeni ve tevbh buyurdlar. Sebebi san yollar murd zre amayup
nevan gaflet ve msamahalardr. Cmleden Kstendil Sancann kubr al ve iler
idi. kubr Kara Mehmet Paa kolunda ve kubr Rumili kolunda ve kubr
Ahmed Paa kolunda eilmek zeredirler. Ve Kara Mehmed Paa yaral olmala tara
adrna kup tashh-i mizc idince metrise girmek zre memr old. Ve am Vlisi
Hseyin Paa shib-i devlet hazretlerine gelp Anadol kol ki, Kara Mehmed Paa
koludr, anda olmak zre tayn olund. Ve bu gn kfirin drt kta topunu topular urup
mecrh ve amel-mnde eylediler. Ve eyhol Ahmed Paa memr old palankaya
vardu gibi muhsara idp, lkin hendekde? diren-m-dr su olup ve kprlerin
balarn dahi kesp bir tarkile feth teshri imkn-pezr olmadndan mektbla
devletl shib-i devlet hazretleri arz itmein mucibince kta top- ah ve bir mikdr
mhimmt- cebehne kendsne muaccelen irsl olnd. Lkin kendye varp vsl
olmazdan mukaddem avn- Rabb-i kadr birle dhil-i kabza-i teshr ve iinde olan
meln cmleten tume-i emr klnd. Sebebi bu oldu ki, reis ktiblerinden Ramazan
Efendizde Recep elebinin otlua giden arabasn ve brgrlerin almlardr. Merkm
dahi reis efendiye arz idp, anlar dahi shib-i devlet hazretlerine eyledikde paa-y
mmileyh tayn olunmd. On beer kadar ehd ve mecrh oldukdan sonra bir tark
ile iersne te braulup emvl erzk ve iinde olan keferesi bil-cmle ihrk-
bin-nr olup, ancak on beer kadar dem hals ve esr old. Merkm Receb elebi
mareke-i mezbrda bile bulunmala kousun ve brgrlerin bulup badel-marib
mjde-i feth itmekle kendye hazret-i sadr- l efendimiz syledp, mahzz olup
yigirmi altn baheyledi. Ve beynel-in? am Valisi Hseyin Paa tabyasnda iken
bir kral kumbaras gelp yannda siperi bozup kends toprak altunda kalup [58a] bir
vakt bulunmayup sonra aradrarak bulunup kardlar. Ve az dil vermez olup, bir
zemndan sonra kendye gelp bakldkda bir zararlu yaras olmad malm old. Ve
badel-marib zaarc kolunda kfir zum- fsidince? bir pskrme atup gine kendye
gir depp, leker- slmdan bir ferde zarar isbet itmedi. Bu gn siph ve silahdr
serdengedilerin tekmilesi-in yz nefer dahi gelp huzr- safde yoklanup
memr olduklar mahalle varmlardr.
Bery- miralay- sa kol ibtid-d kuaklk 1
Bery- merdumn- Kral- Kurs

99

Nefer
4

Kuaklk
1

Yevms-selse f 9 sene
Bu gn shib-i devlet hazretleri Rumili kolunda olan tabyalarna terf buyurdlar. Ve
sa kol mazl idp Rumili kethds sa kol ve avular kethds sa kol ve birini
dahi avular kethds nasb u tayn buyurdlar. Mazl- mezkrun hidmetinde ihml
ve kusru sebebiyle katl mertebeleri melhz iken hakknda merhamet olunup azl ve
hazret-i sadr- l tabyasna geldikden sonra mezbra drt yzden ziyde degnek urld.
Srleri mezbrdan hayli ibret-pezr oldlar. Ve beynes-salteynde zaarcyla Rumili
mbeyninde kfir bir lam atd. Be on toprak maklesini toprak zedeleyp gayr ferde
zarar itmedi. Ve siph ve silahdr serdengediler ki, iki bin alt yz neferdir, bin iki yz
zaarc ile saksoncu koluna tayn ve bk kalan bin iki yz neferi henz bir yere tayn
olunmayup fermn- l vurduna mterakkb ve mheyy hazrba tururlar. Ve bu gice
vakt-i ida Rumili kolunda olan serdengediler yryp cebren ve kahren kfiri
hendeke tkup hendek ban zabt idp metrislendiler. Bir sat mikdr azm harb u cenk
old. Ltf- Hakk ehl-i slma mun ve yr olup mahall-i mezbrda karar eylediler ki,
ilerki parmakln dibidir? ve hendek dahi tabya hendegidir. Bu gn Be Kalasna
beer satlik mesfe olan Ebesdorf ve drt satlik yerde mesfe olan Pottendorf
palankalarndan ihtiyrlar gelp, itat eyledklerin haber virp, her birine gedkl
avular konulup, anlar dahi sekiz nefer bell balular rehn olmak zre ordu-y
hmyna avuba aa yannda alkonulmudr. Ve bu gn sa kol serdengedi aas
mecrh olmala ebn-cedd serdengedi olu ihrin olmu bir ehbz yeniden ihsn ve
hilat- fhire ilbs olund. Ve iki bin mikdr araba ile zahre Budinden ve Badaddan
gelen be yenieri ordu nefert gelp ordu-y hmyna dhil old. Macar Kral Tkeli
mrenin vekli ital Bey nm Macar, Tkeli tarafndan ordu-y hmyna gelp
Tunann ber yakasnda olan Macar askerinden iki bin mikdr asker ayrup kral-
mumileyhin demisi olan Srmal? (Szirmay?) nm Macar ile kral tarafna irsl
olunmak in ric eylediklerine binen izn virlp ol mikdr askerin tayn irsli in
denburg ehrine avdet eylemidir.

100

[58b] Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Krehri alaybeisi ehdolu yerine skender nm zam alaybei
olup huzr- sadr- lde kuaklk hilat ilbs olunup ve bu gn badel-asr kfir
tarafndan saksoncu koluna iki lam atlup ltf-i Hakkla be on beldr toprakdan
zedelenp gayr bir kimseye endn zarar isbet itmedi, gir kend tarafna depdi. Ve bu
gn bir kalpazan bulunup iki yz denek uruldu. Ve taburdan hz olunmu bir dil ve
krda tutulmu bir dil getrdiler. Amele gelr szleri olmamala ser-emeye teslm
olund. Ve bu gice takrrden hric el kumbaras cengi old. El-hamdlillh kadem
kadem deil zir zir iler yol gitmek zredir. Kfir dahi neye uraduun duyup mal u
cnn bezl ideyor.

Yevml-hams sene minhu oturak

Bu gn Macar kral tarafna giden Tatar hnzde, iki nefer Bojonlu kfir tutup, sadr-
lye getrdiler. Ve bu gice gerek zaarc ve gerek saksoncu kolundan hendek banda
olan parmakl kabz ittiler. Hliy bu gn attklar toprak hendek ine ve dklmekle
ve dmen dahi talar ile dnmee balad. Allhu Tel fethin myesser eyleye ! Ve
bu gn devletl sadr- azam hazretleri kulukdan sonra Ahmed Paa tabyasna andan
aa andan kethd tabyalarna azmet buyurup anda bir mikdr rm ve ahval-i harb u
ktle mteallik cevb sulinden sonra kalkup devletl kend tabyalarna tevecch
buyurdlar. Anda dahi vakt-i zuhr olup ed-y salt berde olan tabyalarda karar
buyurdlar. Ve tabyada iken kethdy- ekremleri ada tarafndan olan metrisleri
yoklamaa gnderildi. Ve mukaddem yaplan kubrlar amele kbil olmamala bu gn
ikindi vaktinde Rumili koluna mceddeden kubra mberet olund. Hendek iine
girilecek kubr olsa gerekdir. Ve badel-asr zaarc koluna kfir tarafndan bir kk
lam atld. El-hamdlillh yine girye depp, slm tarafna bir zarar irimeden ve bu
gice dahi zaarc koluna alim-i seher nmyn olunca azm tfenk ve el kumbaras ile
tarafeynden cenk old.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Stvn Palankas ki, Be Kalasna satlik menzildir ve iki da
arasnda mstahkem palankadr ve Agusturya memleketinin yoludur ve Be Kalasna
yedi satlik menzil olan Bemfurt ehri etrafnda [59a] dvr ve handa vardr. Bunlar
henz sret-i itat gsterp amannmeleri tahrr olunup, sekbnbalarndan (.) nm

101

blkbalaryla birka nefer kulaguz demisi koulup gnderildi ki, itat ederler ise
teshri grile ve karu yakada Eflak ve Bodana bir kpr bin itmeleriyle memr
oldlar. Biri Hzr Paa semtinden ve biri Hazinedr Hasan Paa semtindedir. Allah tevfk
eyleye ! Ve Kethd Ahmed Paa tarafndan kaladan bir mikdr kfir kmala
mrnileyhin demleri mezbrlar ile cenk idp, dil ve iki kelle alunup, huzr-
safye getrld. kisi t- ser-tze havale ve biri alkonulup, getrenlere iki l hilat
giydirildi. Ve Anadolu serdengeti aasna bir kuaklk hilat giydirildi ve Natar?
olunun pkei ve zahresi gelmekle adamlarna huzr- sadr- lde iki kuaklk ve bir
l hilat giydirildi. Ve Ahmed Paa mer Paa tarafndan iki kelle dahi geldi,
getrenlere ihsn old ve Erdel Kralna ordu-y hmyna gelmek in gnderilen Receb
Aa gelp ve nehr-i Tunaya Budun altndan mrr eylemek zre oldu mr kd ile
adam dahi maan geldi. Ve bu gn dahi bir dil getrp ser-emeye teslm olund.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Bu gice vakt-i da sol kol kuburdan hendee inp, varup, tabyann dvrna siperlenp
karar eylediler. Badeh sa kol dahi kuburlar bozulmala serdengediler akdan
yryp, anlar dahi tabyann dvrna siperlendiler. Ve Ahmed Paa koluna lam
atldkdan sonra ol tarafdan dahi hendee inlp onlarn nne tabya vk olmala
akdan hendek ire siperlenp metrislendiler. Bu araklkda ibtiddan kfirin bu
alvlden haberi yok. Dnp bu ahvli grdkde, meln-i mezkr gzlere hcm ve
gulvv idp, tarafeynden asr- subh zhir olmala bir mertebe cenk berh? olmudur
ki, misli ibtid-i metrisden bu ana gelince sebkt itmedi. Bu esnda emr-i Hakk ile o
bozulan kubr altnda sa kol sedengedilerinden otuz mikdr dem baslm idi ve sa
[59b] dahi bir mikdr zedelenp ()69 sol eli parmandan biraz yaraland ve Rumili
kethds ehd ve skb alaybeisi ehd old. Ve sa kol aas, bir dilver-i ec,
bahdr, yiit olup, handaa yryde doru varup, cmleden evvel kalann dvrna
arka virp, El-hamdulillh ! Kalaya dest-res myesser old diyp dururken bir kurun
gelp, snesinden aa tarafndan urup, te yanndan gzr idp mecrh eyledi. Ve
kfirden iki kelle alunup shib-i devlet hazretlerine ibtda- yryde getrdiler. Azm
ihsna mazhar oldlar. Vel-hsl; cenk cidlden sonra yine kubr olan mahalle karb
yerde karar ve bu vechile bir mikdr rm buldlar. Ve Rumili Vlisi Ali Paa dahi

69

Metinde burada bir isim olmamasna ramen cmlenin geliinden birinden bahsedildii anlalmaktadr.

102

gsnden ta ile zedelenp bir mikdr mteakkim? old. Ve bu gice shib-i devlet
hazret-i mnend-i encm gz yummayup hb- rahat terkeylediler. Allah kffr makhr
ve mmet-i Muhammediyi mansr eyleye, Amn! Ve bade-z-zuhr Ahmed Paa kolunda
bir azm lam atlup, kfirin donuz damn basdurup, gerei gibi kubr? yoluna medr
old. Ve bu gn bir kk dil gelp syletdikten sonra alkonuldu. Ve Rumili
Belerbeisi yaral olmala kethds sadr- l fermnyla bu gice altnc satde sa
kol eelend kubr azna varup, ihtimm birle pazar gicesi sabaha dek eelendrp,
ltf- Hakk ile sa ve sol kolun der-dest yoldan kubrlar muhkem olup ve hendee
inlp, hendek iinde gerei gibi siperlenp, san yolu ile tabyalara varmak kbil
olduun gelp, shib-i devlet hazretlerine arz eyleyp kend tabyasnda karar eyledi.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda bu gn Selnik alaybeisi, Rumili kethds olup shib-i devlet
hazretlerinin vardacs kup Selnik alaybeisi olup ikisine dahi bir kuaklk hilat
ihsn olund. Ve Hersek Paas Budundan mukaddem memr olduu zhreyi ordu-y
hmyna getrmekle huzr- safde hilat- hass ilbs olund. Ve vakt-i zuhrda zaarc
kolunda slm tarafndan bir pskrme atlup hayli fidesi mhede old. Ve sbka
sitne-i sadete gelp [60a] Osekden Buduna irsl olunan Neme ilisi Budundan
Hersek paasyla ordu-y hmynda dhil old. Ve meln- mezbr sitnede iken
keml-i aceb-gurr ile yenieri aas sarynda, Yank Kalas teslm olunursa sulh
tecdd ve lzme-i dost tekd olunrd denildikde, Kalur kl ile dhil-i kabza-i teshr
klnur yohsa burada sz ile kalur verilmez diy baz sefihne cevb sylemidi. Bu
defaki Yankdan Be Kalasna gelince yemn [] yesrda leker yama-gerdn Tatar
ve asker-i slm- encm-umrn ihrk- bin-nr eyledi kl v palanka ve varolar
dde-i hayretle tem idp nar- dzah erre-i nermen-bah ile cieri suzn ve derem bnsn giryn ve sine-i pr-knesin pryn idp, Hayf sad hayf ! Bir nie Yank
Kalasn virp bu mlk-i sr bu kez py-ml-i grt yama ile fesht rsv
olmamak gerekir idi. Kend kendye serzeni ve, Levm-i angh ve mr gzr
eyleye! Ne ola perdn old. Amm ne are! Ve bu gn adada ola(n) kffrdan be yz
Yank ile beyz kadar melun ber yakaya gep balar arasnda ve ol etraflarda vk
eraghda gezen develerden krk elli katr deveyi srp gtrrken Kara Mehmed Paa
Hazretlerinin kethds bu vkadan hbir oldukda bir iki yz mikdr svri birle
ardlarnca seirdp meln-i mezbru dahi geldikleri gricek develeri bragup kayklara

103

elhz yetip yine karu yakaya gep tabur- makhr firr eyledi. El-hamdlilh ehl-i
slmn develeri hals old.

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda ve vakt-i duhda zaarc [60b] kolundan bir lam atlup kfirin
aramposunu basup donuz damn, vfir kfiri helk eyledi. Ve iki dil, siph-
serdengedileri tutup sadr- l hazretlerine getrmek zre lam atuldu mahalde
yenieriler zoruyla ellerinden alup shib-i devlet hazretlerine getrdiler. Siph-
serdengediler dahi gelp, Bizim elimizden cebren aldlar diy arzeylediklerinde
kerem-i ihsn ok devletl shib-i saf- kerm-n hazretleri iki tifeye? dahi bah
it eyledi ve dilleri sylendikde bir mecrh dil kfirin ziyde zaf ve mrru zre
oldun bildi. An cerrha ve ol birini cellda havle buyurdu. Badeh sadr- azam
hazretleri hareket buyurup menzile? Gitti. Ve varup taburlar kendleri bizzat mahade
idp, hendeki ve tabyas gerei gibi seyr tem idp, anda olan gzlere vfir altun
ihsn buyurd. Badeh dnp kend tabyasnda karar buyurd. Ve bu gn mezkr
lamdan sonra zaarc kolunda dahi hendege indiler ve kfir hendek- mezbreden firr
idp tabyasna ve kala hendek? girdi. Ancak hendek olan siperleri top uydurup nen-fenen atmakdan hl deiller. Avn-i Hd birle -gdn sabh pey-ender-pey
siperlerin mstahkem hasin yapup kadem kadem tabyaya doru azimetde bezl-i himmet
zrelerdir. Ve badez-zuhr bir avu gelp inkr eyledikde syletmek in erbet
idirmege virdiler ve bir dil dahi getrdiler. Taradan olmala endn habere vukfu
yok. An dahi ser-emeye virdiler. Ve Neme ilisinin yanna dvn avuu istedgi
yire in yolland. Ne kd ve ne haber virilmedi irgrdn r- bed-girdra bir yer
ir eyleyp uladrmak Yeenolu tarafndan [61a] shib-i devlet hazretlerine yz
araba sair ve dakk vesir zehir gelp stolni Belgrad Beyinin tr dahi maan
geldi, kd getrdi. Ve bu gn ahama karb zaarc kolunda bir pskrme eyledi.
Hayli yer ald. Lkin yry itmediler. Ve badel-marib azm top ve tfenk ve
kumbara cengi olup elhamdlillh sabahdan ihtimm ile tabyaya varup hl lam
itmek zredirler. Ve bu gn Kurs tarafndan mutemed dem gelp Karmaran(?)
Kalasnda gayr adasnda olan kefere bil-cmle sret-i itat gsterdiklerin mjde
eyledi.

104

Yevms-slis sene minhu Varna

Yevm-i mezbrda kuluk vaktinde tabya kurbuna varulup lama mberet eylediler.
Ve adada olan taburdan kup develeri gret iden kffrdan iki dil tutulup sadr- azam
hazretlerine gtrlp syledildikten sonra ser-emeye teslm eylediler. Ve devletl
sadr- azam hazretleri kuluk vaktinde metrise gidp serdengediler aalarna ve
serdengedilere kubr ve lam hizmetinde olanlara vfir altun ihsn buyurd. Badeh
kend tabyasna terf-i kud- erzn buyurdlar. Lkin Hseyin Paa, Mhimmt-
cebehne mstevf deil lzm- mutdesi zre byle deildir diy ayne-i hikyede
sret-i ikyet gstermein asf- Aristo- tedbr hazretleri rey-i isbet [61b] tedbri
zre, Cebeciba aa mecrh ve hizmete n-esbn olmaduundan gayret-mz
mensb- der-i mansbnn tagayyr tadli ehemmdir ve bir istikmeti zhir ehli bu
mahalle istihdm iktiz eyledi diy Silahdr Aas Siyavu Aay cebeciba eyleyp,
Kapucular Kethds Ali Aaya silahdr aal teklf olundukda aba idp, cm- rz-i
sadr- l bil-cmle mnkesr olman hemndem Hazinedr Hasan Aaya kapucular
kethdl hilat ilbs old. Ve badez-zuhr Ahmed Paa kolunda taraf- adya doru
pr pskrme atlur, kffra zarar itmedi. Ancak donuz damn hamd-i Rabb slm
cnibine hayli fidesi zuhr eyledi ve Da mer Aaya silahdr aal ihsn olund.
Ve aham namzndan sonra Rumili kubruna kfir hucm idp ve bir ikisi dahi iine
girp gzyn- serdengediyn yenieri ve Rumili dahi hn-vr kff(r) zerine
yryp, kfiri tskrp, yigirmi kadarn ftde-i hk- helk ve bir ol mikdrn dahi
mecrh idp, bu esnda drt kelle dahi alup, sadr- alye gelp herbiri yigirmier altun
ihsn aldlar. Bu mahalde r-i penbe-veg kul kethds sml Aann ve b-dermn?
arsa-i heyc Rumili Belerbeisi eyhl-muhall Ali Paann ittikleri merdlik ve
dilverlik dire-i tabr ve fikr-i takrrden hezr mertebe? dr idi. Hakk ki, beisi dahi
pk ve b pk [62a] ec ve bahadr hasmlarna cevba kadir ve f-zemnn akranlar
ndir dilber? Kimesnelerdir. Ve sabaha karb zaarc koluna dahi meln hucm
gsterp, ol tarafdan dahi gzyn- serdengediyn karulayup ve kfiri tskrp, bir
mikdrn dahi tume-i emr idp, donuz damnda olan krek ve kazma ve surnalarn(?)
alup70 sadr- lye getrdiler ve fevkal-meml mazhar- ihsn oldlar. Ve Konya
alaybeisinin tabyada nefert az olmala kendye huzr- sadr- lde iki yz denek
urdlar.

70

Metinde sehven olup eklinde yazlmtr.

105

Yevml-erba sene minhu Oturak iptid-i Austos

Bu gn avn-i Hakk birle tabyaya varulup lama mberet olund. Ve badez-zuhr
Ahmed Paa kolunda lam atlup, fazl- Hd birle kfirin donuz damn71 atup,
serdengediler kffra hcm idp, buuk sat mikdr harb [] cenk72 olup kfirden
bir kelle alunup huzr- safye getrdiler. Getrenlere mazhar- ihsn oldlar ve siph-
serdengedileri glbank? ki yz doksan yedi neferden huzr- sadr- lde bu
mikdrnn ruslar yedlerine virildi.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda bu gice taraf- [62b] leker-i slmdan dmen-i dne bu mertebe
dne-i top ve tfenk endhte klnd ki, kubbe-i zemn sumn eildi d-y perindim tarafndan asla harekete mecl olmad. Ve bu gn tabya altna kazlan lam on
zir kadar iledi ve siph- serdengediyndan bk kalanlarn ruslar huzr- safde
yedlerine teslm olund. Ve bu gice ierye kamak zre iken bir olan tutup huzr-
sadr- lye gtrlp keyfiyet-i hl sul eylediklerinde, Ben Cebeciba Fazl Aann
klesiyim didi. Mslmn msn? didiklerinde, Aam kfir ise ben dahi kfirim
diy cevb virdi. Badeh sabah teft olunup habse gnderildi. Ve badez-zuhr tabya
altnda kazlan iki kol lam atlup, lkin endn murd zre olmamala emr-i Hakk ile
yryde tabya stnde siperlenp, firr mmkn olmad. Bu tarafdan azm top ve
tfenk ile harb u cenk olup, eeri asker-i slmdan bir mikdr zedelendi velkin
kfirden dahi Beid-i ? meln kte-i hk- helk ve nr- dzah73-karn old.
slmiyna yine lamdan zarar- nev m? grnd. Yoksa taraf- dmenden endn
kim .... imdi akbetinde iki melnn kelle-i murdrn tume-i t-i bdr idp huzr-
sadr- lye getrdiler. Hussen toplardan birisi dmenin mecmuna [63a] bir top-
kala-kt? irsl ve sadmesiyle otuz krk nefer dy maene? irsl eyledi. Ve vakt-i
asrda Sivas alay begliyi sbkan alay beyi olan Seyyid Mehemmed Aaya tevch
olund. Ve Kursa bir mirz tayn ve hilat kuaklk ilbs olund. Ve sol kol
serdengedileri aas mecrh olmala yerine bir har tecdd olund ve drt satden
sonra vsl- rtbe-i eh()den

Metinde sehven tadmn eklinde yazlmtr.

Metinde sehven cekt eklinde yazlmtr.
73
Metinde sehven Durcaheklinde yazlmtr.
71
72

106

Yevml-cuma sene minhu oturak

Bu gice vakt-i maribde taraf- asker-i slmdan cnib-i ad-i bed-fercma ol kadar top
ve tfenk ve kumbara atld ki, add- cay-gr mertebe muhldir ve tabyann atlan
yerinin iki cnibinden san yolu amaa mberet olund. Ve bu gn huzr- sadr-
lye hazretleri vakt-i duhda .... azmet ve toru ve kend tabyasnda istirhat buyurd.
Ve yenieri aas ve kethds ve Rumili Belerbeisi Ali Paa ve sa kol ve sol kol ve
zaarcba huzruna gelp, umr- harb cenge mteallik nie mzkere olundukdan
sonra her biri dmen-bs idp, metrislerine gitdiler. Ve dahi salt- zuhr eddan sonra
yine kend tabyalarna terf buyurdlar. avu tutuld, Yenieri ocanda aam
vardur dimekle tecesss [63b] in Muhzr Aaya virildi ve Nibolu Paas Arslan
Paa ki, karu atada idi, getirlp aa kolu ile zaarc kolu arasnda bir kol tayn
olunup, yanna Mara Eyleti askeriyle memr olup metrise girdiler. Msrlunun
mustahfzn ile urban askeri dahi kendinin be yz nefer olmak zre kaldrulup, ber
tarafdan olan Rumili ve zaarc ve saksoncu kollarna tevz olunmak in getrldi. Ve
Arslan Paann adada yerine Saruhan Paas Ahmed Paa ve Hseyin Paa muhfza
old mahalle Kara Mehmed Paa tayn olund. Ve bu gice yine bir vakt-i marbde
buuk sat mikdr top ve tfenk ile azm harb u ktl old. Badeh yamur yamaa
balayup, iki sat mikdr rad ve ber(g) u sitre harb u cenk harf eyledi. Metrisler ser-p kil olup old ve san yollar ilemeden kald. Hele baz zaman sret-i ltf- Hakk
birle nmyn olup tumr- brn olunup erbb- metris bir mikdr rm old. Marib
vaktinde tabya zerinde bir pskrme atld. endn dmen tarafna zarr-mend
olmad. Hele fil-cmle fideden hl olmad. Ve bu gn kasr tarafndan kdlaryla
demleri gelp dmen-bs- sadr- l eyledi ve hnzde tarafndan [64a] dahi maan
dem gelp Tatar askerinin Bojon? yakasna gediklerin ilm eyledi. Ve bu gn fermn
birle Selm Aas Ahmed Aa arzularyla Budun tarafna revne old.

Yevml-erba sene minhu oturak

Bu gn vakt-i duhda kfir, Arslan Paa oldu kulun serdengedileri zerine hcm
idp top ve tfenk ve kumbara ve seng ile harb u cenk zre iken ber tarafdan dahi
lam mukbelesinde olan serdengediler zerine kup ol mahalde dahi hzr olan
dilvern- ser-pzn kffr zerine hamle-i dilrne idp n- vahidede dmenden drt
kfir kellesin huzr- sadr- lye gtrp mazhar- ihsn oldular. Ve devletl sadr- l
hazretleri, metrisde Hseyin Paa koluna azmet ve anda bir mikdr rm iken badeh

107

yenieri kolunda baavu tabyasndan andan kuydlar seyr tem badeh avdet
idp kend tara tabyalarnda karar buyurdular. Ve bu gn tabyann ortasnda yerinde on
be ve yerinde yigirmi be kantar barutl(?) iki lam atulup, ahama bir sat kalmd
ve vakt-i maribe dein azm harb u ktl old. Mahall-i mezbrede gecesi yenieriden
drt bayrak metris aldlar ve sbkan Rumili kolunda atlan yerde dahi hayli mareke-i
cenk cidl koyup, anlar dahi ki, yerde san yol old. Biri siph-
serdengedilerinin, ikisi timr [64b] serdengedilerindr. Hl kadem kadem iler
gitmek zredrler. Ve bu gn menzil ile cebl-i evrak deviran? klnd ve Uyvar
Belerbeisine mekkid fermn gitti.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda san yol alanlar evvel-be-evvel iler yrmek zre iken kuluk
vaktinde kfir bir pskrme atup asla kimseye ifrd zre zarar irimedi. Biri toprak
altnda zedelenmi ve arama zararl deil bu vakte dein tabyann slsn(?) kabza-i
teshre girdi. Ve badez-zuhr zaarc kolunda bir pskrme atulup kfirin ol mahalde
olan arampovini ve donuz damn basdurup iindeki meln-i hsirni matmure-i hk u
helk eyledi. Ol tarafn metrislerin dahi kalaya muttasl, tabyasna karb old. Ve
Yeenolundan sadr- l hazretlerine hediye geldi. Ve selm aalna agavt ve
gedkl avuundan talib-i vfir ve yine aralarnda fil-cmle istihdm olunmala kdir
kimesne olman cmlesi dahi mteselli olman un ry- shib-i devlet hazretleri
kerem zre mehterba-i enderni ve yrn Mehemmed Aaya hilat- fhire ilbsyla
hidmet-i mezbrda istihdm- sez-dde-i ayn fikr-i beynleri old ve kol avularndan
birka nefer kimesne yz res kadar sagri zarfetle Hseyin Paa kolunun [65a]
ardndan srp kfirlere merduht? itmeleriyle duyulup mezbr ellerin her birine er yz
denek uruld. Ve Bekir Paa zr-i zemnden tabya altna varmak zredir ve Ahmed Paa
kolundan dahi kezlik vech-i merh zre zr-i zemnden tabyasna gitmek zre ihtimm
olunmakdadr ve orta kolda olan serdengediler dahi bu ahamn gecesinde iler hayli
yrdiler. Bu gne dein tabyann slsn kabza-i teshrine girp kusrunda dahi
endn kefere kalmad.

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda kuluk vaktinde devletl sadr- l hazretleri Bekir Paa olduu kola
azmet buyurup badeh yine tara tabyalarna azmet buyurdlar. Ve bu gn rikb-

108

hmyna giden mer Bey drs-sade aas tarafndan Baltac Abdlkerim elebi
gelp dmen-bs- sadr- l eyledi ve devletl vlide sultn hazretlerinin merhm
oldun haber virdi ve merhm Hseyin Paa ile Ahmed Paa kethdnn asitnede olan
eylarn pdihmz kabz eyled haberin getirdiler ve drs-sade aasndan
devletl sadr- azam hazretleri tarafna bir altun emr ve bir elmasl murassa haner
hediye geldi. Ve bu gn Erdel Kral tarafndan demler gelp, huzr- sadr- lye varup,
dmen-bs ile eref-yb oldlar. Tercmn- dvn ile be nefere kuaklk ve bir al
hilat [65b] giydirildi. Ve Tatarlar bir dil getrmekle getrenlere bir kuaklk ve bir al
hilat giydirildi. Ve zaarc kolundan bir pskrme atulup kfirin donuz damn ve
iinde mtemekkin olan melni basdurup ve Erdel Kral, Pazar gn gelp dmen-bs saf idp karar-dde olup kendye dahi bu vech zre irsl-i peym klnd.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Bu gn seher Ahmed Paa kolunda yollar almak in pskrme atld. Hayli fidesi
old ve etmekcilerden ier kalada olan adya etmek satar diy nefer-i meln
meydanda er yz denek uruld. Ve birka tmr siphisi salyaya? memr olup
teksl itmekle meydanda yzer yz ellier denek uruld.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Yevm-i mezbrada sadetl sadr- azam hazretleri tara ota- llerine seher terf
buyurdlar. Ve Erdel Kral ulvv-i hmyna yakn gelmekle Eflak ve Bodan Beyleri
ve shib-i devlet hazretlerinin del gnllleri karu gidp, orduya karb mahalde
avuba aa bir mikdr gedkl ve ulufeli avu ve Silahdr Aas mer Aa ve
shib-i sadet tarafndan serrcba ve dvn rahtl ve abayl mkemmel pusatl bir rahi sab-reftr gtrp halkat? oldukda mezkr esb-i sebk-pya svr olup ota- asfye
[66a] tevcih-i inn iderek gelrken tercmn hemn Aleksandra (Aleksander?) dahi
iler istikbl gidp yolda kendye buluup badeh iler gelp haber virdi. Nm sat
murrundan sonra evvel shib-i devlet hazretlerinin del gnllerin? badeh Eflak ve
Bodan badeh kraln kapudanlar surnalar alarak bayraklaryla ve alaylaryla gelp
badeh kendsnn demleri Rumiyane ed birle surnalar ve tranpet ve nakkreleri ve
lle-i r-i peyman olarak gediler. Badeh dvn avular badeh avuba aa ve
silahdr aas gelp badeh kral- mezbr, ota- l kapusu yannda atndan inp bu
vechile nnce yryp

yemn [] yesrnda olann selm virerek bu mikdr

109

yaknlaryla ier ve direkli erkeye varup sofa kenarnda vaz olunan iskemle
zerinde oturd. Tercmn- dvn dahi yannda durup elenmek in baz mshabet
eylemek zre iken ierden reis efendi ve avuba selm ve erkn krkyle ilerce
badeh devletl ve sadetl serdr- nusret hazretleri kallv ve kakm soft ferce ile
sa koltuunda kethd bey ve sol koltuunda hezr vaz ve vakryla arz ve vidd
gelp, selm virp, mikdrn? karar buyurd. [66b] Selm aas aleyke alup avular
alklad. Badeh kral- mezbr eref-i dmen-bs- hazret-i sadr- kereme hitb-
kud- mazhar old. Oturmayup, varup yine ry- lde dmen-i erf kld. Badeh
yine Otur deyp teklf-i saf sudr buldukda temenn idp oturd. Bir mikdr taltf-i
sul ve cevb hallnda? bu dahi varup zeyl-i kerem balarn takbl ve mersim-i
ubdiyyetini fil-cmle tekml eyledi. Badeh kahve ve erbet ve buhur badeh
kendye semmr kaplu nimtne hilat .... ve tercmn- dvna ve mukarreblerine on
sekiz nefere ve askerinin balarna on sekiz kuaklk ve yigirmi be al hilat giydirildi.
Badeh tekrr kral dmen-i safye ry-mlide? idp tara kup, avuba ve avun
nine dp, ordudan ihrc idp, mahssen kendsin kurulan adrlara sl eyledi. Ve
vakt-i asra karb Drakovieol Nadast oullar ve Esterhzi Mihl nm bell balular
huzr- sadr- ekreme yz srp bir mikdr aya zre sul ve cevbdan sonra kendlere
.hs.......... ve tercmna kuaklk alt nefer etbna al hilat giydirildi ve Erdel
Kralndan shib-i devlet hazretlerine alt al brgrli bir hinto ve alt yalduzlu sim kupa
ve bir egerli at yelkendiz? brgr pke gelp getren deminin yedine bir kuaklk
hilat [67a] ve bir mikdr ake inm olund. Ve adada taburda olan dmen-i dn
fermn- Rabbl-alemn ile karar idp umm zre gittiler kanda gittiklerin malm
olmad ve kfir Rumili kolunda olan siph serdengedileri altndan bir pskrme atup
birka dem ancak zedelenp ltf- Hakk ile asker-i slm endn mutazarrr ve uzlet-i
muvahhidn asla mtegayyis? ve mkedder olmad. Devletl sadr- azam tarada salt-
maribi eddan sonra yine taraf- metris ve tabyalarna terf buyurdlar. Ve Ahmed Paa
kolunda kfirin hazr denmi lam bulunup cmle barud ahz kabz olund.

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Yevm-i mezbrada seher Erdel Kral tranpetesin alarak ordudan kalkup Yank
kurbunda olan cisr muhfazas in r-be-rh old. Ve Serasker brhm Paaya dahi
tabura gitmek zre mekked fermn-birle elebi ulak r-be-rh klnd. Ve bu gn sadr azam hazretleri metrise azmet ve kend tabyalarnda karr buyurdlar. Trhala

110

alaybeisi mukaddem ehd olmala anda zemdan (.)74 nm kimesneye alay beylii
in hilat- fhire ilbs buyurdukdan sonra hareket idp kul kethds tabyasna terf
ve anda aa ve kethd ve Rumili Belerbeisi hzrun olup umr- harb u katl
mzkereden sonra yine kend tabyalarna avdet ve anda dahi biri [67b] meks badeh
tara tabyalarnda karr buyurdlar. Bu mahalde saksoncu kolundan bir pskrme atulup
kfirin donuz damn muattal ve iinde olan melcn basdurup zr-i zemnde pinhn ve
makarr u ualarn nrn eyledi. Ve bu gice Hseyin Paa kolunda krk kadar kfr
fiyrlar? zerine hcm eyledikde mezbr kolda olan serdengediler nevn karar
idemeyp firr sretin gsterp malm- hazret-i saf oldukda bu gn tabyalarna terf
buyurduklarnda mezkr serdengedi aalarn huzruna getrp hezr tevbh azardan
sonra hapse fermn buyurdlar. Ve ahama karb Rumili kolunda bir pskrme eklinde
lam atlup ad-i dnin donuz damn hkla yeksn ve hnzrlarn yerlerin vrn
eylediler. Badeh donuz damndan aa getrenlere kethdy- hazret-i sadr- l bah
it itmekile serdengedi ve gayrlarn gayret rabet dp bir satde vfir aa
karup tabyas nne getrdiler ve harc- felein dahi almak zre taahhd eylediler. Bu
gn Tatar tarafndan taburda tutulmu iki dil getrdler, ser-emeye teslm ettiler. Ve
yevm-i mezbrda yine taburdan bir dil getirdiler. Syledkde kfirin klliyet ile ve
hemenden ba tabur umm zre bragup firr eylediklerini ahbr eyledi. Ve Tatar Hn
karu yakay dahi c-be-c ihrk ile dmen-der-miyn- himmet oldlar.
Yevms-slis ehr-i Ramaznl-mbrek [68a] sene minhu f on drt Austos
oturak
Bu gn Trabzon alaybeisi fevt olmala yerine zemsndan Kr Ali nm ahsa huzr-
sadr- lde alaybeylii in hilat- fhire ilbs olund. Ve dnki gn drt nefer dem
kfirin parmakl dibinden arb ierken ahz olunmala, bu gn meydanda her birine
ikier yz denek uruld. Ve kuluk vaktinde avdetine izin ricsyla Drakovie ol ve
iki nefer Natsat oullar dest-bs- hazret-i sadr- l idp, sevb kuaklk hilat
giydirildi. Hnzde tarafndan dem gelp, Hseyin Paann ve Tatar askerinin Morava
suyunun ubr idp, kala karusunda olan adada tabur old mahalde adrlarn kurup,
karar ittiklerin ihbr itmekle huzr- sadr- lde hilat- fhire ilbs olund. Der-akab
geenler dahi vkada adrlaryla mahl-i mezbrda mtemekkin olduklar reyl-ayn

74

Metinde isim yazlmamtr.

111

mhede olund. Ve ber yakada olan askerden sekbn ve gnll maklesinden hayli
kimesne sudan gep, varup, kffrn bragup, gittikleri mahalli tecesss idp
zehirden vesir eydan bulduklarn alup getrmek zredirler. Ve Sirem
arabaclarndan [68b] sekiz dokuz nefer kalada olan kfirlere bir tarkle arab virrken
ahz olunmalaryla meydanda her birine ikier yz er yz denek uruldu ve Hseyin
Paa ve ve hanzde askerleriyle mahall-i mezbra geldkden sonra yerlerin deip, iki
satlik menzil iler gidp, taburlardan mctemi olan kffra rast gelp yarar? mareke
olunup, ol hnde emr-i Hakk ile Eri Belerbeisi Kr Hseyin Paa suya urup, gark-
ehd old. Ve Varat Belerbeisi Mehmed Paa dahi suya urup, yzerek ber yakaya
gep, karuda olanlarn ahvli neye mncer old malm olmadun ihbr ittiler.

Yevml-erba sene minhu oturak

Bu gice badel-marib kfir, Ahmed Paa koluna hucm idp avn-i br birle bir zarar
sbetine kdir olamayup yine hnzr gibi donuz dam dimekle marf olan atna grizn
old. Ve bu gn vakt-i duhda hazret-i sadr- l hazretleri metrise azmet ve kend
tabyasna Hseyin Paa ve Bekir Paa ve Yenieri Aas Tekfrdal ve Kethd Beyi
Yusuf Aa Uzun Yusuf vesir ayn- erbb- harb [] cengi ve avn ve her birine al
hadde tenbh-i tekd-numn- ir birle bu gn ol umrun huslnde dmen-dermiyn-
umr- dn-i mbnde fed-y ml [u] cn itmelerini beyn buyurd. Badeh tara
tabyalarna terf buyurd. Eri75 [69a] Eyletin Kethd Ahmed Paaya ve Mara
Eyletin mer Paaya tevch ve ihsn buyurup huzr- sadr- lde birer hilat- hasslhass ilbs olund. Ve vakt-i asrda Ahmed Paa kolunda bir pskrme atulup bir satden
ziyde teayyd-i? harb [u ]ktl ve tumr- cenk cidl olmad. Fil-hakka bir mertebe
sava oldu ki, kbil deildir. Serdengediler aasna bir hilat kuaklk ilbs olund ve
mer Paa ve Harmu Paa ve Saruhan Paas eyholu Ahmed Paa ve birka nefer
mer Tatarhn yannda muhfaza in tayn olund. Ve bu gice iki dil taburdan ve bir
kelle pskrme atlan yerden huzr- sadr- lye getrdiler.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda kuluk vaktinde yenieri kolundan bir lam atlup, nm sat mikdr
harb u ktl old. Ve zaarc kol dahi hendek iine on adm mikdr girdiler. Ve vakt-i

75

Metinde sehven Egve eklinde yazlmtr.

112

duhdan sonra Karahisr- Shib Sanca shib-i devlet hazretlerinin aalarndan

Erzurum mer Aaya tevch76 ve bir hilat- hass ilbs olund. Ve vakt-i mezbrdan
sonra Rumili kolundan bir pskrme atulup kfirin donuz damnn hayli yerin basdurd
ve sabahdan mahall-i mezbra bi-tamamihi zabtolunmak zre fermn buyuruld. Ve
mahssen bu hidmet in ol mahalde bir aa tayn olund.

[69b] Yevml-cuma sene minhu oturak

Bu gn seher Rumili kolunda serdengediler nnde olan arh- felee ser-bzn hmpervzn dmen-dermeyn- gayret olup, ekp alup, huzr- sadr- lye getrp,
mazhar- ihsn oldlar. Ve Egri ve Var[at]n zem ve erbb- tmrna fermn ve
vcibl-emsl tahrr ve Kethd Ahmed Paann kethdsyla Kurs Kralna irsl
olund ki, cmlesi yine bir yere cem olup kral- mezbr ile maan kalkup, Eri
Belerbeisi Ahmed Paa ve Varat Belerbeisi Mehmed Paa vardkda, gelp karu
yakada karar ideler. Bu gice kfirin bir lamn buldlar ve kuluk vaktinde kfir zaarc
koluna kup, buuk sat mikdr cenk cidl olup, kfirden alt kelle alnd ve drssade aasnn baltacs Abdlkerim ile Hc Ahmed Aa rikba gelp ve Ninc
Sleymn Aa, sitneye Basra Vlisinin demi ile maan r-be-rh klnd. Ve Uyvar
Belerbeisi Hoca-ol Hseyin Paa gelp, Rumili beylerbeylii in huzr- sadr-
lde hilat- hassl-hass ilbs olund. ve Rumili Belerbeisi eyhzde Ali Paaya
Uyvar Eyleti ihsn ve hilat- hassl-hass ilbs olund. Ve kablel-asr Rumili kolunda
serdengediler olduu yerde bir lam attlar. Kfirin niesin havaya birn [70a] ve
niesin helk-i hkile yeksn idp bu ana dein byle murd zre lam atlmamdr.
Hemn sat serdengediler yryp buuk sat mikdr cenk olup, dmenden kelle ve
dil getrdiler. Bu lam hidmetinde bulunanlar mazhar- ihsn- saf oldlar ve cebeciler
kethds ehden fevt olmala cebeciba sbk Fazl Aann ol kethd old ve bir
kuaklk hilat ilbs olund. Ve orum Beyi nefer dil getrp huzr- sadr- lde bir
kuaklk hilat ilbs olund ve maribe karb eyhol Ahmed Paa tarafndan drt nefer
dil gelp syledldkde getren kapucular kethdsna bir sevb kuaklk hilat ilbs
olund. Ve bu gice kfir kaladan otuz fiek att.

76

Metinde sehventevhde eklinde yazlmtr.

113

Yevms-sebt sene minhu oturak

Bu gn Hn tarafndan dem gelp bundan akdem mtevveffa Hseyin Paa ile gelen
serhadl askeri varup selmetle Bojon77 kurbunda Tkeli yanna vsl olduklarn haber
virdiler. Ve hn [mez]brdan tutulmu bir dil dahi getrdiler. Syledildikden sonra seremeye teslm olund. Ve kablez-zuhr brn- rahmet nuzl idp metrisler ve tara
[70b] bi hayli glnk idp ve vakt-i asrdan mukaddem yine mndefi old. Ve badelasr Rumili kolunda bir pskrme atlup, tabyann burnu krld. Vel-hsl tabyann kat
cz yeri kald. Her yan birer ka kerre elekden gedi ve bu lamda serdengediler kat
vfir kfir ate-i hk helk- ebed idp birka kelle dahi getrdiler, mazhar- ihsn
oldlar. Ve bu gice kfir yine yksek mteessirinden? yz kadar fiek atld. Acz u
zdrbn irb idnden gayr manaya hamlolunmad. Hazret-i vcibul-vucd kffr
fer aslyla zr-i zemnden tabur eyleye ! Ve Kethd Ahmed Paa, kral tarafna gitmek
zre dmen-bs- saf idp, mezn old ve Ali Paa dahi Uyvara r-be-rh klnmak
in tenbh buyuruld ve Moha78 beylii Vanl Mehmed Paa olna tevch olund, bir
hilat- hass giydirildi.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Yevm-i mezbrede metrisler kurulup pk olmala sadetl sadr- saf hazretleri
hareket buyurup, tabyalarna, andan Ahmed Paa tabyasna, andan ol kolda olan san
yollarna [71a] varup, seyridp, serdengedilere inm u ihsn buyurup, badeh yine
tabyalarna gelp, bir mikdr meks rm idp oturduktan sonra kalkup, tara
tabyalarnda karar buyurdlar. Ve kablez-zuhr aa kolunda bir pskrme atlup, aranpo
aalarn basdurup ve bu gn Tatar iki dil getrdiler. Syletdikden sonra ser-emeye
teslm olund. Gle Sanca, Haydar Bee tevch olunup huzr- sadr- lde hilat-
hassl-hass ilbs olund.

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Yevm-i mezbrede Kethd Ahmed Paa ki, Eri79 Belerbeisidir, Kurs kral yanna
r-be-rh old ve badel-asr tabyada Rumili kolunda bir pskrme atulup, vfir meln-
ftde-i hk helk eyledi ve krda tutulmu bir dil getrdiler Syledp, ser-emeye

77

Pressburg.
Metinde Mihac eklinde yazlmtr.
79
Metinde sehven Ekrem eklinde yazlmtr.
78

114

virildi. Hemn meydanda boynu uruld ve bu gice Rumili kolunda kfirin bir lam
bulunup iinde olan meln-kazan? kumbarasyla hkeste old ve a vaktinde kfir
Rumili kolundan serdengediler zerine hucm idp ber tarafdan dahi gzyn-
serdengediyn karulayup hanzri gir inine sokdlar ve meln ahamdan a vaktine
dein otuz kazan kumbaras att. Avn-i Hakk birle [71b] endn zarar andan olmad.

Yevms-selse sene minhu oturak

Bu gn kuluk vaktinde kfirin tabya ardnda kumbaralarna ate-i gazab- ilh isbet
idp cmlesi dahi biri birinden alup bir mertebe zelzele ile atldlar ki, bu ana dein
atlan lamlar bu mertebe zelzele virmedi. Ve vfir-i kfir ki, etraf u civrnda idiler
cmlesini taraf taraf atup melne kll zarar isbet eyledi. Ve kuluk vaktinde rikb-
hmyn tarafndan tr Mustaf Aa gelp hatt- hmyn ile Peuy Sanca arz-
hli zre yine kendye inyet olunman huzr- safde kendye bir hilat- hass
giydirildi. Mezkr arz- hle paa hemen mbrek kalemleriyle nie buyuruld ve sahh
ve tarih tahrr buyurmular. Allh-u Tel muammerin keml-i pr eyleye, Amn! Ve
nzl emni ve mr ar ve kbslar? ve emn-i sadr- l beyninde mnzaa olup arpa
emni zre yine bir mikdr ar karmalaryla mahz iftira ise dahi bu thmet ..... Etb-
sadr- lden mdevviri isnad ve min-irde rey-i saf olmamala ...... sbk arpa emni
aay selm aasna [72a] habse fermn ve aalarndan Bekir Aaya arpa emnlii
hidmeti in huzrunda bir kuaklk hilat ilbs buyurd. Ve Macar tifesinden ki sreti [i]taat gstermilerdir. Ordu-y hmynda zahreye mzyakas tahff in bir mikdr
dem ile sarden denburg Palankas ahlisine murd idenler narh- cr zre getrp,
zahreden ne bulunursa legleg adr altnda ibdullha frht itmeleri in kdlar
gnderildi. Ve bu gnde dakkin kyyesi on iki on preye otuz dirhem ekmek bir
akeye ve bir kile are iki gurua kd. O dahi c-be-c yerde bulunur mstevf
bulunmazd ve etrafda otlak dahi kalmamala gidenler drt gnde varup gelr
oldlar.

Yevml-erba sene minhu oturak

Bu gn kuluk vaktinde Kara Mehmed Paa huzr- sadr- lye gelp, eref-i dmenbs ile mesrr old. Badeh, devletl metrise buyurup, cmle tevbi ve levhk
etrafnda tabyalar yapup, civrnda olmalarn fermn buyurd. Herkes dahi tabya
tedrikine mberet eyledi ve kablez-zuhr Ahmed Paa kolunda Sivas Eyleti nnde

115

olan asl dvrn makas tabr olunan [72b] mahalde birka kta ta karup huzr-
sadr- lye gtrp azm ihsna mazhar oldlar. Ve ikiyz mikdr kazma ve krek ve
harbe ve kumbaralu kfiri zaarcba kolunda serdengedilere hucm idp ber
tarafdan dahi ehbzn- serdengediyn karulayup tarafeynden buuk sat mikdr
hayret-efz sret-nm olmud ki, tabri kbil-i kudret-i iml deildir. Bu mlheme-i
uzmda eeri birka guzzt- slm prelenp, bu ikisi dahi taraf- drs-selma hrm
eyledi. Amm kffr- duzh-karrdan dahi yigirmi bir kelle alnup, tabyadayken pigh- safye ilk klunup, her bir gznin du-i hmynu ihsn- hazret-i sadr- shibunvn ile meml htrlar handn old. Ve Vn Efendidir ki, b-gh metrise varup,
kubr aznda olan guzzt- mslmine vaz u nashat iderdi. Lkin bu gn bir mertebe
sr- nash ve pend-i sd-mend eyleyp ki, ukul u mahzl- mtehayyir olup ve bu gn
arpa boyum krk preye lkin kalada olan kefere beyninde dahi olan kaht u gal tabr
beyndan mberr idi ahz olunan dillerden inh olund. Ve badez-zuhr Arslan Paa
kolunda bir pskrme atlup, stndeki hnzr damlaryla zr zeber [73a] eyledi ve aa
ve kul kethds iler ve kubr aznda olan tabyalarna nakl itmeleriyle aa tabyasna
reis efendi ve kethd tabyasna kethda bey nakl-i bist- rm eylediler. Ve bu gice
vakt-i ida Hseyin Paa koluna yine kfir kup, bir kelle virp, gir ikrr eyledi. Ve
dvr dibinde olan arampodan vfir aa getrdiler, ihs[n]a mazhar oldlar.

Yevml-hams sene minhu oturak

Bu gn temcd vaktinde hurde brn- rahmet nuzl itmee yz tutt. Allhu Tel
Hazretleri def eyleye ! Hseyin Paa kolundan seher Bekir Paann bir aydan ber zri zemnde eelendi lam makas dvrnn altna varld kyasyla krk kantar barut ile
atulup hikmet-i Hud edn- murd zre etmeyp ancak burundan bir kat dvrn
syurup kang tarafa meylidp kdu n-peyd olup ve vakt-i duhda Ahmed Paa
koluna kfir kup avn-i Hakk birle serdengedilere hucm idp, melnden iki kfirin
kellesin alup, huzr- lye getrp mazhar- ihsn oldlar.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrede saksoncuba kolunda olan drt kol[dan] biri cebeci ve biri Sivas
[73b] ve biri Tmvar ve biri Karaman Eyletinin srdkleridir. Uurlarnda olan makas
dvrnda bir delik eeledp ve vakt-i duhda her biri ikier er zir dvr iine
girdiler. Ve bu gice ki, Cuma gecesidir, Yanova Eyletine mutasarrf olan Vezr-i

116

mkerrem Defterdr Ahmed Paa Hazretleri mukaddem dahi hasta mizc olmala emri Hakk birle bu gice damla nzil olup civr- rahmet-i Hakka vsl old. Ve Grc
Paazde Mustaf Bey dahi drt gn mukaddem misket ile bazusundan urulmala bu
gice emr-i Hakk ile zim-i dr- bek ve terk-i sary- fen eyledi. Ve kfir bu gice otuz
fiek att.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrede seher bir dil tutulup syledildikde, taraf- slma dir vfir
haberler virdi. Ve vakt-i duhda Defterdr Hasan Efendi Tmvar Eyletiyle paalk
teklf olundukda, azm vezn zre huzr- sadr- lde sret-i y gsterp, shib-i devlet
hazretleri gazab birle sakalndan tutup, bir mikdr mt-zenlik mahretin gsterdikden
sonra hilat fermn buyurd. Yine giymekde tereddd zre oldukda bir nevbet [74a] dahi
serzeniler idp, avuba aa habsine virdi. Badeh yenieri efendisi Mahmud Efendi
davet olunup defterdrlk in bir hilat- hassl-hass ilbsyla kesb-i eref-i devlet
eyledi. Badeh hidmetine ebb zre r-be-rh old. Tayn olunan mrimrn ve emr
bunlardr ve mer bunladr:80
neferen 42.000
Kara Mehmed Paa Sivas Belerbeisi Eyleti askeriyle
neferen 1500
Haleb Belerbeisi Eyleti askeriyle
neferen 1000
Adana Belerbeisi Eyleti askeriyle
neferen 900
Bunlar Kara Mehmed Paa arhac ve serdr tayn olunmudur.

neferen 5400

Neferen
Mrimrn Karaman bl

1000

Mrimrn Mara

1200

Vli-yi am kol

600

Vli-yi Bosna zre yryp?

2000

80

Gnlk burada yaklaan Hristiyan ordusuna kar karlan birliklerin bir listesini, yersiz olarak ilgili
blmden ok erken verdikten sonra yeniden bir atlama yapmaktadr. 5-7 Eyll tarihleri arasndaki bu
atlama hakknda da aklayc hibir not yoktur. Gnlk olaylarn anlatmna 8 Eyllde yeniden
balamaktadr.

117

Mesrif-i avuba

100

Bolu Vlisi Hseyin Paa

300

Teke Vlisi Ali Paa

200

Saruhan Paas

300

Konak Hseyin Paa

150
6750

Msr beyi. olandan gayri aleyh

100

Hamid Paas

400

Mentee Vlisi Harmu Paa

200

Uyvar Paas Ali Paa

500

Kayseri Paas Dilaver Paa

150

el Paas Abdlm(m)in Paa

200

Karahisar Beyi mer Bey

200

Kangr Beyi Hseyin Bey

150

Vali-yi Budun Eyleti

4000

Beyehir Beyi Mehmed Bey

150

Hersek Paas Mustaf Paa

300

Yenier

5000

Cebec

1500

Eger? Bl

+ 3000
28400

Bu cmle fermn tahrr olunmudur. Budun? Vlsi yannda vaki olan asker ile ordunun
sol tarafdan da zerine vk klliyen yannda olan yola? tayin olunmulardr.

[74b] Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrdan taburdan kadlarla kalaya girmek zre gelrken Msrlu
karavulunda olanlar bir Neme dili tutup huzr- sadr- lye getrdiler. Ktlarn
tercme eylediler. Hayli lzme-i dn devlet olacak haberler virdi . Vezr-i mkerrem
Serasker brhim Paa hazretleri dahi yannda olan eyleti askeriyle ve yenieri ve
cebeci ve drt aa blk askeriyle vakt-i zuhra karb gelp ordu-y hmyn
huddundan vsl old. Ve shib-i devlet hazretleri beynes-saltta yeniden metrise
gidp erbb- harb u ktl ve ashb- cenk cidl ve vakt-i asrda seksoncu kolunda iki
pskrme atld. Ol esnda bu mertebe nir cenk ve kfir-i bed-k top ve tfenk ve

118

kumbara ve senkden ve darb- emrini renkden(?) ol kadar munfasl oldu. Yine metris
evvelden ber misli bu defa sebkat eylemedi ve mahalde kte-i dmenden

arsa-i

mareke ml--ml olduundan gayr gzyn- ser-bzn yigirmi bir kelle getrp
mazhar- ihsn- asaf oldlar. Ve dmenin tabur ile ber yakada ubr- mahf-pezr
olman yollarn tecesss in Karahisar- Shib Beyi mer Bey bir mikdr dem ile
[75a] tayn olund. Ve badel-marib metrisde olan vzer ve mrimrn ve aa ve kul
kethds huzr- lye gelp mvere in tedrik-i umr- dn devlet grlmek
elzem? olman cmlenin ittifkyla sadr- azam hazretleri ota- llerine azmet ve
anda mevcd olmalarn rey-i isbet buyurmalaryla seher devletle brghlarna hareket
buyurdlar ve tevbii dahi maan kdlar. Ve saksoncu kolunda Halil Paa kup yerine
iman Mehmed Paa tayn olund ve zaarc kolundan dahi Bekir Paa kd. Mads
her biri metrisde yerl yerinde karar eyledi. Ve vakt-i maribde hn tarafndan bir
bkal dili getrdiler, ldi. Huss- mezbr tekd eyledi. Allh-u Tel Hazretleri
asker-i slma nusret kuvvet ve ad-i dne kahr hezmet myesser eyleye, mn !

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda tara terf buyurdukdan sonra Vezr-i mkerrem Hseyin Paa,
Vezr-i mkerrem Kara Mehmed Paa, Bekir Paa ve Halil Paa ve siph ve silahdr
aas ve cebeciba ota- sadr- lye gelp bir sat mikdr mvere olunup badeh
kdlar. Hseyin Paa [75b] mahall-i memrine gidp; Kara Mehmed Paa ve Bekir
Paa ve Halil Paa ve siph ve silahdr aalar ve cebeciba aa kethd beyin
adrnda biraz meks eylediler. Badeh kffrn yemn [] yesrn gelecek yollarn
grmek in biz-zt hazret-i sadr- l kadr-i svr olup, mezbrlar azmet buyurdlar.
Varup murd zre kfirin yollar olacak yerleri seyr tem idp, yine avdet
buyurdlar. Ve Kara Mehmed Paa ve Ser-asker brhim Paa, Bekir Paa ve Halil Paa
vesir muhfazaya memr olanlar ordu-y hmynun yemn [] yesrn yer ve
halknda diren-m-dr yal tarafndan Hseyin Paa Hazretleri oldu semte dein
ihta ve adrlaryla karar eyleyp, vakt-i asra karb Hn- lin Hazretleri gelp
umr- devlet-i aliyye mzkere ve tedbr-i saniye-i harb u ktl gerei gibi sat
mikdr mvere olunup tam yenildikden sonra kendye bir uka ferceye kaplu
semmr krk ilbs ihsn olund. Mrnileyh dahi kalkup, hem-rikb olan iki yz
mikdr Tatar vad ve leker ile memr old mahalde [76a] karar buyurd. Ve
metrisden altm kadar h ve iki kolombrine top kfirin yol azna ki, beher hl

119

andan gelecekdir, vaz olund. Ve sol kol dahi kendye tbi sancak zem ve erbb-
tmryla metrisden tara kd. Tayn olundu mahalde karr eylediler. Bu gn hn-i
mverede hazret-i vezr-i kiver-gr biz-zt kendleri ilerye paalarla maan olmak
zre murd buyurup gelen tedbr-i syiye-i? ashb yine br-gh- gerdnitibrlarndaki kalb-i ordu-y hmyndur, mbetde kuvve-i Kurn mir olmalarn
ry- sevb grmeleriyle hareket buyurmadlar. Lkin gerek metris ve gerek tara ahvli
grlmesinde dakka fevt itmeyp, evvel be evvel, iki taraf dahi mutemed demleri
gidp gelp, mhede-i m vk hli arz iderler ve Macarlu tifesinden evvel be evvel
arabalaryla zahre gelp legleg adr altnda narh adr zre frht olunmak zre sudr
bulan fermn icr olund. Ve Kimmakm brhim Paa tarafndan baz mektib ile
mehterba geldi.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda devletl shib-i devlet hazretleri kend etbyla etraf- ordu-y
hmyn miar tecesss in get gzr buyurup vakt-i zuhrda yine ota- llerinde
karar buyurdlar. Kara Mehmed [76b] Paadan leden sonra yal tarafndan ve orduya
hemn ensesinden iki yoldan dmenin satlik menzil kadar mesfede old haberi
geldi. Devletl shib-i sadet hazretleri dah, Cmle tevbi levahiki ve siph ve
silahdr ve tabl u alem hzr u mde olsun diy fermn buyurd. Ve Cafer Paa dahi
eyletiyle kup yerine adada? muhfazasndan Eflak ve Bodan voyvodalar Saruhn
Paas Ahmed Paa ve aalardan Maden Aa ve Receb Aa tayn old. Ve metrisden
dahi haber geldi, Rumili kolunda dahi ana dvrna varlup, lam itmek zre idiklerin
huzr- sadr- lye arz eylediler. Devletl asaf- kerem-mevkr bu mjdeden surr olup,
seher vaktine dein, itmma yetidirmek in tenbh-i l buyurdlar. Ve bu gice hn
hazretleri yigirmi kadar Neme kfiri tutup, on dokuzun tume-i emre, birini dil
olmak zre irsl-i huzr- lye gnderildi. Syledildikde, Kfirn iki yoldan gelmek
zeredir. Leh Kral biledir; krk bin mikdr askeri var ve Neme sr biledir; otuz bin
piyde ve krk svri askeri var. Yarn orduyu basacaklardr diy buna mteallik baz
shhati [77a] mutazammn cevblar sylemekle mehbetl vezr-i r-savlet, cmle
askerin hzr u mheyy olmalarn ry- isbet bilmeleriyle fermn buyurup, gice sabaha
dek erbb- harb u cenk ve ashb- nz tfenk mnend-i encm-i afak zhir ikr
olunca, cevb- gafletden bizr? Oldlar. Ve metrisden yenieri aas dahi bir mikdr
yenieri ile kup, ktiz iderse metris in tarada piyde askeri hzr dursun diy

120

mheyy old. Ve zaarc kolunda eelenen iki lamn birini kfir tuyup, ibtline say
olmala Osmn Paazde Ahmed Paa dahi fil-hl tedrikini grp attrd. Altnda vfir
dmen-i dn hkister olup bir kelle dahi alnd. Ve bu gice kfir kaladan, Tutuduk,
yandk. Bize imdda iriin iretiyle vfir fiekler endahte kld. Rumili Belerbeisi
Hasan Paa dahi sol kol sancaklaryla tara kd.

Yevms-sebt sene minhu ibtid-i yoldan uzak

Yevm-i mezbrda temcd vaktinde tevbi-i hazret-i sadr- l-yi vezr-i mri rey-i
mkemmel silahlaryla legleg adr altna gelp hzr u mheyy oldlar ve gedkl
mteferrika ve avular mretteb ve msellah gelp hazne nnde hidmet-i muhfazaya
[77b] mde oldlar. Badeh maza-y vakt Mara Paasndan kd gelp, Kfir gir
gittin bildrmekle bir iki sat dahi mterakkb olunup, gelr gider. Dmen
olmamala herkese adr yerinze varn! Yine hazr ba oln! diy ruhsat-i iczet
virildi. Ve bu gn Macarlardan arabalaryla zehir- vfire gelp legleg adr civrnda
asker-i slma frht olund. Ve Tarsus Beyi Receb Bey taburdan iki dil getrp
syletdikden sonra tume-i emr klnd. Ve bu aralkda dmen-i dn Kara Mehmed
Paa oldu yal ve manastr yolundan arkac gnderp taraf- slmdan dahi krk-i
grisne? ve er-i gurran? ad-ikr- hucm idp, iki yz mikdr kfirden bir nicesi
kte-i t-i abdr klnup, iki kelle getrdiler ve atlu beyzdeden dahi bir kk dil
getrp81 der-akab encm- kr std- emre havle klnd ve kfir-i b-dn cnd-
muvahhidn zre yine hucm- hanzr-sfat ziyde eyledi haberi Kara Mehmed Paa
tarafndan vsl- sem-i saf oldukda hemndem cmle tevbi ve levhk- sadr- l
mretteb ve msellah hazr u mde olup ve ol mahalde yenieri aas huzr- vezr-i
gazenfer-heybete davet olunup [78a] piyde-i dergh- l yenierileriyle mahall-i
marekede toplarn nnde metrislenmek zre memr olup alel-acele revne old ve
der-akab kethd-i saf Ali Aa hzr u mde olan tevbi askeriyle mahall-i mezbra
r-be-rh old ve devletl shib-i nusret hazretleri dahi ota- lsinde karar ve
kendsyle gidecekler dahi gh ve hazr ba olmak zre fermn- erf sdr buyurd.
Badeh cenkden tekrr bir kelle ve iki dil dahi gelp, ikisinin dahi balarn yo ve
vucd- habslerin sahife-i rzgrdan yo eylediler. Ve kala dvrna dahi be yerden

81

Metinde sehven gndrp eklinde yazlmtr.

121

lam delikleri mnende-i fitil-i szn drder arun ileyp, Hazne pest olcak yire
karb old diy haber vrid old.

1094 sene minhu

Yevm-i mezbrda seher kfirin tabur iki yz bin kadar asker-i bed-hteriyle Tuna
yals tarafndan olan da ardnda yryp Kara Mehmed Paa tarafndan nra-i harb u
ktl ve cidl itigl olmala yz tutt. Haberi, huzr- sadr- lye resde oldukda
shib-i [78b] devlet ve kethd bey ve cmle tevbi ve Vn Efendi ve siph ve
silahdr vesirleri der-akab svr olup sanca- erf maan mahall-i mezbra doru
vardlar. Shib-i devlet in kfirin top yetir yetimez mikdr yerde syebn kurulup
turdlar. Yemnde Kara Mehmed Paa ve Bekir Paa ve Ser-asker brhim Paa ve Halil
ve baz mrimrn ve mer ve ada tarafndan Eflk ve Bodan beyleri askerleriyle ve
yesrda am Vlisi Hseyin Paa ve Tatar Hn ve baz mrimrn ve mer ve miynda
shib-i devlet sa ve solda siph ve silahdr ve ilerde yenieri aas askeriyle ve kul
kethds vfir yenieri askeriyle ve c-be-c birka top- h dahi konlup, kffr dahi
da zerinde olan palankaya gelp ve bayrdan kfir kara bulut gibi dumra gark olmu
alaylaryla grnmee balad. Buuk satden sonra kethdy- saf, ser-eme ve
baz agavt ve tevbi birle shib-i devletden iler bir mikdr gidp oturd. slm
tarafndan birer ikier arkac eklinde da stnde ellemekle baladlar. Cenk
kzmaa baladkda shib-i devlet kethds yannda olan tevbi ve piyde [79a]
svri-i sekbn ile dmen zerine yryp bir yol hucm ile grdi. Ol mahalde
kfirden birka kelle ve bayrak aldlar. Badeh kfir hucm idp bunlar yerlerinden
ayrup tekrr bunlar hucm idp kfiri yine depeye kardlar. Badeh kfir, piydesin
iler atlusn ardnca dizp mezbrlarn zerine azlanm hnzr gibi hucm idp
mezbrlar depeden aa vrne kye dein indirdi. Badeh anda dahi bir mikdr cenk
old ve kafir yemn [] yesrdan yol bulup her tarafda duran askerin zerine yryp ve
maymuncuklu top- hlerin dahi maan getrp asker-i slm muvcehesine dnefeanlk idp yal tarafnda Vezr brhim oldu mahalli bozup ve dereye doru yol
bulup taraf- yesrda am Vlisi aml? ile dahi Hseyin Paa hayli cenk idp Tatar Hn
asla kendye yr olmad. Vezr-i azm hazretleri ile olan asker dahi tarafeynden
dmenin hucmi galebesin grp ve asker-i slmn firra yz tuttuklarn mhede
idicek herkes [79b] kuvvet-h-i ceng peygr munkat vuku- inhizmda sret-pezr
olacak alim cenge mrtefi olup Leh Kral askeriyle doru sanca- erf zerine

122

yryp sadr- l hazretleri kendsi svr olup yemn [] yesrnda kend tevbi eyh
Vn efendi ve siph ve silahdr hzr u mheyy durup, iki tarafda olan paalar
bozulmaa yz tutup lkin kalb-i asker ki, sadr- azam oldu yerdir, devam u sebt
zre olup kfirin dahi hcm- iddet-i harb u ktl dahi gittikce ziyde ve be alt sat
kadar zaman ve ...... mmtedd old. Dmenin kurun ve top dneleri yamur gibi asker
zerine yamaya balad. Grdiler ki, i iden gedi ve shib-i devlet hazretlerinin
etrafnda olan asker-i encm-mr cenk peygr iderek firr sretin gsterp ekser
halk doru adrna kaup mal cn kaydna dp sadr- l hazretleri mahss etbyla
ceng iderek sancak- erf ile maan otana gelp dmen-i dn dahi bir yerden orduda
olan adrlara girp bu mahalde metrisde olan askere dah, Tara ksunlar diy
fermn gidp [80a] dmen-i dn legleg adrna gelp ve hazne stne bayran dikp
shib-i devlet hazretleri dahi yine baz tevbi ve paalarla ol mahalde dahi vfir kfir
ile cenk idp hatt kendsi mzrakn alp82 birka defa kffra hucm idp ve
etbndan mektbc efendi ve nie agavt ve i olan ehd ve mecrh olup gayret-i
merdane-i saf ol mahalden ayrlmayup rtbe-i ehdeti ahrar sadrnda old. Lkin
ibdullha merhameten ve sanca- erfi syneten Siphiler Aas Osmn Aa,
Efendim! Kerem ihsn eyle! iden gedi. Sizin vucdnz rh- askerdir. Fed
olmala ummen asker-i slm helk olmas mukarrerdir! Buyurun gidelim! diy alemi rasulullh alup yannda olanlar dahi zimm- itibr Yank semtine doru tevch idp
otan arka kapusundan ahama bir buuk sat kaldukda yola revn oldlar. Ve
askerden dahi herkes eysn bragup ancak hamli haff eylerin kaldurup maan gittiler.
Kffr dahi adrlar ve hazineyi ve cebehneyi ve cmle toplar zabteyledi. Ve shib-i
devletin haznesi ve cemi eys otanda kald, koyuna [80b] ve koltua sar eyden
kat cz ey aldlar. Allhu celle-neh hazretlerinin emr-i erf ve rz-y kermi ile
zuhr iden bu gne inhizm- hayretimiz ola ve sergerdn vakt-i ida Sultn Sleymn
ota yerinde olan serya gelindikde yol azup, bir sat mikdr anda dahi mtehayyir
kh ilerye ve kh gir gidlp, bil-hire reis efendinin demleriyle bir meale bulup
an alup, yol dahi tehs olunup, zm-i cnib-i Yank oldlar. Bee drt sat mikdr
mesfe olan surdan gzern ittkden sonra shib-i devlet hazretleri sa tarafa tevecch-i
inn ve anda bir mikdr rm buyurup; andan dahi azmet-i sabah oldukda (.) nm
mahalde ed-i salt in cz strhat buyurd. Andan dahi sabah namzn eddan sonra

82

Metinde sehven olup eklinde yazlmtr.

123

yine yola revn old. Vesir halk dahi kimi iler ve kimi girden Yank menziline cn
atarak itb oldlar.

Yevml-isneyn sene minhu f 21 der tarik

Bu gn sadr- l hazretleri mahall-i mezbrda hareket ve kablez-zuhr piyde kprsi
olan suyun gep sahr-y alef-zrda istirhat buyurd. Ve yine kablel-asr mahall-i
mezbrdan dahi srp vakt-i maribde (.) nm mahalle [81a] terf-i nzl ve andan
dahi svr- semend-i azmet olup vakt-i duhda

Raye83 ve Raab sular cisrlerinden

ubr ve yleden mukaddem Silistre Vlisi Mustaf Paa Hazretlerinin Yank sahrsnda
otana vusl buld. Ve vli-yi mezbr ile Erdel Kral Apaf Mihl vezir-i azam
hazretlerin kpr banda istikbl eylediler. Ve Budun Valisi Vezr brhim Paa
cmleden mukaddem bozulduundan gayr bir gn evvel Yank sahrsna geldi haberi
eser-i reside-i sem-i saf olmala ibret-i lem in katli muktez? olup elbi olan
Ahmed Aa ki, mukaddem Yankdan Bee84 gelmesi fermnn getrmdi. Bu defa
dahi huzr- sadr- lye ihsr in mmileyh gnderildi, Hastaym, varamam.
Fermnlar ne ise buyursunlar! diy cevb gnderdikde tenevvr gazab- sadr- lye
iltihb ve sary cezsn bir an mukaddem virmesi bbnda itb buyurd. Tekrr
mbir-i merkm irsl ve, Eer hasta ise dahi arabaya binp, gelsn! Mzkere
olunacak umr vardr diy cevb sl buyurd. Vardkda, Ho-medi [81b] kazaya
rz. Emrullahn diy atna suvr olup hezr bm-i cn ile ota- l nnde inp, berg-i
hazn gibi lerzn olarak gelp, dmen-bs- sadr- l eyledikde, kendye taraf-
safden asla hareket-i tevkr nmyn olmayup, hemndem hazret-i vezr-i Mirrh-sfat
hitab- itb-mize aaz idp, Bre b-dn! Meln! Seni bu kadar zamandr
pdihmzn vzers beyninde gayret ve hamiyyeti vardr diy ser-firz tuttuk. Her
br ki, mektbun gelrdi, Be kalas sehldir, cenkcisi azdr ve metnet ve istihkm
yokdur. Shhati zre haberim vardr ve bu tarafa sefer itmenz her vechile enseb ve ray-
savba akrebdir

diy tahrr ilm iderdin. Ve bu defa ki, taburda mukavemet

mahallinde cmleden mukaddem firra yz tutup, sanca- erf ve serdr yoklamayup,

gelp, hnerler itmi merd gibi adrnda oturursun! diy serzeniler eyledkde birka
cevb- tbir-i hl? rd eyledi. Kr-gr olmayup avuba habsine virlp, ol leme

83
84

Metinde Ray eklinde yazlmtr.

Metinde Pe eklinde yazlmtr.

124

ibret tedriki grldi ve defter-i hayat [82a] bir daha almamak zre drldi. Ve
Budun Eyletini ve Diyarbekir Vlisi Vezr Kara Mehmed Paaya tevch olund.
Mteveff-y mrnileyhin orduda bulunan esbb ve ey ve deve ve katr ve her
nesi varsa mrden zabt ve hemn ol gn Budunda olan eys dahi zabt ve tahrr
olunmak in dergh- l mteferrikalarndan koyun emni brhim Aa ve kethd ve
haznedar menzil ile gnderildi. Vlih hayrn asker-i slm dahi zell ve ser-gerdn-
ftn hizn gelp orduya mlhak oldular. Ekserinin erke ve adr olmadndan
akda pern oturdlar ve Tatar hn didikleri muhnis, mzekker deil belki mennes
kadar hnere kdir olmadndan gayr bir gn mukaddem gelp, oturmu. Bu makle
gayretsizlik bu na dein bu Tatar Hndan sdr olmamd.

[Hezimetin Sebepleri]
Tezll?: Emr-i Hakk birle sret-i zhirde bu hezimete sebeb vch ile olman bu
mahalde birka vechi ird olunmak rz-dde-i tahrr ve svd grldi.

Vech-i Evvel: Askerimiz arasnda mutlak kr in gelmi manav [82b] maklesi bmr idp bu seferde ganim-i kesreden kll fideler grp her biri selmet yakas
arzusuna ve malnn ve esrinin hals kaydna ddi. Rz- marekede bunlar ordu
iinde c-be-c yklerin dahi kuluk vaktinde ykledp karar firra tebdl eyledikleri
sir ordu-nin olan mahluk dahi bunlarn nakl u hareketlerinden havf u hirsa dp
anlar dahi hezr vehm ile emvl-i eskllerin tahml zre oldlar. Bunlarn haberi kffr
muvcehesinde mukbelede olan askere irp anlar dahi mallar tevine rabta oldlar.
Herkes adrna doru azimet-i cn att. btid kfir, brhim Paa durdu tarafdan yol
bulup orduya girdi ve Rumili zem ve erbb- tmr dahi anlardan sonra seg be-sahr
ve rakamn tahrr eylediler. Ancak vezr-i azam hazretleri ile bir mikdr siph ve
silahdr tifesi ve tevbi ve huddam maklesi kald. Kfir ise her tarafdan frsat bulup
bir mikdr asker-i slm ile [83a] yz binden mtecviz kffr- lm savaarak otaa
geldiler. Anda dahi vfir harb u ktl olup bil-hire, Kazya rz dinlp Yank
Semtine doru dnildi.
Bu hussda tedbr-i sib bu imi ki: Serdr- zafer-i ir olan devletl ziydesiyle
orduy teft idp ve dirliksiz mutlak kr in seferin skletine ve zehirin klletine ve
kaht u galnn ve rabetine br bis olan b-kr herfleri defterl orducdan gayrsn
bulup zecren taalll ider varsa kahren ordu arasndan tarh u ihrc idp, drul-harb ve

125

mahall-i marekeye bunlar ile gitmeye. T ki byle mahalde bis-i pern- asker-i
slm olacak ahvl zuhr itmeye. Bunlarn zarardan gayr bir mzde fideleri
mutasavvr deildir. Amele yaramaz? dmene varmazlar. Bir blk ehremen-sim
herflerin orduda vucdlar ayn- hata ve bir neferi bulunmas cund- muvahhidne
mahz- hatadr. Mahz- hatay hddr. Hakk sbhne ve tel hazretleri bir seferde
dahi bunlar leker-i nusret-esere hemrh eylemee! T ki, kend nefisleri in [83b]
nizm u intizm- cund- hidyet-encma bis-i izll olmayalar!
Vech-i Sn: Asker-i slm dmen-i bed-ma ile altm gn cn u bala metrisde
toprak iinde sava top ve tfenk ve lam ve kumbara ve seng ile pr c idp tb
tvn munkat oldu mahalde Neme sr ile Leh Kral iki kere yz bin asker-i bedahter ile gelp evvel emirde karu yakada Eri Paas Hseyin Paa bozuld asker-i
cenk-i uzmnn kurr ve hamiyyesin tahrk idp ve kalaya dahi bu kadar zaman zahmet
ekilmeile bil-klliye metrisler tahliye olunmak makl grlmeyp bu kadar bin
asker-i cenk ider ve dmenin bana ol dest derdi teng ider mlhazasyla fil-cmle
tecemmi-i lekerde gaflet olundudr.
Bu hussda dahi ry- savb bu imi ki: nk dmenin kesreti vuk- uy bulup
mstahakkk old. Metrisde ancak bin kadar dem ihtiyten let-i mlhaza konlup
mada i erleri olan askeri karup piyadeyi? metrislendirp [84a] h ve balyemez
toplarn ardlarna dizp ve atlu dahi kafadar olup t dmen-i dn at oyna meydana
gelince tevakkuf idp zerlerine geldike top ve tfengi basup dahi iktiz iderse atlu
dahi hcm ide. Herkes bildi gibi cenk itmeye. Hussan Tatar Hn reftr asker-i
dmenin ard tarafna mutlak rkndi virmek in konulup anlar mesfe cengindedr
ve bir dmene karu varmak hendekde olmayalar! Hussan bu seferde bulunan Tatar
askeri ummen Allhu Tel Hazretleri ihsn eyledi ganim ve srdan bir mertebe
ykl oldular ki, Osmnl askerine deil babalarn ldrm askere karu varup,
mukavemete kudretleri ve cehminl-veche yo idi. Hnlar olan hi? dahi kendlere
tbi olup gayret-i dn sebebini ve hamiyyet-i cnd- muvahhidn ve hak- nn u
nemek-i sultn- mslimni klliyetiyle ferm [eyledi].

Vech-i Slis: Messf-i cenge medr ve erbb- harb u ktl svr olacak at maklesi iki
aydan mtecviz ir yzin grmeyp zebn [84b] ve b-tb olmala zmre-i siph
vesir asker-i nusret-penh mahallinde meydana atlarn srmee iktidr olmad.

126

Defterdr- mal olan kimesneye erbb- cenk olan asker tifesin zahre ile yoklamak
fazla kalursa mahalline saklamak gerekdir. Bunun dahi tedriki cmleden elzem ve bu
ende harb u cenkden ve mahall-i marekeye duhlden akdemdir. Yohsa drl-harbe
birka

konak

girildikden

sonra

tedriki

mkldr

ve

shibi

vaktiyle

yetidirmemidir. Munfasl ve kbet-krda ermende hacl olur. Bu dahi lzme-i

umr- dn [] Devlet-i Aliyyedendir. Bu marekede ekser asker tifesinin cenkde
adem-i iktidrna bis bd tavar maklesinin tedrik-i zd u zevddr.

Vech-i Rbi: Bu vech-i selseden gayr vech-i rbi ki, hazret-i hd-y Mennnn bu
azmet-i sefer-i nusret-eserde asker-i slma ihsn eyledi kuvvet-i khire ve ganm-i
vfirenin ed-i hizmet-i lzme-i krnde halkn kusr ve kr-i nimet mukbelesinde
ry-i gazda hilf- rz-y Br nie drl enat kabhata cesret ve adem-i futr
[85a] dr. Halkn evvel vehmi Acaba dmen cisr-i Oseke dest razlk ider mi ?
Selmet ile ubr olunur m ? diy endede iken avn-i Hakk birle dmenin bu
mlahza hatrna bile gzern itmemi. Andan gep meymene [v] meysere Yank
Kalas sahrsnda b-bk b-perv nuzl olund. Anlara dahi ad karumuzda hbda
iken bir vech ile zarar u gezende re bb olamayup ol gice taburda olan dmen-i bedgrdr bm-i cnndan karar idp b-mehb Raab ve Raye sularu zre cisrler bin
olunup andan dahi ferr evket birle hareket ve Bee vsl olunca nie be-nm kl ve
palankalar dhil-i kabza-i teshr ve ganim-i kesre ve sr-i gayr-adide ahz u
esrlenp sagr kebr fevkal-meml ganimden myesser old. Ve Be varo dahi
deften urulup anda nie sret-i nusret nmyn old. Andan mddet-i meddeden ber
dmen-i inkyd seltiniyye gstermemi Macar tifesinden birka bell balular ed?
itat ve iki aydan mtecviz asker-i slma hidmet idp Be Kalas dahi metnet
[85b] ve hsstnda mnend-i kuvve-girn oldu gn gibi zhir nmyn iken altm
gn bil-mni bm hirs muhsara olunup, her vechile fethi ........l-emr diy eltf-
kesre karuluunda her sat ve an dergh- hd-y Mennna hamd- firvn ve kr
sen-y bgern lzme-i art- vcibl-ed iken duyulmaz! Hn- ihsna kanat
gelmez.! nsan mazmnunca Be Kalasn bil-minnet dhil-i havra-i memleket-i slm
add itdiimden gayr hazret-i brye lyk amlden nkl ve vd-i aceb ve gurr u
kfrn- nimetde karar ve megl? eyledik. Der-akab sret-i feth zafer mhede
olunan ahvle munkalib ve melhz- mtehakkku-l-husl? olan ml-i emni n-
vhidde mnselib olup, bu mertebe ihsn olunan niam- cellenin kadrini bilmeyp,

127

mutlak bu kuvvet-i khire kend hareket ve ry u ve tedbrimizden zuhr eylemidir

diy taraf- atiyye-i br ekser ahvlimizde ferm olunduundan hilf- meml bu
gn inkisr- hezmet-i umle mazhar oldukda

CEVB
Bunda dahi kmilne tedbr bu imi ki, mertib-i tark-i seferde ne kadar evhid-i feth
ve zafer cilve [86b] -ger olursa cmlesini eltf- Rabb- ekbere havle ve inn- semendi zebn- semt-i kr senya mle idp her an insan oldu eitden keml-i acz ve
kusrn fehm izn itmek imi. Hussan zaf- vucd- insan edille-i kta ile bhir u
ayn idi malm olanlar o mank- zamr-i ashb- fikret ve erbb- nehdir. Bu
lutf u nak- hassmende isnd idp ve kr- sehlimiz kat dvr old.

Yevml-erba f 23 n sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda herkes mtehayyir mnkesr leyl mtegayyir ser-be-ceyb enduh ve
efkr ve ehre-i dil pr gzr sille-i Hakk ikf- rzgrdan evkr iken ngh miyn-
askerde kfir geldi mandas? cy-gh zhir u peyd olman bu vechile ordu halk biri
birine karuup niesi esvbn tahml ve urbalaryla esrlerin ve eysn stolni Belgada
doru irsl ve nie hezr vehm hayl ile mtehayyir-i ahvl-i mezbrunu ml olup,
asker arasnda hayli tev-i pern dutunup kbetinde asl olmayup, hemn ordu halk
mnd ve yama in ve baz nekbet-i sekbn maklesi ibdullhn emvl [86b] ve
eysn gret yama in bu gne melnet oldlar. Fil-hakka etrf- orduda ok
rsvylk ve ok kimsenin kendsi helk ve user ve malikini tln ittiler. Bu mahalde
Silistre Vlisi Mustaf Paa ve Anadol Belerbeisi Ali Paa ve bir bir fitne-i mezbreyi intif in tayn olunup ol arada ykledp, iler gidenlerden birka kimsenin
gerbn dirlp fil-hl tama- emr ve user ve emvli mrye girift ve frht
olund. Ve niesinin dahi deve ve katr ve at vesir esvb tlk olunup, tecmilt girift
olunup kendler tahls-i cn kaydyla firr itmeleriyle anlar dahi frht olund. Ve asla
birinin shibi ba gsterp, Birisi benimdir dimee nutk idemedi. Gtri nnde
mrden frht ittiler. Badeh yine herkes yerl yerinde karar eylediler. Fitne-i
mezbrda ok mslmna gadr old ki, yama-gern? nienin mal ve ...... gret ve
talan? eyledi. Tabire-i fitne-i mezbr ltf- Hakk birle tizcek mndefi old. El-yzen
billh az kald ki, cmle ordu halk birbirine gire [87a] ve herkes gzi grp gc
yettni kra! Bu lutfun hod kr bir vechile ez olunmaz! Bu cmle hayret ve

128

keml-i vehmden fest? eyledi zhirdir. Allhu Tebrek Tel Hazretleri bu makle
pernlkdan hfz eyleye, Amn ! Ve bu haber-i mellet-eser-i melmet-nmn birle
Telhs smil Aa r-be-rh- rikb- hmyn old.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda siph ve silahdr aalar olan Osmn Aa ve mer Aa mahall-i
marekede nuzretini harb u cenge tahrz itmedikleri hasebiyle kethdlar ve kethd
(e)rleri ve baavular ile avuba aa habsine virlp yerlerine Ahmed Aa ve Hasan
Aa siph ve silahdr aas old ve kethd ve kethd erleri baavular dahi tebdl
old ve huzr- sadr- lde aalara hilat- hass ve kethd ve kethd erlerine birer
kuaklk hilat ilbs olund.

Yevml-cuma sene minhu menzil-i hc-? smineden sonra oturak

Yevm-i mezbrda bu gn seher konakc paa t ile kalkup bir buuk satden sonra
sadetl shib-i devlet hazretleri dahi hareket buyurup sekizinci satde menzil-i
mezbra [87b] terf-i nuzl buyurdlar. Menzil-i mezbr dra-dr olup asker dahi bir? olduundan yolda hayli sergerdn oldlar. Bazs iki yatsu vaktinde gile orduya
geldi ve bir yerde dahi asla su yo idi. Bir yerde sazlk iinde czce derinti? bulund.
n dahi iler gelenler kr erbeti makmnda n eylediler ve Uyvar Belerbeisi Ali
Paa iler ve Uyvara muaccelen varmak zre memr old ve Kara Mehmed Paa
dmdr tayn olund ve Tatar dahi maan askeriyle kald ve alarga yerde kond.

Yevms-sebt sene minhu

Yevm-i mezbrda tul- emsde t ve vakt-i sahve-i kberda sadetl shib-i devlet
hazretleri hareket buyurup ikinci satde menzil-i mezbra bir depe zre karar ve rm
buyurd. Ve bu gn yol yanlup ilerye giden pern halkn haddi olmad. Ekseri
Buduna dein gitti ve rikb- hmyn tarafndan hrka-i erf suy ile teberdran-
sary- atk kethd geldi ve sbk Karakulak Hc Ahmed Aa rikba irsl olund ve
shib-i devlet harzetlerinin kapucular blkbas ve anigrbas mahall-i marekede
[88a] olan zahmdan vsl- rtbe-i ehdet oldlar. Ve Anadol Belerbeisi Ahmed Paa
ve Eflk Beyi Tata Kalasn tahrr in memr olup lamclar ile bir al lam atup
burc (u) brsn hk ile yeksn ve iinde olanlar mukaddem firr itmiler, ancak bhesb cebehne bulunup cebeciba aa kabz eyledi.

129

Yevml-ehad sene minhu der menzil-i Bahinik? sat 2

Yevm-i mezbrda vakt-i tulda t- l r-be-rh ve badeh hazret-i destr- shib-i
devlet-i mal hareket buyurup ikinci satde menzil- mezbra terf buyurd. Ve Tata
Kalasn tahrb iden Ahmed Paa ve Eflak Beyi gelp dmen-bs- harzet-i sadr- l
old. Ve bu menzilde bir vrne palanka var idi ve Eri Belerbeisi Kethd Ahmed
Paa bisterimiz? tarafna memr olup eyleti askeriyle ve kend tevbiiyle bu
menzilden r-be-rh klnd.

Yevml-isneyn sene minhu menzil be-Bicek sat be

Yevm-i mezbrda vakt-i tulda hareket ve shib-i [88b] devlet hazretleri yemeklikde
biraz istirhat buyurup dergh- l yenieri aas maan bulunmala mukaddem
azmetleri Estergon olup lkin doru Buduna revne olmalarn aa-y mrnileyh ile
mvarede istihsn buyurmalaryla azmetleri Buduna doru tahvl old. Ve vakt-i
zuhr mrrunda menzil-i mezbra gelindi. Ve bu yolda azm balk olup geceden dahi
yamur yamala araba ve deve ve ykli tavar maklesi hayli usret ekildi. Ve
kethdy- sadr- l bu menzilden doru Buduna gitmek zre mezn old ve baltaclar
kethds bu menzilden r-be-rh- taraf- rikb- hmyn klnd. Ve Komaran
tarafndan mslman esrleri geldi ve mer Bey dahi rikb- hmyn tarafndan bu
menzilde orduya vsl old ve Bicek karyesi hayli mamr idi.

Yevms-selse sene minhu f 2? nm diken? Glba sat iki

Yevm-i mezbrda mutd- sbk zre vakt-i tulda hareket olunup ikinci saatde
menzile gelindi. Ve t- l, sahry- Buduna r-be-rh klnd ve bu gnden cmle
[89a] askere alay fermn olund ve Beden Yanka ve Yankdan bu menzile gelince
helk olup yollarda kalan devbbn hadd u hesb yod.

Yevml-erba f selhin? sene minhu menzil-i Budun sat buuk

Yevm-i mezbrda sadr- l alay birle hareket ve buuk satde sahry- Budunda
vaz olunan ribghna(?) terf buyurd. Ve ordu halkndan niesi gemi ile r-be-rh
olunmala yz tutt ve Budun Vlisi dahi kalaya gitmeyp, sahry- mezbrda otayla
karar eylediler.

130

Yevml-hams Devriabad? f 1 sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda cmle vzer, mrimrn ve merya, Askerinizi rz- Kasma
dein zabt idp sahry- Budunda hzr u mheyy tutun diy fermn- l sdr
olund. Ve Uyvara oda tayn ve alt yz mikdr yamak dahi tayn olund ve siph
ve silahdr ve tmr- serdengedileri yoklamak fermn old. Ve takvimde bu gn
evvlin ikisi olup lkin Budunl hesb zre ibtids old ve ordu-y [89b] halk ehire ve
ordus ve balar iinde ve ke be ke bulduklarn yerlere bir mertebe doldular ki,
kesret-i izdihmdan yollarda mrvvet-i cy- imkn olmad.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Bu gn sadetl shib-i devlet hazretleri ordu etrfn bir mikdr ket gzr lyas
nm mahaldeki Budun Kalasna nzr bir depe zerinde biraz rm u karar buyurdlar
ve askerden bu gn dahi niesi berren ve bahren r-be-rh- semt-i Belgrad old ve
Ahmed Paadan kdlarla mr-kelm Mehemmed Aa geldi.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda siph ve silahdrn kethd ve kethd erleri tebdl olup huzr- sadr lde hilatlar giydi. Ve shib-i devlet hazretleri ehre azmet ve Kara Mehmed Paa
oldu seryda istirhat buyurup ziyfetten sonra kendlerine bir mkemmel at ve
yelkenduz? at pke

virdiler. Badeh andan hareket ve Kral Sernyi? nm mahalli

seyrndan andan ota- llerine terf nuzl olup bir mikdr dvn mersimi murt
[90a] klnd. Ve Tkeliden kd birle demsi gelp, Franann otuz kta kalyonu
her birinde biner nefer cengver asker ile

Dansigde? snrna geldi diy iitdin

bildirmi ve Leh Kral Tkeli, Bi gelesin seni sr ile b-mrd vireyim diy haber
gnderdiin bildirmi.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda kethdy- hazret-i sadr- l del gnlllerin alel-esme yoklamaa
eyledi. Badel-asr dvn old ve Nibolu Paas Estergona ve Hersek Paas dahi
Uyvara muhfazaya tayn ve irsl olund. Ve Maktl brhim Paann muhalleftn ve
civr ve glmn mrden frht olund.

131

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda kethdy- sadr- l sekbnlarn yoklama etdi ve Pespirim85
Kalasna muhfazaya tayn olunan imetorna Beyi Mustaf Bey ve Papa
muhfazasnda olan Seksar Beyi Ali Bey zerlerine dmen gelmezden mukaddem
kalalar bragup firren geldikleri in ve vakt-i [90b] asrda ikisinin dahi ota nnde
boyunlar uruld. Uyvar muhfazas in Budun askerinden alt yz nefer irsl olund.

Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda taraf- ehriyrden kl, kaftan ile ........ Silahdr ahin Mustaf Aa
gelp kendye istikbl birle ikrm u icll olund. Bu tertb zre evvel seher kethdy-
sadr- l Ali Aa shib-i devlet hazretlerinin agavt ve del ve gnll askeriyle
tablhne alarak iki sat mikdr bir mahalle varup syebn kurup silahdr aann
kudmuna mrekkeb oldlar. Bu tarafdan cmle vzer-i izm, mrimrn ve mer ve
ahli-yi dvn ve cmle erkn- saltanat ota- sadr- lye gelp, gelmesine muntazr
oldlar. Silahdr aa dahi otuz krk kadar dem ile gelp mezkr syebnda biraz meks
idp andan dahi kalkup doru otaa azmet itmileriken yolda bi-hasbel-iktiz bir yerde
dahi syebn [91a] kurulup anda dahi kahve ve erbet iilp badeh kalkup tabl-hne
ve alay birle otaa mteveccih oldlar. Tabl-hne sads yakn geldikde ihbr idince
sadetl shib-i devlet hazretleri dahi kallv ve erkn krkyle gelp otkda ba
adrda oturan vzer ve mrimrn selm virp selm aas aleyk alup alay avular
dahi alkladlar. Sadetiyle minder zre terf kud buyurup sa tarafdan am Vlisi
Vezr Hseyin Paa ann altnda yenieri aas, dahi alt yannda Silistre Vlisi Vezr
Mustaf Paa, dahi alt yannda Anadol Belerbeisi Ahmed Paa smme ve smme
tertbleriyle oturdlar. Sol tarafda Vezir Kara Mehmed Paa, altnda Bosna Vlisi Hzr
Paa ann altnda Rumili Belerbeisi Hce-ol Hasan Paa smme ve smme
tertbleriyle sofa zerinde oturdlar. Eeri Rumili sada oturmak knndur, lkin bu
mahalde ona riyet gzetilmedi. Badeh silahdr aa otaa karb geldkde sokaklar
alup shib-i devlet yerinden hareket buyurup istikbl birle [91b] sokak yanna dein
geldi. Kethd bey, silahdr aadan mukaddemce attan inp badeh silahdr aa dahi
nuzl idp hatt- hmyn koynundan karup iki eli zre tutup shib-i devlet
hazretlerine doru birka kademe gidp durd. Shib(-i devlet) dahi iler gelp silahdr

85

Metinde Pestierim eklinde yazlmtr.

132

aa dahi hatt- hmyn pp verdi, shib-i devletin etein pp hilat eline ald.
Hazret-i vezr-i ekrem dahi hatt- hmyn alup pp bana koyup koynuna sokd.
avular ol mahalde alkladlar. Badeh silahdr aa semmre kaplu hilat- fhireyi
shib-i devlete tutup, shib-i devlet dahi yakasn pp giydi. avular yine alkladlar.
Badeh silahdr aa murassa emri sunup shib-i devlet dahi kabzasn bs idp yine
silahdr aa kuatt. avular bu defa dahi alkladlar. Badeh dnp gelp ba
adrda minder kenarnda aya zre durup hatt- hmyn koynundan karup Reislkttb Mustaf Efendiye teslm eyledi. Hatt- hmyn bir mhrl kse iinde [92a]
kttan karup ve birer birer yan zp, hatt- erf ksesinden ihrc idp, tevkr-i
tazm birle shib-i devlete sund. Shib-i devlet dahi alup, aup, bir czi gzden
gerp yine reis efendiye virdi. Mrnileyh dahi alup hzn-i? tam ve lehe-i rn
ed birle ser-t-be-kdem kraat idp kalem-i hmyndan sdr olan kelimt- hikmetsimt dahi sonunda okuyup tamam oldukda diy urubu devirp? shib-i devlete virdi,
avular alkladlar. Badeh shib[-i devlet] alup koynuna hzr- cn gibi kod.
Badeh silahdr aaya semmre kaplu hilat- fhire ilbs ve tevbiinden otuz beer
nefere dein hilat kuaklk giydirdiler. Ota iinde mahsusen kurulan erke ve
adrlarna gnderildi. Badeh cmle vzer ve mrimrn ve mer ve erkn- saltanat
ve hli-i dvn eref-i dmen-bs- hazret-i sadr- l nvn ile mesrr u handn oldlar.
Badeh k k? olup shib-i devlet dahi sadet ile ierye terf-i hareket buyurdlar
ve shib-i devlet hazretlerini obaya itm in [92b] silahdr aay davet ve badettam kendye bir ukaya kaplu semmr krk ilbsyla ikrm buyurdlar ve silahdr
aadan bir iki sat sonra sadetl kimakm paa hazretleri tarafndan baz hedy
birle Telhs Murtaza gelp, harem-i hmynun Belgraddan kble klakna hareket
eyledin haber virdi ve shib-i devlet hazretleri mezbra bir kuaklk hilat ilbs
buyurd ve ordudan bu gn bu gice dahi ok dem revn old.

Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda hn olan Murd Giry Sultn huzr- sadr- lye davet olunup
kendsi gelmek zre iken yannda olan evld ve Nureddn ve sultnlar vesir kad?nms, Bu mahalde varmanz mahall-i hatardr. Elbette gitmezsiz! diy iv ve ad
ve kudmun ilk eylemeleriyle mezbr dahi bm-i canndan nmriz idp, Bu gne
varamam diy irsl-i peym eyledi. Shib-i devlet hazretleri dahi fil-hakka davete
icbet idp gelmi olsa kendye ekremden gayr man-y melhz mutasavvir deil idi.

133

Ho imdi diyp, berit-i hn olmaa lyk kimesne tecesss olunup, [93a] Krmdan
sonra Hc Giry Sultn cmleden enseb ve ann hn olmas rey-i sevb- nmya akreb
olmala ana tevch olunmak zre karar virildi ve Seksar Sanca Beye tevch ve huzr-
lde bir hilat- fhire ilbs olund.

Yevml-hams minhu sene Oturak

Yevm-i mezbrda rikb- hmyn- ehriyrden altm top hilat- fhire-i
mtenevvia ki, silahdr aayla gelmidi, altm aded krk-i semmr ile maan hazr u
mde olup hazret-i sadr- l hazretleri huzrunda Vn Efendi ve vzer-i mrimrn ve
merya ve yenieri ve siph ocaklarna ve hli-i dvna yz dokuz yalnz krksz
hilat ilbs olund. Defteridir ki, alel-esm:

Vn Efendi

Bery- Vl-i am Bery- Vezr Kara Bery-

Ferrce* kaplu krk

Hseyin Paa

semmr

hilat- hassl-hass hilat-

aded

semmr krk

hass

hilat-

aded

semmr

hass

aded

semmr

aded

Mehemmed Paa

A-y

Yenieriyn dergh-

hassl- l
hassl-

1
Bery-

ahl-i Bery-

Vl-i Bery- Mrimrn- Bery- Mrimrn-

Silistre Mustaf Paa Bosna Hzr Paa

Anadol

Rumili

hilat- hassl-hass hilat- hassl-hass hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

b-post semmr

semmr

aded

aded

aded

aded

Bery- Mrimrn- Bery- Mrimrn- Bery- Mrimrn- Bery- Mrimrn-

Karaman

Sivas Hall Paa

Mara mer Paa

Haleb Bekir Paa

hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

aded

sevb

aded

aded

Metinde sehven ukaya yazlmtr.

134

Bery- Mrimrn-

Bery- Mrimrn- Bery- Mrimrn- Bery- Mutasarrf-

Emr Paa

Liv-i

hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

Hdvendigr

hilat- -hass

aded

aded

hilat- hassl-hass

aded

aded

Paa-i Liv-i Saruhan

1
Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf-
Liv-i Hamid

Liv-i Bolu

Liv-i Ankara

Liv-i Aydn

Hasan Paa

Hseyin Paa

Ali Paa

Ahmed Paa

hilat- -hass

hilat- -hass

hilat- -hass

hilat- -hass

aded

aded

aded

aded

Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf-

Liv-i Teke

Liv-i Mentee

Liv-i Kayseriye

Liv-i il

Ali Paa

Mehmed Paa

Dilver Paa

Abdulmn Paa

hilat- -hass

hilat- -hass

hilat- -hass

hilat- -hass

aded

aded

aded

aded

Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf-

Liv-i .

Liv-i irmen

Liv-i Eskiehr

Liv-i Karahisr

Ahmed Paa

Hasan Paa

brhim Bey

mer Bey

hilat- -hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf-

Liv-i

Liv-i Eski l

Liv-i Krehr

Liv-i Beyehr

Hseyin Bey

smail Bey

Mevld Bey

ehzuvarzde

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery- Mutasarrf- Bery- Mutasarrf- Bery-

Liv-i Akehr

Akasaray

Mirliv-i Bery- Osmn Bey

Mustaf Bey

Mirliv-i Canik

135

Hseyin Bey

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

1
Bery-

Mirliv-i Bery- Alian Bey

Bery-

Mirliv-i Bery- mer Bey

orum

Mirliv-i Divrii

Bozok

Mirliv-i Arapgir

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery-

Mirliv-i Bery-

Mirliv-i Bery- Yusuf Bey

Bery- Mirliv-i .

Malatya

Ayntab

Mirliv-i Kars

hilat- hass

hilat- hass

Mehmed Bey

hilat- hass

aded

aded

hilat- hass

aded

aded

1
Bery-

Sleymn Bery-

brhim Bery- Dilaver Bey Bery- Mustaf Bey

Bey

Bey

Mirliv-i

Mirliv-i Trhala

Mirliv-i Alaiye

Mir-i Msr?

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery-

Bery-

Bery-

Mirliv-i skb

Mirliv-i Avlonya

Bey

hilat- hass

Musli Bey

Mirliv-i skederiye hilat- hass

aded

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

Hseyin Bery-
Mirliv-i Alacahisr

Bery- Hseyin Bey Bery-

Bery-

Bery-

Mahmd

Liv-i Selanik

Mirliv-i Varadin

Mirliv-i zvornik

Bey

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

Mirliv-i Sirem

aded

aded

aded

hilat- hass

aded

136

1
Bery-

Mehmed Bery-

Mehmed Bery-

Bery- Vli-i.

Bey

Bey

Mirliv-i Koban

Mirliv-i Moha

Mirliv-i

Mirliv-i Novgrad

hilat- hass

hilat- hass

stolnibelgrad

hilat- hass

aded

aded

hilat

aded

Bery- Hzr Bey

Bery-

Mirliv-i ( )

Bey

Bey

Mirliv-i .

hilat- hass

Mirliv-i ()

Mirliv-i ()

hilat- hass

aded

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

Bery-

Bery-

Bery-

Mirliv-i Gni(?)

Mirliv-i Seksar

Mirliv-i Andaze(?) Mirliv-i .

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery-

Bery-

Bery-

Mirliv-i Hatvan

Mirliv-i

Siphiyn

ktib ve avu

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

ve

aded

aded

aded

siphiyn

hilat- kuaklk

brhim Bery-

Mehmed Bery-

Bery-

Aa-i Bery-

Silahdr

kethd-i

aded
3
Bery-

Aayn- Bery-

Kethd-i Bery-

Aayn- Bery- Dergh-l-i

Siphiyn

Ktibn,

avu aa blk

Yenieriyn

hilat- hass

Kethd-i..

hilat- kuaklk

hilat- hass

aded

hilat- kuaklk

aded

aded

aded

3
Bery-

Kethda-i Bery-

Aa-i Bery- Aa-i .

Bery- kad-i ordu

137

zaarc

ve Cebeciyn

saksoncuba

hilat- hass

avu ve muhzr aa aded

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

ve divn avun- 1
zmmiyn ve
Neferen:7
hilat- hass
aded
5
kuaklk
aded
2
Bery-

defterdr Bery-

ninc Bery- reis efendi

Bery- emin-i defter

efendi

efendi

hilat- hassl-hass

efendi

hilat- hassl-hass

hilat- hassl-hass

aded

hilat- hassl-hass

aded

aded

aded

Bery-

tezkire-i Bery-

tezkire-i Bery- mevkuft

Bery-

mukabele-i

evvel

sn

hilat- hass

svri

hilat- hass

hilat- hass

aded

hilat- hass

aded

aded

aded

Bery-

mukabele-i Bery- rznme-i Bery- muhsebe-i Bery- muhsebe-i

piyde

evvel

evvel

Anadolu

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

hilat- hass

aded

aded

aded

aded

Bery- seravun

Bery-

hilat- hass

selm- sadr- al

sadr- al

baki

aded

hilat- kuaklk

hilat- kuaklk

hilat- hass

aded

aded

aded

avun- Bery-

imm- Bery- ser-gulm-

138

Bery-

tezkire-i Bery- od-i

maliye

hilat- kuaklk

sancakdrn- sadr- Eflak ve Bodan

hilat- kuaklk

aded

al

hilat

aded

hilat- kuaklk

Bery-

Bery-

Voyvada-i

aded
1

Bery-..
hilat- kuaklk
aded 2
YEKN
Hilat-

Ferrceye

Hilat-

Hilat- hass

Hilat-

Cemn

hassl-hass

kaplu

hassl-hass

aded

Kuaklk

Mtenevvi

b-post

semmr

aded

67

aded

semmr

semmr

aded

23

22

112

aded

[94b] Mceddeden Hn olan Hc Giray Sultnn ilbs- hilat olunduudur .

Mezkr Hc Giry Sultn, Vezr Kara Mehmed Paann otanda davet-i mterakkb
ve muntazr iken hazret-i vezr-i mekremet-penh tarafndan mrnileyhe davet in
eyhol Bekir Aa r-be-rh klnd. Mmileyh dahi be on nefer Tatar ile svr olup
sokakdan ier girp syebn altnda nuzl eyledi. Ol mahalde shib-i devlet hazretleri
dahi sofa altnda bulunup Hn sofa zerinde birbiriyle munika buyurup, gep minder
zerinde oturdlar ve Vn Efendi dahi hazr- bil-meclis idi. Bir mikdr mushabetten
sonra kahve ve erbet ve buhr gelp, badeh shib-i devlet Krk diyp, ser--sere
kaplu mintan semmr krk ve zerine dahi bir st ser--ser gerilp, giyecek mahalde
Vn Efendi du idp, badeh giydirildi ve devletl shib-i devlet hazretleri, evketl
pdihmz hazretleri [95a] size Krm Hnln ihsn buyurd didi ve miynna bir
murassa emr, bir al tir-ke kuatld. Badeh devletl vezr-i limikdr hazretleri,
Birder inallhu Tel hazretleri imdiden sonra safnz? salverirsin diy tenbh
buyurdlar ve Vn Efendi dahi tekrr du eyledi. Badeh mkemmel bir tay, bir
donanm at sofa kenarna kede klnup shib-i devlet hazretleri dahi mukaddemce
varup, syebn direkleri gyetinde durup, hn dahi suvr olup, at zerinden ved ve

139

teyi olunup, reis efendi ve avuba aa nne dp, tlar dibine varup,
selmlayup avuba ve dvn avular Tatar ile nlerine dp, Kara Mehmed Paa
otana sl idp davet eylediler. Ol mahalde hnn ol gelp tizce hazr bulunmala
byk tezkereci anda bulunup ve krki dahi mmileyhin kmetine hisyan?.........
olman srtndan alup [95b] giydirildi ve Bekir Aaya Hnn kapu kethdl in
huzr- lde bir hilat- hass ilbs olund. Ve bu gn Hn hazretleri karu yakaya ubr
idp, Peteye bir buuk satlik menzilde adrn kurdrup, karar eyledi ve asker-i
Tatar- encm-mr dahi evvel be evvel Hnn yanna revn olmaa baladlar ve Hn
in, t ve sancak tedriki fermn olund. Ve bu gn imetorna Sanca Beyi ve
Savanlk?(Sonluk? ) Sanca Beyi ve ebe-Lugo Sanca Beyi tevch olnup, huzr-
lde hilatlar ilbs olund. Krm hn mceddiden oldukda taraf- saltanatdan kendye
virilen eydr ki, zikr olunur:
Krmz kadifeye kamaneye ki, altun dmeli, kaplu semmr krk, semmr krk semr
ser--sere kapludur.
Murassa emr (1) murassa haner (1) mkemmel tll? dvn rahtl ........ at nakdiye
(1000) altun bu defa hn hazretlerine hanerden mads virildi. Ancak kapne yerine
ser--sere kaplu [96a] krk ve Bahdr Aa dahi mrnileyhin vezri yani kethds
tayn olund.

Yevml-Cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda hn hazretlerine iki aded t ile bir alemli sanck hzr olup, mr-i
alem aa ve hazinedrba ve terft ve shib-i devlet hazretlerinin mehterba tablhne ile maan getrp Pete yakasnda olan ordusuna nakl u teslm eylediler. Avid
in knn zre virecekleri ake ve hilat hzr bulunmamala kends kend ki krki
fakat mr-i alem aaya giydirp, bkleri bkye konuld ve silahdr- ehriyr in
vzerdan ikier kse ile birer donanm at ve eylet shibi mri-mrndan birer kse ile
birer donanm at virilmek fermn olunman mcibince herbirisi gnderp demiyle
bile teslm ittiler. Ve asker-i Tatar cmle koularyla hnn yannda fevc fevc gitmek
zre cisrden ubr eylediler.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda silahdr aa ve Telhs [96b] Murtaza Aa ve mer Bey r-be-rh-
taraf- rikb- hmyn old. Bu defa kethd bey gitmeyp birka aa ve alay avu

140

ve bir beg tey in tayn olund. Ve reis efendi hnlk bertn bu gn hna gtrp
teslm eyledi. btid hn olanlara reis efendiler bertn gtrdkde bir semmr krk ve
bir esb-i mkemmel ve bin beyz nakd guru virmek knn- kadmdir. Ve Lehden
Uyvar belleri bir bell bal dil tutup getrdiler. Getrenlere hilat ihsn virildi ve
kfirin Uyvara gelmesin ihbr itmeleriyle Rumili Belerbeisi Hasan Paa eyletiyle
Cierdelen tarafndan muhfazaya memr olup gitti. Ve Uyvar tarafna on be nefer
topu orduda olanlardan gnderildi.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Bu gn mazl hna drt yk ake saliyne? ve Nureddn Sadet Girya yetmi bin
ake sliyne ihsn olunup, shib-i devlet aalarndan Mhrdr Mehemmed Aa [97a]
tayn ve mezbrlarlaryla maan Yanbolya irsl ve Eri86 Belerbeisi Ahmed Paa
orduya vsl old ve devletl vezr-i saf-nazr hazretlerinin harc- erfleri gice iddet-i
barutdan fil-cmle inhirf ender olman Veli Bey atlesine tahrk-i rikb- semend-i
azmet buyurdlar ve mrde olan arden orduda olanlara her biri be praya olmak zre
frht olunmak in fermn- l sdr olup, legleg adr kurbunda frht eylediler.

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Telhs smil Aa beyler ile Tunadan Belgrada r-be-rh klnd.
Ve Eri Paas Ahmed Paa, Tkeli mre yanna memr ve irsl olund. Ve Budunn
Gurebn kethds Pe? altnda mareke Korezki? (Korefka?) kuluk vaktinde firr ve
Sal gn kablez-zuhr Buduna vsl old. Hele mukaddemce met-ger aaya, Cn
dest-i addan hals eyledim diy hnesinde karar eyledi beynel-halk zhir u ikr
ve malm- hazret-i saf olmala syneten ibret in, otak nnde boynu urlup
defter-i hayat drld ve stolni Belgrad Beyi [97b] beyzdeye Bosna pyesiyle paalk
ile bir t dahi sadaka v inyet olund. Ve Buduna uburlaryla vfir cebe-hne-i hazen
sahk olund. Ve bu gn eleb olan Ahmed Aa ile hn hazretlerine iki binek erf altun
irsl olund ve Uyvar Paas tarafndan bir kapudn iki nefer dil olmak zre geldi
getrdiler. Getrenlere hilat u ihsn virildi ve Tkeli tarafndan dahi iki limye? deli
geldi. Ve yine bu gn Uyvarl bir Neme dil getirdiler. Bunlar dahi hilat ve inm(a)
mazhar olup gir gittiler. Ve bu diller cmlesi kfirin gelmesin haberin virdiler ve bu

86

Metinde Egve eklinde yazlmtr.

141

gn gelince Uyvar Estergona be bin mikdr yamak yenieri irsl olund. Allhu
Tela Hazretleri mansr ve dmen-i dni makhr eyleye, Amn !

Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Rumili Belerbeisi tarafndan biriyle deli gelp Estergondan dahi
iki dil ve Uyvardan bir dil gelp, getrenlere hilat ve ihsn virildi. Ve dmenin
gelmesi ve Estergon ve Cierdelen zerine kasd mukarrer olmala Budun Vlisi Kara
Mehmed Paa eyleti askeriyle ve Silistre Vlisi Vezr Mustaf Paa ve Karaman
Belerbeisi [98a] iman Mehmed Paa ve Sivas Belerbeisi Hall Paa eyletleri
askeriyle Cierdelen zerine memr olup, vakt-i asra dein cmlesi r-be-rh oldlar.
Ve Tatar hn dahi kolarn ve hastalarn ve mcrimlerin memleketine yollamak zre
idi. Kendsi sebukvr asker ile hzr u mheyy olup dururd ve Bosna Vlisi Hzr Paa
dahi eyleti askeri ile memr old.

Yevml-erba sene minhu oturak

Bu gn cmle eylet askerine, Hzr u mde olsunlar! Estergonda kendim yoklama
iderim! diy tenbh tekd olnd. Ve, Siph ve silahdr ve aa blkler hazr
olsunlar diy tenbh old. Uyvar Belerbeisi kfirin bir mikdrn Uyvar askeriyle
krup, iki dil tutup, irsl eyledi. Getrenlere ihsn ve hilat virildi. Ve Silistre Vlisi bu
gn ordudan kup gitti. Ve badez-zuhr sadetl shib-i devlet svar ve giden
paalar uzakdan tem eyledi. Ve bu gice Avlonya Eyleti beysi drdnci satde
gelp dmen-i dnin kesret fetretin? nakleyledi ve Cierdelene drt buuk satlik
yer oldun beyn eyledi. Ve ol sat kethd ve reis efendi huzr- sadr- lye varup,
bu ahval-i mezkr haber virdiler. Ve Tatar hn eleb ulak irsal olund. Bu gn hn
vezri Bahdr Aaya shib-i devlet iltiften [99a] yz altun ihsn buyurd ve sbk
hnn oullar Alp Giry ve Hsam Giry ve Krmda kalgay olan Tohtam Giry
Sultnlara slyneler ihsn olund.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Estergonl iki nefer dil getrp mazhar- hilat ve ihsn oldlar.
Mezbr dillerin takrrleri, Kfir-i duzh-karar b-had b-mr Cierdelene karb
geldi diy pdih? gzr oldlar ve bu gn fitb- eltf- yezdn tli-i kevkeb-i itf Rabbn lmi olup, Estergon altnda Cierdelen sahrsnda kffr- bed-girdr ki, fil-

142

evvel sade svri askeriyle gelp Cierdelenin karavulhnesin

zabt idp,

Cierdelenliden Kara Mehmed Paaya feryad gelmekle yannda olan asker-i nusretmeaseriyle dmen-i dne mukbil olup ve Rumili Belerbeisi Hocazde Hasan Paa
du idp, el yze alnca Sirem [] semendim? sancaklar gzleriyle arkac olduklar
cephede kffra hucm ve der-akab mezkr paalar ile olan leker-i slmiyn
gnllileriyle seyl-i seyf olup, umm zre bd- sarsar misl dmene yle hamle-i
dilrne eylediler ki, ve emlk-i? evvelde dmen-i dni hayret alp, mukavemete ciz
olmala ol nda ad-i dnin piyde ve svrisinden krk bin askeri olmak zre
gelmilerdi. On be yigirmi bin mikdr tume-i emr olup, firr iden kffr iki
satlik yerde olan tabur- makhrine dek takb eylediler ve nlerine asla karu durur
olmayup bu kadar ml- ganim ve nusret zafere muvaffk oldlar. Vel-hsl bir iki
satlik menzil ol det-i pr mndr? kte-i [99a] addan pteler old. Elhamdlillh
smmel-hamd hazret-i Bar asker-i slmn hussen hazret-i vezir mecrhl-fudn
merhamet ve leker-i muvahhidn inet-i br klup, bu gn eltf- feth zaferile d ve
vrne dilleri bd buyurd.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Bu gice dn evvel sret-pezr yne-i zuhr olan ahvl-i nusret-itimli Yanya
mutasarrf Ahmed Paa, Kara Mehmed Paa tarkndan kd gelp huzr- sadr- lye
drdnc satde vusl buld. Ve bu gn Budun Kalasnda top enlii etdiler ve Hn
hazretlerine hzr u mde olmas in fermn gitdi ve Tkeli mreye dahi ki Gle?
altnda idi, haber-i mezbrda b-hber mde olmalar in kd birle dem irsl olund
vard, azm meserret vk old.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda hn hazretleri sebk-br- asker-i Tatar ile vhid? menziline varmak
zre revne old. Ve badez-zuhr ad-i ngrsden alnan bayrak ve tabl ve ks
menhslar bin kadar kelle ile Tunadan sefne ile gelp, kelleden gayrs arabalara
tahml ve ota- sadr- lye ihzr ve sokaklar alup bayraklar, ksler marz- huzr-
saf klnd. Leh Kralnn kendi bayra ki, krmz ve beyaz deryden? idi, maan
almlar getrmleridi. Getrenlere drt hilat ve ihsn virildi. Ve bu gn Bekir Paa ve
am Vlisi Hseyin Paa hasta olmala kethds Mrtez Aa ve Msrludan bin nefer

143

tfenk-endz Dilver Kara Mehmed Paaya irsl olund. Ve bu gn badez-zuhr askeri slm inhizm vk oldu maribde uyu buld.

[99b] Yevml-ehad sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Kara Mehmed Paa tarafndan asker-i slmn iyzen-billh- tel
peym- mellet-encmn ve herkesin andelb-i srr- dern iyne-i dilden tard olup,
fermn- hazret-i izd-i mteli ve irde-i mstelziml-vk muhavvell-ahvl ile
devr-i nerden? vk olan nusret-i garbden ne mertebe arb- gn--gn asaf mertebe
havl klup, iynen-billh leker-i hemdem ve cnd- umm vsl old. Sret-i
zhirede mhede-i ddr- itibr- inhizm bu vechle be-ddr olmu ki, mukaddem
gelp, Mnhazim olan kffrn arkasn tamamen topsuz salt sebk-br asker imi ki,
Osmnlu askeri tecesss idemez? diy marurne ket gzr iderler iken, tevfik-i
ilh refk-i rahmeti? Olup, nesm-i nusret zafer taraf- slmiyna tenessm ve vezn
idp, bir an iinde bu kadar bin kfir-i b-dni cisr-i ser-tz-i tden gzrn eyledi. Ve
bu defa ise asker-i slm ile ol tertb zre dahi nie mretteb alay ile dahi ziyde asker
ile gelp asker-i slm dahi evvelki hle kyasla leker-i adya ve kalb-i dmene
hucm eyledi ki, dmen iki akk olup gya bir rmak derya iine karur eklinde
leker-i b-mr advvn ortasnda kalup, civnbr badeh cend- slm kffr bitamam ihta klup, biraz cenk olup, svr olup, at dne kdir olanlar kimi Unna?
suyuna ve kimi Estergona doru firara yz tutup, klliyet ile inhizm vk olup, bu sui tedbr muhlif-i takrr olup nie mmet-i Muhammed sahb-i [100a] ehadeti n ve
niesi dahi ur- karr fermu idp Estergon kprsne gelenlerden bir mikdr
mrrda cisrlerin bir iki tonbazl br girn- hucm- huyl askere tahamml
idemednden ikeste ve halk bu ahvlden dem-beste olup kffr ise takb ile sret-i
harb u katle b u tb virerek hayli asker-i slm gark-b- lcce-i ehdet ve bir mikdr
dahi reh-yb- semt selmet olmudur. Bu arada mteayyin malm
kimesnelerinden Hzr Paa ki, Bosna Vlisidir ve Sivas Belerbeisi Halil Paa ehd;
Silistre Vlisi Mustaf Paa ile Nibolu Paas Arslan Paa mechl ve n-bedd olup
zem ve erbb- tmardan dahi cer-i n- ehdet olanlar b-mrdr. Rumili
Belerbeisi Hasan Paa dahi andan cd dp ahar bir araba ile vakt-i zuhrda orduya
gelp shib-i devlet hazretlerine bulud. Hnerler itmi gibi serdrn bragup kageldi
ve bozulan askerden bu gn bu gice uryn u giryn orduya gelmee baladlar. Ekseri
piyde ve mecrh idi ve elebi ulak dahi merhm old ve Cierdelen palankasnda

144

birka bin ibadullh var iken kffr palankay atee urup, bu kadar mahlk feryd u
fign iderek yanup duhn gibi sy- semya revn old. Bu bbda zuhr iden ahvl
adem-i kusr- himmet-i serdr- mezkr idi. S-i tedbr ile sret pezr old. Bu
palanka-i mezbrda olanlar vire etmiken kabl itmeyp, bylece yakd.

Yevml-isneyn sene minhu oturak Terin-i evvel

Yevm-i mezbrda Eflak Bodan ydiyyesi in ilbs mutd olan hilatlar virildi. Be
kuaklk ve be al Eflaka [100b] be kuaklk ve drt al Bodana olmak zre
kaftanc baya defteri virlp kapu kethdsna teslm olund. Ve Ktahya Belerbeisi
Ahmed Paaya Bosna Eyleti ve Hamid Paas Hasan Paaya Ktahya Eyleti ve Bol
Paas Hseyin Paaya Sivas Eyleti ve el Paas Abdulmun Paaya Karaman
Eyleti tevch olunup huzr- sadr- lde hilat- hassl-hass ilbs olund. Ve
mnhezim olan askerden bk kalanlar pern-hl birer ikier orduya mlhak oldlar ve
Yanya alay beisi Be muhsaras metrisinde pesendde-i sadr-i l olacak mertebe
hizmetde bulunman Yanya Sanca Beylii tevch ve Yanya alaybeylii Kaplan
avua ihsn olunup birer hilat- fhire ile kesb surr u cvid eylediler. Ve Bekir
Paa, Kara Mehmed ile maan olmak zre drt be gn Estergonda olan asker-i
mstemidde-i muhfz klmak in fermnyla tayn olund ve tekrr Kara Mehmed
Paa gelmesi in dem irsl olund ve Rumili elviyelerinden lbasan ve Delvine ve
Yanya sancaklarnn zem ve erbb- tmrlar Estergon muhfazasna tayn olund ve
bu gn kalkup r-be-rh olup gittiler.

Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Estergonda olan muhfazada olan Kara Mehmed Paa gelp hazret-i
vezr-i ekremin dmen-i devlet-i mensn bs idp bir mikdr mushabet, akabinde
gidecek mahlle kendye bir semmr krk ilbs olundu. Ve bu gn Anadol
Belerbeisi Hasan Paa ve Tmvar Belerbeisi Hasan Paa eyletleriyle ve
cebeciba aa bir mikdr cebehne ile ocak tarafndan saksoncuba ile zenberekciba
yenieri odalaryla Estergona gnderildi. Ve bu gn Estergon eyhi gelp, harzet-i sadr lye buluup, kffrn haberin arzeyledi. Ve bu Sal gecesi Tkeli mreden dem birle
ve bir Leh dil geldi. Takrri, keyfiyet-i ktle mir old.

145

Yevml-erba sene minhu oturak

[101a] Ve bu gn Kara Mehmed Paa ve Rumili ve Bosna Belerbeisi huzr- sadr-
lye gelp mvere olund. Kul Kethds smil Aa Budun muhfazasna krk oda
ile kalmak zre tayn olund. Ve Erdel Kral dahi gelp dmen-bs- sadr- azam ve
merref ve ilbs olund ve iczet-i avdetle surr ve hurrem old. Bu tertib zre vakt-i
seherde kral- mezbra haber gidp ol dahi muhtasar alay ile gelp orda karb mahalde
adrnda bir mikdr karar idp geldi marz- pigh- hazret-i vezr-i l-mikdr
klnd. Taraf- llerinden avuba birka bellu dvn avularyla varup kral-
mmileyhi huzr- safye davet eylediler. Ol dahi kalkup krk elli kadar demiyle
gelp, otak kapusunda atndan inp, doru ierye olan erkeye varup, direk yanna vaz
olunan iskemle zerine karar eyledi. Sadr- azam hazretleri dahi obadan tara kup,
sofa zerine kadem-nihde oldukda selm virp, avular aleyk alup alkladlar.
Badeh mukbelesinde vaz olunan iskemle zerine karar buyurdlar. Der akab kral-
mezbr varup, dmen-bs idp, ger ekildi turd. Hazret-i vezr-i l-cenb kral-
mezbra, Ho geldin diy hitb buyurdukda temenn birle varup, yine dmen-bs
idp, gir ekildi. Ruhsat- kud ile mecz old. Kral dahi iskemle zerine oturup
tercmn- dvn- sultn Aleksandra vastasyla nie iltift-gne cevab drlerini nisr
eyledi. ki defa miyn- mushabetde varup takbl-i dmen- sadr- l ile cevhir-i
surr- gn--gn old. Badeh kahve, erbet, buhr ve badeh ser--sere kaplu bir
nimtne [101b] semmr mstevcibs- srr ve tercmn- dvnla on nefer demine
dahi birer hilat kuaklk ilbs olund ve lisn- cevher-fen- harzet-i sadr- lden,
Yzn a olsun! Pdihmza ve dn [] devlete meml zre hidmet eyledin hitbna
mazhar olup tekrr dmen-bs- ved idp, avdet birle kup ata suvr olup, yine
avuba aa nne dp, dvn avularyla ordudan knca mevzi teb eylediler.
Bu gn gelirken tranpete ve surna ve tabln aldrmayup, sukt zre geldi. Avdetinde
dahi ordudan kdkdan sonra aldrd ve shib-i devlet ve reis efendi ve avuba aa
mutd zre destrlaryla ve erkn krkleriyle olup kallv ve selm giymediler. Ve kral mezbr yurdundan kalkup, nefr [] nakkre aldrarak cisrden ubr idp, Pete
yakasna gedi. Ve bu gice ibtid-i ahamdan t vakt-i bme dein emvc- brn
orduyn zre istil ve hucmdan dmen-kede olmad.

146

Yevml-hams sene minhu

Bu gn taraf- rikbdan zadl baltac gelp shib-i devlet hazretlerine drs-sade
aasndan hediyye boalar getrdi. Ve Delvine zemsndan (..)87 nm zam
Estergon muhfazasnda tayn olunup, lkin alaybei firr eyledi diy ihbr in Rumili
Belerbeisine geldikde, sen firr eyledin diy shib-i devlet hazretlerine arz
eyledikde otak nnde boynu uruld ve cebeciba ve topular kethds selmetiyle
cebehneyi ve on sekiz nefer topclar getrp, teslm eyledgin gelp arzeylediler ve,
Bekir Paa ve Ktahya Belerbeisi Hasan Paa adrlaryla oturup Estergon
Kalasna girmediler diy haber virdiler. Ve kfir dahi kpleri tamam eylemedgin
[102a] bildirdiler ve hazret-i vezr-i saf nazrn piyde sekbnndan be yz neferin alt
aylk ulfe ve nn ber-vech-i pen virlp ser-eme bey ile bu gice Estergona r-berh klnd. Ve bu gice Haznedr Hasan Paa tarafndan kd ile dem gelp kfirin
kprleri tamam idp ve yukar tarafndan kayklar ile bin mikdr piyde neferi ber
yakaya ubr eyledin bildirdi ve Belgraddan iki Neme dil geldi. Kfirin etmek
hussunda ziyde zaruriyeti olup ve ilerine Buda nm beglik askeri ki, yedi sekiz bin
mikdr varm, kendlerinden ayrulup lkin,

Ne tarafa tevecch eyledikleri

bilinmeziz diy cevab virdiler. Bu gn Trhala Sanca dahi bulunan zem ve erbb-
tmr ile Estergona muhfazaya gnderildi ve muhfaza artyla tahvilleri? virilen
zem ve erbb- tmr muhfzlar trh-i mezbrdan rz- hzra dek Estergonda
oturmak zre svr- r-be-rh oldlar. Ve bu gice rikb tarafndan dergh- l kapuclar
kethds Ahmed Aann demisi gelp Cnkurtarana vuslun bildirdi ve Karakulak
Hc Ahmed Aa demiyle gir Hamza Bey kyne gnderildi ki,

gelince durup

geldigin yine Ahmed Aa cevab gtre !

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Hc Ahmed Aa gelp, Kapuclar Kethds Ahmed Aann
Hamza Bey kyne vusl ve anda fermna muntazr idn arzeyledi. Ve bu gn dahi
tmra yazlanlar Estergona revn oldlar. Ve shib-i devlet hazretleri tarafndan mer
Bey birka aa ile Hamza Bey karyesine varup, anda kethd-i bevvbn-i ehriyr
Ahmed Aay alup badel-asr orduya geldiler ve Ahmed Aa sadetl shib-i devlet
hazretlerine gelp dest-bs eyledi. Badeh Kethd Bey erkesi yanna kends in

87

Metinde isim yazlmamtr.

147

kurulan erkeye varup, demleriyle maan karar eyledi. Vakt-i maribde yamur
yamaya balayup, sabaha dein munkat olmad ve hayli iddetli yaduundan ekser
adrlar ihta idp, kll zahmet [102b] virdi ve Kul Kethds smil Aa Budun
Kalasnda kalmala, shib-i devlet hazretlerine veda gelp, r-ml eyledikde hayr
dusna mazhar old ve bir hilat- hass ile mesrr ve dild old ve zemlk ve tmr
ile Estergona giden muhfz be yz mikdr nefer old.

Yevms-sebt sene minhu der menzil-i Hamza Be

Yevm-i mezbrda seher Sphan tarafndan iki dil geldi. Ve tul-i-emsden sonra
Hamza Bey menziline t irsl olund. Ve zuhra karb shib-i devlet hazretleri dahi
hareket sat menzilde vaz olunan brghna nuzl eyledi. Ve bu gn Estergondan
biri gelp iddet-i seylbdan kfirin yapdu cisrin bir mikdr ikest, baksini dahi
kend yazd diy haber virdi. Ve Tkeli mre kend memleketine gitmek zre mezn
old. Eri Paas Ahmed Paa orduya geldi ve Estergon muhfazasna bir mikdr
terakkli siph ve silahdr- serdengedileri yazulup revne old. Vel-hsl, ummen
muhfaza hidmetinde olanlar birka bin olur diy nakleylediler ve Anadol Belerbeisi
ve Tmvar Belerbeisi Hasan Paa orduya gelmek zre fermn olund.

Yevml-ehad sene minhu menzil-i Erin

Yevm-i mezbrda seher t gidp bir sat mrruna vezr-i sf-temkn dahi r-berh- menzil-i Erin olup nc sat hitmnda brghna terf buyurd. Ferintoluk?
semtinde hrvat keferesi ve ol tarafda olan kl muhfzlar cenk idp avn-i Hakk ile be
yz mikdr kefere tume-i emr ve bir niesini ahz u esr idp; bu gn huzr- sadr-
lye iki dil, bayrak getrdiler ve getrenlere birer hilat ve ihsn virildi. Ve Eri
Paas Ahmed Paa konakdan kalkmazdan mukaddem dmen-bs- sadr- l olup
Estergon muhfazasna memr olup gitti. Ve Estergon tarafndan dem gelp kala-y
mezbrda muhfzn kesret vefretin [103a] ve karusunda olan keferenin kprler
tutturmakda keml-i acz ve haberini? nakleyledi. Bu gn hava gyet latf idi ve bdelasr topcular kethds Estergon muhfazasna gitmek zre memr olup gitti. Ve bu gice
be oda yenieri dahi nefertyla Estergona tayn olunup vakt-i ida r-be-rh- semti mezbr oldlar. Allah mun zahrleri ola, Amin!

148

Yevml-isneyn sene minhu menzil-i Cankurtaran

Bu gice yedinci sate dein dde-i felekden seyl revn olmadan zil olmad ve seher
t gidp, bir satden sonra devlet ikbl ile hazret-i saf dahi tahrk-i rikb ve iki
buuk sat mikdr menzil-i mezbr sahrsna sye-endz- karar eylediler. Ve hava bu
gn l idi ve kethd-i sadr- l inhirf-pezrimiz c olmala dn ve bu gn araba ile
gelp alayda silahdr Sleymn Aa kimmakm old ve Novigraddan iki dil geldi.
Biri Neme ve biri Leh ikisinin dahi takrrlerini mazmn- kpriden fergat zre verirler
ve Estergonu muhsara eylemee slih kala deildir diy tekayydleri yokdur ve Leh
Kral Buduna? gidelim gelmiken br seyr idelim didi. Kend aynyla mverede
rza virmediler ve, Ol tarafda ot kalmad. Davarlarmz zebndur ve askerimiz dahi
telef olur didiler ve, Neme askeri kend memleketi kurbunda klamak ister. Leh
askeri Vilayetimize ne zaman giderz diy sylerler ve bir vakit etmek yarm
guruadr. Knt ve hastalk vardr diy takrr eylediler. Getren serhadllara hilat ve
ihsn virildi ve Arslan Paaya Hamid Sanca tevch olund ve Anadol Belerbeisi
Haznedr Hasan Paa, Estergondan bu gice gelp vakt-i ida ve py-ml-i hk-i py-
sadr- l eyledi.

Yevml-isneyn sene minhu oturak terin-i evvel

Bu gn mevdda sr- sehb nmyn ve ry- zemne bir katre rzn olmad. Ve
Trabzon [103b] zem ve erbb tmrlar stolni Belgrad muhfz olmak zre tayn
olund. Ve am Vlisi Hseyin Paa ve Vulitrin? Beyi am- Trablus zem ve
erbb- tmr Budun muhfazasna tayn olund. Ve Belgrada olacak konaklarn
defteri tahrr olunup kethdy- sadr- lye teslm olund. Ve badez-zuhr saf- Cemch suvr- htr- gammz in etraf- orduy biraz tem-gzr eyledi ve Osekde
Msrlu ulfesin almadka miyn- siphinin defteri alunup N-mevcd diy alnd.

Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda am Vlisi Hseyin Paa kou ile ota- sadr- lye gelp shib-i
devlet hazretleri kendye bir semmr krk ihsn ve ol dahi maan memr olanlar ile
semt-i rh budur diy tevch eyledi. Trabzonllar dahi stolni Belgrada gittiler. Bir
Nemeden bu gn gelince ikindi nevbeti alnm idi. Bu gn tertb-i sbk zre nevbet
alnup badeh dvn ittiler ve Belgrada konakclar ve Zlfikar Aaya her snfn
defteri Tatar ile ales-sabah isticl ile irsl olund.

149

Bery- Silahdrn

68

Bery- Mteferrika ve avun ve Gedikliyn 100

Bery- Oca Yenieriyn 440
Bery- Sipahiyn

72

Bery- Cebeciyn

68

Bery- Topciyn

41

Bery- Arabaciyn

23

Bery- Sipahiyn

120

Bery- ahli-i dvn

Bery- Hmyn

46

Bery- hazret-i sadr- al 950

Cemn yekn

1553

Vech-i merh zre defterleri irsl ve terfta dahi kaydolund.

Yevml-hams sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Tatar askeri tarafndan Bay Aa nm bir Tatar gelp Yaman Sadak
kablesinden krk bin nefer Tatar askeri [104a] Peteye geldin haber virdi. Huzr-
lde bir al hilat ilbs olund ve Tmvar Belerbeisi Hasan Paa eyleti askeriyle
Piteye muhfaza in revn old. Ve bu gice arpa bulunmamala ekserine tayn
virilmedi. Dn ve bu gn hava latf idi. Eeri seher bir mikdr ve imdi brn hiym-
orduyan nem-nk eyledi. Lkin dem ve davara zahmet virecek mertebe sret
gstermedi.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda sabaha sat kalarak t gidp hazret-i sadr- l dahi sat birde
iken salt- sabah ed, badeh suvr- semend-i sab-peym olup menzil-i mezbra
azmet ve iki buuk sat mesfe olan Yanbol Palankas kurbunda yemeklike, andan
yine hareket ve buuk sat Kodvar Palankasna varup mukbilinde vk sahry
mekn edindiler ve Kodvara bir sat mesfede bir tadan ve bir aadan iki
korkuluksuz sagr kprleri Vardar suyu ....... dahi yo idi konakdan yemeklike gelince
zerre yamur yamadan mheyy olmad ve hndan Ebu Bekir Aa orduya geldi.

150

Tekrr hna mrhr Ali Aa irsal olund. Ve Kk ahin Aa barut ve fitil in emr-i
erf-i ln bezm-i mahrse-yi r-be-rh klnd.

Yevms-sebt sene minhu f 12 der menzil-i Bakte?

Gllb- rahmet-i matar dn ikindi vaktinden bu gn sat yedi buua varnca ki,
hazret-i sadr- l menzil-i mezbra terf-i vusl buyurd ve gurre vakitdir ehre-i zemn
zre l-yenkat nisr olmadan zil olmad. T yine bu gn nc satde gidp sadr l dahi salt- sabah ed badeh tahrk-i rikb olup, yemeklikden kou ile sonra
suvr Pke? palankas mukbelesinde balar kurbunda kurulan ota- gerdn-ihtim
dernuna rm buyurdlar. Ve bu gn menzil drt buuk sat idi. Lkin tesr-i sehb-
brndan zemnin sebzsin yarlup her tarafdan seyl-i azm duhl? olup yemeklikden
konana gelince davar dahi endn tb u tvn [104b] olmadndan kll usret ve
ziyde zahmet eklp ikeste araba ve ftde davar yolda c-be-c kalmadan hl deil
idi. Ve Altunoluu nm mahalle mrr ve tengny ubr idince hayli zahmet ve zr-
meakkat mhede olund.

Yevml-ehad sene minhu menzil-i Seksar sat 7

Bu gn t dokuzuncu satde gidp shib[-i devlet] dahi sat birde iken suvr ve
beinci satde palanka-y ceddi gep yemeklikde bist-endz- karar eylediler. Ve
yemeklie gelince hava gyet ile letfet zre sret-nm idi. Hemndem ki,
yemeklikden hareket olund, brn hucm ve istilya itbn olup aham ve nsfl-leyle
dein bir mertebe yamur yad ki, tabr olunmaz ve kprleri mrr u ubrda ekilen
zahmet-i lm gibi be? pezr husul-y erkm deildir. Vel-hsl yedinci satde
menzil-i mezbra vusl bulund ve bu gn badel-asr kffr Kanije kurbunda
Pirezence? Palankasn muhsara eyledi haberi vrid old.

Yevml-isneyn sene minhu Batosek? sat 6?

Yevm-i mezbrda bu gn t yine seher gidp shib-i devlet dahi tulu- fecrden bir
buuk sat sonra hareket eyledi. Ve halk dahi eftn u hayrn menzile garkb olmu
segler gibi revn old ve bu gice fakr ki Devlet-i Aliyyede terfat idim. Etbm
tamsz ve davarlarm yemsiz kalup, sabaha dek cmlesi aazlarn poyraz- tufannmna aup, havadan bv-m? old. Ve vel-hsl bu gn dahi amurdan hayli
zahmet ekildi ve top arabalar brgrlerin b-tb olmala Eflak Bodan zerine tayn

151

olund. Ve Bosna Belerbeisi Osmn Paazde Ahmed Paaya Sigetvar muhfaza

in fermn virildi. Mezbr ....... olmala henz dahi gelp peyml olmad ve badelasr menzil-i mezbrda yine yamur yamaya yz tutup nsful-leyle dek rm itmedi.
Dnki ve bu gnki yolda hayli davar ftde-i hl helk old ve arpa-n bu gn dahi
zarret-i klliye var idi. Askerin cevr tedennisinde havf idp kasaba-i mezbra halk
[105b] iktif eylednden arpa frht ider dahi yoidi. Bu zaruret cmle taraf-
mrden mstavf tayn virilmedndendir. Ona dahi msebbih-i illet tedrki
mukaddem grlmedndendir. Bu hidmetin eds matlub-? defterdr olanlara vbeste
idi malm olur. ll birder Budunda oturak oldukda zehir sefne ile mukaddem
menzile mustavf ar ve dakk irsl olunmu old. Bu mahalde bu zarret ekilmez idi.
Eeri gnderilip lkin nsf tyin mertebe-i vef itmedi. Bu makle ahvlde asker-i
slm synet ve ibadullh himyet ve fukar-i zefy nazar- merhamet eyle!
Riyet-i lzme-i dn devletdir. Bu umr ise uhde-i vkel-i saltanatta asker-i
mnend-i kusufend ve serdr- zafer-ir oban hkmndedir. Hussan avdet-i seferde
klliyetle hfz u hirset ve synete muhtcdr. Zr herkesin getrdi zehir dkenr
teng ktdr. Bu mahalde zahre tedrki kuvvet-i serdrna mahsusdur. Degme kimse
zarreti def idecek mertebesin tedrik eylemee kdir olamaz! Cmle halk serdr-
himmet vlsna mterakkb olur. n- merhamet unvna lyk budur ki, bdullah
umuruna lzme-i n-hvel-memridir. Hasbel-imkn grmesinde atf u inn-
ihtimm buyuralar ki, anlarn dahi du-y hayra icbet nmlar semeresiyle hadka-
devleti kazana ve nihl-i merm- zamri yr-ver? olup dnyas gibi ahireti dahi
mamr ve iki leme sez-vr eltf-

Rabbl-gafr ola! Hliy serdrmz olan

devletlnn hazret-i Rabb u msten cem-i zamn nass- ... ola! Bu sefer-i nusreteserde sarf- kudret ve mal u cnyla dn devlete hidmet eyledi. Ancak takdr-i br bu
yzden sret-pezr old. Bundan byle memldur ki, Hakk itikd ve Hakka kll
istind u itimd berektyla nie sr- celle-i fthat muvaffak ve zamannda nie
kl kefere-i memlik-i slmiyyeye muntazm- mlhak eyle, Amn!

Yevms-selse sene minhu der menzil-i Mihac sat be

Yevm-i mezbrda yine t dokuzuncu [105b] satde gidp hazret-i shib-vakr dahi
suvr- gerdn-nmn olup sat mikdr r-be-rh olduktan sonra nzl- kemiyyet-i
sab safne karar- vusl buyurd. Ve katrla bir sat mesfe kaldkda bir cz
istirhat in yemeklik olmayup sa tarafda ancak bir kahve ip rm oldlar. Badeh

152

yine tabl-hne ile hareket ve sadetle Mihac(Moha) Palankas mukbelesine gep

ota- gerdn terf buyurdlar. Bu gn dahi hayli usret ekildi. Hlt- svr yine
muhakkak? yollardan fil-cmle kukusuzca geldiler. Lkin araba maklesi mutlak
yoldan tara kmamala ve derylar gibi amur iinde seyehat iderek hezr zahmet ve
bisyr- mihnetle geldiler ve ltf- Hakk zerimize olup, byle subetli tarke leker-i
b-amn- brn renci-gzr- havtr olmayup, ehre-i hrdden dahi perde-i sehb-
perendz? old. Ve bu gn menzil dahi gyet al ve latf yerde idi. Ve shib-i devlet-i
hazret Deli Paas Ahmed Aa Bosna Alaybei mer Aa veft etmekle huzr- sadr-
lde Yanya alaybeyi olup, hilat giydi ve yerine gnll aas Deli Paa old ve bu gice
nsful-leylden sonra yine cnd-i brn ertesi gn vakt-i duhya dein mstevl old ve
Seksar Sanca dahi Mihac ilhk birle Vnzdeye tevch olund.

Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Bosna Belerbeisi Osmn Paazde dahi Ahmed Paa ve Sivas
Belerbeisi Kadolu Hseyin Paa ve Anadolu Belerbeisi Hasan Paa ve Rumili
Belerbeisi Hasan Paa ve Adana Belerbeisi Seyyid Mehemmed Paa Aydn Paas
eyhzde Ahmed Paa Silistre Eyleti ile sancaklar ve eyletleri askerleriyle maan
Sigetvar tarafndan zuhr iden dmen zerine memr oldlar. Bundan akdem Sigetvar
tarafndan ferydc gelp Pirezence? ve Babofa? taraflarna dmnn hcm ve istil
arz etmiler idi. Ana binen bu menzilde oturak olup mezkr eyletleri [106a] tayin
buyurd ve ol etraflar gir dmndan ve mekr-i ddan ve istil-y advvden hfz u
hirset ideler! Ancak bu seferde iki defa hezmet ve gret grmeleriyle kendlere
tevabi ve hizmetkr ve ne davarlarnda hareket ve iktidr kald. N-r iktiz itmekle
hner-veri? tayn olund.

Yevml-hams sene minhu Pernevar sat 5

Bu gn t yine dokuzuncu satde r-be-rh ve tul- afitabdan sonra shib-i devlet
hazretleri dahi svr- esb-i tz old. Ve bu yolda dahi yemeklik olmayup ancak dor
ota- llerine karar buyurdlar. Ve Pernevara karb mahalle bir sflice dolma
kprden gayri cisr dahi yo idi. Bu gn menzile gelince hava gyet letfet ve berf-i
brndan mberr idi. Ve menzil dahi kasaba-i mezbre kurbunda vk old. Ve bu yola
yemn [] yesrda bern?...b-hadd b-umr idi

153

Yevml-cuma sene minhu Darda sat 4

Yevm-i mezbrda yine t, mukaddem irsal ve badeh vezr-i bhir-i la-i cell dahi
svr olup iki sat mesfe kat- menzil olundukda biraz istirhat in terf-i nzl ve
tekrr tahrk-i rikb- semend-i sab-srat ve ceman beinci satde eref-i kademleri
ota- gerdn-vakra terf old. Ve bu gn Pernevar? kprsi suhletle geilp zahmet
ekilmedi. Ve yollar eeri yamur yamad amm mukaddem nzl iden brndan her
taraf gl-ld olup, Dorda kprisnden vsl olunca herkes hayli mkil old. Ve bu gn
yemn [] yesrda mie-zr ve ecr- gayr ....... mnend khsr idi. Ve Darda kprsi
bir mikdr geilp yemininde vk adada karar olund ve t dahi shib-i devlet
geldikden sonra Oseke doru irsl olund. Ve bu gn ltf- Hakk birle hava mferreh ve
ftb- git-tvn? ile hevatr- ordu ve halk ekseri ihml-gern? mukaddemce bu gn
Oseke revn eyledi. Ve telhs aa ki, Belgrada beyler ile maan gitmidi, bu menzile
geldi ve [106b] vakt-i maribde Sigetvar tarafndan bir serhadl gelp Pirezence?
Palankasn Hrvat ve Macar dmeni ihrk ve iinde olan Mslmanlarn bir mikdr
bkire kzlarn esr ve bklerini salverdi. Badeh shib-i devlet hazretlerinin Kodvar
nm mahalle kudmu haberi iidildikde karu yakaya kend memleketleri tarafna
gep, ubr eyledi kpri dahi ihrk idp karr eyledi diy cevab virdi. Hatt Pojega
ve ernik asker ihrcna tayn olunan shib-i devlet aalarna, Gelp gidesiz! ktiz
eylemedi diy mahss kt- bari? Tatara irsl olund.

Yevms-sebt sene minhu menzil-i Osek sat iki

Bu gice sabaha dek asker-i slm Osek kprsinden derylar gibi gzern idp vakt-i
tulda hazret-i vezr-i Cem-iktidr sadetle suvr olup ikinci satde sahr-y
zmerden kala-i gsteranide? klnan blend-makmlarna devletle karar u rm
buyurup; cisr-i mezbr gerei gibi tamir olunup ibdullh murrunda endn sklet
zahmet grmediler. Ve bu gice fazl- Br birle det-i melf- brn cr olmayup,
ancak seher azm kra yaup, haylice sret-i serd nmyn old. Ve bu gn dahi ry-
hurd-i lem-tbdan nikb- sehb ref harret-i drg-amzi fil-cmle kalup
askerden evhm- iddet-birn def olup fasl- rebden bir gn old.

Kudm- Hn- Al-n

Bu gn hn- l-an hazretleri sadetle gelp shib-i devlet ile merref olmak zre
Mara Belerbeisi mer Paa ve siph [ve] silahdr aalar ve ser-eme bey bir

154

mikdr asker ile varup bir sat kadar mahalden mrnileyhi huzr- liye davet ile
nne dp ota- sadr- lye karb geldiklerinde kethd bey ve reis efendi ve
avuba aa birka ........ ilerce varup selmlayup nnce yrdiler. Sokak kapusuna
geldikde sokaklar alup cmle agavt tarafna selm durup Hn dahi atyla doruca
otkdan ier girp shib-i devlet dahi karu syebn [107a] altna dein gelrken Hn
hemn ol mahalde atndan indi ve shib-i devlet hazretleri iltiften, Birder nin
ilerde inmednz deyp birbiriyle munaka eyleyp, shib-i devlet hazretleri ierye
Hnn nnce gidp, varup direkl erkede mekad zre yanyana oturdlar. Shib-i
devlet erkenin sana, Hn soluna oturd. Mushabete ur eylediklerinde agavt ve
hnn kethd ve tevbii tara ba adra kdlar. Biraz anla oturunca; kethd bey dahi
kup hnn kethdsn alup, birka bell balularn maan kend erkesine geldi. Bir
mikdr dahi ba adrda karar, bir mikdr musahabetten sonra hn in mahss kurulan
erkeye gittiler ve oba dahi kurulmu idi. Badel-asr tam kup Hn hazretleri ve reis
efendi shib-i devletle maan oturup ve kethdsna dahi kethd bey adrna tam
kd ve ba adrda olanlara dahi bir l ziyfet olup cmlesin nimet-i nefseden seyr
olduklarn gayr mmkn olanlardan merra mallarn dahi koyup sakladlar ve bunlar
ile nimete Sadak- Tatarandan on be bin mikdrn Tatar ve Nogayldan dahi sonradan
geldiler idi. Bir ka bell ballar dahi Hn ile maan gelmidi. Onlar dahi ota- sadr-
lye duhl ve hn- yama-y ziyfetden hissedr oldlar.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Bu gice Hn- lem-dde hazretleri shib-i devlet hazretlerinin otanda kurulan erke ve
obada gicelemeyp ve bu gn kuluk vakti direkl erkeye gelp shib-i devlet ile
grdkde Kapuclar Kethds Gazzzde Ahmed Aa getrdgi hatt- humynu iki
eli stnde tutup, gtrnce shib-i devlet ve Hn aya zre kalkup, sa eliyle hatt-
erf alup, pp bana ve badeh koynuna koyd. Badeh murassa klc kuatt.
Badeh, haneri takdlar. Badeh krmz kadifeye kaplu kapana semmr krki
kapucular kethds giydirdi. Badeh iki murassa sorguu [107b] kalpa zerine
sokdlar. Badeh shib-i devlet hazretlerine ved idp, shib-i devlet dahi ilerce
yryp, mkemmel pusatl at dahi binek tana hzr olup, Hn dahi svr tekrr at
zerinden vedlaup gitti. Shib-i devlet dahi gir erkeye azmet buyurdlar ve bu
gelen Tatardan on be bin mikdr Tatar ve mukaddem Sigetvar muhfazasna
gnderilen Anadol ve Rumili askeri ve Bosna ve Adana Belerbeisi cmle eyletleri

155

askerleriyle ve Silistre Eyleti Bol Paas Ahmed Paa ile Budun muhfazasna gitmek
zre fermn irsl olund ve mteveff am Vlisi Hasan Paann Budunda olan
metrkatn ahz u kabz in muharrr Halil Efendi tayn olund ve Osekden dahi deve
ve katr ve tyin? ey maklesi ki, sefere giderek alkonmu idi, mr tarafndan zabt ve
bu gn frht olunmaa bend olund ve huzr- sadr- lde kethdy- bevvbne
Ahmed Aaya ser--sere kaplu semmr krk giydirildi.

Yevml-isneyn sene minhu oturak

Bu gice ibtid- mdan nsful-leyle den hucm- leker-i brn asla rm eylemedi.
Bu gn seher yine ars- ferzende-lik-y hurd ve ry- perde-i ufukdan zhir-i bedd
olup cihna yz gsterdi ve drt aa blk halk dahi Budun muhfazasna r-be-rh
olund. Ve bu gice vakt-i maribde Budun Muhfz Kara Mehmed Paa tarafndan
mektbla dem gelp yzen bil-mlkis-Settr Estergon(d)a olan mmet-i
Muhammedin hl-i dier-gnlarn inhizm zre ahbar eylediin dmn-i dn gn
muhsara eyledkden sonra iinde olanlar esr idp asker-i slm ne kadar var ise
zerinde olan esvblaryla kup kffr dahi mezbrlar gemiler ile Pete yakasna
uladrm. Budun kalasna girememiler. Cmle Estergonda olan top ve tfenk ve
cebehne maklesin kffr kabz idp bireylerin virmemi. Hazret-i mevl ad-y dni
makhr eyleye, Amn!

[108a] Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda dnki gn Buduna memr olan drt aa blk halk ekseriya
pern ve n-mevcd olmalaryla hallerine merhameten fergat olund. Ve bu gn vakti asra dek gyet hava latf olup, badeh ry- zemn ve semda brdet-i amiz vfir ve
asrda gayb arsu ferruh-ceml-i fitb vk olup der-akab leker-i mellet-eser-i brn
havli-i orduyn zre hucm ve istils itbn olup nsful-leyl murruna dein zemn
ve.... hym zre fen olmadk cy olmad. Ve Sbk Defterdr Hasan Paann Grc
Osmn nmnda bir maden-i kasrl-kme aas defterdrl eyymna grdi lutf u
keremi fermu idp bu mahalde karar firra tebdl idp shib-i devletin malm
oldukda mezbrun eys mrye girift ve hakkndan gelinmek zre kendsi tecesss
olundukda gayb eyledi. Ve bu gn seher kapucular kethdl in on alt menzil
arabas hazr ve kuluk vaktinde binp rikb- hmyna r-be-rh oldu ve badel-asr
nevbet alnd.

156

Yevml-erba sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Estergon ahvline mhid ktlar gelmee balad. Bekir Paa ve
zaarcbasyla serdr ve aa kimakmlar gn iinde kala-i mezbre vire
eyledikleri ecilden zaarcba ve Saksoncba Sleymn Aa mazl ve muhzr aa,
saksonc ve sbk brhim muhzr orbac Mehemmed Aa muhzr olup huzr- lde
hilat- hass ilbs olund. Ve tafsl-i kelm byle sret-pezr oldu ki: Kffr- hk-i sr
ehri zil-kaade gn Estergon muhsara idp top ile bir mikdrn mnhedim idp,
badeh esr olan Silistre Vlisi Kara Mustaf Paa ile Sivas Belerbeisi Halil Paay
getrdp, Baka Trk! te kalanz bu srete girdi ve dere cnibine hazr lamlar
vardr. Murd olundukda hemn alrz ve iinde olanlarn kimini esr ve kimini tume-i
emr klruz! mdi siz bir kt yazn ki, kendlere amn virlp mal u cnlarna zarar
[108b] irimemek zre kalay teslm itsinler ve kup emin [] slim gitsinler! Ve ill
cmlesi yle eyleriz! diy teklf olundukda anlar dah, imdi anlar bizim szmze
kulak urmazlar! Siz yazn yazmak isterseniz diy cevb virildi. Kffr dahi kend
taraflarndan bu vech zre kt gnderp asker miynnda krat olundukda cmlesi,
Kalay vir ve ill bizden cenk ider yokdur diy Bekir Paa ile zaarcba zerine
hucm eylemeleriyle mezbrn dah, Hele sabredin, cevb gnderelim! diyp bir
gnlly(l)e kffra haber gnderdiklerinde tekrr dmenden, Size drt satden
sonra mhl yokdur. Her ne cevbnz var ise gnderin! Biz dahi tedrikimizi grelim
diy cevb gnderdikde tekrr mezbrn katl in gulvv eyleyp anlar dahi nr olup
iinde olan erbb- harb ve cenkden bir tfenk atar olmala Bekir Paa ve zaarcba
askere hamiyyet virirseniz; sonra bize thmet olmayup vucdumuza zarar gelmeye
didikte mezbrlar dahi hamiyyet virp, badeh vire bayraklar diklp kffr dahi
mezbrlar salvirp, cebehneye mteallik olundu. Gayr mallarna taarruz itmeyp
Bekir Paa dahi olan ve avrat tifelerin gemilere koyup Pete yakasna yollayup
kendsni sir askeriyle Buduna doru gelp gitti. Bu haber bu gn vrid old ve
Siphlar Ktibi Hamdi Efendiye sadr- l mektupl ihsn ve hilat- fhire ilbs
olund. Ve Bekir Paann katline fermn irsl olunman Osekde olan deve ve katr ve
eys bil-cmle mrye kabz olund ve Kara Mehmed Paa tarafndan ulak gelp,
Kffr Estergonu yamayla yakdktan sonra cmle toplarn ve cebehnesin askeriyle
karu yakaya gerdi diy ahbr ittiler.

157

Yevml-hams sene minhu oturak

Bu gice egeri yamur yamad. Amm seher kra ile souk olmudur ki, tabr
olunmaz. Badeh bir sat murrundan bir mikdr kar yaup ve hava gyet latf old.
Ve bu gn kuluk vakti Konakcba Abidin Aa t- lyi alup ve Lakvar menziline
r-be-rh old. Ve bu gn paalara ve beylere [109a] vesir askere klak fermnlar
tahrr olunup virildi. Ve Rumili Belerbeisine Osek klak tayn zem ve erbb-
tmrna vilyetlerine izin verildi ve Anadol Belerbeisine dahi Peuy klak tayn ve
zem ve erbb- tmr vilyetlerine mezn old ve Mara Belerbeisine eyletiyle
Pojega Sanca ve Karaman Belerbeisine ernik Sanca klamak fermn olund ve
Silistre ve cmle Cezair aklm zem ve erbb- tmr vilyetlerine mezn
olmulardr.

Yevml-cuma sene minhu der menzil-i Lakvar der rz- Ksm Terin-i evvel
Bu gice hazret-i sadr- l karakolun bil-klliye zil olmadan ed-i salt- fecr badeh
tahrk-i rikba azmet buyurdlar. Dal Palankas beraberliin? bir sat murrunda bir
yerde syebn kurdurup sim olmalaryla yemeklik olmayup czi istirhat idp,
badeh kouya binp beynes-saltin Tuna suyu kurbunda ormanlk arasna kurulan
otaa nuzl buyurdlar. Ve bu gn buuk sat mikdr yrdkden sonra ziydesiyle
amurluk ve ormanlk vk old ve ikindi vaktine karb ry- semda perde-i sehb zhir
ve Ksm gni olmala iddet-i riyh? ile kendsn bildirmek in bir czi- kar
yadrd. Ve Lakvar kprsin tahtndan cereyn- nehr-i Tuna olup herkes annla teskn-i
harret eyledi. Fil-hakka Rmda vk enhr- mehra miynnda cmleden nehr-i
Tuna suy ahfaz idi malm- erbb- tabiattr.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda ve Lakvar menzilinden odun kesret zre olman oturak old. Ve bu
gn eyh Vn Efendi Belgrada doru revne old. Cmle zd u zevdesinin tezkire ve
akeleri virlp yanna bir blkba otuz nefer sekbn tayn olund. Ve badel-asr
hazret-i sadr- l kemiyyet-i suvr ve etrf- orduya bir lahza tem- gzr olup
badeh yine gelp makm- blend-iynna karar buyurd ve badel-asr nevbet
alnd. Bu gn hava latf [109b] idi. Kar ve yamurdan mikdr- suver sret-nm-y
zuhr olmad. Ve ordu ormanlk iinde olman ecar- b-hadd b-mr olmala, her

158

adrda kdir olduklar mertebe ateler urlup, hme ziysyla su-i asumna peyveste
olan ve duhndan yine-i arh- gerdn tire ve ayn- sipihr yoklamak hayra old.

Yevml-ehad sene minhu oturak

Bu gice badel-i nuzl- katarat- emtr sekizinci sate dein ordu-y hmyn innrz olmad. Seher t- sadr- l Tavarnik menziline r-be-rh klnd ve vakt-i subh-
kberda Kara Mehmed Paa tarafndan ulak gelp Estergon Kalasn dmen-i dn
hedm itmeyp bir mikdr muhfazac korudu haberi virildi. Ve Kral- Neme ile
maan Cierdelen yakasnda oldun haber virdi ve Uyvar tarafndan dahi iki nefer
serhadli gelp kala-i mezbrenin her vechile metnetin ilm eyledi. Ve bu gn hava bir
mikdr sret-i serd gsterdi. Lkin sehb- brn inkisr .... yrn olmad. Ve bu gn
yine pigh- hazret-i vezr-i ekrem ism-i mersim mheyyt- semt nevbet zaman
mrat klnd ve stolni Belgrad muhfazas in siph ve silahdr ve
serdengedilerinden bir mikdr nefer tayn olund.

Yevml-isneyn sene minhu menzil-i Tavarnik

Bu gice bir sat mikdr drer-i brn ve cevhir-i emtr orduyn zre nisr olund. Ve
ibtid bor onuncu satde alnd ve hazret-i sadr- l salt- subh ed, akabinde svr-
semend ve buuk satde syebn kurdurup sim olmak hasebiyle bir mikdr rahatnmy olup badeh hareket ceman be buuk sat gidp, bdeh ota- llerine
eref-bah-i kudm oldlar. Bu gn hareket olunan menzil civrnda olan korkuluksuz
aa kpr snlla ubr, lkin Karaca? mbeynine hayli zahmet ekildi. Ve bu blk
yemn [] yesr me-zr ve baz mahalleri haldr olmala fil-cmle usret-i zhir-i
beddr old ve gelrken kar ve yamurdan eser-i cilve-ger grlmeyp rahat olund.

Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda [110a] seher t- l r-be-rh klnd. Reisl-kttb efendinin
mizc hummdan inhirf olmala Metrofa88 gitmek zre mezn old. Ve bu menzilde
akarsu olmamayla kapulardan istiml eylediler ve Edrenede kimakm kalan
Kprlizde Vezr-i mkerrem Mustaf Paa hazretlerine Silistre Eyleti ile Nibolu
ilhkyla tevch olundu rikb- hmyn tarafndan gelenler haber virdiler.

88

Mitrovie.

159

Yevml-erba sene minhu menzil-i Metrofe sat 7

Bu gice ibtid bor sekizinci satde alnd ve sat birde iken hazret-i sadr- l dahi
kou ile zim old ve drt buuk sat yrdkden sonra bir mahalde syebn kurdurup
bir mikdr rm ve badeh Metrofa menziline tevch-i zimm buyurup cmle yedi
buuk sat gidp dahl-i hiym- ordu-y blend old. Ve bu yolda konak drt sat
menziline dein aadan zemne karb sflice kpri var idi. Ve Milofa menziline
konulmad ve Metrofaya karb mahalde yol zerinde al kuyular var idi. Ve bu gn
seher sehb- duman perde-i ehre-i zemn zamn olup vakt-i zuhra karb zamann
gcyle

harret-i fitbdan pern old ve el-Hac Ahmed Aa rikbdan ordu-y

hmyna vsl old. Ve bu yol gyet al ve hardan? ikrr- zahmet ve subetden

mberr idi ve bunda istiml Sava suy idi. Fil-cmle girn idi.

Yevml-hams sene minhu oturak Terin-i Sn

Yevm-i mezbrda ars- hurd cmle nin-i sehab ve vakt-i seherden nsf- nehr-
mrr idince raye-i ebr u .-p- glb- emtr ve ry-i zemn ser--t-p glb old.
Ve bu gn taynat zaruret zre olman hatb u ar maklesi in fil-cmle mzayaka
sret-pezr old. Ve Ktahyal Ferhad Paa oluna Hamid Sanca tevch olund.

Yevml-cuma sene minhu oturak Tern-i Sn

Bu gice hayli iddet zre serd hav sret-nm old ve odun (ve) sair in zaruret old.
Hatt shib-i devlet hazretlerine bile ancak drt yz kile arpa virildi. Sir erbb taynt
ilerde Barka [110b] menzilinden olmak zre nuzl emni tarafndan tezkireler virlp
herkes davaryla dem gnderp andan arpasn gtrdi. Ve bu gn yine badel-asr bir
mikdr zahmet-i brn- drer-efn old.

Yevms-sebt sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda hava latf idi ve zahreye mzyaka-i klliye olmala t- sadr- l
iler menzile r-be-rh klnd. Ve Nili Ali Paay stolni Belgrad muhfazasn
kaldrmak in Mustaf Aa tayn olund ve Bodan Voyvodasna vilyetine gitmek
zre izin virildi. Huzr- sadr- liyye gelp dmen-bs- eref-i km-rn oldukda
kendye bir hilat kendye hass ve kuaklk hilat dahi ve sekiz al dahi kapu
kethdsna dahi ve tercmna dahi birer hilat giydirildi ve bir kuaklk hilat dahi
tercmn- dvn Aleksandra ilbs olund.

160

Yevml-ehad sene minhu menzil Barka sat 7

Bu gice sekizinci satde ibtid bor alnup sat bire vardkda hazret-i vezr-i safnazr dahi svr olup, bir yerde meks rm itmeyp, yedi buuk sat bargh- gerdn izzet-encma nzl buyurdlar. Ve bu yol eeri tarlalk idi. Lkin istil-y leker-i
brn- mellet- nndan emn zre olman zahmet grlmedi ve Barka menziline
konulmad. Hava latf-nm olmala bu menzile srldi ve bu menzilden su kuyularna
muhtc olmala azm zahmet ekildi. Bk arpa ve saman kifyet mikdr bulund ve bu
yolda iki kk aa kpr varidi ve Reis Mustaf Efendi mizc mnharifce olmala
Metrofada bir iki gn tasyih-i hl in kalup reis hidmeti ems Efendiye tefvz
olund. Ve t- pr-frg Zemun menziline Konakc Hasan Paa ile r-be-rh klnd.

Yevml-isneyn sene minhu menzil-i Zemun sat 4

Bu gn hazret-i sadr- mkerrem salt- subhu ed akabinde svr ve drdnc satde
ota- gerdn-medrlarna semend-i karar buyurdlar. Bu gn kablel-asr kethdy-
sadr- l efendisi konan grmek in Belgrada azmet [111a] eylediler ve hava gyet
latf idi.

Yevms-selse sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda Zemun89 sahrs oturak old ve konaklar hussu in her snfdan
hayli mnkaa old. Ve hava bu gn dahi latf idi ve bu gn dergh- l yenierileri
aas ziyret-i vezr-i Aristo-ftnat eyledi ve bin doksan drt ve Recec ve Reen
mevcibi in bu gn yaz old.

Yevml-erba sene minhu oturak

Bu gice drt sat mikdr keml-i iddet-i rzgr ile drer-i rahmet-i brn nisr old ve
bu gn tul- emsden sonra t- l, ehr-i Belgrada r-be-rh klnd. Ve cisr zre
med d izdihm- kll zahmet mhede olund ve reis efendi ehr-i Belgrada dhil
old.

89

Metinde Zemin olarak yazlmtr.

161

Yevml-hams f 28 Z sene minhu terf-i Belgrad

Bu gn salt- fecri ed zalmnda hazret-i vezr-i madelet-prne Serdar- Ekrem
Mustaf Paa hazretleri izz vakr birle semend-i sab-reftrna suvr ve tahrk-i rikb
iderek Tuna ve Sava ictimndan nehr-i azm cisrinden alay birle gzern ve vakt-i
duhda gelp sary- dil-glarna devletle karar buyurdlar ve der-akab ilbs mutd
olanlara konakc ve mehtern tciyna vesire hilat- mtenevvia ilbs olund ve
mceddiden hn olan Hc Giray Nureddn olmak zre Selm Giray Hnn olu Azimet
Giray Sultn mukaddem haber gitmidi. Hliy bu gn gelp dmen-bs- sadr- l
idp kendye hilat- hass ilbs olund

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda vakt-i duhda sary- sadr- lde dvn old ve konak tayini hususu
in azm kemeke olup herkes hlince bir zviye bulmadkda hayli zahmet ekdi. Ve
bu gn yem on iki paraya idi

Yevms-sebt M gurre i Za sene minhu

Yevm-i mezbrda hava gyet latf idi. Ve bu gn arpa on drt praya kd ve kffr-
hkisr Estergon Kalasndan aldu ... toplar sefne ile Komarana [111b] getrrken
Uyvar Vlisi Ali Paa ve Hersek Paas Mustaf Paa habr olup yollarna inp
mezbrlar urup seksen kadar dil ve drt yz kadar kelle alup toplar karmak
mmkn olmamala mahall-i mezbrda sefneleri delp suya gark eylediler. Sonra yine
ihrc iderler.

Yevml-ehad sene minhu

Yevm-i mezbrda dde-i sehbdan bir katre fer-i zemne dklmedi ve herkese klak
emirleri virildi. Lkin yine asker firvn olmayla zehire mteallik hussda klliyet
zre ry- usret-nm old. Ve arpa bu gn on be paraya kd. Ve Nureddn Sultn
huzr- safye gelp ukaya kaplu bir semmr krk ilbs ve Sonborna nm mahalle
memr old

Yevml-isneyn sene minhu

Yevm-i mezbrda Nureddn olan Azimet Giray Sultn memr oldu Sonborna r-berh old ve baz yerlerden zehir getrlp narh- cr zre frht olunmak zre

162

dvndan ahkm- erfe irsl olund. Ve Konak Hasan Paaya Kanije Eyleti Seydizde Mehemmed Paaya Tmvr Eyleti ve Defterdr Hasan Paaya Trablus-am
Eyleti ve Ba Bk kul Mehemmed Paaya Adana Eyleti tevch olund. Ve bu
gnden fermn- ln birle herkes davarlar in kazalar tayn olunmak zre emirleri
tahrr olund.

Yevms-selse sene minhu

Yevm-i mezbrda hazret-i sadr- l umr- ibdullh grmek in sary- llerinde
dvn eyledi. Ve bu gn nukud-? berf zarancne kudretten nisr olmaa balad. Ve
sitne Kimakm Mahmud Paadan shib-i devlet hazretlerine alt brgr pke
gelmekle getren bir nefere hilat giydirildi.

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda Trhala Sancann Somuncu Pehlivan Bey irmen Sanca bei olup
huzr- sadr- lde kendlere birer hilat- hass ilbs olund. Ve bu gn sadetl shibi devlet efendimiz sat kadar dvn eyledi.

Yevml-hams sene minhu

[112a] Bu gice ve bu gn sulufe-i semin nigr- berf ry- zemni numne-i fasl- reb
eyledi ve sadr- l kablel-asr iki sat dvnyla kesb-i zehher idi ve emr-i Hakk ile
seferden gelen demin hasta olanlarndan shhat bulmu kat ez idi ve berren ve bahren
gelen userdan bir mertebe mrde oldlar ki, bir trhde misli grlm deildir. Bu
sefer sret-pezr olan hkm-i muhayyer ukl- beer olmudr. Bu cmle zuhrt- hilf-
rz-i Br beynen-ns cr olan efal-i eniadandr ve Elhak Paas tarafndan mrkelm baz ahbr u peym mir ktlarla gelp yine bu gice seher gir r-be-rh
klnd ve Leh Kral askeriyle Eri tarafndan ve Orta Macar mlknde klamak zre
olup ve Neme keferesi dahi Komaran ve ol semtlerde klamak zre idi yi old.

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda hazret-i sadr- l dvn badeh ed-i salt- cuma in civrnda
olan cmi-i erfe atf- inn buyurdlar. Ve Beldar Aas olan Mehemmed Efendi nuzl
emni olup hilat kuaklk ilbs olund.

163

Yevms-sebt sene minhu

Yevm-i mezbrda dergh- l yenieri aas selm ve erkn krkyle ve saksoncu
vesir orbaclar kavuk ile ve yenieri ktibi mcevher ve erkn krkyle gelp tebriki d in dmen-bs- sadr- l eylediler. Badeh siph ve silahdr halk ve destr ve
erkn krkyle, badeh cebeci ve top oca astar ve erkn krkyle dmen-bs
oldlar. Evvel yenieri aas geldikde dvnhnede shib-i devlet in kurulan
makadn solunda vaz olunan ihrm zerine oturup alt yanna yenieri ktibi ve
saksoncu vesirleri durup orbaclar ve avular nerdbn semtinde karu turdlar.
Sadetile shib-i devlet dahi selm ve erkn krkyle ierden [112b] kup bu cmle
yemn [] yesrda olanlara selm virp selm avu selm alup makad zre oturdukda
avular alkladlar. Badeh dergh- l yenierileri aas Vezr-i mkerrem Mustaf
Paa hazretleri varup dmen-bs ittikde shib-i devlet dahi aya zre kym ile ikrm
buyurup avular yine alkladlar. Badeh shib-i devlet hazretleri yenieri aasyla
oturup yollaryla gelp dmen-bs eylediler. Bu cmle tamam oldukda tekrr yenieri
aas dmen-bs idp gitti. avular yine alkladlar ve defterdr efendi dahi birka
dvn hceleriyle gelp dmen-bs- sadr- inyet oldlar. Gayr kimse gelmedi.

Yevml-ehad sene minhu

Yevm-i mezbrda Recec ve Reen mevcibi kup sary- sadr- lde virildi. Evvel
defterdr efendi gelp, kseler gtrp, dvn-hnede dendikden sonra devletl sadr-
liye haber olundukda selm ile ve erkn yenli krkyle dvn-hneye terf buyurup,
andan sonra yenieri oca gelp mevcib-i maiyyetlerin alup gittiler. Smme siph ve
silahdr ve cebeci ve topc vesirleri kanun zre mevcibleri alup gittiler. Badeh
shib-i devlet kalkup gitti ve bu mevcibde hilat- mutd olanlara tezkireleri virildi.
Hatt shib-i devlet hazretlerinin dahi krki ve hilat virildi. Ancak iki mevcib bir yere
gelmekle birer hilat virildi. Shib-i devlet hazretlerine dahi bir kat virildi. Ve bu gn
sergi olup vakt-i asrda mrruna dek shib-i devlet biz-zt kendleri oturup fukar-i
siphlere ulfelerin virdi.

Yevml-isneyn sene minhu

Yevm-i mezbrda yine sergi-i siph olup shib-i devlet kd. Ve Eflak Voyvodas,
[113a] vilyetine gitmek zre mezn olup mutd zre bir hass kendsne ve tercmn dvnyla kuaklk ve sekiz sevb al hilat etbna giydirildi. Ve d-i erf gecesi

164

olmala badel-asr sary- sadr- lde nevbet alnup mehterbaya bir hilat kuaklk
ilbas olund. Ve bu gn shib-i devlet hazretlerinin kaz-i savm tamam old. Allah
kbl eyleye, Amn !

Yevms-selse sene minhu d-i-adh

Yevm-i mezbrda d-i erf old. Seher dergh- l yenierileri in seryn havlisinde
simt- azm dendi ve yenieri aas dahi ol mahalde hazr ve yenieriler dahi keeler
ile made ve shib-i devletin hurcuna muntazr oldlar. Sabah namzn sarynda
eddan sonra sadetl selmn giyp, salt- d in sary karusunda olan cmiye
terf buyurdlar. Kapu kurbunda yenieri aas indrp, koltuuna girp ierye maan
gittiler. Shib-i devlet hazretlerinin imam hutbe okuyup, namzdan sonra yine saryna
avdet buyurdular. Bunun dnda yine yenieri aas koltuuna girp ierye t yukaru
kard. Shib-i devlet hazreti dahi ier odaya girp, yenier aas ve ktibi ve
saksoncuba ve baavu birle tama oturdular ve yenieriler dahi meydanda olan
tama koyup ve orbaclar ve avular dahi yukarda konlan simtdan mtenaim
oldlar. Badeh Aa ve ocak halk gidp, shib-i devlet dahi arz odasnda iskemle zre
oturup, her bayramda mutd olan ahli-yi dvn badeh hddm ryl-iktirma
hilatlar ilbs olund. Badeh shib-i devlet hazretleri simt denilen sofaya kup,
selm giyp, ancak destryla oturup, kapu halk ile herkes yollaryla mutd zre
dmen-bs eylediler. Badeh [113b] yine shib-i devlet kalkup odasna terf
buyurdlar. Badeh kethd-y sadr- l nerdbn dibinde iskemle zre oturup cmle
agavt ve kapu halk kendleriyle ol mahalde bayramlaup daldlar. Badeh herkes
ahbbn tebrk-i d in revn old. Bu mahalde kapu halk dmen-bs- sadr- l iderek
bir al nevbet alnd. Hakk ki, dimiz sefd ve sr- zevke srru ve server-i zhir
berd old.

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda devletl vezr-i Cem-evket hazretleri fukar-i siphiyna ulfelerin
virp, bayramdr diy avk itmedi. Keml-i merhamettendir, bu gn ve bu gice bir
mertebe edd sovuk olmudur ki, tabr olunmaz ve siph ve silahdr kethdlarna
birer kuaklk hilat ilbs olund ve altar ake ibtid ve drder ake terakk ile ikier
bin serdengedi yazmak zre yedlerine fermn- lin virildi ve evketl pdihmz
Filibeden Edreneye hareket-i hmyn buyurduklar haberi geldi.

165

Yevml-hams sene minhu

Yevm-i mezbrda yine fukar-i siphiyn ve silahdrna sergi-i mevcib old. Vakt-i
asra dein shib-i devlet merhamet birle oturup irtikb- zahmet eyledi.

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda sary- sadr- lde dvn old ve shib-i devlet hazretleri salt-
cuma y civrnda olan cmide kld. Ve bu gn lodos tenessm idp mistefkt ve
sthda temkn- pezr olan berfrenc?-besteyi zevb? eyledi ve Nureddn Sultn tarafndan
iki dil gelp, getrenler hilat ilbs olund.

Yevml-ehad sene minhu

Yevm-i mezbrda yine siphiyn sergi old ve zmre-i mezbr fukarsndan mstahakk
olanlara ulfelerine gre tekd ihsn olund ve Dobrucal olan siphilere blkleriyle
ulfeleri virlmeyp [114a] girye alkondu. Murd- hazret-i sadr- l kimsenin
malm(u) olmad ve Haleb Eyleti Musul Belerbeisine ve Erzurum Eyleti Mfetti
Hseyin Paaya ve Diyarbekir Defterdr brhim Paaya tevch olund.

Yevml-ehad sene minhu

Yevm-i mezbrda vakadan tahrre slih bir ey zuhr itmedi. Ve bu gice Eflak Beyi
gemiler ile vilyetine r-be-rh oldu.

Yevml-isneyn sene minhu

Yevm-i mezbrda Mara tarafndan gelen demlerin takrrleri tercme olunup muarraz
hazret-i sadr- l klnd. Ve bu gn drt aa blklere ulfeleri virlp aalar
kapusuna tevz olund.

Yevms-selse sene minhu

Yevm-i mezbrda mahrse-i ? bidin Aaya mukarrer hilat ilbs olund. Ve
badel-asr hazret-i sadr- l-mikdr suvr olup bir mikdr get gzr eylediler. Ve
sbk Tmvar Belerbeisi Defterdr Hasan Paa Belgrada vusl buld.

166

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda hl Diyarbekir Vlisi Vezr brhim Paaya evvel baharda sefer-i
hmyna gelmek in emr-i erf birle bidin Aa tayn olund ve sadr- l iki buuk
sat kadar dvn eyledi.

Yevml-hams sene minhu

Yevm-i mezbrda sergi-i mevcib old. Shib-i devlet kendleri kup ake tamamna
dein hareket buyurmadlar ve vfir siph fukarsna tekd ihsn olund ve silahdr
bl tamam devr old.

Yevml-cuma sene minhu oturak

Yevm-i mezbrda yenieri aas shib-i devlet efendimize gelp iki sat mikdr eref-i
sohbet-i saf birle mesrr oldlar ve mizc- erfleri inhirf zre olmala dvn kmad
ve Bosna Belerbeisi Osmn Paazde Ahmed Paa Sigetvar muhfazasnda olup,
eyleti ile mansbna gitmek zre [114b] Osmn Aa ile fermn- erf irsl olund ve
Kalmuk ilisi gelp, hn kapu kethds Bekir Aaya kond ve mrden yevmi otuz
vukiyye lahm ve otuz ift nn ve kle ar tayn eylediler.

Yevms-sebt kanun- evvel f 11 ... sene minhu

Yevm-i mezbrda lem-i mil shib-i fazlet rif-i kmil sm u aff vucd- erf
stanbul pyesiyle ordu-y humyn kds olan Trabzon Efendi humm-y muhrikadan
civr- rahmete vsl old. Mevtl-lim, mevtul lem olmala cmle ibdullh bir
mertebe gumm u ahran mstevl oldu ki, tabr olunmaz! Hatt techz tekfni hussu
in muhibb-i sdk ve yr- muvfk olan melz u melcel-gureb ve ulem reislkttb sadetl Telhszde Mustaf Efendi Hazretleri hnesine varup vesir erkn-
devlet cemm-i gafr ol mahalde hazr oldlar. Sellar virlp, tamam gasl olundukdan
sonra cenzesin kaldurup, hnesi civrnda vk mahallde namz klnup, yine ol
mahalle karb Mft Abdulkerim Efendi merkad civrna defn olund. Hazret-i Mennn
mstagrak- gufrn eyleye ! Hakk nazri bulunmaz bir vucd- mkerrem ve icr-y
ahkm- eriatte ferde ve msellem idi. Yeniehir ve Edrene kazalarnda ki, hkimerr idi. Kimesneden bir ake kabul itmeyp, iffet ile kuvvet-i maana irtikb- zahmet

167

eylerdi. Hibir mansbdan deynsiz kmad. Hatt bu defa dahi merhm oldukda eys
ve duyn tahrr olunup, be kise mikdr deyni alup, eys deynine muht itmedi.

Yevml-ehad sene minhu

Yevm-i mezbrda yine sary- sadr- lde fukar-i siphiyna sergi-i mevcib old. Ve
bu gn bu gice vfir yamur yad.

Yevml-isneyn sene minhu

Yevm-i mezbrda seher sergi olup siph bli devr old ve aa blk dahi sergi
olup, [115a] anlar dahi tamamen devr old ve devir ve cebeli siphiler ki, Silistre
Eyletine vk kazalarn skinleridir. bu sene sefer-i ngrsde asker-i Tatar ile ete
ve ikr u ganmet sadedinde olup hdemt- seferde bulunmadndan bu defa virilen
mevcibe mezbrlara blkleriyle ulfeleriyle virilmeyp gir alkonmudur. Bir iki
defa arzuhl eylediler lkin, Yine anlarn tayn olunacak hidmetleri vardr diy
cevab virildi

Yevms-selse sene minhu

Yevm-i mezbrda vezr-i ekrem ve adlet-unvn resm kadm zre sary- llerine
itmm- fermn erbb- hct ve niyz-mendn in iki sat mikdr dvn eyledi

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda Belgrad monlas sary- sadr- lye gelp sat mikdr dvn
olup umr- ibdullh grldi.

Yevml-hams sene minhu

Yevm-i mezbrda vezir-i mekremet-nvn bundan akdem Oseke varldkda ulfesin
alup mimlenmeyin esm shiblerinin esmleri alnmd. Anlara merhamet buyurup,
arz odasnda yoklama idp, tashh-i? fermn eyledi ve badeh dvna kup umr-
mslimni grdi. Badeh blkleri gemilere ulfe dnp mstahakk olduklar
mevciblerin virdi

168

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda vezr-i sadret-pr dvn idp meslih-i ibdullha merhamet-i
mutd grdi ve Amasya Sanca bir vech-i zamme Kars Mara Beyi Yusuf Beye
tevch olund ve kendsi Belgradda kalkup anda kalup msellem irsl eyledi.

Yevms-sebt sene minhu

Bu gn yine bli gemilere ulfe virildi ve Dobrucallara dahi huzur- sadr- lde
yoklama olup ve hn tarafndan Tatar ve Nureddn tarafna giden gedikli avu Ahmed
Aa gelp ktlar getrdi Nureddn ...... yannda olan [115b] Tatar askeri ile Tkeli
mre yanna memr old.

Yevml-ehad sene 1094?..Z

Yevm-i mezbrda dahi Dobrucallarn yoklamas olup tamam- devr old ve shib-i
devlet hazretleri dvn eyledi.

Yevml-isneyn f gurre-i M sene 1095

Yevm-i mezbrda Kamanie muhfz vezr-i mkerrem Abdurrahman Paa tarafndan
ulak geldi ve bu makle haber virdii Leh Kral bir mikdr askerini Kamanie
Eyletinde vk Yazlupee?

nm mahalde klamak zre tayn idp gedikleri

Kamanie muhfz vezr-i mkerrem Abdurrahman Paa Hazretleri ....-etbh? zre

hareket idp kend etb ve kala- mezbra askeriyle meln-i mezkr basup avn-i
Hakk birle ol kadar esr ve ganim almlar ki, tabr olunmaz! Hatt Leh Kral askeri
esrlerinden ve Rus esrlerinden er drder gurua esr frht olunmu. Badeh Bucak
Tatarna vezr-i mrnileyh fermnlar gnderp, anlar dahi ummen kalkup ve Nogay
Tatar dahi haber-i mezkr istim idp, kefere-i mezbr zerine aknlar idp, kffr-
b-dni ahz u esr ittiklerin haber idp mjdeler virildi .

Yevms-selse sene minhu 1095

Yevm-i mezbrda shib-i devlet dvn eyledi. Vakt-i maribde Orta Macar Kral Tkeli
mre tarafndan kdlar ile dem gelp Leh Kral Faa zerine geldikde; anda olan
Macar askeri Leh askerinin bin mikdrn tume-i imr ve yedi yz mikdrn esr ve
etvl-i ganim ile sr olduklar beyn ve bir mikdr asker kendye irsl olunmasn azm
niyz ve imtinn etmi. Hatt bu gice vezr-i ekrem aalarndan Seyid ile Kara

169

Mehemmed Aa Nureddn olup Tkeli mreye gtrmek zre memr olup r-be-rh
klnd.

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda hazret-i sadr- l Dobrucal fukarsndan olan siphiye merhamet
buyurup [116a] ulfeleri istihkklarna mstemedd ve her birinin hem-yne-i?
derunlarn pr sm-i? minnet eyledi ve Estergonl Ahmed Aa umr- mhimme ile
Buduna revne old.

Yevml-hams sene minhu

Bu gn yine vakt-i duhda Dobrucal siphilere sergi olup ahama karu fergat olund
ve Ere Belerbeisi Ahmed Paa Budun Vlisinin kethds Budunn svri askeri ile
ve kend kapularnn askeri ile Tkeli mre yanna varmak zre memr oldlar ve
Saksoncuba Yusuf Aa Buduna r-be-rh old

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda shib-i devlet dvn eyledi ve Eri Belerbeisi ve Budun Vlisine
ve Nureddne memr olanlar menzil ile r-be-rh oldlar

Yevms-sebt f 16 Knn- evvel [25 Aralk]

Yevm-i mezbrda zuhra karb sitne tarafndan Kapucular Kethds Ahmed Aa
gelp ve avuba Mehemmed Aa gelp shib-i devlet olan Vezr-i azam Mustaf
Paadan mhr ve sanca- erf ve mifth- Kabe-i mkerremeyi alup kendsin civr-
rahmete vsl eylediler. Ve yenieri aas Vezir-i mkerrem Mustaf Paa Hazretleri
kimmakm old ve kapucular kethds aa ve avuba Mehemmed Aa, Kethd
Ali Aada misfir old. Tafsl-i hl byle oldu ki: Merhm vezr-i azam salt- zuhru
ed in seccdeler denp, imm efendi snnete ur eylemiken shib-i devlet dahi
kalkup namza ur idecek mahalde sokakda at amatas zuhr idp, kendleri Nedir
diy sokaa nzr pencereden bakdkda yenieri aas ardnca kapucular kethds ve
avuba geldin grdkde, mam Efendi! Namz boz! gayri yzden oldu deyp
anlar dahi bil-tevkkf sarya girp, yukarya kup, derhal Kethd Ali Aa haberdr
nlerine varup, hi nutk u kelm itmeden doru shib-i devlet yanna girdiler. Yenieri
aas dmen-bs idp kapuclar [116b] kethdasyla, avuba aa selm virp turdlar.

170

Shib-i devlet dahi Ne haber? didikde Kapucular Kethds Aa, evketl

pdihmz mhr-i erf ile sanca- erf ister didi. Shib-i devlet dah, Emir
pdihmn diyp koynundan mhr karup ve sanca- erf dahi sandukyla
getrp teslm eylediler. Badeh lm var mdr? didikde Kapucular Kethds,
Zhir olmak gerek! Allah imndan ayrmaya! didi. Badeh, shib-i devlet; Rza
Allhn deyp, Seccde kon didi. Anlar tara kdlar. Salt- zuhru ed idp asla
kendye infil gelmedi. Tamam du idp el yze aldukda i aalarna, Varn siz
gidin diyp kend eliyle krkn ve destrn karup Gelsnler! didi. Celldlar dahi
gelp, u kaliei kaldrn. Cesedim topraa alde olsun diyp keeyi def ittiler.
Celldlar iplerin hazr eyledikde, kendleri elleriyle sakaln kaldurup bir hoa slupla
Takn! diyp kazaya rz didi. Celladlar dahi iki defa ekdikde teslm-i rh eyledi.
Badeh soyup, aa sary havlisinda bir khne adrda gasl olunup, yine havluda
namz ed olundukdan sonra yine mezkr adra gtrp, tabut iine kellesin yzp,
badeh kaldrulup, sary karusnda olan cmii havlisine defn olund. Badeh gelp
defterdr muhalleftn tahrre balad.

Yevml-ehad sene minhu

Bu gn yine defterdr ve kapucular kethds ve avuba, muhsebeci efendi ve
ktibleri sary- sadr- lye muhalleft- tahrr ve dava ve ikyeti olanlar yenieri
aasna vard. Sbka Budun Vlisi brhim Paann dvn efendisi Bekir Efendi
yenieri aasna dvn efendisi old.

Yevml-isneyn sene minhu

Bu gn dahi yine muhalleft tahrr ve merhm vezr-i azm hazretlerinin paa
kapucular kethds Ahmed Aann demsi ile Edreneye r-be-rh rikb- hmyna
gnderildi.

[117a] Yevms-selse sene minhu

Yine muhalleft tahrr olund.

Yevml-erba sene minhu

Yevm-i mezbrda defter-i muhalleft tamam old ve gidecek menzilde brgrleri hazr
itdrld.

171

Yevml-hams sene minhu

Yevm-i mezbrda rikb- hmyn tarafndan gelen Kapucular Kethds Ahmed Aa
r-be-rh old ve kendsiyle maan reis efendi ve Yeen Hseyin Bey ve Kapucular
Kethds Hasan Aa ve haznedr ve hazne ktibi vesir etbndan bazlar maan
r-be-rh oldlar. Allahu Tel rehber ola! Yevm-i mezbrda hayli kar yad.

Yevml-cuma sene minhu

Yevm-i mezbrda taraf- ehriyrden kl, kaftan ve hatt- hmyn ile Mrhr Arap
Sleymn Aa geldkde seher haber gelmekle kimakm yenieri aas Vezr-i
mkerrem Mustaf Paa tarafndan kethd ve mehterhne etbyla ve iki blk aas
ve avuba aa vekli Ahmed Aa istikbl in gitdiler. Badez-zuhr gelp hatt-
hmynu vezr-i mrnileyhe virp ve semmre kaplu bir ser--ser kaftan giyp ve
imr-i nahvetin dahi kuanup defa avular alkladlar. Badeh vezr-i
mrnileyha iskemle zerine oturup hatt- hmynu koynundan karup, reis efendi
vekli ems Efendiye virp, ol dahi aup, bit-tamam krat eyledi. Tamamnda
avular yine alkladlar. Badeh gelen mrhr aaya ser--sere kaplu bir semmr
krk, etbna iki kuaklk ve al hilat giydirildi. Badeh vezr-i mrnileyh
kalkup avular alkladlar. Anlar dahi ier odalarna terf buyurdlar. Badeh herkes
varup tebrik eylediler. Mazmun- hatt- hmyn Haleb Eyletiyle ngrs
serhaddimiz serasker olmak zere buyurulmud. Bu arada gelenlerin cevab Kimakm
brhim Paa ,vezr-i azm ve Mrhr Sleymn Aa kimakm ve Kara Hasan
Aazde stanbul Kimakm ve sbka sekbnba olan Zlfikar Aa yenieri aas ve
Koca Mustaf Efendi reis old diy yi old. Yevm-i mezbrda, Defterdr efendi
vesir aalar dvn [117b] ve siph ve silahdr askeri Edrenede rikb- hmyna
gitmek zre fermn vrid old diy uy bulup herkes nefes nefese hevsna tedrikin
grmek zre tahayyrne dmen-dermiyn eylediler. ngrs sr Neme didikleri
meln idi ve merdd sermed? doksan bin tfenk- endz- piydegn ve yz yigirmi
drt humbara-i havn? u lt- lzme-i vfire ve mkemmel cebehne ile Budun
Kalasna karb nehr-i Tuna zerine cisr-i azm insnda mberet ve itmmndan
sonra hn- Budun dery-y

katran mnend gzerleri vukunda serdr- ekrem

hazretleri askir-i slm ile Budun Kalas sahrsnda hym-nin bulunup bir iki defa
meln ile mukbele v muhrebeden sonra kffr- hkisrn askerinden bir vfir
kffr cisr-i Oseki ihrk u harb ideceklerin haber-i sahh ile ihbr eylemeleriyle el-

172

iyzen billh tel cisr-i mezbrda bu mahalleye bir zarar irimek olur ise ahvl
dvr olup zahmet ekilmek mukarrerdir diy mcemmi olan asker-i slm mahall-i
mhde eritirmek ardnca olup esb-i tziyle meydan gsterp rha revn oldlar.
Kalada olan mem-i mchidn ve cmleten ehl-i kala sagr ve kebri er ve avrat ve
etfl-i slm- b-gnh kat- imtidsf? idp re-sz u b-nvze in dergh- cenb-
kibriyya ve dest-i tazarrularn kde ve h u zrlerin sumna peyveste idp, alt gn
varo cengi olmudur ki tabre gelmez! Keyfiyetin ancak bir Allah bilr. Yedinci gn
kala-i mezbrun varoun khire? idp mh- abnn gurresinden meln zmresi
gurr- aceb ile evvel toprak tabyasn sniyen Kasmpaa tabyas semtinden ve slisen
su cnibinden akarsu gibi kuadup env- taburlar ile mnend-i eytn dein idp
cenge mberet ve top ve hunbra ile bir mertebe te-bzlklar [118a] itmiler ki, vasf
mcib-i gam ve zikri mverris?-i elemdir. Benim efendim bir gnde bin yedi yz
pre top vesir gnlerde bin pre top kllisi darb- kala klan ve bin be yz humbara-i
havn atyla? ne sret-pezr olunaca kys ve mlhaza buyurula! Brn- kalada ilbs
ile mzeyyen hneler ve mstahkem kemerler ve mrtefi kneler zr zeber ve hnla
beraber olup kbil skn bir yer kalmad. Cmlesi iyne-i bm old ve havle olunan
hamreler mzn olund. kier yz yigirmier kyye gelmidir. Muaheza drt be defa
lamlar vucda geldi haberleri csuslar getrdkde sadetl brhim Paa
Hazretlerinin rey-i kavlerin ............ guzt- mchidn leyl nehr hb u rhat
bertaraf idp g-i..... tamla etraf- kalay gn--gn tazyifler ve arampoller tabr
olunur. Parmaklklar ile sedd-i iskender idp, meln her ne vakitde yry kasd ider
ise zafer bulamayup mnhezime dnmdr. Bu esnlarda meln-i bed-girdrn bir
defa alt bin ve bir defa dahi dokuz bin dem imdd ve zahresi gelp ve ahir frka-i
eytn oldlar. Mahsr olan guzt- mslimn adem-i zehirden hayli perin olup
Hd-y Lyezl hazretlerine niyza baladlar. Mh- zil-kadenin on drdnc gn
hl Eri Paas olan Kethd Ahmed Paa ile bin mikdr- asker zhire ile Pete
tarafndan gelp, drt yz tfenk-endazlar Eri ehbzlar Ahmed Paa ile maan imdd kala idp mh- mezbrun yigirminci gn bin ve kubbe vukiyye vesir zahre ile
imdd ve inet itmekle mahsr olan ehl-i slm hayt- cvid bulup gzyn ve
bahadrlk bir nie defa kaladan hurc ve tlerin destine alup Allah Allah narasn
[118b] dillerinde tekrr iderek cnlarn fed idp, kemteri olan metrisin basup avn-i
inyet-i Br olup gzyn- mchidn te-bzlklar idp balarndan destrlarn
bragup bir mertebe cenk-i emr-i ber-h olmudur ki, ry- zemne salhne-i kassaba

173

dnp drt aya gelince az zamnda vcda getrdgi lamlar tabyalar ve metrisleri
zabt olunup, nerre-i r-i gzyn- ecat-nm derhl doldurup ve lamlarn battal
idp, bil-klliye ol tarafda olan metrisleri ve tabyalar zabt olunmudur ve su cnibinde
olan metrisleri ehl-i slma her br zarar iridirmekle cenb- Kibriydan berbd ve
harb olmayacak olan tazarru ve niyz ve masmlarn feryd u ennleri kabul- Hd
olup, bir defada bin mikdr gzler f sebilullh canlarn fed ve esd satde ve eref
evktda mahall-i mezbr basup der-kemn olan kffr- hakisr badan baa kldan
gerp, etraf- kala-i Budun izn zemm-i kefereden tahta-i remmle dnm idi.
Henz hadd-i bula vsl olmadk masmlar niz idp Hdnn fazl u inyeti ile elleri
pene-i mercan dolup, ehl-i kala engt ber-dehn idp, hayret-efz-y ukl-i lemiyn
olmudur. Hsl- kelm, bir mertebe gaza olmudur ki, vasf mmkn ve tahrri kbil
deildir. Bu minvl zre yz on gn cenk cidl ve harb u ktl olup yz on
drdnc gn vakt-i seherde meln-i mzk-i eytn umm zre kalkup, diyarlarna
gitmilerdir. Hakk- sbhnu ve Tel hazretlerinden ric olunur ki, selmet ile varmak
myesser olmaya! Belki cmlesi azab- lhiyyye mazhar ola, Amin! Ya mn behrmet-i seyyidl-mrseln ve htemn-nebiyyin

nyet her kime yz tutsa isyan nikb olmaz

Gne dodukda zr perde-i zulmet hicb olmaz

174

BBLYOGRAFYA

AFYONCU, Erhan, "Osmanl Mverrihlerine Dair Tevcihat Kaytlan I",

Belgeler, say: 24 (Ankara 2000)
AFYONCU, Erhan, Tanzimat ncesi Osmanl Tarihi Aratrma Rehberi,
stanbul 2007.
BANLAKI, Jzsef, A magyar nemzet hadtrtenelme. CD Rom, Arkanum
Yaynevi
DANMEND, smail Hami, zahl Osmanl Tarihi Kronolojisi, III, stanbul
ERDOAN,Meryem Kaan, II Viyana Muhasaras, Marmara niversitesi
Trkiyat Aratrmalar Enstits, Doktora Tezi, stanbul 2001.
HAMMER, JOSEPH VON., Byk Osmanl Tarihi, VL, stanbul 1986.
Karaca, Filiz , Tanzimat Dnemi ve Sonrasnda Osmanl Terifat Messesesi,
stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Doktora Tezi, stanbul 1997.
KREUTEL,, Richard F., Devlet-i Aliyye Terifatba Ahmed Aa Viyana
Kuatmas Gnl, ev. Esat Nermi, stanbul 1970.
Mehmed Arif, "kinci Viyana Seferi Hakknda", TOEM, cild:3-4, cz: 16 (Terini evvel 1328).
PAKALIN, M. Zeki,Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, I-III
stanbul 1993.
RENNER, Victor V., Wien im Jahre 1683, Wien, 1883.
SLAHDAR FINDIKLI MEHMED AA, Silah dar Tarihi, I -II, yay. haz:
Ahmet Refik, stanbul 1928
THEUER, Franz, Verrat an der Raab. Als Trken, Tatar en und Kuruzzen 1683
gegen JVien zogen. Salzburg - Stuttgart - Zrich, 1976. Verlag das Bergland-Buch
UZUNARILI jsmail Hakk, Osmanl Tarihi, III, Ankara 1988.