OSMANLI TARH KRONOLOJS

PROF. DR. HALL N A N CIK

UN1VERS1TY O F C H C A G O / A.B.D. B LKENT N VERS TES

1261-1310 Bat Anadolu'da Mentee, Aydn, Saruhan, Karesi ve Osmanl Beyliklerinin 1269 1301 1304 manlarn istilas. Osman Gazinin Koyunhisar Zaferi. Bizans Hizmetindeki Katalanlarn Trklere kar
BizanslIlara yardm etmesi; Mentee Trklerinin

1355 1357 1359 1361 1362

Stefan Du an'm lm (20 Aralk); Srp mpara torlu umun paralanmas. ehzade Sleymannn lm; Osmanl-Bizans ba r. ehzade Muradm yeniden Trakyaya aknlara ba lamas; orlu ve Dimetoka nn fethi. I. Muradm Edirneyi fethi. Orhan Beyin lm; I. Muradn tahta kmas; Anadoluda Osmanllara kar ayaklanmalarn ba lamas.

kurulmas.

Mentee Trklerinin K arta'da bulunan Bizans li

Efesi fethetmesi. 1308 1313 1326 1327 1331 1332 1333 1335 1337 1341-7 1344 1345 1346 1352 Aydm T rklerinin Birgiyi fethetmesi; son Sel uklu Sultan II. Mesutun lm. Saruhan Trklerinin Manisay fethetmesi; Bizans'da i savan kmas. Osmanllarn Bursay fethi (6 Nisan); Osman Ga zinin lm ve Orhan Gazinin tahta kmas. Bursada ilk Osmanl akesinin baslmas. Osmanllarn znik'i fethi. zmir Beyi U m u run ilk Balkan seferi. Pelekanon (Maltepe)da Orhan Bey'in III. Andronikusa kar zaferi. randa Mool mparatorlu unun sonu. Osmanllarn zmit'i fethi. Bizansda i sava. Hallarn zmir Kalesini ele geirmesi. Karesi Beyli inin Osm anllar tarafndan ilhak; Um ur Beyin son Balkan seferi. Orhan Beyin, VI. John Kantakuzenin kz Theodara ile evlenmesi.

1363-5 1364 1366

Osmanllarn Gney Bulgaristann ve Trakyadaki fetihleri; Filibenin fetihi. Bizansllarla Bulgarlar arasnda sava. V. Johnun gelmesi; Papamn Osmanllara kar hal seferi ilan etmesi, Saray Dk VI. Amadeonun Geliboluyu ele geirmesi.

1369 1371 1373

V. Johnun Romaya gelmesi.

irmen'de, Osmanl mparatorlu unun Srp Prens

leri Vukasin ve U gljesa yz kar zaferi (26 Eyll), Adronikos ve Osmanl ehzadesi Savc'nn babala rna kar ortak isyan (ilkbahar) ve yenilgileri (Ey ll). 1376 IV. Adronikosun, Osmanllar ve Cenevizlilerin destei ile stanbula gelmesi; Adronikosun Geli boluyu Osmanlya terketmesi. 1375-80
1 3 79

Osmanllarn, Germiyano ullar ve Hamidili Bey likleri topraklarnn bir ksmn ilhak etmesi.
V. John Palaeologun, Osmanllarn deste i ile tekrar

Orhan Bey'in Cenevizlilere Kapitlasyonlar ver mesi; Orhan Beyin o lu Sleyman Pa ann Edir neye Adrianopleye girmesi; Sleyman Paann
Tzimpey i almas; Trakyada Osmanl fetihlerinin

Bizans tahtna k. 1380-81 1383 1385 1386 1387 Cenevizlilerle Venedikliler arasnda sava. Osmanllarn Sereze girmesi (19 Eyll). Osmanllarn Sofyay fethi. Osmanllarn N i e girmesi; Osmanllarn Kuzey Anadoluda Amasya blgesine mdahalesi. Osmanllarn Selaniki fethi; Karamano ullarna kar zafer kazanlmas.

balamas. 1353-6 1354 Cenevizlilerle Venedikliler arasnda sava. Osmanllarn Ankara ve Geliboluyu almas (2 Mart); V. John Palaeologun tahta kmas\
John Kantakuzenin tahttan inmesi.
O SM A N LI I

S YASET

1388

Srp, Bonak ve Bulgar ittifak; Osmanllarn Plonikte yenilmesi (27 A ustos); Osmanllarn Kuzey

yenmesi (15 Haziran ve 11 Temmuz). 1411 1412 1413 Musa elebinin Sleyman elebiyi yenmesi (u bat) ve stanbulu ku atmas (Yaz). I. Mehmed ile Manuel arasnda Musaya kar itti fak anlamas yaplmas (Temmuz). I. Mehmedin Sofya yaknlarnda Musay yenilgi ye u ratmas (5 Temmuz); I. Mehmedin lkede birli i salamas; Karamano ullannn kuatmas. 1414 1415 I. Mehmedin Konyay ku atmas ve Ham idiliyi yeniden ele geirmesi. I. Mehmedin Bat Anadolu seferi; zmirin ve di er Ege ehirlerinin alnmas (Yaz); Venedik ile an lamazlk. 1416 I. Bayezidin o lu Mustafann Rumeliye girmesi;
Pietro Lorendano'mn Geliboludaki Osmanl filosu

Bulgaristan almas (Sonbahar). 1389 1389-90 1390 1391 Kosova Sava (15 Haziran); I. Bayezidin tahta gemesi. I. Bayezidin Bat Anadolu ve Mentee, Aydn, Sa ruhan, Germiyan ve Hamidili Beyliklerini fethi. Karamano ullarmm yenilmesi, Palaeologinin Ana doluda Bayezidin ordusunda yer almas. Osmanllarn Antalya ve Alanyaya girmesi; Uskpn alnmas ve Kuzey Arnavutluka aknlar ya

Bursay

plmas. 1392 OsmanlIlarn Kastamonu ve Amasyaya girmesi; Sivas Sultan Kad Burhanettin karsnda geri ekilinmesi. 1393 Bayezidin Balkanlara geri dnmesi ve Bulgaris tann Tuna kesimlerini ilhak; Bayezidin, Balkanlar'a kendisine ba l btn prensleri, Palaeologide dahil olmak zere Verria' da huzuruna armas. 1394-1402 Osmanllarn stanbulu kuatmas. 1394 1395 Osmanllarn Teselyay fethi; M oraya aknlar yap
malar.

nu yok etmesi (29 Mays); eyh Bedreddin isyan (Yaz) ve eyh Bedreddinin idam (18 Aralk); M irceann Silistre ve Deliorman istilas (Sonbahar); I.

Mehmedin Candaro ullar topraklarn almas. 1417 1418

1419

I. Mehmedin Karaman almas (Sonbahar), Kre hir ve Ni deyi topraklarna katmas. I. Mehmedin Canik seferi.
Mircea'ya kar sefer dzenlenmesi; Yergiin aln

Bayezidin Macaristan ve Eflak seferi; Argesh Sava

(17 Mays); Eflakn Osmanllara ba l bir eya

let haline gelmesi; Bulgaristan Kral Sismann idam edilmesi (3 Haziran); Osmanllara kar Ve nedik, Macaristan ve Bizans ittifak. 1396 1397
1398

mas 1421 I. Mehmedin lm; II. Muradn Bursaya gelme si (Mays) Mustafann Rumeliyi kontrol altna almas. 1422 Mustafann Ulubatdan geri ekilmesi ve Edir nede idam edilmesi (Ocak); II. Muradn stan bulu ku atmas (2 Haziran-6 Eyll); kardei Mus tafann Anadoluda isyan karmas. 1423 II. Muradn Mustafay yenmesi; Candaro ullar ve Karamano ullarmm hakimiyet altna alnmas; Turahan Beyin Moraya girmesi (Mays). 1423-30 1424 1425 1427 Selanikin Venedik kontrolne girmesi; OsmanlVenedik Sava. Osmanllarla Bizansllar arasnda bar anlamas. zmir'in Osmanh topraklarna katlmas, Mentee ve Tekenin yeniden alnmas. Srp Prensi Stephen L azarevifn lm (19 Temmuz); Macarlarn Belgrad almas; Osmanllarn
Gvercinlike girmesi; Sigismundn. Yergii almas;

zmit Sava (25 Eyll). Yldrm Bayezitin Anadoluya dnmesi ve Kara man topraklarna katma.
Vidin Bulgar Prensli inin ve K ad Burhanettin Ahmed Beyli inin alnmas.

1399 1400 1401 1402 1403

Frat vadisindeki Memlk ehirlerinden Malatya ve Elbistann alnmas.

Maruel II. Palaeologusun Avrupaya girmesi; Ti

m urun Sivas yamalamas (10 Austos). Yldrm Bayezitin Erzincana girmesi. Ankara Sava (28 Temmuz): Timurun zmiri
Hospitallersdan almas (Aralk).

Yldrm Bayezidin Ak ehirde intihar etmesi (8 Mart); Timurun Anadolu Beyliklerini tekrar can landrmas; Yldrm Bayezd'in Edirne'deki olu Sleyman elebi, Bursadaki o lu sa elebi ve Amasyadaki o lu I. Mehmed arasndaki taht kav gas; Sleymanla Hristiyan devletleri arasndaki anlamalar; Selanikin Bizansllara gem esi (Ekim). 1428 1429 1430 1432-3
n S YASET

Karamano ullarmm Hamidiliyi almas. Osmanllarla Macarlar arasnda bar. ah R u h u n Azerbaycana girmesi. Osmanllarn Selaniki (29 Mart) ve lyonyay almas. Gney Arnavutluk'ta isyan kmas.

1406 1410

I. Mehmed ile Sleyman elebi arasndaki sava. Sleyman elebinin Rum elide Musa elebiyi
OSM A N H

1434 1435 1437 1439

Eflak, Srbistan ve Bosnada Osmanl-Macar rekabeti. ah Ruhun Anadoluya girmesi. II. Muradm Ham idiliyi yeniden almas; Sigism un dun lm. II. Muradn Bo dan seferi.

1462 1463

II. Mehmed'in Eflak almas (Yaz); Mahmut Pa ann Limniye girmesi (Eyll). Venediklilerle sava; Venediklilerin M oray kont rolleri altna almalar; II. Mehmedin Bosnay al mas; Macaristan kralnn Yayaya girmesi (16 Aralk).

II. Muradn Semendreyi almas; Srbistann ba mszl nn sona ermesi; Bosna K ra ll n m Osmanllar tarafndan haraca balanmas. 1464

Osmanllarn Moray yeniden almas (lkbahar); II. Mehmed'in Yayay kuatmas; Papa 11. Piusun lm (15 Austos); Karamano lu brahimin l m; Karamanda i sava kmas.

1440 1441-42 1443

Belgrad ku atmasnn baarszlkla sonulanmas.

John H unyadinin Bo danda Osmanllar yenmesi. John H unyadi'm n Balkanlar istilas; zladi Sava

1466 1467 1468

II. Mehmedin skender Bey'e kar sefer dzenle mesi; Elbasan Kalesinin inas. II. Mehmedin skender Beye kar seferi; D ulkad irli ehsuvarm Osmanllara snmas.

(25 Aralk); Kuzey Arnavutlukta skender Beyin ayaklanmas. 1444 Osmanl mparatorlu u ile Macaristan arasnda bar (Edirne, 12 Haziran); Srbistann yeniden dirilmesi; Osmanllarla Karamanllar arasnda bar (Yeniehir, A ustos); II. Muradn tahtn o lu II. Mehmede brakmas; Varna Sava (10 Kasm). 1446 1448 1449 1450 1451 II. Muradn 2. kez tahta k. II. Muradn skender Beye kar seferi; Kosova Sava (17-19 Ekim). Eflak seferi; Yerggiinn yeniden alnmas. II. Muradn skender Beye kar 2. Seferi. II. Muradn lm (3 ubat); II. Mehmedin clusu (18 ubat); II. Mehmedin Karamanl seferi (Mays-Haziran); Venedik (10 Eyll) ve Macaristanla (20 Kasm) bar n yeniden salanmas. 1452 1453 1454 Boaza hakim olmak iin Rumeli H isarnn inas (Ocak-A ustos); Bizansllara sava almas. stanbulun ku atlmas (6 Nisan-29 Mays); Peram a alnmas.

skender Beyin lm (17 Ocak). II. Mehmedin Karaman' almas (Yaz); Trkmen a iretlerinin Toros da larndaki direnii.

1469-74 1469 1470 1471

Karamanoular Beyli inin bertaraf edilmesi. Venediklilerin Enez ve Yeni Foay z saldrlar. II. Mehmedin E ribozu almas (11 Temmuz). Akkoyunlu Uzun Hasann Osmanllara kar, Ve nedik, Kbrs Krall , Saint Jean valyeleri ve Alanya Emirli i ittifaknn kurulmas.

1472

Uzun Ha ann Tokat yamalamas; Bir Akkoyunlu-Karamanl ordusunun Karaman istilas;

ehsuvarm Memlkller tarafndan ldrlmesi.

1473 1474 1475

1 476

Otlukbeli Sava (11 Austos). Osmanllarn Bo dana akn etmesi; Arnavutlukda I kodramn kuatlmas. Krm daki Ceneviz smrgelerinin alnmas.
Metyas Corvinin Sabaas almas (15 ubat); II.

Venediklilerle bar (18 Nisan); II. Mehmedin Sr bistan seferi; Osmanl donanmasnn Karadenize inmesi; Karadeniz civarndaki Ceneviz smrgelerinin haraca balanmas. 1477 1478

Mehmedin Moldovya seferi (Yaz) ve Corvint kar dzenledii sefer (K). Beylerbeyi Sleymann nebahty kuatmas; Osmanl aknclarnn Venedik nlerine gelmesi. Uzun Hasann lm (6 Ocak); II. Mehmedin Arnavutlukta kodray kuatmas; Arnavutlukta
Kruya (Akahisar)' nin teslim alnmas (6 Haziran);

1455 1456

Osmanllarn M oldovyay haraca ba lamas (5 Ekim) II. Mehmed'in Srbistana 2. seferi. Osmanllarn Belgrad ku atmasnn baarsz ol mas; Trabzon Rum m paratorlu unun haraca ba lanmas.

Osmanllarn Vriul' ye akm etmesi.

1479

Venediklilerle bar (25 Ocak); Osmanllarn Bo dan ve Macaristana akm etmesi; A napa, Kupa ve
Tamanm fethi.

1457 1458 1459 1460 1461

skender Beyin Albulena zaferi. Mahmut Pa ann Srbistan seferi; II. Mehmed'in Moraya girmesi Semendrenin alnmas (Haziran); Amasrann fet hi; Papa II. Piusun Hal Seferi ilan etmesi. Morann alnmas. Candaroullar Beyli inin ve Trabzon Rum mpa ratorlu umun alnmas. 1481 1480

Mesih Pa ann Rodos kuatmas; Ahmet Pa ann

Otrantoya girmesi.

II. Mehmedin lm (3 Mays); II. Bayezidin tah ta clusu (20 Mays); Bayezidle Cem arasnda Ye niehir Sava (20 Haziran); Otranto'da Osmanl kuvvetlerinin esir dmesi (11 Eyll).

o
1482 Cem ve Karamanl Kasmn Anadoluya girmesi; Cemin Rodoslularla savamas (26 Temmuz); II. Bayezidle Saint-Jean valyeleri arasnda Cemle ilgili olarak anla ma yaplmas (Eyll); Gedik Ah met Pa ann ldrlmesi (Kasm). 1484 1484-91 1495 1496 1497-99 1499 1500 II. Bayezidin M oldavya seferi; K ili ve A kkerm an n Osmanl topraklarna katlmas. Msr Memlkleriyle sava. Cemin lm (25 ubat). Osmanllarn K arada a girmesi; Polonyal Albertin M oldavya y istilas; Polonya-Macar ittifak. Polonya ile sava. Osmanllarn Navarin deniz zaferi (12 Austos); nebahtnn fethi. Macarlarn Osmanllara kar sava amas; randa ah smailin baa gemesi; Karamano ullarmn Toros da larnda isyan etmesi. 1503 1504 1507
1511 1523 brahim Pa ann Veziriazam olmas.

1524 1525 1526

Msrda Ahmet Pa ann isyan(Ocak).

brahim Pa a'nm Msra girmesi (24 M art-l4 Ha

ziran). Moha Meydan Muharebesi (29 Austos); I. Sley mann Budaya girmesi (10 Eyll); Zapolyai Yanosun Macaristan tahtna oturmas (10 Kasm). 1527 1529 Avusturya Kral Ferdinandn Buday a girmesi. I. Sleymann Buday almas (8 Eyll); Zapoly a inin B udada ta giymesi. (14 Eyll); I. Sley

mann Viyanay kuatmas (26 Eyll-16 Ekim).

1531 AvusturyalIlarn Buday ku atm as (Aralk).

1499-1503 Venedik ile sava.

1532

I. Sleymann Avusturya seferi; G n s n alnmas (28 Austos); Andre Doryann K oronu almas (8 Austos).

1533

Avusturya Kral Ferdinand ile bar yaplmas (22 Haziran); Barbaros Hayrettinin Osmanl donan masnn bana gemesi; Barbaros Hayrettinin Tu nusu almas (Austos); Koronun alnmas (12 Ey ll); ranla sava (Austos).

Venedikle bar anlamas (10 Austos). ah smailin Ba dat'a girmesi. ah smailin Dulkadirli Beyliine kar Osmanl topraklar zerinden saldrya gemesi.
Teke d e ah smailin i yanda larnn isyan (Mart);

1534

Tebrizin fethi (13 Temmuz); G ila n Sultannn Osmanl mparatorlulu una ba ll n aklama s; I. Sleymann Ba data girmesi.

Osmanl mparatorlu u'nda i sava. 1512 I. Selimin babasn tahttan feragat etme e zorla mas (24 Nisan); Kuzeydou Anadoluda ayaklan ma; II. Bayezidin lm (26 Mays). 1512-1513 I. Selimin kardelerini yenmesi ve ldrtmesi ve Anadolu'daki ah smail yanda larnn isyanlarn bastrmas. 1514 1515 I. Selim'in aldranda ah smaili yenmesi (23 Austos). Yenierilerin ba kaldrmas (ubat); Kemahn alnmas (19 Mays); Dulkadiro ullar Beyli inin fethi (Haziran). 1516 Diyarbakrn fethi (Nisan); Do u Anadolunun Osmanllara verilmesi. I. Selimin Memlkleri Mercidabkda yenilgiye u ratmas (24 Austos); I. Selimin Halept girmesi. 1517 Ridaniye Sava (22 Ocak); Toman Bayn Kahirede direnii; Mekke erifinin Yavuza itaatini bildirmesi (17 Ocak). 1520 1521 1522 I. Selimin vefat (21 Eyll); Kanuni Sultan Sley mann tahta clusu (30 Eyll). Belgradn Fethi (29 Austos); Suriyede Canberdi Gazalinin isyannn bastrlmas ve idam (ubat). Dulkadiro ullar hanedannn sonu; Rodosun fethi (21 Ocak).

1535 1536 1537

I. Sleymann Tebrize dnmesi (lkbahar); V. Charles (arl)n Tunusa girmesi (21 Temmuz). I. Sleymann stanbula dnmesi (8 Ocak); bra him Paanm idam edilmesi (5 Mart). Venedikliler ile savan balamas; I. Sleymann Arnavutluk'a girmesi; Osmanllarn A pulia seferi (Temmuz); Korfu adasnn kuatlmas (25 A us tos); I. Sleymann stanbula dnmesi (1 Ekim).

1538

I. Sleymann M oldavyaya girmesi (Yaz); Gney

M oldavyann

Osmanl topraklarna katlmas

(4 Ekim); Sleyman Paann Diu nlerine gelmesi

(4 Eyll); Preveze Deniz Zaferi (29 Eyll). 1539 Kastelnovan m fethi (10 Austos).

1540

Venedikliler ile bar (2 Ekim); M alvasia ve Anabolu nun ele geirilmesi; Zapolyainin lm; Avus

turyalIlarn Buday kuatmas.

1541

I. Sleymann Ferdinanda kar stabur (Macaris tan) seferi; I. Sleyman'n Buday a girmesi (2 Ey ll); Macaristann Osmanl topraklarna katlmas; V. arln Cezayire gelmesi (20 Ekim).

1543

Fransa ve Osmanl mttefik donanmalarnn Nisi

almas(20 Austos); I. Sleymann Macaristan'a girmesi; Valpo, Pete, klos,Grann alnmas.

1544 Vi egradm fethi.

1545
S YASET

I. Sleymanla Ferdinand arasnda mtareke (Kapi-

tlasyonlar) verilmesi. 1547 Osmanllarla Habsburgslar, Papa, Venedikliler ve Fransa Krall arasnda bar antlamas yaplmas (1 Austos). 1548 1549 1551 Austos). Grcistanda fetihler; I. Sleymann stanbula dnmesi (12 Aralk). Osmanllarn (Transilvanya) Bo dana girmesi;
Beckerek, Varad , anad ve Lippa 'nn fethi; Turgut

larm Polonya taht iin Henryi desteklemesi; Avusturya kral Don Johnun Tunus'u almas (Ekim). 1573 1574 1577 1578 Venedik ile bar anlamas yaplmas (7 Mart); mparator ile bar n yenilenmesi (3 Ekim). Sinan Paanm Tunus'u fethi (24 Austos); II. Se lim'in lm (12 Aralk) Avusturya imparatoru ile bar n yenilenmesi (1 Ocak). Veziriazam Sokullu Mehmed Paann ldrlme si; ran ile savalarn balamas (lkbahar); Lala Mustafa Paanm ld r zaferi (10 A ustos); Gr cistan, irvan ve Derbentin Osmanl topraklarna katlmas; Fasda A lk a za r (Ksaru 1-Kebir) Sava (4 Austos).
1579 Perslerin kar saldrs.

'

I. Sleymann ran seferi; Vann alnmas (25

Reisin Tripoliyi almas (14 Austos). 1552 Temevarn (Temmuz) ve B an ats k di er ehirle rin alnmas; Hrm z de Osmanllarn Portekizliler karsnda bozguna u ramas; Ruslarn Kazan i gali; Osmanllarn E rlau da yenilmesi (Ekim). 1553 1554 1555 1556 1556-9 1559 ran ile sava; I. Sleymann Karaman Ere lisine girmesi; o lu ehzade Mustafann idam edilmesi. I. Sleymann ran seferi; Nahvan ve Erivann fethi (Yaz); Rusyann A straban igali. Amasya'da ran ile bar n yaplmas (29 Mays). Sleymaniye Camiinin ibadete almas (16 A ustos). Macaristanda AvusturyalIlara kar savan devam etmesi. I. Sleymann o ullar Selim ve Bayezid arasnda taht kavgas (Mays); Bayezidin rana s nmas (Kasm).
1560 spanyollarn Cerbey t girmesi; Kaptan- Derya Pi1587 15 8 3

1582

Osmanllarn Kur Nehri civarnda bozguna u ra mas.

Betepe'de zdemiro lu Osman Pa am n zaferi

(6 Haziran).

1585

zdemiro lu Osman Pa ann Tebrizi almas (Ey ll).

Byk Abbas'm randa ahl n ilan etmesi.

1588 1589 1590 1591-92 1593

Osmanllarn Karaba fethi. stanbulda Yenieri isyan (3 Nisan). ranla bar yaplmas (21 Mart); mparatorla bar n yenilenmesi (29 Kasm). Yenieri isyan ve ynetimde yaplan de i iklikler. stanbulda sipahilerin isyan (27 Ocak); Sinan Pa anm bavezir olmas; Sisakta Osmanllarn zaferi (20 Haziran); Avusturya ile sava (Sonbahar); Sinan Pa ann Macaristan'a girmesi; Veszpremin alnmas (13 Ekim).

yale Paanm Cerbeyi almas (31 Temmuz). 1561 1562 1565 1566 ehzade Bayezidin idam edilmesi (25 Eyll); Ko
zaklarn A zo v a saldrmas.

mparator Ferdinand ile bar yaplmas (1 Tem muz). Maltann ku atlmas (20 Mays-11 Eyll). Zigetvar Ku atmas (5 A ustos-7 Eyll); Zigetvar nlerinde I. Sleymann lm (6 Eyll); II. Selim in tahta clusu (24 Eyll); S a k zn alnmas 1594

Sinan Pa ann R aab almas; Eflak Voyvodas M ih a ila isyan Habsburgs, Eflak, Bo dan ve Erdel Beylii arasnda

1595

Osmanl kar t ittifak kurulmas (Ocak); III. Muradn lm (16 Ocak); III. Mehmedin tahta k mas (27 Ocak); Sinan Paanm Eflaka girmesi(A ustos); Sinan Paann inzivaya ekilmesi (Ekim); AvusturyalIlarn Stuhlmeissenburg ve Viegrada girmesi (8 Eyll); E flak Beyi M ichael'm Dobrudjayz. girmesi.

1567 1568 1569

Yemend e Zeydiyye ve M ukattar isyan.

Avusturya mparatoru ile bar (17 ubat). Osmanllarn Ruslara kar yapt sefer; Don-Volga kanal projesi ve A strahanm ku atlmas (Ey ll).

1570 1571

ar ile bar gr meleri; Ulu Alinin Tunusu al mas (Ocak); Kbrs seferi; Lefkoa Ku atmas. Osmanllara kar kutsal ittifakn kurulmas (20 Mays); Osmanllarn Magosa y fethi (1 A ustos);
nebabt Sava (7 Ekim).

1596

III. Mehmedin Macaristan seferi; E rlaunun aln mas (23 Eyll); Mezkeresztes Sava (26 Ekim); Anadoluda Celali Ayaklanmalar.

1598

AvusturyalIlarn Raab1 (29 Mart) ve Veszpremi al mas, B uday ku atmas; Eflak Beyi M ib a ilm z

1572

Devlet Girayn Moskova'y istila etmesi; OsmanlO S M A N II g j g j S YASET

m ite saldrs. 1599 Avusturya ile bar gr meleri; K arayazm n Urfa ku atmas(Temmuz); E flak Bey'i M icbaelin Bodan'a girmesi. 1600 Osm anllarn Kanijey i fethi (Eyll).
Eflak Beyi M ih a ilin lm (19 A ustos); Ar idk

Ekim) 1621 Lehistan seferi (29 Nisan), Hotin ku atmas, bar

(6 Ekim): Kazaklar akndan alkonacak, H otin tes

lim olunacak. 1622 Sultan Osman stanbulda (25 Ocak), yenieri ayaklanmas (18 Mays), Sultan Osmann tahttan indirilmesi ve I. Mustafann ikinci kez tahta otur mas (19 Mays), Davut Paa sadrazam, Osmann katli (20 Mays), Sipahilerin kan davas. 1623 Anadoluda paalar isyan (Mart), Kazaklarn boz guna u ratlmas (1 Ekim), Abaza Mehmed Paa syan (17 Kasm), I. Mustafann tahttan indiril mesi ve IV. Muradn clusu (10 Eyll). 1624 Badad ve Irak ah Abbasn istils (Ocak), Sad razam Kemanke Ali Paann idam (3 Nisan), K rm da Mehmed ve ahin Girayn isyan (MaysTemmuz), Kazaklarn Boaziinde Yeniky ya malamalar (20 Temmuz), Abaza Mehmed Paa'nn yenilgisi (3 Eyll), Cennet o lu isyannn bastrlmas (Aralk). 1625 Hfz Ahmed Pa ann Badad seferi (Mays-Temmuz), Karadanizde Kazaklarn yenilgisi (Ekim), Ahmed Paann azli, Halil Paa sadrazam (1 Ara lk), Abazann ikinci isyan

1601

Ferdinandn Katije nlerinde yenilmesi (18 Ka sm).

1602

Ar idk Matyasn Buday ku atmas (Sonbahar). Sipahilerin ayaklanmas (Ocak); ah Abbasn Tebrizi almas (21 Ekim); III. Mehmedin lm (22 Aralk); I. Ahm etin tahta gemesi (23 Aralk).

1603

1604 1605 1606 1607

ah Abbasn Erivan, irvan ve Kars fethi; Ar i dk Matyasn Buday kuatmas. Osmanllarn Bocskaiy i Macar Kral ilan etmeleri; Osm anllarn G ran almas.
Zitva-Torokda Osmanllarla AvusturyalIlar arasn

da bar anla mas yaplmas Vezirazam Kuyucu Mehmed Paann Anadoluda Cellleri ortadan kaldrmak iin seferi; s Canbulat-o lu Ali Paa ve Man-o lu Fahrddinin yenil gisi (23 Ekim). 1608 1609 Cell Kalender-o lunun yenilgisi (5 Austos). Sultanahmed Camii temelinin atlmas. rana sefer, Tebriz yaknnda Ac-ay Sava (11 Kasm). 1611 1612 Kuyucu Murad Pa ann lm (5 Austos). ran ile bar andla mas (20 Kasm): Snrlarda statkonun saklanmas, Ashaba kfr edilmeye cek, Ruslara kar ibirli i. 1613 1614 ki yasa. Erdelde Bathory Gabor prens: Osmanl egemenli inin iadesi (1 Temmuz), donanmann Maltaya akn (8 Temmuz), Kazaklarn Sinop baskn (A ustos), Vezirazam Nashun idm, Kara Meh med Paa sadrazam, rana sefer. 1629 1630 1631 1632 1628 1627

1610

1626

_ah Abbas Badad nnde (29 Mart), ordu Badad nnden ekilir (3 Temmuz), Halil Paa sadrazam (1 Aralk), Anadoluda Abaza Mehmed isyan sr yor. Erzurumda slenen Abazann neticesiz ku atl mas (15 Ekim-25 Kasm). Hsrev Paa sadrazam (6 Nisan), Krm da Meh med Giray Han ve ahin Giraym azli, Canibek Giray Han (31 Mays), Hsrevin Erzurum ku at mas (5 Eyll-22 Eyll), Abazann teslim olmas (22 Eyll). Hsrevin Badad seferi (10 Haziran-14 Kasm), rann ngilizlere ilk kapitlasyonu (Temmuz). randa emhal zaferi (14 Temmuz), Ba dad so nusuz ku atma (5 Ekim-14 Kasm). Hsrevin azli, Hfz Ahmed sadrazam (25 Ekim). Hfz Ahmedin Saraya saldran yenieri zorba lar tarafndan katli (10 ubat), Zorbalarn saraya baskn (12 Mart), IV. Muradn devlet ilerini eli ne almas (8 Haziran), Balkesirde s lyas Paann idm (Austos).

1616

skender Pa ann Bo danda ba arl seferi (17 N i san), Erivan ku atmas (11 Eyll), Halil Paa sadrazam.

1617

Sultanahmed Camii'nin al , Osmanl-Leh bar (27 Eyll), I. Ahmedin lm (22 Kasm), kardei I. Mustafa sultan (22 Kasm), Zaporg Kazak larnn aknlar.

1618

I. Mustafann tahttan indirilmesi ve II. Osmann clsu (26 ubat), Servda Osmanl bozgunu (10 Eyll), Osmanl-Safevi bar (26 Eyll): snrlar ayn, ran ylda 100 yk ipek verecek 1633

Byk stanbul yangn (2 Eyll), kahvehanelerin kapatlmas, ttn yasa (16 Eyll), Vana sald ran ranl kuvvetlerin pskrtlmesi (15 Ekim),

1620

skender Paann Lehistanda zaferleri (20 Eyll, 7

o
sadrazam Mehmed Paann ran seferi (15 Ekim), eyhlislm Ah-zdenin idam (7 Kasm). 1634 Padiahn Lehistan seferi iin Edirnede ikmeti (15 Nisan-27 Temmuz), iki yasa (5 Austos), Abaza Mehmed Pa ann idm (23/24 Austos), Lehistanla bar (Eyll). 1635 IV. Murad'n rana Revan seferi (10 Mart-27 Ara lk), Revan (Erivan) ku atmas (26 Temmuz), Revann teslim olmas (8 A ustos), IV. Murad Teb rize giriyor (1 1 Eyll). 1636 1637 Revann ranllara teslim olmas (1 Nisan), Erdelde Szalonta bozgunu (3 Ekim). Do u seferi (17 ubat 1637-12 Haziran 1639), Azak Kalesinin Kazaklar eline dmesi (5 Tem muz). 1638 IV. Murad Badad seferine kar (8 Mays), yolda Sakarya eyhinin idam (22 Haziran), Badad ku atmas (15 Kasm-24 Aralk), Bagdadm teslim alnmas (24 Aralk). 1639 1640 ran'la Kasr- irin Andlamas (17 Mays). IV. Murad'n lm (8/9 ubat), I. brahim'in tah ta k (9 ubat), Byk stanbul yangn (30/31 Austos). 1641 1644 Vezirazam Kemanke Kara Mustafann idam (31 Ocak). Sultan-zde (Mihrimah sultann torunu Aye Ha runun o lu) Mehmet Paa sadrazam (31 Ocak), eyhlislm Yahyann lm (26-27 ubat). 1645 Girit Seferi (19 Nisan), Byk stanbul yangn (26/27 Haziran); Hanyann teslim alnmas (19 Austos). 1646 Venedikliler Bozca-Aday igal eder (7 Nisan), Gazi Deli Hseyin Paanin Resmo (Rethymnon) ku atmas ve fethi (6 Ekim-20 Ekim). 1647 1648 Kandiye kalesi ablukas (7 Temmuz). Kandiye ku atmas (26 Mart), s Varvar Ali Paanm idam (20 Mays), Venedik donanmas a nakkale Boazn abluka altna alr (24 Mays), Sultan brahim'in tahttan indirilmesi, IV. Meh m edin clusu (8 A ustos), brahim 'in idam (18 A ustos), Sultan brahim'in kann isteyen sipahi lerin Sultanahmet olay, yenieri oca zorba aala r diktas (28 Ekim), Cinci H ocann idam (29 Ekim), Cell Kara Haydar'n idm (12 Kasm). 1649 Lbnan Maronleri zerinde Fransz himayasi (28 Nisan), Yenieri aas Kara Murad sadrazam (21 Mays), sipah zorbalarndan Grc N eb isyan (7 Temmuz), Kandiye ku atmasnn iddetlendirilOSM ANU I

mesi (29/30 A ustos). 1650 Venedik donanmas tekrar anakkale Boaz nnde (15 Mart), Giride erzak ve mhimmat gnderilmesi gleiyor. 1651 Egede Osmanl donanmasn n Nak a (Naxos) boz gunu (13 Haziran), Esnaf ayaklanmas (21 A us tos), Ksem Sultann katli (2/3 Eyll), Yenieri a alar diktasnn sonu (3 Eyll). 1652 1653 1654 Tarhoncu Ahmed Paa sadrazam (20 Haziran). Ahmed Pa ann idm (21 Mart). anakkale Boaz aklarnda Venedik donanmas na kar zafer (16 Mays), Ukrayna Kazak Hetman Bodan Hmelnitskynin Osmanl-Krm hima yesini brakp Rus arnn himayesi altna girme si. 1655 1656 Ermeni Sleyman Paa sadrazam (19 Austos). Deli Hseyin Paa sadrazam (28 ubat), Yenierisipah isyan (Vaka-i Vakvakiye) (4 Mart), Vene diklilerin Osmanl donanmasn yoketmesi ve Ak deniz yolunun kesilmesi (26 Haziran), Bozcaaday Venedik igali, Kprl Mehmed Paa geni yet kilerle sadrazamla getirilir (15 Eyll), sipah zor balarn katlim. 1657 Venedik donanmasna kar zafer (10 Temmuz), Bozcaadann geri alnmas (31 A ustos), Ktib elebinin lm (24 Eyll), Limninin geri aln mas (15 Kasm), Kprlnn Erdel (Transilvanya) seferi (23 Haziran), Rakoczynin kamas (1 Ey ll). 1658 Anadolu valilerinin Abaza Haan nderli inde is yan (13 Kasm), Girid serdar Deli Hseyin Pa ann idm (29 Aralk). 1659 Anadolu valilerinin idm (16/17 ubat), Krm Han Mehmed Giraym Ruslara kar Konotop za feri (12 Temmuz), Eflak Voyvodas Mihneann bozguna u ratlmas (12 Kasm). 1660 AvusturyalIlarla i birli inde bulunan Rakoczy'ye kar zafer, Erdelde Osmanl egemenli inin yeni den yerlemesi (23 Mays), Byk stanbul yang n (24 Temmuz), Varatn fethi (27 Austos). 16 6 1 1662 1663 Kprl Mehmed Pa ann lm (29/30 Ekim), Kprl Fazl Ahmed sadrazam (30 Ekim). Kemeny Yanoa kar zafer ve Erdel sorunu z me kavu ur (23 Ocak) Avusturyaya kar harp iln (12 Nisan), Uyvar kuatmas (17/18 A ustos), kalenin teslim alnma s (24 Eyll), Novigradn fethi (3/4 Kasm). 1664
S YASET

AvusturyalIlarn Sigetvar ku atmas (25 Ocak), Ye-

ni camiin halka almas (8 ubat), Fazl Ahmed Yeni-Kaleyi alr (30 Haziran), Saint-Gotthard Meydan Sava (1 A ustos), Vasvar Bar (10 Austos). 15 1666-1669 Topkap Saray yangn (24 Temmuz). Fazl Ahmedin Girid seferi (15 Mays), Serdar Hanyada (3 Kasm 1666), Kandiye ku atmas (18 Austos), Kandiyann teslim olmas (27 Eyll 1669), Girid adasn Osmanlya brakan OsmanlVenedik bar (5 Eyll 1669). 1672 Lehistana kar harp iln (4 Haziran), Kamenie kuatmas (18 A ustos) ve teslim olmas (27 A us tos), Buca Bar andla mas (18 Ekim): Podolyada Osmanl egemenli i, Zaporog Kazaklar (Ukray na) Osmanl-Krm himayesinde, Leh kral haraca balanm . 1673 1674 Jan Sobieskinin H otin zaferi (10 Kasm). IV. Mehmedin Ukrayna seferi (16 Haziran), Kazak Hetman Doroszenkoyi Ruslara kar himaye, K rm Han Selim Giray ve Doroszenko Osmanl or dusunda, Ruslar ehrin nnden ekilir (14 Ey ll). 1675 1676 Lehlilerin ilbay (Lemberg) nnde baars (24 Austos). Fazl Ahmed Paann lm (2/3 Kasm), Merzifonlu Kara Mustafa sadrazam (4/5 Kasm), eytan brahimle Sobiesky arasnda sava, Zurawna bar (27 Ekim): Podalya ve Ukraynada Osmanl ege menli i. 1677 Hetman Doroszenkonun Ruslarla birle mesi, Pa diah Jorj Hm elnitskyyi Hetman tayin eder, Rus yaya harp iln, Osmanl kuvvetlerinin Ukray nadan ekilii. 1678 Ukrayna-Rusyaya kar sefer iln, Kara Mustafa Pa ann ve Krm Hannn ehrin Kalesi ku atmas (19 Temmuz) ve fethi (21 Austos). 1690 1689 1688 1687 1685 1686 1684 1684

yenilgisi ve ricat (12 Eyll). Osmanlya kar Avusturya, Venedik, Lehistan arasnda Papa takdisiyle Kutsal ttifak, Budin Va lisi brahimin idm (14 Eyll), Ordunun Bud inde toplanmas (22 Eyll), Ci erdelen (Parkany) zaferi (7 Ekim), Estorgonun dmesi (1 Kasm), Kara Mustafann idm (15 Aralk). Avusturya ordular Budin nnde (15 Temmuz), Venedikin harp iln (15 Temmuz), Kral Sobieskynin Kamenie nnde bozgunu (26 Eyll), Prevezenin d (28 Eyll). Lehlilere kar Bojan zaferi (10 Ekim). Venedik Navarini alr (15 Haziran), AvusturyalI lar Budini (2 Eyll), ve tm Macaristan igal ederler. Mohata Osmanl bozgunu (12 A ustos), Sobieskynin Kamenie nnden geri atlmas (3 Ey ll), seferdeki Osmanl ordusunun isyan ve stan bul zerine yrmesi (5 Eyll), Atinann Venediklilerce igali (25 Eyll), Sultan IV. Mehmedin tahttan indirilmesi, II. Sleymann clsu (8 Ka sm), E ri kalesinin d (14 Ocak). Krm ordusunun Sobieskyye kar Kamenie nnde zaferi (14 Austos), Macaristan, Erdel ve Bosnada kalelerin Avusturya ordusu tarafndan i gali, Belgradn d (8 Eyll). Krm Han Selim Girayn Urkap nnden Rus ordusunu ricata zorlamas (30 Mays), tm mslmanlarn savaa arlmas (nefr-i m ilm) (6 H a ziran), Pdih Sofyada (25 Haziran), Fethlislm ve Orsova kalelerinin geri alnmas (Temmuz), Ma caristanda Batucina bozgunu (30 A ustos), Ni bozgunu (24 Eyll), Kprl Fazl-Mustafa Paa sadrazam (25 Ekim). Kaanik kahraman Selim Girayn Edirnede Padi ah tarafndan karlanmas (23 ubat), Kanijenin d (11 Temmuz), Fazl Mustafa Paann AvusturyalIlara kar seferi (13 Temmuz), Thkly'nin Erdel Voyvodal na getirilm esi (21 A ustos), Belgradm geri alnmas (8 Ekim). 1691 Msr ars yangn (1/2 Ocak), Avlonyann geri alnmas, II. Sleymann lm ve II. Ahmed'in clsu (22 Haziran), Salankamen Meydan Sava, Fazl Mustafann ehid dmesi (19 Austos). 1692 1693 Varatm d (12 Haziran), Venedik Hanyay ku atr (18 Temmuz). Byk stanbul yangn (5 Eyll), Belgradn ku atmadan kurtarlmas (12 Eyll).
S YASET

1680 1681

z Nehri a znda kale inas. Rusya ile Radzin bar andla mas (11 ubat), Fransz donanmasnn Sakza saldrs (24 Tem muz).

1682

Emeric Thkly (Tkeli Imre)'nin Osmanl himayesinde Orta Macar kral tayin edilmesi (9 Ocak), Budin Beylerbeyi brahim Paanin Orta-Macarda Kaschau (Kaa) kalesini fethi (15 Austos), Avus turyaya harp iln (12 Ekim)

1683

IV. Mehmed Belgradda, Merzifonlu Kara Musta fann Viyana zerine yrmesi (27 Haziran), Viyana ku atmas (14 Temmuz-31 Austos), Osmanl
O SM A N LI I f f J

1694

Varatn Avusturyallarca ku atlmas (12 Eyll), Sakz adasnn Venediklilere teslim olmas (21 Ey ll). 1717 1718

Austos), Naimnn lm (Eyll), Temevarm d (20 Ekim). Belgradm d (18 Austos). Nev ehirli brahim sadrazam (9 Mays), byk s tanbul yangn (16/17 Temmuz), Avusturya ile Pasarofca Bar Andlamas (21 Temmuz). 1719 1723 Byk stanbul depremi (25 Mays), byk stan bul yangn (21/22 Temmuz). ran Safevlerinin sonu, Do u seferi, Grcistanda fetihler (Temmuz), Ruslarn Kafkasyada ilerleme leri, Kerman ahn Osmanl tarafndan igali (15 Ekim). 1724 Hoy Kalesinin fethi (6 Mays), Osmanl Devleti ve Rusya arasnda rann taksimi anlamas (13-24 Haziran), Hemedan Fethi (31 A ustos), Revan Fethi (3 Ekim). 1725 1726 Tebriz fethi (3 Austos), Gence fethi (4 Eyll), Luristan'n ilhak (6 Eyll) E ref ahn Hilfet iddiasyla randaki Osmanl fetihlerinin geri verilmesi iste i, Pdihn Hil fet blnmez cevab (12 Mart), matbaann kabul ne karar.
1727 1729 1730

1695

II. Ahmedin lm, II. -Mustafann clusu (6 ubat), Venedik donanmasna kar Koyun-adalarnda Mezemorta Hseyin Pa a'nn deniz zaferi ve Sakzn geri alnmas (18 ubat), Pdiahn Avusturya seferi (30 Haziran), Lppa (Lipva) fethi (2 Eyll), donanmann Midilli aklarnda Zeytin-Burnu zaferi (18 Eyll), Pdihn Lugo zaferi (22 Eyll), Rus ar Petro'nun Azak nnden ricat (13 Ekim).

1696
1697

Azak kalesinin d (6 A ustos), Padiahn Ola zaferi (27 Austos). Zenta meydan savanda bozgun (11 Eyll), Amcazde Hseyin Paa sadrazam (18 Eyll). Karlofa'da bar gr melerine balanmas (20 Ekim). Avusturya, Venedik ve Lehistanla Karlofa Bar Andlamas (26 Ocak): Macaristan ve Erdel-Avusturyaya, Banat Osmanlya, Mora ve Dalmaya, Aya Mavra adas Venedike, Kamenie, Ukrayna ve Podolya Lehistana braklm, Sultana ve Hana verilen pekelerden vaz geilmitir, Thkly z m itte verilen bir iftli e ekilir.

1698
1699

ranla Hemedan bar (4 Ekim), brahim Mte ferrika matbaasnn almas Byk stanbul yangn ran'da Ndir ahn ortaya kmas, Nevahendi geri almas (2 Temmuz), III. Ahmedin ark seferi (3 Austos), Patrona Halil isyan (28 Eyll), III. Ahmedin saltanattan ekilmesi, I. Mahmudun clsu (1/2 Ekim), Patrona Halil isyannn bast rlmas (15 Ekim), ir N edm in lm (Aralk).

1700 1701 1702 1703

Rusya ile stanbul Bar Andlamas (14 Temmuz), Bedesten yangn (3/4 Aralk). eyhlislm Feyzullah efendinin ar nfuzu, Amca-zdenin istifs (4 Eyll). Rami Mehmed Paa sadrazam (24 Ocak), Or d unun isyan (Edime vakas), II. Mustafann tahttan indirilmesi, III. Ahmedin clusu (22 A ustos)

1731

stanbuldaki kalabalk Arnavutlarn kard kar gaa (28 Ocak), randa Kerman ahn geri alnma s (30 Temmuz), Topal Osman Paa sadrazam (10 Eyll), ran'da fetihler: Urmiye (11 Ekim), Tebriz (4 Aralk).

1709

Poltavada ara yenilen (3 Temmuz) sve Kral arln Osmanllara s nmas, Baltac Mehmed Paa sadrazam (18 Austos)

1711 1712 1713

ar Petro ile Pruth Sava (19-21 Temmuz), Bar ko ullarnn imzas (21 Temmuz). Rusya ile bar andla mas (16 Nisan). Rus-Osmanl bar nn kesinle mesi (24 Haziran), Benderde kalan sve kral Demir-Ba arln memleketine gnderilmesi (19 Eyll).

1732 1733 1735

1736

Osmanl-Safev bar (10 Ocak), Hekim-o lu Ali Paa sadrazam (12 Mart) Ndir ah Badad nlerinde, Topal Osman Pa ann Badad zaferi (19 Temmuz). Ali Pa ann azli (12 Temmuz). Rusya'ya harp iln (16 Haziran), Osmanl-ran ba r (17 Ekim), Rus ordusunun Krm a girip Bahesaray yakmas, Krm Han Feth Girayn Ruslara kar zaferi (12 Ekim).

1714 1715

Venedike kar sava iln (8 Aralk). Venedik eline geen Ege adalarnn fethi (Haziran), Morada harekt (Austos), G iritte Suda Kalesinin fethi. 1737

Hekim-o lu Ali Pa ann Rusya mttefiki Avus turya ordusunu Banyalukada yenilgiye u ratmas (4 Austos).

1716

Avuturyaya kar sefer almas (24 Nisan), Varadin bozgunu, Silhdr Ali Pa ann ehdeti (5
O SM A N LI S1YASF

1738

Osmanllarn Avusturya ordusuna kar Orsova za feri (15 A ustos), Safa Giraym Rus generali Mnichi yenilgiye u ratmas (8 Austos). 1772 1773

savunmas (2 A ustos), Yerky zaferi (12 Eyll), Dumbowitzann d (30 Ekim). Bkre bar toplants (9 Kasm). Msrda Cin Ali Bey isyan (1 Mays), Silistre zafe ri (29 Haziran), Bulgaristan Rus istils, Varnada Ruslarn pskrtlmesi (20 Ekim). 1774 III. Mustafann lm, I. Abdlhamidin clsu (21 Ocak), Kk-Kaynarcada Rusya ile bar im zalanmas (21 Temmuz): Krm Hanl nn ba mszl tannyor, ancak Hanlk Halfe-Sultan ile din ba larn koruyacak. Kuzey Karadenizde Ker, Yenikale, Azak Rusyaya braklyor, Rus yaya kapitlasyon ayrcalklar aynen tannacak, Hristiyan kiliseleri korunacak.
1775

1739

Osmanl Hisarck (Krozka) Boaz zaferi (22 Temmuz), Belgradn geri alnmas (1 Eyll), Rus ge nerali Mnich'in H otini teslim almas, Bendere saldrs (Austos), Osmanl-Rus bar (7/18 Eyll), Avusturya ve Rusya ile Belgrad bar (18 Ey ll): Belgrad ve Kuzey Srbistann geri verilmesi, Azak blgesi tarafsz blge, Karadeniz'de Rus do nanmas olmayacak, Tatarlar Rus topraklarna gir meyecek, H otin geri verilecek.

1742 1743 1744 1745 1746 1750 1752 1754

Hekim-o lu Ali tekrar sadrazam (21 Nisan). Ndir ahn saldrs (29 Mays), Musulu ku at mas (27 Eyll). Kars ku atmas (9 Ekim). Ndir ahn Kgverd zaferi (23 A ustos), byk stanbul yangm (27/28 Aralk). Osmanl-ran bar (4 Eyll). Byk stanbul yangn (3/4 ubat). stanbul ve Trakyada deprem (29/30 Temmuz), ard-depremler. stanbul depremi (2/3 Eyll), Uzun-ar yangn (21/22 Ekim), I. Mahmudun lm, III. Os man'n clsu (13 Aralk). 1783
1782

ranla sava (2 Mays), Musul tarafnda baarl ha rekt. Rusya ile Krm zerinde Aynal Kavak Tenkhnamesi (21 Mart): Krmda Osmanl ve Rus rekabe ti sonucu anari, Rus yanls ahin Giray Han. Byk stanbul yangn, Halil Hmid Paa sadra zam (31 Aralk), reformlar. Krmn Rus egemenlii altna dmesi ve Hanl n ortadan kalkmas (9 Temmuz), Rus asillerinin lC nm topraklarn yamalamas, Kuzey Karadeniz lkelerinin Rusyaya ilhak.

1779

1755

stanbul H alicinin donmas, Hekimo lu Ali Paa 3. kez sadrazam (15 ubat), Byk stanbul yang n (27/28 Eyll), Nur-i Osmniyye Camiinin a l (5 Aralk).

1787

Rusyaya harp iln, II. Katerina Krm da, RusyaAvusturya arasnda Osmanl lkesinin bl lme si grmeleri: Rus himayesinde Bizansn canlan drlmas, Dalmaya Avusturyaya verilecek.

1756 1757

Byk stanbul yangn. Ragb Paa sadrazam (11 Ocak), III. Osmann l m (29/30 Ekim), III. Mustafann clsu (30 Ekim).

1788

Avusturyann Osmanlya kar harp iln (9 u bat), svein Rusyaya harp iln, ebete Avustur yalIlara kar Osmanl baars (21 Eyll), z Kalesinin Ruslarca zapt (17 Aralk).

1760 1761 1763 1764 1765 1766 1768 1769

Lleli Camii temelinin atlmas (10 Nisan). ehzde Selimin do umu (24 Aralk). Koca Ragb Pa a'nn lm (7/8 Nisan). Lleli Camiinin al (9 Nart). Muhsin-zde Mehmed sadrazam (28 Mart). Byk stanbul depremi (22 Mays). Lehistan iin Rusyaya harp iln (8 Ekim). Krm Girayn Rusya'ya akm (31 Ocak), Rusya seferi (27 Mart), Hotin zaferi (1 Mays ve 12 A us tos), H otinin Ruslar tarafndan igali (21 Eyll).

1789

I. Abdlhamidin lm (6/7 Nisan), III. Selimin clsu (7 Nisan), Osmanl-sve ittifak (11 Tem muz), Fok an bozgunu (1 A ustos), Buza bozgunu, Potemkin Akkermanda (22 Eyll), AvusturyalIlar Belgradda (8 Ekim), Fransada Byk Devrim, Uluslararas dengede deime.

1790

Osmanl-Prusya ittifak (31 Ocak), Yerkyde Osmanl zaferi (8 Haziran), Kilia'nin Ruslarca i gali (30 Ekim), smail kalesinin d (22 Ara lk).

1770

Rus donanmas Akdenizde, Morada isyan ve bastrlmas (9 Nisan), Rus donanmasnn eme nnde Osmanl donanmasnTyakmas (6/7 Tem muz), Kartal bozgunu (1 A ustos).

1791

Macinin d (10 Temmuz), Avusturya ile Zi tovi bar andlamas (4 Austos): Belgrad geri al nyor, Orsova braklyor.

1792

Rusya ile Ya Andlamas (9 Ocak): Krm, Taman yarmadas, z, Turfaya kadar Karadeniz kylar

1771

Rus ordusunun K rm istils (24 Haziran), z

O SM A N L I J g j S YASF

Rusyaya braklyor, Byk stanbul yangn (13 Eyll).

1793

Ruslarla savan yeniden alevlenmesi (Kasm). 1810 1812 Cihd-Ekber iln (25 Haziran), Ruscukun d (27 Eyll) Rusya ile Bkre andla mas (28 Mays), Mehmed Ali Paann Sudlerden Medineyi geri almas (2 Aralk). 1813 Mekkenin geri alnmas, Vahhablerin Hicazdan karlmas (23 Ocak), Srp isyannn bastrlmas, Kara Yorgi Avusturyaya kaar (3 Ekim). 1815 Eyletlerde ynn temizlenmesine ba lanmas, Sultann merkez otoritesin yeniden kurulmas. 1820-1822 Tepedelenli Ali Pa aya kar harekt. 1821 Bo danda psilanti Rum ayaklanmas ve ar a rmas (6 Mart), Morada Yunan isyan (12 ubat), stanbulda Patrikin idm (22 Nisan). 1822 Tepedelenlinin katli (24 Ocak), Yunan ba msz lk iln (13 Ocak), Sakz isyan ve bastrlmas (23 M art-18 Nisan). 1823 1824 Osmanl-ran Bar (28 Temmuz). Msrdan brahim Pa ann Mora isyanm bastr maya a rlmas (1 Nisan), Mehmed Re it Pa ann seraskerlii ve Moraya hareketi (13 Kasm). 1825 1826 1827 Mora isyannn bastrlmas (24 ubat). Missolonghinin zapt (22/23 Nisan), Hocapaa yangn (2 Austos). Atinann zapt (5 Haziran), Rusya ile Akkerman Andlamas (7 Ekim), Avrupa m ttefik donanma snn Navarin'de Osmanl donanmasn yakmalar (20 Ekim), ilk buharl gemi. 1828 1829 Rusya ile sava (26 Nisan). Kyafet nizm (3 Mart), Yunan Devleti (15 Austos), Rusya ile Edirne Andlamas (14 Eyll): Tuna az, Anadoluda Anapa, Poti, Ahska, Ahlkelek kaleleri Rusyaya braklyor, Grcistanda Rus egemenlii tannyor, a r harp tazminat, Rusya Memleketeyni (Eflak-Budan) boaltacak

Asker reform: Nizm-i Cedd (24 ubat). Byk stanbul yangn (7/8 Temmuz). Vidin'de Pazvand-olu isyan, Rumeli'de Da l ekiyas, Necdde Vahhab isyan. Napolyon Bonapart Msrda (2 Temmuz), Napolyonun Msrllara Beyannmesi (2 Temmuz), Rah maniye Sava (13 Temmuz), Ehramlar Sava (21 Temmuz), Abukirde Nelson Fransz donanmasn yok eder (1 A ustos), Fransaya harp iln (2 Ey ll).

1795 1797 1798

1799

Galip Dede'nin lm (3 Ocak), Osmanl-ngiliz savunma anla mas (5 Ocak), Napolyonun Akka nnde yenilgisi (18 Mart), Abu-khur (Abukir) za feri (25 Temmuz), Msrdan ayrlmas (22 A us tos), ngilizlere Karadeniz'de ticaret serbestlii ta nnmas (30 Ekim).

1800 1801 1802 1803 1805

Cezir-i Seba Cum huriyetinin Osmanl himayesi altna konmas (21 Mart) Franszlarn Msr bo altmas anla mas (27 H a ziran). Osmanl-Fransz bar andla mas (25 Haziran). Vahhabler (Suudler) Hicazda (Nisan-Mays). Mehmed Ali Paann Msr valili ine tayini (8 Temmuz), Osmanl-Rus ititfak (24 Eyll). Nizm-i Cedd ordusu skdarda (2 Haziran), Srp isyan: Belgradn d (13 Aralk), Rus yaya harp iln (22 Aralk).

1806

1807

ngiliz Donanmas stanbul nlerinde (20 ubat); Vahhablerin tm Hicaz ele geirmeleri, skenderiyyenin ngilizlere teslim olmas (20 Mart), N izam-i Cedde kar Kabak isyan (25 Mays), III. Selimin tahttan indirilmesi (29 Mays), IV. Mus tafann clsu (29 Mays), Osmanl-Rus ate-kesi (25 A ustos), ngilizler skenderiyeyi bo altr (14 Eyll).

1830

Yunan bamsz devletini Osmanl Pdih tanr (24 Nisan), Osmanl-Amerikan Ticaret ve Seyrse fer anlamas (7 Mays), Padi ahn Rumeli gezisi, Fransann Cezyiri igali (5 Temmuz), Srbis tann zerkli i (29 A ustos)

1808

Alemdar Mustafa Paa stanbulda, Saray baskn, III. Selim'in ehadeti, IV. Mustafann tahttan in dirilmesi (28 Temmuz), II. M ahmdun tahta k mas (28 Temmuz), Alemdar sadrazam, Sened-i t tifak (29 Eyll), Sekban-i Cedd (14 Ekim), Yeni eri isyan, Alemdarn ehadeti (15 Ekim), IV. Mustafann katli (15/16 Kasm), Sekban-Yenieri sava, Byk stanbul yangn (16 Kasm), stan bulda anari, basknlar (17 Kasm), Osman-ngiliz bar (5 Aralk). 1833 1831 1832

Takvm-i Vekyiin kmas (1 Kasm). Sisamn zerkli i (10 Aralk), Msrda Mehmed Alinin isyan, Konya Sava (21 Aralk), Msr or dusu Ktahya'da (2 ubat), Rus filosu Boaz iinde (20 ubat) Osmanl-Rus savunma anlamas: Hnkr skelesi (26 Haziran/8 Temmuz), Boazlarn Rusya lehine

1809

Osmanl-ngiliz gizli savunma anlamas (5 Ocak),

yabanc gemilere kapanmas, Avusturya-Rusya arasnda Do u sorunu zerinde anla ma (6/18 Ey ll). 183 4 1838 ngilizlere Frat zerinde Seyrsefer msaadesi (29 Aralk). Baveklet ihds, ilk bavekil Mehmed Emin Ra uf Paa (30 Mart), Osmanl-ngiliz ticareti zerin de Balta Liman Anlamas (16 A ustos). 1839 Msr ordusunun Nezib zaferi (24 Haziran), II. M ahmudun lm, Abdlmecidin clsu (1 Temmuz), Koca Hsrev Paa sadrazam (2 Tem muz), Hin Ahmed Pa ann donanmay Msra karmas (3 Temmuz), Glhane H att-i Hmy nu ile Tanzimat devri ald (3 Kasm), Hristiyan ve Mslman halk arasnda heyecan ve beklentiler, Byk Devletlerin Babliye ortak notas. 1840 Msr sorununu zmek iin byk devletler ara snda Londra mukavelenamesi, Beyruta karma ve ehrin igali (15 Ekim), Msr valili i irs olarak Mehmed A liye tevcih olunuyor, Osmanl kanunla r Msrda da cr olacak (24 Mays), Avusturya, Ingiltere, Prusya arasnda Londra Konvansiyonu (15 Temmuz-17 Eyll): Rusya Hnkr skele sinde sa lad tek tarafl himayeden vaz geer. 1841 1842 1843 1845 1846 Boazlar Mukavelenamesi (13 Temmuz). Abdlhamid'in do umu (21 Eyll). Asker slhat: vilyetlerde redif askeri uygulama s: Bosnada kartlk. Cebel-i Lbnan sorunu, idd mekteplerinin kuru luu. Mehmed Alinin stanbulu ziyareti (19 Temmuz), Mustafa Reid Pa ann ilk sadrazaml (28 Ey ll), Dede E fendinin lm (30 Kasm). 1847 Marif-i Umumiyye Nezreti kurulu u, Memleketeyn sorunu, Balta-Liman anlamas (1 Mays), Mehmed A linin lm (1 Austos). 1849 1851 1853 Mlteciler sorunu (25 Aralk). Encmen-i Dani in almas (18 Temmuz). Prens Menikofun stanbula gelmesi, Makmt-i Mbareke sorunu, Rusyann Osmanl Ortodoks tebaas zerinde himaye iddialar (28 ubat), Nesselrodenn notas ve Ruslarn Memleketeyni igli (3 Temmuz), ngiliz ve Fransz donanmalar Beike krfezinde (25 Haziran), Rusyaya harp iln (4 Ekim), Osmanl Oltenia zaferi (5 Kasm), Ahska bozgunu (26 Kasm), Ruslarn Sinop baskn (30 Kasm). 1861 1860 1859 1858 1856 1855

Ocak), Memleketeynin boaltlmas iin Rusyaya ltimatomlar (27 ubat), Yunan babozuklar Tesalya ve Epire girerler, Trk-Yunan ilikileri kesi lir (Ocak- ubat), nglitere, Fransa Osmanl Devletine asker yardm taahht ederler (12 Mart), Rus larn Dobrucay istils, Fransa ve ngiltere Rus yaya harp iln ederler (27 Mart), mer Paann Kalatz igli (17 Nisan), Mttefik donanmas Odesay bombardman eder (22 Nisan), mttefik kuvvetleri Yunanistanda (5 Mays), Silistre ku at mas (15 Mays-25 Haziran), Osmanl ordusu Bk rete (6 Austos), mttefiklerin K rm a asker karmas (14 Eyll), Alma zaferi (20 Eyll), Avus turya kuvvetleri Memleketeynde (20 Eyll), Sivas topol ku atmas (25 Eyll 1854 - 9 Eyll 1855), Inkerman zaferi (5 Kasm), Memleketeyn hakkn da Avusturya ile batl mttefiklerin anlamas (2 Aralk) Karadeniz Rus limanlarnn abluka altna alnmas (15 Ocak), Sardunya Krall ittifaka katlyor (26 Ocak), ilk Osmanl istikraz (28 Haziran), Traktir zaferi (16 A ustos), ilk telgraf hatt (9 Eyll), Klburun zaferi (17 Ekim), Karsn d (28 Ka sm). Svey Kanal inasna dair kesin szleme (5 Ocak), Viyana Protokol (1 ubat), Abdlmecidin slhat Ferman (18 ubat): Gayrimslim tebaaya yeni garantiler, Paris bar andla mas Krm Sava na son verir (30 Mart): Osmanl lkesinin bln mezli i ve devletin ba mszl n ngiltere, Fran sa ve Avusturyann bir andla maya balamalar (15 Nisan). Koca Reid Pa ann lm (7 Ocak), Cidde olay (15 Temmuz): 1856 Islhat fermaniyle Hristiyanlara verilen imtiyazlara kar protesto, Ciddede Fransz ve ngiliz konsoloslarnn katli (15 Tem muz), Memleketyn katli (15 Temmuz), Memleketyn (Eflak, Bodan) zerkli i (19 Austos). Kuleli Vakas, Jan Couzann Memleketynde Prens seilmesi. Lbnan Vakas: Drz ve Marumler arasnda a t ma, olay uluslararas mdahalelere neden olur (5 Eyll). Lbnan bir Hristiyan mutasarrf idaresinde ba msz bir sancak haline getirilir (9 Haziran), Sul tan Abdlmecidin lm, Abdlazizin clsu (25 Haziran), Ali Paa drdnc kez sadrazam (6 A ustos), Fuad Paa sadrazam (22 Kasm)
) S YASET

1854

ngiliz ve Fransz donanmalar Karadenizde (3

O S M A N II M

1862

Belgrad vak'as (15 Haziran), kaime (kd para)'nin kaldrlmasna balanmas (1 Temmuz), Ka rada llarn mer Paa tarafndan yenilgiye u ra tlmas (23 A ustos), Ikodra bar (31 A ustos), Baz kalelerin Srbistana braklmas (8 Eyll).

Temmuz), Srbistann igali (Temmuz-A ustos), Avusturya ve Rusya arasnda Reichstadt anlamas (8 Temmuz): mparatorlu un taksimi projesi, Alexinatzda Srp bozgunu (1 Eyll), ngilterede Osmanl aleyhdarl artyor, Rus ultim atom u (31 Ekim), stanbul konferans (12 Ekim), Midhat Pa a sadrazam (23 Aralk), 1876 Abdlazizin tahttan indirilmesi, V. Murad clsu (30 Mays), Sultan Abdlazizin lm (4 Hazi ran), Me rutiyet tart malar (8 Haziran), erke Haan vakas (15/16 Haziran), V Muradm taht tan indirilmesi ve II. Abdlhamidin clsu (31 A ustos), Rusya'nn Srbistan ve Karada harektna son verilmesi hakknda ultim atom u (31 Ekim), stanbul Tersane Konferans (23 Aralk), Kanun-i Ess hazrlanp Me rutiyet iln (23 Aralk) 1877 Midhat Paanm azli ve srgne gnderilmesi (5 ubat), Meclis-i Meb'snn al (19 Mart), Rusyann harp iln (24 Nisan). 1878 Tesalyada isyan, Yunanistana harp iln (2 ubat), Byk Devletlerin mdahelesi, Osmanl-Rusya San Stefano Bar anla mas (3 Mart), ngiltere ile Kbrs Konvansiyonu (4 Haziran 1878-3 ubat 1879), Ali Suavi olay (20 Mays), Berlin Andlamas (13 Temmuz): Osmanl mparatorlu unun paralanmas, zerk Bulgaristan, Meri vadisinde Rumeli-i ark Vilyeti ve Makedonya Osmanl egemenli inde, reform vaadleri, Bosna-Hersek'i Avusturya igali (28 Haziran), Rumlara gelecek iin vaatler, Romanya Dobrucay alr ve gney Resarabyay Rusyaya brakr, Srbistan, Romanya ve Karada ba msz, Rusya'ya Batum, Kars ve Ardahan verilir, Fransaya Tunusu igal vaadi. 1880 1881 Ziya Paanm lm (18 Mays). Fransa Tunus'u igal eder (12 Mays), Tesalyay ve Epir'in bir kesmini Yunanistan ilhak eder, Dyni Umumiyye daresi (20 Aralk). 1882 1883 1884 ngiltere Msrda: Tel-el-Kebir Sava (13 Eyll), Msrda ngiliz igali. Sudan'da Mehdi direnci (Kasm). Midhat Pa ann ve Mahmud Celleddin Paanm katli (6/7 Mays), Hac Arif Beyin lm (28 Haziran). 1885 Rumeli-i ark Vilyetinde ayaklanma (18 Eyll), Abdlhamid savaa kar, Bulgaristan'a ngiliz deste i, Rus bitarafl , Srbistan Bulgaristana harp iln eder (13 Kasm), Srp yenilgisi (27

1863

Sadrazam Fuad Pa ann istifas, Kmil Paa sad reti (5 Ocak), Abdlazizin Msr seyahati (1 Hazi ran).

1864

Memleketyn'in birli i (28 Haziran), ngiltere 1815den beri himayesindeki yonyen adalarn Yunanistana devreder (5 Haziran).

1866

Msr Hidivi veraseti babadan o ula kabul olunu yor (28 Mays), G irit isyan, Yunanistanla birle me karar, Mslmanlarn kalelere ekilmesi (2 Eyll).

1867

Ali Paa sadrazam (11 ubat), Yeni Osmanllar Ce miyeti ve me rutiyet projesi (24 Mart), Abdla zizin Avrupaya hareketi (21 Haziran), Pariste 30 Haziran, Londrada 12 Temmuz, Viyanada 28 Temmuz, Budape tede 31 Temmuz, stanbulda 7 Austos.

1866- 1868 Girid isyan. 1868 1868 Osmanl-Yunan ili kilerinin kesilmesi (Aralk). Girid idaresinde reform (15 ubat), r-yi Devlet (1 Nisan), Yabanc uyruklulara mlkiyet hakk ve rilmesi (9 Haziran), Yunanistana ltimatom (12 Aralk). 1869 Fuad Pa ann lm (12 ubat), Girid hakknda Paris konferans: Yunasitanla anla ma (18 ubat), Svey Kanalnn al (19 Kasm). 1870 1871 Bulgar ba msz kilisesi (Eksarhlk) (11 Mart), Be yo lu yangn (5 Haziran). Londra Andlamas (13 Mart): Karadeniz btarafl nn kalkmas (13 Mart), Sadrazam li Pa ann lm (7 Eyll); inasinin lm (13 Eyll), Mahmud Nedim sadrazam (8 Eyll). 1872 Midhat Paann ilk sadreti (30/31 Temmuz), mparatorun Berlin Bulumas: Avusturya ve Rus ya arasnda Osmanl karsnda statuquonn deva m hakknda anla ma (6-12 Eyll). 1873- -1877 Rusya Osmanlya kar sava iin Avrupada diplo matik temaslar yapar: ar Aleksandr Berlini ziya reti (10 Mays 1875).

1875

Hersak'te (13 Nisan), Bosnada ve Bulgaristanda (2 Mays), Hristiyan kyl isyanlar (Temmuz), Talebe-i Ulm gsterileri (10 Mays), Berlin memorandomu (13 Mays), Srbistann Osmanlya harp iln (30 Haziran), Karada n harp iln (2

Kasm), Rumeli-i arknin Bulgaristanla birle mesi (18 Eyll).

1908

ar ve VII Edvard arasnda Reval Mlakat: kinci Me rutiyetin lm (23 Temmuz), lkede genel coku: Makedonyada bar ve Byk Devletlerin taksim plnlarnn son bulaca midi, Avusturya Bosna-Herseki ilhak etti ini iln eder (5 Ekim), Yunanistan Giridin ilhakn iln eder (6 Ekim), Meclis-i Mebsnn al (17 Aralk): 142 Trk, 60 Arap, 25 Arnavut, 23 Rum, 12 Ermeni, 5 Yahudi, 4 Bulgar, 3 Srp ve 1 Ulah m ebs.

1886

Bulgaristan ve Osmanl arasnda anla ma (1 ubat), Almanya, Avusturya ve talya arasnda l ttifakn yenilenmesi (20 ubat), Byk Dev letler Osmanl lkesinde Statuquonun korun masnda anla yorlar (12 Aralk).

1888 1891 1894 1895

Namk Kemalin vefat (2 Aralk). Ahmed Vefk Pa ann lm (1 Nisan). stanbul depremi (10 Temmuz). Ermeni terristlerinin k krtmalar ve memleket te Ermenilere kar sert tepki, ngiliz giri imi, Rusya'nn tarafszl. 1909

31 Mart Vakas (13 Nisan), Tevfk Paa sadrazam (13 Nisan), Ermenilerin Adana vakas (14 Nisan), Hareket Ordusu stanbulda (23/24 Nisan), Sultan II. Abdlhamidin tahttan indirilmesi (27 Nisan), V. Mehmed Readn clsu (27 Nisan).

1895 1896 stanbul'da Ermeni gsterileri (26 A ustos-3 Ey ll), Osmanl Bankasn igalleri (26 A ustos), sert tepki, Sultan Do uda reformlar plnn onay lar (17 Ekim), bir ngiliz donanmas anakkale Boaz nnde (17 Ekim), Rusyann stanbulu igal pln. 1911 1912 1910

ra an yangn (19 Ocak), Arnavutlukta isyan (1 Nisan), Bb-i Al yangn (4/5 Ocak), Sultan Re adn Rumeli seyahati (5 Haziran). Trablusgarp iin talya ile sava (23 Eyll-4 Ekim). Meclis-i Mebsnn feshi (18 Ocak), Rum ibirli iyle talyann 12 Aday igali (24 Nisan-20 Mays), Said Paann istifas (16 Temmuz), ttihad ve Terakki Komitesi iktidarnn sonu, Balkan Harbinin balamas (8 Ekim), Bulgar ilerlemeleri (21 Ekim-2 Kasm), Bulgar ordusu atalca nnde (15-19 Kasm), atalca Atekesi (3 Aralk), SaintJames Bar Konferans (16 Aralk), Selnikin Yunan ordusuna teslim olmas (8 Kasm), talya ile Ouchyde bar (15 Ekim), Kosovada Srp zaferi (22 Ekim), Arnavutlarn ba mszlk iln (28 Kasm), Yunan donanmasnn anakkale Boazn ablukas (17 Aralk), Lozan Konferansnn kesil mesi (6 Ocak), Balkan harekt yeniden balar, Edirnenin d (26 Mart).

1896

Girid isyan, Yunanistann mdahalesi (ubat) ve ilhak giri im i, Byk Devletlerin mdahelesi ( ubat-Mart), Halepa P ak tn n uygulanmas (3 Temmuz).

1897

Osmanl Devleti Yunanistana kar harp iln eder (17 Nisan), Srbistan ve Bulgaristann savaa katlma kararn Byk Devletler nler, Osmanl kar saldrs (18 Nisan), Yunan geri ekili i (25 Nisan), Balkanlarda Statuquoyu koruma iin Rusya-Avusturya anla mas (30 Nisan), O rdunun Atinaya yry , Dmeke zaferi (12 Mays), Byk devletlerin mdahelesi ile bar (4 Aralk): Tesalya Yunanistana, Yunanistandan 4 milyon al tn tazminat, Giride zerklik (18 Aralk).

1900

Gazi Osman Pa a'nn lm (4/5 Nisan), Azerbaycan mekteplerinde Trk dili yasa nn kaldrl mas (29 Ekim), Fransz-talyan anlamas: Fransa Fasta, talya Tarblusgarpta serbest hareket edecek (14 Aralk).

1913

ttihad ve Terakki K om itesinin Bb-i Al baskn, Mahmud evket Paa sadrazam (23 Ocak), Londra Bar ile Balkan Savann son bulmas (30 Mays), Mahmud evket Pa ann katli (11 Haziran), Edirnenin geri alnmas (21 Temmuz), stanbul Andlamas (29 Eyll), Liman von Sanders stanbulda (14 Aralk).

1901

Fransz donanmasnn Midilli saldrs (5 Ekim). Makedonya, Selnik, Manastr ve Kosova vilyetlerinde kargaa (21 Eyll) (3 milyon nfusun yars mslman). 1914

1902

Enver Bey Harbiye N zn (3 Ocak), Vilyt-i arkiyye Islhat iin byk devletlerle szleme (6 ubat), Kapitlasyonlarn tek tarafl ilgas (9 Ey ll), Avusturya-Macaristan ile gizli ittifak (2 A ustos), Rusya'nn harp iln (4 Kasm), Osmanl Devleti I. Dnya savana girer.

1903

Byk Makedonya ayaklanmas (2 A ustos-25 Kasm), Byk Devletler mdahalesi: Murzsteg Program (22 Ekim), Reformlar.

1904 1905

V. Muradn lm. II. Abdlhamide Ermeni suikasti: Bomba olay (21 Temmuz).
O S M A N LI J g j S YASE

1915

Cemal Paa kumandasndaki Osmanl kuvvet lerinin Msr Seferi: Kanal Hezimeti, Mttefik-

0 ^ 0 lerin anakkale Bo azn gemeye almalar: anakkale Savalar (Oc./18 Ma.), Do u Anadoluda Ruslarla i birli i yapan Ermeni nfusun i blgelere tanmas: Tehcir (27 May.), Evrk- nakdiyye karlmas, G m rk resmi orannn %30a yseltilmesi.
1916

Kongresi (4 Eyll), Damad Feridin istifas ve Ali Rza Pa ann sadreti (2 Ekim), Amasya Mlkat (22 Ekim), Msk- Mill: Mill gaye ve hedeflerin, m ill snrlarn belirlenerek iln (29 Kasm), Hukuk- ile Kararnmesinin ilgas. 1920 htilf igal kuvvetlerinin stanbuldaki resmi binalara girmeleri, meclisin da tlmas ve kapan mas, mebuslarn Anadoluya kamalar, ele geen lerin ngilizler tarafndan srlmesi (16 Mart), Ferid Paann sadreti (5 Nisan), Ferid Paa hkmetinin Mustafa Kemal Pa ay idma mah kum etmesi ve askerlikten tard (11 Mays), stan bul hkmetinin Sevr Antla masn imzalamas (10 Austos), Gmr Antlamas (2/3 Aralk). 1921 Londra Konferans: Anadolu iin sz syleme hak knn Anadolu hkmetinde oldu unun tesbiti (27 Ocak-12 ubat), II. nn Zaferi (31 Mart), Sakarya Meydan Sava (3 Eyll), Fransa ile bar (20 Eyll). 1922 Byk Taarruz: galci Yunan kuvvetlerinin im has (27 Austos), Byk Zafer: Yunan ba kuman dannn esir edilmesi (30 Austos), zmirin kur tulu u (9 Eyll), Mudanya Mtarekesi (11 Ekim), Saltanatn lgas (1 Kasm), Sultan Vahdeddinin yurtd na kmas, Abdlmecid Efendinin halife olarak seilmesi (16 Kasm). 1923 Lozan Bar Antlamas (24 Temmuz), Ankarann baehir olarak kabul (13 Kasm), Cumhuriyetin iln (29 Kasm). 1924 Hilfetin ilgas ve Osmanl hanedan mensup larnn yurt dna kartlmalar (3 Mart).

Hicaz ve Mekkenin kayb, zmir Dokuma Fab rikasnn kapamas, Tevhid-i Meskkt Kanunu. eriyye Mahkemelerinin Adliye Nezretine ba lanmas (25 Mart), Amerika Birleik Devletlerinin savaa itiraki ve Almanyaya sava iln (6 Nisan), Yldrm Ordular G rubunun kurulmas, Irak ve Suriye cephelerinin k, Rusyada Komnist htill: arl n sonu, Cemaat Mahkemelerinin kaza yetkisinin kaldrl , Hukuk- ile Karar namesinin kabul.

1917

1918

Brestlitowsk Antla mas (3 Mart), Sultan Re adn vefat ve Vahdettinin tahta kmas (3 Temmuz), Bulgaristann savatan ekilmesi (2 Ekim), Sad razam Talat Paann istifas, Ahmet zzet Paa'nn Sadreti (8 Ekim), Mondoros Mtarekesi (30 Ekim), Alanya ve Avusturyann savatan ekil meleri (3-4 Kasm), zzet Paann istifas ve Tevfk Paann sadreti (8 Kasm), tilf devletlerinin stanbul nlerine gelerek ehri teslim almalar (13 Kasm).

1919

Damad Ferid Paann sadreti: Hrriyet ve htilf Partisinin iktidara gemesi (4 Mart), Yunanllarn zmiri igali ve Bat Anadoluda ilerlemeleri (15 Mays), Mustafa Kemal Pa ann stanbul Hkmeti tarafndan Anadoluya gnderilmesi (19 Mays), Erzurum Kongresi (23 Temmuz), Sivas

O SM A N L I i f j l

S YASET