Dr Vojislav Bogdanovi, dipl. in.

ENGLESKO-SRPSKI
RENIK INJEKCIONOG
PRESOVANJA
I KOMPAUNDIRANJA

Beograd, 2016

Dr Vojislav Bogdanovi, dipl. in.

ENGLESKO-SRPSKI
RENIK INJEKCIONOG PRESOVANJA
I KOMPAUNDIRANJA

Korektor:
Autor
Izdava:
INMOLD PLAST, Poega
Za izdavaa:
Goran Jankovi, dipl. in.
Idejno reenje korica:
Dr Dragan Babi, dipl. in.
tampa:
Epoha Izdavako preduzee doo, Poega

Copyright Inmold Plast

Copyright Autor

SADRAJ
PREDGOVOR ...........................................................................................5
1

KORIENI OPTI I STRUNI DOMAI I INOSTRANI

RENICI ....................................................................................... 10

ENGLESKO-SRPSKI RENIK ................................................... 12

NAJVANIJE SKRAENICE NA ENGLESKOM JEZIKU .....208

3.1

Asocijacije, drutva i institucije od znaaja za tehniku

injekcionog presovanja .......................................................208

3.2

Aditivna proizvodnja i izrada prototipova ..........................210

3.3

Kompjutersko projektovanje opreme i alata i statistika

kontrola procesa ..................................................................212

3.4

Kompaundiranje ..................................................................213

3.5

Injekciono presovanje .........................................................215

3.6

Najvanije plastine mase koje se koriste u injekcionom

presovanju i kompaundiranju ..............................................218

O AUTORU..................................................................................223

PREDGOVOR
Pre svega, eleo bih da dam objanjenje zato ovaj renik
obuhvata rei i termine iz dve odabrane tehnike prerade
polimera injekcionog presovanja i kompaundiranja, to su
me i mnogi od mojih bliskih saradnika vie puta pitali. Iako
prvobitno zamiljen samo kao renik za oblast injekcionog
presovanja, on je kasnije dopunjen i kompaundiranjem iz
nekoliko razloga. Poznato je da je injekciono presovanje,
svakako, jedna od najzastupljenijih tehnika prerade polimera u
svetu, ali i kod nas. Danas postoji oko 30 veih i znaajnijih
korisnika ove tehnike u zemlji (ukupno ih ima oko 60), od
kojih su neki i na evropskom nivou. Razlozi za dopunu renika
terminima iz kompaundiranja lee prvenstveno u injenici da
je ova tehnika sve vie prisutna u industrijskoj praksi, kao i da
se u procesu injekcionog presovanja koriste gotovo iskljuivo
kompaundi kao osnovne sirovine. Poseban impuls razvoju ove
tehnike daje nagli razvoj kompaunda na bazi prirodnih vlakana
kao ojaanja, umesto dosad masovno korienih staklenih ili
ugljeninih vlakana. To je nametnulo potrebu za novim
terminima budui da se radi prvenstveno o prirodnim vlaknima
dobijenim, u najveoj meri, iz tropskih biljaka koje se gaje u
Jugoistonoj Aziji i Srednjoj Americi.
Postoji jo jedan, moglo bi se rei lini, razlog. Naime, autor
ovog renika vie decenija bio je povezan sa najznaajnijim
evropskim kompaunderima i proizvoaima opreme za ovu
tehniku prerade, pa je za pripremu renika koriena obimna
literatura iz ove oblasti kojom autor raspolae. Lino je vie

puta posetio najvanije istraivake centre proizvoaa opreme

za kompaundiranje gde su vrena mnogobrojna ispitivanja i
testiranja.
Poetak uvoenja domaih termina za sve tehnike prerade
polimera, ukljuujui i injekciono presovanje, vezuje se za
sredinu prolog veka i to za hrvatske autore. U to vreme,
prve knjige i druge publikacije na ovu temu objavljene su na
hrvatsko-srpskom jeziku (npr. vie izdanja M. Naa, asopis
Polimeri iz Zagreba, radovi autora sa FSB iz Zagreba,
asopis ITS iz Belia), pa su termini hrvatskih autora
postali opteprihvaeni. Nakon devedesetih godina dvadesetog
veka dolo je, u sklopu svih drugih okolnosti, i do samostalnog
i odvojenog razvoja srpskog i hrvatskog jezika pa tako i do
revizije starih i potrebe definisanja novih strunih termina i
sinonima. Iz ovih razloga, postalo je neophodno imati na
raspolaganju jedan ovakav renik na srpskom jeziku koji
sadri i najnovije termine za polimere i dodatke koji su
poslednjih godina razvijeni u globalnim razmerama.
Mnogi uobiajeni termini i pojmovi, u prvo vreme
korienja strune literature, preuzeti su iz nemakog jezika
koji je dugo bio dominantan na ovim prostorima (do otprilike
1965), te su tako postali irokokorieni i primenjivani u
fabrikama za preradu polimera (npr. neka, a ovaj termin se i
danas koristi u naim fabrikama iako je ispravan termin puni
vijak koji je izvorno preuzet od engleske rei screw). Od
sedamdesetih godina prolog veka pa do danas, engleski je kao
dominantan jezik u tehnici uopte, pa naravno i u oblasti
polimera, preuzeo vodeu ulogu u formiranju novih termina i
postao je nezamenljiv i opteprihvaen jezik na globalnom
nivou. I kod nas su svi noviji termini preuzeti iz engleskog
jezika, bilo da se radi o tanim ili delimino korektnim
prevodima, a ponekad se u praksi koriste i izvorne engleske
rei (npr. masterba, kompaund, blenda). Uostalom, engleski
je u tehnici postao toliko dominantan da veina asopisa i sa

nemakog govornog podruja danas objavljuje svoja izdanja

iskljuivo na engleskom jeziku ili se pak, u najboljem sluaju,
radi o dvojezinim izdanjima.
Nepoznavanje pojedinih termina na srpskom jeziku i
oteano prevoenje originalnih tekstova sa engleskog na srpski
jezik znatno oteava mnogim korisnicima da pravilno shvate i
razumeju uputstva i strune publikacije koje su neophodne za
sagledavanje tehnolokog postupka i za pravilan rad maina i
pomonih ureaja. Iz ovih razloga, verujem da e ovaj renik
dobrodoi svima koji aktivno koriste ili se zanimaju za tehnike
injekcionog presovanja i kompaundiranja, to neminovno
zahteva korienje literature na engleskom jeziku.
Iako je poznato da engleski jezik ima veliki broj rei, ipak
za jednu re na srpskom jeziku postoji vie sinonima na
engleskom jeziku. Tako, npr., za termin klip ima vie
engleskih rei: piston, ram, plunger, za spajanje se moe
koristiti vie termina kao: assembling, bonding, joining,
connecting, linking, a za jednu od najee korienih rei pri
fiziko-hemijskim ispitivanjima lom postoji isto tako vie
sinonima na engleskom jeziku (break, fracture, rupture,
diffraction). Iz ovih razloga, u reniku su posle osnovnog i
najvie korienog izraza napomenuti i drugi sinonimi (u
zagradi posle osnovnog termina).
Treba imati na umu da se neke engleske rei razliito piu,
iako se radi o istom znaenju, jer se obino radi o razlikama u
engleskom i amerikom pravopisu (npr. ageing u UK, a aging
u SAD ili kalup koji se pie i kao mold, ali i mould).
Ovo izdanje renika namenjeno je prvenstveno onim
korisnicima koji ve, manje ili vie, vladaju engleskim
jezikom, ali im je potrebna dodatna pomo u razumevanju i
prevoenju strunih tekstova i knjiga. Iz ovog razloga,
preporuuje se korienje nekih optih renika (npr.
Bensonovog), jer u ovom izdanju nisu obuhvaeni neki

najoptiji termini koji se, naravno, koriste i u strunim

tekstovima. Korisnicima ovog renika neophodno je
elementarno poznavanje engleskog jezika.
Treba napomenuti da iz oblasti polimera ve postoji
nekoliko renika (Nedi, vie izdanja atia i koautora) gde se
mogu nai mnogi termini koji su prisutni i u ovom reniku, to
je i neminovno. Napred pomenuta izdanja optijeg su karaktera
i obuhvataju celokupnu industriju polimera, kako plastinih
masa tako i elastomera. Ovo izdanje je skoncentrisano
iskljuivo na dve oblasti (injekciono presovanje i
kompaundiranje) te su u njemu detaljno prikazani mnogi
termini vezani za ove tehnike prerade koji nisu prisutni u
ranijim optim izdanjima. U ovom reniku nisu obraeni
elastomeri u optem smislu, ve samo oni koji su u vezi sa
kompaundiranjem kauuka i devulkanizacijom korienjem
dvopunih ekstrudera, to predstavlja jednu od poslednjih
novina u ovoj oblasti. I, najzad, u ovom su reniku korieni i
neki novi izrazi i pojmovi, razvijeni poslednjih godina, koji
nisu znaajnije bili prisutni u ranijim izdanjima (npr. iz
aditivne proizvodnje, kaskadnog ili indukcionog injekcionog
presovanja, a posebno u vezi novih verzija prirodnih vlakana
kao ojaanja kompozitnih struktura).
Iako su injekciono presovanje i kompaundiranje
kompatibilne tehnike prerade polimera, neki osnovni termini
nisu identini, ak i za pojedine kljune rei (npr. za puni
vijak se u postupku injekcionog presovanja iskljuivo koristi
termin screw, a u procesu kompaundiranja vie je u upotrebi
worm).
U engleskom jeziku postoji veliki broj skraenica koje
nekada nije lako prevesti niti sagledati njihov pun naziv. Iz
ovog su razloga u posebnim prilozima prikazane najvanije
skraenice i njihovi puni nazivi. U cilju vee preglednosti, u

samom reniku nisu obuhvaeni nazivi polimernih materijala i

njihove skraenice, ve su oni dati u posebnom prilogu.
Pri prevodu pojedinih termina sa engleskog jezika nije uvek
bilo mogue nai jednoznane sinonime na srpskom jeziku, pa
se u tim sluajevima moralo pribei opisnim terminima. Ne
ulazei ovom prilikom u vene diskusije izmeu pristalica i
protivnika korienja tuica u srpskom jeziku, autor je
nastojao da, to je mogue vie, koristi domae termine, a da
se pri tome ipak uzme u obzir da sve manje postoji sistemski
otpor prema stranim jezikim uticajima, posebno u tehnikim
naukama.
Autor je svestan injenice da ovim renikom nisu mogli biti
obuhvaeni svi potrebni termini koji se mogu nai u strunim
knjigama i publikacijama iz napred razmatranih tehnika
prerade polimera, a eventualne dopune i poboljanja mogu se
oekivati u narednim izdanjima ukoliko do njih doe.
U Beogradu, juna 2016

Vojislav Bogdanovi

10

KORIENI OPTI I STRUNI

DOMAI I INOSTRANI RENICI

I.

OPTI RENICI Englesko-srpski ili hrvatski

I.1.

M. Benson, Englesko-srpskohrvatski renik,

Prosveta, Beograd, 1993.

I.2.

R. Filipovi, Englesko-hrvatski rjenik, Zora,

Zagreb, 1971.

I.3.

M. Drvodeli, Englesko-hrvatski ili srpski rjenik,

kolska knjiga, Zagreb, 1983.

I.4.

S. Risti, . Simi, V. Popovi, Enciklopedijski

Englesko-srpski renik, I-II, Prosveta, Beograd,
2005.

II.

STRUNI RENICI NA SRPSKOM I

HRVATSKOM JEZIKU IZDATI U SFRJ,
HRVATSKOJ I SRBIJI

II.1.

R. Nedi, Englesko-srpski renik hemije i

tehnologije polimera, Graevinska knjiga,
Beograd, 2004.

II.2.

Grupa autora, Tehniki renik engleskosrpskohrvatski, Privredni pregled, Beograd,

1973.

II.3.

Igor i Ranka ati, Hrvatsko-engleski rjenik

polimerstva, Biblioteka Polimerstvo, Zagreb, 2009.

II.4.

Igor i Ranka ati, ERPOHEN Trorjenik

polimerstva: hrvatsko-englesko-njemaki, Zagreb,
2014.

11

II.5.

I. ati, A. Kostial-tambuk, V. Jarm, Rjenik

polimerijskog inenjerstva (englesko-njemakohrvatski ili srpski rjenik), asopis Polimeri (31
posebno izdanje), Zagreb, 19801986.

II.6.

J. Dajkovi, Opti tehniki englesko-srpskohrvatski

renik, Savremena administracija, Beograd, 1982.

III.

OPTI ENGLESKO-ENGLESKI RENICI

IZDATI U INOSTRANSTVU

III.I

W. Morris, The American Heritage Dictionary of the

English Language, Houghton Mifflin Company,
Boston, 1981.

IV.

STRUNI RENICI IZDATI U

INOSTRANSTVU

IV.1.

W. Glenz, A Glossary of Plastics Terminology in 7

Languages, Hanser Publishers, Munich, 2010.

IV.2.

A. Chernuklin, English-Russian Polytechnical

Dictionary, Russian Language Publishers,
Moscow, 1976.

V.

STRUNI LEKSIKONI

V.1.

V. Kosti, Lj. Kosti, Hemijsko-tehnoloki leksikon,

Rad, Beograd, 1980.

12

ENGLESKO-SRPSKI RENIK

* Skraenice koriene u tekstu

s. sinonim, v. videti

13

A
abaca musa textilis, tropska biljka, raste najvie na Filipinima,
slina banani; njeno lie se koristi kao izvor za posebnu
vrstu konoplje (stacila hemp); slui kao ojaavajue
prirodno vlakno u polimernim kompozitima, a poznata je i
kao manilska kudelja
aberrant odstupajui
abhesion antiadhezija, termin suprotan adheziji
ability sposobnost, kapacitet, mo
abound obilovati
abrade habati se, habanje usled trenja
abrasion abrazija, habanje, troenje
abrasion resistance (s. scuff resistance, rubb off strength)
otpornost na abraziju (habanje)
abrasive surface habajua povrina
abbreviated term skraenica
abruption prekid, raskid
absolute apsolutan
absolute viscosity apsolutna viskoznost
absorption apsorpcija, upijanje
abstersion ienje, ispiranje
abstraction izdvajanje, odvoenje
abuse zloupotrebiti
abut graniiti se, naslanjati se

14

acicular igliast
accelerate ubrzati
accelerated ageing test ubrzano ispitivanje starenja
accelerated light ageing test ubrzano ispitivanje svetlosnog
starenja
accelerated weathering test ubrzano ispitivanje otpornosti na
atmosferilije
acceptance test testiranje pri prijemu robe
accepted tolerance dozvoljeno odstupanje
actuator pogon
assess design utvren dizajn
assessibility pristupanost, dostupnost
accessive surface dostupna povrina
accessory pribor, pomona oprema
acknowledge potvrditi, priznati
acknowledged switch glavni prekida (runi)
accomodate podesiti, prilagoditi
accompanied praen
accomplish izvriti, postii, ostvariti
according prema, po, na osnovu
according to sample prema uzorku, na osnovu uzorka
accumulation nagomilavanje, akumulacija
accuracy tanost
accurate machined surface
povrina
acetal acetal

precizno (tano) obraena

15

acetal copolymer acetalni kopolimer

acetone soluble matter topljiv u acetonu
acetylene black acetilenska a
acicular igliast, iglast
acid proof otporan na kiseline
acid resistance otpornost na kiseline, kiselinska postojanost
acoustic properties akustina svojstva
acquisition nabavka, sticanje
acrid otar, jedak
across the grain popreno na smer vlakana
acrylic fibre akrilno vlakno
active filler aktivno punilo
activity (s. operation, performance) delovanje
actual shot capacity stvarni kapacitet ubrizgaja
actual weight stvarna masa (teina)
actuating pin kosi izvlaka
adapter adapter, prikljuak, prilagoiva
adapter part izvlaivi deo kalupa, deo alata za prilagoavanje
adapter ring pridrni prsten (za podeavanje)
addition dodavanje, spajanje
additive dodatak, aditiv
additive manufacturing aditivna proizvodnja (odnosi se na
3D tampanje)
additive masterbatches aditivni masterbaevi, slue za poboljanje svojstava, a ne samo za bojenje

16

adequate mixing action adekvatno meanje

adhere prianjati, lepiti se
adhering prianjajui, spajanje
adhesive lepak, lepilo
adhesive of fabrics vezivanje vlakana
adhesion strength jaina lepljenja
adhesivness lepljivost
adjacent angle susedni ugao
adjust podeavati, regulisati
adjustable delivery pump podesiva dozirna pumpa
adjustable device ureaj za podeavanje
adjustable machine pads podesiva mainska podloga
adjusting screw podeavajui pu
adjusting shop odeljenje za montau
adjustable speed unit menjaka kutija
admission dovod, dovoenje
admisssion of air dovoenje vazduha
admixture (s. adjuvant) dodatak, dodavanje, spajanje
adorn ukrasiti, dekorisati
adsorption adsopcija, tj. prianjanje jedne supstance na drugu
advanced napredan, poodmakli, vii
advanced thermoplastics termoplasti posebnih svojstava koji
spadaju u visokovredne polimere
adversely affected suprotno delovanje
aerate provetravati, produvavati vazduhom
affect uticati, dejstvovati

17

afflux dovod, dovoenje

after annealing temperiranje nakon vaenja iz kalupa
afterbake naknadna termika obrada
afterburning naknadno gorenje, dogorevanje
afterglow puzanje, plastino teenje
after crystallization naknadna kristalizacija
after effect naknadno delovanje
afterflow plastino teenje, puzanje
afterglow tinjanje, dogorevanje
afterhardening naknadno otvrdnjavanje
after polymerization naknadna polimerizacija
after pressure naknadni pritisak
afterpurification naknadno ienje
after sale service servis nakon prodaje opreme
after shaping naknadno oblikovanje
after shrinkage naknadno skupljanje
after stretching naknadno istezanje
after treatment naknadni tretman
after treatment of fibres naknadni tretman vlakana
after treatment of loose staple fibres
rezanih tapiastih vlakana

naknadni tretman

after treatment under pressure naknadna obrada pod

pritiskom
after twist naknadno uvijanje
afterworking naknadno dejstvo, naknadni rad
age stariti, podvrgnuti se starenju

18

age hardening poveanje tvrdoe usled starenja

ageing starenje
ageing cracks pukotine usled starenja
ageing properties svojstva pri starenju
ageing resistance otpornost na starenje
agent agens, sredstvo
agglomerate aglomerat
agglomerates anglomerati u toku kompaundiranja; imaju nisku gustinu i slabe Van der Waalsove sile, dobijaju se iz
agregata
agglomeration aglomeracija, stvaranje grudvi
aggregates agregati koje u toku kompaundiranja treba prevesti u anglomerate, poseduju visoku gustinu i jake Van der
Waalsove sile
aggregation skupljanje, nagomilavanje
agitate meati
agitating vane lopatica mealice
agitator mealica
aid pomono sredstvo
air vazduh
air entrapment zahvaen, zarobljen vazduh (defekt)
air blast device ureaj za duvanje
air bleeding valve ventil za odvod vazduha
air bubbles vazduni mehurovi (defekt)
air cooled sa vazdunim hlaenjem
air entrapment zarobljen vazduh u otpresku

19

air humidity vlanost vazduha

air impermeability nepropustljivost za vazduh
air inlet ulaz vazduha
air locks vazduni mehurovi, plikovi (defekt)
air pocket vazduni plik ili mehur
air pressure gauge manometar
air proof nepropustljiv za vazduh
air shots mehurovi vazduha u otpresku (defekt)
air tight nepropustljiv za vazduh
air vent odzrani kanal
aisle prolaz izmeu maina za predenje niti
alarm buzzer automatski alarmni prekida
all electric injection moulding machine potpuno elektrina
maina za injekciono presovanje
all purpose opte namene, univerzalan
alleviate olakati, ublaiti
allign izravnati, poravnati, centrirati
alignment centriranje, poravnanje
alternating stress naizmenino naprezanje
aliphatic alifatini
aliphatic bond alifatina veza
aliphatic hydrocarbon alifatini ugljovodonik
alkylation alkilacija, reakcija uvoenja alkil grupe u organska
jedinjenja
alkyd resin alkidna smola
all-electric machine potpuno elektrina maina

20

alley prolaz izmeu maina

allowance tolerancija, doputeno odstupanje
allowance for shrinkage dodatak za skupljanje
alloy legura
altering promeniti, izmeniti
alternating stress izmenino (promenljivo) naprezanje
amber ilibar (prirodni polimer)
ambient okolni (odnosi se na sredinu, medije)
ambient temperature
ratura

temperatura okoline, sobna tempe-

aminoplastics aminoplasti
amorphous amorfan, neureen (suprotno od kristalnog, ureenog stanja)
amorphous phase amorfna faza
amortisement amortizovati
amount koliina, iznos
amount of addition koliina dodataka
amount of filler used koliina korienih dodataka
amount of stretch koliina (iznos) izduenja
amplification pojaanje
analogous analogan, slian
analysis analiza, ispitivanje
anchor izrez na izbacivau
anchored pin (s. angle guided pin) kosi izvlaka
anchoring strength vrstoa veze
angle ugao

21

angle of contact obuhvatni ugao

angle of cut ugao rezanja
angle of incidence upadni ugao
angle of internal friction ugao izmeu sadraja kompaunda i
zida u dozirnom levku, ugao unutranje frikcije
angle of repose ugao trenja (najvei ugao koji ima nagnuta
strana rastresitog materijala sa horizontalom)
angle of slide ugao klizanja u dozirnom levku
angle of torsion ugao uvrtanja
angle of twist ugao uvrtanja
angle press ugaona presa (sastoji se od kosog i horizontalnog
klipa za rad sa viedelnim kalupima)
angular uglast, ugaoni, okast
angular head ugaona glava na ekstruderu
anisotropic glass fibre material plastini materijal ojaan
anizotropnim staklenim vlaknom
anisotropy anizotropija (oznaava pojavu kada su svojstva
materijala razliita u raznim smerovima)
annealing temperiranje
annular prstenast
annular gate prstenasto ue
anomaly anomalija
ante-chamber pin gate predkomorno takasto ue
anti blocking agent sredstvo protiv blokiranja (slepljivanja)
kod tankih filmova
anti clogging device
(zaepljenja)

ureaj za spreavanje zapuenja

22

anti foam agent sredstvo protiv penjenja

anti fouling agent sredstvo protiv truljenja
anti freezing otporan na hladnou
anti gelling agent sredstvo protiv eliranja
anti livering agent sredstvo protiv zgunjavanja
anti shock priguni
anti skid protiv klizanja
anti slip protiv klizanja
anticipate predvideti, preduhitriti
anticipated cycle time predvieno vreme ciklusa
antioxidant antioksidant
antistatic agent antistatik, sredstvo za spreavanje pojave
statikog elektriciteta
anti tag koji spreava lepljenje
antioxidant antioksidant, sredstvo protiv starenja
anvil roll donji valjak pri rezanju tapia vlakana
apparatus aparat, ureaj
apparent crosslinking prividno umreavanje
apparent density nasipna gustina (masa u gramima jednog
mililitra nasutog prakastog ili granulisanog materijala)
apparent viscosity prividna viskoznost
apparent volume prividna zapremina
appearance izgled (spoljanje povrine)
appropriate match podesan (pogodan) izbor
aperture otvor
apex vrh, greben

23

applicable primenljiv
application primena
applicator elektroda kod visokofrekventnog predgrevanja
apply nanositi, obratiti se, staviti
apprenticeship egrtstvo, pripravniki sta
approach and withdrawal of injection unit
odmicanje jedinice za ubrizgavanje

primicanje i

approximate priblino
apron reetka, transporter
aquaglas preform method metoda prethodnog tretmana ojaanih laminata vodenom suspenzijom vlakana
aqueous vodeni
aramid fibres aramidna vlakna
arbor osovina, vratilo
arc elektrini luk
arc resistance otpornost na elektrini luk
arc tracking stvaranje povrinskih vodljivih staza elektrinim
lukom
arc welding elektroluno zavarivanje
arching postupak obrade povrine radi dobijanja eljenih
oblika (udubljenja, ispupenja)
area povrina, ravan
areometer ureaj za merenje gustine
armoured cable armirani kabl
arrangement raspored, ureenje
arrangement of fibres raspored vlakana

24

arrangement of molecular chains

lanaca

raspored molekulskih

arrangement of twist in fibres raspored uvijanja vlakana

article artikal, proizvod
artificial vetaki
artificial resin vetaka smola (pojam obuhvata vetake, tj.
sintetizovane plastine mase, kao i one dobijene modifikacijom prirodnih polimera)
artificial fibre vetako (sintetsko) vlakno
artificial weathering vetako starenje pod dejstvom atmosferilija
ascending temperature profile uzlazni temperaturni profil
ash pepeo
aspect ratio odnos duine i irine
aspiration izvlaiti, isisavati
assay proba, analiza
assemble sastavljati, sklapati, montirati
assembling table sto za sklapanje
assembly montaa, sklop, garnitura
assembly section odeljenje za sklapanje, montau
assembly shop odeljenje za sklapanje
assessment ocena, procena, ocenjivanje
assign value odreena (zadata) vrednost
assist pomoi, potpomoi
assort sortirati, razvrstati
associated povezan sa

25

atactic ataktian
atmosphere cracking
atmosferilija

nastajanje pukotina pod dejstvom

attapulgite mineralno punilo kratkih vlakana, koristi se kao

ojaanje u kompozitima
attaching spajanje, privrivanje
attachement svaki ureaj koji se moe dodati postojeoj maini, ali ne predstavlja njen integralni deo
attack agresivno dejstvo sredine, napad
attempt pokuaj, proba
attenuation razblaivanje, razreivanje, priguenje
attractive force privlana sila
attrition trljanje, habanje
augment poveati se, porasti
autoclave autoklav, reaktorska posuda, obino sa mealicom
auto cycle automatski ciklus
auto ejector automatsko izbacivanje
auto oxidation autooksidacija
autoclave mouldnig posebna modifikacija pri tretmanu
ojaanih materijala gde se dodatni pritisak postie autoklavom
autoignition samozapaljenje
automatic cycle automatski cuklus
automatic downstroke press automatska presa za posredno
presovanje sa gornjim klipom
automatic ejection automatsko izbacivanje
automatic feed automatsko punjenje (napajanje)

26

automatic heat sealing machine automatsko spajanje (zavarivanje) spojeva toplim postupkom
automatic needle type nozzles
igliastim ventilom

automatske mlaznice sa

automatic press automatska presa

automatic scale automatska vaga
automatic start-up mechanism automatski prekida
autooxidation autooksidacija, samooksidacija
autotuning automatsko podeavanje (regulacija)
auxiliary pomoni
available load korisno optereenje
average molecular weight srednja molekulska masa
average particle diameter proseni prenik estice
avoid izbegavati
axial aksijalan, osni
axial and radial injection by screw aksijalno ubrizgavanje
rotirajuim puem
axial flight land osna irina navoja pua
axial head (s. straight head) aksijalna glava ekstrudera
smetena u istoj liniji sa ekstruderom
axis osa, osovina

B
back podmeta, lea

27

backbone osnovni lanac makromolekula

backbone structure struktura osnovnog makromolekulskog
lanca
back eddies
ekstrudera

protivtok, cirkularni turbulentni tok u glavi

back flow valve ventil za teenje u suprotnom smeru, povratni ventil

back pressure protivpritisak, povratni pritisak
back pressure valve povratni ventil
back stop poslednji graninik
backing podloga
backing plate temeljna ploa, donja osnovna ploa
backing roll nosei valjak
backwards obrnuto
bad colour dispersion loa disperzija boje (na povrini
otpreska), to rezultira u pojavi obojenih crtica i traica
(defekt)
bad shaped loe (nepravilno) oblikovano
baffle vodea ploa, priguna ploa
baffle plate razdelna ploa, pljosnati element koji slui za
promenu pravca teenja
bag vrea (obino od 25 kg u kojoj se nalazi sirovina za
proces injekcionog presovanja ili kompaundiranja)
bag dump station stanica za pranjenje vrea i punjenje
napojnog bunkera
bagasse punilo na bazi eerne trske
baking peenje, otvrdnjavanje pri peenju

28

bale cutting saw ureaj za seenje bala

bale and socket joint kuglini leaj
ball bearing kuglini leaj
ball check nozzle mlaznica sa kuglinim zatvaranjem
ballanced runner uravnoteeni ulivni sistem
banana banana, prstenasto (konusno) luno ue u vidu
banane
Banbury mixer Banbery mea
band traka, sloj, pogonski remen
bar tap, motka
bar scale linearna razmera
barit barijum-sulfat, punilo u kompaundima
barrel cilindar ekstrudera
barrel assembly sklop cilindra
barrel bore diameter unutranji prenik cilindra
barrel bungs zaepljenja cilindra
barrel cartridge aura cilindra
barrel guard zatitni deo cilindra
barrel residence time vreme zadravanja u cilindru
barrel sheet meusloj u cilindru
barrier design screw barijerna konstrukcija pua
barrier layer barijerni sloj
basalt fibres vlakna na bazi prirodnog minerala bazalta,
koristi se kao ojaavajui agens za savremene kompaunde
visokih performansi
base baza, osnova, dno, podloga

29

base coat osnovni premaz

base compound osnovni sastojak kompaunda
base material osnovni materijal
base pad osnovna podloga
base plate osnovna (temeljna) ploa
base unit osnovna jedinica
basket weave posebna vrsta tkanja poznata kao panama
tkanje gde su osnova i potka dvostruke niti
bast lika, vlaknasti spoljni sloj oko jezgra mnogih biljaka, kao
na primer, lana, konoplje
bast fibre vlakno od like
batch ara, punjenje
batch distillation diskontinualna destilacija
batch dosing arno doziranje
batch mixer diskontinualna mealica
batch polymerization arna polimerizacija (diskontinualna)
batch production arna proizvodnja (diskontinualna)
batch processing arni postupak (diskontinualan)
batch to batch uniformity ujednaenost od are do are
batching unit ureaj za diskontinualno doziranje
bath kupatilo, najee posuda sa rastvorom u koju se predmeti u toku obrade uranjaju
bayonet type thermocouple termopar bajonet tipa
bazalt bazalt, prirodni mineral koji se koristi kao ojaavajue
sredstvo kod plastinih kompaunda
beach (s. gravel) marks oteenja na otpresku u vidu
ljunkovitih oblasti (defekt)

30

bead zrno, kuglica

bearing leaj
bearing strength nosivost
bearing stress nosivo optereenje
bed sloj
bed plate osnovna ploa
bedded structure slojevita struktura
beefing up pojaanje (najee jezgra)
behaviour ponaanje
bell crank ugaona poluga
belt feeder trakasti napaja
belt conveyor transportna traka, vrpca
bench mark reper
bench test ispitivanje na radionikom stolu
bench top injection moulding machine mala (runo voena)
maina za injekciono presovanje namenjena za izradu
prototipova i artikala malih serija
bend savijati, koleno kod cevi, savijeni komad
bending savijanje
bending angle ugao savijanja, krivina
bending load optereenje pri savijanju
bending stiffness savojna krutost
bending strain savojna deformacija
bending strenght savojna vrstoa
bending stress savojno naprezanje

31

bent tunnel circular tapered arc gate prstenasto (konusno)

luno ue u obliku savijenog tunela
bentonite bentonit, prirodna koloidna glina, koristi se kao
punilo kod elastomera
benzene benzen, benzol
bevel iskositi, koso rezati, zaobliti
bevelled nagnut
bevel joint kosi preklopni sloj
bias prednaprezanje (kao imenica), dijagonalan, poprean
(kao pridev)
biaxial streching biaksijalno razvlaenje
bib cock ispusni deo za pranjenje
bib valve ispusni ventil
bifunctional structural unit bifunkcionalna osnovna strukturna jedinica
bifurcated ravast, nazubljen
billet smotani list ili rolna polimera koji se ubacuju u ekstruder ili kalander
bin kutija, sanduk, bunker
binder vezivo
bio based plastics plastika iz bioosnove
biodegradable biodegradabilan, biorazgradljiv
biscuit otpresak i ulivni sistem u jednom komadu, naziva se i
grozd
bite nagrizanje, poetni uticaj rastvaraa na plastine mase,
posebno na polistiren

32

black carbonized spots crne karbonizovane take na otpresku

(defekt)
black masterbatch crni masterba
black specs crne take na otpresku (defekt)
black spots at part ends crne take na krajevima otpreska
(defekt)
black tube float regenerat od crnih creva
blade krilo, pregrada
blank flange slepa prirubnica
blank off zatvaranje otvora na cevi
blanking die rezni alat za tancovanje
blanking shop odeljenje za pripremu
blast ejection izbacivanje otpresaka pomou komprimovanog
vazduha
bleach beliti, izbeljavati
bleed razlivati, ispirati (obino se misli na boje)
bleed resistance otpornost na migraciju aditiva iz unutranjosti slojeva
bleed through probijanje (npr. lepila kroz podlogu)
blemish nedostatak (mana) na povrini otpreska
blend meati, nameavati
blender mea, mealica
blind pocket nevidljiva upljina (dep)
blind spot (s. dead spot)
materijal

mrtvi prostor gde se zadrava

blinding gubljenje boje

blister (s. blistering) plik, mehur (defekt)

33

blister resistance otpornost na stvaranje plikova na povrini

otpreska
blister ring cilindrini deo punog vijka koji formira prstenast zazor sa cilindrom ekstrudera
bloating tendency sklonost, tendencija ka bubrenju
block copolymer blok-kopolimer, sastoji se iz dva razliita
komonomera u blokovima
block PP (s. heterophasic PP, impact PP)
kopolimer

blok-PP

block skiving machine maina za rezanje blokova u slojeve

paralelne sa povrinom
blocking blokiranje, neeljeno prianjanje posebno kod plastinih filmova ili folija
blooming izbijanje nekog elementa na povrinu, poznato kao
cvetanje ili iscvetavanje
blow duvati
blow forming oblikovanje duvanjem
blow moulding duvanje, proizvodnja upljih tela tehnikom
duvanja
blowing agent agens za nastajanje ekspandirane strukture uz
oslobaanje gasa
blown film duvani crevni film
blowtorch let lampa, aparat za zavarivanje
blushing zamuenje
board tabla, upravljaki deo maine
bob filcovana polirna ploa
bobbin kalem
body telo (kao imenica), zgunjavati se (glagol)

34

boiling point taka kljuanja

bolster obru, omota, okvir
bombard bombardovati, proces kada snop zraenja ili estica
padne na odreeni cilj
bond veza, vezivati se
bond scission prekid veze
bonding strength vrstoa lepljenja
bonding of plastics to metal spajanje plastike sa metalom
booster pojaava pritiska
booster ram pomoni (dodatni) klip
bore (s. drill, perforate) buiti
boss ispupen, udara prese
bottle crate transportni sanduk za boce
bottleneck usko grlo u proizvodnji
bottom donji deo
bottom cavity plate ploa donje upljine kalupa
bottom clamp plate donja stezna ploa
bottom discharge pranjenje sa dna
bottom ejection donje izbacivanje
bottom gate donji ulivni otvor
boundary granian
bracket dra, podupira
brake drum bubanj (dobo) sa koionim sistemom
branch grana, ogranak
branch runner grana ulivnog sistema
branched macromolecule razgranati makromolekul

35

brand zatieni naziv, zatieno ime

breadth of MWD irina raspodele molekulskih masa
break lom, prekid, razbijati
breakage prekid
break resistant nelomiv, otporan na lom
breakdown razgradnja, proboj (kod izolatora)
breaker plate ploa na koju se naslanjaju sita u ekstruderu
breaker roller valjak za usitnjavanje
breaking load prekidno optereenje
breathing odzraivanje
bridge breaker ureaj za razdvajanje estica
bridging slepljivanje materijala pri punjenju, stvaranje poprenih veza
breeding odgajati, stvarati
Brinell hardness tvrdoa po Brinelu
bristle debeli monofilament
brittle lomljiv, krt
brittelness lomljivost, krtost
broad irok
broken (s. ragged) film hinge lom arke
brown streaks tamne trake na otpresku (defekt)
bubble mehur
bubbles in part mehurovi u otpresku
bubbly (s. frothy) appearance
plikova

nastajanje mehurova ili

bucking iskuvavanje prirodnih vlakana

36

buckle savijati se, izvijati se

buckling resistance otpornost na uzduno savijanje
buffer tank meuposuda, posuda za privremeno skladitenje
build graditi, izgraivati
built up construction sastavljena konstrukcija
built up mould kalup sa umetcima u gnezdu
bulged izboen, ispupen
bulk masa, zapremina
bulk article masovni proizvod
bulk density nasipna gustina
bulk material rastresiti materijal
bulk injection moulding
otpresaka

injekciono presovanje masivnih

bulk plastics standardne, visokotonane plastine mase

bulk polymerization polimerizacija u masi (bez rastvaraa)
bulk sampling uzorkovanje iz gomile
bulk viscosity zapreminska viskoznost
bulk volume nasipna zapremina
bulkhead pregrada
bumbury mixer bamberi mea
bumped ispupen
bumped off nedovoljno ispupen
bumping disanje kalupa
bumpy appearance ispupen izgled
buoyancy mo plivanja, mo plutanja
burning gorenje, sagorevanje

37

burn mark trag gorenja, nagorelo mesto

burned spot mesto pregrevanja
burning drops
(defekt)

nastajanje nagorelih kapljica na otpresku

burning streaks (s. silver streaks) nepravilnosti na otpresku

u vidu nagorelih strelica (crtica) (defekt)
burning rate brzina gorenja
burnish polirati
burr rapava ivica
burst pucanje, prskanje
bushing aura, spoljanji prsten mlaznice ekstrudera
butt prednja strana, spajati
butt splicing eono slepljivanje
butt welding eono zavarivanje
butterfly valve leptirasti ventil
by virtue na osnovu

C
cable kabl
cable harness kablovski prikljuak
cable ties kablovski spojevi
cake zgrudvati se
calcite kalcijum-karbonat, punilo u kompaundima

38

calender effect kalander efekat (izvlaenje folija ili tankih

ploa na valjcima velike duine)
cam graninik
cam press ekscentrina presa
cam profile grebenasti profil
camshaft bregasta osovina
cantilever konzola, nosa, podupira
canvas tkanina
capability sposobnost
capacity kapacitet, sposobnost
capacitor kondenzator
capture zarobljavanje, zauzee, hvatanje
carbon black a
carbon fibres ugljenikova (ugljenina) vlakna
carcasse okosnica, kostur, karkas
carpet underlay ilimska podloga
carrier nosa torpeda u ekstruderu, nosa MB ili pigmenta u
kompaundima
Cartesian coordinate robot (s. linear robot) industrijski
robot sa tri ose koje se kreu pravolinijski, a ne rotiraju, i
koje su pod pravim uglom meusobno
cartridge heater grejna aura
cascade injection moulding kaskadno injekciono presovanje
cashew circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno
ue u obliku kae
carton kartonska kutija za dodavanje aditiva (najee za
suvo bojenje)

39

cast heater liveni greja

cast film ravni film, liveni film
casting livenje
casting roll valjak za nanoenje
castor oil ricinusovo ulje
catalyst katalizator
catch zahvatiti, zaustaviti, uhvatiti
catenary lanani deo niti
caulk zaptivati
caulk welding zaptivno zavarivanje
caulking v. sealing
caulking iron alat za zaptivanje spojeva
caulking seam zaptivni av
cause priiniti, prouzrokovati, izazvati
cavitation problems kavitacioni problemi, stvaranje upljina
cavity upljina, kalupna upljina, gnezdo kalupa
cavity block deo gnezda gde je izraen spoljni oblik otpreska
cavity depth dubina kalupne upljine
cavity mould upljina kalupa
cavity plate upljina ploe
cavity plug umetak u gnezdu kalupa
cavity pressure pritisak u upljini kalupa
cavity retainer plate ploa gnezda kalupa
cavity side strana kalupa koja se nalazi uz mlaznicu
cavity side part nepomini deo kalupa

40

cell elija
cellular elijasti, ekspandirani, penast, porozan
cellulose celuloza, prirodni polimer koji je sastavni deo
biljnog sveta
cement cement, lepak, lepiti, spojiti
cementing machine maina za nanoenje lepila
centering ring hole centriranje otvora prstena
central gate centralno ue
centrifugal blender centrifugalni mea
centrifugal impeller mixer turbomealica
certificate atest
chain lanac
chain branching grananje lanca
chain lenght duina lanca
chain packing pakovanje lanca
chain propagation rast lanca, propagacija
chain segment deo lanca
chain termination zavretak rasta lanca
chain transfer prenos lanca
chalk kreda, kalcijum-karbonat, koristi se kao punilo
chalking kredanje, pojava prakaste naslage na povrini
chamber komora
chamfer kosi rub, zarubiti ivice, iskositi
change promena, pretvaranje
changeover preorijentisati se

41

change-over point (injection to mould) taka prelaza (sa

ubrizgavanja na kalup)
channel kanal, dovodni kanal, leb
channel depth dubina kanala, predstavlja sabijanje u kanalu
ekstrudera, tj. odnos dubine prve i poslednje zavojnice
punog vijka
chaotic flow haotian protok
char ugljenisati se
charred streaks nepravilnosti na otpresku u vidu ugljenisanih
crtica (traica), (defekt)
character karakter, svojstvo, tampano slovo
characteristic karakteristian
characteristic curve karakteristina kriva
charge ara, punjenje, naelektrisanje
charge accumulation akumulacija naelektrisanja
charge stock materijal za punjenje
charging tray ureaj za punjenje kalupa sa vie kalupnih
upljina
Charpy impact resistance otpornost na udarnu ilavost po
arpiju
chart dijagram, grafik
chase okvir kalupa
chassis asija
check kontrolisati, proveriti
check analysis kontrolna analiza
check valve nepovratni ventil
checker plate rebrasti lim

42

checking provera, nastanak mreastih pukotina

chemical hemijski
chemical resistance hemijska postojanost, otpornost na
hemikalije
chill naglo hladiti
chill mold hladni (zamrznuti) kalup
chill roll extrusion ekstrudiranje sa rashladnim valjkom
chimney cev za usisavanje
china clay kaolin, hidratisani aluminijum-silikat, slui kao
punilo
chip resistance otpornost na cepanje
chips otpadci, sitne estice, rezanci
chiral asimetrian
chisel gate ue u obliku dleta
choice izbor
choke zaepiti
choker bar suenje poprenog preseka u ekstruzionoj glavi
chop-out die alat za isecanje
chopped iseen
chopped filled plastic
esticama

plastini materijal punjen sitnim

chopped strands iseeno stakleno vlakno

chopping machine seckalica, maina za seenje
chopping strands with circular cross section iseckano
stakleno predivo sa prstenastim poprenim presekom
chrome plated hromiran

43

chrome plating hromiranje (metaliziranje) plastinih delova u

cilju poboljanja estetskog izgleda ili postizanja boljih
svojstava (otpornost na grebanje, UV-radijaciju i sl.)
chuck steza, ureaj za pritezanje
chute nagnuta ravan za gravimetrijski transport materijala,
kanal za punjenje
chute feeding doziranje kosim lebom
circle cutting machine maina za seenje krugova
circuit kolo, strujno kolo
circuit breaker automatski prekida
circular saw kruna testera
circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno ue
circular tip kruni kraj (naglavak)
cissing nastajanje klobuka, mehurova
cladding oblaganje
clamp stegnuti, uvrstiti
clamping force pritisak zatvaranja, sila zatvaranja
clamping plate stezna ploa
clamping pressure pritisak pri stezanju
clamping stroke hod zatvaranja kalupa
clamping unit jedinica za zatvaranje kalupa
clarification razjanjenje, bistrenje
classification klasifikacija
claw roller bregasti valjak
clay glina, kaolin (slui kao punilo)
cleaning ienje, preiavanje

44

cleanliness istoa
clear ist, providan
clear film providni film
clearance zazor
cleavage cepanje, raslojavanje slojevitih materijala
clicker press maina za utiskivanje, tancovanje
clip otkinuti, odrezati
clockwise u smeru skazaljke na satu
clog zapuiti, zaepiti
close zatvoriti
closed cell zatvorena elija kod penastih proizvoda
closing force sila zatvaranja kalupa
closing joint dodirna povrina zatvorenog kalupa
closing time of mould vreme zatvaranja kalupa
close toleranced mouldings otpresci sa uskom tolerancijom
closing travel hod zatvaranja kalupa
closed loop of control zatvoren kruni sistem kontrole
closure zatvaranje, zatvara (na posudi, boci)
clot nastajanje grudvi
cloudiness zamuenje
cluster stvaranje (grupisanje) estica, ugruaka
coalescence sjediniti se, spajanje
coarse screen grubo sito
coarse thread gruba nit
coarse yarn debela nit, gruba prea

45

coat prevui, naneti, premazati

cocoon aura kod prirodnih vlakana
coconut kokosov orah, koristi se kao prirodno ojaavajue
vlakno u plastinim kompaundima
coefficient of friction faktor trenja
coefficient of linear expansion
rastezljivost

toplotno irenje, toplotna

cohesive forces kohezione sile

coil namotaj, kalem
coiled molecule sklupani molekul
coiled-up state sklupano stanje
coir prirodno vlakno koje se dobija iz mahune kokosovog
oraha, koristi se za izradu uadi i ojaanja kod plastinih
kompozita
cold flex temperature temperatura hladnog savijanja
cold moulding injekciono presovanje na hladno
cold runner system
kanalima

ulivni sistem sa hladnim razvodnim

cold setting otvrdnjavanje na hladno

cold slug hladni ep, prva koliina materijala koja se
ubrizgava u kalup, hladni ugruci
cold slug pockets (pullers) izbaciva hladnih ugruaka
cold slug well hladno udubljenje u kalupu naspram ulivka za
zadravanje proizvoda, hladni ugruci u udubljenju kalupa
cold strech hladno razvlaenje
cold temperature impact strength udarna jaina na hladnoj
temperaturi

46

collapse sruiti se, uruiti se, razarati

collapsible mandrel rasklopivi torpedo
colorant addition level stepen dodavanja boje
cooling hlaenje, rashlaivanje
cooling baffles pregrade za hlaenje u kalupu
cooling fixture oprema za hlaenje
colour batch obojena ara
colour bleeding probijanje boje, migracija pigmenata
colour change promena boje
colour fadding gubljenje boje
colour matching nijansiranje boje
colour streaks obojene crtice na otpresku (defekt)
combustion gorenje
commercial unit industrijsko postrojenje
commitment angaovanje, odanost, privrenost
commodities standardne, osnovne (visokotonane) plastine
mase
comonomer komonomer, jedinka u polimernom lancu drukija od osnovne
compact sabiti, presovati, zgusnuti
compaction of agglomerates sabijanje aglomerata
compactor centralni deo levka za doziranje sa dodatnim
ureajem za bolje isticanje materijala
compartment odeljenje, komora
compatibility kompatibilnost, podnoljivost

47

complementary systems komplementarni (dodatni) sistemi

osnovnoj opremi
completition zavretak, kompletiranje
compliance povinovanje, saglasnost, pridravanje, elastinost
comply povinovati se, pristati
composite polymer material kompozitni polimerni materijal
koji se sastoji od polimerne matrice i drugih dodataka
composite shell kompozitna obloga
composition sastav, nastajanje
compound kompaund, nastaje meanjem osnovnog polimera
sa dodacima u maini za meanje (ekstruderu)
compounding kompaundiranje, proces dobijanja kompaunda
u ekstruderu
comprehensive test svestrano ispitivanje
compress komprimovati, sabijati
compressed air ejection izbacivanje komprimovanim vazduhom
compression modulus pritisni modul, modul pri sabijanju
compression moulding injekciono presovanje sa otvorenim
kalupom
compression ratio kompresioni odnos, stepen sabijanja
compression section sekcija sabijanja (kompresije)
compression set kompresioni set, zaostala deformacija posle
kompresije
compression strenght pritisna vrstoa
compression zone kompresiona zona
compressive stress pritisno naprezanje

48

conceive smisliti, shvatiti

conciseness of control konciznost (saetost) kontrole
concentration koncentracija
condensation polymerization polikondenzacija, nastajanje
polimerizaciong proizvoda spajanjem dva razliita monomera uz izdvajanje vode
conditioning kondicionirati
conduct provoditi, voditi
conductibility provodljivost, vodljivost
conduct bar voica ploice
conduit cev, dovodna cev
cone konus, konusni
cone belt klinasti remen
cone gate konusno ue
conical save-all konusni hvata
conical sleeve konusni rukavac
conical tapered section zona saimanja pua sa poveavajuim unutranjim prenikom navoja
confection konfekcionirati, sastaviti
configuration konfiguracija, odnosi se na stanje koje je odreeno poloajem molekula u odnosu na dvostruku vezu u
polimernom lancu
confine ograniiti, zatvoriti
conformation konformacija, odnosi se na fiziku strukturu
mogunosti rotacije molekula oko jednostruke veze u
polimernom lancu

49

congeal smrzavati se, zgusnuti se pod dejstvom niske temperarture

conical konusni
conjugated konjugovan
connect spojiti, povezati
connecting rod vezna poluga
connector konektor, spojna cev
consistent rate of material feed konzistentna brzina napajanja materijala
consistent shot weight konzistentna (stalna, postojana) masa
ubrizgavanja
constant konstanta
constant lead screw pu sa konstantnim korakom
constant level regulator stalni regulator nivoa
constant pitch screw pu sa konstantnim usponom
constant taper screw konusni pu sa konstantnim korakom i
sa ravnomerno rastuom dubinom leba zavojnice
constituent sastavni deo
constrain sabiti
constraint ogranienje
constriction suenje
construction konstrukcija, struktura
consumption potronja
contact dodir, kontakt
contact adhesive kontaktno lepilo, kontaktni adheziv
contact moulding oblikovanje na niskom pritisku

50

contact roller pritisni valjak

contain sadravati
container posuda, rezervoar
containment hopper zapreminski deo levka
contamination zagaenje, oneienje
content sadraj
continuous kontinualan
continuous loss in weight kontinualni gubici mase
continuous speed variation kontinualno menjanje brzine
contour welding zavarivanje po konturi
contract skraivati, smanjiti se
contraction ratio relativno suenje
contrast suprotstaviti se
control kontrola, kontrolisati, regulisati
controllled rheology grades
reologije

tipovi polimera kontrolisane

control network kontrolno upravljanje procesom

control room kontrolna (komandna) soba
control sampling odabiranje kontrolnih uzoraka
convection odvoenje
conventional konvencionalan, uobiajen
conversion konverzija, pretvaranje
conveyor transporter
cool hladiti, rashladiti
coolant rashladni medijum, rashladno sredstvo
cooling circuity sistem hlaenja (zatvorenog)

51

cooling fixture oprema za hlaenje

cooling jacket rashladni plat
cooling jig rashladni ureaj za zadravanje oblika i dimenzija
otpreska nakon hlaenja
cooling tower rashladni toranj
cope savladati, obavijati, obuhvatiti
copolymer kopolimer, sastoji se od razliitih komonomera
copolymerization with crosslinking
umreavanjem

kopolimerizacija sa

copy (s. replica, duplicate) kopija

cordage fibres vlakna za uad
core jezgro, kanal u kalupu za tenost za prenos toplote
core back injection moulding dvokomponentno injekciono
presovanje sa nerotirajuim kalupom
core of extruder trn ekstrudera
core mould jezgro kalupa
core pullar stroke hod istiskivaa
core pulling device ureaj za izvlaenje (pomicanje) jezgra u
kalupu
corner ugao
corner sampling ugaono uzorkovanje
corona korona efekat
corona discharge korona (elektrino) pranjenje
co-rotating twin screw extruder
ekstruder
correct nozzle contact force
mlaznice

korotirajui dvopuni

korigovana kontaktna sila

52

correct shrinkage pravilno skupljanje

correction factor korekcijski faktor
correlation uzajamni odnos, korelacija
correspond odgovarati
corrosion korozija
corrosion fatigue korozijski zamor
corrugated talasast, naboran (kod cevi)
corrugation izbrazdanost, nalebljenost
cost-benefit balance balans trokova i pogodnosti
cotton gossypium hirsutum, pamuk, koristi se kao ojaavajue
prirodno vlakno u plastinim kompaundima
count broj, brojati
counter brojilo (kao imenica), suprotan (kao pridev)
counteract protivdejstvo
counterdraft udubljenje u kalupu
counterflow protivstruja, suprotan tok
counter-rotating twin screw extruder dvopuni ekstruder sa
suprotnim okretanjem punih vijaka
counter sinking proces suprotan utiskivanju ili sabijanju
coupling spojnica, veza
coupling agent sredstvo za poveanje adhezivnosti
coupling motor spojnica motora
course smer, pravac
cover pokrivanje, poklopac
cover glass pokrivno staklo
cover mould nepomini deo kalupa za injekciono presovanje

53

cover trip pokrivna traka

cow horn circular tapered arc gate prstenasto (konusno)
luno ue u obliku kravljeg roga
crack pukotina, naprslina
crack growth resistance otpornost na rast pukotina
crack sensitivity osetljivost na stvaranje pukotina
cracking raspad, stvaranje pukotina
crane for moulds dizalica (kran) za kalupe
crank ruica, poluga
crankshaft kolenasta osovina
crate gajba, sanduk za boce
crater nastajanje kratera na povrini (greka)
crawl stvaranje bora na povrini filma posle skidanja sa
valjaka
crazing nastanak sitnih pukotina
crease (s. ripple, curl) naborati, nabirati
creasing pojava guvanja
creep puzanje
creep resistance otpornost na puzanje
crescent tear test ispitivanje na cepanje, cepanje uzorka u
obliku polumeseca
crimp uvijenost, kovrdavost
crimp fibre kovrdava vlakna
crinkle ugib, savijanje
critical kritian
critical strain kritina deformacija pre pucanja

54

croning method koljkasto livenje

crop usev
cropping sakupljanje roda kod prirodnih vlakana, sakupljanje
ulivnih kanala nakon procesa injekcionog presovanja
cross ukrtanje, presek
cross breaking strength savojna vrstoa
cross cutter popreni seka
cross head die mlaznica poprene glave
crossed beating surface dodirna povrina noa u usitnjivau
crosslinking umreavanje, stvaranje poprenih veza u makromolekulu
cross link scission prekid poprene veze
cross section popreni presek
cross wise popreni smer
crown zaobljenost
crude sirov, sirovina
crumb komadi (obino izmleven)
crumbed samleven (esto se odnosi na prirodna vlakna)
crumble away sitniti, drobiti
crushing gnjeenje, drobljenje
crystal kristal
crystallinity kristalininost
crystallization kristalizacija
cubic kubni, na trei stepen
cubic content zapreminski sadraj
cull viak, kart

55

cup olja, aa
curbing rib ivica
curdle zgruavati se
cure otvrdnjavanje, vulkanizacija
cure timer regulator vremena otvrdnjavanja
curl uvijati se, nabirati
curricula nastavni plan
current tok, teenje, elektrina struja
curring shop odeljenje za zavrnu obradu
curtain zastor, zavesa
curvature savijanje, krivljenje
curve kriva, grafik, krivina, savijati
curved zakrivljenost
curved subsurface gate (s. curved tunnel gate) zakrivljeno
tunelsko ue u formi kuke
cushaw izgnjeen, kaast
cushion priguivati, jastuk
custom uobiajeni
custom mixing priprema smee po nalogu kupca
custom moulder usluno presovanje
customize prei u obiaj
customize dimensions uskladiti dimenzije
customization prihvatanje obiaja
cut sei, zarez, rezati, frakcija
cut off odsei, skratiti, otpadak pri rezanju
cutter no, reza

56

cycle ciklus
cycle time vreme ciklusa
cyclic ciklian, kruni
cyclone separator ciklonski separator
cylinder cilindar
cylinder head glava cilindra
cylinders rated capacity projektni kapacitet cilindara
cylindrical cilindrian

D
dam regulator irine, pregrada
damage oteenje
damp istovariti naginjanjem
damping priguenje
dampness vlanost
dark discharge tamno izbijanje
dark spots pojava tamnih mrlja na otpresku (defekt)
darkening zatamnjenje
daylight rastojanje izmeu ploa otvorene prese
daylight press opening radni hod etane prese
dead beat potpuno iscrpljeno, samleveno
dead centre mrtva taka
dead fold stalni nabor

57

dead time vreme praznog hoda, vreme zadravanja materijala

pre ulaska u centralni ulivni sistem
deaeration odzraivanje, uklanjanje gasova
debburing (s. deflushing) uklanjanje vika materijala na
slojevima otpreska
deburring bruenje povrinskih neravnina
decant odliti tenost iz taloga, dekantirati
decay raspad, nestajanje
decompose razlagati se
decomposition raspadanje, razgradnja
decompression section sekcija dekompresije
decontamination
enja

dekontaminacija, odstranjivanje onei-

decortication skinuti, oguliti (termin kod biljaka ili prirodnih

vlakana)
decrease smanjivati, umanjivati
decreased lead screw pu sa smanjujuim korakom i
konstantnom duinom leba zavojnice
decreasing depth screw
dubine navoja

pu sa postupnim smanjenjem

dedicate posvetiti
dedusting agent sredstvo za skidanje praine
deep dubok
deep channel screw puni vijak sa dubokim kanalima
deep draw duboki otpresak
deep draw component komponenta dubokog izvlaenja
deep pocket duboka upljina (dep)

58

defeat poraziti
defect defekt, greka
defects on electroplated plastic parts defekti na galvanski
nanoenim plastinim delovima
defective moulding neispravan otpresak, kart
deficiency manjak, nedostatak
deflash uklanjanje vika materijala na spojevima otpreska
deflection otklon, odstupanje
deflection temperature under load
oblika

toplotna postojanost

deformation deformacija, promena oblika

deformation-demoulding deformacija pri vaenju iz kalupa
na otpresku (defekt)
deformation set trajna deformacija
degassification degazifikacija, uklanjanje gasova
degating odrezivanje ua
degating operation odstranjivanje ulivnih kanala
degradation degradacija, razgradnja
degreased odmaen
degree stepen
degree of crystallinity stepen kristalnosti
dehumidified air suv vazduh
dehydrogenation dehidrogenacija, uklanjanje vodonika iz
jedinjenja
delamination delaminacija, raslojavanje
delamination (s. peeling) raslojavanje, ljutenje na otpresku
(defekt)

59

delivery dovoenje, napajanje

delivery screw puni vijak za doziranje
delivery table otpremni sto
delustering proces matiranja, tj. uklanjanje sjaja
demanding application zahtevna primena
demixing razdvajanje slojeva
demoulding vaenje otpreska iz kalupa
demouldability pressure
kalupa

pritisak pri vaenju otpreska iz

demouldability robot robot za vaenje otpresaka

den (s. denier) den, jedinica za finou vlakana
denier scale denijerska vaga (za mala vlakna)
dense gust
density gustina
density of melt gustina rastopa
dent trag, otisak
deoxidation redukcija, uklanjanje kiseonika
departement odeljenje
depend zavisiti
depletion osiromaenje, iscrpljenje
depolymerization depolimerizacija, razlaganje polimera na
osnovne sastojke
deposit talog, taloiti
depression udubljenje, ulegnue
depth dubina
depth of undercut dubina zareza

60

derivative derivat
derive izvesti, izvui, poticati
descending temperature profile sputajui (opadajui) temperaturni profil
dessicant sredstvo za suenje
design projektovati, konstruisati, projekat
design technique metoda projektovanja
designation system sistem za obeleavanje
desintegration usitnjavanje
desizing uklanjanje pomonih sredstava za predenje i tkanje
desk top injection moulding machine (v. bench top
injection mouldnig machine)
detectability sposobnost otkrivanja greaka
diaphragm (s. ring) gate prstenasto ue
dimensional accuracy dimenzionalna tanost
discoloration obezbojenje
dissipation rasipanje, gubitak
distance between tie bars rastojanje izmeu voica
distort iskriviti, deformisati
distortion free mouldings otpresci bez deformacija
destructive destruktivan, tetan
detackifier sredstvo za podmazivanje, za odvajanje otpreska
od kalupa
detachable razdvojiv, koji se rastavlja
deterioration pogoranje, kvarenje
determine odrediti

61

detrimental tetan, kodljiv

developed dye nastajanje boje na vlaknu
development of brittleness razvoj krtosti
device ureaj, aparatura
device for platens distance adjustment
avanje razmaka nosaa kalupa

ureaj za pode-

devulcanization devulkanizacija
devulcanized rubber devulkanizovana guma, regenerat
dewatering uklanjanje vode
dextrorotary desnorotirajui
diagram ema, dijagram
dial micrometer mikrometar sa skalom
diameter prenik
diameter of filaments prenik filamenta
diameters ratio
ekstrudera

odnos prenika izmeu cilindra i pua

diaphragm control valve membranski upravljaki ventil

diaphragm gate kiobransko ue
dicer reza granula iz polimernih traka
die mlaznica, dizna
die approach ulazni kanal mlaznice
die base telo mlaznice
die center torpedo
die land deo mlaznice istog prenika u kome se oblikuje
ekstrudat
die plate dra kalupa

62

die pressure pritisak u mlaznici ekstrudera

die relief proirenje izlaza mlaznice
die spider nosa razdelnika (torpeda)
die spinning nozzle mlaznica za izvlaenje vlakana
die swell bubrenje ekstrudiranog proizvoda
dielectric breakdown elektrini proboj
dielectric constant dielektrina konstanta
dielectric loss dielektrini gubitak
dielectric strength dielektrina vrstoa (jaina)
diesel effect greka pri injekcionom presovanju koja nastaje
kada su kanali za odzraivanje blokirani talogom degradiranog polimera te dolazi do zadravanja vazduha, koji
kada se zagreva, dovodi do degradacije polimera
difficulties during pulling tekoe pri izvlaenju (otpreska iz
kalupa)
digital brojan
dilatation irenje
dilution razreenje, razblaivanje
dimensional dimenzionalan
dimensions too big prevelike dimenzije otpreska, kada su
vee od onih u projektnoj dokumentaciji
dimensions too small premale dimenzije otpreska, kada su
manje od onih u projektnoj dokumentaciji
diminished form smanjen oblik
dip uroniti
dip polishing poliranje uronjavanjem

63

direct blend injection moulding dodavanje smee elastomera

i plastine mase, a da pri tome ne dolazi do separacije
komponenata
direct coupled direktno vezan
direct gate direktno ue
direction of flow pravac protoka
directional valves uljni ventili (razvodnici) kod hidrauline
opreme
dirt neistoa
dirt retention sklonost ka prljanju
disbond (s. detach) odlepiti
disc gate ploasto ue, kiobransko ue
discharge pranjenje
discharge cock slavina za isputanje
discontinuous diskontinualan
dish udubiti, izdubiti
disintegration sitnjenje, raspad
disguise prekriti greke na otpresku
dismantle rastaviti na delove, demontirati
disorder neureenost
dispense dozirati, dodavati, nanositi
dispenser dozirni ureaj
disperse dispergovati, raspriti na sitne delove
dispersion razbijanje anglomerata na sitnije estice u toku
kompaundiranja
displacement premetanje, pomeranje

64

displacement volume istisnuta zapremina

display izlaganje, ispoljavanje
disposable jednokratan, koji se izbacuje posle upotrebe
disposables proizvodi za jednokratnu upotrebu
disposal odstranjivanje, odlaganje
disrupt poremetiti, prekinuti
disruptive koji remeti
disruptive strength probojna vrstoa
dissipation factor faktor elektrinih gubitaka
dissolve rastvoriti
distance rastojanje
distance between bars rastojanje izmeu voica
distinguish razlikovati, odlikovati se
distortion iskrivljenje, vitoperenje, distorzija (dimenzionalna
deformacija proizvoda izazvana unutranjim naprezanjima)
distribution raspodela, prostorna ujednaenost meanja pojedinih pigmenata ili punila u finalnom proizvodu
distribution board razvodna ploa
distribution box razvodna kutija, razvodni orman
distributive mixing raspodela meanja
distillation destilacija
distinction razlika, obeleje
distort iskriviti, deformisati
divergency odstupanje
dock skratiti
domain oblast, podruje

65

domed izboen, ispupen, konveksan

dope impregnacija za tekstilna vlakna
dosage (s. dosing) doziranje
dosing delay usporavanje doziranja
double blade mixer mea sa dve lopatice
double break switch dvosmerni prekida
double cone blender mea sa dvostrukim konusom
double force mould kalup sa dva klipa
double gate dvostruko ue
double pole switch dvopolna sklopka
double ram press presa sa dva klipa
double row ball bearing dvostepeni kuglini leaj
double screw extruder dvopuni ekstruder, sa dva puna
vijka
double side gate dvostruko bono ue
double threaded screw puni vijak sa dvostrukim navojem
doubling udvajanje, uvijeno predivo
dough masa u obliku testa, pasta
dough mixer mea (gnjetilica) sa protivstrujnim lopaticama
doughly u vidu izmeanog testa (paste)
dovetail sprue izbaciva ulivnog kanala u obliku lastinog
repa
dowel zaglaviti, staviti klin, uvrstiti
downcomer odvodna cev
downgauged smanjene debljine

66

downstream accessories pomona oprema koja se nalazi iza

osnovne
downstroke press hidraulina presa sa gornjim pominim
nosaem i hodom nadole
downtime vreme zastoja
draft nacrt, skica, nagib, suenje, izvlaenje
draft angle ugao konusnosti
drag flow glavni tok rastopljenog kompaunda u ekstruderu
drag reducer materijal za sniavanje otpornosti na teenje
drag out (s. pull out, draw out) izvlaiti
dragging najedanje, zaribavanje
dragging of ejection plate najedanje izbacivake ploe
drain isputanje, odvod
drain valve ispusni ventil
drainage pit jama za drenau
drape oblikovanje izvlaenjem
drape moulding toplo oblikovanje razvlaenjem
draw nagib, suenje, izvlaenje
draw down ratio proirenje mlaza rastopa pri izvlaenju,
odnos izmeu otvora mlaznice i prenika ekstrudata
draw ratio odnos povrine preseka originalnog i istegnutog
uzorka
draw out table of press izvlana ploa prese
drawing izvlaenje, izduenje
drawn sample nasumino odabran uzorak
dress podmazati, naotriti zupca testere

67

drier sua
drift odstupanje, devijacija
drill v. bore buiti
drill brace runa builica
drive pogon, prenos
driving power snaga pogonskog elektromotora
drive system sistem prenosa
driving shaft pogonsko vratilo
driving wheel pogonski toak
driven roller pogonski valjak
drooling pojava nepravilnosti na otpresku (defekt)
drop pad, kap
droplet kapljica
drowned pipe potopljena cev, uronjena cev
drug room odeljenje za recepture
drum bubanj, dobo
drum brake cilindrina konica
drum dryer rotaciona suilica
dry blend suva smea
dry coloring bojenje u suvom stanju
dry cycle time vreme (broj) praznih ciklusa
dry handle (s. dry feel) suvi pokrivni sloj koji se ne lepi pri
slaganju
dry screening prosejavanje suvog materijala
dry spinning suvo predenje
dry spot neispravan detalj, neispravno mesto

68

drying suenje
drying of staple fibres in tow form suenje vlakana u obliku
tapia u snopu
drying tunnel tunelska sunica
dual udvojen, dvostruk
duct cev, cevovod
duct tape adhesives adhezivi za trake obmotane oko cevi
duct winding namotavanje cevi
ductility istegljivost, razvlaivost
due weight oekivana teina
dull areas mutne (matirane) zone
dull spots near the gate mutne mrlje oko ua (defekt)
dull surface mutna povrina, bez sjaja
dulling agent sredstvo za oduzimanje sjaja
dump isprazniti
dumping pranjenje
duplex dvostruki
duplex moulding posredno presovanje sa dva klipa
durability postojanost, izdrljivost, trajnost
duromer termoreaktivni polimer
dust bin bunker za prah
dust collector skuplja praine
dwell ventovanje kalupa
dwell pressure pritisak zadravanja
dwelling time vreme boravka materijala u kalupu
dye boja, bojiti

69

dyeing bojenje
dyestuff boja
dye sprayer pitolj za prskanje boje
dynamic balance dinamika ravnotea
dynamic damper dinamiki priguiva
dynamic fatigue resistance dinamika otpornost na zamor
dynamically crosslinked polyolefin dinamiki umreen
poliolefin
dynamically vulcanized material dinamiki vulkanizovani
materijal

E
E glass E staklo, tip stakla koje sadri malu koliinu baznih
bor-silikata, koristi se kao ojaavajui agens u kompaundima
earth zemlja, uzemljiti, spojiti sa zemljom
earthed uzemljen
earth lead vod za uzemljenje
earthing uzemljenje
earthing switch uzemljena sklopka
ease of processing laka preradljivost
ease release lako odvajanje
easy flow lako teljiv, slabo viskozan
easy tuning lako podeavanje

70

eco-friendly ekoloki prihvatljiv

eccentric ekscentrian
eddy current heating grejanje indukcijom
edge ivica, obod
edge forming zarubljivanje, nastajanje ivica
edge gate ivino ue, ue na ivici otpreska
edge jointing adhesive lepak za spajanje rubova
edge trimmer ureaj za rezanje ivica
edge weld ivini var
edgewise uzduno
effect efekat, uticaj
efficiency efikasnost
efflorescence izbijanje sastojaka na povrinu, iscvetavanje
effluent izlazni proizvod, odvod tenosti
efflux viscosity viskoznost isticanja
ejection izbacivanje, vaenje otpreska uz kalupa
ejection bar ploica istiskivaa
ejection grooves pojava brazdi pri izbacivanju iz kalupa na
otpresku (defekt)
ejection ram klip za izbacivanje
ejection temperature temperatura izbacivanja iz kalupa
ejection time vreme vaenja komada
ejector izbaciva iz alata
ejector force sila izbacivanja
ejector pin ipka izbacivaa
ejector plate ploa izbacivaa

71

ejector pin marks greke na otpresku od ploe izbacivaa

(defekt)
ejector rail nosa izbacivaa
ejector sheet aura istiskivaa
ejector spring opruga izbacivaa otpreska iz kalupa
ejector stroke hod izbacivaa
ejector travel hod istiskivaa otpreska
elastance dielektrina vrstoa
elastic elastian
elastic limit granica elastinosti
elastic range
macija)

elastini opseg (na krivoj naprezanjedefor-

elastic recovery elastini oporavak

electromagnet voltage radni napon elektromagneta
elastomer elastomer
elastomeric alloy thermoplastic vulcanizate
legura od termoplastinog vulkanizata

elastomerna

elbow koleno cevi

electric elektrini
electric strength dielektrina vrstoa, probojna vrstoa
electrical discharge elektrino pranjenje
electrical insulation (s. volume resistivity) elektrina izolacija
electrical properties elektrina svojstva
electroformed mould elektrogalvanski izraeni deo kalupa ili
gnezda

72

electronic process controller

tronskoj izradi

programski ureaj u elek-

electronic variable speed energy saving technology

tehnologija utede energije putem promenljive elektronske
brzine
elephant skin nepravilnosti na povrini otpreska u vidu
slonovske koe (defekt)
elementary elementaran
elementary fibre elementarno vlakno
elevator dizalica, lift
elimination eliminacija, odstranjivanje
elongation izduenje, istezanje
elongation at break prekidno izduenje (istezanje)
elongation at yield stress istezanje na granici razvlaenja
elongational rate effect stepen (koeficijent) brzine izduenja
elutriation ispiranje i dekantiranje
embedded umetnuto, ispunjeno
embedded thermocouple ugraeni termoelement
embedding ispunjavanje, zalivanje
emboss utiskivati
embossed sheet folija sa utisnutim dezenom
embossing rolls valjci za utiskivanje
embrittlement nastajanje krtosti
emerge pojaviti se, iskrsnuti
emery stone brusni kamen
emission emisija, isputanje

73

emptying pranjenje
emulsion emulzija
emulsion polymerization polimerizacija u emulziji
enable omoguiti
encapsulate zatvoriti u kapsulu, oblagati
enclosure omota, obloga
encounter susresti, naii
end kraj, krajnji
end-over-end type mixer mealica sa vertikalnim bubnjem
end thrust aksijalni pritisak
end use property upotrebno svojstvo
ends prednja strana maine
endless sheeting beskonana folija
endurance trajnost, dugovenost, izdrljivost
energy energija
energy of retraction energija rastereanja
enforce primeniti, podstai
engineering plastics konstrukcione plastine mase (tehnike,
inenjerske)
engraved rolls valjci za utiskivanje
engraving graviranje
engraving depth gravirano po dubini
enhance pojaati
enlargement poveanje, uvelianje
enriched obogaen
ensure osigurati, obezbediti

74

entanglement preplitanje, uvijanje makromolekulskih lanaca

entrapped air bubble zarobljeni vazduni mehur na otpresku
(defekt)
environment okolina, okruenje
environmental shrinkage (s. post mouldnig shrinkage)
naknadno skupljanje (pod uticajem spoljanjih uslova)
environmental stress cracking resistance otpornost na lom u
medijumu, otpornost na stvaranje pukotina zbog zaostalog
naprezanja i uticaja okolnog medijuma
equation jednaina
equilibrium ravnotea
equipment oprema
equipment set-up raspored opreme
equivalent concentration ekvivalentna koncentracija
equivalent conductance ekvivalentna provodljivost
equivalent weight ekvivalentna teina
erection izgradnja, podizanje, montaa
eriometer instrument za merenje prenika vlakana
erronenously netano, pogreno
erosion razaranje, nagrizanje
estimate proceniti, oceniti
etching skidanje materijala sa predmeta hemijskim sredstvom,
nagrizanje
evacuate evakuisati, izbacivati vazduh
evaluation procena, izraunavanje
evaporation isparavanje
even ravan, ravnomeran, parni

75

evidence based approach

podacima

pristup baziran na dokazanim

evolution izdvajanje, razvoj

examination ispitivanje
examining room odeljenje za ispitivanje (kontrolu)
excess material viak materijala
excessive anisotropy prekomerna anizotropija
excessive amount dopunska (prekomerna) koliina
excessive distortion prekomerna deformacija
excessive orientation prekomerna orijentacija
exchange reaction reakcija supstitucije (zamene)
exchanger izmenjiva (razmenjiva) toplote
execution izvrenje
exfoliation odvajanje, ljutenje
exhaust izvlaiti, odvojiti
exhibit izlagati, pokazati
expand ekspandirati, iriti se
expanded plastic ekspandirana (penasta) plastika
expansion inserts uloci za kompenzaciju (dilataciju)
exploit iskoristiti
exposure izlaganje
expulsion iskljuenje
extended gate freeze time produeno vreme hlaenja ua
extendibility
granice

mogunost dodavanja punila do odreene

76

extender punilo, sekundarni omekiva, dodatak za poboljanje preradljivosti

extensibility rastezljivost, istegljivost
extension nozzle izduena mlaznica
extension nozzle for sprueless moulding
direktno ubrizgavanje (bez ua)

mlaznica za

external plasticizer spoljni plastifikator (omekiva)

external rib spoljanje rebro (kao ojaanje)
extinguish gasiti
extract ekstrahovati, izdvajati
extracting pieces time vreme vaenja otpreska iz kalupa
extractor pin klin za vaenje
extremities ekstremiteti, najdalji delovi koji treba da se
ohlade u otpresku
extrudate ekstrudat, proizvod ekstruzije
extruded strings ekstrudirane niti
extruder ekstruder
extruder layout ema (plan) ekstrudera
extruder torque obrtni moment pua ekstrudera
extrusion ekstruzija, ekstrudiranje
extrusion die ekstruzijska mlaznica, alat za ekstrudiranje
extrusion mandrel ekstruderski razdelnik (trn)
exudation migracija komponenata smee na povrinu, iznojavanje

77

F
fabric tkanina
fabric coating premaz tkanine sa polimerom
fabric filled mouldnig compound kompaund sa tekstilnim
punilom za injekciono presovanje
fabric insert tekstilni uloak
fabricable stage (s. tractable stage) postojanost pri uvanju
face lice, spoljanji izgled
factor faktor
faded obezbojen
failure oteenje
faint brown streaks mutne tamne trake (pruge)
faintly slabo
family mould kalup sa vie kalupnih upljina, kombinovani
kalup
fan gate lepezasto ue
fascia komandna tabla
fast mould closing and opening strokes brzi i spori hod
zatvaranja i otvaranje kalupa
fatigue zamor materijala
fatigue limit (s. endurance limit) granica izdrljivosti
fatigue strength zamorna vrstoa, vrstoa na zamor, dinamika izdrljivost
faulty oteen, sa grekom

78

faulty batch ara sa grekom

feather opruga
feature karakteristika
feed napajanje, doziranje
feed bushing ulivni umetak
feed hopper levak za napajanje materijala
feed pump napojna pumpa
feed section zona (sekcija) napajanja
feed stock sirovina
feed stream inlet ulaz napojnog toka
feed tank posuda za doziranje
feed trunk cev za napajanje
feed zone zona doziranja, napojna zona
feeder dozator, ureaj za napajanje
feetle dovesti u red
felting screen deo ploe sa finim otvorima na kojoj se oblikuju vlakna u gustu strukturu
female core enski deo kalupa
female mould gnezdo, matrica
fettle ispraviti, oistiti
fiber vlakno, nit
fiber bunching proces nastajanja snopova od pojedinanih
vlakana
fibre bundles sveanj, snop vlakana
fibre filled moulding compound kompaund sa vlaknima za
injekciono presovanje

79

fiber stregth utilization iskorienje vrstoe vlakna u predivu

fiberglass stakleno vlakno
fiducial points referentne take
field polje, oblast
fil osnovno vlakno
filament tekstilna jednostruka nit, monofilament
filament winding namotavanje niti
filamentation pojava vlaknaste strukture na uu (defekt)
fill ratio nivo punjenja kalupa (moe biti nedovoljno ili
previe)
fill speed brzina punjenja
filled masterbatch punjeni masterba
filler punilo
filler specks mrlje od punila koje migriraju na povrinu
fillet zaobljenje, zadebljanje
filling punjenje
filling degree stepen punjenja
filling time vreme punjenja kalupa
film film
film gate filmsko ue
filter filter, filtrirati
filter pack pakovanje filtera
final clamping force konana sila zatvaranja
fine screening fino sortiranje
fine tuning fino podeavanje

80

fines prakasti (usitnjeni) materijal

finger circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno
ue u vidu prsta
fingers validing runo vrednovanje (prstima)
finish zavriti, zavrna obrada
finished article krajnji proizvod, finalni otpresak
finishing room odeljenje za zavrnu obradu
finishing schedule postupak zavrne obrade
finishing treatment zavrna obrada
fire point taka zapaljivosti
fireproof otporan na plamen
first in-first out policy prvi ui i prvi izai iz posla
fishbone dijagram uzrokposledica u obliku ribljeg kostura
fish eyes greke u polimernom filmu ili na otpresku u vidu
ribljih oiju
fishtail kneader gnjetilica sa meaima u obliku ribljeg repa
fishtail manifold razdelnik u obliku ribljeg repa
fission cepanje, prekid
fit podeavati
fitting podeavanje, spojni deo, armatura
fix fiksirati, uvrstiti
fixed uvren, nepokretan
fixed die plate nepomina kalupna ploa
fixed mould half nepokretni deo kalupa
fixed platen nepomina stezna ploa kalupa
fixed side of the mould nepokretna strana kalupa

81

fixed stop nepokretni graninik

fixing spajanje, privrivanje
fixture armatura, oprema
flagging uiniti rapavim
flake pahulja, ljuspa
flake structure ljuskasta struktura
razlistavanje na povrini

flaking of the surface layer

otpreska (defekt)
flaky pahuljast, ploast
flame plamen
flame resistant classification
plamen

klasifikacija otpornosti na

flame retardant usporiva gorenja

flame treatment tretman (obrada) plamenom
flammability zapaljivost
flange prirubnica
flash istisnuti viak materijala iz kalupa, prelivanje
flash gate ue u obliku eljusti
flash groove leb za istiskivanje vika materijala
flash point taka paljenja
flashing nepravilnosti na otpresku usled zaostalog vazduha
flat ravan, pljosnat, mat
flat heated strip trakasti greja
flat moulding ravan otpresak
flat nosed screw puni vijak sa ravnim vrhom
flatting agent sredstvo za matiranje

82

flawed surface povrina sa grekom

flax lan, prirodno vlakno koje se koristi kao ojaavajui agens
u plastinim kompaundima
flex savijati
flex cracking nastajanje pukotina pri savijanju
flex crack resistance
savijanju

otpornost na stvaranje pukotina pri

flexibility savitljivost, gipkost, fleksibilnost

flexing savijanje
flexural creep puzanje pri savijanju
flexural module modul savijanja
flexural strength savojna vrstoa
flight korak zavojnice pua
flight depth dubina koraka zavojnice pua
fly press frikciona ploa
floating plutajui, plivajui
floating chase mould kalup sa pominim okvirom
floating nozzle elastina mlaznica
floating plate pokretna ploa u etanoj presi
flocks odpaci od vlakana
flooded potpuno ispunjen (odnosi se na napojnu zonu ekstrudera kada je ona u potpunosti ispunjena materijalom sa
brzinom napajanja u zavisnosti od brzine okretanja pua)
flooring podovi
flour brano, prah, mleti
flow protok, teenje

83

flow alignment sreenost vlakana u smeru teenja

flow channel kanal teenja
flow chart dijagram toka, ema tehnolokog toka
flow direction smer teenja
flow directors usmerivai protoka
flow front prednji deo protone mase
flow governor regulator protoka
flow in shear teenje pri smicanju
flow induced orientation orijentacija izazvana protokom
flow mark vidljivi trag teenja na otpresku (defekt)
flow path putanja teenja
flow path length duina puta protoka
flow properties svojstva teenja
flow ratio of the mold odnos ispunjenosti kalupa, predstavlja
odnos izmeu maksimalne duine teenja rastopa prema
debljini zida otpreska
flow recorder pisa protoka
flow sheet tehnoloka ema, redosled operacija
flow temperature temperatura teenja
flowability sposobnost teenja
flowing off izlivanje, stvaranje filma materijala nalepljenog
na otpresak u ravni zatvaranja kalupa
flue cev dimnjaka
fluency powder lako teljiv prah
fluff sitne pahuljice, termin se koristi prevashodno za
polimerizacione procese dobijanja poliolefina

84

fluid fluid, tenost

fluidity fluidnost, sposobnost teenja
flush ispirati mlazom tenosti
flushed pigment fino dispergovan pigment
flute zaoblina, leb
flutted core nalebljeno jezgro
flutted roller izbrazdan valjak
flutted surface izbrazdana povrina
flux topiti, omekavati
fluxing zone zona topljenja
fluxing omekavanje, plastifikovanje
foam (s. froth, scum, spume, lather) pena
foam extrusion uvoenje fizikog agensa za penjenje u polimerni rastop
foam collapse nedovoljno penjenje
foam in place penjenje u kalupu
foam injection moulding injekciono presovanje ekspandiranih materijala
foam moulding ekspandiranje u kalupu
fogging zamagljenje, zamuenje
foil folija
fold savijati, slagati
folded presavijen, naboran
folding savijanje
folding endurance savojna izdrljivost
folding transformation promena pri savijanju

85

foliate podeliti na listove

follow up pressure dodatni pritisak
footprint otisak, trag
force sila
force feed hopper centralni deo levka u obliku klipa za bolje
isticanje materijala
force plug muki deo kalupa
force side part pokretni deo kalupa
fore vacuum vrlo niski podpritisak, predvakuum
foreign body strano telo, neistoa
fork truck viljukar
form oblikovati
formation nastajanje, obrazovanje
formed piece oblikovani otpresak
forming die mlaznica za oblikovanje, alat za oblikovanje
formulation formulacija, sastavljanje recepture
forward position prednji poloaj
forwarding napred, odnosi se obino na ugao zavojnice pua
ekstrudera sa prenosnim kapacitetom prema izlazu (termin
se esto koristi u procesu kompaundiranja)
foster gajiti, hraniti (biljke)
foundation postolje maine, temelj
fountain flow protok u vidu fontane, nastaje usled neravnomernog teenja rastopa u centru kanala u odnosu na
periferne slojeve
fraction frakcija
fracture prelom, pukotina

86

fracture toughness
razaranju

sposobnost apsorbovanja energije pri

fragile lomljiv, krt

fragility lomljivo, krto
fragmentation usitnjavanje, mlevenje
fringe region periferna zona
frame okvir
framework postolje, ram
free osloboditi
free flowing lako teenje, visoka teljivost
freezing point temperatura zamrzavanja
frequency frekvencija, uestalost
fresh sve
friction trenje
friction heat toplota nastala frikcijom (moe se korigovati
brzinom okretaja pua ili povratnim pritiskom)
front prednji deo
front ends spoljni krajevi
front shoe gornja stezna ploa, gornja ploa
frost zamrzavati, matirati
froth pena, peniti
frozen-in stress zamrznuti napon (naprezanje)
fuel tank rezervoar za gorivo
full bore orifice ring v. blister ring
full flight screw pu sa punim narezom
full line assembly sklapanje celokupne linije

87

full round runner puni kruni ulivni kanal

full round sprue puni kruni dovodni kanal
fully automatic press potpuno automatska presa
fully calendering counter-rotating intermeshing twin screw
extruder dvopuni ekstruder sa kontrarotirajuim puevima sa meanjem kalanderskog tipa
fully owned know-how
znanje

potpuno samostalno (sopstveno)

fully wiping co-rotating intermeshing twin screw extruder

korotirajui dvopuni ekstruder sa meanjem i potpunim
samoienjem
fume dim, otpadni gas
function funkcija, namena
functional fillers funkcionalna punila
fundamental osnovni, fundamentalan
fundamental particle osnovna (elementarna) estica
fungi plesan, bu
funnel dimnjak
furnace pe
furnish snabdeti, doneti
fuse topiti
fused rastopljen
fused deposition method metoda topljenja taloenjem, jedna
od metoda izrade prototipova, zasniva se na topljenju
filamenata i stvaranju jednog ili vie slojeva; jedna od
metoda aditivne proizvodnje
fusion spajanje tokova na otpresku

88

fusion welding zavarivanje topljenjem

fuzzing gomila isprekidanih vlakana

G
gadget sprava, ureaj, detalj, tehniki novitet
gage mera, merni instrument
gain porast, prirataj
gain-in weght poveanje teine
gang mould kalup sa vie gnezda i zajednikom komorom za
punjenje
gap zazor, otvor
garbage otpaci, ubre
garment obloga, omota
gas gas, benzin
gas assisted injection moulding injekciono presovanje pod
dejstvom gasa
gas escape isticanje gasa
gas phase polymerization polimerizacija u gasnoj fazi
gaseous entrapments zarobljeni gasoviti produkti
gas welding gasno zavarivanje
gasket zaptiva
gasket ring prsten za zaptivanje
gassing razvijanje gasa
gate ue

89

gate aperture otvor ua

gate blockage blokada ua
gate blush srebrna brazda (pruga) na otpresku nastala od
neodgovarajueg ua (defekt)
gate bulge ispupeno ue
gate cross section popreni presek ua
gate entry ulazni deo ua
gate lands prelivne ivice ua, usne ua
gate mark trag ua na otpresku
gate pucker naborano ue
gate scars avovi (oiljci) na uu
gate valve ue sa zatvaraem
gauge mera, merni instrument, lenjir
gauge band greka na filmu zbog nejednake debljine
gauge mark badarna crta
gauge roller valjak za podeavanje
gauge tank rezervoar za merenje
gauged izbadaren, kalibrisan
gay aren (odnosi se na boje)
gear zupanik
gear box kutija menjaa
gear pump zupasta pumpa
gear rack zupasta stelaa (ram)
gel obrazovanje gela, elirati
gelled eliran
gel coat elirajua prevlaka

90

gel content sadraj gela

gel effect gel efekat
general purpose material materijal za optu namenu
get rid off otarasiti se, osloboditi
gib ravan ili izrezan komad metala u obliku klina koji treba da
slui kao leea povrina
gibbet izobliiti
give off laka obradljivost, prilagodljivost
glass bead staklena kuglica
glass fiber stakleno vlakno
glass fibre moulding compound kompaund sa staklenim
vlaknom namenjen injekcionom presovanju
glass fibre reinforced plastic
staklenim vlaknima

plastini kompozit ojaan

glass fibre reinforcement ojaanje sa staklenim vlaknima

glass fibre streaks crtice na otpresku u vidu staklenih vlakana
(defekt)
glass roving staklena nit (slabo uvijena)
glass spheres staklene sfere (kuglice)
glass staple fibre
tapia

rezano stakleno vlakno u obliku malih

glass transition temperature temperatura prelaska u staklasto stanje

glazing glaanje, poliranje, dobijanje krovnih delova automobila postupkom injekcionog presovanja
glide kliziti
gloss sjaj

91

gloss differences razlike u sjaju na otpresku (defekt)

glossy spots sjajna polja (take) na otpresku
glow tinjati, goreti
glue lepak
gluing lepljenje
godet roll valjak za istezanje vlakana
governor regulator brzine
grab sample uzorak po izboru
grade kvalitet, vrsta, tip
grafting kalemljenje kod kopolimerizacija
grain zrno, smer vlakana
grain effect nastajanje zrnaste strukture
granular zrnast, granulisan
granulate (s. pelletize) granulisati
granulator granulator, drobilica
graphite grafit, alotropska modifikacija ugljenika
gravimetric feeder gravimetrijski dozator
grease mast, podmazivanje
grid reetka, mrea
grinding usitnjavanje, drobljenje, mlevenje
gripper of robot zahvat robota
grit blasting peskarenje
grommet metalni zaptivni prsten
groove leb, kanal, udubljenje
grooved rolls izbrazdani valjci

92

groove spew of a mold

kalupa

leb za odvoenje materijala iz

ground zemlja, postaviti na podlogu

ground glass fibres usitnjena staklena vlakna
ground stocking postavljanje na zemlju (podlogu)
ground tint osnovna boja
group grupisati, grupa
growth rast, porast
guard zatita, zatititi
guard for area in front of nozzle with electronic locking
titnik prostora ispred mlaznice sa elektrinim blokiranjem
guidance navoenje, upravljanje
guide voditi, usmeravati
guide pin usmeravajua ipka
guide roller vodei valjak
guillotine cutter seckalica, giljotina za seenje kauuka
gum compound gumeni kompaund
gunk smea staklenih vlakana i poliestara
gush naglo potei, ikljati
gusset presavijeni deo, nabor
gyration rotiranje, obrtanje
gyration mill rotirajui mlin
gyration paddle rotirajua lopatica mlina

93

H
habitat nalaite (odnosi se uglavnom na prirodna nalazita
kristala ili drugih punila)
hacking seenje, isecanje
half finished rubber nevulkanizovani kauuk
half mould jedna polovina rasklopljenog kalupa
halogen free metal complexes metalni kompleksi bez halogenih elemenata (koriste se kao katalizatori u polimerizaciji
etilena)
hand degating runo odstranjivanje ua
hand ejection runo vaenje otpreska iz kalupa
hand lay-up moulding runo oblikovanja otpreska
hand stripping runo sklapanje
handle drka, ruka
handling rukovanje, rune operacije
hanger kuka, konzola
hard tvrd, vrst
hard flow teka teljivost, visoka viskoznost
hard moulding tvrdi otpresak
hardening ovravanje
hardening effect efekat ovravanja (ojaanja)
hardly machinable teko obradljiv
hardness tvrdoa
hardness Rockwell tvrdoa po metodi Rockwell

94

hardness Shore tvrdoa po metodi Shore

harmful kodljiv, tetan
harmless environment nekodljiv za okolinu
harsh grub, vrst, hrapav
haul off izvlaiti proizvod ili poluproizvod iz osnovne opreme
haul-off roll valjak za izvlaenje
haze mutnoa
head glava, prednji deo
header skuplja, razdelnik
heat toplota, zagrevati
heat build-up lokalno predgrevanje
heat deflection temperature temperatura toplotne deflekcije,
temperatura postojanosti oblika
heat evolution rate brzina dovoenja toplote
heat release rate brzina odvoenja toplote
heat of combustion toplota sagorevanja
heat release oslobaanje toplote
heat sealing toplotno zavarivanje (spajanje), odnosi se obino
na tanke filmove
heat treatment toplotna obrada
heater greja
heater (s. heating) band trakasti greja
ram cylinder cilindar klipa, cilindar prese
heater head grejna glava
heater voltage radni napon elektrinih grejaa
heating band grejni pojas (traka)

95

heating capacity kapacitet (snaga) elektrinih grejaa

heating channel zagrejani kanal
heating jacket plat za grejanje
heating plate grejna ploa
heating rate curve kriva brzine zagrevanja
heavily compounded stock kompaund sa velikom koliinom
dodataka
heavy teak
heavy duty za teke radne uslove
heavy duty film film za teke uslove primene (npr. koji moe
izdrati teko optereenje)
heavy spar prirodni barijum-sulfat, koristi se kao punilo
height visina
height of the extruder without hopper visina ekstrudera bez
levka za doziranje
height to width ratio odnos visine i irine
helical (s. helicoidal) spiralan
helical gear spiralan zupanik
helical screw feeder spiralni napojni puni dozator
helical winding spiralno namotavanje
hemp cannabis sativa, konoplja (koristi se kao jedno od
najvie korienih prirodnih vlakana)
hessian platno od jute
high cavity valve gating ventilsko ue sa zatvaraem i sa
visokim upljinama kalupa
high first stage pressure visok prvostepeni pritisak
high flow lako teenje, niska viskoznost

96

high frequency welding visokofrekventno zavarivanje

high impact velika ilavost, otporan na udar
high impact polystyrene polistiren otporan na udar
high injection speed velika brzina ubrizgavanja
high modulus weave tkanina visokog modula
high performance plastics
formansi

plastine mase visokih per-

high polymer polimer visoke molekulske mase

high pressure moulding visokopritisno presovanje
high reject level visok nivo karta
high speed agitator brz mea
high speed extruder brzohodni ekstruder
high speed mould clamping device ureaj za brzo zatvaranje
kalupa
high tenacity yarn predivo visoke vrstoe (jaine)
higher olefins vii olefini, koriste se kao komonomeri u
polimerizaciji PE-HD-a i PE-LLD-a (buten, okten, heksen)
highly twisted rayon
uvijenosti

vetako tekstilno vlakno visoke

hindered otean, spreen

hinge arka, zglobni spoj
hip kuk
hit udariti
hob utiskiva
hock circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno
ue u obliku skonog zglavka
hog drobilica

97

hoist podizanje
hold down privrstiti
hold down clamp stezaljka
hold time vreme naknadnog pritiska
hold up zaustaviti, zadrati
hold up areas zone zadravanja
hold up spot mesto zadravanja u toplim ulivnim kanalima
holding pressure naknadni pritisak, pritisak dranja
holding pressure at position naknadni pritisak na poloaju
holding pressure time vreme naknadnog pritiska
holding tank sabirnik, kolektor
hole rupa, otvor
hole forming pin trn za buenje rupa
hollow upalj
hollow sprue uplji glavni ulivni kanal
homogeneous homogen
homologous series homologni niz
homopolymer homopolimer, sastoji se samo od identinih
monomera
hone fino brusiti
honeycomb saasta konstrukcija, elijska struktura
hood poklopac
Hookean elasticity Hukova elastinost
hoop stress obodno naprezanje
hopper levak (ko) za doziranje materijala u ekstruder
hopper block blok za napajanje

98

hopper loader vod do levka za doziranje

hopper stuffer centralni deo levka za doziranje u obliku klipa
za bolje isticanje materijala
hopper throat grlo levka za doziranje materijala
hopper throat assembly sklop grla levka
horizontal burning horizontalno gorenje (kod ispitivanja gorivosti uzoraka)
horizontal injection press horizontalna ubrizgavalica
horseshoe mixer mealica u obliku konjske potkovice
hose crevo, prskati crevom
host communication glavna (osnovna) komunikacija u
procesu putem centralnog informacionog sistema (kompjutera)
hot topao, vru
hot foiling toplo obrazovanje tankog sloja
hot melt rastop za nanoenje pokrivnog premaznog sloja
hot melt adhesive adheziv koji se nanosi u toplom stanju na
osnovni materijal
hot plate welding (s. hot tool welding) zavarivanje vruim
alatom
hot runner manifold razvodnik toplih ulivnih kanala
hot runner mould kalup sa toplim ulivnim kanalom
hot runner nozzle mlaznica toplih ulivnih kanala
hot runners topli ulivni kanali
hot setting adhesive lepak koji deluje na povienim temperaturama
hot shaping oblikovanje u toplom stanju

99

hot shoe welding topla ploa za brizganje

hot sprue bushing topli umetak centralnog ulivka
hot short lomljiv u toplom stanju
hot spot pregrejano mesto
hot stamp printing tzv. toplo tampanje, sastoji se u nanoenju folije u toplom stanju na proizvod u cilju poboljanja
estetskog izgleda
hot-tip gating topli kraj ua
hot-tip runnerless system toplo injekciono presovanje bez
ulivnog kanala
housing kuite
hue nijansa, ton boje
hull tamna mrlja
humidity vlanost, vlaga
humidity absorption apsorpcija vlage
hybrid injection moulding machine hibridna maina za
injekciono presovanje (sa servo hidraulikom)
hydraulic extruder hidraulini ekstruder
hydraulic moulding ejection
otpresaka

hidraulino izbacivanje

hydraulic pressure (s. line pressure) hidraulini pritisak

hydraulically retractable injection
ulinim otvaranjem

brizgalica sa hidra-

hydrocarbon ugljovodonik
hysteresis loss
rastezanju

histerezni gubitak, gubitak energije pri

100

I
identification identifikacija, prepoznavanje
idle time prinudno zaustavljanje
idler glavni vodei toak
ignition paljenje
ignition point temperatura paljenja
illumination osvetljenje
imbedded zaepljen
immediate set poetna zaostala deformacija
immersion potapanje
immersion lubrication podmazivanje uranjanjem
immersion time vreme potapanja, uronjavanja
immiscibility nemeljivost
impact udar
impact modifier modifikator ilavosti (najee elastomer)
impact strength udarna ilavost, savojna ilavost
impact strength notched udarna ilavost sa zarezom
impact test by Charpy udarna ilavost po Charpyju
impact test by Izod udarna ilavost po Izodu
impair pogorati
impairment oteenje
impermeable nepropustljiv
imperviousness nepropustljivost

101

impinge povrediti, otetiti

impose nametnuti, dosuditi
impression utisak, matrica
impression (s. female mould, female die) gnezdo kalupa
impression mould kalupna upljina
impression moulding presovanje pri niskom pritisku, nastajanje udubljenja utiskivanjem
impression walls zidovi upljine kalupa
improper neodgovarajui, neprikladan
improper storage neodgovarajue skladite
improve poboljati
impurity neistoa
inaccurate netaan
inactive neaktivan
incentive podstrek, podsticaj
incineration gorenje
inching usporenje pri zatvaranju kalupa
inclination nagib
inclined plate flow razlivanje na nagnutoj ploi
inclined walls nagnuti zidovi otpreska
included angle ugao u kalupu za brizganje naspram ulivnog
kanala za zadravanje otpreska
inclusion strana estica u otpresku (defekt)
inclusive ukljuen, zakljuno sa
incompatibility nekompatibilnost, nemeljivost
incompletely filled parts nedovoljno punjeni delovi (defekt)

102

incorrect gate design neodgovarajua konstrukcija ua

incorrect shrinkage neodgovarajue skupljanje (spada u dimenzionalne probleme)
incorporation uvoenje
increase poveati
incremental approach princip poveanja efikasnosti, optimizacija
incur napraviti, navui na sebe
indentation hardness
kivanja

odreivanje tvrdoe pomou utis-

indentation resistance otpornost na utiskivanje

independent nezavisan
index indeks
indicate pokazati se, ukazati, nagovestiti
indispensable neophodan, potreban, nuan
induce izazvati, iznuditi
induce brittleness izazvana krtost
induction injection moulding
sovanje

indukciono injekciono pre-

ineffective neefikasan
inert inertan, pasivan, nedelotvoran
inertia inercija
inexhaustible supply neiscrpan izvor snabdevanja
infiltration uvlaenje, prodiranje
infinite neogranien
inflammability gorivost, zapaljivost

103

inflating agent sredstvo za penjenje

influence uticaj
ingredient sastojak
inherent flame retardancy unutranja otpornost na gorenje
inherent flexibility
fleksibilnost

unutranja fliksibilnost, karakteristina

inherent viscosity
viskoznost

inherentna viskoznost, karakteristina

inhibitor inhibitor, sredstvo za zaustavljanje reakcije

initial inicijalan, poetni
initial setting poetno podeavanje
initial stress in stress relaxation
relaksaciji naprezanja

poetno naprezanje pri

initiator inicijator, pobuiva

inject ubrizgati, ubrizgavati
injection blow moulding injekciono duvanje
injection carriage dra jedinice za ubrizgavanje
injection cycle ciklus injekcionog presovanja
injection delay zadravanje (usporavanje) ubrizgavanja
injection failure neizvreno ubrizgavanje u kalup
injection mould kalup za injekciono presovanje
injection moulding injekciono presovanje, brizganje
injection mouding part otpresak dobijen injekcionim presovanjem
injection plunger klip za ubrizgavanje
injection overmoulding (s. double shot moulding) dvostepeno injekciono presovanje

104

injection pressure specifini pritisak ubrizgavanja

injection moulding rate brzina ubrizgavanja
injection shot ubrizgaj
injection speed brzina ubrizgavanja
injection spin process injekciono presovanje sa rotirajuim
jezgrom
injection stroke hod punog vijka
injection unit jedinica za ubrizgavanje
injection unit swivelling device ureaj za okretanje jedinice
za ubrizgavanje
injection volume zapremina ubrizgavanja
in mold assembly unjection moulding montano injekciono
presovanje
in mold cut function isecanje materijala u kalupu (kada se
aktivira izbaciva pri zatvaranju kalupa)
in mold ejector pin protection interface granina zatita
ipke izbacivaa u kalupu
inmold decoration dekoracija u kalupu, zasniva se na
ubacivanju etikete, folije ili vlakna u kalup, vri se pomou
robota
inmold labelling etiketiranje u kalupu
inner heat unutranja toplota, akumulacija toplote
input dovod
insert umetak, uloak
insert pin umetnuti klin
insert socket utina kutija
inside diameter unutranji prenik

105

in situ na licu mesta

insolubility nerastvorljivost
inspection inspekcija, kontrola
instable nestabilan, nepostojan
installation instalacija, montaa
instances primeri, sluajevi
instantaneous trenutan
instrumentation instrumentacija, merna oprema
insufficient strength nedovoljna vrstina (misli se na nedovoljnu vrstinu otpreska kada dolazi do pucanja pri malim
udarima ili savijanju)
insulate izolovati
insulated hot tip type runnerless system izolovani topli
iljasti kraj bez ulivnih kanala
insulating board izolaciona ploa
intact netaknut, itav
intake ulaz, uvoenje
intendor onaj koji namerava
intense intenzivan, jak
interaction interakcija, meusobno dejstvo
interchange zamena
interface granini sloj, meusloj, meusklop
interference uzajamni uticaj
interior unutranji
interlayer meusloj
interlock sastavljati, sjediniti se

106

intermediate poluproizvod, intermedijar

intermediate die plate meuploa, osnovna ploa kalupa
intermeshing meusobno meajui, meusobno zahvaen
intermittent prekidan, periodian, pulsirajui
intermolecular meumolekulski
internal unutranji
internal mixer unutranji mea (obino zatvorenog tipa sa
klipom)
internal thread unutranji navoj
interpenetrating polymer networks
mree koje se prepliu

polimerne prostorne

interphase granina povrina izmeu faza

interreaction meusobna reakcija
interrupt prekinuti
intersection point taka preseka
intervene umeati se
intractable teko preradljiv
intramolecular meumolekulski, unutarmolekulski
intrinsic stvarni, karakteristian
intrinsic property bitno svojstvo
intrinsic tack samolepljivost
intrinsic viscosity
viskoznost

karakteristina viskoznost, sopstvena

introduce uvoditi, uvesti

intrusion moulding intruziono presovanje, postupak koji se
sastoji od kombinacije injekcionog presovanja i ekstrudiranja

107

inventory inventar, zaliha

invert okretati, prevrtati
inverted mould obrnuti kalup
investigation istraivanje
involve obuhvatiti, ukljuivati
inward unutranji
irradiate ozraiti
irregular block nepravilni blok
irreversible nepovratan, ireverzibilan
irrotational flow teenje bez vrtloenja
isolation izolacija
isomerization izomerizacija
isotactic izotaktan
isotropy izotropija, pojava kada u svim smerovima ispitivani
materijal pokazuje identina svojstva
Izod impact strength
ilavost po Izodu

udarna ilavost po Izodu, savojna

J
jacket omota, plat, obloga
jacketed trough korito sa dvostrukum zidovima
jamm priguiti
jamming roller stezni valjak
jaw eljust, hvataljka

108

jaw breaker (s. jaw crusher) eljusna drobilica

jelling eliranje
jet mlaz
jet moulding klipno injekciono presovanje (odnosi se uglavnom na termoreaktivne smole)
jet spinning mlazno ispredanje vlakana
jet streching ratio stepen izvlaenja uz matrice
jetting linije na otpresku usled mlaza (defekt)
jig priteza
jig saw oscilujua testera sa oprugom
jig shrinkage priteza pri skupljanju
jigging screen vibraciono sito
joint spajati, veza
joint welding spoj pri zavarivanju
jointing materijal za zaptivanje
jump circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno
ue sa preskokom
junction spoj, vor
jute juta, koristi se kao prirodno ojaavajue sredstvo kod
plastinih kompaunda

K
kaolin kaolin, hidratisani silikat aluminijuma, koristi se kao
punilo u kompaundima

109

kapok kapok, prirodno vlakno koje se koristi kao punilo i

ojaavajui agens u kompaundima
keep uvati, sauvati
keeping the nozzle in front position zadravanje mlaznice u
prednjem poloaju
kenaf hibiscimmiscibilitus cannabinus, tropska biljka slina
konoplji, veoma zastupljena kao prirodno vlakno (ojaanje)
kod plastinih kompaunda
kier boiling iskuvavanje prirodnih vlakana
kiln pe
kinking resistance otpornost na uzduno savijanje
kit pasta, garnitura
kneader mea, gnjetilica
kneading discs ploe gnjetilice
kneading head glava gnjetilice
kneading paddles lopatice za meanje
knee koleno, kolenasti komad
knife no, rezati noem
knife line trag rezanja, linija na otpresku (defekt)
knit lines (s. weld lines) linije u vidu isprepletanih vlakana na
otpresku (defekt)
knitting pletenje vlakana
knock out izbacivanje otpreska iz kalupa
knock out bar ploica istiskivaa
knock out die alat za seenje sa izbacivanjem
knock out stroke hod izbacivaa iz kalupa
knot vor, petlja

110

know-how sopstveno znanje, poznavanje procesa

knuckle zglob, nabor
knuckle thread obli navoj
knurl sitno sei, rezbariti
kraft bag papirnata vrea (od natronskog papira)
K value K vrednost, koristi se za identifikaciju PVC-a

L
lab spatula laboratorijska lopatica
label etiketa, nalepnica
label adhesive lepak za etikete
labyrinth seal labirintski zaptiva
lace cut granules granule iseene u trake
lack nedostatak, mana
ladder merdevine, makromolekul sa ciklinom ponavljajuom strukturom
lag obloiti, toplotna izolacija, zaostajanje
lagging obloga
laid out poloiti, staviti
lamella lamela, tanak sloj
lamellar structure lamelarna struktura, odnosi se na monokristale kristalastih polimera
laminar flow laminaran protok kada slojevi klize jedan preko
drugog

111

laminate laminat, raslojavati se

laminate moulding slojeviti otpresak
land prelivna ivica kalupa
land area povrina dodira kalupa, povrina pritiskivanja,
ravna povrina dodira, polustranica kalupa
land length duina prelivne ivice kalupa
land width irina zavojnice (pua), irina ploe naleganja
kalupa
landfill deponija
lap prekriti, polirati, glaati
lap-joint strength vrstoa preklopnog spoja
lap welding zavarivanje sa preklopom
large strain theory teorija velikih deformacija
latch osigura, brava
lateral boni
lateral channel boni kanal
lateral section popreni presek
lathe strug
lattice reetka
law zakon
lay staviti, smer
lay out table montani sto
lay up poloiti u kalup
lay-up moulding kontaktno (dodirno) presovanje (kod proizvodnje ojaanih kompaunda)
layer sloj

112

layer moulding etano oblikovanje

layout ema, plan
leach out ispirati, cediti
lead olovo, usmeravati, aksijalna duina koraka zavojnice
pua pri jednom okretaju i esto se izraava kao deo
prenika cilindra
leading pin bushing vodina aura kalupa
leading roll vodei valjak
leafing izbijanje pigmenta na povrinu
leaflet letak, listi, oglasni materijal
leak curiti, isticati
leaking back flow valve curenje povratnog ventila
leave out propustiti, izostaviti
leeching prilepljivanje uz povrinu
leg gate ue u vidu kolena
length duina
length of the machine duina maine
length to diameter ratio odnos duine prema preniku
lengthen mould life produavanje veka trajanja kalupa
lengthwise uzduno
let off device ureaj za odmotavanje
level nivo
levelling test ispitivanje na razlivanje
lever ruka, poluga
life ivot, rok trajanja
life cycle assesment procena ivotnog ciklusa

113

lifting podizanje, dizanje

lifting and handling features
rukovanju

detalji pri podizanju i

lifting tackle podiza

lifts otpresci dobijeni u jednom ciklusu
light svetlost, osvetliti
light induction tooling lako indukciono kalupljenje, nova
tehnologija injekcionog presovanja za izradu kompozitnih
delova
lightly blago, slabo
lightness stepen beline
limestone kalcijum-karbonat, jedno od najvie zastupljenih
punila u kompaundima
limit granica
limit switch for holding pressure position on
prekida za naknadni pritisak na poloaju

krajnji

limit switch opening mould position on krajnji prekida za

otvaranje alata na poloaju
limiting device for mould opening stroke graninik otvaranja kalupa
line linija
linear linearan
linear range
macija)

linearni opseg (na krivoj naprezanjedefor-

linear shrinkage linearno skupljanje

liner unutranja obloga
link veza, spajanje

114

liquid tenost
liquid carrier teni nosa (u tenim bojama)
list ivica, rub
load optereenje, doziranje komponenata
load cell balance vaga sa doziranjem punjenja
loading shoe ploa za punjenje
loading plate ploa za punjenje materijala u kalup
lobe ispupen deo, izdueni deo lopatice meaa (moe biti
jednostruk ili viestruk)
lock zatvara, brava
locking zatvaranje, sastavljanje
locking pin mehaniki osigura
locking force sila zatvaranja kalupa
locking mechanism mehanizam za zatvaranje
locking pressure pritisak zatvaranja kalupa
long dug, dugaak
long fibrous duga vlakna
long run dugotrajna serija
long staple rayon vetako vlakno sa dugim tapiima
long term strength dugotrajna vrstoa
loop kruni tok, petlja
loose nevezan, neprivren
loose mould runi kalup
loss gubitak
loss-in-weght gubitak mase (teine)
loss-in-weight dosing gubitak mase pri doziranju

115

losses effect efekat gubitaka

lot odreena koliina materijala osnovne sirovine koju proizvodi proizvoa i isporuuje kupcima
low nizak
lower platen donja ploa prese
lubricant sredstvo za podmazivanje, mazivo
lubricant exudation izbijanje lubrikanta na povrinu otpreska
lukewarm ni vru ni hladan, mlak
luminous transmittance
parentnost

propustljivost svetlosti, trans-

lump grudva
lump formation (s. seeding) stvaranje grudvi
lumpy appearance izgled neravnomerne debljine
luster sjajan, blistav

M
macerate razmekati umakanjem
macerate moulding presovanje plastike koja je punjena usitnjenim materijalom (obino ostacima pamuka)
machine mainski obraditi
machine control upravljanje mainom
machine overview display pregled pokazatelja maine
machine usability iskorienost maine (broj sati rada u
punoj proizvodnji podeljeno sa 24 asa)

116

machining mehanika obrada

magnesium carbonate magnezijum-karbonat, slui kao punilo u kompaundima
magnetic band magnetna traka
magnetic vibrator elektromagnetni vibrator
magnification uveanje
main pressure injection time
ubrizgavanja

vreme glavnog pritiska

main runner osnovni (glavni) razvodni kanal

main supply glavni dovod
maintenance odravanje
maintenance manual uputstvo za odravanje
maintenance shop radionica za odravanje
make-up priprema, pripremanje, obrada
make-up water dodatna voda
male core muki deo kalupa
malleability savitljivost, rastegljivost
man-made vetaki
mandrel trn
mandrel forming oblikovanje trnom
mandrel support dra trna
manhole otvor za gledanje
manifold razdelnik, razvodna cev
manufacture proizvodnja
mar kvar

117

marbles staklene kuglice, slue kao punilo kod plastinih

kompaunda
margin margina, granica, rastojanje
marking oznaavanje, markiranje
mash zgnjeiti, zdrobiti
mass flow maseni protok
mass polymerization polimerizacija u masi (bez rastvaraa)
masterbatch masterba, koncentrat boje
master mould izvorni kalup
mastication mastikacija, obrada kauuka topljenjem i meanjem
mat mat, bez sjaja
mat paches mat spojnice
mat spots matirane take na otpresku (bez sjaja)
mat (matte) surface pojava mat fleka na povrini
matte/shiny variations varijacije u matiranim ili sjajnim
delovima na povrini otpreska (defekt)
match podeavanje, odabiranje
material contamination kontaminirani materijal
material data podaci o materijalu
material front prednji deo materijala
material moisture vlaan materijal
material well komora za punjenje kalupa
mature sazreti, zreo
maximum clearance with mould open
pominog nosaa kalupa

maksimalni hod

118

maximum service temperature

peratura

maksimalna radna tem-

maximum shotweight maksimalna masa ubrizgavanja

mean value srednja vrednost, aritmetika sredina
measurement merenje
mechanical blend mehanika blenda (smea)
medium medijum, pogonsko sredstvo
medium viscosity srednja viskoznost
melt rastop
melt cushion jastuk rastopa
melt cut seenje rastopa na granule u toku granulacije
materijala sa niskim temperaturama prerade (npr. PE ili PP)
melt density gustina rastopa
melt flow path korak protoka teenja
melt flow rate maseni protok rastopa
melt fronts prednji deo rastopa
melt injection (s. squirting out) ubrizgavanje rastopa
melt length aksijalna duina radnog dela ekstrudera od poetka fazne transformacije iz vrstog u teno stanje do
mlaznice
melt strength vrstoa rastopa
melt temperature temperatura rastopa
melt volume flow rate volumetrijski protok rastopa
melting point taka topljenja
melting temperature temperatura topljenja
merge spojiti se, integrisati se

119

mesh model tzv. simulacija punjenja kalupa, predstavlja

kompjutersku simulaciju na bazi CAD softvera u razvoju
novog proizvoda
metallising metaliziranje plastinih proizvoda
metering pump pumpa za doziranje
metering roller dozirni valjak
metering section zona istiskivanja
metering screw dozirni puni vijak
metering zone zona istiskivanja
mica liskun, koristi se kao punilo u kompaundima
microcellular co-injection moulding
ciono presovanje

mikroelijsko injek-

microcellular foam mikrocelularno ekspandiranje uz pomo

superkritinog gasa
microcracks mikropukotine na otpresku (defekt)
midget moulder veoma mala (patuljasta) brizgalica
mildew plesan (kod prirodnih vlakana)
milkiness beljenje
mill mlin, drobilica, dvovaljak
milled umean na valjcima
milled fibre usitnjeno vlakno
milled glass fibre usitnjeno stakleno vlakno
milling usitnjavanje, mlevenje
mineral fibre mineralno vlakno
mineral pigment mineralni (neorganski) pigment
mirror polishing fino poliranje

120

miscible meljiv
mixer mea
mixing pins klinovi za meanje
mixing rolls valjci za umeavanje
mixture smea
mobility pokretljivost
mode of injection nain ubrizgavanja
modification modifikacija
modular sectors modularni sektori (obino se odnose na
ekstruder za kompaundiranje)
module (s. modulus) modul
modulus at 300% rastezno naprezanje pri zadanom istezanju
od 300%
modulus in flexure modul savitljivosti, modul elastinosti pri
savijanju
modulus in shear modul elastinosti pri smicanju
moisture vlaga
mold (s. mould) kalup
molding otpresak
molding shop odeljenje za injekciono presovanje
molecular molekulski
molecular bond molekulska veza
molecular mass distribution raspodela molekulskih masa
molten rastopljen
monitoring nadziranje, kontrola, nadgledanje
monoblock monoblok

121

mordanting nagrizanje
motion kretanje
motorized agitator mealica sa motorom
mould alignment (s. mould centering) centriranje kalupa
mould (mold) auto clamp device
stezanje kalupa

automatski ureaj za

mould (mold) carrier nosa kalupa

mould (mold) cavity pressure drop pad pritiska u kalupnoj
upljini
mould (mold) clamping force sila zatvaranja kalupa
mould (mold) cooling time vreme hlaenja kalupa
mould (mold) design konstrukcija alata (kalupa)
mould (mold) filling analysis tzv. analiza punjenja kalupa,
alat voen kompjuterom ime se omoguava krae vreme i
precizna izrada proizvoda kada se radi o novim proizvodima
i modifikacijama postojeih alata
mould (mold) filling ability sposobnost ispunjavanja kalupa
mould (mold) fillling speed brzina punjenja kalupa
mould (mold) filling time vreme punjenja kalupa
mould (mold) height min/max visina kalupa min/max
mould (mold) insulating board izolaciona ploa kalupa
mould (mold) locking force sila dranja kalupa
mould (mold) maker (s. mould manufacturer, tool maker)
alatniar
mould (mold) making material
kalupa

materijal za pravljenje

mould (mold) mounting system sistem za montiranje kalupa

122

mould (mold) parting odvajanje otpreska od kalupa

mould (mold) plate (s. impression plate) kalupna ploa
mould (mold) proving ispitivanje (provera) kalupa
mould (mold) register hole mera otvora u kalupu
mould (mold) retrofit obnova kalupa
mould (mold) seam trag spoja kalupa
mould (mold) shoe oblikujua ploa
mould (mold) shrinkage skupljanje u kalupu
mould (mold) temperature control temperiranje kalupa
mould (mold) unloading pranjenje kalupa
mould (mold) wiper izvlaka proizvoda iz kalupa
moulds (molds) with ejection from the fixed half kalupi sa
izbacivanjem iz fiksnog dela
mould (mold) with melt cores kalup sa rastopljenim jezgrom
mould (mold) with rotating cores for parts with inner
threads kalup sa rotirajuim upljinama za proizvode sa
unutranjim navojima
mould (mold) with slides klizni kalup
moulded article on the fixed platen greka koja nastaje kada
otpresak ostaje na pokretnom delu kalupa
mouldings ejector ureaj za izbacivanje otpresaka
mounted montiran, sklopljen
mounting plate stezna ploa
movable platen pokretljiva ploa brizgalice
movable safety door pokretna zatitna vrata
moving mould pokretni kalup

123

moving platen pokretna stezna ploa

moving side of the mould pokretna strana alata
mug cilindrina posuda manje zapremine (obino sa rukom)
multi cavity mould kalup sa vie kalupnih upljina
multi component moulds kalup za vie komponenata
multi daylight injection moulding
presovanje

etano injekciono

multi impression mould viestruki kalup za utiskivanje

multicomponent unjection moulding
injekciono presovanje

viekomponentno

multigating viestruko ue
multiple die head viestruka ekstruziona glava
multiple film gate viestruko filmsko ue
multiple flighted screw viehodni pu
multiple screw extruder ekstruder sa vie pueva
multi screw extruder ekstruder sa vie punih vijaka
multipoint gate (s.spoke) vietakasto ue
multipurpose vienamenski
multitude velika koliina

N
narrow uzan, uska
narrow molecular weight distribution uska raspodela molekulskih masa

124

natural fibre prirodno vlakno

natural scale prirodna veliina
necessitate uiniti potrebnim
neck suenje, grlo
neck in nepotpuno prevlaenje podloge usled suenja
necking suavanje
necking rupture pucanje sa stvaranjem suenja u obliku vrata
needle igla
needle bearing iglini leaj
needle valve igliasti ventil
needle punching ivenje iglom
negligible zanemarljiv
nest gnezdo
nest plate matrina ploa
net weight neto masa (teina)
network mrea
netting analysis analiza umreavanja
nib strugotina
nibs fibres zadebljanja u vlaknima
nil flow area bez vika istisnutog materijala iz kalupa
nip zazor izmeu valjaka
nip roller vodei valjak
nip setting podeavanje razmaka
nitrided injection screw pu obraen nitridnim postupkom
(za smanjenje habanja i postizanje dueg ivotnog veka)

125

no-fill areas zone (u kalupu) koje se nedovoljno pune materijalom

noise buka
nominal strain at break prekidno istezanje
non compatible plasticiser nekompatibilni plastifikator
non reinforced neojaan
non return valve nepovratni ventil
normalizing normalizacija, odnosi se na uklanjanje u materijalu
notch urez, zarez
notch sensitivity osetljivost na urez
notched impact strength savojna (udarna) ilavost sa urezom
nozzle mlaznica
nozzle approach speed brzina pribliavanja mlaznice
nozzle break spring opruga za odvajanje mlaznice
nozzle contact time sila prislanjanja mlaznice
nozzle jet mlaz rastopa iz mlaznice
nozzle manifold razdelnik mlaznice
nozzle register ulivni kanali kod posrednog presovanja
nozzle retraction speed brzina vraanja mlaznice
nozzle pressure (s. melt pressure)
pritisak rastopa

pritisak u mlaznici,

nozzle withdrawal odmicanje mlaznice

nucleation nukleacija, stvaranje aktivnih centara
number average molecular weight prosena (srednja) brojna
molekulska masa

126

number of cavities broj gnezda

number of daylights broj etaa prese
number of impressions broj udubljenja dobijen utiskivanjem
number of cycles per hour broj ciklusa na sat
nut navrtka

O
oblique kos, posredan, zaobilazan
oblong duguljast (ali sa pravim uglovima)
obscure nejasan, skriven
obsolete zastareo
occlusion upijanje
occupational accident pogonska nesrea
occupational safety sigurnost na radu
occurance prisustvo
odorimetry odorimetrija, merenje jaine mirisa
odour and smell test ispitivanje mirisa i ukusa
odour generation nastajanje mirisa
odour threshold value granina vrednost mirisa
outer diameter spoljanji prenik
off-grade neodgovarajueg (loijeg) kvaliteta
off-register van standarda
offcuts odseci

127

offset dislociranje, pomicanje, pomeranje

offset die alat u kome je sredina pomaknuta u odnosu na
sredinu ekstrudera
offtake odvoenje
oil bath uljno kupatilo
oil permeability propustljivost na ulje
oil stain specs mrlje od ulja na otpresku, obino smee ili
crne boje (defekt)
oil tank capacity zapremina rezervoara
oleamide oleamid, aditiv za poboljanje klizavosti
olefin fibre olefinsko vlakno
oligomer oligomer (makromolekul sa malom molekulskom
masom)
on line ugraen
on line coloring bojenje na licu mesta
on the blas dijagonalan, poprean
on the moving mould side na pominoj strani kalupa
on the stationary mould side na nepominoj strani kalupa
one pack sachet jedno pakovanje aditiva u vreicama koje se
dodaje u toku kompaundiranja
one shot process jednostepeni proces
one shot sachet pakovanje aditiva u vreice za jedan ciklus
ongoing u toku
onset nastanak, poetak
ooze sporo isticanje
opacity neprozirnost, mutnoa

128

opaque mutan
open assembly otvoreno slepljivanje
open bubble otvoreni mehur na povrini otpreska
open cell cellular plastic ekspandirana plastika sa otvorenim
elijama
open loop control otvorena kontrolna ema
open nozzle otvorena mlaznica
opening otvaranje
opening force sila otvaranja kalupa
opening stroke hod otvaranja kalupa, hod pominog nosaa
kalupa
operating pressure radni pritisak
operation operacija
operator interface voenje procesa preko centralnog operatera
opt birati
optical plastics plastine mase koje se primenjuju za izradu
optikih ureaja
optical properties optika svojstva
option opcija, mogunost izbora
optional equipment dodatna oprema
orange peel nastajanje neravne spoljne povrine nalik kori od
pomorande
orbiting screw mixer orbitalni puni mea
order red, redosled, porudbina
ordered state ureeno stanje

129

organic peroxide organski peroksid, koristi se kao inicijator

polimerizacije i za reakcije umreavanja
orientate orijentisati, usmeravati
orifice otvor mlaznice
orifice land vodei kanal mlaznice, prelivna ivica
orifice relief usta mlaznice
orifice slit ravna mlaznica sa prorezom (za ekstruziju ploa i
folija)
origin poreklo, izvor
original cross section poetni presek
o ring okrugli zaptivni prsten
ornamental ukrasan
oscillate oscilovati
outage zaustavljanje
outcome rezultat, ishod
outdoor spoljni, izloen atmosferskim uticajima
outdoor weathering v. weathering
outside the longitudinal axis of machine izvan uzdune ose
maine (mlaznice)
out of date zastareo
out of truth izvitoperen
outer die spoljni deo mlaznice
outlet ispust, odvod, oblast primene
outdoor paint premaz izloen spoljnim uticajima
outdoor stability stabilnost pri spoljnim uticajima
outflow trim knife no za uklanjanje vika materijala

130

output kapacitet, produktivnost

output per shift proizvodnja u jednoj smeni
outside diameter spoljni prenik
outside face spoljna strana
outsize posebna veliina, nestandardna
outward spoljanji
outweigh biti vaniji od
oven pe
oven handle ruka pei (sunice)
overall sveobuhvatan, globalan
overburning pregorevanje
overcap preklopiti
overcome savladati, nadvladati
overfilled parts otpresci prepunjeni materijalom
overflow prelivanje, isticanje materijala iz maine kada kalup
nije dovoljno zatvoren
overflow tap preliv
overflow trim knife no za uklanjanje vika materijala
overhauling popravak, remont
overhead mixer etana mealica
overlap preklapanje, preplitanje
overlap gate preklopno ue
overlapped cycles ciklusi koji se preklapaju
overload preoptereenje
overlook prei preko, ne obazirati se, prevideti
overnight stop zaustavljanje preko noi

131

overpacking prevlaenje pokrivnim slojem, prekomerno zaptivanje (pakovanje)

overpressure previsoki pritisak
overruns dodatni, naknadni trokovi
oversprayed parts (s. flashes) izlivanje iz kalupa
overstretched previe izduen
overview pregled, perspektiva
oxidation oksidacija
oxygen index kiseonini indeks
ozone ozon
ozone resistance otpornost na ozon
ozone treatment tretman, obrada ozonom

P
package pakovanje, ambalaa
packing pakovanje, zaptivanje, punjenje
packing pressure pritisak zaptivanja
packing ring zaptivni prsten
pad ploa, podmeta
pad (s. cushion) jastuk, umetak
paddle lopatica mealice
paint boja, premaz
painted on line bojenje na licu mesta
pale bled, svetao

132

pan posuda, kotao, bure

pan grinder ureaj za drobljenje i sitnjenje
paperboard karton
paper like film plastini film nalik na papir, obino se ovaj
termin koristi za PE-HD tanak film
parameter parametar, kriterijum
parison predoblik (u tehnci duvanja), parison, poluproizvod
parison swell nadimanje parisona, predstavlja odnos izmeu
povrine preseka parisona i otvora mlaznice
part (s. piece, portion, fragment) deo, otpresak
part cosmetic appearance deo (otpresak) lepog spoljnog
izgleda (mek dodir, estetski izgled)
part cost scenario izraunavanje cene kotanja proizvoda
uzimajui u obzir razliite materijale i procesne parametre
part design konstrukcija otpreska
parting agent spoljno sredstvo za podmazivanje, slui za
odvajanje otpreska od zidova kalupne upljine
parting line linija odvajanja otpreska od kalupa
partial parcijalan, delimian
particle estica
particle size analysis analiza veliine estica
particulate veoma mala estica
pass prolaz, proputati
paste pasta, testasto stanje
patchiness stvaranje pramenova na otpresku
patching compound smea za popravke
path put, putanja

133

pattern model, uzorak

pattern room odeljenje uzoraka
pattern shaped uraditi neto po modelu
pattern show vitrina sa uzorcima
pay off fibres odmotavanje vlakana
peak maksimum, najvia taka na krivoj
pearlescent pigment sedefasti, biserni pigment
peel resistance otpornost na odvajanje slojeva
peel strength vrstoa na cepanje
pell kora, ljuska, kore od nekih vrsta voa koriste se kao
punila ili ojaavajui agensi kod plastinih kompaunda (npr.
kore narande)
peg ispupeni deo, klin kod dvopunih ekstrudera za kompaundiranje, klin za usmeravanje materijala na konvejerskom sistemu
pellet granula, tableta
pelletizer granulator
pelletizing granulisanje
peeling ljutenje, ljuska
pendulum klatno
pendulum impact device ureaj sa klatnom za ispitivanje na
udar
pendulum flexural impact test ispitivanje udarne (savojne)
ilavosti sa klatnom
pendulum tensile impact test
ilavosti sa klatnom
penetrate prodirati, penetrirati

ispitivanje zatezne udarne

134

percentage procenat
percentage elongation procentualno izduenje
perforate buiti, probijati, perforirati
performance performansa, karakteristika
performance of a material ponaanje materijala pri upotrebi
performance of an article upotrebljivost predmeta
performance plastic konstrukciona plastika, inenjerska
plastika, tehnika plastika
peripherical speed periferna brzina
perishing propadanje
permanence trajnost
permanent set trajna deformacija materijala posle prestanka
delovanja optereenja
permanent set resiliency preostala elastinost nakon otvrdnjavanja
permeability propustljivost
persistence otpornost, postojanost
perturb remetiti, naruavati
phase faza
phase in postepeno uvoditi
phase out postepeno izbacivati iz upotrebe
photodegradation fotodegradacija, razgradnja pod dejstvom
svetlosti
physical foaming ekspandiranje pomou fizikih agenasa
(obino gasova) bez hemijske reakcije
picking table sto za razvrstavanje
picking up of a mold oteenje kalupa

135

pick up roll prihvatni valjak

piece deo, komad
piercing probijanje
pig tail usmeriva niti
pigment pigment, agens koji se koristi za bojenje ili izradu
koncentrata boje
pigment compaction gue pakovanje (sabijanje) pigmenata
pigment finish season pigmentna boja za zavrnu obradu
pigment masterbatches pigmentni masterbaevi
pillar stub
pilling stvaranje vorova vlakana
pilot plant poluindustrijsko postrojenje namenjeno za probne
eksperimente pre komercijalne proizvodnje
pimple nastajanje malih konusnih izboina ili neravnina na
povrini otpreska (defekt)
pin gate (s. pin point gate) takasto ue
pinch off tail kraj creva ispusnut u kalupu (kod tehnike
duvanja)
pinch roll valjak za napajanje
pine tree bor, izvlaka ulivnih kanala u obliku bora (jelke)
etinarskog drveta
pinhole nastajanje sitnih rupica na otpresku
pinpoint tano odrediti, tano ograniiti
pipe cev, cevovod
pipe burst pucanje cevi
pipe fitting cevni prikljuak
pipe train ureaj za izvlaenje cevi iz ekstrudera

136

pipeline cevovod
piston (s. ram, plunger) klip
piston compressor klipni kompresor
piston packing zaptivanje klipa
piston pump klipna pumpa
pit stvaranje malih rupica na otpresku (defekt)
pitting rupiasta povrina, takasta korozija
pitch korak
placing postavljanje
plain ravan, jednobojan
planar ravan, pljosnat
plane ravna povrina
plane of constraints ravan naprezanja
planetary extruder
vijaka)

planetarni ekstruder (sa vie punih

plant postrojenje, fabrika, biljka

plant scale pogonskih razmera
plastic plastini, plastina masa
plastic freeforming izrada funkcionalnih delova od plastike
aditivno, sloj po sloj, tako to se rastopljene kapljice plastike
isputaju sloj po sloj na pokretni nosa preko cinlindrino
pokretne mlaznice
plastic rod (s. plastic bar) plastina ipka
plastic strain plastina deformacija
plastic yield poetak plastine deformacije
plasticate plastifikovati, omekati

137

plasticising back pressure protivpritisak plastifikovanja

plasticizer plastifikator, omekiva
plasticizer limit maksimalna koliina plastifikatora koju materijal moe primiti
plasticizer trap odvaja plastifikatora
plastisol plastisol, odnosi se na disperziju omekivaa u
PVC-u
plastomer plastomer, ovaj termin se esto koristi kao sinonim
za termoplastine mase
plate ploa
plate out zaprljanje kalupa (najee u ulivnim kanalima),
listanje na otpresku (defekt)
plate mark trag ploe na otpresku (defekt)
plateled shape ploasti oblik
platen ploa
platen bushes aure ploe
platform platforma, radna povrina, osnovna ploa
plating metalizacija, prekrivanje metalom
plating solution rastvor za metalizaciju
platy ploast
pliability savitljivost
plot crtanje grafika, dijagram
plug ep, utika
plugs epovi, oblikujui umetak kalupa
plug in a mold umetak u kalupu
plugging zapuenje, zaepljenje

138

plunger klip, gura

plunger dwell time zadravanje kalupa u prednjem poloaju
plunger injection speed (s. ram speed)
rastopa

prednja brzina

plunger moulding press presa za posredno presovanje

ply sloj, najee se odnosi na vlakna i niti
pneumatic fluidizer pneumatski fluidizator, slui za olakanje transporta materijala u levku za doziranje
pneumatic spring pneumatska opruga
pocket dep
point taka
pointed zaotren, naglaen
Poisson ratio
trakcije

Poisonov odnos, koeficijent poprene kon-

polarity polarnost
pole pol, trn
polishing poliranje, glaanje
polishing plate ploa za poliranje
pollution zagaenje, neistoa
polydispersity ratio polidisperzni odnos (odnosi se na raspodelu molekulskih masa)
polymer polimer, makromolekul sa velikim brojem ponavljajuih jedinica (monomera)
polymer matrix polimerna matrica, u kompaundima ima
ulogu nosaa ojaavajuih agenasa i punila
polymer science nauka o polimerima

139

polymerization polimerizacija, reakcija nastajanja polimernih

struktura
polyolefins poliolefini, obuhvataju polietilene i polipropilene
pool bazen, rezervoar za taloenje
poor siromaan po sastavu, slabijeg kvaliteta
poor mixing line pojava linija na otpresku usled nedovoljnog
meanja
popcorn polymer umreeni gel polimera
poppet valve samohodni ventil
pore pora
porosity poroznost, upljikavost
porous mold porozni kalup
porous moulding porozni otpresak
portable mould runi, prenosni kalup
portion deo
possibility of single or repeated acting of ejector mogunost
jednokratnog ili viekratnog delovanja izbacivaa otpresaka
positioning ugraivanje, postavljanje
positive mould pozitivni, muki deo kalupa
positive shut-off valve samozatvarajui ventil
post crystallization naknadna kristalizacija
post forming naknadno oblikovanje
post handling naknadna obrada
post hardening naknadno ovravanje
post moulding operations naknadne (zavrne) operacije na
gotovim proizvodima koje ukljuuju dopunsku povrinsku

140

obradu, dodatnu dekoraciju, lasersko oznaavanje, bojenje,

metaliziranje, hromiranje
post shrinkage naknadno skupljanje
pot komora za ubrizgavanje kod posrednog presovanja, sud,
rezervoar
potting nanoenje, ugradnja
pour sipati, ulivati
pour point temperatura (taka) kada poinje teljivost
powder prah
powder blend suva meavina
powder density nasipna gustina
powdered scrap otpad u prakastom stanju
power sila, snaga
power driven roller pogonski valjak
power supply napajanje energijom
preblending predmeanje
precaution predostronost
precipitation taloenje
precise precizan, taan
precoating prethodno prevlaenje, predimpregnacija
precure prevremena (prethodna) vulkanizacija
precursor polazna materija
pre-expanded bead predekspandirano zrno
preform predoblik, predforma
preform advanced moulding ravno ekstruziono presovanje
predformi

141

preffered term poeljan termin

preheating predgrevanje
preheating hopper levak sa predgrevanjem materijala
preliminary data sheet preliminarni tehniki list
pre-release during cooling
materijala u toku hlaenja

prethodno istiskivanje vika

premature prevremen, preuranjen

premature crystallization prevremena kristalizacija
primer osnovni sloj
premix predsmea, smea smole i ojaavajueg sredstva koja
nije u konanom obliku, a priprema je obino preraiva
preparation priprema
prepolymer pretpolimer, nastao iz prethodne polimerizacije
prepreg prethodno impregnirani materijal na bazi razliitih
vlakana
preserve sauvati
press presa
press curve ovravanje pri presovanju
pressure pritisak
pressurised ram klip pod pritiskom
pressure booster pomoni ureaj za poveanje pritiska
pressure dwell vreme dranja pod pritiskom
pressure pad pritisna podloga prese (letva)
pretoughened steel prethodno obraen elik (da je otporan na
udar)
pretreatment prethodni postupak (tretman)

142

prevention prevencija, spreavanje

preweighed sachet prethodno izmerene vreice za dodavanje
aditiva
prick probadati, buiti, igla za buenje
prickling owl ilo
primary osnovni, primaran
prime prvi kvalitet, vii kvalitet
primer layer sloj za poboljanje prianjanja (obino kod
koekstrudiranja)
priming nanoenje boje
priming adhesive lepak za nanoenje osnovne boje
print tampati, otisak
printing inks tamparske boje
probe proba, test, ispitivanje
procedure procedura, postupak
process proces
process control kontrola procesa, upravljanje procesom
process layout ema (plan, skica) procesa
processing aid sredstvo za olakanje prerade
processing conditions procesni uslovi
processing guideline uputstvo za preradu
processing safety sigurnost prerade
producer proizvoa, obino se odnosi na proizvoae
osnovnih materijala
product proizvod, produkt

143

product drop plate kapljice (nalivi) na ploi od proizvoda

(defekt)
production proizvodnja
production run masovna proizvodnja
profiled injection speeds profilisane brzine ubrizgavanja
profiled mould filling speed
kalupa

profilisana brzina punjenja

programme for control of hydraulic core pulling in the

mould program za upravljanje hidraulinim pomicanjem
jezgra u kalupu
projected area korisna povrina presovanja
promote doprinositi, potpomoi
proof dokaz, nepropustljiv
propagation propagacija, odnosi se obino na rast polimernog lanca
property svojstvo
proportion odnos, srazmerni deo
proportional limit granica proporcionalnosti
proportionating piston dozirni klip
protect zatititi, ouvati
protective devices zatitni ureaji
protein fibre proteinsko vlakno
protracted test
formacijama

ispitivanje na zamor pri dugotrajnim de-

protruding trati, viriti

protruding insert umetak koji viri iz kalupa
protrusion izboina, uzvienje

144

proximity blizina
puffing zgunjavanje
pull vui, izvlaiti
pull back povlaiti nazad
pull back ram (s. draw back ram) povratni klip
pull out tray ploa za izvlaenje
pull rolls vuni valjci
pulled surface hrapava povrina (obino se raslojava)
puller ureaj za izvlaenje (izbacivanje)
puller sprue izbaciva dovodnog kanala
puller with knob izbaciva sa ruicom
pulse puls, impuls
pultrusion pultruzija, istiskivanje profila, proces dobijanja
jednoosne orijentisane vlaknaste plastike
pulverize fino usitnjeno
pulverised chalk prakasta kreda (kalcijum-karbonat), slui
kao punilo
pump pumpa, pumpati
punch kalup, ig, probijati
puncture buenje, probadanje, proboj
puncture energy energija proboja
puncture test ispitivanje na probijanje
pure ist, bez dodataka
purge produvavati
purging produvavanje, ienje
purification preiavanje

145

push pritisnuti
push marks (s. push back, tiger stripes) greke nastale od
izbacivaa iz kalupa (defekt)
push out izbacivati
pursue goniti, teiti, vriti
putrid spot mrlja od trulei

Q
quick coupling brzo prikljuivanje
quick mould change brza izmena kalupa
quickness v. speed
qualitative kvalitativan
quality kvalitet
quality control kontrola kvaliteta
quality flap variranje kvaliteta
quantitative kvantitativan
quantitative differential thermal analysis kvantitativna diferencijalna termika analiza
quantity koliina
quarter panel trim odsecanje ivice vika materijala na ploi
(panelu)
quartz kvarc, silicijum-dioksid, slui kao punilo
quaterpolymer
monomera

kvaterpolimer, polimer od etiri razliitih

146

quenching naglo hlaenje

quetch valjak za ceenje
quick brz
quick curing brzo otvrdnjavanje
quiescent nepokretan
quote navesti, citirati

R
rack polica, stelaa
racking rastezanje
radiant heater konusni greja
radical radikal
radius poluprenik
raffia polypropylene homopolimer polipropilena namenjen
za izradu vlakana, konaca, uadi i sl.
rag viak materijala izmeu kalupa, otpadak
raise dizati, poveati
raised povean
rake nagib
ram klip (obino sa velikom duinom)
ram extruder klipni ekstruder
ram retraction time vreme povratnog hoda klipa
ram stroke (s. ram travel) hod klipa
ram travel time vreme hoda klipa

147

ramia boehemeria nivea, biljka iz Azije sa irokim listovima,

koristi se kao prirodno punilo
random neureen, nasumian, statistiki
random copolymer neureen, statistiki kopolimer
random crosslinking statistiko umreavanje
random polypropylene rendom kopolimer polipropilena,
odlikuje se dobrom providnou
range opseg, oblast, granica
rapid brz
rapidity v. speed
rare redak
Raschig ring Raschigov prsten, slui sa punjenje destilacionih kolona
raspy neravan, hrapav
rate v. speed brzina, stepen
rated projektni, teorijski, raunski
rated capacity projektni kapacitet
rating scale skala ocene
ratio odnos, srazmera
raw material osnovna sirovina
ray zrak, snop
rayon vetako celulozno vlakno
reactant reaktant, reagujua komponenta
reaction reakcija
reaction casting reakciono livenje
reaction foam mouldnig reakciono ekspandiranje (penjenje)

148

reactive extrusion reaktivna ekstruzija, obuhvata hemijske

modifikacije osnovnog polimera
reactive injection moulding injekciono presovanje sa odvijanjem reakcije (tipino za poliuretane)
reactive in-mould decoration reakciono ukraavanje
reactive thinner reaktivni razreiva
reactor crumbs sitne estice iz reaktora
reading oitavanje podataka
real shrinkage stvarno (realno) skupljanje
rear shoe pomina stezna ploa, zadnja ploa brizgalice
rearrangement premetanje, ponovno grupisanje
reasonable razuman, logian
rebound odskok, odbijanje, trzaj, odbojna elastinost
receipt prijem
receptive upeatljiv, podloan
recess udubiti, utisnuti, produbiti
recipe recept (formulacija) za pravljenje kompaunda
reciprocating mixing head aksijalno pokretljiva glava za
meanje
reciprocating pump pumpa sa pokretljivim klipom
reciprocating screw
kretanjem

aksijalno pokretljiv pu, sa klipnim

reclaim otpadni materijal pripremljen za ponovnu upotrebu,

regenerat
reclaimed rubber regenerisana guma
reclaiming (s. recovery) system sistem regeneracije
recoller kalem za namotavanje

149

record effect efekat gramofonske ploe (krune brazde)

record grooves effect
(defekt)

efekat krunih brazdi na otpresku

recorder pisa
recoverable strain povratna deformacija
recover (s. reclaim, regain, retrive) dobiti nazad
recovery povratiti, regenerisati, rekuperirati, dobiti natrag,
iskoriavanje otpada
rectangular tapered gate pravougaono konusno ue
rectification preiavanje
recuperate regenerisati, ponovo sakupljati, izvlaiti
recycle reciklovati, ponovo upotrebiti
reduce smanjiti, redukovati
reduced bore discharge smanjeni unutranji prenik cevi za
isputanje materijala
reduced viscosity smanjena viskoznost
reducer adapter, reduktor, redukciono sredstvo
reduction of area smanjenje povrine preseka
reel namotavanje na valjke
reference mark referentna taka, reper
reference state referentno stanje, polazno stanje
refine oplemeniti, preistiti
reflection refleksija, odbijanje
refraction prelamanje svetlosti, refrakcija
refractive index indeks refrakcije
refractory vatrostalan, vatrootporan

150

refresh osveiti, obnavljati

refrigerate rashladiti, zamrznuti
refuse otpad, kart
regain obnavljanje, koliina vlage u odnosu na suvo vlakno,
ponovo dobiti
regenerate obnavljati, regenerisati
regenerated cellulose regenerisana celuloza
region oblast, zona
register mera, brojilo
regranulation regranulacija, ponovljena granulacija
regrind ponovo sitniti (odnosi se na otpadni materijal)
regular regularan, postojan
regular block pravilni blok
regular polymer pravilni polimer
regulator regulator molekulske mase u toku polimerizacije,
obino se odnosi na modifikator
reinforce ojaati, kod polimernih kompozita vri se sa prirodnim ili vetakim vlaknima i punilima
reinforced compound ojaani kompaund
reject odbaciti kao kart
rejects neispravna roba, kart
relation odnos, zavisnost
relative humidity relativna vlanost
relative permittivity relativna permetivnost, relativna dielektrina konstanta
relaxation relaksacija, oputanje

151

release izdvajati, rastaviti, istiskivanje vika materijala iz

kalupa
release agent sredstvo za podmazivanje kalupa, slui za lake
odvajanje otpreska iz kalupa
release catch poluga za odvajanje
release of mould razdvajanje kalupa
release the stress sniziti naprezanje
reliability pouzdanost
relieve rasteretiti, otpustiti
remaider ostatak
remedy pomoi, izleiti
remote daljinski
remote control daljinsko voenje procesa
removable plate mould kalup sa izmenljivom matricom
removal uklanjanje, vaenje otpreska iz kalupa
removal time vreme vaenja otpreska iz kalupa
remove ukloniti, izvaditi otpresak iz kalupa
renew obnoviti, zameniti
renewal resources obnovljivi izvori
repair popravka
repeat ponavljati
repeatability ponovljivost, reproduktivnost
repeated flexural fatigue savojna dinamika izdrljivost
repeated stress ponavljajue naprezanje

152

repeated structural unit ponavljajua strukturna jedinica,

odnosi se na ponavljajuu monomernu jedinicu u polimernom lancu
repellent odbijajue dejstvo
replace zameniti, izmeniti
replacement costs poreenje cena proizvoda dobijenog pri
razliitim proizvodnim uslovima
replacement part rezervni deo
replica reprodukcija, replika, otisak, kopija
replicate sample ponovljen uzorak
reprocessed material ponovo preraen materijal
reprocessing ponovna prerada
reproducibility sposobnost reprodukovanja
repulsion odbijanje
requirement zahtev
reset control komanda za povratak u poetno stanje
reset counter broja okretaja
reshape ponovo izraivati prvobitni oblik
residence time vreme zadravanja
residual zaostali, preostali
residual monomer
rizovan

preostali monomer koji nije polime-

residual strain zaostalo istezanje

residue ostatak
resilience elastinost, gipkost, odraz
resilience energy energija elastine deformacije

153

resin smola, ovaj termin se ranije koristio za sve plastine

mase kada su uglavnom bile poznate samo termoreaktivne
plastine mase
resin pocket ugruak plastinog materijala koji se stvara na
brizganom otpresku (defekt)
resin streak pojava pruga na povrini otpreska zbog vika
plastinog materijala (defekt)
resistance otpornost, postojanost
resistance to creep currents on the surface (s. surface
resistivity) otpornost na deformacije na povrini
resistivity otpor
resolve rastvarati, razlagati
resources izvori sirovina
response odgovor, reakcija
rest period vreme odmora, pauze
restore restaurirati, obnoviti
restrain ograniiti, zadravati
restricted gate igliasto ue (obino sueno)
restriction ogranienje
retain zadrati, ouvati
retained orientation zadrana orijentacija
retainer plate ploa za gnezda
retaining roller koioni valjak
retardance usporavanje, zadravanje
retension zadravanje, ouvanje
reticular mreast
retreat ponovo obraivati

154

return line povratni vod

reverse povratan, suprotan
reverse mould kalup sa donjim poloajem klipa
reverse taper geometry obrnuta konusna geometrija
reverse taper nozzle mlaznica sa obrnutom konusnou
reverse tapered sprue pullers povratni konusni odstranjiva
materijala iz ulivka
reversible deformation povratna deformacija
reversing termin koji se koristi u kompaundiranju i odnosi se
na aksijalni raspored lopatica u meau koji transportuje
materijal unazad od izlaza prema napojnoj zoni
revolve obrtati, okretati
revolving table press presa sa obrtnim stolom
rewind namotavati
reworked material ponovo preraeni materijal
rheology reologija, nauka o teljivosti polimera
rib rebro koje slui kao ojaanje
rib design projektovanje rebrastog ojaanja
ribbon uska traka
ribbon blender mea trakasto spiralnog tipa
rider roller pritisni valjak
ridge rub, ivica, istureni deo
right hand thread desni navoj
rigid krut
rigid PVC tvrdi PVC, neomekan
rigidity krutost

155

rim obod, toak

rind kora drveta
ring prsten, prstenast okvir
ring die prstenasta mlaznica
ring gate prstenasto ue
ring plate method metoda prstenaste ploe, koristi se za
odreivanje teljivosti kod termoreaktivnih plastinih masa
ring shaped heater prstenast greja
ring vent prstenasti vent
rinse ispirati
rip pukotina, prekid
ripping uzduni leb, naboranost ekstrudata
ripping resistance postojanost na cepanje
ripple talasast, neravan, talasast ekstrudat
ripples bore, talasast izgled (defekt)
rise porast, poveanje
rising ability mogunost uzdizanja, irenje
rivet ekser, zakivak
rocker arm klatno
Rockwell indentation hardness tvrdoa po Rockwellu
rod ipka, tap
roll valjak
roll calender kalander sa valjcima
roll gap razmak (zazor) izmeu valjaka
roll mills train udvojeni valjci
roll over presaviti

156

rolled sheet valjana folija

roller body telo valjka
roller mill valjci za mlevenje (drobljenje)
room soba, prostorija, odeljenje
rope ue, konopac
rot trule
rotary rotacioni, obrtni
rotary moulding kruno kalupljenje, kalupi su smeteni na
krunom rotirajuem nosau
rotary pump pumpa sa rotirajuim klipom
rotation obrtanje, rotacija
rotating center shaft extruder
centralnom osovinom

ekstruder sa rotirajuom

rotating inserts rotirajui umetci

rotational moulding rotaciono kalupljenje (upljih tela od
plastinih masa u prakastom stanju)
rough grub, hrapav, neobraen
roughing cut gruba obrada
round okrugao, krug
round sharp corners jako okrugli uglovi
round thread okrugli navoj
rounding out zaokruivanje postojeeg proizvodnog programa
roving roving, struk, snop, prea od 10 do 100 jedininih
staklenih vlakana
row red, niz
rub trenje, habanje

157

rubb off strength v. abrasion resistance

rub out otklanjati neistoe
rubber kauuk, guma
rubber pad gumeni podloak
rubberlike elasticity gumasta elastinost, entropijska elastinost
ruck praviti bore (nabore)
rugged jak, vrst, izdrljiv, neravan
rule pravilo, lenjir
run radni ciklus, eksploatacija
run out odstupanje
runner ulivni sistem, razvodni kanal
runner junction razvodni nalivnik
runner sizes veliine ulivnih sistema
runner systems sistemi ulivnih kanala
runnerless injection moulding
ulivnog sistema

injekciono presovanje bez

running rad, dejstvo

running water dodatna voda
rupture razaranje, pucanje
rupture resistance otpornost na kidanje

S
sachet kesica sa aditivima koja se dodaje u suvu meavinu
radi postizanja eljene koncentracije

158

sack vrea, pakovati u vree

sacking mechanism ureaj za punjenje u vree
sad mat, bez sjaja, taman
saddle welding sedlasto zavarivanje
safety sigurnost, bezbednost
safety cord sigurnosni gajtan (na dvovaljku)
safety device sigurnosni ureaj
sag ulegnue, ispupenje
sag resistance otpornost na ugib (obino kod kalandriranja)
sagging nastajanje nabora, ulegnua
sample uzorak
sample mould kalup za izradu uzoraka
sample room skladitenje uzoraka
sand pesak, istiti peskom
sandblasting machine maina za peskarenje
sandwich heating obostrano zagrevanje
sandwich injection moulding injekciono presovanje nekoliko
komponenata
sap biljni sok
satining poliranje, glaanje
saturate zasititi
save-all hvata, sabira, skuplja
saw testera
sawing parts seenje otpresaka radi uvida o eventualnim
nepravilnostima ili defektima (npr. za otkrivanje sitnih
pukotina)

159

scale vaga, razmera

scale down umanjiti, suavati
scale off razdvojiti se
scale up poveati, uveavati, proporcionalno uveati
scar av, oiljak
scarf joint zakoen rez pri zavarivanju, kosi spoj
scattering rasipanje
scavenger sprue smaknuti (useeni) dovodni kanal
schedule plan, spisak, sortiranje
scheduling planiranje
scheme ema, plan
scission cepanje, kidanje
scission of polymer chain cepanje polimernog lanca
scope oblast, delokrug
scorch predumreiti, predvulkanizovati
score zarezati, urezati
scoring oteenje kalupa, zaglavljivanje kalupa
scouring type material
kalupa

materijal koji oteuje povrinu

scrap otpadni materijal, okrajak, sitan komad

scrap grinder mlin za otpadni materijal
scrap reprocessing prerada otpadnog materijala
scraping struganje
scratch grebati, ogrebotina, urez
scratch resistance (s. scrub resistance) otpornost na grebanje

160

scratches in the mold ogrebotine na kalupu

screen sito, mrea
screen changer mehanizam za zamenu sita
screen pack pakovanje sita, sistem sita za filtriranje rastopa u
ekstruderu
screen printing tzv. ablonska ili raster tampa, sastoji se u
impregnaciji svilene tkanine sa bojom i izgledom ablona
koja se zatim presuje na plastinu povrinu
screw pu, puni vijak
screw change by pivoting the injection unit izmena pua
zakretanjem jedinice za ubrizgavanje
screw channel depth dubina navoja pua
screw clamp stezaljka pua
screw configuration konfiguracija pua
screw cushion jastuk pua
screw core puno jezgro
screw core pin navojni zavrtanj jezgra
screw decompression
kuuma)

dekompresija pua (nastajanje va-

screw flight hod zavojnice pua

screw flight conveyor puni transporter
screw geometry geometrija pua
screw kneading block
meanje

deo pua gde se vri intenzivno

screw L/D ratio odnos duine i prenika pua

screw pitch korak zavojnice pua

161

screw retraction time

povratnog hoda pua

vreme kontrakcije pua, vreme

screw rotational speed rotaciona brzina obrtanja pua

screw speed brzina pua, broj okretaja
screw stroke hod pua
screw suck back greka na proizvodu po liniji razdvajanja
kalupa
screw surface speed povrinska brzina pua
screw tip vrh pua
screw torque obrtni moment pua
scribe gravirati
scrub strugati, grebati
scrub resistance v. scratch resistance
scuff habati se
scuff resistance v. abrasion resistance
seal uiniti nepropustljivim, zaptivati, zavariti (kod tankih
filmova)
seal of quality marka kvaliteta
sealing (s. caulking, packing) zaptivanje
sealing solution rastop za zaptivanje
seam av, viak materijala na spoju dva dela kalupa, pukotina
seam welding preklopno (avno) zavarivanje
seamless beavni
seamless tube beavna cev
season sezona, sjaj, suiti na vazduhu
seat sedite ventila, gnezdo

162

seating podloga, postolje, osnova

secant modulus sekantni modul
second drugi, druge klase, sekund
second reaction druga (naknadna) reakcija
second stage pressure drugostepeni pritisak
second surface decoration tampa na naliju prozirnog filma
second tap ureaj za drugo (fino) narezivanje
secondary sekundaran, sporedan
secondary treatment dopunska obrada
seconds proizvodi druge klase
section sekcija, popreni presek, deo
sectional drawing crte u preseku
sectional mould kalup koji se moe rastaviti
secure siguran, bezbedan, pouzdan
seed poetak rasta kristala, plik u otpresku
seeding stvaranje grudvica, nastajanje zrnastih estica
segment segment, deo
segmental insert umetak
segregation odvajanje, raslojavanje
seizing of a mould zaglavljivanje kalupa
select odabrati, sortirati
selection of nozzle retract izbor skraenja mlaznice
selective laser sintering selektivno lasersko sinterovanje,
jedna od metoda izrade prototipova, zasniva se na
korienju lasera pri emu se vri topljenje i sinterovanje
self adhesive tape samolepljiva traka

163

self built drop weight tester runo (lokalno) izraen aparat

za merenje udarne ilavosti isputanjem odreene teine
klina
self cleaning screw pu koji se sam isti
self crosslinking samoumreavajui
self demoulding plastics plastika koja se sama odvaja od
kalupa
self extinguishing samogasivi
self ignition temperature temperatura samozapaljenja
self shearing gate samosmicajue ue
self supporting samonosei
self tapping screw pu sa samoodvajanjem materijala
self wiping samoienje
semi-active filler poluaktivno punilo
semi-automatic cycle poluautomatski ciklus (kod injekcionog
presovanja)
semi-circular gate polukruno ue
semi-crystalline kristalast, delimino kristalan
semi-rigid plastic polukruta plastika
sensitivity osetljivost
separate odvajati, razdvajati
separator odvaja, hvata, separator
separator head torpedo, razdelna glava
sequence redosled, poredak
sequential arrangement redosled vezivanja monomernih jedinica (glava-rep)
sequential valve gating pravilno ue sa zatvaraem

164

series red, serija, serijski model maine

serrate zupast
serrated interchangeable trough saddle zupasto skidajue
sedlo kompaundera
serpent effect (v. jetting) pojava vijugave linije u obliku
zmije na povrini otpreska (defekt)
service servis, eksploatacija maine, rad
service life vek upotrebe, vek trajanja
service temperature radna (upotrebna) temperatura
set trajna deformacija, zaostala deformacija, set, pribor,
komplet pripadajuih delova
set of mould komplet kalupa
set point zadata vrednost
set up otvrdnjavati, pojavljivati se
set up time podeeno vreme
set (s. rated) value zadata (projektna) vrednost
setter regler, podeiva
setting ovravanje, otvrdnjavanje, sastavljanje, podeavanje
settle taloiti se
settling vat rezervoar za odleavanje
severe otar, surov, jak
sew iti, zaivati
sewage otpadna voda
shackle spojnica, stega
shading toniranje, nijansiranje
shaft osovina, vratilo

165

shaking feeder vibracioni napojni deo

shallow plitak
shallow flight depth plitka duina koraka zavojnice pua
shallow flight worm pu sa plitkom zavojnicom
shank trup, rukavac
shape oblik, formirati, oblikovani otpresak
shape retention ouvanje oblika
sharkskin greka u obliku rebraste povrine na finalnom
proizvodu u obliku ajkuline koe
shear smicanje, rezanje
shear a gate odsei ue
shear rate brzina smicanja (obino se misli na velike sile
smicanja koje kidaju povrinski sloj na otpresku)
shear stress brzina smicanja, napon smicanja
shearing smicanje, popreno rezanje
sheath plat, omota
shedder istiskiva iz kalupa
sheet deblja folija
sheet gauge debljina folije
shelf life dozvoljeno vrema skladitenja
shelf stability postojanost pri uvanju
shell flour brano od ljusaka kokosovog oraha i drugih vrsta
biljaka, koristi se kao punilo
shell moulding koljkasto livenje
shell moulds (s. split taper mould) koljkasti kalup
shelling odvajanje, skidanje

166

shield zatita, ekran

shielded thermocouple zatieni termopar
shielding zatita
shielding gas zatitni (inertni) gas
shift pomeranje, prikljuivanje, smena u pogonu
shiny surface variations
otpreska (defekt)

promene u povrinskom sjaju

shipment isporuka, otprema

shock udar, udarac
shock absorption amortizacija (priguenje) udarca
shock chill roll valjak za naglo hlaenje
shock mounting konstrukcija otporna na udar
shoe ploa, obua
shop odeljenje, radionica
shop floor management system integrisani sistem upravljanja preko digitalnog informacionog centra za efikasno
voenje procesa injekcionog presovanja
Shore hardness tvrdoa po Shore metodi
short kratak, nedovoljan, koji ima neki nedostatak
short circuit kratak spoj
short moulding nedovoljno brizgan otpresak, lo otpresak
zbog nedovoljno materijala
short shot nedovoljno punjenje kalupa, nedovoljan ubrizgaj
usled manjka materijala
short stapled sa kratkim tapiastim vlaknima
shortage nestaica
shorten skratiti

167

shorts nedovoljna koliina materijala u kalupu

shot ubrizgaj, punjenje
shot capacity
minski)

masa, doza, kapacitet ubrizgavanja zapre-

shot-off nozzle mlaznica sa zatvaraem

shot volume zapremina ubrizgavanja
shot size doza, veliina ubrizgaja
shot weight masa ubrizgavanja
show izloba
show up pokazati, pojaviti se, doi, razotkriti
shred sitan komad, pare, sitniti
shredder maina za sitnjenje, drobljenje
shredding sitnjenje, mlevenje, drobljenje
shrink stezati se, skupljati se
shrink mark trag stezanja na otpresku (defekt)
shrink wrapping obmotavanje stezljivim filmom
shrinkage skupljanje
shrinkage jig okvir za zadravanje oblika i dimenzija otpreska
shrivelling nastajanje bora
shroud prekriva, pokriva
shut down zaustavljanje, prekid rada
shut-off zaustavljanje, iskljuenje
shut-off nozzle mlaznica koja se zatvara (barijerna)
shut-off valve ventil za zaustavljanje, zatvaranje
shuttle valve ventil postupno povratnog dejstva

168

side strana
side cores boni kanali u kalupu za prenos toplote
side core movement device
jezgra

ureaj za pokretanje bonog

side flange bona prirubnica

side gate bono ue
side of stationary platen nepokretna strana brizgalice (uz
mlaznicu)
sieve sito, prosejavati
sieve mesh veliina otvora na situ
sigma type kneader sigma gnjetilica (u obliku slova Z)
sign znak, oznaiti
silica silicijum-dioksid, silika (koristi se kao punilo)
silk screen printing sito tampanje (preko svile)
silo silos (za skladitenje materijala)
silver streaks (s. splays) srebrne pruge na povrini otpreska
(defekt)
similar slian
simple prost, jednostavan
simulate simulirati, imitirati
simultaneous istovremen, simultan
sinergistal sinergijsko delovanje, uzajamno delovanje pojedinanih estica u cilju ostvarenja viestrukog efekta
single jedan, pojedinaan
single cavity mold kalup sa jednom upljinom
single curve rotor rotor sa jednom krivinom

169

single daylight press jednoetana presa

single flighted screw jednohodni pu
single impression mold kalup sa jednom kalupnom upljinom
single screw extruder jednopuni ekstruder
single spindle jednohodni
single worm metering zone
jednopunog ekstrudera

sistem za istiskivanje kod

single yarn pojedinana nit

sink utiskivati, izlivati
sink mark ulegnue na povrini otpreska (defekt)
sintering sinterovanje, sraivanje
sinter moulding postupak sinterovanja, sraivanja, anglomeracijski postupak
sisal mesnata, debela biljka (agave sisalana) uspeva uglavnom u Meksiku i gaji se zbog velikih listova koji daju
vlakna za izradu uadi, jedno od najboljih prirodnih vlakana
za ojaanje kompaunda
site mesto, poloaj
size mera, veliina, dimenzija, format
size scale skala razmere
size of mould plates veliina ploa kalupa
size of moulding veliina otpreska
size of platens overall dimenzije nosaa kalupa
size test analiza po veliini
skid klizanje, proklizavanje
skim skidati povrinski sloj iz rastopa
skin koa, ljuska

170

skin moulding koast otpresak

skive strugati uglove, zakoenje, odrezati (od bloka)
slab ploa
slabstock tabla od ekspandiranih plastinih materijala
slash injection machine downtime drastino smanjenje zastoja kod maine za injekciono presovanje
sleepy mutan, mat
sleeve rukav, aura, crevo
sleeve bearing spojni leaj
sleeve valve klizni ventil, zasun
slender vitak, tanak
slice rezati
slide vertikalno premetanje, klizati
slide mould klizni kalup kod koga se ploa sa gnezdom moe
klizanjem izvui iz poloaja koji omoguava lake
rukovanje
slide valve pokretni zatvara na guranje, klizni zatvara
sliding factor faktor klizanja
sliding punch klip koji se moe vaditi
sliding ring type klizajui prstenasti tip
sliding ring valve ventil sa kliznim prstenom
slight slab, neznatan
slip (s. skid, skate) klizati
slip additive aditiv za poboljanje klizavosti
slippage klizanje, proklizavanje
slit prorez, ravan otvor, sei uske trake

171

slitted barrel cilindar sa urezima

slope nagib
slot prorez, otvor
slot die extruder ekstruder sa irokom mlaznicom
slow spor
slow down movement of the injection unit
kretanje jedinice za ubrizgavanje

usporeno

slow speed spor, male brzine

slowed down movement at end of mould closing and
opening usporeno kretanje na kraju zatvaranja i otvaranja
kalupa
slub zadebljanje kod vlaknastih struktura
sludge (s. mud) talog, mulj
slurry suspenzija, mulj
slush pasta, viskozna masa
slush mould kalup za livenje plastinih upljih tela
small crack mala (fina) napuklina
smear mrlja (najee od masti)
smear head glava razdelnika
smell miris
smelt topiti
smoke dim
smooth (s. even, unwrinkled) gladak, ravan
smooth cross sectional variations ravne varijacije poprenog
preseka
snag greka, nedostatak

172

snap uraditi neto trenutno

snap fit trenutno usklaivanje (podeavanje)
snap test kratkotrajno ispitivanje
snick zarez, urez
snip odrezati, isei
soak kvaenje, natapanje
socket grlo, cevni nastavak
socket headed cap poklopac sa noseim prednjim delom
socket welding varenje cevnim spojnicama
soft mek
soft flow visoka teljivost
soft moulds tzv. meki kalupi, koriste se za izradu prototipova
pre komercijalne proizvodnje i obuhvataju korienje samo
jedne kalupne upljine za probne uzorke
softening omekavanje
softening point taka omekavanja
solenoid actuated valve ventil koji se pokree solenoidom
solid vrst, masivan
solid bed compaction sabijanje vrstih slojeva
solid mould masivan kalup
solidify ovrsnuti
solubility rastvorljivost
solubilizing ability sposobnost rastvaranja
solution rastvor
solution polymerization polimerizacija u rastvoru

173

solution-solvent viscosity ratio relativna viskoznost (odnos

viskoziteta izmeu rastvora i rastvaraa)
solution spinning izrada vlakana iz rastvora
solvent rastvara
solvent based adhesives adhezivi bazirani na rastvaraima
solvent moulding dobijanje proizvoda uranjanjem u rastvor
sooty aav
sort vrsta, sorta
sought traen
sound zvuk, vrst, jak
sound insulation zvuna izolacija
source izvor
space prostor, razmak
space between columns razmak izmeu voica
spacer podmeta, umetak, dra razmaka
spacing razmak, interval
spaghetti ekstrudirani okrugli tapovi u vidu pageta
spalling resistance otpornost na odvajanje
span of a press irina prese
spanning raspon, razmak
spark erosion erodiranje iskrenjem (pri izradi kalupa)
specific heat capacity specifini kapacitet
specification specifikacija, tehniki uslovi
specify specificirati, precizirati
specimen ispitno telo, uzorak, obino u vidu epruvete pri
ispitivanju rastezanjem

174

speck greka na povrini otpreska (defekt)

specular glass sjajan kao ogledalo
speed (s. velocity, rate, rapidity, quickness) brzina
speed range raspon brzina, podruje brzina
speed of the ejector working and return stroke
radnog i povratnog hoda izbacivaa otpresaka

brzina

spelt zameniti
spew viak materijala pri presovanju, istiskivanje
spew groove leb za odvoenje vika materijala iz kalupne
upljine
spew line spojna linija na otpresku
spew relief (s. spew ridge) otvor za izlaz vika materijala u
kalupnoj upljini
spew way kanal za viak materijala
sphere sfera, kugla
spherical lubrication head okrugla glava za podmazivanje
spherulite sferulit, nadmolekulska struktura
spider krstasta ploa kalupa, kruni nosa torpeda, zvezdasti
razdelnik
spider fin zvezdasti dra trna
spider like sprue zvezdasti oblik ulivnog kanala u kalup, u
obliku grozda
spider mark trag draa trna (defekt)
spigot sueni kraj cevi
spin presti vlakna
spin die manifold razdeljiva za kalupe pri predenju vlakana
spin welding zavarivanje trenjem

175

spindle vreteno, vratilo

spinneret viekanalna mlaznica za ekstrudiranje niti
spinning predenje, ispredanje
spinning mandrel rotirajui trn
spinning shed odeljenje za predenje niti
spiral flow test odreivanje teljivosti u spiralnoj upljini
kalupa
spiral screw thread spiralni navoj pua
splash marks mrlje na otpresku (defekt)
splash proof odbojan na povrinsko nanoenje
splay nagnut, kos
splay mark srebrna pruga, povrinska greka na otpresku
(defekt)
splice spajati, sastavljati, nastavak
splined shaft dugaka, savitljiva ipka
splintering razdvojiti, rascepati
splinterproof nesalomiv
split prorez, otvor, naprslina, razdeliti se
split bar razdvojiva ploa u kalupu
split cavity kalup koji se moe rasklopiti
split feeding napajanje sa posebnim komponentama
split mould rasklopljeni kalup
split type manifold rasklopljiv razvodni cevovod
splits delovi rasklopljenog kalupa
spool winding namotavanje na kalem
spot mrlja, fleka, mesto

176

spot welding takasto zavarivanje

spotting pojava takastih mrlja na otpresku (defekt)
spout hole otvor za izlivanje
spray prskati, raspravati
spray up moulding istovremeno ubacivanje vie komponenata (plastike, katalizatora i staklenih vlakana) u kalup
spread irenje, premazivanje, opseg odstupanja
spring opruga, podizanje, uzvienje
spring loaded optereenje opruge
spring nozzle opruga mlaznice
spring roll pritisni valjak
sprue dovodni kanal
sprue bush otvor za livenje
sprue ejector izbaciva ulivnog kanala
sprue grabber hvata ulivnog kanala
sprue gate direktno (centralno) ue
sprue lock zaepljenje dovodnog (ulivnog) kanala
sprue lock pin potiskiva za izbacivanje ulivnih kanala
sprue puller ureaj za otkidanje ulivnog kanala
sprue spicker odvaja ulivnog kanala
spun ispreden u obliku tapia
spun rayon tapiasto vetako vlakno
spun roving upredeni snop
spun yarn tapiasto predivo
spun yarn textile glass
vlakno

jednostruko ispredeno stakleno

177

square barrel kvadratni cilindar

squeeze istiskivati, sabijati
stability stabilnost, postojanost
stack gomilati, etaa
stack moulding
materijala

etano presovanje, presovanje naslaganog

stacking slaganje, gomila

stacking fault greka u pakovanju
stacking strength vrstoa pri slaganju u visinu (npr. vrea sa
upakovanim materijalom na paletama)
stage stepen, stanje
stagger slagati sa prekidima, slagati u obliku ahovskog polja
stagnation stagnacija, zastoj
stain boja, mrlja, fleka
stainless steel nerajui elik
stalk ulivni kanal
stamp peat, ig, tampati, utiskivati
stamping die klip za utiskivanje, peat za utiskivanje
stamping foil folija za utiskivanje
stand tand, oslonac, stalak
standard standard, norma
standard bar standardni uzorak
standard equipment standardna (serijska) oprema
standard form standardno kuite kalupa
standard grades standardni tipovi
standard test specimen epruveta, ispitno telo

178

standardization standardizacija
staple fibre tanko vlakno iseeno na odreene duine
staple rayon tapiasto celulozno vlakno
star cracking zvezdasto irenje pukotina
start krenuti, poeti, startovati
starved termin koji se koristi u kompaundiranju i odnosi se na
stanje kada volumetrijski prenosni kapacitet pua prevazilazi volumetrijsku brzinu napajanja
starved feeding nedovoljno doziranje
starved joint spoj sa premalo lepila
state stanje, struktura
static center shaft multiple screw extruder ekstruder sa vie
pueva i statikom centralnom osovinom
static charge statiki naboj
stationary uvren, ugraen, nepomino stavljen
stationary part of mould nepomini deo kalupa
stationary platten nepomina ploa kalupa
stationary screen nepokretno sito
stave probiti, napraviti rupu
steady state flow stacionarno (ravnomerno) teenje
steam vodena para
steam boiler parni kotao
steam channel in a mould kanal za paru u kalupu
steam cored mould kalup sa kanalima za grejanje vodenom
parom
steam daylight press etana presa grejana parom

179

steel elik
stem jezgro stabljike, ipka
stem fibre vlakno od like
stem thermometer tapni termometar
stencil ablon
step stupanj, korak
step by step postepeno, postupno
step-by-step test postupno ispitivanje
stepped cavity mould stepenasti kalup za presovanje
stereolitography stereolitografija, jedna od metoda izrade
prototipova kada se laserski zrak usmerava na teni
fotopolimer koji nakon toga otvrdnjava
stereoregular polymer stereoregularni polimer
steric hidrance sterna (prostorna) smetnja
steward plastic waste upravljati plastinim otpadom
stick prianjati, lepiti se
stick-in thermocouple ubodni termoelement
sticker vezivna komponenta
sticking in cavity lepljenje u kalupu
sticky lepljiv
stiff krut, vrst
stiff flow teko teenje
stiffening rib rebro za poveanje krutosti
stiffness krutost
stir meati, mukati
stirrer mealica

180

stitch welding isprekidano zavarivanje

stock sirovina za preradu
stock moulding presovanje u vie slojeva
stockage skladitenje
stockpilling stvaranje zaliha materijala
stone kamen
stop prekida, graninik, pregrada, zaustaviti
stoppage obustava, zastoj
storage skladite
storage life postojanost na uskladitenje
store stvarati zalihe, skladite
stove sunica, pe
straight prav, ravan
straight chain pravolinijski lanac (bez bonih grana)
straight head uzduna (aksijalna) glava ekstrudera
straight line system linija lanane proizvodnje
straight tab gating
uem

predkomorno ubrizgavanje sa ravnim

strain (s. deformation, distortion) deformacija (kod ispitivanja mehanikih svojstava), rod, vrsta (kod prirodnih
vlakana)
strainless bez naprezanja
strains izoblienje, distorzija
strand snop, predena nit
strand cut seenje u niti u toku granulacije materijala sa
visokom temperaturom prerade (npr. PA)

181

strap kai, remen

straw slama
streak traka, pruga
streaking (s. streaks)
otpresku (defekt)

nastajanje traka (crtica, traica) na

streamline linija toka, linija strujanja

stretch phase faza rastezanja (istezanja)
stretching izvlaenje, izduenje, istezanje
strength vrstoa, jaina
strength bulk ratio vrstoa jedinine zapremine
strength poverty nedovoljna jaina
strengthen pojaati, ojaati
stress naprezanje, napon
stress at break naprezanje pri prekidu
stress at yield naprezanje na granici razvlaenja
stress crack pukotina usled naprezanja (kao posledica
tenzokorozije)
stress crack resistance vrstoa na tenzokoroziju
stress-strain naprezanjedeformacija, naprezanjeistezanje
stress whitening beljenje pod naponom (defekt)
stretch rastezanje, izvlaenje
stretch roll zatezni valjak
stretchability rastezljivost, razvlaivost
stretching transformation promena pri istezanju
stretching punches pomoni ureaji za izvlaenje
string traka, nit, vlakno, pantljika

182

strip vaditi otpresak iz kalupa, skidati, uklanjati povrinski

sloj, traka
strip down izvaditi iz kalupa
strips pruge, trake
strip feeder doziranje materijala trakom
stripper ureaj za skidanje, izbaciva otpreska iz kalupa
stripper device brisa kalupa
stripper plate mould
otpreska

kalup sa ploom za izbacivanje

stripping skidanje, vaenje, rastavljanje

stripping fork viljuka za razdvajanje kalupa
stripping from mould vaenje uz kalupa
stroke hod, korak
strong jak, vrst
struck udaren
structural foam moulding kalupljenje integralnih penastih
struktura
structure struktura, graa
stud kontaktni klin
stuff vlaknasta masa
stuffer klipni ekstruder, istiskiva
stuffing box zaptivna kutija
sturdy vrst, snaan
subcavity mould kalup sa dubokim gnezdima
subjected potinjen, podloan, podvrgnut
submarine gate tunelsko ue, potopljeno ue

183

substance supstanca, materija

substantial vaan, bitan
substitute zamena
substrate supstrat, podloga, osnovni materijal
suck usisati
suck back greka na otpresku po liniji razdvajanja kalupa
sucker pin (v. sprue puller)
suction usis
suggested remedies preporuene mere (za otklanjanje nepravilnosti ili defekata)
sun cracking
svetlosti

stvaranje pukotina pod dejstvom suneve

sunk spot udubljenje na povrini otpreska (defekt)

superfluous suvian
supply isporuka, dostava, snabdevanje
support oslonac, uporite, podmeta
support plate temeljna ploa kalupa, meuploa
supported flange prirubnica za stezanje
support roll potporni (nosei) valjak
surface povrina
surface defects povrinski defekti
surface delamination
slojeva)

povrinska delaminacija (odvajanje

surface gloss variations varijacije (promene) u povrinskom

sjaju otpreska (defekt)
surface resistivity povrinska otpornost

184

surface waviness izbrazdanost povrine otpreska (defekt)

surging variranje dimenzija ekstrudata, pulsiranje
survey pregled, prikaz
susceptible osetljiv
suspension suspenzija, sastoji se od tene faze u kojoj su
nerastvorene vrste estice
suspension polymerization polimerizacija u suspenziji
sustainability criteria kriterijumi odrivosti
sweat iznojavanje
sweep grebati, strugati, istiti, opseg
swept volume zapreminski opseg jedinice za brizganje,
zapremina ubrizgavanja
swell bubriti, nadimati se
switch prekida
switch board razvodna tabla, komandna tabla
swivel out izokrenuti
swivel joint obrtni spoj
syndiotactic structure sindiotaktna struktura
synergism sinergizam, uzajamno pojaavajue dejstvo dve
komponente
synthesis sinteza, dobijanje polimera od monomera
syresis migracija pigmenata na povrinu kada dolazi do njihovog razdvajanja
system sistem
system control elements elementi za kontrolu sistema

185

T
tab pretkomora (u injekcionom presovanju), traka za otvaranje omota (u pakovanju)
tab gate pravougaono ue
table sto, tabela, ploa
tablet press presa za izradu tableta
tachometer tahometar, mera frekvencije obrtanja
tack lepljiv
tack free nelepljiv
tackifier sredstvo za poboljanje lepljivosti
tackle ureaj, pribor
tactic block polymer taktiki blok-polimer
tag oznaiti, obeleiti
tail kraj, viak materijala na spoju kalupa
tailor made izraen po meri, potpuno prilagoen odreenoj
svrsi
tailor made solutions reenja po elji
tainting bojiti u nijansama
take away izvlaenje proizvoda iz ekstrudera
take off v. take away
take up v. take away
take up roll valjak za izvlaenje, prijemni valjak
talc talk, magnezijum-silikat (slui kao punilo)
tandem rasporeen jedan za drugim

186

tangent of loss angle faktor dielektrinih gubitaka

tangent modulus tangentni modul
tangle uplitati, preplitati
tank rezervoar, posuda
tap slivnik, slavina
tape traka
tapered konusan
tapered sprue konusni dovodni kanal
tapping podsecanje
tarnish postati zagasit (mat), izgubiti sjaj
tare reset vratiti u poetno stanje (sa prvobitnom teinom)
tear paranje, kidanje, cepanje
tear drops pojava kapi na otpresku (defekt)
tear-off closures cepanje (kidanje) zatvaraa
tears v. tear drops
teat greka na otpresku u vidu bradavica (defekt)
technical specification tehnika specifikacija
technical support tehnika pomo
technique metoda, postupak, tehnika
technology tehnologija, postupak
temperature temperatura
temperature of deflection under load temperatura deflekcije
pod optereenjem, temperatura postojanosti oblika pod
optereenjem
temperature schedule temperaturni postupak
tempered kaljen

187

tempering in mould temperiranje u kalupu

tampon printing tzv. tamponsko tampanje, sastoji se u nanoenju eljenog teksta sa tenog silikonskog sloja na gotov
proizvod
temporary povremen, povratan (kod deformacija)
temporary set privremena elastina deformacija
tenacity ilavost
tendency tendencija, sklonost
tensile svojstva vrstoe i elastinosti pri istezanju
tensile curves krive zatezanja
tensile creep modulus modul puzanja pri zatezanju
tensile modulus modul istezanja, modul zatezanja
tensile properties svojstva istezanja, svojstva pri zatezanju,
zatezna svojstva
tensile strain at yield istezanje na granici razvlaenja
tensile strength zatezna vrstoa
tensile strength at break prekidna vrstoa
tensile strength at yield
razvlaenja

zatezna vrstoa na granici

tensile stress at yield naprezanje na granici razvlaenja

tensile yield strength zatezna vrstoa na granici razvlaenja
tension napon, naprezanje, istezanje, zatezanje
tension set preostala deformacija pri rastezanju
tension testing machine kidalica
tentative standard nacrt standarda
term rok, termin, lan

188

termination kraj (zavretak) reakcije

test test, provera, ogled
test bar uzorak za ispitivanje
test piece ispitno telo, epruveta
test rig ureaj za ispitivanje
test run probna proizvodnja
test specimen ispitni uzorak
texture graa, struktura
texture surface struktura povrine
theory teorija
thermal termiki, toplotni
thermal conductivity toplotna provodnost
thermal degradation termika degradacija (moe dovesti do
pojave nagorelih mesta ili obezbojenja otpreska)
thermal diffusivity toplotna difuzivnost
thermal expansion toplotno irenje
thermal insulating board of press ploa za toplotnu izolaciju
thermal stress cracking stvaranje pukotina pri zagrevanju
thermocouple termoelement
thermoforming termoformiranje
thermometer termometar
thermoplastic elastomers termoplastini elastomeri
thermoplastic material termoplastini materijal; moe se
vie puta topiti i hladiti da se vrati u prvobitno stanje
thermoplastic vulcanizate termoplastini vulkanizat

189

thermosetting material termoreaktivni materijal; ne moe se

vratiti u prvobitno stanje ponovnim zagrevanjem i
hlaenjem
thick wall injection moulding injekciono presovanje proizvoda sa debelim zidovima
thickness (s. finessess, gauge) debljina
thin tanak, razblaen
thin walled product tankozidni proizvod
thread nit, korak navoja pua, jednostruko vlakno
thread of screw of extruder zavojnica pua ekstrudera
threaded joint spajanje sa navojem
threaded tapered cartridge heaters
grejno telo

narezano konusno

three plate moulds kalup sa tri ploe

threshold granica, poetak, prag
threshold limit value doputena koncentracija
throat grlo levka za napajanje ekstrudera
throttling priguenje
throughput kapacitet, proizvodnost
throwing uvijanje i namotavanje vlakana
thrust bearing osni potporni leaj
thrust load osno optereenje
thrust zone in extruder zona sabijanja u ekstruderu
thumb test runo ispitivanje
tie veza, povezanost
tie bar spojna ploa

190

tie bars (s. tie rods, tie beams) voice kalupa

tight zategnut, tesan
tightening pritezanje
tightening torque momenat pritezanja
tightest to tolerances tolerancije na zatezanje
tilt nagib
tilted cylinder mixer kosa bubnjasta mealica
time vreme, podeavati
time cycle controller regulator vremenskog ciklusa
timing usaglaenost dejstva, podeavanje
timescale vremenska skala
tinge slaba obojenost
tint ton, boja, nijansa
tip kraj, iljak, naglavak, iljasti deo
tip of the screw kraj punog vijka
tip regions krajnje zone
tipping naglavljivati, zailjiti
tissue tkanina
toggle locking system kolenasti sistem za zatvaranje kalupa
toggle mould clamping unit jedinica za zatvaranje sa polukrunim mehanizmom
tolerance tolerancija, dozvoljeno odstupanje
tone nijansa, ton boje
tongs kleta
tool aparat, ureaj, kalup
tool maker v. mould maker

191

tooling kalup, instrument, alat

top gornji deo, vrh
top and bottom ram gornji i donji klip
top backing plate gornja privrsna ploa
top clamp plate gornja stezna ploa
top ejection izbacivanje otpreska odozgo iz kalupa
top half mould gornji deo kalupa
top ram press hidraulina presa sa pritiskom odozgo
top ram transfer klipni ureaj za brizganje
topformer process kombinacija injekcionog presovanja i toplog oblikovanja
torpedo torpedo, umetak za raspodelu mase u glavi ekstrudera
torpedo screw puni razdelnik
torque obrtni momenat
torque limiter graninik obrtnog momenta
torque retention ouvanje obrtnog momenta
torsion uvijanje, torzija
total commitment potpuno angaovanje
total shrinkage ukupno skupljanje (u kalupu i naknadno)
touch dodir, svojstvo na opip, trafta
touch screen ekran na dodir
touch up obeleavanje, markiranje
toughness ilavost
toughned poveane ilavosti
tower toranj, kula
toxicity otrovnost, toksinost

192

trace trag, mala koliina

track lutajua struja, trag
tracking povrinska struja
tracking resistance otpornost na lutajue struje
tractability pogodnost pri obradi
traction vuna sila, adheziona sila
trade-off razmeniti
trademarking obeleavanje trgovakom oznakom
train niz, serija, prenos zupanosti
trailing flight flanks vuni boni navoj
transducer pretvara, prijemnik
transfer prenos, prenoenje
transfer chamber komora za punjenje
transfer moulding transfer injekciono presovanje
transfer pot komora za punjenje kalupa za posredno presovanje
transformation pretvaranje, transformacija
transient prelazan, privremen
transition prelaz, promena
transition temperature temperatura prelaza
transitory phase prelazna faza
translucent providan, proziran
transmission prenos, proputanje
transparency providnost, propustljivost svetlosti
transverse poprean, dijagonalan
trap hvata, odvaja, krivina u cevi, filter u cevi

193

trapping corner mrtvi ugao u kalupu

trash otpaci, neistoe
travel premetanje, pomeranje
travelling mixer prenosiva mealica
treat obraivati, tretirati
treatment tretman, obrada
trial proba, ispitivanje
trigger izazvati, pokrenuti, aktivirati
trim ivica koja se see, odnosi se na viak materijala na
sastavu kalupa
trimm circular tapered arc gate prstenasto (konusno) luno
ue sa automatskim odsecanjem materijala pri izbacivanju
otpreska iz kalupa
trimming doterivanje rubova (ivica)
triple screw extruder ekstruder sa tri pua
trouble indication signalizacija smetnje
trouble shooting otkrivanje (definisanje) i uklanjanje kvarova
i defekata
trough kada, leb, sabira, oprema
trough capacity kapacitet opreme za kompaundiranje
trough mixer koritasta mealica
trouser tear method metoda uzdunog cepanja uzorka po
polovini
truck kolica, teretni automobil
truncate zarubljen, zatupljen
tub talonik, kaca
tube cev, aura

194

tubular tubularan, cevast

tubular reactor cevni reaktor za polimerizaciju
tumble prevrtati se, obraivati u bubnju
tumble blender mea sa okretanjem
tune podesiti, regulisati
tunnel tunel, cev
tunnel gate tunelsko ue
turbid mutan, neprovidan
turbulent flow turbulentno strujanje
turn (s. turn off) okretati se, obrtati se
turning obrtanje
turn key sistem klju u ruke, kada proizvoa kupcu
obezbeuje sve potrebne informacije i pomo
turn on a screw zavojnica pua
turn-table obrtni sto, ploa
twin screw extruder dvopuni ekstruder
twine ue, jak konac od dve ili vie niti
twist uvrtanje, uvijanje
two component injection moulding with double needle
technique dvokomponentno injekciono presovanje pomou
dvostruke igle
two daylight press dvoetana presa
two plate mould kalup sa dve ploe
two platen press dvostepena presa
two roller mill dvovaljak
two shot foaming technique dvofazno penjenje

195

two stage extruder dvostepeni ekstruder

type tip, vrsta

U
ultimate krajnji, granian
ultimate elongation prekidno istezanje
ultimate size veliina estica (pigmenata) pre anglomeracije
ultimate stress maksimalno naprezanje
ultimate tensile strength prekidna zatezna vrstoa, granina
zatezna vrstoa
ultrasonic cleaning ultrazvuno ienje
ultrasonic inserting umetanje metalnih delova u plastiku
ultrazvunim zagrevanjem
ultrasonic sealing ultrazvuno zatvaranje (spajanje)
ultrasonic welding ultrazvuno zavarivanje
ultraviolet stabilizer UV-stabilizator
unaxial jednoosan
uncoil odmotati
uncured neumreen, nevulkanizovan
undercure nedovoljno umreavanje
undercut urezivati, obrnuti nagib, zarez
undercut type moulds kalupi za zarezima
underfeeding nedovoljno doziranje
undergelled compound nedovoljno eliran kompaund

196

undergo pretrpeti, podvri se

underhung circular tapered arc gate prstenasto (konusno)
luno ue u obliku kuke
undermoulding nedovoljno presovanje
underside nalije
undertaking poduhvat, obeanje, obaveza
underutilised nedovoljno iskorien
underwater pelletizer podvodni granulator
undue nepodesan, neprikladan
uneven neravnomeran, nejednak
uneven shine neravnomeran sjaj otpreska
unfavourable pigment orientation neeljena orijentacija
pigmenata (obino dovodi do pojave obojenih crtica na
otpresku) defekt
unfilled nepunjen
unfilled parts otpresci nedovoljno punjeni materijalom
uniaxial load jednoosno (jednosmerno) optereenje
uniaxial stress jednoosno naprezanje
unidirectional jednosmerni
inidirectional pneumatic vibrator jednosmeran pneumatski
vibrator, slui za olakanje transporta materijala u levku za
doziranje
uniform ravnomeran, homogen
unit jedinica, element, postrojenje
unit elongation jedinino istezanje
unit system of mould jedinstveni sistem kuita kalupa
unloading uklanjanje optereenja

197

unloading of trough vaenje iz kalupa

unmelts nerastopljene estice
unplasticized PVC neomekan (neplastifikovan) PVC
unrealistic tolerances nerealne tolerancije
unrestricted flow slobodno teenje (rastopa u kalupu)
unsaturation nezasienost
unscrewing head glava za odvijanje
unsteady nepostojan
unsuitable nepodesan, neprikladan
unyielding bez granice teljivosti, neplastian
up and down stroke hod klipa gore-dole
up stroke press presa sa donjim klipom
upgradding poboljanje svojstava, optimizovanje
upper gornji deo
upright prav, ravan na gore
upside down u obratnom pravcu
upstream uzlazno, odnosi se na operacije pre napojne zone u
ekstruderu
upstream accessories pomona oprema koja se nalazi ispred
glavne opreme
upsurge porast
uptake upijanje, odvoenje
use (s. usage) primena, korienje
used up istroen, iskorien
utilities pomoni i energetski fluidi
utilization korienje, upotreba

198

V
vacancy upljina, rupa, praznina
vacuum vakuum
vacuum injection moulding
sovanje

vakuumsko injekciono pre-

vacuum venting vakuumsko izvlaenje gasova (iz upljina

kalupa)
valence valentnost
valley printing duboka tampa
validation potvrditi
value vrednost, pokazatelj, veliina
valve ventil, zasun, zatvara
valve gating ue sa mehanizmom zatvaranja
valve spring opruga ventila
valve stem vreteno ventila
valve tappet podiza ventila
vane krilo, lopatica
vane oil pump krilna uljna pumpa
vapor (s. vapour) para, isparenje
vapor permeability propustljivost para
variability promenljivost, nepostojanost
variable promenljiv, nestalan
variable pitch screw razliit korak navoja pua
variation odstupanje, promena

199

various razliit, raznolik

varnish lak, lakirati
vat posuda, kada, kotao
vegetable fibre biljno vlakno
vegetable charcoal drveni ugalj
vegetal fibre compound kompaund na bazi biljnih vlakana
vehicle vozilo, rastvara, razblaiva
velocity v. speed
vent odvodni kanal za vazduh (iz kalupa ili ekstrudera)
vent flow diverter ureaj za skretanje toka materijala pri
ventovanju
vent stack odvodna cev za ventovanje
vented extruder
vazduha)

ekstruder sa ozraivanjem (odvoenjem

venting channel kanal za ventovanje vazduha

versatile viestruk
vertical burning vertikalno gorenje (kod ispitivanja gorivosti
uzoraka)
vertical extruder vertikalni ekstruder
vertical motorized agitator vertikalna mealica sa motorom,
slui za olakanje transporta materijala u levku za doziranje
vessel posuda, sud
vestiges tragovi (ostaci) na uu
viable upotrebljiv, praktian
vibrating duct vibrirajua cev
vibrating mill vibracioni mlin

200

vibrating screen vibraciono sito

vibratory feeder vibracioni dozirni ureaj
Vicat softening point taka omekavanja po Vicatu
viewing table kontrolni sto
vigorous snaan, jak
virgin material osnovni (poetni) materijal
viscidity viskoznost, lepljivost
viscoelasticity viskoelastinost
viscosity viskoznost
viscosity-density ratio odnos viskoznosti i gustine
viscosity depressant sredstvo za sniavanje viskoznosti
viscosity number redukovana viskoznost
viscosity number limiting granini viskozitetni broj
viscosity profile viskozitetni profil
viscous viskozan, koji teko tee
viscous dissipation gubitak viskoziteta
visible ejector marks vidljive oznake izbacivaa na otpresku
(defekt)
vision vizija, opaanje, praenje (voenje) procesa
vision packing pakovanje u prozirnoj ambalai
visual vidni, vizuelan
visual check vizuelna provera
vitreous staklast
void upljina, prazan prostor
void free parts delovi bez upljina
voiding (s. cavitation) stvaranje upljina

201

volatile matter isparljiva materija

volume zapremina, masa
volume resistivity zapreminska otpornost
volumetric dosing volumetrijsko doziranje
volumetric feeding zapreminsko doziranje
vortex stvaranje vrtloga

W
waist suenje, pojas, struk
wall zid, pregrada
walnut shell flour brano od ljuske oraha, slui kao prirodno
punilo
ware proizvod, roba
warm zagrejati
warm spreading toplo nanoenje (premaza)
warp in a weave osnova uzdune niti kod tkanja
warpage vitoperenje, izoblienje, krivljenje
washing pranje
wastes otpaci, gubici
waste water otpadna voda
water apsorption apsorpcija vode
water assisted injection technology injekciono presovanje uz
pomo vode
water bath vodeno kupatilo

202

water collar plat za grejanje ili hlaenje vodom

water jacket plat za hlaenje vodom
waterproof nepropustljiv za vodu
water pollution zagaenje (oneienje) vode
water stain mrlje (fleke) od vode na otpresku (defekt)
wave talas
wave streak efekat tzv. gramofonske ploe na otpresku,
pojava krunih linija (defekt)
waviness izbrazdanost otpreska (defekt)
wax vosak
way put, putanja
weak slab, krhak
weak spot slabo mesto
wear troenje, habanje
wear resistance otpornost na habanje
weather resistance otpornost na atmosferilije
weathering (s. outdoor weathering)
(pod dejstvom atmosferilija)

atmosfersko starenje

weathering artificial vetako starenje

weatherometer aparat za ispitivanje postojanosti na vremenske uticaje
weave tkanina, tkati
web traka, tanki list, pregrada, rebro, fina prea
webbing nabor, nabiranje, ukruenost, nemogunost da ploasti uzorak ue u sve dubine kalupa
wedge klin

203

wedge device klin (u gnjetilici)

weeping isticanje, mesto isticanja
weighing merenje
weighing hopper
teine

merni levak za gravimetrijsko merenje

weighing out room odeljenje za recepture

weight masa, teina, merenje, vaganje
weight average molecular weight prosena teinska molekulska masa
weight feeder ureaj za teinsko doziranje
weight with runners masa sa ulivkom
weight without runners masa bez ulivka
weir preliv
weld zavarivati
weld line linija spoja
weld mark (line) trag spajanja vidljiv na otpresku (defekt)
weld line appearance izgled linije spajanja
welding zavarivanje
welding bead zadebljanje vara
welding stick ipka za zavarivanje
well bunar, udubljenje, rezervoar
wet navlaiti
wet moulding mokro presovanje
wet spinning mokro predenje vlakana
wet winding mokro namotavanje
wheel toak

204

whirl vrtlog, kovitlac

whiskers vlaknasti kristali, monokristali
white masterbatch beli masterba
white soot bela a, tj. silicijum-dioksid, koristi se kao punilo
white half-moon nepravilnost na otpresku u vidu beliastih
polumeseca (defekt)
white stress marks pojava beliastih znakova pri naprezanju
whitening belo zamuenje
whiting prakasti kalcijum-karbonat, slui kao punilo
wide irok, prostran
width irina
width of the machine irina maine
wind namotavati, namotati
window prozor, otvor, riblje oko (greka kod obojenog ili
neprozirnog proizvoda)
winkle gate (s. mollusk gate, periwinkle gate) zakrivljeno
tunelsko ue u obliku kuke
wipe brisati
wire ica
wire mesh sito na potpornoj ploi ekstrudera
with the grain direction u smeru vlakana
withdraw uklanjati, odstraniti, povui, odustati
withdrawable rotors rotori koji se mogu vaditi
withstand izdrati, odoleti
wollastonite volastonit, kalcijum-metasilikat, slui kao punilo
wood drvo

205

wood fibre drveno vlakno

wool vuna
work rad, dejstvo, obraditi
working conditions radni uslovi
working cycle counter broj radnih ciklusa
working cycle indicating lights svetlosna signalizacija tokom
radnog ciklusa
working life vreme upotrebljivosti
working shaft radno vratilo
working stroke radni hod
workshop radionica
worm screw pu, puni vijak kod kompaundera
worm wheel segment tokasti segment pua kod kompaundera
worn istroen, pohaban
woven tkan, opleten
woven roving tkani roving, tkanje od staklenih vlakana sastavljenih u roving
wrap obmotavati, obavijati
wreathe preplitati
wring gnjeenje, ceenje
wrinkle bora, nabor
wrinkle formation nastajanje bora na otpresku defekt)
wry iskrivljen, uvijen

206

X, Y, Z
xantophyl uti pigment biljnog porekla
xeno test ispitivanje ubrzanog starenja pomou ksenonske
lampe
X ray rentgentski zrak
yarn snop vlakana, nit, prea
yarn bundles sklupana prea
yarn scales vaga za odreivanje numeracije prediva ili niti
yellowing uenje
yellowing resistance postojanost na uenje
yellowness index indeks uenja
yield iskorienje, rezultat, uinak, prihod, pokazatelj plastinosti
yield elongation istezanje na granici razvlaenja
yield point granica razvlaenja
yield restriction ogranienje teljivosti
yield strain stezanje na granici razvlaenja
yield strength zatezna vrstoa na granici razvlaenja
yield stress naprezanje na granici razvlaenja
yield value donja granica razvlaenja
Youngs modulus Youngov modul, modul istezanja, modul
zatezanja
Z blade mixer mealica sa Z lopaticama
Z calender kalander u obliku slova Z

207

zero adjusting podeavanje nule

zero load nulto optereenje, poetno optereenje
zero offset pomeranje sa nulte take
zero point nulta taka
zero shear viscosity nulta smicajna viskoznost
Ziegler Natta catalyst ZieglerNatta katalizator za stereospecifinu polimerizaciju poliolefina
zig zak shaped polymer polimer linearnog cikcak rasporeda
u polimernom lancu
zinc carbonate cink-karbonat, slui kao beli pigment
zinc white cinkovo belilo, cink-oksid
zone zona, oblast, podruje
z twist desno uvijanje
zone of elasticity podruje elastinosti

208

NAJVANIJE SKRAENICE NA
ENGLESKOM JEZIKU

3.1 Asocijacije, drutva i institucije od znaaja za

tehniku injekcionog presovanja

ACS

American Chemical Society

Ameriko hemijsko drutvo

AIPMA

All India Plastics Manufacturers Association

Sveindijska asocijacija plastiara

ASSOCOMAPLAST
Italian Plastics and Rubber Processing
Machinery and Moulds Manufacturers
Association
Italijanska asocijacija proizvoaa maina i alata
za industriju plastike i gume
ASM

American Society for Metals

Ameriko drutvo za metale

ASTM

American Society for Testing and Materials

Ameriko drutvo za testiranje i materijale

CEN

European Comittee for Standardisation

Evropski komitet za standardizaciju

CII

Confederation of Indian Industry

Konfederacija indijske industrije

209

DKI

Deutsches Kunststoff Institut (German Plastics

Institute)
Nemaki institut za plastiku

DPG

(Society of Plastic and rubber Engineers)

Drutvo za plastiku i gumu, Zagreb

EPO

European Patent Office

Evropska kancelarija za patente

EuPC

European Plastics Converters

Evropska asocijacija preraivaa plastike

EUROMAP European Plastics and Rubber Machinery

Manufacturers
Evropska asocijacija proizvoaa maina za
plastiku i gumu
FSB

Faculty of Mechanical Engineering and

Naval Architecture
Fakultet strojarstva i brodogradnje, Zagreb

IMMM

Institute for Materials, Mettalurgy and

Mining
Britanski institut za materijale, metalurgiju i
rudarstvo (ukljuuje i polimere)

IPG

Society of Plastic and Rubber Engineers

Drutvo inenjera plastiara i gumara, Beograd

ISO

International Organization for Standardization

Meunarodna organizacija za standardizaciju

ISS

Institute for Standardization of Serbia

Institut za standardizaciju Srbije

IUPAC

International Union for Pure and Applied

Chemistry
Meunarodna unija za istu i primenjenu hemiju

210

JUPLAS

Plastic Industry Business Association

Poslovno udruenje industrije plastinih masa,
Beograd

NGO

Non Governmental Organizations

Neprofitne nevladine organizacije

PlasticsEurope
European Plastics Industry Producers
Association
Asocijacija evropskih proizvoaa plastike, Brisel
SPE

Society of Plastic Engineers

Drutvo inenjera za plastine mase

VDI-K

Verein Deutscher Ingenieure Gesellschaft

Kunststofftechnik (German Society of Plastic
Engineers)
Nemako drutvo plastiara

3.2 Aditivna proizvodnja i izrada prototipova

3DP

Three Dimensional Printing

Trodimenzionalno tampanje

AM

Additive Manufacturing
Aditivna proizvodnja

DDM

Direct Digital Manufacturing

Direktna digitalna proizvodnja

EBM

Electron Beam Melting

Topljenje snopom elektrona

FDM

Fused Deposition Modelling

Oblikovanje iz istopljenog granulata

211

FFF

Fused Filament Fabrication

Izrada spajanjem iz filamenata

LOM

Laminated Object Manufacturing

Izrada laminiranih objekata

LSAM

Large Scale Additive Manufacturing

Aditivna proizvodnja na velikoj liniji

Pjet

PolyJet
Izrada predmeta tampanjem na bazi akrilnih
fotopolimera

RAD

Rapid Application Development

Brzi razvoj primene

RM

Rapid Manufacturing
Brza izrada (prototipova)

RP

Rapid Prototyping
Brza izrada prototipova

RT

Rapid Tooling
Brza izrada alata

SLA

Stereolithography
Stereolitografija

SLM

Selective Laser Melting

Selektivno lasersko topljenje

SLS

Selective Laser Sintering

Selektivno lasersko sinterovanje

212

3.3 Kompjutersko projektovanje opreme i alata i

statistika kontrola procesa

ATS

Analytical Trouble Shooting

Analiziranje problema (definisanje i uklanjanje
problema)

ATM

Advance Testing Methods

Napredne (savremene) metode ispitivanja

CAD

Computer Aided Design

Konstruisanje pomou kompjutera

CAE

Computer Aided Engineering

Inenjerstvo potpomognuto kompjuterom

CAM

Computer Aided Manufacturing

Izrada delova pomou kompjutera

CAMPUS Computer Aided Material Preselection by

Uniform Standards
Kompjuterski izbor materijala baziran na
normiranim svojstvima
CAPP

Computer Aided Primary Processing

Kompjutersko primarno projektovanje

CIM

Computer Integrating Manufacturing

Kompjuterski integrisana proizvodnja

CIPR

Computer Integrated Production

Kompjuterski integrisana proizvodnja

CNC

Computer Numerical Control

Kompjutersko numeriko upravljanje

DDM

Direct Digital Manufacturing

Direktna digitalna proizvodnja

213

DOE

Design of Experiments
Projektovanje eksperimenta

FMEA

Failure Mode Effect Analysis

Analiza nedostataka

SPC

Statistical Process Control

Statistika kontrola procesa

3.4 Kompaundiranje

C/D

Centerline/diameter Ratio
Odnos centralne linije i prenika maine za
kompaundiranje

BLFT

Bazalt Long Fibre Thermoplastic

Termoplasti sa dugim vlaknima od bazalta

CFRT

Continuous Fibre Reinforced Thermoplastic

Tapes
Ojaane termoplastine trake sa kontinualnim
vlaknima

CR

Control Rheology
Kontrolisana reologija

cTSE

co-Rotating Twin Screw Extruder

Korotirajui dvopuni ekstruder

DLFT

Direct Compounding of Long Fibre Reinforced

Thermoplastic
Direktno kompaundiranje termoplasta sa
ojaanjima od dugih vlakana

FPR

Fibre Plastic Reinforced

Vlaknima ojaana plastika

214

GMT

Glass Mat Reinforced Thermoplastic

Termoplast ojaan staklenim matom

HMA

Hot Melt Adhesives

Adhezivi bazirani na toplom rastopu

ID

Inner Diameter
Unutranji prenik (maine za kompaundiranje)

KB

Kneading Block
Blok za meanje (gnjeenje)

L/D

Length/Diameter Ratio
Odnos duine i prenika (maine za
kompaundiranje)

LFT

Long Fibre Thermoplastic Compound

Termoplastini kompaund sa dugim vlaknima

LH

Lefthanded
Levosmerni okretaj pri obrtanju u smeru
skazaljki na satu

RH

Righthanded
Desnosmerni okretaj pri obrtanju u smeru
skazaljki na satu

RPM

Revolutions per Minute

Broj obrtaja punog vijka u minuti

R-RIM

Reinforced Reaction Injection Moulding

Reakciono injekciono presovanje ojaanih
kompaunda

RTD

Residence Time Distribution

Raspodela vremena zadravanja

SBA

Solvent Based Adhesives

Adhezivi bazirani na rastvarau

SME

Specific Mechanical Energy

Specifina mehanika energija

215

TME

Turbine Mixing Element

Meajui element turbine

3.5 Injekciono presovanje

Razliite vrste tehnike, najvanija svojstva
materijala, hemijsko-fizika ispitivanja

ACR

Automatic Capillary Rheometer

Automatski kapilarni reometar

AFM

Atomic Force Microscope

Atomski mikroskop

CTI

Comparative Tracking Index

Uporedni indeks za obrazovanje lutajuih struja

CUT

Continuous Utilization Temperature

Trajna radna temperatura

DSC

Differential Scanning Calorimetry

Diferencijalna skenirajua kalorimetrija

DTA

Differential Thermal Analysis

Diferencijalna termika analiza

DTUL

Deflection Temperature under Load

Temperatura deflekcije pod optereenjem

ESCR

Environmental Stress Cracking Resistance

Otpornost na lom u okolnoj sredini

FTIR

Fourier Transformation Infrared Spectroscopy

Furijeova prenosna infracrvena spektrometrija

GAT

Gas Assisted Injection Moulding

Injekciono presovanje uz pomo gasa

216

GIT

Gas Injection Moulding Technology

Tehnologija injekcionog presovanja uz pomo
gasa

GNP

Graphene nano plates

Grafenske nanoploice

GPC

Gel Permeation Chromatography

Hromatografija na gelu (ovaj termin se sve vie
zamenjuje sa SEC)

HB

Horizontal Burning (V-2, V-1)

Test za otpornost na gorenje

HDT

Heat Deflection (Distortion)

Temperature
Temperatura toplotne deflekcije

HMS-PP

High Melt Strength PP

Polipropilen sa visokom jainom rastopa

HPDL

High Pressure Decorative Laminate

Visokopritisni dekorativni laminat

HV

Hardness Vickers
Tvrdoa po Vikersu

ICM

Injection Compression Moulding

Injekciono direktno presovanje

IMD

In Mould Decoration
Dekoracija (ukraavanje) u kalupu

IRS

Infrared spectrum
Infracrveni spektar

LIM

Liquid Injection Moulding

Injekciono presovanje tenosti

LOI

Limited Oxygen Index

Granini kiseonini indeks

MAC

Maximum Allowable Concentration

217

Maksimalno dozvoljena koncentracija (kod nas u

praksi poznata kao MDK)
MFI

Melt Flow Index

Indeks masenog protoka rastopa (sve vie se
zamenjuje sa MFR)

MFR

Melt Flow Rate

Maseni protok rastopa

MIM

Metal Injection Moulding

Injekciono presovanje metalnih estica

MLM

Multicomponent Laminate Moulding

Multikomponentno injekciono presovanje
laminata

MVR

Melt Volume Rate

Zapreminski protok rastopa

MWNTs

Multi-walled Carbon Nanotubes

Viezidne ugljenikove nanotube

NMR

Nuclear Magnetic Resonance

Nuklearna magnetna rezonanca

OEM

Original Equipment Manufacturer

Originalni proizvoa opreme

PCIM

Particle Foam Composite Injection Moulding

Kompozitno injekciono presovanje
ekspandiranjem

QC3T

Three Q Technology (Quick-Change, QuickClean, Quality Control)

3 Q Tehnologija (Brza izmena, brzo ienje, brza
kontrola)

RTM

Resin Transfer Moulding

Transferno injekciono presovanje

SEC

Size Exlusion Chromatography

218

Hromatografija iskljuenja po veliini

SEM

Scanning Electron Microscopy

Skenirajua elektronska mikroskopija

SST

Step by Step Test

Postupno ispitivanje (korak po korak)

TA

Thermal Analysis
Termika analiza

TLV

Threshold Limit Value

Dozvoljena (granina) koncentracija

TSC

Thermal Stress Cracking

Stvaranje (nastajanje) pukotina pri zagrevanju

V-O

Vertical Oxygen
Vertikalno gorenje uz prisustvo kiseonika

VST

Vicat Softening Temperature

Temperatura omekavanja po Vikatu

3.6 Najvanije plastine mase koje se koriste u

injekcionom presovanju i kompaundiranju

ABS

acrylonitrile-butadiene-styrene
akrilonitril/butadien/stiren

ASA

acrylonitrile-styrene-acrylate
akrilonitril/stiren/akrilat

COC

cycloolefin copolymer
cikloolefinski kopolimer

EBAK

ethylene-butyl acrylate
etilen/butil-akrilat

219

E/P

ethylene-propylene
etilen/propilen

EVAC

ethylene-vinyl acetate
etilen/vinil-acetat

LCP

liquid-crystal polymer
tenokristalni polimer

PA

polyamide
poliamid

PAI

polyamideimide
poli(amid-imid)

PBT

poly(butylene terephthalate)
poli(butilen-tereftalat)

PC

polycarbonate
polikarbonat

PE

polyethylene
polietilen

PE-C

polyethylene, chlorinated
polietilen, hlorovan

PE-HD

polyethylene, high density

polietilen, visoke gustine

PE-LD

polyethylene, low density

polietilen, niske gustine

PE-LLD

polyethylene, linear low density

polietilen, linearni niske gustine

PE-MD

polyethylene, medium density

polietilen, srednje gustine

PE-UHMWpolyethylene, ultra high molecular weight

polietilen, ultravisoke molekulske mase

220

PE-VLD

polyethylene, very low density

polietilen, veoma niske gustine

PEEK

polyetheretherketone
poli(etar-etar-keton)

PEI

polyetherimide
poli(etar-imid)

PEK

polyetherketone
poli(etar-keton)

PESU

polyethersulfone
poli(etar-sulfon)

PET

poly(ethylene terephtalate)
poli(etilen-tereftalat)

PF

phenol-formaldehyde
fenol/formaldehid

PI

polyimide
poliimid

PLA

poly(lactid acid)
poli(laktonska kiselina)

PMMA

poly(methyl methacrylate)
poli(metil-metakrilat)

PO

polyolefins
poliolefini

POM

polyoxymethylene
poli(oksimetilen)

PP

polypropylene
polipropilen

PP-E

polypropylene, expandable
polipropilen, ekspandirajui

221

PP-HI

polypropylene, high impact

polipropilen, otporan na udar

PPSU

poly(phenylene sulfone)
poli(fenilen-sulfon)

PS

polystyrene
polistiren

PS-E

polystyrene, expandable
polistiren, ekspandirajui

PS-HI

polystyrene, high impact

polistiren, otporan na udar

PSU

polysulfone
polisulfon

PTFE

polytetrafluorethylene
politetrafluoretilen

PUR

polyurethane
poliuretan

PVC

poly(vinyl chloride)
poli(vinil-hlorid)

PVC-C

poly(vinyl chloride), chlorinated

poli(vinil-hlorid), hlorovan

PVC-U

poly(vinyl chloride), unplasticized

poli(vinil-hlorid), neplastifikovan

PVDC

poly(vinylidene chloride)
poli(viniliden-hlorid)

SAN

styrene-acrylonitrile
stiren/akrilonitril

SB

styrene-butadiene
stiren/butadien

222

TPE

thermoplastic elastomer
termoplastini elastomer

TPV

thermoplastic vulcanizate
termoplastini vulkanizat

UP

unsaturated polyester
nezasieni poliestar

223

O AUTORU

Vojislav Bogdanovi je roen 7. 1. 1946. godine u Novom

Sadu. Posle osnovnog i srednjeg obrazovanja upisao je 1964.
Tehnoloko-metalurki fakultet u Beogradu koji je zavrio
1969. Magistrirao je 1977, a doktorirao 1982. na Tehnolokometalurkom fakultetu u Beogradu iz problematike proizvodnje polietilena niske gustine.
Radio je u HIP-Petrohemiji od 1971. do 2007. U periodu
19711974. radio je u Sektoru za razvoj i inenjering kao
struni saradnik, a od 1974. do 1991. u fabrici Polietilen niske
gustine i to kao inenjer proizvodnje, pomonik rukovodioca
za proizvodnju, pomonik direktora i direktor fabrike. U
periodu 19912005. obavljao je dunost direktora Sektora
Razvoj celokupnog kompleksa HIP-Petrohemije, a od jeseni
2006. do leta 2007. obavljao je dunost rukovodioca Slube za
unapreenje proizvodnje.
U toku rada u fabrici Polietilen niske gustine, u sastavu
HIP-Petrohemije, proveo je nekoliko meseci na specijalizaciji u Belgiji.
Od 1985. do 2007. radio je i kao honorarni profesor na Vioj
politehnikoj koli u Beogradu. Od 1. 7. 2007. zaposlen je u
stalnom radnom odnosu kao profesor na Beogradskoj
Politehnici Visokoj koli strukovnih studija za predmet
Proizvodnja i prerada polimera. Do svog penzionisanja 2013,
pored nastavne aktivnosti, bio je i koordinator za ceo odsek
Polimeri na osnovnim i specijalistikim studijama i objavio je
nekoliko knjiga i skripti iz prerade plastinih masa.

224

U pogledu naunih akademskih zvanja, izabran je za

naunog saradnika 1985, a za vieg naunog saradnika na
Tehnoloko-metalurkom fakultetu u Beogradu 1991.
Bogdanovi je dosad objavio preko 100 strunih i naunih
radova u vodeim inostranim i domaim asopisima, a uesnik
je brojnih simpozijuma i kongresa u zemlji i inostranstvu iz
problematike hemijskog inenjerstva i polimera.
Vie decenija aktivan je u domaim strunim organizacijama iz oblasti polimerne struke (Drutvo inenjera plastiara i gumara IPG, PU Juplas) gde obavlja rukovodee
funkcije, a glavni je i odgovorni urednik jedinog strunog
asopisa iz oblasti polimera Svet polimera.
Za svoj dosadanji rad predlagan je za Oktobarsku nagradu
Paneva i Oktobarsku nagradu koju dodeljuje Privredna
komora Beograda u 1982. Ukazom Predsednitva SFRJ od 31.
12. 1984. odlikovan je Ordenom rada sa srebrnim vencem za
zasluge u dotadanjem strunom i naunoistraivakom radu.
Bavi se prevodilakim poslom od rane mladosti. Bio je
simultani prevodilac za engleski jezik jo kao apsolventstudent u Rafineriji nafte Panevo tokom startovanja
proizvodnih postrojenja 1968. Kasnije je kao lan Udruenja
prevodilaca prevodio vie strunih tekstova sa engleskog i
francuskog jezika. Tokom niza godina prevodio je razne
priloge u asopisima Plastika i guma i Svet polimera.
Septembra 2015. vrio je simultano prevoenje sa engleskog
na srpski jezik celokupnog seminara iz oblasti kompaundiranja
koji je odran 29. 9. 2015. u prostorijama PKS u Beogradu.
Radio je i na prevodu mnogih strunih tekstova za firme koje
se profesionalno bave tehnikom injekcionog presovanja.
Teno govori, pie i prevodi sa engleskog i francuskog na
srpski jezik i obratno, a slui se i nemakim jezikom.