BAB 3 : KESEDARAN PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

3.1 LATAR BELAKANG PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

Zaman Kesultanan Melayu Tradisional
Muncul kerajaan kerajaan raja
Kedudukan raja tinggi dan istimewa dalam sesebuah kerajaan
Raja Memberi perlindungan politik menjamin keselamatan rakyat yang
mendiami wilayah yang diperintah oleh raja
Kesetiaan rakyat terhadap raja yang menentukan sempadan kerajaan atau
wilayah yang diperintah oleh raja tersebut
Kesultanan Melayu Melaka
Negeri bererti kawasannegeri Larut, negeri Bernam negeri
Krian
Zaman British
KESANMengubah konsep kerajaan dan negeri masyarakat Melayu
tradisional
Dalam perjanjian antara sesebuah kerajaan Melayu dgn British kerajaan
negeri dengan segala jajahan takluknya British campur tangan di S/M
kerajaan Melayu Negeri
British menetapkan sempadan setiap kerajaan
Konsep kerajaan konsep Negeri
1946 Malayan Union negera dan bangsa yang moden

Zaman Selepas British

1948 Persekutuan Tanah Melayu Negeri Melayu
pentadbiran pusat
1957 PTM Tanah Melayu negara baru yang merdeka
PTM negara Malaysia yang berdaulat
Konsep Bangsa Sekumpulan manusia dalam satu ikatan

ketatanegaraan warganegara sesebuah negara

Konsep Bangsa Malaysia merupakan konsep baru bagi rakyat berbilang kaum
PTM 1957 8 31 1963 9 16
negara dan bangsa Malaysia
Bangsa Malaysia terdiri drp masyarakat berbilang kaum yg berlainan bangsa,
budaya dan kepercayaan dan pendapat terhadap keduniaan
Bangsa Malaysia dibentuk melalui penggunaan satu bahasa kebangsaan serta
pengamalan kebudayaan kebangsaan dan Rukun Negara dlm setiap bidang
kehidupan
Pembentukan bangsa Malaysia merupakan hasil perjuangan kemerdekaan,
pengisian kemerdekaan dan pengekalan kemerdekaan
Pembinaan bangsa Malaysia

3.1.1

PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

 Konsep negara bangsa Merujuk pada pembentukan negara bangsa moden

di Eropah
Revolusi Inggeris 1688Perang Kemerdekaan Amerika 1776
Revolusi Perancis 1789
hak rakyatkerajaan berperlembagaan negara bangsa
moden
Pembentukan negara moden adalah mengikut sempadan rumpun bangsa bagi
menggantikan bentuk negara feudal
Eropah Baratzaman moden awal 16 pertumbuhan
nasionalisme memperlihatkan bibit-bibit kelunturan
entiti politik berasaskan keagamaan () kemunculan
idea negara bangsa
Nasionalisme penduduk berbilang bangsa Austria, Rusia Turki

Para nasionalis unsur persamaan rumpun bangsa dan bahasa

membentuk negara bangsa masing2 penyatuan dan
pembentukan negara bangsa
1914 1918 Jerman sekutunya

PerancisPersidangan Damai Paris telah mencapai kesepakatan melalui

Deklarasi Empat Belas Perkara Woodraw Wilson
deklarasi
a) Penentuan nasib negara oleh rakyat sendiri
b) Prinsip sempadan negara berasaskan bangsa
KESAN
a) Austria-Hungary Turki (dibahagi-bahagikan)
b) Pelbagai golongan etnik bangsa tersebut mendapat kemerdekaan
c) Muncul negara bangsa baru (Czechoslovakia, Estonia, Finland, Latvia,
Lithuania, Poland Yugoslavia)
Negara Itali dan Jerman
Itali wilayah wilayah Venetia Lombardy Austria
Orang Itali
a) Menyatukan wilayah-wilayah mereka di bawah sebuah pemerintahan
b) Itali Austria
Count Camillo Benso di Cavour amalan realpolitik*** menyatukan Itali
menjadi sebuah negara
pemerintahan monarki dalam penyatuan Itali 1860 Napoleon III
(pemerintah Perancis) menentang Austria
RealpolitikNiccolo Machiavelli The Prince amalan

tentera Napoleon III Itali Austria

Camillo (pungutan suara) menyatukan Itali

 1866 Itali Prussia Austriawilayah Venetia Itali

1870 Perancis Rom Camillo Itali Rom
sebuah negara bangsa Itali
JermanOtto Eduard von Bismarck 1871 amalan realpolitik

politik darah dan besi menyatukan negara

Bismarck provokasi ()
menyatukan Jerman
Jerman sistem kediktatoran () yg dianjurkan oleh Bismarck
utk menyatukan Jerman
Bismarck isu membenci kuasa asing
menyatukan JermanBismarck
a) Peperangan dengan Denmark (1864)
b) Peperangan dengan Austria
(1866)
c) Peperangan dengan Perancis
(1870)

Pembentukan Kerajaan Islam Madinah

Penyatuan melalui prinsip Islam di Madinah
Nabi Muhammad s.a.w. kerajaan Islam menyusun
perlembagaan
Piagam Madinah orang YahudiKristian Arab
diplomasimusyawarah permuafakatan Nabi Madinah
amalan kerjasama permuafakatan antara pemimpin
dengan rakyat
Pembentukan Negara Bangsa Malaysia
bijaksana pemimpin tidak melibatkan tumpahan darah
rundingan, pakatan murni tolak ansur antara tiga kaum terbesar
Nilai pemimpinKebijaksaan berpandangan jauh

3.1.2 CIRI-CIRI NEGARA DAN BANGSA MALAYSIA

ciri-ciri
NEGARA
KERAJAAN
wilayah yang mempunyai
Institusi pemerintah yg
penduduk, sempadan dan
bertanggungjawab menggubal
pemerintah yang berwibawa
dan melaksanakan dasar
PTM,
sesebuah negara
badan membuat, mentafsirkan dan
Merujuk kpd insitusi pemerintahan
melaksanakan dasar2 tersebut
yang tersusun dan bertanggungjawab Bertindak sbg pengaman dan
membuat dan melaksanakan
penentu arah kehidupan masyarakat
3
keputusan politik
menguatkuasakan undang2 dan
(Badan Pelaksana, Perundangan
peraturan kerajaan
dan Kehakiman)

PERLEMBAGAAN
Peraturan tertinggi sama
ada bertulis atau tidak bertulis
yg menjadi rujukan dan panduan
mentadbir negara
perlembagaan merupakan
peraturan bertulis tertinggi yg
didokumenkan dan dijadikan rujukan
utk mentadbir negara
Memberikan jaminan
perlindungan kpd rakyat negara

BANGSA
Sekumpulan Manusia yg
mendiami sesebuah wilayah serta
yang mempunyai persamaan dari
segi bahasa, adat resam,
kesenian dan pengalaman sejarah
Bangsa
bangsa Malaysia
kukuh

3.2 KESULTANAN MELAYU MELAKA - ASAS PEMBENTUKAN NEGARA DAN

BANGSA
15 Kesultanan Melayu Melaka asas pembinaan negara dan bangsa
peradaban peraturan kenegaraan Tun Sri Lanang Sejarah
Melayu Sulalatus Salatin
(historiografi)
masyarakat tersusun, berperaturan sistem pentadbiran dan politik
tersendiri

6 CIRI-CIRI
WILAYAH PENGARUH
Wilayah kawasan
tempat tinggal rakyat
dan sempadannya yang
diterima umum
Wilayah berpengaruh
kawasan yang
rakyatnya menerima
dan memperakui
pemerintahan raja

sempadan

Semenanjung T/M

KERAJAAN
Badan yg diberikan
kuasa utk menguruskan
pentadbiran, menjaga
keamanan,
mempertahankan
kedaulatan negara dan
menjalin hubungan
diplomatik dgn negara lain
raja
, sultan/raja
Bendahara, Penghulu
Bendahari, Temenggung
Laksamana

RAKYAT
Seluruh penduduk
bagi sesebuah wilayah
dan mereka terikat
kepada undang2 dan
peraturan yg
dikuatkuasakan dalam
wilayah tersebut

perananMentaati raja yg
memerintah

bersedia
mempertahankan

timur Sumatera

portfolio

Sistem Pembesar Empat

LipatanMenjamin
kesentosaan sistem
pemerintahan beraja
dan kerajaan Melaka

KEUNGGULAN UNDANGUNDANG
Penguatkuasaan
undang2 merupakan
cara formal utk
mengawal masyarakat
melalui peraturan yg
diwartakan
Memelihara
keamanan dan
melindungi rakyat
Undang2 menentukan
struktur kerajaan,
kehakiman, bahasa,
agama dan kerakyatan
diterima oleh
masyarakat
2 Undang2
bertulis
a) Hukum Kanun
Melaka
b) Undang-undang
Laut Melaka
hukum adat
tempatan agama Islam

Hukun Kanun Melaka

44 fasal
Raja pembesar

Masyarakat
(pantang larang)
kesalahan jenayah

awam
Undang-undang

negara, adat istiadat

kerajaan gotongroyongkerahan tenaga

KEDAULATAN

LAMBANG-LAMBANG

Kekuasaan tertinggi
terhadap rakyat sesebuah
wilayah dan kekuasaan ini
tidak boleh dihadkan oleh
mana2 pihak
Juga Merujuk pada
kekuasaan yg dimiliki oleh
sebuah negara atau
pemerintah
Negara pemerintah

Lambang Negara
merupakan simbol atau
tanda yang menjadi
identiti negara

penyatuan negara dan
bangsa
Sistem pemerintahan

hak
mutlak
Kedaulatan bebas
drp campur tangan,
paksaan, taklukan atau
penjajahan kuasa asing
kedaulatan
merujuk kepada raja yang
memerintah
Raja yang memerintah
mewakili negeri atau
kawasan pemerintahan

berajaadat istiadat
Melayu, bahasa Melayu
agama Islam

Kebesaran sultan dan

Kesultanan Melayu
Melaka
( Kedaulatan )
a) Alat regalia
b) Nobat
c) Warna
d) Bahasa
e) Undang-undang
f) Protokol
g) Adat istiadat
istana
h) Tengkolok Diraja
i)
j)
k)
l)

Cogan Agama
Gendik Diraja
Kalung Diraja
Pending Diraja

keluarga
Undang-undang Laut
Melaka

Pegawal kapal
Atur cara pelayaran
Perniagaan
Bidang kuasa
nakhoda kapal
Hukuman bagi
kesalahan jenayah

3.3 WARISAN NEGERI-NEGERI MELAYU

Johor, Perak Pahang kerabat diraja Melaka Sistem
pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka
gelaran Sultan

mengamalkan Sistem Pembesar Empat Lipatan

pembesar perubahan semasa dan penyesuaian dengan
keadaan tempatan
Kitab undang-undang bagi Johor, Perak dan Pahang
undang Hukum Kanun Melaka
Undang-undang Pahang (Sultan Abdul Ghapur Muhaiyuddin Syah 1596
)
3.3.1 JOHOR UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN JOHOR
Sultan Abu Bakar memperkenalkan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor (

1895 )ciri-cirinya
a) Perlembagaan bertulis yg teratur dan lengkap
b) Diasaskan mengikut perlembagaan Barat
Undang
a) Keturunan sultan sebagai pewaris takhta
b) Pengiktirafan orang Melayu sebagai rakyat Johor
c) Agama Islam sebagai agama negeri
undang, Raja Islam waris pemerintah Johor
Raja, Menteri Jemaah Pangkuan Negeri negeri
Raja Menteri Besar Jemaah Menteri Naib Menteri Besar

 Perlembagaan Johor 1895, Majlis Mesyuarat Kerajaan

a) Majlis Negeri mempunyai kuasa perundangan
b) Jemaah Menteri mempunyai kuasa pelaksanaan
Perlembagaan Fasal 49 Majlis Negeri dipengerusikan oleh Menteri
Besar sebagai Yang Dipertua dan berfungsi membantu Raja dan Jemaah Menteri
dalam mentadbir negeri dan rakyat
Jemaah Menteri 8-12 pegawai kanan kerajaan yang menjadi ahli Majlis Negeri
Islam
pegawai kerajaan yg dilantik menjadi Menteri mengangkat sumpah
memberikan taat setia kpd Raja serta kerajaan Johor
Persidangan Jemaah Menteri raja/Menteri
Besar/Naib Menteri Besar/3 Jemaah Menteri
Penggubalan perlembagaan bertulis ini didorong oleh keinginan pemerintah
Johor utk membentuk kerajaan bercorak demokrasi bagi menggantikan
pemerintahan raja berkuasa mutlak
undang memantapkan sistem pentadbiran Johor menghalang
rancangan British menguasai negeri Johor
3.3.2 KELANTAN SISTEM JEMAAH MENTERI ( )
Diamalkan sejak pemerintahan Sultan Muhammad I
Beliau melantik beberapa orang pembesar utk membantu pentadbiran baginda
Sultan Muhammad II membentuk Sistem Jemaah Menteri
melicinkan pentadbiranCiri-ciri
(i)
8 badan Jemaah Menteri
(ii)
Setiap satunya dianggotai oleh empat orang pembesar
(iii) Setiap Jemaah Menteri bidang tugas
Kelantan abad-19 sistem pentadbiran yg mantap
1842 Kelantan struktur pentadbiran
- Sultan Muhammad II menyingkirkan kerabat diraja yg terlibat dlm
pertikaian perebutan kuasa dan menggantikannya dengan golongan
pembesar yg bergelar Nik dan Wan
- Golongan Pembesar ini membantu mengukuhkan kewibawaan Sultan
Muhammad II dengan memberikan taat setia yg tidak berbelah kpd
baginda

3.3.3 TERENGGANU UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN TERENGGANU

Sultan Zainal Abidin III 1911 meluluskan Undang2 Tubuh Kerajaan
Terengganu yg dikenali sbg Ittiqan-ilmuluk bi-tadil il-suluk yg bermaksud
keyakinan kpd pemerintah yg berdasarkan keadilan
Undang ini mengasaskan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor 1895
Tujuan diperkenalkanmenghalang British yg sedang berusaha meluaskan
kuasanya di Terengganu
Perubahan yg dibawa kpd pentadbiran
- Masih mengekalkan amalan sistem monarki dgn memberikan kedudukan
yg istimewa kpd agama Islam, iaitu sbg agama negeri
- Pemerintahan bercorak raja berperlembagaanPemerintah
-

beragama Islam waris Sultan Terengganu

Sultan dibantu oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah Menteri
Menteri yang menganggotai Kerajaan beragama Islam
terengganu

UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN TERENGGANU MENGANDUNGI FASAL

BERIKUT

Perlantikan Raja
Syarat
Raja

Raja yang
cukup umur.

belum

Majlis
Mesyuarat
Kerajaan Negeri

Tegahan
raja

kepada

Tanggungjawab
pembesar

Sara hidup kerabat

iraja

Kedudukan Agama
Islam

menjadi

Waris takhta

Tertib Raja

Zuriat Sultan

Menteri

Ketaatan
pemerintah

kepada

Kesalahan khianat
kepada negeri

Pemilihan Menteri
Besar
dan
Naib
Menteri Besar
Kepentingan
dan
agenda
mesyuarat
kerajaan

Mengadakan
perjanjian

Hubungan kerajaan
denga kerajaan lain.

Majlis Mesyuarat Kerajaan diketuai oleh Menteri Besar yg dilantik oleh

SultanJemaah Menteri berhak memilih Naib Menteri Besar setelah
diperkenankan oleh Sultan
Ahli Mesyuarat Kerajaan membantuk sultan dan Jemaah menteri utk
- mentadbir negeri
- menggubal undang-undang dan peraturan negeri
- menjaga kebajikan rakyat
- menjaga keamanan negeri
- menjalinkan hubungan persahabatan dengan negeri lain

Kepentingan Undang-undang Tubuh Kerajaan Terengganu

(a) Perlembagaan bertulis yg teratur dan mantap
(b)
Menjamin sistem pentadbiran berkesan
(c) Menggambarkan kebijaksanaan pemerintah Terengganu utk
meningkatkan kecekapan sistem pentadbiran
(d)Sbg benteng / tulang belakang utk mengekalkan kedaulatan negeri
terengganu

3.3.4 NEGERI SEMBILAN - PRINSIP DEMOKRASI DAN KONSEP

PERSEKUTUAN
Ciri-ciri NS
- NS 9 negeri Sungai Ujong, Rembau, Johol, Jelebu, Jempol, Seri
Menanti, Inas, Terachi dan Gunung Pasir
- raja sendiri iaitu Raja Melewar yg diberi gelaran Yamtuan Besar dan
bersemayam di Seri Menanti
- NS bentuk persekutuan negeri NNMB
- Mengamalkan sistem pemerintahan Adat Pepatihiaitu kedaulatan di
tangan rakyat

Adat PepatihYang Dipertuan Besar pembesar ***

Undang, Lembaga, Buapak Anak Buah pelantikan
Yang Dipertuan Besar keputusan adalah berdasarkan perundingan baginda
dengan Undang

NS beberapa daerah / jajahan luakEmpat luak utama ialah

Rembau, Sungai Ujong, Jelebu dan JoholUndang ketua luak dan mereka

dipilih oleh LembagaUndang melantik Yang Dipertuan Besar

Lembagadilantik oleh Buapakmerupakan ketua suku anggota

masyarakat Undang
BuapakKetua Perutanggota Perut Anak BuahBuapak menjadi
tempat rujukan bagi setiap masalah adat

NS sistem pemilihan pemimpin unsur demokrasi sistem

permuafakatan dan semangat kerjasama antara suku semasa memilih
pemimpin

NOTA TAMAT