DEKOLONIZACIJA

RATOVI

DEKOLONIZACIJA

1941 Atlanska povelja. Deo o pravu kolonija na

autonomiju
1945 Deklaracija UN - zalaganje za samoupravu
Tokom rata razvijeni nacionalni pokreti
Razliiti pogledi Britanije i Francuske, prvi pomau
arapske pokrete, drugi im se suprostavljaju (Damask
1945)
Drugaiji ritam u Aziji i Africi. U Aziji snaan nacionalni
pokret, posebno razvijen tokom japanske okupacije. U
Africi ga skoro nema.
Oduzimanje kolonija gubitnicima
SSSR nije pomagao svim pokretima jer se plaio
nacionalista. eli da prisvoji antikolonijalne pokrete
SAD po prirodi antikolonijalizam, koji u Hladnom ratu
zamenjuje borbom protiv komunizma

INDIJA (15.8.1947)

Sveindijski kongres- Kongresna partija (od 1885);

lokalna vlast
1919 Gandi preuzima partiju; postaje masovna
1935 India Act. est (od 11) provincija pod vlau
Indusa
Gandi trai ujedinjenu Indiju, Muslimanska liga posebnu
dravu
1946 - Verski sukobi koje pokree Muslimanska liga
Indija podeljena na Indiju i Pakistan (Istoni i Zapadni,
od 1971 Banglade)
1947 Proglaenje nezavisnosti uzrokuje velike
migracije muslimanskog i Hindu stanovnika
1947/48 - U verskim skuobima stradalo oko 1.000.000
ljudi
U Indiji ostalo oko 30 miliona muslimana
Indo-pakistanski rat 1948/9, 1965, 1971

MAHATMA GANDI

INDIJA
Posle 1947

JUGOISTONA
AZIJA

KOREJA 1950-1953

Japanski posed od 1910

1945 - SAD i SSSR reavaju da je oslobode i dele
je po 380 paraleli Juna i Severna
1948/9 okupacione trupe SSSR i SAD se
povlae
1950 - Severna Koreja (voa Kim il Sung)
napada Junu jer smatra podruje nevanim za
SAD
UN odluuju da se pomogne Junoj Koreji (SSSR
nije bio na glasanju)
Trupe UN najveim delom vojnici SAD.
SAD primenjuje DOMINO teoriju, jer ne smeju
da odustanu zbog gubitka interesne sfere u Kini

TOK RATA

Severna Koreja zauzima Seul, prestonicu JK.

Grad e etiri puta biti zauziman
General Mek Artur predvodi trupe UN i u
protivnapadu zauzima Pjongjang
Severnoj Koreji podrku prua Kina, potiskuje
trupe UN.
Mirovni pregovori od juna 1951 do jula 1953.
Vraanje na status quo. Mir jo nije potpisan
rtava oko 2.000.000
Zavretak je omoguio Japanu dobije pravo na
naoruavanje.

INDOKINESKI RAT ZA NEZAVISNOST

1946-1954

VIJETNAM (Anam) FRANCUSKA KOLONIJA

1945 osloboenje severa i proglaenje Demok. Rep.
Vijetnam.
Voa komunista Ho i Min
Francuska hoe da zadri Indokinu i alje trupe generala
Leklera
1946 - Francuska poputa, ali ostaje problem junog
Vijetnama, od koga Francuzi stvaraju dravu.
1949 Gerilski rat. Pojaava se kada komunisti
pobeuju u Kini i pomau sever.
1954 Poraz Francuza kod Dien Bien Fua
1954 - Pregovora u enevi i Vijetnam je podeljen po 17.
paraleli
Dogovor da izbori budu 1956

RAT U VIJETNAMU 1960-1975

Juni Vijetnam stopira dogovorene opte izbore.

Diktatorski reim. Strah od seljaka
1960 - Osniva se oslobodilaki front (Vietkong) koji
kontrolie vei deo zemlje
Snadbevanje sa severa.
Postepeno ameriko angaovanje u Junom Vijetnamu
1964 - TONKIN - napad na amerike brodove. Povod
za angaovanje SAD
1968 - TET ofanziva Severa; Vietkong ulazi u Sajgon
1968 studentski nemiri u SAD1968.Poinje druga
politika.
1970 SAD ulazi u Kambodu
Pregovore vode Kisinder i Nikson, ali najpre sa Kinom
1973 je potpisan mir.

PALESTINA-IZRAEL

Cionizam
Teodor Herzl - knjiga Jevrejska drava
1917 - Lord Balfur (Balfurova deklaracija) obeao
slobodan prostor
1918 - Britansko-francuski mandat u Palestini.
Podela na Transjordaniju i Palestinu
1919-1939 - useljavanje 400.000 Jevreja
1939 - Arapski nacionalisti protive se useljavanju.
Britanija ograniava useljavanje na 75.000.
Jevreje prebacivali na Mauricijus.
1945 500.000 Jevreja i 1.200.000 Arapa
1947 Deklaracija UN o podeli Palestine na
arapsku i jevrejsku teritoriju
Rat 1947/1948 - Izrael nastaje na 2/3 teritorije
Palestine. Gazu dobija Egipat, osniva se novi
Jordan.
Palestinci se iseljavaju u druge arapske zemlje ili
ostaju u logorima.

EGIPAT

1922 - Nepotpuna nezavisnost. Kraljevina

1945 ARAPSKA LIGA (Egipat, Sirija, Irak,
Liban, Saudijska Arabija, Jordan, Jemen
1952 Vojni udar u Egiptu i nastanak republike
NASER Panarapska struja.
Ekonomski razvoj, kolovanje, sekularizacija,
socijalizam
Pribliavanje SSSR-u
Sukob sa SAD i Britanijom radi odbijanja kredita
Egiptu za Asuansku branu
1956 Nacionalizacija Sueckog kanala

DAMAL ABDEL NASER

Predsenik vlade 1954-56
Predsednik EGIPTA 1956-1970

SUECKI KANAL
Otvoren 1869
192 km duina
1888 - Neutralna zona pod upravom
Britanije
1951 Egipat trai povlaenje
Britanije
1956 - Nacionalizacija Kanala
1956 povlaenje Britanaca

SUECKA KRIZA 1956

1956 Britanija, Francuska i Izrael se odluuju

za vojnu intervenciju protiv Egipta
Egipat potapa brodove u Sueckom kanalu
SSSR staje na stranu Egipta i arapskih drava
U isto vreme ustanak u Maarskoj i Poljskoj
Strah od irenja sukoba dva bloka
UN donose rezoluciju o prekidu vatre i formiraju
mirovne trupe na Sinaju
SAD vri snaan pritisak na Britaniju (zajmovi,
embargo na naftu) da se povue
Britanija poputa i preputa vostvo SAD
Francuska i Britanija prestaju da budu velike sile

SUECKA KRIZA 1956

Izraelsko-arapski rat

IZRAELSKO-ARAPSKI RATOVI
TREI RAT - Juni 1967 estodnevni rat
Odluka Nasera da zatvori luku Akabu, izlaz Izraela na
Crveno more.
Izrael osvaja Sinaj, deo Jordana i Golansku visoravan.
Arapske zemlje se solidariu, osim delimino Jordana koji
isteruje Palestince
1960 Nastanak Al-Fataha (Palestinski oslobodilaki
pokret)
1964 PLO (Palestinska oslobodilaka organizacija).
Jaser Arafat dolazi na elo i radikalizuje otpor Palestinaca
1970 - Crni septembar. Proterivanje PLO iz Jordana i
prelazak u Liban
SSSR podrava Siriju (Asad), Irak (Sadam Husein)...

IZRAELSKO-ARAPSKI RATOVI. 2

1973 Rat na Jom Kipur (Oktobarski)

Od 1967 - Izrael okupirao Sinaj. Egipat zatvorio
Suecki kanal
Egipat i Sirija napadaju Izrael. Egipatski prodor
na Sinaju, ali snaan protivnapad Izraela.
Izrael doao 80km od Kaira
OPEC staje na stranu Arapa i uvodi nafte
sankcije. Rastu cene nafte za 70% i nastaje
Petrolejska kriza.
1978 - Mir u Kemp Dejvidu. Egipat vraa Sinaj,
Izrael zadrava Gazu.
1993 Palestinci dobili autonomiju u Gazi, kao
embrion drave

PALESTINSKO PITANJE
LIBAN

Graanski rat(1975-1990)
od 1975 prisustvo PLO prenosi rat i on
postaje graanski (hriani i muslimani)
Masakr u Sabri i atili. To dovodi do
stranog meanja i do ulaska Izraela na jug
Libana a Sirije na sever.
1987-1993: Intifada na okupiranim
teritorijama otpor nevatrenim orujem
(kamenje)

DEKOLONIZACIJA AFRIKE

DEKOLONIZACIJA AZIJE

1946 - Jordan
1947 Indija
1948 - Burma, Cejlon (ri Lanka)
1949 Laos (francuski)
1949 Indonezija (ustanak protiv Holanana od
1945)
1953 Kamboda
1958 Irak (Haemitska kraljevina)
1961 Kuvajt
1963 Singapur, Malezija
1967 Jemen

BRITANSKA POLITIKA U AFRICI

Komonvelt
Selfgovernment postepeno preuzimanje vlasti.
Odranje veza sa maticom.
1951 - Zlatna obala (Gana) pilot projekt i Kvame
Nkrumah je postao premijer.
Kenija (1963) - garancije beloj i indijskoj manjini, kao
primer za druge kolonije
Uglavnom nezavisnost bez rata.
JUNA AFRIKA (1961) veliki broj belih kolonista
Aparthejd od 1948
Afriki Nacionalni kongres (Nelson Mandela)
Od 1962 bojkot UN

FRANCUSKE KOLONIJE U AFRICI

Magreb (Tunis, Maroko 1956)

ALIR rat za nezavisnost 1954-1961
Departman Francuske. 10% stanovnitva
Francuzi
1958 - Francuski kolonistiproglaavaju Komitet
javnog spasa.
Alirsku borbu za nezavisnost vodi FPL Oslobodilaki pokret. Vlada Ben Bele u
izbeglitvu.
1961 - vojni pu generala ala.
1961-1962 Pregovori
1962 - referendum u Francuskoj proglaava
nezavisnost Alira

PETA REPUBLIKA I KOLONIJE

DE GOL 1958 stvara Petu republiku.

OAS (tajna oslobodilacka armija)
Novi ustav daje kolonijama unutranju
autonomiju. Tada poinje mirniji razlaz i
nezavisne drave, uglavnom posle 1960.
Osloboenje zemalja Zapadna Francuske Afrike
(Senegal, Mali, Gornja Volta, Obala Slonovae)
Centralne Afrike (Gabon, Togo),
Madagaskar, Komorska ostrva, Reunion.

OSLOBOENJE AFRIKE

1945 slobodni Etiopija i Liberija

1951 Libija. Gadafi predsednik od 1969
1956 Sudan (VB)
1956 Tunis, Maroko (FR)
1957 Gana (VB)
1958 Gvineja (FR)
1960 Nigerija (VB), Benin, Burkina Faso,
Obala Slonovae (FR)
1960 Kongo (Belgija)
1963 Kenija (VB)

POKRET
NEVRSTANIH

NON-ALIGNED
MOVEMENT

NESVRSTANI

Zemlje koje ne pripadaju nijednom bloku

1954 Nehru uvodi termin
1955 - Bandung sastanak 29 drava Afrike i
Azije prozapadnih, proistonih i neutralnih.
Zajednika deklaracija kojom se osudjuje
kolonijalizam i rasna segregacija, nemeanje u
unutranje stvari, ouvanje suvereniteta.
Mir, saradnja, ljudska prava, rasna jednakost,
protiv imperijalizma, kolonijalizma
1961 Prva konferencija u Beogradu
2/3 lanica UN, preko 50% svetske populaciji
118 drava

TITO, NASER,
NEHRU
BRIONI 1958