Bayaz

Haber

Haber

Haber
Haber

indekiler

Neden renmeliyiz Neden retmeliyiz ........................................1

Srgn, Genel Merkezimiz ve ubelerimizde Dualar ile Anld ........2

Eskiehirde Srgn Anma Treni ....................................................4

Srgn TRT Trkte ..............................................................................6

Srgn TRT Avazda..............................................................................6

smail Bey Gaspral Ant Park Gebzede Ald ................................7

Aile Tarihinden

Ailemni Taqdiri ..................................................................................8

Derneimizden Haberler

efika Gaspral ve Krm Tatar Aktivist Kadnlar Anma Toplants ....11

Haber

Yorum

Derneimizden Haberler

Krm Tatar Kadnlar Dergisi Nenkecan ..........................................10

Engel Ruslar m? Ukraynallar m? ......................................................12
Fevzi Yakub Genel Merkezimizde........................................................13

Sylei

Rektormz Fevzi Yakub........................................................................14

Yorum

Bizlerni ancaq latin alfabesi birletirecek ..........................................18

Derneimizden Haberler

Hamamnnde Muhteem Final ........................................................16

Derneimizden Haberler

Genel Kurulumuz Yapld ....................................................................20

Edebiyatmzdan

Tegenekli eekli yolda bir Hayal-omr ......................................22

Derneimizden Haberler
Kitap Tantm

Dilaver Osman ve Trk Dnyas Mzik Topluluu Konseri ..............21

Gamal Ha ile Kzl Yldz Arasnda Trkler ......................................25

Derneimizden Haberler

Faaliyetlerimiz ......................................................................................26

Duyuru

Dr.Ahmed hsan Qrml adna Edebiyat Konkurs Laurentlar Belgilendi....31

Derneimizden Haberler

Derneimizden Haberler
Arka Kapak

KIRIM Blteni

Krm Tatarcasnn Yaatlmasna Ynelik Faaliyetleri Destekliyoruz ..30

Dn, Taziye ......................................................................................32

Hac Nuri Efendiyi Kaybettik ..............................................................32

Derneimiz Yaynlar ............................................................................33

Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Derneinin

yayn organdr.
ayda bir yaymlanr, cretsiz datlr.

Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Dernei

Genel Merkezi adna sahibi
Dr. Ahmed hsan KIRIMLI
Yaz leri Mdr
Nail AYTAR

YAYIN KURULU

Bakan
ye
Safiye OLGUN
Tuncer KALKAY
Trker
YKSEL
Editr
Fethi Kurtiy AHN
Ekrem Burak AHN
Burak ATMACA
Meryem BAKURT
Revan MUSTAFA
Yayn Danman
Reat RNEK
Sema KARAASLAN
Namk Kemal BAYAR
Tasarm - Bask : EPAMAT Basn Yayn Promosyon San. Tic. Ltd. ti.

vedik OSB, Merkez Sanayi Sitesi 538. Sk. No: 35 Yenimahalle / Ankara
Tel: (0312) 394 48 63 Fax: (0312) 394 48 65
www.epamat.com.tr

Yazma Adresi : Merutiyet Cad. 20/14 06440 Kzlay / ANKARA Tel: (0312) 419 4749 Faks: (0312) 419 4751

Web Sitesi: http://www.kirimdernegi.org.tr

E-posta: genelmerkez@kirimdernegi.org.tr ; info@kirimdernegi.org.tr

Krm Blteni, Krm Vakfnn madd destekleriyle yaymlanmaktadr. Derneimiz kamu yararna alan dernekler statsndedir.
Balarnz iin Hesap Numaras : Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Dernei, DENZBANK Ankara-Yeniehir ubesi ube Kodu:3800,
Turk Liras Hesap No:4431700-351, ABD Dolar Hesap No:4431700-352, IBAN: TR680013400000443170000001

Bayaz

Neden renmeliyiz?
Neden retmeliyiz?

ir Krm Tatarnn aklnda

retilmeli? O gnn bizler ve

sndan fazlas srlrken, binler-

nemli gnlerden birisini,

rmz iin ne ifade etmesi gerek?

de Krma dnmeye abalarken ha-

yer

etmesi

gereken

en

18 Mays bu senede geride brak-

Vatan Krmda yaayan vatandalate bu sorular 18 Mays doru an-

tk. Ancak bu sene Trkiyede o gn

layabilmek iin cevaplanmal. Her-

zamandan daha farkl bir 18 Mays

tarih 18 Mays!...Bir halk yzlerce

akam Vatan Krmn btn cami-

ndan koparlp atld. Hem de er-

denler

hem de hayvan vagonlarnda, hem

her zamandan daha anlaml ve her

yaadk. Bu sene ilk defa 17 Mays

lerinde srgnde hayatn kaybeiin dualar okunurken

diasporada yaayan Krm Tatarlar

da bu dualara elik ettiler. Trkiye

yldr kk sald, serpildii topra-

deki adr kentlerinden bakarken

kekleri Rus ordusunda savarken,

de evleri sabahn krnde on da-

kika ierisinde boaltlarak, hem de

nda btn ubelerimizde dualar

lanmasaydk, evlerimizi boaltmak

18 Mays gn ise Eskiehirde, Sr-

gn Antnn nnde Trkiyenin

keklerimiz orduda olmasayd, suiin gnlerimiz olsayd daha m az

acyacakt canmz? Daha m az

ackl olacakt bu srgn? Bu ii sa-

drt bir yanndan gelen katlmc-

dece buradan grmek, btn sreci

yarak anld. Bundan sonra daha da

tir Bu srgn yapanlar bu halk

dileiyle.

ladlar. Yok olacamz umduklar

larla toplu olarak, beraber hatrlabyyen kalabalklar ile anlmas

Peki o gn, o 18 Mays gn

neden hatrlanmal, renilmeli ve

temel insan haklarn elde etmek

iin bile yllarca mcadele etti; ba-

sulanarak Peki sorarm size, er-

okundu, anma toplantlar yapld.

yatn kaybetti. Dnenler ise, en

kesin ok iyi bildii gibi, yl 1944,

de ise Genel Merkezimizde okunan

dualar ve dzenlenen trenin d-

cesi srgn yerlerinde, yzlercesi

btn aclar grememek demek-

tm dnyann gz nnde aa-

zbekistana, Urallara ve Sibiryaya

satlar bizleri. Nfusumuzun yar-

basnn, atasnn evine amur iin-

eski gnleri hatrlarken airin de-

dii gibi Kndimni qan tam-

an

topramda

leyim

diye

geldikleri Vatanlarnda igalci oldular. Neredeyse on yzylda yarat-

tmz medeniyet dili, mzii,

dans, iiri, resmiyle yok olmann

eiine geldi. Ve hl bugn biz, bu

soykrm hatrlarken nereye bakacamz ve nasl hatrlayacamz

bilmiyoruz

te bu yzden renmeli, -

retmeli, doru hatrlatmal ve

doru anmalyz 18 Mayslar hep

beraber hatrlamak ve anmak dileiyle

Krm Blteni | 1

Haber

Srgn, Genel Merkezimiz ve

ubelerimizde Dualar ile
Anld

17 Mays 2011 tarihinde Genel

Merkezimiz ve ubelerimizde 18
Mays 1944 Srgnnde hayatn
kaybedenler iin dualar okundu.
lk kez bu yl Krmda ve Trkiye
Diasporasnda geni apl olarak
mevlidler dzenlendi.
KIRIM BLTEN

18 Mays 1944 Krm Srgnnn 67.Yl mnasebeti ile Krm

srgnnde ve srgn sonras yaadklar blgelerde hayatn kaybetmi vatandalarmzn ansna;
Vatan Krm ve diasporada 17.05.2011
tarihi akamnda ayn anda yaplan
dualara paralel olarak, Genel Merkezimiz ve ubelerimiz tarafndan
da dua programlar yapld. Genel
Merkezimiz, Gebze ubemiz ve Tekirda ubemiz, dernek binalarnda
anma programlar dzenlerken
2 | Krm Blteni

Ceyhan ubemiz Byk Krm Ca-

misinde, Konya ubemiz hsaniye

Camisinde mevlid okuttu. Genel

Merkezimizde anma gecesinin a-

l konumasn Genel Bakan Veki-

limiz Tuncer Kalkay yapt. 18 Mays

1944 tarihinde, erkekleri cephede

iken, uruna savatklar, canlarn
verdikleri devlet tarafndan ocuk-

lar, kadnlar, yallar topyekn

srgne gnderilen Krm Tatarlar-

nn yaadklarna ksaca deinen

Tuncer Kalkayn konumasnn ar-

dndan, Krmda yapt drt yllk

grevi boyunca byk hizmetleri

bulunan Emin Patan hocamz tara-

fndan Yasin-i erif okundu. Yasini

erif

okunurken

gelen

konuklarmz arasnda Yasin-i erife elik edenler oldu. Yasin-i erif

okunmasnn ardndan Krm sr-

gnnde, srgn blgelerinde ve

Vatan Krma dn yaptktan

sonra hayatn kaybeden vatandalarmz iin duaya geildi. Okunan
dualarn ardndan Emin Patan hocamz Krmda yaadklarna ksaca
deindi. Gl suyu ve mevlid ekerinin datld gecede Krm Srgnnn acs programa katlanlar
tarafndan bir kez daha hissedildi.
Gebze ubemizde, dernek lokalinde Kuran- Kerim okunmasnn
yan sra, ube Bakanmz erife
Orak ve Hakan Grtunca tarafndan
18 Mays 1944 srgn ile ilgili konumalar yapld.

Derneimiz Tekirda ve orlu

ubeleri, Tekirda Emiryakuplular
Dernei, Krm Vakf Tekirda Temsilcilii tarafndan 17 Mays gn
Derneimiz Tekirda ubesinin
toplant salonunda gerekletirilen
etkinlikte Servet Boztekin hoca ta-

rafndan okunan Kuran- Kerim,

ardndan dualar yapld. Mevlidin ve

ruhuna baland. Krm Vakf

ekeri ikram edilen katlmclar Cey-

stanbul ubemiz ise 22 Mays

dualarn okunmasnn sonra mevlid

Pazar gn Krm Tatarlarnn ilk

Temsilcisi Hasan Erge Krm sr-

han ube Bakanmz smail Taymaz

mini de skender Aa Camisine

malarda bulunarak Krm srgn

tarafndan uurland.

Srgnde hayatlarn kaybedenlerin

gn hakknda davetlilere akla-

ve ube Ynetim Kurulu yelerimiz

geldii yerlerden biri olan ehre-

len namazndan sonra Mevlid-i

erif okutturdu. Daha sonra ehre-

Konya ubemiz tarafndan hsa-

mini Parknda halka helva datld.

adil bir dnyaya u ana kadar rast-

huna okutturulan Mevlid-i erif ile

Alaca Kalecik Ky Camisinde ve

sel seyrini anlatt.

yaayp bugn hayatta olmayan va-

misinde de 18 Mays 1994 Srg-

planlanm imha programdr. Fakat

bu srgn soykrm olarak tanyan

layamadk diyerek srgnn tarihCeyhan

ubemiz

tarafndan

niye Camisinde Srgn ehitleri ru-

birlikte, 18 Mays 1944 srgnn

tandalarmz iin dualar edildi.

Byk Krm Camisinde 18 Mays

Konya ube Bakanmz Fikret Seyfi

sndaki artlara dayanamayp hayat-

tarlarnn 18 Mays 1944 Srgnn

1994 Srgnnde ve Srgn sonra-

larn kaybeden vatandalarmz

ruhuna okutturulan Mevlid-i erifin

Kaar, Konyada yaayan Krm Ta-

unutmayacan ve bu soykrma
sessiz kalmayacan ifade etti.

ubelerimiz yannda orum

Ankara Glba Gnalan Ky Cannde hayatlarn kaybedenler iin

dualar edildi.

nmzdeki yllarda Krm Ta-

tarlarnn diasporada yaadklar

yerlerde bu dua etkinliklerinin artarak devam etmesi bekleniyor.

Krm Blteni | 3

Haber

Eskiehirde Srgn
Anma Treni

Genel Merkezimiz ve Eskiehir

Krm Trkleri Kltr Yardmlama ve Spor Kulb Derneinin birlikte dzenledii
Matem Mitingi bu yl ilk kez 18
Mays 2011 tarihinde Eskiehirde Srgn Ant nnde gerekletirildi. Krm Tatarlar tren
ile Ankara'dan Eskiehir'e ulatlar. Bayraklar ve pankartlar ile
ilerleyen kortej, Eskiehir sokaklarndan geerek miting alanna
ulat.
Namk Kemal BAYAR

4 | Krm Blteni

enel Merkezimiz ve Eskiehir Krm Trkleri Kltr

Yardmlama ve Spor Kulub Derneinin birlikte dzenledii Srgn Anma Treni,
Eskiehirde gerekletirildi.

Krm Tatarlarnn vatanlarndan srgn ediliinin 67. yldnm dolaysyla dzenlenen

anma treni 18 Mays 2011 gn
Eskiehir Tunal Mahallesi Gaffar
Okkan Caddesinde bulunan
Krm Srgn Antnda gerekletirildi.
ehitler ansna sayg duruu,
stiklal Mar ve Ant Etkenmenin

okunmasyla balayan anma treninde srgnde hayatn kaybedenlerin ruhuna balanan

Hatm-i eriflerin duas Abdurrahman Kaya hoca tarafndan yapld.
Trenin a konumas Eskiehir
Krm Dernei Bakan Mesut r
tarafndan yapld. Mesut r, konumasnda Krm Tatarlarnn
srgn konusunda bilgiler vererek, bu insanlk suu karsnda
sessiz kalnmamas ve tarihimizde
yaanan bu soykrmn tm dnya
devletleri ve uluslar aras kurulular nezdinde dile getirilerek Krm
Tatarlarnn hak ve hukuklarnn

Srgn Ant alanndaki tren,

eitli siyasi partilerin temsilci ve

milletvekili

adaylar

ile Trk

Ocaklar Eskiehir ube Bakan-

nn 18 Mays 1944 Srgnn knayan konumalar ile sona erdi.

Srgn Ant nnden ayrlan

kafile Eskiehir Odunpazarnda

bulunan Krm Evini ziyaret etti.

Burada Eskiehir Krm Dernei-

nin ikram ile arlanan kafile

burada da Srgn anma konumalarna devam etti.

Burada bir konuma yapan

Genel Bakan Yardmcmz Namk

Kemal Bayar, bir iki asr nce K-

rmdan kopartlarak Ak Toprak-

lara g eden Krm Tatarlarnn

aradan geen iki asra ramen va-

tanlar Krma ballklarn hi

kaybetmediklerini, bugn Eskiehirde bir kez daha gsterdiklerini

ifade etti. Szlerine, Trkiyede ya-

ayan Krm Tatarlar srgne uramadlar ama vatanda kalan

kardelerinin srgnlk acsn

Birlemi Milletler, Avrupa Birlii
ve Avrupa nsan Haklar Mahkemesi boyutunda savunulmas gerektiine
dikkat
ekti.
Konumasna Krm Tatarlarnn
Krmdaki son durumu hakknda
bilgi vererek devam eden Mesut
r, bugn Krmda yaayan vatandalarmzn tm insan alanlarda,
salk, eitim ve altyap alanlarnda eksiklikleri olduunu belirterek bunlarn en ksa zamanda
bata Ukrayna olmak zere ilgili
devletlerce zme kavuturulmas ve Krm Tatarlarnn srgnden nceki haklarnn iade
edilmesi gerektiini ifade etti.

yreklerinde aynen yaadlar ve bu

acy paylatklarn gsterdiler diyerek devam eden Bayar, bugn

buraya toplanan Krm Tatarlar,

Krmda yaayan kardelerinin

aclarn paylayor ve her zaman

onlar destekleyecektir, dedi.

Gebze ubemiz Bakan erif

Orak da bu alanda bir konuma

yaparak vatan Krma hizmet ve

yardmlarn artarak devam edeceini kaydetti.

Eskiehirde gerekleen anma

trenine

Genel

Merkezimiz,

Gebze, Balkesir, Amasya, Ceyhan

ve Konya ubelerimizden youn

bir katlm oldu.

Krm Blteni | 5

Haber

Srgn TRT Avazda

KIRIM BLTEN

rm Tatarlarna yaplan 18
Mays 1944 Srgnn
anma faaliyetleri kapsamnda; TRT Avaz kanalnda yaymlanan
Stdyo
Avaz
programnn 18 Mays 2011 tarihinde, saat 15.00de canl yaynlanan blm, Krm Tatarlarnn
srgnne ayrld.
Ynetmenliini Aelya Erolu,
sunuculuunu Fulya Akbuann
yapt program, Krmn genel
yapsn anlatan video kaydnn
gsteriminin yan sra, Mustafa A.
Krmolunun hayatn anlatan

KIRIM BLTEN

RT Trk kanalnda yaymlanan Dnyamz Detay programnn 18 Mays 2011

tarihinde saat 18.00de canl olarak
gsterilen blmnde, Krm Tatarlarna 67 yl nce yaplan srgn ile
ilgili pek ok konuya deinildi.

Genel Yayn Ynetmenlii

Kerem Kruval, sunuculuu Aye
Sberker tarafndan yaplan program; Krm Srgn, Krm Akmes-

6 | Krm Blteni

video kaydnn gsterimi ile balad. Program esnasnda telefon

balants yaplan Krm Tatar
Milli Meclisi Bakan Mustafa A.
Krmolu, Krm Akmescitte yaplan ve 30 binden fazla kiinin
katld 18 Mays 1944 Srgnn
Anma Mitingi ile ilgili bilgilendirme yaptktan sonra Krm Tatarlarnn bugnk problemleri
hakknda bilgi verdi. Programn
konuu olan Genel Bakan Vekilimiz Tuncer Kalkay, telefon balants esnasnda, 18 Mays
Srgn 67. yl anma etkinlikleri
kapsamnda Trkiyede Genel
Merkezimiz ve ubelerimiz tarafndan yaplan faaliyetler hakknda da Mustafa A. Krmoluna
program aracl ile bilgi vermi
oldu.

18 Mays 1944 Srgn ve srgn sonras Krm Tatarlarnn yaamlar ve mcadeleleri hakknda
kapsaml aklamalarda bulunan
Tuncer Kalkay, Krm Tatarlarnn
Vatana dn, kimliklerini koruma, eitim, konut, sosyal gvence ve salk alanlarnda
karlatklar problemlere deinirken, bu problemlerin zm
ynnde, gerek Trkiye ve gerekse
Ukraynadan beklentilerini dile
getirdi.

Ayrca, programa telefon ile katlan Eskiehir Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Spor Kulb
Dernei Bakan Mesut r ile Sakarya Gazetesi yazarlarndan Prof.
Dr. Rdvan Karluk 18 Mays 1944
Srgn ile ilgili grlerini dile
getirdi.

Srgn TRT Trkte

citte dzenlenen anma mitingi ve

Krm Tatarlarnn bugnk durumuna ynelik bilgilerin yer ald
video gsterimleri ile balad.
Programa Krmdan telefon ile
balanan Krm Haber Ajans Mdr Gayana Yksel 18 Mays Srgnnn 67. Yl mnasebetiyle
Akmescitte dzenlenen miting ve
atrdaa yaplan yry etkinlikleri hakknda bilgi verdi.
Programa konuk olarak katlan,
Krm Tatar Milli Meclisi Trkiye
Temsilcisi Zafer Karatay; Krm Tatarlarna yaplan srgnn, bir milleti yok etmeye ynelik olduunu,

bu yok etme politikasnn sadece

srgn ile yetinmediini, Krmda
Krm Tatarlarna ait her trl izin
sistemli bir ekilde ortadan kaldrlmaya alldn, srgn yaayan
insanlarn hatralar paylaldnda
dehete dldn ifade etti.

stanbul ube Bakanmz Celal

ten de, srgnn devlet eliyle yapldn, srgn ve esnasnda Krm
Tatarlarnn nfusunun %46sn
kaybettiklerini, ok zor artlar altnda yaam mcadelesi vererek,
hibir zaman kimliklerinden ve vatanlarndan vazgemediklerini vurgulad.

smail Bey Gaspral

Ant Park Gebzede Ald

Derneimiz Gebze ubesinin

youn temaslar ve almas sonucu Gebze Belediyesi tarafndan dzenlenen smail Bey
Gaspral Ant Parknn al
trenle gerekletirildi.

KIRIM BLTEN

erneimiz Gebze ubesinin

youn temaslar ve almas sonucu Gebze Belediyesi tarafndan Osman Ylmaz
Mahallesi'ne kazandrlan smail
Bey Gaspral Ant Park'nn al
dzenlenen trenle gerekletirildi.

Krfez manzarasna nazr parkn

al trenine Gebze Belediye Bakan Adnan Kker'i temsilen Bakan Yardmclar Yunus Tekin ve
Ahmet Kisbet'in yan sra, Genel
Merkezimizi temsilen Genel Bakan Vekilimiz Tuncer Kalkay ile Denetleme Kurulu yemiz Serdar
Gnn; Gebze ube Bakanmz
erife Orak ile Gebze ubemiz Ynetim Kurulu yeleri; Kocaeli ube
Bakanmz Suavi Oktay ile Kocaeli
ubemiz Ynetim Kurulu yeleri,
Gebzede faaliyet gsteren sivil toplum kurulular ve Gebzede yaayan ok sayda Krm Tatar katld.

Ant parkn alnda ilk olarak

sz alan Gebze ube Bakanmz
erife Orak, parka ad verilen smail
Bey Gaspral'y, "Byk Krm Tatar
fikir ve maarif adam, Trk dnyasnda dilde, fikirde, ite birlik anlaynn fikir babas" szleriyle
tanmlad. Orak, konumasnda, smail Bey Gaspral'nn adnn yaayaca parkn kazandrlmasndan

tr Gebze Belediye Bakan

Adnan Kker ve alma arkadalarna, smail Bey Gaspral bstnn
yapmn stlenen Genel Merkezimize ve bst yapan Seluk niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi

Heykel Blm retim yesi

Anar Eyniye teekkr etti.

Orak'n ardndan krsye kan

Gebze Belediyesi Bakan Yardmcs
Yunus Tekin, konumasnda Bakan
Kker'in selamlarn iletti. Konumalarn ardndan Gebze Belediyesi
Mehteran Bl'nn verdii mini
konser katlmclardan alk ald.

Konser sonras, Krfez manzarasna hkim bir yerde konumlanan

ve smail Bey Gaspralnn bst ile
anlamlandrlan smail Bey Gaspral Parknn al, kurdele kesimi
ile gerekletirilmi oldu. Al
mteakip katlmclara Gebze ubemiz tarafndan milli alarmzdan
ibrek ikram edildi.
Krm Blteni | 7

Aile Tarihinden

Ailemni Taqdiri

Dilra SLEYMANOVA

r bir aile zcesine bahtl ve

zcesine bahtszdr. Menim
ailemni tarih, taqdiri binlerce Qrmtatar ailelerini tarih ve
taqdirinden oq farq etmey. Milletimizni srgnlikte ekken straplar, Vatana dn ile bal
qynlqlar er bir Qrmtatar ailesini bana tti.

Bizim bitamz Meryem Ayedin

qz Qrmn Qurman blgesinde,
keken asrn 30-nc yllarnda oq
dindar bir ailede dod. On eki
domu aas Rusiye ve Yaponiya
arasndaki cenk vaqtnda, PortArtur degen yerde oldlar. Bitamn
aytqanna kre, olarn yaaan yerlerinde er bir diniy merasim, toydgn, snnet merasimi babasn
itiraknen kee edi. Cemaat arasnda Ayedin bey ve on Mavile bikeni itibar pek byk edi. O
vaqtta mslmanlara dini ktmek, namaz yapmaq ya da Allahn
adn amaq hav olanna baqmadan( bun in Sibir taraarna
srgn etebile ediler), Ayedin bey
ata-dedelerini muqaddes dinini
aq glden kte edi ve bu dinge,
kendi milletine, Vatanna mrni
souna qadar sadq qald. Meryem
bitamzn da ay strdi, terbiyeledi.

1944 senesi Qrmda bahar ilesi.

Alman ordularndan temizlengen
Qrm topranda ayat canlana, insanlar endiden so raat yaaycaqlarna ianalar. Birisi ordudan
qaytacaq balasn, digeri ordudan
qaytacaq qocasn bekley. Analar
8 | Krm Blteni

soki tmek paran zleri aamay evltlarna qaldralar. Qadnlar,

ya qzlar (u srada bizim Meryem
bitamz da) arbiy urba tikip cebede
bulunan askerlerge yollaylar. Ve u
vaqt Qrmtatarlarn tarihnda
mrlik e qara ve matem kn olaraq qalacaq- Mays 18 kn, saba
erte, rus askerleri er bir Qrmtatar
ailesini evine bastrp kirip, tfek
ularn insanlara dorultaraq, qra-qra, qadnlarn, balalarn, qart
kiilerni urp vokzal tarafna aydadlar. Qayerge, ne in? Kimse bilmey.
Bu bir alalmamazlq olsa kerek
dep tndik o vaqt diye hatrlay
bitam. Bizlerni keri qaytarrlar dep
mt ete edik. Lkin bundan eki ay
evelsi Kavkazda een halqn z
yurtundan quvan ve imdi Qrmtatarlarn da hiyanetlikte qabaatlap,
olarn Orta Asiyaa srdrgen yzsz devletni daha beter yzsz yolbalarn niyetleri bam-baqa edi.
18- nci asrda balanan ve II Yekaterina tarafndan iln etilgen QrmQrmtatarlarsz! adl siyasetni
cellt Stalin ve on anaqyalarlar
sona yetkizdiler.
Bitamz, on ihtiyar babas ve
anas zbekistan ASSRn Ferana
vadiysindeki Stantsiya Fedenko
degen yerge srldiler. u arada yaz
mevsimi baland. Daha dorus yaz
ilesi. Byle scaqlqqa almaan,
stma ya da veba kibi hastalqlara
oraan, alqqa dayanalmaan ve
ahr-sou can bergenlerni says
kn sayn artt.

Srgnlikni ilk yllarnda lgenler arasnda bitamzn anas

Mavile bike de bar. Bitamz babasnen eski ve oqtan harap alda bulunan bir evikte yaadlar. Bir kn
Ayedin dedemiz evikni tamir etti,
balqtan yaplan divarlarn beyaz
renkke boyalad. zbek qomularmz bizge kirip, evimizdeki tertipnizamna suqlandlar dey edi
bitam. Babasn elinde Quran-
Kerimni krip pek quvananlar ve
artq btn cenazelerge bata onu
arp, dualar oqumasn rica etkenler. Baz zbekler ise Siz kelmezden evel bizge kzl irkin
yzl Tatarlar keleler dep bizni qorqutqan ediler. Albuki siz bizler kibi
adiy insanlar, bizler kibi mslmanlar ekensiz de, dep aytqanlar.

Meryem bitamz, zavotta alt.

Dlber tatar qz edi. Babasnen ilk
yllar horluq ekkende olara Mkerrem Sleymanov degen yigit oq
yardm etken. Sonra onnen Meryem bitamz evleneler. Yigit de dindar qorantadan eken. Bitamzn
aytqan kibi bir mollan olu ve bir
mollan qz evlenseler, olarda
ayet gzel evltlar doar. Bitamz
da ard-sra alt dlber ve salam
evlt krdi: Asan, Kambar (Qrmdaki eski bir kyni ad unutulmasn dep bitamz ekinci oluna yle
ad berdi), Seydali, Alim, Fatma ve
Zre. Byleliknen, taqdirni kmi
ile, srgnlikte kendi Vatann krmey doan Qrmtatarlarn ya
nesili sip balad. Altmnc seneleri komendant rejimi lu etildi.
Takentte milliy ansambl Qaytarma, milliy gazeta Lenin bayra, sora milliy dergi Yldz

peyda oldlar. Amma milletni ba

maqsad Qrma qaytmaq edi. Ve
milliy areketni btn ilerini banda u maqsat tura edi. Bitamznen qartbabamz z alt balasna
artqa klmek almay, Moskvaa
halq vekillerini yollamaq in z aylqlarndan bir qsmn un in
ayra ediler. Olar z balalarna
Qrm sevgisini aladlar. Biz qaytp olmasaq bile, siz Qrma qaytmaq in toqtamay kreiiz,
alz dey ediler. Ailede ise tek
Qrmtatarca qonula edi. Bitamz
oqtan-oq Qrmtatar milliy turklerini ezberden bile, Port-Artur
yrn sq-sq yrlay ve uzaq elde kz
yuman aalarn hatrlay edi.

Babamz Seydali Sleymanov

(u yerde qayd etmeli ki, vesiqalarda
on ad Akbarali olaraq yazlan.
Amma o doanda molla qulana
ad Seydali olsun dep bir qa kere
aytqan. Ve o, mrlik asl ad Seydalinen yaay) yuqar snarda
oquanda anamz, babas Baasarayllardan olan Aliye Nariman qz
ile tana. (Yazq ki anamzn qartana-qartbabas, ana-babas erte
vefat etkenleri in olar aqqnda
tolu ve tam malmat ketirip olamaym). Ekisi bir-birine sevda olalar.
Babamz ordu hizmetini eda etip,
evine qaytqan so olar evleneler.
Olarda ard-sra bala doa. Oullar Seytasan ve Seyran, hem de qz
Dilra. Babamz quruc, anamz ise
kitap tknnda mdir olaraq alalar. Sekseninci senelerni sonunda babamz ve emcemiz Alim
mainaa oturp yol aldlar. Olarn
maqsad Qrmda yaamaq in
bir ev tapmaq edi.

Mainada zbekistandan Qrma -drt kn iinde keldiler.

Qurman rayonundaki Pukino adl

kyde eski bir evni ucuzdan alalar.

te, 1989 senesi bitamznen qartbabamz Qrma qaytp u evde yaaylar. u arada babamn
aa-qardalar da Qrma qaytp,
episi Qurmanda yerleeler. un
qayd etmek kerek ki o vaqtta akimiyet Qrmtatarlarn deniz yannda (Yalta, Aluta, Sudaqta) ve
eerlerni znde yerletirmey edi.
un in halqmzn oqus
l tarafnda (Canky, Qurman,Saq,
Kerte) yerleken.

1991 s. iyn aynda bizim ailemiz

de Qrma kip kele. Bata Qurmanda ufaq bir evikte yedi adam
olp yaadq. Sora anamn tanlarndan biri bizge Qarasuvbazardaki Zuya adl qasabaa kip
yaamaa teklif etti. Ailemiz ay da
yapt. Byleliknen btn soy-sopumz Qurmanda evlerini ya satp ald
ya da zleri qurdlar. Al-azrda olar
z balalarn streler, oqtalar, topraq ilerinen oraalar. Biz de Zuyada yedi sotka topraq alp, evimizni
qurp baladq. Ev qurulmaance ise
bir Rus qadn evinde bir odasn
kiraa tutp, senelerce yaadq. Anamz bata Zuya mektebinde laborant olp alt. Soradan ise
imdiki knmizge qadar, Kuybev
bazarnda al-verinen orap,
knde 5-10 km qazana. Babamz
oq eyi bir qurucdr. te, o ya quruclq ilerinen oraa, ya da azbardaki bostanmzda sebze oturta,
meyva tereklerini stre. Aamz
Seytasan ordudan qaytp kelgen so
bir qa yl isiz yrdi. imdi Aqmescitte quruclar brigadasnda ala.
Bu yl o evlenmekni planlatra. Qsmet etse evlenir, evli-barql olur.
Daha bir aam Seyran Ya dnya
gazetasnda ala. Edebiyat ve tasil
ile bal maqaleler yaza. Bundan

ayr o, iirler de yaza. Men ise

Qrm devlet mendis-pedagogika
niversitetinde, ngiliz tili ve Qrmtatar Tili ve Edebiyat blgini 3nc kursnda oquym. ngiliz tilinen
balalqtan meraqlanam ve ileride
terciman ya da oca olmaq isteyim.
z fenim boyunca aspiranturaa
azrlanam. Teessf ki 1991 senesinden berli bugngece evimiz daha
sounace qurulmaan. Evni yarsn yapp, damn qapatp yaaymz.
Az-buuq qazandmz para,
yemek, urba, oquva masraf oluna.
Ve bu acnql al tek bizde degil ebet.
Milletimizni yars yle yaay.
Amma biz episi bir bahtlmz- bizim
nesil Vatanda yaay. Biz yalar, srgnlik ne olann bilmesek de, qaytuv ne olann yah bilemiz.
Qaytuvmz nae edimi? Yoq. Bizim
ailemiz muabbet yaay, ayaqlarmz
astnda kendi ana topramz bar,
yreklerimizde Qrm davas, Qrm
sevdas bar. Ana tilimizni unutmadq. Paramz tmekke bile yetmegen
vaqtta ana tilimizde neir olunan
Ya dnya gazetasn, Yldz
dergimizni alp oquy edik ve imdi
de oquymz. Ana tilimizde yazlan
er bir szni, er bir cmleni yreklerimize siirdik. Hususan Vatanmz
Qrmdr! degen szlerni eyi grendik. Bu szlernen milletimiz Milliy
Meclis yolbalnda Vatan in
kree ve daa oq yllar kreecektir.
Biz z kemiimizni, Vatan davas
orunda cann feda etken insanlarn, bizim baba-dedelerimizni
unutmamaq kerekmiz. Olarn yapqan hzmetleri milletimizni tarihnda altn ariernen yazlacaqtr.
Ayatmz ise devam etmekte
(*) 2004 ylnda yaplan Safiye Nezetli Aile Tarihi yarmasna katlan
eserlerden biridir.
Krm Blteni | 9

Haber

Krm Tatar Kadnlar Dergisi

Nenkecan
yal, kltrel, eitim ve sanat gibi
konularnda da okuyucularna
farkl bak alar sunan Nenkecann Bayazarln Zera Bekir,
Bayazar Yardmcn Leniyara
Selim yapyor. Kaliteli basks, mill
motif lerle desteklenen Nenkecann yaz kurulu heyetinde;
Vatan Krmn yan sra Trkiye,
Romanya, Bulgaristan, Amerika
Birleik Devletleri, Rusya Federasyonu, svire ve Hrvatistanda yaayan yazarlar da yer alyor.

Nenkecann yayn politikas

gereince, baslmak zere gnderilen yazlar, hangi dil de yazlrsa
yazlsn,
Krm
Tatarcasna evrilerek, Dergide yer alyor.

Necla KALKAY

rm Tatar kadn aydnlar

tarafndan 2010 ylnn son
aylarnda kurulan Nenkecan Kadnlar Kulb tarafndan,
Nenkecan ad ile kadn dergisi
yaymlanmaya baland. Tamamen
Latin alfabesinde ve Krm Tatarcasnda 3 ayda bir yaymlanacak
olan Nenkecan dergisinin Ocak,
ubat, Mart aylarn kapsayan ilk
says, kue kda, grsel gelerle
zenginletirilmi 48 sayfa olarak
basld.

Sadece kadnlara ynelik olmayp, Krm Tatarlarnn tarihi, sos-

10 | Krm Blteni

Nenkecann yayn politikas

gereince, baslmak zere gnderilen yazlar, hangi dilde yazlrsa
yazlsn, Krm Tatarcasna evrilerek, dergide yer alyor. Krm Tatarcasnn yaatlmasnn yannda,
milli deerlerimizin korunmasna
verdii nemi, muhtevasnda da
gsteren Nenkecann ilk saysnn tantm 4 Mart 2011 tarihinde
Akmescitteki Krm Mhendislik
ve Pedagoji niversitesinde yapld.

Trk dnyasnn byk fikir

adam smail Bey Gaspralnn kard ve kz efika Gaspralnn
editr olduu Alem-i Nisvan (Kadnlar Dnyas) dergisinin 105. yldnm dolaysyla dzenlenen
uluslararas konferansta yaplan,
Nenkecann tantm toplantsna
katlan Krm Tatar Mill Meclisi
Bakan Mustafa A. Krmolu;
1991 ylnda yaplan Krm Tatar
Mill Kurultaynda Latin alfabesine
geilmesi ynnde karar alnd-

n, birok almann yaplmasna ramen, bu kararn hayata geirilmesinde yeterli gelimenin

salanamadn, bu bakmdan
Nenkecann hizmetinin ok
byk olduuna dikkat ekti.

Derneimiz ierisinde yaplan

deerlendirmelerde, Nenkecann
Krm Tatarcasnn yaatlmasna
ve Krm Tatar kltrnn gelimesine katk yapmasnn beklenildii, bunun iin de ok deerli
bilgiler ieren derginin nemle
tavsiye edilmesi gerektii belirtildi.

Bu erevede, abone olmak isteyenler derneimize bizzat bavurabilir, derneimiz telefonu ya

da elektronik postalar aracl ile
de bilgi alabilirler.

Dorudan Nenkecan ile iletiime gemek isteyenler iin iletiim bilgileri aada verilmekte
olup bu vesile ile Nenkecann
hayat bulmasnda emei geenleri
tebrik eder, Nenkecana etkili ve
uzun sreli bir yaam dileriz.
Yazma Adresi: Z. Ruhadze
soqa, 125 Aqmescit i, Qrm, Ukraina, 95023
.. 125
. , 95023

E Posta Adresi: nenkecan@meta.ua

Ayrca Derneimiz araclyla

da abone olabilirsiniz.

efika Gaspral ve
Krm Tatar Aktivist Kadnlar
Anma Toplants

Derneimizden Haberler

smail Bey Gaspralnn kz,

dnyadaki ilk Mslman kadn
dergisi Alem-i Nisvann editr efika Gaspral, hayatn
Krm Tatar aydn kadnlarnn
yetimesine adamtr.

KIRIM BLTEN

erneimizin Altnda Belediyesi ile ortaklaa dzenledii Hamamn Syleileri

kapsamnda 24 Mart 2011 tarihinde,
efiqa Gaspral ve Qrmtatar Aktivist Qadn-qzlar Anma Toplants
Ankarada yapld.

Programn takdimi ve sunuculuu Genel Sekreterimiz Oya Deniz

ongar tarafndan yapld. Programda Krm Tatar Aydnlanma Hareketinin yolbacs smail Bey
Gaspral'nn kz, Krm'da ve slam
Dnyasnda ilk kadn dergisinin editr efika Gaspral'nn hayat ile smail Bey Gaspralnn Tercman

gazetesinin eki olarak 3 Mart 1906 tarihinde kartlan ve slam Dnyasnn ilk kadn dergisi olan Alem-i
Nisvan (Kadnlar Dnyas) Oya
Deniz ongar tarafndan anlatlrken, efika Gaspralnn hayatndan
kareler ile Alem-i Nisvan dergisi ile
ilgili grntler de perdeden yanstld. efika Gaspralnn ardndan,
yaam olduklar olaanst zor
artlarda halknn meselelerine
zm retmeye alan, Krm Tatar
milli hareketinde en n saarda yer
alan, Aye Seytmurat, Vecihe Kaka,
Zampira Asan, Sabriye Seyit gibi
kadn aktivistler de anld.
Kadn airlerimizden ve kadnlarmza yazlan iirlerden, Vasfiye
Qpakn Men Qadnm, Yrla,
Qrm Gzeli ve Qadn Olan
Evde; Amdi Giraybayn Ketme
Balam ve Leylaa; Eref emizadenin Arzu, Mektup, Arqba
Eteginde ve Alime; Elvina Veliayn Duygular adl iirleri ile

Krm Blteninin editr, ya aire,

Meryem Bakurtun K Vaqt ve
Menimsi adl iirleri; Genlik Komisyonu yelerinden Hale Kalkay,
Sebil Fezaziy, Meryem Asan ve Fethi
Kurtiy ahin ile Ynetim Kurulu yemiz Murtaza Esenkal ve Krm Blteni editr Meryem Bakurt
tarafndan okundu.

Genel Merkez Kadnlar Komisyonu Bakanmz Necla Kalkay, Kadnlar Komisyonunun faaliyetleri ve
hedeeri hakknda yapm olduu
konumasnda, Vatan Krmda Latin
alfabesi ve Krm Tatarcasnda yaynlanmaya balanan Nenkecan adl
kadn dergisinden de sz ederek
Nenkecann desteklenmesinin gerekli olduunu, bunun iin de dergiye abone olunmas arsnda
bulundu.
Program, Esmerim, Dlberim
adl yrn Hale Kalkay tarafndan,
Ediye adl yrn ise Sebil Fezaziy tarafndan icra edilmesi ile sona erdi.
Krm Blteni | 11

Yorum

Engel Ruslar m?

Ukraynallar m?

Nail AYTAR

rm Tatar probleminin

zm aamalarn belirle-

meden nce problemin ne

olduunu somut olarak ortaya

koymak gerekir. Nedir bizim en
byk zlmezse ykm olacak
problemimiz? Srgn yerlerinden

ve diasporadan vatana dnp yer-

leme, dnenlerin ev, bark, arsa, i

bulma problemleri mi? Okul, ei-

tim, anadil, kltr, din meseleleri

vaplar zerinde de ok eitli yo-

radaki bizler Krm Trk myz

Bir mucize oldu ve srgn yerle-

dece Tatar myz konusunu tart-

rumlar yapabiliriz.

yoksa Krm Tatar myz ya da sa-

rinden herkes vatana dnd, nfu-

rken hatta diaspora ifadesini bile

problem zld m? Saysal veri-

l anlalr mym endiesi ile ken-

sumuz % 13 oranndan % 23e kt,

kullanrken korka korka acaba yan-

ler kadar niteliin nemi yok mu?

dini ifade etme sknts yaarken

herkes evini yapt, iini kurdu,

lmz ne kadar daha devam etti-

zld, camiler yapld, her ey bitti

yeni eklenen, biz Krmlyz dili-

Yllar srse de dn tamamland,

okullar yapld, eitim problemi ve bir eksiklik kalmad m acaba?

milli kimlik bilinci olumadan var-

rebiliriz? Bir de bu tartmalara

miz de Krmca; Tatar ad bize

Camilerde ibadet eden insanlar-

sonradan verildi ve barbarlar ifade

matem gnlerinde mum yakp sr-

sirk panayr grnts yok mu

nn varsa gelecek kaygs, milli

anacaz? Milli Mekteplerde eitim

Belki de bu saydmz problemle-

Bizim millet olarak ortak deer-

bilgilerini hangi dilde anlatacaklar?

miz

Bu problemlerin arasnda say-

hini mi anlatacak, yoksa Krm

larn salamlatrmadan gelecei-

lemlerimiz de var. Kafa karkl,

Biz zm drt duvar arasndaki

Birlik ve beraberlik iinde ortak

milli meselesine olan inancmz.

balarken kalbimizdeki inan ve

kiisel menfaat ve benliini ortaya

rak tanmlyoruz, gelecek hedefi-

ihmal etmeye baladk sanki.

eden sapknlardr. Bizim en byk

veya daha sayabileceimiz bir bu

kadar problem mi? Milletimizin

drt bir yana dalm diasporas-

hedefler noktasnda yeri ve nemi.

rin hepsi?

madmz somut olmayan probbelirsiz politikalar, Krm Tatar

En nemlisi biz kendimizi ne ola-

miz ne, milletimizin kaygsyla

kayglanyor muyuz? Bu sorular

arttrmak mmkn olduu gibi ce-

12 | Krm Blteni

mz, genlerimiz kalacak m? Milli

gn ehitlerini Rusa atlarla m

dili ne olacak, hocalar ocuklara

Ders kitaplar Rus ve Ukrayna tariTatar tarihini mi gen beyinlere?

ibadethane ve eitim kurumlarna

beynimizdeki eitim anlayn
Vatandaki % 23 meramn, sev-

gisini, zntsn, akn Rusa

anlatmaya devam ederken diaspo-

ediyor grubu da eklenince tam bir

sizce?

lerimiz, kayglarmz, sevinleriolumadan;

ayrma

noktalarndan ok birleme nokta-

mizi kurmamz ok zor grnyor.

hedefe varmak iin almak yerine

karanlar

vatanlarna

ihanet

dmanmz ne Ruslar, ne de Uk-

raynallardr. Bizim en byk dmanmz iimizdeki ngilizlerdir!

Derneimizden Haberler

Fevzi Yakub Genel Merkezimizde

Krm Mhendislik ve Pedagoji

niversitesi Rektr Fevzi Yakubun TOBB niversitesi Rektrn makamnda ziyareti ile
devam eden Ankara ziyaretinin
ilk aya Derneimiz Genel
Merkezi oldu.

KIRIM BLTEN

rm Mhendislik ve Pedagoji niversitesi Rektr

Fevzi Yakup 4-6 Nisan 2011
tarihleri arasnda niversitesine
destek aramak iin Ankaraya geldi.
Derneimiz Genel Merkezinin misafiri olarak Ankaraya gelen Fevzi
Yakub 5 Nisan 2011 tarihinde TOBB
(Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii)
niversitesi Rektr Prof. Dr. Ycel
Altnta makamnda ziyaret etti.

Ziyarette, Krm Mhendislik ve

Pedagoji niversitesinin sorunlarnn zmne destek aradklarn,
7 Fakltesi ile 24 ihtisas alannda
500 retim yesi ile 7000 renciye hizmet veren niversitenin en
byk probleminin bir renci yur-

duna sahip olunmamas olduunu

ifade eden Fevzi Yakup, bu ynde
TOBB niversitesi ile birlikte proje
yrtmek istediklerini belirtti.

TOBB niversitesi Rektr Prof.

Dr. Ycel Altunbaak, konuya
olumlu yaklatklarn, bu yndeki
almalara katk salamak istediklerini belirterek ziyaretten duyduu
memnuniyeti ifade etti.

TOBB niversitesindeki ziyaretini tamamladktan sonra Derneimiz Genel Merkezine terif eden
Fevzi Yakup, yapt grme hakknda bilgi vererek niversitesinin
kaliteli bir eitim verdiini, ancak
niversitenin renci yurduna
sahip olmamas nedeniyle de baka
lkelerden renci kabul edemediklerini, bunun da potansiyel bir
gelir kaynann kullanlamamasna
yol atn, bu problemi atklar
takdirde hem eitim kalitelerinin
daha da artacan hem de tercih
edilir bir niversite olmalarnn salanlacan belirtti.
Genel Merkez Yneticileri, Krm
Mhendislik ve Pedagoji niversite-

sinin almalarn yakndan takip

ettiklerini; niversitenin Krm Tatarlarnn diline, kltrne, sosyal
hayatna, eitimine yaptklar katknn farknda olduklarn ve niversitenin yklendii misyon nedeniyle
de her trl takdire ayan olduunu
belirterek niversite ile ibirlii yapmann da Dernein en nemli fonksiyonlar arasnda yer aldn ifade
ettiler. Bununla birlikte Krm Tatar
Milli Meclisi Bakan Mustafa A. Krmolunun Ocak 2011 aynda Ankarada Trkiye Devleti yetkilileri ile
yapm olduu grmelere elik ettiklerini, niversitenin yurt problemi ile ilgili konunun Devlet
Bakan Faruk elik ile Cumhurbakan Abdullah Gle aktarldn, bu
konuda da Trkiye Cumhuriyetinin
yardmc olmas ynnde niyetlerine ahit olunduunu ve konunun
takip edildiini Genel Merkez yneticileri ifade ettiler.
Temaslarn tamamlayan Fevzi
Yakup 6 Nisan 2011 tarihinde Krma dnmek zere Ankaradan ayrld.
Krm Blteni | 13

Sylei

Rektormz Fevzi Yakub

Takent Politeknik nstitutna da
1956 senesinde baladm. Talebeligim boyunca, Komnist talebe tekilat olan Komsomolda eit
ilernen oratm. nstitut boyunca
13 bin talebeni reisi olp iledim. O
senelerde institutta yalar arasnda
pek rabet qazandm. Ayn vaqtta
Komsomoldan aylq ake de ala
edim. nstitutn 1961 senesinde bitirdim.

Qrmtatarlarn yekne universiteti olaraq bilingen Qrm Muendislik

ve
Pedagogika
Universitetni (KPU) buyk fedakrlqlarnen quran, zni
universitetke balaan, KPU
rektor Prof. Dr. Fevzi Yakubnen subetimizni diqqatiizge
teklif etemiz.
Tuncer KALKAY

Nasl idareci oldz?

Urmetli rektormz, ziz ve

qorantaz aqqnda aytacaq olsaz, neler aytasz?

Kezlev (Gzleve) eeri, Aqmeet

qasabas, Qurmanac koynde 1937
senesinde tuvdm. Babamn ad
Yakub, anamn ad Melek. Menden drt ya kiik qardamn ad
da Saadet. Emcemni qorantasnen
bir yaaymz bar edi. Balalq amda bir aqam maali tmek in
sofraa baran vaqtta evimizge
asker keldi. Siz Sovet ukmetini
qararnen srgn olacaqsz dep
ayttlar. Seytabla Emcem o vaqtta
Sovet ordusnda asker olp nemselerge qar savasa da yengem 2 aylq
balasna baqa edi. Qorantamzda,
rus tilinen laf etken tek adam Alem
yengem, evimizge kelgen bu askerlerge Bu balan babas askerde,
bu devlet in cenk ete, siz nasl da
olp on eki aylq balasn srgn
yapasz dep soraann hatrlaym.
18 Mays 1944 senesinde bizni Vatanmzdan qarp srgn etilgen vaqtta men 7 yal qardam 3 yal
bala edik.
Dedem Qurtbebiy, Qrm Musulmanlar Cemiyetinde, daa ev14 | Krm Blteni

velki senelerde faal bir vazifede olan in, onu 1944 senesinden 1951
senesine qadar trmege attlar. Dedemni alan vaqtnda daa 20 knlk bala edim. Babam da srgnden
so, bir kere dedemni yerine trmege kirdi.

Sizni qorantazn qayda

srgnlk ettiler?

Bizni zbekistann Fergana

eerine srgn ettiler, bir vaqt
Qayraga koynde, daa so, Retan
koynde yerletirildik. Yerletirildik
dep aytsam da, aslnda ayama kiymege ayaqqap bile yoq edi. Ayam bir danesi czbuut, bir danesi
art olmaan neylon bir ayaqqap
edi. Mektepke de boyle baladm.
Tasil omriiz nasl yerlerde
olp keti?

nstitutn bitirgen so, 1966 senesinde dohtura araturvmn nihayetlendirdim. Doent nvann
1968 senesinde qazandm. Universitetteki Komnist Partisini Prezidentligine
1970
senesinde
saylandm. Bu vazifem 1975 senesine qadar devam etti. Universitette
1975 senesinde kafedra mudiri
oldum. 1985 senesinde de professorlq unvann aldm. 1989 senesinden 1993 senesine qadar Qrmda
bir universitetni peyda olmas in
oratm.

Qrm Muendislik ve Pedagogika Universitetni nasl qurduz? Bu universitnen alqal fikir

berip olurszm?

Bu sebepnen 1993 senesinde

Qrm Muendislik ve Pedagogika
Universitetni(KPU) qurmak in
Vatan Qrma qayttm. KPU-n
imdiki binasn 1996 senesinde
universitetke tahsis ettirttim. 1996
senesine qadar qayda bo bina tapsaq, anda ders berdire edim. Bizge
tahsis etilgen bina askerleri binas
edi. Askerler binan tahliye etken
so, i bir ey talamaanlar, radia-

tor solaqlarn, suv a, qapularn,

pencirelerni, hatta yerdeki parketlerni skip hrszlap alanlar. Yani
binan bizge bergen vaqtta sade divarlar qalan edi.

1994 senesinde 325 talebe qabul

etsek de, ya yerimizden sip kelgen bu knlerde KPU-da 4 mtehassslq, 7 fakultet, 24 krs
(bolk) 500 muallim ve 7 bin talebege iritik.

Qrmtatar ve Trk Tili Edebiyat, Filologiya, Tarih, Mendislik,

Ekonomi, Bediiy Sanatlar ve Bala
Baas Talimi Fakultetlerinde gretim yapla.
Merkeziy binamzdan ayrca Aqmesciti yaqnnda, Kerte, Cankyde, Baasaray ile Aqmescit
arasnda binalarmz, Kezlevde de
kiralq binalarmz bar.

Universitetimiz Bediiy Sanatlar

Fakulteti, Polonya, Moskva, Lvov,
Berlin, Umman kibi yerlerde yaplan konkurslarda birinci yerni ald.
Bu fakultette Qrmda nam qazanan ansambller de bar. Kemane
gruppas olan Selsebil ansambli,
yrclardan peyda olan Ta Yldz ansambli, folqlor icra etken

Uansuv ansambli Bediiy Sanatlar

Fakultetinde oquan talebelerden
tekil etile.

Siz nasl da olsa em talebelik

vaqtnda em de Takentte Universitette ocalq ve idarecilik vaqtlarzda,
komnist
partiyasn yuksek kademelerinde vazife alansz. Bir Qrmtatar
olanz
in
yoluzn qapamadlarm?
Ebet de menim iim, menim halkm ii er vaqt pek qyn old.
Bizim yaamamz in mtlaq baarl olmamz kerek edi. Men de i bir

vaqt ylmadan baarmaq in pek

oq altm. Lkin ne qadar baarl olsam da tek Qrmtatar olanm in aldma oq engeller
qardlar. Universitette Komsomol
Reisi olan vaqtta ekoslovakyaa
bir eyet tekil edildi. Men de eyetin
iinde edim. Lkin Qrmtatar olanm in meni eyetten qardlar.
Sovetler Birligi Politbro Umum Sekretaryas Kruov, Komsomoldaki
almalarmn taqdirlemek in
Moskvaa davet etken edi. Krucovn ziyaret etecek eyetnen bir
Moskvaa ketmek in aerportqa
keldik. Eyette ne qadar adam olsa,
episini yiberdiler. Tam men keecek
olanda yksek rutbeli bir KGB ofitseri aldma qt. Sen uaqqa minemezsi dep aytt. bir ey
soramama da frsat bermeden,
bir ey aytma, sen aqll bir adams,
er eyni alays, bun sebebini de
alaan bilemen dep meni uaq
limannda qaytard.

Ebet de aladm, olar menim

halqmn yoq etmege tralar, daa
oq da tracaqlar da, olar ne qadar
meni yoq etmege trsalar da, men
o qadar yaamak in, baarmaq
in tram.
Bizge soki szleriizni tavsiyeleriizni aytarszm?

Men bellesem, bizim halqmzn mtlaq oqumas kerek. Bizim e

buyk ihtiyacmz mekteplerimizdir, universitetlerimizdir. On
in, universitetmizni yaatmaq,
on halqara standartlara qavuturmaq en buyk ayemiz. Bir milletni
cail talamaq dep aytmaq on yoq
etmek demek. On in KPU-a
qol tutmaz kerektir. Diasporada
yaaan halqmz, ballarn oqumaq
in Qrma yiberseler de bu olar
in pek oq hayrl olacaqtr.
Krm Blteni | 15

Derneimizden Haberler

Hamamnnde
Muhteem Final

Dr. Ahmed hsan Krml Edebi-

yat Yarmasnn sonularnn

ilan edildii, Ahmed hsan K-

rmlnn kaleme ald Gnl

Sayfalarmdan isimli iir kita-

bnn imza gnnn gerekletii gece Krm Tatar Mzik

Dinletisi eliinde 12 Mays

2011 Perembe gn Hamamn Kabak Konanda yapld.

16 | Krm Blteni

Oya Deniz ONGAR

erneimiz Genel Merkez

Genlik Kollar tarafndan
organize edilen iir akamlarnn tatile girerken gerekletirilen sezon finali gerekten
grlmeye deerdi. Ocak ayndan
itibaren Altnda Belediyesi Hamamn Kabak Konanda yaplan iir gecelerine Eyll ayna
kadar ara verildi. Ama 12 Mays
2011 Perembe akam gerekletirilen programn dierlerinden bir
fark vard. Bu gecemiz Genel Bakanmz Dr. Ahmed hsan Krmlya ithafen gerekletirildi. Hem
Dr. Ahmed hsan Krml iir Ya-

rmas sonularnn akland

hem de kendisinin Gnl Sayfalarmdan isimli iir kitabnn imza
gnnn dzenlendii gece, ayn
zamanda Krm Tatar Mziinin
birbirinden gzel ezgileriyle renklendi.

Gece, derneimiz kursiyerlerinin, retmenleri Duygu Er eliinde seslendirdikleri paralarla

verdikleri kk bir konserle balad. pek Bayar, Vehbi ldar ahin,
rem Mirza, Elif ahin, shak Karakaya, Gzde Mftolu ve Hatice
Seyhandan
oluan
kursiyerlerimiz ilk konserleriyle

hem ailelerine hem de dier konuklarmza byk bir mutluluk

yaattlar. Kk eller kemanla tantklar gnden bu yana geen
bir yllk sre ierisinde rendiklerini sergilerken, biraz desteklenmeleri ve kendilerine imkn
tannmas halinde neler baarabileceklerini gzel bir konserle herkese
anlattlar.
Baarl
almalarnn derneimiz adna
Genel Bakanmz Dr. Ahmed
hsan Krml tarafndan verilen
plaketlerle dllendirilmesi de sanyoruz kklerimizin an defterlerinde nemli bir yer tutacaktr.
Daha sonra Ahmed hsan Krml iir Yarmasnn sonular
akland. dl treni Haziran
aynn son haftas Krmda gerekletirilecek olan yarmada ilk
dereceyi alan iirlerin seslendirilmesinin ardndan, Trkiyeden katlan tek iir olan ve jri tarafndan
mansiyona deer bulunan iir, airesi Meryem Bakurt tarafndan
okundu.

iir toplantmz Ankara Kaytarma Bandin konuklarmza,

kursiyerlerimizin ailelerine ve Dr.
Ahmed hsan Krml ile ei Dr.
iek Krmlya hediye ettikleri
Krm Tatar Mziinin muhteem
ezgileriyle devam etti. Yaklak 1,5
yl nce Seran Alim, Fethi Kurtiy
ahin, Duygu Er ve Trker Ykselin bir araya gelerek oluturduu topluluk, seslendirdikleri
dokuz gzel parayla byk bir
beeni toplad.

Son derece neeli ve gzel balayan gecemiz Genel Bakanmz

Dr. Ahmed hsan Krmlnn
Gnl Sayfalarmdan isimli iir
kitabnn tantm ve imza gnyle
sona erdi. Bu gzel gecede bizleri
yalnz brakmayan konuklarmz
imza gnne de byk ilgi gsterdi.

TRT televizyonu Avaz kanalndan gelen bir ekim ekibinin gecemizi kayda almas da gecenin bir
dier nemli unsuru oldu. Gelen
ekip, derneimiz yneticileri Tuncer Kalkay, Namk Kemal Bayar ve
Nail Aytar ile yaptklar rportajlarn dnda kursiyerlerimiz ve
Ankara Kaytarma Bandin konserlerini daha sonra yaynlamak
zere kayda aldlar.

Genel Bakanmz Dr. Ahmed

hsan Krml, ei Dr. iek Krml, Ynetim Kurulu yelerimiz,
kursiyerlerimizin aileleri ve dernek yelerimizden mteekkil kalabalk bir topluluun hazr
bulunduu gece, balad gibi neeli bir havada sona erdi.
Eyll aynda yeniden balayacak iir gecelerimizde tm hemehrilerimizi imdiden bizlerle
olmaya davet ediyoruz.
Krm Blteni | 17

Yorum

Bizlerni ancaq latin alfabesi

birletirecek

1991 senesi II-Qurultayda alnan tedbirlerinen latin urfatna

kev ilerine balanan edi.
Lkin halqmz boyunca qrmtatar latin alfabesi er kes tarafnen bilinmey.

Susanna MUSTAFA

Ozni byk dep sayan milletler bile bugn tuvan tilini qoralav
ve saqlav peine ttiler. Bundan 20
yl evel cenazesi qlan Sovet devletni er bir koesine z kirill alfabesinen kirip soqulan rus tilini de
bugn muhafaza etip baladlar.
Ukrainada ukrain tili devlet tili olsa
da, memleketni arq regionlarnda
horlanla ve aalatla. oq yazq ki,
bizim ana tilimiz regional tiller
yahut az sayl milletler tili olaraq
qabul etile. Bundan da deetli u ki,
elimizde olan sonki malmatlara
kre, qrmtatar tili dnyada yoq
olayatqan tiller cedveline kirsetilgen. Tuvan tili qadimiy tillerden
biri olan milletimiz in bu lmdr. nki yarn ya da obirsi kn
milletimizni de yle cedvelge kirsetirler. Belli ki, er bir halqn halq
olaraq yaatqan, on baba-dedelerni mirasna, tamrlarna, urf-adetlerine, tarihna, milliy edep ve
terbiyesine balaan tuvan ana tilidir. Tuvan tilimiz olmasa, halqn
zengin
tarihiy-medeniy
hazinesini saqlap qalmaq mumkn
degil. Dnyada salan halqmzn
birletirecek elbette tilimizdir ve tilimizge keliikli olan latin eliFesidir.
18 | Krm Blteni

Soki seksen yl iinde qrmtatar yazs bir qa kere islah etildi. qrmtatar edebiy tilinde 1929
senesine qadar arab yazs, 19291938 senelerinde latin yazs qullanld, 1938 senesinden bugnge
qadar ise kirill yazs qullanla. Belli
olan kibi, bu islahlar rusiye halqlarn sovetletirv ve assimilatsiya
etv siyasetni talab ile yaplan
ediler. Sovet Birliini yqlmasndan so qrmtatar tilini kene de
latin alfabesine kemege imkn
dod.

1992 s. nisan aynda Aqmescit

eerinde latin grafikasna kev meselelerine balanan halqara ilmiy
konferentsiya tkerilgen edi. Ayn
u yln sentyabr aynda ya eliFe
ilenip qabul etildi ve 1997 s. Qrm
Yuqar uras tarafndan resmen
tasdq etildi. Faqat bugn ne indir al daa kirill yazs qullanlmaqta, mektep kitaplar ala kirill
alfabesinen basla ve ballarmz ala
da kirill alfabesinen tasil almaqtalar. Bu meseleni zmege alayq.
lk evela qsqa bir ekilde kirill alfabesini qrmtatar tiline uymamazlqtan sz etmek ister edim. Kirill
alfabesini qabul etken so tilimiz
fonetik, morfologik ve sintaktik deimelerge orad. Bu alfabeni ortaa karan sorunlardan birileri
unlardr:

1. Qrmtatar tilinde olan 8 sozuq

sesi (unlu) yerini kirill alfabesi sadece 6 sesni qarlap old. Yani eskiden qrmtatarcada qullanlan ,
arieri imdi qullanlmay.( yerine

u, dnya yerine dunya qullanla).

2. Qrmtatar tilini 4 tutuq ses

(nsz) , q, , arini 2 arifnen
yazlmas sorunu ortaa qt. (,
, , ).
3. Rusan fonetik yapsna
uyan , , , sozuq arieri qrmtatar tilini yapsna uymamaqtadr.

4. Kirill alfabesinde H arinin olmay, qrmtatar tilini arapa ve

farsa kkenli kelimelerindeki H arini tmesine yol at.

Bunnen beraber Kirill alfabesi

sadece tilimizge degil milletimizni
inkiafna da tesir etti. Bu meseleni
aqlamaq in tarihimizge bir kz
talayq. smail Gaspraln zamannda yaaan ve oa daima
qar qqan rus aydnlarndan
misyoner Nikolay lminskiy Rus
arlnda yaaan butn trk milletlerini ruslatrmaq in mahsus
bir proje azrlaan edi. On teklif
etken sistem, Kirill alfabesi ile yerli
halqlar tilinde Rus dinini, tarihn, rf adetlerini anlatqan kitaplar baslmas edi. lminskige
kore, sadece rus dinini, tarihn, rf
adetlerini bilgen bir tatar, Rusan
pek guzel bilmese bile, bir mankurt
alna kelecek ve iten ise Ruslam olacaqtr. Bu ruslatrma
politikasnda alfabeni de muim
rol bar edi. Rusya musulmanlar
birlemesi lminskiyni yuqunu
qaran qorqunl tlerden biri
edi. Rusya musulmanlar o zamanlar birletirgen tek unsur olarn
yazda tek bir alfabeni, yani araba

yazn qullanuv edi. lminskiyni

butn ayretleri tatarlar alfabesini kirill alfabesine keirmek
edi. Bun bile bir kazantatar mektebinde praktige keirip vaftiz etilgen
tatarlar musulman akrabalarndan keskin bir izgi ile ayrlann
farq etken edi.(1)

lminskiyge kore kirill alfabesini

maqsad rusyadaki
yaaan Trkleri birbirine degil Rus
halqna yaklatrmaq edi. Teessf ki
lminskiyni bu projesi 1938 senesi
kerekletirildi. 1938 senesinde
Sovyet anayasasnda qabul etilgen
deimeler neticesinde qrmtatar
tili diger Trkiy tiller kibi kirill alfabesine keti. te bu olay al
qrmtatarlarn inkiafna, milli
tasiline ve kler sebebinden baqa
Kirill

Latin

memleketlerde yaaan vatandalarnen temasta bulunmaa

mania ola. Faqat son yllarda
Qrm-da dzenlengen eit festivaller, kongresler neticesinde diasporadaki yaaan qrmtatarlarnen
balarmz er keken sene qaviylee.
Bu faaliyetleri neticesinde er eki
taraf tekrar ve tekrar alfabe probleman ortaa qoymaa balad. Bu
probleman zmek in bir proje
olaraq Qrm Muendislik ve Pedagogika Universitetni Qrmtatar
Tili Edebiyatn ocalar latin alfabesine dayanaraq Qrmtatar
tilini imla ve punktuatsiya (noqtalama) qaideleri kitapqn yazdlar.
Bu kitapqta iml, noqtalama
ve qrmtatar tilini imls in
emiyetli olan baz hususiyetleri

mevzularda guzel bir alma yaptlar. alman sonunda ilave

olaraq transliteratsiya qaideleri,
yani kirill arierni latin arierni
qarln berdiler. alman en
guzel taraf unda ki diaporamzda
yaaan
soydalarmzn
til
hususiyetleri de kzde tutuld. un
da qayt etmek ister edim.
Cemiyetimizni
Umumiy
Merkezinde son bir qa aydr devam
etken qrmtatar tili kurslarnda
artq bu kitapqn qaidelerine
kore ders berilmektedir.

Kirill

Kirill

Latin

Buyk

Kiik

Buyk

Kiik

Buyk

Kiik

Buyk

Kiik

Ye

ye

Yo

yo

A
V

Latin alfabesine kei aslnda korngeni kibi qyn bir ey degildir.

Sadece biribirimizge anlayl
davranp, latin alfabesini qrmtatar tilini inkiafna, butn
dnyaa darqalan milletimizni

Buyk

Kiik

K
L

Buyk

Kiik

Ts

ts

k
l

n
o

Latin

Yu

yu

Y
Ya

y
ya

Krm Blteni | 19

Derneimizden Haberler

Genel Kurulumuz Yapld

erneimiz Genel Merkez

Olaan Genel Kurul Toplants 16 Nisan 2011 tarihinde Ankaradaki Genel Merkez
binasnda yapld.
Genel Merkez ve ubelerine kaytl yelerin katlm ile saat
13:00te balayan toplantnn a
konumas Genel Bakan Yardmcmz Murtaza Esenkal tarafndan
yapldktan sonra, sayg duruu,
Trkiye Milli Mar (stiklal Mar)
ve Krm Milli Mar (Ant Etkenmen)in okunmasnn ardndan
Divan seimine geildi.

Dernek yeleri tarafndan verilen nerge ile Krmdan toplantya

katlan Necmettin Yalta Divan
Bakanlna, Ceyhandan katlan
Ali Olgun Boydak Bakan Yardmclna, Ankaradan katlan kr
Aktaran Sekreterlie oybirlii ile
seildi.
YNETM KURULU

Dr. Ahmed hsan KIRIMLI

Divan Heyeti tarafndan gndem maddelerinin ilki olarak,

Dernek Ynetim Kurulu tarafndan hazrlanan 2008-2011 yllarna
ait faaliyet raporu Dernek Genel
Sekreteri Tuncer KALKAY tarafndan okundu ve ilgili dneme ait
faaliyet raporu oybirlii ile ibra
edildikten sonra, Dernek Denetleme Kurulu tarafndan hazrlanan 2008-2011 yllarna ait
Denetim Raporu, Denetleme Kurulu Bakan Halil brahim Karakaya tarafndan okundu ve ilgili
dneme ait denetleme raporu oybirlii ile ibra edildi.

Genel Bakan Yardmcs

Namk Kemal BAYAR tarafndan
2009 yl Mays aynda Krmda
yaplan Dnya Krm Tatar Kongresi hakknda Genel Kurula
bilgi verildikten sonra, Dernek
yelerince verilen nerge do-

Genel Bakan

Tuncer KALKAY

Genel Bakan Vekili

Oya Deniz ONGAR

Genel Sekreter

Namk Kemal BAYAR

Nurten BAY

Genel Bakan Yardmcs

Genel Muhasip

rultusunda

Dnyadaki

Krm Tatar sivil toplum kuru-

lularnn

platformu

ye olunmas ve yelik ykm-

llklerinin yerine getirilmesi

konusunda Ynetim Kuruluna

yetki verilmesine oybirlii ile

karar verildi.

Gndem maddeleri zerinde

yaplan mzakerelerin ardndan

Dernek organlar seimine geildi. Dernek organlar ile ilgili

Dernek yelerince verilen nerge

liste Genel Kurulda oybirlii ile
seildi.

Dernek organlarna seilen asil

yelerin grev dalmlar genel

kuruldan bir hafta sonra yaplan

ilk ynetim toplantsnda aadaki gibi belirlendi:

DENETM KURULU

H. brahim KARAKAYA
Serdar KARATAY

Serdar GNN
YKSEK DSPLN KURULU

Genel Veznedar

Zhal YKSEL

Nail AYTAR

ye

Mustafa AHN

kr BLGL

20 | Krm Blteni

ye

ye

olacak

Dnya Krm Tatar Kongresine

kr AKTARAN

Murteza ESENKAL

tm

Tuncay KALKAY

Dilver Osman ve

Trk Dnyas Mzik Topluluu

Krm zel Konseri

Dilver Osman ve Trk Dnyas

Mzik Topluluu Krm zel
Konseri 25 Mays 2011 tarihinde Devlet Resim ve Heykel
Mzesi Konser Salonunda
(Opera) gerekleti.

Ekrem Burak AHN

rk Dnyas Mzik Topluluu Dilaver Osman ile

Krm zel Konseri 25.05.2011
tarihinde Devlet Resim ve Heykel
Mzesi Konser Salonunda (Opera)
gerekleti. Byk bir izleyici kitlesi
tarafndan izlenen konser Trk
Dnyas Mzik Topluluu Sanatlarnn Krm Milli Mar olan Ant
Etkenmen i icra etmesi ile balad.
Krm Milli Mar Ant Etkenmen
zleyiciler tarafndan byk bir
coku ile okundu. Konsere Derneimiz Genel Bakan Dr.Ahmed
hsan Krml ve Derneimiz ynetim kurulu yeleri de katld.

Krm Milli Marnn okunmasnn ardndan 18 Mays Gecesi

isimli Krm Tatar yr ile konsere
balayan Topluluun eiini rfan
Grdal yapt. Sras ile "Ant Etkenmen", "18 Mays Gecesi", "Bahesaray Aralklar", "Ey Gzel Krm",
"Agr Ava-Kaytarma", "Verdin Mana
Bir Top Gl", "Kemanemin Telleri",
"Knal Parmak", "Oglan Elini Sallama", "Oduncular", "Elimdeki Kemane", A Kzm Seni Kime Vereyim"
isimli Krm Tatar halk yrlarn ustalkla icra eden "Trk Dnyas
Mzik Topluluu" izleyiciler tarafndan beeni ile karland.
"Trk Dnyas Mzik Topluluu"ndan ses sanatlarnn icra ettii Krm Tatar halk yrlarnn
ardndan sahneye Krmda l Blbl olarak nam kazanm olan Dilaver Osman kt. Neeli kiilii ile
Krm Tatar halk yrlarn syleyen
Dilaver Osman sras ile "Mna

Selam Alekum", "Tatar Bar m",

"Atm lse", "Karadeniz Col Berse
de", "Kbladan Esken", "Boztorgay"
ve "Nogay Beyiti" isimli arklar
syledi. Dilaver Osmana ilgi bykt. Konseri izleyenler arasnda
Dilaver Osmann syledii arklara
elik edenler oldu.

Dilaver Osmann ardndan Trk

Dnyas Mzik Topluluu; "Deirmenci", "alba Bora", "Bu Gn
Bizge Toy Cyn", "Celtirmen",
"Alay" isimli Krm Tatar yrlarn
icra etti. Konserin sonunda "Trk
Dnyas Mzik Topluluu" adna
Topluluun efi rfan Grdala,
Derneimiz Genel Bakan Vekili
Tuncer Kalkay tarafndan plaket
takdim edildi. Konser, Kltr ve Turizm Bakanl Mstear Yardmcs
Kemal Fahir Gen tarafndan, Dilaver Osmana yaplan plaketin takdimi ile son buldu.
Krm Blteni | 21

Edebiyatmzdan

Tegenekli eekli yolda

bir Hayal-omr

Meryem BAKURT

z eserlerine baqlar
itibarinen yazclarn
balca eki bolkke
ayrmaq mumkndir. Bir qsm
edipler bardr ki, eserlerini meydana ketirmek in kop yorulmaz,
lkin eserleri nasl da olsa bir ekil
aldm, onlara sarf etilgen emekden ziyade emiyet berir, z paralarn hususiy bir diqqatnen toplarlar.
Ekinci bolk bun tamamnen aksinedir: bu soy yazclar z fikir ve
duyularn edebiy bir qalpqa tokmezden evvel oq tnir, ve ike
baladqtan so eser meydana kelgencek saatlerce, ve kimerde kunlerce orarlar. Faqat bir eser azr
oldqtan so, oa lyq old qymeti bile bermezler. Eger u satr22 | Krm Blteni

larn yazann da edib saymaq

mumkn ise, on ekinci qsm yazclar zumresine qomaq kerek
sozlerini Ya saz cyntn kiri
soznde yazan, alakglliliknen
zni edib bile saymaan air Abdulla Ltif-zade aytqan kibi eserlerin yazmaq in saatlerce, knlerce
oraqan. Devrini maqtavl airi
olsa da zni i bir vaqt mukemmel
krmegen Ltif-zade degil iirlerin
bastrmaq iirlerine kerekkeni
qadar qymet bile bermegen. Lkin
edib arqadalarn srarnen iirlerin bastrmaa qarar bergen. On
yigirminci senelerde yazan iirleri,
ya Latin eliFesinen 1928 senesi
basla. lki iir kitab olaraq pek
muim bu eserde qays iirler olann, airni edebiy yola nasl qqann ogrenmek in on ayat
ikyesine baqmaq kerek.

1890 senesi Kezlev eerinde Abil

ocan qorantasnda doa. Rudiyeni bitirgen so gimnaziyaa kire.
Lkin bir kn derste oca tatar talebelerden birevine Ah, seni qoyun!
degende Ltif-zade dayanalmayp
atla ve O qoyun olsa, demek, siz
obansz. dey. Bu sebepten oquldan qarla ve o bir daa Qrmdaki
i bir mektepke alnmay. Babas so
are olaraq 1908 ylnda Abdullan
Trkiyege yibere. 1910 senesi babas
vefat etken so Qrma qaytmaq
zorunda qalan air, Trkiyedeki
oquvn da bitiralmay. Oa Rus ti-

lini ogretken, Ltif-zadeni ilki

ocas olan, oa daa doquz yalarnda ekende Pukinni eserlerini
satp alan babasn zanaatn
devam ettirmege mecbur ola. Kezlev ve Akmescitte ocalq yapa.

iirlerin ocalq yapqan knlerinde yazmaa balaan edibni ilk

iirlerinden biri Hayal-omr. iirlerinde lirika qoqus ep issetile.
Kene lirikanen ilengen bu iirinde
yalq knlerini yani e ateli knlerini yaaan air, ayatn dertinden, qasavetinden qamaa istey.
Dnyan olanndan dlber kore,
emellerine snr bile qoyamayO
qadar zevq iinde ki yerge samay
da daa koklerge barmaa istey.
Amma omr degen elik qol on
ozne ketire ve oa ayatn keici
olann hatrlata. Er kesni bilgen
kerekni baqa trl baqa guzelliknen ifade ete. Hayalnen omrni
farqn nazik duyularnen ayta.
Men omrmni e ateli knlerini
yaarken,
Adiy omr ve qaydan yukseklerde
uardm,
Duyularm, hayalimle kkleri de
aarken,
Yaaman qaysndan kiyik kibi
qaardm.
Butn omre penpe ve al bir kzlkle
baqar da,
Emellerim, dileklerim eeklerle ilerdim.

Ep yukselmek arzusile gen yuregi

yaqar da,
Adiy krr yer yuzni... kkke
umaq dilerdim.
Lkin bir qol yaqalad qolum,
Kesti kkke doru giden yolum.
Bu elik qol - omr edi, ekdi meni
ozne,
Zayf edim, sendeledim, bir ttim,
bir dorldm.
Yine ttim, yine qalqtm, doru
baqtm kzine,
Nazarlar qorqun edi. Titredim ve
yoruldm.
Sonra bir az kulmsedi, qulama
soyledi:
Kk-bo ava. Ayat - menim. Mende
tiken, mende gl.
Nesli mende cefa krdi, mende sefa
eyledi.
Mende dod. Mende yaa. Mende
ora! Mende l!

ar akimiyetini Ltif-zadeni
ogne qoyan manialar airni yolndan vazgeirmege yetmedi. O,
1931-1934 seneleri arasnda Leningraddaki Nefis Sanat Akademiyasn Edebiyatnaslq nstitunda
oqud. Oquv bitken so da 1937 senesine qadar Qrm Pedagogika nstitutnda dotsent olp garp
edebiyatndan dersler bere. airni
derslerini dilegen bahtl talebeleri
ne qadar insaniyetli, ciddiy ve bilgili
bir oca olann anlatalar. Garp edebiyatna o qadar akim bir oca eken
ki derste iirleri ezberden oquy, talebeleri de on er vaqt taqlid etmege uruna eken. On ocal tek
talebelerine degil iirlerine de tesir
etken, ocal iirlerinde bile is etile.
Mna bunlardan Aqna, Ber!,
Qurtarz a olmden! kibi iirlerinde yol kstergen, ayatn negizi olan ilim in kuremek

kerekkenini soylegen, kemini

unutturmamaa trqan. Bir ocan vazifesi ne olsa on satrlarda
yazan. Aqna manzumesinde;

Keliiz artmdan,
u tal yollardan
(Olermen, i tumem bu yolda atmdan)
Tavlarn
Teeyik!
Suvlarn keeyik!
Yan da qutulmaz ya, qaviy qollardan
Aqna!
Aqna!
Kn-knden yaqna!
Bu yollar sonda
Bir Altn qale bar.
Onda,
Solnda
Tbszday eki car.
Qapda elmaznen yazl u szler:
Fen, uner
Qalesi,
Baqalmay,
qalmay,
Qamaa ep kzler.
Ne mukem tabiyas!

Aqna!
Aqna!
Kn-knden yaqna!
ayemiz: ill ki qaleni almaqtr,
Parmaqlar,
Trnaqlar
Tilernen,
Klernen
Kn yurtta zday bir al kk salmaqtr.
Aydz, aqna!
Kn-knden yaqna!
dep bilgi qalesini almaq, bun
in bar knen oramaq kerekkenini aytqan. iirdeki oatuvlarn
qaviyligi ve dlberligi diqqatn eke.
Oquyclara ozlerin kerek bir
aqnda kibi zannettire ve alacaq
guzellikte ya fikirler bere.

Terciman ve Vatan hadimi

gazetalarnda baslan ilki iirleri
Ya saz adnen bir kitapq olp
basla. air cyntqqa bu adn bermege nen kerek krgen? yle
aytmaq edebiyatqa ep yalqlar ketirgen bir air in yanl olmaz:
Ya saznen ya ayatta ya sozler
Krm Blteni | 23

Edebiyatmzdan

aytmaq, ya fikirlernen ya iirni

baytmaq kerek. Ltif-zade, iirinde
ya ya ya degeni kibi iiriyetke ya ekillerni kirsetken ve bu
iirlerni ya mundericenen zenginletirgendir:

Ya dnya,
Ya omur
Ya knge:
Ya baar, ya yaz;
Ya duyu,
Ya fikir,
Ya ezgi,
Ya turk, ya saz!
Bu omrge tek gllerni
Blbllerni
Crlaan saz
Yaramaz...

Qrmtatar edebiyatn ziyal

airlerinden Abdulla Ltif-zade iir
yazmaqnen qalmad, medeniyetimizi er saasnda muim izler qaldrd. 1. Qurultayda delegat
sayland, Millet gazetasnda muarrirlik yapt, tercimeler yapt, maqaleler yazd Er cietten ozni
yetitirgen bir adam edi.

Ltif-zadeni ei Regina hanum

oralarn neticesinde 1971 senesi
airni iirlerini Bekir oban-zadeni iirlerinen beraber bir kitapq
olaraq bastrd. Ancaq eserleri al
tolsnen bir trl baslamad.

catkr Qrmtatar airimiz Abdulla Ltif-zade 1937-38 senelerini

basqlarndan pek oq ziyalmz
kibi ozni qurtarp olamad. Devrini tenqidleri on raat braqmad.
1938 senesi susuz yerge qabaatlanp quruna tizildi. 1957deki makeme qararnen susuz olan
ortaa qt. airimiz ancaq vefatndan so aqland. On iirlerinde ep
bahs etken olm ve omrnce oraqan derti vatannen alqal Qaym iiri:
24 | Krm Blteni

QAYIM

Yatamn evresinde avelengen hain olm,

Ac quzundan avlaanda ya canmn almaq in.

Canland ep hayalmda omr butn,

Kz aldma sen de keldi, ey sevgilim!..

Menimkidir, - dedi sesi.

So tnce, so nefesi

Lkin, qozum,

Bir qaym bar,

Sevgiden de, olmden de daa kl olsa kerek,

O, ald ep so fikrimi, so sozmi, so duyum.

So nefesin bergende u dertli yurek.

Tkb bolsam, ah, mazlum halq, su qaym!

Azatl orunda

Tenim, canm sana feda!

te, guzel, bu son emel!
(*)

Kitap Tantm

Zwischen Hakenkreuz und Sowjetstern

Gamal Ha ile Kzl Yldz

Arasnda Trkler
Safiye OLGUN

1971 ylnda Patrik Von Zur Mhlen melliiini yapt Zwischen

Hakenkreuz und Sowjetstern(Gamal Ha ile Kzl Yldz Arasnda)
kitabnda II. Dnya Sava ile Nazi
Almanyas (Adolf Hitler) ve Sovyet
Rusyann Kzl Ordusu (Stalin) arasnda skm Rusya dou corafyas zerindeki yaayan halklarn
siyasi davranlarn ve zerinde oynanan oyunlar, 1945 ncesi ve sonrasn eldeki kantlara dayanarak ele
alnmt. Eser Mhlen'in doktora
tezinin yeniden dzenlenmesi ve
Edige Krmal'n kaynak destei ile
hazrlanmtr.

Gamal Ha ile Kzl Yldz Arasnda kitab Sovyet dou halklar

zerindeki o gne dein ele alnmayan siyasi etkilere bu halklarn verdii davranlar ortaya koyan bir
retorik kitaptr. Bu kitabn ortaya
att fikirden yola klarak hazrlanan Gamal Ha ile Kzl Yldz
Arasnda Trkler belgeseli, 2006
ylnda kamuoyuna damgasn
vurdu. Belgesel, Prof. Nadir Devlet
ve Patrik Von Zur Mhlen danmanlnda 1,5 ylda ekildi. Dnyann eitli yerlerinden 100'den fazla
sava tannn dilinden, 150 saati
akn yaplan ekimlerle tanklarn
hayat hikyeleri zerinden dnem
anlatlyor. Nee Sarsoy Karatay'n

yapm-ynetim ve metin yazarln

yapt belgesel, 2006 ylnda 8
blm, 240 dakika olarak ve TRT-1
ve TRT-2 yaynlanmt. Belgesel,
Sovyet corafyasnda Trk ve Mslman dou halklarnn II. Dnya
Sava ncesi ve sonrasnda deien
kaderlerini, hayat hikayelerini, unutulmayan ac dolu yllarn gzler
nne seriyor.

Belgesel iin ok sayda grnt

topland. Ancak bu grntlerin
tm 8 blme sdrlamad. 240
dakikaya belli seili anlar yerletirildi. Anlatlmam onlarca an
kald. Bu anlar ortaya koyan Gamal Ha ile Kzl Yldz Arasnda
Trkler kitab Nee Sarsoy Karatay tarafndan basma uygun hale
getirildi. Eserin Sinemis Yaynlarndan 450 sayfa olarak Nisan 2011 tarihinde ilk basks yapld.

Eserde ele alnan sohbetlerin

derlenmesi sonucu oluan sekiz
blm bal u ekilde; kinci
Dnya Savana Kadar Sovyet Mslmanlarnn Durumu, Sovyet Mslmanlarna Stalin Zulm, Alman
Esir Kamplarnda Korkun Gnler,
Alman Esir Kamplarnda Toplu
lmler, Katliamlar Devam Ediyor
ve Toplu Mezarlar Kazlyordu, Almanlarn Esirleri gc ve Asker
Olarak Kullanma Plan, Sovyet
Harp Esirlerinden Kurulu Milli Birlikler (Lejyonlar), Almanlar Geri

ekiliyor ve Savatan Sonra Vatanlarna Dnemediler.

Sekiz blmden oluan eser, belgesel ekimleri srasnda alnan fotoraf karelerini gsteren ek bir
blmle sonlanm. Savan tanklarnn aile arivlerinden fotoraarn ve belgelerin de yer ald eser,
szel tarih yoluyla bize ulaabilecek
bilgilerin son tanklarnn anlarn
ortaya koyuyor. Eser, Patrik Von Zur
Mhlen, Cengiz Dac, Nadir Devlet, Alim Almat, Talat Dac, Nusret
Kpakl gibi onlarca kii ile yaplan
mlakatlarn sonucu ortaya kt.
Kitapta geen anlarda Trk ve Mslman halklarn zellikle de Krm
Tatarlarnn maruz kald elim,
dnya tarih sayfalarnda yer almayan olaylar gzler nne seriliyor.
Krm Blteni | 25

Derneimizden Haberler

[11 Haziran 2011]

Faaliyetlerimiz

Yksel, Eren Can Eken, Sdka Bike

ahin, Erfan Zeytulla, Amet Abduraman
ve lknur Torun getirildi. Yeni Genlik
Komisyonu ynetimi 11 Haziran 2011 gn
Derneimiz Merkezinde Ynetim Kurulu
ve Eski Genlik Komisyonu ye ve Bakanlarnn katlm ile yaplan trenle ilan
edildi.

YeniGenlikKomisyonuSeimi

Derneimiz Genel Merkezinin

Genlik Komisyonu Bakanln yaklak iki yldr yrten Reat rnek
yaplan seim sonucu grevini Genlik Komisyonu yesi Fethi Kurtiy
ahin e devretti. Yeni Genlik Komisyonuna Alim Giray Aytar, Arzu Nur
[9 Haziran 2011]

Ankara Kaytarma Band Radyo Program

Ankara Kaytarma Band mzik grubu TRT

Radyo 3te yaynlanan, Nee Tartanolunun hazrlad Selvi Karakoun sunduu Genlere isimli programa konuk oldu. Trkiyede Krm Tatar Mzii
yapan ilk ve tek grup zellii tayan genler, byk ilgiyle karland. Topluluk piyanoda Seran Alim, kemanlarda Duygu Er ve Fethi Kurtiy ahin ve yan tte
Trker Ykselden oluuyor. Grup yeleri yaklak bir
saat sren program boyunca Krm Tatar Mziinin
sekin rneklerinden Gzel Krm, Qalabalq, Ta
Yldz, Men Anamn Biri Qz Edim, Balaqlava

Szmesi,

Men Anamdan Qalanda, Qayadan

ndim ve Anqara Qaytarmas isimli eserleri Radyo

3 dinleyicileriyle buluturdular.

ver Abkerimov Avazdan Esintiler programnn 01 Haziran 2011

aramba gn saat 20:00da yaymlanan blmnde Krm
Tatar mziinden rnekler sundular.

[01 Haziran 2011]

Avazdan Esintiler Program

Krm Tatarlarnn mehur

yrclarndan Elzara Battalova ile
Krm Tatar akordeon stad Ser26 | Krm Blteni

Azerbaycann gl sesi Azerinin sunduu Avazdan Esintiler programna her blmde

Trkiyeden veya Trk corafyasndan sanatlar konuk oluyor.
Yapmcln Nihat Glerin stlendii Avazdan Esintiler programnn 1 Haziranda yaymlanan
blmne; Moskova Gnesin
Akademisinde profesr olarak
grev yapan, Moskovann ve Krmn en iyi akerdeon virtzlerinden olan Server Abkerimov ve
Krm Tatar mziinin gen tem-

silcisi Elzara Battalova, ile Derneimiz Halk Danslar Grubu

renk katt.

TRT stdyosunda canl olarak

TRT Mzik ve TRT Avaz kanallarnda yaynlanan programda Elzara Battalova, Krm Tatar
yrlarndan; Server Abkerimov
kendi bestelerinden; ekibimiz de
Krm Tatar danslarndan rnekler sundular. Bir buuk saate
yakn sren programda sanatlar, zaman zaman izleyenleri hznlendirirken zaman zaman da
coturdu. lgiyle takip edilen
program, Elzara Battalova ve
Azerinin birlikte seslendirdii
Ey Gzel Krm yryla sona
erdi.

[29 Mays 2011]

Konya Tepreci

Derneimiz Konya ubesinin dzenledii geleneksel Tepre enlii bu yl da cokulu bir ekilde yapld. Tepre enliine evre kylerden de katlm fazla
idi. Tepre enliinin al konumasn Konya ube
Bakanmz Fikret Seyfi Kaar yapt. Konumasnda
Teprein Krm Tatar kltrnde nemli bir rol oynadndan ve bu kltrn gen nesiller tarafndan
yaatlmas gerektiinden bahsetti. Fikret Seyfi Kaarn konumasnn ardndan Krm srgnnde ve
srgn gittikleri blgelerde hayatn kaybeden Krm
ehitleri iin duaya geildi.
Okunan dualarn ardndan Derneimiz Konya ubesi Halk oyunlar ekibi tarafndan Krm Tatar milli
oyunlarndan bir blm sergilendi. zleyenler tarafndan ilgi ve coku ile karlanan halk oyunu gsterisinin ardndan protokol konumalarna geildi.
kr Bilgilinin Krm srgn hakknda yazd iiri
byk bir ilgi ve hzn ile dinlendi. Programn devamnda Derneimiz Genel Merkez halk oyunlar ekibi

tarafndan
Krm
Tatar halk oyunlar
gsterisi yapld. Gsteride Krm Tatar
halk oyunlarndan bir
demet sunan halk
oyunlar ekibimiz izleyenler tarafndan
byk bir beeni ile
karland.

Programn devamnda
Krmdan
gelen
sanatmz
Afize Yusuf Kz birbirinden gzel Krm yrlarn ustalkla icra etti. Krm
Tatar milli kyafeti ile sahne alan Afize Yusuf Kz syledii yrlarn ardndan izleyenlere Krm Tatar kltrnde Teprein nemi hakknda ksa bir bilgi verdi.
Programn sonunda Genel merkezimiz halk oyunu
ekibi yelerine ve Krmdan gelen arkcmz Afize
Yusuf Kzna teekkr belgeleri verildi.

[22 Mays 2011] Konya Sabantoyu

Konyann Kulu ilesine bal Alba Kynde Sabantoy Organize Komitesi tarafndan Nogay Trkleri Sabantoy enliinin sekizincisi dzenlendi. enlikte izleyenlere Nogay oyunlar gsterileri sunuldu. Mehur sanat Arslanbek Sultanbekov
arklar ile enlie renk katt. Pek ok yneticinin de yer ald enlie Dnyann eitli yerlerinden insanlar katld.

Genel Merkezimiz halk oyunu ekibi de danslar ile izleyenleri etkiledi. Oynanan
kaytarmalar ile enlik sona erdi.
[22 Mays 2011] Kalecikkaya Tepreci

Kalecikkaya Ky Kltr Sosyal Yardmlama ve

Dayanma Derneinin dzenledii, Kalecikkaya Ky
Muhtarlnn ev sahipliini yapt 10. Geleneksel Hdrellez Kltr enlii her yl olduu gibi bu yl da
yaan yamura ramen cokuyla kutland. orum Valisi Nurullah akrn enlik alanna gelmesiyle 11.30
da Tepre enlii, sayg duruu, stiklal Mar ve
Krm Milli Mar Ant Etkenmen ile balad.
Srgnde ve srgn edildikleri blgelerde hayatn
kaybeden Krm ehitleri adna Kuran- Kerim
okundu. Daha sonra Tepre duas yapld. Duann ardndan Krm Tatarca ve Trke karlama iirleri
okundu. Ky Muhtar Vahdettin Seirin al konumasnn sonrasnda kr Bilgili, 18 Mays 1944te
Krm Tatarlarna yaplan soykrmdan bahseden, szleri kendisine ait olan gzel bir iir okudu.

enlikte Vali Nurullah

akr, kalakay reini yuvarlayarak, nl Krm
detini gerekletirdi. Bu
det neticesinde bu yl
bolluk ve bereket olaca
anlald.

Protokol konumalarndan sonra enlik zel program Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Dernei Genel Merkezimizin
Krm Halk oyunlar ekibinin gsterisi ile balad.
Byk bir ilgi ve beeni ile izlenen halk oyunlarnn
ardndan Krmdan gelen sanatlarmz Dilaver
Osman ve Afize Yusuf Kz konserine geildi.
Dilaver Osman ve Afize Yusuf Kznn seslendirdii ve izleyenleri adeta Krma gtren birbirinden
gzel Krm Tatar Halk yrlar ile program sona erdi.

Krm Blteni | 27

Derneimizden Haberler
[18 Mays 2011]

Ukrayna Bykeliliini Ziyaretimiz

18 Mays 1944 Krm Tatarlarnn ana vatanlarndan

srgn, Ukrayna Bykeliliinin daveti zerine
Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Dernei Genel
Merkezinin katlm ile mterek bir organizasyon ile
anld. Toplantda 18 Mays 1944 Krm srgn ile ilgili tarihi bilgiler paylald. Srgnde hayatn kaybeden soydalarmz rahmet ile anld ve bu ac gnn
unutulmayaca, gelecek nesillere de aktarlaca bir
kez daha mtereken teyit edildi. Toplantda Ukrayna
Bykelisi Sergey Korinskiy ve Derneimiz adna yneticilerimizden Oya Deniz ongar, Murtaza Esenkal, kr Aktaran, Mustafa ahin 18 Mays 1944

tarihinde yaanan Krm

Tatarlarnn srgn zerine birer konuma yaptlar. Ayrca Trkiye Ukrayna ilikileri ile ilgili
eitli gr alveriinde
bulunuldu. Samimi bir havada geen toplantya katlm bir hayli fazla idi. Genel
Merkezimiz genlik komisyonu yeleri Meryem Asan
ve Ekrem Burak ahin ve Ballkpnar ubesi bakanmz Rfat Baybrnn yan sra Trkiyenin deiik ehirlerindeki Krm Trkleri dernek yneticileri de bu
toplantya katldlar. TRT Avaz kanal da bu anma
programn kayda ald ve nmzdeki gnlerde yaynlayacaklarn belirtti.

[17 Mays 2011]

Srgn ehitlerini Anma

Program
18 Mays 1944 srgnn anma
program 17 Mays gecesi Derneimiz Genel Merkezinde yapld.
Anma gecesinin al konumasn Genel Bakan Vekilimiz Tuncer Kalkay yapt. 18 Mays 1944
tarihinde, erkekleri cephede iken,
uruna savatklar, canlarn verdikleri devlet tarafndan ocuklar,
kadnlar, yallar topyekn srgne gnderilen Krm Tatarlar-

nn yaadklarna ksaca deinen

Tuncer Kalkayn konumasnn
ardndan, Krmda yapt 4 yllk
grevi boyunca byk hizmetler
veren Emin Patan hocamz tarafndan Yasin-i erif okundu. Yasin-i
erif okunurken gelen konuklar-

mz arasnda Yasin-i erife elik

edenler oldu. Yasin-i erif okunmasnn ardndan Krm srgnnde, srgn blgelerinde ve
Vatan Krma dn yaptktan
sonra hayatn kaybeden vatandalarmz iin duaya geildi.
Okunan dualarn ardndan Emin
Patan hocamz Krmda yaadklarna ksaca deindi. Gl suyu ve
mevlid ekerinin datld gecede Krm Srgnnn acs
programa katlanlar tarafndan bir
kez daha hissedildi.

[15 Mays 2011]

Ceyhan Tepreci

Ceyhan ubemizin akaldere Kynde dzenledii 8. Tepre enlii yaklak bin kiinin katlmyla gerekleti.

Ceyhana bal akaldere Ky lkretim Okulu

bahesinde dzenlenen len stiklal Mar, Krm
Milli Mar ve Kuran- Kerim okunmasyla balad.
Al konumasn yapan Ceyhan ube Bakanmz smail Taymaz, dernein amacn, unutulmaya
yz tutmu, Krm Trklerinin kltrn rf ve adetlerini, sanatn, mzik ve folklorunu tantmak, insanlar arasnda yardmlama ve dayanmay salamak
olduunu syledi.

enliin dzenlenmesine katk salayan Ceyhan

Belediye Bakan Hseyin Szl de iki kez Krma gittiini ve orada yaayan Krm Trklerini yakndan ta-

28 | Krm Blteni

nma frsat bulduunu ifade etti.

Teprece Krmdan katlan istidatl yrcmz Afize

Yusuf Kznn seslendirdii hznl Krm yrlar,
Genel Merkezimiz halk oyunlar ekibinin icra ettii
Krm Tatar halk danslar, Krm havasn Ceyhana tad. Genel Merkez ynetim kurulu yelerimizin itirak ettii teprece Ceyhandaki sivil toplum kurulular
da ilgi gsterdi.

[15 Mays 2011]

Marmara Tepreci
1.Marmara Tepreci 15 Mays 2011
Pazar gn Kocaelide be ubemizin organizasyonu ile gerekletirildi.
Kocaeli, Gebze, Yalova, Tekirda
ve orlu ubelerimizin organizasyonu ile Kocaeli Derincede narl
mevkiinde youn bir katlm ile gerekletirilen 1. Marmara Teprecine;
devletin eitli mevkilerinden yneticiler, Genel Merkezimiz ve ubelerimiz Ynetim Kurulu yeleri
ile dier Krm Tatar derneklerinin
idarecileri de itirak etti.
Sayg duruu, stiklal Mar,
Krm Milli Mar ve tepre duasnn
okunmas ile balayan teprecin a
konumasn Kocaeli ube Bakanmz Suavi Oktay yapt. Ayrca Kocaeli Valisi, Kocaeli Bykehir

Belediye Bakan brahim Karaosmanolu ve Derince Belediye Bakan Dr. Aziz Alemdar konuma
yaptlar.
Krm Tatar halk sanats Hakan
Grtuncann sunuculuunu yapt
tepre programnda yaplan Kalakay Tgrtmasnda, kalakaylarn n
yzlerinin denk gelmesi, bu yln
verimli olacann iareti sayld.
Romanya Mslman Tatar
Trkleri Demokrat Birliinin Mecidiye ubesi Kadnlar Kolu Bakan
lfet Nubinin; Romanyada yaayan
Krm Tatarlarnn faaliyetleri hakknda verdii bilgiden sonra, grubun halk oyunlar ekibi tarafndan
sergilenen Krm Tatar halk danslar
beeni ile izlendi.
Krm Tatar alar yarmas,
Krm Tatar kuak gsterileri ve
Hakan Grtuncann icra ettii Krm
yrlar teprece ayr bir renk katt.

[4-5-6 Mays 2011]

enlikte Genel Merkezimiz Genlik Kollar yelerinin at

standda Krm Tatar edebiyatna,
tarihine, geleneklerine yani kltrne ait unsurlar tantld.

ODT Uluslar Aras Bahar

enlikleri

Bu yl 25. si tertip edilen ODT

Uluslar Aras Bahar enliine
Genel Merkezimiz de katld.
Dnyann farkl yerlerinden temsilcilerin katlmlaryla gzelleen
[21 Nisan 2011]

Abdullah Ltifzade Seyran

Sleyman iir Akam

Altnda Belediyesi ile Derneimiz Genel Merkezinin ortaklaa dzenledii Krm Edebiyat ve iir
Gnleri etkinliinin Nisan ayna
ait blmnde; nl Krm Tatar airleri Abdullah Ltifzade ve Seyran
Sleymana atfedilen iir akam
Ankarada Hamamn Kabak Konanda derneimiz yeleri ve misafirlerin katlmlaryla gerekleti.

iir gecesinin takdimi Genel Sekreterimiz Oya Deniz ongar tarafndan yapld. Etkinlikte, nternet
zerinden yayn tm dnyada

Kocaeli ubemiz Bakan Suavi

Oktay, Gebze ubemiz Bakan erife Orak, Yalova ubemiz Bakan
Zeki Ertrk, Tekirda ubemiz Bakan Fatih Erge, orlu ubemiz Bakan smail Tongu organizasyonun
baar ile tamamlanmasndan duyduklar memnuniyeti Genel Merkezimiz idarecileri ile paylatlar.
Marmara teprecinin her yl farkl bir
Marmara ilinde yaplacan, nmzdeki yl iin de Gebzeyi setiklerini ilan ettiler.

Stand, enlie katlan insanlar

tarafndan ilgi ile karland.

takip edilebilen, Krmda Akmescit civarnda

Krm
Tatarcasnda
yayn
yapan
Radyo
Meydann beinci kurulu yl mnasebetiyle
hazrlanan tantm filminin gsterimi de yapld.
Programda Derneimiz yelerinden Meryem Bakurt
tarafndan Abdullah Ltifzade ve
Seyran Sleymann biyografileri ve
Krm Tatar edebiyatna yapm olduklar katklar anlatan bir sunum
yapld. Sunumun ardndan Abdullah Ltifzadenin ve Seyran Sley-

mann kaleme ald iirlerden bir ksm Derneimiz genlik kollar

yeleri tarafndan cokulu bir ekilde okundu.
Slyt gsterileri ile de
izleyenlerin
ilgisini
eken program, yeler
ve misafirler tarafndan
ilgi ve beeni ile dinlendi.
iir akam
Krmda kan Nesil isimli Krm
Tatar Genlik dergisinin tantm
filmi ve Krm Ansamblinin Krm
Tatar halk oyunu (Ar Ava ve Qaytarma) videosu gsterimi ile devam
etti. Sebila Fezaziynin seslendirdii
yrlar ile program sona erdi.
Krm Blteni | 29

Derneimizden Haberler

KrmTatarcasnnYaatlmasna
YnelikFaaliyetleriDestekliyoruz

KIRIM BLTEN

rm Tatarcasnn yaatlmasn, Krm Tatar kimliinin

korunmasndaki en nemli
unsurlardan biri olarak gren Derneimiz; Krm Mhendislik ve Pedagoji niversitesi Krm Tatar ve
Trk Dili Fakltesi tarafndan dzenlenen "Krm Tatar Dili ve Edebiyat Olimpiyat" na da destek
salad. 24-25 Mart tarihlerinde
Akmescit'te dzenlenecek "Krm
Tatar Dili ve Edebiyat Olimpiyat"
na sponsorluk yapacak olan Derneimiz Genel Merkezi, bu konuda
KMP ile ibirliini devam ettirerek Krm Tatar dilinin yaatlmas

iin gayretlerini
devam edecek.

srdrmeye

Krm Tatar dilinin yaatlmas

iin Genel Merkezimizin, Krm
Vakf ile gerekletirdii bir baka
byk organizasyon olan "Dr.Krml Edebiyat dlleri" nde katlm iin sre sona ermi olup
yarma sonular 12 Nisan 2011 tarihinde ilan edilmitir.
Derneimiz stanbul ubesi tarafndan yine Krm Tatar dilinin
yaatlmas gayesiyle balatlan
"Mstecib lksal Resim ve Kompozisyon Yarmas" da Mart aynn banda iln edilmitir.

TRT-Tatar programna Kazan

Tatarcas yan sra Krm Tatarca

Nesil yalar mecmuas endi

Trkiyede olan yalarca
oqunabile

hizmetinin eklenmesi, TRT-Avaz

ve TRT-Trk kanallarnda Krm
Tatarca programlarn yaynlanmas iin de Genel Merkezimiz tarafndan Trkiye Radyo ve
Televizyon Kurumuna resmi mracaat yaplmtr.

Bununla birlikte, Krm Tatar

Trkesini en doru ekilde konuarak, okuyarak, yazarak lyikiyle
yaatlmsna imkan salamak iin
Derneimizce dzenlenen Krm
Tatarca Kurslar da Genel Merkezimiz binasnda devam etmektedir. Krm Tatarcasn ksa srede
renmek isteyenlerin de bu almalara katlmas memnuniyetle
kabul edilmektedir.

Biz Qrmn Ya NesiLimiz! iarnen peyda olan bu ya yalq mecmuas ba muarrir Mavile Halilni yolbalnen 2009 senesinden balap Qrmtatar yalarnen bal eit mot, aktuel
mevzularda sz kenitire.

Mecmuan esas ayesi Qrmtatar yalarn til, medeniyet, tarih

kibi qymetli eit mevzularda alqadar olp, olarnen bal ilerde
kerek olan tnvge saip olmas. Daas mecmua yalarn problemalar ve mot mevzularda da laf ete. Mecmua Qrm-da neretile
ve Ukraina, Rusiye, zbekistan ve Trkiyege darqatla. Nesil mecmuas dnyada tek Qrmtatar yalar mecmuasdr.
Siz de Nesil mecmuasn oquz!

Adres: , , .

, . 74
lefon: +38 (066) 554 55 36

E-pota: nesilcrimea@gmail.com

Mecmuan Trkiye mumessili Cemiyetimiz olp, abunelik in bizge muracaat etiiz.

30 | Krm Blteni

Duyuru

Dr.Ahmed hsan Qrml adna Edebiyat

Konkurs Laurentlar Belgilendi

rm Trkleri Medeniyet ve Yardmlauv Cemaati Umumiy Merkezi ve Qrm Trkleri Medeniyet ve

Yardmlauv Fondu olaraq, Dr. Ahmed hsan Qrml Edebiyat Konkursn 2010 senesinden balap tertip etemiz. Konkurs adn Qrmtatarlarn Trkiyedeki yolbas Qrm Cemiyeti ve Qrm Fondunu Umumiy Reisi Dr. Ahmed hsan Qrmldan ala. Konkursn maqsad, tertipi eki qurumn da quruluv
gayeleri arasnda olan Qrmtatar tilini kelitiruv, cemaat arasnda yaylmasna ve Qrmtatar Edebiyatnda
ya eserlerin kna yol tapmaa, bundan da ayr em vatan Qrmda em de diasporada tuvan tilde eser
bergen adamlara destek berilmesidir.

Konkurn birinci senesi iir saasnda olp keti. Konkura Qrmdan, Trkiyeden, Romaniyadan, Rusiyeden ve Letoniyadan 109 nominat iir qatnad. Qrmda ve Trkiyede yaaan eit akademik ve cemiyet adamndan tkerilgen jri eyeti bu iirlerni tetqiq etip, iirlerni soki yerlerine qarar berdi.
Konkursn neticesi 12 mays 2011 tarihnde Trkiyede iln etildi.

22 iyn 2011 tarihnda Qrmda KPU ve Yeil Ada restoranda tatanal merasimnen konkurs neticeleri belgilenecek.
17-29 ya kategoriyas (kerek konkurs) alebe qazananlar:

Yeri

1
2
3

air

Dilara bragimova
Amet Usmanov
Nayle Apazova

lkesi

Qrm
Qrm
Qrm

iiri

Ey, Allahn insanlqqa mhteem hediyesi

Orn dam
Qu

Rabetlendirici mukfat laureantlar:

air

braim Umerov
Meryem Bakurt
Dilara Karaayeva
Aleksandr Goryainov
Marija Glekel

lkesi

Qrm
Trkiye
Qrm
Rusiye
Letoniya

iiri

Sen Qrmn krdmi

Eki kii
Asret
Biz yapmasaq kim yapar?
Birinci iir

12-16 ya kategoriyas (umt bergen yalar) laureantlar:

air

Esma Seferova
Seitbekir Seydamet
Zarema Mustafayeva
Tuba Tekin
Amethan Murtazayev
Susanna Mavlitova
Zarema Degermenci
Aliye Halilova

lkesi

Qrm
Qrm
Qrm
Trkiye
Qrm
Qrm
Qrm
Qrm

iiri

Arzu
Ana tilinde rep
Altn kuz
Vatan'm kayda?
Dostluk
Anam
Anam!
*

Krm Trkleri Kltr ve Yardmlama Dernei Genel Merkezi

Krm Blteni | 31

Dn, Taziye

Derneimizden Haberler

Gemite Derneimiz muhasipliini yapm, u anda da

Yksek Disiplin Kurulu yesi olan Mustafa AHNin
kz, Krm Blteni editr Ekrem Burak AHNin kz
kardei Aye Burak AHN, Muhammet Ali ELK ile

evlenmitir.

-------------------------------------------------------------------------

Derneimiz Ynetim Kurulu yesi Nurten BAYn kz Aye

Selcen BAY, Cem Onur Pala ile evlenmitir.

Gen iftlere mr Boyu Mutluluklar Dileriz.

stanbul ubemiz ve Emel Krm Vakf Ynetim Kurullarnda
byk hizmetleri geen arkadamz Murat VATANSEVER'in
ve stanbul ubemiz Genlik Komisyonu yesi Merve VA-

TANSEVERin sevgili babalar mer VATANSEVER 14 Nisan

2011 tarihinde vefat etmitir.

Trk Dnyas Mzik Topluluunun kurucusu, Trk Dnyas

Kltr ve Sanat Dernei Bakan Ali ZAYDIN 11 Haziran

2011de vefat etmitir.

Merhum/Merhumeye Allahtan Rahmet, Ailesine ve Yaknlarna Basal Dileriz.

Hac Nuri Efendiyi Kaybettik

Revan MUSTAFA

tayda Qrm Muftisi vazifesine

rm musulmanlar diniy
idaresini reisi Hac Nuri
Efendi Mustafa 81 yanda
vefat etti. Din alimi, Qrmtatar Milli
Mcadelesi itiraqs ve qrmtatar
halqn menfaat in alqan
Nuri Efendi Mustafan 12 torun ve
3 torunn oullar bar edi.

Qrmn muftiligin yapqan edi.

Hac Nuri Efendi Mustafa 1930

senesi Buyk zenba kynde
dnyaa kelgen. 1944 senesi qorantasnen zbekistana srgn etilgen. Andican vilyetini ahrihan
eerine yerlekenler. 1967 senesi z
vatanna kip yerlemege teebbs
etken lkin Qrm-da yaamaq in
ruhset berilmegeni in Nuri Efendi
Herson vilyetinde yerlemege mecbur olan. Hersonda Ukrvodstroyda
(Ukraynada su tesisi iletmesi) usta
olp eki yl alqan. 1986 senesi ernobil Atomny Facias yaanan ve
Nuri Efendi kaza kurtarma almalarna 59 kn devamnda itiraq
etken edi.
32 | Krm Blteni

saylanan ve drt yl devamnda

Omri devamnda eki kere Mek-

kege aclqqa barp kelgen. z aq-

asnen drt diniy kitapn neir

etken ki bularn arasnda "slam

entsiklopediyas" da bar, qrmta-

tarlarn asabaln, abidelerni

tedqiq etken "Azizler" tekiltn

meydana ketirgenlerin arasnda

olan.

Qrm Muendislik ve Pedago-

gika Universiteti Qrmtatar Tili ve

Yalq vaqtnda z dinine meraql olan Nuri Efendi z bana
Kuran- Kerim-ni grenmege, daa
son ise Arap urufatnen yazlan
yazlarn oqumaa balaan. Qrmda Aqmescit eerine yerleken
son Yamuri (Fontan) maallesindeki cami inaatna itiraq etti
ve daa son o camide imam old.
1995 senesinde olp keken Qurul-

Edebiyat Bolgnde oqumaa aq

qazanp Qrmn en qart talebesi
saylanan.

29 Mart 2011 tarihnda Hac Nuri

Efendi keindi. Ayatn insanlq

in faydal iler yapmaa, qrmtatar halqn diniy terbiyesi, rf ve

adetlerini yaatlmas in yaaan Hac Nuri Efendini rahmetle

yad etemiz.