UNIVERZITET U SARAJEVU

ARHITEKTONSKI FAKULTET SARAJEVO

OTPORNOST KONSTRUKCIJA NA POAR

SEMINARSKI RAD
TEMA:
KARAKTERISTIKE KARBONSKIH VLAKANA I KARBONSKIH

Ak. God 2016/2017

KOMPOZITA TE NJIHOVO PONAANJE U USLOVIMA POARA

STUDENT:// ENES TUKI

SADRAJ
1. Sadraj
2. Abstrakt
3. Uvod
4. Historija nastanka materijala
5. Struktura karbonskih vlakana
6. Osobine karbonskih vlakana
7. Karbonska vlakna u karbonskim kompozitima
a. Studija : ponaanje u uslovima poara karbonskim vlaknima
ojaanih polimernih sistema koritenih za saniranje betonskih
elemenata
- Osobine vlaknasto ojaanih polimera
- Ponaanje FRP-a u uslovima poara
- Testiranje uticaja vatre na FRP-om obloen kruni stub
- FRP-om ojaane T-grede
- FRP-om ojaane ploe
- Zakljuak istraivanja
b. Studija: zapaljivost karbonsko-vlaknastih stukturalnih kompozita za
upotrebu u avioindustriji
8. Zakljuak

Saetak studije
Uvod
Zapaljenje materijala
Gorenje materijala
Morfologija gorenja materijala
Rezultati testiranja materijala Toray Composites (Amerika)
Zakljuak istraivanja materijala Toray Composites (Amerika)

9. Literatura i reference

2|Page

ABSTRAKT
Kroz ovaj istraivaki kompajlacijski seminarski rad predstavljene su osobine
karbonskih vlakana i karbonskim vlaknima ojaanih kompozita kao i njihovo
ponaanje u uslovima poara. Ova osobina je posmatrana sa vlaknima kao
predominantnim elementom u materijalu i sa vlaknima u simbiozi sa drugim
elementima u takozvanim kompozitnim materijalima. Zakljuak je napravljen da
karbonska vlakna imaju osobine ne gorivog materijala. Meutim manufaktura
materijala od istih karbonskih vlakana bez ikakvih vezivnih smola dananjim
tehnologijama proizvodnje nije mogua a ni ekonomski isplativa tako da su
materijali koje nalazimo na tritu uglavnom kompoziti karbonskih vlakana i razliitih
drugih materijala i vezivnih smola. U zavisnosti od poetnog metoda dobivanja
vlakana, procesa proizvodnje kompozita kao i ostalih materijala i njihovog udjela
u ukupnoj masi kompozita, kompozitni materijal e pokazati razliita svojstva kako
vrstoe tako i otpornosti na djelovanje vatre. Mogua polja primjene vatro
otpornih materijala su mnogobrojna. S tim na umu razvoj novih naina proizvodnje
vatro-otpornih materijala na bazi karbona koji e biti lagani i isplativi naruito je
poeljan.

Kljune rijei i pojmovi

Karbonska vlakna, vatro-otpornost, svojstva, poar, karbonskim vlaknima ojaani
kompozitni materijali, FRP, CF,

3|Page

UVOD
Tema seminarskog rad su karakteristike karbonskih vlakana s aspekta njihove otpornosti
na vatru i njihovog ponaanja u uslovima poara. Karbonska vlakna CF ili grafitna vlakna su
vlakna 5-10 mikrometara u promjeru i predominantno sastavljena od atoma karbona ( eng.
Carbon). Da bi se proizvela karbonska vlakna atomi karbona su vezani u kristalne sturkture
kovalentnom vezom(eng. Covalent bond) to za rezultat ovim vlaknima daje izuzetno visoke
strukturalne karakteristike u odnosu na njihovu dimenziju(eng. Strenght-to-Volume ratio). Neke od
ovih karakteristika karbonskih vlakana su visoka vrstoa na zatezanje, niska teina, visoka
otpornost na hemikalije, visoka tolerancija na povienu temperaturu te mala ekspanzija pod
uticajem visokih temperatura. Karbonska vlakna su jo uvjek u razvoju ali ve zbog svojih sjajnih
teoretskih karakteristika njihova primjena u aero-ininjerstvu, graevini i motornim sportovima je
veoma poeljna. Osim karbona u istoj formi mogua je njihova primjena u kompozitnim
spojevima sa drugim materijalima poput metala za metal-karbon kompozite kao i kompoziti sa
grafitom za postizanje tkz karbon-karbon kompozita koji imaju jako visoku toplotnu toleranciju.

Sl.1.1

Karbonska vlakna u obliku tubi

Sl. 1.2 Karbonska vlakna u obliku tkanine

4|Page

HISTORIJA NASTANKA MATERIJALA

Prva pojava karbonskih vlakana vidimo jo 1879. godine kod naunika Tomasa Edisona
(Thomas Edison) koji je petodom peenja pamunih traka na visokim temperaturama dobijao
iste filimente od karbonskih vlakana koje je koristio u prvim sijalicama na elektrinu energiju.
Godine 1880. Levis Latimer (Lewis Latimer) razvijo je pouzdan
iani filiment za sijalicu koji se zagrijava elektrinom energijom.
Ovi poetci su koristili karbon zbog njegovih dobrih karakteristika
provodljivosti elektrine energije i visoke otpornosti na toplotu koja
je nuspojava konverzije elektrine energije u svjetlosnu. Tek 1958.
godine Roder Bejkon (Roger Bacon) je uspio proizvesti karbonska
vlakna visokih performansi ali proces koji je koristio se kasnije
pokazao kao ne efikasan jer su vlakna sadravala samo 20%
karbona.

Sl. 1.3 Edisonova sijalica Serija 2150

Vlakna koja je u ranim '60-tim proizveo Akio indo (Akio Shindo) na Agenciji za industrisku
nauku i tehnologiju Japana sadravala su 55% karbona. Sirovi materijal koji je koristio u svom
procesu je polyacrylonitrile ili skraeno PAN. Mada i ova karbonska vlakna nisu imala potpunu
istou karbona, ve se mogao vidjeti njihov potencijal kao materijal budunosti, lagan i jak.
Ovo je postalo jasno kada je Kraljevska avionska agencija razvila proces proizvodnje karbonskih
vlakana sa visokim udjelom karbona 1963. godine. Proces je patentiran od strane Ministarstva za
odbranu Ujedinjenog Kraljevstva koji je potom licenciran trima britanskim kompanijama. Ve u
kasnim 1970-tim na tritu su postojala karbonska vlakna visoke zatezne vrstoe i visokih modula
elastinosti. Naprimjer karbonska vlakna T400 proizvedena od strane Toray kompanije imala su
zateznu snagu od 4000 Mpa. Radi poreena zatezna snaga standardnog konstruktivnog elika
je od 400 do 550 Mpa dok elici visokih vrstoa imaju zateznu snagu do 2700 Mpa.

Sl. 1.4 vrstoa na zatezanje elika

Sl. 1.5 vrstoa na zatezanje karbonskih vlakana

Ali tek od 2000. godine poinje ubrzani razvoj i testiranje novih pristupa proizvodnji karbonskih
vlakana visokih vrstoa.
5|Page

STRUKTURA KARBONSKIH VLAKANA

Karbonska vlakna se esto isporuuju u formi kontinuirane vuene linije napotane na
kotur. Ova linija je grupa od vie hiljada kontinuiranih karbonskih filimenata grupisanih zajedno i
zatienih organskim slojem materijala poput polyethylen oxide (PEO) ili polyvinyl alcohol (PVA).
Svaki karbonski filiment ima diametar od samo 5 do 10 mikrometara i sastoji se skoro u potpunosti
od karbona. Prve generacije karbonskih filimenata (T300) imale su diametar od 16-22 mikrometra,
dok novije verzije (IM6 ili IM600) imaju diametar otprilike 5 mikrometara. Radi poredbe diametar
ljudske dlake je 180 mikrometara.
Atomska struktura karbonskog vlakna slina
je strukturi grafita. Sastoji se od listova atoma
karbona
organiziranih
u
pravilni
heksagonalni ablon. Razlika je jedino u
tome kako se ovi listovi isprepliu. U grafitu
ovi listovi se slau paralelno jedan drugome
a intermolekularne Van der Waals sile
izmeu listova su relativno slabe. Iz tog
razloga je grafit mekan I krt material.
Sl. 1.6 Odnos ljudske dlake i filimenta karbona
U odnosu na prekursor proizvodnji vlakana, karbonska vlakna mogu imati turbostratinu ili
grafitinu strukturu ili pak hibridnu sa dijelom grafitine i turbostratine strukture prisutnim u vlaknu.
Karbonska vlakna proizvedena na bazi polyacrylonitrile (PAN) su turbostratina i ona obino
imaju visoku vrstou na zatezanje dok vlakna proizvedena iz mezofazne baze posle toplotnog
tretmana na temperaturama preko 2200 C su grafitine strukture i obino imaju visok Yongov
modul
elastinosti
i
visoku
termalnu
provodljivost.

Sl. 1.7 Termalna provodljivost grafitinih karbonskih vlakana

6|Page

OSOBINE KARBONSKIH VLAKANA

Visok odnos vrstoe naspram teine
vrstou materijala definiemo kao koliinu sile po jedinici povrine u trenutku otkazivanja
nosivosti materijala. Bilo koji materijal koji je i vrst i lagan ima povoljan odnos vrstoe i teine.
Materijali poput aluminijuma, magnezijuma i karbonskih vlakana imaju dobar odnos vrstoe i
teine. Poreenja radi legure aluminijuma imaju odnos vrstoe i teine od 222 kNm/kg dok
karbonska vlakna su znaajno bolja u ovome segmentu sa preko 2400 kNm/kg. Zbog samog
naina na koji su kristali karbonskih vlakana orijentirani, vrstoa je znaajno vea idui paralelno
vlaknima u odnosu na pravac okomit na vlakna.

Sl. 1.8 Poreenje odnosa vrstoe i teine karbonskih vlakana i drugih materijala

Krutost karbon vlakana

Krutost materijala se mjeri putem Youngovog modula elastinosti koji posmatra koliko se
materijal deformie pod nanesenim naponom. Karbonska vlakna su 20 puta krua od bora i 2,5
puta krua od aluminijuma.

Sl. 1.9 Poreenje krutosti karbonskih vlakana sa elikom i aluminijumom

7|Page

Elektrina provodljivost karbonskih vlakana

Ova osobina kao to moe biti prednost takoer moe i biti mana mateijala. Karbonska
vlakna imaju jako dobru provodljivost elektine energije to ih ini pogodnim za koritenje u
elektro-industriji meutim te provodljivost nije poeljna kod koritenja karbona kao graevinskog
materijala.

Sl. 1.10 Termalna provodljivost kompozita karbon vlakana i karbon nanocijevi

Otpornost na lom
Iako je otpornost na lom kompozita sa karbonskim vlakanima dobra, u trenutku loma
karbonska vlakna otkazuju naglo bez znaajnijih znakova koji prethodno najavljuju otkazivanje
mateijala. Orijentacija vlakana i organizacija slojeva imaju znaajan uticaj na ponaanje
kompozita na naprezanje. Takoer razliite vrste sila koje djeluju mogu rezultirati u razliitim
vrstama otkazivanja materijala.

Sl. 1.11

Naprezanje od napona i broj perioda ponavljanja naprezana do otkazivanja materijala

8|Page

vrstoa na zatezanje karbonskih vlakana

vrstoa na zatezanje se definie kao maksimalni napon koji materijal moe da podnese
u procesu zatezanja materijala. Otkazivanje materijala je trenutak smanjivanja diametra
materijala usljed njegovog razvlaenja poslije ega nastupa lom.

Sl. 1.12

vrstoa na zatezanje i Youngov modul elastinosti karbonskih vlakana

Reakcija na vatru karbonskih vlakana

Karbonska vlakna u svojoj osnovi su ne goriva i ne doprinose poarnom optereenju. Razlog
ovome je svakako nain na koji se karbonska vlakna proizvode koji ukljuuje termalni tretman
baznog materijala na veoma visokim temperaturama. Openi proizvodi imaju slian proces
proizvodenje peenjem u visokim peima to i njima daje njihovu osobinu ne gorivosti.

Sl. 1.13

Diagram proizvodnje karbonskih vlakana na visokim temperaturama

9|Page

Krtost karbonskih vlakana

Slojevi u karbonskih vlaknima su formirana putem snanih kovalentnih veza. Pod pojavom
savijanja vlakana ona otkazuju pri veoma niskim naprezanjima, tj. ne deformiu se previe prije
nego u potpunosti otkau.

Sl. 1.13

Ponaanje karbonskih vlakana pri nanoenju sile pritiska

Ne toksinost, biloka inertnost i propustljivost X-zraka

Ova svojstva karbonskih vlakana ine ih povoljnim i za
primjenu u medicinskoj industriji. Izrada ortopedskih
pomagala, implanata i medicinskih instrumenata. Iako su ne
toksina, dugotrajno nezatieno izlaganje karbonskim
vlaknima treba biti ogranieno.

Sl. 1.14

Ortopedsko pomagalo napravljeno od materijala sa karbonskih vlaknima

10 | P a g e

KARBONSKA VLAKNA U KARBONSKIM KOMPOZITIMA

STUDIJA : PONAANJE U USLOVIMA POARA KARBONSKIM VLAKNIMA OJAANIH POLIMERNIH
SISTEMA KORITENIH ZA SANIRANJE BETONSKIH ELEMENATA

Osobine vlaknasto ojaanih polimera

Vlaknima ojaan polimer(FRP) je dvokomponentni materijal koje se sastoji od vlakana
visoke vrstoe inkorporiranih u polimerni matrik. Ovi polimeri imaju uspjene primjene u
unutranjosti nosivih elemenata kao zamjena elinim armaturnim ojaanjima kao i uspjene
vanjske primjene za ojaanje oteenih betonskih elemenata.

Sl. 1.15

Promjena u vrstoi FRP-a pri poveanju temperature

Ponaanje FRP-a u uslovima poara

Jedna od karakteristika vlaknasto ojaanih polimera jeste niska temperatura potrebna za
promjenu stanja polimera iz vrstog i krtog stanja u viskozno i rastezljivo stanje. Polimerne metrice
koje se stvrdnjavaju na sobnoj temperaturi esto se koriste za ojaavanje betosnkih struktura
uglavnom imaju veoma niske temperature promjene agregatnog stanja koje se kreu od 60C
do 100C. Bez zatite od toplote polimerna matrica moe da se zapali te emanira dim i doprinese
irenju plamena. Kad su izloeni vatri FRP moe da doivi karbonisanje, topljenje, delaminaciju,
pojavu pukotina i deformacija. Takoer sama vlakna gube snagu pri poveanju temperature sa
karbonskim vlaknima koja gube najmanje.
Cilj istraivanja i eksperimenata NRC-IRC bio je da se istrai poarne i strukturalne
performanse izoliranih i FRP-om ojaanih stubova, T greda i poa. FRP sistemi koji su koriteni
imali su izolaciju koja je aplicirana putem speja.

Testiranje uticaja vatre na FRP-om obloen kruni stub

Testiranje je obavljeno na etri betonska stuba krunog poprenog presjeka diametra
400mm i visine 3810mm pod punim korisnim optereenjem. Sva etri stuba su ojaana
standardnim elinim armaturnim ipkama. Tri stuba su imala izolaciski sloj nanesen preko FRP-a
dok je etvrti testiran bez izolacijskog sloja.

11 | P a g e

Sl. 1.16

Sl. 1.20

Sl. 1.17

Sl. 1.18

Sl. 1.19

Promjena temperature sa vremenom izlaganja vatri FRP/betonskih stubova

Rezultati su pokazali da FRP povezan sa oteenom betonskom povrinom i zatien izolacijom

moe doprinjeti ukupnoj otpornosti na poar betonske membrane iako e sam FRP biti rtvovan
prilikom poara. Ovo poveava vjerovatnou da e nakon poara betonski element biti mogue
sanirati ponovnom aplikacijom FRP sistema umjesto da se cijeli element zamjenjuje. Sva tri stuba
ojaana FRP sistemom su postigla zadovoljavajui vatro otporni rejting od 5 sati, dok je neizolirani
stub ojaan FRP sistemom izdrao naneseni napon 3,5 sata sa otkazivanjem posle 240-te minute.
FRP-om ojaane T-grede
T grede dimenzija 1220mm irine i 3900mm duine su ojaane jednim slojem karbonskih
FRP listova vezanih za njihovu donju stranu sa izolacijom preko FRP listova. Naneseno je puno
korisno optereenje prema ULC S101 standardu i sve grede su na testu postigle vatro otporni
rejting od 4 sata.
12 | P a g e

T-beam
No.

Type of FRP

Type of insulation
and thickness

Test load
ratio1

Fire resistance
(min)

Predicted strength (at room

temperature) (kN-m)

1 layer
Carbon Tg=
930C

Gypsum-based,
25mm

0.53

>240

130

1 layer
Carbon Tg=
930C

Gypsum-based,
38mm

0.53

>240

130

2 layers
Carbon Tg=
710C

Cementitious, 30mm

0.50

>240

145

2 layers
Carbon Tg=
710C

Cementitious, 28mm

0.50

>240

145

Sl. 1.21

Rezultati testiranja vatro otpornosti T-greda

FRP-om ojaane ploe

Eksperimenti vatro otpornosti srednjeg stupnja su provedena na etri armirano-betonske ploe(
150mm debljine x 950mm irine x1330mm duine)ojaane sa karbonskim FRP listovimavezanim za
njihovu donju stranu. Ploe su armirane sa standardnim elinim ipkama za armiranje. Testovi na
ovim ploama su pokazali da vatro otporni rejting od 4 sata moe biti postignut sa samo 38mm
izolaciskog zatitnog sloja FRP obloge. Iz razloga to su FRP materijali zapaljivi, oni zahtjevaju
odreenu formu zatite od poara koja bi ograniila razvoj dima i irenje vatre.
Zakljuak istraivanja
FRP-om (Fiber Reinforced Polimers) ojaani betonski elementi (stubovi, grede i ploe) sa
odgovarajuom izolacijom i zatitom su sposobni da postignu zadovoljavajui vatro otporni
rejting prema ULC S101 ili ASTM E119 standardima pod punim optereenjem. U svim studiskim
sluajevima zadovoljavajua vatro otpornost je postignuta iako je glasifikacijska temperatura FRP
polimernog matriksa prekoraena relativno rano u toku testova. Istraivanje je proizvelo nekilko
kljunih pronalazaka koji e poveati povjerenje u koritenje FRP sistema za saniranje i ojaavanje
betonskih elemenata u objektima gdje je vatro otpornost jedan od primarnih projektantskih
zahtjeva:
1. Otkazivanje FRP-a zatienog izolacijom ne znai da e ojaani betonski element
nepostii zahtjeve minimalne vatro otpornosti.
2. FRP ojaane betonske strukture mogu postii rejtin vatro otpornosti preko 4 sata kada je
odgovarajui zatitni sloj izolacije naneen
3. Koritenje izoliranog FRP-a za saniranje oteenih betonskih elemenata nakon poara
znai da je mogua samo zamjena FRP-a i izolaciskog sloja umjesto zamjene kompletnog
betonskog elementa
13 | P a g e

STUDIJA:

ZAPALJIVOST KARBONSKO-VLAKNASTIH STUKTURALNIH KOMPOZITA ZA UPOTREBU U

AVIOINDUSTRIJI

Saetak studije
Ova studija istrauje zapaljivost kompozitnih materijala od karbonskih vlakana za upotrebu
u strukturi aviona. Materijal koje je ispitivan je kompozit proizveden od strane Toray Composites
(Amerika) prema Boeing Material specifikacijama 8-276. Cilj studije je bio da se napravi
kompletan set osobina koje se odnose na karakteristike zagrijavanja i gorenja materijala u
uslovima poara.
Ispitivani materijal gori na nain sliak zagorijevajuim materijalima u smislu da karbonska
vlakna ine veinu njegove mase. Kompozit gori primarno od isparavanja svoje smole. Moe da
se zapali pri niskom plamenu ukoliko je predgrijan niskim toplotnim fluksom. Materijal zadrava
svoju homogenost prilikom bubrenja a vlakna stvaraju izolaciski sloj koji izaziva redukciju u
zagrijavanju unutranjosti materijala i samim time brzina sagorijevanja vremenom opada.
Uvod
Ova studija je motivisana potrebom da se istrai poarno optereenje kompozita od
karbonskih vlakana za upotrebu u avioindustriji. Materijal koje se ispitivao sastoji se od smole i
kontinuiranih karbonskih vlakana obino 7 mikrometara u diametru. Debljina materijala je 3,2mm
sa dva lica jednim glatkim i drugim hrapavim.

Sl. 1.22

Toray Carbon-Fiber Kompozit

Gustoa karbonskih vlakana = 1750 kg/m3
Frakciski volumen karbona u kompozitu = 0,60
Gustoa smole = 1220 kg/m3
Frakcija ugljenisane smole u gorenju = 0,25

14 | P a g e

Zapaljenje materijala
Kupasti kalorimetar je koriten za provoenje eksperimenta zapaljenja i gorenja
materijala za iroki spektar toplotnih flukseva. Generalno je zakljueno da e se vrijeme
zapaljenja poveati pri veim brzinama konveksiskog strujanja. Koliina kisika u atmosferi
e imati minimalan uticaj na zapaljenje iz razloga to je degradacija temperature
materijala tamo gdje je para ukljuena je najbitnija. Isparavane kompozita poinje pri
temperaturi od 300C. Posle ove temperature moe doi do samo-zapaljenja.

Sl. 1.23

Vrijeme do zapaljenja

Gorenje materijala
Eksperimenti su odraeni na uzorcima 15cm x 15cm bez ikakve folije za obje strane materijala.
Zapaljivost je slina kod svih ispitivanih uzoraka postavljenim u razne konfiguracije. Uzorci se
zapala 40-50 sekundi nakon poetka testa. Nakon 70-80 sekundi dolazi do pojave velikih
plamenova koji izlaze iz uzorka.

Sl. 1.24

Otputanje toplote u OSU kalorimetru

15 | P a g e

Sl. 1.25

Prosjeni vrh HRR tokom perioda gorenja

Gorenje materijala izazvano zapaljivaem pri niim toplotnim fluksovima za zapaljenje nije
rezultiralo zevretkom procesa gorenja jer znaajan dio smole nije gorio pri niim toplotnim
fluksovima, posebno u sluajevima kada je zapaljiva otklonjen. Karbonska vlakna e nastaviti
da oksidiraju i nakon ugaenja plamena zbog tinjanja smole.

Sl. 1.26

Brzina gorenja karbonskih vlakana tokom tinjanja

16 | P a g e

Na dovoljno visokim temperaturama tinjajua oksidacija karbona je oriva. Na niim

temperaturama (manjim od 500C) proces oksidacije primarno je kontroliran kinetikom, ali na
viim temperaturama proces tinjanja je kontroliran stopom transporta kisika na povrini. Ovaj
transport ovisi od konvekciskog polja stoga sa poveanjem brzine poveava se i brzina transport
kisika. Stopa sagorijevanja karbona na visokim temperaturama je direktno proporcijonalna
koeficijentu konvektivnog transfera toplote. Pod normalnim konvekciskim uslovima kompozitni
uzorci bi oksidirali sav karbon za oko 1 sat. Dok bi se ovaj proces mogao pojaviti za samo 2 minute
pod uslovima pri letu.
Morfologija gorenja materijala
Kompozitni materijal se dekompozira i gori usljed zagrijavanja kroz isparavanje vezivne smole
karbonskih vlakana. Isparena smola tei da izae kroz vlakna te ovaj proces razvija pritisak unutar
kompozita. U toku gorenja, ovaj proces isparavanja i pojave pritiska moe da izazove mlazove
plamena iz materijala koji mogu da poremete normalnu konvekciju plamena na povrini. Ovo je
posebno evidentno pri sagorijevanju vertikalno orijentisanih uzoraka.

Sl. 1.27

Vertikalno gorenje u OSU aparatu

17 | P a g e

Sl. 1.28

Prednji i zadnji dio nakon gorenja 12,3 kW/m2

Za toplotne fluksove preko 25 kW/m2 gorenje smole se deava u potpunosti i osobine asocirane
sa ekspanzijom materijala se pribliavaju asimptoti. Maksimalni faktor ekspanzije je 2,2, poroznosti
0,65 i faktor ugljenisanja smole se pribliava nominalnoj vrijednosti od 0,25.

Sl. 1.29

Morfologija kompozita nakon gorenja

18 | P a g e

Rezultati testiranja materijala Toray Composites (Amerika)

Zakljuak istraivanja materijala Toray Composites (Amerika)

Ovo istraivanje prezentira osobine karbonskog kompozika koji se tipino koristi u avioindustriji.
Vezujua smola predstavlja 30% mase karbonskog kompozita i goriva je sa ugljenisanim ostatkom
od oko 20%. Osobine testiranog karbonskog kompozita u uslovima poara su izmjerena i mogu se
koristiti pri modeliranju i objanjavanju atributa performansi materijala u uslovima poara.

19 | P a g e

ZAKLJUAK
Nakon istraivanja o karbonskim vlaknima i njihovim osobinama veoma je lahko rei da su
materijali na ovoj bazi jednostavno reeno materijali 21 vijeka. Poevi od nosivosti preko razliitih
otpornosti i vrstoa karbonska vlakna imaju potencijal da zamjene mnoge konvencijonalne
materijala u mnogim industrijama, a jedna od glavnih jeste upravo graevinska industrija.
Posmatrajui ovaj materijal sa aspekta njegove otpornsti na djelovanje vatre moe se zakljuiti
da karbonska vlakna imaju izuzetno dobre karakteristike na ovome polju, jedna od glavnih jeste
ne gorivost. Ova ne gorivost potie upravo od procesa proizvodenje karbonskih vlakana koji
ukljuuje tretman vlakana iznimno visokim temperaturama zarad otklanjanja svih neistoa i
primjesa u karbonskoj masi. Ove temperature dostiu vrijednosti od preko 2000C pa ak i do
3000C. Slina pria je i sa opekarskim proizvodima koji se proizvode u procesu koji ukljuuje
peenje gline na visokim temperaturama. Unato svim prednostima i pozitivnim karakteristikama
karbosnkih vlakana proces proizvodnje je u svojim zaetcima i veoma skup. Iz tog razloga danas
proizvodnja kompozitnih materijala ojaanih karbonskim vlaknima je predominantna. Ti materijali
imaju varirajui procenat karbonskih vlakana u svojoj masi to svakako utie na kvalitet ovih
materijala. Dalji uticaj na svojstva ovih kompozita svakako imaju i ostale primjese koritene pri
njihovoj izradi. U konanici karbonska vlakna imaju dosta dobre karakteristike muutim potrebno
je vie istraivanja i razvoja tehnlogije da bi se finalni proizvod na bazi karbona usavrio i da bi se
omoguila njegova primjena u svim granama industrije.

20 | P a g e

Literatura i Reference
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_fibers
2. http://www.nrc-cnrc.gc.ca/ctu-sc/ctu_sc_n74 - National Research Council Canada Fire Performance of FibreReinforced Polymer Systems Used for the Repair of Concrete
Buildings
3. Flammability Properties of Aircraft Carbon-Fiber Structural Composite, U.S. Department of
Transportation Federal Aviation Administration, Oktobar 2007
4. http://www.engr.utk.edu/mse/Textiles/CARBON%20FIBERS.htm
5. Strength Degradation Of Glass And Carbon Fibres At High Temperature, S. Feih, E.
Boiocchi, E. Kandare, Z. Mathys, A.G. Gibson and A.P. Mouritz, School of Aerospace,
Mechanical & Manufacturing Engineering, RMIT University
6. Comparison Of Flammability And Fire Resistance Of Carbon Fiber Reinforced
Thermoset And Thermoplastic Composite Materials, Jianping Zhang , Michael
Delichatsios , Talal Fateh, B. Karlsson, FireSERT , University of ULSTER

21 | P a g e