Fizika 7 Zbirka Zadataka Iz Fizike Za Dodatnu Nastavu PDF

14000 , 3
-: 014/221-622; :014/227-927
e-mail gimvaljevo@ptt.rs
www.valjevska gimnazija.edu.rs
Predrag Stojakovi profesor Valjevske gimnazije
FIZIKA 7
Zbirka zadataka iz fizike priprema za takmienje
INTERNA SKRIPTA
za sedmi razred osnovne kole
SADRAJ:
O REAVANJU ZADATAKA..............................................................................................................1
1. SILA I KRETANJE............................................................................................................................3
1.0. esti razred podseanje.............................................................................................................3
1.1. Pomeraj. Pojam vektora ..............................................................................................................5
1.2. Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje ......................................................................7
1.3. Njutnovi zakoni ..........................................................................................................................10
1.4. Kretanje pod uticajem sile zemljine tee...................................................................................12
1.5. Slaganje i razlaganja vektora ....................................................................................................14
1.6. Drugi Njutnov zakon i rezultujua sila. Sila trenja ..................................................................15
1. SILA I KRETANJE REENJA ....................................................................................................20

1.0. esti razred podseanje...........................................................................................................20
1.1. Pomeraj. Pojam vektora ............................................................................................................21
1.2. Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje ....................................................................23
1.3. Njutnovi zakoni ..........................................................................................................................28
1.4. Kretanje pod uticajem sile Zemljine tee..................................................................................30
1.5. Slaganje i razlaganja vektora ....................................................................................................34
1.6. Drugi Njutnov zakon i rezultujua sila. Sila trenja ..................................................................35
2. RAVNOTEA TELA .......................................................................................................................45

2. RAVNOTEA TELA - REENJA: ................................................................................................49
3. SILA POTISKA I ARHIMEDOV ZAKON.....................................................................................55

3. SILA POTISKA I ARHIMEDOV ZAKON REENJA: ..............................................................59
4. ENERGIJA, RAD, SNAGA..............................................................................................................64

4. ENERGIJA, RAD, SNAGA - REENJA:......................................................................................68
5. TOPLOTNE POJAVE .....................................................................................................................72

5. TOPLOTNE POJAVE REENJA ................................................................................................74
Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta
O REAVANJU ZADATAKA
ajke pomau deci da upoznaju svet odraslih, zadaci takoe imaju analognu ulogu pri
upoznavanju uenika sa fizikom.
Uistinu, zadaci imaju mnogo zajednikog sa folklorom. Isto kao i bajke, i zadaci
ueniku daju prvu predstavu o svetu fizike, o metodama njenog opisivanja, i putevima
saznanja.
Elementarni zadaci opisuju dogovoreni svet materijalnih taaka, niti bez teine, idealnih
gasova, i drugih savrenih tela, slian svetu bajki, naseljenim stranim zmijama, i prelepim
prinevima, koji putuju na leteim ilimima u potrazi za ar pticom. U takvom svetu sila dobra i
zla jasno su prikazani i prirodni problemi koji se odlikuju jasnoom i jednoznanou odgovora. U
zadacima takoe moemo posmatrati nerealne, ak fantastine pojave; isto kao i bajke i ovakvi
zadaci razvijaju nau matu. Ve proraeni zadaci nas postepeno pribliavaju sloenoj slici realnog
naunog istraivanja, gde mnoga pitanja zahtevaju dosta rada samo za njihovu formulaciju, i na
kraju, veoma temeljno pretraivanje dovodi do proirivanja naih vidika, i daje mogunost da
ranije postavljeni problem sagledamo iz drugog, novog ugla. Isti sluaj je i sa zadacima: temeljnije
posmatranje esto zahteva nove proraune, ili moe posluiti kao povod za ozbiljnije razmiljanje.
Reavanje zadataka e doneti najveu korist samo ako ih uenik reava SAMOSTALNO.
Meutim, reavanje bez pomoi, sugestija, esto nije mogue, pa ne uspevamo da reimo zadatak.
Ali ak i oni koji nisu uspeli da nau reenje, imaju znatne koristi ukoliko su dovoljno uporno
pokuavali, time to razvijaju intelekt i jaaju volju. Treba imati u vidu da odluujuu ulogu u
reavanju zadataka, kao i uopte u uenju, igraju snaga volje i upornost i istrajnost u radu.
Ne treba se obeshrabriti ako neki zadatak ne uspemo da reimo odmah, iz prvog pokuaja.
nauno je utvreno da se proces stvaralatva u oblasti egzaktnih nauka (a reavanje zadataka je
jedan od oblika stvaratva) odvija sledeim redosledom.
Prvo dolazi PRIPREMNA FAZA, u toku koje naunik (a to ste vi) uporno trai reenje.
Ako ne nae reenje i problem na neko vreme napusti, nastupa druga faza
FAZA INKUBACIJE naunik ne razmilja o problemu i bavi se drugim stvarima. Ipak,
u podsvesti se nastavlja nesvesno razmiljanje o problemu, koje, na kraju krajeva dovodi do tree
faze
iznenadnog ozarenja, ILUMINACIJE, i pronalaska traenog reenja.
Treba imati u vidu da se perid inkubacije ne pojavljuje sam od sebe da bi se pokrenuo
mehanizam podsvesnog razmiljanja o problemu, potreban je uporan, intenzivan rad u periodu
PRIPREMNE FAZE.
Reavanje zadataka, kako smo ga ve okarakterisali, takoe je vid stvaralatva, i kao takvo,
duno je da potuje one zakone koji vae i za rad naunika na naunom problemu. Istina, u nekim
sluajevima je druga faza faza inkubacije tako slabo izraena da ostaje zanemarena.
Iz izloenog proizilazi da reavanje zadataka ni u kom sluaju ne treba odlagati za poslednje
vee, kako, na alost, uenici najee i ine. U tom sluaju najsloenije, i istovremeno
najsadrajnije i najkorisnije zadatke nesumnjivo neemo reiti.
O zadacima zadanim za domai treba razmiljati to je mogue ranije, da bi se stvorili
uslovi za fazu inkubacije .
Valjevska gimnazija
PLAN REAVANJA ZADATAKA

1. Treba paljivo proitati zadatak i vie puta (najvanije)
2. Zapisati sve podatke iz zadatka pomou optih i imenovanih brojeva i uoiti koje su
veliine poznate a koje su veliine nepoznate
3. Ako je potrebno napraviti odgovarajuu skicu odnosno crte
4. Utvrditi fiziki zakon koji lei u osnovi fizike pojave koja se posmatra u zadatku.
5. Reavati zadatak bez urbe da se ne bi napravila raunska greka.
6. Zadaci se najee reavaju u optem obliku, pa se tek na kraju zamenjuju date brojne
vrednosti veliina. Tim nainom lake se uoavaju i otklanjaju greke, jer se tokom rada
neprekidno prati fiziki zakon koji se koristi i preglednost u radu je bolja.
7. Kada se zadatak rei u optem obliku zamenjuju se brojne vrednosti. Obavezno
pretvoriti sve jedinice u jedinice SI.
8. Pre zamene brojnih vrednosti izvriti dimenzionu analizu utvrditi da li su jednake
dimenzije (jedinice) leve i desne strane jednaine.
9. Obavezno oceniti realnost dobijenog rezultata, videti da li ima fizikog smisla.
1. SILA I KRETANJE
1.0. esti razred podseanje
Podsetnik
Kretanje je promena poloaja tela u odnosu na druga tela.
Referentno telo ili uporedno je telo u odnosu na koje se posmatra kretanje.
U prirodi nema tela koje bi bilo u potpunom
apsolutnom miru. Postoji samo relativno mirovanje,
tj. mirovanje jednog tela u odnosu na druga tela.
Sva kretanja su relativna.
Nema apsolutnog mirovanja.
Putanja (ili trajektorija) je linija koju se telo
opisuje u toku kretanja.
Putanja moe biti prava ili kriva pa je i kretanje
prema obliku putanje pravolinijsko ili krivolinijsko.
Preeni put je duina putanje koju telo pree za
odreeno vreme. Obeleava se oznakom s, a izraava
ta sve ovde moe biti referentno telo?
jedinicom duine.
Da li se ovaj putnik kree ili ipak
Materijalna taka je telo ije se dimenzije i oblik
miruje?
mogu zanemariti u datom problemu.
(Kako se Valjevo prikazuje na geografskoj karti sveta? Moe li planeta Zemlja biti taka?)
Fizika veliina je neko svojstvo tela ili procesa. Svaka fizika veliina mora imati definiciju i jedinicu
mere.
Meunarodni sistem jedinica (SI) je skup svih fizikih veliina i njihovih jedinica koje se koriste za
merenje.
Osnovne veliine Meunarodnog sistema su:
Oznaka
Veliina
Jedinica
Oznaka jedinice
veliine
Duina
l
metar
m
Masa
m
kilogram
kg
Vreme
t
sekund
s
Termodinamika
T
kelvin
K
temperatura
Elektrina struje
I
amper
A
Jaina svetlosti
J
kandela
cd
Koliina supstancije
n
mol
mol
Ostale veliine su izvedene iz osnovnih.
Brzina je jednaka koliniku preenog puta vremena za koje se taj put pree.
s
m
km
v
jedinice su i
h
t
s
Pretvaranje jedinica
km
m
m

h
s
s
km
m
km
km

h
s
h
h
Telo se kree ravnomerno pravolinijski ako po pravoj putanji prelazi jednake puteve u jednakim
vremenskim intervalima. Telo se kree brzinom od 1m/s ako prelazi put od 1m u svakoj sekundi.
Promenljivo pravolinijsko kretanje
s
Telo se kree promenljivo pravolinijski ako du prave linije u jednakim vremenskim
v sr uk
intervalima prelazi razliite puteve. Ukoliko se telo kree promenljivo i za ukupno vreme
t uk
kretanja tu pree ukupan put su onda se ono kree srednjom (prosenom) brzinom vsr:
3
Valjevska gimnazija
Zadaci
Prvo malo lake muzike za zagrevanje...
1.
Neki ovek je doao do obale reke nosei glavicu zelja i vodei vuka i kozu. Dok je on prisutan
niti e vuk pojesti kozu niti koza zelje (inae, vuk ne jede zelje!). Preko reke ovek moe u amcu prei
bilo sam, bilo poneti samo vuka ili samo kozu, ili samo zelje. Moe li on prelazei reku vie puta
preneti na drugu obalu sve njih a da vuk ne pojede kozu niti koza zelje? Ako moe koliko je najmanje
prelaza potrebno?
2.
ovek sa dva sina je stigao do obale reke i ele da se prebace na drugu obalu. Ali amac moe da
nosi bilo oveke samoga, bilo oba sina zajedno (jednog sina svakako), ali nikako oca i sina zajedno, niti
svu trojicu. Koliko je najmanje prelaza potrebno da sva trojica preu reku?
3.
* U deset vrea nalaze se novii. U devet od njih su oni ispravne teine po 10 grama, a u jednoj
su lani svi teine po 9 grama. Kako emo pomou samo jednog merenja na vagi koja pokazuje grame
saznati u kojoj su vrei laki novii?
( Ovo je jedan od zadataka koje su Saveznici bacali u vidu letka iznad Nemake u toku Drugog svetskog
rata. Razlog je ukrasti vreme nemakim naunicima, umesto da usavravaju oruja, reavaju zadatak
iz fizike! I, stvarno, nemaka tajna sluba je odredila ekipu naunika da reavaju ovakve zadatak!)
4.
Voz duine 100 m prelazi preko mosta duine 150 m brzinom 10 m/s.
a) koliko dugo je optereen most? (Rez: 25 s )
b) koliko dugo je maksimalno optereen most? (Rez.: 5 s)
5.
Teretni voz na izlasku iz stanice kree se brzinom 36 km/h. Nakon 30 minuta posle njega stanicu
naputa i brzi voz, brzinom 72 km/h. Posle koliko vremena od izlaska teretnog voza i na kom rastojanju
od stanice e brzi voz sustii teretni? (Rez.: 0,75 h; 27 km.)
6.
Dve estice se kreu izmeu taaka A i B i obratno. Prva estica se kree iz A brzinom 4 m/s a
druga iz B brzinom
7 m/s. Poznato je da se estice drugi put susretnu 4 s posle prvog susreta. Nai rastojanje AB. (Rez.: 22
m.)
7.
Iz dve take A i B koje su meusobno udaljene 90 m istovremeno kreu dva tela u istom pravcu i
smeru. Telo iz take A se kree brzinom 5 m/s a telo iz B brzinom 2 m/s. Posle koliko vremena e prvo
telo stii drugo i kolike puteve prelaze tela do susreta. (Rez.: 30 s, 150 m, 90 m.)
8.
Biciklista je u 12 sati krenuo brzinom od 10 km/h iz mesta A u mesto B, koje je udaljeno 60 km.
Iz B prema A kretao se motociklista brzinom 30 km/h. Sreli su se na polovini puta. U koliko sati je
krenuo motociklista? Izraunati na kom meusobnom rastojanju su oni u 14 i u 16
asova.(Rez.:14h,40km,40km)
9.
Trka je stazu duine 720 m pretrao tako to je polovinu staze trao brzinom 8 m/s, treinu staze
brzinom 7 m/s a ostatak brzinom 6 m/s. Kolika je srednja brzina trkaa na celoj stazi? (Rez.: 7,25m/s)
10. Biciklista je za prvih 40 min preao 8 km. Sledeih 80 min kretao se stalnom brzinom 15 km/h, a
preostalih 6 km preao brzinom 12 km/h. Odrediti srednju brzinu za sve vreme kretanja, za prvi sat
kretanja i na prvoj polovini puta. (Rez.: 13,6 km/h; 13 km/h; 13,42 km/h)

1.1. Pomeraj. Pojam vektora
Podsetnik:
Skalari su veliine odreene samo brojnom vrednou i jedinicom mere. (primer: masa, duina itd.
korisno je znati da su skalari sve osnovne jedinice SI)
Vektori su veliine odreene brojnom vrednou pravcem i smerom.
c
(umesto brojne vrednosti moe se rei intenzitet, veliina, ponekad jaina)
primeri vektora su: Brzina, sila, ...
Pitagorina teorema: Kvadrat nad hipotenuzom (to zna svako dete) jednak je zbiru kvadrata
b
nad obe katete.
c a b
( Za ovu relaciju su znali jo stari Kinezi i Egipani 1500 godina pre Pitagore! Naprimer, trougao sa
stranicama 3,4 i 5 zove se egipatski trougao).
Kada je Pitagora dokazao ovu teoremu, u znak zahvalnosti, prineo je bogovima na rtvu dve
hekatombe (to znai 200) volova! Od tada se svi volovi plae matematike!
Pomeraj je vektor koji spaja poetnu i krajnju taku puta.
Ako je za neku veliinu potreban pravac to je vektor.
B
Najbolji primer vektora predstavlja brzina. Nije svejedno da li
obratiti panju da
s
auto ide putem ili ode u jarak. Dalje, nije isto da iz Lajkovca
pomeraj i put po duini
r
ne moraju biti jednaki.
A
krenete ka Valjevu ili ka Beogradu.
Pomeraj ja vektorska
Zato emo se podsetiti sabiranja brzina i raunanja relativne
karakteristika kretanja
brzine.
a put je skalar.
Sabiranje brzina
sabiranje brzina nizvodno

v = vb + vr
v je brzina broda u odnosu na obalu
vb je brzina broda u odnosu na reku
vr je brzina reke
Reka potpomae brodu da se kree bre. Tako
pamtiti da se brzine sabiraju kada se brod
kree nizvodno.
Kako e biti kada brod ide uzvodno?
vb
vr
vA
vA
vB
vB
:
vrel = vA - vB
Kada idu u istom smeru! To znai kao da
auto B miruje a A mu se pribliava
brzinom vrel !
Ako su im brzine iste vrel je 0 to znai da
A nikad nee stii B. Tako pamtiti da je
minus izmeu brzina
relativna brzina:
vrel = vA + vB
Kada idu u suprotnim smerovima!
Sudar e biti straan. Tako pamtiti da
se u ovom sluaju sabiraju brzine.
Valjevska gimnazija
Zadaci
11. Lopta pada sa visine 10 m i odskoi na visinu 8 m, Koliki su preeni put i pomeraj?
12. ta se plaa u vonji taksijem, put ili pomeraj?
13. ta se plaa u vonji avionom, put ili pomeraj?
14. Po kakvoj putanji i na koji nain treba da se kree auto, da bi preeni put bio jednak veliini
pomeraja?
15. Grupa izletnika pree 8 km na sever, pa onda jo 6 km na istok. Koliki su preeni put i pomeraj?
(Rez.: s = 14 km; r =10km)
16. Brzina amca u odnosu na vodu je 2 m/s, a brzina renog toka je 1,5 m/s. Kolika je brzina amca u
odnosu na obalu ako se on kree a) nizvodno, b) uzvodno, c) normalno na reni tok d) ako je irina reke
30 m nai vreme za koje amac pree sa jedne na drugu obalu drei kurs du normale na reku, i koliko
e ga reka odneti nizvodno e) kako treba da se kree amac da bi preao u taku naspram poetne? (Rez.:
a) 3,5 m/s; b) 0,5 m/s; c) 2,5 m/s; d) 15 s; 22,5 m.)
17. Rastojanje izmeu dva grada na reci je 15 km. To rastojanje motorni amac pree nizvodno za 1,5
h, a uzvodno za 2h istom brzinom u odnosu na reku. Za koje vreme bi to rastojanje preao splav?
(Rez.:12 h.)
18. amac prelazi reku irine 0,5 km u pravcu normalnom na obalu brzinom 7,2 km/h. Dok stigne na
drugu obalu reka ga odnese nizvodno 150 m. Ako bi se amac kretao brzinom 9 km/h koliko bi ga odneo
tok reke? (Rez.: 120 m.)
19. Du dva paralelna koloseka kreu se dva voza, jedan duine 50 m brzinom 54 km/h, a drugi
duine 40 m brzinom 36km/h.
a) Ako vozovi idu u istom smeru za koliko vreme e bri voz pretei sporiji? (Rez.: 18 s)
b) Koliko dugo bri voz prolazi pored mainovoe sporijeg voza? (Rez.: 10 s)
c) Koliko dugo mainovoa breg voza prolazi pored sporijeg voza? (Rez.: 8 s)
20. Ponoviti prethodni zadatak za sluaj da vozovi idu jedan drugom u susret. Rezultati: a) 3,6 s;
b) 2s; c) 1,6 s.
21. Dva biciklista se nalaze na udaljenju 10 km i kreu se jedan prema drugom jednakim brzinama 10
km/h. Istovremeno sa jednog od njih polee muva ka drugom biciklisti brzinom 20 km/h. im doe do
drugog bicikliste vraa se nazad ka prvom, pa opet natrag, i sve tako dok se biciklisti ne sretnu. Koliki
put pree muva za ovo vreme? (Rez.:10 km)
22. Odred izviaa se kree u koloni brzinom 5 km/h. Komandir alje sa kraja kolone kurira sa
porukom za prvog u koloni. Kurir se kree brzinom 15 km/h i kada preda poruku odmah se vraa na kraj
kolone istom brzinom. Vreme proteklo od polaska kurira do njegovog povratka iznosi 1,8 minuta. (Rez.:
200m.)

1.2. Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje
Podsetnik
Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje je kretanje tela po pravoj liniji iji se intezitet brzine
ravnomerno menja u toku vremena.
Ravnomerno ubrzano brzina se ravnomerno uveava u toku vremena
Ravnomerno usporeno brzina se ravnomerno smanjuje u toku vremena
Koliko brzo raste brzina? Odgovor nam daje kolinik promene brzine i proteklog vremena ubrzanje (a)
m
v
v
v
promena brzine a
a Merna jedinica za ubrzanje: a s m
ubrzanje
t t
t
s
proteklo vreme
s
Ubrzanje je vektorska veliina, to znai da ima tano odreen intezitet (a), pravac i smer. Intezitet smo
odredili a pravac se poklapa sa pravcem brzine odnosno kretanja tela. Kada se telo kree ubrzano smer se
poklapa sa smerom brzine, a kada se telo kree usporeno smer ubrzanja je suprotan smeru kretanja tela.
a
Brzina tela u odreenom

(datom) trenutku naziva se
trenutnom brzinom.
Trenutna brzina ravnomerno ubrzanog kretanja sa poetnom brzinom: v = v0 + at
v trenutna brzina v0 poetna brzina a ubrzanje t vreme za koje se brzina promenila od v0 do v
preeni put kod ravnomerno ubrzanog kretanja: s v t
at
Zavisnost brzine od puta

(kada se eliminie vreme)
trenutna brzina ravnomerno usporenog kretanja: v = v0 - at

preeni put kod ravnomerno ubrzanog kretanja: s v t
at
v2 = v02 +2as odnosno

v2 = v02 -2as
kada telo polazi iz mirovanja poetna brzina je jednaka nuli

trenutna brzina ravnomerno ubrzanog kretanja bez poetne brzine
v = at
v2 = 2as
put ravnomerno ubrzanog kretanja bez poetne brzine
at
v sr
v v
Kod ravnomerno promenljivog pravolinijskog kretanja promena brzine je stalna pa je u

nekom vremenskom intervalu srednja brzina data aritmetikom sredinom brzine na poetku i kraju
pomenutog vremenskog intervala.
H1
H2
UPOTREBA ZNAKA DELTA: delta oznaava promenu fizike veliine.

H = H2 H1 ili A = A2 A1 ili V = V5 V4 Moe i B = B B0 - bitno
je da oznaava razliku
Valjevska gimnazija
Grafiki prikaz kretanja: Grafik brzine kod ravnomernog pravolinijskog kretanja i

grafik puta kod ravnomernog pravolinijskog kretanja
v[m/s
v
s = v*t
t[s]
s[m]
put je brojno
jednak
povrini na
t[s] dijagramu
brzine
v[m/s
v2 >
v1
v
v2
t[s
]
grafici brzine i ubrzanja kod ravnomerno

promenljivog pravolinijskog kretanja
v ubrzano
v0
usporeno kretanje
v0
kretanje bez poetne brzine,

iz mirovanja
telo se
zaustavilo
v = v0 at
v = v0 + at
telo ide
unazad
t
a[m/s2]
v0 = 0 vt = at
a>0
grafik ubrzanja
a=0
t[s]
a<0
Zadaci:
23. Skija se sputa niz brdo ubrzanjem 0,5 m/s2 i za 10 s pree 35 m. Kolike su brzine skijaa na
poetku i na kraju ovog puta? (Rez.:1 m/s; 6 m/s)
24. Sa kolikom brzinom se kretalo telo ako se zaustavi na putu duine 144 m. Intenzitet ubrzanja
iznosi 0,5 m/s2. Nai vreme zaustavljanja. (Rez.: 12 m/s; 24 s)
25. Voz za 20 s pree put 340 m. Brzina voza na kraju puta je 19 m/s. Kolika je bila brzina na poetku
puta? Voz se kree stalnim ubrzanjem. (Rez.: 15 m/s)
26. Telo se kree usporeno sa ubrzanjem 1 m/s2. Nai poetnu i krajnju brzinu tela ako ono za 3 s
pree put 7,5 m. (Rez.: 4 m/s; 1 m/s)
v[m/s]
8
6
4
2
27. Na osnovu datog grafika brzine tela nacrtati grafik zavisnosti

ubrzanja od vremena. Izraunati srednju brzinu za prvih 8 s kretanja.
Opisati kretanje u pojedinim intervalima vremena. (Rez.: 4,75 m/s)
28. Prema datom grafiku zavisnosti brzine od
v[m/s]
vremena nacrtati zavisnost ubrzanja od vremena.

Izraunati srednju brzinu. (Rez.: 4,7 m/s)
6
4
2
0
-2
uz zadatak 27
0 1
-4
uz zadatak 28
t
2
10
t[s]
29. Telo se kree jednako ubrzano bez poetna brzine ubrzanjem 4 m/s2. Koliki put pree za 5 s
kretanja, a koliki u petoj sekundi kretanja? (Rez.: 50 m; 18 m.)
30. Telo krene iz stanja mirovanja jednako ubrzano. Odrediti koliko je preeni put u osmoj sekundi
dui od preenog puta u treoj sekundi kretanja. (Rez.: 3)
31. Srednja brzina tramvaja izmeu dve stanice je 14,37 m/s. Prvih pet sekundi tramvaj se kretao
ravnomerno ubrzano bez poetne brzine ubrzanjem a1, u toku sledea dva minuta tramvaj se kretao
ravnomerno, a poslednjih est sekundi ravnomerno usporeno do zaustavljanja usporenjem a2. Izraunati
vrednosti ubrzanja i usporenja, kao i maksimalnu brzinu tramvaja. (Rez.: 3 m/s2 ; 2,5 m/s2 ; 15 m/s.)
32. Rastojanje 3 km izmeu dve stanice autobus pree srednjom brzinom 54 km/h. Prvo se kretao 20 s
ubrzano, zatim neko vreme ravnomerno, i na kraju 10 s usporeno do zaustavljanja. Kolika je najvea
brzina koju dostie autobus u toku kretanja? (Rez.: 16,2 m/s)
33. Materijalna taka, koja ima poetnu brzinu 2 m/s, kree se na sledei nain: za vreme 3s
ravnomerno, zatim 2s ubrzanjem 2 m/s2, zatim 5s ubrzanjem 1 m/s2, zatim 2s ubrzanjem 3 m/s2, i na
kraju 2s ravnomerno brzinom koju ima na kraju etvrtog intervala. Odrediti konanu brzinu, ukupan
preeni put i srednju brzinu na tom putu. (Rez.:5m/s; 82,5m; 5,9m/s)
34. Telo prelazi prvu treinu puta stalnom brzinom 6 m/s, a drugu treinu ravnomerno usporeno tako
da se brzina smanjila na 4 m/s, dok se na poslednjoj treini telo kree ravnomerno usporeno do
zaustavljanja. Nai srednju brzinu tela na celom putu. (Rez.:3,46 m/s)
35. Auto se kree ravnomerno brzinom 16 m/s. U trenutku kada prolazi pored motocikla, ovaj poinje
da se kree za njim, u istom pravcu i smeru sa stalnim ubrzanjem 2 m/s2. Posle koliko vremna e
motocikl stii auto, koliki e put prei i kolika mu je brzina? (Rez.:16s; 256m; 32m/s)
36. Posle 40 s od prolaska broda kroz pristanite, za njim je krenuo gliser koji se kree sa ubrzanjem
0,5 m/s2. Posle 40 s od svog polaska gliser je stigao brod. Nai brzinu kojom se kree brod ako je ona
stalna. (Rez.: 5 m/s)
37. Auto proleti pored policajca brzinom 72km/h. Policajac startuje posle 2 minuta ravnomerno
ubrzano sa ubrzanjem 3m/s2 i tako se kree narednih 10 s. Posle toga se kree ravnomerno. Odrediti
nakon kog vremena e policajac stii auto. (Rez.: 375 s.)
38. Prvi vagon voza, koji kree sa stanice stalnim ubrzanjem, proe pored posmatraa za 4s. Za koliko
vremena e proi pored njega ceo voz od 16 jednakih vagona (ukljuujui i lokomotivu). Za koliko
vreme e pored posmatraa proi samo sedmi vagon? (Rez.: 16s.)
39. Telo se kree stalnim ubrzanjem - 2 m/s2. Poetna brzina tela je 6 m/s. Izraunati preeni put i
brzinu posle 6 s? (Rez.: 18 m; - 6 m/s)
M
40. Materijalna taka se kree sa ubrzanjem 1 m/s2 i poetnom brzinom 5

m/s (slika). Koliki put e ona prei za 7s? Koliku e tada imati brzinu?
(Rez.: 14,5 m/s; - 2 m/s)
v0
a
uz zadatak 40
41. Kuglica krene poetnom brzinom v0 usporenjem 10 m/s2. Posle 10 s iz iste take krene druga
kuglica pod istim uslovima. Kuglice se sudare posle 20 s. Odrediti poetnu brzinu. (Rez.: 150 m/s)
9
Valjevska gimnazija
42. Na slici je prikazana zavisnost ubrzanja od vremena. Ako je poetna brzina nula, nacrtati grafik
zavisnosti brzine toga tela od vremena. Odrediti put koji pree telo za 20 s od poetka kretanja.
(Rez.: 262,5m)
a[m/s2]
2
0
t[s]
10
15
20
-3
1.3. Njutnovi zakoni
uz zadatak 42
Podsetnik:
Sila je mera uzajamnog delovanja tela.
Svaka sila ima svoj intezitet, pravac i smer delovanja. Jedinica za silu je njutn [N]. Meri se
dinamometrom.
Znai sila je vektor.
Zakon inercije (I Njutnov zakon)
Svako telo ostaje u stanju mirovanja ili ravnomernog pravolinijskog kretanja sve dok ga neka sila
ne prinudi da to stanje promeni.
Prirodno stanje tela je ravnomerno pravolinijsko kretanje
II Njutnov zakon
Ubrzanje tela odreene mase srazmerno je intezitetu sile koja na njega deluje.
Ubrzanja koja dobijaju tela razliitih masa pod dejstvom jednakih sila obrnuto je srazmerna tim masama.
Oba zakljuka objedinjena su u Zakonu sile (II Njutnov zakon)
Ubrzanje koje pri kretanju dobija jedno telo srazmerno je intezitetu sile koja na njega deluje, a
obrnuto srazmerno masi tog tela.
F
a
m
Pod uticajem stalne sile telo se kree ravnomerno ubrzano i pravolinijski. Kad intezitet ubrzanja padne na
nulu nema vie ni ubrzanja i telo se kree po inerciji.
Drugi Njutnov zakon ee se pie u obliku F = ma [sila je jednaka proizvodu mase i ubrzanja]
odakle je i izvedena jedinica za silu njutn (1N=1kgm/s).
SUTINA: Ako na telo ne deluje sila telo se kree ravnomerno i pravolinijski (I NJZ)
Ako na telo deluje sila telo se kree ubrzano (II NJZ)
Zakon akcije i reakcije (III Njutnov zakon)
Delovanje jednog tela na drugo uvek izaziva i delovanje drugog tela na prvo.
Sila kojom jedno telo deluje na drugo naziva se
sila akcije, a sila kojom drugo telo deluje na prvo
sila reakcije. Sile su istog pravca i inteziteta, ali
suprotnog smera.
Zakon akcije i reakcije (III Njutnov zakon)
Sile kojima tela uzajamno deluju, imaju jednake
intezitete, iste pravce, a suprotne smerove. Fa=Fr
10
Zadaci:
43. Kolika sila treba da deluje na telo mase 2 kg da bi se njegova brzina poveala od 20 m/s do 80
m/s za vreme od 10 s. (Rez.: 12 N)
44. Telo mase 100 grama, pod dejstvom stalne sile, zapoinje kretanje iz stanja mirovanja i za vreme
od 5 s pree put 100 m. Kolika je jaina sile koja deluje na telo? (Rez.: 0,8 N)
45.
Momak i devojka stoje na ledu i dre za krajeve zategnut kanap duine 5 m. Masa momka iznosi
80 kg, a devojke 50 kg. Da bi se meusobno privukli zateu kanap stalnom silom od 20 N. Posle koliko
vremena e se sudariti? Kolika je njihova relativna brzina prilikom sudara? (Rez.:4s; 2,6 m/s)
46.
Dva deaka deluju na dinamometar silama F. Veliina sile moe se proitati na dinamometru. koliko e
biti pokazivanje dinamometara ako deluje samo jedan deak a drugi dinamometar veemo za ekser?
?
uz zadatak 46
47. Vagon mase 20 tona odvojio se od lokomotive i kree se usporeno. Prikai vektorima brzinu,
ubrzanje vagona i silu koja dovodi do promene njegove brzine. Kolika je ta sila ako je ubrzanje 0,3 m/s2?
Ako je vagon u trenutku odvajanja od lokomotive imao brzinu 54 km/h, posle koliko vremena e se
zaustaviti? (Rez.:6000N; 50s)
48. Auto mase 500 kg kree se brzinom 72 km/h. Koliki mora da bude intenzitet stalne sile koenja da
bi se auto zaustavio na putu od 20 m. Nai i brzinu na sredini zaustavnog puta. (Rez.: 5000 N; 14,1 m/s)
49. Na telo mase 4 kg, koje se kree stalnom brzinom 16 m/s, poinje da deluje sila stalnog intenziteta
koja mu na putu od 144 m povea brzinu na 20 m/s. Koliki je intenzitet te sile? (Rez.: 2 N)
50. Zbog delovanja sile drvena kocka ivice 1 dm iz stanja mirovanja, za 3 s po glatkoj horizontalnoj
prelazi put 1,5 m. Odrediti jainu te sile. Gustina drveta je 800 kg/m3. (Rez.: 0,27 N)
v[m/s]
51. Brzina tela mase 2 kg menja se u toku vremena kao na dijagramu. Nai
jainu sile koja deluje na telo na svakom segmentu kretanja.
52. Na telo mase 2 kg, koje je mirovalo, pone da deluje sila,

iji je grafik prikazan na dijagramu. Koristei grafikizraunati:
a) brzinu tela na kraju desete sekunde
b) brzinu tela na posle 14 s
c) ukupan preeni put koje je telo prelo za 14 s.
10
5
0
F[N]
10
uz zadatak 51
t[s]
2 4 6
8 10 12 14 16
16
11
t[s]
5 10 15 20
uz zadatak 52
Valjevska gimnazija
1.4. Kretanje pod uticajem sile zemljine tee
v=0,
u najvioj
taki
Slobodan pad
je ravnomerno ubrzano
kretanje bez poetne
brzine (v0 = 0), u
bezvazdunom prostoru.
v = gt
gt
h1 = H h
v =2gh
g ,
s
ubrzanje
Zemljine
tee
hmax
v0
ili
v gh
Hitac navie je ravnomerno

usporeno kretanje u gravitacionom
polju.
v = v0 - gt
gt
h v t
h1 = H h
v = v0 - 2gh
ili
v v gh
Maksimalnu visinu (uslov v = 0)
hmax
v
g
v
g
ukupno vreme kretanja
v
tuk = 2tp t uk
g
telo dostie za t p
Hitac nanie
je ravnomerno ubrzano
kretanje pod uticajem sile
Zemljine tee.
v=v0+gt
gt
h vt
h1 = H h
v = v0 + 2gh ili
ako se drugaije ne kae za ubrzanje

Zemljine tee uzimati
g = 10 m/s2
v v gh
Zadaci:
53. Telo slobodno pada sa visine 80 m. koliki put pree u poslednjoj sekundi kretanja? (Rez.: 35 m)
54. Telo baeno vertikalno uvis vratilo se u poetni poloaj posle posle 4 s. Do koje maksimalne
visine je stiglo telo i kolikom poetnom brzinom je baeno? (Rez.:20 m; 20 m/s)
55. Kamen je puten da slobodno pada u vodu sa mosta visine 45 m. Drugi kamen je 1 s kasnije baen
vertikalno na dole.. Ako oba kamena istovremeno padnu u vodu, kolika je poetna brzina drugog
kamena? (Rez.: 12,5 m/s)
56. Telo je baeno vertikalno uvis i na visini 200 m ima brzinu 150 m/s. Kolika je poetna brzina tela?
Do koje visine e se popeti telo? Posle kog vremena e pasti na zemlju? (Rez.: 163m/s; 1328 m; 33 s)
57. Dva tela su istovremeno baena jedno drugom u susret istom poetnom brzinom 40 m/s, i to jedno
telo vertikalno uvis sa povrine zemlje, a drugo sa visine 80 m vertikalno nanie. Na kojoj visini e se
tela sudaruti i kolike su im brzine u trenutku sudara? (Rez.: 35 m; 30 m/s; 50 m/s)
58. U dvema takama putanje tela koje slobodno pada brzine iznose 2 m/s i 6 m/s. Za koje vreme telo
pree to rastojanje? Koliko iznosi rastojanje izmeu taaka? (Rez.: 0,4 s; 1,6 m.)
59. Sa tornja visine 15 m baeno je telo vertikalno navie brzinom 20 m/s. Koliku e maksimalnu
visinu, u odnosu na toranj i u odnosu na zemlju, dostii telo i koliko vremena e se kretati do najvie
take? Koliko vremena e padati od najvie take do zemlje? Koliko je ukupno vreme kretanja? Koliki
ukupan put predje telo? (Rez.:20 m;35m; 2s; 2,64s; 4,64s; 50 m)
12
60. U toku poslednje sekunde svog slobodnog pada pree polovinu ukupnog puta. Odrediti visinu sa
koje je telo palo, kao i vreme padanja tela. (Rez.: 59,9 m; 3,46 s)
Da proverimo jesmo li usvojili postupak:
61. Telo koje slobodno pada u poslednje tri sekunde svog kretanja prelazi etvrtinu ukupnog puta.
Odrediti ukupno vreme kretanja i sa koje visine je telo poelo slobodno da pada? (Rez.: 23 s; 2645 m)
62. Telo je baeno vertikalno uvis. Pored take B koja se nalazi na visini 25 m telo proe dva puta u
razmaku 4 s. Kolika je poetna brzina tela? (Rez.: 30 m/s)
63. *Merenje ubrzanja zemljine tee vri se tako to se u vakuumu telo baci vertikalno uvis i pusti da
se telo vrati u istu taku.Uoe se dve proizvoljne take na putanji tela i meri se vreme koje protekne
izmeu dva uzastopna prolaska tela kroz te take. Neka je t1 vreme prolaska za niu taku, a t2 vreme
prolaska za viu taku. Visinska razlika izmeu te dve take je d. Izraunati ubrzanje zemljine tee.
(Rez.: g
d
t
Seate li se injenice da formula s v t
at
daje pomeraj. Evo nekoliko zadataka na tu temu.
64. U razmaku 3 s, baena su vertikalno uvis sa istog mesta dva tela sa istom poetnom brzinom 20
m/s. Posle koliko vremena od bacanja prvog tela e se susresti. (Rez.: 3,5 s)
65. Sa visine H1 = 10 m poinje da pada kamen bez poetne brzine. Istovremeno sa visine H2 = 8 m
baen je vertikalno uvis drugi kamen. Kolika je poetna brzina drugog kamena ako su se sustigli h = 1m
iznad zemlje. (Rez.: 1,5 m/s)
66.
Telo je baeno vertikalno navie poetnom brzinom 24 m/s. Koliki put pree za 4 s? (Rez.:41,6
m/s)
67.
Sa visine 100 m, prvo telo se baci uvis brzinom 10 m/s, a drugo pusti da slobodno pada. Nai
rastojanje izmeu njih posle vremena 2,5 s i njihovu udaljenost od Zemlje. (Rez.: 25 m; 68,75 m)
Da proverimo naueno:
68.
Sa vrha tornja baena su istovremeno dva tela istom poetnom brzinom 5 m/s, jedno navie a
drugo nanie. Posle koliko vremena e meusobna udaljenost tela biti jednaka desetini visine tornja, ako
telo baeno dole udari u zemlju 5 s posle izbacivanja. (Rez.: 1,5 s)
69.
Telo slobodno pada sa visine 180 m. Tu visinu treba podeliti na tri dela tako svaki deo pree za
isto vreme. (Rez.: 20m, 60 m, 100 m)
70.
Deak baci u prazan bunar kamen, brzinom 2 m/s (hitac nanie), i on padne na dno za 3 s. Ako je
brzina zvuka 10,5 puta vea od brzine kojom je kamen udario u dno bunara, nai vreme kretanja zvuka do
deaka. (Rez.: 0,15 s)
13
Valjevska gimnazija
1.5. Slaganje i razlaganja vektora
Sem brzine, najbolji primer vektora je sila.

Sila je mera uzajamnog delovanja meu telima i odreena je jainom odnosno intezitetom, pravcem i
smerom delovanja. Vektori se na crteu prikazuju usmerenom dui.Napadna taka sile predstavlja mesto
na (ili u) telu u kojem sila deluje.
Vektori sa sabiraju geometrijski, po pravilu paralelograma.
F
Dva vektora dve sile se dovedu u isti poetak i nad njima kao
stranicama konstruie paralelogram.
Dve sile, F1
i F2 mogu se zameniti
Duina dui je jednaka

intenzitetu vektora
jednom silom FR
F2
FR
napadna taka
Brojna vrednost
rezultante, za sada,
moemo izraunati samo
u nekim posebnim
sluajevima.
U svim sluajevima
moemo crtati sile u
razmeri i rezultantu
izmeriti lenjirom.
F1
Ako sile deluju u uzajamno

normalnim pravcima: (pogledajte
put amca preko reke)
F1
Ako dve sile deluju du istog

pravca kae se da su
kolinearne i imaju isti smer:
sada se primenjuje
Pitagorina teorema
FR
F2
FR2 = F12 + F22
FR
F1
F1
F2
F2
FR = F1 + F2
Ako sile imaju suprotan smer:
FR = F2 - F1
Korisno je zapamtiti elemente
jednakostraninog trougla i kvadrata:
F2
F1
F2
FR
F1
a
visina
jednakostraninog
trougla
h
FR
F1
F2
da
dijagonala
kvadrata
Delovanje jedne sila moe se

zameniti delovanjem vie
komponenti. Postupak
nalaenja komponenti naziva
se razlaganje sila. Iz vrha
vektora sile povue se
paralela sa drugom osom.
Odseci na osama
predstavljaju komponente.
Razlaganje se vri po datim
pravcima. Najee su to
pravci koordinatnih osa.
stranica
kvadrata
Naspram ugla od 600 lei visina

jednakostraninog trougla
14
300
60
Zapamtiti:
naspram ugla
od 300 stepeni
lei kateta koja
je jednaka
polovini
hipotenuze.
Zadaci:
71. Nai rezultantu dveju sila iji su intenziteti 12 N i i 9 N, ako zaklapaju ugao od 900. (Rez.: 15N)
72. Nai rezultantu dve sile jednakih jaina po 10 N koje deluju pod uglom od a) 1200 b) 600. (Rez.:
10 N; 17,3 N)
73. Razloiti silu od 10 N na dve uzajamno normalne komponente od kojih jedna zaklapa dati ugao sa
silom:
a) 300, b) 450, c) 600
1.6. Drugi Njutnov zakon i rezultujua sila. Sila trenja
Ako na telo deluje vie sila, da bi opisali kretanje tela moramo izraunati rezultantu tela. Drugi Njutnov
zakon treba pisati u obliku:
ma = Frez
Primer sile je sila Zemljine tee: Fg = mg g je ubrzanje Zemljine tee g = 9,81 m/s2. esto se koriste
oznake Q = mg
Treba razikovati silu zemljine tee i teinu tela.
Teina tela je sila kojom telo pritiska podlogu ili zatee konac o koji je okaeno.
Sila trenja klizanja srazmerrna je sili koja normalno deluje na podlogu N (ili reakciji podloge, te dve
sile su jednake po zakonu akcije i reakcije) tj. Ftr = N gde je koeficijent trenja i zavisi od osobina oba
tela ije se povrine dodiruju, ali ne zavisi od veliine dodirne povrine tih tela .
Drugi Njutnov zakon bi glasio u u ovom sluaju :
N
F
ma = Fv - Ftr
vuno
Ftr
Otpor sredine je sila kojom se sredina suprostavlja kretanju
tela kroz nju i zavisi od: gustine sredine, brzine kretanja,
eone povrine tela i aerodinaminog oblika tela
mg
F1
Zadaci
F2
74. Na slici su prikazane sile koje deluju na telo. Odrediti ubrzanje tela ako je
uz zadatak 74
njegova masa 5 kg. Veline sila su F1 = 3 N, F2 = 4 N. Trenje zanemarujemo.

(Rez.: 1m/s2)
F
600 smer kretanja
75. Telo mase 10 kg kree se po horizontalnoj podlozi pod delovanjem

sile 100 N. Nai ubrzanje tela ako sila deluje pod uglom 600 prema
horizontali. Kolika je reakcija podloge? Trenje zanemarujemo.
(Rez.: 5 m/s2 ; 13,4 N)
uz zadatak 75
76. Ploica klizi bez trenja niz strmu ravan nagnutu po uglom 300 prema
horizontali. Koliko je ubrzanje tela? Kolika je sila kojom telo pritiska
podlogu? Trenje zanemarujemo. (Rez.: g/2)
15
300
uz zadatak 76
Valjevska gimnazija
77. ovek izvlai kofu sa vodom iz bunara. Masa kofe je 10 kg. Kolikom silom treba
2
da deluje ovek na ue da ubrzanje kofe bude 0,5 m/s ? Kolikom silom treba da deluje
ako kofu izvlai ravnomerno? (Rez.: 105 N, 100N)
78. ovek sputa kofu mase 10 kg u bunar. Ubrzanje kofe je 0,5 m/s2. Kolikom silom
deluje ovek na ue? ta se deava ako ovek ispusti kofu? (Rez.: 95 N; 0 N)
uz zadatak 77 i 78
79. Brod mase 5 tona vue

dva lepa mase 5 tona i 10 tona.
Brod i lepovi su povezani jakim
neistegljivim lancima. Vuna
sila iznosi 10 000 N. Trenje
zanemarujemo. Naite ubrzanje
povorke i sile zatezanja lanaca.
(Rez.: 0,5 m/s2 ; 7500N; 5000N)
m1
m2
m3
uz zadatak 79
80. Reiti gornji zadatak ako na brod o lepove deluju iste sile trenja po Ftr = 3000 N. (Rez.: 0,05m/s2;
6750 N; 3500 N)
81. Tri tela masa m1 = 1 kg, m2 = 0,5 kg i m3 = 2 kg, koja lee na glatkoj horizontalnoj podlozi,
meusobno su povezani neistegljivim kanapom kao na slici. Na telo m1 deluje sila 10 N u pravcu kanapa.
Odrediti silu zatezanja kanapa izmeu tela m1 i m2 . Da li
g
e se promeniti rezultat ukoliko istom silom umesto na
m1
m
m
2
3
F
telo m1, deluje na telo m3 (prikazane isprekidanom linijom
F
na slici)? Obrazloiti odgovor! (Rez.: 7,14 N; 4,28 N)
uz zadatak 81
82. Dva tela masa m1 = 50 g i m2 = 100 g, vezani su neistegljivim koncem zanemarljive mase.
Kolikom maksimalnom silom moemo vui prvo telo da se konac, koji izdrava optereenje Tmax = 5 N
ne bi prekinuo. Da li e se rezultat promeniti ako se deluje na drugo telo. (Rez.: 7,5 N; 15 N)
83. Sa kolikom silom treba delovati na telo mase 600 g da bi se kretalo vertikalno nanie ubrzanjem
15 m/s2 ? (Rez.: 3 N)
84. U ruci drite kanap na kome visi telo mase 2 kg. Kanap moe da izdri maksimalnu silu zatezanja
Fmax = 22 N. Za koje vreme smete podii ruku za h = 30 cm ravnomernog ubrzanog kretanja iz
mirovanja, a da kanap ne pukne? (Rez.:0,77m/s2)
85. Tri tela su postavljena na glatkom stolu i vezana su lakim

neistegljivim nitima kao na slici. Kotur se obre bez trenja.
Izraunati ubrzanje sistema i sile zatezanja niti. Podaci: m1 = 1 kg,
m2 = 2 kg i m3 = 2 kg. (Rez.:2m/s2 ;8N;4N)
m2
m3
uz zadatak 85
m1
86. Na dva bloka, koji se dodiruju i lee na glatkom

horizontalnom stolu, deluje sila na prvo telo u horizontalnom pravcu. Mase tela
su m1 = 5kg i m2 = 3 kg i sila F = 16 N. Kolika sila deluje na kontaktu dva
bloka? (Rez.: 6 N)
m1
F
m1
m2
m2
uz zadatak 86
16
uz zadatak 87
87. Izraunati ubrzanje sistema na slici i silu zatezanja konca. Sva trenja se zanemaruju. Podaci: m1 =
2 kg, m2 = 3 kg , ugao ja 600. (Rez.:2,54m/s2; 22,4 N)
88. Telo mase 2 kg lei na podu lifta. Kolika je teina tela ako se lift kree:
a) Ubrzano navie sa ubrzanjem 5 m/s2; (Rez.: 30N)
b) Usporeno navie sa ubrzanjem intenziteta 5 m/s2; (Rez.: 10 N)
c) Ubrzano nanie sa ubrzanjem 5 m/s2 ; (Rez.:10 N)
d) Usporeno nanie sa ubrzanjem intenziteta 5 m/s2; (Rez.:30 N)
e) Ravnomerno; (Rez.: 20 N)
f) U jednom trenutku ue koje nosi lift se kida. Kolika je tada teina tela? (Rez.: 0)
89. Preko kotura je prebaen lak neistegljiv konac. Za krajeve konca su vezana
dva tela masa 2 kg i 3 kg. Masa kotura je zanemarljiva.
a) Nai silu ubrzanje sistema i silu zatezanja konca. (Rez.: 2 m/s2; 24 N)
b) Kolika sila deluje na kotur? (Rez.: 48 N)
c) Ako su tela u poetnom trenutku na istoj visini, posle koliko vremena e biti
udaljeni 10 cm? (Rez.: 0,22 s)
m1
uz zadatak 89
90. Tri tela ije su mase m, 2m i 3m lee na glatkoj horizontalnoj podlozi i

meusobno su povezani sa dva neistegljiva kanapa zanemarljivih masa. Sva trenja
se zanemaruju. Kanap moe da izdri najveu silu 10 N. Kolikom
3m
najveom silom moe da se vue kanap u horizontalnom pravcu, a
da ne pukne ni jedan od kanapa? (Rez.: 12 N)
91. Telo mase m1 = 500g vue horizontalna sila F = 15 N po horizontalnom
kg. Tela poinju da se kreu iz stanja mirovanja pod dejstvom sila F1 =

30 N, i F2 = 10 N, kao to je prikazano na slici. Odrediti intenzitet sile
zatezanja niti i put koji tela preu u osmoj sekundi kretanja. Niti su
lake i neistegljive. Trenje zanemariti. (Rez.: T = 22 N; 15 m)
2m
m1
uz zadatak 91
F2
uz zadatak 90
stolu. Za telo je vezano lakom neistegljivom niti, koja je prebaena preko lakog
kotura, telo mase m2 = 1 kg. Odrediti silu zatezanja niti i srednju brzinu na putu od
20 cm od poetka kretanja. Sva trenja zanemariti. (Rez.: 13,33 N;
92. U sistemu na slici mase tela redom iznose m1 = 4 kg i m2 = 6
m2
m2
F1
m2
m1
uz zadatak 92
93. Telo poinje da se kree iz stanja mirovanja pod dejstvom sile F1 = 20 N. Nakon vremena t1 = 10 s
na telo poinje da deluje sila F2 u smeru suprotnom od smera sile F1, dok se istovremeno sila F1 smanji
za 5 N. Ako se telo nakon vremena t2 = 35 s od poetka kretanja zaustavi,
odrediti vrednost sile F2. Sile su stalnih intenziteta i deluju u
m1
F
horizontalnom pravcu. Sva trenja zanemariti. (Rez.: 23 N)
M
m2
94. Kolika stalna horizontalna sila treba da deluje na kolica mase M =

1 kg, da bi tela masa m1 = 0,4 kg, m2 = 0,2 kg mirovala u odnosu na
kolica? Sva trenja se zanemaruju. (Rez.: 8 N)
17
uz zadatak 94
Valjevska gimnazija
95. Pod dejstvom horizontalne sile 1,5 N telo mase 1 kg kree se ravnomerno po horizontalnoj
podlozi.. Koliki je koeficijent trenja? (Rez.: 0,15)
96.
Na telo mase 400 kg deluje horizontalna sila 300 N.

a) Koliki je koeficijent trenja ako je ubrzanje tela 0,5 m/s2 ? (Rez.: = 0,025)
b) koliki treba da je koeficijent trenja da bi se telo kretalo ravnomerno? (Rez.: 0,075)
97.
Autobus ija je masa 3 tone kree se ravnomerno ubrzano bez poetne brzine i za 5 s prelazi 10
m. Izraunati ubrzanje autobusa i vunu silu motora ako je koeficijent trenja 0,4? (Rez.: 14400 N)
98. Tramvaj se kree brzinom 18km/h. Koliki e put tramvaj prei klizanjem, ako se tokovi tramvaja
zakoe? Izraunati i vreme zaustavljanja.Koeficijent trenja izmeu tokova i ina je 0,2. (Rez.: 6,25 m;
2,5 s)
99. Odrediti ubrzanje sistema na slici i sile
zatezanja konca, ako je F = 24 N a m = 1kg.

Na svako telo deluje sila trenja od 4N. Konac
je neistegljiv. (Rez.: 2m/s2 ; 18 N; 12 N; 6 N)
uz zadatak 99
F2
100. Na telo u obliku kocke strane 10 cm i gustine 5 g/cm3 deluju sile iji su
F3
F1
intenziteti F1 = 20 N, F2 = 18 N i F3 = 8 N. Odrediti ubrzanje tela ako je koeficijent

trenja izmeu kocke i podloge 0,1. (Rez.: 1,76 m/s2)
uz zadatak 100
101. Sa visine 60 m, telo mase 1kg padne za 4 s. Odrediti srednju silu trenja. (Rez.:2,5 N)
102. a) Koliko je ubrzanje tela na strmoj ravni nagiba 600 ako je koeficijent trenja 0,3? (Rez.:7,15 m/s2)
b) Koliki je koeficijent trenja izmeu tela i strme ravni nagiba 600 ako se telo niz tu strmu ravan kree
ravnomerno? (Rez.:1,73)
103. Na telo mase 10 kg koje lei na horizontalnoj ravni deluje sila 100 N pod uglom 300 navie.
Koeficijent trenja je 0,2. Koliko je ubrzanje tela? (Rez.: 7,66 m/s2)
104. ovek vue teret mase 30 kg stalnom brzinom po horizontalnoj podlozi silom koja zaklapa ugao
450 sa horizontalom (navie). Koeficijent trenja je 0,2. Kolika je ta sila? (Rez.: 71N)
105. ovek gura teret mase 30 kg stalnom brzinom po horizontalnoj podlozi silom koja zaklapa ugao
450 sa horizontalom (nanie). Kolika je ta sila? (Rez.: 106,4N)
106. Na telo deluje stalna sila usled ega se ono kree ravnomerno brzinom 2 m/s po podlozi sa
koeficijentom trenja 0,1. Zatim ono pree na podlogu sa koeficijentom trenja 0,15. Koliki put e prei
telo na toj podlozi do zaustavljanja? (Rez.: 4 m)
107. Magnet mase 100g prilepljen je uz vertikalnu gvozdenu plou. Ako na magnet deluje vertikalna
sila navie 5 N magnet se kree ubrzanjem 5m/s2 uz plou. Koeficijent trenja izmeu magneta i ploe je
0,1.
a) Kolika je magnetna sila kojom je magnet prilepljen za plou? (Rez.: 35 N)
b) Kolikom silom bi trebalo magnet vui nanie da bi se kretao ravnomerno niz plou? (Rez.:2,5 N)
18
108. Na dasci mase 10 kg lei telo mase 2 kg. Koeficijent trenja izmeu tela i
daske je 0,2 dok je trenje izmeu daske i podloge zanemarljivo. Kolikim e se
ubrzanjem kretati telo i daska ako na telo deluje paralelno sa daskom sila od a)
3N b)6N.
(Rez.: a) 0,25m/s2 b) 1 m/s2 ; 0,4 m/s2)
m
M
uz zadatak 108
109. Dva tela jednakih masa po 2 kg spojena su lakim neistegljivim koncem i nalaze se na strmoj ravni
nagibnog ugla 300. Tela se kreu nanie jedno iza drugog. Koliko je ubrzanje sistema i kolikom silom je
zategnut konac ako je koeficijent trenja donjeg tela i podloge 0,1, a gornjeg tela i podloge 0,2? (Rez.: 3,7
m/s2 ; 0,87 N)
110. Kojim minimalnim ubrzanjem treba da se kree telo M po horizontalnoj

podlozi da se tela m1 i m2 ne bi kretala u odnosu na njega? Mase tela su m1 = m2, a
koeficijent trenja izmeu tela M i m1 i m2 iznosi 0,2. (Rez.: 6,67 m/s2)
m1
M
m2
uz zadatak 110
19
Valjevska gimnazija
1. SILA I KRETANJE REENJA

1.0. esti razred podseanje
1.
(Rezultat: 7 prelaza, 2 naina)
2.
(Rez.: 5 prelaza, jedan nain)
3.
Reenje: Iz prve vree treba uzeti jedan novi, iz druge vree dva ...
4.
Reenje: lvoz = 100 m; lmost = 150 m; v = 10 m/s; t = ?

a) Posmatrati mainovou. On je na elu kompozicije. Most je optereen od trenutka kada voz stupi na
most do trenutka kada mainovoa sa druge strane mosta izmakne voz da i zadnji vagon sie sa mosta.
Mainovoa je preao 150 m + 100 m = 250 m. Ako je brzina 10 m/s dobija se gornji rezultat.
b) Voz je maksimalno optereen sve dok je voz celom svojom duinom na mostu.
Znai 150 m - 100 m = 50 m. Optereenje mosta traje 5 s.
5.
Reenje:
v1 = 36 km/h
t1 = 0,5 h
v2 = 72 km/h
t=?
6.
Ako se putniki voz kree vreme t brzi voz e se kretati pola sata manje tj. t - t1.
Kada se sustignu preeni putevi su im isti. Znai s1 = s2
ili v1 t = v2(t - t1). Odavde
sledi gornje reenje.
v1 t1 = v2t - v2t1 grupisanje lanova v1 t1 + v2 t1 = v2t t
s = v1t = 27 km
U veini zadataka je veoma korisno nacrtati sliku.
Reenje:
v1 = 4 m/s
v2 = 7 m/s
AB = ?
vt v t
, h
v
Ponekad slika predstavlja pola reenja zadatka (moda ak i 45% !)

prvi susret:
drugi susret (posle 4 s)
v1t
uz zadatak 6
v2t
Sa prve slike je : v1t + v2t = AB
Sa druge slike je: v1(t + 4) + v2(t + 4) = 3AB
Ako zamenimo v1(t + 4) + v2(t + 4) = 3(v1t + v2t)
7.
Reenje:
AB = 90 m
v1 = 5 m/s
v2 = 2 m/s
t, s1, s2 = ?
8.
lako se dobije (lako za specijalce!)

t = 2 s i AB = 22 m
S
uz zadatak 7
s2
s1
sa slike se vidi da vai AB + s2 = s1
ili
AB + v2t = v1t
AB
m
odavde je t
s.
v v m s
m
s s m; s m.
s
Reenje:
v1 = 10 km/h
v2 = 30 km/h
AB = 60 km
Polovinu puta biciklista pree za t
km
h. Svoju polovinu puta motociklista

km h
pree za 1 h. Znai motociklista treba da krene 2 h kasnije, tj u 14 sati.

Do 14 h, kretao se samo biciklista i preao 10 km/h 2 h = 20 km, pa je rastojanje
izmeu njih 40 km. Do 16 h, biciklista je preao 10 km/h 4h=40 km. Motociklista je
preao 30 km/h*2h =60 km znai stigao u A. rastojanje izmeu njih je opet 40km.
20
9.
Reenje: Polovina staze iznosi s1 = d/2= 720m/2 = 360 m; s2 = 720m/3= 240 m; a ostatak
s3 =
120 m.
Srednja brzina je po definiciji v sr
v1 = 8 m/s
v2 = 7 m/s
v3 = 6 m/s
vsr = ?
s s s
t t t
vremena kretanja su
s m
s
s
m
m
, s; t s . Znai v sr
,
s ; t
v
m s
v
v
, s
s
10. Reenje:
t1 = 40 min = 2/3 h
s1 = 8 km
t2 = 80 min = 4/3 h
v2 = 15 km/h
s3 = 6 km
v3 = 12 km/h
vsr = ?
Srednja brzina je po definiciji v sr

s v t
v sr
s s s
t t t
s
km
h km, t h
h
v
km
km km
,
h
h

h
za prvi as kretanja : Do prvog asa ostalo je 1/3 h. To vreme kretao se brzinom (uao je u drugu etapu
puta) 15 km/h. Znai preao je 15 km/h*1/3 = 5 km. Ukupno je preao 8 km + 5 km = 13 km.
vsr = 13 km/h
Na prvoj polovini puta: najbolje je nacrtati skicu: (setite se korisnosti crtea!)
20 km
8 km
do prve polovine treba jo 9 km druge

etape. To pree za vreme
km
t '
h
km h
6 km
9 km
uz zadatak 10
s
km
v"sr
km
km
,
h
h
Preporuujem da izraunate srednju brzinu na drugoj polovini puta

( 13,78 km/h)
1.1. Pomeraj. Pojam vektora
11. (Rez.: s = 18 m; r =2 m)
12. (Rez.: Plaa se put! ta bi mogli iskombinovati ako se dogovorite sa taksistom da se plaa
pomeraj?)
13. (Rez.: Ovo sami obrazloite!)

14. (Rez.: Treba da se kree po pravom putu i u jednom smeru)
15. Reenje:
s1 = 8 km
s2 = 6 km
suk = ?
r = ?
6km
N
8km
E
suk = s1 + s2 = 14 km
r
r2 = s12 +s22 = (8km)2 + (6km)2

S
uz zadatak 15
21
r = 10 km
Valjevska gimnazija
16. Reenje:
a) nizvodno se brzine sabiraju: vniz = v + vr = 2 m/s + 1,5 m/s = 3,5 m/s
b) uzvodno se brzine oduzimaju vuz = v
- vr = 2 m/s - 1,5 m/s = 0,5 m/s
B
C
B
c) amac je usmeren ka taki B, ali ga
vr
reka odnosi nizvodno i on se kree du
vr
d
AC i stie u taku C. Brzine ine
vr
pravougli trougao i hipotenuza se moe
v
v
v
v
izraunati po Pitagorinoj teoremi. Putanja amca je
A
A
potvrda da se vektori sabiraju geometrijski tj. da se
uz
zadatak
16
mora voditi rauna o njihovom pravcu i smeru.
v = 2 m/s
vr = 1,5 m/s
d = 30 m
vniz = ?
vuz = ?
v=?
t=?
v2 = v2 + vr2 v vc v r m s , m s , m s
d) Obratiti panju! amac se kree du AC ali u pravcu irine d (podatak koji je dat) se kree brzinom v
.
t
d
m
s po istoj logici amac se kree nizvodno brzinom vr

vc m s
AC = vr t = 1,5 m/s 15 s = 22,5 m.

Predlaem da izraunate duinu AC (po Pitagorinoj teoremi!) i da sa tim podatkom izraunate vreme
prelaska. Koju ete brzinu da upotrebite?
e) amdija treba da predvidi dogaaje i da krene u susret reci, tano tako da zbir brzina bude usmeren ka
taki B (pogledajte desni deo crtea).Sada se trai kateta. v v c v r , m s .
17. Reenje:
Splav se moe kretati samo nizvodno i to brzinom reke. Treba je izraunati.
Brzina nizvodno u odnosu na obalu je vniz = 15km/1,5h = 10 km/h.
Uzvodno vuz = 15 km/2h = 7,5 km/h.
S druge strane brzine se nizvodno sabiraju a uzvodno oduzimaju.
10 km/h = v + vr sabiranjem leve i leve i desne i desne strane dobijamo 17,5 km/h = 2v
tj. v = 8,75 km/h.
7,5 km/h = v - vr
Zamenom u prvu jednainu dobijamo vr = 1,25 km/h. Tako da e splav prei zadato rastojanje za
s = 15 km
tniz = 1,5 h
tuz = 2 h
tspl = ?
km
h.
, km h
18. Reenje:
d = 0,5 km = 500 m
v1 = 7,2 km/h = 2 m/s
l = 150 m
v2 = 9 km/h = 2,5 m/s
t=?
amac pree reku u prvom sluaju za vreme t

niz reku pa je brzina reke vr
za t
m
s.
, m s
d
m
s toliko se kretao i
v c m s
l m
m
, .
t s
s
U drugom sluaju teku e prei

m
s
Reka e ga odneti l , s m.
19. Reenje:
L1
L1 = 50 m
v1 = 54 km/h = 15 m/s
L2 = 40 m
v2 = 36 km/h = 10 m/s
t =?
v1
L1
v1
L2
v2
uz zadatak 19
a) Primer za
relativnu brzinu. Ako smatramo da voz L2 miruje tada ga prvi voz pretie
brzinom v1 - v2 =5 m/s. Posmatrajte sa slike koliki put pree mainovoa prvog voza: s = L1 + L2
t
s L L
m
s .
v v v
m s
22

b) Treba da proe voz L1 istom relativnom brzinom t
m
s
m s
c) Treba da proe pored L2 istom relativnom brzinom: t = 40 m/ 5m/s =8 s.
20. Reenje: Kako se sada rauna relativna brzina?

21. Reenje: Ako smatramo da jedan biciklista miruje tada se drugi kree brzinom 20 km/h (vrel = v1 +
v2 !) Put od 10 km pree za 0,5 h. Toliko isto se kree i muva pa ona pree put smuve = 20 km/h*0,5 h =
10 km.
22. Reenje:
Relativna brzina kurira kada ide ka elu kolone je v2 - v1 (kao da se kolona ne kree),
a kada se vraa je v2 + v1 . Ukupno vreme kretanja je
v1 = 5 km/h
v2 = 15 km/h
tuk = 1,8 min = 0,03 h
L=?
t uk t t
L
L
L
L
L
, h
, h
v v v v
km h km h
km h
Odavde je lako izraunati L = 0,2 km tj. 200 m.
1.2. Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje
23.
a = 0,5 m/s2 ; t = 10 s; s = 35 m; v0 = ?; v = ?
Reenje:
Dat je put: s v t
at
odavde se moe izraunati poetna brzina v t s
at
v
at
zamenom se dobija v0 = 1 m/s; brzina na kraju v = v0 + at v = 6 m/s
24. Reenje:
s = 144 m
a = 0,5 m/s2
v=0
v0 = ?
Obratiti panju da se telo zaustavilo! Znai v = 0 a onda se trai poetna brzina.

Drugo, zapaziti da nije dato vreme. Tada se upotrebljava formula v2 = v02 - 2as
(kretanje je usporeno)
Znai, 0 = v02 - 2as
v02 = 2as v as v , m s m m s
za vreme zaustavljanja upotrebiemo drugu formulu: v = v0 at 0 = v0 at t = v0/a, t = 24 s.
25. Reenje:
t = 20 s
s = 340 m
v=?
a = const.
Obratiti panju da nema podatak za ubrzanje. Zato moe da se upotrebi izraz za

srednju brzinu.
v sr
s
m

Ovaj izraz vai uvek!
t
s
Samo za ravnomerno promenljivo kretanje vai

v sr
v v
m v m s
m
o

v
Treba zapamtiti ovaj nain. Na mnogo mesta moe da se primeni (iako ima i drugih naina)
23
Valjevska gimnazija
26. Reenje:
a = 1 m/s2
t=3s
s = 7,5 m
v sr
s
m
,
t
s
kretanje je usporeno pa vai v = v0 at ; drugi izraz za srednju brzinu
je;
v0 = ?
v=?
v sr
v v
v v at
m v m s s
v sr
ili ,
lako je izraunati
v0 = 4 m/s. kako je v = v0 at bie v = 1 m/s.

Naravno ovaj zadatak moe da se uradi i primenom formule
s v t
at
27. Reenje: Do druge sekunde telo se kree ubrzano sa poetnom
v[m/s]
8
6
4
2
brzinom, ubrzanjem
a
v v m s m s
m

t
s
s
od druge do este sekunde telo se kree ravnomerno pa je a = 0.

Od este sekunde do osme telo se kree usporeno do zaustavljanja,
ubrzanje je a
v v m s m s
m

t
s
s
a[m/s2]
2
t
2
Put je najlake izraunati preko povrine na

dijagramu brzine:
- do druge sekunde povrina je trapez ili
pravougaonik i trougao
m s s m
m
s s
s
s2 = 6m/s (6 2)s =24 m. (pravougaonik)

m s s
s
m
(trougao)
suk = s1 + s2 + s3 =38 m.
s m
m
v srs
, .
t
s
s
Dijagram ubrzanja:
t
2
-3
uz zadatak 27
28. Reenje:
v[m/s]
Do etvrte sekunde telo se kree ubrzano

a
v v m s m s
m

t
s
s
6
4
2
0
sledea etapa telo se kree ravnomerno a2 = 0 od etvrte

do osme sekunde telo se kree usporeno:
a
m s m s
m
obratite panju na treu etapu,
s s
s
-2
0 1
10
-4
nema prekida kada grafik see vremensku osu, grafik ima isti nagib.
a[m/s2]
Za srednju brzinu izraunati brzinu kao povrinu na

dijagramu:
do osme sekunde povrina je trapez:
s s
m
s
m
s
od osme do devete sekunde je trougao
s m s
s
m
Povrina je negativna ali to samo

znai da se telo vraa nazad!
suk = 42m, v = 42m/9s = 4,7 m/s.
2
t[s]
0
-3
uz zadatak 28
29. Reenje: v0 = 0, a = 4 m/s2, t =5 s, s = ?, s = ?

24
t[s]

Put za 5 s: s
s s s
30.
at
m
U petoj sekundi prelazi razliku puteva za pet i etiri sekunde
at at
m s s m s s
Reenje:
Trai se
s
? U toku tree sekunde telo pree put s = s3 s2
s
at at
a
a
s t t
a
a
u toku osme sekunde pree: s t t
31.
dobija se s = 18 m.
Reenje:
vsr = 14,37 m/s v

t1 = 5 s
vmax
t2 = 120 s
t3 = 6 s
a1 = ?
a2 = ?
vmax = ?
Ako podelimo ova dva broja dobijamo 3.
Pri promeni uslova kretanja korisno je nacrtati grafik kretanja. (Setite se

vanosti crtea!)
Ponekad Crte predstavlja pola reenja
zadatka (moda ak i 40 %!)
t[s]
t2
t1
Ovde emo grafik samo skicirati poto nemamo

sve podatke.
t3
uz zadatak 31
Vidimo da odmah moemo izraunati preeni put: s = vsr tuk = 14,37 m/s 131s = 1882,5 m.
S druge strane geometrijski, put je jednak povrini na dijgramu brzine, u ovom sluaju to je trapez:
s
t t t t v
max
zamenom se dobija vmax = 15 m/s.

iz vmax = at1 i vmax = at2 izraunavamo a1 = 3 m/s2 i a2 = 2,5 m/s2
32.
Uputstvo: opet nacrtati dijagram!
33.
Reenje:
Brzinu na kraju izraunaemo postepeno: posle druge etape v2 = v0 + at2 = 2 m/s + 2
v0 = 2m/s
m/s2 2s = 6 m/s
t1 =3 s
v = const
Ovo je poetna brzina za sledeu etapu v3 = 6 m/s + 1 m/s2 5s = 11m/s
t2 =2s
v4 = 11m/s - 3m/s2 2s = 5m/s. Ovo je krajnja brzina.
a2 =2 m/s2
Put isto tako izraunavamo po etapama:
t3 = 5s
s1 = v0 t1 = 2 m/s 3s = 6 m (ravnomerno kretanje)
a3 =1 m/s2
t4 =2s
a4 = 3 m/s2
t5 = 2s
v = const
vkraj = ?
suk = ?
vsr = ?
a t
m s s
m s s
m
m s s
s m s s
, m
s vt
s m s s
m s s
m
s5 = v4t5 = 5 m/s 2 s = 10 m.
25
ukupan put je
s = s1 + s2 + s3 + s4 + s5
s = 82,5 m.
srednja brzina je
s
,m
m
vs
,
t uk
s
s
Valjevska gimnazija
34.
Reenje:
Po definiciji srednja brzina je v sr
s s s
t t t
treba izraunati vremena
kretanja:
v1 = 6 m/s
s s
v2 = 4 m/s
s s
v3 = 0 m/s
vsr = ?
s
s s
s
Za vreme na drugoj etapi, prvo izraunati srednju brzinu na toj etapi:

v v m s m s
m s
v v
s
m s m s
s s
s
t
trea etapa : v"sr

m s t
'
v sr
v"sr
v'sr
s
s s
s s s
t

s
s
m
t
iz v s dobije se v s ,
ukupno vreme je t t t t t
35.
Reenje: Kod zadataka sa sustizanjem preeni putevi treba da budu isti. Ovde su ista i vremena
kretanja.
v = 16 m/s
smot = saut
ili
(Obratiti panju:motocikl se kree ubrzano a auto
a = 2m/s2
ravnomerno)
t=?
at
vt ovo je tzv. kvadratna jednaina. Prebaciemo oba lana na istu stranu i izvui
at
at
zajedniko t ispred zagrade:

vt t v odavde sledi, ili je t = 0 (to je bilo
at
na startu!) ili je v
at
v m s
dalje je t
s Preeni put motocikla je s
m brzina motocikla je vmot = at
a
m s
s=?
vmot = ?
=2m/s2 16s = 32m/s
36.
Reenje:
t1 = 40 s; a = 0,5m/s2 ;
t2 = 40 s ; vb = ?Uslov sustizanja : sbrod = sglis
ili
at
vb t t
at
vb
zamenom se dobija vb = 5 m/s
t t
37. Reenje: v = 72 km/h = 20 m/s; t1 = 120 s; a = 3 m/s2; t2 = 10 s; tuk = ?

Za vreme ubrzanog kretanja policajac pree s p
at m s s
m i postigne
brzinu vp = at2 = 3
m/s2 10s=30m/s
za to vreme auto odmakne s1 = 20 m/s (120s +10s) = 2600 m.
Znai rastojanje auto policajac je s = 2600 m 150 m = 2450 m. Ako zamislimo da auto stoji
policajac mu se pribliava relativnom brzinom vrel = vp v = 30m/s -20m/s = 10 m/s. Preostalo rastojanje
e prei za t
m
s
m s
ukupno od poetka vreme iznosi =120s + 10s + 245s = 375 s.
38.
Reenje: t1 = 4s; n = 16; tuk = ?
Neka je duina vagona L. Za prvi vagon vai: L

nL
at
at n
at at
ili n n
odavde je t n t n u naem sluaju t16 = 4s = 16 s.
26
za ceo voz od n vagona vai

Za samo sedmi vagon bie t7 = t7 t6 tj. t7 = 4( )s
39. Reenje: a = - 2 m/s2 ; v0 = 6 m/s; t = 6 s; s = ? v = ?

raunamo put direktno: s vt
at
m s s
m s s
! Neto
nije u redu. Telo se kree a put je
nula. Objanjenje je u tome to se telo zaustavilo i vratilo u poetnu taku! Znai formula s v t
at
daje pomeraj!
Pomeraj i put su isti dok se telo kree pravolinijski i ne menja smer. Zato treba proveriti da li se telo
zaustavljalo.
v = v0 at 0 = v0 at t = v0/a t = 3 s. Znai telo se kretalo 3s u jednom smeru i 3s natrag.
Put raunamo u delovima s vt
at
m s s
m s s
m
Toliko pree i u povratku. Znai
ukupan put je 18m

Izraunavanje brzine: v = v0 at v = 6 m/s - 2 m/s2 6s = - 6 m/s Potvrda da se telo vratilo u poetnu
taku sa promenjenim
v[m/s]
Vidimo zato je put nula. Pola
smerom brzine.
povrine je iznad t ose, a pola
Da nacrtamo dijagram
6
ispod. Matematiki posmatrano
t[s]
brzine:
njihov zbir je nula.
6
3
-6
uz zadatak 39
40. Uputstvo: Obratiti panju da vremena zaustavljanja i vraanja nisu jednaka, telo se ne vraa u
poetnu taku.
41.
Reenje: Kuglice se sudaraju jer se prva kuglica zaustavi i vraa nazad. Ako su krenuli iz iste
take i sudarili opet su u zajednikoj taki onda su im pomeraji isti (moramo raunati sa pomerajima
jer prvo telo menja smer kretanja!)
Prvo telo se kretalo 20 s a drugo 10s.
s v t
at
m s s
s v s
s v
s v s
Ako izjednaimo ova dva izraza s1 = s2

lako dobijamo
v0 = 150 m/s
m s s
s v
a[m/s2]
42. Reenje: Na kraju prvih 10 s brzina tela je (v0 = 0) v
= at = 2m/s2 10s = 20m/s.

Tom brzinom se kree i sledeih 5 s, jer je a = 0
Od 15s do 20 s usporava sa poetnom brzinom postignutoj u
prethodnoj etapi:
v = v0 at v = 20m/s 3m/s2 5s = 5m/s.
t[s]
10
20
15
-3
put se moe izraunati kao povrina na grafiku ili neposredno

formulom:
s
s2 =
at m s s
v1 t2 = 20 m/s 5 s = 100m
s vt
v[m/s]
at
m s s
m s s
,m
10
t[s]
Ukupan put je suk = s1 + s2 + s3 = 262,5 m.
0
5
10
uz zadatak 42
27
15
20
Valjevska gimnazija
1.3. Njutnovi zakoni
43. Reenje: m = 2 kg; v1 = 20 m/s; v2 = 80 m/s; t = 10 s; F = ?

Prvo izraunati ubrzanje: a
v v m s m
m
t
s
s
s
Sad drugi Njutnov zakon: F = ma F =
2 6 [kg m/s2]
F = 12 N.
Obratiti panju na nain pisanja jedinica. Moda je preglednije odvojeno pisati brojeve, a odvojeno
jedinice. Koristiemo oba naina. Najvanije je zapamtiti da su brojevi u fizici imenovani, pa se moraju
pisati brojne vrednosti zajedno sa jedinicama.
44. Reenje: m = 100 g = 0,1 kg; v0 = 0; t = 5s; s = 100 m; F = ?

Ubrzanje izraunavamo iz preenog puta: s
at
s
t
m
m

s
s
F = ma F = 0,8 N
45. Reenje: s = 5 m; m1 = 80 kg; m2 = 50 kg; F = 20 N; t = ?; vrel = ?

Ovo je primer treeg Njutnovog zakona.
Sila i na momka i na devojku je ista. Ubrzanja e biti a
preeni putevi su s
at
a t
; s
F
N
m
F
N
m
, ; a
m kg
m
kg
s
s
do susreta preu ukupno 4 m.: s1 + s2 = s
vreme kao zajedniki inilac moemo izneti ispred zagrade
at a t
t
a a s zamenom brojnih vrednosti
dobijamo
t2 0,325 = 5 ili t2 = 15,4 t , s. Postignute brzine su: v1 = a1t = 1m/s i v2 = a2t = 1,6 m/s.
relativna brzina je vrel = v1 + v2 jer se pribliavaju vrel = 2,6 m/s
46. Reenje: Pokazivae isto po zakonu akcije i reakcije!

47. Reenje: m = 20 t; a = 0,3 m/s2; v = 54 km/h; F = ? ; t = ?
Brzina vagona je usmerena u smeru kretanja. Na vagon deluje
sila trenja u suprotnom smeru od smera kretanja jer se brzina
smanjuje.
Smer ubrzanja je isti kao i smer sile.
Veliina sile F = ma F = 20000 kg 0,3 m/s2 = 6000 N
Kada se vagon zaustavi brzina je nula, znai data je poetna
brzina.
F
v
a
uz zadatak 47
ms
v = v0 at 0 = v0 at t = v0/a t
s .
, m s
48. Reenje:
m = 500 kg
v = 72 km/h = 20 m/s
s = 20 m
v = 0 jer se zaustavio
F=?
v1 = ?
v v a
Poto se auto zaustavio, onda 20 m/s predstavlja poetnu brzinu v0 !

Zapazimo da ni vreme nije dato. Zato koristimo formulu v2 = v02 - 2as
0 = v02 -2as a
v
m s
m

s m
s
sila je F = ma F = 5000 N.
brzina na sredini zaustavnog puta moe se izraunati po istoj formuli:
s
v as m s m s m , m s
28
49.
Reenje: m = 4 kg; v1 = 16 m/s; v2 = 20 m/s; s = 144 m; F = ?
Vreme nije dato pa je najbolje upotrebiti formulu v2 = v02 + 2as ili po naim oznakama: v22 = v12 + 2as
odavde je 2as = v22 - v12 a
v v m s
m
,
a
m
s
F = ma F = 2 N.
50. Reenje: a = 1 dm; v0 = 0; t =3 s; s = 1,5 m; = 800 kg/m3 ; F = ?

Zapremina kocke je V = a3 tj. V = 1 dm3 = 0,001 m3 Iz gustine moemo izraunati masu kocke:
kg
m
m V ,
m , kg
V
m
dat je i put i odatle nalazimo ubrzanje:

s
at
s , m m
a
s s
t
F ma ,kg
m
, N .
s
v[m/s]
10
51. Reenje: m = 2 kg; F = ?
Treba izraunati ubrzanje na svakom delu i primeniti drugi Njutnov

zakon.
v v
m
m s
a

t t
s
s
a
a2 = 0 (ravnomerno kretanje!)
t[s]
5 10 15 20
uz zadatak 51
m
m s

s
s
F1 = ma1 = 2kg 2m/s2 =4 N;
F3 = - 2N (sila koi telo)
F2 = 0;
52.
Reenje: m = 2kg
Do este sekunde na telo deluje stalna sila 10 N i daje mu ubrzanje
F N
m
a
m kg
s
F[N]
10
t[s]
Telo dobije brzinu v1 = a1t1 = 5m/s 6s = 30 m/s.
Dalje se (F = 0) telo kree ravnomerno t2 = 4s tako da je na kraju

desete sekunde brzina isto 30 m/s. Dalje je sila negativna to zai da
telo usporava sa usporenjem a
N
m

kg
s
2 4 6
8 10 12 14 16
16
uz zadatak 52
Na taj nain se telo
kree sledee 4 s (do 14 te-poetna brzina je 30 m/s!): v = v0 at v = 30 m/s - 8 m/s2 4s = - 2 m/s.

Ovo je brzina na kraju 14 te sekunde. Obratiti panju da je u meuvremenu telo promenilo smer
kretanja i vraa se unazad.
Moemo i izraunati kada se telo zaustavilo: 0 = v0 atz tz = v0/a t z
m s
, s
s
Ovo posle 10
te sekunde.
Znai telo se zaustavilo u 13,75 s. Unazad se kretalo 0,25s.
Preeni put raunamo u etapama: s
at m
s m ; s2 = v1t2 =30 m/s 4s = 120 m.
(ravnomerno kretanje).
Do zaustavljanja telo pree
s vt z
a t z
m , m
, s
s , m.
s
s
Unazad telo pree: s
, m
s , m
Ukupan put je s = s1 + s2 + s3 + s4 = 266,5 m.
29
Da se podsetimo pomeraja:
r = s1 + s2 + s3 -- s4 r = 266 m.
Valjevska gimnazija
1.4. Kretanje pod uticajem sile Zemljine tee
53. Reenje: h = 80 m; g = 10 m/s2; s = ?

Prvo treba nai vreme padanja:
h
gt
t
h
m
t
s
g
m s
gt
m
znai poslednja sekunda je 4 ta. Put za 3 s iznosi
s = h h3 = 80m 45m = 35 m.
54. Reenje: Treba zapamtiti da je vreme penjanja kod hica uvis jednako vremenu slobodnog pada.
Znai da je vreme penjanja u ovom sluaju jednako tp = 2 s. U navioj taki brzina je nula v = v0 gt 0
= v0 gtp
v0 = gtp = 10m/s2 2s = 20 m/s.
Maksimalna visina se dobija iz istog uslova: 0=v0 - 2ghmax
hmax
v
m s
m
g m s
55.
Reenje: h = 45 m; t1 = 1 s; v0 = ?
Nai vreme padanja prvog kamena:
h
gt
t
h v t
gt
h
m
t
s znai drugi kamen je padao t2 = 2 s.
g
m s
v t h
56. Reenje:
gt
gt
m s s
m
m

, .
t
s
s
h
v
h = 200 m; v = 150 m/s; v0 = ?; hmax = ?; tuk = ?
Kretanje uvis je usporeno, a nije dato vreme: v=v0-2gh odavde je v v gh
v m s m s m
m
s
U najvioj taki brzina je nula: 0 = v02 - 2ghmax odavde je hmax
v m s
m
g m s
I u drugoj formuli brzina je nula u najvioj taki: v = v0 gt 0 = v0 gt t = v0/g t = 16,3 s.

Kretanje je simetrino, koliko vremena treba telu da se popne do najvie take toliko mu treba i da se
vrati tuk = 2 16,3 = 32,6 s
57. Reenje: v0 = 40 m/s; h = 80 m; h1 = ?; v1 = ?

Sa slike se vidi da preeni putevi oba tela daju ukupnu visinu. (Opet znaaj crtea!)
h2
gt
Znai, h = h1 + h2 Kvadratni lanovi se potiru pa ostaje h
h
m
s
= 2v0t Odavde je t
v m s
h1
Visina susreta je h vt
v0
h
v0
h v t
gt
h vt
gt
m m
h s
s m
s
s
Brzine su v1 = v0 gt v1 = 40 m/s - 10 1[m/s2 s] = 30 m/s; v2 = 50 m/s.
uz zadatak 57
30
58.
Reenje: v1 = 2 m/s ; v2 = 6 m/s; t = ?; h = ?
Moe se odmah izraunati vreme slobodnog pada u oba sluaja: v1 = gt1 t

t
v
m s
, s takoe
g m s
v
, s Znai traeno vreme je t = 0,6s - 0,2s = 0,4 s.
g
Rastojanje izmeu taaka je h = h2 h1

h
gt m s , s
gt m s , s
,m ; h
, m. h , m.
59.
Reenje: Najveu visinu u odnosu na toranj izraunaemo iz uslova da je u

najvioj taki brzina nula. v = v0 - 2gh
h = 15 m
v0 = 20 m/s
hmax = ?
huk = ?
t1 = ?
t2 = ?
tuk = ?
suk = ?
hmax
v
g
m s
m s
hmax
huk
m sa slike se vidi da je huk = 35 m.

h
Vreme do najvie take dobijamo iz istog uslova v=v0 gt

t
h
v0
v
m s
s Da padne sa visine 35 m (na zemlju) treba

g m s
gt
t
uz zadatak 59
h
m
,s tuk = t1 + t2 = 4,64 s.
g
m s
Ukupan put je s = hmax + huk = 50 m. A koliki je pomeraj? Odgovor: 15 m.

t
,
t
60. Reenje: Ako ukupan put telo pree za

h
gt
;
h g t
polovinu prei za
Da uprostili izraz
podeliti jednaine,
stranu i levu, a
desnu:
h
gt
t
t

ili
h
t
g t
t
ili t = 1,41(t -1) t = 3,46 s
vreme t onda e prvu

vreme t 1.
moda je najjednostavnije
levu
gt
desnu i
h
, m
Visina sa koje je telo palo
61. Reenje: Ako ukupan put pree za vreme t onda e prethodne 3/4 prei za (t 3) sekunde.
gt
g t
h
; h
Opet podelimo jednaine:
h
gt
t
t

ili
odavde je
h
t
t
g t
Visina sa koje je palo:
t
,
t
t = 1,15(t -3) t = 23 s.
gt
m
62. Reenje: h = 25 m; t1 = 4s, v0 = ?

Od take B do najvie take treba 2 s, takoe i nazad do take B treba 2 s. Znai od najvie take do
take B telo pree h
gt m
s m. Znai ukupna visina je huk = 25 m + 20 m = 45 m.
s
v gh m s m m s .
Brzina slobodnog pada je v = 2gh

31
Valjevska gimnazija
63. Reenje: Neka su h1 i h2 visine pomenutih taaka. Opet koristimo svojstvo da je kretanje
simetrino: vodozdo = vodozgo
za kretanje odozdo nemamo vreme pa emo upotrebiti izraz
najvia taka
gh
od najvie take do posmatrane telo se kree t/2

pa upotrebljavamo izraz
d
h2
vg
znai za oznaene take bie:
h1
t
v gh g donja
v gh g gornja
v0
v gh g
v gh g
Iz obe jednaine izraunamo v02 i izjednaimo: gh g

izdvojimo zajedniki inilac, dobijao:
rezultat: g d
t t
t
t
gh g
(ako podignemo na kvadrat

obe strane jednaine, koren
se unitava.)
ako grupiemo lanove i
g
t t g h h jedno g se skrati pa dobijamo konaan
Ovaj zadatak donosi neke nove matematike metode, ali za mlade specijalce ovo ne bi trebalo da
predstavlja problem!
64.
Reenje: t1 = 3 s; v0 = 20 m/s; t = ?
Susret je jedino mogu ako je prvo telo dolo do najvie take i pada nazad. Poto se sudaraju nalaze se
na istoj visini, tj. isto su udaljeni od poetne take ili imaju isti pomeraj!
h v t
vt
gt
g t
drugo telo je krenulo 3 s kasnije: h v t
znai h1 = h2
gt
g t
v t
vt
gt
g t t
v t v
ako celu jednainu pomnoimo sa 2
2v0t gt2 = 2v0t -6v0 g(t2 6t + 9) 2v0t gt2 = 2v0t - 3v0 gt2 + 6gt 9g isti lanovi na suprotnim
stranama jednaina se potiru pa ostaje 0 = - 6v0 + 6gt 9g odavde je lako (lako za specijalce!) izraunati
vreme t
v g
, s .
g
65. Reenje: Ako su se sustigli znai da je h1 = h2. Ipak treba skicirati poloaj tela.
gt
ako izjednaimo visine kvadratni lan
H H
se skrati i preostaje v
Vreme emo izraunati iz prve relacije
t
gt
h H
H h
m
t
, s v0 = 1,5 m/s.
g
m s
h H
H1 = 10 m
H2 = 8 m
h = 1m
v0 = ?
H1
v0
H2
h
gt
h H vt
32
66. Reenje: v0 = 24 m/s; t = 4 s; s = ?

Oprez! Prvo proveriti gde se telo nalazi. Sa ovom poetnom brzinom do najvie take mu treba
tp
v
, s
g
Znai, vraa se i ve slobodno pada 1,6 s. Dostignuta maksimalna visina je hmax

U slobodnom padu pree h
gt m s * , s
, m.
ukupno je s = hmax + h = 41,6 m
67. Reenje: h = 100 m; v0 = 10 m/s; t1 = 2,5 s; d = ?; d1 = ?

prvo telo se kree uvis: h vt
v0
h1
drugo telo slobodno pada h
d
h2
gt
gt
do zemlje je ostalo: d1 = h h2 , d h
v m s
, m.
g m s
rastojanje izmeu njih je:

d = h1 + h2
ili d = v0t
d = 10m/s*2,5s = 25 m
gt
m s * , s
m
, m.
d1
Treba obratiti panju na ovakav nain reavanja. Bez obzira to prvo telo dostie
maksimum i vraa se nazad formula vai!
Razlog: formula za visinu daje pomeraj!
68. Reenje: v0 = 5 m/s; t = 5 s; tx = ?

Novo je da iz vremena padanja tela moemo izraunati visinu tornja: ht v t
ht m s * s
m s * s
m.
Desetina iznosi 15 m.
Rastojanje izmeu tela je d = h1 + h2 gde je h v t

Zbir iznosi d = 2v0t t
gt
gt
gt
kad ide navie, h vt
nanie.
d
m
, s
v * m s
69. Reenje: h = 245 m; h1 = ? h2 = ? h3 = ?

Ukupno vreme kretanja je h
Prvi deo iznosi h
gt
t
h
m
s . Znai vremenski interval je 2 s.

g
m s
gt m s s
Dva dela pree za 4 s. h h
m s s
m.
Drugi deo iznosi h2 = 60 m. Za trei deo preostaje h3 = 180 80 = 100 m.
70. Reenje:
v0 = 2 m/s; t = 3 s; tzvuka= ?
Moemo odmah izraunati dubinu bunara i brzinu kojom kamen udari u dno:
h v t
gt
m s * s
m s * s
m.
brzina zvuka je vzv = 10,5*32 m/s =336 m/s

vreme kretanja zvuka je
h
m
t zv
,s
v zv m s
v = v0 + gt = 2 m/s +10m/s2*3 s = 32 m/s.
33
Valjevska gimnazija
1.5. Slaganje i razlaganja vektora
71. Reenje: F1 = 12 N; F2 = 9 N; = 900; FR = ?

Primeniemo Pitagorinu teoremu
FR F F FR F F FR N N N .
FR
F1
F2
72. Reenje: F1 = F2 = 10 N; FR = ?
a) = 1200
Dobili smo romb! dijagonala

romba je ujedno i simetrala ugla,
pa dobijamo dva jednakostranina
trougla. Rezultanta iznosi:
FR = F1 = F2 = 10 N.
FR
F1
600
F2
b) = 600
Opet smo dobili romb! Ako povuemo

krau dijagonalu dobijamo dva
jednakostranina trougla, tako da se vidi
da rezultanta predstavlja dve visine:
FR = 10 N
FR
F1
F2
73.
Reenje: a) = 30
Prvo povuemo dve uzajamno

normalne poluprave iz napadne take
sile (malo due, kao mi ne znamo
dokle e trebati); pod zadatim
uslovom 300. Zatim iz vrha vektora
sile sputamo paralelu sa jednom
polupravom na drugu polupravu.
F
300
F
30
F
30
Fy
Fy
Ove dve
komponente
u potpunosti
zamenjuju
datu silu i
moe se
nacrtati
Vidimo da smo dobili polovinu

jednakostraninog trougla pa je
Fy
F
F
N ; Fx

Fx
Komponente su stranice
kvadrata:
F
Fx F y
Fy
Fx
c) = 600
Prethodni postupak ponovimo sa novim uglom: b) = 450
Fy
Odseci na
polupravama
ine
komponente
i treba ih
podebljati
F
N
Fy
F
600
450
Fx
Fx
34
Opet polovina
jednakostraninog
trougla:
F
Fx N
Fy
F
N

1.6. Drugi Njutnov zakon i rezultujua sila. Sila trenja
74. Reenje: Treba prvo izraunati rezultantu:

FR2 = F12 + F22 FR2 = 9 N2 + 16 N2 FR = 5 N (Egipatski trougao!)
FR
F1
F2
uz zadatak 74
FR N
m

m kg
s
75. Reenje: Neophodno je nai silu koja deluje u smeru kretanja. To znai da silu treba razloiti.
Nacrtaemo i sve sile koje deluju na telo, a to su jo sila Zemljine tee i sila otpora podloge.
F = 100 N
m = 10 kg
= 600
a=?
N=?
F
N
F
Vertikalna komponenta iznosi Fn
, N
Horizontalna komponenta iznosi Fh
Fn
F 300
600
Fh
Na ubrzanje tela utie samo horizontalna komponenta jer jedino u tom

mg
pravcu telo moe da se kree. a
Fh N
m

m kg
s
Du vertikale telo se ne kree pa je zbir sila nula. N + Fn mg = 0 N = mg Fn

N = 10kg*10m/s2 86,6N = 13,4 N.
76. Reenje:
Na ploicu deluje sila Zemljine tee mg i reakcija podloge. Ploica moe da se kree
du strme ravni, znai u tom pravcu treba razloiti silu tee. Tu
N
komponentu zovemo paralelna Fp; druga komponenta je normalna
m
na podlogu Fn.
Fp
Komponente sile tee su (opet imamo polovinu jednakostraninog
Fn
trougla)
30
0
mg
mg
mg
, Fn
Jednaina kretanja je ma = Fp ili ma
odavde
300
mg
uz
zadatak
76
g
je a Du normale na strmu ravan telo se na kree pa je N = Fn
mg
N
Ovo je sila kojom podloga deluje na telo, a po zakonu akcije i reakcije sila kojom telo
Fp
pritiska podlogu.
77. Reenje: m = 10 kg; a = 0,5 m/s2; F = ?

Nacrtaemo kompletnu sliku. Na telo sem sile F deluje i sila Zemljine tee.
Drugi Njutnov zakon primenjujemo u obliku:
ma = Frez
ma = F mg F = mg + ma
F = 10kg*10m/s2 + 10kg*0,5m/s2 F = 105 N.
Ako se kofa izvlai ravnomerno tada je a = 0 Znai F = mg F = 100 N.
Zapazite da je u sluaju ubrzanog kretanja teina tela vea nego u sluaju
ravnomernog kretanja!
(Setite se definicije: Teina je sila kojom telo zatee konac o koji je okaeno ...)
35
mg
uz zadatak 77
Valjevska gimnazija
78. Reenje: m = 10 kg; a = 0,5 m/s2; F = ?

Opet emo nacrtati sliku i primeniti Drugi Njutnov zakon:
ma = Frez ma = mg F (sada prvo piemo mg jer je ubrzanje usmereno u tom smeru)
F = mg ma = 95 N. Teina je sad smanjena!

Ako ovek ispusti kofu ona e biti u slobodnom padu a = g. Teina e biti:
F = mg mg = 0.
Ovo se zove besteinsko stanje. Ako je telo u slobodnom padu nalazi se u besteinskom
stanju nema podloge, nema konopca o koji je okaeno pa nema teine!
Promenu teine moete osetiti u liftovima ako se vozite gore dole.
Kasnije emo uraditi koji primer na tu temu.
mg
79. Reenje: m1 = 5 000 kg; m2 = 5 000 kg; m3 = 10 000 kg; Fv = 10 000 N; a = ?; T1 = ?; T2 = ?

Uvek moramo imati na umu reenicu: analiziramo sile koje deluju na svako telo!
Na brod deluje vuna sila ali i sila zatezanja lanca kojim vue lepove. I na lepove deluju sile zatezanja
lanaca. Napr. u prvom
m3
m1
lancu je sila zatezanja T1 i
m2
na brod i na lep (isti
Fv
lanac ista sila) a u drugom
T1
T1
T2 T2
T2. Ako to nacrtamo
izgledae ovako:
uz zadatak 79
Drugi Njutnov zakon primenjujemo u obliku:

ma = Frez
Ako sve ove jednaine saberemo, leve strane sa levim stranama, a desne sa desnim,
dobijamo
m1a + m2a + m3a = Fv (sile zatezanja se potiru) a(m1 + m2 + m3) = Fv
a
Fv
N
m
, .
m m m kg
s
m1a = Fv T1
m2a = T1 - T2
m3a = T2
Dalje je T1 = Fv - m1a = 10000 N 5000kg*0,5m/s2 = 7500N.
T2 = m3a = 10000kg*0,5 m/s2 = 5000 N.

Treba napomenuti da smo ubrzanje povorke mogli da naemo odmah razmiljajui da sistem
posmatramo kao celinu: jedina spoljanja koja
Zato je reeno da su lanci neistegljivi?
deluje na sistem je Fv, a ukupna masa sistema je
Zato to je tek tada ubrzanje svakog lana povorke
zbir svih masa. Znai odmah:
isto!
a
Fv
N
m
, .
m m m kg
s
Ova pretpostavka e biti i u ostalim zadacima.
80. Reenje: Na slici treba dodati jo sile trenja. Sila trenja je usmerena suprotno od smera kretanja,
Opet izgovorimo
reenicu:
analiziramo sile
koje deluju na
svako telo!
m1a = Fv T1 Ftr
m2a = T1 - T2 - Ftr
m3a = T2 - Ftr
m3
m1
m2
Fv
T2 T2
Ftr
T1
T1
Ftr
Ftr
sila trenja koi telo.

Ako opet saberemo jednaine dobijamo: m1a + m2 a + m3a = Fv 3Ftr ili
a(m1 + m2 + m3) = Fv 3Ftr
a
Fv Ftr
N
m
, .
m m m kg
s
Sile zatezanja su T1 = Fv - m1a - Ftr =
10000 N 5000kg*0,05 m/s2 3000 N = 6750 N.; T2 = m3a + Ftr = 3500 N.
36
81. Reenje: m1 = 1 kg; m2 = 0,5 kg; m3 = 2 kg; F = 10 N; T = ?

Prva mera je: analiziramo sile koje deluju na svako telo! (arobna reenica) Zbog neistegljivosti
kanapa ubrzanje svih tela je isto.
Ona strelica sa g samo
pokazuje vertikalan pravac!
Posmatramo sistem kao celinu:

F
N
m
a
,
m m m ,kg
s
m1
T m2
g
m3
Sada je dovoljno nacrtati

samo prvu silu
zatezanja. Druga se ne
trai.
uz zadatak 81
Drugi Njutnov zakon za prvo telo glasi ma = Frez m1a = F T1 T1 = F m1a
T1 = 10N 1kg*2,86m/s2 = 7,14 N.
m1
m2
T
U drugom sluaju ubrzanje je isto (ista sila, ista ukupna masa)
2
a = 2,86 m/s
uz zadatak 81
m3a = F T T = F m3a
2
T = 10 N 2 kg*2,86 m/s = 4,28 N
Sila nije ista jer telo m3 nema istu masu kao m1.
m3
82. Reenje: m1 = 50 g; m2 = 100 g; Tmax = 5 N; F = ?
m1
m2
T
Ako je konac neistegljiv znai da su ubrzanja ista, ako je konac bez mase
znai da su sile zatezanja iste.
Najbolje je postaviti Drugi Njutnov zakon za drugo telo jer sad znamo
silu zatezanja. m2a = Tmax
T
N
m
a max

m
,kg
Sad sila zatezanja
deluje
na stelo m pa e ubrzanje
uz zadatak 82a
Sad, sistem kao celina (m1 + m2)a = F

biti:
F = 50m/s2*0,15kg = 7,5 N.
T
N
m
a max

Ovo je najvea dozvoljena sila. Znai reenje je F
m
,kg
s
7,5 N.
m2
Drugi sluaj ipak zahteva poseban crte radi objanjenja
m1
2
T
T
Opet sistem kao celina F = (m1 + m2)a = 0,15kg*100 m/s F = 15 N.
Reenje je F 15 N.
uz zadatak 82 b
83. Reenje: m = 600 g; a = 15 m/s2; F = ?

Dato ubrzanje je vee od ubrzanja slobodnog pada. Znai sili Zemljine tee treba malo
pomoi.
ma = Frez
ma = mg + F F = ma mg F = m(a g)
F = 0,6 kg*(15 10) m/s2 = 3 N.
F
a
mg
uz zadatak 83
84.
Reenje m = 2 kg; Fmax = 22 N; h = 30 cm; t = ?

Sila Zemljine tee koja deluje na telo iznosi mg = 2 kg*10 m/s2 = 20 N. Znai kanap
moe da izdri teg ako on miruje (ili se kree ravnomerno). Ako se telo kree ubrzano
uvis teina mu se poveava (setite se kofe za vodu) :
ma = Frez ma = Fmax mg a
Fmax mg N N
m

m
kg
s
Znai najvie ovolikim ubrzanjem sme da se kree telo. Preeni put ruke je 0,3 m, pa
vreme moemo izraunati: h
at
t
* ,m
m s
37
,s.
Fmax
a
mg
uz zadatak 84
Valjevska gimnazija
85. Reenje: m1 = 1 kg; m2 = 2 kg; m3 = 2 kg; a = ?; T = ?

Jedina sila koja pokree sistem je sila Zemljine tee m1g.
m3 T
2
T2
m2
T1
a
T1
uz zadatak 85
m1
Napisaemo Drugi Njutnov zakon za

svako telo:
m1a = m1g T1
m2a = T1 T2
m3a = T2
Ovo je ve vieno. Saberemo jednaine:
a(m1 + m2 + m3) = m1g
a
m1 g
m g
kg * m s
m
m m m
kg
s
sile zatezanja su.

T1 = m1g m1a = 8N
T2 = m3a = 4 N.
86. Reenje: m1 = 5kg; m2 = 3 kg; F = 16 N; Fkont = ?

F
m1
Fkont
m2
Fkont
F
m
.
m m
s
Prvo telo deluje na drugo silom Fkont , a i drugo deluje na prvo istom tolikom
silom (po zakonu akcije i reakcije)
Ako posmatramo sistem kao celinu, rezultujua sila koja deluje na sistem je F,
a ukupna masa m1 + m2
Na drugo telo deluje samo Fkont:
Fkont = m2a = 3kg*2m/s2 = 6 N.
87. Reenje: m1 = 2 kg; m2 = 3 kg; ugao je 600 a = ? ; T = ? Kao prvo treba razloiti m1g
T
T
m1
Fp
600
m2
Fn
600
m1g
m2g
uz zadatak 87
Prvo geometrija:
Koristimo
osobine
jednakostraninog
trougla:
m g
,N
m g
Fn N
Fp
Postavljamo drugi
Njutnov zakon za
svako telo:
m2a = m2g T
m1a = T Fp
ako saberemo
jednaine:
a
m g F p
m m
Silu zatezanja
nalazimo kao:
T = m2g m2a
T = 22,4 N.
m
s
88. Reenje: Treba se opet podsetiti definicije teine:Teina tela je sila kojom telo pritiska podlogu
ili zatee konac o koji je okaeno.
Sila kojom telo pritiska podlogu jednaka je otporu podloge (Trei Njutnov zakon). Znai, treba odrediti
otpor podloge. Zato emo nacrtati sve sile koje deluju na telo. To su sila zemljine tee mg i otpor
podloge N. Zapazite da je raspored tih sila u svim sluajevima isti (paket aranman). Ono to se menja
je smer ubrzanja, brzina je nacrtana samo da bi bili sigurniji u kom smeru treba nacrtati ubrzanje.
a) ma = Frez
ma = N mg (prvo se
pie sila u smeru
ubrzanja)
N = mg + ma
N = m(g +a)
N = 2kg(10 + 5)m/s2
N = 2kg*15 m/s2
N = 30 N = teina!
b) ma = Frez ma = mg N
N = mg ma = m(g a)
N = 2kg*5m/s2 = 10 N
Ove rezultate moemo da tumaimo i
ovako: lift miruje a mi se nalazimo na nekoj
drugoj planeti! (ije je ubrzanje slobodnog
pada 15m/s2 tj. 5m/s2) Uostalom, lift nema
prozore i na moete da virite napolje! (Pa
niste sigurni ta se deava)
v
N
mg
N
uz zadatak 88b
mg
uz zadatak 88a
38

v
e) sada je a = 0! 0 = N mg
d) ma = Frez
ma = N mg
N = mg + ma
N = 30 N.
c) ma = Frez
ma = mg N
N = mg ma
N = 10N
mg
N = mg N = 20 N
v
uz zadatak 88c
Najzad je teina jednaka

sili Zemljine tee!
mg
uz zadatak 88d
f) Ako se ue prekine, lift slobodno pada ubrzanjem g nanie (kao sluaj pod c)) N = mg mg = 0
besteinsko stanje!
89. Reenje: m1 = 2kg ; m2 = 3 kg; a = ?; T = ?
m1
m1 g
m2
m2 g
uz zadatak 89a
at
t
T = m2g - m2a = 24 N.
a) Treba nacrtati sve sile koje deluju u sistemu.
Tegovi e se kretati u smeru padanja veeg tega tj. m2:
Fkot
m2a = m2g T
b) Od kotura polaze
m1a = T m1g (prvo se pie T jer m1 ide uvis)
dva konca, u svakom
Ako saberemo jednaine T se potire
deluje sila T, pa je
T
Fkot = 2T = 48 N
m1a + m2a = m2g m1g
a(m1 + m2) = g(m2 m1)
m
g m m
m
a
m m
s
uz zadatak 89b
c) Ovde treba primetiti da se oba tega kreu, tako da je dovoljno da preu po 5

cm da bi bili udaljeni 10 cm!
* ,m
m s
,s
90. Reenje: Tmax = 10 N; Fmax =?

Treba proceniti u kom kanapu deluje vea sila, taj e prvi da pukne.
Za sistem kao celinu vai: F = 6ma
T
Za prvo telo vai : ma = F T1 ili T1 = F ma T1= 5ma
T
2
2
3m
T1
F
2m T1
m
Za drugo telo vai 2ma = T1 - T2 odakle je T2 = 3ma.
Znai prvi bi pukao prvi kanap i maksimalna sila u njemu
uz zadatak 90
je T1 = 10 N. Znai da je ma=2N.Konano je F=6ma=12N.
(Pokuajte da izraunate kolikom silom smemo vui sistem ako bi sila delovala na telo 3m? Rez.: 20 N.)
91. Reenje: m1 = 500g; m2 = 1 kg; F = 15 N; s = 0,2 m; T = ?; vsr = ?

Izraunaemo ubrzanje sistema:
m1a = F T
m2a = T m2g
saberemo jednaine
a(m1 + m2) = F m2g
a
F m g
m
,
m m
s
m1
Iz prve jednaine: T = F m1a = 13,33N

Krajnja brzina tela posle 0,2 m moe se izraunati
(nemamo vreme) v2 = 2as v as , m s

srednja brzina je
v v , m
m
v sr
, .
s
s
T
uz zadatak 91
m2
m2 g
92. Reenje: m1 = 4 kg; m2 = 6 kg; F1 = 30 N; F2 = 10 N; v0 = 0; T = ? ; s8 = ?

Na postojeu sliku treba samo docrtati sile zatezanja. Sistem e se kretati
g
u smeru sile F1.
39
F2
F1
m2
m1
T
uz zadatak 92
Valjevska gimnazija
m1a = F1 T
F F
m
.
m m
s
m2a = T F2 Sila zatezanja je T = F1 m1 odavde je T = 22 N.

a(m1 + m2) = F1 F2
Put u toku osme sekunde dobijamo kad od puta za 8s
oduzmemo put za 7 s.
s s s s
at at
s m.
93. Reenje: F1 = 20 N; t1 = 10 s; F = 5 N; t2 = 35 s; v = 0; F2 =?
Podeliemo zadatak po etapama. Telo e krenuti ubrzanjem a
F
Telo postie brzinu v = at1
m
To e biti poetna brzina za drugi deo puta. Da doskoimo autoru zadatka, zameniemo brojne vrednosti
koje imamo (mada je to protiv pravila):
F
N
t
s
. Po uslovu zadatka telo treba da se zaustavi za daljih 25 s (35s je od poetka!).
m
m
m
Za to mu je potrebno usporenje: 0 = v0 at a m i zaustavna sila F = ma F = 8N. To je

t
s m
v
razlika sile F2 i smanjene sile F1 (sada je 15 N). Znai F2 15 N = 8N F2 = 23 N!
94. Reenje: M = 1 kg; m1 = 0,4 kg; m2 = 0,2 kg; F = ?

T
m1
T
m2
m2 g
uz zadatak 94
a
Posmatramo sistem kao celinu. U horizontalnom pravcu deluje samo sila F i

sva tri tela se kreu istim ubrzanjem: F = (M + m1 + m2)a.
Telo m2 se ne kree po vertikali pa je T = m2g
Ako posmatramo samo telo m1, i ono se kree ubrzanjem a i vue ga sila T:
T = m1a. Odavde sledi da je m1a = m2g
m g , * kg m s
m
2
. F = (1 + 0,4 + 0,2)*5[kgm/s ] = 8 N.
m
, kg
s
N
95. Reenje: F = 1,5 N; m = 1 kg; v = const, = ?
Fv
Ftr
Ako se telo kree ravnomerno znai da je rezultujua sila koja deluje na njega
mg
nula. Frez = 0 i a = 0
Nacrtaemo sve sile koje deluju na telo. Telo se kree u horizontalnom pravcu i
uz zadatak 95
uzimamo sile koje deluju u tom pravcu:
ma = Frez tj. ma = F Ftr
Sila trenja je po definiciji Ftr = N, u ovom sluaju je N = mg jer se telo ne kree du vertikale i nema
nikakve druge sile u tom pravcu.
0 = F mg
F
, N
, koeficijent trenja je neimenovan broj, to znai da nema

mg kg * m s
jedinicu.
g
2
96. Reenje: m = 400 kg; F = 300 N; a = 0,5 m/s ; = ?

Opet emo nacrtati sliku:
a) ma = Frez tj. ma = F Ftr
N
Fv
Ftr
ma = F mg odavde je mg = F ma
F ma N kg * , m s
,
mg
kg * m s
b) Opet je a = 0. 0 = F mg
mg
uz zadatak 96
F
N
,
mg kg * m s
Ona strelica sa g samo pokazuje

vertikalan pravac!
40
97. Reenje: m = 3000kg; v0 = 0;t = 5 s; s = 10 m; = 0,4; F = ?

at
s * m s
m
a
t
s
s
Ubrzanje moemo izraunati iz izraza za put: s
Drugi Njutnov zakon u ovom sluaju glasi: ma = F mg F = ma + mg F = 3000kg*0,8m/s2 +

0,4*3000kg*10m/s2 = 14400 N
98.
Reenje: v = 18 km/h = 5 m/s; = 0,2; v = 0 kada se zaustavi, znai data brzina je poetna brzina.
Tramvaj koi jer na njega vie ne deluje vuna sila ve samo sila trenja.
ma = Ftr ili ma = mg. Odavde je a = g a
= 2 m/s2 Krajnja brzina je
nula: 0 = v0 at t
v
,s. Imamo jo
a
v
m s , m
s
a * m s
v02 2as Odavde je put koenja
jedan izraz za brzinu 0 =
99. Reenje: F = 24 N; m = 1kg; Ftr = 4 N; a = ?

Nacrtaemo sve sile koje deluju na sistem, to su jo sile zatezanja konca, i sile trenja. Ne treba crtati mg i N jer je
sila trenja data, a i telo se ne kree du vertikale.
Analiziramo sile koje deluju na

svako telo!
ma = F T1 - Ftr
ma = T1 T2 Ftr
ma = T2 T3 Ftr
ma = T3 Ftr
Ako saberemo jednaine:
4ma = F 4Ftr
T3
m T2
T3
T2 m
Ftr
Ftr
Ftr
T1
T1
Ftr
uz zadatak 99
sile zatezanja iznose:

T1 = F Ftr ma = 24N 4 N 2kg m/s2 = 18 N.
Slino se dobija T2 = 12 N; T3 = 6 N.
F Ftr N N
m
a

m
kg
s
100. Reenje: Potrebno je izraunati masu kocke. Zapremina je V = a3 V = (0,1m)3

a = 10 cm
F1 = 20 N
F2 = 18 N
F3 = 8 N
= 5 g/cm2
= 0,1
a=?
V = 0,001 m3. Masu dobijamo iz gustine m = V = 5000*0,001[kg/m3*m3] m = 5 kg.

Sem ove tri sile na telo deluju jo sila
F2
za brzo pretvaranje jedinica za
zemljine tee, sila trenja i otpor
gustinu koristiti gustinu vode:
F1
F3
podloge. Telo e se kretati u smeru sile
g
kg
N

F1 i sila trenja deluje u suprotnom
Ftr
cm
m
pravcu od nje.
mg
uz zadatak 100
Obratiti panju na odreivanje sile trenja:

Po definiciji Ftr = N.
Telo se ne kree du vertikale pa je N + F2 = mg N = mg F2 (otpor podloge je smanjen!)
N = 5 kg*10m/s2 18 N = 32 N
Sila trenja iznosi Ftr = 0,1*32N = 3,2 N
F F Ftr , N
m
a
, .
Drugi Njutnov zakon glasi ma = Frez ma = F1 - F2 - Ftr
m
s
kg
101. Reenje: h = 60 m; m = 1 kg; t = 4 s; Ftr = ?
Treba izraunati ubrzanje kojim telo padne: h at a h , m . Ubrzanje je manje od g, znai da na
telo, pored sile Zemljine tee, deluje sila trenja koja ga usporava. Drugi Njutnov zakon sada glasi:
ma = mg Ftr Ftr = mg ma Ftr = 1kg*10m/s2 1kg*7,5m/s2 = 2,5 N.
41
Valjevska gimnazija
102. Reenje: Nacrtaemo sliku i razloiti silu zemljine tee. Da ponovimo, jedina mogunost kretanja
tela je niz strmu ravan, zato u tom pravcu traimo komponentu Zemljine tee. Na
telo jo deluje sila otpora podloge kao i sila trenja. Ako se setimo
jednakostraninog trougla, komponente su:
Fp
je sila trenja Ftr = Fn

a) Drugi Njutnov zakon u ovom sluaju je: ma = Fp Ftr
ma
mg
mg
mg
ma
masa se moe skratiti: a g zamenom
600
Fn
mg
600
se dobija a = 7,15 m/s

b) Ako se telo kree ravnomerno ubrzanje ja nula! Znai, 0 = Fp Ftr
Postupajui kao pod a) dobijamo
uz zadatak 102
103. Reenje: m = 10 kg; F = 100 N; = 300; = 0,2; a = ?

Telo se kree u horizontalnom pravcu znai silu treba razloiti i uzeti
komponentu u pravcu kretanja.
Prvo geometrija! Opet koristimo svojstva jednakostraninog trougla:
Ftr
mg
mg
Fp
; Fn
Otpor podloge u ovom sluaju je N = Fn (nije mg!), tako da
Fn
N
300
Ftr
Fp
F
F
Fp
N , N , Fn N .
mg
uz zadatak 103
Obratiti panju na odreivanje sile trenja: Ftr = N. Sada du normale
deluje vie sila. Poto se telo ne kree u tom pravcu, zbir sila du
vertikale treba da je nula.
N + Fn = mg N = mg Fn N = 10kg*10m/s2 50 N = 50 N. Znai sila trenja iznosi Ftr = N =
0,2*50N = 10 N.
Drugi Njutnov zakon glasi: ma = Fp Ftr a
F p Ftr , N
m
, .
m
kg
s

104. Reenje: m = 30 kg; = 450; = 0,2; F = ?

Opet prvo geometrija! Samo sada setite se kvadrata.
F
F p Fn
Opet du vertikale vai: N + Fn = mg N = mg Fn
Sila trenja je Ftr = N = (mg Fn)

Telo se kree ravnomerno, znai da je ubrzanje nula: 0 = Fp Ftr Fp =
Ftr
Fn
N
450
Ftr
Fp
mg
uz zadatak 104
F
F F
F
mg
mg
ako grupiemo lanove koji
sadre silu i izdvojimo zajedniki lan:

F
mg odavde je F
mg

N .
105. Reenje: m = 30 kg; = 450; = 0,2; F = ?

Ovde treba obratiti panju na razlaganje sile.
Komponente su iste kao u prethodnom zadatku. Sada je otpor podloge
N = mg + Fn
Zbog ravnomernog kretanja i ovde vai Fp = Ftr
Istim postupkom kao u prethodnom zadatku dobijamo:
F
mg

, N
Potrebna sila je poveana zbog vee sile trenja.
Ekonominije je vui telo.
42
Fn
N
450
Ftr
Fp
mg
uz zadatak 105
106. Reenje: v = 2 m/s; 1 = 0,1; 2 = 0,15; s = ?
F
tr1
Na prvoj podlozi telo se kree ravnomerno, tj. ubrzanje je nula.
0 = F Ftr1 F = 1mg. Ustvari izraunali smo vunu silu, to emo
uz zadatak 106
da primenimo na drugi deo puta (drugu podlogu) :
ma = F Ftr2 ma = 1mg 2mg dalje je ma = mg(1 2) i a = g(1 2). Zamenom
brojnih vrednosti dobijamo
a = - 0,5m/s2 Ubrzanje je negativno jer telo koi. Poetna brzina koenja je brzina kod
ravnomernog kretanja. Ovo to sledi je ve vieno: v as s
F
Fmag
N
mg
Ftr
v
m s m
a * , m s
uz zadatak 107a
107. Reenje: m = 100g; F = 5 N; a = 5m/s2; = 0,1; Fmag = ?

a) U horizontalnom pravcu nema kretanja tako da je Fmag = N, pa je sila trenja Ftr = Fmag Drugi Njutnov
zakon imae oblik: ma = F mg Ftr Ftr = F mg ma Ftr = 3,5 N Fmag = Ftr/
Ftr
Fmag = 35 N.
Fmag
b) nanie se magnet kree ravnomerno a = 0 0 = F + mg Fmag F = Fmag mg F
N
= 2,5 N.
F
108. Reenje: M = 10 kg; m = 2 kg; = 0,2 ; F1 = 3 N; F2 = 6 N; a = ?
uz zadatak 107b
Prvo treba izraunati moguu silu trenja kada pone da deluje sila i otpone kretanje.
Ftr = mg = 0,2*2kg*10m/s2 = 4 N.
a) Vuna sila je u ovom sluaju manja od sile trenja pa e se sistem kretati kao celina, (sa podlogom
nema trenja):
F
F m M a a
F
N
m
, .
m M kg
s
F Ftr N N
m
.
m
kg
s
Ftr
N
m
, .
M kg
s
2 = 0,2; T = ?
Prvo moramo nacrtati strmu ravan i tela (setite se korisnosti
crtea!)
Zatim sledi geometrija: (Za oba tela su iste komponente.)
T
N
m T
Fp
30
300
F p Fn Fn
m
Fn
mg
uz zadatak 109
sila trenja je Ftr = N. U naem sluaju je:

Ftr1 = 1Fn ; Ftr2 = 2 Fn
* N ,* ,N , * ,N
m
, .
* kg
s
Silu zatezanja moemo izraunati, naprimer, iz prve jednaine: T = Fp Ftr1 ma T = 10N

0,1*17,3N 2*3,7N = 0,87 N.
43
Ftr2
mg
Stvarno ima mnogo sila! Da se ne bi izgubili u ovoj umi

opet izgovorimo (arobnu) reenicu: analiziramo sile koje
deluju na svako telo!
Za nie telo Drugi Njutnov zakon glasi: ma = Fp Ftr1 T
Za vie telo: ma = Fp + T - Ftr2
Ako saberemo jednaine:
2ma = 2Fp - Ftr1 - Ftr2
N m
Fp
Ftr1
F
300 n
mg
mg
N , Fn
,N
2ma = 2Fp - 1Fn - 2 Fn
Ftr
uz zadatak 108
109. Reenje: m1 = m2 = 2 kg; = 300; 1 = 0,1;
Fp
Ftr
b) Vuna sila je vea od sile trenja. To znai da e telo proklizavati u odnosu na

dasku. Istovremeno e telo povlaiti za sobom dasku. Primer zakona akcije i
reakcije.Telo i daska e se kretati razliitim ubrzanjima. Ova situacija zahteva
crte:
Za gornje telo vai ma1 = F Ftr
Za dasku vai: Ma2 = Ftr
a
mg
Valjevska gimnazija
A ovo je zadatak sa dravnog takmienja!:
110. Reenje: m1 = m2 ; = 0,2; a =?
N1
Opet prvo slika sa svim silama.

T
Ftr1
Ceo sistem se kree u horizontalnom pravcu ubrzanjem a. U tom
pravcu na telo m2 deluje samo sila N2: N2 = m2a. Po zakonu akcije
T
Ftr2
m1 g
i reakcije i telo mase m2 deluje na telo M istom tolikom silom N2.
N2
M
Tako da je to normalna sila na podlogu, pa je Ftr2 = N2 = m2a.
N2
(Ovo je bio najtei momenat za razumevanje).
m2 g
Dalje, telo m2 se ne kree du vertikale pa vai:
uz zadatak 110
0 = m2g Ftr2 T Telo m1 se kree du horizontale (zajedno sa
ostalima) ubrzanjem a:
m1a = T Ftr1
Inae, Ftr1 = N1 = m1g (uobiajeno)
Ako saberemo jednaine dobijamo: m1a = m2g Ftr1 Ftr2 , dalje je
m1a = m2g m1g m2a. Grupisanjem lanova dobijamo: a(m1 + m2) = g(m2 m1). Ako se uzme u
obzir da su mase jednake:
a
g m m
m m
m
s
44
2. RAVNOTEA TELA
esto se dogaa da telo ostaje u stanju mirovanja iako na
njega deluje vie sila. U tom sluaju se kae da su sile u
ravnotei.
Pod ravnoteom se ne podrazumeva samo stanje

mirovanja tela. Ravnotea sila moe da bude i kod tela
koje se kree ako sile koje deluju na njega ne menjaju
brzinu tela. (ravnomerno pravolinijsko kretanje)
Telo je u ravnotei ako je rezultanta svih sila koje na
njega deluju jednaka nuli.
Uslove ravnotee tela prouava oblast fizike statika.
Moment sile je uzrok promene obrtnog kretanja.
Ovaj nov pojam moe se objasniti na primeru klackalice
poluge.
Poluga je svako vrsto telo koje moe da se obre oko
nepokretnog oslonca. Poto ima jednu taku koja je
nepokretna, poluga oko nje vri kruno kretanje.
Zamiljena linija koja prolazi kroz oslonac i
normalna je na ravan u kojoj se poluga kree
naziva se osa rotacije. Normalno rastojanje
izmeu oslonca poluge i pravca delovanja sile
naziva se krak sile r1, a normalno rastojanje
izmeu oslonca poluge i pravca delovanja tereta
jeste krak tereta r2.
MOMENT SILE je jednak proizvodu kraka sile i
sile.
M = r *F
Jedinica za moment sile je Njutn metar [Nm]
Ravnotea kod ove klackalice se postie pri uslovu da su
momenti sila jednaki.
Q1*r1 = Q2*r2
?
( )
F1
Moe li Arhimed da podigne Zemlju?
mogu li se vrata otvoriti

silom F1?
Obratiti panju na odreivanje momenta sile u

sloenijim sluajevima.
Odrediti moment sile u odnosu na taku O.
O
F
je = F*d
Produiti pravac delovanja sile

i spustiti normalu iz take O na
taj pravac.
45
r
F
moment je
M = r *F
Valjevska gimnazija
Zadaci:
111. U sistemu prikazanom na slici je m1 = 2 kg, m2 = 5 kg . Sistem je u ravnotei. Nai silu zatezanja
konca i silu reakcije podloge koja deluje na telo m2 . (Rez.:20 N; 30N)
112. Masa tela je 20 kg. Nai silu kojom je telo otklonjeno od ravnotenog poloaja kao i silu zatezanja
konca. (Rez.: 200 N; 200 N.)
113. Masa tela je 40 kg. Nai sile zatezanja u uadima. (Rez.: 800 N; 400
300
F
m
m2
m1
450
1500
450
N)
uz zadatak 112.
m
uz zadatak 113.
uz zadatak 114.
uz zadatak 111.
114. Odrediti sile zatezanja niti koje dre teg mase 10 kg. Niti su neistegljive i zanemarljive mase.
(Rez.:89.36 N; 73,26 N)
115. Dve jednake glatke kugle masa po 1 kg nalaze se izmeu dva

vertikalna zida kao na slici.
a) Nai silu kojom kugle deluju na pod. (Rez.: 20 N)
b) Nai silu kojom gornja kugla deluje na desni zid. (Rez.: 10 N)
v) Nai silu kojom jedna kugla deluje na drugu. (Rez.:14,1 N)
g) Nai silu kojom donja kugla deluje na levi zid. (Rez.:10 N)
450
116. Na jednom kraju klackalice, prikazane na crteu, sedi deak mase 24
kg, udaljen od osovine klackalice 1,5 m. Na drugom kraju se nalazi plastino

uz zadatak 115.
bure zanemarljive mase u koje dolivamo mrkom 2 litra vode u svakoj
sekundi. Ako je bure udaljeno 0,5 m od osovine posle kojeg vremena e klackalica biti u ravnotei?
(Rez.: 36 s)
117. Deak i ovek, drei tap za krajeve, nose na njemu teret mase 45 kg. Teret je za 1/3 duine tapa
udaljen od ruke oveka. Odrediti kolika sila deluje na ovekovu ruku, a kolika na deakovu ruku?
(Rez.:300 N; 150 N)
uz zadatak 117.
uz zadatak 116.
118. Greda lei na dva oslonca A i B. Duina grede je 7 m. Na kolikom rastojanju od take A treba
okaiti telo mase 140 kg, tako da na oslonac A
deluje sila od 500 N?. Teinu grede ne uzimati u
obzir. (Rez.: 4,5 m)
uz zadatak 118.
46
119. Na homogenoj gredi mase 20 kg nalaze se dva tega, svaki od po 10 kg, kao na slici. Rastojanje
izmeu oslonaca je 4m. Nai sile pritiska na oslonce.
(Rez.: 87,5 N; 312,5 N)
1,5m
1,5m
120. Telo mase m, u obliku kocke, lei na horizontalnoj

hrapavoj podlozi. Kolikom najmanjom silom treba
delovati u teitu tela da bi se telo prevrnulo oko jedne
svoje ivice? Moe li se prevrnuti manjom silom? (Rez.:
mg; mg/2)
uz zadatak 119.
121. Tanka prava homogena greda AB, mase 6 kg i duine 2 m, zglobno je uvrena u taki A. Ako
na njega deluje sila kao na crteu greda se otkloni za ugao 300. Kolika je jaina te sile?
Uraditi ovaj zadatak kada je pravac sile kao u sluajevim a) b) c) (Rez.:10 N ;b) (Rez.:15 N;
c) (Rez.:30 N)
A
A
A
L
L
mg
mg
mg
F
F
B
uz zadatak 121 a
uz zadatak 121 b
uz zadatak 121 c
122. Kolikom minimalnom silom treba delovati na valjak mase 100

F
kg poluprenika 25 cm da se popne uz stepenik visine 15 cm? (Rez.:

2300N)
R
h
Sledea tri zadatka su sa dravnog takmienja. Proverite svoj nivo

razumevanja.
uz zadatak 122
123. Homogena greda mase m1 = 15 kg i duine 2L

slobodno lei na dva oslonca A i B izmeu kojih je rastojanje
L. Na sredini rastojanja AB nalazi se teg mase m2 = 10 kg a
na isturenom kraju teg mase m3 = 3 kg, kao na slici. Nai
reakciju podloge u takama A i B. (Rez.:20 N i 260 N)
NB
NA
m3
m2
L/2
L
124. Na koju maksimalnu visinu se moe popeti ovek mase

60 kg po lestvicama koje su postavljene uz vertikalni gladak
zid pod uglom 300 u odnosu na taj zid. Masa lestvica je 20 kg,
a duina tri metra. Koeficijent trenja izmeu lestvica i podloge
(zemlje) je 0,5. Teite lestvica je na sredini njihove duine.
(Rez.: 2,57 m)
125. Kvadar mase 2 kg, ije stranice imaju duine a = 30 cm
uz zadatak 123
F
i b = 45 cm, miruje na strmoj ravni nagibnog ugla 30 . Na

njega pone da deluje stalna sila F, kao to je prikazano na
slici. Koliki treba da bude intenzitet te sile da bi se kvadar
prevrnuo bez klizanja? (Rez. 0,77 N)
47
Ona strelica sa g samo pokazuje

vertikalan pravac!
uz zadatak 125
300
Valjevska gimnazija
126. Na centar tela mase 4 kg, deluju est sila koje zaklapaju jedna u odnosu na drugu susedne uglove
od 600. Intenziteti sila su uzastopno 1 N, 2 N, 3 N, 3 N, 4 N, 5 N, 6 N. Ako sile deluju u jednoj ravni u
kom pravcu i sa kojim ubrzanjem e se kretati telo? (Rez.: 1,5 m/s2)
F
127. U sredini poluge teret 50 N. Kolikom silom
300
treba delovati na kraj poluge u pravcu koji

zaklapa sa njom ugao 300, ako treba da poluga
bude u horizontalnom poloaju. Teinu poluge
zanemariti. (Rez.:50N)
uz zadatak 127
128. Koliki treba da bude koeficijent trenja izmeu homogenog tapa i podloge, tako da tap ostane u
poloaju kao na slici? Duine tapa i ueta jednake, a ugao izmeu tapa i ueta je prav. (Rez.:1/3)
129. U glatkoj polusfernoj posudi lei homogeni tanki tap mase m. Nai sile pritiska tapa na posudu
u takama A i B,
L
900
B
30
L
A
uz zadatak 128
uz zadatak 129
48
2. RAVNOTEA TELA - REENJA:

111. m1 = 2 kg; m2 = 5 kg; T = ? ; N = ?
Prvo treba nacrtati sve sile koje deluju u sistemu. To su sile zemljine tee tegova, otpor podloge i sila
zatezanja konca.
Sistem je u ravnotei pa je teina prvog tega jednaka sili zatezanja konca:
T = m1g = 2*10 [kgm/s2] = 20 N.
Za telo m2 vai ravnotea sila T + N = m2g. N = m2g - T = 30N.
112. m = 20 kg. T = ? ; F = ?
Na telo deluju: sila F, sila zemljine tee mg i sila zatezanja konca T. Uslov ravnotee je da se sile du
vertikale i horinzotale uravnoteavaju. Zato treba silu zatezanja konca razloiti. Obeleiemo pravac du
horinzontale sa x a du vertikale sa y.
Prvo geometrija: Tx = Ty =
T
( kao stranice kvadrata dijagonale T)
Ravnotea du vertikale: Ty = mg. Odavde je Ty = 200 N. Onda je i Tx = 200 N.

Iz Ty moemo izraunati silu zatezanja T = 200 N.
Ravnotea du horizontale daje: F = Tx. Znai sila je F = 200 N.
y
T1y T1
450
T
T
m1 g
x
N
uz zadatak 112.
150
T2
300
T1x
mg
m2 g
x 1
300
2y
450
1x
mg
450
1y
600
2x
m
uz zadatak 113.
uz zadatak 111.
uz zadatak 114.
113. m = 40 kg; T1 = ?; T2 = ?
Sile koje deluju na telo su T1 , T2 i mg. Opet emo silu T1 razloiti da bi mogli da primenimo uslove
ravnotee:
(setite se jednakostraninog trougla): T y
Du vertikale vai T1y = mg, T1y = 400 N.
Du horizontalnog pravca je T2 = T1x tj.
T
T
, Tx
T1 = 800 N.
T
T
N .
114. m = 10 kg; T1 = ?; T2 = ?
Ovde imamo sloeniji sluaj. (Zadatak je bio predloen na optinskom takmienju 1995 godine. Veoma
mali broj takmiara ga je reio. Miljenja sam da je zadatak znatno vieg nivoa). Zato treba paljivo
razgledati sliku. Razlaganje sila ne bi trebalo da predstavlja problem. Zato je najbolje opet prvo krenuti sa
geometrijom:
Tx T y
T x
(kao stranice kvadrata) U drugom sluaju imamo polovinu jednakostraninog trougla
T
T
, T y
Ravnotea du horizontalne ose daje: T1x = T2x Odavde dobijamo vezu izmeu sila zatezanja:
T T
ili T
49
Valjevska gimnazija
Ravnotea du vertikale daje T1u + T2u = mg
dobijamo:
T mg T
mg
T T
mg T T mg Zamenom izraza
, N .
za T1
Onda je T1 = 89,72 N.
115. m = 1 kg. NC =?; NA=?; N1=?; NB=?

Prvo nacrtati sve sile koje deluju na sistem. Silu N1 kojom jedna kugla deluje na drugu treba razloiti na
horizontalnu i vertikalnu komponentu da bi mogli primeniti uslove
ravnotee.
a) Ovo je najlake. Teine obe kugle deluju vertikalno a jedina sila
koja im se suprostavlja je NC. Znai NC = 2 mg ili NC = 20 N.
NA
b) Za gornju kuglu uslov ravnotee u horizontalnom pravcu glasi
N1v N1
NA=N1h
mg
U vertikalnom pravcu vai N1v = mg. Vertikalna i horizontalna
N1h
komponenta ine kvadrat pa je NA = mg = 10 N.
v) Sila kojom kugle meusobno deluju je N1 , a to je dijagonala
NB
pomenutog kvadrata. Znai N1 = 14,1 N.
mg
g) Po zakonu akcije i reakcije i gornja kugla deluje na donju istom
silom i istim komponentama. Po istom rezonu kao gore
450
NC
zakljuujemo da je NB = 10 N.
116. m = 24 kg; L1 = 1,5 m; L2 = 0,5 m, protok q = 2 litra/s; t = ?

Ravnotea na klackalici se postie kada su momenti sila jednaki : mgL1 = mburegL2 odavde dobijamo
potrebnu masu bureta: mbure
vreme je t
mL kg * ,m
kg
L
,m
masa jednog litra vode je 1 kg. znai traeno
mbure kg
s .
q
l s
117. m = 45 kg; F1=?; F2 =?

tap se ne obre jer se momenti sila koje deluju na tap uravnoteavaju.
Odabraemo taku u kojoj deluje teret taka C
Momenti sila treba da budu jednaki: (Postoji i trea sila mg. Zapaziti da je moment od te sile nula jer
pravac te sile prolazi kroz C zato smo i izabrali tu taku).
F
L
L
F
F F
Ove dve sile nose teret F1 + F2 = mg ili 3F2 = mg. Dobija se F2 = 150 N i F1
= 300 N.
L
F2
F1
mg
uz zadatak 117.
mbureg
L1
L2
mg
uz zadatak 116.
50

FA
118. L = 7 m; m = 140 kg; FA = 500 N; x = ?

Ravnotea sila du vertikale glasi FA + FB = mg,
odavde je FB = mg - FA ; FB = 140kg*10m/s2 500 N
FB = 900N.
Greda se ne obre pa se momenti sila moraju
uravnoteavati. Posmatramo taku A. Oko te take
gredu obru sile mg i FB. Moment sile FA je nula, jer
sila prolazi kroz tu taku!
mgx = FB*L x
FB
mg
uz zadatak 118.
FB * L N * m
, m.
mg
N
119. m = 20 kg; m1 = 10 kg; L = 4 m; L1 = 1,5 m;
1,5m
1,5m
N2
N1
Treba nacrtati sve sile koje deluju na gredu. Obratiti panju da

teina grede deluje na sredini. Udaljenost sredine grede od levog
m1 g
m1 g
mg
oslonca je L3 = 2,75 m.
L3
U zadatku se trae sile pritiska na oslonce. One su jednake
silama reakcije oslonaca N1 i N2.
uz zadatak 119.
Da bi greda bila u ravnotei neophodno je da se momenti sila i
sile uravnoteavaju.
Posmatramo levi oslonac. Ravnotea momenata daje: m1gL1 + mgL3 + m1g(L + L1) = N2L Odavde je N2:
Ravnotea sila daje: N1 + N2 = m1g + mg +m1g
m gL mgL m g L L
N1= m1g + mg +m1g - N2 = 87,5 N.
N
, N
a
120. Teina kocke deluje u teitu. Kocka moe da se prevrne oko take A.
Krak teine iznosi a/2, tj. rastojanje pravca sile od te take. Ako sila F deluje
u visini teita, onda je i njen krak a/2.
Uslov obrtanja je da moment sile bude vei od momenta teine, ili bar jednak.
F
a
a
mg
krak sile
A
mg
Vidi se da treba da sila bude jednaka teini tela F = mg
uz zadatak 120a
Da bi se prevrnuo manjom silom treba poveeti krak sile. Naprimer da

deluje du gornje ivice.
Moment teine ostaje isti, a krak sile je sada a (rastojanje pravca delovanja
sile od take A)
F1
krak sile
a
mg
Fa mg odavde je F
Da li se jo moe poveati krak sile? Kako treba da deluje sila?
mg
uz zadatak 120b
121. m = 6 kg; L = 2 m.
Ovde se opet primenjuje ravnotea momenata. Treba odrediti krake sila.
Treba produiti pravac delovanje sile pa povui paralelu kroz osu obrtanja (taku A).
Krak sile je (setiti se jednakostraninog trougla):
A
a)
L
L
L uslov ravnotee momenata je:
y
;x
x
F*y = mg*x
300
mg
L
L
F
mg F
N .
y
mg
F
B
uz zadatak 121 a
51
Valjevska gimnazija
b) U ovom sluaju krak sile ja oigledno L, a moment teine ostaje isti.
F L mg
L
mg
F
F N .
c)
krak sile
300
300
L
L
mg
F mg F
F N .
mg
mg
krak sile
B
uz zadatak 121 c
F
uz zadatak 121 b
122. m = 100kg; R = 0,25 m; h = 0,15 m; F = ?

Valjak se obre oko ivice stepenika tj. take A. Za tu taku
traimo moment sile i moment teine. Za odreivanje momenta
sile produimo pravac delovanja sile.
Krak sile je y = R h = 0,1 m.
Krak teine je x. Njega emo izraunati po Pitagorinoj teoremi:
F
mg
x A
x= R y
x = , , , m.
Ravnotea momenata daje F*y = mg*x
F
uz zadatak 122
mg* x kg* m s * ,m
N .
y
,m
NB
NA
123. m1 = 15 kg; m2 = 10 kg; m3 = 3 kg; NA = ? NB = ?

Teina grede deluje na sredini tj. u taki B.
Ravnotea momenata za taku B glasi:
L
NAL + m3gL = m2g odavde je
L
m g m gL
NA
N . Ravnotea sila glasi:
L
m3
m2
A
m2 g
L/2
m3 g
m1 g
uz zadatak 123
NA + NB = m2g + m1g + m3g NB = m2g + m1g + m3g - NA NB = 260 N.

FB
0
124. m1 = 60 kg ; m2 = 20 kg; L = 3 m; = 30 ; = 0,5; h = ?

Otpori na osloncima lestvica uvek su normalni na zid odnosno pod.
Ravnotea sila du vertikale daje FA = m1g + m2g, tako da je FA = 800 N.
Tako da moemo odmah izraunati silu trenja: Ftr = FA tj. Ftr = 0,5*800 N =
400 N.
Onda je i FB = Ftr = 400 N (ravnotea du horizontalnog pravca)
Uslov ravnotee momenata najbolje je traiti za taku A, jer kroz nju prolaze
dve sile pa je njihov moment nula. (Podebljane isprekidane linije daju krake
sila).
m1ga + m2gb = Fbc
Na osnovu osobina jednakostraninog trougla vai:
c
L L
L
h
, m , b
, m , a
B
300
m1 g
m2g
FA
h
Ftr
A
b
a
uz zadatak 124
52

a
FB c m gb * , * * , Nm
N ,m.
m g
*
h = a h = 2,57 m. Znai, praktino se popeo
do vrha stepenica, jer je c = 2,6 m.
125. m = 2 kg; a = 30 cm; b = 45 cm. F = ?

Nacrtaemo sile koje deluju na kvadar. To su sila Zemljine tee mg, sila F, sila trenja Ftr i sila reakcije
podloge N.
Kvadar moe da se prevrne oko take A. Za tu taku je i najbolje traiti momente jer Ftr i N prolaze kroz
tu taku pa su njihovi momenti nula. Te dve sile ne utiu na rotaciju tela. Da bi nali moment teine
kvadra najbolje je tu silu razloiti na komponente. Ako se
F
a
setimo polovine jednakostraninog trougla Komponente
teine iznose:
mg p
mgp b
mg
mg
, mg n
g
Ftr
Oigledno je da je krak sile F b; mgp b/2; mgn a/2.
mgn
Ravnotea momenata glasi: Fb + mgp b = mgn a Odavde je

a
b
mg n mg p
F
b
mg a mg b
F
b
a
300
N
A
mg
300
uz zadatak 125
Zamenom se dobija F = 0,77 N. Znai, sila F treba da bude

vea od ove vrednosti.
126. m = 4 kg; F1 = 1 N; F2 = 2 N; F3 = 3 N; F4 = 4 N; F5 = 5 N; F6 = 6 N; Frez = ? a = ?

Sabiranjem naspramnih sila dolazimo do sledee
situacije:
F41
gde je F41 = F51 = F61 = 3 N
F4
F3
F5
F2
F1
uz zadatak 126
F6
600
F51
Sada emo sabrati sile F41 i F61.

Ako se nacrta paralelogram sila,
600
treba zapaziti da one ine romb sa
F61
jednom uglom 1200 .
Dijagonala tog romba je F561 = 3 N
i ima smer sile F51. Tako da je ukupna rezultanta Fr = 6 N.
a
Fr
N
m
,
m kg
s
F41
600
600
F61
Smer ubrzanja je u smeru sile F5

F
127. Q = 50 N; F = ?
Neka je duina opruge L. Opruga se ne obre pa je

moment sila naprimer za taku A jednak nuli, ili
momenti sila za taku A se uravnoteavaju.
L
L
Fr = Q Sa slike se vidi da je r = (Polovina
jednakostraninog trougla),
L
L
F Q Odavde je F = Q F = 50 N.
A
Q
r
uz zadatak 127
53
300
F561
Valjevska gimnazija
128. = ?
Prvo emo razloiti silu zatezanja ueta;
Tv Th
Jo geometrije: krak teine je
tap se ne obre pa se momenti sila za taku oslonca A

uravnoteavaju.
mg
L
T
Znai komponente sile zatezanja su
mg
Tv Th
Du horizontalnog pravca deluju samo sila trenja i
T L mg
Th
900
Th:
Ftr = Th
krak teine
450
mg
mg
Ftr
Du vertikalnog pravca vai uslov
Ftr
ravnotee: N + Tv = mg. Odavde je

N
Tv
uz zadatak 128 A
mg
Sila trenja je po definiciji: Ftr = N, odavde je
129. Sila pritiska tapa jednaka je silama kojima posuda deluje na tap. Otpor podloge je normalan na
podlogu.
Ako se otpori podloge razloe (setite se jednakostraninog trougla!)
N Ah
NA
N
N
N
, N Av A
; N Bh B , N Bv B
NB
Du horizontalnog pravca jedine dve sile koje deluju su NAh i NBv

pa moraju biti jednake, NAh = NBv. Odavde sledi da je NA = NB
Du vertikalnog pravca teini mg ravnoteu dre NAv i NBv tj.
NAv + NBv = mg
NA NB
mg . Uzevi u
mg
reenje: N A N B
obzir da je NA = NB dobija se
300 NBv
NBh B
NAv
NA
30
300
300
NAh
uz zadatak 129
54
3. SILA POTISKA I ARHIMEDOV ZAKON

Pritisak je brojno jednak koliniku normalne sile i povrine na koju sila deluje:
p
F
S
Jedinica za pritisak je paskal Pa
N
m
Fp
Ako sila nije normalna silu treba razloiti. Pritisak je tada jednak koliniku
normalne komponente sile i povrine
Fluid je zajedniki naziv za tenosti i gasove.
Gustina tela je jednaka koliniku mase tela i njegove zapremine:
m kg
V m
Ako je telo sastavljeno od vie delova tada je gustina jednaka koliniku ukupne
mase i ukupne zapremine
m m
sistema:
V V
Fn
S
Fn
S
korisno je zapamtiti:
kg
m
g
cm
gustina vode
Hidrostatiki pritisak je pritisak slojeva fluida iznad posmatrane take: p = gh

1. pritisak koji vri voda na zidove suda i sva tela potopljena u njoj
2. deluje na sve strane
3. na istoj dubini jednak je u svim pravcima
4. zavisi od dubine i vrste tenosti
Hidrostatiki pritisak deluje na sve strane.
Na telo potopljeno u tenost deluje hidrostatiki pritisak, tj. na sve
njegove povrine zbog ovog pritiska deluju sile.
Analiza:
bone strane - sile
uravnoteene
F1 - deluje na
gornju povrinu,
potie od hidrostatikog pritiska na dubini h1
F2 - deluje na gornju povrinu, potie od hidrostatikog
pritiska na dubini h2
Fp = F2 F1
Sila kojom tenost deluje na tela koja se u njoj nalaze
naziva se sila potiska, a njeno dejstvo potisak.
Sila potiska jednaka je razlici vertikalnih sila, od kojih vea sila deluje sa donje, a manja sa gornje strane
tela zaronjenog u tenosti.
Sila potiska deluje na svako telo koje je delimino ili potpuno potopljeno u tenosti. Ona deluje u pravcu
vertikale i usmerena je navie.
Kada se telo potopi u tenosti, iako masa ostaje ista, teina tela kao sila koja zatee oprugu je manja.
Zbog sile potiska, telo potopljeno u tenosti manje zatee oprugu o koju je obeeno, pa moe da se kae
da telo potopljeno u tenosti ima manju teinu nego u
vazduhu.
Arhimedov zakon:
Na svako telo potopljeno u tenosti deluje sila
potiska koja je jednaka teini tenosti koja je
istisnuta telom.
Sila potiska, takoe, deluje i na sva tela koja se nalaze
u vazduhu ili nekom drugom gasu, ali je njena jaina
znatno manja (zbog male gustine gasova). Zato se sila
potiska u gasovima esto zanemaruje. Meutim, mora
da se uzme u obzir kada se radi o telima velikih
zapremina. (vazduni baloni njih sila potiska
odrava)
55
Valjevska gimnazija
Posmatramo elastinu oprugu (u neistegnutom stanju ima duinu l) na

koju se kae jednaki tegovi. Pri svakom kaenju opruga se dodatno
izduuje. Mere se izduenja opruge. Koliko puta se povea jaina sile,
toliko puta se povea i izduenje opruge, odnosno, izduenje opruge
je direktno srazmerno jaini sile koja izaziva deformaciju.
ta to znai? Ako se pri delovanju sile F1 opruga istegne (ili sabije) za
x1, a pri delovanju sile F2 deformacija je x2, onda vai:
l1
l2
F F
ili F = kx tj. sila je upravo srazmerna izduenju opruge

x x
k je konstanta elastinosti, zavisi od vrste opruge.
x1
x2
Zadaci:
Potrebno je prvo da se podsetimo zadataka iz estog razreda (za svaki sluaj!):
130. U cevi se nalaze voda i ulje. Te dve tenosti se ne meaju. Izraunati gustinu ulja ako je visina h1
= 8 cm, a visina h = 2 cm. (Rez.:750 kg/m3)
131. Dve ire staklene cevi, meu sobom spojene, postavljene su vertikalno. U cevi se najpre uspe
izvesna koliina ive, a zatim se u jednu cev (na slici - levu) ulije ulje do visine 20 cm, a u drugu cev (na
slici desnu) voda do visine 16 cm. Kolika je gustina ulja ako se ako se nivoi ive u obe cevi nalaze na
istoj visini? (Rez.: 800 kg/m3)
132. U vertikalnoj U cevi povrina jednog preseka je S1 a drugog S2 = 3S1. U takvu cev se sipa iva
tako da je njen nivo 30 cm nie od vrha cevi. Za koliko e se povisiti nivo ive u irem delu cevi ako se
u ui deo nalije voda do vrha? (Rez.: 6 mm)
h1
uz zadatak 130
uz zadatak 131
56
uz zadatak 132
133. Kartonska kutija dimenzija 50cm, 25cm, 32cm slui za pakovanje lomljivih predmata. U kutiju se
pakuju male kocke ivice 6cm. Izmeu kockica sipa se piljevina. Koliko kockica se moe spakovati u
kutiju? Kolika je zapremina piljevine? (Rez.: 160; 5440 cm3)
134.
Kolika je zapremina vode potrebna da se napravi 100 kockica leda? Kockice su ivice 2 cm. Gustina leda je
3
900 kg/m3, a gustina vode 1000 kg/m3. (Rez.: V=720 cm )
135. Masa prazne ae je 30 g, a kada je napunjena vodom 50 g. Kolika je masa ae kada se napuni
ivom? Gustina vode je 1000 kg/m3, a ive 13 600 kg/m3. (Rez.: 302g)
136. Pod dejstvom sile 3N opruga ima duinu od 12 cm, a pod dejstvom sile od 6N ima duinu od 14
cm. Kolika je duina nedeformisane opruge? (Rez.: 10 cm)
m1
137. U sistemu na slici m1=1kg, m2=0,5kg, a opruga je sabijena za 2cm. Za

koliko e biti sabijena opruga ako tela zamene mesta? (Rez.: 1 cm)
138. U kuglici od gvoa ( = 7,8 g/cm3) nalazi se upljina potpuno ispunjena
ivom ( = 13,6 g/cm3). Masa cele kuglice je m = 237,2 g, a njena zapremina 20

cm3. Kolika je zapremina upljine? (Rez.: 14 cm3)
m2
uz zadatak 137
139. U cilindrini sud sipane su iva i voda istih masa. Ukupna visina stuba
tenosti u sudu je 29,2 cm. Koliki je pritisak tenosti na dno suda? (Rez.: 5337 Pa)
140. upalj predmet od gvodja tei u vazduhu 270 N a u vodi 180 N. Izraunati zapreminu upljina u
predmetu. Gustina gvodja iznosi 7800 kg/m3 a vode 1000 kg/m3. (Rez.: 0,0055 m3)
141. U sudu se nalaze voda i iva jedna iznad druge. Koliki deo kugle, koja pliva izmeu dve tenosti,
se nalazi u vodi? Gustina vode je 1000 kg/m3, ive 13600 kg/m3, kugle 7700 kg/m3. (Rez.: 0,47)
142. To je samo vrh ledenog brega. Tako se kae kada hoemo da naglasimo da se neto slabo vidi ili
poznaje. Odredi deo ledenog brega ispod morske povrine. Gustina morske vode je 1030 kg/m3, a
gustina leda 920 kg/m3. (Rez.: 89%)
143. Komad leda pliva u posudi sa vodom. ta e biti sa nivoom vode u posudi ako se led potpuno
istopi? Gustina vode je 1 g/cm3, a leda 0,9 g/cm3.
144. Dva tela istih zapremina a razliitih masa potopljena su u vodu. Jedno od njih, koje ima masu
1kg, pada kroz vodu vertikalno nanie ubrzanjem 3 m/s2, a drugo telo penje se vertikalno navie kroz
vodu istim ubrzanjem. Izraunati masu drugog tela.Trenje zanemariti. (Rez.: 0,54 kg)
145. Balon mase m sputa se stalnom brzinom u vazduhu. Koliku masu balasta
treba izbaciti da bi se balon podizao istom brzinom? Sila potiska je poznata.(Trenje
nije zanemareno) (Rez.: mx = 2(mgFp)/g)
( , e
)
146. Sa visine 1m iznad nivoa mirne jezerske vode pusti se da pada sferna kuglica
od materijala gustine 0,92 g/cm3 Na kojoj dubini u vodi e se zaustaviti ta kuglica?
Koliko vremena e se kretati kuglica kroz vodu? Trenje zanemariti. Gustina vode je
1 g/m3. (Rez.: 11.5m; 10,4 s)
57
uz zadatak 145
Valjevska gimnazija
147. Na krajeve horizontalne poluge obeena su dva tela gustina 1 i 2 koja se uravnoteuju. Kada tela
potopimo u razliite tenosti ravnotea se ne poremeti. Kako se odnose gustine tenosti meusobno?
148. U vodi kada je potpuno potopljena olovna kugla ima teinu 10 N. Aluminijumska kugla
potopljena u vodu ima u vodi takoe teinu 10 N. Koja kugla ima veu masu? Gustina olova je 11,3
g/cm3, gustina aluminijuma 2,7 g/cm3, gustina vode je 1 g/cm3. (Rez.: Pb 1,097 kg, Al 1,588 kg)
149. Odrediti masu pojasa za spasavanje izraenog od plute, koji moe da dri oveka mase 60 kg na
vodi, tako da mu glava i ramena (1/8 zapremine) budu iznad vode. Gustina oveka je 1070 kg/m3, vode
1000 kg/m3, plute 200 kg/m3. (Rez.:2,73 kg)
150. Na vodi plivaju kocka i lopta nainjena od istog drveta. Ivica kocke je 10 cm, a prenik lopte 14
cm. Gornja stranica kocke je je paralelna sa povrinom vode i nalazi se 5 cm iznad nje. Odrediti koliki
deo zapremine lopte je pod vodom. (Rez.: 1/2)
151. Homogena ipka je zglobno uvrena za zid, a njen drugi kraj je u

vodi. U stanju ravnotee ipka je iskoena i u vodi je polovina ipke. Kolika
je gustina materijala od kojeg je napravljena ipka? (Rez.: 750 kg/m3)
152. Homogena kocka pliva na povrini ive. Pri tome je potopljena 1/5
uz zadatak 151
zapremine kocke. Ako se na tu kocku postavi jo jedna, iste veliine ali od drugog materijala, u ivi e
biti potopljena polovina prve kocke. Odrediti gustinu obe kocke. (Rez.: 2720 kg/m3 ; 4080 kg/m3)
58
3. SILA POTISKA I ARHIMEDOV ZAKON REENJA:

130. h1 = 8 cm; h = 2 cm; ulje = ?
Vaan stav: U homogenoj tenosti koja miruje pritisak je isti u svim takama koje se nalaze na
istoj visini.
Ili: Ista tenost, isti nivo, isti pritisak.
Da nije tako tenost bi se kretala usled razliitih pritisaka.
Znai, pritisci u takama A i B su jednaki.
pA = pB
Gustina vode je vea od gustine ulja, znai voda ima visinu h2 (manja je od h1)
Oigledno je h2 = 6 cm.
uljegh1 = vodagh2 ulje
voda h kg m cm
kg

h
cm
m
131. h1 = 20 cm; h2 = 16 cm; ulje = ?

Opet su pritisci u takama A i B jednaki (isti nivo ista tenost isti pritisak)
uljegh1 = vodagh2 ulje
voda h kg m cm
kg

h
cm
m
132. l = 30 cm; = 13600 kg/m3; vode = 1000 kg/m3; h2 = ?

Usled sipanja vode u ui deo cevi nivo ive u irem e se povisiti sve dok se pritisci u takama A i B ne
izjednae.
Novo je da kraci U nisu istog poprenog preseka. Zato visine h1 i h2 nisu isti. Sada treba uzeti u obzir
da su tenosti nestiljive. To znai da se zapremina tenosti ne moe smanjiti! Ili, zapremina tenosti
ostaje ista.
V1 = V2. Zapremina se dobija kada se povrina osnove pomnoi sa visinom.
S1h1 = S2h2 S1h1 = 3S1h2 . Odavde je h1 = 3h2.
Treba uoiti da nigde nismo uraunavali
pA = pB (Primenimo formulu: p = gh)
atmosferski pritisak jer deluje na obe strane
vodeg(l + h1) = g(h1 + h2) odavde je vodeg(l + 3h2) = 4h2
U cevi pa se njegovo delovanje potire.
vodel + 3 vodeh2 = 4 h2
h
vode l
,cm
z vode
h1
h2
A
uz zadatak 130
uz zadatak 131
uz zadatak 132
133. a = 50 cm; b = 25 cm; c = 32 cm, n = ? ; Vpiljevina = ?

Po duini moe stati 50:8=8 kockica po irini 25:6=4 kocke, po visini 32:6=5 kocki.
Ukupno ima 8*4*5=160 kockica.
Zapremina jedne kocke 6*6*6=216 cm3. Zapremina svih kockica je 160*216= 34 560cm3.
Zapremina cele kutije je 50*25*32=40 000cm3.
Razlika je 5 440cm3 to predstavlja zapreminu piljevine.
59
Valjevska gimnazija
134.
n = 100; a = 2 cm; Vvode = ?

Masa leda jednaka je masi vode! (poetna ideja)
Zapremine jedne kockice leda je 8 cm3 a zapremine svih 100 je 800 cm3 definicija gustine je
je m = V tj masa leda je m = 0,9 g/cm3*800cm3 = 720g. Tolika je i masa vode. Zapremina vode je
V = m/ ili V=720 cm3.
m
pa
V
135.
m = 30 g; m2 = 50 g; mive i ae = ?
Voda se sipa da se odredi zapremina ae!
Masa vode u ai je 20 grama. Znai da je zapremina ae V
g
m
cm
g cm
U ovu zapreminu moe stati ive (m=V) m=13,6g/cm3*20cm3 tj. m= 272 g. Masa ive zajedno sa aom
iznosi 302g.
136. L1=12cm, L2=14cm, F1=3N,F2=6N. L0=?

Sile elastinosti su upravo srazmerne deformacijama
F1
F2
unakrsnim mnoenjem dobija se F1(L2-L0)=F2(L1-L0) ili F1 L2- F2 L0= F2 L1- F2 L0
L1 L0 L2 L0
Ako je lake, zameniti cifre: 3N*14cm 3N* L0=6N*12cm 6N *L0

grupisanjem lanova dobija se 6N *L0 - 3N* L0= 72Ncm 42Ncm 3N* L0=30Ncm ili L0=10cm
m1
137. m1 = 1 kg; m2 = 0,5 kg; L1 = 2 cm; L2 = ?

U prvom sluaju oprugu sabija teina prvog tela, znai m1g = kL1
U drugom sluaju oprugu sabija teina drugog tela, znai m2g = k L2
ako podelimo jednaine
m1 g kL1
skraivanjem i unakrsnim mnoenjem dobija se L2=1cm

m2 g kL2
m1g
kL1
m2
uz zadatak 137
138. muk = 237,2 g; 1 = 7,8 g/cm ; 2 = 13,6 g/cm ;g = 9,81 m/s ; V = 20
cm3 ; V2 = ?
muk = m1 + m2 ili muk = 1V1 + 2V2
ovde je m1 masa kuglice, m2 masa ive, V1 zapremina gvoa kuglice, V2 zapremina upljine
treba nam V2, znai eliminisati V1. V1 = V V2.
Moda je lake ako odmah zamenimo brojne vrednosti
237,2 = 7,8(20 V2) + 13,6V2 ili 237,2 = 156 7,8V2 + 13,6V2 tj 237,2 = 156 +5,8 V2 odavde je
5,8V2 = 81,2 konano V2=14 cm3, zapremina upljine.
139. h = 29,2 cm; v = 1000 kg/m3; = 13 600 kg/m3, p = ?

Ukupan pritisak na dno suda jednak je zbiru hidrostatikih pritisaka vode i ive
p = gh1 + vgh2
Treba nai pojedinane visine. Za to emo iskoristiti podatak da su mase jednake:
m1 = m2 Sh1 = vSh2 13600h1 = 1000h2 h2 = 13,6h1
Ukupna visina je h = h1 + h2 h = h1 + 13,6h1 h1 = 2 cm, h2 = 27,2 cm.
Zamenom u izraz za pritisak dobija se:
p = 13600kg/m3*9,81m/s2*0,02m + 1000kg/m3*9,81m/s2*0,272m = 5337 Pa.
voda
h2
iva
h1
uz zadatak 139
140. Q1 = 270 N; Q2 =180 N; Fe =7800 kg/m3 ; v =1000 kg/m3; g = 10 m/s2; V = ?

Iz teine predmeta u vazduhu moe se odmah izraunati masa predmeta i zapremina gvoa:
Q1 = m1g m Fe
Q
N
kg .
g m s
Odavde je V Fe
kg
m
,m .
kg m
Razlika u teinama u vazduhu i vodi potie od sile potiska: Fp = Q1 Q2 Fp = 90 N.
60

Po definiciji sila potiska je Fp = vgV gde je V zapremina potopljenog tela gvoe zajedno sa
upljinom: V
Fp
v g
kg m m s
, m .
Znai zapremina upljine je V = V - VFe V = 0,0055 m3.
141. v =1000 kg/m3; = 13 600 kg/m3; k = 7700 kg/m3, V1 = ?

voda
Na telo deluju sile potiska od obe tenosti, Fp1 i Fp2. Te dve sile se uravnoteavaju sa
Fp1
Fp2
silom zemljine tee:
V1
mg = Fp1 + Fp2
iva
V2
mg = v gV1 + g V2 Ako izrazimo i masu kugle preko gustine, ceo izraz moe da se
skrati sa g:
mg
kV = vV1 + V2 Treba da izraunamo V1, znai eliminisati V2 V2 = V V1
kV = vV1 + (V V1); Mnoenjem i grupisanjem lanova dobija se izraz:(ovo je lako za specijalce!)
V
z k
kg m
V
* V ,V Ili u vodi se nalazi 47% kugle.

z v
kg m
142. 1 = 1030 kg/m3; 2 = 920 kg/m3;

V1
V2 = ?
Neka je zapremina vidljivog dela V1, a
zapremina dela pod vodom V2.
Ravnotea nastupa kada je ukupna teina
ledenog brega jednaka sili potiska.
2g(V1 + V2) = 1gV2 odavde je:
V
V2
V V
V
ili V
,V
Znai, skoro 9/10 ledenog brega je ispod morske povrine.
143. 1 = 1g/cm3, 2 = 0,9 g/cm3.

Neka je zapremina dela nad vodom V1, a zapremina dela pod vodom V2. Ukupna zapremina je V.
Uslov ravnotee glasi da je teina leda jednaka sili potiska: 2gV = 1gV2 odavde je:
V
V
, V
Masa leda je ista kao i masa vode koja se dobije topljenjem leda. Masa sistema je uvek
nepromenljiva ako je sistem izolovan (odvojen od okoline). Ovo je zakon odranja mase.
mvode = mleda 1Vvode = 2V
Vvode
V
,V . Zapremina vode dobijena topljenjem leda je ista kao
i zapremina leda pod vodom! Zapremina dobijene vode je taman dovoljna da se popuni zapremina V2.
Znai visina vode u sudu se nee promeniti!
144. m1 =1 kg; a = 3 m/s2; V2 = V1; m2 = ?
Fp
Fp
Ako su zapremine tela jednake onda su jednake i sile potiska!
a
a
Postaviemo jednaine kretanja za oba tela:
Za telo koje pada nanie: m1a = m1g - Fp
m1g
m2g
Za telo koje ide navie:
m2a = Fp m2g
uz zadatak 144
Ako saberemo jednaine dobijamo;
m1a + m2a = m1g - m2g; Ako grupiemo po masama: m2a + m2g = m1g - m2g; Odavde je:
m
m g a
, kg .
ga
61
Valjevska gimnazija
145. v = const.; mx = ? (Balast znai viak tereta!)
Fp
Ovde treba zapaziti vie injenica:

Balon se kree ravnomerno u oba sluaja, znai ubrzanje je
nula!
Brzina je ista u oba sluaja. Jedino je tada i sila trenja ista u
oba sluaja. Sila trenja je upravo strazmerna brzini.
Sila trenja je usmerena suprotno od smera kretanja.
Sila potiska je uvek usmerena uvis.
Za prvi sluaj: 0 = mg Fp Ftr
Za drugi sluaj: 0 = (m mx)g + Ftr - Fp ; Opet saberemo
jednaine i sile trenja se potiru:
0 = mg Fp + (m mx)g - Fp ; Ako sredimo jednainu:
0 = 2mg 2Fp - mxg m x
mg F p
Fp
Ftr
v
v
m
m-mx
mg
(m-mx)g
uz zadatak 145
Ftr
146. h = 1 m; = 0,92 g/cm3; 0 = 1 g/cm3; s = ?; t = ?

Kuglica slobodno pada sa visine h i na povrinu jezera padne
brzinom v gh , m s m , m s .
To je poetna brzina za kretanje kroz vodu. Ubrzanje pri kretanju
kroz vodu iznosi:
ma = mg Fp ili
Va = Vg - 0Vg ; Ako se jednaina skrati sa V i sredi, ubrzanje
iznosi:
Fp
mg
uz zadatak 146
g , m s , g cm
m
,
. Ubrzanje je
, m cm
s
negativno to znai da se kuglica kree usporeno i da e se zaustaviti. Vreme zaustavljanja je: 0 = v0 at

t
v
, m s
,s .
a
, m s
Treba obratiti panju na formulaciju zadatka :Koliko vremena e se kuglica kretati kroz vodu
U vodi je i kad se vraa do povrine. Za to joj treba isto toliko vremena jer se ubrzanje navie izraunava
iz: ma = Fp mg. Ovo daje istu vrednost ubrzanja.
Znai ukupno vreme u vodi iznosi: tuk = 2t = 10, 4 s.
L2
L1
v
Zustavni put iznosi: s , m
a
Q1
147. Q1 i Q2 su teine tela i iznose
Q2
Q1 = mg = 1V1g; Q2 = 2V2g.
Uslov ravnotee poluge pre potapanja je:
Q1L1 = Q2L2 - Ravnotea momenata sila.
1V1gL1 = 2V2gL2 skraivanjem sa g:
1V1L1 = 2V2L2
Kada se tela potope u tenosti na njih e delovati jo sila potiska:
Fp1= 1 V1g i Fp2 = 2'V2g. Ravnotea momenata sada glasi:
(Q1 Fp1)L1 = (Q2 Fp2)L2 Zamenom izraza za sile dobija se:
(1V1g - 1 V1g)L1 = (2V2g - 2V2g)L2. Mnoenjem i skraivanjem sa g dobijamo:
1V1L1 - 1 V1L1 = 2V2L2 - 2V2L2.
Prvi lanovi sa obe strane jednaine se potiru, na osnovu uslova ravnotee pre potapanja. Korienjem
istog tog uslova dobija se konano reenje:
'
'
62
148. Qvoda = 10 N; g = 10 m/s2; m = ?

Razlika teina tela u vazduhu i u vodi jednaka je sili potiska.
Qvaz Qvoda = Fp mg Qvoda = vodagV. Zapreminu tela izraunaemo iz gustine tela koja je data:
V
m
m
Zamenom dobijamo mg Qvoda voda g
grupisanjm lanova koji sadre m dobijamo:
tela
tela
mg voda

mg
Qvoda mg voda
tela
telo
Qvoda
Qvoda m
g voda
telo
Zamenom vrednosti za olovo dobija se
molovo = 1, 097 kg, a za aluminijum mal = 1,588 kg. Moe se i izraunati zapremine tela.
149. m = 60 kg; = 1070 kg/m3; v =1000 kg/m3; pl = 200 kg/m3; mpl = ?

Sila potiska deluje na oveka (7/8 V) i na pojas (ceo). One se uravnoteavaju se silama zemljine tee na
oveka i pojas.
Fpot, + Fpot,pl = mg + mplg.
Poto nemamo vrednosti zapremina tela potrebno je silu potiska izraziti preko masa. Masa oveka se
zna, a masa plute trai.
Fpot = vodegV, kako je V = m/tela dobijamo
F pot vode g
m
tela
Treba uzeti u obzir da sila potiska na oveka deluje na 7/8 zapremine. Dakle, imamo:
v g
m pl
pl
v g
mc
m c g m pl g
c
Odavde se zamenom brojnih vrednosti dobija mpl = 2,73 kg.
150. a = 10 cm; r = 14 cm; d = 5 cm; Vpot/V = ?

Ako telo pliva znai da je sila Zemljine tee uravnoteena sa silom potiska.
Fpot = mg vodeg Vpot = telagV odavde je
V pot
V
tela
vode
. Vidimo da potopljeni deo tela uopte ne zavisi od oblika tela, ve samo od gustina vode i
tela. Iz podataka sledi da je potopljena polovina zapremine kocke, a lopta je od istog materijala, onda
mora biti potopljena i polovina lopte! (Ovaj zadatak je izazvao burne proteste na takmienju jer uenici
nisu radili formulu za zapreminu lopte! Vidimo da nam formula i ne treba...)
151. 0 = 1000kg/m3; ipke = ?
Sila Zemljine tee deluje na sredini ipke a sila potiska deluje na sredini
potopljenog dela ili na duine ipke od oslonca.
ipka se ne obre pa je moment sile jednak nuli za svaku taku pa i za oslonac:
x mg x F p mg sila potiska deluje na polovinu ipke:
V
3
F p g , masa je m s gV Uvrtavanjem dobijamo ipke = 750kg/m
Fp
152. Hg = 13 600 kg/m3; kocke = ? x = ?
Fp
mg
uz zadatak 151
U prvom sluaju uslov ravnotee je:

Fp = mg, ili poto je potopljena petina kocke: Hg g
kg
kocke gV kocke Hg
.
Ako se stavi jo jedna kocka iste zapremine a razliitog materijala, uslov ravnotee e glasiti:
Fp = (m1 + m2)g. Potopljena je polovina prve kocke : Hg g
3
Hg kocke x odavde je x = 4080 kg/m .
63
V
kockeVg xVg Ako se skrati izraz sa V;
Valjevska gimnazija
4. ENERGIJA, RAD, SNAGA

Energija je sposobnost tela da vri rad.
ili
Energija je sposobnost tela da menja svoju okolinu.
Rad je mera za promenu energije. A = E
Mehaniki rad je savlaivanje otpora na nekom putu.
F
F
s
Mehaniki rad je jednak proizvodu sile

i preenog puta.
A = F*s
Jedinica za rad je Dul
1J = 1Nm
Ovakav izraz za rad vai samo ako je sila paralelna sa putem. Ako sila deluje pod nekim uglom silu treba
razloiti.
Kretanju u horizontalnom pravcu
doprinosi samo paralelna komponenta sa
F
Fn
putem Fp. Normalna komponenta ne
doprinosi kretanju i njen rad je nula.
Fp
Znai rad je A = Fp*s
Po znaku, rad moe biti pozitivan, negativan i jednak nuli.
Rad je pozitivan ako sila deluje u smeru kretanja tela sila potpomae kretanje tela.
Rad je negativan ako sila deluje u smeru suprotno od kretanja tela sila koi telo (naprimer sila trenja)
Rad je nula ako sila deluje normalno na pravac kretanja tela sila nita ne doprinosi kretanju.
Snaga je brzina vrenja rada. Ili, Snaga je jednaka koliniku izvrenog rada i proteklog vremena.
P
A
Jedinica za snagu je vat [W].
t
P J
s
W Ako
se zameni izraz za rad: P = F*v

Mehanika energija:
Kinetika energija je energija kretanja.
Ek
mv
Jedinica je dul.
Ep = mgh
Potencijalna energija je energija poloaja. Ili,

h
potencijalna energija je sposobnost tela da stekne
Ep = 0
kinetiku energiju na raun svog poloaja prema
drugim telima.
Ep = mgh (Toliki je rezervoar rada jabuke A = F*s = mg*h) Jedinica je dul.
Zakon odranja mehanike energije:
Zbir kinetike i potencijalne energije je konstantan ako je sistem izolovan.
Sistem je skup estica koji posmatramo.
Sistem je izolovan ako je odvojen od okoline. U praktinom sluaju to najee znai da nema sila trenja
(tanije da su zanemarene).
Ek + Ep = const. sistem izolovan.
Kako se primenjuje zakon odranja energije: ako su ispunjeni uslovi, zbir energija tela u jednom sluaju
jednak je zbiru energija tela u drugom sluaju,
Ek1 + Ep1 = Ek2 + Ep2
Naprimer, izraunati brzinu jabuke na gornjem crteu kada padne na zemlju sa visine h.
Dok je na grani jabuka ima samo potencijalnu energiju, kinetika energija je nula jer miruje.
U trenutku pada ima samo kinetiku energiju, potencijalna je nula jer nema kuda dalje da pada. Znai:
Ek1 + Ep1 = Ek2 + Ep2
mgh
mv
Odavde se lako dobija v gh to je dobro poznato iz slobodnog pada!
64

Drugi primer: Telo se pusti da klizi niz glatku strmu ravan (to znai nema trenja!) sa visine h. Izraunati
brzinu u podnoju strme ravni.
Trenja nema, znai sistem je izolovan, pa se
moe primeniti zakon odranja energije.
Posmatramo poetak i kraj strme ravni.
Na poetku telo ima samo potencijalnu energiju,
h
kinetika je nula, ne kree se. U podnoju ima
v
samo kinetiku energiju, jer vie ne menja
visinu. Znai:
Ek1 + Ep1 = Ek2 + Ep2 ili,
mgh
mv
Ovo je ve vieno! Dobija se
v gh Uporeenjem ova dva primera vidimo da
promena mehanike energije ne zavisi od oblika putanje tela ve samo od poetne i krajnje take to
znai samo od visinske razlike!
Analizirajte sledei primer:
Probuen masivan cilindar klizi bez trenja po ici. ica ne moe da se deformie. Iz poetnog poloaja
telo pod dejstvom sile Zemljine tee polazi iz mirovanja. Nai brzine tela u oznaenim takama na slici.
uvek je:
v g h
Vana je samo
razlika visina
poetne i krajnje
take
Naprimer, taku
L ne moe prei!
- (to se zove
potencijalna
barijera)
Stepen korisnog dejstva nekog sistema ili ureaja je kolinik korisnog i uloenog rada, ili kolinik
korisne i uloene snage.
Akorisno
Aulozeno
korisno
ili P
ukupno
ta ako ima sila trenja tj. ako sistem nije izolovan?

Pogledajte loptu koja odskae, visina je sve manja i
manja. Oigledno je da je energija lopte sve manja i
manja. Ipak, zakon odranja energije i vai, jer se
pretvara u rad protiv sila trenja pri kretanju kroz
vazduh, pri udaru u tlo.
sada emo zakon odranja energije pisati u obliku:
Ek + Ep + Atrenja = const
65
Valjevska gimnazija
Zadaci:
155. Telo mase 1 kg kree se pod dejstvom horizontalne sile F ubrzanjem 2 m/s2 po horizontalnoj
podlozi. Koefiijent trenja je 0,1. Nai rad sile F i rad sila trenja posle 10 s ako je poetna brzina jednaka
nuli. Kolika je kinetika energija tela? (Rez.: 300 J; 100 J; 200 J)
156. Pod dejstvom vertikalne sile teret mase 100 kg, se popne na visinu 4 m za 2 s bez poetne brzine.
Koliki rad izvri ta sila. Izraunati potencijalnu i kinetiku energiju tela na toj visini. (Rez.: 4800 J;
4000J; 800 J)
157. Telo mase 1 kg kree se u horizontalnom pravcu pod dejstvom stalne sile. Koliki rad treba izvriti
da bi se na putu od 10 m telu poveala brzina od 2 m/s do 4 m/s. Koeficijent trenja je 0,2. (Rez.: 26 J)
158. Auto mase 1500 kg polazi iz stanja mirovanja i kree se stalnim ubrzanjem 2 m/s2. Koeficijent
trenja u toku kretanja je 0,05. Izraunati koliko puta je rad motora auta za prvih pet sekundi manji od
rada motora u toku sledeih pet sekundi? (Rez.: 3)
159. Trag koenja auta po asfaltu iznosi 60 m. Kolikom se brzinom, pre koenja, kretao auto ako je
koeficijent trenja izmeu guma i asfalta 0,5. (Rez.: 24,5 m/s)
160. Teglja vue prikolicu stalnom brzinom 15 km/h po putu koeficijenta trenja 0,01. Ako teglja
doe na put koeficijenta trenja 0,1, koliku e brzinu imati ako nastavi ravnomerno kretanje i ako za
kretanje razvija istu snagu? (Rez.: 1,5 km/h)
161. Telo mase 50 g klizi bez poetne brzine niz strmu ravan nagibnog ugla 300 i prelazi jo 50 cm puta
po horizontalnom delu do zaustavljanja. Nai rad sile trenja na celom putu, ako je koeficijent trenja
svuda isti i iznosi 0,15. (Rez.:0,05 J)
162. Za vreme tekog fizikog rada srce oveka otkuca 150 puta u minuti. Pri svakom otkucaju srce
vri rad jednak podizanju tereta mase 0,5 kg, na visinu 0,4 m. Odrediti srednju snagu koju razvija srce
oveka. (Rez.: 5 W)
163. eleznika kompozicija sa lokomotivom ima masu 400 t. Kolika je potrebna srednja snaga
lokomotive, da bi se brzina poveala od 40 km/h do 60 km/h na horizontalnoj pruzi duine 1 km?
Ubrzanje je stalno, a trenje zanemariti. (Rez.: 430 kW)
164. Metak iz puke, brzine 750 m/s i mase 30 g, udari pod pravim uglom u drvenu dasku debljine 5
cm posle ega izlazi iz nje brzinom 401 m/s i udara u drugu dasku, od istog drveta. Kolika je srednja sila
trenja pri kretanju kroz daske i koja je najmanja debljina druge daske potrebna da bi se metak potpuno
zaustavio u njoj? (Rez.: 120,5 kN: 0,02 m)
165. Telo je baeno vertikalno navie poetnom brzinom 10 m/s. Na kojoj e visini kinetika energija
tela biti dva puta vea od potencijalne? (Rez.: 1,67 m)
166. Sanke mase 100 kg kreu se pod dejstvom sile 100
N, koja deluje pod uglom 60 u odnosu na
podlogu.Koeficijet trenja izmeu sanki i podloge je 0,1. Dati zakljuak o nainu kretanja sanki. Ako bi
se sanke uglaale, koeficijent trenja se smanjuje na 0,06. Izraunati koliki bi bio preeni put sanki, rad
vune sile i rad sile trenja na tom putu, za 20 s. Koristiti podatak da je , . (Rez.: kree se
ravnomerno; 68 m; 5,78kJ; 3,47 kJ)
167. Koliki rad treba da se izvri da se homogena kocka mase 2 kg i ivice 20 cm prevrne preko jedne
svoje ivice? (Rez.: 0,82 J)
66
168. Homogena kocka pomerena je za neko rastojanje L i to jedanput vuenjem po podu, a drugi put
tumbanjem (tj. prevrtanjem preko ivice). Koeficijent trenja kocke o pod pri klizanju je , a pri tumbanju
nema proklizavanja. Za koju vrednost koeficijenta trenja e ti radovi biti isti? (Rez.: 0,207)
169. Lift mase 600 kg podie se ubrzanjem 1,5 m/s2. Koliki rad je izvren kad se lift podigne za 10 m?
(Rez.: 69 000 J)
170. Lopta pada sa visine od 7,5 m na ravan pod. Kolika treba da bude poetna brzina lopte da bi se
ona posle dva udara o pod odbila na poetnu visinu? Prilikom svakog udara o pod lopta gubi 40 % svoje
energije. (Rez.: 16,3 m/s)
171. Avion se obruava vertikalno na dole sa visine 1,5 km do 500 m. Njegova poetna brzina je
iznosila 360 km/h, a na kraju obruavanja 540 km/h. Nai silu otpora vazduha, smatrajui je
konstantnom. Masa aviona iznosi 2 t, a u toku obruavanja motor ne radi. (g = 10 m/s2) (Rez.:7500N)
172. Strma ravan nagibnog ugla 300 ima duinu 2 m. Sa vrha strme puta se telo mase 1 kg da klizi niz
ravan. U asu kada stie do donjeg kraja ravni, ono ima kinetiku energiju 7,5 J. Na donjem kraju je
postavljena prepreka od koje se telo elastino odbija (bez gubitka energije). Izraunati do koje visine e
se telo popeti (vratiti) uz strmu ravan. (Rez.: 0,6 m)
67
Valjevska gimnazija
4. ENERGIJA, RAD, SNAGA - REENJA:

155. m = 1 kg; a = 2 m/s2; = 0,1; t = 10 s; A = ?; Atr = ?; Ek = ?
Treba izraunati vunu silu i preeni put.
Postaviemo drugi Njutnov zakon:
ma = F Ftr odavde je F = ma + Ftr ili F = ma + mg ( Sila trenja je
Ftr = 0,1*1kg*10m/s2 = 1N)
Zamenom brojnih vrednosti dobija se: F = 2N + 1N = 3N.
Preeni put je s
Ftr
uz zadatak 153
at m s s
A = F*s = 3N*100m = 300 J.

Rad sila trenja je Atr = Ftr*s = 1N*100m = 100J.
Za kinetiku energiju treba nam brzina v = at = 2m/s2 *10s = 20 m/s.
Ek
mv * m
kg
J . Zapaziti da je A = Atr + Ek
156. m = 100 kg; h = 4 m; t = 2 s; A = ?; Ep = ?; Ek = ?

Vunu silu emo izraunati iz drugog Njutnovog zakona: ma = F mg F = mg + ma
Ubrzanje: h
a
m
at
h
m
a
t
s
mg
F = 100kg*10m/s2 + 100kg*2 ms2 = 1200 N.

uz zadatak 154
A = F*h = 1200N*4m = 4800 J.
Potencijalna energija je Ep = mgh; Ep = 100*10*4[kgm/s2] = 4000 J. Pogodite koliko iznosi kinetika
energija! Naravno Ek = 800 J. Proverite preko v = at i formule za Ek. Rad se troi na podizanje tela
potencijalnu energiju, i kretanje tela kinetiku energiju.
157. m = 1 kg; s = 10 m; v1 = 2 m/s; v2 = 4 m/s; = 0,2; A = ?

Rad se troi na savlaivanje sile trenja i poveanje kinetike energije.
Atr = Ftrs = mgs = 0,2*1*10*10 [kgm/s2 *m] = 20 J.
E k
mv mv kg * m s kg * m s
J.
A = Ek + Atr = 26 J.
158. m = 1500kg; v0 = 0; a = 2 m/s2; = 0,05; t1 = 5 s; t2 = 10s; A1 = ? A2 = ?; A2/A1 = ?

Za prvih pet sekundi auto pree s
at
m.
Brzina na kraju pete sekunde je v1 = at1 = 10 m/s.
Sila trenja iznosi Ftr = mg = 750 N. Rad se troi na savlaivanje sile trenja i na kinetiku energiju:
A Ftr s
mv
kg m s
N * m
J J J .
Brzina auta na kraju desete sekunde je v2 = at2 = 2m/s2 *10 s = 20 m/s.

Za 10 s auto pree put s
at m s * s
m.
Preeni put od pete do desete sekunde je
s = s2 s1 = 75 m.
Na drugoj etapi rad se troi na rad sile trenja i na poveanje kinetike energije. A2 = Atr + Ek
A Ftr s
mv mv
J .
Odnos radova je A2/A1 = 3.
159. L = 60 m; = 0,5; v = 0 (zaustavio se); v0 = ?

Kinetika energija auta troi se na savlaivanje sile trenja. Sila trenja iznosi Ftr = mg
E k Atrenja
mv
mgL v gL , m s .
68
160. v1 = 15 km/h; 1 = 0,01; 2 = 0,1; v2 = ?

Ako se prikolica kree ravnomerno (a = 0) vuna sila je jednaka sili trenja. 0 = F Ftr
Iskoristiemo formulu za snagu koja ukljuuje vunu silu: P = Fv. U ovom sluaju je P1 = Ftr1v1 ili
P1 = 1mgv1. Kad pree na drugu podlogu : P2 = 2mgv2.
Po uslovu zadatka snaga ostaje ista: P1 = P2
1mgv1 = 2mgv2 odavde je v
v
km
,
.
161. m = 50 g = 0,05 kg; = 300;
Geometrija:
s = 50 cm = 0,5 m; = 0,15; Atr = ?

Rad sila trenja je jednak poetnoj
energiji tj. Atr = mgh
jer, telo se zaustavilo.
Treba nai visinu sa koje telo krene.
Sa druge strane, rad sile trenja jednak je
radu sile trenja niz strmu ravan i na
horizontalnom delu.
Na strmoj ravni:
Fn
mg
m
L
Ftr = Fn
L = 2h
Fp
Fn
30
mg
uz zadatak 159
L mg
h mgh Na horizontalnom delu sila trenja je Ftr = mg
Atr Ftr L mg
Rad je Atr2 = mgs

Atr = Atr1 + Atr2 ili mgh = mgh + mgs, Odavde je h
,* , m
, m
,* ,
Konano je Atr = mgh = 0,05kg*10m/s *0,1m = 0,05 J.
162. n = 150 otkucaja; t = 60 s; m = 0,5 kg; h = 0,4 m; P = ?

Rad koji srce izvri pri jednom otkucaju jednak je potencijalnoj energiji tereta: A = mgh
A = 0,5 kg *10 m/s2 *0,4 m = 2 J.
Vreme trajanja jednog otkucaja je t
t s
, s .
n
Snaga srca oveka je P
A
W.
t
163. v1 = 40 km/h = 11,1m/s ; v2 = 60 km/h = 16,7 m/s; s = 1 km; m = 400 t = 400 000kg; P = ?
Rad lokomotive je jednak promeni kinetike energije:
A E k E k A
mv mv m
v v
A = 31 000 000 J. Za snagu treba jo izraunati vreme.
U podacima nema ni ubrzanja ni vremena pa je nazgodnije upotrebiti srednju brzinu:

vs
v v
m
s
, t
s .
s
vs
Snaga je P
A
W .
t
164. v1 = 750 m/s; m = 30 g = 0,03kg; v2 = 401 m/s; d = 5 cm = 0,05 m; Ftr = ?; dx = ?

Prilikom kretanja kroz dasku deo kinetike energije se troi na rad protiv sile otpora daske sile trenja:
Atr = Ek
Ftr * d
mv
mv
mv mv
, kN .
Ftr
d
Da bi se metak zaustavio u sledeoj dasci treba sva

preostala kinetika energija utroi na rad protiv sila
trenja:
Ftr * d x
mv
mv
dx
, m.
Ftr
uz zadatak 162
69
Valjevska gimnazija
165. v0 = 10 m/s; h = ?
Postaviemo zakon odranja energije za dva sluaja: poetni sluaj kada telo ima samo Ek jer je visina
nula, i traeni sluaj kada ima i kinetiku (koja je 2Ep) i potencijalnu energiju:
Ek1 + Ep1 = Ek2 + Ep2
mv
mgh mgh h
v
g
166. m = 100 kg; F = 100
h , m.
N; = 0,1; 1 = 0,06; t = 20 s; s = ?; A = ?; Atr = ?
Komponente vune sile su:
F
F p N .
Fn
Fn
F
N .
600 Fp
Da bi izraunali silu trenja treba izraunati otpor podloge N:

Ftr
N + Fn = mg N = mg Fn N = 850 N.
sila trenja je Ftr = N = 0,1*850 N Ftr = 85 N.
mg
uz zadatak 164
Vuna sila je isto toliko: Fp = 85 N,
znai sanke se kreu ravnomerno!
Ako se smanji koeficijent trenja, smanjie se i sila trenja: Ftr1 = 1N = 0,06*850 N = 51 N, i sanke e se
kretati ubrzano!
ma = Fp Ftr1 odavde je a = 0,34 m/s2. Preeni put je s
at
m.
Rad vune sile je A = Fp*s = 85N*68 m= 5780 J.

Rad sila trenja je Atr = Ftr1*s = 51N*68 m. Atr = 3468 J.
a
167. m = 2 kg; a = 20 cm; A = ?

Moemo smatrati da je teina kocke skoncentrisana u
njenom centru, na visini a/2. Dovoljno je kocku uspraviti
da dijagonala strane bude vertikalna, posle e sama pasti.
Rad je jednak promeni potencijalne enegije kocke.
A E p E p
mga mga mga
a
a
mg
mg
uz zadatak 165
Zamenom brojnih vrednosti dobija se A = 0,82 J.
168. = ?
Pri vuenju kocke na rastojanje L rad je: A = Ftr*L = mgL, gde je m masa kocke.
Rad pri jednom tumbanju je kao u prethodnom zadatku: A
mga
ili
A1 = 0,207mga
Na putu L bie n = L/a. Ukupan rad pri tumbanju je A = n*0,207mga = 0, 207 mgL.
Uporeivanjem se vidi da je = 0,207
F
m
lift
169. m = 600 kg; a = 1,5 m/s2; h = 10 m; A = ?

Jednaina kretanja lifta je ma = F mg ; odavde je vuna sila F = mg + ma
F = m(g + a) F = 6900 N.
Rad je A = F*h = 69 000 J.
mg
uz zadatak 166
70
170. h = 7,5 m; v0 = ?
U poetnom trenutku telo ima potencijalnu i kinetiku energiju. E1 = Ek + Ep. Pri prvom udaru izgubi
40% energije ili 0,4E1 a preostane 60% ili 0,6 E1. Pri drugom udaru izgubi se 40% od preostalog dela ili
0,4*0,6 E1 = 0,24 E1 a preostane energije mgh jer odskae na poetnu visinu (tu vie nema kinetiku
energiju). Ako se uzmu svi rashodi i ostaci moe se napisati relacija:
E1 = 0,4 E1 + 0,24 E1 + mgh 0,36 E1 = mgh
mv
, mgh mgh

, gh
m
v , .
,
s
171. h1 = 1500 m; h2 = 500 m; v1 = 360 km/h =100 m/s; v2 = 540 km/h=150 m/s; m = 2000 kg; Ftr = ?
Treba izraunati ukupnu enegiju aviona na visini h1 i h2 :
E E k E p
mv
mgh * J
E Ek E p
mv
mgh ,* J
v1
Razlika je utroena na rad protiv sila trenja: Atr = E1 E2 = 7,5*106 J.

Takoe je Atr = Ftr*s gde je preeni put s = h1 h2 znai:
Atr = Ftr*(h1 h2) odavde je Ftr = 7,5*106 J.
h1
172. = 300 ; L = 2 m; m = 1 kg; Ek = 7,5 J; h1 = ?

Energija tela na vrhu je samo potencijalna i iznosi Ep = mgh =
1kg*10m/s2 *1m = 10 J. ( h = L/2 na osnovu svojstva jednakostraninog
trougla)
Znai da ima sila trenja jer je energija u podnoju manja. Rad sila trenja
iznosi Atr = 10 J 7,5 J = 2,5 J.
Silu trenja izraunavamo iz relacije Atr = Ftr*L, odavde je Ftr = 1,25 N.
Ovolika sila trenja je i u povratku. Rad te sile je
Atr1 = Ftr*L1
gde je L1 = 2h1 (opet na osnovu svojstva
jednakostraninog trougla)
Znai, energija E = 7,5 J se utroi na rad sila trenja i na
potencijalnu energiju Ep1:
h
E = mgh1 + Ftr*2h1
E = h1(mg + 2 Ftr) 7,5 J = h1(10 N + 2,5 N)
h1 = 0,6 m.
71
v2
h2
uz zadatak 170
h1
uz zadatak171
300
Valjevska gimnazija
5. TOPLOTNE POJAVE
Ova oblast ne dolazi u obzir za takmienje u sedmom razredu, jer se prouava poslednja. Ipak je potrebno
prouiti zadatke iz ove oblasti jer dolaze u obzir za takmienju u osmom razredu.
Osnovni pojmovi:
Temperatura je veliina koja pokazuje stepan zagrejanosti tela.
Jedinice za merenje temperature su stepen Celzijusa [0C] i Kelvin [K].
Temperatura u Celzijusovim stepenima obeleava se sa t.
Temperatura u Kelvinima (zapazite ne govori se stepen) obeleava se sa T i zove se apsolutna
temperatura.
Njihova veza je T = t + 273 [K]
Najnia temperatura uopte je T = 0 K ( ili 273 0C) i zove se apsolutna nula. Ova temperatura se ne
moe dostii, ve joj se moemo samo pribliavati.
Zapazite da ne postoje negativne temperature na Kelvinovoj skali.
Koliina toplote je deo energije koji se razmenjuje izmeu tela pri toplotnim procesima. Jedinica za
koliinu toplote je Dul [J], to znai da je toplota samo jedan vid energije.
Formula za koliinu toplote je Q = cm(t2 t1) ( pie se i Q = cmt) gde je:
Q koliina toplote
c specifini toplotni kapacitet koji zavisi od vrste tela (neki ovu veliinu naziva i specifina toplota)
t = t2 t1 razlika temperatura
zapazite da je c
J
Q
mt t kgK
Za redovnu nastavu ovo bi bilo dovoljno. Sada je esta praksa da se na takmienjima daju zadaci iz
oblasti koje nisu u programu za osnovnu kolu, ali uz uslov da se u samom zadatku objasni teorija.
Zato emo definisati jo neke pojmove.
Toplotni kapacitet tela (C):
Q = Ct C
Q J
t K
Zapazite da je ovde u pitanju celo telo a ne jedinica mase tela - 1kg.
Toplotni kapacitet tela je brojno jednak koliini toplote koju treba dovesti telu da mu se temperatura
povisi za 1 K: C = Q/t.
Specifina toplota sagorevanja materijala je jednaka koliini toplote koja se oslobodi pri sagorevanju 1
kg tog materijala. q s
Q sag J

m kg
Zadaci
0
173. Koliko litara vode temperature 44 C treba pomeati sa 20 litara vode temperature 20 0C da bi
smea imala temperaturu 24 0C ? (Rez.: 4 litra)
174. Temperatura vode je t1, a specifini toplotni kapacitet c1. Temperatura alkohola je t2, a specifini
toplotni kapacitet c2.
a) Kolika e biti temperatura smee istih masa vode i alkohola?
b) Kolika e biti temperatura smee istih zapremina vode i alkohola? Gustine vode i alkohola su 1 i 2.
(Rez.: a) t s
ct c t
c c
; b)
ts
ct c t
c c
72
U sledeem zadatku imamo veliinu koja se ne obrauje u osnovnoj koli toplotni kapacitet tela.
Toplotni kapacitet tela je brojno jednak koliini toplote koju treba dovesti telu da mu se temperatura
povisi za 1 K: C = Q/t.
175. U sud toplotnog kapaciteta 400 J/K u kome se nalazi 0,8 litara vode temperature 18 0C spusti
komad metala ija je masa 100 grama a temperatura 100 0C. Koliki je speifini toplotni kapacitet metala
ako posle uspostavljanja toplotne ravnotee temperatura sistema iznosi 20 0C. Specifini toplotni
kapacitet vode iznosi 4200 J/kgK. (Rez.: 940 J/kgK)
176. Telo zapremine 100 cm3 i temperature 50 0C ubacimo u 500 ml vode temperature 20 0C. Telo
pliva po vodi tako da mu je 90 % zapremine potopljeno u vodu. Ako se zanemari razmena toplote sa
okolinom, odrediti ravnotenu temperaturu vode i tela u njoj. Specifini toplotni kapaciteti vode i tela
iznose 4200 J/kgK i 2000 J/kgK redom. (Rez.: 22,4 0C)
177. Metak mase 50 g leti horizontalno brzinom 100 m/s. U toku leta metak nalee na prepreku mase
0,5 kg. Posle izlaska iz prepreke metak se kree brzinom 50 m/s. Specifini toplotni kapacitet materijala
od kojeg je napravljena prepreka je 400 J/kgK. Izraunati za koliko se povea temperatura prepreke.
Prepreka u toku ovog procesa ostaje nepokretna. (Rez.: 0,94 0C)
178. Olovna kuglica koja se kree kroz vazduh horizontalno, brzinom 500 m/s, ulee u prepreku,
probija je, i izlazi iz nje brzinom 400 m/s. Temperatura kuglice pre ulaska u prepreku je iznosila 353 K.
Tokom prolaska kroz prepreku na zagrevanje (poveanje unutranje energije) kuglice utroi se 1/3
ukupno izvrenog rada nad njom. Kolika je temperatura kuglice pri izlasku iz prepreke? Specifini
toplotni kapacitet olova je 120 J/kgK. (Rez.: 478 K)
Opet nov termin: Specifina toplota sagorevanja: Specifina toplota sagorevanja materijala je jednaka
koliini toplote koja se oslobodi pri sagorevanju 1 kg tog materijala. q s
Q sag J

m kg
179. Na piritusnoj lampi 200 g vode zagreje se od 15 0C do 75 0C pri emu sagori 6 g piritusa.
Toplota sagorevanja piritusa je 3*107 J/kg. Odrediti stepen iskorienja pri ovakvom nainu zagrevanja.
Specifini toplotni kapacitet vode je 4200 J/kgK. (Rez.: 28 %)
180. Motor snage 14,715 kW ima stepen korisnog dejstva 0,6. Polovina gubitaka snage ine gubici
toplote kroz zidove motora, dok je druga polovina usled loeg sagorevanja. Hladnjak motora sadri 10
litara vode. Za koje vreme e se zagrejati ova voda za t = 60 0C? Specifini toplotni kapacitet vode je
4200 J/kgK. (Rez.: 14 minuta i 16 sekundi)
181. Termocentrala, korisne snage 165 MW, ima stepen korisnog dejstva 50 %. Za zagrevanje vode u
parnim kotlovima koristi se mrki ugalj kalorine moi 13 MJ/kg (tj. specifina toplota sagorevanja).
Koliko je uglja potrebno obezbediti za jednogodinji rad ove centrale? Uzeti da godina ima 365 dana.
(Rez.: 8*105 tona)
73
Valjevska gimnazija
5. TOPLOTNE POJAVE REENJA

173. t1 = 44 0C; V2 = 20 l; t2 = 20 0C; ts = 24 0C; V1 = ?
Jednaina toplote ravnotee glasi: Qpredato = Qprimljeno. Da ne bi pogreili u
izboru temperatura najbolje je nacrtati emu:
cm1(t1 ts) = cm2(ts t2) (ista tenost, skrati se c)
m1(t1 ts) = m2(ts t2)
masa tenosti se izraunava po formuli m = V, pa se gustina skrati:
V1(t1 ts) = V2(ts t2) odavde je
V
V t s t l C C
litra
t t s
C C
m1
Qpredato
Qprimljeno
m2
t1
ts
t2
uz zadatak 172
Zapazite da ne treba
pretvarati litre u m jer se rezultat dobija takoe u litrima.
174. Dato je: c1; t1; 1; c2; t2; 2; trai se tsmee = ?

Koristimo skicu iz prethodnog zadatka;
Q1 = Q2
c1 m1(t1 ts) = c2m2(ts t2)
a) mase su iste i mogu se skratiti: c1(t1 ts) = c2(ts t2) mnoenjem i grupisanjem lanova
dobijamo:
c1t1 - c1ts = c2 ts - c2 t2 c1t1 + c2 t2 = c1ts + c2 ts
c1t1 + c2 t2 = (c1 + c2)ts t s
ct c t
c c
b) opet je c1m1(t1 ts) = c2m2(ts t2)

sada je zapremina ista ma emo masu zameniti formulom m = V Zapremine se skrate:
c11(t1 ts) = c22(ts t2) mnoenjem
c11 t1 - c11ts = c22ts - c22t2 grupisanjem lanova dobija se:
ts
ct c t
c c
175. C = 400 J/K; V1 = 0,8 l; t1 = 18 0C; m2 = 100 g; ts = 20 0C; c1 = 4200 J/kgK;

(vode = 1000 kg/m3); c2 = ?
Iz definicije toplotnog kapaciteta zakljuujemo da e sud primiti
koliinu toplote Q = Ct.
U ovom zadatku komad metala predaje toplotu vodi i sudu. Opet
je pregledno nacrtati emu:
Jednaina toplotne ravnotee izgleda:
Qmetal = Qsud + Qvoda
m2c2( t2 ts) = C(ts t1) + m1c1(ts t1)
masa vode je m1 = vodeV1 = 0,8 kg.
c
metal
Qmetal
ravnotea
voda i sud
C t s t m c t s t J K * C J kgK * ,kg * C
J
m t t s
kgK
,kg * C
74
t2
ts
Qsud
Qvoda
t1
uz zadatak 174
176. Vt = 100 cm3; t = 50 0C; Vv = 500 ml = 500 cm3; vode = 1000

kg/m3; tv = 50 0C; cv = 4200 J/kgK; ct = 2000 J/kgK; trav=?
telo
Qpredato
trav
Podatak o plivanju tela slui da se izrauna gustina tela sila potiska
Qprimljeno
jednaka je sili Zemljine tee:
voda
tv
Fp = mg vVpotopljenog = t Vt g v*0,9Vt = tVt t = 0,9v t
uz
zadatak
175
= 900 kg/m3.
Sada piemo jednainu toplotne ravnotee slino kao u zadatku 172.
Treba obratiti panju da je telo u ravnotenom stanju ako mu je temperatura svuda ista. Znai celo telo
razmenjuje toplotu sa vodom, a ne samo 90 % tela. Na takmienju na kojem je postavljen ovaj zadatak
(Srpska fizika olimpijada!) ova injenica nije bila svim takmiarima jasna.
ctmt(t trav) = cvmv(trav tv) Ako izmnoimo i grupiemo lanove slino kao u prethodnim zadacima:
t rav
c t mt t c v m v t v
c t mt c v mv
masa tela je mt = tVt = 0,9 vVt ; masa vode mv = vVv
Zamenom, skraivanjem celog izraza sa v dobijamo:

t rav
c t ,Vt t c vVv t v J kgK ,* cm C J kgK * cm C
, C
,c t Vt c vV v
, * J kgKcm J kgK cm
Treba uoiti da se svuda nalazi zapremina, pa ne moramo pretvarati cm3 u m3 jer se na kraju skrate.
177. m = 50 g = 0,05 kg; v1 = 100 m/s; M = 0,5 kg; v2 = 50 m/s; c = 400 J/kgK; t = ?
M
Promena kinetike energije metka pretvara se u toplotu:

E k
mv mv ,kg m s ,kg m s
, J
Q = cM t
t
Q
, J
, C
cM J kgK * ,kg
Primedba: trebalo je naglasiti da se zagrevanje metka zanemaruje

propust autora zadatka.
uz zadatak 176
178. v1 = 500 m/s; v2 = 400 m/s; T1 = 353 K; c = 120 J/kgK; T2 = ?

Rad kuglice pri prolasku kroz prepreku jednak je promeni kinetike energije:
A E k
mv mv m
v v
Promena je negativna to samo znai da se kinetika energija
smanjuje. Unutranja energije kuglice se poveava.

Koliina toplote predata kuglici je Q = cm T. (ve smo rekli da je t = T)
Po uslovu zadatka je:

v v 12
m
v v cmT masa se skrati pa je T

Zamenom se dobija T = 125 K.

c
T2 T1 = 125 K T2 = 353 + 125 K T2 = 478 K. ili t2 = T2 273 t2 = 205 0C.
179. m1 = 200 g; t1 = 15 0C; t2 = 75 0C; m2 = 6 g; c = 4200 J/kgK; qs = 3*107 J/kg; = ?

Stepen korisnog dejstva se definie kao kolinik korisnog rada i ukupno uloenog rada.
Koristan rad je oigledno toplota uloena na grejanje vode:
Q = cm1t
75
Valjevska gimnazija
Q
J
,kg C J
kgK
Ukupno uloena toplota je toplota osloboena sagorevanjem
piritusa: Qsag = m2qs = 0,006 kg*3*107 J/kg = 180 000 J.
Q
J
o, %
Q sag J
180. P = 14,715 kW; = 0,6; V = 10 l; t = 60 0C; c = 4200 J/kgK; = 1000 kg/m3; = ?

Da se voda u hladnjaku zagreje za t potrebna je koliina toplote:
Q = cm t =c Vt = 4200 J/kgK*1000 kg/m3 *0,01m3 * 60 0C = 2520000 J.
Korisna snaga motora je Pk = P = 0,6* 14715 W = 8829 W.
Gubici snage iznose Pgub = 14715 W 8829 W = 5886W.
Polovina ovih gubitaka ide kroz zidove motora tj. na grejanje vode u hladnjaku:
Pgrejanje = 2943 W.
Da se oslobodi potrebna koliina vode potrebno je vremena
Q
Pgrejnje
J
, s
J s
Ako se pretvori u minute : 856,3 s = 14 minuta 16s.
181. Pk = 165 MW; = 50 %; qs = 13 MJ/kg; = 365 dana; m = ?

Ukupna snaga termocentrale je Puk
Pk MW
MW Za godinu dana treba obezbediti toplote:
Q = Puk* = 330*106 W*365*24*60*60 s = 1,04*1016 J.

Ovo treba obezbediti sagorevanjem uglja:
qs
Q sag
m
Q sag
qs
, * J
m * kg ili m * tona
* J kg
76

Fizika 7 Zbirka Zadataka Iz Fizike Za Dodatnu Nastavu PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fizika 7 Zbirka Zadataka Iz Fizike Za Dodatnu Nastavu PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

14000 , 3

Predrag Stojakovi profesor Valjevske gimnazije

1. SILA I KRETANJE REENJA ....................................................................................................20

2. RAVNOTEA TELA .......................................................................................................................45

3. SILA POTISKA I ARHIMEDOV ZAKON.....................................................................................55

4. ENERGIJA, RAD, SNAGA..............................................................................................................64

5. TOPLOTNE POJAVE .....................................................................................................................72

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

PLAN REAVANJA ZADATAKA

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

sabiranje brzina nizvodno

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

Brzina tela u odreenom

Zavisnost brzine od puta

trenutna brzina ravnomerno usporenog kretanja: v = v0 - at

v2 = v02 +2as odnosno

kada telo polazi iz mirovanja poetna brzina je jednaka nuli

put ravnomerno ubrzanog kretanja bez poetne brzine

Kod ravnomerno promenljivog pravolinijskog kretanja promena brzine je stalna pa je u

UPOTREBA ZNAKA DELTA: delta oznaava promenu fizike veliine.

Grafiki prikaz kretanja: Grafik brzine kod ravnomernog pravolinijskog kretanja i

grafici brzine i ubrzanja kod ravnomerno

kretanje bez poetne brzine,

27. Na osnovu datog grafika brzine tela nacrtati grafik zavisnosti

28. Prema datom grafiku zavisnosti brzine od

vremena nacrtati zavisnost ubrzanja od vremena.

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

40. Materijalna taka se kree sa ubrzanjem 1 m/s2 i poetnom brzinom 5

1.3. Njutnovi zakoni

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

52. Na telo mase 2 kg, koje je mirovalo, pone da deluje sila,

Hitac navie je ravnomerno

ako se drugaije ne kae za ubrzanje

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

Seate li se injenice da formula s v t

Sem brzine, najbolji primer vektora je sila.

Duina dui je jednaka

Ako sile deluju u uzajamno

Ako dve sile deluju du istog

FR2 = F12 + F22

Ako sile imaju suprotan smer:

Delovanje jedne sila moe se

Naspram ugla od 600 lei visina

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

1.6. Drugi Njutnov zakon i rezultujua sila. Sila trenja

njegova masa 5 kg. Veline sila su F1 = 3 N, F2 = 4 N. Trenje zanemarujemo.

75. Telo mase 10 kg kree se po horizontalnoj podlozi pod delovanjem

79. Brod mase 5 tona vue

85. Tri tela su postavljena na glatkom stolu i vezana su lakim

86. Na dva bloka, koji se dodiruju i lee na glatkom

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

90. Tri tela ije su mase m, 2m i 3m lee na glatkoj horizontalnoj podlozi i

91. Telo mase m1 = 500g vue horizontalna sila F = 15 N po horizontalnom

kg. Tela poinju da se kreu iz stanja mirovanja pod dejstvom sila F1 =

92. U sistemu na slici mase tela redom iznose m1 = 4 kg i m2 = 6

94. Kolika stalna horizontalna sila treba da deluje na kolica mase M =

Na telo mase 400 kg deluje horizontalna sila 300 N.

99. Odrediti ubrzanje sistema na slici i sile

zatezanja konca, ako je F = 24 N a m = 1kg.

intenziteti F1 = 20 N, F2 = 18 N i F3 = 8 N. Odrediti ubrzanje tela ako je koeficijent

Zbirka zadataka iz fizike za sedmi razred - specijalci interna skripta

110. Kojim minimalnim ubrzanjem treba da se kree telo M po horizontalnoj