Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

2. Hafta
Modern Dnemde Siyasal Deiim:
Niccolo Machiavelli
Bir Rnesans dnemi dnr olan Niccolo Machiavelli (1469-1527) on be sene
boyunca Floransa Cumhuriyetinde diplomat olarak grev yapm ve dneminin en
nemli siyasi liderleri ile tanma frsat bulmutur. Machiavelli yirmi yandayken
kk bamsz devletlerden oluan talya, Fransann igaline uram ve ynetici
aile olan Mediciler drlerek yeni bir cumhuriyet kurulmutur. Yeni cumhuriyet
ynetiminde, eitimi sayesinde kendine yer bulan Machiavelli, on be sene iinde
yksek dzeyli bir sivil memur durumuna ykselerek Floransal bir eli olarak
diplomatik hizmetlerde bulunmutur.
Ancak Fransz askerlerinin ve birleik glerinin spanya ordusuna malup
olmas ile Mediciler iktidara yeniden gelmilerdir. Krk yalarndaki Machiavelli eski
ynetimin adam olarak ihanetle sulanarak hapsedilir ve ikence grr. Daha sonra
Machiavellinin hapis cezas srgne evrilir ve ehir surlarnn dna gnderilir.
Machiavelli eserlerini bu dnemden sonra vermitir (Tannenbaum ve Schultz, 2005:
146).
Machiavelli, siyasal dnce tarihinin en tartmal isimlerindendir. Siyaset
felsefesini, Antik dnemin zc, teleolojik balamndan ve Orta a dncesinin
akn, akl-st yapsndan bamszlatran Machiavelli, onu ilk kez gereki
temellerde yorumlayan isim olarak n kazanmtr. En nemli iki kitab olan
Hkmdar ve Sylevlerde baarl ve sevilen bir ynetimin kurulabilmesi iin
hkmdarn sahip olmas gereken zellikleri anlatr. zellikle Hkmdarda
Machiavelli despota klasik siyasi ahlak retisini takip etmemesini ak yreklilikle ve

Sayfa 1

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

cesaretle tavsiye eder. Kitlelerin erdemsiz, a gzl, dar grl ve kendi kendilerini
ynetmekten aciz olduunu dnen Machiavelli, despota, halk bir arada tutabilmek
iin kaba g kullanmn ve hileyi iki nemli yol olarak gsterir. Machiavellinin
zellikle kendi dnemi iin devrimci saylan bu grleri beraberinde birok tartma
dourmutur.
Bu tartmalarn en nemlisi, Machiavelliye atfedilen u motto zerinedir:
Amalar aralar meru klar!. Bu mottonun gnlk dildeki karl, eer
amalarmz doru ise bu amac gerekletirmek iin en adi hile ve kaba kuvvete
dayanan aralar kullanmamzn dahi meru olduudur. Bu sebeple gnlk hayatta
baarya ulamak iin hibir ahlaki kstlamay kabul etmeyenlere Makyevelist sfat
yaktrlr.
Makyevelizmin kendini en tehlikeli ekilde gsterdii yer siyaset alandr. Eer
hkmdarlar kendilerini siyasal ahlak standartlar ile snrlandrlm hissetmezlerse
amalarn gerekletirmek iin her trl insanlk d yntemi kullanmay hak olarak
greceklerdir. rnein Yirminci Yzylda yaam ve insanlk d byk katliamlar
gerekletirmi Hitler ve Stalin gibi liderlerin siyasi eylemlerini Machiavelli onaylar
myd? Machiavellinin tek meselesi, g siyasetini merulatrmaya almak
mdr? G siyaseti geerli tek siyasi yntem ise modern demokrasiler ve onlarn
insan haklarna ve hukukun stnlne dayal idealleri bo bir aldatmacadan m
ibarettir?
Baz yorumcular Machiavellinin siyasal liderlere g ve sahtekrlk araclyla
iktidar nasl elde edeceklerini rettii iin onun ktln retmeni olduunu
belirtirler. Kimi yorumcular ise Machiavellinin sadece siyasal iktidar arayndaki
gerei ifade ettiini belirterek lanetlenmemesi gerektiini savunurlar. Kimileri ise

Sayfa 2

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelliyi modern devletlerin siyasal yapsn ve potansiyelini ilk kez gerek

anlamda kavrayan bir dnr olarak alklarlar (Arnhart, 2005: 168).
Maciavellinin bu sra d durumunu kavrayp, onu daha nesnel bir ekilde
yorumlayabilmek iin Rnesans dnemini ksaca irdelemek gerekmektedir. Daha
sonra Machiavellinin kulland temel kavramlar ve grleri irdeleyerek bir sonuca
yaklaabiliriz.

Rnesans
Machiavellinin yaad Rnesans dnemi, sanat, bilim, ekonomi ve mamul
mal retimi alanlarnda byk bir gelime ve deiimin yaand zamanlardr.
Kentler bym, nfus artm, sanat ve uluslararas ticaret refahn gstergesi
olmutur. Bu dnemde tccarlar, zanaatkrlar, endstriyel giriimciler ve ilk zgr
iiler ynetim tarznda ve hkmet eklinde deiiklikler yaplmasn yksek sesle
talep etmeye balamlardr. Dnce zgrl ve hareket zgrlnn btn
gruplarn temel talepleri arasnda olmalarnn yannda, saf insan haklar teorileri
zerine radikal hareketlerin de gzlendii bir dnemdir. Kendi akl ve yeteneine
gvenen, teolojik balardan arnm insan tipi Rnesans insann tanmlamaktadr
(Ben-Amittay, 1983: 117-118).
Ayrca ticaretin yaygnlamas, ulusal-siyasal bir pazarn ortaya kmasna
neden olmutur. Bu srecin dier kltrel ve siyasal olgularla birlemesi ile ulusal
birliin tannmas ve kavranmas ynnde hareketler balamtr. Orta an feodal
Avrupas dinsel ve irrasyonel birok fikrin nda siyasal rgtlenmesini
olutururken, Rnesans insan siyasal birlie ve zgrle ynelik taleplerini
szleme temelinde ifade etmeye balamlardr. Machiavelli dneminde Floransa,

Sayfa 3

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Milano, Roma, Napoli ehir devletleri Rnesans temsil eden bamszlk adalar
haline gelmilerdir.
Machiavellinin dnce dnyasn ekillendiren dier nemli bir husus da
talyan ehir devletlerinin siyasal birlikten yoksun olmalardr. Ticarete dayal olarak
gelien ehir devletlerinin ulusal bir ordularnn bulunmamas, bu devletleri srekli
olarak spanya ve Fransa gibi merkezilemi devletlerin saldrlarna ak brakmakta
ve

talyanlarn

siyasi

arenada

ciddiye

alnmamalarna

neden

olmaktayd.

Machiavellinin paral askerlere kar gvensizlii ve ulusal birlie ars yaad

dnemde karlat problemlerin dorudan bir yansmasdr.

Yntem ve nsan Doas

Rnesans dneminin deerleri iinde yetien ve Floransann kltrel deerleri
ile kvan duyan Machiavelli, yurt dnda yrtt diplomatik grmelerde
Floransann aalanmas ile ok olur. Floransann kltr, ticareti, tarihsel
zenginlii nemlidir ama askeri gten ve siyasi birlikten yoksun talyan ehir
devletleri d siyasi gler tarafndan bask altnda tutulmaktadr (Thompson, 2000:
30).
Bu ilk aknlk ve zntnn ardndan Machiavelli, klasik Orta a siyaset
ahlaknn

talyann

uluslararas

siyasette

hak

ettii

anl

yeri

almasn

salayamayaca kanaatine varr. Machiavelli, Aristotelesin formlar ya da Thomasn

doal hukuku gibi idealist felsefelerin hayali bir insan potansiyeli zerine
kurulduklarn dnr. Bu tr felsefeler zerine kurulacak hkmetler, insanlarn
gerek doasna uygun siyasi kararlar alamayacaklar iin hzl bir kle son
bulacaklardr (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 148).

Sayfa 4

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelli, insan doasnn her yer ve zamanda geerli zelliklerini gzleme

dayandrr. nsan doasna ve potansiyeline ynelik akn varsaymlar akl d bulur.
Ona gre insan doasnn temeli bencilliktir. Herkes kendisi iin daha iyi olana,
baarya, an ve hrete ulamak ister ve bunlar istemeye herkesin hakk vardr.
Ancak bu tr gereki bir yaklam talyann u anki durumunu anlamamz
salayacaktr.
Machiavellinin tarihsel olaylara dayal gereki yntemi burada kendini aa
vurur. Ona gre yazarlar hibir yerde grlmemi, duyulmam hkmdarlklar
anlatrlar ama olmas gereken ile olan ayr ayr eylerdir. Hkmdar her yerde ve
zamanda iyi olmaya kalkrsa yok olmaya mahkmdur (Gze, 2000: 111). Bu
sebeple genellikle Roma tarihinden ve iinde yaad dnemin siyasi tarihinden
yararlanan Machiavelli, Hkmdarda talyan birliini salayabilecek hkmdarn
sahip olmas gereken zellikleri anlatr. Bu eser bir siyaset felsefesi almas deildir
ve Machiavelli, iyi ynetim nedir?, hangi ynetici merudur?, iktidar nedir? gibi
sorularla ilgilenmez. Onun sorduu sorular, dzen nasl salanr?, ulusal bir ordu
nasl kurulur?, neden bir ulusal orduya ihtiya vardr? bimindeki sorulardr (Gze,
2000:

116).

Machiavelli,

bu

sorulara

verdii

cevaplarn

geleneksel

ahlak

anlayndan ve Tanr dncesinden soyutlayarak vermekte ve bu ynde laik

zellikler tayan kavramlatrmalara gitmektedir.

zel Alan ve Kamu Alan Ayrmas

Machiavellinin ynteminin en arpc zellii zel alan ve kamu alan ayrmdr.
Ona gre zel ahlak kamusal ilere uygulanamaz. nk bu ikisi de kendilerine zg
dili ve kurallar olan otonom alanlardr. Machiavelli bylece kamusal ve zel alanlarn

Sayfa 5

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Aristotelesi, Thomas birliini reddeder. Bu reddiyeyle birlikte iyi ve ktnn saf bir
ekilde ayrlmas da sz konusu deildir (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 148).
Machiavelli siyasal amac iktidara gelme ve onu srdrme olarak belirler. yi
olan ise bu amacn gereklemesine yardmc olan eydir. rnein siyasi bir rakibi
zehirleyerek ldrmek, iz brakmadan rakibinizden kurtulmanz salyorsa iyi bir
eydir. yi ve ktnn kategorik farkllamas ortadan kaldrlmtr (Ebenstein, 2001:
169).
Machiavelli iyilik ile ktlk hakkndaki bu gri algya tarihsel gerek olgular
inceleyerek ulatn belirtir. Ona gre, baarl hkmdarlarn hepsi iktidarlarn
koruyabilmek iin hileyi, ikiyzll ve kaba kuvveti akllca kullanmlar ve halklarn
gven iinde tutmay baarmlardr. Bunun yannda tamamen drst davranan
hkmdarlarn halklarnn terr ve sefaletin ortasnda kalabildiklerini ileri srer. Eer
hkmdar iktidarn koruyabilirse kahraman, yok eer iktidar kaybederse hain olur.
Hkmdarn kulland yntemler de, eylemlerinin sonularna gre deerlendirilir.
Machiavellinin Hkmdar kitabnda iyi bir hkmdarn zelliklerini zetlemek iin
kulland aslan ve tilki benzetmesi bu balamda nemlidir. Hkmdar gerektiinde
bir aslan gibi korkutucu, gerektiinde bir tilki gibi kurnaz olmaldr ki iktidarn
koruyabilsin.
Machiavelli, bu tavsiyelerinin somutlam bir hali olarak dnemin nemli
askeri lideri Cesare Borgiay rnek gsterir. Machiavellinin feyiz almamz istedii
hikye yledir: Borgia, zalim bir komutann isyan karan bir ehre gndererek,
katliam yolu ile isyan bastrmasn ister. syan bastrldktan sonra Borgia halkn
kendisine kin beslemesini nlemek iin komutann herkesin gz nnde ldrterek
cezalandrr. Bylece halk cezadan memnun kalrken, Borgiaya kar korku ile

Sayfa 6

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

kark sayg duyulur. Machiavellinin bu tavsiyelerinin sebebini kendi szlerinde

bulabiliriz (Machiavelli: 2011: 496):
lkenin gvenlii, verilmesi gereken bir karara bal olduunda adalet veya adaletsizlik,
insanlk veya zalimlik, zafer yahut utan konusunda dnmeye gerek yoktur. Tm
dnceler bir kenara atlmal ve tek bir soru sorulmaldr: lkenin varl ve zgrl
hangi yolla kurtarlabilir? Franszlar bu dsturu hem szleriyle hem de eylemleriyle
uygulayarak krallar, majestelerini ve Fransann yceliini korur, krallar hakknda onur
krc herhangi bir ey duymak sabrlarn tarverir. nk krallarnn iyi veya kt talih
getiren hibir karar yznden utanca demeyeceini sylerler - galip veya malup
olmas sadece kral ilgilendirir.

Elit ve Kitle
Machiavellinin kulland bir dier kavramsal kartlk elit ve kitledir. nsanlar
yneten elitler ve ynetilen kitleler olarak ikiye ayrlr. Machiavelli, elit olma artlar
arasnda soyluluu saymaz. Elit kiiler, aka ve bilinli olarak amalarn seen ve
bu amalarn gerekletirirken akld snrlamalardan kendilerini bamsz
klanladr. Machiavelli, elitleri, bencilliin akla dayal ve aktif olduunu hesaplayabilen
stn insanlar olarak grr. Onun elitleri iddet kullanmaya istekli, bencil ve iktidar
dkndrler (Tannenbaum ve Schultz, 2005: 153).
Machiavelliye gre kitle de doas gerei bencildir. Ama onlar ksa vadeli
arzularnn etkisi ile irrasyonel davrana srklenirler. Bu yzden kitlelerin
bencillikleri onlar zgrlklerine tamaz. Onlar bakalar tarafndan ynetilmek
durumundadrlar ve ynetilmeyi de arzu ederler. Kitlelerin zgrlklerini kullanmak
iin fazla aptal olduklarn dnen Machiavelli, korkutucu bir hkmdarn yokluunda
sradan halkn dzeni koruyamayacaklarna inanr (Tannenbaum ve Schultz, 2005:
154).
Elit-kitle ayrm asndan Machiavellinin talihe bak as da aklaycdr.
Machiavelli talihin varln reddetmez ancak talihi, akl ile ynlendirilebilir bir g

Sayfa 7

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

olarak yorumlar. rnein onu azgn bir nehre benzetir. Nasl ki azgn nehrin nne
set ekip, farkl kanallarla suyunu kullanmak iin elverili hale getirebiliriz, kt talihin
de uygun ynlendirmelerle iyi sonular dourmas salanabilir.
Bu adan elitler talihlerine akllar ile yn veren ve bireysel zgrlklerine
sahip kiilerdir. Machiavelli, halkn korunmaktan ve zulmden muaf olmaktan baka
bir ey istemediini belirtir. Dolaysyla siyasi yetkiyi kullanan elitlerin siyasi zgrle
de sahip olacan belirtir. Ancak onun bu grlerinin cumhuriyetilik fikirleri ile tam
olarak uyumadn ileride greceiz.

Erdem ve eref
Buraya kadar zetlenen bilgiler Machiavellinin kt hretini hakl karr
gzkmektedir. Ancak belirtilmelidir ki, o hibir zaman zor kullanma yntemini birincil
ve her zaman kullanlmas gereken bir seenek olarak nermemitir. Ayrca
Machiavellinin siyasi retisi genellikle en kt durumlardan kurtulmak iin
hkmdara tavsiye niteliindedir. Ona gre asgari zgrlk zgrlkszlkten iyidir.
Tam da bu nedenden dolay Machiavelli, hkmdarn erdemli olmasn ister.
Machiavellinin erdemi (virtu) Antik dnemin idealizminden ve Orta an ahlaki
iyiliinden bamsz olarak bireyci ve dnyevi bir mkemmellik durumudur
(Tannenbaum ve Schultz, 2005: 156). Machiavelli, siyasette etkililii ya da etkinsizlii
dindeki sevap ve gnah kavramlarna e tutar ve baarl hkmdar erdemli
hkmdar olarak nitelendirir (Ebenstein, 2001: 170).
Machiavelli iin erdem kavram eref kavramndan ayrlmaz. Bir hkmdarn
erefini koruyabilmesi iin onun halk tarafndan sevilmesi, cmert bilinmesi ve adil

Sayfa 8

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

gzkmesi gerekir. erefini halkn gznde kaybeden bir hkmdarn iktidarn uzun
sre koruyamayacan belirtir. Bu sebeple Machiavelli, hkmdarlara iddet
kullanmaktansa sahtekrl tavsiye eder. nk iddeti gizlemek ve merulatrmak
zorken, hile hzl ve gizlenebilirdir. Bylece hkmdar istediini elde ederken,
hretini de koruyabilir.
Bylece Machiavelli, siyasal yceliin yeterli dl olarak eski Yunan ve
Romadaki eref fikrine yeniden hayatiyet kazandrr. Ancak grld gibi,
Machiavellinin eref kavram ieronun ahlaki erdemin sonucu olan klasik eref
anlay deildir. Ama yine de Machiavelli, erdem ve eref kavramlar ile hkmdarn
anlamsz iddetten kanmas gerektiini vurgulamaktadr. O, sert nlemlerin halk
bar ve birlikten yararlandrmann zorunlu olduu durumlarda halkllatrlabileceini
vurgular. Gereksiz iddet uygulayanlar hkmranlk elde edebilir ama eref
kazanamazlar (Arnhart, 2005: 172-74).

deal Ynetim ekli

Papa,

Machiavelliden

bir

anayasa

tasla

hazrlamasn

istediinde,

Machiavelli tamamen cumhuriyeti ilkeler zerine kurulu bir anayasa tasla sunar.
Papa tarafndan beenilmeyen taslak reddedilir. lk bakta Machiavelli iin bir eliki
gibi duran bu anayasa taslann bir benzeri onun Sylevler kitabnda da nerilen bir
ynetim ekli olarak gze arpmaktadr. Aydnlanm despotun teorisini kurduu iddia
edilen Machiavelli iin bu durum gerekten bir eliki midir?
Machiavellinin nihai siyasal hedefi bamsz talyan ehir devletlerini ulusal bir
birlik altnda toplamaktr. Bu yzden btn ilgisi bir ulus devletin nasl kurulup,

Sayfa 9

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

istikrarl hale getirilecei zerine olmutur. Ancak, bir kez ulusal birlik salanp
devlete istikrar kazandrldktan sonra hukuka daha bal bir ynetimin de temelleri
atlm olur. Ama hemen belirtilmelidir ki, Machiavellinin sradan insana kar
gvensizlii ve yneticiden bekledii stn performans onun cumhuriyete dair
fikirlerinde de takip edilebilmektedir.
Cumhuriyet Machiavellinin ideal ynetim eklidir. nk bir cumhuriyet ancak
erdemli yurttalar tarafndan kurulabilir. Cumhuriyetin zelliinden ilki yasaya
dayal ynetimdir. kincisi yalnz bir aznln kar iin deil, yurttalarn
ounluunun kar iin ynetilmesidir. Son olarak btn snflarn yeleri yurttalar
olarak ynetime katlma haklar olduklar iin cumhuriyet karma bir ynetimdir.
atmalar Romada olduu gibi yasalar erevesinde zlebildii srece pozitif bir
gtr. Dolaysyla Machiavelli cumhuriyetlerde yneticilerin tek bir ahlaki standarda
bal kalarak halk ynetebilecei kanaatindedir (Tannenbaum ve Schultz, 2005:
160).
Ama eer cumhuriyet ok byk bir tehlike ile kar karya kalrsa Roma
Cumhuriyetinde olduu gibi geici bir sreliine bir tiran atanabilir. Ayrca halk
erdemli dahi olsa her an yozlama tehlikesi ile kar karyadr. Bu yzden
Machiavelli cumhuriyetlerde bile, siyasi liderlerin zorunda kalmalar halinde zor ve
hile yoluna bavurarak hukuksal yolu terk etmelerinde bir saknca grmemektedir.
Meseleye bu adan bakldnda Machiavellinin fikirleri herhangi bir elikiyi
barndrmamaktadr.

Sayfa
10

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavellinin Modern Siyaset Teorisi Asndan nemi

Machiavelli birok yazar tarafndan modern siyaset anlaynn ve siyaset
biliminin kurucular arasnda gsterilmektedir. Machiavelli, ilk kez, siyaset ve ahlak
alanlarn birbirinden ayrarak, siyasete zerklik kazandrmtr. Bylece bir yandan
sekler bir hukuksal ereve gelitirmi, dier yandan olmas gerekeni deil, olan
inceleyerek siyaset almalarna bilimsel bir temel kazandrmtr (Aaoullar ve
Kker, 1997: 178-79).
Machiavelliye yneltilen en ar eletiri onun siyaseti ahlaktan tamamen
koparm olmasdr. Bu eletiriye verilebilecek baz cevaplar vardr. lk olarak,
Machiavelli, insann doasna ok karamsar yaklar. Devlet olmadan insanlarn
disiplinsiz

ve

dzensiz

kalaca

kanaatindedir.

Bu

yzden

baz

yazarlar,

Machiavellinin ahlak siyasetten ayrmadn ama devleti ahlakn nkoulu olarak

grdn ileri srerler (Aaoullar ve Kker, 1997: 180).
kinci olarak, Machiavelli, Rnesans insannn bak asyla siyaset teorisini
kurmutur. Bu adan Machiavellinin u ekilde bir akl yrtt varsaylabilir.
Modern siyasal hayatta insanlar yaltlm bireyler olarak rekabet halinde kendi
bireysel karlarnn peinde komaktadr. Klasik ahlaki balarn bu insanlar bir araya
getirmesi beklenemez. O zaman siyasal dzen bu ekilsiz halklara kendi gcn
dayatacak bir yce kurucu sayesinde gerekletirilebilir. Bu nedenle Makyevelist
erdem, modern devletlerin bir standard olarak, bir liderin gc, zekice ve iradi olarak
kullanmakla yeni bir devlet yaratma yetenei olarak grlebilir (Arnhart, 2005: 175).
Bu tezden anlalaca zere Machiavelli modern devletlerin yapayln fark
etmi ve teorisini bunun zerine ina etmitir. Artk Aristotelesin insann doas
gerei ortaya kan devleti yerine yapay ulus devletler vardr.
Sayfa
11

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Ancak farkl bir grup yazar Machiavellinin siyasete uygulad ahlaki grilii,
Yirminci

Yzylda

yaanlan

byk

katliamlarn

habercisi

olarak

yorumlar.

Machiavellinin rnek verdii tarihi olaylardaki siyasi liderler her ne kadar geleneksel
ahlak standartlarnn dnda yer alyor olsalar da, bu liderlerin eylemlerinin sonular,
Yahudi soykrm ile ya da Japonyaya atom bombas atlmas ile karlatrldnda
bir hayli nemsiz rneklerdir. Machiavellinin siyasal ilkelerinin bu gibi byk
felaketlere yol amayacan kim garanti edebilir?
Gnmzde demokrasi ve insan haklar ideali medeni olmak isteyen her
devletin bir n kabuldr. rnein Amerika Birleik Devletleri gibi liberal ilkeler
zerine kurulduu iddia edilen devletlerin Machiavelliin ilkelerini yanllad
nerilmektedir. Machiavelliin modern siyaset ile geleneksel ahlak anlay arasnda
yapt sert ayrmn hatal olduu ynnde gl itirazlar ileri srlmektedir.
Akna gre, Machiavellinin yazlarnn bu tr farkl ulardaki yorumlara sebep
olmasnn asl nedeni onun Hkmdarda yneticiye verdii aykr tlerdir. Akn
bu aykr tlerin Machiavellinin esas grlerini yanstmad kanaatindedir. Byk
bir vatansever olan Machiavelli iin yeni kurulan bir prensliin ayakta kalp, dzeni ve
en nemlisi talyan birliini salayabilmesi btn ahlaki kayglardan daha stndr.
talyan birlii salanamaz ise hkmdarlarn ahlaki normlara uyup uymamas da
sorun olmayacaktr, nk ortada bir talyan hkmdar da olmayacaktr. Ancak bir
kere talyan birlii salandktan sonra cumhuriyeti ahlaki normlara bal, erdemli
vatandalara sahip bir devletin Machiavellinin yreinde yatan aslan olduu onun
Sylevlerinde aka ortaya konduu belirtilir (Akn, 1974: 90-91).
Tm bu nemli tartma alanlarna ramen Machiavellinin siyaset tarihinde
yeni bir dnemin ve anlayn habercisi olduu phesizdir. Machiavelli sonras

Sayfa
12

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Hobbes ve Lockeun sekler siyasal teorileri ve insan doasna ilikin tartmal n

kabulleri bu yargy dorular niteliktedir. Gnmzde olandan olmas gerekene
g siyasetini kavrayabilmek ve dntrmek iin daha fazla Machiavelli okunmas
gerektii aktr.

Kaynaka
Aaoullar, Mehmet Ali, Levent Kker. (1997). Tanr Devletten Kral-Devlete,
Ankara: mge Kitabevi.
Akn, F. lhan. (1974) Kamu Hukuku, Devlet Doktrinleri, Temel Hak ve
zgrlkler, stanbul: Faklteler Matbaas.
Arnhart, Larry. (2005). Platodan Rawlsa Siyasi Dnce Tarihi, ev. A.K.
Bayram. Ankara: Adres Yaynlar.
Ben-Amittay, Jacob. Siyasal Dnceler
Kker.Ankara: Sava Yaynlar.

Tarihi.

ev.

M.A.

Klbay,

L.

Ebenstein, William. (2001). Siyasi Felsefenin Byk Dnrleri. ev. smet zel.
stanbul: ule Yaynlar.
Gze, Ayferi. (2000). Siyasal Dnceler ve Ynetimler, stanbul: Beta Yaynlar.
Machiavelli, Niccolo, Titus Livusun lk On Yl zerine Sylev, Ed. Alatl, Alev,
Batya Yn Veren Metinler II, Rnesans/Protestan Reformu/Erken Modern
Dnem/Bilim a (1350-1650), ev. Kolektif, lke Eitim ve Salk Vakf,
Kapadokya Meslek Yksek Okulu, 2011, Kapadokya.
Tannenbaum, Donald, David Schultz. (2005). Siyasi Dnce Tarihi: Filozoflar ve
Fikirleri. ev. F. Demirci. Ankara: Adres Yaynlar.
Thomson, David. (2000). Siyasi Dnce Tarihi, Ed. A. Ali Ural. stanbul: ule
Yaynlar.

Ek Okumalar
Curry, Patrick. (1997). Machiavelli. stanbul: Ad Yaynclk.
Machiavelli, Niccolo. (2008). Askerlik Sanat. stanbul: Anahtar Yaynlar.
Machiavelli, Niccolo. (2008). Siyaset zerine Konumalar. stanbul: Dergah
Yaynlar.
Sayfa
13

www.acikders.org.tr

Siyasal Dnceler Tarihi II

Niccolo Machiavelli

Machiavelli, Niccolo. (2011). Prens. stanbul: Cem Yaynlar.

Skinner, Quentin. (2002). Machiavelli. stanbul: Altn Kitaplar.
Tunay, Mete. (2011). Batda Siyasal Dnceler Tarihi 3 (Seilmi Yazlar Yakn
a). stanbul: stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar.
Yeke, Yldz Karagz. (2007). Machiavelli ve Siyasal Etik. Ankara: Ebabil
Yaynclk.

Sayfa
14

www.acikders.org.tr