Gorski vijenac Petra II Petrovia Njegoa (adaptacija teksta anina Mirevska, saradnik na

dramaturgiji Bojana Mijovi) reditelj Diego De Brea (asistent reije Danilo Marunovi)
postavio je na scenu donekle ga udaljavajui od vezanosti za crnogorski kontekst i pridajui
mu univerzalna znaenja. Redukujui tekst i broj linosti, te odstranjujui narod (kolo),
reditelj u centar stavlja lik vladike Danila. Dok je u Njegoevom dramskom spjevu okosnica
istorijski dogaaj istrage poturica, u predstavi je politiki tok skrajnut, a naglasak je na
duevnim, unutranjim borbama. Razuenost Njegoevog dijela u predstavi je uveliko
zgusnuta , izborom kljunih scena vladiinih kolebanja i lomova. Pri tome, o scenama se
moe govoriti samo uslovno, jer one nisu jasno odvojene, nego se odvijaju bez prekida i
pretapajui se jedna u drugu. Umjesto uobiajene dramsko narativne, javlja se svojevrsna
lirska, muzika struktura, odnosno spojevi po principu vieglasja, varijacija i kontrasta
(recimo, na aljivo pripovjedanje o Mlecima vojvode Draka, nastavlja se jeziva tubalica
sestre Batrieve).
Na neki nain, pozornica postaje sama ovjekova svijest, a fabula ustupa mjesto potrazi za
neuhvatljivim, vjeitim istinama, koje se mogu samo nagovijestiti. U skladu sa tim likovi su
postavljeni u fluidan, snoliki prostor. Neobino znaajnu ulogu u kreiranju takve atmosfere
ima osvjetljenje, koje je prigueno, i ije neprestane suptilne promjene nose simbolizam i na
idejnom planu. Izuzetnoj estetizovanosti i likovnosti predstave doprinosi i neobian
mizanscen: likovi esto formiraju gotovo sasvim nepomine, precizno rasporeene grupe,
koje djeluju kao slike. Pri tome se koristi efekat postojanja vie perspektiva, to djeluje
zaudno i vrlo efektno, kako na vizuelnom tako i znaenjskom nivou. Scenografija (Diego de
Brea, asistent scene Mirko Radonji) se sastoji od stola i nekoliko stolica, to ne referie na
neko odreeno mjesto ili vrijeme, kao ni kostimi (Diego de Brea i Sandra Dekani), crni za
Crnogorce, bijeli za poturice, i crveni za sestru Batrievu, koji ipak ostaju vjerni duhu djela.
Rupa u podu, u koju se ubacuju Batrieva glava i njegova mrtva sestra, naroito je snano
scenografsko rjeenje, puno metaforikog naboja, jer sugerie opasnost od unitenja,
nestajanja. Nasuprot tome, voda koja se esto prosipa oznaava regeneraciju, oienje i novo
raanje. Predstavu prati muzika, u odlinom izboru Diega de Bree, koja naglaava,
produbljuje i uslonjava emocije i znaenja.
Svedenost i stilizovanost ostalih scenskih sredstava, kao i redukovanosti fabule, prenosi fokus
na izvoae i trai snagu i uvjerljivost glumakih kreacija. Pred glumcima nije bio lak
zadatak, jer na sceni uglavnom zbore, a ne tvore ; pri tome, rije je ili o monolozima, u

kojima je gotovo svaki stih gnomski, ili o dijalozima koji nisu dramski. Likovi, osim poturica,
su na istoj strani , i meu njima dolazi do sukoba samo u sferi ideja. Sran Grahovac igra
lik vladike Danila kao nesavrenog, obinog ovjeka, koji na sceni ini svakodnevne stvari:
pui, pije kafu, vino..., ime je na neki nain prizemljen u odnosu na gotovo idealnu,
nedodirljivu figuru vladike iz Njegoevog teksta. Njegov lik je istinsko mjesto dramske
tenzije: dva poretka suprostavljenih stvarnosti, pojedinac i drutvo, sukobljavaju se u njemu
samom. Radi toga, on igra kao u transu, prenaglaeno, i uz otro kontrastiranje razliitih
duevnih stanja (apat vika, potitenost bijes, nada oaj...).
Slijepog igumana Stefana, nosica vie vedrine i ivotne mudrosti, odlino, znatno svedenije
igra Branimir Popovi. Dok vladika u prvom dijelu predstave svoje monologe govori
teatralno, sriui ili ubrzano, kao neto proitano, iguman ih govori sasvim prirodno, kao dio
sopstvenog iskustva. Naroito je upeatljiva scena u kojoj iguman stoji nepomian, a nemir i
patnju radi predstojee bratoubilake borbe izraava prigueno, diskretnom mimikom,
pokretima ruku i trzajima glave. Tada se poklapaju iskaz i njegov oblik i gluma postaje
sredstvo katarze. Mio Obradovi oblikuje Vuka Manduia kao atipinog crnogorskog
junaka, djeaki senzibilog i iskrenog. Jedini enski lik, sestra Batrieva koju igra Jelena
Rakoevi, uvjerljivo i potresno prikazuje ogroman bol za mrtvim bratom. Kao simbol
(ugroenosti) porodice i svega to to znai, ona vri ogroman uticaj i mijenja sve okupljene
glavare. Vidno su se trudili i ostali glumci (Nikola Perii kao vojvoda Drako, Zoran Vujovi
kao knez Janko, Gojko Burzanovi kao knez Rade, Slobodan Marunovi kao Vuk Miunovi,
Slavko Kalezi kao Hadi Ali-Medovi, Danilo elebi kao Mustaj kadija i Momo Piuri
kao Skender-aga), vie ili manje ujednaeno, ali u sutini uspjeno.
Pokuaj procjene ove predstave, ipak, dovodi do brojnih nedoumica, jer zavisi od naina
posmatranja. Sa jedne, racionalnije strane, zamjerka je gotovo potpuni izostanak
intencionalnosti stvaranja, tj. ostavljanje moda suvie irokog polja za produkciju smisla od
strane gledalaca; ali iz drugog, intuitivnog, ulnog ugla, ona je veoma uspjela.