SVEUILITE JOSIPA JURJA

STROSSMAYERA U OSIJEKU

GRAEVINSKI FAKULTET

. Koki, V. Slabinac, D. Stober, N. Bonjak, I. Brkani

ELEMENTI VISOKOGRADNJE II

Osijek, 2013.

Saetak predavanja iz predmeta ELEMENTI VISOKOGRADNJE II sastavljen je za

potrebe izvoenja nastave na Graevinskom fakultetu u Osijeku po novom
nastavnom programu usklaenom sa Bolonjskom deklaracijom koji se primjenjuje
prvi puta u akademskoj godini 2005/06.

SADRAJ :

stranica

1.

Krovita

2.

lijebovi

56

3.

Krovni pokrovi

58

4.

Ravni krov

75

5.

Graevinska fizika

78

6.

Hidroizolacija

101

7.

Stubita

106

8.

Podovi

120

9.

Prozori

123

10.

Vrata

132

1. KROVITA
Krovita ili krovovi predstavljaju element zgrade koji ju titi od djelovanja
atmosferilija, sunca i poara te na taj nain znaajno doprinosi njenoj
trajnosti.
Razlikujemo dvije osnovne grupe krovnih konstrukcija :
A) TRADICIONALNE KONSTRUKCIJE KROVOVA
B) INENJERSKE KROVNE KONSTRUKCIJE
Tradicionalna krovita su ona kod kojih su dimenzije pojedinih
elemenata krovne konstrukcije odreene empirijski odnosno temeljem
iskustva.
Inenjerske krovne konstrukcije su one kod kojih je dimenzioniranje
elemenata konstrukcije odreeno primjenom statikog rauna to
omoguuje najbolje iskoritenje graevinskih materijala.
Tradicionalne krovne konstrukcije dijele se u dvije grupe :
A) Roeniki ili prazan krov
B) Podroeniki ili krovovi sa podronicama
Roeniki krovovi se dijele na :

1) bez pajante
2) sa pajantom

Podroeniki se dijele na dva konstruktivna sustava:

1) VISULJA optereenje se prenosi na vanjske zidove
2) STOLICA optereenje se prenosi na AB strop ili zidove unutar
raspona krova

Nagib krovnih ploha ovisi o vrsti pokrova i klimatskim prilikama.

Razlikujemo 3 vrste krovova prema nagibu krovnih ploha :
nagib < 5o
nagib 5o 25o
nagib > 25o

1) ravni krovovi
2) krovovi blagog nagiba
3) strmi krovovi

1.1. VRSTE KROVOVA PREMA OBLIKU

A - RAVAN KROV

B - JEDNOSTREAN KROV

C - DVOSTREAN KROV

D - SKOEN KROV

E - ATORAST KROV

F - TORANJSKI KROV

G - SHED KROV

H - NABORI

I - LJUSKE

1.2. KONSTRUKCIJE KROVITA

ROENIKA ILI PRAZNA KROVITA
A) BEZ PAJANTE

do

5
4,

rog ili roenica

priroak

vjetrovni vez

AB konstrukcija
vezna greda

do 5,5 m

do 10 m

A) SA PAJANTOM

pajanta

pajanta

AB konstrukcija

do 12 m

do 4 m

do 4 m
do 9 m

PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA VISULJA
do

gornja podronica

4,
5

rog ili roenica

stup
kosnik

donja podronica

vezna greda

do 7,0 m
do

B) DVOSTRUKA VISULJA

2,
5

m
do

razupora

1/3

1/3

4,
5

1/3

do 11,0 m
do

C) TROSTRUKA VISULJA

4,
5

m
do

srednja podronica

4,

klijeta

1/4

1/4

1/4

do 14,0 m
7

1/4

PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA STOLICA
do

gornja podronica

4,

rog ili roenica

stup
kosnik

donja podronica

AB konstrukcija

do 7,0 m
do

2,

B) DVOSTRUKA STOLICA

m
do

klijeta

1/3

4,

1/3

1/3

do 11,0 m
do

C) TROSTRUKA STOLICA

4,
5

m
do

srednja podronica

4,

1/4

1/4

1/4

do 14,0 m
8

1/4

ROENIKI (PRAZAN) KROV

(sa veznim gredama)

DETALJ 2

ROG ILI
ROENICA 12/16

VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 4,8/10 cm
PRIROAK

VEZNA GREDA 16/20

do 5,5 metara

70 - 90 cm

TLOCRT

70 - 90 cm 70 - 90 cm

DETALJ 1

ROENIKI (PRAZAN) KROV

(sa veznim gredama)
DETALJ 1

/2
ROG 12/16

/2

Min 25 cm

Max H/4
H
2 cm

NAZIDNICA

VEZNA GREDA 16/22

DETALJ 2 - SPOJ ROGOVA U SLJEMENU

10

ROENIKI (PRAZAN) KROV

(sa veznim gredama)
perspektivni prikazi

ROENIKI (PRAZAN) KROV

(sa veznim gredama)

11

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

SLJEMENSKA
GREDA 10/12
KLIJETA
2 x 4,8/16

ROG ILI
ROENICA 12/16

DETALJ 1
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 4,8/10 cm

do 10 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

TLOCRT

12

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

13

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

PAJANTA 12/16
DETALJ 2

DETALJ 3
ROG ILI
ROENICA

DETALJ 1
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 2,4 cm

do 12 metara

DETALJ 1

ELINA
PAPUA

5
0-

14

cm

DETALJ 2
SPOJ PAJANTE I ROGA
POMOU TESRSKOG
VEZA NA LASTIN REP

ROG ILI
ROENICA

1/
3

2/

PAJANTA 12/16
16cm

DRVENI TRN ILI VIJAK

TLOCRT
12cm

DETALJ 3
1. ETAPA

SPOJ PAJANTE I ROGA

POMOU DASAKA I AVALA

2. ETAPA
ROG ILI
ROENICA

ROG ILI
ROENICA

DASKA
2 x 4,8 cm

PAJANTA 16/12

VIJAK

TLOCRT

15

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA
(perspektivni prikazi)

16

ROENIKI KROV
DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE SA SERKLAOM
(perspektivni prikazi)

17

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM

PAJANTA

ROG ILI
ROENICA

DETALJ 1
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 2,4 cm

VIJAK
AB NADOZID
ILI NADSTRENA
STIJENA
STREHA

do 12 metara

DETALJ 1
0
-7

cm

ROG 12/16

50

GREDA 12/16
VIJAK

ELINA TRAKA 2-4 mm

AB NADOZID

18

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM

(perspektivni prikazi)

19

ROENIKI KROV
DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE S AB NADOZIDOM
(perspektivni prikazi)

20

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE

MIJENA OKO DIMNJAKA

DIMNJAK

SLJEMENSKA
GREDA 10/12
KLIJETA
2 x 4,8/16

ROG ILI
ROENICA 12/16

do 10 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm

TLOCRT

DETALJ MIJENE 12/16

IZOMETRIJA

21

KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI

JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
GORNJA
PODRONICA 14/16
DETALJ 2

do

ROG ILI
ROENICA 12/14

DETALJ 1

4,
5

STUP 14/14
KOSNIK 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16

VEZNA GREDA 16/20

DETALJ 3

1/2

1/2
do 7 metara

70 - 90 cm

3 - 5,5 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

TLOCRT

22

DETALJ 1 - SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA

ROG ILI
ROENICA 12/14

MIN 25 cm

DONJA
PODRONICA 14/16

KOSNIK 14/14
/2
/2

a
A

2 cm

H
2 cm

NAZIDNICA 14/14

A= 1/6 H ako je a
50
o

A= 1/4 H ako je a
50

VEZNA GREDA 16/20

SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA MOE BITI :

a) JEDNOSTAVNIM ZASJEKOM

b) ZASJEKOM SA EPOM

MIN 25 cm

MIN 25 cm

/2
/2
2 cm

/2

/2

1/4H

2 cm

1/3H

TLOCRT
1/3
1/3 1/3

TLOCRT

23

DETALJ 2

a/2

a/2

a/2

25-30 cm

GORNJA PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

a/2

KOSNIK 14/14
Max d/4

Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 3 - SPOJ STUPA I VEZNE GREDE

1/3
1/3

1/3

1/3

1/3

2-4 cm

VIJAK

30-40 cm

elini lim 2-4 mm

24

1/3

KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI

JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi

25

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
do

2,

DETALJ 2
GORNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

ROG ILI
ROENICA 12/14

RAZUPORA 14/14

STUP 14/14

DETALJ 1

DONJA
PODRONICA 14/16
KLIJETA
2 X 8/16

KOSNIK 14/14

STUP 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara
1/3

1/3

1/3

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

TLOCRT

26

DETALJ 1
ROG ILI
ROENICA 12/14

DONJA
PODRONICA 14/16

VIJAK
KLIJETA
2 X 8/16

VEZNA GREDA 16/20

8
8

TLOCRT KLIJETA

STUP 14/14

DETALJ 2 - SPOJ STUPA, KOSNIKA I RAZUPORE

ROG ILI
ROENICA 12/14

25-30 cm

GORNJA PODRONICA 14/16

a/2

ELINI LIM 2-4 mm

a/2
KOSNIK 14/14

VIJAK
Max d/4

Max d/4

27

RAZUPORA14/14

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi)

28

TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

GORNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

DETALJ 1

STUP 14/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

ROG ILI
ROENICA 12/14

KLIJETA
2 X 8/16

KOSNIK 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16

VEZNA GREDA 16/20

do 14 metara
1/4

1/4

1/4

1/4

70-90 cm

70-90

70-90 cm

3 - 5,5 metara

70-90

70-90 cm

TLOCRT

29

DETALJ 1

ROG ILI
ROENICA 12/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16

KOSNIK14/14
KLIJETA
2 X 8/16

VIJAK

2 cm

a/2
a/2

ELINI LIM 2-4 mm

a/2
a/2

VIJAK

Max d/4

Max d/4

STUP 14/14

30

TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi)

31

JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na AB stop)

GORNJA
PODRONICA 14/16
DETALJ 1

do

ROG ILI
ROENICA 12/14

4,
5

STUP 14/14

KOSNIK 14/14

DETALJ 2

DONJA
PODRONICA 14/14

do 7 metara
1/2

1/2

70 - 90 cm

3 - 5,5 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

TLOCRT

32

DETALJ 1

a/2

a/2

a/2

25-30 cm

GORNJA PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

a/2

KOSNIK 14/14
Max d/4

Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 2

ELINA PAPUA
1/3
1/3

1/3

ELINI LIM 2-4 mm

ELINA PAPUA

33

JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na AB stop)
(perspektivni prikazi)

34

DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)
do

2,

DETALJ 2
GORNJA
PODRONICA 14/16

do

ROG ILI
ROENICA 12/14

KOSNIK 14/14

STUP 14/14

DETALJ 1

DONJA
PODRONICA 14/16
KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

4,

KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/14

do 11 metara
1/3

1/3

1/3

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

TLOCRT

35

DETALJ 1

ROG ILI
ROENICA 12/14
GORNJA PODRONICA 14/16
VIJAK

a/2
KLIJETA
2 X 8/16

a/2
KOSNIK 14/14
STUP 14/14
Max d/4

DETALJ 2
ELINA PAPUA

KOSNIK 14/14
ELINI LIM 2-4 mm
VIJAK
ELINA PAPUA

SIDRENJE U
AB PLOI

36

DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)
(perspektivni prikazi)

37

TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

STUP 14/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

ROG ILI
ROENICA 12/14

KLIJETA
2 X 8/16

KOSNIK 14/14

DONJA
PODRONICA 14/14

do 14 metara
1/4

1/4

1/4

1/4

70-90 cm

70-90

70-90 cm

3 - 5,5 metara

70-90

70-90 cm

TLOCRT

38

TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na AB strop)
(perspektivni prikazi)

39

KOSA ILI POLOENA STOLICA

CENTRALNI KROVINI PROSTOR MOE SE OSLOBODITI OD STUPOVA
I PRIJENOSA OPTEREENJA UNUTAR RASPONA TAKO DA SE IZVEDE
KONSTRUKCIJA S KOSIM ILI POLOENIM STOLICAMA.

JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA - bez nadozida

DETALJ 1
GORNJA
PODRONICA 14/16

do
ROG ILI
ROENICA 12/14

4,
5

KOSI STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/14

do 7 metara

DETALJ 1

VIJAK

GORNJA
PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

RUKE 10/14

KOSI STUP 14/14

40

DVOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)
do

DETALJ 1

2,

GORNJA
PODRONICA 14/16
ROG ILI
ROENICA 12/14

do

4,

KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16
KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

do 11 metara
1/3

1/3

1/3

DETALJ 1

VIJAK

ROG ILI
ROENICA 12/14

GORNJA
PODRONICA 14/16

RUKE 10/14
KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

41

TROSTRUKA KOSA STOLICA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

DETALJ 1

RUKE 10/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16

do

4,

ROG ILI
ROENICA 12/14

KLIJETA
2 X 8/16

DONJA
PODRONICA 14/14

KOSI STUP 14/14

do 14 metara
1/4

1/4

1/4

1/4

DETALJ 1
VIJAK
KOSI STUP 14/14

ROG ILI
ROENICA 12/14
SREDNJA
PODRONICA 14/16

KLIJETA
2 X 8/16

RUKE 10/14
SMODENA GREDA 14/14
VIJAK

KOSI STUP 14/14

42

LEPEZASTA KOSA DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop i srednji zid)
do
DETALJ 1

2,

GORNJA
PODRONICA 14/16

do

ROG ILI
ROENICA 12/14

4,

KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16

KOSNIK 14/14

KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

do 11 metara
1/3

1/3

1/3

DETALJ 1

VIJAK
ROG ILI
ROENICA 12/14

KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

KOSNIK 14/14

43

STUP 14/14

1.3. JEDNOSTRENA KROVITA SA PODRONICAMA

JEDNOSTRENI KROVOVI IZVODE SE NAJEE KADA SE UZDUNI ZID

ZGRADE NALAZI NA GRANICI PARCELE PREMA SUSJEDU. TADA NIJE
MOGUE IZVESTI STREHU ODNOSNO PREPUST ROGOVA PA SE ZABATNI ZID
IZVODI KAO VATROBRANI ZID.
JEDNOSTRENI KROVOVI TAKOER SE IZVODE KOD ZGRADA SA MANJIM
TLOCRTNIM POVRINAMA.

JEDNOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
VATROBRANI
ZID

m
,5

4
do

ROG ILI
ROENICA 12/14

m
KLIJETA 2x8/16
STUP 14/14

PODRONICA 14/146

ZABATNI ZID
STUP 14/14

KOSNIK 14/14
KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 7 metara

44

SUSJED

,5

4
do

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

VATROBRANI
ZID

,5

4
do

,5

4
do

KLIJETA
2 X 8/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

SUSJED

,5
o4

STUP 14/14
KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara

1/3

1/3

1/3

VATROBRANI
ZID

JEDNOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)
do

4,5

ROG ILI
ROENICA 12/14

m
KLIJETA 2x8/16
STUP 14/14
ZABATNI ZID
STUP 14/14
KOSNIK 14/14

do 7 metara

45

SUSJED

,5

4
do

VATROBRANI
ZID

JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)
do

4,5

ROG ILI
ROENICA 12/14

4,5

m
SUSJED

do

KLIJETA 2x8/16
STUP 14/14
KOSI STUP 14/14
ZABATNI ZID
KLIJETA 2x8/16

do 7 metara

DVOSTRUKA STOLICA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na AB strop)

,5
o4

,5
o4

ROG ILI
ROENICA 12/14

KLIJETA
2 X 8/16
STUP 14/14
KLIJETA
2 X 8/16

STUP 14/14

KOSNIK 14/14

do 11 metara

1/3

1/3

46

1/3

SUSJED

4,5
do

VATROBRANI
ZID

1.4. SKOENI KROVOVI

SKOEN KROV IMA ONOLIKO KROVNIH PLOHA KOLIKO IMA STRANICA U TLOCRTU.

GREBEN
UVALA
SLJEME
SLJEME

GREBEN

STREHA

47

KONSTRUKCIJA SKOENOG KROVA

KARAKTERISTIAN KROVNI ELEMENT JE DRVENA GREDA U SPOJU DVIJE KROVNE PLOHE.
TO JE DRVENA GREDA PETEROKUTNOG PRESJEKA KOJU ZA VISNO OD OBLIKA ZOVEMO
GREBEN ILI UVALA. DVIJE GORNJE PLOHE GREBENA ILI UVALE NALAZE SE U RAVNINAMA
SUSJEDNIH KROVNIH PLOHA. NA BONE STRANICE POPRENOG PRESJEKA GREBENA ILI
UVALE OSLANJAJU SE ROGOVI KROVNIH PLOHA.

ROG ILI
ROENICA

GORNJA
PODRONICA

GORNJA
PODRONICA
GREBEN

GREBEN

UVALA
DONJA
PODRONICA

DETALJ A

GREBEN
ROG

DONJA
PODRONICA

POPRENI PRESJEK
KROZ GREBEN

48

POPRENI PRESJEK
KROZ UVALU

REDOSLIJED RJEAVANJA SKOENOG KROVA

ZA PODROENIKE KROVOVE
1.

Deskriptivno rjeenje tlocrta krova.

2.

Odreivanje karakteristine konstrukcije prema rasponu krova (tzv.

Puni vez). Nacrta se prevaljeni presjek sa strane tlocrta.

3.

Ucrtavanje podronica u tlocrtu koje projiciramo iz prevaljenog

karakteristinog presjeka.

4.

Na mjestima gdje podronica prestaje ili mijenja smjer u tlocrtu

ucrtavamo stupove.

5.

Ispod stupova ucrtavamo vezne grede (samo za visulju).

6.

Ucrtava se u tlocrtu poloaj rogova ili roenica. Meusobna

udaljenost osi rogova ovisi o vrsti pokrova, a kree se od 60 do 90
cm i treba u pravilu biti ista na cijelom krovitu.

7.

Odreuje se poloaj ostalih punih vezova izmeu ve ucrtanih

(krovna konstrukcija). Os punog veza uvijek se poklapa sa osi
jednog para rogova. Razmak punih vezova je obino izmeu 3,00
5,50 metara.

8.

Svi horizontalni dijelovi krovne konstrukcije ucrtavaju se

redoslijedom od sljemena prema dolje. Svi stupovi se crtaju kao
presjeeni kako bi se vidio njihov poloaj u odnosu na kose drvene
elemente koji se u tlocrtu crtaju samo kao crtkana os. Na mjestima
spojeva horizontalne grae sa kosim elementima crtaju se usjeci i
zasjeci na horizontalnim elementima.

49

SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM OKOMITOM STOLICOM

(optereenje se prenosi na AB strop)
LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara
KLIJETA

STUP

ELINA PAPUA

12 metara

ELINA PAPUA U TLOCRTU

SA NADOZIDOM
BEZ NADOZIDA

70-90 cm
70-90 cm
70-90 cm
70-90 cm

50

SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM VISULJOM

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara
KLIJETA

STUP

VEZNA GREDA

3 - 5,5 metara

TESARSKI VEZ

Razmak punih vezova

SA NADOZIDOM
BEZ NADOZIDA

70-90 cm
70-90 cm
70-90 cm
70-90 cm

51

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

Razmak punih vezova

3 - 5,5 metara

11 metara

SA NADOZIDOM
BEZ NADOZIDA

52

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM STOLICOM

(optereenje se prenosi na AB strop)

Razmak punih vezova

3 - 5,5 metara

11 metara

SA NADOZIDOM
BEZ NADOZIDA

70-90 cm
70-90 cm

70-90 cm

53

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM

(bez nadozida - optereenje se prenosi na vanjske zidove)

Razmak punih vezova

3 - 5,5 metara

7 metara

70-90 cm
70-90 cm

70-90 cm

11 metara

54

ROENIKI SKOEN KROV

(bez nadozida)

10 metara

70-90 cm
70-90 cm

70-90 cm

55

2. LIJEBOVI

2-6 cm

VISEI LIJEB

Pad
12-18 cm

12-18 cm

8-10 cm

LEEI LIJEB

56

STOJEI LIJEB

5-7 cm

15-20 cm

3-4 cm

57

3. KROVNI POKROVI
Pokrov treba zatititi krovnu konstrukciju i cijelu zgradu od
nepovoljnih vanjskih utjecaja kao to su kia, snijeg , led, vjetar, hladnoa,
poar i sl.
Pokrov mora biti nepropustan za vodu, postojan na vremenskim
promjenama i siguran od djelovanja vatre.
Prema vrsti materijala razlikujemo sljedee vrste krovnih pokrova:
1) Pokrov od peenih glinenih proizvoda
O
O
a) obian ravan crijep nagib 22 do 35
O
O
O
O
b) utoren crijep jednostruko 33 do 45 dvostruko 22 do 45
O
O
c) ljebnjaci nagib od 20 do 35
2) Pokrov ploama od naravnog i umjetnog kamena

a) naravni - sedimentni kamen-deblje ploe, kriljevac do 1 cm debljine

b) umjetni ravne i valovite salonit ploe

3) Pokrov od lima

a) pocinani lim
b) cinani lim
c) bakreni lim
d) olovni lim
e) aluminijski lim

4)Namazi i ljepenke
a)bitumenski namaz
b)bitumenska ljepenka, indra-bitumenska
c)asfaltni namaz

5) Pokrov od dasaka
6) Pokrov od daica ili indre, slame i trske
POKROV CRIJEPOM
Vrste : obian ravni crijep, utoren-tlaen, utoren-vuen, ljebnjak,
sljemenjak ,cementni crijep
Vrste pokrivanja obinim biber crijepom:
a) jednostruki pokrov nagib krova 45O do 50O , na 1 m2 krova treba 19 crijepova i
oko 3,4 m letava. Razmak letava je 30 cm kod izmjeninih sudarnica.
Kod istosmjernih sudarnica razmak letava je 22 cm. Za 1 m2 treba 4,55 m letava
i 27 crijepova. Na sudaru crijepova postavlja se limena ili traka od bitumenske
ljepenke. Ova vrst pokrova izvodi se samo na provizornim ili manje vanim
objektima.
b) dvostruki pokrov ili gusto pokrivanje nagib krova oko 33O do 60O. Za 1 m2
treba 42 crijepa i oko 6,7 m letava. Letve se postavljaju na razmak od 15,5 cm.
c) krunsko pokrivanje - Nagib krova 33O do 60O. Za 1 m2 treba oko 40 crijepova i
oko 3,35 m letava. Razmak letava je 28 do 30 cm.

58

OBIAN ILI BIBER CRIJEP

1,4

18

18

12

38

18

JEDNOSTRUKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm

PRESJEK

LETVA 2,4/4,8
30

38
30

30
24

POGLED NA KROV

59

DVOSTRUKI ILI GUSTI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm
LETVA 2,4/4,8

PRESJEK
38

15
15
15
15
15

DETALJ SLJEMENA

22

LJEBNJAK

POGLED NA KROV

60

CEMENTNI MORT

KRUNSKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm

PRESJEK

LETVA 2,4/4,8

-30

38

28
-30

28
30

28
24

POGLED NA KROV

61

POKROV LJEBNJACIMA

DAANA OPLATA
2,4 cm
38

PRESJEK

LETVA 3,8/4,8

2
-3

30
32

30

LJEBNJAK

32

30

13,5

24

35

8
17

POGLED NA KROV

25

62

25

25

25

KONSTRUKCIJA KOSOG KROVA POTKROVLJA

POKROV BIBER CRIJEPOM

LETVE 2,4/4,8
VENTILIRANI ZRANI SLOJ 2,4 cm
BITUMENSKA LJEPENKA
DAANA OPLATA 2,4 cm
ZATVORENI ZRANI SLOJ 2cm
TOPLINSKA IZOLACIJA 12 cm
PARNA BRANA
GIPSKARTONSKA PLOA 1,2 cm

PRESJEK

PRESJEK POPRENO NA ROGOVE

ROG 12/14

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

4. RAVNI KROVOVI
RAVNI KROVOVI imaju nagib gornje povrine od 1 do 5.
PODJELA RAVNIH KROVOVA:
1. NEPROHODNI - nisu predvieni za koritenje
2. PROHODNI - predvieni za koritenje (terase...)

RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI IZNAD TOPLINSKE IZOLACIJE-KLASIAN NAIN
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ 2 cm
BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5)
BITUMENSKA TRAKA ILI PE FOLIJA
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA

RUBNI LIM

PARORASTERETNI SLOJ
AB PLOA 16 cm
BUKA

TRAPEZASTA KLADICA

RUBNI LIM

TRAPEZASTA
KLADICA

POCINANA KUKA 3/25 mm

75

RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI ISPOD TOPLINSKE IZOLACIJE
LJUNAK 7 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA

RUBNI LIM

PARORASTERETNI SLOJ
BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5)
AB PLOA 16 cm
BUKA

LJUNAK - titi hidroizolaciju od oteenja i direktnog

osunanja
HIDROIZOLACIJA - titi od prodora oborinskih voda
TOPLINSKA IZOLACIJA - titi od prekomjernog gubitka
topline u zimskom periodu i ulaska topline u zgradu u
ljetnom periodu
PARNA BRANA - titi od prodora vodene pare u vie
hladnije slojeve ravnog krova
PARORASTERETNI SLOJ - povezan je sa vanjskim
zrakom i odvodi vodenu paru izravno izvan zgrade
(odzranici)
BETON ZA PAD - formira nagib ploha ravnog krova
prema slivnicima

76

DRVENA KLADICA

RAVNI NEPROHODNI KROV

TOPLINSKA IZOLACIJA I LAGANI BETON ZA PAD U ISTOM SLOJU
SLIVNIK KROVNE VODE - POKROV UVALJANIM LJUNKOM
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ 2 cm
TOPLINSKA IZOLACIJA

DILATACIJSKA REKA

(PJENOBETON-BETOCEL) min. 20 cm (1- 5)

/BETOCEL/

PARNA BRANA
PARORASTERETNI SLOJ
AB PLOA 16 cm

VODOLOVNO GRLO
OD LIMA

ZATITNA REETKA

BUKA 2 cm

BRTVILO
ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

RAVNI PROHODNI KROV

KULIR PLOE 4 cm

PIJESAK 4 cm

PE FOLIJA
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ (RABICIRANI) 4 cm
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA

KULIR PLOE 4 cm

PARORASTERETNI SLOJ

ZATITNA REETKA

BETON ZA PAD 6-12 cm (1-5)

BET. PLOA

AB PLOA 16 cm

UZ SLIVNIK

BUKA 2 cm
1

ZRAK 4 cm
GUMENI PODLOAK

LAGANI BETON

CEMENTNI MORT

VODOLOVNO GRLO

BRTVILO

ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

77

5. GRAEVINSKA FIZIKA
ZNANOST O TOPLINI
TOPLINA nekog tijela jednaka je zbroju kinetikih energija nesreenog
gibanja svih molekula tog tijela
- oblik energije
TEMPERATURA - fizikalno svojstvo svih tijela
- promjena fizikalnih svojstava tijela nekog tijela uslijed promjene
njegove temperature moe se uzeti kao osnova za mjerenje
temperature
- temperaturne ljestvice fizikalna svojstva vode (Celzius i Kelvin)
- 1o K = 1o C

273o K = 0o C

- Da bi poveali temperaturu nekog tijela potrebno je tom tijelu

dovesti odreenu KOLIINU TOPLINE (Q)
- Q = toplinska energija koja prelazi s jednog tijela na drugo
- Mjerna jedinica je J = Joul

1 J = 0,2388459 cal

SPECIFINI TOPLINSKI KAPACITET (c)

Pokusima je dokazano da izmeu koliine topline (Q) dovedene nekom tijelu, mase tijela
(m) i porasta temperature ( T) postoji linearna veza.
Q = c * m * T
c = Q / m * T [J/kg*K]
Vrijednost veliine c ovisi o temperaturi pri kojoj je mjerena, a razliita je od
tvari do tvari. U graevinskoj praksi koristi se srednja vrijednost za svaki materijal
PRENOENJE TOPLINE
To je prirodni proces koji se dogaa uvijek kad postoji razlika temperatura.
Prenoenje topline moe biti na 3 naina :
1. voenje ili kondukcija (u vrstim, tekuim i plinovitim sredstvima)
2. prijelaz strujanjem ili konvekcija (u tekuim i plinovitim sredstvima)
3. prijelaz zraenjem ili radijacija (u plinovitim sredstvima i vakumu)
78

TOPLINSKA PROVODLJIVOST GRAEVINSKIH MATERIJALA

KOEFICIJENT TOPLINSKE PROVODLJIVOSTI [W/mK]
slui kao mjera toplinske vodljivosti
= q*d / T [W/mK]

q = gustoa toplinskog toka (W/m2)

d = debljina materijala (m)
T = razlika u temperaturi ( oK )

ako je : d=1 i t2-t1 = T = 1oK tada je = q

Vrijednost koeficijenta toplinske provodljivosti () je vrlo promjenljiva ak i za isti

materijal, a ovisi o :
a) obujamskoj masi tj. poroznosti
materijala
b) kemijskom sastavu materijala
c) vlanosti materijala
d) temperaturi materijala

79

TOPLINSKA IZOLACIJA GRAEVINSKIH ELEMENATA

PRENOENJE TOPLINE KROZ OBODNE GRAEVINSKE ELEMENTE

i = koeficijent unutarnjeg prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena prijee
sa zraka u prostoriji na jedinicu povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici
temperature zraka i povrine elementa kada je postignuto stacionarno stanje. [W/m2K]
1/i = Ri

Ri = otpor unutarnjeg prijelaza topline

= /d = koeficijent toplinske propustljivosti [W/m2K]

1/ = d / = R

R = otpor toplinskoj propustljivosti ili

toplinski otpor [m2K/W]

= koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu povrine
graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura graninih povrina
elementa, kada je postignuto stacionarno stanje.
e = koeficijent vanjskog prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena
prijee s jedinice vanjske povrine graevinskog elementa na vanjski zrak pri
jedininoj razlici temperatura, kada je postignuto stacionarno stanje.
1/e = Re
Re = otpor vanjskog prijelaza topline [m2K/W]
80

KOEFICIJENT PROLASKA TOPLINE GRAEVINSKIH

ELEMENATA U
(PO STARIM PROPISIMA : KOEFICIJENT PROLAZA TOPLINE k)
U = koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu
povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura zraka sa obje
strane elementa, kada je postignuto stacionarno stanje.
Mjerna jedinica : [W/(m2K)]
A) za homogene graevinske elemente
________1_________
1/i + d/ + 1/e
B) za vieslojne graevinske elemente
___________________1_______________
1/i + d1/1 + d2/2 + . . . . + dn/n + 1/e
C) graevinski elementi sa zatvorenim slojem zraka
___________________1_______________
1/i + d1/1 + d2/2 + Rz + dn/n + 1/e
D) heterogeni graevinski elementi
d = debljina pojedinog sloja (u metrima)
i= koneficijent unutarnjeg prijelaza topline (W/m2K)
e= koeficijent vanjskog prijelaza topline (W/m2K)
= koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K)
Rz= toplinski otpor zatvorenog zranog sloja (m2K/W)

TEMPERATURNA KRIVULJA
Ako u crteu presjeka graevinskog elementa u nekom mjerilu nanesemo proraunate
temperature na granicama pojedinih slojeva i spojimo ih pravcima dobit emo
temperaturnu krivulju. Ta krivulja pokazuje temperaturu svake toke presjeka elementa
za stacionarni toplinski tijek.

81

AKUMULACIJA TOPLINE
Svojstvo graevinskih materijala da mogu prihvatiti dovedenu im toplinu, u
Sebi je akumulirati i nakon hlaenja okoline ponovo je predavati okolini.
W = koeficijent akumulacije topline = koliina topline koju graevinski
element akumulira po jedinici povrine, za jedininu razliku temperatura
unutarnjeg i vanjskog zraka, kada je postignuto stacionarno stanje.
W = U [d1*G1*c1 (1/e + d1/21) + d2*G2*c2 (1/e + d1/1 + d2/22) +......
.......+ dn*Gn*cn (1/e + d1/1 + d2/2 +.........+dn/2n)] (kJ/m2K)

U = koeficijent prolaska topline (W/m2K)

d = debljina pojedinog sloja (u metrima)
G = specifina teina (kg/m3)
c = specifini toplinski kapacitet (J/kg K)
= koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K)

82

SVOJSTVA VLANOG ZRAKA

Zrak uvijek sadri odreenu koliinu vodene pare.
Koliina vodene pare u zraku ograniena je, a ovisi o njegovoj temperaturi.
to je vea temperatura zraka to on moe primiti veu koliinu vlage.

NAJVEI MOGUI
SADRAJ VODENE
PARE U ZRAKU U
OVISNOSTI O
TEMPERATURI ZRAKA

Zasien zrak - ima najveu moguu koliinu vlage.

Masa vodene pare u jedinici volumena zraka (m3) zove se apsolutna vlaga
Omjer apsolutne vlage i najvee mogue koliine vlage koju bi zrak, pri istoj
temperaturi i tlaku, sadravao, kada bi bio potpuno zasien, zove se
relativna vlaga zraka = v (%).
Sputanjem temperature zraka dolazi do temperature pri kojoj vlaan zrak postaje
zasien hlaenje suviak vlage se kondenzira.
ts = temperatura rosita

v = 100 %

Prisustvo vodene pare u zraku moe se odrediti i njenim tlakom.

Tlak vodene pare u zraku zove se parcijalni tlak vodene pare (p).
Najvea mogua vrijednost parcijalnog tlaka vodene pare u zraku odreene
temperature zove se tlak zasienja (p).
Relativna vlaga zraka moe se definirati i kao odnos parcijalnog tlaka vodene pare
(p) promatranog vlanog zraka prema tlaku zasienja (p) pri odreenoj temperaturi
zraka.
v = p/p (%)
83

KONDENZACIJA VODENE PARE NA UNUTRANJOJ

STRANI GRAEVINSKOG ELEMENTA
Do kondenzacije dolazi uvijek kada je temperatura te povrine manja od
temperature rosita zraka koji je dodiruje.
Da bi se to sprijeilo graevinski element mora imati dovoljno veliku vrijednost
otpora prolazu topline Ro.
Za spreavanje kondenzacije treba zadovoljiti :
ts < ti [(ti te)/Ro] * Ri
odnosno :

Ro > [(ti te)/(ti ts)] * Ri

ts = temperatura rosita
Ro = toplinski otpor graevinskog elementa
Ako nas zanima temperatura vanjskog zraka kod koje dolazi do kondenzacije
vodene pare na unutranjoj strani graevinskog elementa poznatog otpora prolazu
topline Ro moe se izraunati :
te < ti [(ti ts)/Ri] * Ro

TOPLINSKI MOSTOVI
To su dijelovi vanjskog graevinskog elementa koji imaju manji toplinski otpor od
tipinog presjeka tog elementa.
Temperatura unutranje povrine elementa na toplinskom mostu manja je od
temperature preostale povrine elementa to poveava potencijalnu opasnost
kondenziranja vodene pare na ovim mjestima.
Toplinske mostove treba dodatno izolirati, a postava toplinske izolacije ovisi o
graevinskim materijalima elementa o kome se nalazi toplinski most.

84

TOPLINSKI MOST U VANJSKOM ZIDU

VANI

U1 << U2

oK

R1 >>R2

UNUTRA

Ti
Ti min

DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKE ELEMENTE

Ako je u mirnom zraku koncentracija vodene pare nejednolika, dolazi do kretanja
molekula vodene pare s mjesta vee koncentracije ka mjestu manje koncentracije, s
tenjom da koncentracija na svim mjestima bude jednaka.
Ta pojava zove se difuzija vodene pare.
Vodena para e prolaziti kroz svaki porozni graevinski element koji odjeljuje dva
prostora s razliitim parcijalnim tlakovima vodene pare.
Difuzija e se odvijati iz prostora s veim parcijalnim tlakom vodene pare prema
prostoru s manjim tlakom.

85

DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKI ELEMENT

ti = 20 oC

Te = - 5 oC

vi = 50 %

ve = 90 %

p'i = 2,337 kPa

p'e = 0,401 kPa

pi = 0,5 * 2,337=
= 1,169 kPa

pe = 0,9 * 0,401=
= 0,361 kPa

Svaki graevinski element, u ovisnosti od strukture materijala, prua

odreen i otpor difuziji vodene pare.
Vodena para vrlo se sporo kree kroz graevinske elemente
qm = gustoa difuznog toka vodene pare

pi - pe

qm = 0,62 * d + d +
1 1
2 2

[g/(m2h)] - opi izraz

= faktor otpora difuziji vodene pare kroz graevinski element

Faktor pokazuje koliko puta je vei otpor difuznom prolazu vodene

pare, kroz promatrani graevinski element, nego kroz sloj mirnog zraka
jednake debljine i jednake temperature.
= karakteristika materijala, a ovisi najvie o poroznosti

za zrak je jednako 1,0

d*=r
r = relativni otpor difuziji vodene pare

pojedinog sloja graevinskog elementa (m)

d = debljina graevinskog materijala (m)

86

KARAKTERISTINE SHEME DIFUZIJE VODENE PARE PO

PRIBLINOJ GLASEROVOJ METODI
kPa

p, p

3
vani

unutra
p

A - NE DOL AZI DO KONDENZAC IJE

VODENE PARE

p = parc ijalni tla k vodene pare

pi

p = tlak zasi enj a vodene pare

pe
r2

r1

suma

kPa

p, p

r3

3
vani

unutra
p

B - KONDENZACIJA VODENE PARE

U RAVNINI KONDEN ZACIJ E

pi

pk
pe
r2

r1

kPa

p, p

r3

3
vani

unutra

C - KONDENZACIJA VODENE PARE

U ZONI KONDENZA CIJE

p
pi
p k1
p k2
r1
r

r2

pe

r3
r
87

Za sluaj B (ravnina kondenzacije) vrijedi jednadba za gustou

difuzijskog toka koji ulazi u graevinski element :

qm1 = 0,62

pi p'k
r'

a gustoa difuznog toka koji izlazi iz graevinskog elementa je :

qm2 = 0,62

p'k - pe
r''

Za sluaj C (zona kondenzacije) vrijedi :

qm1 = 0,62

pi p'k1
r'
p'k2 - pe

qm2 = 0,62

r''

Kondenzirana vodena para q'm u (g/m2h) koja ostaje u

graevinskom elementu rauna se jednadbom :

q'm = qm1 qm2

(g/m2h)

Proraun ukupne koliine kondenzata unutar graevinskog

elementa na zavretku perioda difuzije vodene pare :

q'mz = q'm * 24 * d (g/m2)

d = raunski broj zimskih dana

88

KRITERIJI ZA OCJENU GRAEVINSKIH ELEMENATA

U POGLEDU DIFUZIJE VODENE PARE
1. Vanjski graevinski element treba projektirati tako da u njemu ne
doe do kondenzacije vodene pare koja se difuzijom kree kroz taj
element.
2. Kondenzacija vodene pare nije dozvoljena u sloju elementa od
materijala koji je osjetljiv na promjenu vlanosti, kao na primjer drvo.
3. Za materijale koji nisu posebno osjetljivi na promjenu vlanosti,
kondenzacija je dozvoljena u odreenim granicama, tako da uslijed
kondenzacije ne nastane graevinska teta.
3.1. Do tete nee doi ako je ukupna vlanost materijala u
kojem se kondenzirala vodena para na zavretku razdoblja
difuzije vodene pare (zavretak zimskog perioda) manja od
najvee dozvoljene vlanosti za taj materijal.
3.2. Graevinski element u kome se kondenzirala vodena
para, mora zadovoljiti i uvjet da se ukupna koliina u njemu
kondenzirane vodene pare na zavretku perioda difuzije
vodene pare (q'mz) moe isuiti kroz period difuznog isuenja
(ljetni period).
U tu svrhu rauna se potrebno vrijeme T za isuenje elementa, koji
ovisi o mjesnim klimatskim prilikama.

89

DJELOVANJE SUNEVOG ZRAENJA

NA GRAEVINSKE ELEMENTE
Kada sunevo zraenje snage P padne na vanjsku
povrinu nekog graevinskog elementa, dio snage P
element e apsorbirati, dio snage P reflektirati, a dio P
propustiti.
Omjer u elementu apsorbirane dozraene snage P i
ukupne dozraene snage P koja je pala na povrinu
promatranog elementa zove se koeficijent apsorpcije .
= P / P - koeficijent apsorpcije
= P / P - koeficijent refleksije
= P / P - koeficijent transparentnosti ili prozranosti
P = P + P + P = ( + + ) P
( + + ) = 1
Za kratkovalno sunevo zraenje od presudnog je utjecaja
boja povrine graevinskog elementa. to je boja svjetlija
to e manji dio snage sunevog zraenja biti apsorbiran, a
vei dio reflektiran.
BOJA POVRINE GRAEVINSKOG ELEMENTA
BIJELA
UTA, NARANASTA, SVIJETLO CRVENA
TAMNO CRVENA, SVIJETLO ZELENA
SMEA, TAMNO ZELENA, TAMNO PLAVA
TAMNO SMEA, CRNA

KOEFICIJENT
APSORPCIJE
0,2 0,3
0,3 0,5
0,5 0,7
0,7 0,9
0,9 1,0

ZA DUGOVALNO ZRAENJE NA VRIJEDNOST KOEFICIJENTA APSORPCIJE

90
NE UTJEE BOJA POVRINE VE FINOA
OBRADE POVRINE.

NEPROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT

IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU
apsorbirano zraenje
koje odlazi prema van
upadno
sunevo zraenje

reflektirano
sunevo
zraenje
VANI

te

Te
Ti

ti
UNUTRA
apsorbirano zraenje
koje odlazi prema unutra

NEPROZIRNI GRA EVINSKI ELEME NT S VENTILIRANOM OBLOGOM

IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU
aps orbirano zraenje
koje odlazi prema van
upadno
sunevo zraenje

reflektirano
sunevo
zraenje
VANI

te

ventilirani zrani sloj

ti
UNUTRA

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema unutra

91

apsorbirano
zraenje
koje odlazi
prema van
ventilacijom
zranog sloja

ZATITA OD SUNCA
Razlikujemo 3 osnovna tipa protusunane zatite :
1) protusunana zatita paralelna sa vertikalnim graevinskim elementom

2) protusunana zatita okomita na vertikalni graevinski elementom

3) protusunana zatita ravnog krova

92

PROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

upadno
sunevo zraenje

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema unutra

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema van

proputeno
sunevo zraenje

reflektirano
sunevo
zraenje

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema van
ventilacijom
zranog sloja

upadno
sunevo zraenje

apsorbirano
zraenje
koje odlazi
prema van

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema
unutra ventilacijom
zranog sloja
upadno
sunevo zraenje
apsorbirano
zraenje
koje odlazi
prema unutra

reflektirano
sunevo
zraenje

apsorbirano
zraenje
koje odlazi
prema van

reflektirano
sunevo
zraenje

93

apsorbirano
zraenje
koje odlazi
prema unutra

AKUSTIKA
Fizikalne (objektivne) karakteristike zvuka
Zvuk je fizikalna pojava titranja estica u elastinoj sredini.
Elastini medij kojim se ire zvuni valovi moe biti ma
koja plinovita, tekua ili vrsta tvar.
Zvuk koji se iri zrakom zrani zvuk
Broj periodinih promjena gustoe zraka u jednoj
toki zvunog polja u jedinici vremena zove se
frekvencija zvuka (f)
Mjerna jedinica je 1 / s hertz (Hz)
Prosjeno ljudsko uho uje kao zvuk samo ona
titranja koja imaju frekvenciju izmeu 16 Hz i 20.000
Hz.
To je ujni zvuk. Titranja frekvencije nie od 16 Hz
zovemo infrazvuk, a titranja frekvencije vie od 20.000
Hz zovu se ultrazvuk.

94

SHEMATSKI PRIKAZ ZVUNIH VALOVA KOJE

STVARA DIUA POLUKUGLA

Psihofizioloke (subjektivne) karakteristike zvuka

Zvuk je fizikalni podraaj koji se posredstvom organa sluha
pretvara u sluni osjet.
Osnovne karakteristike tog osjeta su visina, glasnoa i boja
zvuka.
Frekvenciji istog tona odgovara osjet visine zvuka, a
zvunom tlaku osjet glasnoe zvuka.
Boja zvuka ovisi o spektru sloenog tona.
95

BUKA
Bukom nazivamo svaki zvuk kojeg smatramo neeljenim, neugodnim ili
ometajuim. Razlika izmeu buke i zvuka je dakle subjektivna.
Za grubu procjenu djelovanja buke na ovjeka moe posluiti vrijednost
njene razine prema sljedeoj klasifikaciji :
- do 60 dB samo psiholoko djelovanje
- od 60 do 90 dB jako psiholoko djelovanje i fizioloki efekti
- preko 90 dB pored jakih psiholokih i fiziolokih djelovanja pojavljuje se i
oteenje sluha.
Buka koja sadri preteno duboke tonove manje ometa od buke s visokim
tonovima jednake razine.

ZVUNI VALOVI U ZATVORENOM PROSTORU

Kada zvuni val koji se iri zrakom udari u graninu plohu koja omeuje
neku prostoriju, dio energije tog vala apsorbira materijal granine plohe, a
preostali dio energije vraa se s reflektiranim valom u prostoriju.
Sposobnost apsorpcije nekog materijala karakterizira se koeficijentom
apsorpcije koji je jednak odnosu apsorbirane snage P i ukupne snage P.
= P / P

96

APSORPCIJSKI MATERIJALI I ELEMENTI

To su materijali i elementi koji imaju relativno veliku

vrijednost koeficijenta apsorpcije zvuka u prostoriji. Mogu
se podijeliti u 3 grupe :
1. Porozni materijali
2. Akustiki rezonatori
3. Membrane

PRENOENJE ZRANOG ZVUKA IZ PROSTORIJE U PROSTORIJU

PREDAJNA
PROSTORIJA

PRIJEMNA
PROSTORIJA

97

IZOLACIJSKA MO PREGRADE (R)

U sluaju dviju susjednih prostorija razlikuju se dva puta
prenoenja zvuka iz predajne u prijemnu prostoriju.
1) Direktni put prijenosa zvuka preko pregradne stijene koja
odvaja dvije prostorije.
2) Svi ostali putovi su posredni putovi prijenosa zvuka

Energija zvunog vala koji udari u pregradnu stijenu izmeu predajne i

prijemne prostorije djelomino se reflektira (1) od povrine pregrade i
vraa natrag u predajnu prostoriju, a dio se predaje pregradi koja zbog
toga poinje vibrirati.
Dio energije vibriranja pregrade vraa se natrag u istu prostoriju (2),
manji dio iri se uzdu pregrade (3) , a preostalu energiju (4) zrai
pregradna stijena u prijemnu prostoriju.
Ako je pregrada porozna, dio zvune energije (5) moe prijei u prijemnu
prostoriju zranim putem kroz pore pregrade.
Kod prenoenja zvuka preko pregrade dio energije (6) i (7) uvijek se
pretvori u toplinu.

98

PRENOENJE ZVUKA UDARA IZ PROSTORIJE U

PROSTORIJU
Zvuk udara ili topot zove se zvuk kojeg zrae graevinski
elementi pobueni na vibriranje direktnim mehanikim silama.
(hodanje, tranje, pad predmeta, rad kuanskih aparata)
Za ispitivanje ponaanja meukatnih konstrukcija na udare,
konstruiran je poseban ureaj koji zovemo izvor zvuka toptalica.
To je 5 ekia od 0,5 kg koji naizmjenino pojedinano udaraju u
ispitivanu meukatnu konstrukciju slobodno padajui sa visine 4
cm tako da izvedu 10 udaraca u sekundi.

ISPITIVANJE MEUKATNE KONSTRUKCIJE NA UDAR

99

Poboljanje izolacijske moi meukatnih konstrukcija od

zvuka udara moe se izvesti na nekoliko naina :
1) Izvedba meukatne konstrukcije sa mekanim zavrnim
podnim slojem (tepih, sintetike podne obloge, spuvaste
podloge, guma, filc i sl.)
2) Izvedba plivajueg poda
- kruta betonska podloga pliva na mekanom elastinom
sloju

3) Izvedba sputenog stropa

- treba biti nepropustan za zrak i male krutosti
- dobro je da svi pregradni zidovi dopiru samo do sputenog
stropa.

100

6. HIDROIZOLACIJA
Grafika oznaka hidroizolacije:
Temelji kao najnii elementi zgrada su najizloeniji vlazi pa se zato izrauju od materijala
kojem vlaga ne teti (beton) tako da ih nije potrebno tititi od vlage.
Ostali elementi zgrada se moraju odreenim tehnikim mjerama zatititi i izolirati (odvojiti)
od vlanog zemljita i vlanih temelja.

MATERIJALI ZA IZOLACIJU OD VLAGE

1. Bitumen - crna smolasta masa dobivena destilacijom nafte. Upoterbljava se u kobinaciji
s izolacijskim trakama ili kao samostalan premaz.
2. Asfalt

- prirodna ili umjetna mjeavina bitumena i mineralnih agregata.

Upotrebljava se kao samostalni premaz.

3. Katran

- tamna i gusta tekuina dobivena suhom destilacijom kamenog ugljena.

Upotrebljava se isto kao i bitumen.

4. Emulzije - tekui ili rijetki rastvori bitumena i katrana, a slue kao hladni premazi
povrina prije vruih namaza ili kao dodaci izolacijskim sredstvima koji se
stavljaju u betonsku smjesu, mort ili buku (resitol, ceresit, trikosal i dr.)
5. Izolacijske trake - sirove ljepenke ili filcevi impregnirani bitumenom ili katranom,
obostrano posute mineralnim posipom (kvarcni pijesk, kriljevac, talk, plutovina) ili neposute.
Proizvode se u trakama irine 1.00 m ili 1.25 m.
a) Krovna ljepenka (krovni kartona) - sirova ljepenka (papir) impregnirana bitumenom ili
katranom.
b) Filc - juta, stakleni voal, staklena tkanina, poliesterski filc impregnirani bitumenom.
c) Aluminijske folije debljine 0.10, 0.15, 0.20 mm obostrano premazane bitumenom.
Jednostrano premazane al. folije se upotrebljavaju kao zavrni izolacijski sloj ravnih i
zaobljenih krovnih povrina s al. folijom okrenutom na vanjsku stranu tako da odbijaju
suneve zrake i tite donje slojeve od pretjeranog zagrijavanja.

IZOLACIJA PROTIV PROCJEDNE I KAPILARNE VLAGE

Izolacijom protiv vlage iz okolnog zemljita tite se podrumski, podnoni zidovi i zidovi
prizemlja i podovi prizemlja i podruma.
Izolacija protiv vlage se dijeli na:
1) horizontalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje povrh horizontalnih povrina
temelja, kako bi se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz temelja u
podrumske, podnone zidove i zidove prizemlja,
2) horizontalnu hidroizolaciju podova koja se izrauje povrh podnih podloga kako bi
se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz podnih podloga u podrumske i
prizemne podove,
3) vertikalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje sa vanjske strane podrumskih i
podnonih zidova.
Povrina na kojoj se izvodi horizontalna i vertikalna hidroizolacija zidova i podova mora biti
ravna, glatka i potpuno suha. Podlone povrine se zaglauju cementnim mortom 1:2.
101

HORIZONTALNA IZOLACIJA ISPOD ZIDOVA I

PODOVA PRIZEMLJA ZGRADA BEZ PODRUMA
POD U RAVNINI OKOLNOG
TERENA

GRIJANA PROSTORIJA

CEMENTNI MORT 3 cm
0.00

i toplinska zatita)
HIDROIZOLACIJA (2+3)
CEMENTNI MORT

min. 30 cm

POLISTIREN (zatita HI

-0.15

min. 80 cm

ZID OD OPEKE 25 cm

TERACO 2 cm
GOR. BET. PODLOGA 6 cm
PE FOLIJA
TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm
HIDROIZOLACIJA (2+3)
DONJA BET. PODLOGA 8 cm

-0.95

NABIJENI LJUNAK 15 cm

POD IZNAD RAZINE

OKOLNOG TERENA

GRIJANA PROSTORIJA
0.00

KAMENE PLOE 3 cm

40-50

CEMENTNI MORT 2 cm

-0.65
TERACO 2 cm
GOR. BET. PODLOGA 6 cm
PE FOLIJA
TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm

min. 80 cm

HIDROIZOLACIJA (2+3)
DONJA BET. PODLOGA 8 cm
NABIJENI LJUNAK 15 cm

-1.45

102

HIDROIZOLACIJA ZGRADE SA PODRUMOM

PREKLOPI SLOJEVA VIESLOJNE HIDROIZOLACIJE

A
10

A
B
C
D

preklop slojeva vertikalne hidroizolacije zida

preklop horizontalne i verikalne hidroizolacije zida
preklop slojeva horizontalne hidroizolacije zida i poda
preklop slojeva horizontalne hidroizolacije poda

45

B
10

10

45
10

10

D1

D2

100

ZATITNA BUKA 1.5 cm

GRIJANA PROSTORIJA

TOPLINSKA IZOLACIJA
ZID OD BLOK OPEKE
PRODUNA BUKA 2 cm

PARKET
CEMENTNI ESTRIH 4 cm
PE FOLIJA
ZVUNA IZOLACIJA 2 cm
AB PLOA 12-16 cm
TOPLINSKA IZOLACIJA
PODGLED
CEMENTNA BUKA 3 cm

NEGRIJANI PODRUM

A
ZID OD OPEKE 6.5 cm

TERACO 2 cm

HIDROIZOLACIJA (2+3)

GOR. BET. PODLOGA 6 cm

CEMENTNI MORT 2 cm

HIDROIZOLACIJA (2+3)

BETONSKA STIJENA

DONJA BET. PODLOGA 8 cm

PRODUNA BUKA 2 cm

NABIJENI LJUNAK 15 cm

103

D1

D2

DRENAA ZGRADA SA PODRUMOM

U sluaju kada se graevina gradi na
mjestu izdanog toka podzemen vode
potrebno je temeljni iskop proiriti za
20 do 30 cm, a stranice iskopa izvesti
u kosini. Poslije betoniranja temeljnih
stopa uz njihov vanjski rub postavljaju
se drenane cijevi u padu od 2 % do
3% od mjesta najjaeg pritjecanja
vode prema nioj strani odakle se
voda moe odvesti u povoljnu
prirodnu odvodnju ili u javnu
kanalizaciju. Drenane cijevi se do
polovice visine polau u sloj
nepropusne gline, a zatrpavaju se
prvo krupnijim ljunkom pa pijeskom
i zatim zemljom. Takav raspored
slojeva omoguava odvoenje i
procjedne vode drenanim cijevima.

TOKOVI PODZEMNE VODE

93.00
NAJVIA TOKA DRENAE

92.50

ZGRADA PODRUMLJENA U
CIJELOJ SVOJOJ POVRINI

92.00

91.50
91.0

KONTROLNO OKNO
0

5
90.

ODV

0
9

0
0.0

ODN

JA

89

.50

GRIJANA PROSTORIJA

PLOE
PIJESAK
LJUNAK
PARKET

PIJESAK

CEMENTNI ESTRIH 4 cm

LJUNAK

PE FOLIJA

TUENAC

ZVUNA IZOLACIJA 2 cm

DRENANA CIJEV

AB PLOA 12-16 cm

O 75-700 mm

TOPLINSKA IZOLACIJA

NABOJ MASNE GLINE

PROCJEDNA VODA

min. 15 cm

NABOJ ILOVAE

PODGLED

NEGRIJANI PODRUM
ZID OD OPEKE 6.5 cm
(zatita HI)

TERACO 2 cm
GORNJA BET. PODLOGA 6 cm
HIDROIZOLACIJA (2+3)
DONJA BET. PODLOGA 8 cm
NABIJENI LJUNAK 15 cm

DRENANA CIJEV
(perforirana keramika cijev)
100

6-7
40-60

O 75-100 mm
104

ZATITA OD PODZEMNE VODE

ZAPORNI LONAC
slui za smanjenje
pritiska podzemne vode

ELINA CIJEV

AB PROTUPLOA

ZATITNI SLOJ
HIDROIZOLACIJA
PODLONI BETON

ZABETONIRANO
NAKON
IZVAENJA
ELINE CIJEVI

min. 30 cm

GRIJANA PROSTORIJA

PARKET
CEMENTNI ESTRIH 4 cm
ZID OD OPEKE 12 cm

PE FOLIJA

CEMENTNI MORT 2 cm

ZVUNA IZOLACIJA 2 cm

HIDROIZOLACIJA (3+4)

AB PLOA 12-16 cm

BETONSKA STIJENA

TOPLINSKA IZOLACIJA 8 cm

PRODUNA BUKA

PODGLED
NEGRIJANI PODRUM

NIVO PODZEMNE VODE

Podrum graevine je
potrebno tititi od prodora
i tlaka podzemne vode
u sluaju kada je najvii
vodostaj podzemne vode
iznad nivoa podrumskog
poda.

TERACO 2 cm
GORNJA BETONSKA PODLOGA 6 cm
AB PROTUPLOA 20-30 cm
CEMENTNI MORT (ZATITA HI) 5 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
DONJA BETONSKA PODLOGA 8 cm
NABIJENI LJUNAK 15 cm

Pod podruma se titi od

tlaka vode izvedbom
armiranobetonske
protuploe koja se upire
o podrumske zidove
(vlana zona u gornjoj
zoni ploe). Protuploa
se mora dimenzionirati
na temelju
statikog
prorauna.
105

7. STUBITA
Stubita su konstrukcije za kretanje ili promet izmeu razliitih etaa neke
graevine.
STUBE
Visina jedne stube kree se od 14 do 19 cm.
irina gornje plohe jedne stube ili irina gazita je od 25 do 35 cm.
Odnos visine i irine stube proizlazi iz duljine prosjenog ljudskog koraka i treba
zadovoljiti formulu:
2v + = 63 (u cm)
Visina stube u javnim zgradama i u zgradama sa vie stanova je 14 16 cm.
Interne stube u stanovima i obiteljskim kuama mogu imati visinu do 20 cm.
STUBINI KRAKOVI
Niz triju i vie stuba, koji povezuje dvije horizontalne povrine razliitih visina tvori
jedan stubini krak.
U jednom kraku ne bi trebalo biti vie od 18 stuba.
Najmanja irina stubinog kraka je 75 cm. (interna stubita)
Najmanja irina kraka u viestambenim zgradama je 90 cm.
U stambenim zgradama do 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet do 100
ljudi irina stubinog kraka je 120 cm.
U stambenim zgradama s vie od 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet
od 100-200 ljudi irina stubinog kraka je 150 cm.
Za promet od 200-300 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je
180 cm.
Za promet od 300-400 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je
210 cm.
Za promet vei od 400 osoba ne smiju se koristiti samo jednim stubinim krakom.
Visina prolaza iznad stubinih krakova u pojedinim etaama treba biti jednaka
svijetloj visini prostorija.
STUBINI PODESTI ILI POIVALITA
Razlikujemo glavne podeste i meupodeste.
irina podesta treba biti najmanje koliko je i irina stubinog kraka.
Glavni podest u pravilu treba biti iri od irine stubinog kraka.
STUBINE OGRADE I PRIHVATNICI
Zbog sigurnosti kretanja visina ograde treba biti najmanje 90 cm mjereno od
sredine irine jedne stube.

106

PODJELA VERTIKALNIH KOMUNIKACIJA U ZGRADAMA

PREMA NAGIBU

v=25

3v
19 -4/
>
v 52 0/v
= 50
=

19
v< 2 v
>
13 6 3 =

60

v=13-19

IZU

ZEC

I ZA

STE

PE

NA

ST
EP
L J EN
ES AS
TV TE
E

STE

LJE

STV

45

LJES

DIZALA

TVE 75

90

v=20-25

ili

CE
NI
E
EP
ST

CE
NI MA
E
EP BA
ST STU
SA

n
po
us nim
i
j
i jav
bn
do ca u nim
u
j
e
i
Na pen amb /15
3
ste est a 3
i
m
v
a
i
rad
zg

3
v < 1 -v
8
4
=

30

v<13

20

PE
RAM
E
T
S
ENA
TEP
S
NE
RET
RAMPE
POK NICE
E
P
STE

107

15

MJERE U cm

STUBINI KRAK

IRINA STUBE
VISINA STUBE

VISINA KRAKA

PRESJEK

DULJINA KRAKA

= IRINA STUBE
v = VISINA STUBE
n = BROJ VISINA STUBA U JEDNOM STUBINOM KRAKU
DULJINA KRAKA = (n-1) *
VISINA KRAKA = n * v

TLOCRT

(n-1) x
nxv

LINIJA HODA OZNAAVA

SMJER PENJANJA NA STUBITU

108

OBLICI STUBITA
JEDNOKRAKO

DVOKRAKO

DVOKRAKO
DVOKRAKO

TROKRAKO

TROKRAKO

ETVEROKRAKO

TROKRAKO ZA VEI PROMET

SPIRALNO
ZAVOJITO

109

DVOKRAKO STUBITE

PRESJEK

TLOCRT I KATA

150

9 x 33
10 x 15

300

9 x 33
10 x 15

300

150

0,0

TLOCRT PRIZEMLJA
-150
-270
-150

9 x 33
10 x 15

0,0

9 x 33
10 x 15

TLOCRT PODRUMA

-270

7 x33
8 x15

-270

110

TLOCRT I KATA

JEDNOKRAKO STUBITE

288

288
15 x 27
16 x 18

TLOCRT PRIZEMLJA

0,0

0,0
15 x 27
16 x 18

13 x 27
14 x 18

TLOCRT PODRUMA

-252

-252
13 x 27
14 x 18

PRESJEK

288

0,0

-252

111

VRSTE STUBITA PREMA NAINU OSLANJANJA

A - KONZOLNO

B - DVOSTRANO
KONZOLNO

C - OSLONJENO
NA DVA LEAJA

D - UGRAENO

E - POLOENO NA
DVA NOSAA

F - MONTANO NA
AB TETIVAMA

G - MONTANO NA
AB KOSOJ PLOI

112

KONSTRUKTIVNO RJEAVANJE DVOKRAKOG STUBITA

A - STUBITE SA PODESTNIM GREDAMA

PODESTNA GREDA

TLOCRT

PRESJEK

PODESTNA GREDA

B - STUBITE NA LOMLJENOJ AB PLOI

TLOCRT

PRESJEK
LOMLJENA AB PLOA

113

DVOKRAKO UMJETNO KAMENO KONZOLNO STUBITE

KONZOLNA STUBITA SU ZBOG SIGURNOSTI OD POTRESA
ZABRANJENA U VIESTAMBENIM I JAVNIM ZGRADAMA

STUBA UGRAENA U ZID MIN. 25 cm

A
B
C

PODESTNA GREDA UGRAENA

U ZID MIN. 10 cm

PRESJEK A

PRESJEK B

PRESJEK C

PODESTNA GREDA IMA TRI

RAZLIITA PRESJEKA

IZOMETRIJA

114

MONTANE UMJETNO KAMENE STUBE NA AB PLOI

8
20

14

20

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA

(stube lee na tetivama)

4
5
10

TETIVA U POGLEDU

115

MONTANE STUBE SA UZDUNIM UPLJINAMA

NA AB TETIVAMA U OBLIKU SLOVA L

PRESJEK KROZ TETIVU

32-36

TETIVA U POGLEDU

PRESJEK KROZ JEDNU STUBU

10

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA

(stube izmeu tetiva)
PRESJEK KROZ JEDNU STUBU
4

4
PRESJEK KROZ TETIVU

TETIVA U POGLEDU

116

ELINO STUBITE

GLAVNE VRSTE ELINIH ELEMENATA ZA TETIVE STUBA

PLOSNO ELJEZO

VALJANI "L" PROFIL

UZDUNI PRESJEK

= 30-40-50 mm
v = 150-200-220 mm
d = 8-10-12 mm

VALJANI "U" PROFIL

POPRENI PRESJEK
REBRASTI LIM

REBRASTI LIM

TETIVA
VALJANI "U" PROFIL
RAVNI ELINI LIM

GAZITA

POPRENI PRESJEK
KULIR

DRVO

esta gazita u javnim i stambenim zgradama

VALJANI "U" PROFIL

METALNO
REBRASTI LIM

117

REETKASTO GAZITE

esta gazita u
industrijskim zgradama

DRVENE STEPENICE
A - MASIVNE STEPENICE

B - NASTUPNE DASKE NA LETVAMA

ZATEGA

C - NASAENE STEPENICE

GAZITE

GAZITE
ELO

ELO

X
TETIVA

X - TREBA STATIKI ISPITATI

(min. 15 cm)

TETIVA

D - UMETNUTE STEPENICE

TETIVA

ZATEGA

118

DRVENE STEPENICE
E - UTORENE STEPENICE

STUP

GAZITE

ELO

ZATEGA O 12-15

TETIVA

DETALJ B
ISTUPNA STUBA

DETALJ A
NASTUPNA STUBA

TETIVA

119

8.

120

121

122

9.

MM - (2x7) -1cm

123

124

125

126

127

128

129

130

131

10.

132

MM - (2x4) - 1 cm

195

133

134

135

136

137

138