TKO JE LOPOV? STJEPAN DOJCIC ILI STJEPAN RADIC?

Knjiga Americkog Hrvata, atentatora, izdata u vlastitoj nakladi u Zagrebu, 1919. godine i
posvecena Gavrilu Principu, Nedeljku Cabrinovicu i Trifku Grabezu.
52 strane.

Dalje preuzeto sa interneta:

Evropski `principi` i Gavrilo Princip, Milanko ekler

Atentati tog vremena:

1. Godine 1853. maarski nacionalista Jano Libenji (Jano Libenyi), pokuava da izvede atentat
na austrougarskog cara Franca Jozefa, za vreme njegove posete Budimpeti. Atentator je
pokuao da zakolje cara velikim noem, napadajui ga sa lea i pravei rez noem preko carskog
vrata. Sreom, ivot cara spasava vojna uniforma, u modi tog vremena bilo je sivenje debelih
okovratnika (kolira).

2. Godine 1863. roeni brat cara Franca Jozefa, Maksimilijan Jozef, prihvata se carske krune
Meksika, ali ve 1867. godine biva zarobljen od strane pobunjenika i po kratakom postupku
streljan.

3. Godine 1879. italijanski nacionalista Donato Ragoza (inae apotekar iz Istre!) izveo je atentat
na onog istog austrougarskog cara Franca Jozefa, za vreme njegove posete gradu Udine, i to
bacanjem dve bombe na njega. Car je ostao nepovreen, atentator uhapen, i od strane suda u
Udinama osloboen, sa obrazloenjem da je delovao iz patriotskih pobuda!

4. Godine 1882. izveden je atentat na Franca Jozefa i njegovu enu Elizabetu, dok su bili na
ceremoniji proslave 500 godina prikljuenja grada Trsta Austriji. To je kod italijanskih nacionalista
shvaeno kao velika provokacija! ulelmo Oberdan (Guglielmo Oberdan), Italijan slovenakog
porekla (majka slovenka iz Gorice), pripadnik tajne nacionalistike organizacije koja se borila za
povratak i prikljuenje Trsta svojoj matinoj zemlji Italiji. Interesantno je da je okida za naknadno
ispoljenu politiku aktivnost Oberdana bila austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine
1878.godine, kada on iz protesta napustio armiju austrugarske, smatrajui da je ispod njegove
asti da uestvuje u vojnim aktivnostima okupacije Bosne i Hercegovine, kada je njegov lini ideal
bila sloboda za svaku naciju, pa i slovene u Bosni i Hercegovini.On je bacio bombu na cara
Franca Jozefa, ali atentat nije uspeo, a on je uhvaen, i osuen i obeen iste godine. Interesantno
je da je u organizaciji i ovog atentata ponovo uestvovao i Donato Ragoza, onaj isti akter
prethodnog atentata kada je osloboen od strane italijanskog suda u Udinama! Prilikom izvrenja
kazne, Oberdan je sa veala uzviknuo Viva lItalia, ivela Italija, i tako postao slavna rtva
ideje ujedinjenja itave Italije, kojoj se neposredno posle toga podiu spomenici irom gradova
Italije, koji i danas stoje. I danas u Italiji glavne ulice i trgovi nose njegovo ime (u Rimu, Trstu,
Kremoni, Bariju itd.), a on vai za jednog od najveih nacionalnih junaka Italije. Na proslavi 100
godina od njegove smrti, to jest veanja, 1982. godine, predsednik Italije je uporedio njega sa
Isusom Hristom. Slovenaki pisac Boris Pahor, u znak seanja na ovog oveka pie roman pod
nazivom Trg Oberdan (Piazza Oberdan), u koji su inkorporirani dogaaji iz njegovog burnog
ivota. Snimljeni su i filmovi.

5. Godine 1889. prestolonaslednik cara Franca Jozefa, njegov jedini sin Rudolf Jozef je naen
mrtav, zajedno s ljubavnicom Marijom Veerom. Prestolonaslednik je ubijen verovatno kao veliki
liberal po shvatanju, i protivnik zajednice Austrije i Ugarske, ali i protivnik okupacije Bosne i
Hercegovine! Nije iskljueno i da je u njegovom ubistvu uestvovao i sam Franc Ferdinand,
odnosno vojnika struja iji je on bio predvodnik kao sledei prestolonaslednik.

6. Godine 1898. u vajcarskoj, na obali enevskoj jezera, italijanski nacionalista i anarhista Luii
Lukeni, ubija austrougarsku caricu Elizabetu Jozef, enu cara Franca Jozefa. Ubija je, moemo
rei, na jedan, u to vreme, od vrlo estih evropskih oajnikih naina izvrenja atentata,
zadavanjem udarca velikim noem u srce.

1. Godine 1910. Bogdan eraji, prati onog istog cara Franca Jozefa, od Sarajeva do Mostara, i
od Mostara do Ilide, ali ne uspeva da nae pravi momenat i izvri atentat na njega.

2. Iste godine, juna 1910., Bogdan eraji pokuava atentat na upravnika Bosne i Hercegovine
generala hrvata Marijana Vareanina, i to neuspeno. Poslednji metak ispanjuje sebi u glavu, i
time postaje inspiracija mnogim mladim ljudima u Bosni i Hercegovini, da se prikljue organizaciji
Mlada Bosna. Bogdanu erajiu seku glavu, i koriste kao uzorak koji pokazuje kako izgleda
jedna anarhistika glava, a telo sahranjuju na tajno mesto. Meutim, mladi otkrivaju to mesto,
koje postaje mesto hodoaa i zakletve generacijama koje dolaze, da se nee smiriti dok se
Bosna i Hercegovina ne oslobode Austro-ugarske okupacije.

3. Hrvat iz Bosne i Hercegovine, Luka Juki, 8. juna 1912. godine, pokuava atentat na hrvatskog
bana Slavka Cuvaja, kojom prilikom ubija 2 oveka, ali ban ostaje iv. Razlog za atentat je
ukidanje ustavnog stanja Hrvatsko-ugarske nagodbe, i uvoenje komesarijata 12.04.1912. upravo
od strane Slavka Cuvaja. Luka Juki je bio lan Napredne omladine, koja je zagovarala srpsko-
hrvatsku slogu, i tezu da se radi o istom narodu. Luka je osuen na doivotnu robiju, dok je drugi
sauesnik u atentatu hrvat August Cesarec, kasnije uveni knjievnik, osuen na 5 godina robije.
Javnost je podravala Jukia, i u to ime su skupljali prilog za njegovu majku, a knjievnik Gustav
Mato je napisao tekst pod nazivom KURUM JE PROGOVORIO, u kome je otvoreno podrao
Jukua. Luka Juki, zavretkom Prvog svetskog rata biva osloboen.

4. Hrvat Ivan Planinak, 31.10.1912.godine pokuava ponovo atentat na hrvatskog bana Slavka
Cuvaja. Atentat ne uspeva, a ban se potpuno povlai iz politike nakon toga.

5. Osamnaestog avgusta 1913.godine, nakon odrane sveane mise u ime roendana cara
Franja Josifa, ba zbog same simbolike mesta i povoda, hrvat Stjepan Doji, pokuava atentat
na novog hrvatskog bana Ivana krleca, prilikom izlaska iz crkve, i tom prilikom ga ranjava u ruku.
Osuen je na 16 godina robije. Ali moda je vanije navesti rei Dojieve napisane i objavljene u
Americi, povodom predhodnog neuspelog atentatat hrvata Luke Jukia na bana Slavka Cuvaja,
izvrenog predhodne godine. One glase: Mi smo morali tekom tugom ostaviti svoj mili dom i
rod i ii u bijeli svet traiti hljeba, dok bi ga mogli doma nai kad bi hrvatska bila slobodna. uli
smo kako je vatreni hrvat Luka Juki odapeo tane na bandita, koji je odavno to ve zasluio, ali
na nesreu ga nije pogodio! Taj vatreni Juki nam je pokazao kako moramo raditi ubudue...pa
neka nam dobro bude u pameti...da se sloboda ne daje na tanjuru kao lovorov venac od grene
Austrije. Danas u Americi ne upriliuju protestne skupove samo velike kolonije, koje broje na
hiljade Hrvata i Srba, ve i najmanje su digle svoj glas protiv hulja, tirana 20. vijeka... Dole
barbarstvo, smrt i nita drugo tiraninu 20.vijeka, smrt Cuvaju, dole s apsolutizmom.... Iz ovih rei,
vidi se da jedan hrvat navodi da je habzburka politika varvarstvo, a svaki vid oruane borbe
protiv nje, borba za slobodu i prava ugnjetenih naroda junoslovenskih! Glavno glasilo Hrvata u
Americi Hrvatski svet, povodom oba atentata, i Luke Jukia i Stjepana Dojia, pie: Neka nas
proganjaju, tlae, neka otvaraju tamnice, ali ih nemaju toliko, da u njih zatvore sve one, koji onako
misle, kao Luka i Stjepan, jer mi im poruujemo, da su svi poteni Hrvati u Americi onakvi urotnici
i zloinci, kakvi su Juki i Doji.

6. Dvadesetog maja 1914. godine, neposredno pre atenatat u Sarajevu, jo 2 mlada hrvata:
Jakov afer i Rudolf Hercigonja, pokuavaju atentat bombama u Zagrebakoj operi, na hrvatskog
bana Ivana krleca i nadvojvodu Leopolda Salvatorea.

Iz ovog kratkog spiska atentata, u kome uestvuje nekoliko Hrvata, jasno je da oni to ine, u borbi
za nacionalno osloboenje od Austro-ugarske uprave. Da li su oni inspirisani velikim evropskim
principima toga doba teroristi i zloinci?

August Cesarec, povodom atenatata Luke Jukia, pie Vladimiru Gainoviu:

Stvorimo hiljade Jukia i erajia, kultivirajmo ih, odgojimo ih, pa e nae rei, biti in, naa stvar
svrena...;

Digli smo se na noge mi mladi borci za slobodu, digosmo se na nae tlaitelje, da ih uvjerimo
kako nisu uspjeli niti e uspjeti svojim okupatorskim eksperimentima...

Ivo Andri, kada je uo za atentat Jukiev, pie u svom dnevniku:

Danas je Juki poinio atentat na Cuvaja. Kako je lepo da se zateu konci dela i buna. Kako
radosno slutim dane velikih dela. I die se i gori hajduka krv... Neka ive oni koji umiru po
trotoarima onesveeni od srdbe i baruta., bolni od sramote zajednike. Neka ive oni koji
povueni, utljivi u mranim sobama, spremaju buru...

Tin Ujevi pie, u lanku Omladina vjeruje (Rijeki novi list od 10.04.1913.), i polemie sa
sarajevskim frankovakim crnoutim Hrvatskim dnevnikom, pa kae:

Krivo im je to smo Srbohrvati. Stvar udna kod ljudi koji priznaju jedinstvo Hrvata i Slovenaca da
nee da priznaju jedinstvo Hrvata i Srba.... Svaki Srbin, srpskohrvatski nacionalista, nama je sto
po sto puta bolji Hrvat od hrvatskih pravaa. Jer to jednom treba upamtiti: da se ne sastoji
hrvatstvo u isticanju samoga hrvatskog imena i u buncanju o velikoj (u stvari vrlo, vrlo malenoj)
Hrvatskoj. Pravai, Hrvati po imenu, nisu Hrvati u stvari... Srbi, Hrvati i Slovenci, koje god vjere bili
i u kojoj god provinciji ivjeli, jesu vie nego braa: jedan jedinstveni narod, jedan i nerazdjeljiv,
koji ima da ostvari jednu jedinstvenu narodnu kulturu i zajedniku nezavisnu budunost...