1

MAK 302 MAKNA ELEMANLARI-2, Ders Notlar: Prof.Dr. Krad DNDAR

G letim Elemanlar :
Dili arklar (Dz,Helis,Konik,Sonsuz vidalar), Kayl Kasnaklar, Zincirli arklar, Srtnmeli
arklar, Miller, Yataklar (Kuru,Yalamal,Rulmanl), Kamalar, Fren, Kavrama, Kaplinler

Mekanik G retimi:
- Elektrik Motorlar: genellikle 1200-2800 dev/dak sabit devirli (daha dk ve deiken devirli zel
retimleri var), darbesiz
- ten Yanmal Motorlar: ~ 2000-8000 dev/dak (dizel/otto..) deiken devirli, darbeli
- Trbinler: ~ 1000030000 dev/dak deiken devirli, darbesiz, yksek hz, ok ve kritik hz problemli

Dinamik Bantlar :

izgisel hz- asal hz: v = w (rad/ s) d 2 (1)

Tork-G Bantlar:
P(Watt) 9 ,55 P ( Watt )
Burulma Momenti Tork : T(Nm) = veya T(Nm) = (2)
w(rad/s) n ( dev / dak )
P(BG,HP,PS)
Teknik Metrik Birimlerde : T(kgcm) = 71620 (3)
n(dev / dak )

letim oran :
d d
v1 = v 2 w 1 1 = w 2 2
2 2
w1 d1
w d
w1 d1
letim oran : i1 = 1 = 2 (4)
w 2 d1

T
i1 2
T1
Sistemin iletim oran :
v1 = v 2
i t = i1 i 2 i 3 (5)
v1 = v 2 w2
Sistemde kayp nemsiz ise G :
P1 P2 P3

Kayp varsa verim :

d2
P w2
1= 2 (6)
P1
ekil-1 d2
Sistemde toplam verim :
t = 1 2 3 (7)
G iletim Elemanlar seiminde en nemli etkenler verim, hacim ve sestir.
Verim; dz dili, dz konik, dz kayl ve btn zincirli sistemlerde % 95-98 etrafndadr. V kaylar-
da kay asna; helis ark ve sonsuz vidalarda da helis asna ve srtnme katsaysna bal
olarak verim der.
 2
SRTNMEL ARKLAR
w1 Dndren Fr = N d1
Dndren kuvvet :
T
Ft = 1 = 2
T
(8) d1
d1 d2
2 2 Dndrlen Ft =
Ft Fr
Radyal kuvvet : Fr = N (9)
d2
Btn G letim elemanlarnda :
w2
d2
ekil-2
Ft ile w dnme yn ;
dndren ark iin ters, dndrlen ark iin ayndr.
Fr merkeze dorudur.
Srtnmeli arklar basittir, byk N kuvveti mile fazla yk
yapar, llendirme ncelikle bu kuvvetin yapt yzey
basnc-andrmaya gre yaplr ( p em deerleri iin Bak Ek-4
.20) ; byk hacim kaplar, volan maksad ile kullanlabilir,
kayma yaparlar, en byk stnl varyatr (deiken hz
iletim oranl g iletimi ) olarak kolaylkla tasarlanabilmesidir. ekil-3 Srtnme ark Varyatorl Pres

KAYILI KASNAKLAR
G iletiminde uzak mesafe stnl ile kayl ve zincirli
mekanizmalar nemlidir. Kayl kasnak-larn dz, dar V,
normal V ve dili (triger) eitleri vardr. V kaylar daha az
hacim kaplar fakat verimi daha azdr.
stnlkleri: - Uzak mesafeye ve farkl alara g iletimi ,
Dndrlen
basit, ucuz, hafif, sessiz, dz kayta yksek verim, darbe
Dndren
ve ar yk snmler, yksek hz, volana uygun w 1 d2
Eksiklikleri: - Yksek hacim, mile fazla kuvvet uygular, d1
kayma yapar, polimer malzeme scaklk ve rutubetten etkilenir, w2

V kaylarda dk verim.
Kay Mekanii: F1

2T
E 2
Dndren kuvvet: F1 F2 = (10) 1
d
F2
F
Kuvvetler arasndaki oran snr : 1 e 1 (11) ekil-4
F2

F1 q v 2 Burada kuvvetler Newton ;

Merkezka dikkate alnrsa : 2
e 1
F2 q v q ise kayn kg/metre ktlesidir. (11b)

d 2 d1
Bu iki formldeki kk sarlma as 1 (rad) ; cos 1 2 = (12)
2 E

Srtnme katsays , kayma olmamas iin hesapta biraz dk alnmaldr.

V kaylarda yerine : V = alnarak dz kay gibi hesap yaplr,

sin V " V " V kay asdr (3439) (13)
2
 3
Gerdirme kuvveti Fg az olursa kay kayar, fazla olursa verim der: Fg = (F1 + F2 ) sin 1 2 (14)

2
d d
Kay Uzunluu: L 2 E + (d 2 + d1 ) + E 2 1 (15)
2 2 E
Kay seimi :
nce kayn aktaraca g P dndren g P yardm ile bulunur: P = P K top (16)

Burada K top kay etkileyen faktrlerin (Bak Ek-1) arpmdr:

K top = K K VZ K g K ko K K (17)

Dz Kay seimi iin kaytaki ekme, eilme ve merkezkan meydana getirdii ekme gerilmesi
dikkate alnr. Piyasada retilen dz kaylar iin standart olmayan V kaya benzer seim de yaplr.
Normal V kay iin g PK i ve devir hz n yardm ile Ek.ekil-1den uygun profil seilir.
Ek.izelge 9dan bir kayn aktarabilecei g P1 kay hzna karlk bulunur;

Gerekli kay says : z = P P (18)
1
Genelde kay says 3-6 aras uygun olup 8i gememelidir. ok fazla kay says iin kasnak
geniliini azaltmak iin zel kay tipleri vardr.

ZNCRL ARKLAR ekil-5

stnlkleri: - Uzak mesafe iletimi, kaymasz, zor evre

artlarnda (s, nem, toz vb.) en iyi iletim, yksek verim
Eksiklikleri: - Ar, pahal, hassas montaj ve bakm,
titreimli, darbe snmlemez.
eitleri: - Rulolu-makaral, Kademeli-rulolu, Menteeli, Boncuklu, Dili zincirler
Zincir kuvvetleri kay kuvvetleri gibidir. F2 kuvveti sarkan zincir arlnnn bileenidir.
2 T
Sarkma ve merkezka kuvveti q v 2 ihmal edilirse: F2 0 ; F1 Ft = (19)
d
Zincirli arklarda tavsiye edilen deerler:
Dndren arkta di says Z1 genelde 17- 26 aras tercih edilir.

Dndrlen arkta di says Z2; genelde en fazla 70 ; manonlu zincirlerde en fazla 120 ;
dili zincirlerde en fazla 140 olmaldr.
letim oran i genelde 5den kk; manonlu zincirlerde en fazla 7 ; dili zincirlerde en fazla 8 ;
dk hzlarda en fazla 10 olabilir.
p
Blm dairesi ap : d = ( Zincir Adm p iin seilen zincirin llerine baklr ) (20)
sin (
180
Z
)
Zincir seimi iin nce zincirin aktaraca g P * dndren g P yardm ile bulunur:
P = P K top (21)

Burada K top zincir faktrlerinin (Bak Ek-1,2) arpmdr: K top = Ki K Z Kio KE K Y (22)

Rulolu-Burlu tip zincirlerin seim diyagram Ek.ekil-2de gsterilmitir. Seilen zincirlerde ayrca
yzey basnc kontrol yaplr.
 4
DZ DL ARKLAR
Pinyon :
w1 kk dili
dili
Dndren

Ft


Fr Fn
Ft

m ark :
byk dili

Kramayer dili
ekil-6 w2 Dndrlen

Di Says Z1
w 1 Dndren
d1
Modl : m (Standartdr, Bak Ek-4) d1 Fr

Di says : Z Ft
Di Says Z2 F
Blm dairesi ap: d
d2
Kavrama as : 15,20,25 d2
w2
Dili genilii : b
ekil-7
Dndrlen

Dz dililerin i, d ve kramayer eitleri vardr.

Dililerin btn lleri modl ile orantldr ; adm: p= m ; (23a)

Blm dairesi ap: d= mZ (23b)
Dili genilii dz dilide : b 4 m Helis dilide : b 6 m (23c)
Tam derinlikteki di ykseklii: h2 = m ; h1 = 1,25 m (23d)

Dililerde Kavrama Oran en az 1,1 olmal , bu deer arttka sessizlik artar :

d 2a 1 d r21 + d 2a 2 d r22 ( d 1 + d 2 ) sin d a :dist ap d r :di dibi ap

= d1 , d 2 : blm dairesi aplar (24)
2 m sin

Tavsiye edilen deerleri:

=15 iin : =1,7- 2,5 =20iin : =1,5-1,9 =25iin : =1,2-1,5
 5
Dili arklarda di says belli bir saydan az olursa imalatta alttan kesme olur, di zayflar. Bu profil
kaydrma (ekil-6) ile nlenebilir. Bu durumda da temas oran azalr, dili grltl alr.

2
Normal (sfr profil kaydrma) dililer iin teorik en az di says : Z min = (25)
sin 2

izelge.1 Dz
dililerde Z min AZDIRMA VEYA KRAMAYER
Uygu- Profil Sfr dili referans izgisi
Teorik
lama kaydrma +X
-X
15 32 27 8 - + profil
20 17 14 7 -- profil kaydrma
25 12 10 6 kaydrma Kk
Alttan di
kesme
Profil kaydrma miktar x mm ; da
da
d
Z
x = 1 (26)
Z min ekil-8
burada Zmin normal (sfr kaydrma) dili iindir.

2T
Dz dililerde Dili kuvvetleri: Dndren kuvvet: Ft = Radyal kuvvet: Fr = Ft tan (27)
d

Dz Dili Mukavemeti:
2 T
Eilme Kontrol (Lewis) : = ? em = K K v (28)
k m 3 2 y Z 3

Burada : Lewis faktr y iin Ek:4de -15e baknz.

b
Genilik faktr : k = 4 Di genilii b buradan bulunur . (29)
m
3 6 5,6
Hz faktr Kv dz Kv = Kv = Kv = (30)
+v
3{ +v
6{ 5 +4
,62 v
dililerde hza gre : 14 3
v10 m / s 10< v20 m / s v > 20 m/s

21 v (b C + Ft )
Yzey Basnc Kontrol (Buckingham): Dinamik Yk: Fd = Ft + ? Fw (31)
21 v + b C + Ft

Burada Deformasyon Katsays C iin Ek-4de nce: -16 ve 17deki imalat hatasna sonra
-18e baknz.
2 Z 2
Anma yk : Fw = dp bK (32)
Z1 + Z 2

Burada dP pinyon apdr. Anma yk faktr K bulmak iin Ek:4de -19a baknz. Daha
farkl malzemeler iin -19daki forml de kullanlr, bu formlde Ep, E pinyon ve arkn
elastiklik modlleridir.
K
Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): Fo = b y m ? Fd (33)
3
 6
HELS DL ARKLAR
Sa
helis
Helis as dorultusunda baklrsa standart
modl mn ve standart kavrama as ngrlr ;
Sol
m
Mil ekseni dorultusunda m= n d = m Z (34) helis
modl: cos
Mil ekseni dorultusunda tan n
tan = (35) ekil-7
kavrama as : cos
Z Dndren
Edeer di says : Z e = (36)
cos 3

Minimum di says: Zmin (helis) ? Zmin (dz) cos3 (37)

Helis as arttka verim ve ses der, iletilecek g
artar, veya ayn gc iletecek hacim klr. Sa El Fe
Fr
Helis dili eitleri: , d, kramayer, ok ve kros . Ft
Fe
Ft
Helis arklarda Dili Kuvvetleri : Dndrlen

Dndren kuvvet Ft, Radyal kuvvet Fr, Eksenel kuvvet Fe;

2T tan n
Ft = Fr = F t Fe = Ft tan (38) Standart modl mn
d cos
ve a n bak yn

Helis arklarda kuvvet ynleri :

Dndren Sa Helis sa elle, sol helis sol elle; orta parmak mil dnme ynn gsterecek
ekilde tutulur; Bu durumda baparmak Fe ynn gsterir.
Dndrlen ark iin ayn ilem yaplr fakat baparmak Fe yn ile tersdir.
dndrlen ark iin ayndr.
Fr merkeze dorudur.
Helis Dili Mukavemeti:

Helis Dili Mukavemeti:

Dz Dili iin yaplan hesaplar (Denklem 28-33) helis as dikkate alnarak tekrarlanr.
2 T
- Eilme Kontrol (Lewis) : = ? em = K K v (39)
3 2 3
k m y e Z cos

burada Z hakiki di saysdr. Edeer di says (D.36) ile Ek-4deki -15den ye bulunur.

b
Genilik faktr helis iin: 1< k = 6 di genilii b buradan bulunur. (40)
m

5,6
Hz faktr helis iin btn hzlarda K v = (41)
5,6 + v

- Yzey Basnc Kontrol (Buckingham) : Dinamik Yk:

21 v (b C cos 2 + Ft ) cos Deformasyon Katsays C iin Ek-4de nce -16
Fd = Ft + ? Fw
ve 17ye imalat hatasna sonra -18e baknz. (42)
21 v + b C cos 2 + Ft

dp bK 2 Z 2 Burada dP pinyon apdr. Anma yk faktr K ;

- Anma yk: Fw =
cos2 Z 1 + Z 2 Ek-4de -19dan bulunur. (43)
K
- Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): F0 = b y m cos ? Fd (44)
3
 7
KONK DL ARKLAR
d1 Z 1
Konik as ekilden: tan 1 = = (45)
d2 Z 2

Ortalama ve blm ap bants : d o = d b sin (45b)

Z
Edeer di says : Z e = (46)
cos

Minimum di says :
Z min (konik ) Z min (dz ) cos (47)
ekil-10
Konik dililerin dz, helis, zerol, spiral, hipoid, sproid,
plan, beveloid, planoid, helikon gibi ok eitleri vardr.

Konik arklarda Dili Kuvvetleri : do1

2
2T
Ft = Fr = Ft tan cos Fe = Ft tan sin
do 1
(48) 2
b d1
2
Konik Dili Mukavemeti:

do2 d2
- Eilme Kontrol (Lewis) : 2 2
2 T L
= ? em = K K v (49)
b m y e Z L b
2 3

ye edeer di says iin Ek-4deki -15den bulunur.

Dndren
1 b 1 buradan L 3 b
b genilii konik iin: Fe1
4 L 3 tercih edilir. (50)
6 5,6 Dndrlen Fr1
v hz faktr Kv = Kv = Ft
(51) Fe2
Kv konik iin 14264+3v +4
14452,64 v
3
btn hzlarda: talal imalat dkmimalat Fr2

- Yzey Basnc Kontrol (Buckingham) : Dinamik Yk: Ft

21 v (b C + F)
Fd = F + ? Fw (52)
21 v + b C + F

Burada F gcn hza blm ile bulunur: F = P v (52b)

Deformasyon Katsays C iin Ek-4de nce -16 ve17den imalat hatasna sonra -18e baknz.

dp bK 2 Z 2e
- Anma yk: Fw = 0,75 (53)
cos 1 Z 1e + Z 2e

Burada dP pinyon apdr. Anma yk faktr K bulmak iin Ek-4de -19a baknz.

K L b
- Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): F0 = b y e m ? Fd (54)
3 L
 8
SONSUZ VDA ve ARK MEKANZMALARI
Sonsuz vida ark helis ark zellikleri tar. Vidann Silindirik ve ok
yksek iletim oranlarnda(100) tercih edilen Globoid eitleri vardr.

ark di says Z ve vida az says Zv Z

iin letim oran : i= (55)
Zv

Helis as dorultusunda baklrsa standart modl mn

ve standart kavrama as ngrlr;
mn
Mil ekseni dorultusunda modl : m = d = m Z (56) dark
cos
tan n
Mil ekseni dorultusunda kavrama as : tan = (57) C
cos
Sa helis, sa vida ile; sol helis, sol vida ile alr.
dvida
Vida-ark eksenleri 90 ise : = (58)
m
L
m Z v
Vida helis as : tan = (59) b
dv
Dndrlen
Verim: cos n tan
= burada srtnme katsaysdr Sa helis
cos n + tan ve hz arttka der (60)


Verim %50den kkse hareket tek ynldr. Tek ynl hareket
iin <10 tavsiye edilir. arttka verim artar. alttan
Fe
kesme olmamas iin snrldr.Bu nedenle llendirmelerde
vidann as dikkate alnr: Ft Fr

izelge.2 Sonsuz vidada en fazla as

Ftv
s 14 20 25 30 Fev
Sa vida
mak 15 25 35 45
Dndren
Tek ynl hareket iin <10Tavsiye edilir

Tavsiye edilen llendirmeler (AGMA): Sa El ekil-11

dv 0{
,68 C0,875 b 0,73 d v L m (14,1+ 0,0628 Z ) ller mm (61)
0,55.....0,88

Verim dikkate alnrsa g arkta azalr : P = Pv verim ihmal edilirse =1 alnr.

Sonsuz vida mekanizmalarnda dili kuvvetleri ve ynleri iin D.38 helis dili kuvvetlerine baklabilir
2 T tan n
F t = = Fev Fr = Ft = Frv Fe = Ft tan = Ftv (62)
d cos

Sonsuz Vidalarda s kontrol

Eksenleraras C (mm) iin C1,7
P 29 (AGMA: n<200 d/dak iin) (63)
iletilen g en fazla (Watt): i+ 5

llendirme: Burada C eksenleraras, i iletim orandr. Bu s kontrol malzemeye baml

olmadan en kk eksenleraras ly ve modl verir. .2deki dikkate alnarak ve ark,
mukavemet ynnden kabaca Helisteki gibi D.39- 44 yardm ile kontrol edilirek uygun modl ve
malzeme bulunur. Vida, D.61 l snrlar iinde salamdr.
 9
MLLER
Mil Mukavemeti
Miller balca dndren kuvvetlerin etkisi ile burulma momenti (tork) T; btn kuvvetlerin etkisi
ile meydana gelen eilme momenti M ile zorlanr. Nadiren milin eilme momentinin etkili olmad
yerlerinde kesme kuvveti dikkate alnabilir. Eksenel kuvvetin yapt ekme veya basma da ilave bir
zorlama meydana getirir. Burulma gerilmesi ve eilme gerilmesi ile maksimum kayma gerilmesi
teoreminden gerekli ii dolu mil ap d;
32
d3 M2 + T 2 (64)
em
Bu forml, Momentler darbe faktrleri ile arplarak ve emniyetli gerilme dinamik alnarak ok
kullanlr. Fakat millerde genellikle eilme tam deiken, burulma tek ynl ve statiktir. Soderberg
forml de dikkate alnrsa;
2 2
32 M T
d3 + (65)
em d
em s
Burada ems ve emd statik ve dinamik emniyetli gerilmelerdir;
K y K b
em S = ak em d = d K (66)
S S

Torkun deimesi ve iki ynl olmas durumunda ems yerine emd alnr veya daha detayl
Soderberg forml kullanlabilir. D.66 ve 67de ak malzemenin akma gerilmesi, d srekli
(yorulma) mukavemetidir. Konstrksiyon eliklerinde d; kopma gerilmesi Knn yarsdr. S
net emniyet katsays olup normal 1,5 2 arasdr. Can ve mal emniyeti durumunda 3 - 4 aras
olabilir. Yzey faktr Ky, byklk Faktr Kb. entik faktr K Ek-5 : .21,22,23den
baklabilir. Bu faktr devaml dikkate alnr, bunlar dnda nemli olduunda scaklk ve
gvenirlik gibi faktrler de arplarak eklenir.

Mil Katl Sehim, Eilme Miktar: ekil-12

Millerde sadece mukavemet Eim: y== M/EI dxdx

kontrol yeterli deildir. Millerde y=tan B
A A B
fazla sehim ve burulma as 1 3
2
kritik hzn dk olmasna 1
sebep olur ve snrlanmaldr. 3
2
Desteklerdeki eim rulman
mrn azaltr, dili ark m1 m3
y
hizalarndaki eim de m2
snrlanmaldr: L

dili arkl
mak
< 0,0002 0,0005
kritik
950
1 destekler )
(kenardaysa
millerde nkr
L hz { i
sehim yataklar
{ dev
dak { (67)
aras uzaklk mm

Sabit bilyallarda < 0,5 0,009 rad silindirik makarallarda < 0,2 0,0035 rad

Dili arklarn bulunduu noktalarda : < 0,06 0,001 rad (68)

g iletimiyapanlar
arasndaki uzaklk
Burulma }
T L Kritik Ip
As = < 0,005 0,009 rad Tkr = 2 E (69)
G Ip 144424443 Tork L
Snr { her metrede
d4
32
Burada elastiklik modl : E elik 210000 N kayma modl : G elik 80000 N
mm 2 mm 2
 10
RULMANLAR
Rulman eitleri
Bilyal: - Sabit bilyal
- Omuzlu bilyal : bilezikler daha sk yataklanr, daha yksek devire uygun
- Eik bilyal : daha yksek eksenel kuvvet, daha yksek devire uygun
- Oynak bilyal : daha fazla mil eksen hatalar ve 4ye kadar eim asna uygun
- Eksenel bilyal : byk eksenel kuvvetler iin
Makaral - Silindirik makaral : daha yksek radyal kuvvet ve hz
- Oynak makaral : daha fazla mil eksen hatalar ve 0,5ye kadar eim asna uygun
- Konik makaral : daha yksek eksenel kuvvet

Rulmanl Yataklarn Kaymal Yataklara stnlkleri :

lk hareket srtnmesi dk, Radyal yk ile eksenel yk beraber, az bakm, az ya,
dnyaca standart, kk en, yksek scakla dayankl (zel malzeme ile 400Cye kadar)
Rulmanl Yataklarn Kaymal Yataklara Eksiklikleri :
Pahal, ar, hassas montaj, iki paral yaplamaz, Darbeye zayf,
Sesi yksek hzlarda fazla, byk d ap.

Rulman Seimi: ekil-13

Rulmana gelen radyal yk Fr ve eksenel yk Fe ile
edeer yk bulunur Pe;
Pe = X Fr + Y Fe (70) Frx

Burada X ve Y Ek-4deki .24den rulman tipine bal olan

2 2
e yardm ile bulunur. Hesaplanan Pe yardm ile Fr = Frx + Fry
rulman mr L milyon devir olarak bulunur; Fe
k 3 (bilyal) , 3 ,33 (makaral )
C Fry
L= (71)
Pe

burada C Ek.izelge-25den Rulman eidine gre bulunur.

6
Milyon devir olan L rulman mr, mil devir hz n L h = L n10 60 (72)
yardm ile saat olarak rulman mrne (Lh) evrilir:
Burada seilen makinenin gnlk alma saati dikkate alnarak yl olarak mr bulunur.

KAYMALI YATAKLAR
eitleri :
- Yalamasz yataklar : Yalamann zararl ve
mmkn olmad yerlerde kullanlr,
yksek hzlarda ok s retir, ebatlar byr.
- Hidrostatik yataklar: Hz ya snmas ve
viskozite ile kontrol edilir.
- Hidrodinamik yataklar: Balangta kuru ekil-14
srtnme vardr, hz arttka ya tabakas
artar, dolaysyla yk tama kapasitesi artar.
- Kendinden ya beslemeli yataklar: Yalama bilezik, disk vb.elemanlarla yaplr,
baka yalama cihaz gereksizdir. Yk yalama ile snrldr.
- Gzenekli kendinden yalamal yataklar: Yatak malzemeleri gzeneklidir, ya emer,
yk snma kontrol ile snrldr.
 11
ML GBEK BALANTILARI
- Dz kamalar: eimsiz (uygu), eimli, yass, oyuklu, akma (burunlu), vidal, teet
- Yarmay kamalar (ucuzdur, dk momentlerde uygun)
- Silindirik (boyuna pim) kamalar
- Kamal miller (yksek momentlerde uygun)
- Enine kamalar (ayar ve deiken ykler iin uygun,eksenel kaymay nler )
- Bilezik kamalar
- Pres geme
- konik geme (vidal skma manonlu)

FREN, KAVRAMA VE KAPLNLER

Genellikle milleri birbirine sabit balayan elemanlara kaplin ; istee gre balayan elemanlara
kavrama denir. Bazen her ikisine birden kavrama denir. Kavrama milleri istendiinde dndren
fren de milleri istee bal durduran elemanlardr. Fren ve Kavramann bir ksmnn alma
prensipleri birbirine benzer. Genellikle problemler miller arasndaki asal ve eksenel sapmalar;
yksek hzlarda veya kavrama ve fren esnasnda meydana gelen sarsntlar ve otomasyondur .
Kaplin eitleri : Flanl, Zarfl, Oldham, Kardan, Elastik, Zincirli, Skma manonlu
Kavrama eitleri : Eksenel Disk, Konik, eneli, Merkezka, Hidrolik, Pnmatik, Elektromanyetik,
Kayl
Fren eitleri: Dtan Pabulu, ten Pabulu Tanbur, Disk, Kayl Birok Kavrama eidi Fren
olarak da kullanlabilir
Kare ene
Pozitif
temas Spiral ene
ekil-15 KAVRAMA ve FREN
ALIMA PRENSB vidal ene
Eksenel

Srtnme Radyal

Konik

mekanik bilyal
Kavrama pnmatik Hz ve yn
kontrol zel
metodu
hidrolik Yay sargl
elektrik
Manyetik tozlu
otomatik
Elektro-
manyetik ndksiyon
akml

Pnmatik
akkan
hidrolik

________________________________________________________________________________________________________________________________
izelgeler kaynaklardan olup Ders Notu Amaldr, rnek zmler orijinaldir, ticari amala
kullanlamaz,.KAYNAKLAR:
1- Hall, A.S., H. A.F., L. H.G., Theory and Problems of Machine Design, McGraw Hill C. 1961,2- Black, H.B.,
A.O.E.,Machine Design, McGraw Hill C. 1981,3-Akkurt,Mustafa Makine Elemanlar,3-Can,A..Makine Elemanlar
tasarm,4-Ko,E.Makine Elemanlar,5-Dimarogonas,A.Computer Aided Machine Design,Prentice Hall,1989,6-
Shigley,J.E., C.R.M.,R.G.G.,Machine Engineering Design, McGraw Hill C. 2004,7-Deutschman,A.D.,W.J.M.,C.E.W.
.,Machine Design,1975,8-Juvinall,C.R.,K.M.M.,Machine Component Design, McGraw Hill C. 1981
 y 12
11 Sa Helis x
rnek Problem-1a
Makara ZE=40
(1.vize rnei) z
150 dB
E dA
B A

C
PA=1300 W
Verilmeyen G D Disk nA=2500 d/d
faktrleri Kavrama
Tek silindir
normal : (1) ZD=1 Bir Azl yan. motor
alnz. FG=? Sonsuz Sa Vida
vG=?

Soru-1 ekilde A/B eksenleraras E=500 mm; iletim oran ; i1 = dB d = 2 ; kay verimi (1 ) : %90
A

D/E sonsuz vida verimi (2 ) :%45 olduuna gre Gde kaldrlan ykn arln ve hzn bulunuz.
Soru-2 A/B iin Normal Sonsuz V kay iin seim ve llendirmeleri yapnz.
Soru-3 A/B iin Rulolu-Makaral Zincir seim ve llendirmeleri yapnz.

Soru-4 D/E sonsuz vida ve arkn =10 ve mn= 4 mm iin llendirmeleri yapnz,
s kontrol yapnz.
Soru-5 BD milindeki srtnmeli eksenel disk kavramann ortalama srtnme ap dort=80 mm,
=0,40, pem = 0,34 N/mm2 (Asbest-metal Ek-4 .19) olduuna gre srtnme alan A=?
Soru-6 ekilde 30 mm apl EG mili zerindeki 5 mm kesitli 40 mm boyundaki bir kare kamada
meydana gelen kayma gerilmesi: = ?
Soru-7 BD milinde hareket yn ile D Sonsuz vida ve B kay kuvvetlerini ekilde gsteriniz

RNEK PROBLEM.1a ZM
Cevap 1: G iletimi : Ada asal hz:
B
2500
n A = 2500 d / dak wA = = 262 rad / s
30 C
D.4den A/B ve D/E iin iletim oranlar :
D
d Z 40
i1 = B = 2 i 2 = 2 = = 40
dA Z1 1
D.5den toplam iletim oran : i T = i1 i 2 = 2 40 = 80
wA 262
D.4den EG devir hz : i T = 80 = w EG = 3,28 rad / s
w EG w EG

D.1den Gde yk kaldrma hz : v G = w EG d G 2 = 3,28 0,15 2 = 0,246 m / s

D.7den toplam verim : t = 1 2 = 0 ,9 0 ,45 = 0 ,405

Kayplar dikkate alnnca D.6dan Gdeki g : PG = t PA = 0,405 1300 = 527 W

D.2den bu hzda tanabilecek yk: PG = FG v G FG = 527 0,246 = 2142 N

Veya ayn kuvvet tork ile bulunur, D.3den : TEG = PG = 527 = 161 Nm FG = 161 = 2146 N
wEG 3,28 0,15
2
Yorum: Bu gibi g iletimlerinde genellikle hedef istenilen yk istenilen hzda kaldrmaktr. Bu
durumda nce ykn kaldrld milde g ve asal hz bulunur. Verim dikkate alnarak gerekli
motor gc ve motorun devir hzna baklarak da gerekli iletim oran bulunmu olur.
 13
Cevap 2:Kayl kasnak seimi
Ek-1: .1den asansr - tek sil.motor iin Ki=1,75 P K i = 1300 1,75 = 2275 W

2500 d/dak ve 2275 W iin Ek-1: .1den 10 numaral profil seilir.

Ek-1:.7den10 numaral profil iin dmin= 63 mmburdan: d A = 63 dB = 2 63 125 mm

dB d A 125 63
D.12den cos 1 2 = = = 0,062 1 = 2 86,4 o = 173 o
2 E 2 500
K 1,02 173 170
Ek-1:.6den 173 iin interpolasyonla : = K = 1,014
1 1,02 180 170

Ek-1: .3den birden fazla kay farzedilirse : Kvz=1,25

Ek-1 .2, .4, .5deki dier faktrler verilmediinden normal farzedilir, 1 alnr:
D.17 ve D.16dan P = 1300 1,75 1,25 1,014 1 = 2886 W 2,89 kW

D.1den kay hz v A = w A d A 2 = 262 63 2 = 8253 mm / s 8,25 m / s

Ek .9dan Profil-10 ve 8,25 m/s hz iin bir kayn iletebilecei g:

P1 0,395 8,25 8
= P1 = 0,405 kW
0,477 0,395 10 8

P 2,89
D.18den gerekli kay says : z = = = 7,14 8 adet alnr.
P1 0,405
2
125 63
Sonsuz V kaynn uzunluu D.15den : L 2 500 + (125 + 63 ) + 500 = 1297 mm
2 2 500
Yorum :
Kay says mmkn, fakat fazladr. 8 kayl yaplacak ise 7,11 yerine 8 alnd iin kk kasnak
ap : d A = 7,118 63 = 56,0 mm alnarak ayn ilemler tekrarlanabilir. Fakat Ek .2de Profil-10
iin hz 8,25ten yukarda daha fazla g ilettii dikkate alnrsa kasnak aplar arttrlarak kay
says indirilebilir. En yakn profil-13 denenebilir; dz veya dar V kaylar da dikkate alnabilir.
___________________________________________________________________________________

Cevap 3-Zincirli ark seimi

Ek-1,2: .1,10,11,12,13 den Klar : Ki =1,75 ; Kio=1,08 (i=2 iin) ; KY=1 (yalama:normal)

Kz~1 (19 di farzedildi, sonradan bulunacak) KE~1 (E/p=40 farzedildi, sonradan bulunacak)

D.22 ve D.21den P = 1300 1,75 1,08 1 = 2457 W 2,46 kW

Ek .2den 2,46 kW ve 2500 d/dak iin 9,525x5,72 llerindeki zincirin uygun olup bu zincirin
tek srada ayn devirde 2,46dan fazla yaklak 3 kW ilettii grlr.
Ek-2: .12dan 1 farzedilen KE iin Adm = 9,525 mm seildiinden tekrar hesaplanr:
K E 1 52,5 40
E = 500 = 52 ,5 int erpolasyon = K E = 0,9438
p 9,525 0,91 1 60 40

P = Pmak = 3000 1300 1,75 1,08 0,9438 K z

Burdan olabilecek en yksek di says faktr : KZ 1,295 bulunur.

 14
Bu di says faktrne karlk gelen en az di says Ek-2:.10dan bata farzedilen 19 di yerine
tam olarak bulunur:
Z1 15 1,295 1,27
En az di saylar = Z1 14,737 Z1 = 15 Z 2 = 2 15 = 30
13 15 1,46 1,27
D.20den
p 9,525 9,525
Z1 = 15 di iin : dA =
(
sin180 )=
Z sin
(
180
15
)
= 45,8 mm Z2 = 30 di iin: dB =
(
sin18030 )
= 91,1 mm

Hz konrol : D.1den v A = 262 45,8 2 = 6000 mm / s 6,0 m / s < 12 m / s uygun

Yorum :
9,525lik zincir iin mmkn olan en kk di saylar ve aplar bulunmutur. Ayrca sral 8x3
2,4 kW tamaktadr, g ve hz snr ile mmkndr, aplar ve hz %15 orannda der fakat 3
sradan dolay maliyeti 2 kat kadar artar. Seilen zincirlerde ayrca yzey basnc kontrol yaplr
____________________________________________________________________________________

Cevap 4: Sonsuz vida

Vida helis as ark helis as ile ayndr : =10=
ark ve Vida lleri D.57
mn 4
m= = = 4,062 mm D.56 d = 4,062 40 = 162,5 mm
cos cos 10

D.59
m Zv 4,062 1
tan = tan 10 = d v = 23,04 mm vida adm : 4,062 = 12,76 mm
dv dv

D.61 L = m (14,1 + 0,0628 Z ) = 4,062 (14,1 + 0,0628 40) = 67,48 mm

b = 0,73 dv = 0,73 23,04 = 16,82 mm

Is Kontrol : Sonsuz vida mekanizmasnn ilettii g: Pc = 1 PA = 0,91300 = 1170 Watt

d v + d 23,04 + 162,5
Eksenler aras : C = = = 92,77 mm
2 2
Z 40
D.55 iletim oran i = Z v = 1 = 40

C 1,7 92 ,77 1,7

D.63den P = 1170 ? 29 = 29 = 1425 Watt uygun
i+5 40 + 5

Yorum:
Burada bu modl ve a iin llendirme ve sadece s kontrol yapld. Ayrca helis arkn
mukavemeti (kabaca dier helis iftleri gibi) bu llerde kontrol edilir. Yeterli olmuyorsa ayn
llerde malzeme deitirilir veya modl byltlr. Vida, D.61 l snrlar iinde kalndnda
salamdr. .2den tek ynl hareket isteniyor ise en fazla 10 olup verim %50den azdr.
Verim attrlmak istenirse en fazla 25ye kadar arttrlr.
 15
TBD
Cevap.5 Eksenel Srtnmeli Disk kavrama
D.6 PBD = 1 PA = 0,9 1300 = 1170 W
w v1 = v 2 t
80
D.4 w BD = A i = 262 2 = 131 rad / s
1

D.3 TBD = PBD w = 1170

131
= 8,93 Nm
BD

TBD = Fsrt d 2 Fsrt = 8931 40 = 223 N Fsrt

N
F
Fsrt = N N = srt = 223 = 558 N Kavrama
0,4

p em = N 0,34 = 558 A srt =1641 mm 2

A srt A srt

Yorum : Bu alan yaklak t = 1641 80 t = 6,5 mm balata kalnl demektir. Bu kalnlk mmkn
fakat incedir. 80 mm yerine daha kk ap uygun olacaktr.
_____________________________________________________________________________________________________________________________

40 mm
Cevap-6 Dz kare kama 5
Cevap-1den EG milindeki tork : TEG = 161 Nm TEGD

d E
TEG = Fkama mil 2 Fkama = 16100015 = 10733 N
Fkama
30
Fkama 10733
Kamada kayma gerilmesi : = = = 53,7 N
A kama 5 40 mm2 Kama

Yorum : Bu gerilme elik iin dktr. Kama malzemeleri kalitelidir. Daha kk kama lleri
mmkndr. Ayrca yzey basnc kontrol de yaplmaldr.
_______________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap.7 BD milinde Kuvvet ve Hareket ynleri x

y

Dndrlen z
wEG
Sa helis wBD
E
F1

B
G Fvr F2
C

Fve D Fvt
Kuvvetler
Dndren

Sa el /
Sa vida
 16
rnek Pr. 1-b (1.vize rnei) Sol Helis
Makara ZE=20 Disk
AB eksenleraras: E=700 mm; 200 Kavrama dB
mm E
A/B iletim oran : i1 = dB d = 2,5 B A
A A B C
C
dA
A/B verimi: 1 =%95 E
G PA= 1700 W
D/E sonsuz vida verimi: 2 =%50
nA= 4000 d/d
Verilmeyen faktrleri D ok silindir yan.
normal (1) alnz. vG=? FGF=?
G=?
ZD=1 Bir Azl motor
Sonsuz Sol Vida y
x
Soru-1 (10 puan) Gde kaldrlan ykn arln ve hzn bulunuz. z
Soru-2 (25 puan) A/B iin Normal Sonsuz V kay iin llendirmeleri yapnz.
Soru-3 (25 puan) A/B iin Rulolu-Makaral Zincir llendirmeleri yapnz.

Soru-4 (15 puan) D/E sonsuz vida ve arkn =10 ve mn= 6,3 mm iin llendirmeleri yapnz,
s kontrol yapnz.

Soru-5 (10 puan) Cdeki srtnmeli eksenel disk kavramann ortalama srtnme ap dort=60 mm,
= 0,30, pem= 0,34 N/mm2 olduuna gre srtnme alan A=?

Soru-6(5 puan) ekilde 40 mm apl EG mili zerindeki 5 mm kesitli 50 mm boyundaki

bir kare kamada meydana gelen kayma gerilmesi: = ?
Soru-7(10 puan) BD milinde hareket yn ile D Sonsuz vida ve B kay
kuvvetlerini yandaki ekil zerinde gsteriniz. B

D
RNEK PROBLEM.1b ZM

Cevap 1: G iletimi
4000
Ada asal hz: nA = 4000 d / dak w A = = 419 rad/ s
30
D.5den toplam iletim oran : i T = i1 i 2 = 2,5 20 = 50

419
D.4den EG devir hz : w EG = = 8,38 rad / s
50
D.1den Gde yk kaldrma hz : v G = 8,38 200 2 = 838 mm / s = 0,838 m / s

D.7den toplam verim : t = 0 ,95 0 ,5 = 0 ,475

Kayplar dikkate alnnca D.6dan Gdeki g : PG = t PA = 0,4751700= 808 W

808 96400
Tanan arlk tork ile bulunur : TEG = = 96,4 Nm FG = = 964 N
8,38 200
2
 17
Cevap 2:Kayl kasnak
Ek-1: .1den asansr - ok sil.motor iin Ki=1,5 PK i = 1700 1,5 = 2550 W
4000 d/dak ve 2550 W iin Ek-1: .1den 10 numaral profil seilir.

Ek-1: .7den 10 numaral profil iin dA = 63 dB = 2,563 = 157,5 160 mm

dB d A 160 63
D.12den cos 1 2 = = = 0,0693 1 = 2 86,0 o = 172 o
2 E 2 700
K 1,02 172 170
Ek-1: .6 : 172 iin interpolasyon : = K = 1,016
1 1,02 180 170

Ek-1: .2, .3, .4, .5den dier Klar da bulunur:

P = 1700 1,50 1,25 1,016 1 = 3239 W 3,24 kW

kay hz v A = 419 63 2 = 13198 mm / s 13,2 m / s

Ek-2: .9: Profil-10 ve 13,2 m/s hz iin bir kayn iletebilecei g:

P1 0,552 13,2 12
= P1 = 0,583 kW
0,604 0,552 14 12

P 3,24
D.18den gerekli kay says : z = = = 5,55 6 a det alnr.
P1 0,583
2
160 63
Sonsuz V kaynn uzunluu D.15den : L 2 700 + (160 + 63 ) + 700 = 1754 mm
2 2 700
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cevap 3: Zincirli ark

Ek-1,2: .1,10,11,12,13: Klar :

Ki=1,50, Kio=1,04 (i=2,5 iin), Kz~1 (19 di farzedildi), KE~1 (E/p=40 farzedildi), KY=1

D.22, D.21: P = 1700 1,50 1,04 1 = 2652 W 2,65 kW

Ek-2: .2den 2,65 kW ve 4000 d/dak iin 9,525x 5,72 llerindeki zincirin uygun olup bu
zincirin tek srada ayn devirde 2,65den fazla 3,1 kW ilettii grlr.

Ek-2: .12dan 1 farzedilen KE iin Adm = 9,525 mm seildiinden tekrar hesaplanr:

E 700 K E 0,91 73,5 60

= = 73 ,5 int erpolasyon = K E = 0,883
p 9,525 0,87 0,91 80 60

P = Pmak = 3100 1700 1,50 1,04 0,883 K z

Burdan olabilecek en yksek di says faktr : KZ 1,324 bulunur.

Bu di says faktrne karlk gelen en az di says Ek-2:.10dan tam olarak bulunur:
Z 1 15 1,324 1,27
= Z 1 = 14,43 Z 1 = 15 Z 2 = 2,5 15 = 37,5 37
13 15 1,46 1,27
D.20den
p 9,525 9,525
Z1 = 15 di iin : dA =
sin180( Z
) =
(
sin180
15
)
= 45,8 mm Z2 = 37 di iin: dB =
sin180
37
= 112,3 mm
( )
Hz konrol : v A = 419 45,8 2 = 9565 mm / s = 9,57 m / s < 12 uygun
 18
Cevap 4: Sonsuz vida
Vida helis as ark helis as ile ayndr : =10= : ark ve Vida lleri D.56,57 :
mn 6,3
m= = = 6,397 mm D.56 d = 6,397 20 = 127,9 mm
cos cos 10
6,397 1
D.59 tan = tan 10 = dv = 36,28 mm
dv
D.61 L = m (14,1 + 0,0628 Z = 6,397 (14,1 + 0,0628 20) = 98,23 mm

b = 0,73 dv = 0,73 36,28 = 26,48 mm

Is Kontrol : Sonsuz vida mekanizmasnn ilettii g: Pc = 1 PA = 0,95 1700 = 1615 Watt

dv + d 36,28 + 127,9
Eksenler aras : C = = = 82,09 mm D.55 iletim oran i = Z = 20 = 20
2 2 Zv 1
C1,7 82,09 1,7
D.63den P = 1615 ? 29 = 29 = 2083 watt uygun
i+5 20 + 5
________________________________________________________________________________________________________________________________
TBD
Cevap.5 Eksenel Srtnmeli Disk kavrama
D.6 PBD = 1 PA = 0,95 1700 = 1615 W
1 = v2 t
v60
w
D.4 w BD = A i = 419 2,5 = 168 rad / s
1

D.3 TBD = PBD w = 1615 168 = 9,61 Nm

BD

N Fsrt
TBD = Fsrt d 2 Fsrt = 9610 30 = 320 N

F
Fsrt = N N = srt = 320
0,3 = 1067 N

p em = N A 0,34 = 1067 A srt = 3138 mm2

srt A srt
________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-6 Dz kare kama Fkama

Cevap-1den EG milindeki tork : TEG =96,4 Nm 50 mm

96400
5
Fkama = = 4820 N
40 TEGD
2
Fkama 4820 E
Kamada kayma gerilmesi : = = = 19,3 N
A kama 5 50 mm 2
40
________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap.7
BD milinde E wBD
Kuvvet ve F1
Hareket
ynleri G B
F2
C

D
Dndren
Sol el /
Sol vida
 y 19
rnek Problem.2 z
150 150 mm 100
ark, Pinyon, Mil malzemeleri elik: x
K=400 N/mm2 ak=250 N/mm2 BHN150 Elektrik
Rotoru
A kademeli:KA1,5 B kamal KB1,3 A B C
D Z1=20
C entiksiz:KC=1 D kademeli/kamal: KD1,5 100 N m=5
10 kW
Soru -1 D Dz dili l ve kuvvetlerini bulunuz. =20
3000 d/d
Soru -2 D Dz dili pinyon mukavemet kontrol yapnz Z2=39

Soru -3 AD mili (torna) 20 mm apnda olup A ve D ucu 15mme kademe

yaplmtr. Mil emniyetini gerekli yerlerde kontrol edip bulunuz.
Soru -4 20000 saat mrl A ve C rulman seiniz.

Cevap-1

AD iin Asal hz: w AD = 3000 = 314 rads , kk dili ap D.23den d1=mz=520=100 mm
30
P 10000
buradan D.3den burulma momenti,tork : TBD = = = 31,8 Nm 31800 Nmm
w AD 314
2 TBD 2 31800
D.27den dili kuvvetleri: Ft = = = 636 N Fr = Ft tan = 636 tan 20 = 231 N
d1 100
b
D.28de genilik oran k 4 alnr; D.29dan dili genilii b: k = 4 b = 45 = 62,8362 mm
m
Cevap-2
Eilme Kontrol (D.28) iin ayn malzemeden yaplan dililerde daha zayf olan pinyon dikkate alnr.
Z1=20 iin Ek-4: .15den y=0,102 alnr . D.1den hz v; D.30dan da Kv hz faktr bulunur:
d 6
v = w AD 1 2 = 314100 2 = 15700 mm / s 15,7 m / s D.30' dan K v = = 0,276
6 + 15,7
2 TBD 231800 400 Eilmeye
= = = 6,32 ? em = K K v = 0,276= 36,9 N/mm2 dayanr
3 2 3 2 3 3
km y Z1 45 0,10220

Yzey basnc (anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik-elik malzeme iin
Ek-4:-18den C=11400e alnr. Hata enin imalat (ticari-freze, hassas-talanm, ok hassas-
zel) ekline bal olduu grlr. Bu hata da hz ile snrldr. Ek-4:-16te snrlanan imalat hatas
enin v=15,7 m/s iin 0,0273.0,020 arasnda ve 0,0273e yakn olduu grlr. Ek-4:-17de
m= 5 iin sadece ticari(ekonomik) dili imalatnn (e=0,0595 mm) ve hassas imalatn (e=0,0295
mm) yetersiz olduu grlr. Bu durumda pahal olan zel imalat (hassas talama.polisaj) iin :

eokhassas=0,0145 mm<esnr=0,020,0273 uygun olduundan C=114000,0145=165,3

21 v (b C + Ft ) 2115,7 (0,062 165300 + 636)

D.31den Dinamik Yk: Fd = Ft + = 636 + = 8904 N
21 v + b C + Ft 2115,7 + 0,062 165300 + 636

Dinamik ykn anma yk D.32deki Fd ve D.33deki statik yk Fo dan kk olmas gerekir.

D.32deki K deeri Ek-4:.19den elik pinyon ve elik ark (ort:BHN150) iin: K=282 kN/m2
2 Z 2 2 39 yzey
D.32 Fw = dp bK = 0,1 0,062 282000 = 2311N < Fd = 8904 N anr
Z1 + Z 2 20 + 39

K 400 statik yke

D.33 Fo = b y m = 62 0,102 5 = 13245 N ? Fd = 8904 N dayanr
3 3
 20
Cevap-2 Yorumu : ncelikle hzn fazla olduu bu nedenle pahal olan ok hassas zel imalatn
gerektii grlr. Bu durumda hzn dmesi iin di saysnn 14e azaltlmas gerekir. Bu
uygulama hassas imalat kurtarr. Ayrca mukavemetin elverdii kadar modl drlmelidir.Bu
malzemenin eilmeye dayand, anmaya dayanmad grlr. Bu malzeme kullanlacaksa modl
bytlmelidir. Fakat istenmeyen hz da artacaktr. Bu nedenle Ek-4:.19den BHN ve K deeri
daha yksek elik-dkm veya dkm-dkm iftinin daha uygun olduu grlr. Bu uygulama ile
modl drlebilir. Hz daha da der.
________________________________________________________________________________________________________________________________
y
Cevap-3 z
AD miline gelen kuvvetler ekil.17de 100 N
x
gsterilmitir. D.64den mili zorlayan
wAD TBD D
eilme momentlerini bulmak iin nce A,C A B C
destek kuvvetleri bulunur. Sonra dey ve
yatay kesme kuvvetleri grafikleri izilir. Bu RAx RCx R
RAy Cy
grafiklerin alanlar yardm ile eilme Ft Fr
momentleri bulunur.
Dey dzlemde destek kuvvetleri: yz dey (n) dzlem xz yatay (st) dzlem
MA = 0 = 150100+ 300RCy + 400231 150 150 100 150 150 100
A mm B C D A B mm C D
R Cy = 258 N
RAy 100 RCy Fr RAx RCx Ft
Fy = 0 = R Ay 100 + R Cy + 231 (127) (-258) 231 (212) (-848) 636
R Ay = 127 N 127 212 212
Yatay dzlemde destek kuvvetleri: 27
+19050 +31800 +31800
+4050 D
MA = 0 = 300 R cx + 400 636 D
C A B C
A B -63600
R cx = 848 N -23100

Fx = 0 = R Ax + R Cx + 636 231 636

RAx = 212 N 23100 63600

19050
31800
Moment grafiklerinden milde en fazla
zorlanan yerin C olduu grlr.
A B C D A B C D
Myz dey eilme momenti Mxz yatay eilme momenti Nmm
Emniyetli gerilmeler: D.66,67 :
Ek 5 : . 22 ,23
647 48
d K y K b 0 ,5 400 0 .84 0 ,9 151
emS = ak = 250 em d = K = =
S S S S {1 S
C entiksiz
D.65den
2 2
32 M T 32 23100 2 + 63600 2 31800 2
d3C + 20 3 + SC =1,69
em em 1512 250 2 14243
d s 2 2 UYGUN
S S
 21
Yorum: Milin B noktasnda kama entii var fakat eilme momenti daha azdr. Milin D ap
kk fakat eilme momenti yoktur. Ayn aptaki Ada ise ok az bir etkisi olan deiken bir
kayma gerilmesi vardr. Bunlar dnda utaki A ve D iin kritik grlrse yarm rulman
uzaklndaki eilme momenti de dikkate alnabilir. Sonu olarak yukardaki C kontrol yeterlidir.
Buna ramen A,B,D kontrol:

127 2 + 212 2 200 0,84 0,95

A = 1,33 = 0,5 S A = 28,6
15
2 S1,5
4
3 32 S 19050 2 + 31800 2 31800 2
dB = 20 3 + S B = 2,11
200 0,84 0,9
2
250 2
1,5

3 32 S 0 31800 2
dD = 15 3 + S D = 2,60
200 0,84 0,95
2
250 2
1,5
________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-3

A rulman seimi: FrA = 1272 + 2122 = 247 FeA = 0 Ek 5 : .24 ' den X = 1 ve Y = 0

D.70den Pe = X Fr + Y Fe = 1 247 + 0 = 247 N

10 6 L 10 6
D.72den L h = L n 60
20000 = L = 3600 milyon devir
3000 60
3 3
C C
D.71den L = 3600 = C = 3785 N

Pe 247

Ek-6:.25den 15 mm iin 16002 seilir : C=4,82 kN

C rulman seimi: FrC= 2582 + 8482 = 886 FeC = 0 Ek 5 : .24' den X = 1 ve Y = 0

D.70den Pe = X Fr + Y Fe = 1 886 + 0 = 886 N
3
C
D.71den 3600 = C = 12997 N
848

Ek-6:.25den 20 mm iin 6304 seilir : C=13,9 kN

Yorum: Adaki gerilme ve istenen rulman kapasitesinin azlndan Adaki kademenin ok uygun
olduu grlr.
A C
B
D
15 15
20

Rotor
8 mm 15 mm
16002 63 04 62 mm
 22
rnek Problem.3 (2.Vize rnei) Helis:=15
40 240 mm 60
ark ve Pinyon Dk.Demir :K=220 N/mm2 BHN160 n=20
Z1=17
Mil (torna) elik: K=400 , ak=300 N/mm2 100 N mn=5
A,D kama:K1,3 B segman: K2,5 C:K=1 A B C D
180
Soru-1:AD milinde kay ve helis kuvvetlerini bulunuz 37
V kay: =0,3
Soru-2:D helis pinyonda mukavemet kontrol yapnz. V kay as:34
y
Soru-3: 25 mm apndaki AD mili emniyetini bulunuz. z Z2=35
5 kW
Soru-4: Eksenel yk tayan 64 05 numaral B 2286 d/d x
63
rulmannn mrn bulunuz. Motor
________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-1
n AD 63
letim oranndan AD mili hz D.4: i1 = = n AD = 800 d / d
2286 180

w AD = 800 = 83 ,78 rad
30 s

P 5000
buradan burulma momenti, tork D.3: T AD = = = 59 ,68 Nm 59680 Nmm
w AD 83 ,78

2 T 2 59680
Kaylarda dndren kuvvet D.10: F1 F2 = = = 663
d 180
0,3
kinci bant iin nce V kay srtnme katsays D.13: V =

sin
=
V sin 34
2 2
( )
= 1,03

Sonra kk kasnak kavrama as 180-37=143 yardm ile srtnme bants D.11:
F1 1,03(143 )
e v 1 = e 180 = e 2,57 = 13,07
F2
Yukardan D.10 ve D.11den kan bantlar ortak zlrse : F2 = 54,9 55 N F1 = 719 N

Gerdirme kuvveti D.14 : (

Fg = (F1 + F2 ) sin 1 = (719 + 55 ) sin 143 = 734 N
2 2
)
Burada kayma olmamas iin katsays gerek deerinden emniyet pay kadar kk olmaldr.
Helis pinyonda modl , standart modlden ve blm dairesi ap D.34;
mn 5
m= = = 5,176 d1 = m Z 1 = 5,17617 = 87,99 88,0 mm
cos cos15

2 TAD 2 59680
Helis dili kuvvetleri D.38 : Ft = = = 1356 N
d1 88

tan n tan 20
Fr = Ft = 1356 = 511 N
cos cos 15

Fe = Ft tan = 1356 tan 15 = 363 N

 23
Cevap-2
Helis pinyonun eilme kontrol :
b
Genilik b D.40 : k = 6 b = 6 5,176 = 97,57 b = 97 mm
m
Z1 17
Edeer di says D.36 : Z 1e = 3
= = 18,86
cos cos 3 15
y e - 0,098 18,86 - 18
Z1e=18,86 iin Ek-4:.15den interpolasyon : = y e = 0,09972
0,1- 0,098 19 - 18

Hz v ve Kv hz faktr D.1, D.41 :

d 5,6 5,6
v = w AD 1 2 = 83,78 88 2 = 3686 mm / s 3,686 m / s K v = = = 0,7447
5,6 + v 5,6 + 3,686
2 TAD 2 59680 220
= = = 8,88 ? em = K K v = 0,7447 = 54,6
k m32 ye Z1 cos
3 2
6 5,176 0,09972 17 cos 15 3 3
Eilmeye dayanr

Yzey basnc (anma) Kontrol :

Anma kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, dk. demir-dk. demir malzeme iin:
Ek-4:-18den C=5700e

Ek-4:-16da v=3,686 m/s iin : esnr= 0,1.0,0718

e snr 0,1 3,686 2,5
(gerekirse interpolasyonla bulunur) : =
0,0718 0,1 5 2,5

Ek-4:-17de mn= 5 iin : e ticari = 0,0595 mm < e snr = 0,1... 0,0718 uygun

Ek-4:-18den C=57000,0595=339,2 kN/m bulunur,

21 v ( b C cos2 + Ft ) cos
D.31den Dinamik Yk: Fd = Ft +
21 v + b C cos2 + Ft

21 3,69 ( 0,097 339200 cos2 15 + 1356) cos15

Fd = 1356 + = 10709 N
21 3,69 + 0,097 339200 cos2 15 + 1356

Ek-4:.19dan dk.demir-dk.demir (BHN160) : K=1420 kN/m2

dp b K
2 Z 2 0,088 0,097 1420000 2 35 yzey
D.43 : Fw = = = 17488 > Fd = 10709 N dayanr
2 Z
cos 1 2+ Z 2
cos 15 17 + 35

D.44 :
220 statik yke
Fo = K b y m cos = 97 0,0997 5,176 cos15 = 11139 > Fd = 10709 N dayanr
3 3

Yorum : Dkm malzemeden dolay D.43de yzeyin iyi dayand fakat D.44de statik ykn de
snrda olduu grlr. elik pinyon, dkm ark ile daha dk modl alnabilir. Helis (=15)
3
pinyonda Z1=17 yerine D.37den dolay Z min 14 cos 15 = 12,6 Z1 = 13 almakla daha

kk ebatlar bulunabilir.
 24
Cevap-3 100 N y
z
Dey dzlem yz: Sol Helis
x
Ada kasnaktaki toplam dey kuvvet :
A B C D Fe
- 100 - 55 - 719 cos37 = -730 N

MB = 0 = +730 40 + 240R Cy + 3001356 RBx RCx Sol El

Fr
37
RCy = 1817 N F2 RBy RCy Ft
55 F1=719
Fy = 0 = 730 + R By + R Cy + 1356

RBy = +1191N yz dey (n) dzlem xz yatay (st) dzlem

100 RBy RCy Ft F1x RBx RCx Fr=511
Yatay dzlem xz:
MD
F2 40 240 60 40 240 60
Ada kay kuvveti bileeni: A B mm C D A B mm C D
F1x = 719 sin37 = 431 N F1y
(-730) (+1191) (-1817) 1356 (431) (-442) (-500) Fe=363
Dde eksenel kuvvetin eilme momenti:
431
MD = 363 88 = 15972 461
2
MB = 0 110640 +17240
A B C D C D
6
15972
78 -29200 A B -2640
0 = 431 40 + 240 Rcx + 300 511+ MD -81360 -30660
-11
R Cx = 500 N -730 -1356
-511
Fx = 0 = +431+ R Bx + R Cx + 511 +81440 +17240
14600
RBx = 442 N
A B D
Moment grafiklerindeki hatann dier C D A B C
momentlere oranla %1den az ve
yuvarlamadan kaynakland anlalr. -29200 -16060
Moment grafiklerinde milde en fazla
zorlanan yerin C olduu grlr. Myz dey eilme momenti Mxz yatay eilme momenti
Nmm
Emniyetli gerilmeler:
Ek 5:.22,23
64748
300 d K y Kb 0,5 400 0.84 0,85 143
D.66 emS = ak = D.6 emd = K = =
S S S S {1 S
Centiksiz
2 2
32 M T 32 814402 + 146002 596802
D.65 d3C + 253 + SC = 2,52
143 2 3002
emd ems 2 uygun
S S2
Bde eilme momentinin az fakat segman entii olduu
dnlrse de Bnin daha salam olduu grlr:
B C
25 A 25
32S 292002 + 172402 596802 D
253 +
200 0,84 0,85 2 3002 SB =2,45
2,5

Yorum: Milin B noktasnda eilme momenti daha az 21 mm
olduu iin eksenel yk tayan segman Bye 6405 97 mm
yerletirimitir. Milin fazla ykl olduu yerlerde entikten
kanlmaldr.
 25
Cevap-4

B rulmanna gelen radyal kuvvet: FrB = 11912 + 442 2 = 1270 N

eksenel kuvvet: FeB = 363 N
Ek-6:.25den: 25 mm. apl 6405 numaral rulman iin: C=31,4 kN, Co=22,2 kN
Edeer kuvveti bulmak iin gerekli olan X,Y deerleri Ek-5:.24den;
Fe 363
= = 0,286 < ? e
Fr 1270

Burada kontrol iin gerekli e deeri, 64 tipi rulmanlarda Fe/Co deeri yardm ile bulunur;
Fe 363
= = 0,0164
C 0 22200

Bu deer iin e deerinin Ek-5:.24den 0,19 ile 0,22 arasnda kald anlalr:
0,286 > e = 0,19......0,22 eksenel yk nemli !

e 0,19 0,0164 0,014

e tam bulunmak istenirse interpolasyon ile = e = 0,195
0,22 0,19 0,028 0,014

Bulunan e deerinin Fe/Fr deerinden kk olmas sebebi ile eksenel yk nemli olup, X,Y
faktrleri yine Fe/Co yardm ile hesaplanmas gerekir:
Y 2,3 0,0164 0,014
Ek-5:.24X=0,56 interpolasyonla = Y = 2,249
2,0 2,3 0,028 0,014

D.70den Pe = X Fr + Y Fe = 0,56 1270 + 2,249 363 = 1528 N

3 3
C 31400
D.71den L =
L= = 8678 milyon devir
Pe 1528

10 6 10 6
D.72den L h = L n 60 = 8678 800 60
= 180791 saat

Yorum: Hesaplanan saat olarak mrn srekli alan makinalarda (ORS s.31) uygun olduu
grlr. Veya bu mr; makinenin gndelik alma saatine ve 365e blnr yl olarak hesaplanr
ve uygunluuna baklr.
 26
rnek Problem: 4 (dev-Snav rnei)
Mil, ark ve pinyonlar elik:
K=1140 ak=910 N/mm2 BHN=420

Konik dililer: modl=3 Z1=12 Z2=20 n20

Helis : modl=3,5 =32 (C,sol) Z1=9 Z2=23 5 mm 10 k
B,C kama K=1,3; A,D entiksiz; mil yzeyi torna 10

Soru:1- AD milinin llendirmelerini yapp, konik ve helis

kuvvetlerini bulunuz.
A B C D
Soru:2- Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.
Soru:3- Helis pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.
Soru:4- d=10 mm apl AD mili emniyetini bulunuz.
Soru:5- Eksenel yk tayan 60 00 numaral D
rulmannn saat olarak mrn bulunuz.

Cevap :1
B: konik dili: D.46:
Motor:P= 400 W
d Z 12 n= 2300 d/dak
tan 1 = 1 = 1 = = 0,6 1 = 30,96 o 2 = 59,04 o
d2 Z 2 20

D.47: Minimum di says kontrol

do2
Z min (konik ) = 12 ?14 cos 30,96 12,0 uygun 2
B
Blm dairesi aplar:
2
d1 = m Z 1 = 3 12 = 36 mm d 2B = 3 20 = 60 mm

d1 d2 1
D.50: L 3 b sin 1 = 2 2
b
3 b
36
sin 30,96 = 2 b 11,66 b B = 11 mm
3 b 1424 3 d1 do1
konik 2 2
Ortalama aplar: 8 5,67
+5+ 5 ,67 77 77 8
+ 10 + + 10 +
d o1 = d1 b sin 1 = 36 11 sin 30,96 = 30,34 mm 26474 2
8 2 2 2
6474 82 647 48
11,8 12 52 ,5 53 mm
51,3 51
d o2 = d 2 b sin 2 = 60 11 sin 59,04 = 50,57 mm

11
C: Helis dili: Minimum di says kontrol D.37 59
77 mm
Zminhelis = 9 ?Zmindz cos3 = 14cos3 32 = 8,54 uygun 5,67
8 10 8
5 10
mn 3 ,5
D.34: m = = = 4 ,127
cos cos 32

d1C = m Z1 = 4,1279 = 37,1 mm

b
D.40: 1< k = 6 A B C D
m
b C 6 4,127 = 77,79 b C = 77 mm
1424 3
helis
 27

Konik pinyonda asal hz: w kp = 2300 = 240,9 rad s
30
P 400
Konik pinyonda burulma momenti: Tkp = = = 1,660 Nm 1660 Nmm
w kp 240,9
12
letim oranndan AD mili hz n AD = 2300 n AD = 1380 d / d w AD = 1380 = 144,5 rad s
20 30
P 400
TAD = = = 2,768 Nm 2768 Nmm
w AD 144,5
2 T AD 2 2768
Konik dili kuvvetleri D.48 : FtB = = = 109 N
d o 2B 50 ,57
FrB = FtB tan cos 2 = 109 tan 20 cos 59 ,04 = 20 ,4 N
FeB = F tB tan sin 2 = 109 tan 20 sin 59 ,04 = 34 ,0 N
2 T AD 2 2768
Helis dili kuvvetleri D.38 : F tC = = = 149 N
d 1C 37 ,1
tan n tan 20
Fr = F t = 149 = 64 ,0 N Fe = Ft tan = 149 tan 32 = 93 ,1 N
cos cos 32

Cevap-2
Konik pinyonun eilme kontrol :
Z1 12 Z2 20
Edeer di saylar D.45 Z 1e = = = 13,99 Z 2e = = = 38,88
cos 1 cos30,96 cos 2 cos59,04

Ek-4:.15den: Z 1e 14 y e = 0,088
D.49
Hz v ve Kv hz faktr D.1, D.51 :
d 6 6
vk = wkp 1kp = 240,9 36 = 4340 mm / s 4,34 m / s Kv = = = 0,580
2 2 +3v 6 + 4,34
14264
talal imalat
Eilmeye dayanr
2 Tkp L 2 1660 3b K 1140
kp = 2 = 2 = 15,2 ? em = Kv = 0,58 = 220
b m ye Z1 L b 11 3 0,088 12 2 b 3 3

Yzey basnc (anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik pinyon ve ark
malzeme iin: Ek-4:-18den C=11400e

Ek-4:-16da v=4,34 m/s iin : esnr= 0,10,0718 (gerekirse interpolasyonla bulunur)

Ek-4:-17de m= 3 iin: e ticari = 0,052 mm < e snr = 0,1...0,0718 uygun

Ek-4:-18den : C = 114000,052 = 593 kN/m bulunur; D.52.bden F = P v = 400 4,34 = 92,2

D.52 Dinamik Yk:

21 v (b C + F) 21 4,34 ( 0,011 593000 + 92,2)
Fd = F + = 92,2 + = 3587 N ? Fw
21 v + b C + F 21 4,34 + 0,011 593000 + 92 ,2
K - 1918 420- 350
Ek-4:.19den elik-elik (BHN420) ekstrapolasyon: = K = 2807 kN/ m2
2553-1918 400- 350
Anmaya dayanmaz
D.53 Anma yk:
dp b K 2 Z 2e 0,036 0,011 2807000 2 38,88
Fw = 0,75 = 0,75 = 1429 < Fd = 3587
cos 1 Z1e + Z 2e cos 30,96 13,99 + 38,88

D.54 Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham):

K L b 1140 2 b
F0 = b y m = 11 0 ,088 3 = 2309 < Fd = 3587 N dayanmaz
3 L 3 3 b
 28
Cevap-3
Helis pinyonun eilme kontrol :
Z1 9
Edeer di says D.36 : Z 1e = = = 14,76
cos 3 cos 3 32

y e - 0,088 14,76 - 14
Z1e=14,76 iin Ek-4: .15den interpolasyon : = y e = 0,09104
0,092 - 0,088 15 - 14

Hz v ve Kv hz faktr D.1, D.41 :

d 5,6 5,6
v h = w AD 1C 2 = 144,5 37,12 = 2680 mm / s 2,68 m / s K v = = = 0,7738
5,6 + v 5,6 + 2,68

2 TAD 2 2768 1140

= 3 2
= 3 2
= 1,91 ? em = K Kv = 0,7738= 294
k m ye Z1 cos 6 4,127 0,09104 9 cos32 3 3
Eilmeye dayanr

Yzey basnc (anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik pinyon ve ark
malzeme iin: Ek-4:-18den
C = 11400e

Ek-4:-16da v=2,68 m/s iin : esnr= 0,1.0,0718

e snr 0,1 2,68 2,5
(gerekirse interpolasyonla bulunur) : =
0,0718 0,1 5 2,5

Ek-4:-17de mn= 3,5 iin interpolasyonla:

e ticari 0,05 3,5 2
= e ticari = 0,053 mm < e snr = 0,1... 0,0718 uygun
0,054 0,05 42

Ek-4:-18den : C =114000,053 = 604 kN/m bulunur,

D.31den Dinamik Yk:

21 v ( b C cos2 + Ft ) cos 21 2,68 ( 0,077 604000 cos2 32 + 149) cos32
Fd = Ft + = 149+ = 6842
21 v + b C cos2 + Ft 21 2,68 + 0,077 604000 cos2 32 + 149

K -1918 420- 350

Ek-4:.19den elik-elik (BHN420) ekstrapolasyon: = K = 2807 kN/ m2
2553- 1918 400- 350
konik ile ayn malzeme
dp b K 2 Z2 0,0371 0,077 2807000 2 23
D.43 : Fw = = = 16027 > Fd = 6842 N
cos2 Z1 + Z 2 cos2 32 9 + 23 Yzey dayanr

K 1140
D.44 : Fo = b y m cos = 77 0,09104 4,127 cos32 = 29289 > Fd = 6842 N
3 3
dayanr
 29
Cevap-4 y
z
Dey dzlem yz: 12 51 mm 53 x
Bde eksenel kuvvetin eilme momenti: FrC= 64
60 FeC= 93,1
MB = 34 50,57 2 = 860 Nmm
A D
B C
Cde eksenel kuvvetin eilme momenti:
FtC= 149
MC = 93,1 37,12 = 1727 Nmm
50,57 37,1
MA = 0
}
860 }
1727 FeB= 34
20,4 12 64 63 + 116 RDy + MB + MC FtB= 109
sol helis
FrB= 20,4
RDy = +54,9 N sol el

Fy = 0 = +R Ay + 20,4 64 + R Dy yz dey (n) dzlem xz yatay (st) dzlem

-64
R Ay = 11,3 N RAy RDy RAx RDx
MB
Yatay dzlem xz: 12 51 mm 53
A B C D A B C D
MA = 0 = 109 12 63 149 + 116 RDx MC
(-11,3) +20,4 (+54,9) (165,8) -109 -149 (+92,2)
RDx = +92,2 N
165,8
Fx = 0 = +R Ax 109 149 + R Dx 9,1
-56,8
+1990
R Ax = +165,8 N +464 +2897 C D
A B C D
- 136 A B
- 2910 -4887 D
Moment grafiklerindeki hatann dier -11,3 -54,9
-92,2
momentlere oranla %1den az ve +2915
yuvarlamadan kaynakland anlalr. +4887
+1188 +1990
Moment grafiklerinde milde en fazla +724
zorlanan yerin C olduu grlr. A B
C D A B C D

Emniyetli gerilmeler: - 136

ak 910
D.66 emS = = Myz dey eilme momenti (Nmm) Mxz yatay eilme momenti
S S

K y 0,67 1140 1000

D.6 iin KyEk-5:.23 = K y = 0,656
0,65 0,67 1200 1000
Ek 5:.22,23
6474 8
d K y Kb 0,5 1140 0,656 1 288
emd = K = =
S S {1,3 S
Ckamal

2 2
32 M 2915 2 + 4887 2
32 2768 2
3
D.65 d C + T 103 +
em em 2882
910 2
d s 2
S S2
SC=4,91 Fazla
 30
Cevap-5

D rulmanna gelen radyal kuvvet: FrD= 92,22 + 54,92 = 107 N

Mil kademesiz ve ular arasnda segman olmadndan Bdeki Konik arkn eksenel kuvveti A

rulmann, Cdeki helis pinyonun eksenel kuvveti (bulunan ok ynnden dolay) D rulmann

etkiler:

FeD = Fekonik = 93,1 N

Ek-6: .25den: 10 mm. apl 60 00 numaral rulman iin: C=3,98 kN, Co=2,23 kN

Edeer kuvveti bulmak iin gerekli olan X,Y deerleri Ek .24den;

Fe 93 ,1
= = 0 ,87 < ? e
Fr 107

Burada kontrol iin gerekli e deeri, 60 tipi rulmanlarda Fe/Co deeri yardm ile bulunur;

F e 93,1 e 0,22 0,0417 0,028

= = 0,0417 interpolasyon ile = e = 0,240 < 0,87
C0 2230 0,26 0,22 0,056 0,028

Bulunan e deerinin Fe/Fr deerinden kk olmas sebebi ile eksenel yk nemli olup,

X,Y faktrleri 60 tipi rulmanlarda yine Fe/Co yardm ile hesaplanmas gerekir:

Y 2,0 0,0417 0,028

Ek-5: .24X=0,56 interpolasyonla = Y = 1,853
1,7 2,0 0,056 0,028

D.70den Pe = X Fr + Y Fe = 0,56 107 + 1,853 93,1= 232 N

3 3
C
D.71den L = L = 3980
= 5049 milyon devir

Pe 232

10 6 10 6
D.72den L h = L n = 5049 = 60975 saat
AD 60 1380 60
 31
Final rnei
Pinyon ve ark dkm demir: K=200 N/mm2 BHN=170

Mil elik: K=1200 ak=900 N/mm2

Konik dililer: modl=3 Z1=12 Z2=20 2 =59 =20

5 mm 10 k
C Dz dili : modl=2,5 Z1=14 Z2=30 =20
10
B,C kama K=1,3; A,D entiksiz; mil yzeyi torna
AB=12 BC=28 CD=30 mm
A B C D
Tkp= 1660 TAD= 2760 Nmm nAD= 1380 d/d
Dz dili: Ft= 158 Fr= 57,5 N
Konik: v= 4,34 m/s b= 11 mm do2= 50,6 mm
Ft= 109 Fr= 20,4 Fe= 34 N
Soru:1- (30 puan) Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.
Soru:2- (55 puan) d=10 mm apl AD mili emniyetini bulunuz.
Soru:3- (15 puan) Eksenel yk tayan E10 numaral A
rulmannn saat olarak mrn bulunuz. Motor:P= 400 W
n= 2300 d/dak

Cevap-1
Konik pinyonun eilme kontrol :
Z1 12 Z2 20
Edeer di saylar D.45 : Z1e = = = 14 Z 2e = = = 38,9
cos 1 cos31 cos 2 cos59

Ek-4:.15den: Z 1e 14 y e = 0,088 (genellikle ondalkl olan Z1e iin interpolasyon yaplr)

6 6
Kv hz faktr D.1, D.51 : Kv = = = 0,580
14264+3v 6 + 4,34
talal imalat

2 Tkp L 2 1660 3b K 200

kp = = = 15,2 ? em = Kv = 0,58 = 38,7
b m2 ye Z1 L b 11 32 0,088 12 2 b 3 3
Eilmeye dayanr

Yzey basnc (anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, dkm pinyon ve ark
malzeme iin:
Ek-4:-18den C=5700e

Ek-4: -16da v=4,34 m/s iin : esnr= 0,1.0,0718

e snr 0,1 4,34 2,5

(gerekirse interpolasyonla bulunur): =
0,0718 0,1 5 2,5

Ek-4:-17de m= 3 iin: e ticari = 0,052 mm < e snr = 0,1...0,0718 uygun

Ek-4:-18den C=57000,052=296 kN/m bulunur;

D.52.bden F = P v = 400 4,34 = 92,2

 21 v (b C +F) 21 4,34 (0,011 296000 + 92,2) 32
Dinamik Yk: Fd = F + = 92,2 + = 2140 N ? Fw
21 v + b C + F 21 4,34 + 0,011 296000 + 92 ,2

1420 + 1820
Ek-4:.19den dkm-dkm (BHN170: 160-180 aras) : K = = 1620 kN/ m2
2
Anma yk:
dp bK 2 Z 2e 0,036 0,0111620000 2 38,9 anmaya
Fw = 0,75 = 0,75 = 826 < Fd = 2140 N dayanmaz
cos 1 Z1e + Z 2e cos31 14 + 38,9

Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham):

K L b 200 2b
F0 = b y m = 11 0,088 3 = 405 > Fd = 2140 N dayanmaz
3 L 3 3b

Cevap-3 12 28 mm 30
Dey dzlem yz: FrC= 57,5
60
Bde eksenel kuvvetin eilme momenti:
A D
MB = 34 50,57 2 = 860 Nmm B C
}
860 FtC= 158
MA = 0 = +20,4 12 40 57,5 + 70 RDy + MB
50,57 35
RDy = +41,6 N y
FeB= 34 z
Fy = 0 = +R Ay + 20,4 57,5 + RDy x
FtB= 109
R Ay = 4,5 N FrB= 20,4

Yatay dzlem xz: yz dey (n) dzlem xz yatay (st) dzlem

RAy -57,5 RDy RAx RDx
MA = 0 = 109 12 40 158 + 70 RDx MB
12 28 mm 30
RDx = +109 N A B C D A B C D

Fx = 0 = +R Ax 109 158 + RDx (-4,5) +20,4 (+41,6) (158) 109 -158 (+109)
R Ax = +158 N 15,9 158
49
Moment grafiklerinde milde en fazla zorlanan +445 +1896
A B C D +1372 C D
yerin C olduu grlr. Emn. gerilmeler: -54 A B
-1248 -3270 D
900 -4,5
D.66 emS = ak =
S S -41,6
-109
D.6 iin Ek-5:.23 Ky=0,65 +1251 +3268
+1896
KyKb +806
emd = d K
S
B
Ek 5:.22,23 D
6474 8 A C D A B C
0,5 1200 0,65 1 300 - 54
em d = =
S {
1,3 S
Ckamal Myz dey eilme momenti (Nmm) Mxz yatay eilme momenti

32 12512 + 3268 2 2760 2

10 3 + SC=8,14 fazla
300 2 900 2
S 2 S2
 Cevap-4 33

A rulmanna gelen radyal kuvvet: FrA = 4,5 2 + 158 2 = 158,1 N

ekilde konik arkn eksenel kuvveti A rulmann etkiler: FeA = 34

Ek-6: .25den: 10 mm. apl E 10 numaral rulman iin: C=3,35 kN

Edeer kuvveti bulmak iin gerekli olan X,Y deerleri Ek-5:.24den; E tipi rulmanlarda e=0,2
Fe 34
= = 0,215 > e = 0,2 : eksenel yk nemli X=0,5;Y=2,5
Fr 158,1
Pe = X Fr + Y Fe = 0,5 158,1 + 2,5 34 = 164 N
3 3
C 3350
L = L= = 8523 milyon devir

Pe 164
10 6 10 6
Lh = L = 8523 = 102934 saat
n AD 60 1380 60

RNEK FNAL SORU ve ZMLER :

Motor:P= W
Motor:P = W n= . d/dak
n= d/dak

A B C D
A B C D
A B C D

10

Motor:P= .W
n= d/dak

rnek:1 rnek:2 rnek:3

rnek Problem-1 : P=3000 W n=2800 devir/dak Mil ve pinyonlar elik, arklar dkm:
elik : K=433 ak= 300 N/mm2 BHN=275
Konik dililer : m=4,5 Z1=14 Z2= 30 2=65 dz dili ler: m=4,5 Z1=14 Z2= 30
=20
rnek 1 iin AB=14 BC=43 CD=42 veya rnek 2 - 3 iin AB=42 BC=43 CD=14
Mil : B,C kama K=1,3; A,D entiksiz; mil yzeyi torna
Tkp= 10231 TAD= 21925 Nmm nAD= 1307 d/d
Dz dili: Ft= 696 Fr= 253 N
Konik: v= 9,24 m/s b= 24 mm do2= 113 mm Ft= 387 Fr= 59,5 Fe= 128 N

Soru:1- (30 puan) Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.

Soru:2- (55 puan) d=11 mm apl AD mili (torna) emniyetini bulunuz.
Soru:3- (15 puan) Konik arkasndaki E 11 numaral rulmann saat olarak mrn bulunuz.
rnek Problem-1 : CEVAPLAR 34
1- =2 10231 / 4,5 24 0,0929 14 .3/2 = 15,45 ?< 433 /3 6/ (6 + 9,24 )= 57 eilmeye dayanr.
ehassas= 0,0282 ?< esnr= 0,04 .. 0,0527 uygun C=7900 0,0282 = 223
Fd= 324 +21 9,24 ( 24 223 + 387 )/(21 9,24 +( 24 223 + 387 ))= 4413
Fw=0,75 0,063 0,024 1555000 /cos 25 2 70,99 /( 15,45 + 70,99 )= 3195 ?> 4413 yzey anr
Fo= 433 /3 24 0,0929 4,5 2/3 = 3032 < 4413 dayanmaz
2-dey dzlemde : R1,R2: -16,5 210 grafik momentleri: -231 7017 8820 8820 yatay
dzlemde : R1,R2:-628 -455 grafik momentleri: -8792 -19110 (rnee gre yer ve iaret deiir)
emd=0,5 433 0,825 0,99 / S 1,3 = 136 /S 11 = 32.S/ ( 21047 / 136 + 21925 / 300 ) S=0,76
dayanmaz
3- Fr=(-16,5 +-628 )= 628 Fe= 128 -> Fe/Fr= 128 / 628 = 0,2038 > e= 0,2 eks.yk nemli.
Pe= 0,5 628 + 2,5 128 = 634 L=( 2700 / 634 ) => 77,2 E+06 / 1307 .60= 985 saat
____________________________________________________________________________________

rnek Problem-2: P=3000 W n=2800 devir/dak

Mil ve pinyonlar elik, arklar dkm: elik : K=430 ak= 300 N/mm2 BHN=125
Konik dililer : m=5,5 Z1=17 Z2= 68 2=76 dz dili : m=5,5 Z1=17 Z2= 68 =20
rnek 1 iin AB=16 BC=52 CD=48 veya rnek 2 - 3 iin AB=48 BC=52 CD=16
Mil : B,C kama K=1,3; A,D entiksiz; mil yzeyi talanm
Tkp= 10231 TAD= 40928 Nmm nAD= 700 d/d
Dz dili: Ft= 875 Fr= 319 N
Konik: v= 13,7 m/s b= 64 mm do2= 312 mm Ft= 262 Fr= 23,1 Fe= 92,5 N

Soru:1- (30 puan) Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.

Soru:2- (55 puan) d=13 mm apl AD mili (talanm ) emniyetini bulunuz.
Soru:3- (15 puan) Konik arkasndaki E 13 numaral rulmann saat olarak mrn bulunuz.

rnek Problem-2 : CEVAPLAR

1- =2 10231 / 5,5 64 0,09704 17 .3/2 = 3,05 ?< 430 /3 6/ (6 + 13,71 )= 44 eilmeye dayanr
e okhassas= 0,0147 ?< e snr= 0,0273 .. 0,04 uygun C=7900 0,0147 = 117
Fd= 219 +21 13,71 ( 64 117 + 262 )/(21 13,71 +( 64 117 + 262 ))= 6124
Fw=0,75 0,0935 0,064 211000 /cos 14 2 281,08 /( 17,52 + 281,08 )= 1837 < 6124 Fd yzey anr.
Fo= 430 /3 64 0,09704 5,5 2/3 = 10254 >6124 dayanr
2- dey dzlemde : R1,R2 : -12,1 308 grafik momentleri: -194 14231 14784 14784
yatay dzlemde: R1,R2: -588 -549 grafik momentleri:-9408 -26352 (rnee gre yer ve iaret deiir)
emd=0,5 430 0,88 0,97 / S 1,3 =141 /S 13 = 32.S/( 30215 / 141 +40928 / 300 )
S=0,85 dayanmaz
3- Fr=(-12,1 +-588 )= 588 Fe= 92,5 -> Fe/Fr= 92,5 / 588 = 0,1573 < e= 0,2 eks.yk nemsiz.
Pe= 1 588 + 0 92,5 = 588 L=( 2700 / 588 ) => 96,8 E+06 / 700 .60= 2305 saat
 Ek-1
izelge-1 letme Faktr Ki (Kay, Zincir vb. Sistemler) ( gnde 8 saatten fazla alma durumunda arttrn)
Dndren Makinalar
Dndrlen Makinalar
Elektrik , Trbin Yanmalok silindirli Yanmaltek silindirli
Dzgn ( Vantilatr, santrifuj pompalar) 1,00 1,25 1,5
Orta darbeli (BantlKonveyor,Kompresr,Asansrvb) 1,25 1,50 1,75
Ar Darbeli (EksantrikPres, TaKrma, Hadde vb) 1,75 2,00 2,25

izelge-2 Kay izelge-3 V Kay izelge-4 alma Faktr K izelge-5 Konum

Gerdirme FaktrKg iin Kay says Faktr Kko
Faktr Kvz Scaklk ve Rutubet Normal 1
Civata ile Yatay,Normal 1
1 Bir adet Scaklk ve Rutubet
gerdirme 1,1 45Eik 1,1
V-Kay 1 Normal D
Ksaltarak (dz Kay Dikey 1,25
1,2 iin Tozlu ve Ya Buhar vb. gibi
Kay) gerdirme 1,25
ok deiik evre kosullar Kasnak yatay 1,1
Kendinden Birden fazla
0,8 1,25 Yar apraz 1,25
gerdirme V-Kay iin Scaklk ve Rutubet
1,4
ok Yksek

izelge-6 Kay Sarlma As Faktr K

Dz
-- -- 1,36 1,32 1,26 1,22 1,18 1,13 1,1 1,06 1,03 1 0,98 0,96 0,94 0,93
kay
Sonsuz
1,72 1,59 1,47 1,37 1,28 1,22 1,16 1,12 1,09 1,05 1,02 1 -- -- -- --
V kay
Sonlu
-- -- -- -- -- 1,3 1,12 1,15 1,05 1,05 1,02 1 -- -- -- --
V kay
70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220
dev / dak
Dndren kasnan devir hz

ekil-1 Normal Kayta Profil Seimi - Kayn ilettii g : Ki P kW

 Ek-2
izelge 7 : Sonsuz Normal V kay iin Profillere gre tavsiye edilen minimum kasnak aplar (DIN 2215)

Profil No: 5 6 8 10 13 17 20 25 32 40 50 mm
Minimum kasnak ap: dmin 22 32 45 63 90 125 180 250 355 500 710 mm

izelge-8 22,32,36,40,45,50,56,63,71,80,90,100,112,125,140,160,180,200,
Standart kasnak 224,250,280,315,355,400,450,500,560,630,710,800,900,1000,
aplar: mm 1120,1250,1400,1600,1800,2000,2500,2240,2500,2800,3150

Kay Sonsuz Normal V kay Profil No: ( = kay st genilii mm ) (DIN 2215)
Hz
v 5 6 8 10 13 17 20 25 32 40 50 mm
m/s
2 0,013 0,065 0,055 0,104 0,194 0,388 0,552 0,821 1,32 2,03 3,30kW
4 0,028 0,055 0,104 0,201 0,403 0,716 1,04 1,65 2,58 4,07 6,58 kW
6 0,037 0,082 0,149 0,298 0,604 1,04 1,54 2,42 3,85 6,04 9,92 kW
8 0,051 0,104 0,209 0,395 0,768 1,37 2,03 3,13 5,06 7,68 12,7 kW
10 0,055 0,134 0,239 0,477 0,940 1,70 2,47 3,80 6,12 9,32 15,1 kW
12 0,060 0,134 0,261 0,552 1,10 1,92 2,86 4,40 7,03 11,0 17,6 kW
14 0,060 0,134 0,283 0,604 1,21 2,19 3,18 4,95 7,53 12,1 19,2 kW
16 0,060 0,149 0,298 0,656 1,27 2,36 3,47 5,39 8,65 13,2 21,4 kW
18 0,055 0,142 0,306 0,656 1,42 2,54 3,68 5,71 9,10 14,2 23,1 kW
20 0,037 0,134 0,298 0,709 1,49 2,63 3,80 5,89 9,40 14,9 23,6 kW
22 0,065 0,112 0,269 0,656 1,49 2,63 3,85 6,00 9,55 14,9 24,2 kW
24 - 0,082 0,231 0,604 1,42 2,58 3,73 5,67 9,32 14,3 23,6 kW
26 - 0,044 0,164 0,552 1,37 2,47 3,58 5,56 8,87 13,7 22,5 kW
28 - - 0,097 0,418 1,27 2,31 3,29 5,11 8,13 12,7 20,3 kW
30 - - - - 1,10 1,92 2,80 4,40 7,13 11,0 17,6 kW

izelge-9 Sonsuz Normal V kayta Bir Kayn iletebilecei G P1 kW

d
Not: Seilen ap : d < dmin ise yukardaki P1 deerlerini seilend ile arparak deitiriniz.
min

izelge-10 Zincir mekanizmalar iin di says faktr "KZ

Z1 11 13 15 17 19 21 23 25
KZ 1,72 1,46 1,27 1,12 1,0 0,91 0,83 0,76

izelge-11 Zincir mekanizmalarnda iletim oran faktr KO

i12 1 2 3 5 7
KO 1,28 1,08 1 0,92 0,86

izelge-12 Zincir mekanizmalar iin eksenler aras mesafeE faktr KE

E / adm 20 40 60 80 160
KE 1,18 1 0,91 0,87 0,69

izelge-13 Zincir mekanizmalar iin yalama faktr KY

Zincirin evresel hz v (m/s)
Yalama ekli
v<4 4<v<7 v>7
Mkemmel 1 1 1
Temiz ortam 1,4 2,5 Kullanlmas
yi deil KY
Tozlu ortam 2,5 4 tavsiye
edilmez
Yalama yok 5
 Ek-3

Tek
Sral Kk arkn devir hz :devir/dak
G
P* kW

v<7 m/s v<12

m/s
v<4 m/s

ekil-2 Rulolu-Burlu tek sral zincirlerin ilettii g : P (kW) x kk arkn devir hz (devir/dak)
 Ek-4
izelge-14 Standart Modl: mm izelge-16 Dili imalat hatas snr e snr ,mm
Aln, Helis, Konik Dililer :m,mn v m/s 1,25 2,5 5 7,5 10 15 20 25 25<v
1- (1,125)-1,25- (1,375)-1,5- e snr mm 0,14 0,10 0,0718 0,0527 0,04 0,0273 0,020 0,015 0,015
(1,75)- 2-(2,25)-2,5- (2,75)-3-
(3,5)-4- (4,5)- 5 -(5,5)- 6 -(7)-
8- (9)-10-(11)-12-(14)-16-(18)- izelge-17 Dili imalat Hatalar e ,mm
20-(22)- 25-(28)-32-(36)-40-
Modl 1 2 4 6 8 10 12 14 26
(45)- 50
Ticari 0,05 0,05 0,054 0,065 0,08 0,093 0,1 0,105 0,115
Sonsuz Vida ark , mn, mm
Hassas 0,025 0,025 0,027 0,032 0,038 0,045 0,05 0,054 0,067
1- 1,25- 1,6- 2 - 2,5- 3,15 - 4 - 5 okHassas 0,012 0,012 0,014 0,015 0,018 0,023 0,025 0,027 0,035
- 6,3 8 - 10 - 12,5 - 16 - 20
izelge-18 Deformasyon katsays C deerleri N/mm veya
kN/m
izelge-15 Lewis Form Faktr :
y Malzeme Kavrama Diteki hata e, mm
( bazen Y = y kullanlr) Pinyon Dili as 0,01 0,02 0,04 0,06 0,08 Forml
14 20 20 25 D.Demir D.Demir 14 55 110 220 330 440 C = 5500 e
Z elik D.Demir 14 76 152 304 456 608 C = 7600 e
tam tam kk tam
12 0,067 0,078 0,099 0,088 elik elik 14 110 220 440 660 880 C =11000 e
13 0,071 0,083 0,103 0,093 D.Demir D.Demir 20 57 114 228 342 456 C = 5700 e
14 0,075 0,088 0,108 0,098 elik D.Demir 20 79 158 316 474 632 C = 7900 e
15 0,078 0,092 0,111 0,102 elik elik 20 114 228 456 684 912 C =11400 e
16 0,081 0,094 0,115 0,106 D.Demir D.Demir 20 kk 59 118 236 354 472 C = 5900 e
17 0,084 0,096 0,117 0,109 elik D.Demir 20 kk 81 162 324 486 648 C = 8100 e
18 0,086 0,098 0,120 0,112 elik elik 20 kk 119 238 476 714 952 C =11900 e
19 0,088 0,100 0,123 0,115 D.Demir D.Demir 25 62 124 248 372 496 C = 6200 e
20 0,090 0,102 0,125 0,118
elik D.Demir 25 85 170 340 510 680 C = 8500 e
21 0,092 0,104 0,127 0,120
elik elik 25 125 250 500 750 1000 C =12500 e
22 0,093 0,105 0,129 0,122
23 0,094 0,106 0,130 0,124
izelge-19 K Gerilme Yorulma katsays :
24 0,096 0,107 1,032 0,126
p 2 sin 1 1

25 0,097 0,108 0,133 0,128 K = em + p emellk = 2 ,75 BHN 70
1,4 Ep E
26 0,098 0,109 0,135 0,130
27 0,099 0,111 0,136 0,131 Malzeme Yzey K kN/m2
28 0,100 0,112 0,137 0,133 Ortalama dayanma limiti
29 0,101 0,113 10,38 0,134 Pinyon ark Pem N/mm2 14,5 20 25
BHN
30 0,101 0,114 0,139 0,135 elik 150 elik 342 206 282 356
32 0,101 0,116 0,141 0,139 elik 200 elik 480 405 555 684
34 0,104 0,118 0,142 0,140 elik 250 elik 618 673 919 1130
36 0,105 0,120 0,144 0,142 elik 300 elik 755 1004 1372 1688
38 0,106 0,122 0,145 0,144
elik 350 elik 893 1404 1918 2371
40 0,107 0,124 0,146 0,145
elik 400 elik 1030 1869 2553 3160
50 0,110 0,130 0,151 0,152
elik 150 D.Demir 342 303 414 511
60 0,113 0,134 0,154 0,156
80 0,116 0,139 0,159 0,162 elik 200 D.Demir 480 600 820 1014
100 0,117 0,142 0,161 0,166 elik 250 D.Demir 618 1000 1310 1670
150 0,119 0,146 0,165 0,171 elik 150 Fos.Bronz 342 317 427 531
200 0,120 0,147 0,167 0,174 elik 200 Fos.Bronz 445 503 689 1055
300 0,122 0,150 0,170 0,176 D.Demir 160 D.Demir 549 1050 1420 1755
Kra D.Demir 180 D.Demir 618 1330 1820 2250
0 124 0 154 0 175 0 180

izelge-20 Baz Malzemelerin Srtnme ve Yzey Basnc Pmak zellikleri (Hall)

Malzeme Mak. Scaklk C Pmak (N/mm2)
Metal-Metal 315 0,25 1,40
Deri-Metal 65 0,25 0,48
Asbestos-Metal, yal 265 0,40 0,34
Sinterli Metal-Dkm Demir, yal 265 0,15 2,80
 Ek-5
izelge-21 Millerde entik Faktrleri K izelge-23 Yzey faktr : Ky
Kama (freze) Kademe K N/mm2 Ky
Enine Pim Sk Segman
d/D0,7
ark parmak d/D0,14 geme yuvas Polisaj tm 1
r/d0,1
Talama tm 0,88
eilme 1,3-1,6 1,6 - 2 1,5 1,4 - 1,8 1,7- 1,9 2,5 - 3,5
400 0,84
burulma 1,3-1,6 1,3-1,6 1,25 1,4 - 1,8 1,3- 1,4 2,5 - 3,5 Torna
600 0,75
ve
izelge-22 Byklk faktr Kb 800 0,71
souk
1000 0,67
d mm 10 20 30 50 200 ekil-
lendirme 1200 0,65
Kb 1 0,9 0,8 0,7 0,6
1600 0,63
izelge-24 Rulmanlarda Dinamik Yk Faktrleri X, Y (ORS)
Sabit Bilyal Rulmanlar (ORS) Ek-6

Ana ller Kapasite Ana ller Kapasite Ana ller Kapasite

mm Rulman kN mm Rulman kN mm Rulman kN
d D B Sembol C Co d D B Sembol C Co d D B Sembol C Co

3 10 4 623 0,51 0,22 20 42 8 160 04 6,78 4,6 45 75 10 160 09 13,2 11,8

20 42 12 60 04 8,09 5,31 45 75 16 60 09 17,8 15
4 13 5 624 1,06 0,51 20 47 14 62 04 11,1 7,22 45 85 19 62 09 28,2 21,4
4 16 5 634 1,5 0,75 20 52 15 63 04 13,9 8,95 45 100 25 63 09 45,8 34,9
20 72 19 64 04 26,9 18,4 45 120 29 64 09 67,2 51,7
5 16 5 625 1,5 0,75 20 42 9 982 04 6,45 4,27 45 76,6 23 60Z45 17 14
5 19 6 635 2,21 1,18 20 52 14 LR2 04RS 10,5 6,7 45 85 23 42 09 34,1 38,3
6 19 6 626 1,91 1 20 47 18 62204-2RS 10,5 6,7
20 52 21 62304-2RS 13,1 8,31 50 80 10 160 10 13,5 12,6
7 19 6 607 1,91 1 20 47 18 42 04 16 14,2 50 80 16 60 10 18,5 16,3
7 22 7 627 2,6 1,37 20 52 21 43 04 22,5 20,8 50 90 20 62 10 30,1 23,9
20 47 12 E 20 7,03 2,16 50 110 27 63 10 53,6 41,6
8 22 7 608 2,6 1,37 20 52 15 M 20 9,73 2,85 50 130 31 64 10 79,9 62,8
50 81,6 23 60Z50 17,7 15,1
9 24 7 609 2,9 1,56 25 47 8 160 05 6,15 4,57 50 90 23 42 10 35,1 41
9 26 8 629 3,6 2 25 47 12 60 05 8,62 6
25 52 15 62 05 12,1 8,3 55 90 11 160 11 16,3 15,6
10 28 8 161 00 4 2,24 25 62 17 63 05 20,6 13,9 55 90 18 60 11 24 21
10 26 8 60 00 3,98 2,23 25 80 21 64 05 31,4 22,2 55 100 21 62 11 37,3 30,3
10 30 9 62 00 4,42 2,6 25 62 12 982 05 8,21 5,57 55 120 29 63 11 62 48,9
10 35 11 63 00 7,58 4,52 25 52 18 42 05 17,9 17,1 55 140 33 64 11 87,4 71,1
10 28 8 E 10 3,35 0,78 25 62 24 43 05 28,3 27,5 55 91,6 25 60Z55 23 20
25 52 15 L 25 6,88 2,32 55 100 25 42 11 40,5 48,1
11 32 7 E 11 2,7 0,77 25 67 17 M 25 12,6 3,87
60 95 11 160 12 16,7 16,7
12 30 8 161 01 4,82 2,86 30 55 9 160 06 9,55 7,32 60 95 18 60 12 24,9 22,8
12 28 8 60 01 4,42 2,6 30 55 13 60 06 11,3 8,4 60 110 22 62 12 45,1 37,3
12 32 10 62 01 6 3,53 30 62 16 62 06 16,8 11,9 60 130 31 63 12 70,9 56,7
12 37 12 63 01 8,5 5,1 30 72 19 63 06 24,4 17,4 60 150 35 64 12 95 80
12 37 9 983 01 6,34 3,83 30 90 23 64 06 37,7 27,2 60 105 12 982 12 17 17,3
12 32 14 42 01 8,71 6,87 30 62 10 982 06 12,2 8,74 60 96,6 26 60Z60X 23,8 21,1
12 32 7 E 12 2,7 0,77 30 62 20 42 06 22,7 22,9 60 110 28 62212-2RS 42,8 34,6
30 72 27 43 06 37,4 37,4 60 110 28 42 12 52,7 63,8
13 30 7 E 13 2,7 0,77 30 72 19 M 30 15,6 5,18
65 100 11 160 13 17,7 18,7
14 35 8 E 14 3,56 1,05 35 62 9 160 07 10,4 8,63 65 100 18 60 13 26,6 24
35 62 14 60 07 13,6 10,4 65 120 23 62 13 49,1 41,3
15 32 8 160 02 4,82 2,99 35 72 17 62 07 22,2 16,2 65 140 33 63 13 80,3 65,2
15 32 9 60 02 4,82 2,99 35 80 21 63 07 28,9 20,9 65 160 37 64 13 103 89,4
15 35 11 62 02 6,7 4,13 35 100 25 64 07 47,8 35,4 65 101,6 26 60Z65 25,4 22,3
15 42 13 63 02 9,88 6,15 35 70 10 982 07 13,6 10,6 65 120 31 42 13 61,3 77
15 35 14 42 02 9,51 7,79 35 72 23 42 07 30,1 30,5
15 35 8 E 15 3,56 1,05 35 80 31 43 07 47,5 48,8 70 110 13 160 14 23,4 23,9
15 40 10 BO 15 5,76 1,6 70 110 20 60 14 32,2 30,3
40 68 9 160 08 11,1 9,94 70 125 24 62 14 53,4 45,3
17 35 8 160 03 5,15 3,36 40 68 15 60 08 14,3 11,5 70 150 35 63 14 90,2 74,3
17 35 10 60 03 5,15 3,36 40 80 18 62 08 25,1 18,7 70 180 42 64 14 125 119
17 40 12 62 03 8,28 5,22 40 90 23 63 08 35,3 26,2 70 125 31 42 14 65,3 85,9
17 47 14 63 03 11,8 7,47 40 110 27 64 08 55,3 41,7
17 62 17 64 03 19,9 13,1 40 70 17,5 160Z40 10,6 9,23 75 115 13 160 15 21,3 22,8
17 40 9 982 03 7,84 4,84 40 80 18 208Z/N 32 27,1 75 115 20 60 15 33,3 32,6
17 40 16 42 03 12,9 11,2 40 80 23 62208-2RS 23,8 17,4 75 130 25 62 15 56,6 50,1
17 40 10 L 17 4,57 1,37 40 80 23 42 08 32,9 35,7 75 160 37 63 15 98,3 83,9
17 44 11 BO 17 6,91 1,98 40 90 33 43 08 56,2 60,2 75 190 45 64 15 134 130
******** METN SORULARI-1: Aadaki sorularn zt manallar veya cevaplar da (ters) sorulmaktadr
******** G letimi, Kay-Zincir Mekanizmalar
- Kayl g iletiminin zincirlilere gre stnlkleri ? Basit, ucuz, hafif, sessiz, yksek hz, farkl alara g
iletimi , darbe ve ar yk snmler, volana uygun
- Kayl g iletiminin zincirlilere gre eksiklikleri ? Kayma yapar, polimer malzeme scaklk ve rutubetten
etkilenir, yksek hacim, mile fazla kuvvet uygular, V kaylarda dk verim
- Zincirli g iletiminin Kaylya stnlkleri ? Kaymasz, elik malzeme, zor evre artlarnda iletim,
kk hacim, yksek verim
- Zincirli g iletiminin Kaya gre eksiklikleri ? Ar, pahal, hassas montaj ve bakm, titreimli-grltl,
darbe snmlemez.
- Kay seimini etkileyen faktrler ? letme, kay says, gerdirme faktr, alma faktr, konum faktr,
sarlma as faktr, kk kasnak ap
- Zincir seimini etkileyen faktrler ? letme faktr, kk di says faktr, iletim oran faktr,
eksenleraras uzaklk faktr, yalama faktr
- G iletiminde zincir eitleri ? Rulolu-makaral, Kademeli-rulolu, Menteeli, Boncuklu, Dili
- G iletiminde kay eitleri ? Dz, normal, dar, dili
- Srtnmeli arklarn stnl ? Basit, volana ve varyatre uygun
- Srtnmeli arklarn eksiklii ? Mile fazla yk yapar, kayma yapar, fazla hacimlidir
- Varyatrler ne ie yarar ? Deiken hz iletim oran
- Dili g iletiminin kay ve zincire gre en nemli stnl ? Kk hacim
- Kay ve zincirli g iletiminin diliye gre en nemli stnl ? Uzak Mesafe letimi
- Dz kayn V kaya stnl ? Yksek verim, farkl aya g iletimi
- V kayn dz kaya stnl ? Kk hacimda yksek g iletimi, az mil yk
- Dili Kayn dier kaylara stnl ? Kaymaz
- Kay gerilmeleri ne etkisi ile olur ? ekme, eilme, merkezka
- Zincir arklarnda di saysnn gereinden az olmas sonucunda ne olur? Titreim-yalpalama
- Dar V kayn normal V kaya stnl ? kk hacimde fazla g
- Normal V kayn dar V kaya stnl ? yksek verim
- Dili ve G iletim eleman seimi ve llendirmede neler dikkate alnmaldr? Ses, verim-kayma, arlk,
hacim, mukavemet, mil eksen ynleri, imalat teknolojisi
******** Mil Konstrksiyonu
- Gerekli mil apn belirlemek iin nelere dikkat etmelidir ? mukavemet, eim, sehim, burulma as, kritik hz
ve tork
- Bir milde katl (rijitlii) salamak iin hangi zellikler snrlanmtr? Sehim, Eim, Burulma as
- Doal frekans ile oluan kritik hz milde neden dk devirde ortaya kar ? Sehim veya burulma as
fazlal
- Bir milde desteklerdeki eim as fazlal neye sebep olur ? Rulman mr azalr
- Millerde kademe ncesi fatura ne ie yarar ? entik etkisi azaltr
- Millerde segman yuvas kenarlarndaki fatura ne ie yarar ? entik etkisi azaltr
- Mil-gbek balant eitleri?Dz-yarmay-silindirik-enine-bilezik kamalar, kamal miller, pres ve
konik(skma) geme
- Millerde kamal mille gbek balant stnl ? Ksa gbek uzunluunda yksek g, kama entik faktr
dk
- Yarmay kamann dz kamaya stnl ? Kama entik faktr dk
- Millerde skma manonlu gbek balant stnl ? Kama entii yok, kolay montajl sk balant
- Millerde skma manonlu gbek balant eksiklii ? Kayma yapabilir
- Pres gemeli mil gbek balantnn eksiklii ? Kayma yapabilir, zor montaj
- Mil-gbek balantlarnda enine pim ve kama stnl ? Eksenel ynde hareketi nler
- Rulmanl yataklarn kaymal yataklara stnlkleri nedir ? lk hareket srtnmesi dk, Radyal yk ile
eksenel yk beraber, az bakm, az ya, dnyaca standart, kk en, yksek scaklkta alr
- Rulmanl yataklarn kaymal yataklara gre eksiklikleri nedir ? Pahal, ar, hassas montaj, iki paral
yaplamaz,Darbeye zayf, Sesi yksek hzlarda fazla, byk d ap.
- Bilyal ve makaral rulmanl yatak eitleri ? Sabit, omuzlu, eik, oynak, eksenel bilyallar-Silindirik, oynak,
konik makarallar
- Kaymal yatak eitleri ? Yalamasz, Hidrostatik, Hidrodinamik, Kendinden Ya Beslemeli, Gzenekli
yalamal
- Oynak bilyal veya makaral rulmann stnl ? Daha fazla eim as
- Makaral yatan bilyal yataa stnl ? Daha yksek radyal yk ve hz
- Bilyal yatan makaral yataa stnl ? Daha fazla eim as, radyal ve eksenel yk birlikte
- Eik bilyal yatak stnl ? Daha fazla Eksenel yk ve devir
- Yalamasz yatak eksiklii ? abuk Anr, Yksek Hzda snr-byk hacm
- Hidrodinamik yataklarn eksiklii ? Balangta kuru srtnme vardr
- Hidrodinamik yataklarn stnl ? Hz arttka yk tama kapasitesi artar.
******** METN SORULARI-2: Aadaki sorularn zt manallar veya cevaplar da (ters) sorulmaktadr

********** Kaplin, kavrama, frenler

- Kaplin ne ie yarar ? Milleri devaml balar
- Kavrama ne ie yarar ? Milleri istendiinde balar veya zer
- Kaplin eitleri ? Flanl, Zarfl, Oldham, Kardan, Elastik, Zincirli, Skma manonlu
- Esnek kaplin eitleri ? Helis, Krkl, yayl, elastik dili, periflex, elastik diskli ve lastikli
- Balca hangi metotlarla kavrama yaplr ? Mekanik, Pnmatik, Hidrolik, Elektrik, otomatik
- Kavrama eitleri? Eksenel Disk, Konik, eneli, Merkezka, Hidrolik, Pnmatik, Elektromanyetik, Kayl
- Fren eitleri ? Dtan Pabulu Tanbur , ten Pabulu Tanbur, Disk, Kayl, Birok Kavrama eidi
- Kaplin balantlarnda hangi problemler nlenmeye allr? Eksenler aras aklk, asal sapma, darbe
snmleme
- Kardan kaplin stnl ? Farkl a ve eksenlerdeki milleri balar
- Oldham kaplin stnl ? Eksenleraras farkll giderir
- Konik kavramann disk kavramaya stnl ? Az eksenel kuvvet
- Santrifuj kavrama stnl ? Belirli devri bulunca otomatik kavrar
- Santrifuj kavrama eksiklii ? Yksek hz - Fazla hacim ister
- Hidrolik kavrama stnl ? Otomatik ve darbesiz kavrama
- Zarfl kaplinin flanl kapline stnl ? Az olan sapmalar giderir
- Yayl kaplin stnl ? Ar yk ve darbeleri snmler, sigorta vazifesi grr
- Kavramalarda balca hangi problem vardr ? Sarsnt
- Periflex kaplinin nemli stnlkleri ? Darbe snmler az olan sapmalar giderir

********* Dili arklar

- Dililerde kavrama as nedir? Di yzeyi blm dairesinde radyal doru ile teet doru aras adr
- Dililerde kavrama alar arttka ne deiir ? ses artar, hacim klr
- Dililerde temas- kavrama oran nedir ? Ortalama temas eden di saysdr
- Dililerde temas-kavrama oran arttka ne olur ? Ses azalr
- Dili arklarda gerekli di saysndan az alnrsa ne olur? Alttan kesme
- Dili arklarda alttan kesme hangi durumda oluur? Yeterli di says yoksa
- Dililerde + profil kaydrmann stnl nedir? Kk hacim (az di says)
- Dililerde + profil kaydrmann eksiklii nedir? Ses artar
- Dili imalatnda Profil Kaydrma nasl yaplr ? Azdrma veya Kramayer tezgahlar ileri veya geri kaydrlr,
Di st aplar deitirilir
- Helis dilinin dz diliye stnl? Sessizlik, kk hacimda yksek g iletimi, farkl aya iletim
- Dz dilinin helis diliye stnl ? Yksek verim, eksenel yk yok
- Spiral konik dilinin dz konik diliye stnl ? Sessizlik, fazla g-kk hacim
- Dz konik dilinin spiral konik diliye stnl ? Yksek verim
- Helis dili eitleri ? helis, D helis, Kramayer helis, Ok dili, Kros Helis
- Ok dili stnl nedir ? Eksenel yk yok
- Kros helisin dier helis arklara stnl ? Farkl al eksenlere iletim
- Kros helisin konik diliye stnl ? Kk hacim
- Kros helisin konik diliye eksiklii ? Dk verim
- Helis dililerde helis as arttrmann stnl ? Fazla g- kk hacim, sessizlik
- Helis dililerde helis as arttrmann eksiklii ? Verim der
- Spiral konik dilinin Hipoid ve sproid diliye stnl ? Yksek verim
- Sproid dilinin hipoid ve spiral konik diliye stnl ? Yksek iletim oran
- Konik dili eitleri ? dz, spiral (helis), zerol , hipoid, sproid, plan, beveloid, planoid, helikon
- Hipoid ve sproid dilinin spiral konik diliden geometrik fark ? Eksenler akmaz
- Plan dili ile dz konik dili geometrik fark ? Silindirik pinyon
- Hipoid ve sproid dilinin spiral konik diliye stnl ? Fazla g-kk hacim, sessizlik
- Sproid konik dilinin hipoid konik diliden fark ? Sproid vidadr
- Sonsuz vida eitleri ? Silindirik, globoid
- Globoid sonsuz vida ne zaman tercih edilir ? 100 civarndaki iletim oranlarnda
- Sonsuz vidann nemli stnlkleri ? Yksek iletim oran, sessiz, tek ynl hareket
- Sonsuz vidann nemli eksiklikleri ? Dk verim
- Planet dilinin nemli eksiklikleri ? Kark ve pahal sistem, zor balans
- Planet dilinin nemli stnlkleri ? Yksek iletim oran, fazla serbestlik derecesi, yksek verim
- Harmonik dili eksiklii ? G Tamaz
- Harmonik dili stnl ? ok Yksek iletim oran