4Ariketen eta problemen soluzioak

Or. 1

ORRIALDEA 99

A rrazoiak eta proportzioak

1 Idatzi:
a) Arrazoia 2/3 duten hiru zenbaki pare.
b) Bat bosteneko erlazioa duten hiru zenbaki pare.
c) Hiru laurdeneko erlazioa duten hiru zenbaki pare.
a) Por ejemplo: 4 y 6; 10 y 15; 18 y 27.
b) Por ejemplo: 15 y 3; 20 y 4; 35 y 7.
c) Por ejemplo: 15 y 20; 21 y 28; 33 y 44.

2 Idatzi proportzio bat hurrengo zenbaki multzo hauetako bakoitzarekin:

a) 3 - 6 - 10 - 5 b) 2 - 24 - 3 - 36
c) 35 - 10 - 6 - 21 d) 52 - 28 - 63 - 117
Por ejemplo:
a) 3 = 5 b) 2 = 3 c) 35 = 10 d) 117 = 63
6 10 24 36 21 6 52 28

3 Kalkulatu x hurrengo proportzio hauetan:

a) 6 = 10 b) 6 = x c) 8 = 12
9 x 4 6 x 15
d) x = 4 e) x = 30 f ) 14 = 49
21 28 39 65 x 42
g) 15 = 55 h) 42 = x i) 16 = 32
24 x 54 63 x 16
j) x = 55 k) 9 8 = 54 l) 4 15 = 7
45 75 4 5 x 20 36 x
a) x = 15 b) x = 9 c) x = 10
d) x = 3 e) x = 18 f ) x = 12
g) x = 88 h) x = 49 i) x = 8
j) x = 33 k) x = 15 l) x = 84

P roportzionaltasun-erlazioak
4 Honako magnitude bikote hauetan, esan zeinek duten proportzionalta-
sun-erlazioa zuzena, zeinek alderantzizko proportzionaltasun-erlazioa, eta zei-
nek ez duten proportzionaltasun-erlaziorik:
a) Saldutako kilo kopurua eta irabazitako dirua.
b) Lan bat egiten dabiltzan langile kopurua eta emandako denbora.
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 2
c) Pertsona baten adina eta duen altuera.
d) Ibilgailu baten abiadura eta ordu erdian egindako distantzia.
e) Txorrota batek zabalik egiten duen denbora eta botatzen duen ur kantitatea.
f ) Txorrota baten emaria eta depositu bat betetzeko behar duen denbora.
g) Liburu baten orri kopurua eta liburuaren prezioa.
a) Proporcionalidad directa.
b) Proporcionalidad inversa.
c) Sin relacin de proporcionalidad.
d) Proporcionalidad directa.
e) Proporcionalidad directa.
f ) Proporcionalidad inversa.
g) Sin relacin de proporcionalidad.

5 Aztertu honako taula hauek, eta esan zer diren: proportzionaltasun zu-
zenekoak, alderantzizko propor-tzionaltasunekoak ala ez bata ez bestekoak.
a) b) c)
1 2 3 15 3 5 1 2 3
1 4 9 1 5 3 15 30 45

No proporcionales Proporcionalidad Proporcionalidad

inversa directa
15 1 = 3 5 = 5 3 Constante de
proporcionalidad = 15
6 Osatu proportzionaltasun zuzeneko taula hauek:
a) 1 2 3 7 b) 1 2 3 4
5 10 60 5 10 25

a) 1 2 3 7 12 b) 1 2 3 4 10
5 10 15 35 60 2,5 5 7,5 10 25

7 Osatu alderantzizko proportzionaltasuneko taula hauek:

a) 1 2 4 5 b) 1 2 3 4
20 10 2 18 9 6

a) 1 2 4 5 10 b) 1 2 3 4 6
20 10 5 4 2 36 18 12 9 6

8 Hartu proportzionaltasun zuzeneko taula honetako balioak, eta idatzi

hiru proportzio desberdin:
MAGNITUD A 2 3 5 6
MAGNITUD B 10 15 25 30

Por ejemplo: 10 = 15 , 5 = 25 , 30 = 25
2 3 3 15 6 5
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 3
9 Hartu alderantzizko proportzionaltasuneko taula honetako balioak eta
idatzi hiru proportzio desberdin:
MAGNITUD A 2 3 4 6
MAGNITUD B 36 24 18 12

Por ejemplo: 2 = 24 , 3 = 4 , 18 = 6
3 36 18 24 12 4

10 Kalkulatu proportzionaltasun-konstantea zuzenean proportzionalak di-

ren balio-taula hauetan:
a) 2 3 4 b) 5 6 7 c) 0,2 3 15
5 7,5 10 1,5 1,8 2,1 0,24 3,6 18

a) Cte. prop. = 5 = 2,5 b) Cte. prop. 3 = 0,3 c) Cte. prop. = 6 = 1,2

2 10 5

P roportzionaltasun zuzena eta alderantzikoa duten problemak

11 Kalkulatu buruz, eta erantzun.
a) Tren batek 240 km egiten ditu 3 ordutan. Zenbateko distantzia egingo du 2
orduan?
b) Bi kilo sagarrek 1,80 balio dute. Zenbat balio dute hiru kilok?
c) Lau langilek 3 orduan egin dute lan jakin bat. Zenbat denbora beharko lu-
kete sei langilek?
d) Kontzertu baterako bost sarrera 40 euro kostatu zaizkigu. Zenbat kostatuko
zaizkigu lau sarrera?
e) Txirrindulari batek, 20 km/h-ra joanda, distantzia jakin bat 3 orduan egin
du. Zenbat denbora beharko du bide hori egiteko 60 km/h-ra doan moto-
rrak?
a) Recorre 160 km.
b) Cuestan 2,70 .
c) Tardaran 2 horas.
d) Cuestan 32 .
e) Tardar 1 horas.

ORRIALDEA 100
12 Bi kilo eta erdi patata 1,75 -an erosi ditugu. Zenbatean erosiko ditugu
hiru kilo eta erdi?
Cuestan 2,45 .
2,5 kg 8 1,75 x = 3,5 1,75 = 2,45

3,5 kg 8 x 2,5
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 4
13 Automobil batek 30 kilometro 18 minutuan egin ditu. Abiadura berean
jarraitzen badu, zenbateko distantzia egingo du hurrengo ordu laurdenean?
Recorrer 25 km
18 min 8 30 km x = 15 30 = 25 km

15 min 8 x km 2,5

14 Lau langilek 10 ordu behar izan dute lursail bat garbitzeko. Zenbat den-
bora beharko lukete 5 langilek?
Tardarn 8 horas.
4 operarios 8 10 h Proporcionalidad inversa 8 4 = x 8 x = 4 10 = 8 h

5 operarios 8 x h 5 10 5

15 Soldatzaile talde batek, egunean 8 ordu lan eginda, 15 egunean berritu dute
kale bateko espaloia. Zenbat denboratan egingo lukete egunean 10 ordu lan egin-
da?
Tardarn 12 das.
8 h/da 8 15 das Prop. inversa 8 8 = x 8 x = 8 15 = 12 das

10 h/da 8 x das 10 15 10

16 500 orriko pakete batek 1,8 kg-ko pisua du. Zenbateko pisua izango du
850 orriko piloak?
Pesar 3,06 kg.
500 folios 8 1,8 kg x = 850 1,8 = 3,06 kg

850 folios 8 x kg 500

17 Iturri batean, 24 segundo behar izan ditugu 30 litroko pitxerra betetze-

ko. Zenbat denbora beharko dugu 50 litroko bidoia betetzeko?
Tardar 40 segundos.
30 l 8 24 s x = 50 24 = 40 s

50 l 8 x s 30

18 Igeltsero batek, egunean 8 ordu lan eginda, 15 egunean altxatu du horma

bat. Zenbat ordu lan egin beharko lituzke egunean, lan hori bera 12 egunean
amaitzeko?
Debera trabajar 10 horas al da.
8 h/da 8 15 das Proporcionalidad inversa 8 8 = 12 8 x = 8 15 = 10 h/da

x h/da 8 12 das x 15 12
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 5
19 Putzutik ura ateratzen duen ponpa erabiliz, 18 minutu behar izan ditu-
gu 15 000 litroko zisterna bat betetzeko. Zenbat denbora beharko dugu 25 000
litro dituen beste zisterna bat betetzeko?
Se tardar 30 minutos.
15 000 l 8 18 min x = 25 000 18 = 30 min

25 000 l 8 x min 15 000

20 Supermerkatu baten jabeak 720 euro ordaindu du 15 kaxa olioko faktu-

ra bat. Zenbat ordainduko 12 kaxako beste faktura bat?
La factura ser de 576 .
15 cajas 8 720 x = 12 720 = 576

12 cajas 8 x 15

21 Igerileku batek hiru hustubide berdin ditu. Bi irekiz gero, igerilekua 45 mi-
nutuan husten da. Zenbat denbora beharko husteko, hiru hustubideak zabalduz
gero?
Tardar 30 minutos en vaciarse.
2 desages 8 45 min Prop. inversa 8 2 = x 8 x = 2 45 = 30 min

3 desages 8 x min 3 45 3

22 Botilak betetzeko makina batek 750 botila ordu laurdenean betetzen

ditu. Zenbat botila beteko ditu ordubete eta erdian?
Llena 4 500 botellas.
15 min 8 750 botellas x = 90 750 = 4 500 botellas

1,5 h = 90 min 8 x botellas 15

23 Traktore batek, egunean 8 ordu lan eginda, 9 egunean lantzen du lursail ja-
kin bat. Zenbat denbora beharko luke lan bera egiteko, egunean 12 ordu lan egi-
nez gero?
Tardara 6 das.
8 h/da 8 9 das Proporcionalidad inversa 8 8 = x 8 x = 8 9 = 6 das

12 h/da 8 x das 12 9 12

24 Traktore batek, egunean 8 ordu lan eginda, 9 egunean lantzen du lursail ja-
kin bat. Zenbat ordu egin beharko lituzke lanean egunero, lan osoa 6 egunean
amaitzeko?
Debe trabajar 12 horas al da.
8 h/da 8 9 das Proporcionalidad inversa 8 8 = 6 8 x = 8 9 = 12 h/da

x h/da 8 6 das x 9 6
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 6
25 Nekazari batek bere 65 behiei 32 egunez jaten emateko adina belar du
gordeta. Zenbat egunetarako belarra izango du beste 15 behi erosten baditu?
Durarn 26 das.
65 vacas 8 32 das Proporcionalidad inversa 8 65 = x 8

65 + 15 = 80 vacas 8 x das 80 32

8 x = 65 32 = 26 das.
80
26 Bi kilo eta hirurehun gramoko legatza 28,75 kostatu zaigu. Zenbat or-
dainduko dugu kilo eta erdiko legatz txikiagoa?
Pagar 18,75 .
2 kg y 300 g = 2 300 g 8 28,75 x = 1 500 28,75 = 18,75

1,5 = 1 500 g 8 x 2 300
27 Nekazari batek 2 500 oilori 60 egunez jaten emateko adina pentsu dau-
ka biltegian. Zenbat oilo kendu behar ditu, pentsuak 80 egun irautea nahi
badu?
Debe retirar 625 gallinas.
2 500 gallinas 8 60 das Proporcionalidad inversa 8 2 500 = 80 8

x gallinas 8 80 das x 60

8 x = 2 500 60 = 1 875
80
Debe quedarse con 1 875 gallinas. Debe retirar 2 500 1 875 = 625 gallinas.

28 0,340 kiloko urrezko lingote batek 2 142 euro balio ditu. Zenbat balio du
lingote horretatik ebakitako 30 gramoko zatiak?
Tendra un valor de 189 .
0,340 kg = 340 g 8 2 142 x = 2 142 30 = 189

30 g 8 x 340

29 Txirrindulari batek 18 minutuan egin ditu 6,3 km. Adierazi horren ba-
tez besteko abiadura, orduko kilometrotan.
La velocidad media es de 21 km/h.
18 min 8 6,3 km x = 60 6,3 = 21 km en 1 h 8 v = 21 km/h
m
1 h = 60 min 8 x km 18

30 Indusmakina baten palak, 48 metro kubiko lur 4 orduan ateratzen du.

Zenbat denbora beharko du 60 metro kubiko ateratzeko?
Tardar 5 horas.
48 m3 8 4 h x = 60 4 = 5 h

60 m3 8 x h 48
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 7
31 Merkantzia-tren batek, 72 km/h-ra doala, A hiritik B hirirako bidea 7 or-
duan egiten du. Batez besteko zenbateko abiadura eraman beharko luke, bidaia
hori bera 6 orduan egiteko?
La velocidad media debe ser de 84 km/h.
72 km/h 8 7 h Prop. inversa 8 72 = 6 8 x = 72 7 = 84 km/h

x km/h 8 6 h x 7 6

32 Egunero zabaltzen duen denda batek 420 euroko gastuak ditu astean.
Zenbateko gastua aurreikusten du 25 egunerako?
Los gastos sern de 1 500 .
1 semana = 7 das 8 420 x = 420 25 = 1 500

25 das 8 x 7

33 Nekazari batek 255 kilo pentsu behar du egunean 85 behiri jaten emate-
ko. Zenbat kilo beharko lituzke 35 behi salduz gero?
Necesitara 150 kg de pienso.
85 vacas 8 255 kg x = 255 50 = 150 kg

Quedan 85 35 = 50 vacas 8 x kg 85

34 5 kilo olibatatik 3,2 litro olio lortu dugu. Zenbat litro lortuko ditugu
tona eta erdi olibatik?
Se obtendrn 960 litros de aceite.
5 kg 8 3,2 l x = 1 500 3,2 = 960 l

1,5 t = 1 500 kg 8 x l 5

35 Berrogei litro oliok 36,28 kiloko pisua dute. Zenbateko pisua dute 60 li-
trok?
Pesan 54,42 kg
40l 8 36,28 kg x = 60 36,28 = 54,42 kg

60 l 8 x kg 40

ORRIALDEA 101
36 840 langile dituen enpresa batean, 8tik 5ek egunero bazkaltzen dute en-
presako jantokian. Zenbat bazkari ematen dituzte egunean jantokikoek?
Se sirven 525 comidas.
5 de 840 empleados = 5 840 = 525 empleados se quedan a comer.
8 8
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 8

37 Denda batek proportzio berean merkatu. Lehen 36 balio zituen blu-

sak 28,80 balio baditu, zenbat balio du lehen 80 balio zituen jantziak?
Costar 64 .
ANTES REBAJADO

36 8 28,80 80 28,80 = 64
x=
80 8 x 36

38 Mapa batean bata bestetik 5 cm-ra dauden bi

herri, benetan, elkarrengandik 35 km-ra daude. Zenbateko distantzia dago, be-
netan, mapa horretan elkarrengandik 13 cm-ra dauden bi herriren artean?
La distancia real es de 91 km.
MAPA REALIDAD

5 cm 8 35 km x = 13 35 = 91 km

13 cm 8 x km 5

39 Auto bat, 90 km/h-ra joanda, 20 minutuan joan da A herritik B-raino. Zenbat

denboratan joango da 60 km/h-ra doan kamioia? Eta 80 km/h-ra doan furgoneta?
El camin tardara 30 minutos y la furgoneta 22,5 minutos.
Coche 90 km/h 8 20 min

Camin 60 km/h 8 x min Proporcionalidad inversa 8

Furgoneta 80 km/h 8 y min

8 90 20 = 60 x = 80 y 8 x = 90 20 30 min; y = 90 20 = 22,5 min

60 80

40 Problema ebatzia.

41 Txirrindulari batek ordubete eta laurdenean egin ditu 25 kilometro.

Abiadura horretan joanda, zenbat denbora beharko du 64 kilometroko etapa egi-
teko?
Tardara 3 horas y 12 minutos.
25 km 8 1,25 h x = 64 1,25 = 80 h

64 km 8 x h 25 25

80 h 25
5 3 h 12 min
60
300 min
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 9
42 Tren batek, 90 km/h-ra joanda, 6 orduan egiten du ibilbide jakin bat.
Zenbat denbora beharko luke, 100 km/h-ra joanda?
Tardara 5 h y 24 minutos.
90 km/h 8 6 h Proporcionalidad inversa 8 90 = x 8 x = 90 6 = 54 h

100 km/h 8 x h 100 6 100 10

54 h 10
4 5 h 24 min
60
240 min

43 Minutuko 3,5 litroko emaria duen iturburu

batek ordubete eta erdian betetzen du depositu bat. Zenbat denbora beharko
luke, emaria minutuko 4,5 litroraino handiagotuko balitz?
Tardara 1 h y 10 minutos.
3,5 l/min 8 1,5 h Proporcionalidad inversa 8 3,5 = x 8

4,5 l/min 8 x h 4,5 1,5

8 x = 3,5 1,5 = 5,25 = 525 h 8 525 h 450

4,5 4,5 450 75 1 h 10 min
60
4 500 min

44 Ehungintzako enpresa batek, 12 egunean egin behar duen eskaria burut-

zeko, egunean 2 000 jantzi egin behar ditu. Makinetako bat apurtuta egon de-
nez, lana egun bi geroago hasi behar izan badute, egunean zenbat jantzi egin
beharko dituzte eskaria garaiz buru-tzeko?
Debe fabricar 2 400 prendas diarias.
2 000 prendas/da 8 12 das Proporcionalidad inversa 8 2 000 = 10 8

x prendas/da 8 10 das x 12

8 x = 2 000 12 8 x = 2 400 prendas/da

10

P roportzionaltasun konposatuko problemak

45 Berrogeita hamar txahalek 4 200 kilo belar jaten dute astean.

a) Zenbat belar jaten da txahal eta eguneko bakoitzeko?
b) Zenbat kilo belar behar dira 20 txahali 15 egunetan jaten emateko?
c) Zenbat egunez eman diezaiekegu jaten 10 txahali 600 kilo belarrekin?
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 10
a) 12 kg por ternero y da. b) 3 600 kg. c) 5 das.
PROP. DIRECTA
P. DIRECTA

TERNEROS DAS PIENSO (kg)

50 7 4 200


1 1 x

20 15 y

10 z 600

50 7 4 200 4 200
= 8 x = = 12 kg
1 1 x 50 7
50 7 4 200 4 200 20 15
= 8 y = = 3 600 kg
20 15 y 50 7
50 7 4 200 50 7 600
= 8 z = = 5 das
10 z 600 10 4 200

46 Ehungintza tailer batean, ehuntzeko 6 makinarekin 600 jaka egin dituz-

te 10 egunean.
a) Zenbat jaka egingo dituzte 5 makinarekin 15 egunean?
b) Zenbat makina erabili beharko lituzkete 15 egunean 750 jaka egiteko?
c) 5 makinarekin bakarrik lan eginez gero, zenbat egun beharko lituzkete 750
jaka egiteko?

a) 750 chaquetas. b) 5 mquinas. c) 15 das.

PROP. DIRECTA
P. DIRECTA

MQUINAS
DAS CHAQUETAS

6 10 600


5 15 x

y 15 750

5 z 750

6 10 600 600 5 15
= 8 x = = 750 chaquetas
5 15 x 6 10
6 10 600 6 10 750
= 8 y = = 5 mquinas
y 15 750 15 600
6 10 600 6 10 750
= 8 z = = 15 das
5 z 750 5 600
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 11
47 Garbigailu industrial batek, egunean 8 orduz jardunez gero eta 5 egunez
jarraian, 1 000 kilo arropa garbitzen du. Zenbat kilo arropa garbituko du 12
egunez jarraian eta egunean 10 orduz arituz gero?
Lavar 3 000 kg de ropa.
PROP. DIRECTA
P. DIRECTA

H/DA DAS KG DE ROPA

8 5 1 000 8 5 1 000
= 8 x = 10 12 1 000 = 3 000 kg
10 12 x 10 12 x 85

48 Luzeran 1,80 m eta zabaleran 90 cm dituen alfonbra sintetiko batek 72

balio ditu. Zenbat balioko du, kalitate bera izanda, luzeran 3 m eta zabaleran
1,20 m dituen beste alfonbra batek?
Costar 160 .
1.a alfombra: 1,80 0,90 = 1,62 m2 a 72 8 cada m2 a 72
1,62
2.a alfombra: 3 1,20 = 3,6 m2 8 3,6 m2 72 /m2 = 160
1,62

49 Bost galdetzailek, egunean 8 ordu lan eginda, 27 egunean bildu dituzte

merkatuko ikerketa baterako datuak. Zenbat denbora beharko lukete lan bera
egiteko 9 galdetzailek, egunean 10 ordu lan eginez?
Tardaran 12 das.
PROP. INVERSA
P. INV.

ENCUESTADORES H/DA DAS

5 8 27 5 8
= x 8 x = 5 8 27 = 12 das
9 10 x 9 10 27 9 10

ORRIALDEA 102

E hunekoen buruzko kalkulua

50 Kalkulatu buruz.
a) 50% de 220 b) 50% de 4 600 c) 50% de 82
d) 50% de 12 e) 25% de 800 f ) 75% de 800
g) 25% de 280 h)75% de 280 i) 25% de 60
j) 75% de 60
a) 110 b) 2 300 c) 41 d) 6 e) 200
f ) 600 g) 70 h) 210 i) 15 j) 45
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 12
51 Lortu buruz x-ren balioa honako kasu hauetako bakoitzean:
a) 50% de x = 150 b) 50% de x = 7 c) 25% de x = 120
d) 25% de x = 6 e) 75% de x = 150 f ) 75% de x = 9
a) x = 300 b) x = 14 c) x = 480
d) x = 24 e) x = 200 f ) x = 12

52 Erreparatu adibideei eta, gero, kalkulatu buruz.

10% de 220 = 220 : 10 = 22
30% de 220 = 22 3 = 66
5% de 220 = 22 : 2 = 11
a) 10% de 310 b) 20% de 310 c) 10% de 480
d) 5% de 480 e) 10% de 70 f ) 30% de 70
a) 31 b) 62 c) 48
d) 24 e) 7 f ) 21

53 Lortu, buruz, x -ren balioa kasu hauetako bakoitzean:

a) 10% de x = 31 b) 10% de x = 4 c) 20% de x = 18
d) 20% de x = 86 e) 5% de x = 35 f ) 5% de x = 2
a) x = 310 b) x = 40 c) x = 90
d) x = 430 e) x = 700 f ) x = 40

54 Kopiatu eta osatu.

a)% 50 kalkulatzeko, zati 2 egiten dugu.
b) % 25 kalkulatzeko, zati egiten dugu
c) % 75 kalkulatzeko, zati 4 eta bider egiten dugu.
d) % 10 kalkulatzeko, zati egiten dugu.
e) % 40 kalkulatzeko, zati 10 eta bider egiten dugu.
a) Para calcular el 50%, dividimos entre 2.
b) Para calcular el 25%, dividimos entre 4.
c) Para calcular el 75%, dividimos entre 4 y multiplicamos por 3.
d) Para calcular el 10%, dividimos entre 10.
e) Para calcular el 40%, dividimos entre 10 y multiplicamos por 4.

55 Zer frakzio laburtezin lotzen duzu honako ehuneko hauetako bakoitzare-

kin?
a) 50% b) 25% c) 75%
d) 10% e) 20% f ) 5%
g) 30% h)70% i) 90%
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 13

a) 50% 8 1 b) 25% 8 1 c) 75% 8 3

2 4 4

d) 10% 8 1 e) 20% 8 1 f ) 5% 8 1
10 5 20

g) 30% 8 3 h) 70% 8 7 i) 90% 8 9

10 10 10

E hunekoak kalkulatu
56 Kalkulatu.
a) 15% de 160 b) 13% de 700
c) 24% de 850 d) 12% de 3 625
e) 4% de 75 f ) 65% de 720
g) 76% de 1 200 h)95% de 140
i) 32% de 420 j) 5% de 182
k) 6% de 18 l) 72% de 641
m) 3,5% de 1 000 n)2,4% de 350
)1,7% de 2 500 o) 6,2% de 85
a) 24 b) 91 c) 204 d) 435
e) 3 f ) 468 g) 912 h) 133
i) 134,4 j) 9,1 k) 1,08 l) 461,52
m) 35 n) 8,4 ) 42,5 o) 5,27

57 Kopiatu taula eta osatu.

23% 16% 92% 2%
0,23 0,11 0,87 0,05 0,025

23% 16% 11% 92% 87% 2% 5% 2,5%

0,23 0,16 0,11 0,92 0,87 0,02 0,05 0,025

58 Kalkulatu adibidean egiten den bezala.

15% de 280 = 280 0,15 = 42
a) 18% de 1 350
b) 57% de 2 400
c) 8% de 125
d) 6% de 40
a) 18% de 1 350 = 1 350 0,18 = 243
b) 57% de 2 400 = 2 400 0,57 = 1 368
c) 8% de 125 = 125 0,08 = 10
d) 6% de 40 = 40 0,06 = 2,4
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 14
59 Kalkulatu x adibidean bezala.
15% de x = 42 8 x 0,15 = 42 8
8 x = 42 : 0,15 = 280
a) 20% de x = 27
b) 17% de x = 595
c) 5% de x = 3,2
d) 7% de x = 17,5
a) 20% de x = 27 8 x 0,20 = 27 8 x = 27 : 0,20 = 135
b) 17% de x = 595 8 x 0,17 = 595 8 x = 595 : 0,17 = 3 500
c) 5% de x = 3,2 8 x 0,05 = 3,2 8 x = 3,2 : 0,05 = 64
d) 7% de x = 17,5 8 x 0,07 = 17,5 8 x = 17,5 : 0,07 = 250

E hunekoen problemak
60 Langile batek 1 700 euro irabazten ditu hilean eta % 40 etxeko hipoteka
ordaintzeko gastatzen du. Zenbat diru geratzen zaio hileko beste gastu guztiei
aurre egiteko?
Le quedan 1 020 .
Queda el 60% de 1 700 = 1 700 0,6 = 1 020

61 35 ikasle dituen gela batean, 28 txangora joan dira. Zer zati ez da txan-
gora joan?
Ha faltado un 20% de la clase.
35 alumnos 8 35 28 = 7 han faltado x = 7 100 = 20 8

100 alumnos 8 x 35
8 de cada 100 alumnos 20 han faltado 8 20%

62 Hotel batek 187 logela beteta ditu, hau da, gela guztien % 85. Zenbat lo-
gela ditu guztira hotelak?
Dispone de 220 habitaciones.
85% de x = 187 8 0,85 x = 187 8 x = 187 : 0,85 = 220

63 Saskibaloi jokalari batek 25 jaurtiketa egin ditu, eta 16 saskiratu ditu.

Zenbat da saskiratzeen ehunekoa?
64% de aciertos.
25 lanz. 8 16 aciertos x = 16 100 = 64 aciertos de 100 lanzamientos

100 lanz. 8 x 25
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 15

ORRIALDEA 103
64 Ogia % 10 garestitu da eta, orain, 0,55 balio ditu barra batek. Zenbat ba-
lio zuen garestitu baino lehen?
Antes costaba 0,50 .
110% 8 0,55 x = 100 0,55 = 0,50

100% 8 x 110

65 Azken udal-hauteskundeetan, 2 500 pertsonako errolda batean, egungo

alkateak 1 500 boto hartu zituen. Herritarren zer zatik bozkatu zuen alkatearen
alde?
Vot al alcalde el 60% del censo.
1 500 vot al alcalde = 0,6 del censo vot al alcalde.
2 500 censo

66 Urtegi bat, udaren amaieran, edukieraren % 23an dago. Une horretan 35

dekametro kubiko ur baditu, zenbatekoa da urtegiaren edukiera osoa?
La capacidad del embalse es de 152,2 dam3
23% de x = 35 dam3 8 0,23 x = 35 8 x = 35 : 0,23 = 152,2 dam3

67 Arrautza-kaxa bat erori zaigu eta 54 apurtu direla zenbatu dugu, hau da,
arrautza guztien % 15. Zenbat arrautza zeuden kaxan?
Haba 360 huevos.
15% de x = 54 8 0,15 x = 54 8 x = 54 : 0,15 = 360

68 Galdetu diren 5 475 gizonezkoetatik, 76k bakarrik dakite plantxatzen.

Gizonezkoen zer zatik aitortu du plantxatzen dakiela?
El 1,4% de los hombres.
76 saben planchar = 0,014 8 1,4% sabe planchar.
5 475 total encuestados

69 Loreak asteburu honetan matematikako 18 problema ebatzi behar ditu.

% 65 baino gehiago egin ditu, baina % 70 baino gutxiago. Zenbat problema
ditu oraindik ebazteko?
Le quedan por resolver 6 problemas.
65% de 18 = 0,65 18 = 11,7
Ha terminado 12 problemas 8 quedan 18 12 = 6
70% de 18 = 0,7 18 = 12,6

70 Ur-depositu bat bere edukieraren % 93an dago. 14 000 litro gehitzen ba-
dizkiogu, goraino beteko dugu. Zenbateko edukiera du deposituak?
La capacidad es de 200 000 l.
100% 93% = 7% 8 7% de x = 14 000 8 x = 14 000 : 0,07 = 200 000 l
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 16

71 Lehen 45 balio zituen jertse bat 36 -an saltzen dute merkealdian.

Zenbateko beherapena egin diote?
Se ha rebajado un 20%.
PR. INICIAL REBAJADO

45 8 36 36 100 = 80 8
x=
100 8 x 45
8 de cada 100 se pagan 80 , es decir, se rebajan 20 .

72 Beterik zegoen depositu zilindriko batetik 2 000 litro ur ateraz gero, ura-
ren maila % 8 jaitsiko da. Zenbateko edukiera du deposituak?
La capacidad es de 25 000 l.
8% de x = 2 000 8 0,08 x = 2 000 8 x = 2 000 : 0,08 = 25 000 l

73 Kilo bat eta zortziehun gramoko pisua duen tarta batean, % 10 ura da;
% 8, proteinak; proteinen bikoitza, koipea, eta beste guztia, karbono hidrato-
ak. Zenbat gramo karbono hidrato dago tartan?
1 188 g de hidratos de carbono.
Porcentaje de hidratos = 100% 10% 8% 16% = 66%
66% de 1 800 g = 0,66 1 800 = 1 188 g de hidratos.

74 Nire etxea orain bost urte erosi nuen, 240 000 -an. Denbora horretan,
etxebizitzaren prezioa % 37 garestitu da. Zenbat balio du orain nire etxeak?
El piso cuesta ahora 328 800 .
137% de 240 000 = 1,37 240 000 = 328 800

75 Ume batek 3 kilo eta 600 gramoko pisua izan zuen orain hiru hilabete
jaio zenean. Denbora horretan, umearen pisua % 43 handiagotu da. Zenbateko
pisua du orain?
El peso actual es de 5 kg y 148 g.
143% de 3 600 g = 1,43 3 600 = 5 148 g

76 Urtegi batek, udaren hasieran, 775 dekametro kubiko ur zuen. Udan,

erreserbak % 68 jaitsi dira. Zenbat ur du orain urtegiak, udaren amaieran?
Las reservas son de 248 decmetros cbicos.
Queda: 100% 68% = 32% de 775 dam3 = 0,32 775 = 248 dam3
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 17
77 Hilabete honetan, 120 istripu egon dira gure autonomia erkidegoko errepi-
deetan, baina, hala ere, datu ona da iazko kopuruarekin konparatuta: iaz 160 is-
tripu izan ziren. Zenbat txikiagotu dira errepideetako istripuak?
Han disminuido en un 25% los accidentes.
ACCIDENTES DISMINUCIN

160 160 120 = 40 40 100 = 25 accidentes menos de cada 100
x=
100 x 160

78 Nekazari batek 3 500 metro karratuko lursaila dauka eta azaleraren %

45ean piperrak jarri nahi ditu. Zenbat piper-landare erosi behar ditu metro ka-
rratuko
9 landare jarriko baditu eta, badaezpada ere, zimeltzen direnen ordez jartzeko %
10 gehiago erosten baditu beti?
Debe comprar 15 593 plantas.
45% de 3 500 m2 = 1 575 m2 para pimientos.
9 1 575 = 14 175 plantas.
10% de 14 175 = 1 417,5 8 1 418 plantas extra.
Total = 14 175 + 1 418 = 15 593 plantas.

79 10 000 biztanle dituen herri batean, % 15 etorkinak dira, eta etorkinen

% 40 Ekuadorkoak dira.
a) Zenbat ekuadortar bizi dira herri horretan?
b) Biztanleriaren zer zati da ekuadortarra?
a) Viven 600 ecuatorianos.
b) Un 6% de la poblacin es ecuatoriana.
15% de 10 000 = 1 500 inmigrantes.
40% de 1 500 = 600 ecuatorianos.
600 ecuatorianos de 10 000 habitantes 8 600 = 0,06 8 6% ecuatorianos.
10 000
O bien: 40% del 15% = 0,4 15 = 6%

80 Denda handi batzuetan, lehenengo merkealdian % 20 merkatu dute be-

roki bat; eta bigarren merkealdian, beheratutako prezio horren gainean beste
% 20 merkatu dute. Hasierako preziotik zenbateko ehunekoa merkatu dute
berokia?
Pentsa ezazu berokiak 100 euro balio zituela hasieran.
Se ha rebajado un 36% sobre el precio original.
Rebaja 20
100 Rebaja 20% de 80 = 16 8 Rebaja total = 20 + 16 = 36
Pago 80
Pago 80%
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 18
81 Kalkulatu zenbateko interesa sortuko duen 3 500 euroko kapitalak, %
5ean ezartzen badugu hiru urtez.

I = C r t = 3 500 5 3 = 525
100 100

82 4 500 euroko mailegua eskatu badut, % 6,5ean, eta handik eta 4 urtera
itzultzen badut, zenbateko interesa ordaindu beharko dut?

I = C r t = 4 500 6,5 4 = 1 170

100 100

83 Problema ebatzia.

84 Zenbateko interesa sortzen dute 800 eurok % 6an ezarriz gero urtebete-
an? Eta hilabete batean? Eta 7 hilabetean?

1 ao: IAO = 800 6 1 = 48

100
1 mes: IMES = IAO : 12 = 48 : 12 = 4
7 meses: I7 MESES = 4 7 = 28

85 Kalkulatu zenbateko interesak sortzen dituen % 4,5ean emandako 6 000

euroko maileguak 5 hilabetean.
Genera unos intereses de 112,5 .

I = 5 6 000 4,5 1 = 112,5

12 100

86 Bahametako banku batean 35 400 dolarreko kapitala sartu dute, urteko

% 5eko interesa duen ordaindutako kontu batean. Irabaziak hilero sartzen
dituzte kontu horretan. Zenbatekoa izango da saldoa handik urtebete eta erdi-
ra?
El saldo ser de 38 151,15 .
Capital inicial 8 35 400
Al final del 1.er mes 8 35 400 + 35 400 5 = 35 547,5
12 100
Al final del 2. mes 8 35 547,5 + 35 547,5 5 = 35 695,614
12 100
As:
MES SALDO INICIAL SALDO FINAL

3. 35 695,61 35 844,35
4. 35 844,35 35 993,70
5. 35 993,70 36 143,67
6. 36 143,67 36 294,27
4Ariketen eta problemen soluzioak
Or. 19
MES SALDO INICIAL SALDO FINAL

7. 36 294,27 36 445,50
8. 36 445,50 36 597,35
9. 36 597,35 36 749,84
10. 36 749,84 36 902,97
11. 36 902,97 37 056,72
12. 37 056,72 37 211,13
13. 37 211,13 37 366,17
14. 37 366,17 37 521,87
15. 37 521,87 37 678,21
16. 37 678,21 37 835,20
17. 37 835,20 37 992,85
ao y medio = 18. 37 992,85 38 151,15