Chng 5

CC LOI NG CP THOT NC

5.1. ng gang
5.1.1. Vt liu v phng php ch to
a. Vt liu ch to
ng gang l loi ng v ang c s dng rt ph bin trong cc cng
trnh cp thot nc.
Vt liu ch to ng gang l gang. Gang l hp kim ca st v cacbon vi
hm lng cc bon 2,14%<C<6,67%. Ngoi ra trong gang cn cha cc nguyn t
khc nh Si, Mn, S, P.v.v... Do hm lng cacbon cao nn gang cng, gin nhng
c nhit nng chy thp v d c. y l tnh cht quan trng ca gang nhm
m bo cho qu trnh nu chy v to hnh cc loi ng, ph tng ni ng xy ra
d dng.
Gang gm 2 loi l gang trng v gang xm.
Gang trng c hu ht cacbon dng lin kt Fe3C, t chc Xmentic c
nhiu trong loi gang ny v vy mt gy ca gang c mu trng. Gang trng rt
cng v gin, tnh ct gt km, ch dng ch to cc chi tit my cn tnh chng
mi mn cao.
ch to cc loi ng, ph tng t gang trng ngi ta phi tin hnh nhit
luyn chng. Khi nhit luyn th thnh phn Fe3C trong gang trng s phn hu to
nn graphit dng cm, loi gang ny c gi l gang do.
Gang do c k hiu nh sau:
Phn ch: GZ.
Phn s ch th t bn ko v bn nn (N/mm2)
Nhm s ch th t bn ko v bn nn
V d: gang c k hiu GZ 220-430 l loi gang xm c bn ko k=210
N/mm2 v bn nn n=400 N/mm2.
Gang do c bn v tnh do ln, thng c dng ch to nhng sn
phm thnh mng nh cc loi ng cp thot nc. Loi gang ny c gi thnh cao
v kh c v thi gian ko di.
Gang xm c hu ht cacbon dng graphit dng tm. Nh c graphit nn
mt gy c mu xm. Graphit c bn c hc km, n lm gim bn cc cu
trc bn trong kim loi do gang xm c cng chu ko, do thp
nhng c cng chu nn, kh nng chu mi mn cao, c bit c tnh c tt.
y chnh l loi gang thng dng nht dng ch to cc loi ng ng v ph
tng cp thot nc.
Theo TCVN 1659:75 th k hiu gang xm gm hai phn
Phn ch ci ch loi gang: GX:gang xm
Nhm s ch th t bn ko v bn nn
V d: GX 210-400 th y l loi gang xm c bn ko k=210 N/mm2 v
bn nn n=400 N/mm2.

79
 Khi nu chy gang xm ng thi dng phng php bin tnh c bit ngi
ta s thu c loi gang c cu trc graphit hnh cu thu nh, loi gang ny gi l
gang cu.
Theo TCVN 1659:75 k hiu gang cu gm hai phn
Phn ch ci ch loi gang GC: Gang cu.
Nhm s ch th t bn ko v dn di tng i.
V d: GC 42 - 12: loi gang xm c bn ko k = 420N/mm2 v gin
di tng i = 12%.
Gang cu c tnh c, chu va p kh cao. c bit c do ln, tnh
cht c hc xp x gn bng thp nhm CI, CII. y l loi gang ang c s
dng ph bin ch to cc loi ng cp thot nc.
b. Phng php ch to
ng gang thng c sn xut bng phng php ly tm, phng php rt
thng ng lin tc, c bng khun ct.
Nu cc ng gang khng c lp bo v bn trong th sau mt thi gian di tip
xc vi nc, c bit l hm lng ca cht kh khun Clo d trong nc, hoc
khi nc my nhim mn s lm cho qu trnh xy ho mt trong ca ng tng
nhanh, to nn mt lp r xp lng ng, gy nn hin tng nc c. V vy,
sau khi sn xut trong nh my, chng li hin tng n mn ngi ta ph mt
trong v mt ngoi ca thnh ng mt lp bi tum hoc phun lp va xi mng ln
mt trong thnh ng cn mt ngoi thnh ng c tm mt lp bitum.
Hin nay mt s c s sn xut nh Cng ty Mai ng (H Ni), Tn Long
(Hi Phng), i Vit (ng Nai) thng dng 2 phng php ph bin nht l
cng ngh c ly tm ng gang cu s dng lp lt khun bng ct (theo cng
ngh ca i Loan) v s dng khun kim loi v lm ngui bng nc (theo cng
ngh ca chu u, M), y l nhng cng ngh tin tin, mc t ng ha cao
hn, cht lng sn phm tt v p hn, c th trng a chung.
Ngoi cng ty Mai ng (H Ni), cui nm 2007 Cng ty Thanh H s hon
thnh Nh my sn xut ng gang cu, cng sut 20.000 tn/nm,
Cc ng gang c sn xut cc dng mt u trn, mt u loe, ni bng
mt bch hoc bng giong cao su.
ng knh qui c chung ca ng gang l D=501200, chiu di
L=20007000, p lc cng tc 610at (ph thuc vo chiu dy ca thnh ng).
Nc ta hin nay sn xut cc loi ng gang cu c D =50600mm, chiu
di L=20005000 mm v chu c p lc 6at (ph thuc vo chiu dy ca thnh
ng).

Hnh 5-1: ng gang ming bt

80
 5.1.2. Phn loi
a. ng gang xm loi ming bt
Thng c cc loi ng vi chiu di 4m; 4,5m; 5m. ( hnh 5-1 v bng 5-1)
Bng 5-1
Kch thc ng knh Khi lng 1m di
Chiu dy (S)
danh ngha (Dtr) ngoi (Dn) (kg)
80 98 8,1 18,4
100 118 8,3 20,8
150 170 9,2 33,7
200 222 10,1 48,8
250 274 11 65,9
300 326 11,9 85,2
350 378 12,8 106,5
400 429 13,8 130,5
500 532 15,6 183,5
600 635 17,4 277,8

b. ng gang cu loi ming bt

Thng c cc loi ng vi chiu di 4m; 4,5m; 5m; 6m (bng 5-2)
Bng 5-2
Kch thc ng knh
Chiu dy (S) Khi lng 1m (kg)
danh ngha (Dtr) ngoi (Dn)
100 118 6,1 15,1
150 170 6,3 22,8
200 222 6,4 30,6
250 274 6,8 40,2
300 326 7,2 50,8
350 378 7,7 63,2
400 429 8,1 75,5
500 532 9 104,3
600 635 9,9 137,3

c.ng gang xm loi mt bch v giong cao su

(hnh 5-2, hnh 5-3 v bng 5-3)

Hnh 5-2: Lin kt ng gang xm mt bch Hnh 5-3: Giong cao su

81
 Bng 5-3
Kch thc giong
Cc kch thc (mm) Bu lng
cao su (mm)
S ng knh
Dtr Dng B D1 D2 D3 D4
lng (mm)
50 65 20 125 165 54 102 4 16
75 91 22 160 200 80 138 4 16
100 117 22 180 220 105 158 4 16
125 143 24 210 250 130 188 8 16
150 169 24 240 285 156 212 8 20
200 221 26 295 340 206 268 8 20
250 273 28 350 395 256 320 12 20
300 325 28 400 445 306 370 12 20
350 376 30 460 505 356 430 16 20
400 428 32 510 565 406 482 16 22
450 480 32 565 615 456 530 20 22
500 532 34 620 670 506 585 20 22
600 636 36 725 780 606 685 20 27
700 740 40 840 895 710 800 24 27
800 864 44 950 1005 810 905 24 30
900 952 46 1050 1115 910 1005 28 30
1000 1060 50 1160 1230 1010 1115 28 30

5.1.3.Yu cu k thut
a. Yu cu v sai lch cho php
Theo TCVN 2942:1993 (ISO 2531-K9 1998(E)), sai lch cho php ca ng
v ph tng bng gang c qui nh nh sau:
Sai lch cho php i vi chiu di:
c qui nh theo bng 5-4.
Bng 5-4
ng knh qui c, Sai lch cho
Dng vt c
Dq , (mm) php
-ng ming bt Cho tt c ng knh 20
Ti v c 450 20
-Ph tng ni ng ming bt, ng mt
20
bch Trn 450
- 30
-ng mt bch v ph tng mt bch Cho tt c ng knh 10

Sai lch cho php i vi chiu dy:

c qui nh theo bng 5-5.

82
 Bng 5-5
Dng vt c Kch thc Sai lch cho php, mm
Chiu dy thnh - (1+ 0,05S)
-ng
Chiu dy mt bch (2 + 0,05b)
Chiu dy thnh - (2 + 0,05S)
-Ph tng
Chiu dy mt bch (3 + 0,05b)

Trong :
- S: chiu dy chun thnh ng, mm
- b: chiu dy chun ca mt bch, mm
Sai lch cho php i vi ng knh:
c qui nh bng 5-6
Bng 5-6
ng knh qui c Sai lch cho php
Kch thc
Dq, mm mm
-ng knh ngoi Tt c ng knh (4,5 + 0,0015Dq)
-ng knh trong ca bt Tt c ng knh ( 3 + 0,001Dq )

Sai lch cho php i vi khi lng :

c quy nh theo bng 5-7
Bng 5-7
Dng vt c Sai lch cho php
1-ng 5
2-Ph tng (khng k cc loi di mc 3 ) 8
3-Ph tng ng ni c s nhnh ln hn mt v 12
ph tng khng tiu chun

Khi tnh khi lng, ly khi lng ring ca gang c l 7150 kg/m3
b.Yu cu v ngoi quan
cong:
Trn chiu di 1m ti bt c on no ca ng, cong khng c ln hn:
3,5 mm i vi ng c Dq n 200 mm
2,5 mm i vi ng c Dq trn 200 n 300mm
1,25 mm i vi ng c Dq trn 300 mm
vung gc:
Mt u ca ng ng v ph tng cng nh mt u ca bch phi vung
gc vi trc ca ng v ph tng. Sai lch v vung gc khng c qu 0,5o
Tnh cht b mt:
B mt pha trong v ngoi cn sch s, nhn, khng c khuyt tt nh hng
n bn, kn. Cho php c nhng v tr ct chy cc b, nhng chiu dy ca
lp ny khng qu 2 mm. ng v ph tng phi c qut bitum. Trn b mt phi
sch, nhn, khng c vt nhn. Bitum khng c tan trong nc, khng tit ra
mi kh chu, khng chy nhit to <+60oC .

83
 Trn mi ng phi c k hiu, tn c s sn xut, nm sn xut, kch thc c
bn.
c. Yu cu v tnh cht c hc
cng:
ng v ph tng phi c ch to bng gang xm v d gia cng c,
cng b mt khng vt qu 230HB v cng gia mt ct ca chiu dy vt c
khng vt qu 215HB.
bn:
bn ko ng v ph tng phi theo quy nh bng 5-8
Bng 5-8
ng knh quy Gii hn bn nh
Dng c Dng th
c Dq mm nht, N/mm2
n 300 Ko vng ng 400
ng c li tm Ko mu th
Trn 300 n 600 200
trong khun kim trn my th
loi Ko mu th
Trn 600 180
trn my th
ng c bn n 300 250
Ko mu th
lin tc trong
Trn 300 trn my th 200
khun kim loi
ng c li tm n 600 Ko mu th
180
trong khun ct Trn 600 trn my th
ng v ph tng
Tt c ng
c ng trong Ko th mu c 140
knh
khun ct

Tr s p sut th thy lc:

Tr s p sut th thy lc phi tha mn qui nh cc bng sau:
i vi ng ming bt c li tm: theo bng 5-9
Bng 5-9
2
ng knh quy p sut th, N/cm
c Dq mm Cp LA Cp A Cp B
n 600 350 350 350
Trn 600 150 250 250

i vi ng c ng: theo bng 5-10

Bng 5-10
2
ng knh qui p sut th, N/cm
c, mm Cp A Cp B
n 600 200 250
Trn 600 150 200

i vi ng v ph tng khc: theo bng 5-11

84
 Bng 5-11
ng knh qui c p sut th,
Dng vt c
mm N/cm2
n 600 250
-ng mt bch v ph tng.
Trn 600 200
-ng v ph tng mt bch khng c
nhnh, hoc c nhnh c ng knh Trn 600
150
khng ln hn mt na ng knh n 1000
ng chnh.
-Ph tng c nhnh c ng knh ln
Trn 600 n 1000 100
hn mt na ng knh ng chnh.

5.1.4. u nhc im
ng gang c nhiu u im nh: bn cao, kh nng chng xm thc tt
hn ng thp, vic gii quyt ph tng ni ng d dng v c sn xut hng lot
trong cng xng vi nhiu chng loi khc nhau.
Bn cnh nhng u im trn th ng gang cng c nhng nhc im nht
nh nh: kh nng chu tc dng ca ti trng ng km hn ng thp, tn nhiu
kim loi hn ng thp, nng nn gy kh khn khi vn chuyn v thi cng. Khi
ng ng b ph hoi thng v ra nhng mnh ln (c bit l ng gang xm)
gy tn tht nc trong mng li cp hoc nh hng ti v sinh mi trng
trong mng li thot c bit trn nhng tuyn c ng knh ln.

5.1.5. Phm vi s dng

Do c nhng u nhc im nh trn nn ng gang c s dng rng ri
nht xy dng mng li cp nc bn ngoi, ng thi loi ng ny cng c
s dng cho mng li thot nc.
Hin nay ngi ta thng s dng loi ng ny vi cc c ng knh va v
nh (D600).Vi ng knh ln ngi ta thng s dng loi ng gang do v
ng thp.

5.1.6. Bo qun v vn chuyn

Khi bo qun khng c ln vi ho cht n mn, khng xp cao qu 3m
Khi vn chuyn c th s dng cc phng tin thng thng

5.2. ng thp
5.2.1. Vt liu v phng php ch to
a. Vt liu ch to
ng thp c ch to t cc loi thp hp kim. Thp hp kim l loi thp c
cha mt lng thnh phn cc nguyn t kim loi thch hp thay i cu trc
v tnh cht ca thp, l cc nguyn t : Cr, Ni, Mn, Si, W, V, Mo, Ti, Cu. Mc
d c gi thnh cao hn thp cacbon nhng loi thp ny c nhiu tnh cht qu
nh bn cao, kh nng chng n mn tt hn, dn n v nhit nh.
85
 b. Phng php ch to
ng thp thng c ch to theo phng php c nguyn (chu p lc
cao) v hn in cun tm thp dc theo chiu di ng (chu c p lc thp hn).

5.2.2. Phn loi

Theo tnh cht ca ng c 2 loi l ng thp trng km v ng thp khng r
(ng thp en). Cc loi ng thp thng c sn xut theo kiu hai u u trn
hoc mt u trn, mt u loe. ng knh: D=15600 mm, chiu di L=520 m,
chu c p lc P=610 at. Loi ng c phi tiu chun (ng di t 5-9m) gm c
cc loi ng: ng knh(mm)/ dy (mm) nh sau:
27/3; 27/3,5; 27/4; 34/3,5; 34/4; 34/4,5; 42/3,5; 42/4; 49/3,5; 49/4; 49/4,5;
49/5; 60/4; 60/4,5; 60/5; 76/4,5; 76/5; 90/5; 90/5,5; 90/6; 114/6.
Loi ng c tiu chun (ng di 6m gm c cc loi ng: ng knh(mm)/
dy (mm)) nh sau: 34/3,5; 42/3,5; 49/3,5; 60/4; 76/4,5; 90/4,5; 168/7,11.

5.2.3. Yu cu k thut
a. ng thp trng km
ng thp trng km c sn xut theo tiu chun BS 1387:1985. Chiu di
ng 6 mt/cy. C cc c ng knh 15-100. ng c ren hai u v bt nha
bo v u ren. Yu cu k thut theo bng 5-12
Bng 5-12
Kch thc tiu Chiu dy ng knh
Trng lng (kg/m)
chun (mm) (mm) ngoi (mm)
1.9 21 - 21.4 0.913
15
2.6 21.1 - 21.7 1.22
2.1 26.4 - 26.9 1.281
20
2.6 26.6 - 27.2 1.57
2.3 33.7 - 33.8 1.790
25
3.2 33.4 - 34.2 2.43
2.3 41.9 - 42.5 2.293
32
3.2 42.1 - 42.9 3.13
2.5 47.8 - 48.4 2.851
40
3.2 48 - 48.8 3.61
2.6 53.6 - 60.2 3.744
50
3.6 59.8 - 60.8 5.1
2.9 75.2 - 76.0 5.319
65
3.6 75.4 - 76.6 6.55
2.9 87.9 - 88.7 6.277
80
4.0 88.1 - 89.5 8.54
3.5 113 - 113.9 9.74
100
4.5 113.3 - 114.9 12.50

b. ng thp en

86
 ng thp en c ln sn xut theo tiu chun BS 1387:1985. ng c chiu
di 5,5 -11 mt / cy, c cc c ng knh t 125mm n 600mm khng c ren
hai u.
Yu cu k thut theo bng 5-13.
Bng 5-13
Kch thc tiu ng knh ngoi Trng lng
Chiu dy (mm)
chun (mm) (mm) (kg/m)
125 3.96 141.3 13.41
125 6.55 141.3 21.77
150 5.56 168.3 22.31
150 7.11 168.3 28.26
200 4.78 219.1 25.26
200 5.16 219.1 27.22
200 5.56 219.1 29.28
200 6.35 219.1 33.31
200 8.18 219.1 42.55
250 6.35 273.0 41.75
250 7.09 273.0 46.49
300 7.92 323.9 61.69
300 8.00 323.9 62.32
350 7.14 355.6 61.35
350 7.92 355.6 67.90
400 8.74 406.4 85.71
400 9.52 406.4 93.17
500 10.31 508.0 126.53

5.2.4 u nhc im
ng thp chu c p lc cao v tc dng ca lc ng tt, chi ph kim loi
t do b dy thnh ng mng, t mi ni do chiu di ng ln, xy dng lp rp n
gin d dng
Tuy nhin, ng thp c kh nng chng xm thc km nn phi c bin php
bo v ng khi b n mn.

5.2.5. Phm vi s dng

ng thp thng c dng trong h thng cp nc. Chng c s dng
lp t cc tuyn ng dn p lc cao, cho mng li cp nc bn ngoi. Phm vi
s dng chung l ng t trong nhng iu kin yu cu kh nng chu ti trng
ng v lc un ln. V d: khi tuyn ng t trong cc vng t c l hng ln,
hoc vng chu nh hng ca ng t, cc on ng i qua cu, cu vt.
ng thp trng km c dng cho mng cp nc thng thng v cc ng
dng khc.
ng thp en c kh nng chu lc cao, chng n mn tt, gin n thp
nn c dng ph bin k c cho h thng cp nc nng.

87
 5.2.6. n mn kim loi v bin php chng n mn
a.Khi nim
n mn kim loi l s ph hy kim loi v hp kim di tc dng ca mi
trng xung quanh. l mt qu trnh ha hc hay qu trnh in ha trong
kim loi b xi ha thnh ion ca n. Hin tng n mn din ra thng xuyn,
lin tc gy nhiu tc hi n nn kinh t.
b.Cc dng n mn
n mn ha hc
Dng n mn ha hc xy ra khi kim loi t trong mi trng kh hay trong
cht lng c tc dng n mn trc tip kim loi. nhit cng cao th tc n
mn ha hc xy ra cng nhanh.
n mn in ha hc
S n mn ny xy ra khi c s to thnh cc pin in trong kim loi.
Cc yu t nh hng n s n mn in ha bao gm:
xi v nc l nhng tc nhn quan trng trong vic gy ra hin tng n
mn kim loi. Ngoi ra cn nhng yu t khc cng c nh hng ln n tc
n mn, l cc tp cht c trong kim loi nh cacbon, cc kim loi km hot
ng, cc oxit, cc mui sunfua...Cc kim loi nguyn cht t b r hn cc kim loi
cha tp cht. Nc bin, mi trng c kh SO2, NO2 cng l nhng tc nhn gy
n mn ng k, bn cnh s gia cng kim loi cng l nguyn nhn lm cho
kim loi b n mn nhiu hn, v d khi ta un cong mt thanh hay mt ng kim
loi th cc nguyn t kim loi s hot ng hn v hnh thnh vng anot,
nhng v tr ny kim loi b n mn trc.
c.Bin php chng n mn
bo v kim loi, hn ch s n mn ngi ta c th p dng cc bin php
nh: Phng php in ha, phng php bin i ha hc lp mt v phng
php ph. Trong cng ngh ng ng thng p dng phng php ph l ch
yu.
C th ph kim loi cn bo v bng cc kim loi khc khng b r hoc ph
mt lp phi kim loi.
Ph kim loi cn bo v bng cc kim loi khc khng b r, bao gm cc
phng php c th nh sau:
Phng php nng chy: Thng s dng km (Zn), thic (Sn) ph, thic
c nung nng nhit t=450800C cn km th c nung nng nhit
t=270300C sau nhng cc chi tit, thit b cn ph vo. Chiu dy lp ph
thng t 0,060,13mm. Phng php ny thng c p dng chng n mn
cho ng ng cp nc. Nhc im c bn ca phng php nng chy l
khng iu chnh c chiu dy lp ph v vy tiu tn nhiu kim loi, mt khc
cn nh hng n c tnh ca chi tit cn m. Chnh v nhng l do ny nn
phng php ny t c s dng.
Phng php m: V d: dng Crm (Cr) m, chi tit cn m c gn
cc m (catt) v kim loi nguyn cht (Crm) dng m gn cc dng
(Ant). Phng php ny khng ch c chiu dy lp m, khng nh hng n
c tnh ca chi tit cn m. Ngoi tc dng chng n mn phng php ny cn c
tc dng trang tr lm p cho cc thit b.
88
 Phng php phun: l phng php m ta tin hnh dng dng c chuyn
dng phun ln b mt chi tit cn m mt lp kim loi nng chy. Cht phun l
mt dy kim loi c lp vo mt sng phun, dy kim loi c t nng bng
kh hoc bng in, cc ht kim loi nng chy s phun vo b mt chi tit ng
ng hoc thit b v lp kim loi ny cn c bo v bi mt lung kh nn c p
sut cao, cc ht kim loi ny bn ra v bm cht vo b mt chi tit hoc thit b
cn m. Phng php ny thng c s dng cho cc chi tit c tit din b mt
ln.
Phng php cn dnh: Dng mt lp kim loi mng t ln trn b mt vt
liu cn ph v tin hnh cn p mnh to dnh (tng t nh hn p lc).
Nu bo v kim loi bng cch ph lp phi kim loi th thng s dng sn,
cht do, vcni, du, m.
5.3. Mt s loi ng hp kim khc
5.3.1. ng hp kim ng
a. Nguyn liu ch to ng hp kim ng
Hp kim ng gm 2 loi l ng thau v ng thanh
ng thau l hp kim ca ng v km, thnh phn km trong ng thau
khng qu 45%.
ng thanh l hp kim ca ng c pha thm thic, nhm, km, silic, crm.
Ngoi hai hp kim truyn thng nu trn ngy nay ngi ta cn to ra hp
kim ca ng vi niken, nhm, vng v mt s kim loi khc.
Cc hp kim ny c bn cao, tnh c, tnh ct gt tt.
b.ng ng v ng hp kim ng
ng ng l loi ng c kh nng chng n mn tt, rt bn. Loi ng ny
thng dng lm ng dn nc nhit cao.
ng hp kim ng thng dng l hn hp ca ng vi niken.
ng hp kim ng c kh nng chng mi mn tt, nht l khi hm lng
Cu=90% v Ni=10%. Tuy nhin nu trong mi trng xm thc c xi v kh CO2
th loi ng ny li b n mn. Khi hm lng Cu=70% v Ni=30% th ng chu
c trong mi trng nc bin. Loi ng ny thng dng lm ng dn nc
mn hoc nc bin.

5.3.2. ng hp kim nhm

Hp kim nhm c chia ra 2 loi theo cng dng l hp kim nhm c v
hp kim nhm gia cng p lc. Hp kim nhm gia cng p lc c sn xut ra
di dng tm mng, bng di, cc thi nh hnh, dy nhm v ng nhm. Hp
kim nhm ny c th rn, dp, cn p.
ng hp kim nhm nh, bn, thch hp cho h thng lm lnh nhng k nng
gia cng phc tp.

5.4. ng b tng ct thp

5.4.1. Vt liu v phng php ch to
a. Vt liu ch to

89
 Xi mng dng cho sn xut ng b tng l xi mng pooclng (PC) theo tiu
chun TCVN 2682: 1999 hoc xi mng pooclng hn hp (PCB), theo tiu chun
TCVN 6260:1997; cng c th s dng cc loi xi mng khc, nhng phi ph hp
vi cc tiu chun tng ng.
Ct dng cho sn xut ng b tng c th l ct t nhin hoc ct nghin,
nhng phi ph hp vi cc yu cu ca tiu chun ct liu cho b tng.
dm, si hoc si dm dng sn xut ng b tng phi ph hp vi tiu
chun ct liu cho b tng. ngoi ra chng cn phi tho mn cc quy nh ca
thit k.
Nc trn v bo dng ng b tng cn tho mn yu cu k thut ca
TCVN 324: 2004
Yu cu k thut i vi ph gia theo tiu chun TCVN 325: 2004
Ct thp dng cho sn xut ng b tng phi ph hp vi cc tiu chun
tng ng sau (bng 5-14)
Bng 5-14
Loi ct thp Tiu chun k thut
TCVN 1651:1985, hoc TCVN 6285:1997
- Thp ct b tng,
v ISO 6935 - 1
- Mi hn thp TCVN 5400:1991
- Li hn thp TCVN 6286:1997
- Thp kt cu TCVN 5709:1993

Ct thp c b tr thnh cc vng trn ng tm hoc dng ng xon

c lin tc. Thp dc l cc thanh cu to. Ct thp c th b tr thnh mt lp
hoc hai lp. Ct thp cng c th sn xut sn dng khung kt cu. Lin kt gia
cc thanh bt k c thc hin bng cch hn hoc buc. Ct thp v tr thnh ming
ng b tng hoc v tr b hc ca khp ni phi c b tr dng thanh lin tc.
Khong cch gia cc vng ct thp ng tm khng c nh hn kch thc
Dmax ca ct liu ln cng thm 5 mm
b. Phng php ch to
ng b tng ct thp thng c sn xut bng phng php ly tm hoc
phng php rung p hn hp b tng vi ct thp.
ng b tng ct thp cp nc c sn xut bng phng php ly tm vi
ct thp d ng lc. Loi ng ny c li thp thnh mng hnh tr v c ct thp
d ng lc qun quanh ng thp theo kiu xon c. Vi c im cu to ca ct
thp v phng php ly tm nn loi ng ny m bo c tnh chng thm tt,
n nh cht lng ca ngun nc cp.
Cng bng phng php ly tm ngi ta cn sn xut ng b tng ct thp d
ng lc vi ct thp dc v ct thp qun quanh ng theo kiu xon c .
Ngoi phng php ly tm, cng c th sn xut ng b tng ct thp bng
phng php rung p, ct thp c th d mg lc hoc khng. Cht lng ca loi
ng ny thng km hn ng sn xut bng phng php ly tm.
ng b tng ct thp c ch to theo kiu hai u trn hoc mt u trn
mt u loe.

90
 ng knh ca ng gm cc c D=5002000. Trong nhng trng hp cn
thit cng c th ch to loi ng knh 2500 hoc 3000 bng cch c ti hin
trng.
Chiu di ca ng thng l L=20006000, chu c p lc P=510at.
Hin nay mt s ng c ch to kh ph bin c kch thc l: (ng
knh/chiu di): 300/4000; 400/4000; 600/4000; 800/4000; 1000/4000; 1200/3000;
1500/3000
Nu s dng ng nhng mi trng c bit nh mi trng nc thi
cng nghip hoc nhng mi trng xm thc mnh, cn c thm bin php bo
v thch hp chng ph hu b tng v ct thp.

5.4.2. Khi nim, phn loi v ng b tng ct thp thot nc (ng

cng):
a. Mt s khi nim v ng b tng ct thp thot nc (ng cng):
ng cng l mt hnh tr rng bng b tng ct thp, trong ct thp c
cu to bi mt hoc hai lp lm thnh cc vnh ai hoc lng thp.
ng cng c khp ni
L ng cng c khp ni mt hoc hai u ng.
ng cng u
L ng cng dng t ngay sau tng u cng hoc t u ca vo v
ca ra ca cng, ch c mt u khp ni (hnh 5-4a v hnh 5-4b)

a b
Hnh 5-4: ng cng u

ng cng gia
L ng cng c t gia ng cng v c khp ni c 2 u ng.
ng cng
L ton b chiu di ca cng, bao gm cc ng cng c lin kt vi nhau.
Kch thc danh nh ca ng cng (ng knh danh nh-Dd )
L tr s qui c c chn lm kch thc c bn thit k m un cc
kch thc khc ca cng. N cng l ng knh trong ca ng cng tnh bng
mm.
ng knh trong ch to (Dct)
L ng knh trong ca ng cng do thit k qui nh v nh sn xut ly n
lm chun ch to.
ng knh trong thc t (Dtt)
L ng knh trong ca ng cng thc t t c.
Chiu di tng v chiu di hiu dng ca ng cng (hnh 5-5)
91
 Chiu di hiu dng Chiu di hiu dng

Chiu di tng Chiu di tng

a) ng cng vi mi ni m dng b)ng cng vi mi ni ai p

Hnh 5-5: Chiu di tng v chiu di hiu dng ca ng cng

S lng 100 ng cng trong mt t sn xut c cng c tnh k thut, cng

chng loi, ging nhau v kch thc, dng cng loi vt liu v c sn xut
theo cng mt qui trnh cng ngh c coi l mt l. Nu s lng ng cng ca
mt t sn xut khng 100 sn phm th cng coi l mt l ly mu th
nghim kim tra cht lng.
b. Phn loi ng b tng ct thp thot nc (ng cng):
ng cng thot nc
Phn loi theo ng knh danh nh
Theo ng knh danh nh (K hiu Dd), phn ng cng lm 25 loi, c
ng knh danh nh nh bng 5-15, ct 2.
Phn loi theo cp ti
Theo cp ti, chia ng cng lm 3 cp ti c bn nh qui nh bng 5-17.
ng cng cp ti thp, k hiu cp T.
ng cng cp ti tiu chun, k hiu cp TC.
ng cng cp ti cao, k hiu cp C.
Phn loi theo hnh thc lin kt ni
Theo hnh thc lin kt ni, ng cng gm 3 loi (hnh 5-6)
ng cng ni theo theo kiu "m - dng" (hnh 5-6a), k hiu NAD
ng cng ni theo theo kiu "lng - ghp" (hnh 5-6b), k hiu NLG
ng cng ni theo theo kiu "ai p" (hnh 5-6c), k hiu NO

(a) (b) (c)

Hnh 5-6: Cc kiu ni ng cng

5.4.3. Yu cu k thut i vi ng b tng ct thp thot nc (ng

cng):
a. Yu cu v ngoi quan v khuyt tt cho php ca ng cng
92
 phng u ca b mt
B mt bn ngoi v bn trong ca ng cng yu cu phng u, khng c
c cc im g ln hoc hm xung qu 5mm.
Trn b mt ng cng khng cho php c cc l rng c chiu su ln hn
hoc bng 12mm.
V b mt
Khi c cc khuyt tt v b mt b tng do tho khun hoc do qu trnh thi
cng vn chuyn, th tng din tch b mt v khng c qu (6 Dd)mm2, trong
din tch mt ming v khng c ln hn (3 Dd)mm2.
ng cng cng khng c c din tch b tng b v trn c hai b mt (mt
trong v mt ngoi) ch tip xc ca ming cng.
Nt b mt
Cho php c cc vt nt b mt b tng do bin dng mm, nhng b rng vt
nt khng c qu 0,1 mm. Cc vt nt ny c th c lp bng cch xoa h xi
mng.
S bin mu ca b tng
Nu b tng b nhum mu do ct thp bn trong g, th ng cng khng
t yu cu cht lng.
b. Yu cu v kch thc v sai lch cho php
ng knh danh nh v sai lch cho php
ng knh danh nh ca ng cng v sai lch (bng 5-15)
ng knh trong ch to v ng knh trong thc t
ng knh trong thc t khng c sai lch vi ng knh trong ch to
qu sai lch cho php c nu trong bng 5-15.
ng knh ngoi ch to v ng knh ngoi thc t
ng knh ngoi thc t ca ng cng l s o ng knh ngoi thc t o
c trn sn phm ng cng ch to. Cc gi tr ny phi ph hp vi dung sai
cho php.
Chiu dy thnh ng cng
Chiu dy thnh ng cng ph thuc vo ng knh danh nh v tng dn
theo bc mun ca ng cng. Chiu dy thnh ng cng c gi tr vo khong
1/10 gi tr ng knh danh nh, c ly theo bng 5-15.
Sai lch ca chiu dy thnh ng cng c tnh theo chiu dy theo ng
xuyn tm ca thnh ng cng khng c sai lch qu so vi gi tr qui nh
trong bng 5-15.
Chiu dy lp b tng bo v ct thp
C hai lp b tng bo v ct thp: lp bn trong v lp bn ngoi ng cng.
Chiu dy lp b tng bo v khng c nh hn 12mm.
nhng ch khng c lp b tng bo v phi dng thp khng g hoc vt liu
khc khng b n mn.
Khi ch to ng cng dng trong mi trng xm thc hoc mi trng bin
cn c bin php bo v ct thp thch hp km theo.
Chiu di hiu dng ca ng cng
Chiu di hiu dng ca ng cng c th thay i trong khong 1000-
5000mm
93
 thng ca ng cng:
Dc theo ng sinh, ng cng phi tho mn tiu chun thng trn c hai
mt (mt ngoi v mt trong). Sai lch thng (tc cong) cho php theo chiu
di l 1mm/m.
vung gc ca u ng cng
Tit din u ng cng phi vung gc vi cc ng sinh mt ngoi. Tu
theo ng knh danh nh, sai lch vung gc ca u ng cng (e) khng
c vt qu gi tr qui nh bng 5-16.
Bng 5-15
ng knh trong Chiu dy
Chiu di
ng knh sai lch Chiu dy sai lch
STT hiu dng
danh nh cho php qui nh cho php
(mm)
(mm) (mm) (mm) (mm)
1 200
+5
2 300
3 400 40 80
4 500 10
5 600
+6
6 750
10005000
7 800
80 100
8 900
9 1000 20
10 1050
11 1200 120 180
+10
12 1250
13 1350
14 1500 +30 +10
15 1650 -20 140 200
16 1800
17 1950 +30
18 2000 -25
160 240 10005000
19 2100
+35
20 2250
-25 +16
21 2400
22 2550
23 2700 +40 240 300
24 2850 -25
25 3000

94
 Bng 5-16
ng knh danh nh (mm) sai lch cho php (mm)
200 1500 5,0

1650 2250 7,0

2400 3000 10,0 e

c. Yu cu v kh nng chu ti ca ng cng

Yu cu v cng b tng
B tng phi m bo cng chu lc theo yu cu thit k.
Yu cu kh nng chu ti ca ng cng
Kh nng chu ti ca ng cng c nh gi thng qua phng php p 3
cnh.
Theo kh nng chu ti, ng cng c phn lm 3 cp chu ti c bn: cp T,
cp TC v cp C.
Ph thuc cp chu ti, ng cng phi t c 3loi lc sau:
Lc khng nt (ti trng khng nt) l lc p qui nh cho mi loi ng
cng vi mt cp chu ti xc nh c duy tr t nht trong mt pht m khng
xut hin vt nt.
Lc lm vic (ti trng lm vic) l lc p c s dng trong tnh ton thit
k. Lc p qui nh c duy tr t nht trong mt pht m khng xut hin vt nt
hoc xut hin vt nt nh c chiu su khng ln hn 2 mm hoc b rng vt nt
khng ln hn 0,25mm.
Lc cc i (ti trng cc i hay ti trng ph hoi) l lc p ti a m ng
cng t c.
Ba loi lc p nu trn cho tng cp ti trng ng vi mi loi ng knh danh nh
c cho bng 5-17.
Phng php th p 3 cnh c gii thiu mc phng php th.
d. Yu cu v kh nng chng thm nc ca ng cng
Kh nng chng thm
nc ca ng cng c biu ng cng

th bng kh nng chu c

p lc thu tnh khi ng cng
cha y nc, m khng b Khi mng
nc thm qua thnh ng.
Vi ng cng lm vic ch Tm
p lc cao th kh nng
chng thm nc phi t (a) (b)
n mc p lc 2m ct nc. Hnh 5-7: Tm ng cng v khi mng c sn
e. Yu cu i vi cc a) Mng cng c sn ch c khi mng
ph kin ca ng cng b) Mng cng c sn gm tm v khi mng
Cc ph kin km theo
95
ng cng c th l vng lin kt mm bng cao su hoc cht do, vnh ai p v
cc ph kin phc v lp t cng. Vnh ai p v cc ph kin phc v lp t
cng bao gm: Tm ng cng v khi mng c sn (hnh 5-7).
Cc tm ng cng c c sn vi cung tip xc gia ng cng v khi
mng tnh theo gc tm l 900. Chiu dy, chiu di tm ng cng v khi
mng cng nh mc b tng do thit k qui nh.
Bng 5-17
Ti trng th theo phng php p 3 cnh (kN/m)
ng
ng cp ti tiu
knh ng cp ti thp (T) ng cp ti cao (C)
chun (TC)
STT danh
Lc Lc Lc Lc Lc Lc Lc Lc Lc
nh
khng lm cc khng lm cc khng lm cc
mm
nt vic i nt vic i nt vic i
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1 200
15 23 29 - - -
2 300
3 400 12 20 25 20 31 39 26 41 52
4 500 24 38 48 29 46 58
5 600 29 46 58 34 54 68
6 750 24 38 48 34 53 67 41 65 81
7 800* 27 42 53 37 60 74 47 75 94
8 900 29 46 58 42 67 84 53 85 106
9 1000* 31 49 61 45 71 90 57 91 113
10 1050 32 51 64 48 76 95 60 96 120
11 1200 36 58 72 55 87 109 69 110 138
12 1250* 38 61 76 57 91 114 73 116 146
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
13 1350 39 63 79 60 96 120 76 122 153
14 1500 69 87 104 130 132 165
43 65 82
15 1650 75 94 116 145 148 183
47 73 91
16 1800 82 103 124 155 158 198
51 78 99
17 1950 88 110 135 169 169 220
18 2000* 93 115 140 175 175 225
19 2100 53 96 120 82 146 183 102 184 230
20 2250 102 128 155 194 195 244
21 2400 108 135 165 207 210 263
22 2550 57 116 145 86 177 222 109 223 279
23 2700 124 155 186 233 235 294
24 2850 130 163 195 244 251 304
25 3000 135 169 207 259 260 326

5.4.4. u nhc im
So vi ng gang, ng b tng ct thp c chi ph kim loi t hn 4,2- 6,4% v
gi thnh thp hn 3040%. Nh gim chi ph vn u t ng; nng cao bn

96
v thi gian s dng (ng thp 20-25 nm, ng gang 40-50 nm, ng b tng ct
thp c th ti 50-70 nm). Ngoi ra, ng b tng ct thp cn c c im l
thnh ng trn nhn, m bo kh nng vn chuyn nc tt, c kh nng chng
xm thc ca mi trng.
Nhc im ca ng b tng ct thp l d b ph hoi do ti trng tc ng
nn phi chn su hn, mt khc loi ng ny nng nn vic vn chuyn v thi
cng kh khn hn cc loi ng khc chi ph cho nn mng cao hn.

5.4.5. Phm vi s dng

Vi nhng u nhc im trn y, ng b tng ct thp c s dng rng
ri nht l trong h thng thot nc.
Loi ng ny khng thch hp cho vic dng lm ng phn phi nc v kh
gii quyt vic bt nhnh vo ni tiu th nc.

5.4.6. Bo qun v vn chuyn

a. Bo qun
Sau khi ch to, trn ng cng phi ghi r: Tn c s sn xut, ng knh
danh nh, chiu di hiu dng, cp ti trng, ngy, thng, nm sn xut
Sn phm ng cng c xp nm ngang, gia cc lp phi t cc ming k
thch hp, c xp ring theo l sn phm.
b. Vn chuyn
Sn phm ng cng ch c php bc xp, vn chuyn khi cng b tng
t ti thiu 70% cng thit k.
Phi xp d bng cu chuyn dng, dng dy cp mm, hoc thit b g kp
thch hp.
Khi vn chuyn, cc ng cng phi c lin kt cht vi phng tin vn
chuyn trnh x y, va p gy h hng.

5.4.7. Phng php kim tra mt s ch tiu c l ch yu

a. Kim tra ngoi quan, khuyt tt v nhn mc
Dng c v thit b th:
- Thc thp hoc thc thp cun c kh nng o di 1m, chnh xc
1mm.
- Thc thp di 300500 mm, chnh xc n 1mm
- Thc kp, chnh xc n 0,1mm
- B cn l kim tra vt nt, dy ca cn l t 0,05-1,00mm
- Knh lp c phng i t 5 - 10 ln
Tin hnh th:
- T mi l sn phm ly ra 5 ng cng lm mu th kim tra.
- o chiu su vt lm: t thc di dc theo ng sinh ng cng ri cm
thanh trt ca thc kp n y vt lm, o khong cch t y vt lm n
mp di ca thc.
- o kch thc b tng v tnh din tch v: Qui vt v v dng hnh trn
tng ng, o ng knh trung bnh tnh ra din tch v hoc dng giy

97
bng knh c k sn li vung o din tch b tng v, tnh din tch v
bng cch m s vung.
- o vt nt b tng: Quan st pht hin vt nt bng mt thng hoc dng
knh lp. Nu c vt nt, th cm u thc l cn vo vt nt xc nh b rng
v chiu su vt nt.
nh gi kt qu th
- Nu c 5 sn phm ly ra ca mt l t yu cu th l t cht lng qui
nh.
- Nu trong 5 sn phm c mt sn phm khng t th trong l li chn
tip ra 5 sn phm khc kim tra. Nu li c mt sn phm khng t th i vi
l sn phm ny phi nghim thu tng sn phm.
b. Kim tra kch thc v vung gc ca u ng cng
Dng c v thit b th.
- Thc kp hoc dng c thch hp, chnh xc n 0,1mm.
- Thc thp hoc thc thp cun, chnh xc n 1,0 mm
- My khoan b tng
- Ba, c st
- ke
Tin hnh th
- Mi l sn phm ly ra 5 ng cng i din kim tra.
- o ng knh trong: Dng thc thp hoc thc thp cun o ng knh
trong thc t ca tng ng cng theo hai phng xuyn tm thng gc vi nhau.
Vic o c tin hnh trn c hai u ng cng.
- o chiu dy ca thnh ng cng bn u ca hai ng knh nu trn
bng thc kp.
- o chiu di hiu dng ca tng ng cng theo cc ng sinh qua bn u
ca hai ng knh nu trn bng thc thp hoc thc thp cun.
- o chiu dy ca lp b tng bo v ct thp i vi tng ng cng bng
cch khoan hai l trn mt ng cng cho ti ct thp ri o bng thc kp (chc
thanh trt ca thc kp vo l). Sau khi o xong dng va xi mng trt kn vo
cc l khoan.
- Cng c th c mt rnh di 300mm, rng 25mm l ct thp ra hoc
khoan nn, hoc ct ngang tit din cng o b dy lp b tng bo v hin ra.
nh gi kt qu
Nu c 5 ng cng kim tra u t yu cu, th l sn phm t cht lng
qui nh.
Nu trong 5 sn phm c mt sn phm khng t, th trong l li chn
tip ra 5 sn phm khc kim tra. Nu li c mt sn phm khng t, th i
vi l sn phm ny phi nghim thu tng sn phm.
c. Kim tra cng b tng
B tng phi c ly mu, bo dng v xc nh cng theo qui nh
ca TCVN 3105: 1993, TCVN 3118: 1993 v lu phiu th nghim, coi l mt
trong cc h s cht lng sn phm.
Cng c th s dng phng php khng ph hoi xc nh cng b
tng theo TCXD 171:1989 hoc TCVN 162:2004.
98
 Trong trng hp cn thit phi kim tra trn mu b tng khoan t ng cng.
Khi khoan mu b tng phi khoan theo hng xuyn tm ca ng cng, ly
chiu dy thnh ng cng lm chiu cao mu th.
d. Th kh nng chu ti ca ng cng
Nguyn tc th
Php th c thc hin theo phng php p ba cnh trn mt on ng
cng th c chiu di 1000mm.
Khi p, ng cng th c lp t tip xc cht ch vi ba thanh cng
theo ba ng sinh ca ng nh s trong hnh 5-8.
Dng c v thit b th
My p thu lc hoc my p c hc dng h thng kch thu lc.
My p phi c lp ng h lc c thang lc ph hp, sao cho ti trng th
phi nm trong phm vi 20- 80% gi tr ln nht ca thang lc. chnh xc ca
my trong khong 2% ti trng th quy nh.
Cc chi tit ph: bao gm hai thanh gi ta di (dng nm, hnh 5-8) mt
thanh truyn lc trn v cc tm m.
Hai thanh gi ta di c lm bng thp cng, cng c th lm bng g
cng m bo thng v b mt phng.
Thanh gi ta c chiu di 1000mm, cc kch thc khc nh hnh 5-8. Hai
thanh gi ta t song song vi nhau, khong cch gia hai mp trong ca chng
cch nhau mt khong khng nh hn 25 mm.
Thanh truyn lc trn lm bng thp cng di 1000mm c t ln ng
cng qua mt m cao su c c tnh nh trn. Thanh truyn lc phi thng, sai
lch khng qu 2,5 mm/m so vi ng thng. Lc ca my p tc dng ln im
gia ca chiu di thanh truyn lc v phn b u trn ng sinh ca ng cng
tip xc vi thanh truyn lc
Thc cn l u vt khum trn vi ng knh 1,5mm, thc c cc chiu
dy chun: 0,25mm, dng o chiu rng ca vt nt (hnh 5-9).
Tin hnh th
Chun b mu th:
Vi mi l sn phm cn c t nht l 2 ng cng lm mu th. ng cng th
l mt ng cng di 1000mm hoc mt on ng cng di 1000mm c ct ra t ng
cng sn phm di hn.
Trnh t th:
- t ng cng th t ln hai thanh gi ta mt cch vng vng.
- nh du im gia hai mp trong ca 2 thanh gi ta hai u ca ng
cng th, ri ni bng mt ng thng (ng sinh di).
- K mt ng sinh th hai i xng vi ng sinh di qua trc ca ng
cng th. t tm m v thanh truyn lc ln trn ng sinh th hai (hnh 5-
8).
- Vn hnh my cho lc tc dng ln im gia ca thanh truyn lc, tng ti
t t n gi tr 10% lc p quy nh, gi ti kim tra xem ton b h thng g
lp vng chc, n nh cha. Cc thanh gi ta v thanh truyn lc c tip xc
u vi ng cng khng. Sau tip tc tng ti vi tc 200kN/pht.

99
 L/2 L/2

P P

a
b

25 min

b
c
d
L = 1000
330+1
25+5

d
dc 1:12

Hnh 5-8: S th ti theo phng php p 3 cnh

a. Thanh truyn lc; b. m cao su c tit din150(25 n 40);
c. Thanh gi ta dng nm; d. Tm thp phng

Khi t n gi tr lc khng nt c quy nh bng 3 ng vi kch thc

danh nh ca mu th, th gi ti trong 1 pht v quan st pht hin vt
nt.
Thc thp hoc thc thp cun c th o c chiu di 1000mm vi
chnh xc n 1mm.
Ch thch: C th p trn on u ng cng di 1000mm i vi ng cng
di hn, m khng phi ct ra th nghim ring.

1.5mm
12,7mm vt 0.25mm/m

Hnh 5-9: Thc cn l o chiu rng vt nt

Nu khng c vt nt, th tip tc tng ti ti khi t lc lm vic, gi ti

trong mt pht v quan st vt nt. Nu khng xut hin vt nt hoc vt nt nh
(chiu su khng qu 2mm, hoc b rng khng qu 0,25 mm xc nh bng
thc cn l), th li tip tc tng ti nhng chm li vi tc 44 kN/pht cho n
khi ph hoi, ghi li lc p ln nht t c. chnh l lc p cc i hoc lc ph
hoi.
nh gi kt qu

100
 Khi th p n lc khng nt, m khng thy xut hin vt nt, th ng cng
t yu cu qui nh i vi lc khng nt. Trng hp ngc li, ng cng khng
t yu cu v tiu chun chu lc.
Khi th p n lc lm vic m khng thy nt hoc vt nt c b rng khng
ln hn 0,25mm hoc chiu su vt khng ln hn 2mm, th ng cng t yu cu
qui nh i vi ti trng lm vic. Trng hp ngc li, ng cng khng t yu
cu v tiu chun chu lc.
Khi th p n ph hoi ng cng, nu lc cc i t c gi tr qui nh,
th ng cng t yu cu qui nh i vi ti trng cc i.
Trng hp lc p cc i t ln hn lc cc i qui nh nhng cha t
n gi tr lc cc i ca ng cng cao hn lin k (bng 3) th vn ch coi ng
cng t yu cu i vi ti trng cc i qui nh. Cn nu n t c, th ng
cng c xp vo cp chu ti cao hn qui nh. Khi lc lm vic s c
tnh bng 80% lc p cc i thc t v lc khng nt c tnh bng cng thc
sau y:
Pkn = Pmax R
Trong :
- Pkn: Lc p khng nt
- Pmax: Lc p cc i thc t
- R: T s gia lc p khng nt v lc p cc i ng vi kch thc
danh nh ca ng cng.
L ng cng c chp nhn khi tt c cc ng cng c th u t yu
cu. Nu khng t th c mt ng cng khng t phi th thm hai ng cng
khc. Nu cc kt qu th ln hai u t yu cu, th l ng cng vn c chp
nhn. Nu c kt qu khng t, th phi nghim thu tng sn phm.
e. Th thm nc ca ng cng
Dng c, thit b th v vt liu:
- Tm thp hoc tm tn phng
- ng h o thi gian
- Bay nh mi nhn, dao thp
- Matit bitum (hn hp bitum nu chy + bt ).
Chun b mu th
T mi l sn phm ng cng ly ra 3 ng cng bt k tui 28 ngy
th thm nc.
Tin hnh th
Trng hp ng cng khng chu p lc nc cao
Dng y ng cng trn nn cng, phng, nm ngang khng thm nc nh
tm thp, hoc tm tn hoc nn b tng c gia cng khng thm nc.
u di ca ng cng phi p cht trn mt nn. Khe h gia u cng v nn
c trt kn bng matit bitum nc trong ng cng khng r r qua khe ra
ngoi.
nc vo ng cng cho y ti cch mp trn ca ng cng 10 mm v gi
nc trong ng cng sau mt thi gian quy nh tu thuc chiu dy ca ng cng
nh trong bng 5-18.

101
 Bng 5-18
Chiu dy ca ng cng, cm Thi gian gi nc, gi
8 36
16 48
20 60
24 72

Ht thi gian th, quan st mt ngoi ng cng xem c thm nc khng.

Nu khng c hin tng thm nc th ng cng t cht lng chng
thm.
Nu trong ba ng cng em th c mt ng cng b thm th phi chn ba ng
cng khc th tip. Nu li c mt ng cng b thm, th l ng cng khng
t yu cu v chng thm. i vi l sn phm phi nghim thu tng sn
phm.
Trng hp ng cng chu p lc nc cao
Ly hai ng cng c ni lin kt vi nhau, t nm ngang trn nn phng
v c bt kn hai u. Cc ng cng c nm sn khng b di chuyn khi
chu p lc nc. Cng c bm y nc to p tng ng vi ct nc cao
2m. p lc c tng dn n 1m, ri 2m ct nc v gi p lc trong 3 pht.
Quan st kim tra s thm nc v tr lin kt v trn ton mt cng.
Nu khng c hin tng thm, th l ng cng t yu cu chng thm.
Nu c hin tng thm, th lm li th nghim vi hai ng cng khc. Nu
vn c hin tng thm, th l ng cng khng t yu cu v chng thm
p lc cao. i vi l sn phm phi nghim thu tng sn phm.

5.5. ng nha
5.5.1. Vt liu ch to
a. Thnh phn
ng nha c sn xut t nguyn liu chnh l cht do. Thnh phn ca
cht do nh sau: cht kt dnh (polime), cht n (bt v c hoc hu c, si vi,
vy), cht ho do ( ci thin cho kh nng to hnh cho cht do), cht rn
nhanh v cht to mu.
Cht kt dnh (polime) s dng trong cng nghip sn xut cht do xy dng
nhn c bng phng php tng hp t cc cht nh polistiron, polietylen,
poliizobutilen, fomandehyt .v.v..
Cht n thng dng bt, si v vy. Cht n dng bt (bt thch anh,
phn, barit, hot thch v cc cht bt hu c) to cho cht do nhiu tnh cht c
gi tr (bn nhit, bn axit,v.v...) v cng c th nng cao cng, tng bn lu,
gim gi thnh. Cht n ang dng si (si aming, g thu tinh) c s dng
kh rng ri, lm tng cng , gim gin tng bn nhit v bn va p
cho cht do. Cht n dng vy (giy, vi bng, vi thu tinh, cactng aming,
dm bo g,...) cng lm tng cng cht do.
Cht ho do l nhng cht lm tng tnh do cho cht do. Chng cn phi
tr v mt ho hc, t bay hi v khng c. Nhng cht ho do hay dng l axit
zinkit, stearat nhm v.v...
102
 Cht to mu to cho cht do mu sc nht nh. Chng cn phi n nh
theo thi gian, khng bin mu di tc dng ca nh sng. Cc cht to mu
thng dng l cc loi bt mu hu c (nigrozin, crizoidin v.v...) v c bt mu
v c (t son, oxit ch, oxit crm, untra marin,v.v...).
Cht xc tc c tc dng rt ngn thi gian rn chc ca cht do, th d i
vi fenol-femaldehyt ngi ta hay dng vi v urotropin.
Cht bi trn dng bi khun lm cho cht do khng b dnh vo khun,
th d nh cc cht stearin, axit oleic, v.v... Ph gia khc
b.Tnh cht ch yu ca cht do
Khi lng th tch dao ng trong khong 10-2200 kg/m3, khi lng ring
0,9-2,2 g/cm3. Cht do l vt liu dn nhit km ( = 0,28-0,65 kcal/m.oC.h) v h
s n nhit ln (25-120).10-6 ( thp l 10.10-6). a s cht do c tnh bn nhit
khng cao (70-200oC), ch c mt s loi cht do (silic hu c, politetrafloetilen)
c th lm vic nhit 250oC.
Cht do c cng khng ln v d cht do polistiron, cht do acrilat c
cng (theo phng php Biren) khong 1500 kG/cm2.
Cht do c tnh t bin ln, trong vi ti trng khng i theo thi gian
chy do pht trin ln hn rt nhiu so vi mt s vt liu khc (thp, b tng).
Cht do c cng chu lc cao, nh loi cht do c cht n dng bt v
dng si cng nn t n 1200-2000 kG/cm2. Cng chu un ca cht
do c cht n dng vy t n 1500 kG/cm2.
Cht do khng b n mn, ni chung n bn vi dung dch axit v kim yu.
C mt s cht do (th d polietilen, poliisobutilen, polistiron, polivinyl clorit)
thm ch cn bn vi c dung dch axit, mui v kim c.
Cht do c th gi c mu sc rt lu, nn khng phi sn nh k. Theo
thi gian mt s cht do b ho gi, cng v cng gim, tnh gin xut
hin, bin mu. S ho gi xy ra di tc dng ca nh sng, khng kh v nhit
.
Cht do rt d gia cng thnh cc sn phm c hnh dng phong ph, thm
ch rt phc tp bng cc phng php rt, p, n. Nhiu loi cht do cn rt d
hn nh ngi ta c th sn xut cc loi ng ng phc tp, cc loi l cha.
Hn c th c thc hin bng nhng thit b n gin vi s tham gia ca kh
nng (th d CO2) nhit 150 - 200oC. Khi t chy nhiu cht do tch ra cc
cht kh c.

5.5.2. Phn loi ng nha

Trn c s nguyn liu chnh l cht do, ng dng trong cp thot nc hin
nay c cc loi ch yu sau:
ng nha PE (polietylen)
ng nha PVC (polivinylclorua)
ng nha u.PVC (unbending polivinylclorua)
ng nha HDPE (high density polietylene)
ng nha PP-R (polipropylen Random)
ng nha c nhiu u im nh: bn vng cao, khng dn in dn nhit,
c kh nng chng n mn tt nn thi gian phc v lu di. ng nha nh nn d
103
thi cng lp rp thay th hoc sa cha (ct, c, khoan d dng). Mt trong thnh
ng trn nhn nn gim c tn tht p lc trong ng, m bo cho qu trnh vn
chuyn nc tt.
Bn cnh nhng u im trn th ng nha cng c nhc im nht nh
l khi s dng cho mng li cp nc n ung sinh hot th phi kim tra s n
ton cho sc khe con ngi.
ng nha thng c s dng xy dng ng ng cp v thot nh
ng ng dn nc vo nh v mng li cp nc bn ngoi c qui m nh (cp
a phng).
Khi s dng ng nha trong mng li cp nc sinh hot cn lu :
i vi mng li cp nc n ung sinh hot, ng nha ch c s dng
khi c s cho php ca c quan v sinh dch t nh nc (ng t tiu chun v
sinh i vi i sng con ngi trong qu trnh s dng).

5.5.3. c tnh, u nhc im v phm vi s dng ca mt s loi ng

nha
a. ng nha PE (polietylen) ISO 4427: 1996
ng nha polyetylen c tnh cch nhit cao; bn i vi tc ng ca nc,
mui axit, kim v cc loi du; ht nc sau 24 gi khng ln hn 0,1%; km
bt la v chy chm.
ng c s dng trong khong nhit t 80 n +600C, do nn d cun v
vn chuyn, d gia cng c hc.
Khng nn dn ng (keo khng bm c vo mt ng) m nn hn bng
khng kh nng. lp rp ng bng cc chi tit ni t kim loi nh v cht do vinyl.
ng c ng knh bn trong ti 300, chu c p lc t 2,510 kGm2
b.ng nha PVC (polivinylclorua) TCVN 6150: 1996
ng nha polivinylclorua c th dng chuyn ch cht lng c nhit
n 40oC. ng c th dn bng cc loi keo, c th hn hoc ni nh mt bch v
ai c lin kt v c th gia cng trn my ct kim loi.
ng cht do polivinylclorua c s dng cp thot nc, chuyn ch
cht lng v kh xm thc ho hc.
ng nn bo qun trong kho kn, kh ro nhit 10-200C. Khi vn chuyn
trnh va chm.
Hin nay nhiu cng ty sn xut ng nha in hnh nh cng ty nha Thiu
Nin Tin Phong, cng ty Minh Hng .v.v.. thng sn xut cc ng nha PVC vi
cc c tnh ch yu sau:
ng nha PVC nong trn: Hnh 5-10 v bng 5-19

Hnh 5-10: ng nha PVC nong trn

104
 Bng 5-19
ng ng Chiu Chiu dy vch e (mm) i vi cc loi
knh danh knh di u ng PVC nong trn c p sut lm vic
ngha ngoi d nong l (Bar)
(mm) (mm) (mm) 4 5 6 8 10 12,5 16 25
21 21 + 0,3 32 - - - - 1,25 1,5 1,8 2,3
27 26,40,2 32 - - - - 1,25 1,5 1,9 2,8
34 34 - 0,3 34 - - - 1,3 1,6 1,9 2,4 3,6
42 42 0,2 42 - - 1,5 1,8 2,1 2,6 3,0 4,5
48 48,20,2 48 - - 1,65 2,0 2,4 3,0 3,7 5,6
60 60 - 0,3 60 - 1,65 2,0 2,4 3,0 3,8 4,7 7,1
75 75 + 0,3 70 - 1,85 2,2 2,9 3,6 4,5 5,5 8,4
90 90 + 0,3 79 1,85 2,2 2,7 3,5 4,3 5,4 6,6 10,1
110 110 + 0,3 91 2,25 2,7 3,2 4,2 5,3 6,6 8,1 12,3
125 125+ 0,4 100 2,5 3,1 3,7 4,8 6,0 7,4 9,2 14,0
140 140 + 0,5 109 2,8 3,5 4,1 5,4 6,7 8,3 10,3 15,7
160 160 +0,5 121 3,2 4,0 4,7 6,2 7,7 9,,5 11,8 17,9
180 180 + 0,6 133 3,6 4,4 5,3 6,9 8,6 10,7 13,3 -
200 200 + 0,6 145 3,9 4,9 5,9 7,7 9,6 11,9 14,7 -
225 225 + 0,7 160 4,4 5,5 6,6 8,6 10,8 13,1 16,6 -
250 250 + 0,7 175 4,9 6,2 7,3 9,6 11,9 14,8 18,4 -
280 280 + 0,9 193 5,5 6,9 8,2 10,7 13,4 16,6 20,6 -
315 315 + 1 214 6,2 7,7 9,2 12,1 15,0 18,7 23,2 -
355 355+1,1 238 7,0 8,7 10,4 13,6 16,9 21,1 26,1 -
400 400+1,2 265 7,8 9,8 11,7 15,3 19,1 23,7 29,4 -
450 450+1,4 295 8,8 11,0 13,2 17,2 21,5 - - -
500 500+1,5 325 9,8 12,3 - - - - - -

ng nha PVC lp giong cao su: Hnh 5-11 v bng 5-20

Hnh 5-11: ng nha PVC lp giong cao su

105
 Bng 5-20
ng knh Chiu di Chiu dy vch e (mm) i vi cc loi ng
danh ngha u nong PVC lp giong cao su c p sut lm vic (Bar)
(mm) l (mm) 5 6 8 10 12,5 16
63 104,2 1,6 1,9 2,4 3,0 3,8 4,7
75 111,2 1,9 2,2 2,9 3,6 4,5 5,5
90 116,1 2,2 2,7 3,5 4,3 5,4 6,6
110 122,9 2,7 3,2 4,2 5,3 6,6 8,1
125 128,1 3,1 3,7 4,8 6,0 7,4 9,2
140 132,5 3,5 4,1 5,4 6,7 8,3 10,3
160 140,2 4,0 4,7 6,2 7,7 9,5 11,8
180 146,1 4,4 5,3 6,9 8,6 10,7 13,3
200 152,0 4,9 5,9 7,7 9,6 11,9 14,7
225 161,1 5,5 6,6 8,6 10,8 13,4 16,6
250 168,5 6,2 7,3 9,6 11,9 14,8 18,4
280 181,4 6,9 8,2 10,7 13,4 16,6 20,6
315 192,2 7,7 9,2 12,1 15,0 18,7 23,2
355 206,4 8,7 10,4 13,6 16,9 21,1 26,1
400 220,0 9,8 11,7 15,3 19,1 23,7 29,4
450 235,0 11,0 13,2 17,2 - - -
500 255,0 12,3 - - - - -
c.ng nha u.PVC (unbending polivinylclorua)
TCVN 6151: 1996(ISO 4427: 1996)
ng nha u.PVC ngy cng c s dng nhiu trong cuc sng, dn dn
thay th cc loi ng gang, thp, xi mng.v.v...v n c nhiu u im hn nh sau:
- Nh nhng, d vn chuyn
- Mt trong ngoi ng bng, h s ma st nh
- Chu c p lc cao
- Lp rp nh nhng, chnh xc cao, bn khng thm nc
- bn c hc v chu va p cao
- Tui th cao (nu s dng ng yu cu k thut bn khng di 50
nm)
- S dng rt kinh t (gi thnh gim so vi cc ng khc cng mc ch)
- chu ha cht cao ( nhit 0oC n 45oC chu c cc ha cht axt,
kim, mui,...)
Cc c tnh vt l ca ng nha u.PVC xc nh nhit trung bnh
o
23 C nh sau: (bng 5-21).
Khi s dng ng nha u.PVC cn lu :
Khng s dng lin tc mt trong cc iu kin sau:
- Nhit ln hn 450C
- Di tc dng ca tia t ngoi, nh nng mt tri
Khi bo qun ng nha u.PVC cn lu

106
 -ng phi c xp trn gi c khong cch gia cc thanh khng qu
1,5m; b rng ca thanh ti thiu phi l 50 mm.
- Khng xp cao qu 2m trnh bin dng ng
- Khng trc tip di nh sng mt tri
- Khng c ng gn nhin liu, dung mi hoc sn
- ng nong u v u nong ng khng uc xp cnh nhau.
Khi vn chuyn cn nng h bng th cng hoc xe nng, trnh ko ng dc
trn mt t. Khng nm ng vo b mt cng. Dng xe ti c sn phng, sch,
khng c inh hoc cc vt nhn nh ln khi vn chuyn ng. Khi xp ng th xp
ng dy trc, ng mng sau trnh bin dng.
Bng 5-21
STT c tnh vt l n v Gi tr mu th Phng php th
1 T trng g/cm3 1,35 1,46 ISO 4439
2
2 Modul n hi N/mm 3000 3400 ISO 178
3 co rt theo chiu di ng % 5 ISO 2505
0
4 Nhit bin dng mm C 80 ISO 2507
5 Hm lng ch (Pb) ppm 2,0
6 Hm lng Asen (As) ppm 2,0 ISO 3114 (Q B
Y T, b sung
7 Hm lng Cadimi (Cd) ppm 2,0 ngy 21/11/1994)
8 Hm lng Antimoan (Sb) ppm 2,0

d.ng nha HDPE (higt density polietylene) TCVN 6252 : 2003

ng HDPE c sn xut t nha PE c cho thm cht chng xy ho, cht
n nh v cht mu cn thit cho vic sn xut ng tho mn cc yu cu k thut
v mc ch s dng bao gm c kh nng hn c khi cn.
Cc sn phm ng HDPE c trng lng nh, khng gy c hi, m bo v
sinh an ton thc phm, tui th trn 50 nm.
ng nha HDPE do, c th di ti 200m, cun li c.
Trong cc loi ng nha, ng nha PEHD ngy cng c s dng nhiu do
nhng c tnh ca n hn hn tnh cht ca cc loi ng nha khc nh sau:
- Nh nhng, d vn chuyn
- Mt trong ngoi ng bng, h s ma st nh
- C h s truyn nhit thp (nc khng b ng lnh)
- bn c hc v chu va p cao
- Tui th cao (s dng ng yu cu k thut bn khng di 50 nm)
- C un cao, chu c s bin ng ca lp (ng t)
- bn ha cht cao ( di 60oC chu c cc dung dch axt, kim,
mui...)
- Chu c nhit thp ti - 40oC (s dng ti ni c kh hu lnh)
- Chu c v khng b lo ha di tia cc tm ca nh sng mt tri
- Gi thnh r, kinh t gim c chi ph lp t so vi cc loi ng khc
Cc c trng ch yu v kch thc ng cp thot nc dn dng HDPE theo
bng 5-22.

107
 Bng 5-22
ng Chiu dy vch e (mm) i vi cc loi Chiu Chiu
knh ngoi ng HDPE c p sut lm vic (Bar) di ng di cun
(mm) 6 8 10 12,5 16 (m) (m)
16 - - - - 2,3 6 300
20 - - - 1,9 2,3 6 300
25 - - 1,9 2,3 2,8 6 300
32 - 1,9 2,4 2,9 3,6 6 200
40 1,9 2,4 3,0 3,7 4,5 6 200
50 2,4 3,0 3,7 4,6 5,6 6 100
63 3,0 3,8 4,7 5,8 7,1 6 50
75 3,5 4,5 5,6 6,8 8,4 6 50
90 4,3 5,4 6,7 8,2 10,1 6 25
110 5,3 6,6 8,1 10,0 12,3 12 -
125 6,0 7,4 9,2 11,4 14,0 12 -
140 6,7 8,3 10,3 12,7 15,7 12 -
160 7,7 9,5 11,8 14,6 17,9 12 -
180 8,6 10,7 13,3 16,4 20,1 12 -
200 9,6 11,9 14,7 18,2 22,4 12 -
225 10,8 13,4 16,6 20,5 25,2 12 -
250 11,9 14,8 18,4 22,7 27,9 12 -
280 13,4 16,6 20,6 25,4 31,3 12 -
315 15,0 18,7 23,2 28,6 35,2 12 -
355 16,9 21,1 26,1 32,2 39,7 12 -
400 19,1 23,7 29,4 36,3 44,7 12 -
450 21,5 26,7 33,1 40,9 50,3 12 -
500 23,9 29,7 36,8 45,4 55,8 12 -
280 13,4 16,6 20,6 25,4 31,3 12 -
315 15,0 18,7 23,2 28,6 35,2 12 -
355 16,9 21,1 26,1 32,2 39,7 12 -
400 19,1 23,7 29,4 36,3 44,7 12 -
450 21,5 26,7 33,1 40,9 50,3 12 -
500 23,9 29,7 36,8 45,4 55,8 12 -

e. Cc ph tng ni ng
Cc chi tit ni ng l nhng ph tng c dng khi lp t cc ng ng
dn.
Nhng chi tit ni ng gm c ni gc, ni ch T, ng lng, ch thp, np
chp, v.v...
ni cc on ng ng vi nhau trn mng li cp thot nc ngi ta
c th s dng nhiu phng php khc nhau vi vt liu v ph tng thch hp
nhng yu cu chung i vi vt liu v ph tng ni ng l phi to ra mi ni
bn vng khng cho nc thm t trong ra cng nh t ngoi vo. Ngoi ra mi
ni cn phi c mm do nht nh trc ca ng c th chuyn v mt gc
108
nh so vi cc on ng ln cn, phng khi t b ln theo chiu di ng m
mi ni khng b ph hoi. V vy vn cu to mi ni v la chn vt liu chn
kn mi ni ph hp l vn c bit cn lu khi thi cng cc mng li cp
thot nc.
Hnh dng v kch thc c bn ca mt s ph tng cho ng PVC:
Ni gc 90o: Hnh 5- 12 v bng 5-23
Bng 5-23
d D Z l
21 25,5 11,5 16,5
26,4 31,5 15 19,5
34 39 19 23
42 47,5 23 27
60 69 32 36
75 87 40 44
90 103 48 51
Hnh 5-12: Ni gc 90o
110 126 58 61

Ni gc 45o: Hnh 5-13 v bng 5-24

Bng 5-24
d D Z l
21 25,5 11,5 16,5
26,4 31,5 15 19,5
34 39 19 23
42 47,5 23 27
60 69 32 36
Hnh 5-13: Ni gc 45o
75 87 40 44
90 103 48 51

Ni gc ch T: Hnh 5-14 v bng 5-25

Bng 5-25
D d Z l
25,5 21 5,5 16,5
31,5 26,4 7 19,5
39 34 9 23
47,5 42 10 27
69 60 15 36
87 75 18 44
103 90 21 51
126 110 25 61
143 125 29 68,5
Hnh 5-14: Ni ch T 160 140 32 76
183 160 36 86
228 200 45 106

109
 Ni gc 90o c 2 u lp giong cao su: Hnh 5-15 v bng 5-26
Bng 5-26
d H Z l
63 202 97,8 104,2
75 227 115,8 111,2
90 252 135,9 116,1
110 289 166,1 122,9
125 315 186,9 128,1
140 340 207,5 132,5
Hnh 5-15: Ni gc 90o 160 367 226,8 140,2
2 u lp giong cao su 180 412 260,0 152,0

u bt (np y): Hnh 5-16 v bng 5-27

Bng 5-27
d D L l
60 72 55,5 36
63 72 55,5 37,5
75 87 69 44
90 105 75 51
110 124 94 61
Hnh 5-16: u bt (np y)

Giong cao su:

Giong cao su l vt liu c ch to sn c chiu dy bng 1,4-1,6 chiu
dy khe h gia u trn v u loe ca ng.
Khi ni ng bng giong cao su ta t giong cao su vo u loe trc ri
dng kch y u trn vo p cht vng cao su vo u loe chn cht khe h.

Hnh dng v kch thc c bn ca mt s ph tng cho ng HDPE

Ni gc 90o hn : Hnh 5-17 v bng 5-28
Bng 5-28
d L E z
20 52 3 75
25 52 3 80
32 54 3 85
40 57 3,7 95
Hnh 5-17: Ni gc 90o hn 50 63 4,6 105

Ni gc ch T hn: Hnh 5-18 v bng 5-29

110
 Bng 5-29
d l e Z z1
20 52 3 150 75
25 52 3 160 80
32 54 3 170 85
40 57 3,7 190 95
50 63 4,6 210 105
Hnh 5-18: Ni gc ch T hn

e. ng nha PP-R (polipropylen Random)

TCVN 6253 : 2003 (ISO 8795 : 2001)
ng nha PP-R l loi ng c kh nng chu nhit tt, ng knh t 20- 110
u im ca ng nha PP-R:
- Ph hp cho h thng cung cp nc lnh, nng n 95oC.
- Chng mi mn bn trong v bn ngoi ng do cc Ion trong nc v cc
ha cht tip xc ln b mt ng.
- Khng b ng cn do canxi kt ta lng ng.
- Cc mi ni khng r r do kt ni bng phng php hn.
- Tiu chun v sinh cao thch hp s dng lm ng dn nc ung.
- Gip gim lc cn dng chy v khng gy ting n khi nc ang chy.
- Chu c nhit v p lc cao.
- D vn chuyn v lp t, thi cng nhanh gn.
Trong xy dng dn dng ng nha PP-R dng dn nc nng, nc lnh
ng nha PP-R c tnh nng u vit trn l do t trng ca nha PE v PP
thp, cc phn t ca nguyn liu PP-R l hp cht ca carbon v hydrogen thch
hp cho v sinh mi trng, li c th ti s dng c.
ng PP-R khng gy c hi, m bo v sinh an ton thc phm, khng b r
st, n mn, cch nhit tt, khng r r v chu c lc tc ng ln do va p.
Vi tui th ca ng trn 50 nm, ng PP-R c dng trong cc h thng
ng dn nc nng v lnh, cc h thng cp v tn nhit, cc h thng cung cp
nc lc v iu ha khng kh ngoi ra cn dng vn chuyn ha cht trong
ngnh cng nghip.
Ngoi cc loi ng nha trn hin nay Cng ty TNHH mt thnh vin Mai
ng (H Ni) bt u sn xut sn phm mi l ng nha ct si thy tinh lm
bng vt liu composite dng rng ri trong nhiu lnh vc dn kh, dn nc sch,
thy li, nc bin, thot nc.

5.5.4. u nhc im chung ca ng nha

ng nha c nhng u im nh: bn vng cao, khng dn in dn nhit,
c kh nng chng n mn tt nn thi gian phc v lu di. ng nha nh nn d
thi cng lp rp thay th hoc sa cha (ct, c, khoan d dng). Mt trong thnh
ng trn nhn nn gim c tn tht p lc trong ng, m bo cho qu trnh vn
chuyn nc tt.

111
 Bn cnh nhng u im trn, mt s loi ng nha c nhc im l: khi s
dng cho mng li cp nc n ung, sinh hot th phi kim tra s n ton cho
sc khe con ngi.

5.5.5. Phm vi s dng

ng nha thng c s dng xy dng ng ng cp v thot nh
ng ng dn nc vo nh v mng li cp nc bn ngoi c qui m nh (cp
a phng).
Khi s dng ng nha trong mng li cp nc sinh hot cn lu : i vi
mng li cp nc n ung sinh hot, ng nha ch c s dng khi c s cho
php ca c quan v sinh dch t nh nc (ng t tiu chun v sinh i vi i
sng con ngi trong qu trnh s dng).

5.6. Mt s loi ng khc

5.6.1. ng snh v ph tng (TCVN 3786:1994)
a. Gii thiu chung
ng snh c sn xut bng t st do chu la sau khi nung n nhit
cn thit (khong 1000oC).
nc ta loi ng c sn xut ph bin l loi ng c ng knh t 100
n 250mm v chiu di 500mm.
ng snh c sn xut vi tit din hnh trn mt u loe ming bt v mt
u trn nh ng gang.
Do c lp men nn b mt ng snh rt mn, khng thm nc v chng c
s n mn ca axit.
Hin nay loi ng ny cn s dng rt t ch yu lm ng ng thot nc
n gin.
b.Yu cu k thut
Yu cu ngoi quan
mt ngoi u thn ng v mt trong ca ming ng c rnh xon
Mt trong v ngoi ng c ph lp men bng bn ha hc
ng sn xut ra phi thng sut dc thn ng, mt u ng phi thng gc vi
trc ca thn ng.
ng v ph tng phi m bo khng r r, khi g nh bng ba thp phi c
ting ku trong v vang.
Cc ch tiu c l ch yu
Cc ch tiu c l ch yu ca ng snh theo bng 5-29
Bng 5-29
Tn sn ht nc chu axit p lc Khuyt tt ngoi quan
phm (%) (%) (N/cm2)
ng, Khng c vt nt ,vt
10 90 20
ph tng phng, n vi,

c. Phng php th
Ngoi quan

112
 Xc nh cc kch thc c bn ca ng snh v ph tng bng thc o kim
loi c chnh xc ti 1mm.
Xc nh bng ca lp men trn b mt v trong lng ng v ph tng
bng cch so snh vi mu chun.
Xc nh ht nc ca ng v ph tng
Mu th c ly t ba phn ca mt ng snh: Phn ming bt, phn thn
ng.
mi phn ly mt mu vi din tch khong 50 cm2 lau sch bi mnh v
ri sy kh ti khi lng khng i (nhit 105-110oC, thi gian 20 pht). Sau
mu c lm ngui trong bnh m ri c cn chnh xc ti 0,01g.
Cho mu vo n c li chn ngp nc v un si trong khong 3 gi.
mu ngui ri vt ra v dng khn m lau kh lp nc trn mt ngoi
mu ri em cn mu
ht nc ca mu c tnh theo cng thc:
m mo
Hp = 1 .100
mo
Trong :
- W: ht nc ( %)
- m1: khi lng mu ht nc ( g)
- mo: khi lng mu kh (g)
ht nc ca ng snh l gi tr trung bnh s hc ht nc ca cc
mu ring r.

5.6.2. ng ximng-amimng
a. Gii thiu chung
ng ximng-aming cn gi l ng fibr ximng c sn xut trong nh
my t hn hp bao gm 75-80% ximng pooclng v 20-25% si aming (theo
khi lng).
ng c dng hnh tr, hai u trn, ng c ng knh D=50-1000mm, c
chiu di L=3-4m, chu c p lc P=3-12 at.
b.u nhc im :
u im chnh ca ng ximng-aming l thi cng tng i d dng, kh
nng chng xm thc tt. Chu ti trng ng km v c kh nng gy nh hng
xu n yu cu v sinh i vi nc dng cho sinh hot ca con ngi.
c. Phm vi s dng
ng ximng aming c s dng ch yu trong mng li thot nc. Tuy
nhin v nhng nhc im nu trn nn hin nay ng ximng-aming rt t c
s dng.

113