1

TRKYE ATOM ENERJS KURUMU

Ankara Nkleer Aratrma ve Eitim Merkezi

KSEL DOZMETR VE
KULLANIMI
 2

erik
Ama
Radyasyon nedir?
Tanmlar
Doz Limitleri
Kiisel Dozimetreler
Akreditasyon
Dozimetre kullanm
Hizmet ak
Yksek dozlar
nemli notlar
 3

Ama;

yonlatrc radyasyonla alanlarn maruz kaldklar

doz deerlerini izlemede kullanlan kiisel dozimetreleri
tantmak,

Kiisel dozimetreler kullanlrken dikkat edilmesi

gereken hususlara dikkat ekmek,

Dozimetri sistemin ileyiini aklamaktr.

 4

Tanmlar
yonlatrc radyasyon : Bir maddenin veya canl dokunun
atomundan bir elektronu uzaklatrmak (koparmak) iin yeterli
enerjiye sahip radyasyon dur.

Doz : Bir maddenin veya canl dokunun, radyasyonla etkilemesi

sonucunda, madde veya doku ierisinde depolanm enerjinin bir
lmdr.

Kiisel Dozimetre : Mesleki nlamalardan kaynaklanan personelin

maruz kald radyasyon dozunu lmede kullanlan cihaz veya
dzenektir.

Dozimetri : Radyasyon kaynaklar ile alan kiilerin maruz kald

radyasyon dozunun belirlenmesinde kullanlan cihazlar ve ilemleri
ifade eden sistemdir.
 5

Harici ve Dahili Dozimetri

D nlanma nlanma
 6

D nlanma
Radyoaktif maddelerden veya radyasyon reten cihazlardan (radyasyon
kaynaklarndan) kan gama, X-nlar, ntron vs. nlarn vcuda dardan
ulamasdr.

D nlanmadan korunmann 3 temel kural vardr.

 7

Korunma

Yaplan iin niteliine uygun koruyucu

giysi ve tehizat kullanlr.
 8

Zorunluluk
1.alma koulu A : Ylda 6 mSvten daha fazla etkin doza veya gz
mercei, cilt, el ve ayaklar iin yllk edeer doz snrlarnn 3/10undan
daha fazla doza maruz kalma olasl bulunan alma kouludur.
ALIMA KOULU A DURUMUNA
UYAN TM ALIANLAR KSEL
DOZMETRE KULLANMAK
ZORUNDADIR.
Dozimetre kullanma zorunluluuna karar vermek RKSnin sorumluluudur.
RADYASYON GVENL YNETMEL
MADDE 21
 9

Kiisel Dozimetreler
Film Dozimetre Termo Lminesans Dozimetre

Optik Uyarmal Extremite TLD

Elektronik Dozimetre Cep Dozimetre
Lminesans
Dozimetre
 10

Kiisel dozimetre tipleri ve eitleri :

Kiilerin d nlama ile aldklar dozlarn llmesinde
pasif ve aktif dozimetreler kullanlr.
Pasif dozimetreler : Alnan dozlarn okunmasnda ek bir
cihaza ihtiya gsteren, bir zaman aralnda alnan toplam
radyasyon dozunu len cihazlardr. Yaygn olarak
kullanlanlar,
Film
TLD
OSL
Aktif dozimetreler : Alnan radyasyon dozlarn dorudan
doruya okumay mmkn klan cihazlardr. Bu dozimetreler
gerektiinde 2. dozimetre olarak kullanlmaktadr.
Elektronik
Cep-kalem dozimetreleri
 11

Akreditasyon
SONULARIN DORULUU
ULUSLARARASI ZLENEBLRLK
DZENL LEY ANLAYII
STKRAR
GVENLRLK
HZMET KALTE GVENCES
demektir.

Trkiye Genelinde hizmet vermeye yetkili kurulularn

AKREDTE olmas zorunluluktur.
 12

Kiisel Dozimetrelerin kullanm ekli

Tm vcut dozimetresi gs cebi hizasna taklr. Koruyucu giysinin
altnda kalmaldr.

Yzk dozimetre radyasyona maruz kalan elde kullanlr.

Kullanclar adna kaytl gelen dozimetre sadece alma alannda

kullanlr. alma sresi sonunda radyasyon alan darsnda
muhafaza edilir.
 13

Kiisel Dozimetrelerin kullanm ekli

Sadece bir kii kullanmaldr. Ortak kullanm olmamaldr.
Her personel mutlaka kendi adna gnderilen dozimetreyi kullanmaldr.
Sadece alma alannda kullanlmaldr.
Nem, scaklk, darbe gibi hasar kaynaklarndan uzak tutulmaldr.
zellikle kalem, kimlik kart klf gibi metal tutalar olan eyalarn yanna
taklmamal, nnde veya arkasnda radyasyonu engelleyecek cisimler
olamamaldr. Tek bana taklmaldr.
Kullanm sresi sonunda, yeni dozimetre ile deitirildiinde en ksa srede
Dozimetre Servisine iletilmelidir.
Elektronik dozimetrelerin kullanlmas durumunda kalibrasyon ve pil durumlar
kontrol edilmelidir.

Dozimetreler almamal, zerine yaz yazlmamal ve etiket yaptrlmamaldr.

 14

Hizmet nasl yryor?

YKSEK DOZ ?
 15

Yksek Doz !
Doz sonucu dnemlik limitleri ayorsa; Dozimetri Servisi tarafndan
nceleme Dzeyi Doz Aratrma Formu gnderilir.

alma artlar
Lisans koullarnda deiiklik
Kaza durumu
Hatal kullanm

durumlarn ayrt etmek iin sorular vardr.

 16

Yksek Doz !
Hatal kullanm ise TAHMN DOZ uygulanmaldr. Tahmini doz, RKS
tarafndan alan lmleri, allan kaynak, alma dzeni, alma
saatleri, ayn yerde alan dier personelin doz deerleri vs. bilgileri
dikkate alnarak hesaplanmaldr.

Yksek Doz incelemesi sonucunda gerekli olur ise kullanc salk

kontrol/tbbi mdahaleye ynlendirilir.

nceleme dzeyi doz aratrma formundaki bilgiler mutlaka doru ve

eksiksiz doldurulup, dozimetre kullancs, radyasyondan korunma
sorumlusu ve lisans sahibi tarafndan imzalanmaldr.
 17

nemli Notlar
RADYASYONDAN KORUNMADA VE DOZUN DORU
LLEBLMESNDE LK SORUMLULUK KULLANICININDIR.

DOZMETRE SONULARINDA DOZ DEERNN 0.1 mSv ALTINDA

VEYA ( C ) OLMASI SALIINIZ N GEREKL NLEMLER
ALDIINIZI,
KURALLARA UYDUUNUZU GSTERR.

RADYASYONDAN KORUNMA LKELER (ZIRHLAMA, KORUYUCU

GYSLER VE TEHZAT KULLANILMASI, ALIMA SAATLERNN
DZENLENMES, GVENLK TALMATLARINA UYULMASI VS)
DORU UYGULANDIINDA DOZMETRE DEERLENDRMES
SONUCU ZN VERLEN YILLIK DOZ SINIRLARINDA OLMASI
GEREKR.
SORULAR ?