eviren:

Kaya Dorsan

Orjinal Ad:
The Legion of the Damned

ISBN No:9789753909792 - Yayn Yl: 1998

 Sven Hassel
Lanetliler Taburu

BRNC BLM
 Be dakikalk sreniz bitti. Artk sonulara katlan
maktan baka yapacanz bir ey yok...
Bir dmeye bast. Siyah niformal, lrlyan iki SS
salona girdiler. Ksa bir emir... Ve Eva'y zeri mein kap
l bir masaya doru srklediler...

REN ASKER KAAI

Uzun boylu, irikym i s t i h k m a bir gn nce

yarglanm ve sekiz yl ar hapse mahkm olmu
tu. Bugn, cMvamharpten geme sras bendeydi.
ki beki kpei, beni, duvarlarnda Adoii lliller
ile Byk Frederik'in dev portrelerinin kar kar
ya asl bulunduu byk bir salondaki harp diva-,
n m n nne gtrdler. Bakanlk krssnn ar
kasnda. Hava Ordusunun, Kara Ordusunun, Do
nanmann ve SS'lerin kocaman bayraklar aslyd.
Duvarda da eitli asker snflarn iaretleri sra
lanmt: Piyade iin beyaz, topu iin krmz, s
vari iin san, zrhl birlikler iin pembe, istihkm
iin gm yaldz zemin zerinde siyah ha; avc
birlikleri iin yeil zemin zerinde avc borusu; ve
dierleri. Bakann krss ise, Wehrmaeht'n si
yah, beyaz ve krmz bayrayla kaplanmt.
Divan bir bakandan (bir binba), iki yarg
t a n (bir yzba ile bir baavu) ve bir savcdan
(bir SS yzbas) oluuyordu.
ren bir asker kaa, bir savunma avukat
nn yardmna hak kazanamazd.
ddianamenin okunmas. Sann sorgusunun
yaplmas. Tanklarn ieriye arlmas... n c e ,

9
 Eva ile birlikte Weser'in azna yakn bir yerde de
nize girerken bizi tutuklama olan, Gestapo'nun
adam ieriye girdi ve birden Divan'n uultusu,
yaz dalgalarnn umursamaz mrltlan iindi) bo~
uluverdi. Beyaz kumlarn parldad kylar..
Gnein altnda ayakta duran ve yuvarlak kala
larn kurulayan Eva... Deniz apkas... Srtma vu
ran scaklk... Scaklk, scaklk,..
Evet, abama masasnn zerine sradm ve
sonra da pencereden...
O zaman, be polis memuru birden sorguya ek
miti ben. Tanklk etmek zere yine bei birden
geleliler. Evet, ona sahte bir isim verdim... Evet,
ona verdiim ifade yaland...
En ilginci, Eva'nn krbalanmasn emreden
Kriminalsekretar ile yeniden karlamak olmutu,
tekiler sadiste davranmlard. Ama o drst g
rnyordu. Drst insanlarla hibir ey yaplamaz.
Dnyada o kadar fazla var ki onlardan... Uyank
olduum halde, rya grmeye balamtm: Herkes
ordudan kayordu, herkes. Subaylardan baka kim
se kalmyordu. Artk ne yapabilirlerdi? Hepimiz
kamtk. Hepimiz. Yollar yryen kafilelerle do
luydu. Evlerine dnen askerlerdi bunlar. Cephede
ve cephe gerisinde, plan ve haritalanyla, gzel ap
kalar ve boyal izmeleriyle sadece subaylar kal
mt. Btn tekiler evlerine dnyorlar ve beni
unutmuyorlard. Biraz sonra kap alverecekti.
Duruma salonuna doluacaklar ve hibir ey sy
lemeyeceklerdi; ama, o zaman bu drt kukla, yzle
ri sapsar ayaa frlayacaklard...
teki tan getirin. Eva Sctadows!
Eva! Burada msn?
Gerekten Eva myd?

10
 Oh! Evet, benim bven omuguu &adar, o aa ger
ekten Eva idi. Birbirimizi ancak gzlerimizden ta
nyabiliyorduk. Geriye kalan her ey, ikimize ait
olan kk srlar, sadece ikimizin bidgi kueuk ay-
nntar, gzlerimizle, dudaklarmzla ve ellerimizle
renmi olduumuz her ey kaybolmutu. Ama
gzlerimiz, btn endieleriyle ve yine eskisi gibi ol
duklarn belirtircesine, yerlerindeydiler.
Bu kadar ksa bir srede, bu kadar ok ey na
sl kaybolabilirdi?
Eva Schadows, bu adam tanyorsunuz, deil
mi?
'Srtkan* deyiminden nefret ederim. Bunu
hep budalaca ve abartlm bulmuumdur. Ama
savcnn yz ifadesini anlatabilmek iin daha iyi
bir deyim yoktu: Srtkann biriydi.
Evet.
Eva'nn sesi neredeyse hi duyulmayacakt. Bi
risi bir kat buruturdu ve bu ses hepimizi yerin
den oynatt.
Onunla nerede tantnz?
Kln'de. Bir alarm srasnda.
O zamanlar, bu gibi eyler olaand.
Asker kaa olduunu size sylemi miydj?
Hayr. '
Ama salondaki ar sessizlie daha fazla daya
namad ve kekeledi:
Sanmyorum.
Syleyeceklerinizi iyi dnn, gen bayan!
Bir adalet divan nnde yalanc tanklk yapma
nn ar bir su olduunu bildiinizi umarm...
Eva gzlerini yere dikmi, bir an iin bile bana
bakmamt. Yz, ameliyattan yeni km bir has
ta gibi griye brnmt. Korkudan elleri titriyor
du.
11
 O halde hangisi? Asker kaa olduunu size
syledi mi, sylemedi mi?
Evet. Galiba sylemiti.
Evet veya nayr diye cevap vermelisiniz, "ya
ntlarn kesin olmas gerek!
Evet.
Daha sonra neler syledi? Sonunda onu Bre-
men'e gtrdnz ve ona para, giyecek ve daha bir
sr eyler verdiniz. Deil mi?
Evet.
Btn bunlar kendiniz anlatn da, kelimeleri
aznzdan teker teker skmek sorunda kalmaya
lm! Neler demiti size?
Birliinden kam olduunu syledi; kendi
sine yardm etmemi ve kimlik kart bulmam istedi.
Ben de istediklerini yaptm...
Ona Kln'de rastladnz zaman, niforma
l myd?
Evet.
Hangi niforma?
Tanklarn siyah niformasyd, bir de onba
rtbesi vard.
Yani, asker olduuna phe yoktu?
Hayr.
Onu Bremen'e gtrmenizi kendisi mi istedi?
Hayr. Bunu ona ben nerdim. Ve srar ettim.
lgili makamlara teslim olmak istiyordu, ama ben
yapmamasn syledim...
Eva, Eva, neler sylyorsun? Bu yalan eyleri
neden anlatyorsun onlara?
Baka bir deyile, ilgililere teslim olarak gre
vini yerine getirmesine engel oldunuz?
Evet, grevini yapmasna engel oldum.
Bunlar dinleyemezdim! Dell gibi yerimden fr-

12
ladm, boazm yrtarcasna, bakana onun beni
kurtarmak iin yalan sylediini, suumu hafiflet
mek istediini, oysa tantmzda asker olduumu
bilmesinin mmkn olmadn, nk niforma
m Paderborn ve Kln arasnda, trende deitirmi
olduumu haykrdm. Onu serbest brakmanz ge
rekir; asker olduumu bilmiyordu, ben tutuklann-
caya kadar; yemin ederim...
Bir divanharp bakan insancl olabilir mi?
Hi bilmiyordum, ama bunun olabileceine inan
mak istiyordum. Ama gzleri cam paralan gibi do
nuktu ve baklan szlerimi parampara ediyordu.
Sank, size soru soruluncaya kadar susunuz!
Bir kelime daha sylerseniz, sizi salondan kart
malar iin emir veririm.
Cam paralan birer deniz feneri gibi dndler.
Eva Schadows, tank olarak sylediklerinizin
geree uygun olduuna yemin etmeye hazr ms
nz?
Evet. Eer benimle tanriasajd, ilgili ma
kamlara gidip teslim olacakt.
Gizli polisin elinden kat zaman da ona
yardm ettiniz mi?
Evet.
Teekkr ederim. Hepsi bu kadar... ey!...
Unutuyordum, daha nce hi mahkm oldunuz
mu?
Ravensbrck toplama kampnda be yl ar
hapis yattm.
Nihayet, onu gtrrlerken bana uzun uzun
bakt ve dudaklan pck biiminde yuvarlakiat.
Dudaklar mosmor, gzleri hem mutlu, hem de son
suz hznlyd. Benim iin bir eyler yapmt.
Umutlanyordu, bylece hayatm kurtaracan sa-

13
nyordu. Savunmama bu clz yardm yapabilmek
iin, gnll olarak hayatmm be ylm feda etmi
ti. Ravensbrck'de be yl daha!
Bitkin bir haldeydim.
Trudi'yi de getirdiler ama, Eva'nn ifadesini
desteklemeye ynelik, lgn bir hikyeye baladk-'
tan az sonra baylverdi.
Bir tann duruma salonunun ortasnda ba
ylmas, ve adamlarn kollarnda dar karlmas
tuhaf bir grnm oluyor. Trudi'yi salonun dna
kardlar, ye kap tekrar kapand zaman, btn
kaplarn teker teker zerime kapand gibi bir
duyguya kapldm
Bundan sonra, karar iin tftzia beklemedik. Ka
rarn okunmasndan nce herkes yaa kalkt, su
baylar ve devlet nemurir naz selimi verdiler.
Fhrer'in adna...
bu karar gereince, 11. Hafif Svari Alayn
da grevli Onba Sven Hassel, ordudan firar nede
niyle onbe yl ar hapse mahkm edilmitir. Sven
Hassel, ayrca birliinden ihra edilecek, ve sresiz
olarak btn medeni ve askeri haklarndan mah
rum kalacaktr.
Heil Hitler! >
Ya ben de baylverirsem imdi? Dayak atmaya
ara verdikleri anlarda olduu gibi, u anda da, gz
lerimin nndeki her ey bana karanlk gelmiyor
mu? Bu sefer ne dzenlenmi: lmden de beter bir
utan m? Evet bu. Oysa bu hi aklma gelmemiti.
Ama iman her kalba girebilhy Artk herkese gidip
bunun ne demek olduunu anlat bakalm.
Dzeltelim, hibir yere gidemezsin.
ylesine donup kalm ve gereklerden uzak-

14
tamtm ki, bakann szlerini nceleri hibir ey
anlamadan dinledim.
Zamanla adaletin yerini bulmasn salamak
iin, hayatm baladklarm sylyordu. Yaban
c kkenli bir Alman olduumu, Danimarka'ya a-
mldm ve sorumsuz, Alman olma erefine layk
olmayan kadnlar tarafndan firar etmeye itildii
mi, ve btn bu nedenler yznden, iyi niyetli dav
ranan divann beni lm cezasna arptrmaya ge
rek grmediini sylyordu.

15
 Ayaklarmzda demir, bileklerimizde kelepe, ikier iki
er balanmtk, ve ayrca btn grubun etrafna uzun
bir zincir sarlmt. Dilerine kadar silhl bir asker polis
mfrezesi eliinde, yk istasyonuna gtrldk.
Tam gn ve gece, vagonlarmzda yl kaldk..

GNDZ LYORLARDI,
GECE LYORLARDI

Kk ve tatl aile pansiyonumuza hogeldiniz

demeden nce, sizlere kim olduunuzu ve ne oldu
unuzu sylememe izin verin!
Sizler bir bitli orospu yn, bir iren alak
lar topluluusunuz; bir domuz srsnz; insan
ln tortususunuz. Byle dodunuz ve hayatnzn
sonuna kadar da byle kalacaksnz. Vcutlarnzla
oluturduunuz plkte yatp yuvarlanabilmeniz
iin, sizleri yava yava geberteceiz, o kadar yava
ki, her eyin gerek tadna varabilecek kadar zama
nnz olacak. Kimsenin hibir eyden yoksun kal
mayaca konusunda hepinize aka sz verebili
rim. Burada herkes sizlerin iyilemesi iin gayret
gsterecek. inizden bir kii bile en ufak bir ey
den yoksun kalrsa ok zlrm.
Bunlar belirttikten sonra, sizlere, Lengries'-
deki SS ve Wehrmacht Disiplin Kampna hogeldi
niz diyebilirim.
Lencries yoketme kampna hogeldiniz, Ba
yanlar ve Baylar!
Krbacyla cill izmesine vurdu ve gzndeki
monokl drd. Neden bu tip insanlar hep mo-

16
nokl takarlard acaba? Bunun psikolojik bir akla
mas olmal.
Bir SS Hauptscharfhrer'i yksek sesle, u e
kilde zetlenebilecek olan ynetmelii okudu: Her
ey yasakt ve ynetmelie aykr en kk bir dav
ran a brakma, falaka veya lmle cezalandrla
cakt.
Cezaevi, stste konmu kafeslerden oluan
be katl bir yerdi. Duvar yerine parmaklklar kulla
nlmt. nce arama yerinden ve banyodan getik,
sonra salarmzn yarsn kknden kazdlar ve
vcudumuzun btn kll yerlerine pis kokulu ve
dedii yeri te gibi yakan, kant verici bir kim
yasal madde pskrttler. Daha sonra hepimizi
hcrelere tktlar. Tam drt saat buralarda rlpr
lak bekledik ve bu arada SS'ler yeni bir arama da
ha yaptlar: Kulaklarmza rnga, azlarmza
parmaklarn sokuyorlar, burun deliklerimizi bile
unutmuyorlard. Nihayet bir de lavman yaptlar ve
hepimiz kendimizi duvar boyunca sralanm olan
tuvaletlere zor attk. imizde bulunan iki gen ka
dnn durumlar daha da kt idi. nk hem gar
diyanlarn mstehcen akalarna katlanmak zorun
da kalyorlar, h e m de, daha zel bir muayeneden
geiriliyorlard.
Bize verilen giysiler izgili gmlek ve panto
l o n son derece kant verici bir kumatan yapl
mt; iinde zehirli karncalarn ve bceklerin do
latn sandnz, uval gibi bir bez.
Bir Oberscharfhrer .bizleri yeniden dar
kard ve bir Untersturmfhrer'in nnde sraya sok
tu. O da derhal sa bata yer alan mahkmu iaret
ederek kkredi:
en, buraya gel!

lanetliler taburu 17/2

 Bir SS, adam arkasndan iterek, eklemleri gev
emi bir kukla gibi, ksa boylu ve kibirli subayn
nne gnderdi; adam subayn nnde otomatik
olarak esas durua geti.
Adn! Yan! Tutuklanma sebebin! abuk!
Johann Schreiber. Yirmi drt yanda. hanet
suundan yirmi yl ar hapse mahkm.
Bana baksana sen... Sen hi asker olmadn
m?
123. Piyade Alaynda Baavutum.
Yani, srf itaatsizlik olsun diye, kendini uygun
bir biimde tantma zahmetine katlanmyorsun. Sa
na retildii ekilde hitab etmemeni baka nasl
aklayabilirsin? Duruunu dzelt, iren herif! Bu
kt alkanlklardan seni imdi vazgeiririz biz.
Eer bu da yeterli olmayacaksa, aka syle de ba
ka bir yol bulalm.
Untersturmfhrer gzlerini bolua dikerek tiz
bir sesle bard:
Falaka!
Birka saniye sonra, adam, plak ayaklar fa
lakaya kstrlm olarak, yerde srtst yatyordu.
Ne kadar, Herr Untersturmf hrer?
Yirmi!
Cezann sonu gelmeden, adam baylmt bile.
Ama, bunun da anlatlamayacak areleri vard, ve
az sonra adam sradaki yerini almt.
Birinciyi rnek alan ikinci, kendini kurallara
uygun olarak tantt:
Herr Untersturmfhrer, 7'nci nc alay eski
astsubaylarndan, yirmi iki yanda ve hrszlk su
undan on yl ar hapse mahkm Victor Giese g
rlerinize hazrdr.
Hrszlk! Ne kepazelik! Bir askerin hibir za-

18
man hrszlk yapmamas gerektiini bilmiyor mu
sun?
Bir askerin hibir zaman hrszlk yapmama
s gerektiini biliyorum, Herr Untersturmfhrer.
Ama, yine de aldn yle mi?
Evet, Herr Untersturmfhrer.
O halde, bu senin kaln kafal olduunu gs
terir?
Evet, Herr Untersturmfhrer, benim kafam
kaimdir.
yleyse, sana kar cmert davranp zel ders
veririz. Burada ok iyi bir retmenimiz var...
Untersturmfhrer, gzlerini bolua dikerek,
tiz bir sesle bard:
Dokuz kuyruklu kedi!
Adam, ayak parmaklan yere ancak deecek bi
imde, bileklerinden astlar...
Hibirimiz, hatta kadnlar bile, bu tanma
treninden zarara uramadan kurtulamadk. Za
ten, Lengries'de, erkek veya kadn olmayp, domuz,
bok yn veya orospu olduumuzu ksa srede an
lamtk.
Lengries'de olup biten her ey tekdze, anlatl
maz bir biimde, bakaldrtcyd. l says bak
mndan verimliliine ramen, sadizmde uygulanan
hayalgc snrlyd, zaten kurbanlarn duyulan da
hzla kreliyordu. nsanlarn ac ekilerini ve l
lerini uzun bir sre boyunca grmek, normal za
manlarda aklmzn bile almayaca yzlerce ayr
ekilde bile olsa, artk tekdzelik yaratyordu.
kencecilere, zerimizde her trl iktidar ve zulm
itahlarn gidermek izni verilmiti, ve onlar da bu
frsattan ellerinden geldii kadar yararlanyorlar
d. Hi yaamadklar kadar youn bir yaam iin-

19
deydiler ama, ruhlar, kurbanlarnn hasta ve i
kenceden rm bedenlerinden daha kt koku
uyordu.
Gardiyanlarmz, hibir ekilde sulamak iste
miyorum. Onlar da, kendilerinin yaratmadklar bir
durumun kurbanlarydlar, ve bir adan, kurbanla
rndan daha ok zarara uradlar: nk, vicdanla
r rk iinde kald.
nceleri, insanlara kendi nefretimi anlatmak,
onlara yeni bir dnya, iinde ikenceye yer olmayan
yeni bir ortam yaratmak zere sarslmaz bir istek
alamak iin, Lengries'i anlatmann yeterli ola
bileceini sanyordum. Ama, btn bunlar o gnle
ri paylamam olanlar hibir zaman t a m olarak
anlayamazlar, o gnleri yaayanlara da bunlar ye
niden hatrlatmann hibir yarar yoktur.
Dierleri, hrriyetlerini hi kaybetmemi olan
lar, hi abartmadm ilerinden bilmelerine ra
m e n Nrnberg maskaralklarnn zetini okuyup
yutmulardr, nasl o l s a sanki bir yalanc olduu
mu haykrmak istercesine yzme bakarlar. nk,
olaylar olduklar gibi grmektense, irenliklerin
stn rtmek, onlar yakp yok etmek, kllerini
havaya savurmak isterler...
Ama, belki yine de, rpermeden bunlar dinle
yip anlayacak, cesur biri bulunabilir. te, onsuz
her eyin bir yalnzlktan ibaret kalaca, bu kiiye
ihtiyacm var benim. Hikyemi anlatp, kurtulma
ya ihtiyacm var. Belki de, sadece bunun iin yaz
yorum. Yoksa, gerekleri haykrp da yinelenmesine
engel olmak iin deil. Hatta, belki de yksek perde
den bunlar sylemekle, kendi kendimi aldatyo
rum. Belki de, amacm sadece, zerime dikkatleri
ekmek, kitlelerin acma dolu hayranln hisset-

20
 mektir. Herkesin yaayamam olduu baz mace
ralarn kahraman olduumu gstermek istiyorum,
belki de...
Geri, bu maceralar yaamak herkese ksmet
olmad ama, o gnleri grenler de o kadar ok ki,
kendimi balbana bir olay gibi gstermem olanak
d. Ksacas, Lengries'i niin anlatmaya alt
m ben de bilmiyorum. steyen, bana, kendisine uy
g u n gelen bir nedeni yaktrabilir... Ama, bu arada
kimse unu unutmasn ki, inanmayanlar, yani ger
eklere gzlerini kapayanlar, dnyadaki btn
Lengries'ler zamannda saptanp daha olumakta
iken yok edilmezlerse, en byk sorumluluu st
lerinde tayacaklardr. sim, yer veya lke srala
maya gerek yok: Her lkenin, her blokun kendi
davranlarn gzden geirmeyi bir yana brakp,
dierlerinin davranlarndan alnp durmas, b
t n bu ideolojik atmalar neye yaryor?
te Lengries:
Reich'a sabotaj dzenlemekten otuz yl ar
hapse mahkm olmu, gen bir Baavu, kadn tu
tuklulardan birine kk bir sabun paras verme
ye alrken yakalanmt. Nbeti, blgenin ko
mutan olan ve stn bir hayalgcne sahip bulu
n a n Obersturmfhrer Stein'a haber verdi:
Hakknzda neler iitiyorum, kumrularm? Sa
nrm, nianlandnz? yi ama, bunu kutlamak ge
rek!
Btn kat, avlulardan birine inme emrini ald.
ki gence ise, soyunmalar emredildi. Noel'den az
nceydi ve etrafmzda kar tanecikleri uuuyordu.
Haydi, imdi biraz. dzsn bakalm ocuk
lar! dedi Stein.

21
 Giderek bize daha seyrek verilen, sirkeye yat
rlm ringa balklar, aslnda yenmeyecek kadar
kalitesizdi; ama yine de, hepimiz, ban da, klkla
rn da, pullarn da yiyorduk. Hcrelerimizde, elle
rimiz arkadan zincirle balanyordu. Yani, domuz
lar gibi, yzkoyun yatarak ve suratmz taban
iine sokarak yemek yiyorduk. ou zaman ok s
cak verilen bu yiyecekleri dakikada yiyip bitir
mek zorundaydk.
Bazen, programda lm cezalarnn infaz da
oluyordu:
Alarm annn, hangi katlarn inmesi gerek
tiini bildirmek zere belirli aralklarla alnd o
gnler, ddk sesleriyle balard. Birinci ddk se
siyle, yzlerimiz hcre kapsna dnk olmak ze
re, hazrola geilirdi. kinci ddk sesi duyulunca
herkes yerinde saymaya balard: rap, rap, rap. Son
ra, bir SS tarafndan iletilen bir mekanizma btn
hcre kaplarn ayn anda aard, ama biz n
c ddk sesini iitinceye kadar hcrelerimizde ye
rimizde saymaya devam ederdik.
Bir keresinde, avluda, zerinde on sekiz tane
daraacnn hazrlanm olduu, metre yksek
liindeki setin etrafnda yarm daire olmutuk. On
sekiz daraacnn ucundaki on sekiz ilmik, rzgr
dan hafif hafif sallanyordu. Setin dibinde de, boya
sz aatan, zeri ak on sekiz tane tabut vard.
Erkeklerin zerinde izgili pantolonlarndan,
kadnlarda ise izgili eteklerinden baka bir ey
yoktu. Baavuun lm kararn okumasndan son
ra, aslacak olanlar sete kyorlar, ve dzenli bir bi
imde iplerinin altnda duruyorlard. Celltlk gre
vini kollan sval iki SS yerine getiriyordu, ve b
t n cesetler, bacaklarndan sidik ya da dklar

22
akarak ipin ucunda salland zenan, bir SS dokto
ru grntye umursamaz bir bak atp, celltlara
her eyin yolunda olduunu iaret ediyordu. O za
m a n cesetler indiriliyor ve kaba saba tabutlarn ii
ne atlveriyorlard.
Eer lm hakknda daha fazla ey renmek
isteyenler varsa, onlara bir de Sturmbannfhrer
Schendrich'i anlatabilirim. Gen, yakkl, k, her-
zaman kibar, dost tavrl ve rahat bir adam olmas
na ramen emrindeki SS'ler bile ondan ekinirler
di.
Durun bakalm, dedi, bir cumartesi akam,
yoklamadan sonra, size yaptm aklamalar iyi
ce renip renmediinizi grelim. inizden baz
larna basit bir emir vereceim, ve emrin yerine iyi
getirilip getirilmeyeceini hep beraber izleyeceiz.
imizden be kiiyi srann dna kard, ve
yzlerini, be metreden daha fazla yaklamann bi
ze kesinlikle yasak edildii hapishane duvarna e
virtti.
leri... Mar!
Be adam ileriye bakarak duvara doru yr
dler, ve mazgallara yerlemi nbetilerin kurun
l a n altnda can verdiler.
Schendrich yeniden bize dnd.
Daha ne isteypjim? te bir emir byle yerine
getirilir! imdi, ben emir verince hepiniz diz ke
ceksiniz ve syleyeceklerimi hep beraber tekrar ede
ceksiniz... k!
Bir kii bile ge kalmamt.
imdi, yksek ve anlalabilir bir sesle syle
diklerimi tekrarlayn; Bizler hain domuzlarz.
Bizler hain domuzlarz!
Yok edilmemiz gerek.

23
 Yok edilmemiz gerek!
nk bunu hakettik.
nk bunu hakettik!
Yarm pazar, yemek yemeyeceiz.
Yarn pazar, yemek yemeyeceiz!
nk almadmz zaman.
nk almadmz zaman!
Yemek yemee de hakkmz yoktur.
Yemek yemee de hakkmz yoktur!
Her cumartesi leden sonras, avlu, koronun
bu sesleriyle nlyor ve ertesi gnk yemekten vaz
geiliyordu.
Benimkine bitiik olan hcrede, Kthe Ragner
adnda bir kadn kalyordu. Tebeir gibi beyaz sa
lar ve vitaminsizlikten disiz kalm azyla, kor
kun bir grnm vard. K o l l a n ve bacaklar, ze
ri gri bir deriyle kaplanm kemik yn halindey
di. Vcudu clk yaralarla doluydu.
Beni gryorsun, dedi bir akam bana. Beni
ka yanda sandn bilmek isterdim!
Neeyle ilgisi olmayan kuru bir kahkaha att.
Sonra, cevap vermediimi grnce devam etti:
Elli yalarnda gsteriyorum, deil mi? Oysa,
gelecek ay, yirmi drt yasma basacam. Yirmi ay
nce on sekizden fazla gstermiyordum.
Berlin'de, yksek rtbeli bir kurmay subayn
sekreteri olan Kthe, brosunda gen bir yzba
ile tanm ve nianlanmt. Evlenecekleri gn
bile saptamlard, ama evlenemediler. Nianlsnn
tutuklanmasndan drt gn sonra gelip onu da g
trmlerdi. Gestapo'nun adamlar, baz belgelerin
kopyalarn kartt iddiasyla onu c ay sre ile
hrpaladlar. Bu iten pek bir sey anlamam olma
sna ramen, bir baka sekreter arkada ile onar

24
jal yemilerdi. Nianls ve iki baka subay lm ce
zasna arptrlrken, bir drdnc subay da meb
bet hapse m a h k m oldu. Kthe'yi Lengries'e gn
dermeden nce, onu nianlsnn infazn izlemeye
de zorlamlard.
Bir sabah, birisi Kthe Ragner olmak zere,
drt kadn, be kat birbirine balayan dik merdi
venleri srnerek inme emrini aldlar. Bu, gardi
yanlarn bize sk sk yaptrmaktan holandklar bir
eydi. Eller ve ayaklar bal olduu iin, ba nde
olarak srnmek, sonra da kendini brakp kaymak
gerekiyordu.
Kthe isteyerek mi, yoksa istemeden mi dt
bilmiyorum. Artk direnme gc kalmamt, dola
ysyla her iki durum da sz konusu olabilirdi. Kes
kin ln ve vcudunun yere arpnca kard
sesi duydum. Sonra birka saniyelik bir lm sessiz
lii oldu ve sonunda derinlerden kzgn bir ses yk
seldi:
Kaltak karnn boynu krlm!

25
 Kthe'nin lmnden birka gn sonra, bir avu ba
ka tutuklu ile birlikte, Bremen yaknlarndaki Fagen Top
lama Kamp'na nakledildim. Sylendiine gre, orada
bizleri ok nemli zel bir i bekliyordu.
Bu iin ne olduunu bilmek, hibirimizi en ufak bir
ekilde ilgilendirmiyordu. imizden hibiri bize verile
cek yeni bir iin, imdiye kadar altklarmzdan daha ko
lay olabileceini, bir an bile aklna getirmiyordu. Hepimiz,
koulu olduklar arabay, dveni veya karasaban dp
lnceye kadar eken koum hayvanlar gibi almaya
almtk. Taocaklarmda bitkin dene kadar ta krma
ya, veya jt iplii fabrikalarnda, akcier kanamasndan
lene dek, o tozlar iimize ekerek almaya alkndk.
Verilen btn ilerin bir tek ortak noktas vard; hep
si, eninde sonunda, yere boylu boyunca uzanmakla sona
eriyordu!

FAGEN

Gerekte, Fagen'de iki ynl bir alma yap

lyordu. Buras h e m uygulamal bir tp merkeziydi,
h e m de bombalar vard.
tik gnler, beni teraslama almalannda g
revlendirdiler. Sabahn beinden akamn altsna
kadar, krek mahkmlar gibi topra kazyor, ve
yiyecek olarak da, bize gnde kere verdikleri, ii
ne undan ok su konulmu olan bir bulamaca hak
kazanyorduk. Sonra, hi ummadmz ve benim
hemen- zerine atladm bir frsat kt ortaya: Af
fedilme ans!
Kamp komutan, sadece gnlllerin bu ans
elde edebileceklerini bize aklamt. Cezamzn ge-

26
riye kalan her yl iin on be tane. Benim iin tam
iki yz yirmi be ediyordu bu.
Ama, galiba iin ne olduunu sylemedim. Af
fedilme ansn elde edebilmek iin, cezann geriye
kalan her yl karlnda, on be tane patlamam
bombann zararsz hale getirilmesi gerekiyordu. Be
n i m daha ilk ylm bile dolmadndan, on be yl,
on beer bombadan iki yz yirmi be ediyordu...
Tabii, sz konusu bombalar harcalem bomba
lar deil, ne pasif korunma ekiplerinin, ne de aske
r uzmanlarn, yaklamaya cesaret edemedikleri
cinsten eylerdi. Baz tutuklular, havaya umadan
nce elliye yakn bombay zararsz hale getirmeyi
baarmlard. Ama, elbette ki, erge birisi bu say
y ok ykseklere rnein iki yz yirmi b e e
kartacakt; ve ben gnll yazlmakta hi tereddt
etmedim.
Karar verirken bu dnceden etkilenmi ol
malym. Veya, belki de asl neden, her sabah ie
gitmeden nce bize fazladan verilen drtte bir av
dar ekmei, kk bir sosis paras ve adet siga
rayd...
ok ksa bir eitim dneminden sonra sava
srasndaki btn eitim sreleri gibi SS'ler bi
zi her gn patlamam bombalarn bulunduu eit
li blgelere gtryorlard. Biz bazen be veya alt
metre derinlie kadar bombalarn etrafn kazar
ken, muhafzlarmz h a t n saylr bir uzaklkta bek
liyorlard. Bomba iyice ortaya ktktan sonra, etra
fna sarlan bir kablo ile yatandan karmak, ve
sonra azar azar yukar kaldrp dikmek gerekiyordu.
Bomba, tam ukurun stne konulmu atknn
ucunda, btn arlyla asl kald zaman, her
kes bir yere gizleniyordu. Sadece bir tek kii yerin-

27
de kalyordu: Pnyeyi karmakla grevli olan. tu
tuklu. Eer bir yanl hareket yaparsa...
Bu gibi beceriksizler iin, atlye grevi yapan
kamyonda daima iki veya tane tahta kutu bulu
nurdu, ama bunlar her zaman gerekli olmuyordu.
Yanl hareketlerin ok seyrek meydana geldii sy
lenemezdi ama, kutuya konulabilecek bir eyler
bulmak ou zaman ok g oluyordu.
Kimileri, bombann zerine oturarak tapay
karyordu. Gerekten detonatr belirli bir durum
da tutmak bylece daha kolay oluyordu. Ama, ben,
bomba dikine durduu zaman, deliin dibinde bom
bann zerine yatmann daha da iyi olacan ke
fetmitim.-Bylece, amyant eldivenli elime fnye-
yi yavaa kaydn vermek yeterliydi...
Altm sekizinci bombam bir hava torpiliydi ve
etrafn tam on be saatte aabildik. nsan byle bir
ite alrken, hi konuamaz oluyor. Srekli bir
lm - kalm durumu. Byk bir dikkatle kazmak,
topra bellerken, ellerle veya ayaklarla alrken
hep dnmek gerekiyor. En nemi olan eyler, d
zenli nefes almak, dnmeden hibir davranta
bulunmamak, ayn anda birden fazla hareket yap
mamak. Belirli bir noktaya gelince, topran kay
masn nlemek iin en iyi gereler, insann kendi
elleri oluyor. Bir torpilin yerinden yarm santimetre
oynamas, patlamasna, yani lme neden olabilir.
Oysa, olduu yerde, sessiz ve uslu grnr. Ama,
yerinden oynatmaya kalktnzda kafasndan ne
gibi bir dnce geecektir acaba? Yerinden oynat
mak da zorunludur... nk, bombay, askya al
mak zere kaldrmak gerekmektedir. Bombann ta
pasn skmek gerekmektedir. Sknceye kadar ne
fes alnmazsa daha iyi olur, yleyse, acele etmeli...

28
Hayr, hayr, aceleye gerek yok. Yava yava, fakat
gvenlik iinde. Kk tren uzaa gidiyor. Her ha
reket gerilimsiz ve kontroll...
Bir hava torpili gl bir dmandr; hibir ey
gstermez, gizlediklerini aa vurmaz. Kimse, bir
hava torpiline blf yapamaz.
Bu defa, bombay yerinde etkisiz hale getirme
ye izin vermemilerdi. Daha nce, onu ehir dna
tamak gerekiyordu. Bu, ya kimsenin tanmad
yeni tip bir bombann sz konusu olduunu, ya da
birisi flese patlayacak bir durumda bulunduunu
gstermekteydi... Ve byle dev bir bombann patla
masyla da, btn civar semtlerin hasar grecei
belliydi.
Arkas vinli bir Krupp-Diesel kamyonu, geri
geri gelerek ukurun kenarna yanat. Drt saatlik
bir almadan sonra, bomba hi kmldamayacak
bir biimde, vince taklmt.
Herkes bir nefes ald... Ama, bir noktay unu
tuyorduk!
Kim araba kullanmay biliyor, iinizde?
Sessizlik. Sylendiine gre, zehirli bir ylan
bacanza sarlacak olursa, t a gibi kprdamadan
durup, ylann dikkatini ekmemeye almak gere
kir. Bir saniye iinde, koca alanda herkes, kaln bir
glgenin ayrd ta stunlar haline gelmiti; oysa,
SS subaynn gzleri, bir eyler ararmcasma yz
lerimizde dolayordu. imizden hibirimiz ona ba-
kamyorduk, ama onun varln o kadar byk bir
acyla alglyorduk ki, yreklerimiz gs kafesleri
mize arparak atyor, sanki ryamzda ykntlar
dan kurtulmak iin yanardalarn zerinden a
yorduk.
Sen, oradaki! Araba kullanmay biliyor mu
sun?
29
 Hayr demeye cesaret edemedim.
O halde, yola koyul bakalm!
zlenecek yol bayraklarla iaretlenmiti. Tanr
ya krler olsun ki, yol elden geirilmi, tamir edi
lerek dzeltilmiti. Yredeki berbat evler iindi hep
bunlar! Blgede tek bir canl grnmyordu. Dier
aralar beni hayli geriden izliyorlard. Tehlikeye ya
kn olmay kimse istemiyordu. Sessizlik iinde alev
alev yanan bir evin nnden getim. Duman gzle
rimi yakt, hibir ey gremez oldum, ama yine de
hzm arttrmaya cesaret edemedim. Be dakikalk
gerek bir can ekimesinden sonra, yeniden temiz
havay iime ekebildim.
Btn bu yava gitme yar boyunca aklm
dan neler getiini hi bilmiyorum. Sadece, nm
de dnmek iin dnyann zaman olduunu anl
yordum, ve iimde heyecan olsa bile, sakin olduu
mu, uzun sreden beri ilk defa mutluluk duyduu
mu farkediyordum. Her geen saniyenin son olabi
lecei bir ortamda, size yemin ederim ki, dnmek
iin, insann ok vakti oluyor. Ve, asrlardan beri
ilk defa o1 arak, yeniden kendimi nemli hissediyor
dum. Gzden kaybolmutum, kend'mi dnemez
olmutum, kiiliim her trl yntemle ezilmi,
paralanmt, ve btn bunlara ramen, yaam
tm, btn aalanmalardan, gnlk ypratmalar
dan sapasalam kabilmitim. Selm sana! Here-
ye ramen, yine varsn! Ve hep ayn kiisin. Kendi
ne bak bir kere: Bakalarnn yapmava ekindii
bir ii yapyorsun. Demek hl elinden bir eyler ge
liyor. Hem de nemli bir ey. u tramvay raylarna
dikkat et!
Eskiden. sadece yersiz yurtsuzlarn ve dilenci
lerin kald, zeri ondle salarla rtlm kulbe-

30
lerin de nnden geerek, ehir dna ktm. Es
kiden diyorum, nk sava gnlerinde ehirde bu
gibi yerler giderek oalyordu.
Bir yerlerde, bir adam tarlasn kazyordu. Ben
geerken, bakmak iin kreinin sapma yaslanp
durdu.
Seslendim ona:
Hey!... Sen bir yere saklanmyor musun?
Motorun grltsnden cevabn duyamadm,
ama olduu yerde kalmt. Acaba, bana iyi yolcu
luklar m dilemiti? Bombo bir yolda da bylesi
ne yava gitmek ne kadar tuhaf oluyordu!
ehirdekiler evlerine ve dkknlarna dnm
olmalydlar, nce en cesurlar tabii. Sonra da, ra
hatlam ve hayatlarndan memnun olarak, dier
leri. una bakn hele, her ey ayakta duruyor!
Acaba kaabilir miydim? Bombo yollardan ge
erken birok frsat belirmiti. Kamyondan atlaya
bilirdim ve bomba bir yere arpp grltyle at
layncaya kadar, koup saklanacak bir yer bulabilir
dim. Bir kere ansm neden denemediimi bilmi
yorum. Sanyorum ki, yaamn tadna hibir zaman
bu kadar derinlemesine varamamtm. Ben ve sev
gili hava torpilim yapayalnzdk ve beraber olduu
muz srece, onun izni olmadan, kimse yanmza
yaklaamazd...
Dncelerimden ancak geni araziye, zerin
de iaret bayraklarnn daha seyrek dikilmi oldu
u, tarlalarn iinden geen yola knca kurtula-
bildim. Burada, kendimi koruma igdm ar bas
maya balamt. Bana bu yolculuu daha ne kadar
yaptracaklard acaba? Yirmi drt saatlik bir al
madan ve bu kadar kilometre geldikten sonra, im
di havaya umak ok budalaca bir ey olacakt...

31
 Sonunda, bombay ehirden on iki<>n kilo
metre uzakta, bir fundaln ortasna brakabildim.
Bombay kamyondan indirmek aka olanaksz ol
duu iin, vinle birlikte patlatld.
Bu baarm sayesinde bana fazladan sigara
verdiler. Her zaman tekrarladklar gibi, bunlar hi
de hak etmemitim ama, sevgili Fhrer'imiz insanca
duygulardan yoksun deildi.
Fazladan sigara: Olduka iyi bir cret ald
m kansndaydm. Aslnda, bir taneden fazlasn
ummuyordum.

Bir gn, bir tutuklunun bana gelebilecek en

kt ey bama geldi: Hastalandm. Belki de, bir
bakma, bu hastalk hayatm kurtarmtr. Tam be
gn dayanmtm. Hasta olunca, derhal kampn
hastanesine gnderiliyordunuz ve orada, ie yara
maz hale gelinceye kadar deneme tahtas oluyordu
nuz; ie yaramamak ise, ok ie yaram olup lmek
demekti. Ama, bir gn yoklama srasnda kendimi
kaybettim ve kendime geldiimde hastanedeydim.
Hastalmn ne olduunu sylemediler. Hibir
hastaya da sylemiyorlard. Ayakta durabilecek ka
dar kendimi toparladma karar verdikleri gn de
nemeler balad. Bir sr ineler yaptlar. Belirli
aralklarla kanm alarak, nce ok scak bir odaya,
sonra da oradan karp buzdolab gibi bir yere sok
tular. Bir gn tkmabileceim her eyi verip, ertesi
g n a ve susuz brakyorlard; veya t a m btn ve
rilenleri yedikten sonra lstik bir boru yutturup,
midemde sindirilmekte olan yiyecekleri tekrar d
arya ekiyorlard.
Durum gitgide daha ackl oluyordu. Sonunda,.

32
omuriliimden, ok uzun ve ac verici bir biimde
su aldlar, sonra da, ii kum dolu bir el arabasn bi
leklerime balayarak, hi dinlenmeden, yuvarlak
bir alanda tamam sylediler. Her on be dakikada
bir kanmdan rnek alnyordu. Bu, btn bir gn
srd. Artk bam dnyor ve kendimi yava yava
kaybediyordum. Bu denemeden tr, aylarca da
yanlmaz ba arlar ektim.
Fakat dierlerine gre o kadar anslydm ki.
Gnn birinde, ya ektiklerimi yeterli bulduklar
iin, ya da onlara artk herhangi bir ey reteme-
yecek duruma geldiimden, beni yeniden kampa
yolladlar. Gleryzl bir SS, artk istihkm ekibi
ne dahil olmadm bildirdi. Zararsz hale getirdi
im btn bombalar bir ie yaramamt.
Yeniden ta ocanda almaya dndm.
Sonradan beni yine bombalar etkisiz klmakla
grevlendirdiler ve tam yine gzel bir yuvarlak sa
y elde ettiimde hepsini hie sayarak beni birden
bire yeniden Lengries'e geri gnderdiler...
Lengries'de, ta ocaklarnda yedi ay kaldm;
Tekdze ve yaamdan tmyle kopuk yedi ay.
Bir gn, bir SS gelip beni ard. Bir doktor
muayeneden geirdi. Her tarafmda banlar k
mt. Hepsini temizlediler, il ve merhem srd
ler. Doktor kendimi iyi hissedip hissetmedik rrv -or-
dUi Evet doktor, iyiyim, salk durumum 80tr.
Salk durumunun kt olduunu sylemek yap
lacak sey deildi. Son nefe^'ni verinceye kadar, iyi
ve salkl olmak gerekiyordu.
Beni Sturmbannfhrer Schendrich'in yanma
gtrdler. Pencerelerinde perdeler vard. Tertemiz
perdeler. Anlayabiliyor musunuz bunun ne demek
olduunu. zeri san motiflerle ssl ack yeil per
deler. San motifli, ak yeil. San motifli...
lanetliler taburu 33/3
 Ne bakp duruyorsun yle yahu?
rpererek sradm.
Hi, Herr Sturmbannfhrer. zr dilerim Herr
Sturmbannfhrer. Hibir yere bakp durmadm
arzederim.
Ani bir esinlenme ile alak sesle eklemek zorun
luluunu duydum:
Sadece baknmaktan baka bir ey yapmad
m arzederim...
Tuhaf bir aknlkla bana bakt. Sonra kafa
sndan geen dnceyi bir yana brakarak, bana
bir kat uzatt.
Buraya, burada hep ordu mensuplarna veri
len yiyecekleri yediinizi, hibir zaman alk ve su
suzluk sknts ekmediinizi, kampta geirdiiniz
sre boyunca yaam koullarndan yaknacak bir
durumda kalmadnz yazp imzalayacaksnz.
mzaladm. Ne nemi vard? Baka bir kampa
m gtrlecektim? Yoksa; bir ipin ucunda sallan
ma sras bana m gelmiti?
nme, grnm ok esasl bir ikinci kat
srd.
imdi de, size, uluslararas kurallara uygun
bir biimde, sert fakat iyi muamele edildiini yazp
imzalayacaksnz.
mzaladm. Ne nemi vard?
Eer burada grdklerinizden ve duyduklar
nzdan bir tek kelimeyi aklayacak olursanz, sizi
yeniden elime geiririm ve karlama treninizi de
kendim hazrlarm, anlald m?
Anladm, Herr Sturmbannfhrer.
Demek baka bir yere gnderiliyordum.
Beni bir hcreye gtrdler ve zerinde hibir

34
rtbe iareti olmayan yeil bir niformay giyme
mi sylediler.
Trnaklarm da temizle, domuz herif!
Daha sonra, bir SS beni komutanlk brosuna
gtrd ve son yedi ay boyunca, sabahn altsn
dan, akamn sekizine kadar almamn karl
olarak, 1 mark 21 pfennig olan cretimi aldm.
552318 A numaral tutuklu... Tahliyem bek
lemek zere... Dar! diye bard bir Stabschar-
fhrer.
Bu da bir ikence tryd. Ama bu bildiim
bir numarayd ve yutturmayacaklarn dnerek
seviniyordum. Arkamdan patlayacak olan kahka
hay bekleyerek, geriye bir dn yaptm ve k
tm. Ama hayr, sandmdan daha da ileri gidecek
lerdi anlalan. Kahkahalarn tutuyorlard.
Birisi gelip sizi arncaya kadar, koridorda
oturun!
Hayr. Glmyorlard. Btn kukulanma ra
men, umutlanmaya balamtm. Bir saatten fazla
bekledim. Sinirlerim, her geen dakika, biraz daha
zayflyordu, insan gibi grnen bu yaratklar, za
limlikte ve sadistlikte nasl bu kadar ileriye gidebi-
liyorlard? Oysa, ok daha ileriye gidebileceklerini
biliyorsun. diyordum kendi kendime. Bunlara
inanmayacak kadar tecrbe kazandm sanyor
dum...
Bugn bile, cezamn affedildiini ve bundan
byle tutuklulardan oluan bir disiplin birliinde
grev yapacam rendikten sonra, gri renkli k
k Opel arabaya Baavuun ardndan gidiimi ve
zerime ken aknlk havasm dndke, o g
n tekrar yayormu gibi olurum.
Byk ve ar kap arkamzdan kapanm; ko-

35
ca beton yap kk ve parmaklkl pencereleri ve
btn korkunluklaryla, uzaklarda kalmt...
Bir trl anlayamyordum. aknlktan da
teye, afallamtm! Arafca, Hanover garnizonunun
avlusuna girdiinde bile, henz tam olarak kendi
me gelmi deildim.
Aradan u kadar yl getikten sonra, imdi, b
tn bu ad konmam korkunluklar artk ancak
olmu bitmi eyler olarak hatrlayabiliyorum.
Ama neden, neden olup bitenlerin unutulup
gitmesine bylesine kaytsz kalyorum? Henz ce
vaplamay baaramadm bir soru bu.

36
 Gnde yirmi kere, bir disiplin birliinde olduumuz ve
bunun da dnyann en iyi askerleri olmamz gerektii an
lamna geldii, binbir kfr ve hakaretle birlikte bize ha
trlatlyordu.
lk alt hafta boyunca, sabahn altsndan akamn
yedi buuuna kadar eitim yaptk. Eitim, eitim, hep
eitim.

YZ OTUZ BE YRYEN CESET

Trnaklarmzdan kan kncaya kadar eitim

yapyorduk... Abartmak iin sylemiyorum bunu!
Tam tehizat ykl olarak kaz adm: Herkesin
darda, yazlk giysiler iinde ter dkt bir sra
da, bizim bamzda elik mifer, srtmzda tehi
zat, ii kum dolu ktklkler ve klk kaput.
Ayak bileklerimize kadar battmz amurlu
alanlarda zorunlu yryler... Boynumuza kadar
suyun iinde, kollar havada, sert bir ehre ile silh
eitimi.
Astsubaylarmz boyuna barp aran ve bi
zi delirmenin eiine getirinceye kadar azarlamaya
devam eden grltc bir gruhtu sanki. Ellerine
geen hibir frsat karmayacaklarna gvenebi
lirdiniz.
Bizi cezalandrmak iin hapsetmek olanaksz
d, nk zaten hibir zaman en ufak bir zgrlk
ten yararlanamyorduk. Hep hizmet, hizmet, hiz
met gryorduk. Evet, akam yemei srasnda bir
saat bo kalyorduk ve szde, yedi buuktan dokuza
kadar istediimizi yapabilirdik, ama, eer bu bir bu-

37
uk saat boyunca amurlu niformalarmz temiz
lemez, postallarmz boyamaz ve tehizatmz par
latmazsak, bize bunlar yapmay sonradan baka
yntemlerle retiyorlard.
Saat dokuzda herkesin yatm olmas zorunluy
du. Ama tabii bu, hibir zaman, dinlendirici bir uy
ku anlamna gelmiyordu. Her gece, alarm tatbikat
lar ve hzl kyafet deitirme eitimleri yaplyor
du. Alarm dd alar almaz yataklarmzdan
atlar, sava kyafetlerimizi srtmza geirip toplan
ma yerinde hazr olurduk. O zaman bizi tren ni
formalarmz giymek iin geri gnderirlerdi. Daha
sonra da, eitim giysilerimizi. Sonra yeniden sava
kyafetlerimiz istenirdi. Hi sonu gelmezdi bunun.
Her gece, astsubaylar pelerimizde dolar ve bizleri
bir hayvan srs gibi klann merdivenlerinde
kovalarlard; sonunda ilerinden birinin glgesini
bile grsek dehete kaplr olmutuk.
tik alt hafta sonunda, eitimimizin ikinci d
nemi balad. Eer o zamana kadar yorgunluun ne
olduunu renmemi isek, sava manevralar bu
nu bize retecekti.
Avu ilerimizi kan iinde brakan, cam krk
lar ve dikenli tel paralan ile doldurulmu, kilomet
relerce uzayan bir eitim alamn srnerek ge
mek veya kaln bir balk tabakasn boulmamaya
alarak amak... Ama yine de, en ok zorunlu y
rylerden gzmz ylyordu.
Bir gece, astsubaylarmz, l gibi serilip uyu
duumuz koulara gelip, allm olandan daha
yksek bir sesle grlediler:
Alarm! Alarm!
Herkes yataklarndan frlayp, tehizatnn e
itli paralanyla boumaya balad. Yanl taklan

38
bir kay, tutukluk yapar bir tabanca, yarm sani
yelik bir gecikme felket demekti! iki dakika ge
meden, koridorlardan ddk sesleri gelmeye bala
mt, astsubaylar kaplar tekmeyle ayorlard...
3. Blk, TooopLAN! Ne bok yiyorsunuz hl
ierde? Hl aa inmediniz mi, Allahn cezalar!
Yataklar bile yaplmam! Kendinizi nerede san
yorsunuz, miskin herifler? Dknler yurdunda
m?
Merdivenlerde, yzleri sapsar olmu, koarken
bir yandan da kemerini dzeltmeye alan bir in
san seli. Klann avlusunda iyi kt bir sraya gir
me. Sonra:
3. Blk... Herkes koulara... ETM KI
YAFET!
nsanlarn, beyinlerindeki bir damar patlat
madan byle barabilmeleri, bana hep saduyuya
bir meydan okuma gibi grnmtr. Ama belki de,
bundan en byk zarar kendi saduyular grmek
tedir! Hi bunlarn akllarndan geeni nasl anlat
tklarna dikkat ettiniz mi? Herkes gibi konuma
yetenekleri yoktur. Szckler, azlarndan koyun
melemesi gibi bir biim alarak, birbirine yapkm
gibi kar, sadece son hece krba gibi aklayverir.
Son hecesi iyice vurgulanmam bir cmle duya
mazsnz onlardan. Anlalmaz bir biimde, askeri
komut vurgularyla belirtirler syleyecekleri eyle
ri. Bu brmeler, bu bitmeyen brmeler! Ger
ekten, bu adamlarn kafalarnn bombo olduu
nu kabul etmek gerekir...
nne kan her eyi silip spren bir sel gibi
yz otuz be kiiden oluan blmz, yeni bir
ToopLAN... komutu grlemeden nce eitim k
yafetlerini giymek iin, merdivenlere'saldryordu...

39
 O gece, allm hakaret ve kfrler arasnda,
koulara on, on iki defa gidip gelen blk, nihayet
klann avlusunda, kan ter iinde, ama dzenli bir
yry kolunda toplanabildi. Programdaki gece
eitimine artk balanabilirdi.
Lopei adnda, olak bir yzba olan blk ko
mutanmz, dudaklarnda belli belirsiz bir glmse
me ile bizleri inceliyordu. Emrinde bulunanlardan
demir gibi sert, insanlk d bir disiplin beklemesi
ne ramen, ikencecilerimizin iinde bize en insan-
ctf grnen oydu. Bize yaptrd her eyi, kendisi
de bizimle birlikte uygular ve kendisinin yapama
yaca bir eyi bizden hibir zaman istemezdi. Ei
tim dnlerinde, o da bizim kadar pislie bulanm
Olurdu. Bu, onun kendince bulduu bir drstlk
yoluydu ve bizler drstlk denen eyi uzun za
mandan beri gzden kaybetmi bulunuyorduk. Ge
nellikle, elinde yetki olan dierleri, zayf kiileri bu
lurlar, zavalllar ezerler, hayat zehir ederler, onla
r hibir ey yapamaz hale getirirler, sonunda ya
dayanamayp lmelerine, ya da intihar etmelerine
sebep olurlard. Yzba Lopei'nin ne sevdii kiiler
vard, ne de urat kiiler. O, drstln ken
dince ispatlamak iin, her zaman birliinin basn
da yryen, bu nedenle de adamlarn cehennemin
ortasna bile gtrebilecek olan ender subaylardan
d. Eer bu adamn cSareti ve gl kiilii Adolf
Hitler'den bakasna bal olsayd, yahut her hangi
bir baka ordunun subay olsayd, kendisine byk
bir sempati duyacaktm. Ama bu durumda bile,
bende bir sayg uyandryordu...
Bl ksaca bir gzden geirdi. Sonra birka
adm gerive giderek komutunu verdi:
3. Blk, hazr-OL. Tfek oom-Za!

40
 hareketle yz otuz be omuzun zerine ko
nan yz otuz be tfein kard ritmik ses. Son
ra birka saniyelik mutlak bir sessizlik. Her subay,
astsubay ve er, elik baann altmdaki nbeti gi
bi, dimdik durmu ileri bakyordu. O anda, dilinin
ucunu oynatmaya kalkan herhangi biri belnn
misline atabilirdi!...
Uzun kavak aalan ve klann gri yaplan
arasnda yeniden yzbann sesi duyuldu:
Saa ARK; leri... MAR!
Avlunun imento zemini zerinde, kk kvl
cmlar karan kabaral botlarn grlts, Saa
arkederek kladan k ve etraf kavak aalary
la dolu yolda ilerleyi. Bir disiplin birliinde konu
mak veya mar sylemek yasaktr; bizim gibi dr
dnc snf saylan insanlar, elbette ki Alman as
kerlerine tannan haklardan yararlanamazlar. ze
rimizde kartal amblemi veya baka bir nian ta
mamz da sz konusu deildi: sadece, sa kolumuz
da, zerinde siyah harflerle SONDERABTELUNG
yazan beyaz stelik hep beyaz kalmas gerekliy
di bir kolluk bulunuyordu.
Dnyann en iyi askerleri olmamz gerektii
iin, btn yrylerimiz tam tehizatla, zorunlu
yry olarak yaptrlyordu. Daha bir eyrek saat
gemeden ter iinde kalyorduk, ayaklarmz yan
maya balyordu ve burnumuz artk bize gereken
oksijeni salamakta yetersiz kalmaya balad
iin, nefes alrken azmz da ayorduk. Asklan-
mz ve tfeklerimizin kaylar kollarmzdaki kan
dolamn zorlatrdklar iin, bembeyaz olan ve
uyuan parmaklannz iiyordu. Ama btn bun
lar bizim iin bir sorun deildi. Hi rahatszlk ek
meden bu ekilde yirmi be kilometre yryebilir
dik.
41
 Derken, eitim balyordu: Birer birer, birbirini
izleyen sramalarla avc ilerlemesi. Cierlerimiz de
mirci kr gibi alrken, ak arazide kouyor,
buz tutmu tarlalarda srnerek ilerliyor, ksa sap
l kreklerimizle avc ukurlarmz kazyorduk.
Ama, elbette ki, hibir zaman yeteri kadar a
buk olamyorduk. Her seferinde ddk sesleri bizi
yeniden aryor, ok ksa bir an iin bile olsa, ne
fes nefese kalm olan bizler soluk almak zere du
raklarsak binbir azarlama ve hakaretle kar kar
ya kalyorduk.
Sonra yeniden balanyordu. leri... ileri... ile
ri... Her taraf muz slak topraa bulanyordu; ba
caklarmz titrerken, btn vcudumuzdan ter bo
anyor ve tadmz tehizat tutan kaylarn
rtt yerler szlyordu. Ter, giysilerimizden d
ar frlyor; iimizden birounun niformasnda
slak lekeler beliriyordu. Gzlerimiz alnmzdan
akan terle bulanyor, kirli ellerimizle sildiimiz al
nmz yara oluyordu. Hareketsiz kaldmz zaman,
ter banyosu hemen bir buz banyosu ekline dn
yordu. Baldrlarmn i taraf ve bacak aralarm ya
ra olmu, kanyordu. Ve korku da, kendi terim, bit
kinlikten oluan tere katyordu.
Gne doarken, artk iyice bitmi, tkenmi
tik. Ama, imdi de hava alarm eitimine sra gel
miti.
Yanl atlan bir adm, dmek, burkulmak ve
dolaysyla cezalanmak anlamna geldii iin, her
tan, her su birikintisinin ve en ufak bir ukurun
srekli olarak dikkatli olmay gerektirdii bozuk bir
yolda koar adma geildi. Bir aya getirip br
ayan nne koymak, komak veya yrmek iin
bu hareketi srekli olarak yapmak, normal hayatta

42
dnmeden, bir alkanlk olarak yaptmz b
tn bu eyler imdi neredeyse insanst bir beden
ve zihin abas gerektiriyordu. Bacaklarmz ylesi
ne korkun bir ekilde arlamt. Yine de inatla,
topallayarak, sendeleyerek, jimnastik admlaryla
ilerlemeye devam ediyorduk. Gz ukurlar iyice de
rinlemi olan soluk suratlarmz stakoz gibi kza
ryor, gzlerimiz yuvalarndan frlayp sabitleiyor,
aln damarlarmz lsz bir biimde iiyordu.
Kurumu ye salyadan yap yap olmu azlardan,
arasra umutsuz bir hkrkla etrafa beyaz kpk
ler salyordu.
Kafamz delercesine ten ddk sesleriyle sa
a sola sryor, dibinde diken mi var, amur mu
var, yoksa bizden daha nce davranm bir arka
damz m var, hi dnmeden kendimizi ukur
lara atyorduk. Sonra, ellerimiz paralansa da, bb
reklerimiz sanclansa da, birka saniye iinde ha
vanlar ve makineli tfekleri kurup ata hazr ha
le getirmek gerekiyordu.
Daha sonra, yeniden kilometrelerce srecek
olan yrye geiliyordu. Sanyorum ki, karayol
lar trlerine dair renilebilecek her eyi ren
mitim artk. Yumuak zeminli yollar, sert zeminli
yollar, geni yollar, dar yollar, akll, amurlu, ba
tak, imento kapl, asfaltlanm, karl, ukurlarla
dolu, dz, kaygan, tozlu yollar. Yollar hakknda ne
bilinebilirse ayaklarm bana retmilerdi. Ayakla
rma ikence eden, dman yollar.
Yamurdan sonra gne. Susuzluk, ba ar
lar ve kapanan gz kapaklan demekti bu. Postal-
lann iinde, ayaklar ve topuklar ierdi. Uyurgezer
gibi srklenir dururduk.
Nihayet, bir le molas... Zaten ikence eker-

43
cesine alan kaslarmz durdurmak da yine bir
ikence oluyordu. Bazlar, emir verildikten sonra
duramayp yrmeye devam ediyorlar ve nlerin-
dekine arparak, balar nde, dt decek, b
r hi aldrmadan itiverinceye kadar olduklar yer
de kalyorlard.
Kk bir kyn kysnda durmutuk. ki ve
ya ocuk gelip merakla bizi izlediler. Mola yarm
saat srecekti. Herkes kladan elli kilometre uzak
ta olduumuzu unutup olduu yere kt ve tehi
zatn bile zmeden kafasn yere koyup uykuya
dald.
Bir saniye sonra, yeni bir ddk sesi. Deerli
molamz otuz dakika uzunluunda bir saniye ile
sona ermiti. Yeniden harekete gemek, belki de
ikencelerin en korkuncu olacakt. Sertlemi kas
lar ve imi ayaular sz dinlemez olmulard. Her
adm atta, keskin sanclar ok gibi beynimize sap
lanyorlard. Ayak tabanlarmz, postallarmzdaki
her iviyi o kadar hissediyordu ki, sanki ie krk
lar zerinde yryor gibi oluyorduk.
Ama yavalamak sz konusu deildi; arkada
kalanlan toplamak iin kamyon gelmiyordu pei
mizden. Denler, zavalllar, bln en canavar
ruhlu astsubay ve bir temeninin uygulad
zel bir ilemden geiyorlard. ylesine insafszca
davranlarla karlayorlard ki, ya kendilerini
kaybediyorlar, ya lgn gibi gruba katlyorlar, ya
da iradesiz robotlara dnp kendilerine ne emir ve
rilirse yapmaya balyorlard; birisi emir verse, bir
beinci kat penceresinden atlayabilirlerdi... Yol bo
yunca, astsubaylarn barmalarn, ve zayf olan
lar dnte emre itaatsizlikten divanharbe ver
mekle korkutmalarn dinliyorduk.

44
 Akam zeri, olduumuz yere ylmaya hazr
bir durumda, klann avlusuna girdik.
Tren adm... MAR!
Yapamayacamz sandmz son bir gayret.
Yatay olarak ileri atlan kaskat bacaklar, yeri tem
polu bir biimde dven ayaklar. Gzlerimizden k
vlcmlar kyordu. Nasrlarmzn su topladn
hissediyorduk. Ama katlanmak gerekti. Gerekliydi
bu. Ayaklar, ayn anda, tozu ezerek, acy ezerek ye
re vuruyorlard. Bir yerlerde kalm son enerjiyi
harcayan, son gayretti bu.
Kamp komutan Yarbay von der Lenz, bizi ko
ularmzla yz yze getirecek olan dn nokta
mzda durmutu. Yzba Lopei haykrd:
3. Blk... Sola.. BAK!
Btn balar ayn anda dnd ve baklar yar
bayn zayf grnts zerinde sabitleti. Ancak,
selamlamada gerekli olan sert hareketler, bu sefer
hi de sert olmamlard. Hatta, kk bir uyum
suzluk bile vard! Yzba Lopei telland, durdu,
bl izlemek iin uzaklat. Sonra komut iitildi:
3. Blk... Sola.. BAK!
Yarbay vermiti komutu. Buz gibi bir sessizlik
oldu, arkasndan von der Lenz'in kudurmu gibi
haykr duyuldu:
Yzba Lopei, buna blk m diyorsunuz siz?
Eer nmzdeki ilk piyade birlii ile cepheye git
mek istiyorsanz, bana haber verebilirsiniz! Bu k
lada sizin grevinizi yapmaktan mutlu olacak birok
subay var...
Yarbayn sesi gitgide tizleiyor, isterik bir hal
alyordu:
Bu aalk kpek srs de ne? Bu ne biim
disiplinsiz bir gruh? Prusyal askerler mi bunlar?...

45
u uyuz itlere bak! Ama uyuza kar iyi bir ilacm
var benim!
Kibir dolu baklarm, artk tam uyur gezerler
den oluan blmzn zerinde gezdiriyordu. u
enesini bir kapasayd da, koularmza gidip, ar
lklarmz frlattmz gibi uykuya dalsaydk...
Evet, uyuza kar iyi bir ilcm var, diye tek
rarlad tehdit edercesine. Uyuz kpeklere bir i-bul-
mak gerekir, rnein biraz eitim. yle deil mi.
Yzba Lopei?
Evet Yarbaym, biraz eitim.
imizde, kendi kendimize acma ile kark bir
nefret uyanyordu. Bu olay yznden, en az bir saat
ordudaki en ar eitimi yapmak zorunda kalacak
tk: Alman usul tren yry, yani kaz adm...
Hi kasklarnzn itii ve her adm atnzda
sizi bartacak kadar acd oldu mu? Kala adale
lerinizin bir yumru gibi top and ve almalarn
salamak iin ara sra kolunuzla drtmek zorunda
kaldnz oldu mu? Her postalnzn b r kental, her
bacanzn da bir ton arlkta olduu bir anda,
ayanza kramp girdii ve btn bunlara ramen,
bacanz kaladan ileri frlatp yere paralel hale ge
tirmeyi, stelik bunu da bir balerin kadar gze ho
gelecek bir biimde yapmay denediniz mi?
Ayaklarnzn artk sizi tamaya gc kalma
d, ayak parmaklarnzn kan iinde kald, su
toplayan, yark ve atlakla dolan tabanlarnzn ac
ile yand bir srada, kendinizi ileriye atp, aya
nz gmm diye yere vurmay hi denediniz mi?
Hem de, bunu ylesine dikkatle yapacaksnz ki, yz
otuz be kiinin bir makine gibi ayn anda, ritmik
aralklarla yeri dvmesini duyanlar, durup dinleye
cekler ve:

46
 te, diyecekler, asker yry byle olur!
Ne muazzam bir ey! Tanrm, ordumuz ne kadar
gl!
Kaz adm her zaman korkun bir etki yapm
tr, zellikle kazlar zerinde.
Ama, kaz adm bizi hi de etkilemiyordu. Hi
deilse, bu biimde olan. Bu, btn ordu tarihinin
en ldrc, en bakaldrtc eitimiydi. Btn di
er eitimlerden daha fazla insann sakatlanmas
na neden olmutur bu eitim: Kiminin kaslar
kopmutur, kiminin lenf damarlar patlamtr.
Hekimlere bu konudaki dncelerini sorun ister
seniz!
Yine de, bizim Yarbay' tam deerlendireme
mitik. Bir saatlik tren yryyle kurtulama
yacaktk bu iten. Alak herif, Yzba Lopei'm
selmn aldktan sonra ekip gitmiti ama gitme
den nce d e :
Yzba Lopei! demiti. Size bir ila bildi
imi sylemitim!
Evet Yarbaym!
Bu herifleri eitim alanna gtreceksiniz ve
onlara uyuz kpek srs olmadklarn, asker ol
duklarn reteceksiniz. Yarn sabah, saat dokuz
dan nce dnmek yok... E?er yarn sabah bu b
lk, avlunun talarn skercesine nmde kaz ad
m yryemezse, sizi tekrar eitim alanna gnde
ririm. Anlald m?
Anlald, Yarbaym.
Btn gece, ak arazide hcum ve kaz adm
eitimi yaptk.
Ve ertesi gn saat dokuzda Yarbay'n nn
den bir gkgrlts gibi getik, ama elbette ki
yenilgiyi hemen kabul etmeyecekti. Tam yedi kez

47
tekrarlatt yry, ve eminim ki, eer iimizden
bir kii saniyenin onda biri kadar ge kalsa veya
erken davransa, sz verdii gibi, derhal eitim ala
nna geri gnderecekti bizi.
Koularmza gitmek ve uyumak iin dal -
ma emrini aldmzda saat ona gelmiti.
Btn bunlar insanlk dyd ama, u da var
ki, bizler de insanlktan kmtk. Uyuz kpek
lerdik hepimiz. A kpekler...
nk, eitimlerimizi gerein altnda
ve gerek grnmyle anlatmak iin, bir de...
al eklemek gerekiyordu.
Bu konuda, biroklar gibi, biz de byk s
kntlar iindeydik. Savatan sonra, 1945 ylnda,
btn Almanya halk alk sknts ekmitir.
Ama biz, daha 1940-41 yllarnda, en yoksul halk
tabakalarndan^ yani en adi sivil halkn 1945
ylnda decei durumdan ok daha beter koullar
da bulunuyorduk.
Yiyecek karnelerimiz olmad iin, hibir ey
satn alamyorduk. le yemeklerinde her gn ayn
ey veriliyordu: Biraz katlamas iin iine lahana
konulmu bir litre kadar pancarl bulama, ama
lahana iki nde bir konuluyordu sadece. n
k her gn konulursa, belki marabilirdik!
Et, tanmadmz bir lkst. Her akam, yir
mi drt saat sreli kuru kumanyalarmz da
tlrd: Bir para avdar ekmei ki biraz uratk
tan sonra bunu be dilim haline getirip, n ak
am, ikisini de ertesi sabah yiyorduk, yirmi gram
ekimi margarin ve dnyada en yksek oranda su
miktarn ierdiini sandm bir para peynir. Cu
martesi gnleri, fazladan olarak, elli gram kadar
algam reeli verilirdi. Kahvaltda ise, ay rengin-

48
de, iren bir tad ve kokusu olan kahvemsi bir
ey... ama bunu byk bir keyifle ierdik biz.
Bazen, eitim srasnda, tarlalarn birinde bir
patates veya algam bulduumuz olurdu. zerin
deki amur paralarn yle bir temizledikten son
ra, o kadar abuk yutuverirdik ki, birisi bizi grse,
kendisini bir el abukluu gsterisinde sanabilirdi.
Ayrca, hem kayn aalarnn kabuklarnn,
hem de ukurlarn kenarlarmda yetien bir tr
otun tadnn hi de kt olmadn kefetmemiz
pek de uzun zaman almamt; besin deerlerinin
ne olduu bUinmiyordu ama, zellikle mideye bir
zarar olmuyor ve almz nemli lde gideri-
yorlard. Eer iinize yarayacak olursa, ite tarife
si: Kayn aac kabuunu veya ukurlardaki otu iki
elik mifer arasnda eziniz, zerine bir miktar
kahveye benzeyen eyden ekleyip, cier ezmesi gibi
yiyiniz...
Eer iimizden birisi eline bir ekmek kuponu
geirecek olursa, bu gerek bir bayram sayyordu!
Anlyor musunuz? Btn bir ekmek!

lanetliler tabura 49/4

 Pazartesi denetimleri en ekindiimiz ^eylerden biriy
di... Sabah yoklamasna, mifer, tren ceketinin altnda
kar gibi beyaz ve ustura gibi tlenmi pantolon, srthfc,
ktklk, siper krei, kasatura, tfek ve nizam bir bi
imde katlanarak gslerimize aslm kaputlarmzla
kmak gerekiyordu.
Her erin cebinde yeil renkli ve temiz bir mendil bu
lunmas zorunluydu. Ve bu mendil nizam bir biimde kat
lanm olmalyd.

KOL YAI VE CLA

Kimseye temizlikten bir zarar gelmemitir. D

zenlilikten de. Bir orduda da, en ince ayrntlarna
kadar dnlm ve sistemletirilmi olarak, hem
temizliin, hem de dzenin bulunmas doaldr.
yi bir asker, dzenlilik ve temizlie inanlmaz bir
zaman ayrmak zorundadr; ama disiplin birliin
de grev yapan bir askerin btn zaman, yani
baka bir i iin kullanlmayan btn zaman bu
yolda harcanr.
Pazar gnleri, ykamak, temizlemek, nizam bir
biimde katlamak, sralamak, asmak, yani her eye
nizam grnmn verdikten sonra onu nizam ye
rine koymaktan baka bir ey yapamyorduk. Deri
tehizatmz hep cill gibi parlamalyd. Hibir
giysimizin, ne iinde, ne de dnda en ufak bir le
ke bulunmayacakt. i bilen biri olarak unu syle
yebilirim ki, bir Alman disiplin birliinin erleri, pa
zartesi sabah yoklamaya geldiklerinde, tepeden tr
naa iyice gzden geirilirlerdi.
Ama, btn bir pazar gnn bu ekilde ge-

50
irdikten sonra, insanda olmas gereken i huzuru
ve her byk temizlikten sonra duyulan rahatlk
tan eser olmadna gre, asker temizlik ve dzen
lilikte aksayan bir taraf vard.
Pazartesi denetimleri birer temizlik festivali ol
maktan ok uzakt. Bu, uyank iken grlen bir ka
rabasan, korkunluun en younlatrlm bir bi
imiydi. Tepeden trnaa kadar tertemiz olan erler
den hibirisi kendisini arnm hissetmiyordu. Ken
disini, her zamankinden daha fazla, kovalanan bir
hayvan gibi gryordu.
Galiba, korkunluk, dehet gibi kelimele
ri biraz fazla kullanyorum. yi bir edeb slup iin
bu ekildeki tekrarlarn kt olduunu, deiik kav
ramlara yer vermek gerektiini biliyorum, ama
tekdze olan bir konuda ok deikenli bir anlatm
tarzn nasl elde edebilirsiniz? Belki bakalar ba
arabilirlerdi. Ama, ben yeterli olacamdan emin
deilim. ok yorgun, ok bitkin, ok umutsuz ve
bazen de ok fkeli olduum iin, zamanmn bir
ksmn deiik anlatm tarzlar aramaya ayram
yorum. Zaten, anlatmak istediklerim o kadar az
edeb ki! Bu kadar yldan sonra, imdi bile, anlar
beni ylesine bunaltyor ki, kelime haznemdeki
boluklar sizin doldurmanz istemeye hak gr
yorum kendimde. Eer ne demek istediimi anl
yorsanz, zaman zaman banz sallayarak ura
sn u ekilde anlatsayd daha iyi olurdu deme
niz beni hi yksndrmeyecek.
te, biz, tertemiz, arnm askerler, kendimizi
srekli olarak kovalanan hayvanlar gibi hissediyor
duk. Ne gibi bir olay olursa olsun, sonunda bizim ca
mnzn yanacandan emindik. Baavu'un, hi
bir kusur bulamad takdirde, kudurmucasna f-

51
keye kaplacan ve bu kzgnlnn bedelini
iimizden birine veya birkana deteceini bilmek
de ayr bir elikiydi. Hibir kusuru olmad hal
de sulanana Tanr yardmc olsun! Kusuru olsay
d ne ceza grecektiyse, on misli fazlasna katlan
mak zorunda kalacakt. Byle bir durumda ise, en
elverili davran biimini bulmak hi de kolay ol
muyordu.
Birinci sra... bir adm ileri... MAR! kinci
sra... bir adm geriye... MAR!
Hi bitmeyecekmi gibi sren birka dakika
boyunca, Baavu birbirinden uzaklaan iki sray
inceledi. Birisi kl pay kadar kmldasa derhal em
re itaatsizlikten cezay yiyecekti. Ama bir ktk gi
bi hareketsiz kalmay ve bu durumu en az yarm sa
at srdrmeyi hepimiz renmitik. Bu, ylesine
bir d dnya ile ilikileri koparma durumuydu ki,
becerebilen bir asker iin, kendi arlnn birka
misli altn deerindeydi. Hazrol vaziyetinde bir
ktk gibi kaskat duruyorduk, nk birer kt
e dnmtk hepimiz!
Baavu grledi:
Denetime hazr msnz?
Blk koro eklinde yantlad:
Evet, Baavuum.
Tekrar sordu :
Kimse bir eyini temizlemeyi unutmad m?
Blk korosu:
Hayr Baavuum.
Baklaryla bizi yaylm ateine tutuyordu. He
pimize hakim bir durumdayd imdi. En sevdii an
buydu...
Gerekten mi? Eer bu doruysa, bu bln

52
tarihinde ilk defa olacak! Ama imdi greceiz ba
kalm...
Yava yava birinci odun parasna yaklat, et
rafnda bir kere, iki kere dnd... Hibir ey syle
meden bir hasmn etrafnda dnmek ok etkileyici
bir sinir savadr. nsann ensesi yanar, avu i
leri terler, dnceleri karmakark olur, nefesi ke
silir ve kendi kokusu kendisini rahatsz eder!
Evet, evet, imdi greceiz bakalm! diye tek
rarlyordu Baavu, birinci srann nc ada
mnn arkasnda.
Drdnc ve beinci adam incelerken de ses
sizlik hkm sryordu. Sonra birden bard:
3. Blk... Hazr-Ol!
Arkasndan da allm kfr dalgas geldi...
Sevgili Baavuumuzun srekli olarak bok kus
masna almtk artk. Bu canavar ruhlu kk
burjuvann iliklerine kadar kokumu olmasn yet
ki sarholuuna verdiimiz iin, pek aldrmyor
duk.
Bu ne kepaze bir blk? Koca bir pazar gn
n boklar iinde yuvarlanarak m geirdiniz? Bok
larn iinde yatmak ancak sizin gibi domuzlara ya
rar zaten! imdiye kadar be kiiye baktm! Bei
de frengili orospulardan domu pezevenklere ben
ziyordu...
Artk bu bir insan az deil, lm kapa gi
bi bir eydi. Fransz hastalndan sz etmeyi
ok seviyordu ama kendisinde de en ileri durumda
Prusya hastal vard: Karsndakini aalama
hevesi. Sadece disiplin birliklerine has olmayan
gerek bir hastalkt bu. Ve bir salgn gibi btn Al
man ordusunu da sarmt. Hastaln yuva'and:
her yerde, hibir yetenei olmad halde kendisini

53
bir ey sanan bir astsubay bulacanzdan emin
olabilirdiniz. <
Bu gibi durumlarda verilen standart ceza
saatlik zel bir eitimdi ve bu eitimin arlk nok
tasn da ii yansna kadar amur dolu, yzeyi sa
r ve adal kpkle kapl, uzun bir ukur oluturu
yordu. Verilen her YAT! komutu bizi bu ukurun ,
dibine gnderiyordu ve daha sonra etraf grebil
mek iin, gz kapaklanmz koparrcasna uutur-
mamz gerekiyordu. Sonra le yemei saati gelir
di. Yemei olduumuz gibi yerdik. leden sonra
yoklamaya tertemiz kabilmek iin nmzde sa
dece yanm saatimiz olurdu.
Kullandmz yntem basitti ve gerektiinde
size de tavsiye ederim: Tam tehizat giyinik olarak
duun altna girmek yeterliydi. Daha sonra tfek ve
tehizatn paralar silinir, temiz bir bezle kurutu
lup, yalanr. zellikle tfeinizin namlusunun ii
ne dikkt etmeniz gerekir...
Paralarn bu ekilde sklp, temizlenip yeni
den taklmas, normal bir erin haftada bir kere
yapt bir itir. Belki, ok kirli yerlerde eitim ya
pan efS" haftada iki kez yapyorlardr. Ama biz,
gnde en z iki kez yapyorduk bunu.
Tabii ki, le yoklamasna snlsklam slanm
olarak kyorduk. Ama bu durumlarda bizden pek
tl olmay aramamak iyiliini gsteriyorlard.
Temiz olmak yeterliydi...

Bu pazartesi denetimleri kadar ekindiimiz

bir ey daha vard: Her akam saat yirmi ikide ya
plan kou denetimleri. Bu denetimlerle, nbeti
astsubaylarm, bitkin drc bir gnden sonra

54
vah l hale gelmi olan bizlere yapabilecekleri ezi
yet doruk noktasna ulayordu...
Nbeti astsubayn gelmesinden nce her
kesin yatanda ynetmelie uygun olarak yatma
s gerekiyordu yani srtst yatlacak, kollar yan
da olacak, ayaklar plak olarak denetime sunula
cakt. Kou bakan, odann en gzden uzak yerle
rinde bile tek bir toz zerresinin bulunmamasndan,
btn ayaklarn yeril domu bir ocuunkiler ka
dar temiz olmasndan ve her eyin nizami bir bi
imde katlamp kaldnlm olmasndan sorumluy
du.
Her denetimden nce, kou bakannn yle
bir tekmil vermesi gerekiyordu:
Kou bakan Brand. 26 numaral kou, on
biri yataklarnda on iki mevcuduyla, havalandrl
m, temizlii yaplm ve vukuatsz olarak, grle
rinize hazrdr Astsubaym!
Tabii, nbeti astsubay sylenenlere hi aldr
madan hemen sana soluna baknmaya balard.
Eer bir kck toz tanesi, iyi kapanmam bir
tehizat kutusu veya birinin ayanda bir kir bu
lacak olursa, o kou bakannn vay haline!
Asl yerinin duvarlar kapitone kapl bir deli
hcresi olduuna iten inandm, Geerner adnda
ki astsubay tam bir kpek gibi uluyup duruyordu.
Onu duyan birisi neredeyse hkra hkra alama
ya balayacan sanabilirdi, zaten arasra hiddet
ten gzlerinden ya geldii de olmuyor deildi. O
nbeti olduu zaman, her eyi daha zenle ykar,
katlar ve yerletirirdik...
Schnitzius'un kou bakanl nbetinde oldu
u, hznl bir geceyi anmsyorum. Trnaklarnn
ucuna kadar iyi bir insan olan zavall Schnitzius,

55
biraz saf olduu iin, en kdemli baavulardan en
kdemsiz olanlarma kadar, hepsinin kolaylkla eze
bildikleri biriydi.
O gece, Schnitzius da, yataklarna uzanm,
olarak acaba unuttuumuz bir ey var m diye d
nen bizler kadar heyecanlyd. Komu koularn
birinden Geerner'in sesi duyuluyordu. Anladmz
kadaryla dolaplar tekmeleyerek kibrit kutusu gibi
krmaktayd. Tabii bunu yaparken de kfrler edi
yor, uluyor, hkryor, uyuz kpekler, boka batm
domuzlar gibi szler edip duruyordu. Yzlerimiz ra-
ten soluk olmasayd sapsar kesilebilirdik. Geerner
tam formundayd. 26 numaral koua geldiinde
iyice snm olacakt. Her eyi gze alp, yataklar
mzdan ktk ve kouu tekrar bir gzden geirdik.
Tek bir toz zerresi bile bulamamtk...
Kap birden duvara arparak aldnda, hepi
miz tekrar yerlerimize uzanmtk.
Keke o akam Schnitzius'tan daha az korkak
olan baka birisi kou bakan olsayd!
Ama, beyni ksa devre yapm olan Schnitzius,
bir l gibi solgun, hibir ey sylemeden orada du
ruyordu. Dehetten frlam gzleriyle Geerner'e
bakmaktan baka bir ey yapamyordu. Geerner
bir srayta yanna gitti ve yzn onunkine be
santimetreye kadar yaklatrp grledi:
Hani tekmil? Btn gece bekleyecek miyim?
Canl olmaktan ok l olan Schnitzius titrek
bir sesle tekmili verdi.
Her ey yolunda m? dedi Geerner. Yalan
tekmil mi veriliyor yoksa?
Hayr, Herr Unteroffizier, diye mrldand,
yzn hep astsubaya dnmek iin olduu yerde
dnen Schnitzius.

56
 Birka dakika boyunca kouta bir lm ses
sizlii oldu. Sadece gzlerimiz hareket ediyordu.
Odann bir ucundan brne toz peinde koan
Geerner'i izleyen gzlerimiz! Ortadaki masann
ayaklarn birer birer kaldrp, elini altna srd.
Toz yok. Ayakkablarmzn altlarna bakt. M
kemmel. Pencereler ve lambann kordonu. Terte
miz. Syleyecek bir ey bulamazsa dp lvere-
cekmi gibi hrsl bir dikkatle inceledi ayaklarm
z.
Sonunda, kin ve yas dolu baklarn etrafnda
dolatrd. Bu defa bizi yakalayamad iin, ken
dinden nefret eder gibiydi. Metresi kendisini atlat
t iin iindeki btn istee ve d krklna ra
men yapayalnz yatmak zorunda kalan birini and
ryordu.
Tam kapy kapatp kacakt ki, birden aklna
bir ey gelmi gibi duruverdi.
Demek her ey yolunda, ha? Grelim baka
lm...
Avma saldran bir yrtc hayvan gibi bir sra
yta, on be litrelik byk alminyum aydanln
yanma gitti. Daha nce, aydanln, ynetmelie
uygun olarak parlatlm ve iinin temiz suyla dol
durulmu olduunu zntyle grmt. Ama bu"
sefer Geerner'in bir eyler bulduunu, herkes, bir
den kestirdi ve yreklerimiz arpmaya balad.
aydanln iinde hareketsiz duran suyu ince
liyordu. Su, Geerner'in gelmesinden hemen nce
doldurulmu olmasna ramen, yzeyine birka toz
zerresi konmutu...
Geerner'den artc bir haykr kt:
Buna m temiz su diyorsunuz siz? Hangi rezil,
aydanla bu lm suyunu doldurdu? Buraya gel,
bok ukuru klkl herif!
57
 Bir iskemlenin zerine kt ve Schnitzius ay
danl kendisine verdi.
Hazr-OL! Ban kaldr ve azn a!
aydanln iindeki btn sular, yava yava,
neredeyse boulacak olan Schnitzius'un ak azn
dan ieri dkld. bittikten sonra, kudurmu gi
bi olan astsubay aydanl duvara frlatt gibi
koutan kt ve musluklarn oradan byk grl
tlerle getirdii yarm dzine kadar ii dolu kova
y kouun orta yerine boaltt. Kouta sadece iki
tane artk paavra haline gelmi paspas bulunduu
iin, ortal temizlemek bir hayli zamanmz ala
cakt.
Bu akay tam drt kere tekrarladktan sonra
bkt ancak. Sonra nihayet rahatlayp yatmaya git
ti de, biz de sknete kavutuk.
Eski alarda, Romallar, Alplerin kuzeyinde
ki kabilelerle yaptklar savalarda karlatklar
yrtcla furor germanicus derlermi. Gerek Ro
mallar, gerek Alman rknn belirli dmanlar, Al
manlarn birbirlerine de ayn korkunlukla davra-
nabildiklerini renseler belki biraz teselli olurlar
d.
Furor germanicus, Prusyal hastal.
Geerner, her gn toz peinde komakla yetin
mek zorunda olan, beyni yerinden oynam zavall
bir astsubaydan baka bir ey deildi.
Kim bilir nerelerdedir imdi?

Eitimimiz, Sennelager denen dev bir manevra

alannda, hemen hemen hi uyumadan geen yedi
gn ve yedi gecelik bir kapan almasyla sona
erdi. Burada, kprleriyle, kavaklanyla, tramvay

58
raylaryla, eksiksiz kasabalar ina edilmiti. Oturan
halktan baka hibir ey eksik deildi ve bataklk,
rmak, fundalk, iki uurum arasna gerilmi seyyar
kpr gibi yerleri aarak btn becerilerimizi gs
terebileceimiz biimde yaplmt.
Btn buralarda belki bir romantik hava bile
vard ve sanki dev bir kzlderili oyunu gibiydi, ama
bu oyun, kprden dp boynunu kran bir arka
damzn lmne neden oldu.
ok holanlan dier bir oyun da, iine ancak
bir kiinin sabilecei ukurlar kazp iine girmek
ti; sonra bizler ierde korkudan hasta gibi olurken,
ar tanklar tepemizden geiyorlard.
Heyecanlar birbirini izliyordu, nk daha son
ra ukurdan karak yz koyun yere yatyorduk ve
ayn tanklar, paletleri samzda ve solumuzda ol
mak zere, stmzden srnrcesine yeniden ge
iyorlard.
Bizi, her gn tanklarla kar karya olmaya
altrmak istiyorlard.
Srekli bir rkeklik iinde yayorduk, ama bu
da bir yerde olaan saylabilirdi. nk Alman as
keri hep kuku iinde yetitirilmi, halk iin gerek
tiinde cann verebilecek soylu bir inan iin deil,
bir tedhi makinesi gibi savamaya eitilmitir. Bu
moral zayflk, belki de, Prusya dncesinin en be
lirgin simgesi ve Alman halknn eskidenberi edin
dii bir zelliktir.
ki gn sonra, blk be ve on be kiilik kk
gruplara blnd ve herkese yeni tehizat datl
d. Bana da, birka kiiyle birlikte, zrhl birliklerin
niformasn ve siyah beresini verdiler. Ertesi gn,
bir Baavu bizi Bielefeld klasna gtrd ve
derhal cepheye giden bir ble katlarak, tka ba
sa dolu olan bir asker trenine bindirildik.
59
 Bu birlik senin gibi sabkallarla dolu deildi sanki!
Sizleri grmekten insann sinirleri bozuluyor... Ama sakn
emirlere aykr bir davranta bulunaym deme, anladn
m? Daha nce gebermekten kurtulduun yerlere hemen
geri gndermezsem assnlar beni! Senin gibilerin asl yeri
kodestir zaten...>
5. Blk Komutan ve birlie yeni katlanlarn ba be
las, iri kym Yzba Meier, karlama sylevini bu e
kilde noktalad. Ama bu tip szlere alktm ben.
Temen von Barring'in komutasndaki 2. Takma ve
rildim. Ve orada, hi de alk olmadm eyler balyor
du...

LK KARILAMAMIZ

Von Barring bana elini uzatt, elimi avucunda

kuvvetle, dosta skt... Gzlerime inanamyordum.
Bu yle bir eydi ki, bir Prusyal subayn yapmaya
yetkisi bile yoktu; ama o bunu yapt ve yaptktan
sonra da:
5. Tabura hogeldin, olum dedi. Seni bom
bok bir birlie srmler, ama burada herkes birbi
rinin elinden tutar ve her eyin en iyisini yapmaya
alr. 24 numaral kamyonu ara ve Astsubay Bei-
er'egidip kendini tant. 1. Ksm Komutan odur...
Sonra glmsedi: Ard dncesi olmayan, iyi
yrekli ve sevimli bir gen subayn ak, iten, dost
glmsemesiydi bu.
aknlktan nefesim kesilecekti!
24 numaral kamyonu buldum ve birisine Ast
subay Beier'i sordum. Bir fnn etrafnda kiiy
le birlikte kat oynayan, otuz be yalarnda, ksa

60
boylu tknaz bir adam gsterdiler. Ynetmelie
uygun olarak, aramzda admlk bir mesafe ka
lnca durdum ve topuklarm serte birbirine arpa
rak yksek sesle barmaya baladm:
Herr Unteroffizier, er Sven...
Daha fazlasn syleyemedim. Oturanlardan
ikisi, oturduklar kovalar devirip ayaa frlamlar,
elleri pantolonlarnn yan dikileri zerinde, kaska
t, esas durua gemilerdi; astsubay ile drdnc
adam ise, kalkmak isterken yere yuvarlanmlar ve
derken fya arptklar iin iskambil kt
lar da sonbahar yapraklar gibi etrafa dalmt.
Bir an drd birden gzlerini dikip beni szdler.
Sonra ilerinden uzun boylu ve kzl sal bir avu
dayanamad:
Hey Tanrm! Yahu dostum, amma korkuttun
bizi! Ulusal simgemiz Adolf'un senin klna girip
buraya geldiini sanacaktk neredeyse! Senin gibi
bir ky budalasnn aklna acaba ne geldi de, ura
da rahat rahat oynamakta olduumuz oyunu boz
dun? Haydi anlat bakalm!
Er Sven Hassel grlerinize hazrdr, avu
um! Temen von Barring, 1. Takm Komutan Ast
subay Beier'e kendimi tantmam emretmiti...
* Beier ve drdnc adam yerlerinden kalktlar
ve drd birden, korku dolu gzlerle beni inceleme
ye koyuldular. ylesine dehete kaplmlard ki,
fazladan kk bir hareket yapversem, hepsi ba
ra ara kavereceklerdi sanki. Sonra, birden b
yk bir kahkaha patlad.
Duydunuz mu? Herr Unteroffizier dedi. Ha,
ha, ha! avuum dedi, ha, ha, ha!
Kzl sal avu, Beier'in nnde iki bklm
eildi ve devam etti:

61
 Sayg deer ekselanslar! Hametmeaplan!
Asaletmeap Astsubay Beier Cenaplar, hogrnze
snarak...
Durumdaki glnl anlayamadm iin,
alk alk yzlerine bakyordum. Glmeleri azaldk
tan sonra, Astsubay bana nereden geldiimi sordu
ve cevabm duyunca hepsi bana sempati duydular.
Otur bakalm uraya, dostum! dedi, yine ki
ni sal olan. Demek, Hanover disiplin bln-
densin! imdi her eyin nedeni anlald ite! To
puklarn yle vurunca, bizle dalga getiini sanm
tk; ama Tann sana epey yardmc olmu olmal ki,
hl yle arpacak topuklarn var. Neyse, evinde
saylrsn burada!
1. Takma katlm simgeleyen szler bunlar
d. Bir saat kadar sonra Freiburg'a doru yola ko
yulduk! Orada sava birlikleri oluturulacak ve da
ha sonra cinnet geirmekte olan Avrupa'nn drt
bir yanna gnderilecektik. Drt arkadamla asl
tanmamz bu yol boyunca oldu ve ben ite hep
bu drt kiiyle birlikte savalara katldm.
Willie Beier bizden on ya kadar bykt ve
bu yzden de, hepimiz onu Moruk diye cap iriyor
duk. Evli ve iki ocuk babasyd. Berlin'liydi. Asl
meslei marangozluktu. Siyasal dnceleri yzn
den on sekiz ay toplama kampnda kalm, daha
sonra affedilerek bir disiplin birliine gnderil
miti.
Eer gnn birinde hyarn birine atmaz
sam, burdan kmldamaya hi niyetim yok diyor
du glmseyerek.
Ar iyi bir arkadat Moruk. Her zaman sakin
ve rahat. Birlikte geirdiimiz dehet dolu drt yl
boyunca, bir kez bile soukkanlln yitirdiini

02
grmedim, ylesine garip bir insand ki, en kt
anlarmzda, tam gerektiinde, soukkanlln bi
ze de alard. Aramzda sadece on yllk bir ya far
k olmasna ramen, ou zaman onu babamz gibi
grrdk ve birok kereler, beni Moruun tankna
gnderen ksmetime kretmiimdir.
avu Joseph Porta, dnyadaki hibir belnn
yaklamaya cesaret edemeyecei, uslanmaz ka
tlardan biriydi. Sava kesinlikle iplemedii gi
bi, ne Tanr'nn ne de eytan'n, gln duruma
dmemek iin, onun yolu zerine kmaktan ka
ndklarna iten inanyordum. Blkteki btn
subaylar ondan ekinirler, veba grm gibi uzak
ta dururlard, nk sadece masum bir ekilde gz
lerine bakarak, adamlarn blkteki saygnlm
sfra indirebilirdi.
Her nne gelene, eskiden kzl olduunu
mutlaka sylerdi. Gerekten de, komnist eylemle
re katlmaktan tr Oranienburg'da on iki ay tu
tuklu kalmt, ama bu eylemler, 1932 ylnda Saint-
Michel kilisesinin an kulesine sosyal-demkratla-
nn bayran ekmeye kalkan arkadalarna yardm
etmi olmaktan ileri gitmemiti. O zaman on be
gn hapis yatarak paay kurtarm ve olay unutu
lup gitmiti ama 1938 ylnda, Gestapo gelip onu tu-
tuklam ve komnistlerin hi ortalkta grnme
yen byk lideri Wollweber'in sakland yeri ak
lamaya zorlamt. ki ay kadar dayak yedikten ve
a brakldktan sonra, mahkeme nne karlm
ve orada Porta'y kzl bayrakla birlikte Saint-Mic-
hel kilisesine giderken gsteren dev bir fotoraf or
taya knca, komnistlikten ve Tanr evine sayg
szlk yapmaktan, on iki yl ar hapis cezasn ye
miti. Sava baladktan az bir sre soma, dier

63
birok tutuklu gibi, o da allm biimde affedil
mi, yani bir disiplin birliine gnderilmiti.
Berlin'de domu olan Porta en st dzeyde
bir mizah anlayna sahipti ve gerek ineleyici ko
numalar, gerekse de her aklna geleni olduu gi
bi sylemesiyle tam bir Berlinliydi. zellikle, Prus
yal bir ky zengininin kstah ua edasyla reve
rans yapt zaman, azn sadece amas bile her
kesin glmekten krlmas iin yeterliydi.
Ayrca doutan gelen bir mzie yatknl da
vard Porta'nn. Ortaa sazndan kilise orguna
kadar her trl mzik letini alar ve krmz per
emi rzgarda uuurken dme gibi kk ve kur
naz gzlerini bir noktaya dikip hrikalar yaratt
fltn hi yanndan ayrmazd. ster bir halk me
lodisi, ister klsik bir ezgi olsun, notalar mzik le
tinden dans eder gibi karlard sanki. Bir mziin
notasn grse onu branice bir yaz sanabilecek olan
Porta, Moruk kendisine slkla bir melodi mrldan-
sa hemen almaya balar, o paray ok eskidenbe-
ri biliyormu, hatta kendisi bestelemicesine de iyi
alard.
Onda, bir de doutan iyi hikaye anlatma yete
nei vard. Bir macera yks, onun dilinde, A'dan
Z'ye kadar uydurduu halde, gnlerce srebilirdi.
Kendisine saygs olan her Berlin'li gibi, Porta
da kilometrelerce uzaklktan yiyecek bulunabilecek
yerlerin kokusunu alr, birka yer varsa hangisinin
en iyisi olduunu anlar, ve nasl elde edebileceini
kestiriverirdi. srailoullan lde kaarlarken onla
r kurtarann da ad Porta myd acaba?
Kadnlarla olan ilikilerinde ok baarl oldu
unu ileri srmesine ramen, onu yakndan grn
ce bunu kuku ile karlardnz. Srk gibi upuzun

64
ve ayn oranda da zayft. Leylek gibi olan boynu
niformasnn yakalarndan dimdik kar, konu
tuu zaman zplayp duran adem emas karsnda
kinin bam dondururdu. gen surat illerle do
luydu. Kk yeil gzlerini eviren beyaz kirpik
leri yerinden neredeyse frlayacak birer ok gibi ge
lirdi insana. Kpkzl salar bir kulbe ats gibi
dimdik dururdu. Nedendir bilinmez, burnu balca
gurur kaynayd. Azn at zaman ise, st ene
sinde bir tek di grnrd. Kendisi iki dii daha
olduunu sylerdi ama, bunlar az dileri oldukla
rndan grmek olanakszd. Onun ayana denk ge
lecek postallar levazm ubesi nereden buluyordu
acaba? En azmdan krk yedi numara ayakkab giyi
yordu nk.
Drtlnn nc adam olan Plton bir kas
ynyd. Onbayd ve asl ad Gustav Eicken'd.
Onun suu siyas deildi; adi sulardan yollanmt
tam kez toplama kamplarna. Hamburg'da liman
iisiyken, arkadalaryla birlikte depolardan ve
boaltlan gemilerden bir sr ey yrtmlerdi
ve bu davranlar hepsinin alt ay hapis yemelerine
neden olmutu,
Polis gelip kendisini tekrar aradnda Plton
hapisten kal henz krk sekiz saat olmutu. Bu
kez, sahte pasaport dzenleyen ve bu yzden de kel
lesini kaybeden kardei sz konusuydu. Hi sorguya
ekilmeden dokuz ay daha yatt Plton. Sonra bir
gn, yine hibir ey sylemeden onu iyice patakla
yp bir kaldrma brakverdiler.
ay sonra onu yeniden tutukladlar. Bu defa
bir un kamyonu almakla sulanyordu. Plton'un
bu un kamyonundan haberi bile yoktu ama, adamn
biri kp da kamyonu birlikte aldklarna yemin

lanetliler taburu 65/5

 ediverince, on iki dakikalk bir durumadan sonra,
alt yl ar hapis cezas yemiti. Once iki ylm bir
topama kampnda geiren Pmton, daha sonra he
pimiz gibi bir disiplin blnde egtm grm,
sonunda da kendisini bizim yanmzda, yani 27'nci
Disiplin Alay'nda bulmutu. Tylerini diken diken
etmek iin, iinde kamyon veya un szckleri
bulunan bir cmle sylemek yeterliydi.
Drt kiinin sonuncusu oan avu Anton Ste-
yer'i, mr boyunca herkes Parmak ocuk diye
armt. Boyu tam bir metre elli santimdi ve
parfmclk yapt Kln'den gelmiti buraya. Bir
meyhanede yapt grltl bir tartma onu iki
arkadayla birlikte dorudan doruya toplama
kampna yollamt. Sonradan arkadalarndan biri
Polonya'da vurularak lm, dieri ise askerden ka
p yakalanm, ve idam edilmiti.
Trenimiz, var yeri olan, gney Almanya'nn
en gzel kentlerinden Freiburg'a tam alt gnde
gelebildi. Burada uzun zaman kalamayacamz bi
liyorduk. Bir disiplin alaynn yeri cephe gerisi de
il, insanlk tarihinin en kanl sayfalarnn yazld
ileri hatlar olurdu. talya yoluyla Libya'ya gide
ceimize dair sylentiler dolayordu ama, kimse
dierinden fazla bir ey bilmiyordu aslnda. Birin
ci gn snf landrma, yolculuk belgelerinin verilme
si ve dier bu gibi ilemlerle geti. Zum Goldenen
Hirsch adndaki bir handa tatl anlar geirecek za
manmz bile olmutu. Tabii ki hann vurdumduy
maz patronunun ad Schultze idi ve yine tabii ki,
bizim Joseph Porta'nn eski bir dostuydu.
arap nefisti, kzlar gzeldi ve seslerimiz pek
ahenkli olmasalar bile hi deilse ok yksek k
ma becerisini gsterebiliyorlard.

66
 Byle bir elenceye katlmayal o kadar uzun
bir sre gemiti ve ylesine berbat eylerin etkisini
bl omuzlarmda hissediyordum ki, gemiimi
unutmakta, hi deilse frsat kmken, geici ola
rak bile olsa aklmdan karmakta byk bir g
lk ekiyordum. O gece sonradan bunu baarabil -
diysem, bu Porta'nm, Moruun, Plton'un ve Par
mak ocuun sayesinde olmutur. Onlar btn yol
lardan gemiler ve artk kaarlanmlard. Prog
ramda iki, gzel kzlar ve ark olduu zaman ise
ne gemileri umurlarnda oluyordu, ne de gelecek
leri.

67
 Demiryolu iisi nce raz olmad. Onun gibi iyi oir
nasyonl-sosyalist, bizim gibi sabkallar iin gidip alve
ri yapmay kabul edemezdi elbette! Ama, Porta kula
na bir ie rum verebilecei yolunda bir eyler fsldayn -
ca, demiryolu iisi bir an iin stn durumda olduunu
unuttu ve bizim iko hanc Schultze'nin yanna bir ko
u gidip, abucak koca bir paketle birlikte dnd.
Sen partiye de yesin, deil mi? diye sordu Porta.
neeli ve saf bir tavrla.
Demiryolu iisi, niformasnn cebini szde ssleyen,
koca nazi partisi iaretini gsterdi.
Elbette! Bunu neden soruyorsun ki?
Porta'nm yeil gzleri kr kr oldu.
Bak sana anlataym dostum. Eer parti yesiysen,
Fhrer'in, topluma ait bir maln kii malndan daha nem
li olduu yolundaki ilkesine uyacaksn. Dolaysyla, bize
de aa yukar unlar syleyeceksin : '27. sava birlii
nin kahraman askerleri! Tanrnn inayetiyle avu ol
mu olan Joseph Porta'nn naiz ahsna sunmu olduu
bu rum iesini, Fhrer'imiz ve halkmz iin daha iyi
arpmanz dileiyle sizlere armaan ediyorum' Sen
de tam bunlar syleyecektin imdi deil mi? Hatta keli
meler tam dilinin uundayd? Sevgili dostum, hepi
miz sana iten teekkr ediyoruz ve imdi artk gidebilir
sin...
Joseph Porta'nm eli havada bir daire izdi. Sonra
apkasn kararak haykrd:
Grss Gott!
Zavall nazi demiryolu iisi dilerini gcrdataraK
uzaklar uzaklamaz, paketi atk.
Paketin iinde, be ie arap vard; kocaman bir do
muz rostosu vard; iki tane kzarm pili vard; ayr
ca...

BALKANLARIN LGNL

Ama savaa gittiimizi de unutmamamz ge

rek dedi titreyen bir sesle, ve sava bazen ok teh-

68
likeli bir ey olabilir. Anlattklarna gre insanlarn
ld bile oluyormu. Serseri bir top mermisinin
hepimizi birden gtrdn dnn bir kere. Ya
da dnn ki...
Porta'nm sesi iyice korkuya kaplm gibi k
yordu imdi.
... Ya da dnn ki, hibirimize bir ey ol
mam ama, daha iyice boalmam olan u ie
krlm! te, savan korkunluu diye buna de
rim ben!
Gelecein karanlk olmasna karn, yiyecekle
rin bir ksmn daha sonra yemek zere ayrdk.
Ve az sonra tren yerinden kmldad.
Tamam, kalkyoruz, kalkyoruz!
Trenin kalkmas hem vagondaki bizler iin,
hem de aada kalanlar iin olaan bir ey iken ne
den byle barp armaya gereksindiimizi belki
sadece Tanr biliyordu. Vagonun her iki tarafnda
da kaplar akt, ve biz, birbirimize tutunup, zm
salkm gibi kaplardan sarkyor, avazmz kt
kadar da banyorduk. Gzmze ne arparsa ona
tezahratta bulunuyorduk: Bir kedi, bir inek ya da
daha ok barmamza neden olacak bir kadn!
Neden byle barip durduumuzu bana ak
layabilir misiniz? dedi birdenbire Moruk. Mez
bahaya gtrldmz iin mi bu kadar neeli
yiz?
Porta tam barrken duruverdi ve derin derin
dnd.
Neden mi baryoruz? Valla, ne diyeyim, bil
mem ki; baryoruz ite, bu doru, ama neden?
Baklaryla bizi inceledi.
Galiba, ben biliyorum dedi Parmak ocuk.
Haydi, dinliyoruz seni.

69
 Baryoruz, nk kimsenin barmadan sa
vaa gittii daha duyulmamtr!'
Parmak ocuk stn bir tavrla gzlerini ze
rimizde gezdirdi, sonra birden esinlenmi gibi de
vam etti:
Ayrca, soylu bir grevi yerine getirmek iin
yola km bulunuyoruz. u iren savan bir
an nce sona ermesi ve rejimin kokumu olduu
nun byk bir gerek olarak belirlenmesi iin,
sevgili Fhrer'imiz olan koca Adolf'un gz ka
matrc bir yenilgi almasma yardmc olmak
amacyla yola ktk biz!
Porta onu havaya kaldrd, yanaklarndan pt,
yeniden yere koydu, ve leylek gibi olan boynunu
uzatp yle bir kutlama l att ki, byk bir
olaslkla Fhrer bile duydu.
Taraf tutmadan grm aklamaya al
mak kolay olmayacak ama, basit bir erin gzlemi
olarak unu syleyebilirim ki, hi deilse asker nak
li alannda, Almanlarn nl rgtlenme yetenei
iyiden iyiye abartlm grnyordu. Genelkur
may Bakanlnn o pek vlen planlan gereince,
erlerin bir noktadan brne gtrlmesi srasn
da zikzaklarla dolu bir gzergh izlenmesi zorun
luydu sanki. Bir eri A noktasndan B noktasna,
ikide bir kk yerlerde duraklamadan, en kestir
me yoldan gtrmek, yani zaman ve enerji kay
naklarn boa harcamamak, savamak sanatnda
bir devrim yapmak anlamna gelebilirdi. Oysa, dn
yadaki btn erlerin size belirtecei bir gerek var
dr : Sava, kargaalk demektir. Savan kargaa
l ve insan hayatnn, yiyeceklerin, gerelerin ve
iyi kullanlmayan insan zeksnn, plana uygun
luk gerekesiyle arur edilmesi, dnlemeye-

70
cek kadar ackl eyler iermektedir. Ama, yine de
savataki bu kargaala uygun debilecek bir
aklama bulduumu sanyorum. Galiba, karga
alk olmasa, sorumluluklarn ok daha belirgin ola
candan douyor bu. Eer kargaalklarn, sorum
luluklarn kesin olarak ortaya kmasna engel ola
bildii varsaylrsa, u ekilde bir aklama tarz
dnlebilir:
Eer, Sava = Kargaalk ise,
ve, Kargaalk = Sorumsuzluk ise,
Sava = Sorumsuzluk denebilir.
Bu denklemi sk sk hatrlamak zorunda kala
caz.
Bylece Srbistan snrn getik, ve burada bi
ze yeni bir emre kadar, 12. Zrhl Tmen'in 18. B
l olduumuzu, Balkanlarda bir yerde yeni bir
tank kullanmay reneceimizi, ve daha sonra da
cepheye gnderileceimizi sylediler. Haberi renir
renmez, Porta sevinli bir glmsemeyle konu
tu:
ler byle giderse, daha otuz drt yl idare
ederiz. Mutluluumuz salama baland saylr. He
pimiz ok mutlu olacaz ve yaknda milyarder sa
ylacaz. Size bunun nasl olacan anlataym.
Balkanlarda iler Avrupa'da olduundan ok daha
gelimeye uygun bir biimde yrr, nk, ticar
bakmdan, en kestirme yol uygulanmaktadr: Ben
senden alarm, sen benden alarsn, geinip gide
riz! Bir asker de her eyden nce bir iadam de
ilse, nedir? yleyse, iyi askerler olmalyz, bize
retilenleri hatrlayp, uygulamalyz. u gzel
Balkanlardan ayrlrken, zengin, doymu ve varlk
l bir gen adam grnmnde olacam!
Zagreb'den Bania-Luka'ya ve Bania-Luka'dan

71
Saray Bosna'ya sonra kuzeyde, Brod'a doru ani
bir dal, ve Macar snr boyunca yeniden douya
yneli... Sinema perdelerinde, asker mziin eli
inde gsterilen aktalite filmlerinden ve her gn
yaynlanan sava bildirilerinden biraz farkl olmas
na ramen, 18. Blk unutulmaz yryn byle
gerekletiriyordu. Hayr, (bu arada belirtelim) 18.
Blk hibir zaman filme alnmad ve hibir bildiri
de ad gemedi. nk bu, hi durup dinlenmeden
hareket eden, says azalan, takviye edilen, isimsiz
ve karanlk blklerden biriydi. Hepimiz amacn
dan nefret ediyorduk ama, kimsede, radyo spikeri
nin yorumuna ekleyecek birka sz hibir zaman
eksik olmayan Porta'nin anlatma yetenei yok
tu.
Porta'y kaybetmek tehlikesini, ilk olarak Pecs'-
in kuzey dousunda Melykut adl kk bir kasaba
da atlattk. Trene son anda arkadalarnn yard
myla yetiti ve iki dakika sonra, tam artk ehir
dna karken, kollarm elveda iareti yaparcas
na salllayan ingene kz grld. Porta da ba
rarak selmlad onlar:
Hoakaln kzlar. Eer bebeiniz olursa ve
olan olursa, adn babas gibi Joseph koyun. Ama
Meryem Anann ak iin asker yapmayn onu. Pe
zevenk olsun ok daha iyi!
Sonra byk bir rahatlkla bir keye yerleti,
cebinden inanlmaz pislikte bir oyun kad takm
kard ve bizi kanlmaz bir yirmibir partisine
oturttu. Tren Szeged'in gney dousundaki Mako
adl kk snr kasabasnda durduunda, oyuna
balayal drt saat gemiti.
Romanya'ya girmeden nce burada on saat
kadar kalacamz haber verildi. Hemen, etrafa

72
bir gz atmak iin vagonlardan atladk. Her zaman
olduu gibi, Porta keif yapmaya gitti ve bir s
re sonra dnerek, en masum tavryla Moruk'la ba
na yaklap fsldad:
Gelin!
Kasaba kasaba ile ky aras bir yerdi buras
le sonrasnn ar sca altmda l sessizliin-
deydi. Aalarn glgesinde kyllerin uyuduu ana
yoldan nefes nefese ve ter iinde, yanyana inerken
niformalarunz bedenimize yapyordu. Birden
Porta bir parmaklktan atlad, bir iti geti ve ken :
dimizi, iki yannda kck baheli evlerin olduu,
dar bir sokakta bulduk.
Baz kokular alyorum! dedi Porta.
Biraz hzland... Ve az sonra, peinde kadnl
erkekli bir grup olduu halde drtnala komaya
balad. Bu arada, Moruk ve ben, ellerimizde boaz
lanm birer kaz, bir itin arkasnda gizleniyorduk.
Trene dnp, kazlar bir yere sakladktan son
ra, onu aramak zere yeniden yola koyulduk.
Porta, yannda bir Macar temeni ile sng
takm iki Macar askeri ve bizim inzibatlardan ikisi,
arkasnda da sylene sylene gelen elli kadar sivil
Macar, Romen, Slovak ve ingene olduu halde kar
dan geliyordu.
Porta olaylan byk bir soukkanlkla kar
lama benziyordu:
Grdnz gibi dedi bize, Fhrer'imizin
bu lkedeki en iyi dostu olan, Macar Kral Naibi
Horty bir onur ktasn bana elik etmekle grev
lendirdi.
Onur ktas, katarn karargh vagonuna gel -
diinde, byk bir ans eseri olarak Binba Hinka
taraf ndan karland. Hinka'nn gen ve sevimli ol-

73
mas bir yana, Porta'nm zel koruyucusu olmak zel
lii vard. Macar temeninin sulamalarm sessizce
dinledikten sonra:
Nedir yine bu yaptn? Hrszlk ve ldrme
ye teebbs! Hem kazlara boazlayp btn ky hal
km peinde buraya getiriyorsun, hem de silh arka
dalarmz olan Macar askerlerine kar koyuyor
sun! stelik ok deerli bir kpei tekmeleyip, seni
durdurmak isteyen jandarmann takma dilerini de
krmsn! Senin yznden, iki kadn, ocuk dr
m! Bakalm imdi kendini nasl savunacaksn, to
pal goril klkl herif?
Bunlarn hepsi bararak sylendii iin, kz
gn topluluk saldrgann bamn iyice belya girdii
ne inanmt bile.
Porta da ayn yksek ses tonu ile yantlad:
Sayn Binbam, bu doutan budala herifler
o kadar yalancymlar ki, dindar ruhum en derin
yerlerine kadar ac duydu. Azize Elizabeth'in ruhu
na yemin ederim ki, havann gzel olmasndan ya
rarlanarak manzaray grmeye gitmitim. Byk ve
sevgili Fhrer'imizin sekin askerleri arasnda bu
lunduum ve bu sayede de gzel Berlin'imizin ban
liys saylabilecek bir kasabada gezinebildiim
iin Tanrya krler ederken, birden allklarn ar
kasnda pusu kurmu olan baz haydutlar kudur-
mana beni dinsel dncelerimden kopararak,
zaten zayf olan sinirlerimin iyice zedelenmesine yol
atlar. Beni neden suladklarn imdi bile ren
mi deilim, ama o an bir korku l atp, taban
lar yalamaktan baka ne yapabilirdim? Beni, a-
ka temizlemek istiyorlard. Sizin de grebilecei
niz gibi, ilerinden birinin kolunda saat vard ve
bazlar da pipo iiyorlard. Demek bana saati sor-

74
mak veya kibrit istemek iin komuyorlard ar
kamdan. Soma, tam btn hzmla bir keyi dn
dmde, tiyatrolarda grlen, o zeri tyl ko
mik apkadan giymi ve gsnde birtakm iaret
ler bulunan bir adamla burun buruna geldik. O da
beni durdurmak isteyince, kendisini kibarlm boz
madan yavaa itivermek zorunda kalmm. Gali
ba biraz serte ^dt yere ama, hastaneye gt
rlmesi gerekiyorsa kendisini tamak iin yardm
c olmaya hazrm. Bu karlamadan sonra, btn
bu grdmz tavuk srs, kzderililer gibi sa
va lklar atarak zerime yrdler. Sayn Bin
bam herhalde Geyik Avcs isimli roman oku
musunuzdur. Tpk orada yaz olduu gibiydi.
Eer o kitab okumadysanz, Sayn Binbam, b
ykanneme gndermesi iin hemen yazabilirim. Ki
tap hl ktphanesinde olmal...
Yeter Porta! diye bard binba. u kaz
lar konusunu anlat bakalm!
Porta'nm le gibi suratndan imdi gzyalar
nn aktn gryor ve iimizden eleniyorduk.
Sayn Binbam dedi alamakl bir sesle,
hangi kazlardan sz edildiini anlayamyorum.
Ama, beni daha nce ka kere baka birine benzet
mi olduklarn siz de biliyorsunuz. Ben dnyann
en mutsuz insanym nk en az iki tane bana t
patp benzeyen adam varm. Bykannem de hep
sylerdi zaten...
Binba Hinka'nn yanak kaslar tehlikeli bir
ekilde titriyordu, ama yine de glmeden durabildi
ve Macar temenine dnerek Porta'nm sert bir e
kilde cezalandrlacan syledi. Suu, dost bir l
kede yamaclk yapmakt.
O akam, kaz rostosundan Binba Hinka da
yedi.
75
 ok sayda yk vagonunun altndan ve stnden gee
rek, zerinde VVefarmacht'n mhr bulunan byk bi
vagonun yanma geldik. Ne mhr, ne de asma kilit uzur
sre dayanamadklarmdan, az sonra Moruk srgl vagon
kapsn yana doru ayordu.
una bakn bir kere, diye homurdand, bakn da d
ncenizi syleyin bana.
Gzmzn nndeki manzara, bizi derhal srtst ye
re serebilecek nitelikteydi. Vay canna yahu! Byle eyler
hl yeryznde bulunuyor muydu? Ananas, armut, sr
eti, jambon, kukonmaz, stakoz, karides ve Portekiz sar-
dalyas konserveleri, eftali ve kays kompostolar, gerek
aylar ve kahveler, ikolata, sigara ve kaliteli araplar:
Beyaz arap, krmz arap, konyak ve ampanya. Yr
yen bir bakkal dkkn, bir kahramanlk destan, bir
ark bysyd bu.
Her eye kadir olan Tanrm! dedi Parmak ocuk,
soluu kesilircesine, bu vagon kime gidiyor acaba?
Yani, bu vagon kime gidiyordu acaba? demek iste
din diye dzeltti Plton. Senin gibi bir ahman bile,
bizi buraya Tanr'nn gnderdiini anlamas gerekirdi. Ve
Tanr da bu zahmete, herhalde, sen arka ayaklarnn ze
rinde dikilip de budalaca sorular sorasm diye katlanma
d!
Ertesi gn, vagon deitirmek zere Bkre'in byk
yk garna girdiimizde, Porta bir kasa arapla birlikte
kayboldu ve az sonra, bizi merakl gzlerden uzakta bir
yere yerletirecek manevra lokomotifiyle geriye dnd.
Ayrca, bir stavutan vagonun 18. Ble ait oldu
unu belirten bir de belge almt Porta.

GZ KAMATIRICI BALKANLAR

Kentten biraz uzakta, Dombrovitza rma ya

knlarndaki bir Romen klasnda konakladk. Bir

76
cumartesi akam, Porta, tand birka Romen'le
poker oynamak zere Bkre'e gitti ve pazar sabah
yoklamaya gelemedi. Onun yerine Burada! diye
bardm ama, bu durumun sonsuzlua dek sre
meyecei akt.
Plton'a gre, Porta kumarda giysileri de dahil
olmak zere her eyini yitirdikten sonra, birka
Romen kz bulmu, gelip kendisini bulmamz bek
liyor olmalyd. Bu aklamay benimsemek kolay
deildi nk Porta dhi bir hilebazd. Akla en ya
kn gelen ve en kuku verici olan aklama tarzna
gre ise, Porta btn rakiplerini soyup soana evir
dikten sonra, kapdan karken hepsini geri vermi
olabilirdi!
le yemeinden hemen sonra hepimiz kente
hareket ettik. Bir milyon nfuslu ve iinde bol say
da parklar, geni caddeler ve baheli evler olan bir
kentte Porta'y aramak dorusu pek umut verici
bir i deildi.
Ama, kuku duymakta pek de haki?, deilmiiz.
Kentin en grkemli mahallelerinden birinde ara
trmalarmz srdrrken, garip ve grltl bir
kafileye rastladk. ylesine garip ve grltlyd
ki, herkes ne olduunu grebilmek iin kouup du
ruyordu.
Drt kii iki Romen, bir talyan askeri ve bir
de smokin giymi bir siviltren kompartman b
yklnde bir tahtrevan yklenmi, nee iinde
sallanyorlar, bir yandan da, grnmeyen bir fltn
eliinde, avazlar kt kadar Bir acem pazarn
da ya benzeyen bir melodiyi sylyorlard.
Altn yaldzl ve krmz cill tahtrevandan,
birden fltnn sesi duyuldu:
Esirler, durun! tnie gemeye hazrlann! Dik
kat... BIRAKIN!
77
 Cisim, yere kilometrelerce uzaktan duyulabile
cek bir grltyle dt ve iinden bizim Porta
grnd. O da, sert gslk, frak, silindir apka
ve monokluyla gece kyafeti iindeydi! Geen yzy
ln sonundaki kt Fransz yazarlarnn anlata-
maz diye niteledikleri bir biimde etrafn selam
lad ve yumuak bir sesle bizleri ard:
Sevgili dostlarm! Kardelerim! Bakn, ken
dimi tamtaym sizlere : Comte de la Porta! Tanr'-
ya krler olsun. Yanmyorsam, sizleri bir yerden
tanyor gibiyim... Alman ordusunun durumu nasl?
Bugn kazamlan zaferlerin listesini getirin bana!
Bu bindiin Arap tahtrevan da ne oluyor?
dedi Parmak ocuk, Bizim hayvan vagonlar yet
miyor mu artk sana?
Cepheye, Alman askerlerinin en iyeri iin
yaplm olan bu tat aracyla gitmeyi dnyo
rum. James...
Beni aryordu imdi.
James, siz hep yanmda yryeceksiniz ve ge
rektii zaman tfeimi vereceksiniz bana. Bylece,
Almanya'nn en iyi niancsnn, tetii gdklama
dan nce bizzat nian aldna tank olacaksmz!
Hibir merminin boa gitmesine raz olamayz.
nk bu bir prestij meselesidir.
Ya niforman?
Baylar, bu sava bir centilmenler savadr.
Onun iin, ben de centilmenlik niformam giy
dim... u oturduum koltuktan ve zerimdeki frak
tan baka, 2300 lei ve imdi ilk olarak size gstere
ceim ok gzel bir mzik kutusu kazandm.;.
Koltuun altna bir dal yapt ve az sonra elin
de, ald zaman zerinde porselenden yaplm
iki obamn dansettii, nefis bir mzik kutusuyla

78
grnd. Hi kukusuz ok deerli bir kutuydu bu.
Ertesi gn bir tramvay vatmanna hediye edildi.
Ve son olarak da diye devam etti, bir de met
res kazandm... bacaklar ve btn dier paralary
la birlikte.
Ne kazandn?
Ne kazandn ne demek? dedi hemen Porta. .
Yoksa bir metresin ne olduunu bilmiyor musu
nuz ocuklarm? Kontlar ve baronlar iin lks bir
oyuncaktr bu. Bacaklar vardr, gsleri vardr,
kalalar vardr. Asl bunlarla oynanr zaten. am
panya ierek modellerin incelendii ok pahal dk
knlarda satlr. yi almas iin, bir ekle kurmak
gerekir oyunca, ve aht zaman, iindeki kurgu
yay boanncaya kadar aadan yukarya ve yuka
rdan aaya sallanr durur. Kurgusu bittii za
man yeni bir ek gerekir yeniden almas iin.
Eer ekler hi bitmezse, o da hi durmadan al
r.
Porta kendisini tayan drt kiiye bir ie a
rap frlatp, grledi:
te size yakt, klelerim! in ve mutlu olun!
Sonra iki ie iki de bize uzatp, szn sonu
nu getirdi:
imdi, sevgili antik a tanrlarna atlar sy
leyelim!
Tayclar koro halinde mzie baladklarn
da, o oktan fltn kapm, almaya koyulmu
tu :
Kadehi boaltma zaman geldi,
Ayaklarmz yere vurarak
Horon tepmenin zamam geldi,
Tanrlar katma kmann bile
oktan beridir zamam geldi.
79
 Porta'ya dnp bardm :
Hey, Horacei nereden bulup kardn imdi?
Hi sklmadan, bu satrlar kendisinin yazm
olduunu ileri srd.
Yok yahu? dedi Moruk. O kadar yal oldu
unu hi bilmiyordum. ki bin yl nce Romallar
Romenler deil bu arky sylyorlard!
Porta'nm kleleri, bir gece nce balarndan ge
enleri canl bir ekilde anlattlar. Porta, gen bir
Baron ile poker oynamt. kisi de o kadar baya
kumar hileleri yapyorlard ki, yeni domu bir o
cuk bile derhal farkna varrd. Tabii sonunda Por
ta, Baron'un giysileri de iinde olmak zere, her e
yini almt. Daha sonra Porta'nm baarsn hep
birlikte kutlamlar, ve onu, yine Baron'dan kazan
d gen hanmn yanma gtrmek zere tama
ya koyulmulard.
ki ielerimiz, ellerimizde, balarmz sal-
layarakv kafilenin yeniden harekete gemesini izle
dik.
leden sonra ge saatlerde, drt kle, Porta'
y koltuu, flt ve dier malzemesiyle birlikte, k
lann duvarnn dibine braktlar. ok kukuluyduk,
ve onu ieri alr almaz, gen bir doktorun su or
taklm salayp, kendine gelebilmesi iin iki gn
deliksiz uyuyabilecei revire yatrdk. Btn sava
boyunca, smokinini tehizat antasnn dibine zen
le yerletirilmi olarak, yannda tad Porta. Kut
layacak bir ey olduuna karar verdii anda karp
srtna geiriveriyordu. Dou cephesinin siperlerin
de, frak ve beyaz nlkle dolaan o uzun silueti an
larmdan hibir zaman silinmeyecek.
Belki de tahtrevan, savata gemi olan ve ne
olduu iyi bilinmeyen bir olayn anl ans iin,

80
hl, o brakld yerde, Bkre'deki klann duva
rnn dibinde duruyordur. Eer gerekten byley
se, umarm ki Romenler, byk Almanya'nn
dost ordularnn brakt ykntlardan daha az
karanlk bir gzle bakyorlardr ona.
imizde ok daha fazla Porta'lar olsayd ve
Meier tipindeki yzbalar da ok daha az olsalard,
hi kuku yok ki, btn halklar kazanabilecek,
dmanlarmz da birer dost, birer karde haline ge
tirerek yenecektik. Onlar dehet dolu sava alan
larnda deil, iki sofralarnda yenilgiye uratacak
tk; bylece de, yenilen bile ikiye doymu olabile
cekti... Zaten, krktk sarho olan bir adamn iyi
lemesi, obs mermisiyle baca kopan bir adam
iyilemesinden daha kolay deil midir?

lanetliler taburu 81/6

 Freiburg'daki ayrlmamzdan bu yana sevgi dolu
birok mektup gndermitik birbirimize. Ama, rsula'
mn btn mektuplarnda, benim aklm bulandran ve
iimde onun yaruldn, beni sevdii halde bunu syleme
ye cesaret edemediini ona kantlamak isteinin kabar
masna ramen, bunu yapamamaktan ileri gelen bir skn
t vard...
Telgrafma verdii cevap elime akam zert geti :
VYANA'DA BULUALIM. STOP. BEN B
RNC MEVK BFESNDE BEKLE. STOP. URSU-
LA.

URSULA

Ursula randevuya gelmemiti. Treni gecikmi

olmalyd. Birazdan burada olurdu. Oturduum ma
sadan kapy grebiliyordum. O kadar ok giri ve
k oluyordu ki, bazen btn kalabal bir bak
ta gremiyor, yerimden lgn gibi sryordum.
Bir saatten fazla bir sre geti.
cebimden mektuplarm kardm ve satr sa
tr, her satrdan soma da kapya bir gz atarak, bi
ninci defa okumaya koyuldum. Sonra, panie ka
pldm birden: Kafam kaldrmayal uzun bir sre
mi gemiti acaba? Belki de, ben mektuplardan bi
rini okurken o ieriye girmiti? Belki de beni gre
memiti? Geriye dnm olabilir miydi? Belki de.
Mnih'e giden trene binmiti bile?
ki saat getikten sonra bfeden ayrldm, M-
nih'den gelen trenin gecikip gecikmediini sordum.
Benim geldiim trenden bir saat nce geldiini sy-

82
lediler. Bunu syleyen grevli, kibar ve dost tavrl
olmakla birlikte, benim sorunuma hibir ilgi duy
mam gibiydi. Ben de hibir ey anlatmadm ona,
ama yzmden anlalyor olmalyd...
Kararsz, bombo, mutlulua doru yryor
dum. Viyana'ya ne halt etmeye gelmitim sanki?
Yeniden birinci mevki bf esindeki masama gidip
oturdum Salonda, konuma uultular, bulak ses
leri ve alman paray kaydeden hesap kasalarnn
grlts iinde, gzlerim dalm, iimden alaya
rak bir takm varsaymlar buluyor, gelmemesinin
nedenlerini binlerce zm yoluna balyor, onu te
mize karacak bir sr koul yaratmaya alyor
dum. Herkes ya servis yapmaya ya da bir eyler
yemee dalm, kimi* konuuyor, kimi glyor, k
sacas insanlar yaamlarm srdryorlard. Ya
ayamad iin bir kenarda yle oturup kalmas
gereken, iinde frtnalar koptuu halde dardan
baklnca donmu gibi grnen, kimsenin tanmad
ve dolaysyla da ilgilenmedii tek kii bendim.
Bir lokanta salonunda sessizce oturup bo yere sev
gilisinin gelmesini bekleyen birinden daha anormal
bir yaratk bulunabileceini sanmyorum. Bulu
ma saatimiz, imdi, saat geride kalmt: De
mek gelmeyecekti. O kadar ac bir lgnla kapl
mak zereydim ki, eer gelmeseydi, bir daha hi iyi-
leemeyebilirdim.
Ama, tatl tatl, bir alev gibi salnarak, geldi.
Parmaklanrm arasmdaki sigaray eziyordum, elim
yanyordu, fakat beynim hibir acya tepki gster
miyordu artk : Btnyle ona bakan gzlerimin
hizmetine girmiti... Gri tayyrne, dz topuklu
ayakkablarna, zerinde U.S. markas ilenmi olan
kk valizine, valizi tutan eline, bir erkein ense-

83
sini ne kadar iyi okayabilecek olan eline bakyor
dum.
Treni kardm. ok zr dilerim...
Kar koymak istemesine ramen elini ptm
ve yanma, duvar dibindeki sraya oturttum.
Sevgilim...
Olum, eer sevginin cansz yere yklmas
n istemiyorsan, nce karnm doyurman gerek...
Dur, dur, nce bir ie arapla iyi bir eyler smarla.
Ne yapacamz ondan sonra syleyeceim...
Soslu ve pilavl bir pili syledim, iki listesin
den de bir arap setim. Henz kendime gelememi
tim ama, yine de ilk eyrek saat boyunca sevgi
lim szcnden baka bir ey sylememe aklll
n gsterdim. Bu szck, kafamn u anda pek iyi
almadm gsteriyordu ama onun ok houna gi
diyordu yine de...
Hochfilzen'e hareket etmek iin daha bir saati
miz vard.
Bana, be gn izin aldn belirten telgraf
gnderdiin zaman* hemen oraya gitmemiz gerekti
ini dndm. Dalar sen de seversin, deil mi?
Sevgilim...
Yahu sana ne olmu byle? Kaldrabildiinden
fazla arap imisin galiba. Seni normale dndr
mek gerek. Alklam biriyle yolculua kmak is
temem. Zaten kendim de tam normal saylmam ya!
u yapmaya kalktm ie bak!
Bardamdaki ikiyi bitirdim, sonra yeniden
arap koydum bardaklarmza. O btn canlln
gsterircesine gevezelik ederek pilicini ve pilavm
ekmekle yutarken, ben tabama bile dokunmuyor
dum. tahsz olduumu anlamad iin biraz g-
cenmitim ona. Bu konuya ok dikkat ederdi aslm-

64
 da. Hep, bir ivi gibi zayf olduumu, bu yzden de
daha fazla yemem gerektiini sylerdi. Ama imdi
hi dnmyor grnyordu bunu. Deien bir
eyler vard onda, ve kanunca, zaman zaman o da
iinde benimkine benzer bir gerilim hissediyordu.
Artk yabancilatmz iin, birbirimizi yeniden
tanmaya alyor olmalydk ve ite bunun iin
yutucu bir canllk gstermek abasndayd!
Balayma kmaya kalktn! dedim ona cevap
olarak. Bizim halaymza.
Bir kahkaha att; sonra birden bir an dnce
li dnceli durdu; elimi tuttu ve yanana gtrd.
Bilmiyorum dedi, bilmiyorum... Sen sade
ce be gn izinliydin, ve bir sr baka neden var
d... Btn istediklerini elde edeceksin, btn iste
diklerini. Mutlu musun?
Syledikleri aklm kartrmt, tutarsz ey
ler mrldandm :
Ben, benim istediklerimi deil... Senin iste
diklerini istiyorum... u trenin kalkma zaman gel
medi mi daha?
Perona ktmzda, elimi tuttu, durdu, ba
na bakt:
Git de, bir ie konyak al gel...
Kurmay yzba kompartmanda k bir kadn,
bir konyak iesi ve sefil klkl bir disiplin birlii
askeri grnce geriye dnd, ve az sonra iki inzibat
eri grnd. Byk bir sessizlik iinde, kimlik kalt
larm ve ikinci mevki cret farknn makbuzunu
onlara gsterirken, Ursula da merakl baklara buz
gibi bir hiddetle kars kovuvordu. Ursula'nn gzeri
ni bir an bile zerinden ayrmad yzba Linz'de
indi. Onun yerinde olmak istemezdim do&msu.
Sivil ift ise SetztaFda inerek kompartman bize b-

85
raktlar. Beni artan, nce Ursula'nn beni pmesi
oldu. Uzun uzun. rpertici, mutsuz, nefes nefese
brakan bir p.
Ne istersen dedi soluk solua, yzn pence
reye dnerek. Onlarn da sana yapabileceklerinin
birsinin var...
Hla kzgn olan baklanm bana evirdi:
Ne istersen elde edeceksin. Hem de, istersen
hemen...
Glmek ne gzel ey. inden geldii gibi gl
mek.
Brak onlan. Biz, yok sayanz onlan. Aalk
ve bayadrlar. ou zaman stlerinden atlar ge
eriz ama bazen de ayaklanmza bulamalarna en
gel olamayz. Ama sonra ayaklarmz temizler, yo
lumuza devam ederiz...
Konyak iesini atm.
Temizlenmi ayaklarn erefine ielim...
Darda, penceremizin nnde, yamur, telgraf
direkleri ve gn batmyla birlikte, dalar birbirini
izliyorlard. Sonra karanlk bast. Uyandmz za
man sabahn olmutu, oysa geceyansmdan az
sonra Hochfilzen'da inecektik. Bizi uyandran ho
parlrden :
Innsbruck. Innsbruck. diye sesler kyor
du.
Uyku sarholuu iinde trenden indik. Ursu-
la tuvalette makyajn tazelerken, ben de kentteki
otellere telefon ediyordum.
Kararlatrdmz gibi, saatin altmda bulu
tuk.
Bir oda bulabildin mi? diye sordu.
Evet, Hotel Jgerhof'da.
ok yorum. Kolay bulamadm galiba?

86
 Tam yirmi otele telefon etmitim ama, ok
kolay bulduumu, gzel bariton sesime daha fazla
dayahamadklarm syledim. stasyonda kimseler
yoktu, ve klarn byk bir ksm sndrlmt.
Bir yerlerden srklenen kova sesleri geliyor, he
men yaknmzda da bir temizlik iisi yerlere tala
dkyordu.
Innsbruck'da balay dedi. Cann skld m
bu ie?
Hayr. Burada da bir sr da var! Valizini
ver bana...
stasyonun nndeki alanda da kimseler yoktu.
Yamur yamt ve havada dondurucu bir souk
luk vard. u Hotel Jgerhof neredeydi acaba?
Sen bir dakika bekle diye fsldadm.
Ve yeniden istasyon binasna girdim. Yine or
talkta kimse grnmyordu ama gazete kulbesi
nin yamnda bir telefon kabini vard. Biraz ans
mz varsa, bir taksi arabilirdik...
Siz oradaki!...
Kapy tutan parmaklarm gevedi. Sanki, iini
ekerek kapand telefon kulbesinin kaps.
Hemen gelin benimle!
Asker polis brosu acmaszca aydnlatlmt.
Sa diplerimin terlediini hissettim. Bu klar ne
kadar beyazd. ok beyaz bir kta bugn bile ter
lemeden duramam.
Nbeti astsubay, beni getiren iki kiiyi merakl
baklarla szd. Sonra ilgiyle bana bakt.
Ne oldu?
kisi de esas durua geip bilgi verdiler :
stasyon binas iinde dolarken bulduk onu.
Astsubay bana dnd :
Gecenin bu saatinde ne halt ediyordun bura
da?
87
 Ben de hazrola getim.
Taksi aracaktm. Karmla birlikle, iznimi
geirmek zere, Viyana'dan gece ekspresiyle geldik,
tte ktlarm...
Ktlarm inceledi.
zne km bir sabkal! lk bakta biraz ga
rip grnyor!
Ona bakmamaya alyordum. Bir sinek uup
duruyordu... Odann bir ucundan brne gidip ge
liyordu habire.
Karn nerede?
Darda beni bekliyor. Byk kapnn nn
de.
Adamlarndan birine iaret etti.
Gidin, getirin,
Bombo salonda gcrdayan izmelerin grlt
sn ve sinein vzltsn dinliyordum... Budala si
nek... Astsubay iskemlesinde kmldad. Kapnn
aralndan uykulu bir kafa uzand:
Saat ka?
buuk.
Kafa kayboldu.
Biletin var m?
rperdim. Atm olduumu mu syleseydim
acaba? Viyana'ya dn biletim olup olmadn
renmek isteyecekti. Ursula'mn biletine de ba
kacakt. Hibir k yolumuz yoktu,
Bu bilet Hochfilzen'e kadar... Nasl aklaya
caksn bunu?
Uyumu kalmz. Ancak Innsbruck'ta uyana
bildik.
Hochfilzen'den buraya kadar cret demeden
mi geldiniz?

88
 Evet. - Ancak burada inebildik. Ama fark ne
kadar tutuyorsa demeye hazrz...
Cevap vermedi. Telefon ald. Ahizeyi kaldrd.
Gar polisi... Kim? Bir .dakika...
Parman, yanndaki duvarda asl bir stenin
zerinde gezdirdi.
Hayr, bu isim burada yok... Bir yanllk ol
mal... Evet, altk artk, bir kargaalktr gidiyor
oralarda... Bir daha bakanm ama bir ey elde ede
ceinizi sanmam...
Ursula broya girdi ve bana bakt, korktuu
belliydi. Bekledik. Sinek vzldyordu yine. Disiplin
bl. Disiplin bl. Sabkal. Sabkal. Sabka
l. Astsubay telefona bir kahkaha att,, sonra koydu
ahizeyi yerine.
Ursula'nn katlarn da inceledi, ve resmen ev
li olmadmz kabullenmek zorunda kaldk.
Henz evli deiliz dedi Ursula. Yarndan
nce de evlenemeyiz...
Birden byk bir soukkanllk geldi zerine :
Bakn... Btn bunlar kt bir yanlln so
nucu sadece. Eer uyuyup kalmasaydk Hochfil-
zen'de inecektik ve btn bunlar bamza gelme
yecekti. Disiplin birliklerindeki askerler iin, izin
alabilmenin ne kadar g olduunu kendiniz de bi
lirsiniz. Kocam u anda izinli. Bir su da ilemi
deil... Anlyorsunuz dejl mi, o kadar uzun sredir
birbirimizi grmemitik ki...
Konyak iesini karp gsterdi.
Bu ieyi ona ben aldrdm. Kendisini rahat
hissetmesini istiyordum... Biraz itik... ve... yine
ben onu cesaretlendirdim...
Evet?
Harikayd. Yanaklar al al olmu, gzlerinden

89
kvlcmlar kararak karsndaki adamn doru
dan doruya yreine gnderiyordu szlerini.
te... Kompartmanda yalnz kalmtk. Onu
uzun sredir grmemitim. Kt bir ey yapmad
ki; sadece iyi bir asker gibi davrand, hepsi o ka
dar!
Hele bu son belirttii nokta bir deha eseriydi.
Astsubay ktlarmz bize geri verdi.
Gidebilirsiniz...
Sonra bana dnd;
yi bir asker gibi davranmaya devam edin!
Kap apknca kahkahalarn zerine kapand.
Kaalm! diye fsldad kolumdan ekerek.
Koar adm yryordu. Kaalm korkuyorum...
Yeniden bombo ve slak meydana ktk. Sap
saryd ve simsiyah salarnn dibinde ter tanecikle
ri parldyordu.
Beni sk tut, diye inledi. Baylacak gibi
yim.
Valizi yere brakarak hemen Ursula'y tuttum
ve merdiven basamaklarna oturmas iin yardm
ettim.
Ban dizlerinin zerine koy. Tamam, hi k-
mdama. Birazdan geer...
imdi kendimi daha iyi hissediyorum dedi az
sonra. Bana ok kzmadn ya?
Kzmak m?
Baksana... yklverdim. Pek dayankl dei
lim galiba...
Ne diyorsun sen! Eer durumu kurtarmasay-
dm kimbilir neler gelecekti bamza. Saa sola te
lefonlar yadrp bilgi isteyeceklerdi, ve sana unu
da syleyeyim ki, Bkre ile konuabilmek iin on
be dakika beklemek yeterli olmayacakt. Her ha-

90
lkarda geceyi o aalk herifle geirecektik!
Sen ok cesur davrandn... Bir taksi bulmay dene
yelim mi? Bitkin bir halde olmalsn.
Dur, dur. Ben de seninle geleceim. Artk hi
ayrlmam senden. Bir iki dakika daha oturaym,
sonra birlikte gideriz taksi aramaya...
Sarlp uzun uzun gsme bastrdm onu. Tit
redi.
Haydi gidelim. dm.
Evet, gidelim...
Bizi otele gtrecek bir fayton bulabildik so
nunda. Beyaz, geni ve uykuda olan Jgerhof'a gel
diimizde, yoldaki parke talan atn hzn kesiver-
di. Yal otelci kayt defterinde Ursula'nn adn
buldu ve dost bir sesle, karmn gen kzlk adm
belirtmenin gerekli olmadm syledi.
Bay ve Bayan yazarz dedi glmseyerek,
bizim iin yeterli
Gelincik gibi kpkrmz olmutum. Ben dm
dz nme bakarken, asansrc ocuk da glms-
yordu...
Oda hizmetisi yatak rtsn kaldrrken, Ur
sula balkona kt. Boazm temizledim ve banyo
taraf ma getim. Sonra oda hizmetisi ekildi ve Ur-
sula'yla odann ortasnda kar karya, gz gze
kaldk.
te... Sonunda geldik! Bir sigara?
Eli kibriti kracak kadar titriyordu.
Ne yapacamz bilemiyorduk. Her eyin terte
miz olduu odann kuru havas kiilikten uzak ve
bize yabancyd. Heyecan? Yorgunluk? Bitkinlik?
Kendimi bir haftalk eitimden km gibi yorgun
ve ar hissediyordum. O, omuzlan dm, nm
de duruyordu. Gzleri fndk gibiydi. Fndk gibi

91
olmu gzler kadar yorgunluu ve hzn bir arada
belirten gz grmedim hi. lk adm kimden .gelme
liydi imdi? Gerekli isteimiz ve gcmz var my
d, yoksa acl bir an yznden her eyi karacak
mydk elimizden? Birbirimizden ne bekliyorduk, ne
bekleyebilirdik?
Sen ya... soyununcaya kadar, ben balkonda si
garam bitiririm.
Korkun bir eydi bu. Sen yatmcaya kadar di
yememitim.
Geceden daha rktc bir durgunlukta olan
bir ey Var mdr? Karanlkta, dalar devleerek
beklerler kendilerinin gerek yzn ortaya kara-
cek olan gndz. Yksek dalar, kara dalar, ne
Olduunuzu yarn reneceiz. Yarn uyumu,
dinlenmi olacaz: Yarn, sabah kahvaltsn size
trmanmay dnerek, birlikte yapacaz. Bu ge
ce, ok karanlksnz ve bize verebileceiniz bir-
ey yok...
Gelebilirsin sevgilim...
Banyodaki bardaklardan birisi yarsna kadar
konyakla dolmutu. br botu ama, kokusun
dan onun da konyakla dolup boalm olduu an
lalyordu. inde konyak olan barda aldm
Eer ikimizin de ok yorgun olduunu syler
sem, ondan katm dnecek, kabul edecek ve
yle, yanyana, birbirimizin uyumasn bekleyerek
yatacaz. ok yorgun olmasna ramen, belki de
biraz d krklna urayacak! Peki, ona sylesem
ki...
Bu tip sorunlar zmlemek hi de kolay de
ildir. elik yrekli birer seks rekortmeni olan
Hemingway usui, Amerikanvari roman kahra
manlar, damzlk boalar... u anda gpta ediyor-

92
dum onlara. Ama hayr, lm am deildi ya bu. Ya
am devam ediyordu...
yice temizlenmi ayakkablarmz iin iiyo
rum dedim, bardam boaltrken.
Sevgilim... diye iini ekti ocuksu bir ses
le.
Ban omuzuma yasladm ve yorganla gs
n rttm.
Yann Hemingway'e layk olduumu kantla
yacam sana... Da da, bana sylediine gre, b
tn bildiklerini yarn gsterecekmi. Ama, bu ak
am, canm sadece uyumak istiyor...
Sessizce gld.
Sevgilim...
yi syrlmtm iin iinden.
Teekkr ederim, sevgilim dedi bir saniye
soma.
Sonra, bam yasta koydu, kolunu benimkinin
altna soktu, otuz saniye sonra uyank kimse kal
mamt. Birka saatlik alkoll bir uyku, ilk a
insanlarnn ar uykusu, sonra, ayn pozisyonda
uyan... te o zaman da bize btn bildiklerini
gsterdi, her eyi retti. Daa trmandk, dan
zerinde dinlendik...
Bu gibi durumlarda hibir eyi zorlamamak, sa
dece uyumak gerekir...

93
 Seni seviyorum. Btn benliimle seviyorum seni...
ri ve prltl gzyalar uzun kirpiklerinden damlyor,
yavaa yanaklarnda szlyordu. Gzlerini hep kapal
tutuyordu...

SON GNLER

Balkonun ak duran caml kapsndan ieri gi

ren sabah gnei, scaklyla bizi styordu. Kah
valt masasmda oturuyorduk: Garson bol eitli bir
kahvalt servisi yapmt az nce. Ursula glmse
yerek zerine ya srlm bir dilim ekmek daha
uzatt.
Haydi, haydi, yemelisin!
Ama bu kadar ok yiyemem ki! Bu n atla
maya ktanberidir altm, bu yzden...
Btn bu kt alkanlklardan kendini kur
tarman gerek. Yemiyorsun! Bak Sven, bir deri bir
kemik kalmsn!
Kendimi yle bir incelemeden duramadm.
Hakk vard. Kollarm ylesine inceydi ki, tuttuum
zaman parmaklarm birbirine deiyordu. Tanrm,
benim gibi bir sskadan ne bekleyebilirdi bu kz?
Benim gibi irkin ve keli bir adamn yannda, sa
lam ve salkl, diri gsl, yuvarlak kalal, v
cudunun btn erileri orantl bir kadn... Tombul
bebeklerin ve tereyal ekmek peinde kouturup
duran sarn tosun gibi olanlarla cilveli kz ocuk
larnn arasnda, ailenin temel direi olan bir kadn
ohnalyd o. Akam olunca iri yar bir adam gelme
liydi eve. Bir ay kadar gl bir adam. Ben deil.

94
 Haydi, kendini inceleyip duracana bir eyler
ye. Byle bile fena saylmazsn. Kahvaltdan sonra
yapacamz bir sr ey var. Ama nce yemen ge
rek. u iki yumurtay da ye. Ondan sonra btn is
teklerine boyun egebihrm...
Dur bakalm, onu yapamayz!
Ekmei yutamadan azmda evirip eviriyor
dum.
Ne? Neyi yapamayz?
Devam etmek iin, habire tknacak deiliz
ya!
Sana devam etmekten sz eden kim? Kendili
inden olursa olur. Sen imdi yemene bak. Al, u
st de i, susamsndr. Gbein kncaya kadar
sofradan kalkmak yok. Benim doktor olduumu ve
saln iin neyin gerektiine karar verebilecei
mi aklndan karma. Sende hem vitamin hem de
daha bir sr eyin noksanl grlyor. Doulu
gibi sevimekten baka tam olan bir eyin yok!
Evet*bu konuyu iyi bilirim.
Peki, btn bunlar nereden rendiini de
sorabilir miyim?
Telgrafm alnca, Kstence'den getirttiim
dokuz bin odalk ve bir Trk davulcusuyla antre-
man yaptm.
Btn verdiklerini yedim ve itim. Soma do
ulular gibi sevimeye koyulduk ve diyebilirim ki,
her ikimiz de memnun kaldk. Sadece erkeklerin
buna dkn olduklarm sylemek kadar sama bir
ey olamaz. Erkekler, kadnlar neye dknse ona
dkndrler. Ve her ikisi de, btn kltrlerin k
keni olan eyin peindedirler: renme.
Daha sonra, dadaki kk manastra gittik,
beyaz sal bir rahip bize oray gezdirdi. Ve da hi-

95
bir hazinesini saklamad bizden. ri da ayakkab
lar giymi, gbeine kadar sakall bir obann ot
latt kei ve inek srleri grdk. Biraz ilerde de,
bir yamata oturup, altmzdaki kyn kvrm kv
rm sokaklarn ve ocuk oyuncaklar gibi reng
renk boyanm evlerini hayranlkla izledik. nekle
rin boynuna aslm olan anlarn sesleri, birka
gen kzn Holidario Holidario! diye syledikleri
arknn yukarlardan bir yerden gelen seslerine ka
ryordu. Gkte dolaan bir kartal bile vard. Ger
ek bir kartal, Avrupa'y kanl penelerinde tutan
arma kartal deil, canl bir yaratk.
Bu kadar tanrsal bir grn ok abuk e
kilmez olmaya balyor. Her ey ylesine gzel, yle
sine apak ve karl tepeler ylesine sessiz ki. al
kantl bir ruhsal durumla hi uyumuyor. Ya yeni
den yola koyulmak, ya da binlerce bcein vzlda
d gzel kokulu scaklkta uyumak gerekiyordu.
Dada tanrsal ak. Ren arab eliinde, koyu
renkli tencereler iinde sunulmu olaanst bir
yemek. Ursula'nn bacaklar stndeki elim ve bir
den, beni iimden ykacak gibi byyen duygu:
Yalnzca iki gnmz kald, yalnzca iki gn...
Dnsene, yalnzca iki gnmz kald. ki
gn daha, anlyor musutf?
Alyordu. O da benim kadar mutsuzdu. Han
c, Grss Gott diye bard ve biz patikadan iner
ken arkamzdan bakmaya koyuldu. Birka dakika
sonra Ursula arkasma dndnde hl bizi izliyor
du. Son bir ayrlk iareti olarak kolunu kaldrd.
Ne tatl bir adam! dedi Ursula.
Evet.
Kolumu alp omuzuna koydu.

96
 Sana k olursam, yaammn ne biim bir
cehennem olacan anlamaz grnyorsun!
Bana k olmak m? oktan olduunu san
yordum ben...
Oysa, sana hep bunun tersini syledim dur
dum! Demek baaramadm... Zaten arna da uy
madan edememitim. Sen... Sen kadnlarn her za
man karlaamayaca birisin. Hi deilse, benim.
Belki de ben zellikle ekici olmadm iin...
Yok! ekicisin! Hem de ok ekicisin!
Gsn avucuma almtm. Kolumu tuttu ve
yeniden omuzuna yerletirdi.
Artk bundan sz etmeyelim istersen. Zaten
yeteri kadar kark. Ama ben... Nasl syleyeceimi
bilemiyorum...
Ben biliyorum. Bana k olmadn sylemek
istiyorsun. Ackl kelimeler aramaya gerek yok. Bu
yanll ben de yaptm ama bana hep uzak durup
durup sonra birden... te bunun iin, etki altnda
kalmadan konuabilmek o kadar zor ki...
Ne kadar zayf ve dengesizsin. Uyurken bar
dn biliyor musun?
Sahi mi? Ama bunun dmda her ey yolun
da, deil mi?
Belki. Ama, bundan sonra sreceim cehen
nem hayatm dnyorum da...
Birden kendisini tutamayp hkrklar iinde
kucama atld:
Artk beni brakman istemiyorum! Seni ben
den almalarn istemiyorum artk, anlyor musun?
Hayr, hayr. Evet, evet...
Syleyebildiim tek ey buvdu. Omuzuna vu
rarak tekrarlyordum habire: Hayr, hayr. Evet,
evet. Artk aklm daha fazlasn almyordu.

lanetliler taburu 97/7

 O akam, tam zerine oturan, siyah, sade bir
elbise giymi, ss oiarafc da siyah ve yeil incilerden
bir koye takmt. Siyah tank niormamn da
bana, zellikle, hi nian tamadm iin, karam
sar bir klk verdiim biliyordum. 'Masamza gider
ken, herkesin bize baktn be bersz Dr gurur
la hissediyordum.
Yemeimizi yerken, bir temen yanmzdan
geti ve geerken de, katlanm bir kt parasn
nmze brakt. Merakla kad atm ve okudum:
Eer burada izinli olarak bulunmuyorsanz,
bir an once ortatan kaybolunuz. nzibatlar blgede
dolayor. Eer yardma ihtiyacnz varsa, beni hol
de bulabilirsiniz.
Ursula ile fikir birliine vararak, gidip teek
kr etmeye ve bu arada da belgelerimin tamam ol
duunu bildirmeye karar verdim.
Onu holde, bir kede sigarasn ierken bul
dum. Ksaca kendimi tantp teekkr ettim ve sor
dum:
Bu iyiliinizin nedenini size soracak olursam,
kabalk etmi olur muyum?
Kesinlikle hayr. Benim kardeim de tank
dr da. Hugo Stege.
Hugo! Blkteki en iyi arkadalarmdan biri
dir o benim!
Sahi mi? Byle bir karlama slatlr yley
se. Bu akam ikinizi de davet edebilir miyim? Ye
mekten soma gidebileceimiz elenceli bir yer bili
yorum.
Birlikte Ursula'nn yanma gittik. stihkm su
bayyd ve ad Paul Stege idi. Dolu dolu geen gece
den sonra, ayrlrken, belki bir ihtiyacmz olur diye
telefon numarasn verdi bize.

98
 Odamza gelince, nce birer sigara yakp itik.
Gne yaknda doacakt. Perdelen kaldnp, radyo
yu atm. Bu saatte genellikle iyi mzik olurdu, sz
de cephe iin yaplan bir program vard. Bir sen
foni orkestras, buyuk bir oasnkla Berim Buyuk
Filannoni Orkestras, Liszt'in Preldler'inin son b
lmn alyordu. Hitier ve Goebbels bu romantik
paray bile aalk savalar iin bir propaganda
unsuru haline getirmilerdi. U.F.A., Luftwaffe'nin
salamlarn aktalite filmlerinde gsterirken, bu
mzii fon olarak kullanyordu. Luftwaffe bizim
zrhl birliklere yolu hazrlyordu. Luftwaffe, Var
ova gettosunu gn, gecedir korkun bir e
kilde bombalyordu. Ortalk yatp da dumanlar
dalnca, bu alanda bir buuk metreden yksek
hibir duvarn kalmad grlmt. Yzbinlerce
Yahudiden kurtulabilen bir avu kii, neeli SS'lerin
kordonu altnda kabilmilerdi ykntlarn arasn
dan. Bir avu Yahudi ve birka milyon fare.
Liszt'in Preldler'i.
Kapatsana unu dedi Ursula, Bu para si
nirlerimi bozuyor.
Radyoyu kapattm ve soyundum.
Ne gzel bir gn. Birazdan, yine gne doa
cak. Uyumak utan verici bir ey olacak...
Kanmca biraz uyumak ok iyi olur imdi. Sa
dece birka saat. Yorgunuz. yle deil mi?,
Yaam hep bu kadar gzel olsa. nsan ackn
ca yemek yese. Susaymca ise. Ancak kendisini ha
fiflemi hissedecek kadar. Gzlerini at zaman
iyi bir uyku ekmi olsa ve yeni balayan gn ya
anmaya deer olsa, iyi bir yorgunluk olsa. Benim
u anda yorgun olduum gibi. Dnyada baka bir
ey istemem...

90
 Tam olarak doru deildi bu. Canm onun kol
yesini karmak istiyordu. Ve ayakkablarn. Ve el
bisesini. Fermuar... Neredeydi o fermuar? Ta
mam... urada!
Ellerin ne kadar da hareketsiz, olum! Ken
dilerinden ne kadar emin! Peki br ayakkabm
yarn m karacaksn? Hayr, hayr, nce ayakka
b!
Hayr. nce orap!
br ayakkabsn da kardm.
Dikkat et, trnaklarn taklmasn, baka ora
bm yok... Yahu! Sen yorgun olduunu syleme
mi miydin?
Cevap vermedim. Benim oynamak iin bir be
beim vard. Onun da. kimiz de hazrdk. Ben onun
iin hazrdm. O da benim iin. Tartmadan, sabr
szlanmadan, ekinmeden. Dnyann btn zama
n nmzdeydi...
inde bir dalgann gidip geldii gzleri seyret
mek. Bir miligramlk bir arl, bir milimetreden
az bir titremeyi duyacak kadar duyular keskinle-
tiren bir dostlua ulamak. Bedenlerin ve ruhlarn
tam birlie varmas.
Biraz yukar gelir misin? Oldu. Oras!
Bir -solukta.
Evet? Ne oldu?
Cevap vermeye eerek yok. Dalgaya kaplm
tk ve srkleniyorduk.
imdi yanmda dinleniyordu. Belirli aralklarla
bir rperme vcudunu saryordu ve ben de ayn bi
imde rperiyordum. kimiz de yenik, darmada
nk bir durumdaydk. Ne konuacaktk? Syleyecek
hibir ey yoktu. memek iin, yorgan zerimi
ze doru ektim.

100
 ... bu saldrda Sovyet ordular kullanld. Ku
zey Denizi'nden Karadeniz'e kadar hcum balam
durumdadr ve Alman, talyan, Romen ortak gle
rinin kazandklar ilk zaferler ve ele geirilen top
raklarla ilgili bilgiler gelmeye balamtr...
Yavaa radyoyu amtm. Ursula'ya hafife
dokundum. Tanrya krler olsun uyuyordu. Bu
haberleri duymadan nce bana tam mutluluu ta
ntt iin de teekkr borluydum Tanrya. Ruh
ve beden zerinde belirli dncelere sahip olanlar,
onun veya bunun br zerinde bir stnl ol
duunu sananlar bu szlerim karsnda glmse-
yeceklerdir. Ne isterlerse sylesinler. stedikleri ka
dar glsnler. Bir gn onlarn da byle bir mutlu
luu tatmalarn dilerim. Ancak o zaman anlayabi
leceklerdir! Belki!
Evlenme trenimiz, ertesi gn, kk manas
trda yapld. Paul Stege, Ursula'nn tanklm
yapt. Beyaz gllerden byk bir buket getirerek,
onun gzlerinin dolmasna neden olmutu. Sab
kal olduum iin, beyaz sal rahip bizi evlendir
meye pek gnll deildi. Ama Avusturya - Dani
marka karm bir Auslandsdeutscher olduumu ve
skandinavya'da oturduumu renince raz oldu.
Genliimin birka yln o kk kuzey lke
sinde geirdim. Avrupa'nn ortasnda bir cennettir
oras. Umarm ki, sava oraya da bulamaz. Eer
dediim karsa, ilk frsatta dnn oraya...
Ursula'nn eyiz sand Romen hazineleriyle
dolmutu: pek ve hakiki dantelden bir gecelik, iki
takm saydam amar, be ift ipek orap ve bana
Porta'nn getirdii bir yzk. Kk elmas talarn
evreledii iri safir tal, altn bir yzkt bu. Ka
raborsada, hepsi bir servet oluturabilirdi.

101
 Son gnden aklmda blk prk anlar kal
m:
Bu budalaca savan bizi ilgilendiren nesi var?
Biz birbirimizin olduk artk,..
Hayr, hayr, hayr, sz ver bana. Eer bam
za bir ey gelirse, en ksa zamanda kopacaksn bun
lardan. lkenin neye benzeyeceini grmek iin,
savan sonunu beklemek gerek...
Sevgilim! Hatrlyor musun, Viyana'da sevgi
lim szcnden baka bir ey kmyordu azn
dan. imdi de, ben sevgilim diyorum ve baka bir
ey syleyemiyorum...
Kendine iyi bakacana sz ver bana. Hibir
grev iin gnll olmayacaksn. Bana sk sk yaza
cana sz ver... Sven, oh, Sven!
Haydi, alamann sras deil imdi, haydi...
Hoa kal Sven. Unutma...
Ursula, Ursula. Kararan, soluk bir yz. Hzl
bir biimde. Taktaktak... taktaktak... Yryen
tren. br tarafa doru giden telgraf direkleri. Ters
yne doru. Kompartman ok kalabalkt. Herkes,
alabildiine bir konumann iindeydi. Yaynla
nan bildirilerin doruluundan kimsenin kukusu
yoktu ve onlarn bu budala halleri bunalmm on
kat derinletiriyordu.
Bu iyi terbiye edilmi, kafasz yaratklarn han
gi birine, Alman generallerinin kurduklar askeri
makinenin sefil bir sona doru hzla yol aldn an
latabilirdim? Bu makinenin szde eksiksiz oldu
unu kime aklayabilirdim? Basta esas duru ol
mak zere birtakm artlandrlm reflekslere da
yandn, elde edilen gz kamatrc baarlarn
robotlardan baka bir sey yaratmadn, robotla
rn ise adm adm ilerledikleri yolda gerek deer-

102
lerini hibir zaman gstermediklerini hangisine
syleyebilirdim?... Kendilerine yrmeleri syle
nirdi ve gsterilen yolda ilerlerlerdi robotlar...
Aslnda, makine yle bir dman karsna
alyordu ki, onda zafer iin gerekli en nemli unsur
vard: Moral stnlk.

103
, Ben kendi hesabma, dedi Moruk, karmla ve o
cuklarla ok iyi bir izin yaptm. ok iyi geti ama, bir haf
tadan az bir sre iinde ne halt edebilirsiniz? Karm tram
vay srcsdr, imdi 61. Hatta alyor. Bileti olmak
tan ok daha iyi bu. Bylece iki yakalar bir araya gelebili
yor. Bu bok yere yeniden dnmek ne kt. Biraz ansmz
olsayd, bir bacamz kaybedip u aalk nazi savama
katlmaktan kurtulurduk!
Ben kolumun gitmesini ye tutardm dedi Joseph
Porta.
Sze kartm:
Daha belnn tam iine hi girmedik. Tanr bilir ya,
belki.de sapasalam syrlrz iin iinden...
Moruk yzn ellerinin arasna ald.
Greceimizi grdk diye mrldand. Daha fazlas
n stemiyorum ben. anl zaferleri gereksinmiyorum hi.
Btn istediim bar benim! in iinden syrlmak? Kim
kutlayacak bizi, in iinden syrlrsak? Hi kimse. Kendi
miz bile sevinmeyeceiz. Lanet olsun...
Porta fltn klfna soktu. Bu kez, almaya cesaret
edememiti.

PORTA'NIN ZN

Raporlarn klarna soksunlar! Daha o gel

meden lde olacam ben. te o zaman gelip beni
bulsunlar bakalm. Neymi, bitli bir demiryolu ii
si, karsnn bayld yerine hak ettii tekmeyi ye
mi!
Porta eliyle burnunu sildi, sonra da yerlere t
krmenin yasak oldu&unu belirten afiin zerine
koca bir balgam frlatt.
Ksacas, dedi ac bir sesle, izinli olduum

104
sre boyunca hi ansm olmad. Daha oraya gider
gitmez, Spandau'dan yem km eci bc bir kar
yannda piiyle gelip, babal bana yklemek iste
di. Kendisine son derece kibar bir ekilde, herhalde
esef verici bir yanlln sz konusu olduunu ve
ocuunun babasm baka yerde aramas gerekti
ini syledim. Ama eer bu kaltak beni mahkeme
lerde srndrp, krsdeki kuklaya peydahlad
ocuun babas olduumu iddia ettirmezse, tmge
neral yapsnlar beni!
. Byk bir soukkanllkla, bir ann bile p
lak gzle aramzdaki benzemezlii grebileceini
anlattm ona; benim gibi yakkl bir genten by
le irkin bir velet kamazd! Derken bama bir de
kan grubu testi karp, olay aydnlatmay kafaya
koymu olan bir doktor bozuntusunun yanna g
trdler! Tabii hi kar kmadm buna, nk
testten sonra ilerin tkrnda gideceinden kukum
yoktu. Ama sonunda, bundan byle doktorlara da
gvenilemeyecei ortaya kt; nk seninki tu
tup, benim, ufakln babas olabileceim yolunda
rapor vermez mi!
Bak Porta, dosyanda o sralarda Berlin'e gitti
in yolunda bir kayt olmamas...
te burada yanlyorsunuz! Her eyi yapabilir
onlar! Son en, tam artk sevgili ailemden ayrlma
ya hazrlandm bir srada, heyecan son noktasna
gelmiken, bir baka ksrak kp geliyor ve yakn
da yavrulayacanin mjdesini veriyor!
Ne mutlu size, dedim ona. yi anslar dilerim.
Fhrer'imiz de ok sevinecek bu habere! Kocanza
da selmlarm iletin, co kutusunu her gn boalt
ma v unutmasn... Elbette ki btn bunlar beni hi
ilgilendirmiyordu ama, insan ya kibardr, ya da

105
deildir. Ben de nezaket icab onunla biraz geveze
lik ettikten sonra, onu mutlu edebileceimi syle
dim ve birer biskvi yemek iin yandaki odaya ge
tik.
Ben aptal gibi, hibir ktlk dnmeden
orada dururken, ne oldu biliyor musunuz? Ksrak
kulama eilip: 'Babas sensin sevgilim. Nasl, se
vindim mi?' dedi.
'Ne sevinmesi?' dedim ona. 'Beyninin stne
mi dtn sen?'
Ve onu mutlu etmekten vazgeerek hemen gi
yinmeye yolladm. Galiba benim kaderim byle. Si
zi bilmem ama, bir kadn gelip benim dizlerime do-
kunsa, hemen kyamet kopuyor!
Sen de nn iliklemeyi rensen iyi olur.
dedi Moruk. Doru syle Porta, birka ay nce,
gerekten Berlin'e gitmedin mi?
Dosyam inceleyip, kendin grebilirsin...
Dosyada kaytl olan eyler bakadr. Kaytl
olmayanlar yine bakadr...
Sen de mi, Brts! dedi Porta kzarak. O s
ralarda Berlin'e gittiim doru, ama sadece yarm
gn kalabildim orada.
Sana o kadar bol bol yetmitir! dedi Moruk,
kahkahalar arasnda.

106
 Akdeniz'in mavi, sevimli ve gleryzl olduunu yas
m olan o airle yalnz be dakika iin babaa braksa
lard beni...

VARI YER: KUZEY AFRKA

Hayvan vagonlannn ak kaplarndan bolu

a sallanan bacaklarla, 18, Tabur, Romanya'y, Ma
caristan' ve Avusturya'y geti ve btn yol boyun
ca bararak talyan izmesinin aa blmne
indi. Joseph Porta'y tam be kez makarna tarlas
gstermek iin ardk. Makarnann bir sebze ol
madna bir trl inanmak istemiyordu.
Napoli'de bize yepyeni, prl prl tanklar ve tro
pikal niformalar verdiler. Porta siyah keeden ya
plm eski beresini kolonyal apka ile deitirmeye
raz olmad iin, Levazm Baavuuyla yle bir
kapt ki, seslerim belki Vezv bile duydu. Yine de,
anlatlar sonunda: Porta kolonyal apka giymeyi
kabul etti, Baavu da beresini almad onun.
Gemiye bindirilmeden nce bagsteren bir sal
gn hastalk iimizden birounu saf d brakt
iin, Napoli'de bir sre daha kalp, Almanya'dan
tamamlayc birliklerin gelmesini bekledik.
Sonunda, be tabur oluturan be bin kii, bu
harl iki yolcu gemisine bindirildi. Gemi limandan
ayrlrken, artk alld gibi, herkes neeli lk
lar atyordu yine. Gvertenin parmaklklarndan
sarkm, direklere trmanm, garip haykrlarmz
la g inletiyorduk...

107
 Cankurtaran yelekleri, hi stlerinden kar
mamak emriyle birlikte verilmiti herkese. Ama
bunlar o kadar rahat bir yastk oluyorlard ki, kim
se emre uymuyordu. Kurtarma sandallar, kullanl
maya hazr olarak aslm duruyorlard. Gvertede
ikier ikier konulmu toplar vard ve talyan
muhribi bacalarndan kara dumanlar kararak
bize elik ediyorlard. Deniz ok dalgalyd. Gemiyi
batan sona sarm bulunan kusmuk kokusu yzn
den, Porta, Moruk ve ben, kaputlarmza sarnarak
ak havaya km, rzgrdan korunmak iin kp
ry kendimize siper almtk. Neden sz ettiimizi
imdi hatrlayamyorum ama hepimiz iinde bulun
duumuz durumdan son derece honuttuk. yle sa
nyorum ki, arada srada havadan sudan bir eyler
syleyip sigaralarmz iiyorduk. Daha ok, kazdk
lar siperlerin yannda yemek paydosu vermi olan
kazmaclar andryorduk. Ksa bir sre iin de olsa,
tehlikede olmaktan kurtulmutuk, bu yzden de,
, Porta bile normale dnm, kfrsz konumaya
balamt. Azna kadar erat ve malzeme ykl
olan bu gemide yalnzl semi arkadatk.
inde yaadmz bar annn gerekliini kant
lamak iin, Ursula'nn da u anda yanmzda olma
s gerektiini dnyordum.
Porta biraz mzik yapmak gereksinimi duydu
ve valizinin limanda, levazm brosunda kaldn
anlayarak yeniden kudurmua dnd:
mdat! Katiller! ldrdnz beni! Doland
rclar! Caniler! Alak nziler! Soydular beni! Fl
tmle frak'm aldlar!
Hibir ey yattramad onu, Tripoli'den yeni
bir flt alma nerisi be. Tripoli'deki hibir flt,
kaybettiinin yerini tutamazd.

108
 Sonra, yava yava herkes uyudu.
Tam bamzn stnden gelen byk bir motor
grltsyle srayarak uyandk. Havadan zerimi
ze koca koca alevler geliyordu. Birtakm gcrtlar
ve slk sesleri kulaklarmzn zarn patlatacak gibi
olurken, geminin zrhl gvdesine de elik paralar
yayordu. Bizim kk kalibreli toplar, bum, bum,-
bum, diye sesler kararak krmz dillerini gsteri
yorlar, makineli tfekler ise alabildiine ate edi
yorlard.
Korku ve tatl bir heyecan iinde, savala
ilk karlamamzd bu kprye yapm, neler
olup bittiini anlamaya alyorduk. Uaklar im
di de, kudurmu gibi homurdanarak zerimize pike
yapmaya balamlard; bir anda deiik bir vnla
ma motor grltsn bastrd ve Moruk ayn an
da haykrd:
Yere yatn! zerimize geliyor!
Bir patlama oldu ve gemi yerinden oynad. Bu
arada yine bombalar yayordu ama daha ok br
gemiye yneliktiler. Birden su ve alevler arasnda
yzmz aydnland. Birka saniye sonra, ikinci ge
mi yanmaya balamt. Kaln duman arasnda,
uaksavar bataryas atee devam ediyor, krmz ve
sar izgiler grnyordu. Az nmze bir uak
dt ve hemen alev ald. Birden kulaklarmn za
rnn patladn sandm. Filmin ses band kopmu,
hibir ey iitemez olmutum. Denizi grmek iin
ayaa kalkarken yeniden srtst yuvarlandm ve
yine iitmeye baladm farkettim. Alevler ve su
kmeleri ge ykseliyordu. Gemide birka paha
ma daha oldu ve bacamzdan birisi karanlkta
yavaa ykseldi. Gerek d, inanlmaz, ok ilgin
bir grnmd, bu.

109
 imiz berbat! Gemi yana yatyor!
Geminin iinden grltler gelmeye devam
ediyor, ierde kalan yzlerce erin panie kapldk
lar anlalyordu. Her geen saniye, biraz daha ya
na yatyorduk. Birbirimize kararsz bir bak attk.
Sonra atladk.
Beni sudan ayran uzaklk yle korkun gr
nyordu ki, bir an denize hi ulaamayacam san
dm. Sonra, deniz birden zerime kapand, ve sanki
iki paraya ayrlmm gibi, dibe inmeye baladm.
Kulaklarm acyor ve uulduyor, bamda bir" eyler,
giderek daha kuvvetle ve hzla zonkluyordu. Sonun
da dayanamadm. Braktm kendimi. in tamam.
Buradan teye gidemezsin. Ve tam bu anda, bam
su yzeyini yard ve acmaya balam olan cierle
rim havayla doldu. Ama bir dalga beni yeniden alt
na ald; her an batabilecek olan gemi beni de dibe
srklemesin diye bir yandan da ellerim ve ayakla
rmla rpmyordum. Gkkuann btn renkleri
gzlerimin nnde zplyor, oynayorlard. Hangi
yne dosru yzdm hi bilmiyordum. Yzmeye
alyordum sadece. cmn rahatl&n tatmak is
teyen kaslarmn kars koymasna ramen yaamak
iin savayordum. Tanrya krler olsun ki, iim
deki yaama igds, kaslarmdan da, soluk al
makta glk eken akcierlerimden de. hatta ira
demden de daha glyd. Bu sayede, glerek, h
kra hkra a&iayarak, kendimden yar yarya ge
mi olarak, birdenbire karma kan bir cankurta
ran simidine asldm.
ki kolumu simidin zerine koyarak dalgalara
braktm kendimi. zeri kpkl siyah dalgalar be
ni fze gibi kaldrp doruk noktalarna oturtuyor
lar, sonra uurumun dibine atarcasma brakyorlar-

110
d. Korku btn benliimi titretiyordu. lgnca
lklar atmakta olduumu biliyordum ama dalgala
rn grltsnden baka bir ey duymuyordum.
Uzaklarda bir yerde gk kpkrmzyd. Benim gr
alanmda ise, sudan, siyah, vahi, gl, rktc
sudan baka hibir ey yoktu.
Ya kpekbalklar! Akdeniz'de kpekbal var
myd acaba? Akdeniz'de kpekbal elbette vard!
Birden her tarafa doru rasgele tekmeler savurma
ya baladm. Ama abucak yorulup vazgetim bu
iten. Sonra, Moruk'la Forta'y hatrlayp, karan
lkta barmaya koyuldum:
MORUUUUUK! PORTAAAAA! PORTAAAA!
Dalgalarn uultusundan baka kimse yantla
mad ve umutsuzluk iinde, annemi ve Ursula'y
ararak, hkrmaya baladm.
Sonra birden gln . olduumu grp kzgn
lkla azarladm kendimi:
Kendine gel, sersem herif!
Artk insanlktan eser kalmam seslerle, srt
lanlar gibi lklar atarak, kahkahalarla glvor-
dum. Sonra kendime gelip tekrar aladm. Btn
gece, kusarak, alayarak, fakat yaama smsk ya
pm olarak boutum dalgalarla.
Karanlkta baran bir ses mi vard ne? Dikkat
kesildim. Evet. bir ses duvuvordum. Orada! Ama
hayr. Hepsi lmlerdi. Kimse kalmamt artk.
Bir tek ben kurtulmutum. Benim de yaamm so
na erecekti yaknda. Tek bama bu kara suiarm
icindevd'm. Herkes 'mst. En ufak bir vardmn
geleceine inanmak delilik olurdu. Aa&hk, ifrren
heriflerdi onlar. O kadar ileri arasnda beni d
necek deillerdi ya...
Ama birisi dnmeliydi beni. nce kurtulup,

111
sonra saatlerce umut iinde ac ekmek ve sonun
da yine lmek ok sama ve gln olacakt! Liste
leri inceleyip kayplarm saysn ve'kimlikleri sapta
dktan sonra arama ilemleri balayacakt...
Peki, kimi arayacaklard? Sem! Bir sabkaly!
Gldrme beni!
Hava aydnlanyordu. Oradaki ey de ne yle?...
Tpk senin gibi, cankurtaran simidine tutunmu
bir adam!
Haydi canm sen de! Olmaj'an eyleri grmeye
balyorsun. Aklndan geenleri gerek sanmaya
baladn...
Ama gerekten Porta'yd o. Az kulaklarnda,
i cebinden siyah beresini karp sallayarak selm
lad beni.
Sizinle karlamak ne gzel ey, sevgili dos
tum! Demek siz de plaja geldiniz bugn? Hava bi
raz nemli deil mi? Ama biraz deniz banyosu hi de
kt olmaz.
Porta! Seni bok sopas seni!
ldrm gibiydim. Gzlerinden, onun da be
nim gibi olduu anlalyordu.
Porta! Moruk nerede acaba? Biliyor musun?
Elbette.
Eliyle gstedi.
Herkes gibi suyun iinde... Ama kafas su y
zeyinin stnde mi, yoksa altnda m, bilmem!
Dalgalar bizi ayrmasn diye cankurtaran si
mitlerimizi balarken, Porta konumasn srdr
yordu:
Acaba, ikimiz de ayn tramvay m bekliyoruz,
Sayn Baym?
Sonra ekledi: Keke bu kadar sska olmasay
dn... skeletin di kartrmaya bile yaramaz! Ama

112
yine de, bundan yz yl kadar spnra, sevgili torun
larma, Porta dedenin, kendisini, Sven adndaki bir
kemik torbas sayesinde lmden nasl kurtardm
anlatmak houma gidecek. Gnlerini, Fhrer'imi-
zin en kahraman askerinin midesine giderek bitir
mek gururlandrmaz m seni? Hem eve dner dn
mez, adna bir ant diktiririm. Bronzdan m olmas
n istersin, yoksa granitten mi?
Birden bir lk att ve ufukta beliren bir ge
miyi gsterdi:
te, bizim tramvay!
Birbirimizle yarrcasna barmaya koyulduk,
ama gemi gzden kayboldu.
Defol git, haydi! diye kzd Porta, kslm se
siyle. Zaten gelseydin bile, senin gibi bir maynaya
binmeyi kabul etmezdik biz. yle deil mi, Sven?
le olmutu. Gne, bulutlar delebildii za
man yakc, sersemletici oluyordu. Bitkinlikten yan
l bir durumdaydm, ama Porta'nm enesi durmu
yordu:
rnein martlara bak: Btn bunlar sadece
gldryor onlar. Eer bizim de kanatlannz ol
sayd, biz de glp geerdik imdi; ama u anda k
mz suyun iinde ve yapacamz hibir ey yok!
Btn yaamn boyunca denizden uzak durmaya
zenle aba harcyorsun, sonra da, u kahrolas as
kerlik ilk i olarak, denize brakveriyor seni. Her za
man syler dururum: Askerlik mesleinde insan iyi
bir gelecek elde edemez. Hibir zaman general olma
yacana sz ver bakaym bana! Hava da bu kadar
nemli olmaz olsayd...
Porta... Kurtulabilecek miyiz dersin?
Kurtulabilmek mi? Kurtulacamzdan kesin
likle kukum yok benim. imdi bam nne eebi-

lanetliler taburu 113/8

lirsin, ama bak olum, eer zrlamaya balarsan
burnunun zerine yle bir akarm ki nereden gel
diini arrsn! Senden tek istediim ey, o pis su
ratn u balina havuzunun st blmnde tutman,
anlald m? Boulabilecein zaman ben sana ha
ber veririm. imdilik, byk top seslerinin serenad
yapt yerlerde, kokumu bir szge olmadna
dua et. Tabii, insann nazik yerinde bir delik al
mas, zellikle kabzla eilimi olanlar iin sevin
li bir ey olabilir ama, burada daha da ansl say
malsn kendini; nk cann ne zaman isterse ol
duun yerde sabilirsin, hem de ayn anda ykan
m, tertemiz olmu olursun. te, bir top ukurunda
bu olana elde edemezsin...
Susuzluk etkisini gstermeye balamt ve so
nunda Porta bile bitmeyen gevezeliklerine son ver
mek zorunda kald.
kinci gn, gnein douundan az sonra, bir
talyan ua zerimizde utu ve yirmi metre kadar
temize bir ime sandal brakt. Porta hem gle
rek, hem de alayarak:
Saol, spagettici dostum! diye bard ua
a.
O yirmi metre uzakl yzmek ve sandala tr
manmak umduumuzdan ok daha g oldu. Biri
miz sandaln bir tarafna, brmz de br tara
fna gemitik, nce ben trmanacaktm ama bece-
remeyip kaydm ve az kalsn glmekten bouluyor
dum. Hem beden hem de sinir yorgunluunu belir
ten bir glt bu. Ama sonunda her ikimiz de, ken
dimizi ime sandaln iinde bulduk ve ilk yapt
mz ey, birbirimizle esasl bir el skmak oldu.
imdi bir de oyun kad olsayd!
Tabii bu yoktu sandalda, ama su geirmeyen

114
bir blmede, drt kutu st, kurutulmu et, biskvi
ve drt ie kahve vard. yice yiyip itikten sonra
sandalm iine uzandk ve iyi geceler. Gece yars,
yerek uyandk. Yine iyice karnmz" doyurarak
sndktan sonra, zerine birer de kahve itik ve ye
niden iyi geceler. Bu ikinci uykudan da leye do
ru uyandk. Su geirmeyen blmede yaptmz
ikinci bir aratrmada elimize bir kutu iaret fiei
ile bir bidon sar ya geti. Bu ya suya dkld
nde, havadan grlebilecek byklkte san bir
boya tabakas oluturuyordu. Kullanm klavuzu
nu dikkatle okuyarak iki veya iaret fiei fr
lattk; sonra bir Alman, bir ngiliz ve bir Fransz
arks syledik; birka biskvi dnda kalan yiye
ceklerimizi karde pay yapp midelerimize indirdik
ve sonunda, sra birou lm olan dier arkada
larmzdan sz etmeye geldi.
Bir sr mektup yazmak gerekecek dedi Por
ta iini ekerek, analanna, karlanna veya nian-
lanna...
Ursula.
Ertesi gn, son biskvilerimizi kemirerek, ka
lan kahvemizi de bitirdik.
Gelecek n postallanmz yiyeceiz. Sen
seninkini nasl istersin? Mantarl m olsun, yoksa
vanilyal sos iinde mi?
Ayn gn, can yeleinin su yzeyinde tuttuu
bir cesetle karlatk. Onu sandala almak hi de
kolay olmad. Ayaklan ve karn korkun bir biim
de yanm bir astsubayd bu. Kimlik kartndan ad
nn Alfred Knig olduunu rendik. 161. Topu
Alay astsubay, yllk asker, yirmi iki yanda ve
yirmi yandaki Berlin'li Irma Bartels'le evli. Cz
dannda, kendisini sanm ve gzelce bir kadnla
gsteren birka resim vard.
115
 Onu tekrar denize atmadan nce ceplerini bo
alttk.
u uursuz akvaryumda, suyun iinde yzen
herkese selmlarmz ilet dedi Porta. rma'ya bir
mektup yazarak kahramanca ldn bildirece
im: Sayca stn dman birliklerim tam drt gn
durdurduktan sonra, kalbinden tek kurunla vuru
lup orackta ldn. Hi merak etme, rma'nn,
arkadalarna, sevgili Alfred'inin btn kurallara
uygun olarak, kokumu byk vatan uruna na
sl can verdiini gururla anlatabilmesini salamak
iin gerekli formlleri biliyorum, yle kaz rostosu
gibi kzardktan sonra balk orbas kazanma bat
rldn anlatmak iyi olmaz. Belki de, u anda sev
gili trma'cm yatana uzanm, ona, ok iyi oldu
unu, hep onu dndn, onu hi aldatmad
n, Napoli'de bile ona sadk kaldn yazdn son
mektubunu okuyordur. Daha sonra, gznden akan
ya silecek ve havagaz grevlisini, sadece sayacn
yerini gsterdikten sonra, bandan savacaktr...
te, zavall trma'nm hayat da byle geiyor! Fh-
rer onunkini denizin dibine gndermek iin ekip
aldndan, her gn kemerini takmak zorunda...
Yaknda, ordudan basit, ksa ve tam askerce bir
posta kart alacak:
161. Topu Alay'ndan Astsubay Alfred
Knig, 30 Eyll 1941 gn, Fhrer'i ve Vata
n iin kahramanca arprken ehit dm
tr.
Altmda herhangi bir aalk tubayn okunak
sz imzas ve daha altta da, gotik harflerle, sanki n
cil'den bir para gibi:
Fhrer'in teekkrleriyle. Heil Hitler!

116
 Porta zntsn sesli bir osurukla belirtti ve
baklarn gri sularda gezdirdi:
rma'ck, posta kartn el antasna koyup,
birka gn kpkrmz gzlerle dolaacak. Belki ken
disine acyan birka kiiyle de karlar, ama ok
olmayacak bu, nk o durumda olan pek ok kii
var ve hepsi iin zlmeye kalklrsa sonu gelmez ve
siz bilirsiniz Bayan Filnca, acaba yarm kilo tere-
ya nerede bulabilirim? Sonra, havagaz grevlisi
nin bir dahaki geliinde ona sayacn yerinden baka
eyler de gsterir ve bylece Alfred'in yok olmasnn
iyi sonulan da ortaya kar. nk o ylda bir ke
re izin alp gelebilirken, havagaz grevlisi iki ayda
bir gemektedir, aynca bir aya da takma olduu
iin, Fhrer'i ve vatan iin ehit dme tehlikesi de
yoktur! Kim bilir? Belki de spanya kylanm
vannz. Bir de bakmsn, tam bize gre siyah sal,
kulann arkasna bir meneke takm, ufacik bir
ey...
Susuzluk o kadar canma tak demiti ki, Por
ta'nm bitmeyen gevezeliklerine artk dayanamyor-
dum.
Biraz eneni kapayamaz msn, sen? Burada
alktan ve susuzluktan yava yava geberirken bile
akim fikrin spanvol kzlannda!
Gebermek mi? Delirdin mi sen yahu! talyan
Kraliyet Hava Kuvvetlerinin bu gzel oyunca bi
ze iinde geberelim diye hediye ettiklerini mi san
yorsun?... talya Kral iin bir hakaret saylr bu...
talya Kral dedim de aklma geldi: Acaba krallarn
kenefleri altndan, klozet kapaklan da krk kaph
m oluyor dersin?
Neeyle pantolonunu indirdi ve sandaln kena
rna, arkas suyun zerine gelecek biimde oturdu.
Zaman zaman dalgalar kna arpyordu.
117
 Uyy! nsan gdklanyor yahu! Ama temizlik
diye buna denir ite! Sen de denemelisin. talya kra
lnn keneflerinden bile daha iyi bu.
Porta, artk hi elenceli gelmiyorsun bana...
Canll beni artyor ve yoruyordu. le g
neinin altnda, bembeyaz bir duvar gibi gryor
dum onu. Ama ne zaman onun boazm skmak is
tediimi hissetsem, gzleri beni durduruveriyordu.
Btn aklabanl bir tarafa, ikimizin de aym du
rumda olduu belliydi.
Yine de, ikimizin de sinirleri, sonunda dayana
maz hale geldi, ve tam akam zeri ufukta bir ge
mi belirmeseydi, hi kukusuz kendimi kaybedip
onu bomaya kalkabilirdim. aret fieklerimizden
yararlanarak yerimizi onlara gstermeyi baardk.
Bir saat kadar sonra, bir talyan destroyerinde, s
cak du altnda, salarmz yap yap eden mazo
tu temizliyorduk. Sonra bizi, kupkuru, scack iki
kuete yatrdlar, da gibi bir spagetti ve krmz
arap getirdiler ve ktk gibi bir uyku ekmemizi
saladlar.
Ertesi gn, batan gemilerdeki erlerden byk
bir ksmnn kurtanlarak Napoli'ye gtrldn,
bizim de onlara orada katlacamz, denizcilerden
rendik. Gemi doktoru bizi grmeye geldi, nasl
olduumuzu sordu, iyice bakt ve geldii gibi gitti.
Sz dier arkadalarmza gelmiti ve Porta zn
tyle iini ekti:
Moruk'un karsna yazmak hi de kolay olma
yacak. zinliyken gidip onlar grmtm ve Moruk,
kars, babas ve ben alt ay sonra yeniden buluma
y kararlatrmtk. nk o zamana kadar sava
bitmi, devrim gereklemi olacakt. Neyse, uma
rm ki Spagettici Korsanlar Kraliyet Kulb onu

118
da bulup kurtarmtr ve o da u anda berbat bir Na
poli otelinde, kaldrm kzlaryla amna yakacak
iler eviriyordur!... Yahu, ben ne sylyorum? Mo
ruk elbette kurtarlmtr! Yoksa, Rommel onsuz ne
yapacak, Kuzey Afrika'da? Moruk olmazsa, bizi ya
nma danman olarak alsa bile, hi kamaz iin
inden...
Napoli'ye gelince byk bir grlt kopardk.
<<Binba, minba takmayz biz! Moruk'un ne
rede olduunu renmedike kimse bize askerlik
yaptramaz. Biz kendi keyfimiz iin torpil yiyip de
gnlerce Akdeniz'de kpekbalklaryla boumadk!
Moruk bizim arkadamzdr ve l m, diri mi ol
duunu renmedike, binbas da, albay da bize
vz gelir! Bir yere kmldamayz. ster kuruna diz
dirin, ister tutuklaym, umurumuzda bile deil!
Sorunu daha lml bir biimde ortaya koyma
mz, kafamzdaki baz blmelerin bo olmas en
gelliyordu. Tepkiydi bu. Daha fazla dayanacak g
cmz kalmamt. Neyse ki, binba iyi bir insand
ve ne durumda olduumuzu anlyordu. Zaten ken
disinin de batan br gemide olduunu ve bir l
de bizim bamza gelenleri kendisinin de yaad
n syleyince ilikilerimiz daha da dzeldi.
Levazm Baavuu, Porta'y hatrlaynca b
yk bir glmsemeyle elini skt. Ona bamzdan
geenleri anlattk ve sonra, kendisine, Moruk de
diimiz, Willie Beier'in nerede olduunu bilip bil
mediini sorduumda, eyalanmz kendimizin ara
yp bulmamz syledi ve brosuna girip, gzden
kayboldu.
Birka dakika-sonra ard bizi. Hemen haber
alabileceini umut ediyordu. Bize kahve ve sigara
ikram etti ve batan gemiler hakknda, Porta'nm

119
rastgele yantlad sorular sordu, renmek iin
saDr szlanyordun. Dakikalar saatiar go geliyor
du bize. mzae yle bir auygu vard KI, sama vo-
ruk hemen orada, yalandayd, ama-hz onun yan
na gtrmekten kanyorlard, Teefon adi.
Ao, evet?... Evet... Nerede?... Sago.
Baavu bize dnd. Glmsemesi hl gzle
rimin nnde.
Demzci barakalarnn birinde kalyor, orada,
limana yalan...!
Umarm ki, bu Baavu, Porta ile birlikte, ken
disine teekkr bile akl etmeden, kapdan frla
mamzda bir hor grme, ya da bir kabalk olma
dn anlamtr. Sava zamannda, bir arkada
ok deerli, ok zel bir eydir. Byk kargaalk
iinde, herkesin kendi yalnzlna gmld bir
srada elde edilmitir o ve her an yitirilebilecei
bilindiinden, deeri tarh olarak llr...
Bundan sonraki drt veya be gn ok keyifli
olarak geti. Bombo oturuyorduk. Pompei'ye ve
krateri yznden Porta'nm akalarna konu olan
Vezv'e gezmeye gittik.
Sonra, bir sabah bizleri nakliye uaklarna bin
dirdiler ve elveda talya. Avc uaklar eliinde, V
eklinde uan bir dzine uak. Akdeniz arkamzda
kaybolurken, ok ykseklerde, siyah dalarn ze
rinden uuyorduk. Arasra, uzaklarda bir gl veya
bir kent gzmze arpyordu. Westphalia'da,
Wuppertal kentine gelinceye kadar, iki yerde dur
mutuk. Eberfeld klasna doru, kenti yryerek
getik. Orada, bizlerden yeniden blk olutur
dular, kalanlar ancak bu kadard ve sonra da,
27. Zrhl Disiplin Birliine katlmak zere Rusya
cephesine gnderdiler.

120
 Moruk ban sallad ve zntyle:
Kafan atr, Hans. dedi. Orduda disiplin merak-
ls subaylar olduka, herkes enesini kapayp uygun adm
la yryecektir. Bu ilerin 1918'de nasl olduunu dn
bir kere. Millet ancak btn sistem ktkten sonra ayak
lanmt. Ama imdi byle bir bakaldrmadan Tanr bizi
korusun. Hele zamansz olursa. Sosisi Alman halk imdi
ylesine zavall bir durumda ki, dnmekten bile ekini
yor; rkek admlarla da devrim yapmak olana yoktur.
Byle olaca nceden belliydi zaten: En akgz olanlar
mz tereya kselerini kaptklar gibi defolup gittiler. Na
mus yoksunu olanlar ise, tehlikeye atlmadan iin iinden
syrldlar ve yerlerini iyice salamlatrdlar. Sonunda l
ke ayakta kalamaz hale gelecek tabii, bu kanlmaz bir
ey, ama eer bir ayaklanma olursa adm deitirip Adolf
yaparm ben. Yine ayn ey olacak. Gl olanlar birbirle
rini bulup , destekleyecekler. Aalk olanlara da yardm
edip kalkndrdktan sonra, ellerine yepyeni birer gzel
krba tututurup, bizim srtmzda aklattracaklar! Dne
dne hep ayn yere geldiimizi anlayncaya kadar; sevgili
yurttalarma hi gvenim yok benim. Hitler ve dalkavuk
lar sonunda hak ettikleri gibi gebertilecekler, bunun bir
an nce olmasn da isterim, ama birer baya kukladan
baka nedir onlar? Kuklalar temizleyip, ipleri elinde tu
tanlarn btn krla birlikte toz olmalarna gz yumulursa,
devrim denemez buna! y
Moruk, 1941 ylnda byle konuuyordu.

KIZ

Blmzdeki er noksanln tamamlamak

iin gelen birok kiinin iinden, kendime yeni bir
arkada bulmutum: Hans Breuer. Dsseldorf da
polis temeni iken, Adolf Hitler'in polisler hakkmda

121
verdii emre ramen, gnll olarak SS rgtne
girmeyi reddettii iin, imdi bizim birliimizi onur
landryordu. Kardei, Dr. Goebbels'in propaganda
bakanlnda alt iin, Nazizmin bocalamakta
olduunu iyi kaynaklardan renmiti ve Alman
ya'nn yaknda sava kaybedeceine iten inan
yordu.
Naziler artk silhl kuvvetlerin ancak kk
bir blmnden destek alabiliyorlard ve general
lerin, Hitler ve delilerden oluan takmyla hesap
lamalar an meselesiydi. Hans ve ben ordudan ye
niden kamay dnyorduk ama Moruk byle bir
ie kalkmamamz tledi. .
Bin kiiden bir teki bile baaramyor bunu.
Eer bir yakalanacak olursamz, bir dzine kurun
yiyip,, duvarn dibinde kalrsnz. Yok, en iyisi, iyi
bir yara almak, ama salon bunu da kendiniz yap
maya kalkmayn. nk mikroskoptan geirircesi-
ne muayene ediyorlar ve kendi kendinizi yaralad
nzdan en ufak bir kuku duyarlarsa, pan-pan, ii
niz tamam! Yine en iyisi, tifs veya koleraya yaka
lanmak; yle olunca hibir ey kantlayamazlar.
Frengide i yok. Hi unutamayacanz bir tedavi
grp on be gn sonra karsnz hastaneden! Bev
liye hastal olmayacak. Eer nemli deilse, iki
gnde iyiletirirler insan. Ama yok nemliyse, ibret
olsun diye, diri diri keserler...
Bazlarnn yapt gibi, tank benzini imek de
pek fena deil hani; eer kendini ayarlayabilirsen,
drt be ay sren bir hastala sahip olabilirsin. Ve
ya, egzos borusuna tutulmu bir sigaray iin; bu da
iyidir ama fazla ate yapmad iin, hastaneye gi
derken yannza bir ise benzin ve bir torba eker al
manz gerekir: Her gn benzine batrlp yenecek

122
bir eker, atei srekli olarak 39 derece yaknlarnda
tutar. Burada tehlikeli olan, gtrlmesi gereken
malzemedir. Bir yakalanrsanz, savama isteini
azaltc davranmak suundan, bely bulursunuz..
Eer gvendiiniz bir hastabakc varsa, kang
ren olmu bir bacak size iki veya yz sigaraya
patlar. Bacamz keserler ve bylece, sizin iin sa
va sona erer. sterse, size iinde tifo mikrobu olan
su da bulabilir. Ama bu gibi eyler hep baarya ula
amyor. Ya hibir etki yapmyor, Porta bunlarn
hepsini denedi, hatta, lm bir kpein kurtlan
m leini bile i i yedi, ama onda salk kr
gibi etki yapt bu ya da insan fel oluyor veya
kendisini mezarlkta buluveriyor. Kendisini daya
nkl sanan nicesinin sonu byle oldu...
12 Ekim pazar gn, trenimiz Breslau'dan Po
lonya'ya girdi. Czestochowa'daki yk garnda bek
lediimiz srada, kurtarma kumanyalar mz da
ttlar. Bir kutu Macar tas kebab, birka biskvi
ve yarm ie rum vard ilerinde. Emir almadan bu
kumanyalara dokunmak kesinlikle yasak edilmiti
bize. zellikle rum, hibir nedenle iilmeyecekti.
Ordu bunu her zamanki atafat alkanlyla de
mir kumanyas diye adlandrmt.
Tabii, Porta'mn yapt ilk ey, rum iesini bo
altmak oldu. Bir dikite bitirmiti ikiyi. Bo ie
yi, k bir hareketle omuzunun zerinden frlatt, di
lini aklatt ve vagonun iindeki samanlarn zeri
ne kendisini brakverdi. Uyumadan nce de, grl
tl bir ekilde yellenip gld:
yice koklayn ocuklar dedi. Havada bol vi
tamin var.
ki saat uyuduktan sonra uyand, geirdi, ge
rindi; soma, aknlk dolu baklarmz arasmda,

123
torbasndan bir ie rum daha karp, nemsiz bir
i yapyormucasna bir dikite bitirdi. Daha sonra,
bizleri etrafna toplayp, geleneksel kt oyunlar
na balatt. Her ey yolunda giderken, bir ses duyul
du dardan:
avu Porta, k dar!
Gzlerini ktlara dikmi olan Porta'nm kl
bile kprdamad:
Kapa eneni, boklu domuz! dedi arkasna bi
le dnmeden. Eer bir syleyecein varsa, sen bu
raya gel! Ama ieri girmeden nce ayaklarm te
mizle, ve gelecek sefer Sayn avu Porta diye a
r beni. Buras babann yeri deil, anladn m bitli
herif!
Bu szleri bir lm sessizlii izledi. Sonra va
gonda bir kahkaha patlad ve glme sesleri duru
lunca dardan yeni bir grleme geldi:
Porta, eer derhal darya kmazsan, seni di-
vanharbe veririm! ,
Porta yuvarlak gzlerini evirerek bize bakt.
Eer bu Yzba Meier deilse assnlar beni!
diye fsldad. Zavalli Porta'nm ba dertte!
Vagondan atlad gibi, yz hiddetten kpkr
mz olmu ve yumruklan belinde duran Meier'in
nnde topuklann birbirine vurdu.
Bak, istemesen de geldin iste, Sayn avu.
Ben sana emirlere uymay retirim! Ne demitin
bana sen? Boklu domuz ve bitli herif ha? Esas du
ru! Soukkanllm kaybettirme bana! Bir suba
ya kfr ha! Ne biim i bu? stelik le gibi rum
kokuyorsun! Domuz gibi sarhosun sen! imdi an
lalyor ite! Demir kumanyasn itin demek! Bu
nedir biliyor musun? Emirlere kar koyma! Eh, g
rrsn gnn!

124
 Porta, giderek kontroln kaybeden Yzba
Meier'in karsnda, kaskat, sessiz ve yznde ina
nlmaz bir budalalkla hazrol vaziyetinde duru
yordu.
Cevap ver, kokumu gbre! Rum itin mi, i
medin mi?
tim Yzbam, tad zaten ok nefis olan nas-
yonal-sosyalist aymzn iine azck katarak i
tim. Ama, Baavuumun Fransa'dan beri bana
borlu olduu rum'du bu. Sizin de bir denemenizi
salk veririm yzbam. Sevgili Fhrer'imizin bize
dattrd aym iine azck rum katacaksnz...
Alay m ediyorsun benimle? Demir kumanyas
olan rum ieni gster bakaym!
Porta glmseyerek geni ceplerinin birinden
bir ie kard, ve azna kadar dolu olduunu a-
knlam olan yzbaya gsterdi.
Porta'nn rum iesini boalttn birisi haber
vermi olmalyd Meier'e. Daha sonra rendiimize
gre, gerekten de, Meier, bir onbaya, kendisine
Porta'y delie tktracak bir delil getirdii takdirde
on be gn izin sz vermiti.
Sayn yzbam herhalde btn o kt szleri
kendisine bilerek sylemediimi anlamlardr diye
ekledi Porta. Kendisine byk bir hayranlk besle
diim tabur komutanma byle eyler sylemek, ak
lmn kenarndan bile gemez. Beni arann Ast
subay Fleischmann olduunu sanmtm. Onun da
babas bitliymi ve tabii bitler ona da gemi...
Meier, her zaman olduu gibi, Fleischmann'
artmak iin adam gndererek yine gln duru
ma dmt. Fleischmann, byk bir ciddiyetle,
Porta ile aralarnda kimin daha kfrl konuarak
brn pes ettirecei yolunda bir yar olduunu

125
aklad. Ayrca bit konusunda sylenenler de ger
ekti. Babas, Birinci Dnya Sava srasnda Ver-
dun'de bitlenmiti ve o zamandan beri, btn aileyi
saran bitleri temizlemek yolundaki abalar hep so
nusuz kalmt.
Kilsu ile Czestochowa arasnda, bir istasyonda
bulunduumuz bir srada, Porta:
ocuklar, diye sze balad. Ka haftadan-
beri u yryen sarayn iinde yayoruz da, u ka
pnn arkasnda ne olduunu hl bilmiyoruz!
Vagonun sol tarafndaki kapy gsteriyordu.
O zamana kadar hep sadaki kapy kullanmtk.
Bu kapnn br tarafnda diye srdrd ko
numasn, sadaki kapy gstererek, koskoca Po
lonya'nn olduunu biliyoruz. Ama acaba u hi a
madmzn arkasnda neler gizli? Belki de orada..
Kapnn kolunu amaya balamt.
Belki de orada Zafer'in kendisini buluruz. Fh-
rer'imiz zafer bizimdir) dediine gre, buralarda
bir yere gizlenmi olmal! Veya belki de, bu hi al
mam, esrarl kapnn te yannda, bir sr gzel
kz buluruz...
Ayn anda kap ald ve belki de hayatnda ilk
defa olarak, Porta konuamadan ylece kalakald.
nk, gerekten de, bir sr deilse bile, gen
ve gzel kz orada durmu, belli belirsiz bir glm
seme ile bize bakyorlard.
Savataki bir asker iin kadn, ok deerli ve
deerli olduu kadar da karmak bir yaratktr. As
ker yaamnn grlts, kargaal, elikisi iin
de ezilen, yabanclaan, gerek d kalan bir sivil
yaam dnn uzak, duru ve romantik bir simgesi
dir bu. Ayrca, kendilerine dnk olan bu kadnsz
adamlarn cinsel alklarnn kesin bir hedefidir. Bir

126
asker insan olmaktan ok, bir sr niformadan
biridir ve bu yzden de, normal hayatta, normal in
sanlar arasnda sylemeye cesaret edemeyecei cin
sel baz gerekleri rahatlkla belirtebilir. niforma-
1, kendisini tannmaz klan, kiiliini ortadan
kaldran bir kalkandr sanki. Kendine gre btn
komplekslerini ortaya koyabilir. nk, o btnn
bir parasdr ve arkadalarnn iinde kendisini g
ven dolu grr.
Herkes, tyleri diken diken edecek kadar ak
sak eyler syleyerek yere atlad. Aslnda kimse
nin aklnda bir ktlk yoktu ve hibirimiz gen
kadn incitmek istemiyorduk; zaten grdm ka
daryla, kadnlar da bir asker grubunun ileri geri
szlerine pek aldrmyorlard. Porta daarcndaki
btn szleri syledikten sonra, havann da ok so
uk olmas yznden, iimizden birou tekrar va
gona girdiler; aada sadece Porta, Plton, Hans
ve ben kaldk. Kzlarla bir sre karlkl baktk
tan sonra yava yava durumdaki gariplii farket-
meye baladk. Aslnda bunu bandan beri biliyor
duk ama, bu dabamda hi beklemediimiz bir an
da kadnlarla karslaverince hibirimizde akl di
ye bir ey kalmamt.
kzn da zerinde, tutuklulara zg izgili
giysiler vard. Aramzda ise ikibuuk metrelik bir
tel duvar ykseliyordu.
de Fransa'dan gelmiti ve on drt avdanbe-
ri bu kamutaydlar. lerinden biri Yahudiydi. Bi
zim Rusya'va hareket etmek zere beklemekte ol
duumuzu renince, onlar da gtrmemizi istedi
ler. ka ediyorlard tabii.
Buna olanak vok ocuklar dedi Hans, Gesta-
po kuruna dizdirir bizi.

127
 Gzlerinden zek fkran uzun boylu sansn
kz meydan okudu:
Korkuyor musunuz yoksa? Erkek olduunuzu
gsterin bize.
Hibirimizin istememesine ramen, birden ii
ciddiye almakta olduumuzun farkna vardk!
Gitsek iyi olacak dedi Hans sinirli bir ekilde,
eer SS'ler bu zavall kzlarn bizlerle gevezelik et
tiklerini grrlerse canlarna okurlar...
Canmzn istedii kadar kalrz burada! diye
kar koydu Porta.
Hans, etrafta herhangi bir nbeti var m diye
saa sola bir gz att.
Peki! dedi. Ama eer yakalanacak olursak
onlarn ba daha ok derde girer.
Yalan da deildi bu. Orada kalmakla, bu ka
dn, bo yere, hepimizin ok yakndan bildii i
kence trlerinin kucana atm oluyorduk. Karar
szlk iinde bakyorduk onlara. Onlar da bizi k
mseyerek szyorlard.
Cehenneme kadar yolu var! dedi Plton.
Bunlar da yanmzda gtrelim. Zavalllar sskalk
tan iviye dnmler...
Ama yine de gzellikleri bozulmam diye
ekledim.
Hznle glmsyorlard. Onlara birer sigara
attk ve kararszlk iinde, btn olaslklar gzden
geirerek, bir sre daha olduumuz yerde dolanp
durduk.
Nedendir bilinmez, tam bu srada bir vagonun
altndan, Moruk yannda Asmus olduu halde g-
rnverdl.
Bouna kafa patlatyorsunuz! Geliyorlar m,

128
gelmiyorlar m? Eer geleceklerse on be gn bek
leyecek halimiz yok!
Her zaman olduu gibi, yine kendine gveni
tam ve imek g canuyo. Hemen, dirememen bi
rinin yannaa bir insan itmesi yaptra bize. Asmus'-
un ve aev gibi Puton un omuzarma trmanp, birbi
rine ekleogrmiz palaskalarmz dikenli tem ze
rinden kzlara uzatt. Hans, Porta ve ben, aada
kzlar tutmak iin bekliyorduk. Soma, Asm us,
Hans ve Puton vagona girerek btn yabanc la-
n dar attlar ve ikinci kapy kapattlar. Yolcula
rmz, bylece, her trl merakl baktan uzak, va
gona yerleebildiler.
Ama tabu ki, asl sorun bundan sonra bal
yordu. Nereden karmtk bu ie? ok tehlikeli bir
ey yaptmz, yrek arpntlar iinde anlamaya
balamtk. Esrarl bir eyin etkisinde kavermi-
tik. Ama, burnumuzu soktuumuz bu maceradan
rpersek bile, yaptklarmzdan mutluluk ve gurur
duyuyorduk. Sandmzdan daha fazlasm yapabil
diimizi grmekten ileri gelen bir sevin iindeydik.
Kendimizi ortaya koymadan aklamak isterdim
ama, ne zaman bir kahramanlk yks dinlesem,
bu olay bir l olarak dnrm ve unu da sy
leyeyim ki, birok vlen olay, mihenk tana vur
duumda, bende ok az bir hayranlk uyandrab-
mitir.
Bu olay, insanlar arasndaki dayanmann,
yalnzln oluturduu bencillik zerindeki zaferi
olarak dnlebilir.
Baarmzn ilk sevin duygular biraz yattk
tan soma:
imdi iimize bakalm dedi Moruk, onlar

lanetliler taburu 129/9

 stlerindeki bu cezaevi giysileriyle brakamayz.
Baka bir eyler giymeleri gerek. Haydi ocuklar,
neyiniz varsa ortaya dkn bakalm!
Gz ap kapaymcaya kadar, oraplar, i ama
rlar, pantolonlar, yelekler, apkalar, ayakkablar
tehizat torbalarndan kp, kzlarn gzleri nne
serildiler.
Ve cezaevi giysileri iinde rlplak olan kz
lar, stlerini deitirmek iin sessizce soyundukla
rnda, vagondaki krk kirli er tek bir hareketle arka
larn dnp, ters yne bakmaya koyuldular. Gren
de, bizleri hibir eyden ekinmeyen gz pek kii
ler sanrd. Bana kalrsa, bizleri olduumuz yere uy
garlk denen ey getirmiti ama yine de, bu olaydan
da anlalaca gibi ktmser olmak gerekmiyordu,
nk eitimin insana verdii ince cil tabakas,
doutan gelen duygular karsnda fazla dayana
myordu. Byle davranmakla biraz da, on drt aydr
insanl ayaklan altnda ineyen cezaevi gardi-
yanlann protesto etmi oluyorduk. Bu kzlara, in
sanla duyulan saygnn, hl bo kelimelerin d
nda da var olduunu gstermek istiyorduk. Sakal
uzam ve le gibi kirli askerler bile olsak.
Onlan bir torba ynnn arkasna yerletirdik.
Sonra Porta, Moruk ve ben, kampta alarm verilip
verilmediini gzlemek iin darya ktk. Dier
arkadalar ise, ii olmayann vagona girmemesi iin,
kaplara dizilip yanyana oturdular.
kzn ka kampta ortaya kmadan, treni
miz hareket etti.
Artk bulduumuz her eyin en iyi paras, do
rudan doruya gizlediimiz kaak yolcuya veri
liyordu. En yallar olan Rosita mzik retmeniy-

130
di ve Porta abucak onun ba koruyucusu kesildi.
Bu tutuklu kampna neden getirilmi olduunu hi
bir zaman anlattramadk ona.
En genleri olan Jeanne rtn daha yeni
ispatlamt tutukland srada Sorbonne'da
derslere devam ediyordu. Fransz ordusunda temen
olan iki aabeyi Almanya'da tutsak olmulard. Ba
bas Gestapo tarafndan arand iin kendisim re
hine olarak gtrmlerdi.
Yahudi olan Maria ise, bir akam sokakta gi
derken evrilmi, sorgusuz sualsiz Polonya'ya gn
derilmiti. Kocas Lyoh'lu bir iadamyd ve iki bu
uk yamda bir oullan vard. kinci ocuklar yi
ne bir olan Maria'nm bu toplama kampna gel
mesinden ay sonra domutu ama ancak on be
gn yaayabilmjti.
Daha bir hafta bile gemeden hepimiz kza
deli gibi k olmutuk; ama bu duygunun yeni far
kna varan bir ocuk gibi, ne yapacamz da hi
bilemiyorduk. Zamanmzn byk bir blmn
hi gereklemeyecek olan baz projeler dnmek
le geiriyorduk. Yine de bir nokta zerinde gr
birliine varabilmitik: Hibir ekilde onlan ileri
ate hattma gtrp, oradan Ruslara smmalanna
olanak salamay deneyemezdik. Bu hem ok tehli
keli olurdu, hem de eer gelenekleri ilkel olan bir
Asya birliinin blgesine decek olurlarsa, btn
birlik tarafndan rzlanna geilebilirdi.
Sonunda sorunu Fleischmann'n kardei
zmledi. Fleischmann bir gn koarak geldi ve kar
deinin, az tede Fransa'ya hareket etmek zere
olan bir trende Baavu olduunu syledi. Olay
kardeine anlatmt ve o da kzlan lkelerine ka-

131
vuturmak iin elinden geleni yapacana sz ver
miti. Kzlar nce balarna geleni iyi anlayamad
lar ve Gestapo tarafndan ele geirildiklerini sanan
Maria alamaya balad.
Ama Porta gerekli aklamay yapt:
Haydi, haydi, ar topu birliine atandnz
sadece. Gzel bir zrhl trenin iinde Fransa'ya gi
deceksiniz. Fleischmann'n kardei her eyi ayarla
yacak...
Heyecandan yar l durumdaki kz kh s
rkleyerek, kh kollarmzda tayarak birok de
miryolu hattn atk ve sonunda, toplarn ge dik
mi olarak bekleyen dev zrhl katara ulatk. Fle
ischmann'n kardei btn hazrlklar tamamlam
ve iki de nbeti dikmiti. Glmseyerek Maria'nm,
Rosita'nn ve Jeanne'n ellerini skt.
arabuk binin ocuklar, ve ondan sonra da
kimseye grnmeyin sakn. Saklandnz yerde
rahat rahat oturun; gereken her eyi biz size getire
ceiz. Yeriniz biraz dar ama, greceksiniz, sa salim
istediiniz yere varacaksnz...
Yerlemeleri iin yardm ettik onlara. Silh ve
cephane ykl olan vagonun en yksek ve ulal
maz bir yerinde, iin bir kiilik yatacak yer ha
zrlanmt. de dudaklarmzdan ptler bizi.
ok duygulanan Porta, onlara kumrularm dedi
ve bu sz zerine de fazladan birer pck kazand.
Az sonra, yreklerimiz skarak, dev konvoyun
bat ynnde- gzden kayboluunu izliyorduk. Bizim
kzn Fransa'y grp grmediklerini bilmiyorum
ama, trenin herhangi bir olay kmadan yerine var
dn biliyorum.
Bu ayrlktan alt hafta kadar sonra, bir Fran-

132
sz gizli direnme rgt yesi Le Mans kentinde, Fle-
ischmann'm kardeini ensesine bir kurun skarak
ldrd ve tabancasn ald. Eer bu Fransz vatan
severi srgndeki kzn bandan geenleri bil
seydi byle davranmazd. Ama savam en belirgin
yandr bu. Korkun saylabilecek bir samalk.

133
 Trenimiz Rusya'nn geni stepleri ve kara ormanlar
boyunca douya, doru, ilerliyordu. Vagonumuzdaki soba
y kpkrmz oluncaya kadar yakmtk ama yine de donu
yorduk souktan. Kaputlarmza sarnm, keplerimizi ku
laklarmza kadar indirmi, gece gndz birbirimize soku
larak snmaya alyorduk. Ama, sobay azna kadar dol-
dursak da, ynl giysilerimizi st ste giysek de, birbirimi
ze sk sk sokulsak da mekten kurtulamyorduk bir
trl...

KLSEDE

Pinsk garna bir kar frtnas ile birlikte girdik.

Hemen hepimize Kzlha mutfandan kurufasul-
ye datld; hem de bu sefer l geni tutulduun
dan, herkes karn iinceye kadar yiyebilmiti.
Kzlha hemirelerinden biri, garn arkasnda
ki eski ve gzel bir kiliseyi grmesini salk vermiti
Moruk'a. Yapacak daha iyi bir eyimiz olmad
iin, btn takm uygun admla yola koyulduk...
ok eski ve asrlarn izini tayan bir yap olan
kilise gerekten bir sanat eseriydi. Birok kabart
malar ve zarif heykeller, gz kamatrc yaldzlar,
kk lambalar ve kk mum alevleri, canl ve sa
de renklerle yaplm Hristiyan azizleri resimleri,
orta yerde byk ve yksek bir boluk. Sanki iyi
canlarn Tann katma kolayca kabilmelerini sala
mak iin yaplm bir yerdi buras.
Porta bir kiliseye gelip hayranlk lklar at
may ok gln buluyor ve bunu aka belirtmek
ten de ekinmiyordu.

134
 Sonra birden orgu grd ve bir ocuk gibi se
vinerek bard:
te imdi iyi bir eyler iiteceksiniz!
Byk kise orgunun klavyelerine kan mer
diveni bulduk. Porta krkleri idare etmemiz iin
arka tarafa gememizi syledi ama, Plton buna
hi gerek olmadn bertti. Tek basma, kiinin
gcne sahip olduu iin, bu ii grrken yardm
cya gereksinmiyordu. Porta, yznden eksilmeyen
glmsemesiyle, orgun nne oturdu.
imdi sevgili dostlarm, Joseph Porta'nm nasl
org aldn greceksiniz!
Geidin parmaklklarna yaslanm olan Mo
ruk, kendi yapt piposunu dudaklarndan kard.
Bana bir kere Yugoslavya'da alm olduun,
u Bach'm parasn al bakalm.
Porta hangi paradan sz edildiini anlama
mt. Parmak ocuk ona slkla giri blmn
ald. Johann Sebastien Bach'n Toccata ve Fugue'
yd bu. Kendisinden istenen melodinin ne olduu
nu anlar anlamaz, Porta'nm yz l l oldu. Son
ra, Plton'a dnp haykrd:
Pedala bas, krek mahkmu klkl herif ve
Tanrnn yardmyla avu olmu olan Joseph Por
ta, size bildiklerini gstersin...
Derin bir nefes ald ve yz, kaliteli bir arap
konulmadan nce iinde kalan bira tortusunu te
mizlemek iin suda alkalanan pis bir bardak gibi,
garip bir ifadesizlie brnd.
Ve almaya balad Porta. Sanki eleniyormu
ve yapt ie hi nem vermiyormu gibiydi, ama
notalar kilisenin iinde kular gibi uuyorlard: Ba
zlar kck, bir yusufuk bcei kadar narin, ba-
zlarysa grkemli ve kanatlaryla havay dvercesi-

135
ne. Bitirdii zaman, duygulanmaktan doan bir
kahkaha patlattk. O ise bir sigara yakp, iskemlesi
ne biraz daha yerleti. Moruk dirseiyle beni drtt
ve gzlerini ondan ayrmadan fsldad:
Asl imdi dinleyeceksin onu. imdi iyice sn
d artk...
Moruk, izledii gerek gsteriden yrei gurur
la dolmu bir baba gibi olmutu.
Porta kimseyi d krklna uratmad. Ger
ek bir usta gibi, iinden geldiince alyordu. n
ce, kendi ald mzikle bylenmi gibi dalgn,
tular hafife okayarak, yava yava almaya ko
yuldu. Srayla, Beethoven'in Die Himmel rhmen
des Ev/igen Ehre adl yaptn; sonra da bestecisi
bilinmeyen Schlafe, mein Prinzchen, schlaf ein
adl ninniyi ylesine dokunakl bir biimde ald ki,
gzlerimiz yala dolu olarak Moruk'la birbirimize
baktk. kimiz de birdenbire yaamn ne kadar g
zel olduunu dnm ve iinde bulunduumuz
karanlk gnleri anmsayarak hznlenmitik.
Sonra, birden boand Porta. Btn engelleri
ykm ve kilisenin iini bir ses frtnasyla dolduru-
vermiti. Hem bir dans mzii, hem bir sevin tr
ks, hem de canl ve cansz her eyi bir koro iinde
btnletiren bir arkyd bu. Sanki binlerce rt
kan ayn anda baryordu. Sanki bar zamannda
bir Noel gecesi, kar tanecikleri gkte dans ediyor
lard. Sanki btn orman ve kr kular gagalarn
gkyzne dikmi, bir azdan tanrsal bir ezgi a-
kyorlard.
Hepimiz olduumuz yerde, hareketsiz kalakal-
mtk. Bu pasakl, iren grnl asker ve par
maklaryla can verdii bu coku dolu, etkileyici, da
yanlmaz mzik...

136
 Nasl olduysa gzlerimi aaya, salona doru
indirdim ve byk bir aknlkla, sessiz ve kaskat
duran insanlarla dolmu olduunu grdm orann.
Krsnn yannda, beyaz sal, ok uzun boylu bir
rahip duruyordu. Biraz ilerisinde bir grup sivil halk
gzlerim galeriye dikmi bakyordu. Kilisenin orta
yeri ise, kimi ayakta, kimi oturan, kimi de oraya
buraya yaslanm, kaputlar amurlu, yzleri besin
sizlikten izgi izgi olmu askerlerle doluydu. Ara
larnda birka Kzlha hemiresi bile vard ama
her zaman baktm gzlerle bakamadm onlara.
Porta'nm yapt mzik her eyi kapsyor ve arnd
ryordu. Sonunda mzik bitti ve sessizliin iinde
Plton'un soluklanmas duyuldu. Porta nce Mo-
ruk'a, sonra da bana bakt:
Kilisede ayakst verilen bir konser iin, hi
de fena saylmaz dedi hi gururlanmadan, byk
. bir sadelikle. Son derece mutluydu. Kendisinde gr
meye hi alk olmadmz bir byklk veriyordu
ona bu mutluluk.
Moruk'un sesi heyecandan titriyordu:
Porta, bir ie yaramazsn sen! Ky budalas
klkl herif!
Tam o srada rahip geldi yanmza ve Porta'y
yanaklarndan pt.
Sonra Asmus merdivenleri trmand ve treni
mizin az sonra hareket edeceini bildirdi bize. Uzun
boylu ve sa&lam yapl rahip han balarmzn
zerinde gezdirdi.
Tanr sizinle olsun, ocuklanm...
Sonra yeniden kar frtnasnn, havvan vagonu
nun ve vagonun saman kanl zemininin ortasnda
bulduk kendimizi. Tren bilinmeyen bir varis yerine
doru vola kovuldu. Smolensk'e gelinceye kadar hi
inmedik vagondan.
137
 Geriye, GERYE GEL YAHU! Aya trtln altnda
kald!
Porta'nm tepkisi bir an iinde gstermiti kendini.
Tank geriledi, Porta bir srayta tanktan inip yanma
geldi ve birlikte, bembeyaz olmu yzyle tankn kenarna
tutunarak ayakta duran Hans Breuer'in kollarna girdik.
Kulbenin iine gtrdk onu. Moruk bir sigara yakp
Breuer'in mosmor olmu dudaklarnn arasna sktrd.
Bir yandan arkadamzn ezilen ayandaki izmenin de
risini kesmeye urarken, bir yandan da ban sallyordu:
ocuklar, ocuklar, delirdiniz mi siz?.

HCUMDAN NCE

Smolensk'in kenar mahallelerindeki kamula

trlm evlerde konaklamtk. Yiyecek paylarmz
alr almaz, ayn zamanda pazar yeri olan byk
meydana kadar uzandk. Her snftan ve her rtbe
den askerler kaynayorlard burada: apkalarnda -
ki srtan kurukafalarla SS'ler; parat birlikleri;
uzun izmeli ve klot pantolonlu svariler; gmlek
leri gizlenme amacyla kahverengi, yeil ve mavi
lekeler biiminde boyanm piyadeler; haki nifor
mal Macar ve Romen askerleri; ksacas, monokllu
k hava subaylarndan, pasakl erlere kadar, Orta
Avrupa'nn btn ordularndan askerler, Smolensk'
in pazar meydannda bir araya gelmilerdi.
Sivil Ruslardan birounun zerinde kaln,
kapitone, ve inanlmaz yamalarla doldurulmu giy
siler, ayaklarnda da ekilsiz, kee ayakkablar var
d. Yolda, srtnda koca bir torba tayan ve saksa
anlar gibi grlt kararak ilerleyen yarm dzi-

138
ne kadar ihtiyar kadn grdk. Birden, ilerinden
biri durdu, bacaklarn at ve bir su rltsyla bir
likte, bacaklarndan bir eyler szlmeye balad.
ini bitirince, hibir ey olmamasna yoluna de
vam etti kadn.
Kocam bir inek gibi! dedi Porta tiksinerek.
Tam bir kocam inek gibi!
Bizi perian eden souktan, Ruslar sanki hi
etkilenmemi gibiydiler.
Smolensk'de sadece iki veya gn kaldk. Son
ra kamyonlarla 27'nci Alay'n ordugh kurduu
Bielev kentine gittik. Bizim blk. Yarbay Von
Lindenau ve yardmcs Binba Hinka'nm komuta
sndaki 12'nci Tabur'a balanmt. Eer blk ko
mutanmz u Meier adndaki aalk herif olma
sayd, her ey yolunda olacakt.
Porta dnde Tanr'y grdn, yaknda
aalk adam avnn balayacan ve byk bir
olaslkla blk komutanmzn deieceini ileri
sryordu. Tanr'nin avu Joseph Porta'ya yapt
aklamalar bu ekildeydi, amin.
Blkte aalk adamlarn avlanmasndan ok
sz edilmeye balanmt. Meier, en akla gelmedik
biimde, cannn istedii gibi oynuyordu bizimle.
Her alanda bize ikence ediyor, anamz alatmak
iin en ufak bir frsat karmyordu. En holand
ey, sanki cephede deilmiiz gibi bizi eitime ve
yrye karmakt. Btn dier subaylar bu ie
ayorlar ve ona deli gzyle bakyorlard. Artk
herkes, gnn birinde Meier'in bilinmeyen koul
larda can vermi olarak bir yerlerde bulunabilecei
ni anlamt. Meier'in hayat bizim elimizdeydi ar
tk. Kendisi bunu henz bilmiyordu ama bizler ka
rarmz vermitik. Herkes artk aalk adam avm-

139
dan sz etmeyi bir yana brakm sadece dum-dum
kurunlarn hazrlamakla yetiniyordu. Tartmas
bitmiti bu konunun.
Meier'in hakszlklarna ve ucuz ikencelerine
en ok ierleyenlerden birisi de Hans'd. Birka kez
birlikte kamay nerdi bana, ama maceraya atl
may bir trl gzme alamyordum.
Yahu Sven, her ne pahasna olursa olsun, bu
radan kap kurtulmamz gerektiini anlamyor
musun?
Dikkatle bakyordum ona:
Hans, ne olur, aptallk etme!
Bir akam, tanklar harekete hazr etme emri
geldi. Benzin, ya ve cephane ikmalini yaptk: ki
makineli tfeimizin her biri iin on bin mermi;
patlama gc yksek yz obs mermisi; yz zrhl
obs ve elli delme gc yksek obs; el bombalar,
iaret fiekleri, el silahlarmz iin cephane ve alev
makinesi iin yakt.
Porta motorun iine baaa, dizlerine kadar
eilmi, sradan insanlar birer alak haline dn
tren orduya lanetler okuyup duruyordu. Arada s
rada da glyor ve silindirlerle supaplarn arasm-
dan laf yetitiriyordu:
Hey! Moruk! Galiba bu sefer esasl bir at ya
pacam! imdi Tanr kulama fsldad bunu...
Sana sra gelinceye kadar bakalar oktan
yapar onu! Yedi yz kiiyiz blkte...
Porta slkla bir av borusu alarak yantlad bu
nu. Sonra Moruk ve Parmak ocuk, akam yemei
mizi hazrlamak iin kulbeye girdiler. Plton ise,
her zamanki gibi, yiyecek paylarmz almaya gitti,
Porta ve ben daha tankmz evin yanma ekecek ve
her gece zerimizde uup, aydnlatma fiekleriyle

140
keif yapan Rus pilotlarndan gizlemek iin zerini
aa dallar ve karla rtecektik.
Hans Breuer, tank evirdiimiz srada yan
mza geldi ve karsnn, karnndan ciddi bir ameli
yat geirmek zere, hastaneye yatrldn bildiren
bir mektup aldm syledi. ok sarslm grn
yordu. Bugn bile, onu daha yakndan izlemediim
iin sulu bulurum kendimi. Zaten morali bozuk
ken, bir de bu kt haber gelmiti... Gzm daha
iyi amam gerekiyordu, ama insan her eyi akl ede
miyor ve bir anda ok ge kalm oluveriyor.
arpp kulbemizi ykmasn diye, tankn nn
de durmu, sesimle ve ellerimle Porta'ya manevra
yapmasnda yardmc olmaya alyordum. Sonra
birden, Hans Breuer'in ln duydum, durumun
dan yapaca belli olan eyi yaptn anladm. Ya
nma gittiimde, bir aya tankn trtllarnn altn
da, ayakta duruyordu.
Cankurtaran arabas gittikten sonra, hep bir
likte, Moruk'un imdi nasl bir rapor yazmas gerek
tii zerinde tarttk. Tanka yandan trmanmak
isterken, Porta'nm verdiim iareti yanl anlad
n ve geri vitese taktn belirtecektik. Hans kay
m ve aya skm olacakt. En geerli rapor bu
olurdu; ama yine de suu tmyle kaldramyordu
ortadan, nk tanka yandan binmek yasakt. S
rcnn grebilmesi iin hep nden kmak gereki
yordu tanka.
stelik, ayann tam hcumdan nce ezilme
si de tuhaf karlanabilirdi.
Tuhaf olsa da, olmasa da vz gelir! dedi Mo
ruk. Biz iin iyzn biliyoruz ama, onlar bunu
kantlayamadka ellerinden bir ey gelmez. Biz de
raporumuzu byle yazarsak, kukularn kantla
mak iin dayanacak bir delil bulamazlar.
141
 Bari, onu fazla sktrmasa bu inekler!...
dedi Porta.
Ktk gibi uyuduk. Saat birde uyandk. H
cum saatiydi bu.
Parmak ocuk kk bir idare lambas yakt ve
henz tam uyanm olmamakla birlikte, titrek k
tan yararlanarak hazrlandk. Porta samanlarn
zerine oturmu, kzl kllarla kapl, sska gsn
kayordu. Moruk ve Plton ise, yakaladklar bitle
ri lambann alevine atp yakyorlard. Yal, tiksin
ti verici bir koku kyordu idare lambasndan.
On be dakikadan az bir sre iinde hazrlandk
ve souktan titreyerek hepimiz trmandk tankm
za. Yal earplarmz zenle balam, apkalar
mz kulaklarmza kadar indirmi ve kar gzlkle
rimizi takmtk. Ele geirdii geni topraklara gu
rurla bakan, I harfi gibi dimdik gen bir kahraman
la, veya, btn dnyada askere alma afilerinde g
rlen, kadnlarn pek beendii o sava tipiyle*
bu zavall, korkudan titreyen, smn eken,
nezleli, kirli yzl ve nefesi kokan gerek erler ara
snda ne fark vardr acaba? Eer, o afileri hazrla
yan sanatlar, aslnda ne kadar ackl bir ama
iin altklarn bilselerdi, herhalde baka bir ek
mek kaps ararlard kendilerine. Ama, o zaman da
ac kalabilirlerdi, nk, ivi bakldnda hemen an
lalyor ki, sadece beinci veya altnc snf sanat
lar bu tr almalar kabul ediyorlar. Askere al
ma afileri, btn dnvada. en et1!* sanat yetenek
lerini sergileyen birer belge saylabilir.
Bln btn motorlar, kyn bir ucundan
brne kadar homurdanyordu. Arasra bir el fe
nerinin s& vanp snvordu ama bu ksa ltlarn
dsmda zifiri bir karanlk hkm sryordu. Kah-

142
ve deirmenleri grltleri yznden, Rus uak
larna bu ad takmtk kendilerini gstermeden
tepemize uuuyor, zaman zaman da o kadar alal
yor lard ki, onlarn motor grlts bizim tankla-
rnkini duyulmaz hale getiriyordu.

143
 Kyden blkler halinde ktk. Gece zifiri karanlkt
ve ndeki tanka arpmamak iin byk bir aba harcamak
gerekiyordu. Tank yneten Porta'ya yardm etmek iin,
Plton ve ben kuleye km, teleronla bilgi veriyorduk
ona. Saatta elli, elli be kilometrelik bir hzla ilerliyorduk.
Birden knlan bir kibrit pnn karaca grltye
benzer, ama ok daha gl bir ses duyuldu. Yarm dakika
sonra grlt yeniden oldu ve kulaklarmzn yanndan
odun paralar uutu. Bu garip olay be kere daha tekrar
lannca, telgraf direklerini indirmekte olduumuzu anla
dk ve Porta'y yeniden yolun ortasna kardk. Bir sre
sonra da, az kalsm nmzdeki tanka bindiriyorduk. ze
rinden sadece bir tek tankn geebilecei bir kprnn
nnde, durmutu nk. Kprnn iki tarafnda birer
erin durup, tanka yol gstermesi gerekiyordu. Saa veya
sola, birka santimetrelik bir sapma, Upa nehrinin sular
na bekledii av salayabilirdi.
Sabah saat drde doru, bir fundaln kenarnda mo
torlar durdurduk. Ar bir sessizlik omuzlarmza kver
di hemen. Gecenin ortasnda, sadece kahve deirmenleri
nin gln grltleri duyuluyordu. Zaman zaman para
tle atlan iaret fiekleri blgeyi kk bir gne gibi
aydnlatyordu.
Subaylarmz sava dzeni ile ilgili emirleri alrken,
bizler, tankn madeni zemini zerinde drde katlanm
olarak uyumaya alyorduk. Daha gzlerimizi yeni kapa
mtk ki, yerlerimize gemek zorunda kaldk. Takm ko
mutanlarmz emirlerini yadryorlard.

BYK BR OPERET GSTERS

27'nci Zrhl Alay, 4'nc, 18'inci ve 21'inci T

!
menlerle birlikte, Thula'nm kuzeyinde, Serpuchow
daki Rus mevzilerine hcum edecek. Moskova'ya

144
doru derinlemesine bir dal yapabilmek iin, bu
mevzilerin ele geirilmesi gerek. 12'nci Panzer Tu*
meninin ar tank alay ile, sa kanatta yedekte
bekleyen SS piyadeleri hcumun bam ekecek.
Bizim blk sol kanadn u noktasmda olacak ve
yedekteki blklere yolu amak iin dman mev
zilerinin arkasna szacak, 3'nc Blk ise, nclk
grevi yapacak.
3'nc Bln amsma sayg! diye gld
Porta.
Hedefimiz, ana sava hattnn hemen tesin
deki yknt halindeki ky. 104'nc Alay bizimle
orada birleerek, tanklarmzn koruyuculuu al
tnda hcuma kalkacak. imdi zetliyorum:
Saat 6.40'da: Stuka'lar hcuma geiyor.
Saat 6.48'de: 3'nc Blk taarruz ediyor.
Saat 6.51'de: Bizim blk 3'nc Bl izli
yor.
Tam 6.50'de, dmann kilometre gerisine,
iddetli baraj atlar yapmaya balayacaz.

ok etkileyici bir gsteriydi bu. Mermiler slk

alarak ve arkalarnda eitli renklerden izler bra
karak uuuyorlard. Ufukta, alev alev yanan or
manlarla kylerin kard kzllk bulutlara vuru
yordu. Obsler, gecenin karanlnda imekler gibi
k kararak, orada burada patlyorlard ama
kardklar grltye ramen, bir frtna ncesi ses
sizliini iliklerimize kadar alglyorduk. Bazen de,
bir makineli tfek cayrts kopuyor, mermiler etra
fmzda, ykntlara saplanp kalyorlard.
Evet, ok grkemli bir gsteriydi bu... nk
dzenli bir sava isterseniz film rejisrlerine so-

lanetliler taburu 145/10

 rabilirsiniz, en etkileyici gsterilerden biridir. Sa
va, pisgiyle, agyla ve kahramanca sefiiliiyle
uzayp gider, ve sonunda, insanst bir gz kama-
trck ve vahet kar ortaya.
Moruk, zrhl birlikler taarruza kalkt zaman
nasl bir sr tankn, dmann tanksavar toplar
na hedef olduunu, ve iindekilerin diri diri kav
rulduunu, sk sk anlatmt bana. Ayrca, bir ta
arruz srasnda en nde giden birliklerden pek az
kiinin canm kurtarabildiini de pek ok kereler
duymutum. Ve elbette ki, bizim gibi disiplin ta
burlar her zaman en ileri hatlara srlyorlard.
Hey! Sven, annene ve sevgiline birer veda
mektubu yazdn m?
Moruk, kaln sesiyle beni karanlk dncele
rimden kurtarmt. Bir kat parasn tankn ku
manda tablosu zerine koyarak bir eyler karala
dm. im bittikten sonra, Porta bana bir ie uzat
t ve her zamanki kurnaz glmsemesiyle:
bakalm biraz, aslanm dedi, sonra da,
zerimize kurusk ate etmediklerini aklndan
karp eitimde olduumuzu dn.
Porta'y cesaretlendirmeye yarayan bu iki,
revirden yrtlm 96 derecelik alkold. Sonra
dan sk sk itim bundan ama hep iine bir eyler
katarak. Porta yzmn ald ekli grnce gl
mekten krlmt:
zr dilerim! Dilini bir yere saklamam ve ta
dna bakmadan imeni sylemeyi unuttum!
Benden sonra Parmak ocuk ieyi ald ve be
nim akn baklarm arasnda, azna dikerek,
biberon emen bir bebek gibi, byk bir rahatlkla
imeye koyuldu. Porta elinden ieyi kapmak zo
runda kald sonunda.

146
 Yeter, midenin dibi yok mu senin? Biraz da
arkadalara brak!
Parmak ocuk grltyle geirdi.
Saol, Porta. Eer br dnyaya senden nce
gidersem, meleklerden bir bando ile karlayacam
seni.
unlara bakn! dedi Porta. br dnyaya
gideceklermi. Yok, ocuklar, eer postunuzu bir
yerde brakrsanz, bilin ki .sadece yank kokacaks
nz o kadar.
Dardan, verilen komutlarn bouk sesleri ge
liyordu ve az sonra birka bomba atcs tankm
za trmand, Hep birlikte, son bir sigara yaktk.
Taarruza hazrlan! Beinci Blk... leri,
mar!
. Motor homurtular arasmda, blk yknt ha
lindeki ky geti. Tanklarmzn kule kapaklar
akt ve bomba atclar yere atlamak iin srala
rnn gelmesini bekliyorlard. Porta, gzlerini g
zetleme deliine dikmi, elleriyle de kumanda alet
lerine sk sk yapmt. Orta kulede, Moruk ayak
ta durmu, nian deliinden sisli karanlklara ba
kyordu. Plton ar topun bandaki yerini alm,
Parmak ocuk ise, cephane ikmalini zamannda ya
pabilmek iin, btn cephanelik kapaklarm a
mt. Ben de telsizin bana oturmu, belki yir
minci defa makineli tfeimin ata hazr olup ol
madm gzden geiriyordum. Beni geni bir ylan
gibi evreleyen mermi eridini elimle hafife te
ye ittim.
Birden kahkaha atar gibi bir ses nlad:
5'inci Blk... 5'inci Blk... Buras blk ko
muta merkezi... Btn tanklara ate emri verildi!
Ve birden, kulaklarmz delercesine balayan

147
homurtular, kkremeler, patlamalar ve aa kar
enerjinin grlts, ortal cehenneme eviriver-
di.
Top namlularndan kan san ve kzl alevler,
ateten birer mzrak gibi ileri frlyorlard. Tankn
ii bir cad kazanma, bir eytan kulbesine dn
mt. eriye dolmu olan barut duman gzleri
mize batyor, boazmz yakyordu. Her yeni atta,
sivri bir alev tankn sisli havasn deliyordu. Bo
mermi kovanlan, madeni zemin zerine byk bir
grltyle dyor ve st ste ylyorlard.
Karmza kan bu manzaray byk bir a
knlkla izliyordum. Birden, tam nmde Rus pi-
yadelerini grdm. Derhal gzm nian alma ye
rine yaptrdm; parmaklann kendiliinden emir
lere ve ynetmelie uygun bir biimde tetii kav
rad... imdi! Baklanm donuklam, gz kapak
larm km kn olmu, mermilerimin gittii yere
bakyor, atm dzeltiyor ve katillik grevimi ye
rine getiriyordum. Derken iddetli bir sarsntyla
ne frladm. Eer bamda deri kapl miferim ol
masayd, makineli tfein siperine arpan kafam
parampara olabilirdi. Moruk, bizi birka metrelik
bir ukura dren Porta'y azarlad.
nce bir hz alalm da ondan sonra gerektii
gibi kullanalm u dldl diye kendini savundu
Porta.
Rus tanksavar topusu yava yava uyanmaya
balyor ve sada solda yanmaya balayan ilk tank
lar grlyordu. Bunlarn elik gvdelerini saran
alevlerden kan siyah ve kaln bir duman gkyz
n kadife gibi kaplamt.
Dman mevzilerine girer girmez el bombala-
nyla Rus piyadesinin iini bitirecek olan bomba

148
atclar arkamzda olduu halde, ilerlememizi ya
va yava srdryorduk, leye doru van geri
ekilmeye balad. Cephane ve yakt ikmalimiz ya
plr yaplmaz, izlemeye koyulduk onlar. Zaman
zaman, van bir kye smyordu. O zaman, biz de
duruyorduk ve on be dakika sonra ky bir ate y
n haline geliyordu. Yeniden taarruza kalktmz
da, kydeki her eyi ortadan yok ediyorduk: Asker
leri, erkekleri, kadnlar, ocuklar ve evcil hayvan-
lan. Eer nmze yanmakta olan bir ev kacak
olursa, uuan kvcmlar ve zerimize devrilerek
bize kendimizin de yand izlenimi veren payan
da direkleri arasmda, bir ucundan girip br ucun
dan kyorduk.
Rus askerleri lmesini biliyorlard dorusu. Bir
ok kere, bir avu Rus askerinin nemli bir noktay
brakmamakta direnerek, cephaneleri bitinceye
veya tanklarmzn altnda ezilinceye kadar bizi
yolumuzdan alkoyduklarn grdk. nceleri,
nmzde oturan, yatan veya yolda srnerek iler
lemeye alan bir insan grp, ona arpmaktan
kamacak yerde, pestil gibi ezerek stnden ge
mek ok tuhaf geliyordu bana. Garip bir duyguydu
bu. nk kesinlikle, hibir etki yapmyordu ze
rimde. Sadece, geici olarak, u anda bundan hi
etkilenmeyeceimi anlyordum. Etki belki yarn
veya bir hafta sonra, bir ay, bir yl, elli yl sonra
gsterecekti kendisini. Ama u anda hibir ey
yoktu. Zamanmz yoktu nk. nsan byle bir
durumda, ortalkta bir eyler dndn anlyor
ama, duyduklarn ve grdklerini kafasnn bir ye
rine saklayp, ayrntlar dnmeyi sonraya biri
kiyor.
zerlerinde 22 santimetrelik byk toplar olan,

149
doksan veya yz tonluk dev Rus tanklanyla da kar
latk. Ama ok yava hareket edebildikleri iin
bizi fazla uratrmadlar. Fazla bir glk ekme
den pepee saf d braktk hepsini.
Sekiz hafta boyunca durmadan ilerledikten
sonra, sava gcmz iyice eridii iin, Moskova'
nn gney batsndaki Podolsk kentinde konakla
dk. Kt bir ans eseri, iddeti snr tanmayan
Rusya knn tam ortasna rastlamtk. Binlerce
Alman askeri donarak ld. Kolu veya baca kang
ren olanlar evlerine gnderebilmek iin sonu gel
meyen konvoylar oluturuluyordu.
kmal maddelerimiz tkeniyordu. Ne cephane
miz kalmt, ne de yaktmz. Havann sfrn al
tnda 58 derece olduu Rusya'nn gbeine srgn
edilmi durumdaydk sanki. stelik, uultulu frt
nalara dayanabilmek iin, ne krkmz vard, ne
de baka trden klk giysilerimiz. Ayaklarmz ve
ellerimiz o kadar acyorlard ki, lklar attmz
veya ocuklar gibi aladmz sk sk grebilirdi
niz. On dakikadan fazla nbet yerinde kalmak ke
sinlikle lm demekti. Birisi kurun yiyecek olur
sa, olduu yerde donarak, kurunu yedii andaki
gibi kalyordu. Bir aacn gvdesine veya siper du
varna yaslanm odun gibi kaskat bir ceset bul
mak gnlk olaan eylerden saylyordu.
Artk taarruz sras Ruslara gelmiti ve k
mevsimine alk olan Sibirya birlikleri savamz
kazanmakta gecikmediler. Gece ve gndz, hi dur
madan ve acmadan saldryorlard bize. Yakt yok
luu tanklarmz felce uratyordu; ama dnya
nn btn benzini elimizde olsa yine bir ey dei
meyecekti, nk motorlar donmu, atlam, kul
lanlmaz hale gelmiti. Kumanda kollar, doku-

150
 nulduunda, cam ubuklar gibi titreiyorlard.
22 Aralk 1941 gn, hafta boyunca gece
ve gndz hi durmayan taarruzlar sonunda, bir
kar frtmas iinde geri ekildik. Dmann eline
gememesi iin btn tanklarmz olduklar yerde
havaya uurmutuk. Bitkin, kardan krlemi ola
rak batya doru yol almaya alyorduk.
Ben, Moruk'la Porta'nm arasnda yryordum
ve souktan, alktan ve bitkinlikten o kadar has
talanmtm ki, yrmeye devam edebilmem iin
arasra beni tamalar gerekiyordu. Karlarn ii
ne gmldm zaman bana az dolusu kfr
ediyorlar ve yeniden ayaa kalkncaya kadar d
vyorlard. Kprdamadan donarak lmeyi bekle
mek ylesine kolay grnyordu ki, Parmak o
cuk ve ben gzalabildiine beyazlk iinde uzanp
kalan binlerce kiiyle ayn sonu paylamam ol
may, Moruk'la Porta'nm inatlna' borluyduk.
Ruslar srekli olarak peimizden geliyorlard. So
uk, bir anlam tamyordu onlar iin. Her an sa
vaacak durumda olabiliyorlard.
Disiplin birlii olduumuz iin, nasl taarruz
da en ileri hatta grev alyorsak, imdi de art
birliini oluturuyorduk.
Kalinin kentinin biraz gneyinde Goradnja
adndaki kk bir kyde, karlarn iinde delik
ler kazmak ve bu mevzileri her ne pahasna olursa
olsun elden brakmamak emrini aldk... Bunu.
Rus piyadelerinin gelip mevzilerimizin nnde k-
rlmalanyla sonulanan, g gnler izledi. Siper
lerimizin nnde binlerce l ylmt, ama yine
de Ruslar inatla zerimize yeni birlikler gnderme
ye devam ediyorlard. Bu lm sava boyunca rast
lanan en byk katliamlardan birisini oluturmak
tadr.
151
 Moruk, on iki kiilik birliimizin komutanl
n yapyordu. Sonunda, bir gece, Ruslar hatlar
mz yirmi be kilometre kadar bir derinlikte yar
may baardlar. Ben, Asmus ve Fleischmann'la
birlikte bir makineli tfek yuvasndaydm. Bir yan
dan, hi durmadan, dalga dalga gelen dman bir
liklerine mermi yadrrken, bir yandan da, tpk
Ruslar gibi beyaz kar giysileri giymi ve kapon-
lanyla miferlerini kaplam olan kendi arkada
larmz vurmamak iin gzmz drt ayorduk.
Aslmda, gzlerimizden ok igdlerimiz ynetiyor
du bizi.
Birden, tam arkamzda Rusa emirler duyma
ya baladk. Makineli tfeimizi, otomatik taban
calarmz, el bombalarmz toplayp, korunmaya
bile gerek grmeden, dmdz nmze doru ka
maya ancak zaman bulabildik...
u Asmus denen ahmak nasl olduysa ynn
ard ve koarak kendisini Ruslarn kollarna at
t.
Fleischmann ve ben doru yn semitik, ya
ni geriye doru, ama bizim kamz da Rusla
rn kollan arasnda sona erdi. nk her taraf
tan evrilmi bulunuyorduk.

152
 Tutsaklk dnemimi anlatacam bu blm byk
bir tiksintiyle yazyorum. nk, bu blmn, hibir sem
pati duymadm bir tarafn grlerini glendirmeye
yarayacan ve kart tarafn da, beni yalanclkla, sah
tekrlkla ve halkn karlarna ihanet etmekle sulaya
can biliyorum.
Bu blm okuduktan sonra, bir grn fanatikleri
baz satrlarn altm krmz kalemle izerek, zaferle ba
racaklar:
te! Bakn naslm orada! Kendiniz karar verin.
Aln size bir grg tan. Bu grg tannn anlattkla
rn okuyun. Grn Sovyet Rusya ile ilgili baz gerekle
ri!
Eer birisi bana Sovyet Rusya'da durumun byle
olup olmadn soracak olursa, ona btn drstlm
le bilmediimi sylerim. S.S.C.B. ok byk bir lke. Ben
ok az kaldm orada ve ancak ok kk bir blmn
grebildim. Ayrca, inde bulunduum koullar dolaysy
la, yabanc bir lkede ilerin nasl olduu gibi karma
k bir konuda, objektif kararlara ulaacak sondajlar ve
ilikileri gerekletirme olanam yoktu.
Ben, bir dmandm bu insanlarn gznde. Benden
nefret etmeleri, bana kt davranmalar ve benim dertle
rime kulak asmamalar iin geerli nedenleri vard. Bin
lerce ky atee veren, milyonlarca kadn ve erkei sefa
lete srkleyen dman askerlerinden biri deil miydim
ben?
Nazizm'in ve Halk Demokrasisi'nin ayn hamurdan
yaplm olduu Hitler ile Stalin'in ayn karakterde kii
ler olduu yolundaki basit grleri paylamyorum. ki
sinin portresini yanyana koyup inceleyerek, bu grn*
ne kadar budalaca olduunu anlayabilirsiniz. Hitler his
terik bir adamd. Stalin ise, devrimlerle oyun oynamaya
cak kadar gr sahibi, inat; bilimsel denebilecek kadar
beceriyle, sonsuz bir sabria ve her eyden kuku duyarak,
bildii yolda ilerleyen biriydi. Ne bir budala, ne de ermi
bir kiiydi Stalin. Kendisiyle tanm olmadm iin her
angi bir yargda bulunmak istemem. Ama bu iki adamm
yzlerini karlatrdktan sonra eer yazdklar eylere
de bir gz atacak olursamz, Hitler le Stalin'in birbirlerin-

153
den alabildiince ayr kiiliklere sahip olduklarn abu
cak grebilirsiniz...

Sava tutsa olarak Ruslarn elinde geirdiim gn

lerin anlar, hibir ekilde sosyalizmi, Stalin'i veya Dou
Blokunu vmek ya da yermek iin bir delil oluturmama
ldr. Fhrer ve ortaklar, lm olanlar veya yasamakta
olup dnyanm drt bir yanna dalm olanlar en kk
bir etki yapabildikleri srece, u zavall dnyamz kap
layan eitli kukularn nedenlerini Moskova'da aramak
la, sadece zamanmz ve enerjimizi bouna harcam olu
ruz. Demokratik zgrlkler bir kuram olmaktan teye
gemedike, kendi kapmzdan baka bir yeri sprmeye
zaten hakkmz olamaz.
Benim rahatma dokunmadka, bamszlnz si
zin olsun ve ne isterseniz yapn onunla. Ben, tfek mer
milerinin izledii yoldan geen bir bamszlk stemiyo
rum. Savan her trlsn grdm iin, bar iinde
yaamamz salayacak her gle, gerektiinde seve
rek katlanrm. Ayaa kalkp da Sava istemiyoruz! de
mek, ve kendi payna deni yapm olarak yerine otur
mak hi de yeterli deildir. stekleri davranlarla da ka
ntlamak gerekir: Herkesin doyacak kadar yiyecei ol
mas trnden, kt zerinde kalan btn projeler ger
ekletirilmelidir. Btn bunlar, belki de birka kuak
insan uratracak, byk sorunlardr. rnlerin haka
datmn ortaya koyacak ve sonra da bunu koruyacak
bir sistemin kurulmas ok byk bir enerjiyi ve kendi ken
dini denetimi gerektirecektir. Byk elikiler kacaktr
ortaya:'nsann kendi karlarn, toplum karlar iin ge
ride brakmas gerekecektir. Toplum karlar deyince, Na
zizmde olduu gibi, baz ayrcalkl gruplarn karlar deil
dir sz konusu olan. Bu, baz kiisel rahatlklardan vazge
meyi de gerektirebilir. nsan bylece kendisini unutacak
ve bireyin grevlerini deil, hep haklarn ortaya koyan
bireycilik ortadan kalkacaktr. Ama, bireyin grevlerin
den sz etmek de artk o kadar skc olmaya balad ki.
Hepimiz ok fazla sz ettik bamszlktan ve aslnda hep
bakalarn ortadan kaldrmak istedik. Bylece de, ba*

154
kalarm birbirlerini yok etmeye tenlerin ekmeine ya
srm olduk.
isteyerek veya istemeyerek yaql anlalabileceim,
den kuku duymama ramen, iki nedenden tr Rusya'da
tutsak olarak geirdiim gnleri anlatmaya karar verdim
Birincisi, eer bu blm yazmasaydm, yaadm biim
de sava anlatmaya altm bu kitap eksik kalacakt.
kincisi, Sovyetler Birlii'nde durumun' yleya da
byle olduunu kantlamann tam tersine, savaa kar
bir yapt olarak yazdm bu kitapta byle bir blmn
de olmas gerekliydi. Tekrar syleyeyim ki, bu geni lkeyi
hi tanmyorum; ve savatan sonra da dndm gibi,
onlar yeryzndeki herhangi bir baka ulus kadar insan
ve dzensiz, yani tmyle olaan ve gnlk yaamn s
rekli uralarna gmlm buluyorum...

TUTSAKLIK

Tutsak olmak kadar insan umutsuzlua d

ren bir ey yoktur.
Fleischmann ile birlikte, Klin kyndeki bir
eve kapatldk ve bir Rus askerinin gzetimine ko
nulduk. Cepheyi, Klin'deki bu toplama merkezin
den ayran yol boyunca, tekmeler, yumruklar ve
kfrler, dolu gibi yamt zerimize. Birliimizin
oluumunu ve bu trden birok ayrnty ren
mek isteyen bir subay tarafndan sorguya ekildik.
Geici olarak kalacamz cezaevine giderken, on
kadar SS'in Ruslar tarafndan, enselerine ekile
bo kovan aklarak ldrldklerini grdk. Ba
ka bir yerde, bir binba, bir kapnn zerinde ar
mha gerilmiti. Birka SS ise, tfek dipii ve kr-

155
bala vurularak bir et yn haline getirilmiler
di.
ntikam saati alm olmalyd onlar iin.
Gece ge bir saatta, iki bin kiilik uzun bir s
ra hlinde toplanarak, svarilerin sk denetimi al
tnda douya doru yrye geirildik. Sradan d
arya kmak kesinlikle yasak edilmiti ve idrar
mz yrrken pantolonumuza boaltyorduk. Ka
rn iine yuvarlananlar krbala ayaa kalkmaya
zorluyorlard. Eer kalkamayan olursa, bir svari
klcyla ileniyordu. gnlk bir yry, bizi,
koca bir hangann iine yldmz, Kimry ky
ne getirdi. Klin'den ayrlmamzdan bu yana hi ye
mek yememi olmamza ramen, burada bize ver
dikleri yiyecek o kadar kt kokuyordu ki, hibi
rimiz yiyemedik.
Fleischmann ve ben kamaya karar vermitik.
Doal gereksinmemizi karlamak iin hangann
arkasma gememize izin veriliyordu. Bu nedenle
yaptmz bir k srasmda, nbetinin bir an
iin orada olmamasndan yararlanarak^ btn g
cmzle kendimizi buz tutmu krlara attk. -
yz metre kadar uzaklatktan sonra, zeri kaln
bir buz tabakasyla kaplanm bir su birikintisini
getik ve hibir yorgunluk belirtisi duymadan,
ilk hzmzla srdrdk kamz. O anda korku
dan baka hibir ey aklmza gelmiyordu. Bu
umutsuz ka btn gece devam etti. Bir zaman
lar astronomiye byk merak sarm olduum iin,
yldzlara bakarak ynmz saptamakta ok ba
arl oluyordum. Geni bir ormandan geerek,
donmu bir gln kysna geldik. Giydii krk
lerden cssesi iki katna km bir asker arkamz
dan seslendiinde gln br kysna varmak ze-

156
reydik. Daha hzl kamaya balamtk. Bir dzi
ne kadar mermi kulaklarmzda slklar alarak
geti ama bir ans eseri hepsi boa gitti. Birka da
kika sonra, bir alnn kaim rts altnda, soluk
solua yatyorduk.
Ayn akam, kr evlerinin bulunduu bir yer
de, bir ahra saklanarak yirmi drt saat kadar din
lendik. Tedbirsiz bir tavuk, karnmzn doymas
na yardmc oldu. Tabii, i i yedik onu. Elimiz
de, piirme olana yoktu. Ertesi gece, baka bir
ahrda kaldk. Samanlara gmlm, rahat bul
mutuk ve kmldamaya hi niyetimiz yoktu.
Ertesi gn, leden sonra, baz sesler duya
rak irkildik. Damdaki bir yarktan baktk darya.
Yanlarnda iki de kpek olan be Rus askeri. ift
likte oturanlarla uzun uzun konutukten sonra
ekilip gittiler. Kamak iin havann kararmasn
bekledik ama ihtiyar bizi grd ve ahrdan kt
mza hi de arm grnmedi.
Sava tutsa msnz? dedi, kt bir Alman-
cayla.
Olumlu bir ba iareti.
Bizi iftlik binasma gtrerek karnmz do
yurdu. Salonda ayrca bir baka adamla drt kadn
yemek yiyorlard. Bizi sessizce karladlar ve sk
arak masalarmda yer atlar. Biz koyun eti ve
halanm patatesten oluan yemeklerimizi yer
ken, kaamak baklarla inceliyorlard bizi. Ama
hibiri konumay denemedi.
htiyar ifti, iyice dinlenebilmemiz iin, sa
londa yatacak yer gsterip kt ve ertesi gn birer
gmlek ve pantolon verdi bize. Bu tertemiz giysiler
scak tuttuktan baka, pek gze arpmadan ka
mamz da salayacaklard. Artk siyah niforma-

157
lanmzla dikkati ekmeden, gndzleri de yol ala
bilecektik. Bu az konuan sevimli insanlardan is
temeye istemeye ve dosta ayrldk.
. Drt gn boyunca batya doru yrdk. Son
ra ansmz bizi terketti. Kk bir koruluktan
karken, bizi grerek saklandklar yerden frlam
olan Rus askerleriyle burun buruna geldik. Kim
lik kartlarmz sordular. Danimarka diliyle konu
may denedim. Anlamyorlard. lerinden biri bi
raz ngilizce biliyordu. Danimarkal olduumuzu,
Almanlarn bizi tutuklayp bir toplama kampna
attklarn, sonra da cepheye srdklerini ama bi
zim bir yolunu bulup kam olduumuzu anlattm
ona. Rus devriyesinin komutam bizi Moskova'ya
gndermeye karar vermiti, ama, tren istasyonu
na giderken yolumuzu deitirdik...
Uzun uzun bir eyler konutular aralarnda.
Rusa bilmediim iin anlamyordum ama, bana
hi inanmam olduklan belliydi. Sonunda komu
tanlarna gtrdler bizi. Yolda ilerinden - biri
kol saatimi grd. Bir saniye sonra, artk kol sa
atim yoktu. Bir dieri de, Ursula'nn bana vermi
olduu altn zincire el koydu. Birlik komutan bi
ze iyi davrand ve uzun uzun sorguya ekti. Ko
mnist olup olmadmz sorduunda olumlu ce
vap verdik. Parti yesi miydik? Hayr. (Parti ka
ytlan incelenebilirdi nk) Partiye girme zah
metine katlanmadmz iin komutan bizi knad
ama asl olan, iyi bir komnist olmakt.
Ertesi gn, bizi tamamlayc soruturmay y
rtecek olan G.P.U.'ya teslim edecek iki erle bir
likte Moskova trenine oindik. Yolculuk otuz alt
saat srd. Moskova'ya gelince, bizi byk bir sa
lona kilitlediler. Salonun parmaklkl pencerele-

158
 rinden, iinde sivil ve asker Ruslarn kyanat
byk bir avlu grnyordu. Baznar sralarn ve
ya bavullarn zerine kp pencereden bize bak
tlar. Birka saat bekledik orada. Sonra, dilerine
kadar silhl be G.P.U. grevlisi bizi bir pos ara
basna bindirdi.
Yandk! diye fsldad Fleischmann. Ya da
raac, ya Sibirya
Konutuumuz iin zerimize yaan dipik
darbelerinden tam baylmak zereyken, karnm
za yediimiz tekmelerle yine kendimize geldik. Ara
ba ok byk bir cezaevinin kapndan ieri girdi.
ok kark birtakm yerlerden getikten sonra,
bir G.P.U. subaynn odasna tekme tokat soktular.
O da sklm yumruklaryla karlad bizi. Leng-
ries kampna ilk geldiimde SS'lerin uygulad
yntemin tpksyd bu.
fadelerimiz alndktan sonra, ikimiz de Da
nimarka vatanda olduumuzu ileri srmtk,
bizi, iinde iki dzine kadar tutuklu olan bir bl
me kapattlar. Hcre arkadalarmzdan bazs adi
sulu, bazs da siyasi suluydu. Karsnn boa
zn ekmek bayla kesmi olan, bir Kzl Ordu
avuu, uzmanca bir tavrla aklamalar yapt:
ki ya da ay sonra sizi bir alma kampna
gnderirler. Eer iini bilen kiilerdenseniz, rahat
rahat yaarsnz orada. G.P.U.'dan birinin yardm
n salamaya bakn. Gittiiniz yerde iinizi ayarla
malsnz ama dikkatli olun ve sakn foyanz mey
dana kmasn...
Bir de Stalin armaan kazanm bir profesr
vard aramzda. Devlete kar eylemlerde bulun
mu olmakla sulanyordu. Genellikle, bu gibi bir
suun cezas yirmi be yl ar hapis cezasyd. O

159
da bize, hibir zaman yasal yoldan Rusya dna
kamayacamz syledi, ve ilk frsatta kamamz
salk verdi.
Hcremizin ii ancak bir dzine insann yat
masna yettii iin nbetlee uzanyorduk. Bir k
eye tuvalet grevi yapmas iin zeri kapaksz bir
kova konulmutu. kan koku giysilerimize kadar
siniyordu. Alktan geberiyorduk, her tarafmz
bit brmt ama myorduk. Tam tersine,
ierde ylesine bir scak vard ki, Trk hamamna
gitmi gibi ter dkyorduk. Bir arkadamzn
omuzuna basacak olursak, iinde her gece kadnl
erkekli bir dzme insann idam edildii avluyu g
rebiliyorduk. Bu tutukevinden aklmda kalan g
rltler, geceleri duyduumuz salvo atlaryla,
byk kamyonlarn motor grltleridir. Mosko
va'da, l de olsalar, diri de olsalar, tutuklular bir
yerden brne, geceleri gtrlrlerdi.
Gen bir komiser tarafndan yemden sorguya
ekildik. Be saat sreyle kendimizden ve aileleri
mizden sz ettik ona. ki gn sonra, ayn sorula
r, deiik bir dzenle, yeniden sordular. Hi ara
verilmeden srdrlen sorgularn balamasmdan
krk sekiz saat sonra artk ipin ucunu karmaya,
tutarsz eyler sylemeye balamtk. te o za
man, bize barmaya, daha nce verdiimiz ifade
lerin yalan olduunu ve aslmda klk deitirmi
SS'ler olduumuzu itiraf ettirmeye altlar.
Daha sonra, gn dokunmadlar bize. Sonra
da, mahkeme nne kardlar. Be dakika sren
bir duruma sonunda, Fleischmann on be yl ar
hapis cezas yedi, ben ise on yl. Bu ayrcaln ne
deni neydi? Anlayamadk. Suumuzun ne olduu
nu bile renememitik.

160
 Bir gn, kadnl erkekli iki yz tutukluyla bir
likte tren istasyonuna gtrldk ve rasgele y k
vagonlarna tkldk. Her vagonda bir kii ba
tutuklu olarak grevlendirildi. Bu ba t u t u k l u
lar G.P.U.'nun adamlar tarafndan seilen zaval
llard ve vagonlardakilerden biri kaacak olursa
bunu ok pahal deyeceklerdi.
Vagonumuzda, toplumun her tabakasndan in
sanlar vard. stnde yamal giysiler, ayaklarnda
kee ayakkablar olan bir kyl, elbisesi kirli ve bu
ruuk, ama iyi kesilmi olan ve ancak st dzey
deki kiilerin satn alabildii ayakkablardan giyen
yal bir adamn yannda yatyordu. Tam karm
da, krk mantolu ve ipek orapl bir kadn oturu
yordu. Onun yannda, i nlkl bir gen kz. n
sann iine ileyen soua ramen, ince yazlk giy
siler giymi birka kadn bile vard aramzda.
Douya doru yol alyorduk ama gerekte ne
reye gittiimizi hi kimse bilmiyordu. Gnde
kez yoklama yaplyordu. nce bir sra halinde di
ziliyorduk. Sonra bir asker arkamzdan geiyor,
her birimize krbacyla bir kez vurup, yksek ses
le sayyordu. Bir sabah, her zamankinden bir kr
ba eksik vurmak zorunda kald. Yoklamada, eski
bir subayn gece yars kam olduu ortaya k
mt. Bizim vagonun ba tutuklusu bu ka
hayatyla dedi.
Volga nehri zerinde, Kuybiev'e geldiimiz
de, trenimize yeni tutuklu vagonlar eklendi. Her
g n iimizden birka kii, souktan, hayaszlktan
veya bitkinlikten lyordu, ama yoklamada son
krbalarn yiyip saylmalar iin, cesetlerini sak
lamak zorundaydk. Ural dalar yresinde, Bogo-
lowsk'da durduumuzda, muhafzlarmz akllan-

lanetliler taburu 161/11

 n yitirmi olacaklar ki, sardalya balklar gibi y
ldmz vagonun kapsn birden ap, ierisini
mermi yamuruna tutuverdiler. Sonra, vagonun
kaps kahkahalar arasnda kapand yeniden.
Kadnlardan ikisi, gzlerini bir noktaya dik
mi, azlan kpk iinde, kpek gibi ulumaya ba
ladlar, Ben Fieischmann'n yardmyla bize yakn
olanla ilgilenirken, iki baka asker de brn ele
almlard. Sk bir tokat, histeri krizinin stesinden
geldi. Cephede de, birisi bunalm geirecek olursa
byle yapardk. Tam yerine sk bir tokat atmak
yeterlidir. Ama hi beklemedii bir anda gelmeli
dir tokat. Kadnlar da ldrm gibi ulumay, kesip
kendilerine geldiler ve sessizce alamaya koyuldu
lar.
Trenden Tobolsk'da indik. Buradaki kampn,
nazi toplama kamplarndan geri kalr bir yam
yoktu. lk gnleri ormanda alarak geirdik. ok
zayf dm olduumuz iin bu odunculuk ii bizi
ok yoruyordu ve sanyorum ki biraz daha uzasay-
d, sa kamazdk. Ama, ansmz varm ki, bir
ka gn sonra Fleischmann' ve beni, radyo lam
balar reten bir yeralt fabrikasna aktardlar. Bir
sre soma, buraya gelmekle iki kere ansl oldu
umuzu rendik: nk mhimmat fabrikalan-
na gidenlerden ou sa kmyordu oradan.
kiinin yorgansz olarak bir yatakta yatt
kulbelerde gnde be saat uyuma hakkmz var
d. Gnlk n yemeimiz, birer kepe balk
orbasndan ibaretti. Ekmeksiz. Karadeniz yre
sindeki zengin buday tarlalan elden kt iin
olacak, ekmek artk az sayda kimsenin bulmay
dnebilecei lks bir mald.
Bir sre sonra, serbest tutuklu! ar m kald-

162
 bir kampa gnderildik. Buras, G.P.U.'nun do
layl olarak denetiminde bulunan fabrika ve atl
yelere geici igc yardmnda bulunmak zere
kurulmu, bir eit ynetim merkeziydi. Yaam
koullar olduka iyiydi burada. En bata, inanl
maz bir kargaalk vard. Bize iyi davranyorlar,
kk bir de cret veriyorlard. Biraz uyank olup
uzman ii listesine yazlabilenler, gerekli ki
iler kategorisine giriyorlard.
Yenisey rma zerindeki Yenisseisk kenti
ne, posta treniyle, tam be gnde gelebilmitik. Ka-
lunda gl kysndan geerken o kadar ok ku
rutulmu balk bulup yedik ki, az kalsn lyorduk.
Uzun sreden beri ilk olarak karnmz doyuncaya
kadar yedik ve sonu bir felket oldu. Klm
midelerimiz bylesine ar bir yemei kabul ede
mediler. Zaten, normal bir midenin bile otuz tane
bal rahatlkla sindirmesi beklenemezdi. Muha
fzlarmz, grm geirmi mavi G.P.U.'lardan
olduu iin bu disiplinsizliimizin tek cezas genel
bir sindirim bozukluu oldu.
Yenisseisk'deki yeni kampmzda yaam ko
ullarmz gzle grlecek lde dzelmiti. Ar
tk her yatakta iki kiiden fazla yatmyor, kt bir
davranla kar karya kalmyorduk. Tutuklular
la gardiyanlar arasndaki ilikiler olabildiince iyiy
di. Her sabah ve her akam, nbeti G.P.U'nun
nnde yoklamaya kyorduk. Herkesin ad bir
tahtann zerine yazlyor, yaz sonra bakla ka
znarak siliniyordu. Bu gibi eyler iin kat har
canmyordu. Yoklamada bulunmayann bir ift
tokat yedii oluyordu ama, kampta falaka yntemi
yoktu. ou zaman, nbeti G.P.U., yoklamada bu
lunmayan tutuklunun kamp iinde olup olmad
n sorar, olumlu cevap alnca da:
163
 Syleyin ona derdi, ad burada yazl kala
cak, ve yarn sabah bana grnmezse ok kzaca
m ona! Biraz dzen olmal u bok yerde!
Hayatmn en komik gnlerinden bir blm
n Yenisseisk'de geirdim. Bakm, uzmanlar na
sl saptyorlard:
Ne i geliyor elinizden?
zellik isteyen bir ie ayrlmann ne kadar
nemli olduunu bildiimiz iin, Fleischmann'la
birlikte motor tamircisi olduumuzu ne sr
dk.
G.P.U.'nun adam bizi uzman olarak liste
sine kaydettikten sonra, kurnaz kurnaz glmsedi,
gz krpt ve kahkahay bast:
u anda bir aba gerekseydi, ve siz de
motor tamircisi olarak yazlsaydnz, ne ie yarar
dnz acaba?
Bu adam hem iyi bir adamd hem de olduka
pratik alyordu.
Tahta sopalar reterek ie baladk. Bunlarn
ne ie yarayacan kimse bilmiyordu ama, nisbe-
ten az yorucu olan bu ite tam yirmi be kii al
yorduk. On gn kadar sonra, pusula ve buna ben
zer eyler retilen baka bir blme getik.
Sabotajn ve yeteneksizliin bu kadar ileri bir
dzeye ulaabileceini en lgn dmde bile g
remezdim. retimin en az yars, dzenli olarak,
re ayrlyordu. Bir de, yeni yaplan atlye bi
nasnn hikyesi var: Bu atlyenin gerekten en
iyi yap olabilmesi iin btn gerekli tedbirler aln
mt. Mimarlar ve G.P.U. efleri, gnde birka
kez inaatn ilerlemesini lyorlar ve planlarn
iine gmlyorlard. Btn kent merakla inaatn
scnunu bekler olmutu. Atlyenin yapm sona

164
erdiinde, Piza kulesinden hi de aa kalmad
grld. Yaptn sorumlular dnda herkes, bizim
G.P.U.'lar bile, gzlerinden ya gelinceye kadar
gldler!
Durum makineler iin de aynyd. ilerin se
vin lklar arasnda sk sk arza meydana ge
liyordu:
Makine durdu! Makine durdu!
Arza ne kadar basit olursa olsun, onarlmas
tam bir gn sryor, eer dinamonun iine bir avu
kum atldysa, bu sre daha da uzuyordu. Bir par
a gerektii zaman, yandaki makineden alp ta
kyorduk. O makinede alan ekip de eksik para
y baka bir makineden skyor, bylece, Mosko
va'dan baka bir para bekledii iin zaten bo
duran bir makineye sra gelinceye kadar, hrszlk
srp gidiyordu.
Bir gn, byk bir motor anza yaparak btn
atlyeyi felce uratt. Motoru inceledikten sonra,
biz uzmanlar, arzanm bujilerden ileri geldii
ne karar verdik. Depomuzda o tr bujilerden kal**
mam olduu iin, Moskova'dan bir kasa istendi.
Sipariimiz Moskova'dan hafta sonra geldi
ama, sand anca iinden bir sr cvata kt.
Moskova'ya yeni bir istek yapld. hafta sonra
da yeni bir sandk geldi. Bu sefer gerekten bu
jiler vard sandkta, ama bu arada, onarlacak mo
tor kaybolmutu ortadan.. Koca motorun, sadece
hareket kay yerinde duruyordu. Atlye efi bu
grnme bir sre baktktan sonra bam sallad,
G.P.U. efi Yzba Turgofski'yi grmeye gitti ve
ondan sonra da bir ie votka bitirdi zntsn
den.
S.S.CB.'nin her tarafnda ayn kargaaln

165
ve yan bilerek, yar bilmeyerek, ayn sabotajlarn
hkm srdn sylemek doru olmaz elbette.
rnein savatmz Rus ordusu ok iyi grn
yordu. Ara ve gereleri Alman ordusundan iyi de
ilse bile ayn dzeyde saylrd. Daha da kullan
lyd stelik. hsangc ise daha iyiydi bizden. Da
ha ilkel olmakla birlikte, kendine gveni fazla ve
gururlu oluyorlard. Altst olmu bir lkede ender
grlebilecek bir eydi bu. Btn Sovyet Rusya'
nn, Yenisseisk kamp gibi kokumu olduunu sa
nanlarn, herhangi bir yargya varmadan nce iyi
ce dnmeleri gerekir. Yenisseisk'te, alt bini ya
banc olan otuz bin tutuklu alyordu ve herkes
ya yaplan ileri sabote etmeyi dnyor, ya da
rnn kalitesine hi aldrmyordu. Bize iyi davra-
nld iin de, orada olabildiince ok kalmay isti
yor, dikkati ekmemek iin hep kendimizi geri pla
na atyorduk.
Byk kanallar, elektrik santrallar, sulama
almalar, ar endstrinin gelimesi ve genel ei
timin yaygnlamas da, bu koca lkede basit sabo
tajlar kadar adndan sz edilmeyi gerektirecek ni
telikteydiler. Ama Bat Avrupa'da oturanlar iin,
her lkede olabilen bu tr aksaklklar gze daha
arpc geliyor. Eer bir de Rusya'nn o sralarda sa
vamakta olduunu hesaba katarsanz, alma ve
yaam koullarnn neden normal olmadn daha
kolay anlayabilirsiniz.
Bernhard Kruse adnda, Berlin - Lichterfelde'
den gelmi bir Alman komnistiyle tantm. Birin
ci Dnya Savandan sonra barikatlarda savam
t. 1924 ylnda da Sovyet Rusya'ya gemi ve ko
mnistler tarafndan kucaklanarak karlanmt.
Makine montr olduu iin, Leningrad'da bir fab-

166
 rikada iyi bir i bulmu, yzlerce iiye eitmenlik
yapmt. Hayatn iyi kazanyor, partinin sat ma-
' gazalarndan alveri yapmak gibi, st dzeydeki
Sovyet vatandalarnn haklarndan yararlanabili
yordu. Sonunda, Moskova'l bir gen kzla evlenmi
ti.
Derken, 1936 ylnda, onu durup dururken tu
tuklayp, hibir aklama yapmadan, Lubyanka Ce
zaevinde iki yl bekletmilerdi. Bir denetim sra
snda, yaklaabildii bir subay onun dosyasn getir
tip, yksek sesle okumaya koyuldu:
Adnz B e m h a r d Kruse, 1902 ylnda Berlin'
de domusunuz, Moskova'l Katia "VVolin'le evlisi
niz. Makine montrsnz ve Leningrad blgesin
de birok fabrikada eitimci mhendis olarak a
lmsnz. Eitimci olarak Rus iilerine yapt
nz hizmetten tr onur diplomas almsnz, ay
rca da parti yesisiniz...
Subay, okuduka hayretler iinde kalyordu:
Gerekten, imdi burada bulunmanz tuhaf
grnyor...
Ama birden bulmutu aradn:
Hah! ste bulduk! 1924 ylnda Polonya sn
rndan Sovyetler Birlii'ne girmisiniz. Yasalara uy
mayan bir davran bu.
Ama pasaportum geerliydi. S.S.C.B.'ye ne
zaman, nasl ve neden girdifiimi herkes bilir, benim.
stelik on drt yldr da buradaym. kisi tutuklu
olarak geti bu on drt vlm!...
Subav omuzlarn silkti:
G P.U.'dan bir evler gizlemisinizdir ve onlar
sonunda anlamlardr bunu...
Bir yl sonra, Sovvet Rusya'ya yasal olmayan
yollardan girdii gerekesiyle on be yl ar hapse

167
 mahkm olduunu renmiti Kruse. Alman casus
luk rgtnn bir grevlisi olduu sanlyordu. Hi
bir yargla karlamasna gerek kalmadan, karar,
hcresinde okunmutu kendisine.
Buna benzer birok hikye anlatld bana. An
latanlarn hepsi bu kadar susuz muydu ye gerek
ten neden tutuklandklarn bilmiyorlar myd, bu
gn bile anlam deilim. Ama yal bir Rus, bir gn
yle demiti bana:
Eer gerekten bir ey yapm olsalard, imdi
o k t a n kuruna dizilmi olurlard.
Tutuklularn i datmn yapan komiserle
aramzdaki dostluk balan giderek gleniyordu.
Birka kez fabrikada beni grmeye gelip, ufak tefek
kiisel ilerini yaptrmt. Bir gn, bana daha iyi
bir i b u l u p bulamayacan sordum ona. Bir eyler
y a p m a y a alacan syledi. Hemen ertesi g n ,
ok gln bir neriyle geldi;
Sen ngilizce ve Almanca biliyorsun. Yabanc
dil retmeni olmaya ne dersin? ocuklara birka
- ey retmek hi de zor olmasa gerek. Denetim oldu
u zaman komisere bir bardak iki ikram edersin,
o da neyi denetleyeceini bir an iin unutuverir.
Herkes byle yapar 'burada...
Glmekten katldm.
Yrmez bu i. Dilinizi at pat konuuyorum
a m a , y a z m a y hi beceremiyorum. Bana baka bir
i bulsan daha ok sevinirim...
B a n hayretle sallad.
Sen ocuklara ngilizce ve Almanca retir
ken, o n l a r d a s a n a Rusa retirler. Bana kalrsa
bal gibi yrr bu i...
Yine de retmen deil, deirmenci u s t a s ol
d u m sonunda. Eer birisi beni snayacak olursa, s-

168
kandinavya'da deirmencilik yapm olduumu
syleyecektim.
Gen bir Rus, 73 numaral deirmeni gezdirdi
bana, O gne kadar grmediim beyazlkta unlarla
dolu elekler gsterdi. Bu unu yasal yollarla elde et
mek kesinlikle olanakszd. Sonra yedi kiloluk bir
torbay doldurdu, balad, yamyass etti ve ceketi
min altna vcuduma sarmam syledi. Un vcut
yapma gre ekilleneceinden, kimsenin kukusu
n u ekmeyecekti.
Her sabah bunu yapabilirsin diye de ekledi.
'Biz, hepimiz yapyoruz.
Kendi ellerimle hazrladm sylediim bu
deerli unu G.P.U.'nun adamlarna ucuz. fiyatla
satarak, hem onlarla ok iyi ilikiler kurdum hem
de Fleischmann'm kamp dnda skc olmayan bir
ie verilmesini saladm. Sonra da, sabah yoklama
larnda bulunmak kaydyla, her ikimiz iin, ser
beste kente gidebilme izni elde ettim. Tam iki ay
sreyle hayatmz, herhangi bir Sovyet, vatanda
ndan farkl deildi. Haftada bir gn sinemaya gi
diyorduk ve bu sayede, birou gerekten ok g
zel olan bir sr Rus filmi grdk. Ama. h a f t a l k ha
ber filmleri her zaman inanlmaz lde kalitesiz,
bazen dpedz budalaca oluyordu. Aklmda yer
etmi olan bir tanesi imdi adn hatrlayamadm,
b i r Krm sava kahramannn y k s n anlat
yordu. Yannda patlayan bir top mermisi yznden
adamn iki gz kr olmu, iki baca da dizlerinin
az aasndan kesilmiti. Daha d o k t o r l a r y a r a s n
sarar sarmaz, yatandan atlam, birka mayn
kapt gibi, kopuk bacaklarnn zerinde savaa
komutu. Yoldan Alman tanklar geiyordu. Bir
kaplan gibi srnerek ilerleyen bu ayaksz ve kr

169
adam, kulaklar araclyla ndeki dman tank
nn yerini saptayp gizlice ilerlemi ve onu havaya
uurmutu. Bylece bir dzine tank saf d brak
tktan sonra, bu kahraman Rus askeri sahra revi
rine gitmeye raz olmu, ancak, cerrahlarn ve has
tabakclarn btn abalarna ramen, dudakla
rnda mutlu bir glmsemeyle can vermiti. Bu
tr filmlerin sonunda, genellikle bir subay sahne
ye kyor ve heyecanl bir sesle :
te, yoldalar! diyordu. Kzl Ordu, burju
vazi ve uluslararas kapitalizm ile byle sava
yor.
Her iyi ey gibi, buradaki rahat yaammz da
sona erecekti elbette. Nitekim bir gn G.P.U.'daki
dostlarmn birinden, yaknda yer deitireceimi
zi ve byk bir olaslkla yeniden Tobolsk cehen
nemine dneceimizi rendim. Fleischmann ile
yeniden kamaya karar verdik bu haber zerine.
Moskova'ya gitmeyi ve sve Bykeliliine s
nmay dnyorduk. Bir sabah, nbeti G.P.U. -
ya, bizi sabah yoklamasnda idare ettii takdirde
bir torba un vereceimi syledim. Gld ve gzel
kzlarda ilgili bir eyler mrldand. Onu dnce
leriyle babaa braktm ve deirmene gidip, ko
miserin beni imdi hatrlamadm bir konuda g
revlendirdiini syleyerek iki gn izin aldm. Bo
bir uvaln iine karaborsadan kazandm btn
paralar doldurdum ve kentin dna karak, bu
luma yerimize doru yola koyuldum.

Hi dinlenmeden yirmi drt saat kadar yr

dm. Sonunda gizlenecek bir ukur bulduumda o

170
kadar yorulmutum ki, kafam koyar koymaz uyu
ya kaldm. Dnyada Rusya'dakinden daha tekdze
bir doal grnt olmasa gerek. Hemen hemen b
tn ky yollar uzun, dolambal, toprak ve akl
kaplyd. Yolun iki tarafnda step gz alabildiine
uzanyordu. Canl yaratk olarak, arasra bir ku
grebilirdiniz sadece. ki ky arasmdaki uzaklk
bazen seksen, ya da yz kilometreyi buluyordu...
Bir demiryoluna ulatm sonunda. Gorki - Saratov
hatt olmalyd bu. Bitkin bir ekilde yol kenarna
uzandm ve uyumamak iin kendimle savamaya
koyuldum. Yakc bir gne vard ve glgelik bir
yer grnmyordu. Susuzluk yakama yapmakta
gecikmedi. Gzlerimin nnde siyah kelebekler
uuuyordu. Artk uykum bile yoktu. Uykunun
bastrd an oktan atlatmtm. Zamann ak
na kaytsz, yorgun ve susuz kalm vcudumun
titreimlerini bile duymayacak durumda, l gibi
dim. O anda inanlmaz bir duygu bana insan oldu
umu yeniden hatrlatt: Bir kadn istiyordu ca
nm.' Ursula'y artk hi gremeyecektim. Galiba,
hkra hkra aladm sonunda, kaderime ks
tm, Tanr'y lanetledim; ksacas, Gorki ile Sara
tov arasnda bir yerde, demiryolu hattnn kenarn
da bir trenin gemesini beklerken, bana hi bitme
yecek gibi gelen, sefil, korkun saatler geirdim.
lk geen tren, hzla yol alan bir yk katary
d. Bu trene sakatlanmak pahasna da olsa atla
malsn dedim kendi kendime; yoksa, ikinci tre
ni beklemek iin burada saatlerce kalabilirsin! Lo
komotif yanmdan geer gemez, hat boyunca ko
maya baladm. En ok, bir taa taklarak tekerlek
lerin altna yuvarlanmaktan korkuyordum. Ak bir
vagona ttndm. kez, drt kez, kendimi yuka-

171
n ekmeye, ayaklarm yerden kesmeye abaladm
Ama baaramadm bunu. Kafamda lgnca dn
celer oynayordu. Her eyden vazgemek. Kendi
mi brakvermek. Sonra, kudurmu gibi hrslan
dm birden, dilerimi sktm ve sradm. Vagona
km, gvenliime kavumutum. Vagonda yk
olarak bulunan, zeri mein bir rtyle rtl ara
baya doru srnerek ilerleyip, iine girdim.
Birden, arabann st kenarndan soluk bir su
rat ortaya kt. Korkudan yar lm olarak, bir
an gzlerimi ona dikip baktm. S o m a , yanmda bir
de tabanca olduu geldi aklma. Hemen cebimden
kararak, karmdakinin burnuna dayadm.onu.
Adam gzlerini kapayp inledi:
Jetzt ist alles aus!
Ne demek oluyor bu? Alman msn sen?
aknlk iinde silhm indirdim ve ayn an
da, m e i n rtnn altndan bir kafa daha grn
d.
Alatyr'in yzelli kilometre kadar kuzeyinden,
sava tutsaklarnn barnd bir kamptan kam
lard. Yola drt kii olarak kmlard ama, ilerin
den biri trenin altnda kalarak lm, bir dieri ise
kendisini Rus askerinin kollar arasnda bulu-
vermiti.
Haritay inceleyerek, kamptan kamadan n
ce bir tane a l m t m Hazar Denizi ynnde, Sa-
ratov'dan daha ileriye gitmemiz gerektiine karar
verdik. En iyisi, Stalingrad'n kuzey - batsnda
ki Volga havzasna varmaya almak ve orada bu
lunan birliklerimize snmakt. ki vatandam
drt ay nce Maikop'da tutsak dmler, o za
mandan bu yana da Alman ordular Volga'ya do
ru bir hayli ilerlemilerdi.

172
 Treninaizin hangi ynde yoluna devam edece
ini bilmediimiz iin, dileimize uygun bir ey
bulmak umuduyla Saratov'da vagonumuzdan in
dik. Karmza iinde i balk buunan sandklar
kt ve tka basa karnmz doyurduk. balk
hi de irenilecek bir ey deil. Sadece yeterli a
lk derecesine ulamak gerek. Bu ziyafetten arta
kalamar ile yiyemediimiz bal da civardaki
kediler paylaverdiler. O arada trenimiz kalkm
ve hangi yne gittiini grememitik. Ama zeri
kamyon ve cephane ykl bir baka tren bulduk
sonunda. Byk bir olaslkla cepheye gitmek ze
re hazrlanmt bu tren.
te ancak o anda yeniden cepheye gitmekte
olduumun bilincine varabildim. O ana kadar bu
nu dnmeye hi zamanm olmamt ama imdi
bu cephane sandklar korkun bir ekilde uyar-
yorlard beni. Cepheye dnyordum! Oysa, ka za
mandr sadece Rusya'dan kamay dnmtm.
Cann seven biri iin cepheye dnmek aklllk
myd? Saldrrken hep en nde, geri ekilirken
hep en arkada deil miydik orada? nsan ykan
bir eliki vard burada. Ne budalaca bir yaamd
bu! Hemen kafama bir kurun skmak daha iyi
deil miydi? Garip ey, bir baka tren, iznim sona
erdii zaman beni Ursula'nn kollarndan ayrdn
da bu kadar kntye uramamtm. Belki de, o
izin sresi yaammdaki en mutlu ve doyurucu b
Tm oluturuyordu ve ben bir daha o gnleri hi
grmesem bile, daha nce yaam olmann huzu
runu her zaman duyacam igdmle anlayabili-
yordum. Oysa burada, S.S.CB.'de bylesine tam
doyurucu bir deney gememiti bamdan. Bu ko
ca lkede dolap durmu, yalnz kalm, izlenmi,

173
birok kere de yardm grmtm ve ektiim b
tn aclarn yannda, S.S.C.B. dnyann ne kadar
byk ve macera bakmndan ne kadar zengin ol
duunu gstermiti bana. imdi kuatlm .ve bo
ulmakta olan kk Almanya'dan ok daha byk
boyutlar iinde, baz eylerin burada da var oldu
unu biliyordum. Binbir gece masallarnda olduu
gibi, sanki uan halsyla karma km olan ka
dndan ok daha karmak bir btnle, yzeyden
tanmtm. Hi dnmeden bana her eyini ver
dii gibi, daha da birok eyini saknmayacam
biliyordum. Ama bu sihirli karlama ayn koullar
iinde bile bir daha gerekleemezdi. Bu ksa gezi
nin sonunda, dev bir lke kaplarn ardmdan kapa
tacakt. Canm yeniden geriye" dnmek, o tehhkele-
ri, hi beklenmedik olaylar yeniden yaamak isti-.
yordu. Bamdan geenlerin gerekten sona erebil-
mesi iin, prensesimi bulmalydm orada.
Belki de byle yapmam olmakla budalalk et-*
tim! Aslnda yle davranabilmem iin deli olmam
gerekti; ama gvenlii en ileri hattaki bir tankm
iinde aramak da delilikti. Etrafmda oluturduum
dostluk dnyasnn kprlerini havaya uurduktan
sonra, ya Rus cezaevlerinden birine tkacaktm,
ya da bir Alman tanknn iinde bana ayran yere
yerleecektim. lgin bir seim yapmak gerekiyor
du. Rus cezaevlerine girmemek ancak ok byk
bir ans sonucu gerekleebilirdi. Zaten uzun s
reden beri bir seim olanam kalmamt. Beni so
nuna kadar tecek bir deirmene kaptrmtm
kendimi. Porta, Moruk ve dierleriyle yeniden bu
luabilecek miydim acaba? Gnn birinde Ursula'-
y yine grebilecek miydim?
Yanmza bir kasa i balk alarak cephane

174
 ykl trene bindik. Katar az sonra hareket ederek
hzla yol almaya balad; takatak takatak, diye
kard sesler ninni gibi geliyordu bize. Ertesi gn,
sabahtan akama kadar hep yamur yad. Ama
kamyonlarn zerini rten bezlerin altnda hi s
lanmadk. ki yol arkadam yol boyunca tralad-
lar beni. nanm birer Nazi olduklar iin, Alman
ya'nn zafere ulaacandan hi, kukular yoktu.
S.S.C.B. gibi bir devi yeneceimize inanlar tam
d! Birinin ad Jrgens'di, tekinin Bartram. Uyu
yarak, balklar kemirerek, konutuklar sama
lklar dinleyerek zamanm geiriyordum.
Don nehrinin dousunda, Uvarov garnda tre
nimiz durdu. Kimseye grnmeden indik ve harita
y inceleyerek Voronesh'in yz kilometre dou
sunda olduumuzu anladk. Bu kentin yz kilomet
re gneyine kadar dilerimizi skmamz gerekiyor
du; nk Alman birlikleri Don nehrinin bizden
yana olan kesiminde, Ruslar ise, Voronesh'in kuze
yinde, nehrin bat yakasndaki stratejik noktalar
daydlar.
Ana yol askerler, toplar ve kamyonlarla kayn
yordu. Sovyet askeri polisi her yere dalm oldu
undan artk sadece geceleri yol alabilecektik.
Sakmanka yaknlarnda, bir Rus avuu tara
fndan yoldan evrildik. inde yalnz yolculuk etti
i koca bir kamyon amura saplanmt. Kamyonu
kurtarmas iin yardm ettik. Sonra onu ldrp
niformasn giydim. Robot gibi. Ne yaptm hi
dnmeden. Yaplmas zorunlu olan bir eydi bu.
ki yol arkadam cesedi allklarn arasna sakla
yp, kamyonun arkasna bindiler. Ben de ofr ma
halline getim. Birka el bombas ve bir de maki
neli tfek vard burada. Benzinimiz tkeninceye

175
kadar, iki yz kilometrelik bir yolu son hzla atk.
Sonra kamyonu terk edip, yryerek devam ettik
yolumuza. Makineli tfei yanma almtm. K
yametin koptuu yerlere yaklayorduk.
Ertesi gn top sesleri geldi kulamza. Yeni
den top sesi duymak ne kadar tuhaf oluyordu. G
ne battnda ufuk kpkrmzyd. Yknt halinde
ki Yelansk kentinde molozlarn arama gizlendik.
Ama uyuma olanamz yoktu. Cephe ok yakn-
mzdayd nk. Sadece be kilometre kadar. Topu
atlarnn grltsn uzun sredir unutmu
tuk. Alman sava hatlarna ulamak zere, gn
batnmdan sonra yola koyulduumuzda, sinirleri
miz iyice gerginlemiti.
Top mermileri zerimizden kkreyerek gei
yor, gkgrlts gibi patlayarak uzaklardan bi
ze toprak, ta ve elik paralar yadryordu. Bir
ka saat soma Rus siperlerine vardk ve bir ukura
gizlenerek, bir ar makineli tfein banda duran
iki askere baskn yapabileceimiz an bekledik. Ka
rarlatrdmz bir iaretle birden zerlerine atla
yp abucak kafalarn paralayverdik. Snakla
rnn siperini sktk ve bamz eerek kardaki
siperlere doru komaya baladk.
Bizi birdenbire no man's land'de grnce, hem
Almanlar, hem de Ruslar, aydmlatma fzeleri e
liinde her tr mermi yadrmaya baladlar. Bu
frtnann ortasnda bir avc ukuruna kendimizi
atp, uzunluunu kestiremediimiz bir sre bekle
dik. Sonra at sesleri yatt, ve ukurdan srne
rek kp yeniden Alman hatlarna doru komaya
baladk.,
Tam varyorduk ki, bir Alman makineli tfe
inden ksa bir takrt duyuldu. Jrgens bir lk

176
atp yere ykld. Orackta lmt. Yazk olmu
tu ona ama, bizim iin bylesi daha iyiydi. Yara
lamayd, bir de onu tamamz gerekecekti. Bart-
ram ile birlikte ellerimizi sallayarak haykrdk:
Nicht schiessen! Wir sind deutsche Solda-
ten!
Soluk solua ve korkudan titreyerek siperden
ieri atladk. Bizi hemen birlik komutanna gtr
dler. Ksa bir sorgudan sonra o da Karargh mer
kezine yollad ve orada karnmz doyurup, uyuma
mz iin biraz saman verdiler.

lanetliler taburu 177/12

KNC BLM
 ...hem sonra, dilini tutmasn beceremeyen bir hem
ireye srrn amakla ok budalalk etmiti ve sonradan
byle olaca belliydi. Bir sabah, yoklama srasnda, ko
mutan bize u bildiriyi okudu:
27'nci Zrhl Alayn, 5'inci blnden, Onba Hans
Breuer, asker ahlk ilkelerine aykr olarak, bir ayan
bile bile tankn altna sokup ezdirdiinden, 12 Nisan tari
hinde lm cezasna arptrlmtr.
Ceza, Breslau'da 24 Nisan gn infaz edilmitir.
Bildiride yazl olanlar aa yukar bundan ibaretti.
Moruk piposundan bir nefes ekti ve Porta neesiz nee
siz gld.
Yok, insann bunu kendisinin yapmas hibir ie
yaramyor...
Anneme ve Ursula'ya birer mektup yazarak dinlenme
iznine kacam bildirmitim. Ayn akam, blk komu
tan tarafndan arldm. Katlanan sandalyesinde iyice
kayklm olarak, beni bir sre sessizce szd Meier. Son-
ra azn amaya karar verdi:
Nasl oldu da, blk komutann atlayarak izin iste
meye cesaret edebildin?
Ben bir ey istemedim. Buna hakkm olduunu al
bayn kendisi syledi bana...
tznin iptal edildi. Bu blkte izinleri sadece ben ve
ririm. Gidebilirsin!
Yine batakla gmlmtm. Boazma kadar.

MEER DENEN DOMUZ

Yatn, burnunuz amura girsin, daraac ka

kn herifler!
Birdenbire kopan uultu, yerini h e m e n bir
lm sessizliine brakt.
534 numaral tank, yumuak topran iine g-

181
mlerek, Yzba Meier'in amura yatmalarn em
rettii be kiiyi, elik gvdesinin altnda ezmiti.
nce uzun bir lm sessizlii hkm srd.
Sonra kulaklar sar eden bir uultu kt blk
ten... Tanmmaz hale gelen be ceset amurdan
karlp Rus topraklarnda gmlrken, Meier, bu
beli cinayet kendisini hi ilgilendirmiyormu gibi,
kaytszca bakmyordu.

Hepimize maynlar topraktan karmak iin

birer piyade sngs verilmiti ve no man's lande
kmak iin hazrlklarmz tamamlanmt. Saat
tam 21'di. Drbn, gaz maskesi, mifer, elektrik fe
neri gibi, birbirine arparak bizi ele verebilecek her
eyimizi snaklarmzda brakmtk. zerimizde
silh olarak sadece bir tabanca, bir kama ve birka
kk el bombas kalmt. Porta, ayrca hi yann
dan ayrmak istemedii, Rus yaps tfeini de g
tryordu. Tam siperden ayrlmak zereyken Meier
yanmza geldi. stemen Von Barring de beraberin-
deydi. Alld biimde noktalad szlerini Meier:
Ve iinizi doru drst yapmaya alm, do
muz herifler!
Von Barring ona hi aldrmadan ellerimizi
skt ve iyi anslar diledi. Moruk iaretini verince
siperlerden frladk, dikenli telden engelleri ap,
son hzla grevimizi yerine getireceimiz geni ala
na ktk. Daha yolun yarsna varmamtk ki, bir
aydnlatma fzesi karanlklar gz kamatrc bir
aydnla dntrd. Hemen yere yatp hi k
mldamadan bekledik. Bu aydnlatma fieklerinin
nda, en kk bir hareket derhal gze arpar
d ve tampon blgede grlen bir kprdama hemen

182
dmann bir eylemi olarak nitelenirdi. Fze, uzun
bir sre sonra yere dp snd.
Yeniden yola koyulduumuzda, yeni bir fze
atld havaya. Moruk dilerini skarak konutu:
Eer bu orospuluk uzun sre devam ederse,
canl kamayz buradan! u vanlara ne oluyor
da, habire havaya fze atp duruyorlar?
ki fze daha havaya atlp, yere dtkten
sonra bir sessizlik oldu ve Sovyetlerin dikenli tel
engellerine ulaabildik. Srtst yatarak, tel kes
me makaslarmz kullanmaya koyulduk. Kopan
teller, bize ok grltl gelen bir slk sesi kara
rak, yay gibi birbirlerine sarlyorlard. Grevimi
zin en zor blmne gelmitik: Dikenli tellerin al
tnda yzkoyun srnerek, snglerimizi topra
a batrmamz ve maynlarn yerlerini saptamamz
gerekiyordu. Bu blgede kullanlan maynlar tah
tadan olduklar iin, mayn dedektrleri kullanla-
myordu.
Aslnda bu yaptmz i, bir tank birliinin
stlenecei grev deildi ama Meier alann
Demir Ha madalyas almak isteine kurban
olmutuk. Alay komutamna gidip, bu pis ii bizim
ble vermesini istemiti. Bu mayn tarlasnda,
hem maynlarn yerlerini saptayp haritada ia
retleyecek; hem de, bazlarn gmldkleri yerden
kanp, Ruslarn bo braktklar alana yerletire
cektik. Bylece, bir yandan kendimize bir yol a
m olurken, dier taraftan da, gerektiinde Rus
larn kendi maynlarna basarak havaya umalar
n salayacaktk.
Daha nce yerden mayn karma konusunda
hi almam olduumdan, sonday bana verip,
yumuak topraa eik olarak batrmam syledi

I 183
 ler. te balar balamaz, sert bir cisimle karla
tm.
Hey! Moruk...
Srnerek yanma geldi.
Bir ey mi buldun?
Galiba, evet.
Sonday benden alp, dikkatle batrd.
Hi kuku yok. Daha fazla gdklamayalm.
ok alngan olur bu kk canavarlar.
Maynn yerini haritada iaretledi. Daha sonra,
pepee btn maynlarn yerini bulduk. Btn
tarla incelendikten sonra, birka tanesini yerinden
karp, biraz'uzaa gtrdk. Sinirlerimiz iyice
gerginlemiti yine, nk en ufak bir grlt so
numuzu getirebilirdi. Tam iimizi bitirmek zerey
dik ki, yeniden zerimizde bir iaret fiei patlad.
Kollarmn arasnda bir mayn olmasna ramen
kendimi yere attm. Azma toprak dolmutu. Alt
m uzun saniye boyunca, mayn gsme bastra
rak, ylece, hareketsiz bekledim.
Geri dndmzde afak skyordu. Hepi
miz sapasalamdk. Bu komediye drt gn daha
devam ettik, ama herhalde ansl bir dnemimiz-
deydik ki, hibirimize bir ey olmad.
Tampon blgenin bizim paymza den bl
mnde, maynlarn yerlerini saptadmz bildir
diimizde, Meier glmekten katld.
Hepsinin yerini buldunuz, yle mi? Kimbilir
hangi ukura gizlenip horul horul uyuyordunuz, do
muz herifler! Ka defa havaya aydnlatma fzesi
frlattm ama, hibirinizi gremedim ortalkta!
Beni kolay kolay kandramazsnz. Bu gece harita
larnzla bana geleceksiniz ve yaptnz ii birlikte
gidip greceiz. Anlald m?

184
 Bastne Yzbam! dedi Moruk, ve pos-
talndaki amurlar kahraman blk komutanm
zn stne sratarak geriye dnd.
Meier denen domuzla birlikte, dman ma
yn tarlalarna doru yola ktmzda, ay gky
znde iyice ykselmiti. Ruslarn bizi gremeyece
i, ama maynlarn balklar gibi kaynat, ukur
bir blgeye yneldik. Meier, elinde bizim yapt
mz harita olduu halde nmzden yryordu.
Blgeyi avucumuzun ii gibi bilmemize ramen,
Moruk da kendi elindeki haritay inceleyerek ar
kasndan gidiyordu.
Az sonra sola sapt Meier. Biz sessizce olduu
muz yerde durup, yzkoyun yere uzandk. On on-
be metre daha ilerledikten sonra artk onu izleme
diimizin farkna vard. Ruslara yerimizi belli et
memek iin barmaktan ekinerek bize dnd.
Ne demek oluyor bu, haydut herifler? dedi,
sesini ykseltmeden, Size emir verdiim gibi, be
nimle birlikte ilerleyeceksiniz, yoksa hepinizi di-
vanharbe veririm!
Moruk dizlerinin stnde dorularak gld:
Byk Yzba Meier iin divanharp falan
olmayacak artk! Be dakikaya kadar bir kyma y
n haline gelecek nk!
Meier haritasna bakt ve Porta seslendi ona:
Hah, iyi incele naritan, bok soyu! Sendeki
haritayla bizimkiler arasnda kk bir ayrcalk
var. S e n subay olduun iin, zel bir harita ver
dik sana. Hem daha gzel olsun diye baz krmz
noktalarn yerini de deitirdik! Artk bundan son
ra da sana iyi davranmadmz syleyemezsin!
Herkes bir iki dakika alay ederek gld. Son
ra Porta tfeiyle nian alp homurdand:

185
 Biraz oyna bakalm imdi, subay olacak do
muz, yoksa kurunu ikembene gmerim!
Benzi l yz gibi bembeyaz olan Meier bize
doru bir adm att, ama ikinci admm atamadan
Porta'nm tfeinden kan kurunu omuzuna ye
di. Bir dum-dum kurunuydu bu. Olduu yerde ya
vaa inleyerek kvranmaya baladnda, yaral
omuzundan oluk gibi kan boanyordu.
Dans et bakalm imdi! dedi Porta enelerini
skarak, Kk bir vals yap bize! Kullanmay
senden rendiimiz kk oyuncaklarmzla tem
po tutacaz sana. Sana ve senin gibi olanlara!
Moruk tabancasn kararak Meier'in ayakla
rnn arasna doru ateledi. Bylece de dansa ba
lam oldu Meier. Stege, Plton, ben ve ekipteki di
er askerler, hepimiz sraya sraya danseden su
baymzn izmelerinin etrafna arjr stne ar
jr boaltarak bu gsteriye katldk.
lk dnde ilk mayn patlatarak havala
ra utu. Sonra, her yere dnde yeni bir ma
yn patlatarak, drt be kere daha gitti geldi.
Patlayan maynlar blgedeki bataryalar uyar
d iin, az sonra arapnel mermileri alaktan pat
lamaya baladlar. Ara sra duyulan havan mermi
si sesleri yannda, makineli tfekler de takrdama
ya balamt. Her iki taraftan da iaret fzeleri
atlyordu. Hem Almanlar, hem de Ruslar, birbir
lerinin saldrya getiini sanmlard.
Frtna zerimize bir tayfun gibi km, top
rak gslerimizin altnda titremeye balamt.
Ortalk yatmcaya kadar, tam iki saat bir uku
run iinde bekledik. Atlar biter bitmez siperleri
mize dndk ve Moruk tekmilini stemen Von
Barring'e verdi.

186
 stemenim! Astsubay Beier, keif takmy
la birlikte dman mayn tarlalarndaki grevin
den dnd. Keif, Yuzoa Iveern komutasnda
planland biimde gerekletirildi. Yzba, keif
takmnn uyarlarna ramen, iyi tanmad ma
yn tarlasna girmekte srar ettii iin ld.
Von Barring, dnceli dnceli bakt bize.
Gzleri, yzlerimizde bier birer duraklayarak, he
pimizin gzlerim tarad. Bu kadar derinlemesine in
sancl ve ar gzlerle hi karlamamtm.
Demek Yzba Meier ldrld, yle mi? Sa
va srasnda, olur byle eyler. Astsubay Be.er, ta
kmnz smaa gtrn. kinci takm bu mayn,
tarlalarnda iyi alt. Komutana raporumu gn
dereceim...
ki parman kepinin siperine gtrerek biz
leri selmlad ve kendi smandan ieri girdi.
Moruk glmsyordu.
O yaadka, bir daha bu blkte hi insan
av yaplmayacak
Maynlar o bokun knda patladka, hava
da nasl taklalar attn grdnz m? dedi Por
ta. Jimnastik retmeninin rm kemikleri
snmtr imdi!
Kendisine verilen yetkilerden ba dnen, sa
van bile adam edemedii Alman burjuvas Yz
ba Meier'in cenaze duas, bu szlerden ibaret kal
mt.

187
 Ne? kisi de oradalar m?
Plton homurdanarak Porta'nm ve iki iman kzn
yanma gitti. Onlar gremiyorduk ama, hayli cmert olan
kzlarn baygn lklar kulaklarmza kadar geliyordu.
ki saattan nce gremeyiz onlar! dedi Moruk g
lerek.
Hepimiz, uzun otlarn iine boylu boyunca uzanm
tk.. Pipolarmzdan kan duman gzlerimizle izleyerek
d kutuvor, yitirdiimiz arkadalarmzn belli belirsiz
anlarn hatrlamaya alyorduk.

UYUYUN ASLANLARIM!

Sabahn erken saatlarnda darnn serin hava

sndan, iinde bir sr kiinin barnd ky evinin
ar atmosferine girince, insan kst oturtacak
kadar pis bir koku arpyordu burnumuza. Ama
her seye olduu gibi buna da ahsmstk ve Rus ky
llerinin konumalar ile uyuyanlarn horultular
arasnda hemen uykuya dal veri vorduk. Kadnn
ileri derecede veremli olduu belliydi ama ne zara
r olabilirdi bunun bize? Zaten bitlerle, farelerle
ve eitli pisliklerle, bu tr mikroplar bedenimize
oktan girmilerdi.
Tam uvumava baladmz srada, ev sahibi
Ruslar yataklanndan kalkarak bizi uyandryor
lard. O zaman Porta az dolusu svyordu on
lara, ama ihtiyar Rus hi aldrmadan yantlyor
du:
Kanat eneni, Asker Efendi. Kapat da horla
mana bak

188
 Porta btn ev halkna argo konumay ret
miti.
Bazen, btn civcivlerini etrafna toplam bir
tavuun girdii oluyordu evden ieri. Porta'nm y
zn gagalamaya baladklar zaman o kadar kz
yordu ki, saman doldurulmu deinden bir fze
gibi frlayp tavuu boynundan yakalyor, parma
yla bir tokat attktan sonra:
Pilerini topla ve defol buradan, geberesi ta
vuk! diyerek, pencereden dar frlatveriyordu.
Sonra da, evin her tarafna dalm olan civciv
lerin kovalanmasna geliyordu sra. Eer evin ge
lini ortaya kp, tiz sesiyle sylenecek olursa Por
ta kkryordu ona:
Beni rahat brakacak msn sen?
Sonra da kfr etmeye balyordu; ama ok
ileri giderse, kadn da kepeyi kafasna indiriyor
du onun. O zaman herkes glmekten krld iin
Porta'nm kzgnl on kat artyor, horoz gibi olan
bacaklaryla, her adm atmda uuan geceliini
sallaya sallaya kyl kadnn peinden darya
frlyordu. Ruslar glmekten iki bklm olurken,
o tarlalara kadar kovalyordu kadn. Sonradan, so
luk solua eve dndnde kapy, duvarlar yka-
cakm gibi arparak kapadktan sonra, pencereden
kafasn uzatp baryordu:
imdi uyuyacam artk. Bundan sonra be
ni birisi rahatsz edecek olursa, temizlerim onu.
Pan pan. ki mermi bitirir iinizi!
Yataktan leye doru kalkyorduk ve ben he
men yiyecek almak iin karavana arabasna gidi
yordum. Yemek ok kt saylmazd. Bol sulu kuru-
fasulye. Azna kadar dolu olan sefertaslanmz
be saniye iinde hayvanlar gibi yutarak bitiriyor-

189
duk. Sonra da, Stege'nin veya bir bakasnn, bir gn
nce ailesinden gelmi olan yiyecek paketine sald
ryorduk. Gevrek galetalar, kk kk pastalar,
koca bir jambon paras gibi eyler kyordu pa
ketlerden. Bunlarn hepsini, helalarn orada, ken
di yaptmz bir masann zerine yayyorduk. Por
ta da, her zaman bir ie votka bulup getiriyordu.
Helalar, ortasna masay koyduumuz zaman
kar karya oturabileceimiz biimde yaplmt.
Hepimiz bir tuvaletin zerine yerletikten sonra,
yadan ve kirden kapkara olmu oyun katlarmz
kartp, bir yandan biskvi, galeta ve jambon ke
mirirken, bir yandan da, o hi bitmeyen partileri
mizi srdryorduk. ki iesiyse azdan aza
dolayordu. Bardak, kadeh, srahi gibi eyleri, ge
reksiz ve kadns bir I K S olarak grmeye uzun za
mandan beri almtk. Beimiz de, pantolonlar
mz indirmi, kimseden ekinmeden rahat rahat
oturuyor, yemek yiyor, iiyor, sigaramz tttr
yor, gevezelik ediyor, kat oynuyor ve bir yandan
da iimizi gryorduk. plak klarmz btn
ky halknn gzleri nnde sergileniyordu; n
k bu helalar bir tmsek zerinde kurulmutu ve
biz nasl yukardan evredeki krlar hayranlkla iz-
leyebiliyorsak, evredeki krlar da bizleri seyrede
biliyorlard. Aalarda bir ku tyor, hemen y?-
nbamzda da, sonbahar gneinden ii gemi
bir kpek miskin miskin uyukluyordu. Yaknmz
daki tarlalarda alan kadnlarn syledikleri bir
Rus arks geliyordu kulaklarmza... Bu tanrsal
yuvamzdan ancak akama doru, kyllerin tar
lalardan kye dn saati yaklatnda ayrlyor
ve umursamaz bir ekilde patikadan kye doru in
meye balyorduk.

190
 Bir gn leden sonra, Moruk ve btn dier
tank komutanlar, blk komutam tarafndan a-
rldlar. Bir saat sonra dndnde mjde verir
gibi aklad bize:
ocuklar, greve gidiyoruz. Nowji'nin yirmi
be kilometre gneyindeki ovaya gidip tankn sa
dece kulesini akta brakacak bir ukur kazacaz
ve iine yerleeceiz. Bylece de, cephenin elli ki
lometre gerisinde, krallar gibi sakin ve rahat ola
caz. Kafamzda bir top mermisi patlamayacak
artk. Ruslar ilk hatlarmz yarncaya kadar keyfi
mize bakmaktan baka bir endiemiz olmayacak...
Ama Ruslar gelince, onlara kar koyup, mevzileri-
mizi hibir nedenle brakmamamz gerekiyor. Bu
nun iin de, tank ukura girer girmez, kontak anah
tarn frlatp atmamz emredildi.
Porta bir kahkaha att:
Kontak anahtarn m dedin?
Moruk glmsedi:
Evet. Atmamz gerek onu.
Pekl komutan! Emir yerine getirilecek.
Vz gelirdi bize. Drt yedek anahtarmz daha
vard nk. Yeni konaklama yerimize afaktan
nce varmtk. Ovann tam orta yerinde otlar o
kadar uzundu ki, ilerilere bakmak iin bazen ayak
parmaklarmzn ucuna basmanz gerekiyordu. Ha
va souk olduu iin, kaputumuzu, yn balklar
mz ve siyah pantolonlarmzn stne deri rz
grlklarmz giymitik. Tankmzda sadece iki
krek ve bir kazma bulunduundan ayn anda
kiiden fazlas alamayacakt. Silh arkadal
nn yceliini kantlamaya alan bir propaganda
filmi eviriyormuuz gibi, her birimizin almak
iin nasl gnll olduunu ve br arkadalarna

191
yalvardn grmeliydiniz. Ama bak gibi keskin
bir rzgr estii ve ancak hareket ederek snabik-
ceimiz iin yapyorduk bunu.
Moruk, elini havaya kaldrarak iirsel bir nu-
tuk att:
ocuklar, benim sevgili kklerim, burada,
u tertemiz hava iinde u gzel ukuru kazmak
ne kadar gzel, deil mi? Bakn, u anda gne
douyor ve bizler kimse tarafndan rahatmzn bo-
zulamayaca bir yerde bulunuyoruz! Birazdan, o
cuklarm, Tann'mn kck kular bizim iin ar
klar syleyecekler ve eer uslu olursak, steplerden
ihtiyar bir adam kagelip bize edepsiz ykler an-
latacak. Tylerle kapl yanaklarnzda ve o gzel
bukleli salarnzda, steplerin serin havasnn p
cn duyuyor musunuz?
Gne gkyznde ykseldike, ukurun ta-
ban dzeyi yerine, bizim alma tempomuzun d
zeyi alalyordu. Terlemeye balamtk. Bir sre
sonra soyunmalar balad. Az sonra hepimiz don
gmlek kalm olmamza ramen, bir yandan her
tarafmzdan ter damlyor, bir yandan da, bembe-
yaz avularmz su topluyordu. Byle ar ilere
olan alkanlmz yitirmi olduumuz gibi, step
topra da bir hayli sertti.
Yahu, dedi Porta, Biz asker miyiz yoksa
inaat amelesi mi? Bunu size soruyorum, nk,
sendikann saptad cret tarifesine gre...
tin sonuna yaklap yaklamadmz grmek
iin, ikide bir tankn lsn alyorduk, ama
len olduunda, yedi saattan beri kazdmz hal
de, daha tank kulesinin altna kadar olan yk
sekliin yarsna a.cak ulaabildiimizi gr
dk. Moruk orduya svp duruyordu. O zaman Por-

192
ta, gayet saf bir tavrla, serin step rzgrnn p
cn yanaklarnda duyup duymadn, gnein
scak nlaryla yreinin snp snmadm ve
toprakla almann derin ve retici deerinden
yararlanp yararlanmadn sordu ona. Moruk da
kreini onun kafasma frlatp, tankn glgesine
ylrcasna uzand.
Artk bir kak toprak bile kazmam! Savan
bandan bu yana yeteri kadar ukur kazld za
ten! yi geceler!
Biz kazdk. Porta, Stege ve ben yarm saat
daha altk. Soma sra yine Moruk ve Plton'a
geliyordu. Onlan ancak srkleyerek getirip soka
bildik ukurun iine. ki saat sreyle byle nbet
lee -altktan sonra, vardiya sresini onbe daki
kaya indirdik ama artk hibirimizde daha fazla ka
zacak g kalmad anlamsz bakan gzlerimiz
den belli olmaya balamt.
Her eye ramen, istesek de istemesek de, u
kurun kazlmas gerekiyordu. Bir saat dinlendik
ten sonra, Plton ve Moruk yeniden ie koyuldu
lar ve sonra da biz izledik onlan. Nihayet saat be
te ukur yeteri kadar derinletirildi ve tank iine
indirildi. adrn dikilmesi iine sra gelince . kim
se yalvartmad kendisine; herkes bir ar nce uyu
mak iin acele ediyordu. Ama, blgede partizan ge
rillalarn dolatklar sylendii iin, birisinin n
beti olarak kalmas zorunluluu vard. Aksi gibi,
kimse de ilk nbeti tutmak konusunda gnll g
rnmyordu. Ateli bir tartmann tam orta ye
rinde, Moruk birden herkesi susturdu:
Bir Astsubay nbet tutmaz. Bunu bilmeyecek
kadar da bilgisiz deilsiniz herhalde!

lanetliler taburu 193/13

 Ve battaniyesine sar iliverdi. Bir saniye sonra
derin bir uykuya dalm bulunuyordu,
Bu szler ^ bana stavu olduumu hatrla
tyor dedi Plton yi geceler ocuklar!
Eer ben, avu Joseph Porta, bu kk ii
stlenecek olursam, bu btn ordunun arna gi
decek bir davran olur! yi eienceler, sevgili yav
rularm!
Stege ile ben kalmtk.
Bu -sadece bir sylenti dedim inanl bir ta
vrla. etecilere hi rastlanmad bu blgede!
Doru, hi rastlanmad! diye onaylad Stege.
Bir saniye sonra, beimiz de uyuyorduk.
Ertesi sabah ilk olarak Stege kalkt yatan
dan. Kahvemizi yatamzda imek istiyorduk ve
ektiimiz kurada kahveleri yapp getirmek ii
onun zerinde kalmt. adrdan ktktan bir iki
dakika sonra, tankn kulesinden seslendi:
kn hemen yataklardan, komutan geldi!
Hepimiz yataklarmzdan frladk, nk s?at
on.bir olmutu ve komutan bizi bu s a s t t a sust
yakalarsa canmza okuyabilirdi. Ama Hugo Stc-r~r
admdaki alan garip bir g'dr gsterisiydi bu
ve gz ap kapayncaya kadar hepimiz yemden
adra girip, kahveleri abuk getirmesi iin ona ba-
rrrmva balamtk.
Stege bardaklarmz ve sefertaslarmz topla
yp yeniden adrdan ktnda, korku dolu sesi
yeniden darda nlad:
Hey! Kalkn abuk! Yzba ile Albay! Kalk-
sanza yahu! aka etmiyorum bu kez!
Bu kez kimse yerinden bile kprdamadan kah
kaha ve svg sesleri arasnda karlad bu s.^eri.
Grlt biraz yatnca Porta bard:

194
 Baptiste, eer komutan beni grmek istiyor
sa, kabul g n m n bugn olmadn syle...
Grltl bir gaz kararak noktalad szle
rini ve arkasndan Moruk da ayn eyi yapt.
kacak msnz siz oradan? Ne biim eyler
oluyor bu blkte!
Ya gerekten albayd bu, ya da Stege birdenbi
re kendisinde olaanst bir taklitilik yetenei ol
duunu anlamt.
adrdan nasl, darya frladmz anlatma
yacam. Tankmzn kulesinin nnde hazrol va
ziyetinde sralandmz zaman, en hogrl bir
astsubay bile klklarmzn ynetmelie uygunlu
una karar veremezdi. Komutann patlamak zere
olduu apak grlyordu. stemen Von Bar-
ring'in ise ne dndn anlamak olanakszd.
Bir gldr dergisinden kesilmi karikatr kup
rne benziyorduk: Moruk'un zerinde kirli bir gm
lek, ayaklarnda ise uzun bir don ile oraplar vard;
Porta pantolonunun paralarn oraplarmm iine
sokmu, boynuna da gzahc krmz renkte bir
earp balamt; gmlei step rzgrnda bayrak
gibi dalgalanan P'uton'un earb, Joseph Porta'nm-
kinden daha az dikkati eken yeil bir renkte olma
sna karn, boynunda deil, bir sark gibi kafas
nn zerine sarlm bulunmaktayd.
Tank komutan sen misin? diye grledi Al
bay, Moruk'u monoklnn ardndan szerek.
Evet. Albaym!
O halde tekmil vermek iin ne bekliyorsun?
Moruk komutann arabasna doru kotu, ter
liklerinin topuklarn birbirine vurdu ve step sessiz
lii iinde ynetmelie uygun olarak barmaya
balad:

195
 2'nci Takm, 1 numaral tank komutan Ast
subay Beier kayda deer bir olay olmad hususu
nu grlerine sunar, Albaym!
Albayn yz, Porta'nm earbyla yaracak l
de kpkrmz olmutu.
Ya! Demek kayda deer hibir olay yok yle
mi? Ama benim kayda deer birka szm var
size...
Korkun bir azarlama geldi arkasmdan.
Daha sonra, ikindi zeri Von Barring yine yan
mza geldi. Yalnzd bu kez.
Gerekten, btn Alman ordusunun en herge
le takm sizsiniz! dedi ban sallayarak. Hi de
ilse ilk gn bir nbeti dikecek kadar kafay al
trmanz gerekirdi! Komutann yaplan ii grmek
iin buraya geleceini akl etmeliydiniz! Greviniz
sona erdikten sonra, her biriniz er gn hapis ya
tacaksnz. Ayrca, kazdnz ukur da hi yeterli
deil. On metre geriye bir ukur daha kazacaksnz.
Komutan akama yeniden grmeye gelecek. Onun
iin hemen ie giriseniz iyi olur.
O gittikten sonra bir sessizlik kt zerimize.
kinci bir ukur kazmak m? Olacak i deildi bu!
Ama ne yapabilirdik?
Bu kez de, Stege'nin akl kurtard bizi.
Hepinizin alkolden kafalarnz almaz hale
gelmi diye balad sze. yi ki g durumlarda
beyni ileyen benim gibi akll biri var aranzda!
Tanr'ya kredin hepiniz... imdi tanka atlayp
Oskol'a kadar bir gezinti yapacaz, Ruslara mer
haba dedikten sonra, krekleri ve alnlarnn teri
karlnda gzel bir tank gezintisi nereceiz' on
lara!
Paletlerimizin grlts ky pazar gnnn

196
uyuukluundan, syrd ve gerektiinden de fazla
gnll bulmakta hi glk ekmedik. Kadnl
erkekli krk kiiyle ykl olarak dndk konakla
ma yerimize. Ruslar bir tankn zerinde tarlalarda
gezintiye km olmaktan son derece honuttular
ve ikide birde ii brakp dansetmelerine, arklar
sylemelerine ve sarho kahkahalar atmalarna
ramen, yeni ukurumuzu iki saat iinde kazverdi-
ler. Bu neeli ve inanlmaz lde tozlu hava
ierisinde, topluca sylenen arklar, iki sohbetleri
ve kahkahalarla dolu bu dostluk gsterisine o ka
dar dalmtk ki, stemen Von Barring'in geldiini
hibirimiz gremedik. Bir an durup manzaray sey
rettikten sonra, yine bam sallayarak mrldand:
Ne diyeyim? Hi deilse byk bir rgtlenme
yeteneiniz var!
Ban sallamaya devam ederek, arabasna do
ru yrd ve motoru altrd.
Bu basit ve imdilik savan dnda kalm
olan kylerinde yaamaktan mutlu grnen yara
tklar, akamzeri yeniden evlerine gtrdk.
Porta'nn boynuna iki kz birden sarlm olduu
iin, ekibimizi tam kadrosuyla toparlayp geriye
dnmek hi de kolay olmad.
Kendi yurttalarnn zararna, bize yardm ede
rek, bu Ruslar hi de"ilse kuramsal alanda bir eit
hainlik yapm olmamlar myd?
Byle diyebiliriz buna herhalde.
Ama, yine de pek emin deilim.
nk benim dnceme gere, basit Alman as
kerlerinin savan irenliklerinden tiksinmesinde,
etecilerin saldrlarndan ok, bu tr kardelik gs
terileri etkili olmutur. Dmann kendi dman
lar olmadn ve hibir ekilde kendisinden daha

197
aa bulunmadn grp, stn rk efsanesi
nin ahmakln yreklerinde duyan pek ok kii
tandm. Basit Alman askeri savata insanlar ve
halklar tanm, bu ilikiler onda, kendisi gibi basit
insanlarla dayanma kurma igdsn glen
dirmitir. iirilmi lkler, histerik Fhrer'in ya
ratt insan tipleri, insanlktan uzak generaller,
hepsi yava yava ama kesin bir ekilde kaybolup
gitmilerdir. Alman askeri, kendisini aalayc bir
biimde korku ve kayglarla dolduran SS'lerden de
iddetle nefret etmeyi renmitir. Sava olsa da,
olmasa da, bir gn nce dans ettiiniz insanlarn
zerine ate etmek isteyemezsiniz. Birok atma
da, ok sayda merminin boa gitmesi, obslerin he
deflere dmemesi, ite bu yzden olsa gerektir. Ha
vaya ate etmek zevkli ve kolay bir ey olduu gibi,
sava amacndan saptrmak iin de iyi bir yntem
dir. Ama, orada, tam srtnzn dibinde sizi izleyen
bir subay varsa, o baka.

198
 Von Barring, glmseyerek izin ktlarmz uzatt.
Eer biraz acele ederseniz, sizi trene kadar gtr
rm. zin sreniz on drt gndr. Ayrca be gn de yol iz
niniz var.
Hepimiz sevinten srayarak arklar sylemeye ba
ladk. Bayr dans ede ede trmandk. Sonra, en az elli kez
kullanm olduumuz bir eski tra ba iin, byk bir
kavga balad aramzda. Porta, yal Rus bykannesini
buruuk dudaklarndan pt ve onunla yle lgn bir vals
gsterisi yapt ki, kadnn terlikleri frlad ayandan. h
tiyar, tavuk gibi gdaklyor, glmekten iki bklm oluyor
du.
Siz Kazaklardan da betersiniz! dedi sonunda...

988 NC HTYAT TABURU

Gomel'e yirmi drt saatlik bir gecikmeyle va

rabildik. zinlileri gtrecek olan gndz treni
oktan hareket etmiti. Ertesi gnk treni bekle
mek gerekiyordu.
Bir astsubaydan, cephede yine patrtnn kop
tuunu haber aldk. Grne gre, Ruslar, Ka-
linin'den Don havzasna kadar, btn elimizde
olan blgelere toplu bir saldrya gemi, hatta,
sylendiine, gre, yer yer de hatlarmz yarmay
baarmlard.
Tam zamannda tymz dedi Porta. Boy
nuzlanm koca ans var bizde...
Moruk kaygl bir tavrla ban sallad.
Ama on be gn sonra, yine buradayz. Bu
arada ilerin dzeleceini hi sanmam!
Kapa eneni, om azl herif! diye szn
kesti Hugo Stege. Ktmserliinle sinirlerimizi

199
bozuyorsun! Evimizde on be gn geirmek dnya
lara deer! Belki sava bile biter o zamana ka
dar;..
Btn gece, hepimiz, izinli olduumuz gnle
ri nasl geireceimizi dndk, Ben, Ursula'nn
yuvarlak ve smsk vcudunu, boynuma sarlan
kollarm, parmaklarnn omuriliimin zerinde
dolamasn dlyordum. Onu btn gcmle is
tiyor ve hi konumadan duruyordum.
Trenimiz 18.40'da hareket edecekti ama biz
leden sonra saat bete perona kmtk. nzibat
lara izin ktlarmz gsterirken, krallar gibi g
l gryorduk kendimizi. Bulduumuz bo bir
kompartmana yerletik. Porta ve Plton hemen
iki kuet kapp uzanverdiler. Biz de botlarmz
kardk ve geceye hazrlk yapmaya koyulduk.
Tren yava yava izne kan erlerin kaba saba g-
rltleriyle dolmaya balyordu. Kompartmanlar
dolduktan soma, koridorlara seriliyordu gelenler.
Her tarafta iki ieleri dolayor, ark ve mzik
sesleri vagonlardan darya tayordu.
Porta fltn kard ve yakas almadk bir
arknn mziini almaya balad; az sonra hepi
miz koro halinde ona katldk. Bildiimiz btn
ak sak arklar pepee sraladk daha sonra.
En iren olanlarn bile. Kimse bunda en ufak
bir saknca grmyordu. Bizim gibi kdemli asker
ler, canlarnn istedii her arky syleyebilirler
di. Herhangi bir budala bize engel olmaya kalka
cak olursa, onu tuttuumuz gibi atverirdik pen
cereden. Gardaki camlardan o zamana kadar krl
madan kalabilmi olanlar, trenin kalkyla zan
gr zangr sallandlar.
Gecenin bir saatmda, tren Mogilev gannda

200
durdu. Ortalk yatm grnyordu. Askerlerin
ou, dlerinde izinli olduklar gnleri grerek
uyukuyorard. ilerinden birou iin, yllardan
beri ilk izin olacakt bu.
Tren byk bir sarsntyla yeniden yrmeye
balad. Sonra, birka yuz metre ilerde' durdu. Az
sonra, gecenin sessizlii baz haykrlarla bozuldu,
ve hemen hemen aym anda da, vagonumuzun ka
plan ardna kadar ald. Mifer giymi askeri po
lisler bararak vagonlara trmandlar:
Herkes eyasn ve silahlarn alp darya
ksn. zinler kaldnld. Ruslar hatlarmz yard
lar. Sizlerden bir ihtiyat taburu oluturulacak V3
tekrar cepheye gnderileceksiniz!
Birden korkun bir uultu ykseldi. Vagon
lara trmananlar amurun iine yuvarlanrken, by
le eek akalarm baka yerlerde yapmalan t
leniyordu kendilerine.
Ama aka deildi bu. Yar uykulu ve bitkin
bir durumda vagonlan boaltp, Mogilev garma
peronlarnda iki ayr grup oluturacak biimde sra
ya girdik. Solda topular ve tanklar, sada ise,
piyadeler, havaclar ve denizciler gibi dierleri di-
zilmilerdi. nce izin katlarmz topland; sonra
da beklenen komut nlad:
Kta... saa... DN... leri... MAR!
Btn gece yrdk. Yorgunluk, kzgnlk vo
d knkl ile arlaarak. Kar ve rzgr yz
mz yakyordu. Bize oynanan bu oyunun gerek
liine daha tam olarak inanamamtk. Askerlere
byle oyunlar yaplmaz. Byk glklerle elde et
tikleri bir izin yolculuunda trenden aa atl-
verilmemeleri gerekir. Btn umutlarn ellerinden
alp, cepheye, dman toplarnn karsndaki top-

201
larr ve bazukalarn bana geirilmemelidirler.
Bu, eer hl iinde bir para morali olan varsa,
onu da yok etmek demektir.
Karlar iinde alt gnlk bir yry. Sonra,
Lischwine kynn biraz kuzeyinde, dman birlik
leriyle ilk atma. Obs mermilerinin, y u m u a r
bir grltyle kara saplanmalar ne kadar da ga
rip oluyor! Verdii kayplara hi aldrmadan iler
lemesini srdren Rus piyadesi karsnda, hatla
rmz yava yava gerilemek zorunda kalyordu. Ya
va yava, fakat kesinlikle, ihtiyat birliimiz eri
yor, yok olmaya doru gidiyordu. Sovyetler Birli
i'nde yapacamz hibir ey yoktu ve lkelerini bi
zim varlmzdan temizlemeye kararl olan bu in
sanlarn basklarna kar koyamyorduk. Dma
na kar vatanlarn koruma durumunda olmann
verdii moral stnlne sahiptiler. Hitler da
kendimizi saldrlardan koruduumuzu ne sr
yordu. Baskn basanndr! Ama, sadece bir propa
gandayd bu. Ruslar kendilerini gerekten savun
makta olduklarn biliyorlard.
Birliimizin ad, 988. Blge htiyat Taburuydu.
Tek bir birlik gibi grnmesine ramen iinde de
nizciden havacya, hatta jandarmaya kadar her
trl er mevcuttu. Bir sr deiik niforma, e
it eit birlik iaretleri dirsek dirsee bulunuyor
du. Hepimizde ortak olan tek bir ey vard: 988.
htiyat Taburuna duyduumuz kin! Hepimiz asl
birliklerimize dnmek iin can atyorduk.
Volkov'un dousunda, yeniden ok sert bir bi
imde kaptk. Ruslar tanklarn ve avc bombar
dman uaklarn da srdler zerimize. Yknt
haline gelmi bir evde, souktan, korkudan ve a
lktan lk atarcasna miyavlayan kzl tyl bir

.202
kedi bulduk. nce, zorla bir yudum alkol iirdi k
ona, soma da yiyecek bir eyler verdik. Sonunda
birlikte aymam evaen. Kzu renkli oaugu iin Sta-
lin koymutuk adn.
Stalin, butun Volkov seferine Porta'nn srt
antasnn zerinde katld. Piuton ve Stege ona,
bir ceket ve savan kargaalnda duup kaybol
mamas iin ince bir iplke tutturulmu bir asker
kepinden oluan kompe bir niforma yapverdiler.
Bir disiplin birlii mensubu olduu iin, Stalin ta
bii ki gsnde Nazi K U U tama hakkn elde
edemiyordu. nceleri, niformasndan kurtulmaya
ok urat ama, sonradan, ya bu giysinin kendisi
ni scak tuttuunu anlad, ya da her gn ie ie
alkole nasl altysa. buna da yle alt gitti. Bel
ki savunmasz zavall bir hayvana eziyet ettiimiz
dncesine varabilirsiniz ama Stalin hibir zaman
topuumuzdan ayrlmad, tyleri ksa srede prl
prl oldu, yaland ve dzenli bir hayat yaayan
btn kediler gibi tedbirsiz ve cretkr oluverdi.
Noel yaklarken, 988'inci htiyat Taburunda
sadece bir blk oluturabilecek kadar adam kald
iin birliin datlmas kararlatrld. Biz, be
imiz de, 27'nci Zrhl Alay'n konaklamakta oldu
u, Worskla zerinde Godnjo'ya gitme emrini al
dk. gn sonra eski birliimizin kararghma va
rp geldiimizi bildirdik ve ertesi gn de, yemden
ileri hatlara ktk. Bu arada, gelmi olan mektup
larmz da almtk.
Ursula'dan ve annemden bir tomar mektup
gelmiti bana. Herkes, kendisine gelen mektuplar
okudu, bir daha okudu, yeniden okudu ve sonra
bir kez de, yalnzln kat zerindeki kelimelerle
bile olsa gidermeye alanlarn dlerini glendir-

203
mek, ruhlarn beslemek, szckleri onlara yudum
yudum iirmek iin, yksek sesle okudu. Ursula,
mektuplarndan birinde yle diyordu:
Mnih, 9 Aralk 1942
Sevgilim,
Sana ve arkadalarna yaplan bu korkun
hakszlk nedeniyle senin kadar ac duydum.
Ama iznin kaldrld diye sakn umutsuzlua
kaplma. Bu kpeklerin btn irenliklerine
ramen gelecee olan gvenini yitirmemeli-
sin. Bu karabasan yaknda sona erecek ve nazi
kuunun tyleri yolunacak.
Elini sana uzatmas ve seni cephedeki teh
likelerden korumas iin Tann'ya dua ediyo
rum. Senin, kendini gavur olarak niteleme
ne ve Tann'ya inanmamakla vnmene ra
men, O'nun seni belki de en iyi Papazndan bi
le daha ok sevdiini biliyorum ve sava sona
erdii zaman bunu sana kantlayacama, g
snde nazi kuu tamayan btn birlikler gibi
sende de var olan bu alayc savunma duvarn
ykacama inanyorum. Unutma ki Sevgilim,
er veya ge, bar kurulacak ve o zaman btn
gzel dlerimiz birer gerek haline gelecek.
imdiden, o zamana kadar, Mnih ya da
Kln'de bir muayenehane am, olmay d
nyorum. En byk arzum ise, sana diilik
veya buna benzer bir ey okutmak. Bana sade
ce, nnde ok parlak bir meslek hayat g
rnse bile, orduda kalmayacana sz ver!
Cerrahlk konusundaki uzmanlk al
malarm alt aya kadar bitecek ve ondan son
ra yuvamz kurmak iin para biriktirmeye
balayabileceim.
204
 Ama yanl anlama sakn! Bundan ok
nce dnmeni istiyorum ben. Hemen, bugn
gelmeni istiyorum. Hemen.
Annem ve babam artk bir damatlar ol
duu dncesine iyice altlar. Tabii balan
gta pek ho karlamamlard. Hele senin
eski bir mahpus yalan m? ve imdi de na
zi kuu bile takamayan bir birlikte grevli ol
duunu syleyince, babamn yznn ald
biimi grmeliydin. O an iin benim kandrl
m olduumu bile sand, ama sonradan ile
mi olduun su un sadece siyasal konuda
olduunu anlattm zaman seni hi tereddt
etmeden benimsedi ve ikimizin birbirimizi
sevmesinden daha nemli bir ey olmadn
syledi.
Cephe ilerisinde haberleri iyi duyduunu
zu dnerek, zaten bildiini umduum siya
sal gelimelerden sz etmeyeceim. Yaknda
nasl olsa bir mr boyu birleeceimize gre,
izninin iptal edilmesinin nemli bir ey olma
dn kendi kendime tekrarlayarak teselli bul
maya alyorum.
Zaten bu ortamda izin ayn zamanda bir
eit ikence olacakt, nk eminim ki, sen
de benim gibi hep sonunda yine cepheye dne
ceini, yeniden ayrlmak zorunda kalacamz
dnecektin.
Bu zarfn iinde, sana kk bir altn ha
gnderiyorum. ocukluumdan beri boynum
da tadm bu ha imdi de senin takman
istiyorum. Bu, oradaki tehlikelerden seni ko
ruyacaktr. Bana vermi olduun yz ben
nasl pyorsam, sen de bunu her akam p.

205
Sevgilim, canm Sven'im, seni o kadar ok se
viyorum ki, yaknda yemden buuaea & mz
ve seni artk hi brakmayacam aundk-
e sevm goz yalar dokuyorum. Sen benim-
sn, saaece oenmsn, yamz bemmsn. Hatta,
arasra bir Rus.kzna veya brikern pein
den giden Alman Kadnlarndan birine biraz
aik osan bile. nk beni sevdiin gibi kim
seyi sevemeyeceini biliyorum. Baka kadma-
r pmeni ve onlarn kollar arasnda bir an
iin her eyi unutman imdiden baladm.
Bir kei gibi yaaman istemiyorum. Yalnz,
bana anlatamayacan bir maceraya atlma
m a n yeterli.
Orada edindiin o harika arkadan M o
ruk bana ldrldn yazd zaman ne
kadar aladm bilemezsin. Hayatmda ald
m en hznl ve en gzel yazlm mektup
tu bu. Yine de, on bir ay sonra, esir dtn
bildiren ve tutsaklk gnlerini anlatan senin
kendi mektubunu aldm zaman duyduklar
mn yannda hi kalrd. Hayatmda ilk kez ba
yldm. Ateim ok gibi frlad ve tam bir hafta
yattm. Ne byk bir kntyd o! Ama ate
im ne kadar ykselirse ykselsin, o kadar
mutluydum ki!
Sen hep Tanrya inanmadn sylersin.
Ama ben, seni koruyann yine de O olduunu
biliyorum. nk sen de dier arkadalarn
gibi iyi bir kiisin. Tm kusurlarn ve zayf
yanlarm'a, kilise kularnn ve gnah karma
uzmanlarnn biroundan daha insancl, da
ha temiz yrekli ve dncelerinde daha d
rstsn. nan ki, ikiyzlln her trl bi-

206
 mine ve ne Tanr ne de gerek Hristiyanlarn
tanmad kiilere uaklk ecten papazlara
kar ctuyauun kn paylayorum. Bu ikiyz
l papazlar her yerde oablrler ama, sen O'
nun dediklerine inanmakla o papazarla ayn
dnceleri benimsediini sanmamalsn. te
bunu sana mutlaka amatmak istiyorum ve bir
bunu baaracamdan kesinlikle eminim.
Sevgilim, benim sevgili kocam, kendine
ok dikkat etmeni isteyerek szlerimi bitire
ceim. Bunun ok g olduunu biliyorum
ama, senin gibi n hatlarda savaan tm as
kerlerde oluan umursamazlk salgnna ken
dini kaptrmaman diliyorum. Dnyada iyilik
lerin hl var olduuna inanmaya devam et
melisin. Kendini bana eksiksiz sunmak iin
elinden geleni yap. Sana canl olarak kavu
mak istiyorum. Tmnle. Beden ve ruh olaras.
Yeni yln bize ve t m dnyaya ans ve mut
luluk getirmesini dilerim.
Tmyle senin olan karn
Ursula

Noel gecesi deitirme birlii geleceini umu

yorduk, ama btn umutlarmz boa gitti. stelik,
ileri hatlardaki gereksinme dolaysyla hepimiz pi
yade olarak grevlendirildik.
Noel gecesini tarafsz blgede, ellier met
relik aralklarla kazlm olan ukurlarn birinde
karladm. Bu ileri noktadaki nbetin amac, d
m a n devriye birlikleri batlarmza girmeye kalka
cak olursa alarm vermekti. Ama biz nbetimizi ne
kadar iyi tutmaya alrsak alalm, dman yi-

207
ne de iimize szyor ve kimseye grnmeden dnp
gcuyorau. Bunu ancak gun doduu zaman... Baz
nbetilerimizi boyunlar kesilmi oarak budu^u-
muzaa anayabiiyorduk. Ya da, Kusar iindeki n
betiyi tutup gtrdkleri iin, bo kalm bir u
kurla karlatmzda...
Bu akam nbetileri kura ile saptamtk. Bu
Noel gecesinde Von Barring kimseye emir vermek
istememiti. Saatlar ve nbet yerleri kk kagtar
zerine yazlm, soma da miferinin iinde kart
rlmt. Ve herkes katlmt kuraya. Sadece rtbe
siz erler deil, Von Barring'in kendisi bata omas
zere rtbe tayanlar da.. Bu yzden, temenler
den biri saat 22den sabahn l'ine kadar nbet tuta
cakt.
te Noel gecesini tarafsz blgenin ortasn
daki bir boy ukurunda geiriyordum, nmde, u
kurun kenarnda, el bombalarm ve makineli tfe
im duruyordu.
Bu durumlarda, en acmasz dman uykudur.
Duyulan en kk bir sesin veya karanlkta grlen
ya da grld sanlan ekillerin ne olduunu an
lamak iin harcanan dikkatin insan yorgunluktan
bitirmesi bir yana, yalnzlk duygusunun yaratt
uyku etkisi korkuntur. nsan kendisini o kadar
yalnz grr ki, lme doru bir hasret, tutkuya d
nen bir istek duymaya balar. Uyuyup her eye
bir son vermek, uykuyu kabullenip bir daha hi
uyanmamak dncesi son derece tehlikeli bir e
kicilik kazanr. Her ey o kadar kolaydr ki. Acsz
dr. nsana yaama gc veren, onu hayata bala
yan tm eler byl bir gerekdlk iinde eri
yip yok olmaya balarlar. Uzakta kalan hedefler
ne ie yarayaca belli bile olmayan baarlar o

208
kadar ok g harcanmasn gerektirmektedirler
ki...
Birden, kck, madeni, eliin elie arp
mas gibi bir ses beni tepeden trnaa titretti. Bel
li belirsiz bir sesti bu, ama o anda btn duyularm
harekete geti. Elim bir el bombasnn zerinde
peneleti ve kulaklarm dikkat kesildi.
Hibir ey yok gibiydi.
Sonra kanm damarlarmda dondu. Tam iin
de bulunduum deliin kenarndan, srnerek bir
ey gemiti. Boynumda bir ban soukluunu
duyar gibi olup titredim. Dudaklarm kanatrcas-
na sryor, yuvalarndan frlatr gibi atm, alev
alev yanan gzlerimle karanlklar delmeye al
yordum...
Karda kayak izleri grr gibi oluyordum. Bir
iaret fiei atsa mydm acaba? Eer yanlyorsam,
kendimi gln duruma drmek de istemiyor
dum. ylesine koullandrlmz ki, lm sz ko
nusu olduu zaman bile, onurumuz yaralanacana
canmz tehlikeye atmay ye tutuyoruz. nsan
olu byledir ite: Anlayabilen anlasn... Hem, ia
ret fiei atacak olursam, elinde kullanmaya hazr
upuzun bir bakla civarda bulunan herhangi bir
Rus askerne yerimi de belli etmi olacaktm.
Birden keskin bir lk nlad, arkasndan da
bir lm kalm boumasnn sesleri duyuldu. Bunu
da haykran bir baka ses izledi:
mdat! Moskof yakalad beni! mci...
Bu arnn yarda kal biiminden, saldr
ya urayan kiinin aznn birden kapatlm oldu
u anlalyordu. Salarmn ensemde diken diken
olduunu hissediyordum ve birtakm siyah karal
tlar da farkedince, artk tereddt etmedim. El bom-

lanetliler taburu 209/14

 balarm pepee sallayp, makineli tfekle bir sal
vo ateine baladm. Hemen arkasndan da iaret
fieklerini gnderdim. Birka saniye sonra btn
blge gndz gibi aydnland.
Dokuz nbeti yollanmt 'tarafsz blge'ye.
Alts geri dnmedi. Beinin boaz kesilmiti. Al
tncs ise kaypt sadece.
Noel'de gelmesi gereken mektuplarmz he
nz gelmemiti ve I s a n n doum saati yaklar
ken, tam gece yarma doru, Rus hoparlrleri
Almanca olarak bize bu olaan d durumun ak
lamasn yaptlar:
Alo, alo, 27'nci Zrhl Alay! Noel'iniz kutlu
olsun! Eer Noel dolaysyla gelen mektuplarnz
ve paketlerinizi almak istiyorsanz, hi ekinmeyin,
gehp aln. Hepsi, alay postacs ile birlikte bizim eli
mizde. Mektuplar gelenler unlar:...
Bunu, mektuplar veya kolileri gelenlerin ad
larnn okunmas izledi. Konumac listeyi okuduk
tan sonra unlar da ekledi:
27'nci Alaydaki Akadalar. lkenizde neler
olup bittiini az ok anlayabilmeniz iin, imdi de
size bu mektuplardan baz mesajlar okuyacaz! r
nein, ite Kurt Hessner'e gnderilen bir mesaj. .
Sevgili Kurt, vs. Geen gece bombardmana ura
dk... Babamz... Acmz ok.korkun, vs. Eer
Kurt Hessner mektubun kalan yerlerini de okumak
istiyorsa, gelsin, itenlikle karlarz kendisini...
Ellerine geirdikleri btn mektuplan byle
blk prk okudular ve herkesi yaknlarndan bi
rinin ldne, yaralandna, sakat kaldna, ev
siz kaldna veya alktan lmek zere olduuna
inandrmaya altlar. Heyecan ve tedirginlik
birok kafay bulandrd, ve o gece be kii birden

210
tarafsz blgeyi aarak, mektuplarn okumak iin
Ruslarn yanna gittiler.
Gne doduunda, iinde nbet t u t t u u m u
kurun yaknnda, Rus piyadesinin karlarn zeri
ne serilmi cesetlerini grdk. Kayak izleri uku
run h e m e n iki metre tesinden geiyordu.

Bir gn, Porta ortadan kayboluverdi.

Alayn en kaarlanm on be tecrbeli askeri
bu esrarengiz kaybolma ile ilgili ipular bulabil
mek amacyla bir keif grevi isteminde bulundular
ve isteklerini kabul ettirdiler. Yalnz. Temen Holler
de bizimle birlikte gelecekti. Btn rtbe ve nian
larn kard greve kmadan nce.
Rus nbetilerinin yerlerini saptamakla bala
dk ie. Sonra tepelerine biniverdik, ukurlarna bir
ka bomba braktk, siperlerini alev makinesi ve
makineli tfekle taradk. Birka dakika iinde, ii
mizi tamamlamtk. Az sonra, birisi bandoda bo
rucu olan iki esirle birlikte dn yoluna koyulduk.
Bunlara, Porta'y tarif ederek sorduum zaman,
ikisi de kahkahay bastlar.
Tam bir zrdeli o dedi borucu. u anda, bi
zim komiser ile masann altndan abuk geme ya
ns yapyor. Ay postundan bir palto ile bir kasa vot
ka satn almak istiyormu. Bedelini demek iin de,
be bin adet sigara getirmi yannda...
Merakl sorularmza karlk, Porta'nm devri
yeler tarafndan yakalandn syledi borucu, da
ha sonra.
ki gn daha geip, yerimize baka bir birlik
geldiinde, bizim Joseph Porta hl ortalarda yok
tu ve artk onu gerekten yitirdiimize inanmaya
balamtk.
211
 Ama bir hafta kadar sonra, cephe gerisindeki
dinlenme yerimize, srtnda Rus subaylarnn giy
dii cinsten bir krk ve elinde iinin dolu olduu
belli olan deri bir anta ile kageldi.
Hava gzel bugn!
Baka bir ey sylemeden, aknlkla ona ba
kan bizlere tatl tatl glmsedi.
Umarm ki akam yemeine ge kalmadm.
Yoksa yazk olur, nk biraz iki de getirdim ya
nmda.
antasnda, giderken gtrd be bin siga
rann dnda alt ie de votka vard.
Rus komiserleri, kat oynarken hile yapma
dan duramyorlar! diye bir de aklama yapt.
Bu szlerden baka, Moskoflarn blgesine yap
t garip gezi hakknda hibir ey anlatmad biz
lere ve ben akla yakn hibir aklama bulamadm.
Alt ie votka, yepyeni bir subay krk ve ha
rika bir deri anta.
Ne garip ey bu sava!

212
 27'nci Zrhl Alay'n verdii byk kayplar nedeniyle,
bizim gibi emektarlara gkten rtbeler yamaya balam
t. Alay komutan ld inin, Yarbay Von Lindeau Al
bayla ykseltildi. Binba Hinka, Tabur Komutanl g
revi kendisinde kalmak idre Yarbay olurken. Von Bar-
ring de bizim bln Ytizba's oldu^ Moruk ise Baa
vu olarak takm komutanlna getirilmiti. Bize yeni ve
rilmi olan Panter tipi bir tank bundan byle 3'nc
Takmn komutan arac olacakt.
Porta'nn da astsubayla ykselmesi gerekiyordu ama
kesinlikle reddediyordu bunu. Byk bir tartma bile kt
bu yzden ama sonunda herkesi honut edecek bir zm
yolu bulundu.
Anlald, kiTmz tyl pis maymun! diye homur
dand Yarbay Hinka, Seni Astsubay deil Uzman avu
yapalm. Oldu mu?
Porta kabul etti. Uzman avu da rtbesi olan bir er
di nasl olsa. Astsubay saylmazd.
Artk bir minyatr sicil karnesine sahip olan kedi
miz Stalin de bu arada avu rtbesine ykseltildi ve rt
be iaretleri, ynetmelie uygun olarak, yeni ceketinin
koluna dikildi. O da bizlerle birlikte gururla kutlad yeni
rtbesini.

LM KOL GEZYOR

bunu Sven. Doldur azn... Bok herifler!

ren yaratklar! B t n bunlarn hesabn soraca
mz g n gelecek elbette!
Porta neler olup bittiini renmek istiyordu.
Bak sana okuyaym mektubu dedi Moruk.
ki kar da, Sven kafay bulup olanlar unut
sun. Hem yahu, biz de ekelim kafalar onunla bir
likte!

213
 Ursula'nn babasndan gelen mektubu eline
ald:

Mnih, Nisan 1943

Sevgili olum,
Size ok korkun bir haber vermem gere
kiyor. Bu haberi olabildii kadar soukkanl
lkla karlamanz ve herhangi bir lgnlk
vapmayacamza sz vermenizi isterim.
Sevgili Ursula'mz ld. Nazi'ler ldrd
ler onu. Mnih'e geldiinizde size btn ay
nntlar anlatacam. imdilik olayn sadece
aahatlann verebilirim.
Bir Nazi yetkilisi niversitede rencilere
bask yapmak isterken, konumas aka ya
plan aleyhte gsteriler nedeniyle yarm kal
m. Bu yzden tutuklanan birok gen ren
ci arasnda sevgili kzmz da bulunuyordu.
Birka gn sonra, karldklar! halk mahke
mesi nnde lm cezasna arptrldlar. Ka
rar kendilerine okunduktan sonra Ursula u
szleri syledi: Siz, hem yarg hem de savc
.anlarn bizim yerimize sank sandalyesinde
olaca ve yarg krssnde de bizim arka
dalarmzn olaca gnler yakndr. te o
aman, kellelerinizin bir balta darbesi ile yu-
arlanp gideceinden hi kukunuz olmasn.
te, o, Nazi yarglarna byle cevap ver
di ve eer hl yeryznde adalet diye bir ey
varsa, gelecek onu hakl karacaktr.
ldrlmesinden bir gn nce, kendisini
grmeye gittiimde, lrken dudaklarnda si
zin isminizin olacan, bir gn, br dnyada
sizinle yeniden buluacandan emin olduu-

214
 nu ve Tanrya, size inan gc vermesi iin ya-
kardm size iletmemi istedi.
Cesareti, cezaevindeki gardiyanlar bile c
kadar etkilemiti ki, son gnlerinde, o korkun
niformay tayanlardan en kk bir iyilii
kabul etmemesine ramen, kendisine, aslnda
yasaklanm olan birok ey gtrlmekteydi.
Bu genlerin infazlarna tank olan bir
dostum, hepsinin bir azdan baz yasaklan
m marlar sylediklerini, hcrelerinde bu
lunan dier tutuklularn da bunu duyunca
pencerelere p arkya katldklarn ba
na anlatt. Ne atlan dayaklar, ne de tehditler
onlar susturamam ve son infazdan sonra
t m cezaevi ntikam! ntikam! diye hayk-
rarak Kzl Wedd!ng (*) Marn sylemi.
Bu mektubu okur okumaz yaknz. Bunu.
cephede sizin birliin bulunduu blgeye gi
den bir eski dostumla size yolladm. Ursula'nn
resmini tayan bir madalyon ile bir tutam sa
da ayrca ekliyorum.
Sevgili olum, yreindeki szs hi din
meyecek olan Ursula'nn annesi ve ben, ilk ola
nakta sizinle tanarak biraz olsun teselli bul
mak dileindeyiz. Sizi, kendi z olumuz gibi
gryoruz ve evimizi kendi eviniz saymanz
istiyoruz. Her eyin, sonuna dek en iyi biimde
olmas dileklerimizle, ve sevgilerimizle sizi
periz.
Pek yaknda grebilmek umutlarmz
la...

(*) Devrimci mar. Wedding, Berlin kentinde bir semtin

addr.

215
 Terkedilmi kkn alak tavanl salonundaki
loluk younlarken, Moruk'un okumasnn ardn
dan balayan sessizlik uzuyordu. Ben durmadan
titriyor ve Ursula'nn bann sepete dtn, ke
sik boynundan oluk gibi boanan kann o gzelim
siyah salarn yap yap ettiini ve gzlerinin
anlamsz baklarla gkyzne taklp kaldn g
rr gibi oluyordum. Scak ve yumuak bedeninin
son rpnlar ve isimsiz bir ceset olarak genel u
kura atl gzlerimin nnden gitmiyordu.
Btn bunlarn nasl olduunu ok iyi bilir
dim ben. Bu grntlere o kadar ok tank olmu
tum ki, btn ayrntlarn renmitim.
Arkadalarmn beni engellemelerine frsat
vermeden tabancam kaptm gibi emniyetini a
tm ve duvardaki Meryem Ana resmi ile tahtadan
yaplm ha kurun yamuruna tuttum. Sonra da
iki iesini kafama dikip, soluk almadan sonuna
kadar itim. Moruk beni yattrmaya alyordu
ama deliye dnmtm bir kere. Tam azl bir deli.
Ancak eneme indiriverdii sk bir yumruk beni
bayltabildi.
Kendime gelince yeniden imeye koyuldum.
Hayatmda ilk kez bylesine iiyordum. Gnlerce
aylmadm. ki iesini daha uyanrken elime at
yor ve tmyle sarho olup szncaya kadar hi dur
madan iiyordum. Sonunda, Moruk bu oyunun faz
la srdne karar verdi. Porta ile birlikte beni ya
kaladklar gibi ak havaya srklediler ve iftlik
teki su yalama gtrp, kendime gelir gibi olun
caya kadar sudan karmadlar. Daha sonraki gn
lerde de, bir saniye bile urasz brakmadlar beni.
Her gece, her tarafm rk iinde ve bitkin bir du
rumda yataa gidiyor, sabahlar da, uyanr uyan-

216
maz, kendimi yalan buz gibi sular iinde buluyor
dum. Bylece beni, iinde bulunduum bunalmdan
yava yava ekip kardlar. Dncelerim berrak
lamaya balyordu yeniden. Kendime gelmitim
artk. Ama bir ceset gibi donuktum. Tam bir ceset
olmutum gerekten.
Kendimi insan avcs yaptm. Ne yaptn bi
len bir deli olmutum sanki. Elimde drbnl bir
tfek olduu halde, siperde saatlarca pusuda bek
liyor, kar siperlerdeki Rus askerlerini avlamak
tan byk bir haz duyuyordum. Gnderdiim mer
miyi yiyince havaya srayan her Rus askeri beni
mutlu klyordu. Bir g , yine bu ii yaparken, Von
Barring'e yakalandm. Birden yanmda buldum
onu. Ne kadar sreden beri beni izlemekte olduunu
hi bilmiyordum. Gldm ve yarm saat iinde tam
yedi kii vurduumu syledim. Tek kelime konu
madan elimden tfei ald ve gitti. Elinden en sev
dii oyunca zorla alnm bir ocuk gibi aladm
ve bir sre gzlerimi uzaklara dikip, kmldamadan
ylece kalakaldm. Von Barring haklyd elbette.
Ertesi gn ok ak bir biimde anmsyorum.
Aba tam elimdeki sef ertasm sr halamasy-
la dolduruyordu ki, ok yakmzda bir patlama oldu
ve ok scak bir ey bacama krba gibi arpt.
te, tek bacan kald, diye dndm byk bir
umursamazlkla. Fakat hibir ac duymuyor ve hl
ayakta duruyordum. Patlama "nedeniyle bacama
arpan ey bizim srn butlarndan biriydi. Toz
haline gelmi olan karavana arabasnn yannda,
kan ve orba birikintileri iinde bes alt ceset yz
yordu. Et parasn omzuma vurduum gibi arka
dalarmn yanma gittim ve hemen ziyafet sofras
n hazrladk.
217
 Bazen insanlar bakalarnn mutsuzluu saye
sinde mutlu olurlar dedi Porta filozofa.
Benim yerimde olan herkes ayn davran gs
terirdi: Et parasn yklenip arkadalarna ziyafet
ekerdi. Sava beni yarallarn yardmna komak
tan alkoymutu. Byledir ite sava. Yaral olanlar
iyiletirmeye almak veya bir an nce ldrerek
acsna son vermek, uzmanlam personelin iiydi.
Savaan bir asker kendi yakn arkadalarndan ba
ka hi kimseyi tanmaz.
lkbahar, sava yeniden alevlendirdi. Tarlalar
ve yollar, bu tr eylemlere elverili saylabilecek
kadar kurumulard.
Votka iesi, azdan aza son bir kez daha
dolat. Alnm periskopun lastik tamponunu dayah
bir halde, Moruk'un dudaklarmn arasna sktr
d yanan sigaradan bol dumanl bir nefes ektim.
Btn tanklara emir! Ate alsn!
Yine cehenneme dnmt ortalk. Tankn iin
de, s dayanlmaz bir hal almt. gibi Rus siper
lerine doru ilerliyorduk. Step, yine snm yanar
dalar gibi, gkyzne ince siyah bir duman gn
deren paralanm tanklarla dolmutu. Zrhl ara
lar esir almann ne demek olduunu bilmezler. Sa
dece ezerler ve ldrrler. Bizler de birer insan de
ildik artk. eitli yntemlerle koullandrlm ve
kendiliinden hareket eden birer robottuk.
T-34'lerin kar saldrs. Artk kaan piyade
birliklerini kovalamak sz konusu deildi. imdi,
kendi hayatmz kurtarmak iin dvmek gereki
yordu. Tankn kulesi dnyor, uzun namlu hedefi
nianlvor, zerimize gelen T-34'lere mermi yad
rlyordu.

218
 Boulur gibi oluyorum. Sanki bam ve g
sm grnmeyen mengeneler tarafndan sktr
lyor. Belli ki, bir dakika sonra tm direncim kr
lacak. Kulenin kapan atm gibi, bu seyyar f
rndan dar frlayacam. Birden gk grlyor
sanki. Tank sarslyor ve son bir titreimle olduu
yerde kalakalyor. Krmzl mavili bir alev saryor
ortal. Plton ve Porti'nn n taraftan yere atla
dklarn, Stege'nin ise yan kapaktan uar gibi k
tn hayal meyal gryorum. Btn bunlar bir
saniyeden fazla srmyor. Sonra toparlanyorum
ve yeniden iyi ayarlanm bir robot olarak, inanl
maz bir srayla tank terkediyorum.
Dev gibi alevler tank saryorlar. Ve birden,
tank balon gibi ierek patlyor, ak kor halindeki
demir paralar havaya uuuyor.
Birliimize bir baka tankn zerinde dndk.
Stalin, Joseph Porta'nm kolunda, emniyetteydi.
Tyleri biraz kavrulmutu ama bu rahatsz etmi
yordu onu. Votkasn her zamanki honutluu ile
yalayarak bitirdi.
Yeni tanklarmz almak iin Dinyeperopet-
rovsk'a gittik. ki gn sonra, alt gnden beri hi
durulmadan devam eden byk kargaann tam
ortasndaydk yine. Kullanlabilecek tm gler sa
vaa srlyor ve abucak eriyip gidiyordu. Tken
meyen kafileler halinde gerilerden gelen yedek bir
likler cepheye ular ulamaz yok oluyorlard. Tpk
bir ocaa atlan kmrler gibi.

Eskiden ky, imdi ise bir yangn yeri olan Sen-

kow'dan son hzla bir T-34 tank frlyor. Bir robot
olan ben, imek hzyla namluyu evirip nian al-

219
yorum. lk at yapan kazanacak. Kulenin dibinde
ki rulmanl ark nianlyorum. T-34'lerin zayf ye
ridir buras. Periskoptaki saylar gzlerimin nn
de oynayor... Sonra nian mekanizmasndaki nok
talar stste geliyor ve ayn anda, iki obs mermisi
pepee namlunun azndan frlyor. T-34'n kulesi
favalanyor birden. Tankn iindekiler kamak iin
zaman bulamyorlar. Ve patlama oluyor. Av tablo
muzda bir izgi daha.
Alevler iindeki evler arasnda atmalar tm
iddetiyle sryor. Evlerden birinde yuvalanan bir
Rus makineli tfei piyade birliklerimizi taryor.
Porta o tarafa eviriyor tankmz. Tula ve al
paracklarndan oluan bir bulut meydana getire
rek ykyoruz n duvar. Ruslar, korkudan lgna
dnm olarak kar duvara yapyorlar. Makineli
tfeimizle taradktan sonra, tankla zerlerinden
geip pre yapyoruz onlar. Sonra, kyoruz toz ve
kire bulutunun iinden. Av tablomuz iin birka
ceset daha.
Biraz daha ileride, kapal bir yere snmaya a
lan on - on iki Rus askeri gryoruz. nce yal
topraklar zerine yaylyorlar, sonra bizi gryorlar
ve ayaa kalkarak en yakn eve doru komaya ba
lyorlar. lerinden biri koarken bir ukura bas
yor ve kurtaramyor skan ayan. Trtllarmzn
altnda kanl bir bulama meydana geliyor. Av tab
lomuzda tek bir adam daha.
Bizim gibi robotlar iin bereketli bir rn.
Aalar kknden skyoruz, duvarlar ykyo
ruz, yeil niformal insanlar eziyoruz. Bir tankn
isabet almasnn ne demek olduunu ancak o tan
kn iinde olanlar bilebilir. Bizi durdurmak isteyen
top aslnda tankmzn elik zrhna gre olduka

220
gszd ve iri talardan yaplm bir duvarn ard
na mevzilenmiti.
Alev makinesini ateleyin, arkasndan da zel
bir obs gnderin armaan olarak! diye emir ver3i
Moruk.
Alev makinesini abucak ayarladm ve bir dil
gibi uzayan alevler topa 105'lik obs mermisiyle ay
n anda ulatlar. dakika sonra oradan getii
mizde, zerinde hl kk alevlerin oynat, eri
br, siyah, tannmaz hale gelmi bir yndan
baka bir ey kalmamt.
Hep ilerliyorduk. Tankn getii yerlerde ot bi
le bitmez artk. nsan, bu 1943 ilkbaharndaki cina
yetlere tank olunca, zrhl birliklerin, kendilerine
simge olarak neden kurukafa resmini setiklerini
daha iyi anlyor. Yakt depomuzu ve cephanemizi
tamamlamak iin, zaman zaman mola vermemiz
gerek. Derhal motorlarmz da gzden geirmeliyiz.
Tam sava annda arza yapan bir tank, dakika
dan daha az bir srede, kevgire dnm bulur ken
dini.
Ruslar, gl, hzl ve insan artacak lde
kullanl T-34 birliklerini karyorlar karmza.
Sadece, yeni tip Panter ve Leopar tanklarmzla kar
koyabiliriz bunlara. Bu, kinci Dnya Savann
en byk zrhl atmasnda, Rus ve Alman piya
deleri arka planda kalyorlar. nsan ve malzeme ka
yplarnn rktc boyutlara ulamasna karsn
Ukrayna steplerinde sava gece bile devam ediyor.
kmal ekipleri yakt depolarn ve cephanelikleri
doldurmaya geldiklerinde birka saat uyumaya an
cak olanak buluyoruz. Sonra ikmalciler bizi drtk-
lyorlar, tam uyanm olmasak bile srt antalar
mz ykleyip tankmza doru itiyorlar, araca tr-

221
inanmamza yardm ediyorlar. Bir Onba'nn Sta-
lin'i Porta'ya verdiini grr gibi oluyorum. Sonra,
motor allm grltsn kararak anmaya
balyor.
Drt gn daha sren atmalardan sonra or
talk durulduunda, 27'nci Zrhl Alay varln he
men hemen yitirmiti. Tanklarmzn egr br
kalntlar krlara yaylmt. Krk tanktan ikisi kal
mt elimizde. Drt yz kiiden ise on sekizi sad.
ou, tanklarn iinde kavrularak can vermilerdi.
Drt be kilometre derinlikteki bir alan zerinde
T-34 tanklar da yanyordu.
rili ufakl yanklarla lmden kurtulabilmi
olanlar daha aylarca, belki de yllarca acyla inle-
yeceklerdi.
Her gece yeni tanklar ve yeni birlikler geliyor
du. Kullanlabilecek durumda olan tanklarn hep
hazr bulundurulmas zorunluydu. Her frsatta, ba
mz topun siperine ya da periskopa dayayp uyu
maya alyorduk. Ertesi gn tanklarn sava yeni
den balyor ve bu byle gnlerce srp gidiyordu.
Almanya'daki ihtiyat birlikleri ile igal edilen
lkelerdeki depolar, her gn, dalga dalga taze et;
ounluu alt haftalk bir eitimden gemi on ye
di on sekiz yasnda ocuklar olan top yemleri gn
dermeye devam ediyorlard. Bunlar eitim yapmay
ve iyi selam vermeyi biliyorlar, ancak baka bir ey
bilmedikleri iin de sapr sapr dklyorlard. Top
lama kamplarndan kartlarak gnderilmi elli ya
n gekin adamlar da geliyordu. Hitler ekmece
lerinin dibini boaltrken, hastaneler de kendi pay
larna deni yapmaktan geri kalmyorlard: Yara
llar, ateli hastalar, kansz ve benzi soluk olanlar
kendilerini taburcu edilmi buluyorlard gnn bi-

222
rinde. Ve hepsi, byk kyma makinesinden gei
yorlard,
Oskol rma zerinde, Kubiansk'da, bir T-34
ile kar karya geliyoruz. Karlkl her iki at da
isabetli. Ama, kulesi uan Rus tank hemen ate
alyor, oysa biz trtlmzdan kopan be halka ve iki
dili ile kurtuluyoruz. Ama yine de kt bu. nk,
tabur geri ekiliyor ve Rus birliklerinin arkasna d
p kendi olanaklarmzla yetinmek zorunda kal
yoruz.
Gne batncaya dek allklar arasna gizleni
yoruz ve sonra kopan halkalar ve dilileri deitir
me ilemine balyoruz. Savaa bizler kadar alk
olmayanlar deli edecek kadar g bir alma bu.
nk bu arada, hemen yz metre temizdeki yol
dan hi durmadan gemekte olan Rus tanklarndan
da gzlerimizi ayrmamamz gerek.
Gece yarsna doru tank harekete hazr olu
yor, ama ansmz iyi kullanmalyz imdi. Porta
ile birlikte, Rus bereleri giyerek kuleye kyoruz.
Herhangi bir soru karsnda Rusa cevap vermeye
hazrz. Btn rtbe ve birlik iaretlerimizi amurla
svamz.
Kolladmz an gelince, T-34 tanknn ar
dndan yola koyuluyoruz. Her kilometrede biraz da
da yaklayoruz sava hattna. Az sonra, meslek
tamz bir kye yneliyorlar, oysa biz yola dmdz
devam ediyoruz doludizgin. Bize engel olmaya kal
kacak olan yerle bir etmek iin bir obs mermi
namluya srlm olarak bekliyor. Stege de hemen
birka mermi daha yollamaya hazr. lk alarmda
makineli tfekler ve alev makinesi de almaya
balayacak. Ama, hibir glk ekmeden birlii
mize ulayoruz.

223
 afak skerken, bizi, hatlarmz yarp arkam
z darmadan eden birka T-34 ve KW-2'nin ze
rine gnderiyorlar. Bunlar, sium'da dinlenmekte
olan bir taburumuzu uyandrmlar ve hayvanat
bahesinden kam yabani aylar gibi davranm
lar.
Av kpekleri gibi, Kus tanklarnn bizimkiler
den daha geni olan paletlerinin izlerini sryoruz.
Ve bir yamaca varnca, haritaya gre Statov olmas
gereken kyn yanbamda buluyoruz onlar.
tane T-34. KW-2'ler, elenmek iin baka bir yere
gitmi olmallar. T-34'ler evlerin arasnda kaybolur
kaybolmaz yokuu iniyoruz, bir su birikintisinin ke
narn dolaarak, kendimizi gstermeden yaklama
mza yardmc olabilecek bir tmsein arkasna ge
iyoruz. Bizim ikinci tank, okul ya da onun gibi bir
ey olan ykseke bir yapnn arkasnda duruyor ve
pusuya yatarak hi kmldamadan bekliyor. Biz isa
dalyoruz. ki tane T-34 var tam nmzde.
Moruk srnerek yanma geliyor ve namlunun
iyi nianlanp nianlanmadn kontrol ediyor. Bu
gibi durumlarda bir merminin yerine ulamamas
hepimizin lmesi demektir nk. Ate! Mermi yata
Stege'ye doru geri geliyor ve ikinci mermi sr
lyor hemen. Kule dnyor. Periskopta ikinci
T-34' gryorum. Ate* Uzaklik fazla olmad iin,
obs Rus tanknn kulesini yerinden skyor. Her
iki T-34 tank alev alev yanarken, gelen grltle
re gre stnlk kazanmad anlalan arkada
mza yardm etmek zere fundalklara dalyoruz.
Ama, daha iki yz metre bile gidemeden, bir
KW-2 tankyla burun buuna geliyoruz. zerlerinde
be makineli tfek, bir alev makinesi ve dev bir kule
nin bulunduu doksan tonluk elik ktlesidir bun-

224
 lar Kyn anayolu zerinde yanlamasna durmu,
sanki elenmek istiyor gibi, civardaki evleri rasgele
at makineli tfek ateiyle taryor, bu arada, iri
namlusundan zaman zaman frlatt mermiler sert
bir rzgar kararak kulaklarmzn dibinden ge
iyor.
Stege, KW-2'nin kaln zrhn delebilecek tek
mermi olan S obslerinden birini namlu yatana
sryor. Ve koca koca alevler kararak frlyor
obs, Eyvah! ok aa/a nian almm. Mermi, dev
tankn paletlerinde patlyor. Porta ve Moruk, bildik
leri en ar svgleri sralarlarken, karmzdaki
tankn kulesi de yava yava bize yneliyor. Neyse
ki, bir KW-2'nin kulesi topa gibi evrilemez.
Ate etsene ulan! diye haykryor Moruk. Ne
bekliyorsun?
kinci obs biraz daha yukarda patlyor: Ara
cn gvdesinin orta hizasnda. Kule bir an durduk
tan sonra dnmeye devam ediyor.
Porta, btn mermileri hazrla!
Moruk beni nian alma cihazndan itip yerime
geiyor. Ve Kuleyi yldrm hzyla evirerek, nam
luyu dorultuyor. Pepee be obs birden. Kar
mzdaki dev ktle korkun bir patlama ile sarsl
yor, ama garip ey, kulesi kopmu olmasna ramen
alev almyor. adam kyor, dev aracn kalntla
rndan. Makineli tfeklerimiz n de biiyor. Mo
ruk, fazladan bir ift S obs daha gnderiyor
KW-2'ye, ve sonunda, duman ve alevler arasnda bi
tiyor olay...
Gn sona eriyor. Akam olduunda* elimizde
tank kalmam oldueu iin, hatlarmza Von Bar-
rin'in arabas ile dnyoruz. Yetmi iki saat sonra,
sekiz gndr aralksz arpan birliimizden, arta-

lanetliler taburu 225/15

 kalanlar sava alan dna kartlyorlar ve c
merte verilen bir emirle Atirka kyne dinlenme
ye gnderiliyoruz.
Belki baz kiiler savan bu tr anlatmn e
kici ve romantik bulabilirler. lmle yaplan her
delloda insann ilgisini uyandran bir eyler bulun
duu dorudur. nsan kendi dna taar ve gnlk
yaantsndan syrlr. Ama lmle, savan dnda
boy lme olanaklar da vardr. rnein, bakala
rnn hayatn kurtarmaya almak. Byle bir du
rumda, kurtarchk sfat daha az tartma gt
rr ve ama daha salkl bir nedene dayanr.
Sava, ender rastlanan baz sapklar ekici ve
romantik bulurlar sadece. nsanlarn ounun g
znde, sava, olduundan baka bir ey deildir:
Pislik, amur, ac, korku, tekdzelik. nsan varl
nn tepe noktalarna ulamak iin kt bir aratr
sava. D krkl ile, bombo brakr sizi, ve sa
vatan dndkten ksa bir sre sonra, aslnda hi
bir hedefiniz olmadm, her eyi bou bouna yap
m olduunuzu ve kendi yaamnzla t m bala a-
tlarmz yitirmi olduunuzu anlarsnz. Genel bir
deyimle, dengesiz olmusunuzdur artk. denge
niz bozulmutur bir kere. Yenseniz de, yenilseniz de,
bu byledir. Belki de, yenmi olann dram daha da
byktr? Zaferi kazanmtr ama, kime kar ve
hangi amala? nnde somut hibir ey yoktur. Oy
sa, balangta, inand baz basit gerekler mutla
ka olmutur. Ama, iin banda kendisine sunulan
kocaman szcklerin etkisi geince, bu gerekle
rin o kadar deiik ynleri ortaya kmaya balar ki,
insan tanyamaz hale gelir onlar.
Ruslar, Donetz rma zerindeki Bielgorod'a
kadar pskrtldkten sonra, Almanlarn kanl ilk-

226
bahar saldrs sona erdi ve Kuzey Buz Denizinden
Karadeniz'e kadar t m sava hattna durgunluk k
t. Hava Kuvvetleri bile bir eylemde bulunmuyor
lard artk.
Nefis bir yaz geiriyorduk.

227
 nce, dedi Porta, ^kendime yle bir banyo takm
yaptracam ki, dutan kan sular mermer vcudumun
zerine bir yaz yamuru tatllnda akacak; sonra, bu ya
murdan bktm zaman, gzel kzlardan oluan bir ekip
gelip beni otuz yedi yatak odamdan birine tayacak. Bu
kzlarn hepsi de bana krktk ak olacak ve yanmda
nbetlee kalp, benimle oynamaktan zevk duyacaklar.
Sonra, ayn gzellik ve tatllktaki baka bir ekip, bana,
dnyann en kaliteli ttnleriyle doldurulmu yz kadar
pipo getirecek. Ekipte henz bakire kalm olanlar pipolar
yakacaklar ve benim hibir yerimi kprdatmama gerek
kalmadan, yatarak iebilmem iin, pipolar dudaklarma
gtrp getirecekler. Btn kzlarm meneke gibi koka
caklar. Canm yemek yemek istedii zaman ise, yutmam
kolaylatrmak iin lokmalar kk kk kesecekler ve
yemek ok scak ise srayla tifleyecekler. Bu arada inen
mesi,gereken lokmalar da, enerjimi bo yere harcamam
nlemek iin, azma vermeden nce ineyecekler.
Herhalde, daha sonraki ekip de, kenefe gittiin za
man kn silmekle grevli olacak dedi Moruk, ayn kibar
lkla.
Asmus'dan gelen son mektubu okudunuz mu? diye
araya girdi Plton. Eer yazdklarnn yars doruysa, bir
kolumla iki bacam hemen kestirmeye hazrm. Zaten
epeydir ac falan da ekmiyormu. Gryor musunuz u ii?
Yataa kadar getirilen yemek, yannda srekli 'olarak ken
disine bakan bir hemire! Pazar gnleri de pre, jambon ve
iki yumurta! Yanl dnmyorum deil mi? Asl ansl
olanlar, yarallar!
yle. Amma da anslym u Asmus!

BARI MOLASI

Ruslar propaganda brorleri ve katlar ya

dryorlard bize. Bunlardan birinde Fhrer'in ld-

228
, Stalin'in ise ar hasta olduu yazlyd. Hitler,
szde, nceki hafta, Nazi kart bir general tarafn
dan ldrlmt, fakat adamlar! bu srr akla
maktan kanyorlar, bu arada Politbro da Stalin'
in hastaln zenle gizliyordu. Daha sonra elimize
geen bir arda ise unlar yazlyd:
Rus ve Alman ordular ile filolarn olu
turanlar! El ele hr bir Rusya ve Almanya kur
mak iin birlesiniz! Silhlarnz gerek d
manlarnz olan SS'lere, Gestapo farelerine ve
sava uzatmaya uraan, Almanya'daki tu
tukevlerinin katil bekilerine, sava seven ca
navarlara evirin! Alman askerleri, tutsakl
kabul etmeyin! ok ge kalm olmay bekle
meyin. Ve sizler, atalarmzn kutsal Rusya's
nn askerleri, G.P.U'nun adamlarn ve ko-
, miserlerini acmadan ldrn. Siz cephede kan
dkerken, karnza, kzkardeinize, nianm
za saldran bu haydutlar tarafndan gdl-
meye daha ne kadar katlanacaksnz? Rus ve
Alman ordularnn askerleri! Bu karde kav
gasna son verin ve geriye dnn. SS ve G.P.U.
nun canilerine evirin silhlarnz!
Kurtulu Ordusu

Bu brorler uzun tartmalara neden oldu.

Kayna ne kadar pheli olursa olsun, Adolf'un
ldn ve byk hesaplamann yaklatn
belirten her trl bildiriye inanma eilimindeydik.
Bize gre, devrim mutlaka yaplacakt. Baarszl
a uramak gibi bir dnce ise, aklmzn kena
rndan bile gemiyordu.
nce dedi Porta, dnceli bir tavrla, Mos-

229
koflara ortal temiz brakmak iin, btn bu sp-
rntleri biraz toplamak gerekecek. Yollar ap,
tulalar gzelce istiflemeyiz ki, onlar da silahla
rn brakp, ellerine malalarn alabilsinler. Ortal
n ok irkin grnmemesi iin de, birka kpr
yapmalyz giderken...
Bizim orada ne yapacaz peki? diye alayc
bir ekilde sordu Moruk. Bizim tulalan da ngiliz
ler ile Amerikallarn' istifleyeceklerini mi sanyor
sun yoksa?
Hibir ey sanmyorum diye, biraz krgn
yantlad Porta. Hazr buradayken, Moskoflara bi
raz yaamay retme konusunda anlaabiliriz. Son
ra da, bizim havaclar gidip yktklar yerleri temiz
lerler. Hak yerini bulur...
Plton Fransa'dan ve korkun zararlar verdi
imiz iin onarlmas gerekecek dier lkelerden
sz etti. Porta bir an dnd.
Evet, yakn bir gelecekte iimiz ok ykl ola
caa benziyor, ama bir eyi de unutmamak gerek;
Subaylar, generaller ve btn ete, ellerinde kazma,
doru temizlenecek blgelere! Gbbels, Gring,
Adolf, Himmler, Rosenberg ve zincirin teki halka
lar Varova Gettosu'nu temizlemeye gidecekler!
Kan alasnlar isterlerse...
Bu tatl hayaller birka gnden fazla srmedi.
Sava devam ediyor ve sona erecee de benzemiyor
du. Piyade taburu olarak yeniden rgtlendirilmi
olan birliimiz, Donetz rma kysna giderek, 14'
nc Avc Taburunun yerini alacakt. Bu yer dei
tirme ii byk bir rahatlkla yapld. Gecenin s
cak sessizliini bozacak tek kurun sesi bile duyul
mamt.
Beyaz bezden yaplm yeni giysisi iinde, Sta-

230
lin, Porta'nm srt antasnn zerine km, gnlk
yaamnda rastlamad bir sr eyi kefetmekte
olan bir yolcu grnmyle keyif sryordu. Stalin,
Rusya'daki tm Alman ordusunda tropikal giysi
ler kullanan tek avutu, ama kendisinin byle gi
yinmeye yetkili olduuna dair belgesi, talimname
ye uygun olarak sa gs cebinde tad kk
kimlik karnesinde kaytlyd. steyen bakabilirdi.
27'nci Zrhl Alayn 51'inci Blnden avu Sta
lin'in askeri durumunda hibir aksaklk yoktu.
Yeni yerimize vardmzda, 14'nc Avc Ta
burunun adamlar yle salk verdiler:
Sakn Moskoflara ate amaya kalkmayn!
Kardakiler ok esasl heriflerdir! Biz ok iyi an
latk onlarla...
Rusya'nn gnei balarna m gemiti acaba?
Ama, bu gne biraz ykselir ykselmez, Mas
kotlarn orada bayram da balad. lklar, kahka
halar ve en arklar yKseliyordu. Gelen seslere ba
klrsa, hi de bunalm iinde deillerdi. Az sonra,
ilerinden bazlar siperlerin zerine kp, bize G
naydn! ve Selm ocuklar! diye bardlar ve
byk bir kibarlkla yeni gelenler olup olmadm
z, gece iyi uyuyup uyumadmz ve kpeklerinin
gece havlayarak bizi rahatsz edip etmediini sordu
lar. Hemen arkasndan da, hepsi siperlerinin dna
dklp, rlplak Donetz'in kar kysna kouk
tular ve aknlktan kocaman olmu gzlerimizin
nnde, prl prl suyun iine balklama daldlar.
Bir yandan birbirleriyle itiip kakrlarken,
bir yandan da bize haykmyorlard rmaktan:
Gelmekte acele edin! Su ok nefis bugn!
Silhlan frlatr frlatmaz, bata Porta olmak
zere, herkes suya koutu. Elenceye Stalin de ka-

231
 tlyordu ve Ruslar kedimizin adnn Joseph Vissa-
rionovi Stalin olduunu rendiklerinde glmek
ten az kalsn boulacaklard.
te, sava dediin byle olmal! dedi bir Sov
yet Astsubay.
Hepimiz byle dnyorduk zaten. Rusya ere
fine kez Hurra! diye bardk. Ruslar da Al
manya iin kez Hurra ektiler arkasndan.
Moruk ok sevinliydi. Gzleri parlyordu.
nanlmaz ey! lerde, anlatacak olursak her
kes yalanc sanacak bizi!
Daha birok srprizle karlatk o gn. rne
in Ruslarla bir anlama yaplmt. Her gn le
den sonra, saat drtten be buua kadar onlar biraz
topu atei ayorlard, saat ve drt buuk ara
snda da biz. Tabii, btn mermiler aramzdaki
tampon blgeye drlyordu. Bylece, kimsenin
can yanmadan generaller honut edilmi oluyordu.
Tfek veya makineli ile yaplan atlarda da havaya
nian alnyordu. Krmz iaret fiei, Ruslara
omuzu kalabalk birinin geldiini ve biraz patrt
koparmak zorunda kalacaklarn belirtiyordu. Yeil
iaret fiei ise denetimin bittiini simgeliyordu.
Yaam her iki taraf iin de daha zevkli klabilecek
her trl iaretleme dzenimiz kurulmutu. Bu
arada, tabii ki, birbirimizi grmeye de gidiyor ve
karlkl olarak birbirimizi akam yemeine ya da
votka imeye aryorduk. Bir yandan .da alveri
ve dei toku btn hzyla sryordu: ki, t
tn, konserve, silh, battaniye, saat, gazeteler ve,
dergiler, zellikle resimli dergiler ok rabetteydi.
lgimizi eken bir fotorafa rastladmz zaman,
resimle ilgili yazy evirtmek iin hemen Ruslara
kouyorduk. Karlkl oluyordu bu tabii.

232
 Atirka'da kaldmz sre boyunca, bize en
g geen i, Almanya dan aurmaoan geen yeni
eneri eitmek grevi oldu. Hele ne ie yarayacan
anlamadnz zaman, yem geen erleri eitmek in
san bitkin dren bir itir.
Gerekletirdiimiz en gzel olay ise, iinde on
sekiz ie ve elli litrelik bir varil dolusu en iyisin
den Fransz konya bulunan bir kamyonu usulca
yrtvermek odu. Bu olay zerine hemen bir
len dzenledik. Otuz yumurta, pili, be kilo-pa-
tates, erik ve domates konserveleri sadece be ie
konyak karlnda bizim olmutu. Pilileri erikler*
le, domatesle ve daha bir sr eyle doldurduktan
soma, zerlerine bir ie konyak dkp piirdik ve
keyifle yedik! Miyav miyav. (Stalin'in kiisel yoru
muydu bu.)
Bir baka gn, Porta, bizim saflarmzda gnl
l olarak savaan Kazak'lardan birinin atn dn
olarak ald. Fakat, Porta mrnde hi ata binmemi
olduu iin, beygirin boynu knld sonunda. Kazak
bizimle hesaplamaya kalkt, ama onu lm atyla
birlikte iyice balayp bir saln zerine koyduk
Kyden geen rman sular tatl tatl gtrd on
lan.
Bir de kedi avna klmt. Kt bir kedi, Rus
dostlanmzn tavuklarn alp duruyordu. Porta
hemen ustalkla bir av partisi dzenledi. Sonunda
kediye hibir ey olmad, ama av sona erdiinde, si
lhlar bu i iin uygun olmayan Porta, bir kpek ve
tavuu vurmu, bir inek ile bir keiyi yaralam,
kedinin sahibinin de apkasnda bir delik am bu
lunuyordu. Rus dostlarmzdan biri, bu kediyi vura
bilmenin gerekten ok g olduunu syleyerek te
selli etti onu.

233
 Bir gece de, yandaki kyde konaklam olan 89'
uncu Topu Alayndan, iki yz kiloluk bir domuz
yrtmtk. Sonra, keneflerde oturmu kat oy
nayarak ve votka ierek, halanm domuz eti ye
dik gnlerce.
Bir de, Porta'mn dileri olay var... Bu diler
den biri, ona uzun sredir kk sktryordu ama
bir trl diiye gitmeyi gze alamyordu. Bir sici
min bir ucunu die, br ucunu da kapnn manda
lna balayp, kapy hzla kapatmak biimindeki
eski yntemi bile denemitik ama kopmutu sicim.
Bir gn, Moruk eski bir kerpeten buldu. Porta'y
baladk ve Moruk aryan dii ekti. Oysa, bry
d asl -aryan. Moruk onu da ekti ve Porta'nm a
znda sadece kapkara bir n di kald, O zaman, Mo
ruk, bylesine yolunda giden bir ii yarda brakma
nn -sama olacan syleyerek, daha biz bar bar
baran nhasta^mn iplerini zmeye frsat bulama
dan, o dii de skverdi.
Olduka uzun bir sre, bir araya gelmemeleri
ne zen gsterdik, ama yine de Porta sonunda inti
kamn ald. Moruk'u hi beklemedii bir anda ba
lamay baarp, ayakkablarn kard, plak
ayaklarn birer kaza baladktan sonra tabanlar
na tuz srd ve bulduu iki keiyi ziyafete davet et
ti. Moruk bir yandan hkrarak barr, bir yandan
da kahkahalarla glerken, elindeki uzun Kazak kr-
bacyla yaklamamz engelleyen Porta sakin sakin
birasn yudumluyordu.
Evet, nefis bir yaz geiriyorduk!

234
 Bizden ok uzakta, Dou Prusya'da, tm Alman ordu
larnn komutanlar bir toplant yapyorlard. Birok Or
general ve Feldmareal, tl ve yanlar kankrmz eritli
pantolonlaryla oradaydlar. Krmz yakalarndaki altn
simgeler, genellikle boyunlarnda asl duran valye ha
yla parlaklk yarma km gibiydiler... Bu yakkl
beyler, monokliarm gzlerine takm, byk sava hatt
nn haritasn inceliyorlar ve saatar boyunca toplu ine
lerin ucuna taklm renk renk bayrakklarn yerlerini
deitiriyorlard. Baparmaklar ile iaret parmaklan ara
snda oradan oraya gtrp durduklar her bayrak on se
kiz - yirmi bin kiilik bir tmen demekti. Histerik Phrer'
in dikkatini ekmek, onu honut edebilmek, hl daha fas
la kudret, daha fazla korkunluk, daba fazla zafer anla
mna geliyordu.

... ve sizden, Vatan ve ordumuzun onuru iin arp

arak lmek erefine ulaacak binlerce erimize selamlarm
iletmenizi istiyorum.
Kolordu komutanmz, aralarnda bizim 27'nci Zrhl
Alayn dahil olduu Tmenin komutannn da bulundua,
Tmen komutanlarna yapt konumada byle dedi. Bu
madalyal ve monokllu iman kitle katili, daha sonra sert
bir selm vererek, n hatlardan ok ok uzaklarda olan
kararghna dnerken, Tmen komutanlar da, saldrya
hazrlanmak iin kendi kararghlarna gitmeye balyor
lard. Madalyal, monokllu ve omuzlar srmal bir sr do
muz, gzel asker haritalarn banda, bayraklar, kalem
leri ve toplu ineleriyle oyunar oynayacaklard.

ULAILAN ONUR

Dar, dar! diye haykrd Moruk. abuk

olun ulan! 27'nci Zrhl Alayn sonu bu!
235
 Yirmi dakika sonra, alt yz tankmzn yerini,
alevden kararm alt yz eri br demir yn
almt. Sonra, Albay Von Lindenau arabasyla gel
di, enkaz haline dnm tanklara bir gz att ve
yorgun bir sesle:
Salam kalm olan herkes eski siperlerimize
gidecek. Luftwaffe'niri bu halt yedii u anda, ar
tk 27'nci Alay yok saylr dedi.
nk bizim uaklarmzd bunlar. Kimbilir
hangi ackl yanllk sonucu, zerimize pike yapan
kendi Stukalarmiz israfndan bombalanmtk.
Birka gn sonra, aceleyle Harkov'dan getirilen
yeni tanklar ve ekiplerle, yeniden ie koyulduk.
te tam o srada, byk bir dehet iinde, sa
van insan ruhunu nasl zehirlediini kefettim.
Her zaman nefret ettim savatan. Bugn hl
nefret ederim. Ama yine de, nefret ettiim, knad
m, yapmamam gerektiini bildiim ve nasl yapa
bildiimi hibir zaman anlayamadm eyleri yap
1
tm... ..
Periskoptan bakarken, bir ukurdan frlayp,
btn hzyla kendisini bir somaki delie atmak is
teyen bir Rus piyadesi gryorum. Otomatik olarak
nian alyorum ve ksa bir makineli tfek salvosu
gnderiyorum. Mermilerin hepsi topraa saplan
yor, hibiri adama demiyor. Tankmz ona yakla
rken, o da ikinci ukurdan kyor ve tavan gibi
koarak daha tedeki bir sipere giriyor. Mermiler
yeniden adamn etrafndaki topra havaya kaldr
yor. Bu kez Plton ate ediyor ama o da vuramyor
Rus piyadesini. Katla katla glmekte olan Porta,
manzaray grebilsin diye Stalin'i deliklerden biri
ne kaldryor.

236
 u bizim keskin nianclarn marifetlerini
gr!
Rus askeri korkudan deliye dnm olmal. Ol
duu yerde dnp duruyor nk. Makineli tfei
miz ate kusuyor. O ise kouyor hl! Olamaz bu.
Ama oluyor ite. Moruk ve Stege, Porta gibi katla
kata glyorlar. Stega haykryor:
Ulan, hl gebertemediniz u herifi!
Adam yeni bir ukur bulup, iine dalyor. Alev
makinesini dorultup yere doru ateliyorum. Ve
Moruk'a dnerek srtyorum:
Eer yine de ayaa kalkarsa...
Tamamen sarlm bir birlii toptan yok ediyo
ruz sanki!
Byle bir eyi hi grmedim ben. Kurumdan
simsiyah olmu, ama yara bile almam olan adam
tm gcyle koarak bu sefer de bir eve smyor.
Porta, Stege, Plton ve Moruk glp duruyorlar.
Bu zavall eri ortadan kaldrmak benim iin artk
air onur sorunu. Evi, iyice alev alana dek taryo
rum...
Bir onur sorunu... Nasl yapabildim bunu?
Kendi onurumu, gururumu kurtarmak iin, bir'ba-
ka insana nasl bu kadar yklenebildim?
Ama yaptm bunu. ite ve pimanln hep
iimde duyacam. Tni grltleri, alevleri ve ola
an bir hal alan cinayetleriyle, sava beni de, dier
leri kadar zehirlemiti.
En an Nazi yanls olanlar bile, byk Alman
saldnsnn baarszlkla sonulandm kabullen
mek zorunda kalmlard, nk byk bir geri e
kilme hazrlna, balanm bulunuluyordu. Yine
de, son anda, sava durumundaki dengeyi deitir
meyi denemek iin, tm cephede insanst bir gay-

237
rete bavuruldu. Bizim blk Biriutsk'a kadar gide
rek, dinlenme annda yakalad bir svari birliini
yok etti. Birka dakika sren youn saldr sonunda,
insanlar ve atlar, kan revan iinde lklar atan
dehete kaplm yaratklar ve babo dolaan hay
vanlar haline geldiler. Sonra, biz de geri ekildik.
nk, gc yabana atlmayacak bir T-34 birlii
zerimize gnderilmi bulunuyordu.
Her yerde ayn trk alyordu. Zorlu atma
lar ve dnlemeyecek kadar byk kayplar.
Kuattmz bir birlii tmyle ortadan kal
drdk. Tpk bizim 104'nc Alay gibi, teslim olma
y ya istememiler, ya da olanak bulamamlard.
saat sren sistemli bir bombalama. Ykselen
korkun lklar. Atein kesilmesi emri geldiinde
ortalk kyamet gnne dnmt: Parampara ol
m u silah ve kamyonlar, inanlmaz kayplara ura
m askerler. setlik, bir tek erkek yok bu askerle
rin iinde. Hepsi kadn. Gen ve gzel olan bir o
unun dileri bembeyaz ve ufack elleri olduka ba
kml. Bu olaanst atma Livny kynn iki
kilometre kadar dousunda meydana gelmiti.
Moruk'un yz yemyeildi.
Bu kymdan sonra, iimizden sa kalanlarn
bir kitap yazarak u katldmz pislikleri anlata
cana aramzda and ielim. ster Alman, ister Rus,
ister Amerikal olsun, tm halklara savan ne ka
dar iren bir ahmaklk olduunu anlatabilecek bir
kitap olmal bu! yle bir kitap olmal ki, madalya
merakllarna ve kl tokuturma heveslilerine dn
yay dar getirsin...
Geri ekilirken, her eyi imha etmemiz emri ve
rilmiti. Yank toprak adyla n yapan bu takti
in sonucunu anlatabilmek hemen hemen olanak-

238
szdr. Kprler, kyler, kara ve demiryollar hep
dinamitlenmiti. Arkamzda brakmak zorunda kal
dmz t u m yiyecek stoklarna benzin ya da katran
dKuimutu. Geni ayrlar, o gzelim ayiei tar
lalar ya alev alev yanyor, ya da tanklarmzn vs
kamyonlarmzn altnda eziliyorlard. Domuzlar ve
dier evcil hayvanlar kurunlanp gneli bir yere
srklendikten birka saat sonra kokmaya balyor
lard. Her yere tuzaklar kurulmutu. rnein, sapa,-
saglam grnen bir ev, kaps alr almaz hava
ya uuyordu. Grlebilen her yerde znt, ykn
t ve lm vard.
Artk gelenekselleen bir biimde, 27'nci Zrhl
Alay yine tmyle yok olma noktasna yaklamak
tayd. nk, bize bu kez de artlk grevi verilmi
ti ve srekli olarak gerek insan, gerek silah bak
mndan bizden ok. stn olan Rus kuvvetleriyle sa
vayorduk. Bu kez, daha nceki geri ekilmelerden
farkl olarak, takviye birlikleri de gelmiyordu. Kay
naklar bu kadar da azalm myd? Birka hafta,
belki de birka g n sonra, birlik ortadan kalkm
olacakt.
Yollar, kamakta olan svari, piyade, topu ve
tank birlikleri ile o kadar dolmutu ki, ilerlemek
bazen olanaksz bir hal alyordu. Sonu gelmeyen
kamyon, tank, top, at ve insan kuyruklar, yaam
ldrtc bir karabasan haline sokan kumlu, tozlu
ve scak yollarda umutsuzca rpmyorlard. Yolun
iki tarafndaki tarlalarda ise, yine sonu gelmeyen
kafileler halinde sivil halk ve hayvanlar yol alyor
du. Bunlarn baz garip tat aralar da vard: Ya
l bir at ya da inek tarafndan ekilen, bir eein, bir
kpein veya bir insann koulu olduu arabalar.
Baz gmenlerin ise, btn varlklar srtlarnday-

239
d. Hepsinin kafasnda sadece bir tek dnce vard:
ekip gitmek.
Tuhaf ey, Rus hava kuvvetleri eyleme gemi
yordu. Byle olmasa, sava bir yl nce bitmi olabi
lirdi. ster tank olsun, ister kamyon ya da araba,
arzalanan bir arac onarmak sz konusu deildi.
Yolun tkanmamas iin, bozulan ara bir baka
tankla yol kenarndaki ukura itilip braklyordu.
Yol kenarlar ayrca gcn son noktasna kadar
kullandktan sonra ylp kalan askerlerle de do
luydu. Tanka almamz iin yalvanyorlard hepsi,
ama buna hakkmz yoktu ve ilerinden birini bile
kurtaramayacamz bile bile bu yalvarmalan duy
mak insann yreini paralyordu. Kimse durmu
yordu. Kimse duramazd onlar kurtarmak iin.
Tanklar pe pee yanlarndan geiyor, gk grlt
sn andran rulman sesleri yannda, onlar scak
tozlar ve umutsuzluktan oluan youn bir bulutun
iine gmyorlard. Gmenlerin de yzlercesi y
klp kalyordu. Kimi baygn, kimi bitkin dyor,
kimisi de lyor ve bozkrn yakc sca altnda
ileriye gidemiyorlard. Orada da hi kimse onlarla
uramay aklna getirmiyordu.
Tankn en dip blmndeki src mahallin
den, Porta bard:
Geri ekilme dediin t a m byle olur ocuklar!
Fransa seferini anmsatyor bana. Herkes nasl da
kard biz gelirken! Yine de bizim kadar hzl de
illerdi. imdi neredeyse rekor krmak zereyiz.
Eer Gbbels hl stn baarlarmzdan sz ede
cek olursa, alnn karlarm onun! Byle devam
edecek olursa, y a gnm Berlin'de kutlayaca
m. Ve sen, sadk dostum Stalin, zorunlu olarak ta
dn u boktan niforma yerine gzel bir sivil
V

240
takm giyeceksin. Ayrca, Adolf alann kna bir
trmk atmana da izin vereceim! Sizler de konuk
larm olacaksnz, beyler. Gerek patates presi,
halanm domuz ve ekerli, reelli pastalar yapa
cam sizlere. Sonra da, u topal Asmus eeinin
tahta bacaklarn ve zel kenefini grmeye gidece
iz!
Sonra bir ie ap bize verdi ve hepimiz nazi
ordularnn beklenen yenilgisi erefine itik.
Harkov'dan temelli ayrlmadan nce, istihkam-
c arkadalar her eyi yerle bir ettiler. Harkov, Ko
penhag kadar geni ve zengin bir kentti. Sava n
cesinde, nfusu sekiz yz elli veya dokuz yz bin ka
dar olan bu kent, aa yukar Moskova ya da Odes-
sa kadar nemli saylrd. Sava, bu nfusun yz
bin kadarn yok etmiti. General Zeitzler'in, gnlk
bir bildirisinde vnle aklad gibi, Harkov
restlos vernichtet olmutu.
Oranlamayacak lde yerle bir olmutu yam,

lanetliler taburu 241/16

 Biliyorum, Beier, hem de ok iyi biliyorum...
Von Barring umutsuzca ban saayarak eini Moru
un omuzuna koydu.
Bunun olanaksz olduunu hepimiz biliyoruz. Artk
buna sava denmez, topluca intihar etmek denir. ocuk
larn ve ihtiyarlarn destei ie savamak durumuna gel
dik. Ama anlamalsnz ki, hi eitim grmeden savan
en kzgn olduu yerlere gnderilmek, onlar iin de ol
duka tatsz. Bu nedenle onlara iyi davranmanz istiyo
rum. Bunlarn iinde babanz veya kk kardeiniz de
olabilirdi. Hatta, on be on alt yandayken sizin de ba
nza gelebilirdi bu! O halde, benim iin bir eyler yapmak
istiyorsanz, yetitirin bunlar. Olanaklar lsnde ya
rarl olabilmeleri iin, onlara yardm edin. Durum, zel
likle onlar iin, zaten yeteri kadar korkun. Bir de bte
sert davranmayann, zavalllara. Hepimiz bktk artk, bili
yorum, ama onlarn suu deil ki bu! Bu yaanty onlar
da hak etmediler... zntm yattran tek ey, artk
ekmecelerin dibinde de bir ey kalmamas oluyor. Yakn
da bu sava bitecek, nk srdrecek kimse kalmayacak
orta yerde...
Porta glmeye balad.
nanmayn buna, Yzbam. Yaknda kzlar da gn
dermeye balayacaklar. Acaba o zaman figran kzlardan
bir eitleme isteyemez miyiz? Eitimlerini ben gnll
olarak stlenebilirim. zellikle yatar durumda yaplan ok
eitici birka hareket biliyorum.
Porta, eer olaylar bu ynde geliirse kadn film yl
dzlar blmnn eitimini sana vereceim diye gle
rek kesti Von Barring. imdilik, demin sylediklerimi iyi
ce dnn. Bu, sizlere yaptm kk bir neridir, ama
henz bu nerive uymayacak kadar kat yrekli" olmad
nz biliyorum.

ZIRHLI TREN

Harkov'un boaltlmasndan sonra, 27'nci Zrh-

242
l Alaydan kalanlar, Leipzig isimli zrhl trende
grevlendirilmek zere Dinyeperopetfovsk'a gn
derildiler. Ve gelir gelmez, yeni toplarmza almak
iin, baka bir trenin eliinde, Poltava'nm yz ki
lometre batsndaki Harol'a kadar uzanp eitim
atlar yaptk. Doaldr ki, biz beimiz de Moruk'-
un komutasndaki vagonda bulunuyorduk. Porta,
sekiz makineli tfek ve otomatik toptan sorum
luydu. Her birinde 120 mm. lik iki uzun top olan
kulelerden birinde Stege oturuyordu, brnde ise
ben. Plton da telsiz haberlemesini yrtyordu.
Yanmzda, drt haftalk hzl eitimden gemi
yirmi be er vard ayrca. Bunlarn en genci on alt
yanda, en yals ile altm iki yandayd. Hep bir
likte pek ackl bir tablo oluturuyorlard.
Nereye gittiimizi bilmeden cepheye doru yo
la ktk. Lvov yaknlarnda, toplarmzla bir ky
darmadan ettik ve Rus topusuyla atmaya gir
dik. Sonra, gney douya kvrlp, gece gndz
yzlerce kilometre yol aldk. Sadece su veya mazot
almak iin, ya da kardan gelen trenlere yol ver
mek iin duruyorduk. Vagonumuzda uzanp uyuya
bildiimiz iin dnyann en mutlu insanlarydk.
Aslnda, ara sra uyunabilirse sava o kadar da kor
kun saylmaz. Ama uykusuzluk insann sinirlerini
bozup sava dayanlmaz hale getiriyor!
Bir kadn Sven! Sven! diye bardnda,
Krementschoug garnn peronlarnda dolayor
duk. Herkes armt. Yan tarafta bekleyen has
tane treninin kaplarndan birinden sarkm bir
hemire kollarn sallayarak bana baryordu:
Sven! Gel, nasl olduunu syle bana!
Asta'yd bu. Smsk sarlp pt beni. Onu
glkle tanyabiimemin nedeni sadece zerindeki

243
niforma deildi. Onu, Gothenbourg'da tandm
sralarda, gzel olmasna karn ekmgen ve biraz
da skc bir kzd. Sava onu olduka deitirmi
ti anialan. Ne davranlarnda bir kararszlk var
d, ne de baklarnda. O beni trenin iine doru e
kerken, arkadalarndan ikisi de Moruk ve Porta'y
paylayorlard.
Asta, kendisinden yirmi iki ya byk bir adam
la evlenmi, sonra da boanmt. Daha' sonra bir
arkadayla birlikte, Kzlha'a girmi, ve ondan son
ra da... Hay Allah, ne kadar da zayflamtm. Hay
Allah, o da amma zayflamt. Ne istediimizi bir
birimize syleyemeden, bakp duruyorduk. Son
ra, bir baka hemire Asta'nn yanma gelip kula
na bireyler syledi.
Gel! dedi Asta,
Baka bir vagona getik. Bir kapy itip, per
deyi ekti, ve abucak soyunuverdi. Ben daha an
smn ne olacam kestirememiken, o karmda
rlplak duruyor ve alt kuete uzanmamz bekli
yordu. Konumak gereksizdi. kimiz de aym eyi,
ayn younlukta istiyorduk. Bu ne byk bir ks
met, Tanri'nm ne harika bir armaanyd... B
tn zayflna ramen etleri smsk olan, terte
miz, buram buram sabun ve diilik kokan bir ka
dn. stelik, on be dakika sonra dnyanm sonunun
gelebileceini bilen ve gereksiz szlerle zaman yi
tirmeyen bir kadn. kimiz de o denli a, cokulu ve
uyum iindeydik ki, aylardr iimizde oluan biri
kim ve davranlarmzdaki itenliin de etkisiyle,
stste iki kez sahip oldum ona...
Yaamm, rlplak ve tm budalaca utan
malardan uzak bir yaamm, bir tren istasyonunda,
kir ve pislik iindeki askere varln bu denli

244
yakndan duyurmas ne kadar tuhaf. Belki de, her
an, en ummadmz bir srada ve en beklemedii
miz yerde bile gzel, soylu ve iyi bir eyle karlaa
bileceimizi grmemiz iin bamza gelmiti bu
olay.
Yeni kalkmakta olan bir hastane trenini arka
larna alm, tavus kular gibi kabara kabara ken
di zrhl trenlerine giden uyann oluturduu
o gln grnm hl glmseyerek _ anmsa
rm. Ben de arkama bakmamaya alyordum
ama, pencerenin arkasndan bakan, yzleri heye
can ve efkatle dolu kadn grr gibi oluyor
dum. Onlar hemire deil, verdikleriyle er
kei mutlu etmi ve verdikleri kadar da alm
kadndlar. Her ey o kadar abuk ve o kadar youn
olmutu ki...
Glen gzlerimizle, vagonumuza yeniden gir
dik.
Porta bile hi konumadna gre, alayclk
da baz baka deerler karsnda geersiz kalabili
yordu.
Derken, Moruk bir trk mrldanmaya .ba
lad, Porta da fltn kard ortaya. Sonra, arka
dalarmz kocaman gzlerle bizleri izlerlerken bir
kahkaha koyuverdik hep birlikte.
Zavall kzlar dedi Moruk. Ammada bitle
necekler imdi!
Ve Porta Bitli Prenssin arksn almaya ba
lad...
Ertesi gn, zrhl tren sava alanna girdi.
Donetz rmann kollarndan birinin yaknlarnda
ki Bachworat'da grev emirlerimiz bildirildi. n
ce saldrya geecek, sonra da Lugansk - Harkov
hatt boyunca gidebildiimiz kadar ilerleyip, d-

245
mann gerisinde karklk karacaktk. Grevin
bitiminde getiimiz yol ve kprleri havaya uu
rarak geri ekilecektik. Eer trenimiz geri dneme
yecek durumda kalrsa, onu da havaya uurmamz
gerekiyordu. Sa kalanlar birliklerine geri dnebil
mek iin balarnn aresine bakacaklard.
Yarbay Hinka'mn sesi, katarn bir ucundan
br ucuna, btn vagonlarda nlad:
Harekete hazr olun!
Namlu klflar karld, obs mermileri yan-
yana dizildi ve herkes grev yerini ald. Tren ya
va yava hzlanyor, dnemelerde inler gibi bir
uultu karyordu. Sonra hoparlrler almaya
balad:
Harekete hazr msnz? Ata hazr olun!
Mermi yataklar kayarak ald ve mermiler
yerletirildi. elik elie arpyordu. Toplarn rul
manlar sessizce dnyordu. Otomatik silahlar dol
durulmutu. Amyanth miferlerimiz balarmz-
dayd. Periskobumla dary izliyordum. n
mzde bulank, geni ve ylan gibi kvrlan bir r
mak vard. Son hzla terkedilmi bir kyn iinden
getikten sonra, madeni bir kprnn zerinden
rzgar gibi estik. Irman sar sular tekerlekleri
mizin ok altnda kalmt.
Irman br tarafnda be alt kilometre daha
gittikten sonra, dmanla nihayet kar karya
gelebildik. nce Ruslarn balatt atlar son hz
la giden trenimize deemedi. Sonra btn vagon-
lardaki at kulelerinde alarm ddkleri ald ve
arkasndan da ate ama komutu geldi.
Her vagon komutan bir hedef saptayp, kule
komutanna gerekli emirleri veriyordu. Uzun top
namlular da buna gre dnerek yuvarlak azlan-

246
 n ormana ya da gnein altnda prl prl parla
yan tarlalara eviriyorlard.
Ate!
Trendeki otuz ar top inanlmaz bir gk g
rlts sesiyle, bu gler yzl yaz manzarasna
doru lm kusuyordu. Az sonra her yanmz toz
ve duman bulutu kaplad. Toplarn her salvo at
ndan sonra tren br tarafa doru ylesine id
detle silkeleniyordu ki, devrilecek gibi oluyorduk.
Ruslar da ate ediyorlard ama, kk kalibreli
olan mermileri trenin elik zrhna arpsa bile za
rar verici olmuyordu. Bir sre sonra ise, bazlar
zerimizde uan, bazlar da trenimize arpp tay
funa tutulmucasna sarsan 28 santimetrelik top
atlarna sra geldi. Hemen hedeflerimizi dei
tirip, biz de onlar topa tuttuk. Tam o srada tre
nimiz duruverdi ve hemen, ba taraflarda bir vago
nun tam orta yerinden yara ald ve kullanlmaz
duruma geldii sylentileri dolat. imdi makinist
lerin bu vagonu skp raylarn dna devirmeleri
gerekiyordu. stelik ok byk bir hzla gerekle
tirilmeliydi bu i. nk duran bir tren, dman
topusu iin ok kolay bir hedefti. Ama daha bu i
yaplamadan, bir vagon daha iindeki erlerle bir
likte havaya utu...
Bu topu barajnn etkinlii bizi kprye do
ru geri ekilmeye zorlad. Arkamzda kalan demir
yolunu bombaladk. Bu arada ise, kararghtan ge
len bir emirde kprye bir kilometre kala durma
mz ve kprden geecek olan piyade birliklerini
korumamz bildiriliyordu. Eiz kprden onlardan
sonra geecektik ve istihkam ekipleri kpry ha
vaya uuracaklard. O srada, Breslau adndaki
bir baka zrhl tren yardmmza geldi ve o, kpr-

247
nn yannda sava durumuna geer gemez, bize
Rostov - Vorone hatt zerinde bir zorlama de
nemesinde bulunmak grevi verildi. Hinka, oradan
yirmi kilometre tede olan ve iinde bir Sovyet t
men karargah bulunan kk bir kasabaya kadar
gidebileceimiz dncesindeydi. Kprnn yann
da koruma grevine balam olan Breslau, Le-
ipzigin harekete gemesini gizleyebilmek iin,
btn gcyle dmam allak bullak etmeye al
yordu.
Birka kilometre boyunca, tek mermi yemeden
son hzla yol aldk. Ama sonra, dman en ar
topusunu zerimize yneltti ve on be dakika iin
de birka vagon birden hasara urad. Ama savaa
devam ediyorduk yine de. Sonra lokomotif yara al
maya balad. Moral bozucu bir yavalkla geri e
kilmeye balamtk yeniden.
Bu kez ar tanklar da zerimize salmmlar-
d ve bunlar karlamak iin toplarmzn namlu
larn biraz daha aaya yneltiyorduk. 12 santi
metrelik obslerimizin bu dev tanklar nasl tuz
la buz ettiini, koca koca zrh paralarm nasl ku-
ty yastklar gibi havaya frlattn grmek ok
etkileyici oluyordu.
Lokomotifin etrafnda da obsler uuuyor
du. Sonunda alan delikler nedeniyle kazanda hi
istim kalmad. Ancak arada bir srayp hoplaya-
rak yol alabiliyorduk. Artk herkes Leipzig zrh
l treninin ssne geri dnebileceinden umudunu
kesmeye balamt.
Yok olduklarn gzlerimle grdm Rus ve-
Alman malzemelerinin korkun boyutlarn d
ndm zaman, bunlarm para olarak karlkla
rnn hangi deere ulatn aklm almyor. Ba-

248
na yle geliyor ki, insan bunu ok dnecek olur
sa alamamak iin lgn ve needen uzak kahka
halar atmaya balar ve sonra da kafasna bir kur
un sikverir. Halklar hi anlamayacaklar m bu
nu? Bu satrlar okuyan sizler, askeri amalarla t
ketilen btn bu zenginlikler, eer sizlerin kar
iin kullanlsayd, bugn parasal ve kltrel duru
munuzun yirmi kat daha fazla olacam anlayabi
liyor musunuz? Daha iyi yiyip, daha iyi yaaya
caktnz, arabanz olacakt, dnyay dolaabile
cektiniz ve zntsz bir yaam srecektiniz. Her
eyden, herkes iin yeterinden fazlas var nk.
Ama kimse inanmyor buna! Daha dorusu
kimse inanmaya cesaret edemiyor. Bizleri byle
hareketsiz, uyuuk yapan nedir acaba? Neden ge
nerallerin yetkilerini skp almaya cesaret ede
miyoruz? Hepimiz koyun gibiyiz. Gler denge
si, ktidarlarn iice gemesi gibi byk byk
szler iitince hemen etkileniveren tembel koyun
larz hepimiz. Gler dengesiymi. Yok canm!
Eer her Pierre, Paul ya da Philippe. silahlanmak
ta ya da sava iin harcanan servetlerin, kendi
karlar iin kullanlmasn zorunlu klabilselerdi,
artk sava olamazd..Ama, Pierre, Paul ve Philip
pe sadece masaya yumruklarn vurmay ve btn
dnyaya iktidarn kimin elinde olduunu ve nasl
kullanldn gstermeyi dnyorlar. nk Pi
erre, Paul ve Philippe yeteri kadar gelimi ve ei
tilmi deiller ve sadece aslnda dengesiz ve gve
nilmez olan heyecanlarna dayanyorlar davran
larnda. Elbet gnn birinde bunlar hep deiecek
ama, imdilik iktidan ele geirenler sadece ceple
rini doldurmaya bakyorlar. Eer Pierre, Jacques
veya Paul'a ucuz birer arabalar olabileceini ve

249
 benzini de ok ucuza alabileceklerini syleyecek
olursanz size gleceklerdir, nk hibir bilgileri
yoktur. Eer sylediklerinizi somut bir biimde ka
ntlamaya kalkrsanz, o zaman da size kzacak-
lardr, nk bu dnyann kral olduklarn ancak
byle gsterebileceklerine inanmlardr.
Sadece zerindeki toplarn bir servet olduu
koskoca bir trenin hurda duruma gelmesi iin bir
ka saatlik bir sre yeterli olmutu. Ar topu
ateinin grltl cehennemine tutsak olmutuk.
Tank stne tank vurmamza ramen etrafmz
daki ember daralyordu.
Sonra merkez kontrol istasyonu susuverdi.
Plton byk bir aba harcayarak dier vagonlar
la iliki kurmaya alt ama bal gibi yapayalnz
kalmtk. Artk bizim atmamzn tm sorum
luluunu Moruk tayordu. Kprden ve Bres-
laudan sadece sekiz yz metrelik bir uzaklktay
dk ama, Breslau lokomotifinden son. vagonu
na kadar alevler iindeydi ve byk bir sessizlie
gmlmt.
Korkun bir patlama vagonumuzu sarst ve
ekipteki baz erlerin sinir bozucu lklar yksel
di. Vagonun 1 numaral at kulesinden alevler ve
koyu koyu dumanlar kyordu. Tam isabet. Yangn
sndrme cihazlarmzla alevleri kontrol altna
alp kayplarmz saptadk: Drt l, yedi yaral.
Hugo Stege ellerinde ufak tefek yanklarla kurtu
labilmiti.
Artk at yapabilen tek top benimkiydi. Her
attan sonra etraf yalayan alev nedeniyle iyice
snm olan kulede kan ter iinde kalmtk. B
tn vagonlar pepee susmu ve artk tmy .e du -

250
mu olan trenimiz dman topusu iin sabit bir
hedef durumuna gelmiti.
Sonra byk bir patlama daha oldu. Beyaz bir
alev sard kulenin iini. O anda gsme iddetle
arpan bir eyle kendimi yar yarya kaybettim.
Sadece kendi inlemelerimi duyuyordum. Vcudum
unufak olmu gibiydi. ok yavaa nefes alrken
bile, gsme bir sre bak saplanyor gibi oluyor
du. Kprdayamyordum yerimden. Yuvasndan
aa yuvarlanm olan top ile kulenin elik duvar
arasnda skp kalmtm.
Tepeden trnaa kana bulanmt her yanm.
Bu benim kanm myd, yoksa bakasnn m, bil
miyordum. Yanmda, yardmc erlerden biri can
sz yatyordu. Kafasnn yars, rafadan yumurta
gibi budanmt. Beyninin dalan paracklar y
zm ve omuzlarm kaplamt. Dayanlmaz ko
kular dolduruyordu burun deliklerimi. Cephane ko
kusuna karan, kan ve paralanm et kokuuydu
bu.
Kustum.
Bu arada korkun bir patlama daha oldu ve
vagon tmyle alevler iinde kald. Tam devrilmek
zereyken, ne olduysa devrilmeyip, yere krk be
derecelik bir a yapacak biimde kalverdi vagon.
Bu yeni sarslma sonucunda top hafife yana kay
m olduu iin, ayaklarm ve sol kolumu oynata
biliyordum. Gzlerime dolumu olan beyin par
acklarn temizledim nce. Arkamda, her iki ba
ca da kanl bir et yn haline gelmi olan on alt
yandaki Schultz yatyordu. Tam tepemde salla
nan kopmu bir koldaki yzk parmanda ise, ma
vi tal altn bir yzk vard. Gzlerimin karard
n hissettim ve barmaya baladm. Sonra birden

251
kendime gelip, arkadalarm adlaryla ardm:
Stege, Porta ve Moruk. Az sonra, dardan belli be
lirsiz sesler gelmeye balad. Yerimi belirtmek iin
kule duvarlarna vurmam isteniyordu. Hemen ar
kasndan da Moruk'un insana gven veren sesini
tandm.
Sk dur, Sven! Geliyoruz...
Ksa bir srede kaynak makinesi ile elik zrh
delebildiler ve alan delikten Porta'nm sevimli
ve pis surat grnd.
Haydi, haydi diyordu. imdi de kmak is
temiyor musun yoksa?
zenle kardlar beni. Ekipten dokuz kii ha
yattayd daha, ama, biz yarallarla ilgilenmeye a
lrken patlayan byk kalibreli baka bir obs bi
zi vagonun iinde kapal brakt.
Porta ve Plton, vagonun avadanlndan iki
balyoz alp ar zrhl kapya saldrdlar hemen.
Ve az sonra, ak havaya syrlabilmemize yetecek
kadar aralayabildiler. El bombalarmz ve otomatik
tfeklerimizle kprye doru son hzla komaya
baladk. Bu arada birka Rus tank bizi grm,
yolumuzu kesmek iin zerimize saldrya kalkm
lard. O gn, lmle korkun bir yana girmi
olanlarm hibiri unutmayacakt bu anlan. Tabii
sa kalabilmi olanlar. Kprye nce biz vardk.
Patlayc maddeler gz ap kapayncaya kadar ha
zrland ve fitiller atelendi. Sonra, Rus obsle
rinin ve mermilerinin yamakta olduu kpry
gemeye geldi sra. Koarken vurulanlar hzlarn
kesemeyip, dne dne rman mermi dolu sar su
larna dyorlard. Patlamann iddeti nefesimi
zi keserken, zerinde bulunduumuz sanat eseri de
yava yava kmeye balyordu.

252
 Korkuluklara tutun! diye bard Porta.
Kprnn byk bir blm rmaa yklm
t. Koca koca maden bloklar ve stunlar sonbahar
yapraklar gibi dklyordu. Kprnn yklma
yan blm ile yklan ksm arasndaki kiriler
krldka cvatalar ve maden paralar ylesine
havaya frlyorlard ki, birisine dese kurun ye
mi gibi olurdu.
Sonra grlt yava yava azald. Sarkan ma
deni kablolara tutunarak, Porta ile kprnn son
aya hizasna geldik ve sallanan kirilerin zerin
den geerek kyya ulatk.
Von Barring'in yz kt bir biimde yanmt
ve ok ac ekiyordu. Patlayan bir mermi de Yarbay
Hinka'nn burnunu ve yanan koparmt.
Dinlenme yerimize gelir gelmez, hepimiz bay
gn bir durumda derin uykulara daldk.

253
 iri koruyucu gzlklerimizi gzlerimize taktk ve ipek
fularlarmz baladk. Von Barring, Stalin'i Porta'ya ver
di. Sonra, Moruk'un btn dier zrhl aralara telsizle-
emirleri aktaran sesi ykseldi.
Motorlar alsn. Harekete hazr olun!
Otomatik silahlar doldurulmu, mermi eritleri yr
meye hazr duruma getirilmiti. Ara komutanlar hareke
te hazr olduklarm bildirdiler. Moruk'un sesi yeniden n
lad:
Birinci Zrhl keif takm... leri, mar!
Motorlar grldyordu. Zrhl aralarn glendirilmi
iri tekerleklerinin altndaki akl talar ezildiler.

ISITIN

Sonunda mrldanabildim:
ok mu kt, Moruk?
Karnnda ve hayalarnda birka para var.
ok berbat -saylmaz. unu glmseyerek kabul
len, yahu! Stege'yi ve seni revire gtryoruz. Ste
ge de ayandan yaral.
Araba bir tmsein zerinden sarslarak ge
ince acyla buruturdum yzm.
ok acyor, Moruk. Bir yudum su ver bana... >
Doktor seni grmeden su imemen gerek
dedi Moruk, salarm okayarak. Bilivorsun ki,
zellikle karnndan yaralananlara su kesinlikle ya
saktr.
Bir baksana una... Deli edecek beni...
Sardlar yaran. Doktoru grmeden yapabile
ceimiz hibir ey yok.
Araba durdu. Moruk yere atlarken Porta ya
nma yaklat.

254
 imdi aslanm, dilerini skacaksn, nk
Plton ile birlikte seni kaldrp, Moruk ve Parmak
ocua geireceiz. Bylece en zor i bitmi olacak.
Tertemiz araflarn iinde, her gn drt kez v
cudunun en soylu yerlerini kurcalayacak olan fs
tk gibi hemireleri dn. Tpk u bizim tcpai
Asmus'a yaptklar gibi!
Bamn altna yastk niyetine konulmu bir
gaz maskesi kutusuyla yere yatrldmda dudak
larmdan kan kyordu. Kahramanlk gsterisi
yapp barmadan dayanabilmek nedense birden
bire cok nemli bir ey oluvermiti. Hugo Stege
ise, indirilirken hafif bir inleme koyuverdi nk
yaral aya arabann tekerleine arpmt. Arka
dalarmz hoakaln demek iin zerimize eil -
diler. Moruk sakall enesini yanama dedirereK
fsldad:
Sava bitene dek hastanede kalmaya bak!
Porta ellerimizi sktktan sonra, bize veda et
mesi iin Stan'i uzatt, ve tam zrhl arabaya bi
nerken de bard:
ansl pezevenkler! Btn kzlar benim iin
pn ve bulutuumuz zamari gzelliimden bir
ey yitirmemi o'mak iin, zambak ve el kokan
tenime cok ivi baktm sylevin on'ara!
Sonra kap kapand ve zrhl ara uzaklat.
Moruk, Parmak ocuk, ve Plton kulenin kapa
m acms, el sallyorlard. Aralarnn havaya kal
drd toz bulutu onlar daha uzun sre izlememi
nledi.
Canmn yanmasnn yannda kendimi ok yal
nz ve rkek hissediyordum. Yalnzlm paylaa
bileceim Hugo Stege'nin yanmda olmasndan
mutluydum.

255
 ki shhiye eri, bizi yerleri samanla kapl olar
bir koridora gtrdler. Samanlarn zeri yrtk
ve pis niformal yaral askerlerle doluydu. Bizi
yanyana yatrdlar ve Stege elimi tutarak mrl
dand:
ok mu acyor dostum? Greceksin, birazdan
doktor gelip koluna ine yapnca rahatlayacaksn.
Sonuna kadar birlikte kalmamz iin bir eyler
ayarlamalyz.
Elbette! Ne olursa olsun, bizi ayrmamalar
gerek. Vay canna, sratacak neredeyse! Sanki bi
risi barsaklarm deiyor gibi. Ya senin bacan?
Yaran ar m?
Belli belirsiz glmsedi.
Eh! Acyor. zellikle ayam. Ama, ayak ke
silebilir. Senin durumun daha berbat...
Bir doktor ve doktorun her hasta iin syle
diklerini filere yazan iki hastabakc geldiler. Dok
tor, Stege'nin bacana ilgisiz bir gz atp konu
tu:
Sol ayakta obs paralar. Altnc postaya.
Derhal yeni sarg konulacak ve santimetrekp
tetanoz yaplacak.
Sonra karnmn pansmanm yapp yeniden
rot ettirdi:
Sol bacakta, sa ayakta ve karnda obs par
alar. Birinci postaya. Hemen imdi ve hareketten
nce santimetrekp tetanoz ve iki santimetre
kp morfin...
Dilerimi skarak Stege ile birlikte kalp kala
mayacamz sordum.
Burada veya hastane treninde gebermenizin
pek nemi yok dedi kuru kuru. Ne var ki, karnn
dan yaral olanlar 1 numaral konvoyla gidecekler,

256
oysa o 6 numaral konvoya katlacak. Baka yapa
bileceim bir ey yok.
Sonra, beyaz nl rzgardan uuarak gitti.
Bu doktorun aksi ve kaba olduunu hi sanmyo
rum. i bamdan aknd sadece, iyi bir ngiliz pi
posu, ttn ve tm sigaralarmza karlk, da
tm merkezinin Onbas bizim iin bir eyler yap
maya alacana sz verdi. Yaplan iki ine beni
kendimden geirdi ve sedyeiler cankurtaran ara
basna koyuncaya kadar derin bir uykuda kaldm.
Arabada st ste konmu drt sedye vard. Stege
tam benim stmdeydi. Onba szn yerine ge
tirmiti.
Cankurtaran arabasnn her sarslnda aln
mz stteki sedyelie arpyordu. En stte yata
nn kafas ise arabann tavanna. Sedyelerin arasn
daki boluk o kadar azd ki, insan boulacak gibi
oluyordu. st katta yatan olann kalasnda k
rklar vard. Durmadan baryor ve zili almamz
istiyordu. Fazla kan kaybedip lmekten korkuyor
du. Stege'nin dmeye her basnda, ofr ma
hallindeki zil alyordu ama ne onun, ne de yar
dmcsnn arlarmza aldrmaya niyeti yoktu.
Hastane trenine aktarlmamza sra geldiinde, bir
topu eri olan bu ocuk oktan lmt. Sedyei
ler onu yere devirip zerine katranl bir bez rtt
ler ve kalan salarla ilgilenmeye devam ettiler.
Bu hastane treni ok nlyd. Katarda, her bi
ri samanla kapl saysz vagon vard ve her vagon
da krk kii yaralarna gre kabaca snflandrla
rak yanyana yatrlmt. Tren her tarlada bir kez
duruyor, sonra paralan ayrl verecekmi gibi zan-
grdyarak yeniden ilerliyordu. Vagonumuzdaki
krk kiiden on biri yolda ld. Acdan ve susuz-

lanetliler taburu 257/17

iuktan aklm oynatacak gibi oluyordum ama Ste
ge su bidonunu hep benden uzakta tutmay baa-
ryordu. Eer imi olsaydm, on ikinci ceset ben
olacaktm.
Bu yolculuk, bir karabasan gibi gn ve
gece srd. Sonra bizi Kiev garnda katranl bez
lerin zerine yaylm battaniyelere srayla yatr
dlar. Yine gaz maskesi kutular vard balarm
zn altnda. leden sonray bu durumda geir
dik. Bu arada, birka zavall daha lp gitmiti.
evremde neler olup bittiini hayal meyal anlaya-
biliyordum. Stege yine yanmda yatyordu ve san
ki insanlarn hayvanlar gibi brerek lmelerini
kanksam usta savalar deilmiiz gibi, elele tu
tuuyorduk.
Akam olduunda, bizleri Pavilo'nun kenar
semtlerinden birinde kurulmu olan 13. Sahra Has
tanesi'ne gtrmek iin sedyeciler ve Rus esirleri
geldi.
Orada bfzleri doruca bir mahzene indirip,
sk bir denetimden geirdiler. Burada da bizlerle
Rus esirleri ilgileniyordu ve diyebilirim ki, hep ne
eli grnen bu iri yar adamlar kadar usta ve eli
hafif hastabakcya hi rastlamamtm. Bizi o
kadar dikkatle ve zenle yokluyor ve en ufak bir
can acmas karsnda ylesine zlyorlard ki,
hepimiz acmz onlara duyurmamak iin dile
rimizi skp, ses karmamaya alyorduk. Bu ko
nuda btn hastalarn ayn dncede olduu,
herkesin bu Ruslara elindeki btn sigaralar ver
mesinden belliydi. Bu adamlar da bizim gibi siper
lerin amuru iinde yaamlard. Ayr bir rktan
ve ayr br ulustan olmalanna ve hkmetlerinin
bizleri onlara dman olarak tantm olmalanna

258
ramen, onlarla aramzda oluan sevgi dnyann
tm resmi bildirilerinden daha glyd.
Ameliyat odasnda be kii hem sramz bekli
yor, hem de, insan kr eden bir n altndaki
ameliyat masasma iple balanm olan talihsiz bir
arkadamz izliyorduk. Cerrahlar zavallnn bir
bacan kesmek iin yldrm hzyla alyorlard.
Gz ap kapayncaya kadar, bacak, iinde daha
nce diz hizasndan kesilmi bir baka bacak ile
kanl blm su yzeyinin stne km bir kol
bulunan kovaya dverdi. Bu grnm midemi k
t bir ekilde bulandrd ve kusturm Daha do
rusu kusmak istedim ama sadece biraz kan ve saf
ra geldi azma.
Daha sonra, srada srtndan yaral gen biri
vard. Baygn gibi grnyordu. Cerrahlarn en
yals ise, monokl takan, orta yal, arkadalarn,
hemireleri ve hastalar durmadan paylayan, fa
kat iini de gereksiz hi zaman kaybetmeden, us
talkla yapt belli olan bir adamd. Birden, son
derece kzgn, bard:
lm bu adam yahu, zaman kaybediyorum
burada. Kaldrn abuk bunu nmden! abuk
olun biraz...
Daha bama ne geldiini anlamaya olanak
bulamadan, ameliyat masasna balanmtm bi
le. Bir ine koluma, bir ine de karnma yaptktan
sonra, cerrahlardan biri omuzuma vurdu.
Sk diini dostum. ok uzun srmez ama her
halde biraz cann yanacak. nk yerel uyutur
ma yapabiliyoruz ancak... Biraz dayanabilirsen,
abucak rahatlatrz seni...
Az sonra, karnm yardklarn yle byle an
ladm. Kullandklar gerelerin tkrtsn duyuyor-

259
dum. Hemen arkasndan, akkor haline getirilmi
penslerle btn barsaklarm dar dktkleri iz
lenimine kapldm. Bylesine bir can acsmm varl
na inanasm gelmiyordu. Gzlerim yuvalarndan
frlarcasna bir lk attm.
Kapat ulan eneni! dedi yal cerrah. Daha
yeni balyoruz. Nefesini tut da, sonra barman
gerekten gerekince barrsn!
Gerekten barmak ameliyatn hangi arm
da gerekti, hi bilmiyorum. Yalnz, ameliyat bit
tiinde o kadar byk bir ikenceden kmtm ki,
kimsenin bana gelmesini dilemem. Bitmi, yok
olmutum. Beni bir salona gtrp, yataa yatr
dlar ve yeni bir ine daha yaptlar. Deliksiz bir
uykunun iine glle gibi dtm.
lk on be gne ait anlarm ok bulank ve b
lk prk. Gcm yerine ok yava geliyordu. Ya
nmdaki yatakta, ileri derecede yanklar iinde bir
havac yatyordu. Ad Zepp'ti. ynca alt tane de
yaral vard ki, bunlardan ikisi birka gn iinde
ldler. Stege'nin nerede olduunu hi bilmiyor
dum, Kimse de bir ey syleyemiyordu, bu konu
da.
Ameliyattan hafta sonra, doktor baka bir
yere gtrlmemde saknca olmadm aklad.
Eu kez, iinde gerek kuetler ve orta kuette yata
nn dary grebilecei kocaman pencereleri olan
gerek bir hastane trenine bindirdiler beni. Sar
g bezlerimin sk sk deitirilmesi gerektii iin,
dary gren deerli kuetlerden birine yatr-
dm. zerimdeki kuette ise, hi bozulmayan neesi
birka kez yardmma komu olan yeni arkadam
Zepp yatyordu.
Trenden Lvov garnda indirildikten sonra, Zepp

260
ile birlikte 7. htiyat Hastanesi'nin yolunu tuttuk.
Doktor, glmseyerek, yaramn hi de kt bir du
rumda olmadn syledi. Buralarda, alma hz
ok daha az rktcyd. Doktorlar bile insana g
lmsemeye ve hastalar bozulmu et ktleleri olarak
deil de insan olarak grebilmeye zaman bulabili
yorlard. Bacamdan iki maden paras daha
kardlar ve yaram tekrar sardlar." Yemek olarak
sadece eitli halamalar veriliyordu. Bir sre son
ra, artk nefret ediyordum bu yemeklerden. Konu
yu atmda, doktor omuzuma dosta vurarak:
lerde yersin olum dedi. Hele daha kat ci
simleri sindirecek kadar by bakalm...
Zepp ile yine ar yarallar kouundaydk.
Gece gndz bitmeyen lklar, iniltiler, homur
danmalar ile il ve pislik kokusu bazen dayanl
maz oluyordu. Bir gn, kurtulamayacan bilen
ve haftadr byk aclar iinde kvranan ok
gen bir ocuk yatandan koridora kadar srne
rek gittikten sonra kendisini merdivenlerden aa
brakt. Hibirimizin ona engel olmak iin kal-
kamam olmas da ayrca korkuntu. Sadece Zepp
kalkmay denemek cesaretini gsterdi ama, birka
adm bile gidemeden yere ylp kald. Hepimiz
hemireleri armaya yarayan zillere sarlmtk...
Tam bir karabasand bu sahne.
Bir yandan midem korkun ac verirken, bir
yandan da doktorlarn bacak kaslarm arasndaki
son maden paracklarn ayklama abalan hic de
katlanlr gibi deildi. Ateim decek yerde habi-
re ykseliyordu ama, doktorlar yine de iyilemekte
olduumu sylyorlard. i i yemek geliyordu
iimden onlan.
Bir gece srayarak uyandm. Sarglann slak

261
ve yap yapt. Zepp'e zili almasn syledim, az
soma bir hemire koarak geldi.
Neyiniz var? diye fsldad. Gecenin bu saa-
tnda ldrdnz m da zil alyorsunuz?
Yaram ald. Sarglarn altnda hissediyorum
bunu?...
Panie kaplmtm. Annemin, ordudan gelen
bildiimiz kart okuyup yere yldn grr gibi
oluyordum:
Fhrer ve vatan iin kahramanca ld...
Hemire battaniyemi at. Dier hastalar
uyanmasn diye yakmyor, bir el feneri kulla
nyordu. Sarglarm ustaca bir abuklukla zd.
Kouun sessizliini, uykusunda sayklayan gen
bir yaralnn mrltlar bozuyordu sadece. Zepp
de yatanda oturmu bizi izliyordu ama, hemire
onu iterek yatrd hemen.
Sakin olun ve hemen uyumaya bakn dedi
ona. Bu, sadece Sven ile benim aramda olan bir
sorun... Kmldamayn, gidip kveti getireceim.
Zepp'e rkek rkek baktm. O da endieliydi.
Hemire yeniden geldi ve tek sz sylemeden beni
ykad. Hafife glmsyordu. Soran baklarm
karsnda dayanamayp fsldad:
Endie edecek bir ey yok...
Byle sylemek ok yakyor size! Nasl olsa
sizin kanamanz yok...
Cevap vermedi ama glmsemesi oald. Me-
raklanmtrn ben de:
Yoksa... yoksa pek tehlikeli deil mi?
Yok, yok... hi tehlikeli bir ey deil!
Sargm yeniledikten sonra, battaniyeyi yeni
den zerime rtt ve bana bakt.
Kan deildi, Sven...

262
 Kan deil miydi? Ama slaklk...
O alayc glmsemeyi unutmayacaktm hi.
Elim ayama dolat ve sa diplerime kadar kp
krmz kesildim.
Rya grmsnz sadece. ok iyi bir iaret
bu!
eneme bir fiske atp, elinde kveti tutarak
kapya yneldi.
Hey! Mutlaka sizi grmtr dnde! diye
seslendi Zepp.
enenizi kapatn da uyuyun bakalm artk!
Sonra yine glmseyerek, kt koutan.

263
 Dinlenme iznimin bir blmn Stege ile birlikte ge
irdim. Onun yeniden cepheye gnderilmesi sz konu
suydu. Geceleri uyuyamyordu ve ben sk sk susmasn
istemek zorunda kalyordum. Ama birka dakika geer
gemez hemen yine balyordu:
Sven, uyudun mu?
Bama kadar rtnyordum.
Sven!
Evet. Ne var yine?
Margaret'in dediine gre, sava bitince, askerden
dnenler iin on ikier aylk zel kurslar alacakm. Sen
de duydun mu bunu? Bak, Sven, bir sigara daha ielim,
haydi!... Sen Margaret'i iyi bulmuyor musun?...
liklerime kadar nikotinle dolmutum. kidebir, ya
tandan kalkp ayakucu m oturuyor ve sava bitince
Margaret ile neler yapacaklarn anlatp duruyordu.

HASTALIININ UZLN SRMESN DLERM

1943 Aralk aynn bif Perembe gn, doktor

taburcu kadm imzalad ve Cumartesi gn de
birUime katlmak zere hareket edeceimi bildir
di.
Sana bu kt oyunu oynadmz iin kusura
bakma, evlt. Aslnda be alt hafta daha kal
man gerekirdi burada. imdi iyi bakmaya al
kendine. Orada yemeklerin nasl olduunu bilmi
yorum ama bol bol yemeye bak. Ancak byle da
yanabilirsin benim dnceme gre...
Truskawice Askeri Hastanesinin Bahekimi
byle konuuyordu. Hastalarn olabildiince uzun
bir sre tutmaya alan, allmam bir doktordu

264
o. Fakat, yksek yerlerden gelen emirler, yaral
larn ve hastalarn en az yzde ellisinin taburcu
edilerek, birliklerine gnderilmelerini gerektiriyor
du. Oysa, ynetmeliklere gre, hastasn iyice iyi
lemeden taburcu eden doktor, askeri mahkemeye
verilirdi. Yksek yerlerin mucizeleri de byle olu
yordu ite! Bir taburcu kad, bir mhr, bir as
keri mahkeme ve btn bunlar kartrlarak orta
ya karlan salkl askerler... Ama, salkl ol
duklar sylenen bu askerlerin, arkadalar tarafn
dan iyi gzetilmeye ve desteklenmeye gereksinme
leri olduu iin, aslnda birliklerine ne kadar yk
olduklar, merdivenin st basamaklarnda oturan
kiilerin bir trl aklna gelmiyordu. Bu yksek
yerde, cierlere ekilen hava bile aadakinden de
iikti sanki...
Bahekim zntyle ban sallyordu yanm
dan ayrlrken. Barbara ise, haberi renince h
krarak alamaya balad. O denli ezik ve acyla do
luydum ki, onu teselli etmek bile gelmiyordu iim
den. Aslnda, sevdiim ve beni sevdiini bildiim
kadm teselli etmeye almak pek iten bir davra
n da olmayacakt. O anda, dnebildiim tek
ey, btn aclar doludizgin sevierek bastrmaya
almakt. Kapy bile kilitlememitik, ama emin
dim ki, o anda odaya btn Almanya dolusa, iki
miz de aldrmayacaktk! Artk hakkmz vard bu
na. Bizden halk adna o kadar ok ey istenmiti ki,
karlnda hi deilse bunu elde etmeliydik. Ben
Barbara'nn yatanda uzanm dinlenirken, o a
bucak giyinip grevinin basma dnd. Bir sigara
yakp, durumumu dnmeye baladm yalnz ka
lnca...
Ama, dnecek hibir ey yoktu ki. Sadece,

265
yeniden asker kaa olmay kararlatrabilirdim.
Bunu denemek korkutmuyordu. Ama, cepheye git
mekten de korkmuyordum hi. Korku kavramm
oktan am, hibir eyden korkmamaya alm
tm. imde, rezil sava diye adlandrp nefret
ettiimiz tm eylere kar donuk ve yrtc bir kin
vard, o kadar. Korkuyu gerilerde brakm olduu
ma gre, yeniden cepheye dnp, olaylar ac bir
tarafszlk iinde gzlemlemek daha iyi olacakt...
Tam dncelerimin bu noktasndayken, Margaret
odaya girdi ve benim orada olduumu fark etmeden
kendisini yatana atp sarsla sarsla hkrmaya
balad. Elinde tuttuu bir mektuptan, Stege'nin
ldrlm olduunu hemen anladm.
Hi aknlk belirtisi olmakszn, iimden ken
di kendime tekrarlayp duruyordum. Mektubu oku
mama gerek yoktu. Hugc lmt.
Hi konumadan bit' sigara uzattm. iddetle
srayp bana bakt.
Ah!... Siz burada mydnz? Grmedim si
zi...
Biliyorum. sterseniz, kapy kilitleyin de gi
yineyim! ki dakikada iim biter.
O hkrklarn srdrrken, ben giyindim.
Sonra kapnn kilidini atm ve mektubu okudum.
Dou Cephesi, Kasm 1943
Askeri Posta No: 23645
Baavu Willie Beier
Sevgili Margaret Schneider
Size bu mektubu Hugo Stege'nin iyi bir
arkada olarak ve onun zc lm haberini
vermek iin yazyorum. Sizin hakknzda bi-

266
ze o kadar gzel eyler anlatmt ki, bu mek
tubun size ne byk bir ac getireceini bili
yorum.
Belki, dostumuzun lm ile ilgili baz
ayrntlar sizi br lde teselli edebilir?
Zrhl aracmzla devriye grevine km
bulunuyorduk ki, aracmz birden bir salvo
at ile karlat. Nianlnz, akana rastla
yan bir kurunla c anda yaamn yitirdi. -
lrken bile, o hepimizin ok houna giden g
lmsemesi dudaklarndan silinmemiti. Ac
ekmeye zaman kakmadan ldnn en iyi
kantyd bu.
Sizden, kendinizi umutsuzlua brakma
manz diliyorum. Gensiniz, ve bana, bu ack
l olay en ksa srede unutacanza sz ver
melisiniz. Eminim ki, yaam size daha birok
mutluluk dolu anlar gsterecektir. Yapacam
nerinin sizi artacan biliyorum ama,
yapmanz gereken en iyi eyin, en ksa sre
de, Hugo'yu sevdiiniz kadar sevebileceiniz
bir gen bulmak c'duuna inanyorum. Sizin
sevgiliniz, benim ise en iyi arkadam olan ki
inin hatun iin, alamayn. O da zlrd,
eer sizi byle grebilseydi. lerek kurtulmu
olduunu dnp glmseyin, en iyisi. len
arkadalarmzn buma neler geldiini bilmi
yoruz ama, bugnk koullarda, sa kalanlar
dan daha rahat olduklarna hepimiz inanyo
ruz.
Btn kalbimle yannzda olduuma ina
nn.
Willi Beier

267
 Bu mektup, Moruk ve onun babacan yapsnn
belirgin bir rneiydi. Ayn postadan bir mektup da
bana kt:
Sevgili dostum,
Yazdklarn iin teekkrler. Tam be
mektubunu birden aldk. Kulaklarmza ka
dar bataa saplanm olduumuzdan, bizim
uzun uzun yazmaya zamanmz yok. Eer,
Moskoflar saldrya gemezlerse, biz ykleni
yoruz. Tam bir cehennem. Cepheye dnme
yi geciktirebilmek iin elinden ne geliyorsa
yap.
Hugo ld ve Parmak ocuk, bir saldr-
srasmda hibir iz brakmadan kayboldu. Mar-
garet'e akandan giren bir kurunla bir an
da ldn anlatan bir mektup yazdm.
Ama, tanklarn bu gzya vadisini genellik
le nasl terkettik!er<ni sen bilirsin! Zavall Ste
ge'nin de her iki baca kemiklerine kadar
yanmt. On, on iki saat sren can ekimesi
ni izlemek hi de kolay olmad. Bu kadar uzun
sre barp armaya nasl gleri yetiyor,
bilmem!
. Anlalan u boktan i bitmeden hepimiz
dnyamz deitireceiz ve sonunda madal
yalar partinin koca kafallar ile generallere
ve adamlarna kalacak...
Sevgili Sven, biz imdi yine harekete haz
rz. . Sana geUnce, hastanede kalabildiin ka
dar kalmaya bak. Hi deilse, bir iyi insan
daha kurtulmu Olur. Btn bu irenlikleri
anlatacak bir kitap yazma szmz de sakn
unutma.

268
 Porta serserisinin, Plton'un ve tabii ki
benim selamlarmzla.
Moruk

Son akammz, radyoda alman mzik eli

inde, armut reeli ve ev pastas yiyerek geirdik.
Barbara gece nbetini bir arkadayla deimiti
ama, bir trl elence havasna giremiyorduk. D
arda frtna vard ve yamur damlalar pencere
ye dzenli tkrtlarla arpyorlard.
Byle anlarda felli olduuma seviniyorum
dorusu dedi Zepp, zntyle elindeki kadehine
bakarak. Byle bir havada, siperde olduunuzu
dnn bir kez!
Margaret, son gecemizde bizi odada rahat b
rakmak iin, Elisabeth'in odasna tanacakt. E
yalarn koltuuna alp tam gidecekken dnd ve
yal gzlerle boynuma sarlp:
Kendinize iyi bakn Sven. dedi. Birka haf
ta sonra, Moruk Barbara'ya da mektup yazmama-
,1...
Sonra beni pt ve abucak kp gitti.
Ertesi gn, niformam ve uzun klrengi ka
putumu giydim. Srt antam, kadnlarn istifledik
leri gzel eylerle dolup imiti: Barbara'nn ha
zrlad iki iri pasta, Elisabeth'in verdii iki kava
noz reel, Margaret'in hediyesi olan ttslenmi
jambon ve Zepp'in, kendisine gelen son paketten
ayrd bir kutu armut ekerlemesi. Gzyalarn
boazma diziliyordu ve btn bu gzel eyleri ger
ek bir istekle yiyip yiyemeyeceimi dnyor
dum. Sonra, ar asker tabancam belime taktm
ve gaz maskemi omzuma astm. Siyah kasketimi
giymek en sona kalmt.

269
 de gara kadar bana elik ettiler. Barbara'-
nin gzyalarn dudaklarmla siliyordum.
Alama Babs! Hoakal diyorum sana, elve-
ida deil!...
Sven, dikkatli olacama sz ver bana...
Tren kalkarken, son bir sevgi gsterisi olarak,
de ptler beni.
Elveda Truskawice! Elveda benim smak ye
rim! Elveda tertemiz yatakl rahat odalar. Elve
da gzel kokan upuzun sal kadnlar.
Alnm kompartmann buulu penceresine da
yam, yanaklarmdan akan gzyalanma hi aldr
madan hareketsiz duruyordum.

270
 Onun ne kadar deimi olduunu grdmde, y
reim paraland. Salar krlam, teni solmu, gzleri
nin altnda yorgunluktan koyu halkalar ortaya km
t. yice zayflam ve biraz da kamburu km olduu
iin, niformas da sanki bumburuuk gibi duruyordu. Za
vall, zavall Moruk!
Plton'un grnm de tpk Moruk gibiydi.
Ve, Von Barring, korkun denecek lde onlara ben
ziyordu.
Hepsi ayn grnmdeydiler.
Hepsi mi?
Kalanlar, tabii.
Balangta alt bin kiiydik.
imdi ise, yedi kii. Yedi adam. Sa kalabilen yedi
kiiydik, sadece.

SAVA NGRLEN PLANA UYGUN

BR BMDE SRYOR

Pastann etrafna oturup, deerli bir eyi izler

gibi uzun uzun baktlar. Sonra, Porta elini uzatacak
oldu ama, Moruk kayla parmaklarna vurup
uyard onu:
Kadn elinden km bir pastann btn ku
rallara uyularak yenilmesi gerekir. Byle kirden
simsiyah olmu trnaklarla yenmez!
Herkes bu szlere hak verdi ve hemen sofra
rts niyetine iki peete yaplp, tabak yerine se-
fertas kapaklar dizildi. Yirmi dakika sreyle, her
kes tran oldu, trnaklarn kesti, salarn ve el
biselerini fralad, hatta bazs postaln bile silip
parlatt. Sonra, masaya geildi ve Barbara'nm

271
pastas byk bir sayg iinde yenilip, Margaret'in
armut erbeti iildi.
yi miydi oras?
ok iyiydi 1
inde unutulmu sesler, renkler ve kokular
olan, ayrntl bir yk bekliyorlard benden. imdi
onlara kendinden verebilecein en iyi eyi verme
nin tam sras diye dnerek bir an durakladm,
ve baladm:
Elbiseleri, mrnzde grmediiniz kadar te
mizdi. Yatanz yapmak, ya da araf deitir
mek iin eildikleri zaman, dolaptan yeni km,
tl ve hafife kolal amarlarn kokusu duyulu
yordu. Pislie tmyle yabanc olan bir kokuydu
bu. GrevU olmadklar /aman kendi elbiselerini gi
yiyorlard. Bunlar da tertemiz olduklan gibi, ayr
ca daha hafif ve daha scak gibiydiler, zellikle bir
tanesi aklmda kalm: Ak mavi ipekten bir elbi
se, zerinde beyaz ve ak gri ku desenleri var. K
sa kollu bir elbiseydi bu. Boyun tarafmda balayan
pliler, gs ve srta doru indike azalyordu. Be-
yaz ipekten bir kurdeleyi ekince, omuzlar al
yordu. Ayrca bileklerde de kurdeleler vard. Bar-
bara'mn elbisesiydi bu. Benim Barbara'mm. Mar
garet'in ise, Hugo'nunki, ince ynden, vcu
dunu iyice ortaya karan alev krmzs bir elbise
si vard. yle bir dnd m tpk aleve benziyordu.
Bir baka kizda da plili bir etek vard ama, ok ya
va hareket eden bir kzd o...
Barbara'y daha-iyi dleyebilmek iin gzleri
mi kapadm ve bir zafer trks syler gibi anlat
maya devam ettim:
Ak mavi elbiseli olan kz... yani benimki...
Barbara... kurdeleleri zdkten sonra, yan taraf-

272
 taki iki t da anca, elbise yere kayyordu ve
c. ayaklarnn etrafnda mavi bir bulut varm gi
bi dimdik duruyordu... Kadnlar da elbiseleri ka
dar temiz ve gzel kokuluydular...
Parfml m?
Evet Porta, brak da anlataym... Teftie
kacak tfek kadar temizdiler. Bir k gecesi, Tuna
nehrinin buzlar ay altnda nasl binlerce el
masn verecei prlty verirse, hepsinin sa yle
parldyordu. Vcutlarndan kan koku ise, Beresi-
na ormanlarnn kokusu gibiydi. Hani, ilkbaharda,
tam yamurdan sonra olur ya! Dnebiliyor mu
sunuz bunlar?
inde yaadm ortamn gzelliklerini saat-
larca bu szlerle anlattm. Yine de doymuyorlar ve
kulaklarna inanamyorlard.
Anlayamadm bir ey var dedi Plton. Na
sl oluyor da, byle pastal, kzarm rdekli ve gece
leri beiini sallayacak kadnlarn oluturduu ha-
remli bir ark prensi yaamndan sonra, karmza
tel gibi sska olarak geliyorsun!
O zaman onlara, Stege, ben, Zepp ve bir dr
dnc arkadan, yaralarmz iyiletikten sonra,
on be paket sigara karlnda, birinin iinde tifo,
brnde de kolera mikrobu bulunan iki zehirli su
iesini nasl ele geirdiimizi anlatmak zorunda
kaldm.
Stege anlatmad m bunu size? lm derece
sinde hastalandk hepimiz. Zepp yar beline kadar
fel oldu, drdnc arkada ise ld. Ben on dokuz
gn baygn kaldm, ve ondan sonra da yemek yi
yemez oldum bir sre. Bir on be gn kadar, Barba
ra ile Polonyal bir hemire yardmcs beni kak
kak yedirerek zorla beslediler. Doktor be kez

lanetliler taburu 273/18

 umudunu kesti benden. Glikoz, serum gibi aklnza
ne geliyorsa hepsini rmga ettiler vcuduma. Ve
imdi de, alt halta erken taburcu etter. He Hit
ler!
Kzlarn topuklar ift dikili oraplar da
var myd?
Vard tabu!
Umutsuzca balarm sallayp birbirlerine bak
tlar.
Sven, biliyor musun, izinler kaldrld dedi
Porta, sanki bunu sylemekle nemli bir ey akl-
yormu gibi.
ocuklar, bir trl kafamn almad bir ey
var dedim.
Nedir?
Ne olduunu ben de bilmiyorum. Sizlere bir
eyler olmu, ama ne? Ben yokken ok zor gnler
geirmisiniz, bunu anlyorum. Von Barring'e gel
diimi bildirmek iin gittiimde anladm bunu. Ar
tk hi kfr etmez olmusun, Porta!
nce bana, sonra birbirlerine baktlar. Daha
dorusu, birbirleriyle zgze gelmemeye alt
lar. Sanki istemedikleri konulardan sz almt.
Hava birdenbire deimi ve gerek d bir durum
almt. Benim gibi, onlar ok iyi tanyan biri iin
rktcyd bu. Porta ayaa kalkt, hepimize ar
kasn dnp, pencereden dar bakmaya balad.
Umutsuzca steledim:
Moruk! Nedir bu haliniz?-Sen syle, hi deil
se. Hepiniz bykannenizin cenaze treninden gel
mi gibisiniz. lm gibisiniz hepiniz!
Bu son sz uyard birdenbire beni. Aklmdan
geenler aslnda nemli eyler deildi ama, demek
grnmeyen bir g syletmiti bu szleri bana.

274
 Birdenbire anlamtm ki, hepsi lmlerdi.
Hibir gizi olmayan ve grlt koparmayan bir
lmd bu. Ne onlara zene bezene anlattm yaa
mn gerek bir yan vard, ne de onlarn kendi ya
amlarnn. Beklenen byk k bir trl gerek
lememiti. alma gnn getirecek olan devrim,
siyah lm okyanusunda dolaan bir hayalet gemi
gibiydi. Porta'y yaama en ok balayan, scack
bir kadn gs bile btn anlamn yitirmiti. As
lnda uslanm deildi ve elinin yaknma gelecek
her yuvarlak kalaya yine imdik atabilirdi ama,
kendisi bile birka gn sonra yandaki iftliin sa
hibinin kzyla bandan geenleri, yine btn ay
rntlaryla yle anlatyordu:
Ne tuhaf! Eskiden bu ii yaparken sanki ken
di kendimi seyrediyor gibi olurdum! Oysa imdi,
sanki ben perdenin bir yannda kalyorum, Bay Por
ta ise br yanda iini gryor! stelik perdenin
br yannda olup bitenler ilgimi bile ekmiyor! Ha
ni bilsem ki, br yanda itfaiyeciler i banda, ya
da Adolf sylev vermeye gitmeden nce bynn
yarsm tra ettiriyor, ilgileneceim... Ama grle
cek bir ey yok gerekten, zaten olsa bile aldrmyo
rum... Doal olarak, anlayamazsnz bunu, ama
nemi yok, nk ben de anlayamyorum!
Onlarn birer yaayan l olduklar dnce
sini kafamdan atmak iin byk bir aba harcyor
dum. Kendileriyle de konuamazdm bu konuyu!
Ama bir gn, birdenbire, acaba ben mi onlar eski
sine gre daha eylemsiz gryorum, yoksa gerek
ten zerlerine bir bkknlk m kt diye soruver-
dim. Her ne kadar, grnte eskisi gibi yayorduy-
sak da...
Seni nasl yantlayacam bilemiyorum dedi
Tvloruk.
275
 Tm izinler kaldrld diye yantlad Porta.
Balangta, 41'de alt bin kiiyken, imdi yedi
kii kaldk dedi Moruk. Von Lindenau, Hinka,
Von Barring ve bu birliin sa kalan saygdeer ki
ileri olan bizler. Allah byk, ama yarallarn, len
lerin ve kayplarm listesi daha da byk.
Bakn...
Sesim incecik ve titreyerek kmt. Korku
midemi kemiriyordu sanki.
Yazmaya sz verdiimiz kitaba bo veremezsi
niz...
Hepsi bana baktlar. Panik iindeydim. Artk
beni tanmyor gibiydiler. Daha dorusu, beni ben
den daha iyi tanyorlar ve hl budalaca umutlar
tadm, ve hl heyecanla arpan bir yree sa
hip olduum iin, derin ve sessiz bir sevecenlik gs
teriyorlard.
Kitabn yazdn zaman dedi Porta, fltyle
oynayarak, btn kzlar benim iin p. Senin ki
tabn kimse okumayacak zaten, nk bu kitapta,
bir rastlant eseri iki yatakl bir odada buluan g
zel telefon memuresi ile patronun yakkl olu
nun, ya da hemire ile nl cerrahn yks bulun
mayacak! Ne yazarsan yaz, ama sakn pis ve iren
tutuklulardan sz etme. Kesinlikle zengin olamaz
sn byle bir kitapla! Kimse umursamaz bile. Sana
bir neride bulunaym: Kitabm yazmay bitirince,
gidip bizim anmz iin bir gzel kafay ek. '

276
 1943 Noel'ini geree yakn bir biimde kutlayabilmek
iin ok aba harcadk. Hatta, bo bir cephane sandnn
zerine bir am bile diktik.

LER HATLARDA SOVYET PROPAGANDASI

Ruslar, propaganda alannda olaanst bir

yaratclk yeteneine sahip olduklarn kantlyov
lard. Bazen o kadar byk palavralar atyorlard
ki, normal bir kimsenin bu yalanlan yutmasna
olanak yoktu. Ama bizler normal kiiler olmad
mz iin, en inanlmaz szlerden bile bazen etkileni
yorduk. imizdeki kin ve kukular o denli kklei-
yor ve bunalmlarmz ylesine artyordu ki, Sovyet
prppaganda yazarlar iyi rn elde etmekle vne
bilirlerdi.
br tarafa kaan, ya da bilerek' kendilerini
yakalatan, hatta balanndaki baavularyla tm
birlik halinde gidenlerden sz etmek gereksiz. Hi
olmazsa saylan belliydi bunlarn. Hepimiz Alman
disipUninin ve Sovyet Cennetinin korkunlukla
rndan sz eden Gbbels propagandasnn tutsa
olmutuk. Bu olmasa bile, Alman ordulannn S.S.C.
B.'yi ne hale getirdiini dnnce, konumaclar
nn syledii gibi Ruslarn bizi kucaklamaya hazr
olduklan, kafamzda azck kalm olan akllarm
za pek yatmyordu. unu sylemek istiyorum: Sov
yet propagandas hepimizi ylesine fel etmiti ki,
savatan kamay dnenler bile bu dncelerin
den vaz geiyorlard. Herkesin akl allak bulluk ol-

277
mu, salkl dnebilme yetenei kimsede kalma
mt.
Arada bir, sylediklerine ok gl kantlar da
bulmuyor deillerdi. Tm sylenenlerin alt taraf
basit bir propaganda olduuna kendimizi ne kada
inandrrsak inandralm, kant nmze k-
veriyord.
Bir dzine hoparlrle yaynlanan rneklerden
biri yleydi:
Alman dostlarmz! Rus arkadalarnzn ya^^
nma gelin! Siperlerinizde kalp, neden souktan
donasnz? Bizim burada, kalacak yer ve sca
ck yatak var Rahatnzn yerinde olmas iin g
zel kzlar bekleyecek banzda. Nazi'lerin size ver
dii yiyeceklerin kat fazlasn alacaksnz! im
di, Onba Freiburg mikrofona gelecek ve btn
sylediklerimizin doru olup olmadn size anla
tacak. Kendisi iki yldanberi bizim yanmzda. Sa
va esirlerini barndran tm kamplarmz gezip
genellikle dnlenlerle hi ilgileri olmadm
saptad. Btn kampalarimz ya byk otellerde,
ya da tatil kylerinde kurulmu olup, bir odada iki
iftten fazlasnn kalmasna izin verilmez. Yani,
iki erkek ve iki kadn. Neyse, brakalm da Onba
Freiburg Sovyet Rusya'daki yaamn kendisi an
latsn sizlere...
Arkasndan, baka bir ses neeyle balyordu;
Merhaba, 27'nci Zrhl Alay'daki arkadala
rm. Ben, 309'uncu Topu Birliinden Onba
Jrgehs Freiburg. 20 Mays 1916'da Leipzig'de do
dum ve Dresden'de, Adlerstrasse, 7 numarada otu
ruyordum. 1941 Austos'unda Ruslara esir d
tm. Ve o zamandanberi de, daha nce Almanya-
da yaadmdan ok daha iyi bir yaam srdr-

278
 yoram. Rusya'daki esir kamplarnn hemen hemen
tmn gezdim ve bir erkein gereksinme duyaca
hereyin herkese salandm sizlere syleyebili
rim...
Tam bir saat, iinde yaad bu cenneti bize
anlatt ve sonra da, haftalk yemek listesini oku
maya balad. Listedeki hayvar, rosto, kaz ve gver
cin gibi yemeklerin adlarn duymak bile hepimizin
azn sulandrmaya yetiyordu.
Bir akam, siperlerinin nne byk bir sine
ma perdesi gerip, hepimizi lgna eviren bir de
film oynattlar. ki Alman askeri tutsak edilmiti.
Onlarla birlikte gzel bir salona girdik. Byk b
yk masalar, her ynden yakn planla ekilmi yi
yeceklerle doluydu. imizden birou, farknda
olmadan yutkunuyor ve aznda bir ey varm gibi
iniyordu. yle sanyorum ki, film biraz daha uza-
sayd 27'nci Zrhl Alay perdeye doru hcuma kal
kacakt.
Bir sonraki sahne ise, ortasnda kocaman bir
yatak olan lks bir salonda geiyordu. Gzel bir
kz, bir Alman piyadesinin nnde yava yava so
yunuyordu. Askerin nnde kvrlp bklerek s
tndekileri birer birer kardktan sonra, anlat
mas gerekten ok g bir sevime sahnesi bala
d. Alman siperlerinde bouk bir sessizlik hkm
sryordu. Birok kii iini ekerken, bazlar da
farknda olmadan garip sesler koyveriyordu. Hem
ok korkun, hem de acnacak bir durumdu bu.
Yaa, van, yaa! Yeniden oynat filmi! Bir
daha! Bir daha!
Btn siperdekiler bara bara alklyorlar
d.
Sonra hoparlrlerin czrts duyuldu ve her
kes sustu:
279
 Arkadalar! nanmadnz bir dava uruna
ldrtmeyin kendinizi. Brakn, SS'ler ve Gorng'-
in, igal altndaki lkelerde keyif atan masa ba
kahramanlar gelip savasnlar, Hitler ve etesi iin!
Sizler, Alman ordularnn gerek emektarlar ola
rak, ok daha iyi yaam koullarna layksnz. Ge
lin, birlein bizimle! iinizden, Kzl Ordu'ya kat
lp gerek haklarn elde etmek iin savamak is
teyenler karsa, bugnk rtbeleriyle birlikleri
mize katlabileceklerdir... Ama taunun iin, hemen
gelmeniz gerekiyor! ok ge kalm olmay bekle
meyin sakm...
Bazen, byk bir tarafszlkla ve hi yorum
yapmadan, Hitler'in, verdii btn szlerden na-
s dnm olduunu gsteriyorlar, bazen de bir
Rus doktoru baz hastalklara yakalanmanm ger
ek yollarm bize retiyordu.
Arkadalar, silahlarnz atn ve gelin, bize
katln! Savamay srdrmek sama olacak. Nazi
domuzlan sizleri kullanyorlar. VVehrmacht'n en
az te birinin, drt yldanberi siz burada alktan
ve souktan krlrken, igal altndaki lkelerde t
ka basa yemek yiyip, yan gelip yattklann bilmi
yor musunuz sanki? Sizler burada her eyden yok
sun olarak ile doldururken, Wehrmacht'n dier
bir te birinin Almanya'da, karlar ve metresleri
nin koynunda rahat rahat uyuduklarn da m bil
miyorsunuz?
Dinleyin bunu! Dinleyin!
Ve, bu denli doru bir aklamayla ayn dn
cede olmamak olanak d olduundan, btn Al
man miferleri heyecanla havalara atlyordu.
Btn bir Sakson tmeni, balarndaki albay-
laryla birlikte kar tarafa geti. Bize komu olan

280
blgeden de, Thringen'den gelmi olan bir ihtiyat
birlii btn subaylaryla birlikte no man's landi
geti.
Arada bir, Ruslarn da kap bize geldikleri, ve
ya esir den baz Almanlarn benim gibi kap, bir
liklerine geri dndkleri oluyordu. Hibiri byk
otellerden ya da tatil kylerinden sz etmiyordu ta
bii. ou, benim gibi, bazen insanca davranlarla
karlam, bazen de inanlmaz eziyetlere katlan
mak zorunda kalmlard. Aslnda, Ruslar, baz
kamplar yaptklar propagandaya uygun biimde
rgtlemeye ve buralarda, sava tutsaklarm sos
yalist doktrin ve prensiplere balamaya almyor
deillerdi. Ama, dier kamplarda bu yolda en ufak
bir alma olmad gibi, bazlarnda, knama g
cn kendimde bulamadm bir alma duygusu
ile gerekten barbarca davranyorlard,. in iine
SS'ler girdiinde Ruslara uygulanan katliam her
trl mantk lsnn dna kt ve anlatlma
s gerekten olanak d boyutlara ulat iin, Na
zi'ler yenilgiye uradnda, Ruslar, ellerine geir
diklerine bazen ayn ikenceleri uyguluyor, ayn
eziyetleri ektiriyorlard. Ne baz ackl olaylar g
zelletirmeye alyorum, ne de yaplan ktlklere
zr bulma abasmdaym. Bu intikam duygusunun,
aslmda yalnz Ruslarda olmayp, savan altst et
tii tm lkelerde deiik boyutlarda grldn
sylemek istiyorum sadece.
Bazen yle olaylara tank oluyorduk ki, akn
lktan azmz ak kalyordu, rnein, yaptmz
bir saldr srasnda, on alt on yedi yandaki en son
tertip erlerden biri Ruslar tarafndan yakalan
mt. Ertesi gn, pantolonunun paalarn diz hiza
sndan kesmi olarak geri gnderdiler.

281
 Ksa pantolonlu bir ocua dnm olan erin
srtna, ineyle bir de mesaj ilitirmilerdi:
Kzl Ordu ocuklara kar savamaz.
Bunlar, bizden daln iyi byteceklerine
inandmz annelerine iade etmeniz iin, size
geri gnderiyoruz.
Bir de ihtiyar Astsubayn yks var:
3. Blk'te yal bir Astsubay vard. Bir gn,
zavall adamcaza Berlin'e yaplan bir hava sald
rs srasnda karsnn ve ocuunun ldn
bildiren bir telgraf geldi. Eunun zerine Astsubay
blk komutanna gidip izin isteminde bulundu,
ama blk komutannn tm abalarna ramen
izin verilmedi kendisine.
htiyar Astsubay, bunun zerine, byk bir
kzgnlk ve umutsuzluk iinde kat birliinden,
ama ertesi gn geri geldi, ve hepimizin aknlktan
falta gibi alm gzlen nnde, kendi stleri
nin ona vermemi olduu izni kardaki Rus t
meninin komutanndan kopardm anlatt. nce
hepimiz adamn akln oynattm sandk ama, o
hem bizim albaya yazlm bir mektubu, hem de
Ruslann Berlin'e gidi geli iin verdikleri yol s
resi hari, on be gnlk iznin belgelerini rahatlk
la kanp gsterdi. Ruslar, izin katlannm zeri
ne, bizim trenlerin kalk ve var saatlarn bile not
etmeyi unutmamlard. Albay Von Lindenau'ya
yazlm olan mektubu, daha sonra Von Barring ba
na okutmutu. Mektup yleydi:

. Sayn Albaym,
Alman Ordusunda ilerin bu denli kt
gittiini ve her eyini yitirmi olan zavall bir

282
 Astsubaya bile izin verilemediini renince
ardk dorusu. Ama Kzl Ordu tutsak et
tii bu kiiye on be gn izin verdii gibi, ge
ri dnme zorunluluunu da iptal etmi bulu
nuyor.
Sayn Albay Von Lindenau, bu Astsubay
imdi dmanla ibirlii yapmakla sulaya
bileceinizi bilmiyor deilim. Ama yine de,
sizden, hi deilse bu kez, olay grmezlikten
gelmenizi ve bu zavall adamn izne ayrlma
sn salamanz rica ediyorum. Berlin'e ya
plan hava saldrsnda tm ailesini yitirmi
bir kii olarak, zaten j eteri kadar cezalandrl
m olmuyor mu?
Stepnen KONSTANTNOV RADON
Tmgeneral
Kzl Ordu, 61. Piyade Tmeni K.
Hem bu mektup, hem de Ruslarn verdikleri
izin belgeleri, Ruslarda. izin alan Astsubay hak
knda karar vermesi iin, tizim tmenin komuta
n olan Tmgeneral Von Rechtnagei'e iletildi. B
tn 27. Alay, birka gn sreyle verilecek karan
heyecanla bekledi. Ruslar da her akam, hoparlr
leri araclyla Astsubaya izin verilip verilmedii
ni soruyorlar ve her seferinde bizden olumsuz yant
alyorlard. Bahse girenler bile vard. oumuz ada
mn kuruna dizilecei dncesindeydik. Ona bir
ceza vermeye mecburdular nk. Bunun tersi, an
cak askeri ceza yasasnn yeniden yazlmasyla ger
ekleebilirdi!
Sonunda heyecanmz yatt: ihtiyar Astsu
baya izin ve grevini terketmekten tr gn
hapis cezas ayn anda verildi. Cezasm izin dn
nde ekmesi uygun grlmt.
283
 Ruslarn, propaganda yapmak iin baka yn
temler de kullandklarn sylemeye gerek yok. s
telik bazs, olduka gl saylabilirdi. rnein
radyo yaynlar diye adlandrdklar bir yntem,
Alman radyosu ile alay etmeye dayanyordu. o
u zaman dk bir dacyde ama etkin ve bazen
de gldrc. Sonra Dmieycilerin Konseri ne ge
liyordu sra. Usta bir spikerin tamtc szleriyle
program balyordu:
imdi, birok dinleyicimizin istemi olduu,
hafif enstrmanlar kompozisyonunu dinleyeceksi
niz...
ki dzine kadar havan mermisi ile makineli
tfeklerin at yaylm atei bu szleri izliyor, ve-
siperlerimizde toza ve topraa bulanmamza neden
oluyordu.
imdi de, Sayn dinleyiciler, Stalin orglar
iin Bir fantezi...
te, asl kyamet, bu nl orglann fze tipi
obslerinin kulaklar sar edici sesler kararak
zerimize yamasyla balyordu.
Ve bu mzik leni sona ererken, sizlere tm
senfoni orkestramzn katlmasyla eitli melodi
lerden semeler sunuyoruz...
Ne kadar da gleryzl, nee dolu bir sesti
bu!
zerimize ken bu frtma sresince btn
blge korku iinde titreiyordu. Hepimiz siperleri
mizde bzlm, en yakn arkadalarmzn davra
nlarn izliyor, herhangi bir lgnl engelleme
ye hazr bekliyorduk.
Alman Ordusunda, birka tane de Rus gnl
l birlii vard. General Vlassov'un nl hainler
tmeni dnda ellerine geirdikleri Ruslara feci:

284
 ikenceler yapan birka Kazak Alaymz vard.
Ama, bu konudaki en korkun birlik, bir kadnlar
taburuydu. Bunlar tutsaklarn rlplak soyup
bir yataa veya masaya balyorlar, zavalhlarn
cinsel gdlerini boalma noktasna kadar kkr
tyorlard. Boalmdan sonra ise, genellikle ya kur
banlarnn organn kesip azna tkyorlar, ya da-
ekile husyelerini paralyorlard. Bu sahnelerden
birine Porta da tank olmu ve ayn gnn akam
tfeiyle bu dii canavarlardan yedi tanesini indi-
rivermiti.
Ruslar, Kazak'lardan veya Flintenweiber ad
verilen bu kadnlardan birini ellerine geirecek olur
larsa yaplaman fazasyla detiyorlard ve bylece
en korkun gaddarlk rnekleri mantar hastal
gibi abucak yaylp her taraf sarmaya balyor
du. Gerek bamsz SS taburlarnda, ve gerekse e
itli birliklerde, bir sr de Ukrayna'l asker var
d. Gnll anlamna gelen Hilfswillige szc
nden ksaltlarak Hiwis deniyordu bunlara.
Sava, zellikle onlar iin korkun olan, kanlmaz
sona yaklatka, bu adamlar da iyiden iyiye vahi
ve ynetilmesi g oluyorlard. Yanl bir hesap
veya inanla, yanl bir ata oynamlard ve bunu
. ok ge anlamak onlan kudprtuyordu.
Bu Rus kaaklarndan. Alman disiplininden
bkp yeniden Sovyet ordusuna katlmaya kalk
anlar kyordu elbet. 3u!arin ne olduklarm hi
bir zaman renemedik. Hainlikle sulanp asl
yor olmalydlar. Sonunda Ruslar bu gidi gelilere
kkl bir are buldular. Bizden geriye kaan btn
Ruslar ve TJkraynallan siperlerimizin zerinde
uan uaklardan atarak bize iade ediyorlard. Ama
paratsz olarak! Herbirinin cebinden de, tes
lim belgesi tayan bir san zarf kyordu:
285
 bu belge ile, 174 No. lu Askeri Polis
ubesi, 27 Aralk 1943 gn Lebed'de 18'inci
SS Taburundan kaan ve Kz Ordu'nun 12'-
nci Piyade Alay tarafndan yakalanan:
Tiflis, 18 Mart 1919 doumlu
Boris Petrovi Turgoiski'yi
iade etmektedir.
Ad geen kaak, Alman Ordusuna, K
zl Ordu Hava Kuvvetlerine Pilot Temen Ba-
vori eliyle teslim edilmitir.

ALINDI BELGES
Kaak teslim alnmtr.
Rtbe :
sim :
Birlik :
Bu almd belgesinin doldurularak en ya
kn Kzl Ordu Birliine iletilmesi rica olu
nur.
Bu insanlk d davranlarn hepimizi etkile
mesi doald. Ben bile kendimi yenik hissediyor
dum. nsanlarn tm byle, yrtc hayvanlar gi
bi davranabildikten sonra, hibir eyin neminin
kalmam olduu ye hepimizin mahvolmu kiiler
olduumuz kans btn arkadalarma yaylm-
%x
Ve yzba Von Barring kendini ikiye verdi.

286
 ;
Sadece makineli tfekleri skp gtrmlerdi...
Adam aradk ve bu koca tankn nasl bu iftlikte
bulunduunu sorduk. Bize vnerek gsterdii katta
Almanca olarak unlar yazlyd:
Bu aracn mrettebat olan bizler, bu sardalya ku
tusunu, ifti Peter Aleksandrovi'e, iler durumda olan
bir inek karlnda sattk.
Heil Hitler!
Btn Sayn Parti yelerinin canlan cehenneme.
Ukrayna'nn tm iftliklerinde bir Alman arabasna
veya herhangi tipten bir araca rastlamak artk doal sa
ylyordu.

KEV'DEN EKL

Bir SS temeninin koruluk yaknlarnda l

drlm olmas neden olarak gsterilmi ve bl
gedeki halka ibret olsun diye, SS komutan, on drt
ve altm yalar arasndaki btn erkeklerin ve ka
dnlarn aslmalarm emretmiti. Hepsi kamyonlara
bindirildiler ve kamyonlar geri geri giderek idam il
miklerinin altnda sralandlar. SS'ler herkesin
boynuna bir ip geirdikten sonra ise kamyonlar ha
reket ettirildi...
Bu iler olup bittikten sonra olay yerine geldi
imizde byk bir protesto uultusu ykseldi hepi
mizden. SS'ler sinirli bir havayla bizi izleyip silah
larn daha sk tutarlarken, subaylarmz bir mey
dan kavgasn nlemek iin yry tempomuzu
hzlandryorlard.
Ordu ile SS'ler arasndaki dmanlk artk ak
bir anlamazlk haline dnmekteydi. Himmler,

28?
beki kpekliini yapt rejime kar eylemlerde
bulunabilecek rgtlerin olumasn engelleyebil
miti ama, bununla bir ey elde etmi saylmazd,
nk asl dmannn kimliini saptayamamt.
Aslnda, hep susuz kiileri ezebilmiti o. Gerek
dmannn, istedii biimde kullandn sand
bu iddet ortam olduunu bilemezdi elbette. By
lesine uluorta ve yntemsiz kullanlnca, bu ortam
kendi yenilgisine neden olmu ve Alman direnme
sini balatmt. Hibir tarihi Alman direnmesin
den sz etmemitir ve bundan sonra da sz etme
yecektir, nk bu olay cydnlatan hibir belge
yoktur. Alman direnmesi rgtlenmi bir eylem
deil, bizim Meier domuzunu temizlememiz gibi
gizli kapakl yaplan, dank ve bireysel eylemlerin
btndr.
Takviye birlii olarak geldiimizde, Ruslar
Kiev'in yarsn ellerine geirmilerdi bile. Kente
varnca, kk sava gruplarna blnp, herbiri-
miz ayr yollardan Kiev'e girdik. Benim, tankm,
Porta'nn ve Moruk'un i alklarnn arkasndaydr.
Wosduchffotskoje'den indikten sonra bir demiryo
lunu geip, btn evlerin Almanlarn elinde oldu
u Cakova sokan atk ve kentin kuzey ucu olan
Pavolo'ya doru yol aldk. Bir sr kk sokaktan
ve darack geitlerden motor homurtularyla ge
tikten sonra, afak skerken, eski bir fabrikann
olduu yere geldik.
Fabrikann avlusunda, on sekiz T-34 tank ile
be adet KW-2, personelieriyle birlikte sabah yok
lamas iin sraya dizilmi bekliyorlard. Bizim .
tankn birdenbire yirmi metre telerinde karlar
na k vermesi hepsini felce uratt.
Deneyimi olmayan Astsubaymz gzetleme

288
yerinden ayrdm ve ayn anda toplar, alev makine
leri ve mitralyzler almaya balad. Moruk ve
Porta da dier tanklarda ayn biimde davranm
olmalydlar. Rus askerleri patr patr derlerken,
btn tanklar yakp safd brakmamz sadece
birka dakika srd. Sonra tam gaz yan sokaklara
daldk ve rastladmz J*r piyade bln nce
alev makinesi sonra da makineli tfeklerle tara
dk. Sa kalan birka kiiyi de tankmzn paletleri
eziverdi.
Ve enlik srd gitti. Yangnlar, ykntlar, ci
nayetlerle. Bir tanksavar bataryas, tam paletleri
ne yaptrd bir obsle Moruk'iarn tankn yara
lamt. Son hzla evlerin arasndan geip tanksa
var bataryasnn arkasna getim. Cephane savur
ganlna gerek yoktu. Sekiz kiilik batarya beni
yavalatmad bile ama Moruk'un tank yanmaya
balam ve iki adam da lmt. Moruk bizn
tanka bindi, kalan dier iki adam da Porta'nm tan
kna getiler..'
Btn gnmz byle geti. Yorucu, tekdze
ve bizi delirten srekli bir gerginlik ortam iinde.
Konaklama yerimize dndmzde, 5'inci Bl
n tm tanklarnn yok olduunu rendik. Al
bay Von Lindenau ise lmt. Yanarak...
Kiev alevler iindeyii.
Sokak sava kadar insan hzla lgnla s
rkleyen bir sava biimi yoktur. Bir kapdan b
rne ilerlerken veya gerilerken, bir saniye sonrasn
da ne olabileceini kimse kestiremez. Acaba hangi
pencereden bir dman size ate aacak, bomba ata
cak veya tam kafanzn zerine bir koca ta paras
brakacaktr? Nereden geldiini bilemediiniz kur
unlar yan bamzdan vzldayarak geerken, ince-

lanetliler taburu 289/19

cik bir sokak lambas direinin siperliine snr
snz.
Birka kez, sndmz evden, ykld iin
kamak zorunda kaldk. nc ya da drdnc
kattan, tavanlarla ve demelerle bir arada kaya
rak dyorduk. Arasra teke tek dvmek de geli
yordu bamza. Bakla veya ele geen bir krekle
yaplan, ksa sreli fakat ok vahi bir kavga t
ryd bu. Ve btn buniar olurken, kent alev alev
yanyor, 40 ya da 50 derecelik bir s iinde patla
malarn grltleri binlerce canhra feryadn
uultusuna karyordu.
Dinyeper nehri zerindeki byk kpr uu
rulmutu. Demir ynlar, dev bir kirpi gibi rma
n sularnn dna tayordu Kentin gururu olan.
radyo vericisinin elik antenleri artk sadece bir tel
ve beton ynyd. Geni alanlarda, asitle sulanm
binlerce karkas yatyor. zerine benzin dklm
yzlerce ton ayiei tanesi dev bir ocak gibi alev
alev yanyordu. Lokomotif montaj atlyeleri ise,
fil mezarlna benziyordu.
Geri ekili srasnda, SS'lere duyduumuz kin
ylesine belirgin bir hale gelmiti ki, kar taraf sal
drya getiinde hibir SS birlii dier bir birlikle
ayn anda yer deitirmeye cesaret edemiyor, oldu
u yerde aklp kalyordu. Hatta birka kez, Ruslar
ve Almanlar bir sokak savana tutumuken SS'
lerden oluan bir birliin gelmesi zerine aralarn
daki atmaya ara verip, nce elbirliiyle bu men
fur niformay tayanlar ortadan kaldrmlar, iki
dzenli ordunun drst askerleri arasndaki sa
valarm bundan sonra yeniden srdrmlerdi.

290
 Bir sabah, afaktan az nce, savan srp dur
duu Berditscev yaknlarna vardk. Bizden nce
bir de piyade ihtiyat birlii gelmiti. Tek tankmz
bile kalmam olduundan, biz de piyade olarak g
rev yapacaktk zaten.
Yerimiz, her zaman olduu gibi en ileride, no
man's landin iindeydi. Tanklar zerimizden ge
erken bize bir zarar veremesin diye, darack, tek
kiilik boy ukurlar kazdk. Tanklar zerimizden
getikten sonra yerlerimizde kalp, tanklar izleye
cek olan piyade birliklerini alev makinelerimiz ve
makineli tfeklerimizle, gerekirse de snglerimizle
karlamay amalyorduk. Gerimizde, topumuz
iddetli bir at eylemini balatmt. Saatiar ge
tike, topular arasndaki dello da younlayor
du. Sonra, saat sralarnda ksa bir yavalama
oldu. Atlar seyrekleti ve den mermiler bulun
duumuz yerlerden uzaklamaya baladlar.
nsann gzlerini yuvalarndan frlatacak bir
grnmle kar karya geldik birden. Yere iyice
km olan sisin iinden, T-34'lerden oluan s
rler zerimize doru geliyor, hemen arkalarnda
da sng takm piyade kitleleri gibi by
yerek ilerliyorlard.
Bir an, iinde bulunduum ukur zifiri karan
la brnd ve tepeme talar ve topraklar dkl
d. Bu gibi bir ter birikiverdi alnmda. Dizlerim
titriyordu. Sonra zerimden pepee iki tank daha
geti. Top sesleriyle birlikte, makineli tfek grl
tleri de balamt bu arada. Rus tanklanyla^ bi
zim tanksavar topusunun kapm olduklarm
gsteriyordu bu.
Arkalarda kalm bir T-34 tank tarafndan
ezilmekten korktuum iin, bam henz siperden

291
 karmaya ekmiyordum ki, en yaknandaki maki
nelinin grltsn duyarak yerimde yavaa do
ruldum.
Elli metre kadar tede, bir ar makineli- t
fek ie koyulmu, bir dzine Rus askeri de yatarak
. etrafn sarmt. Alev makinemi dorultup tetie
bastm. Krmz alev bouk bir iniltiyle frlad, iki
Sovyet piyadesi ayaa kalkmay denedilerse de,
hemen paavra gibi yana yana yeniden yere dev
rildiler. Bu arada baka bir makineli tfek bana
doru ate at ve derhal alev makinemi susturup
ukurun iine gizlendim.
Artk daha dikkatli davranmam gerektii iin,
silahmn namlusunu siperin kenarna kardm ve
periskop yardmyla nian alp tetie bastm. kin
ci makineli tfek susmutu.
Sonra ikinci bir dalga halinde yeniden tanklar
gelmeye balad. ukurlara gizlenmi olduumuzu
artk rendikleri iin, iin aka gtrr bir taraf
kalmamt. Etten ve kemikten yaplm bir asker
ile yetmi tonluk bir tank arasnda sava aa yu
kar yle geer: Korkusuz ve ynetmelikte belirti
len kurallara uyan asker, ukurundan bir srayta
darya frlar ve tankn karsna geerek, bir elin
de tutmakta olduu manyetik bombay hi brak
madan, br eliyle tankn ekme kancasna tutu
nup trmanmaya alr.
Son hzyla ilerlemekte olan koca canavarn
zerine trmanmak iin gereken byk aba, tepe
den trnaa her tarafm kan ter iinde brakmt.
Allahtan, T-34 tanklarnn iinden, tankn d evre
sinin on metrelik bir blmnden fazlas grlmez.
Birka kez tutunamayp yuvarlanmak tehlikesi at
lattm. Ellerim kanyor, trnaklarm krlyordu.

292
Ama, korkusuz sava yine de dayand ve bomba
sn tam ynetmelikte ngrld biimde, tank
kulesinin alt kesimindeki elik kolyenin zerine
yaptrd. Sonra da, bomba piminin ipini ekerek
yere atlad ve daha nce bir dzine er ile bir maki
neli tfei barndran ukura dald. Be saniye
kadar sonra, kulaklar sar eden bir patlama oldu
ve burnu bir obs ukuruna giren tank olduu yer
de kalakald. Tankn iindekiler, manyetik bomba
nn yaratt yksek basn nedeniyle patlama
annda lmlerdi.
Bir sonraki T-34 tank yaklatnda, korku
suz asker snd ukurda bulduu bir el bomba
sn kaparak, yeniden ellerini yrta yrta ve trnak
larn kra kra tankn zerine trmanmaya bala
d. Bu tr eyler, dier birok baka ey gibi, iyice
olaan saylyordu artk. Olaylar ne kadar kank
sam olduumuzu, bir tank kulesinin havada
daireler izerek bir sre utuktan sonra otuz santi
metre temde topraa gmldn grdmde
daha iyi anladm. En az yarm ton vard kulenin
arl.
Tanksavar topumuz, manyetik bombalar ve
maynlarla zaten ypranm olan dman zrhlla
rn pskrtmt. Bunun zerine, Rus topusu iin
iine girdi ve 27'nci Alay'n yeni erleri tabanlar
yalayarak gerilere doru kamaya baladlar. Bu
ka, az sonra bir salgn halinde bizim gibi emek
tarlara da bulat ve biz onlar rnek alverdik ken
dimize. Rus piyadeleri, Yaasn Stalin! diye ba
rarak bizleri kovalamaya koyulmulard.
Yal bir binba kaanlar durdurup, Sovyet
piyadelerine kar koymalarn salamak istedi,
ama otomatik tabancas hemen elinden alnd ve

293
adam korku iinde kaan askerlerin postallar
altnda ezilerek can verdi. Sonra ne oldu da durduk
ve dzene girdik, hi bilmiyorum. Ama durduk ve
Ruslar karlayp sng savama girdik. Bir Mo
ol askerinin tfeini iki elimle kavrayp kopar
mak istedim. O direniyor, ben ise aslyordum. ki
miz de vahi hayvanlar gibi homurdamyorduk. Bi
rimizin lmesi gerektiini biliyorduk nk. nsan
ldrme tutkusunun verdii gle, sonunda tfei
kaptm ve imek gibi bir hzla, sngy, denge?i
bozulan Rus askerinin srtna sapladm. Bararak
yere derken, sng de kt srtndan. Sonra, sn
gy mzrak gibi ne doru tutarak komaya ba
ladm. Bir baka Rusa, koarak, sngm ylesine
bir hzla soktum ki, kasaturann bir ucu srtndan
darya kt. Azn kocaman aarak bard
adam. Zaten, biim deitirmi suratlarn buruuk
dudaklarndan kan vahi lklar ve iniltilerden
baka bir ey duyulmuyordu ki...
Birden damarlarmdaki kan dondu sanki. A
zm ak kalm havaya bakyordum. Gkten, ze
rimize doru, alevden kuyruklarn sallayarak ve
cehennemi andran slklar ve iniltiler kararak
bir sr fze yamaya balamt. Btn sinirleri
yerinden oynatacak, akl almaz bir grltyd bu.
Hepimiz yerlere yatm, dehet iinde haykrarak
hkryorduk. B t n zamanlarn en korkun ve si
nir bozucu silah olan Stalin'in orglarlayd bun
lar.
Otuz alt saat sren iddetli atmalardan son
ra, Ruslarn saldrs yavalad ve ortalk duruldu.
Hem Ruslar, h e m de biz, tekrar atma ncesinde
ki durumlarmza dndk.
Korkun bir topu dellosu izledi bunu. Alt

294
gn ve alt gece sren bu frtna birok kiinin akl
n yitirmesine neden oldu. Kk bir orman iki sa
at iinde ylesine dmdz edildi ki, seansn sonun
da, eskiden orada bir orman bu'unduunu gste
ren hibir belirti kalmamt. Baklarmz dalgn,
gzlerimiz kan anana dnm olarak, kprda
madan yatyorduk. Konumak sz konusu deil
di. Yanmzdaki arkadan kulana barmakla bi
le sesimizi duyurmak olana yoktu.
Bir kez daha Moruk ve Porta'y grerek akl
m oynatmaktan kurtuldum. Kulaklar sar eden
bu cehennemin ortasnda onlar grmek, derhal ra
hatlamama yetiyordu. Moruk bir eyler kemiriyor,
Porta ise, kedisi Stalin i dizine yatrm, flt al
yordu. Aslnda, ald mziin tek bir sesini bile
duyamad kesindi ama, o yine de grltye hi al
drmadan, kendinden geercesine srdryordu tr
ksn. Kimbilir, belki de, ne aldn duyabile
cek kadar her eyden soyutlayabilmiti kendisini.
Drdnc gnn akam zeri, Von Barring s
namzn giriinde belirdi. Her zaman olduun
dan daha da hastayd sanki. Bir sre nce, Moruk
onun dizanteriye yakalanm olduunu ve bu ne
denle de zamannn byk' bir blmn pantolo
nunu dizlerine kadar indirmi olarak geirdiini
sylemiti bana. Bbrekleri de gitgide daha kt a
lyordu. Tm bu belirtilerden, fazla yalanmaya
olanak bulamavaca&m anlamak zor deildi.
Bize uzatt katta unlar yazlyd:
Adamlarmza viyecek salamamz gerek.
imdiye kadar drt ekip gnderdim, hibiri geri
dnmedi. Sizler son umudumsunuz.
nce birbirimize, sonra da ba ellerinin arasn
da, bir sandn zerine ylm olan Von Bar-

295
ring'e baktk. Moruk omuzlarn silkerek. olur der-
cesine ban sallad.Vo a Barring bir de zarf verdi
ona. Komutanlk kararghna iletilecek olan zar
fn iindeki raporda t m telefon ebekemizin pa
rampara olduu bildiriliyordu.
Karavanalar srtmza vurup, geliigzel u
kurlar aydnlatan aynda yola koyulduk. G
n karanlklarndan hi durmayan bir demir ve
ate yamuru yayordu. Bulutlar iyice alalm,
ar ve rktcydler. Moruk, can sklm bir
biimde ban sallad. Porta, hibir tepki belirtme
den ona bakt ve yolumuza devam ettik.
Derinlemesine drt kilometre olan yolumuzu
alt buuk saatta aabildik. Karavanalarmz bakla
ve halanm domuz etiyle doldurduktan sonra, d
nmz ise yedi saat srd.
Dne gemeden nce, mutfak arabasnda mi
delerimizi o kadar tka basa doldurmutuk ki, a
lar hastalanmamzdan endie etmilerdi. Oysa
Porta, akam da dnerek, ceplerine bile halan
m domuz etleri taktrmt. Yeniden srtlad
mz karavanalar bu kez dolu olduklar iin, sanki
bir ton ekiyor gibiydiler. Porta, Stalin'i de, kapu
tunun yan tarafna zel olarak dikmi olduu cebe
yerletirmiti. Kzl tyl kedi, bir de kep tad
kafasn cepten darya karm, her zamanki
mutlu haliyle etrafna bakmyordu.

Yerin altnda da savatm. Ruslar siperlerimi

zi maynlamaya balamlard. Smakta kulaklar
mz yere yaptrdmz zaman, kazma seslerini
duyabiliyorduk. Tabii, bu kez bize verilen grev ba-

296
ka tneller kazarak, dman maynclarn ldr
mek ve Rus siperlerim maynlamakt.
Kazdmz bir tnelin iinde, kazma seslerini
dinliyorduk: Tok... tok... tok...
Birden sessizlik oldu. Acaba ilerini bitirmiler
miydi? Yoksa birka dakika sonra duyacamz bi"
homurtu ile birlikte cam canl gmlecek miydik
buraya?
On be dakika kadar bekledik. Tam bir lm
sessizlii iinde, kulaklar dikip bir trl gelmeyen
bir grlty beklerken zaman gemek bilmiyor,
Bir saat bekledik bylece.
Ve sonra, bizi yenititn yaama dndren kaz
ma sesleri yine duyulmaya balad. Momk'un, tam
arkamda rahat bir soluk aldn iittim.
Eyleme gemeye nazrdk artk.
Moruk, gen ve deneyimsiz olanlara yavaa
fsldad:
Sakn yanlardan Laklamaya almayn, et
kili olamazsnz. Ya boaza vuracaksnz, ya da yu
kardan aaya doru bir eim vermeye alarak
karn boluuna. Ba karrken de, karn aa
dan yukarya yarmanz gerek.
Dar tnellerde zaman zaman srnerek ilerle
dik. Bir galeriye kar kmaz da metre te
mizde topra kazmakta olan drt Rusl karla
tk. Hi ses karmadan yanlarna geldik ve bak
larmz ie koyuldu. Etrafmzdaki balant tnel
lerinde, adamlarmz bir eylerden kukulanacak
olan Rus askerlerini kolluyorlard. Moruk, Porta,
ben ve birlie yeni katlm olanlardan alt er, bir
tnelin dibinde alan sekiz kiilik bir ekibe baskm
yaptk. Biz hepimiz saklanrken, Porta, nce prz
sz bir Rusayla seslendi:

297
 kabilirsiniz arkadalar, deitirme ekibi
geldi.
Ruslar arkalarma c ndler ama, tnelin ka
ranlnda bizi gremiyorlard. Biri sordu:
Hepimiz kyor muyuz?
Evet, evet. abm; olun. tekiler oktan geldi
ler. Sizi bekliyorlar.
Bu arada, el fenerlerinin lgn nda bak
lar parldad ve Ruslardan biri kazmasn bizimki
lerden birinin karnna saplamay baard. Bizimki
yle yksek sesle baryordu ki, boazn kesmek
zorunda kaldk.
Daha sonra zerimize ellerindeki patlayc
maddeleri atp bizi diri diri gmmeye altlar.

Bir gn, u koca Plton kzn de gmdk.

Geri kafasn bulamamtk ama yanllk olaslir
yoktu. Ta kendisiydi bulunan ceset.

Byk apta bir geri ekilme harektn giz

lemek iin, yz yirmi kilometre geniliindeki- bir
alanda artlk yapma grevi bir kez daha bizim
27'nci Alaya verilmiti. En az yirmi drt saat bo
yunca btn sobalar yaklarak bacalardan duman
kmas salanacak, arasra da makineli tfek at
lar yaplacakt.
Ayrca tuzaklar hazrlamakla da ykmlen-
mitik. ki yz kiiiik blmz, yirmi kilometre
geniliindeki bir alandan sorumluydu. Ruslar si
perlerimizi gerekten ele geirmedike, hibir e
kilde yerlerimizi terketmeme emri almtk.

298
 Otuz kiiden oluan bizim takmn karsn
da, Kzl Orau'nun en ekindiimiz birliklerinden
drt bin be yz mevcutlu bir Sibirya Alay var
d.
Tanrya kr, hazrlklar nedeniyle zaman a
buk geiyordu. Her sman kapma, alr al
m a z patlayacak biimde maynlar yerletiriliyordu.
Masum grnml bir o d u n paras, sobada yak
mak zere birisi tarafndan alnacak olursa patla
yacak biimde bombaya balanyordu. Siper giri
lerine bir tahta konuluyor, tahtann altna takt
lar bir dzenleme ile zerine baslnca yz m e t r e
uzaktaki elli tanksavar maynnn birden patlama
s salanyordu. Her eye bovermek yerine a c a b a
neden btn bu tuza Klan hazrlamaya urayor
duk? P a h a nce syledim ya, zaman daha abuk ge
iyordu bylece. Bu nedenle, ii brakmak s a m a
lktan baka bir ey olmayacakt...
le sonras abucak geti. Ruslar, karlarn
da ileri ac dolu bir avu zavalldan baka kimse
nin kalmam olduunu farketmemi grnyorlar
d. Gece ok tatsz geti. Uyumaya cesaret edemi
yorduk. Herbirimizi en yakndaki arkadamzdan
elli ya da yz metrelik bir uzaklk ayryor, d
m a n devriyelerinin hcum olaslndan bizi h i
bir ey korumuyordu. Sibiryallarn nl devriye
saldrlar! Kafam karamsar dncelerle dolu, b
t n geceyi umutsuzca karanlklar grmeye al
arak, bir yn elbombas ve ata hazr iki m a k i
neli tfein arkasnda geirdim.
Sabahn erken saatlannda Ruslar durumu se
zinlemeye baladlar. Geri biraz salvo at yap
tk ama, siperlerinin zerine kp, ak gzetleme*
yapacak kadar cesaretlenmilerdi bir kere. Moru
u n y a n m a gittim:
299
 ok ge olmadan kirii krsak iyi olmaz m
dersin? Yirmi saatia yirmi drt saat arasnda b
yk bir fark yok nasl olsa.
Moruk ban sallad:
Emir emirdir, Sven. Ayrca, herkes yirmi drt
saat kazanmak iin bize gveniyor. Zaten hepsi ye
teri kadar sknt ekti. Kurtulmak iin bu ans ta
nmak gerek onlara.
Porta da benim gibi dnyordu ama Moruk
inat ediyor ve-bize istersek defolup gidebileceimizi
ama kendisinin gerekirse tek bana kalacan sy
lyordu.
Aman, iyi, budala moruk! diye kzd Porta.
Seni tek bana brakmayacamz ok iyi biliyor
sun. Ama seni uyarmadmz syleyemeyeceksin
sonra!
Azmza geleni syleye syleye yerlerimize
getik. Birka Rus, siperlerinin zerine trman
m, bize soru sorar gibi iaretler yapyorlard. Yap
tmz toplu at onlar deliklerine soktu ama az
sonra yine ortalkta belirdiler.
Bir ara, byk bir cehet iinde, on metre ka
dar ilerdeki kendi siperimin zerinde sakall bir su-,
ratm belirdiini grdm. Makinelemi gibi bir el
bombas savurdum ve adam hemen ld. Daha son
ra iler kzmaya balad. Ruslar, gruplar halinde
kefe geliyorlard ve Mouk, sonunda yerlerimizi b
rakma zamannn geldiine karar verdi.
Karla kapl stepte kayak takmlarmzi takm
olarak kayorduk. Zaman zaman arkamzda pat
lamalar oluyordu. Braktmz oyuncaklar olma
lyd bunlar. Bunun dnda her ey sessiz ve ssz
d. Bazen, iki kilometre temi z^eki anayoldan Rus
tanklar geiyordu. Be gnlk bir aramadan son-

300
ra, artk yeniden dzenlenmek zere sava alann
dan ekilmesine karar \ erilen 27'nci Alayn komu
ta yerine ulatk.
Beni Astemenlie ykselttiler ama hi de se
vinmedim buna. O zamana dek iyi karmtm ka
labala. imdi, arkadalarmn nnde dikilip, da
ha dne kadar benim stm olan Baavutan
tekmil alacaktm. Herkesin nne rlplak k
m gibi gryordum Kendimi. Arkadalarm ise
glmekten krlyorlard.

301
 Bir sre sonra, fsldayan sesiyle yeniden konutu:
Nazilere ve generallere kar ayaklanma baladnda
Adolf'un suratna, benim iin iki iri eftali frlatmay sa
kn unutmayn...
Sz, Porta. diye yantlad Moruk. Senin adna o
kadar ok eyi byklarnn tam ortasna yaptracaz ki,
kendin yapmaya kalksan ycrgun derdin!
iyi!
Bir an sessizlik oldu. Moruk'un az seyiriyordu.
Hey, Moruk! algn yannda m?
Moruk, mzkasn kard cebinden.
Kayaln zerinde oturup salarn tarayan sarn
kzn trksn alsana...
Moruk almaya balad. Porta gzleri tavanda dinler
ken, ben de trknn szlerini mrldanyordum:
leh weiss nicht, was soll es bedeuten,
Dass ich so trauring bin.
Ein Marchen aus alter Zeiten.
Dass kommt mir nicht aus dem Sinn.
Alyorduk. Porta mrldand:
Ve imdi, Tanr'nn yardmyla avulua kadar yk
selmi olan Joseph Porta, Yaratan'na kavuacak! Bi
raz zor oluyor dorusu. talin'e iyi bakacanza sz verin.
Demir almadan,nce, grmek isterdim onu.
Moruk, kediyi Porta'nm yzne yaklatrd.
Adolf ile Himmler'in suratna kestane de atmay
unutmayn sakn! Bir gn bulumak zere...
Dudaklarnn kenarndan, sarms, siyahms bir sv
yavaa akmaya balad; ve elleri ellerimizi sk sk kav
rad. Sonra gevedi parmaklan. Joseph Porta lmt.

DKENL TELLERDEN BR YATAK

O sralarda aklmdan hi de byle eyler ge

miyordu ama, ikinci kez hastaneye gidiim yaa-

302
mmda bir dnm noktas oldu. Beni, dikenli telle
rin arasnda baygn bir durumda bulmular ve ta
mirhane ye gndermilerdi, iyiletikten sonra ise,
27. Alay'a dnmeden nce, Benin'deki YVnsch-
dorf Tank Okulunda tozlandrlm bir subay kur
suna katldm. te, Berlin'de, kaderin garip bir
oyunuyla Fhrer'e kar tasarlanan bir komplonun
habercisi oldum. Ama bambaka bir ykdr bu...
Daha henz Franzenbad hastanesindeyken,
bir sabah, yirmi be yalarnda, ksa boylu ve tk
naz birisi koua girio yatamn nne geldi ve
belirgin bir Viyana lehesi ile:
Selm dostum! dedi. Benim adm Ernst
Stolpe. 7'nci Dac Biriiindenim. Kafamn iinde
bir rmcek ile V-2 fzeleri, cebimde ise bunu ka
ntlayacak bir belge var! Oku istersen!
Akl ve sal yerinde olan her askerin sahip
olmak istedii bir belgeyi bana uzatt:
7'nci Dac Taburundan avu Ernst
Stolpe, bamdan kez yaralanm olmas ne
deniyle ar yaral saylmaktadr. Kendisine
hibir ekilde ar hizmet yaptrlmayacak,
ar tehizat yklenmeyecek, elik mifer
giydirilmeyecektir. Bunalma girdii takdirde
en yakn askeri hastaneye sevk edilmesi zorun
ludur.
<

Standortlazarett 40 Paris
Dr. Waxmund
Tabip Albay

Nasl Heil Hitler demezsin buna? diye de

vam etti. Yoksa, sen deli deil misin? Eer deliy-
sen sakn kimseye syleme bunu, nk bana ra-

303
kip olursun. Ben, kararghlardaki ve garnizonlar-
daki baka delilere mektuplar ve mesajlar gtr
yorum, ama omar serbest dolayorlar. Canm tati
le kmak isterse, gidip bir subayn suratna yum
ruumu patlatyorum, sGnra da en tatl glmse
memi taknp begcmi gsteriyorum. O zaman dos
doru hasteneye gnderiyorlar beni. Ayaa kalka
bilecek duruma geline3, sana Franzenbad', E e r i
ve Prag' gezdiririm. Bu duruma nasl geldiimi
renmek ister misin?
Tabii!
Beiki haftalard'r glmsediim yoktu. Barba-
ra'ya ekmi olduum bir telgraf zerine, Barbara
buraya gelmi ve yanmda kalabilmek iin kendisim
ni Franzenbad hastaneline naklettirmiti. Bu bile
dzeltememiti moralimi. ylesine bitkin ve umut
suzdum. Barbara durumumdan endie ediyordu.
yleyse kulaklarn a ve beni dinle kanar
yam dedi. Kellemin ime kertenkeleleri ilk nce
Fransa'da doldurdum, l i r tren vagonunun zerin
de. Kafama, top mermisi gibi bir aa kt d
t. Kafatas atlamas. Hastane. yileme. Taburcu
edilme. On be gn sonra, arkadalardan birine bir
motosikletin nasl srlmesi gerektiini gster
mek istedim. Ellerimi gidondan ekmi giderken,
bir kt ans eseri yolumun stne bir it kmaz
m? Aya giden bir fze gibi utum ve kendimi bir
eme yalann iinde buldum. Yalak salamm
ama, kafatasm salam deilmi! Yine atlayver-
di, ayrca kolum da krld. Hastane. yileme. Ta
burcu edilme. Henz belgemi vermemilerdi. Alt
hafta sonra yine ie koyuldum. Artk sonuna kadar
gitmeye kararlydm. Kak olarak tannmann ne
denli g olduunu insan nceden dnemiyor,

304
dostum. Kafada bir tahtann eksik olduunu ka
tla belgelemek zor i. Herhalde, kahraman Alman
askerlerinin ounda zaten birka tahtann eksik
olmasndan ileri geliyor bul
Sonuna dek gitmeliyim, dedim kendi kendi
me! Balk oltaya takincaya kadar! Nbeti heki
min burnunu krmakla ie baladm. Zavall a
layacakt neredeyse! Hounuza gitti mi? dedim
ona. Benim adm Ernst Stolpe. Sonu kmad.
Bir gn, leden sonra, en az ellinci baharm yaa
yan bir bakire olan barahibenin yanma gittim.
ndir donunu Kleopatra, seninle konuacaklarm
var! dedim ona. Yine yrmedi. Sanyorum ki.
ciddi olduumu sanm, belki de biraz sevinmiti.
Gerek bir Alman askeri asla vazgemez, diye
dndm. Bana bir eki gerekiyordu. Buldum ve
uygun bir zaman kollamaya baladm. Sonra,- bir
gn, bir binbann odasna girdim. Adam kibar-
~ca selamlayp gzlerimi hayli iyi denmi olan oda
da hayran hayran gezdirdim. Sonra adamm kol sa
atim ne kadar beendiimi belirttim. Altm kapla
mal, gerek bir ziynet eyasyd bu. Acaba sa
lam m, diye sordum. Cevap vermedi. General ol
maktan baka bir ey yoktu kafasnda. Gzm
krparak ekici kardm ve pat, saatm zerine!
Grdnz m, hi de salam deilmi, dedim ve e
kicimin kafasm.temizlemeye koyuldum. O ise, oda
cy arma zihne basmaya alyordu. ok rk
malm, dedim ona. Cebimden bir on pfennig ka
rp, piyango bileti almam syleyerek nne at
tm.
O hastanenin yansn ayaa kaldrrken, ben
de sessizce oradan ayrlp mutfaa indim. Mutfak
ta alan kzlara glmseyerek, Buras da ok s-

lanetliler taburu 305/20

akm dedim. Size bir pencere aaym bari. e
kicimi karp tam sekiz pencere cam krdm. te.
imdi daha iyi oldu dedim. Serinlersiniz biraz >.
Soma oraplarm, tne mendili ve bir bulak
bezini orba kazarmn iine atp: Hazr ama
ra koyulmuken, unlar da ykayverir misiniz?
dedim. Artk btn bunlarn zerine, grgr geme
belgemi vermemezlik edemediler.
Stolpe'nin gerekte ne lde kak olduunu
hibir zaman anlayamadm. Yararl ve iyi olan her
eyin deerlendirmesini ok abuk yapyordu. Bar
bara, onun benle ilgilenmesinden ve neemi yeri
ne getirmesinden son derece honuttu. Hatta, ara-
sra revirdeki alkol ielerinin eksilmesine ra
men...
Yataktan kalkabilecek duruma geldiimde ba
na bir tekerlekli koltuk verdiler. nk henz fel
li gibiydim. Stolpe beni iterek gezdirmekten ok
holanyordu. Ayrca, iimize de yarad oluyordu
bunun. rnein, tiyatroya veya kuyruk yapmak ge
reken bir yere gittiimizde, Stolpe beni iterek do
rudan salona giriverivor, sonra da yanma oturu
yordu. Tekerlekli koltuk, ikimizi de alacak kadar
geniti.
Eger'de ve Prag'da, zaman zaman bir enayi bu
lup kendimizi ittirerek elenceli saatlar geiriyor
duk. kimizi yanyana oturmu gren gzel kadnla
rn ilgilerini ekmek houmuza gidiyordu. Bir gn,
bizi, Alman ve Slovak garnizonlarndan birka ya
l subayn da katld renkli bir lene ardlar.
Prag sosyetesinin k hanmlaryla birlikte onlar da
bu gri - yeil niformal da askeri ile beresini yan
giymi simsiyah niformal tanky bir tekerlekli
koltukta karde karde oturmu grmekten ok

306
duygulandlar. Bizim iyin ne yapacaklarn bileme
diklerinden, ceplerimiz ksa srede her eit eker
leme ile dolduruldu. Sonradan, hastanede arkada
larla paylatk bunlar. Hatta, bir dac ile bir
tanknn ayn tekerlekli koltua oturduklar g
nn ans fotoraflarla da saptand. -' v,
Ne yazk ki, tekerlekli koltuklar arasnda yap
lan bir yara katldmzda, iyiliksever hanmlar
dan ikisi Stolpe'yi yammda oturmu olarak deil,
beni bombo yolda btn gcyle koarak iterken
grdler. Bu zc rastlantdan sonra bir daha hi
bir toplantya arlmadk.
Paraya ve elenceye gereksinme duyduumuz
zaman, Stolpe, Nrnberg'de oturan ve bir SS suba
ynn kans olan sevgilisine telefon ediyordu.
Benim yanmda ilk kez telefon ettiinde, pos
tanede bulunan herkesin dikkatini .ekecek kadar
baryordu:
Alo, benim ssl pilicim! Sersem kocan re
yapyor? Evde yok mu? Demek Rusya'da yle mi?
yi kurtulmusun! Bak, beni dinle, yeni bir pozis
yon rendim. Eer grmek istiyorsan, baka bir pi
li bulmama meydan vermeden yetimeye bak! Dur
dinle daha! Bu pozisyon ok yorucu olduu iin
glendirici bir eyler de getirmen gerek, yoksa gel
mene demez. Sakn Porto arab getirmeye de kalk
ma... Kocana yuttur sen onu, benim gzm gr
mesin! Syleyeceim daha ok ey var ama, btn
gn burada gevezelik edemem. Saat ikiyi otuz iki
gee seni bekliyorum. Tam otuz iki gee!
Sonra, telefon ahizesini sallandrp kabinden
kt ve kahkahalar atarak kapya yneldik. Posta
nede herkes byk altndan glyordu. Stolpe, gie
nin nnde kuyrua girip bir de pul ald ve kapnn

307
nndeki polisin alnna yaptrd. Polis ho gry
le ban sallad ve glmsemekle yetindi.
SS subaynn karsnn, elleri karaborsadan
alnm bir sr paketle gerekten saat tam ikiyi
otuz iki gee geldiini grnce ok armtm.
Ernst onunla bir otelde birka saat geirdikten son
ra, daha fazla gecikemeyeceini syleyip bandan
savd. Kadn gittikten sonra, btn kou getirdii
arap ve ikilerin basma reklendi.
Gnn birinde Stolpe evremden yok oluverdi.
Bir zel psikiyatri kliniine gndermilerdi onu. Bir
hafta kadar sonra u kartpostal aldm:
Nrnberg Tmarhanesi
18 Nisan 1944
Sevgili Sven,
Belnn byne attm! Sigara imek
yasak. Dan kmak yasak. Kenefe bile belki
de yasaktr diye, gizli gizli gidiyorum. Dne
kadar yemeklerimi de karyolanm altnda yi
yordum ama, bir hastabakc yemek yemenin
yasak olmadn syledi. Btn kaplar ki
litleyip, kenef kaplarm sonuna kadar am
lar. Btn pencerelerde demir parmaklklar
var, ama bunlar bizim kamamz nlemek
iin mi, yoksa dardan gelebilecek bir sald
rya kar bizi korumak iin mi taktklarm
henz renemedim.
Kardee selamlar
lgn Ernst

308
 Sevgilim!
Sevgilim! Oh, sana kavumak ne kadar gzel, Sven!
Seni yle zlemitim ki...
Ben de seni ok zledim, Barbara. Ver o valizi bana.
Bir araba bizi bekliyor. A msn?
A mym? Grrsn imdi...
Yemekten sonra onu clele gtrdm. Banyosunu ya
pp, yol yorgunluunu gidermek iin yarm saat kadar
dinlendi. Babaa olmamza karn, birbirimizin kollar
na atlmakta acele etmiyorduk. Gven dolu ve rahat his
sediyorduk kendimizi. Birbirimize anlatacamz bir sr
ey vard. Zamanmz boldu. Akam yemeimizi Potsdam-
da yedikten sonra, parkn imenleri zerinde elele dola
maya ktk.
Berlin zerine yeni bir youn hava saldrs bala
mt. Neukln ynnde ykselen duman ve alevleri iz
lerken, Barbara sinirli sinirli bana sokuldu. Bombard
man uaklar kent zerine dalga dalga gelip cephaneleri
ni boaltyorlard.
Birden keskin bir slk sesi duydum... Bilinsizce Bar-
bara'y yzkoyun yere itip yanma yattm. Gelen bir ba
ka bombann homurtusu duyuluyordu. Barbara o anda
panie kaplp, bir srayta ayaa frlad ve bararak
yola doru komaya balad.
Ayaa kalktm ve yetimeye altm.
Barbara! Yere yat, Barbara! Barbara!..
Islk sesleri ile kendimi yeniden yere attm. zeri
me ta ve toprak yayordu. Birka saniye sonra, oldu
um yerde glkle doruldum. Barbara grnrde yok
tu.
Onu, iki yz metre tede, bir kan glnn ortasnda
uzanm buldum.
Hibir ey grmyor, hibir ey duymuyordum. Alar
mn bittiini belirten siren seslerini de iitmedim. Yan
mzda bir araba durdu. niformal bir adam beni kenara
ekti. Barbara'nn cansz bedenini bir battaniyeye sar
dlar...
Giysilerimi kardlar. Bir doktor ok diye bir eyler
syledi. Bir el nabzm yoklad. Barbara'nn eli gibi usta
ve yumuackt bu el... Benim az nce ldrlm olan
Barbara'mn.
309
 BLK KOMUTANI

stemen rtbesi ile ve eski blmn ko

mutam olarak birliime yeniden katldm. Yarbay
la ykseltilmi olan Von Barring taburu yneti
yordu. Eski gruptan, Von Barring, Hinka, Moruk
ve bir de ben kalmtk. Moruk da Kdemli Baa
vu olmutu.
Puslu ve souk bir sabah, hznl bir yamur
sabah, Moruk'la birlikte cepheden iniyorduk. De
miryolunu izleyerek kye yaklamaktaydk. B
yk bir cephane stokunun bulunduu geici konak
yerine gitmemiz gerekirken, altmz bir slk
sesi duyuldu. Moruk'un beni itmesiyle, kendimi bir
ukurun dibinde bulman bir oldu. O da bir sray
ta yanma gelmiti.
Yarm saat boyunca artk alk olduumuz ce
hennemlerden birini daha yaadk. Patlamalar ara
lksz srp gidiyor, gk grlemesini andran ho
murtular, slk sesleri ve canavar brtleri ile
karmakark olup inanlmaz bir konser oluturu
yordu. Gzleri kamatran beyazlkta dev alevler
gkte krba gibi saklyor, patlayan obs san
dklarndan kan paralar her yne dalyordu
Demiryolundaki vagonlardan ikisi yerden havala
np yz elli metre tedeki tarlalara dtler. Ar
bir vagonun asisi hangarn tavann delip az te
mize dt. Bu arada iki uzan fabrika bacas dev
rildi. Bunlardan biri birka verinden krlarak y
klrken, teki tmuyi.- topraa dp korkun bir
toz bulutu iinde eridi gitti. stasyondaki evlerde
ta ta stnde kalmamt
Bu kyamet grltsnden sonra gelen lm

310
sessizlii ise ayrca inanlmaz bir arlktayd. Ken
dimi yoklayarak kmldadm ve ukurdan kp ev
reme bakndm.
Haydi Moruk, gidiyor muyuz? iyi atlattk yi
ne, ne dersin?
Cevap yok.
ki baca krklar iinde, sol kalas ve omuzu
ise parampara olmu durumdayd.
Yere oturup, bam dizlerimin zerine koy
dum, ve mendilimle alnn sildim. Sonra fsldadm
ona;
Moruk! Hey, Moruk! Seni sauk merkezine
kadar tasam. dayanabilir misin?
Gzlerini at.
Mork'tan hayr yok, Sven. Elimi tut ve bu
rada kalalm. Uzun srmez. Eer bir sigaran varsa,
yak da ver bana..,
Bir sigara yakp, dudaklarnn arasna sk
trdm. Syledii her szn ona byk bir ac ver
dii belliydi.
Karma ve ocuklarma bir-mektup yazarsn,
deil mi Sven? Neler syleyeceini biliyorsun: Tek
kurunla alnndan vuruldu ve hi ac ekmeden l
d... Acm ok byk ceil zaten... Sadece konu
urken srtm ekiliyor gibi oluyor... Pipom ve a
km senin olsun... Dier eyalanm czdanmdaki
iki mektupla birlikte evime gnderirsin...
.Bir an, gzlerini knpayp sessiz kald. Vcudu
titreimler iindeydi. Mataram dudaklarna yak
latrdm.
Bir yudum al undan, Moruk. Bir yudum i
meye al...
Biraz alkol alp gzlerini at. Byk bir gay
ret iinde gibiydi:

311
 En zoru da, seni byle yapayalnz brakmak. >
dedi. Umarm, bana c urmadan anlattn lkene
dnersin bir gn...
Her ey bittikten sonra, onu omuzlarma aldm,
tkezlenerek, amurlarda kayarak, dilerimi ska
ska ve ocuklar gibi it-ayarak yoluma devam et
tim. Srtmdan ter damlyor, nefes alp verirken,
boazmdan hrtar kyordu.
Arkadamn lsn yataa braktimda,
Rus hastabakclar aknlkla bana bakyorlard.
Geriye dnp, Von Barring'e yaklatm.
imdi de o mu gitti? diye homurdand. Da
ha fazla dayanamayacam artk...
Sonra beni omuzlarmdan yakalayp barma
ya balad
ldryorum, Sven! Her hcum emri vermek .
zorunda kalmda kasap gibi gryorum kendimi.
Hkrklar iinde, kendisini bir baca krk
olan koltuun zerine att ve bam, masaya daya
d kollarnn arasna ald.
Oh, Tanrm! Bitsin artk! abuk bitsin...
Sonra, votka koydu iki bardan iine. ki su
bardana. Azna kadar, dolu dolu. Birim kendi ai
di, brn bana uzatt. kimiz de, bir dikite itik.
Bardaklar hemen yeniden doldurdu ama tam i
mek zereyken elini tuttum bu kez.
Erik dedim. Moruk gmlnceye kadar ara
verelim. O bizim arkadamz olduu iin, bu i
bize der. Ondan sonra, istersen, elimizin altnda,
ne varsa hepsini ieriz.
Onu, zerindeki gamal ha sktmz bir
bayraa sararak gmdk.

312
 Bir elim palaskamda, br elimle de miferi
mi dzeltirken, gzlerimi imdi komutam olduum
blmn zerinde gezdiriyordum.
Tam nmdeki u bolukta, kdemli onba
Edel dururdu eskiden. 1943 ylnda, cephede yaka
land tifodan lmt.
Tam onun arkasnda, iri kym ve her zaman
neeli bir onba olan Bielendorf dururdu. Kouban'
da, kprba tutmak iin yaplan atmada, 4'n-
c mangann tmyle birlikte diri diri gml kal
mt.
kinci manganin sa banda, nceki gn, cep
hane konvoyunun bombalanmas srasnda yaa
mn yitiren Moruk duruyordu.
Onun arkasnda duran Uzman avu Joseph
Porta ise, bir Rus bayla karn yarlm ola
rak sonsuz uykusuna dalmt.
Onun yamndaki Parmak ocuk yok oluvermi
ti ortadan.
Plton'un ise, patlayan bir bomba nedeniyle
Rogilev ormannda kafas kopmutu.
Astsubay Hugo ^tege, tankn iinde yanm
ve karn deilmiti.
Her zaman neeli olan Asmus Braun, 1942
ubat'nda patlayan bir obsle iki bacan ve bir
kolunu yitirmiti.
Bernhard Pleischmann, bir Rus esir kampn
dan katktan sonra, Moskova yaknlarnda kay
bolmutu.
SS birliklerinde grev almay reddettii iin
rtbeleri sklen eski polis temeni Hans Breuer,
isteyerek bir ayan tanka ezdirdii iin idam edil
miti.
S'inci mangann banda, adamlar iin gerek

313
bir arkada olan, on dokuz yandaki Temen Hu-
ber dururdu. ki bacann birden koptuu 1943 Ni-
san'mda, kzkardei Hilde'yi sayklayarak, dikenli
teller zerinde can ekie ekie lmt.
On alt yandaki Topu Kurt Breiting, 1943
Haziran'nda, zrhl trende, fosforlu obsn elinde
patlamasyla korkun eclar iinde can vermiti
H e r zaman gler yzl olan, kk Willy Pal-
las da a y n olayda lmt.
Topu E r n s t Valkas'm paralanan beyni sura
tnla svanmt.
s t t e m e n Von S a n d r a n m k a r n n on uua
mermisi paralamt
O t u z be yandaki T e m e n Bu/io ' Haller,
yanmakta olan bir tanktan kucanda k a r d e i
subay Paul Haller olduu halde a t l a m a y baarm
t. Ama fosfor yanklar nedeniyle ikisi de kvrana
rak ldler. Onlar Berditschev'de el ele gmm
tk. kisi de, Adolf Hitler'in toplama kamplarn
d a n ve disiplin birliklerinden beraberce gemiler.
Rus s t e p l e r i n i n d o n d u r u c u topraklarnn altnda bi
le b i r b i r l e r i n d e n ayrlmamlard.
T a n r m , eer v a r s a n , b t n b u llerin haya
lini s o r u m l u m a r e a l l e r i n gzlerinden a y r m a ! B
t n bu ehitlerin postal-sesleri t e d i r g i n etsin onla
r! Yzbinlerce s u l a y a n gze b a k m a y a zorunlu
k a l s n l a r ! Y a n deli bir i n a a t b a d a n a c s n a , h i b i r
zellii o l m a y a n bir k k burjuvaya yaranmak
iin, b t n bu cinayetleri p l a n l a m ve uygulam
olan bu m a r e a l l e r i n ye b u n l a r n k u r m a y subayla
rnn, s u r a t n a , ' b t n a n a l a r , k a n l a r ve kzkarde-
ler sonsuza dek, iledikleri s u l a r n listesini arp
snlar...
Brden, K d e m l i B a a v u u n b a n a t e k m i l ver-

.314
meye geldiim grerek irkildim. Selam verip, ko
mutay aldm:
Beinci Blk... Silh Omuza!
yi eitilmemi olan bu erler inanlmaz bir ace
milik iindeydiler. lerinden ou haftalk hz
l eitim den gemiti sadece.
Blk... Geriye dn... Saa ark! Mar!
Ayak bileklerine dek amura batarak, iki yz
et paras, kendilerine gsterilen yere gitmek zere
yola koyuldular.

315
 Yarbay Von Barring ve ben, bizim bln snan
da, bir idare lambasnn ign altnda kafalar ek
mekteyiz. .
nmzde bazlar tmyle boalm, kimileri ise ya
r yarya dolu konyak ve votka ieleri yl.
Von Barring'in sinirleri o denli ypranm ki, artk
ayk kalmaya dayanamyor. Sarho olmad zaman, saa
sola saldrmaya balad iin, kendisini ya da bir baka
sn yaralamasn engellemek amacyla onu balamak zo-
lunda kalyoruz. Onu denetim altnda tutabilmenin tek
yolu birlikte imek. Onun iki tketimine ayak uydura-
mayacamz iin de bu grevi Hinka ile nbetlee st
leniyoruz. Srekli bir iki komas iinde olmasna karn,
normal grnyor ve salkl dnebiliyor:
Sven, irenlikler artk tm izgileri at...
Bardan votka ile ioldurup, bira gibi iiyor.
u Adolf'un ve Gbbels'in kafalarmza neler sok
tuklarm dnnce, insann inanas gelmiyor! Bu kadar
yalan ve elikiyi tm bir ulusun bylesine yutmas na
sl olabilir? Yoksa bir d iinde miyiz? Ne oldu, biz Al
manlara? Dosdoru cehenneme yol aldmz bugn na
sl biliyorsak, dn de yle biliyorduk! Hepimiz intihar et
mek mi istiyoruz? Gerekten grndmz kadar budala
myz? Bu kadar m kr ve iktidar dknyz? Bu kadar
ahmak myz? Galiba delirdik hepimiz... Ben delirdiimi
biliyorum, hem de epey tir sreden beri...

VON BARRNG

Adolf'un radyoda sylediklerini hatrlyorsun,

deil mi? 'Eer Stalingrad' almay isteyecek olur
sam, bu, kentin adn ok beendiim iin deil,
Sovyet nehir trafiinin bu canl merkezini dma
nn elinden koparmak iin olacaktr. Ve, sras-

316
nn geldiine karar verdiim anda, Stalingrad al
nacakt!' Birka hafta sonra ise, 6'nc Ordu'nun
esir dmesinden sonra ayn aalk herif, parti
yelerinin lgn barmalan arasnda unlar sy
lyordu: 'Stalingrad' ele geirmenin bir eye ya
ramadm ve ordularmzn kesin zaferi iin bir
anlam tamadn anlar anlamaz, geici geri e
kilme emrini verdim!' Herkes bu sylevi alklarla
karlad. Oysa, yz seksen bin kii geri ekilme
miti Stalingrad'dan! Geici olarak bile! 'Anlam
tamayan' bu kentteki savata yz seksen bin kii
yok edilmiti...
Evet diye sz aldm. Biz aldatldmz
aka grebiliyoruz. Ama hibir gerei grmek is
temedii iin hibir eyi umursamayan altm, yet
mi milyonluk bir grltc papaan topluluuna
kar, bir disiplin alaynn elinden ne gelir? Sava
oktan yitirilmi olduu halde, bugn hl, sava
yitirmektense lmek daha iyi diyenler var... Asln
da dndkleri u: kendi deerli varlklarmz
yok" olacama, varsn bakalar lsn. Berlin'de,
bir kadnm, cephede bir tek alay bile kalsa,'eer o
alay SS-Leibstandarte Alay ise Almanya sava ka
zanacaktr, dediini duydum.
Kadnlar daha kt diye homurdand Von
Barring. Tanr bizi banaz kadnlardan korusun!
Hepsinin can cehenneme! Hitler'in sava yitirdii
bir gerek. Ama, sen ve ben, o grkemli k g
rebilecek miyiz, bu ayr bir konu. Yaknda bizim de
sramz gelecek. Her eyin kvermesini grme
umuduyla yaamaya jaumak ne gln deil mi!
elim, Sven. Elimizde kalan tek ey bu...
Bir gn gzel bir kzla karlamak iin ie
lim. Banaz bile olsa olur! Yeter ki, onu da kullan
masn bilsin...
317
 yle. nsana yamannca hepsi bir oluyor. Ba
ri bir eylerden sz etmeyi bilseler. Ama insann
srtna yk olmaktan \e her sylenen duaya amin
demekten baka bir ey renmezler. Sen hi kendi
ne has dnceleri olan bir kadnla karlatn m
mrnde?
Sahra telefonunun zili syleimizi yanm brak
t. Krk adet yeni tank teslim almak iin LVOV
gitmem isteniyordu. Beki de ordunun bir araya ge
tirebildii son tanklard bunlar.
Ama, bu Lvov yolculuu ertelenmek zorunda
kald. nk tam o srada yeniden saldrya geen
Ruslar, btn hafta boyunca zorladlar bizi.
Bir gn, devriye grevine km olan Von Bar
ring, benim bulunduum smaa geldi. Bir an an
lamsz baklarla olduu yerde aklm gibi dur
duktan sonra:
Artk sabrm tmyle tkendi! dedi.
Ve bylenmi gibi kp gitti.
Az sonra ben de onun yanna gittim. Her renk
ten bir sr iaret fiei alm, rasgele ateleyip
duruyordu. Topular ne yapacaklarn arm ol
malydlar. Onu zorla yakalayp balamak ve s
nan iine tkmak zorunda kaldk. Hrldayan ve
titreyen bir sesle srekli olarak baryor, dehetle
alm gzleriyle dmdz nne bakyordu. Deh
ete neden kaplm olduunu anlamak, bizler iin
hi de g deildi.
Emredersiniz, Majeste! Majeste Hitler, hah.
hah, ha! lm Alayndan Yarbay Von Barring ce
hennem grevi iin hazrdr! Katil Von Barring
hazrdr, Majeste! Majeste Hitler, hah, hah, hah,
hah, hah!...
Onun gln duymamak iin, parmaklarm-

318
la kulaklarm tkyorum. Ama snakta kalan di-
er kiileri de etkileyip panik havas iine girmeye
baladn grnce, btn cesaretimi toplayp ba-
ylttm onu,.
Artk iki kii kalmtk. Hinka ve ben. Bir za
manlar Meier domuzuna kar desteklemi olduu
muz o gen ve itenlik'e iyi Von Barring, srekli ge
rilim ortamna daha fazla dayanamamt.
Bir sre sonra, grev nedeniyle yaptmz ksa
bir yolculuk srasnda, Hinka ile birlikte Giessen'-
de durarak, Von Barring'in gnderildii askeri akl
hastanesine uradk.
Yatana balanm olarak, ahmaka glm-
syordu ve bizi tanyamad. enesinden salyas ak
yordu Grnm, onun arkadalar olan bizler iin
bile mide bulandrcyd,
Bu ziyaret bizi o denli zmt ki, dn iin
bindiimiz trende ok uzun bir sre azmz bile
amaya cesaret edemedik. Sonunda Hinka sinirli
sinirli gld hayr: umutsuz bir glt bu ve:
Sandmz kadar kaarlanm deiliz, deil
mi Sven? dedi.
imi ektim.
Hayr.. Korkun bir eydi.
Eer ikimizden birinin basma byle bir ey
gelecek olursa, dierinin kesin karar almas yolun
da birbirimize sz vermemiz gerekmez m dersin?
Anlamay, scak bir tokalama ile onayladk.
Son-eskikitaplarim.com

319