MUKAVEMET

FORMLLER,
TABLOLAR VE
EKLLER.

2008/09

1
2D Statik Denge Denklemleri: Kayma gerilmesi ile Hooke Kanunu
+ Fx = 0 + Fy = 0 M = 0
= G , kayma gerilmesi
G - rijidlik modl
Eksenel Gerilme
- kayma genlemesi
P
=
sabitler arasndaki iliki ;
A
E
Normal gerilme G=
P Kuvvet 2(1 + )
A Kesit Alan
Eksenel Ykleme-Deformasyon
Ortalama Kayma Gerilmesi L P(x )
= dx
A(x )E
0
V
ort . = , Kayma Gerilmesi
A
Uzunluktaki deiim (A=sabit ve E=sabit ise)
V kesme kuvveti
A - kesit alan PL
=
Emniyetli Gerilme (Allowable Stress) Emniyet Katsays (s) AE
s ; Snr gerilme, malzemenin hasarlanmadan tayabilecei en
Deiik ksmlardan oluan eksenel ykler etkisinde uzunluktaki deiim
byk gerilme ( standart deneylerle saptanr)
; d yklerin etkisinde elemanda oluan gerilme (hesaplanan) "
Pi Li
(veya msaade edilen tasarm gerilmesi =emniyetli gerilme) =
i =1
s Ai E i
= em. uzunluktaki deiim
s P belirli bir ksmdaki yk
L belirli bir ksmn uzunluu
Genleme (strain) A belirli bir ksmn kesit alan
E belirli bir ksmn elastisite modl

= N belirli ksm says
L0
Isl genleme ve ekil deitirmeler
genleme (birim ekil deitirme)
uzunluktaki deiim = .T. L
L0 ilk (original) uzunluk uzunluktaki deiim
sl genleme katsays
Kayma genlemesi (shear strain) T scaklktaki deiim
L belirli bir ksmn uzunluu
=
2 Scaklk nedeniyle iki ekilde genleme oluabilir ;
kayma genlemesi 1. Gerilme olmakszn genleme
/ L -kk alar iin 2. Gerilmeli genleme

Hooke Kanunu
Statike belirsiz eksenel ykler
= E , Normal gerilme 1. Durum 1 : 1 = 2
E Elastisite modl 2. Durum 2: geometric artlar
- genleme 1 2
=
L1 L1 + L2
Rezilyans Modl
1 1 3. Durum 3: At + Bt boluk = A + B
u r = pl pl = pl2 / E
2 2
Tokluk (Modulus of Toughness), ut gerilme-genleme erisi altnda Eksenel elemanlarn integrasyonu
kalan toplam alan.
dF (x )
+ q(x ) = 0 [1]
dx
Poisson oran du du )
F ( x ) = AE T ( x ) [ 2 ] (here, =
= enine dx dx
boyuna
Burulma (Torsion) V = w( x )dx & M = V ( x )dx
Kayma Gerilmesi (Shear Stress) 4. Slope on the moment diagram is the value of the shear diagram.
Tr dV dM
= = w (x ) & = V (x )
J dx dx
kayma gerilmesi
r d yarap Deiik ykler iin SNGLARTE FONKSYONLARI.
T Burulma momenti (TORK, torque (F-L))
J polar atalet momenti Kuvvet Function F(x)
Moment -2 -2
< xa> -M < x a>

J= r4 ici dolu mil Tekil kuvvet < xa>
-1
-F < x a>
-1
2
Yayl yk 0 0
J= [ro
4
ri 4 ] ii bo mil < xa>
1
-w < x a>
1
2 gen yayl < xa> -(w/L) < x a>
yk

Kuvvet V(x) M(x)

Moment -1 0
G -M < x a > -M < x a>
" ( kW ) 0 1
T 9550 = ..... "m Tekil kuvvet -F< xa> -F < x a>
N = T = 2 f, n ( d / dak .)
Yayl yk 1 2
-w < x a > -(w/2) < x a>
N g (kuvvet-uzunluk/zaman) gen yayl 2 3
-(w/2L)< x a > -(w/6L) < x a>
T Tork (Burulma Momenti) yk
asal hz rad/s
f frekans Hz.
Atalet Momenti

Burulma As Atalet momenti ve arlk merkezi bulmak iin tablo

niAi yi niAiyi niIi di di2niAi

L T (x )
= dx
J ( x )G
0

Ai Kesit alan
Sabit kesit iin yi Belirli bir blgenin arlk merkezi
Ii atalet momenti
TL
= Prizmatik kesitler iin , I = 1 bh 3
JG 12
Ii dolu dairesel kesit, I = 4
Deiik kesitlerden oluan elemanlar iin r
4
Ii bo dairesel kesit, I = r 4 r 4 [ ]
"
Ti Li
= o i

i =1
4
J iGi
burulma as (radians)
di arlk merkezinden olan uzaklk ( yi y )
T belirli bir ksmdaki tork
L belirli bir ksmdaki ni Elastisite modulleri oran Ei
J belirli bir ksmn polar atalet momenti E j
G belirli bir ksmn rijitlik modl
N belirli blm says
Arlk Merkezi(T.E. nin yeri )
Statike belirsiz Tork "

Uygunluk artlar
n A y
i =1
i i i
y=
1. Case 1 : 1 + 2 = 0 & 1 + = 2 "

2. Case 2: 1 = 2 & 1 + 2 = n A
i =1
i i

Kesme kuvveti (KK) ve Eilme Momenti (EM) Diy. Atalet Momenti ;

" "
1.
2.
mesnet tepki kuvvetlerini bulun
Find V(x)
I = ni I i + ni Ai d i2
i =1 i =1
3. Find M(x) , which is the area under the shear diagram
3
Elastik Eilme gerilmesi (Flexural Stress) Basnl kaplar
Pr
My 1. kresel kaplar t = ek . =
= n 2t
I Pr Pr
2. silindirik kaplar ek . = & t =
eilme gerilmesi
2t t
M eilme momenti ek. eksenel (boyuna ) gerilme
I atalet momenti t teetsel gerilme
y T.E. den uzaklk P i basn
n elastisite modulleri oran r i yarap
t cdar kalnl
Kesit modl Section Modulus
Bileik ykleme
I
S zz = zz P
y max 1. Eksenel Ykleme =
A
Izz z eksenine gore atalet momenti
Tr
ymax T.E. den uzaklk 2. Burulma =
J
My
3. Eilme Gerilmesi =
I
Kayma (kesme) gerilmesi VQ
4. Kesme gerilmesi, =
VQ Ib
= Pr Pr
Ib 5. Basn ek . = & t =
V KK diy. dan alnan kesme kuvveti 2t t
I moment of inertia
b kesilen kesit kalnl Sperpozisyon prensibi
Q birinci moment
1. Her bir yk iin ayr ayr gerilme hesaplayn
" " 2. Sonra bulduunuz gerilmeleri toplayn
Q = Ai d i = Ai ( y i y )
i =1 i =1
Dzlem gerilme (2D) Dnm fadeleri
Q=
2
[r o
3
ri 3
] -- hollow cylinder at neutral axis
3

Kayma aks

VQ
q=
I
q kayma aks (kuvvet/uzunluk )
V kesme kuvveti
Q birinci moment (can include n*A) aret Kural
I moment of inertia
A (+) SYT ( - ) SY

Balant elemanlar aras mesafe Kayma gerilmesi xy (+) SYT (Dey Dz. de) ( - ) SY (Dy Dz. de)

n.F
s= Normal gerilme (+) ekme ( - ) Basma
q
s Balant elemanlar aras mesafe
n balant eleman says
F bir elemana gelen kuvvet
q kayma aks

4
 x + y x y
x = + cos(2 ) + xy sin (2 ) En Byk Kayma (EBK) Gerilmesi

2 2
p max p min x + y
x + y x y max 3 D = , ort . =
y = cos(2 ) xy sin (2 ) 2 2

2 2 where, 3 or z =0 dr basnl kabn i yzeyi hari, i yzeyde
x y 3= - p = i basn.
xy = sin (2 ) + xy cos(2 )

2
Mohr Dairesinin izimi
Asal Gerilmeler
1. Dairenin merkezinin koordinatlarn (ort. ; 0) bulun
2
2. Dairenin yarapn bulun (R= ..)
x + y x y 3. Daireyi izin.
p1 , p 2 = + xy 2 4. Dairenin yarap en byk kayma gerilmesi, dairenin

2 2 yatay ekseni kestii noktalar asal gerilmelerdir.
p3 = 0 or P
Genel Hooke Yasas

Asal Dzlem ve EBK dzlemi Alar x y z

x = +
2 E E E
x
( )
tan 2 p =
xy
, tan (2 s ) =
y
x y z
2 y = +
x y xy
E E E
x Dsey dz. de x ynnde etki eden normal gerilme
x y z
y Yatay dz. de y ynnde etki eden normal z = +
xy Dey dz. de etki eden kayma gerilmesi E E E
x, y, xy ; Dntrlm gerilmeler xy = G xy , yz = G yz , zx = G zx
(Note xy is acting on the Dey Dz.)
p Asal gerilme dz. lerini elde etmek iin dndrlmesi gereken a
E
s max. Kayma gerilmesi. dz. lerini elde etmek iin dndrlmesi G=
gereken a
bu ifadelerde ;
2 (1 + )
p1,p2 Asal gerilmeler
Birim Hacmdaki deiim
Mohr Dairesi
V ( x + y + z ) [ ]
e= = x +y +z = 1 2
Grafik Yntem. V0 E
2
x y
yarap , R = + xy 2 Dzlem Gerilme (2D) Hali

2
Gerilmeler yardmyla genlemelerin bulunmas
x + y
merkez ( ort . ) =
2
p1 = merkez (ort) + R x =
1
( x y ) x = E 2 [ x + y ]
p2 = merkez (ort)- R E 1
n = merkez (ort) + Rcos() y = ( y x ) y =
1 E
[ y + x ]
n = Rsin() E 1 2
max.(2D) = R ( x + y )
x = z = 0
E
xy
xy = xy = G xy
G
5
 (b) Ve snr deer zmlerinden faydalanarak asl problem
Elastik Eri ve Eim -Sehim Hesaplar zlr.
Kirilerin Burkulmas
Sehimi bulmak iin integre edilecek moment ifadesi
2 EI 2 EA 2E
= =
1 M
( erilik Pkr = = 2
kr = 2
EI L2e Le Le
elastik eri denklemi
d 2 r r
EI y (x ) = M (x )
dx 2 Pkr kritik burkulma yk
y(x) x deki yer deitirme Le Efektif uzunluk
M (x) x deki moment kr kritik burkulma gerilmesi
E Modulus of elasticity A kesit alan
I Moment of inertia E Modulus of elasticity
I Atalet Momenti (Moment of inertia)
Snr artlar kullanlarak problem zlr r atalet yarap (radius of gyration)
Using the slope or deflection.
I
r=
okme ( sehim) = y
A
dy
eim = L/r narinlik oran
dx
d2y
E. Momenti ( M ) = EI 2 = EIy
dx
d3y
K . Kuvveti (V ) = EI 3 = EIy ( EI sabit ) Efektif uzunluklar
dx
d4y Efektif uzunluk kolonun snr artlarna baldr.
Yk ( q ) = EI 4 = EIy ( EI sabit )
dx
Bir ucu sabit, bir Her iki ucu Bir ucu sabit, Her iki ucu sabit
ucu serbest pimli bir ucu pimli
v(x) Displacement at location x
w (x) Force at location x
V (x) Shear at location x
M (x) Moment at location x
E Modulus of elasticity
I Moment of inertia

Kiriin sehimini hesaplamak iin sperpozisyon

Kiriin herhangi bir noktasndaki eimi ve sehimi hesaplamak iin Fixed Fixed translation Le=1.0L
tablolar kullanlr.

Statike belirsiz kiriler

ki yntem var;

1. Moment ifadesinin integrasyomu

(a) yayl yk fonksiyonundan balanabilir
(b) ntegrasyon sabitlerini bulmak iin snr deer artlar
uyugulanr.

2. Superposition Yntemi;
(a) Problem static olarak belirli paralara blnr.

6
Standart Katsaylar Baz malzemelerin fiziksel zellikleri:

TEORK GERLME YIILMA FAKTR (Kt) TABLOLARI ;

SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN DELKL LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN DELKL LEVHA

7
SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN ENTKL LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN ENTKL LEVHA

SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN FATURALI LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN FATURALI LEVHA

DARESEL KESTL EKMEYE ALIAN FATURALI ML DARESEL KESTL BURULMAYA ALIAN FATURALI ML

8
DARESEL KESTL ELMEYE ALIAN ML PML BALANTI PM DELK ETKS

DARESEL KESTL EKMEYE ALIAN ML DARESEL KESTL ELMEYE ALIAN ML

9
 Kesme Kuvveti ve Eilme Moment Diyagramlarnn Grafik Yntem ile izimi iin birka kural :
M UKAVEM
UKAV EM ET
ET - II: 08/09
08/09 8.
8. Hafta
Hafta M
M UKAV
UKAVEM
EM ET
ET --II:: 08/09
08/09 8.
8. Hafta
Hafta
ET --I ::

EM ET - I :
dV
= w V F (V + V) = 0
UKAV EM ET

dx V = F

UKAVEM
M UKAVEM

xD

V = VD VC = w dx

M UKAV
F aa doru etki ettiinde V negatiftir,
xC
bu nedenle KK diy. aa doru rar, F
M

yukar doru ise KK diy. da yukar srar.

dM
=V
dx M + M M0 V x M = 0
xD M = M0
M = M D M C =
V dx
xC
M0, SY (saat ynnde) ise M pozitiftir ve EM diy. yukar doru rar, M0
11
SYT (saat ynnn tersi) ise EM diy. da aa doru srar.
2008 NM 27
27 2008 NM

1- Kiriin herhangi bir kesidindeki kesme kuvveti diy. eimi o kesitteki yayl ykn iddetine eittir (-w=dV/dx). Kesme kuvveti diy.
deiim; tekil ykler nedeniyle sabit, dzgn yayl yk nedeniyle lineer olur (eimi yayl ykn bykl ve iaretine baldr)
2- Kiriin herhangi bir kesidindeki eilme momentinin x e gre deiimi o kesitteki kesme kuvvetinin deerine eittir.
(V=dM/dx).Moment diy. deiim; tekil ykler nedeniyle lineer, dzgn yayl yk nedeniyle 2. dereceden eri eklinde (parabolic)
olur.
3- Kesme kuvveti erisi kiri zerinde herhangi bir noktada tekil yk olmad mddete sreklidir. Eer tekil yk varsa tekil ykn
bykl kadar srama olur. (+ yk yukar doru)
4- Eilme momenti erisi kiri zerinde herhangi bir noktada tekil moment olmad mddete sreklidir. Eer tekil moment varsa
tekil momentin bykl kadar srama olur. (+ (SDYT) moment negatif ynde )
5- Kiriin u noktalarnda tekil yk yoksa bu noktalarda kesme kuvveti sfrdr.
6- Kiriin u noktalarnda tekil moment yoksa bu noktalarda eilme momenti sfrdr.
- Eer kesme kuvveti pozitif ise moment diy. eimi de pozitif, eer kesme kuvveti negatif ise moment diy. eimi de negatif eime
sahiptir..
- Kesme kuvveti diyagramnn sfr olduu yerde moment diy. eimi deiir. (yani negatif veya pozitif en byk moment
deerleri vardr)

10
11
12
S Tipi I-Kiriler (SI Units)

(DAR BALIKLI I KRLER)

kalnlk x-x axis y-y axis

Birim A. Alan Yk. Genilik
Tip No 2 Web Flan Ix Sx rx Iy Sy ry
kg/m mm mm mm 6 4 3 3 6 4 3 3
mm mm 10 mm 10 mm mm 10 mm 10 mm mm
S610 x 180 180.0 22,900 622 204 20.3 27.7 1,310 4,220 239 34.7 218 38.9
x 158 157.8 20,100 622 200 15.7 27.7 1,220 3,940 246 32.4 324 40.1
x 149 148.7 18,900 610 184 18.9 22.1 996 3,270 230 20.1 218 32.6
x 134 134.4 17,100 610 181 15.9 22.1 939 3,080 234 18.9 209 33.2
x 119 119.1 15,200 610 178 12.7 22.1 879 2,880 240 17.9 201 34.3
S510 x 143 143.3 18,300 516 183 20.3 23.4 702 2,720 196 21.1 231 34.0
x 128 128.9 16,400 516 179 16.8 23.4 660 2,560 201 19.6 219 34.6
x 112 111.4 14,200 508 162 16.1 20.2 532 2,090 194 12.5 155 29.7
x 98.2 98.4 12,500 508 159 12.8 20.2 497 1,960 199 11.7 148 30.6
S460 x 104 104.7 13,300 457 159 18.1 17.6 387 1,690 171 10.3 129 27.8
x 81.4 81.6 10,400 457 152 11.7 17.6 335 1,470 179 8.77 115 29.0
S380 x 74 74.6 9,500 381 143 14.0 15.8 203 1,060 146 6.60 92.3 26.4
x 64 63.9 8,150 381 140 10.4 15.8 187 980 151 6.11 87.3 27.4
S310 x 74 74.4 9,470 305 139 17.4 16.7 127 833 116 6.60 94.9 26.4
x 60.7 60.6 7,730 305 133 11.7 16.7 113 744 121 5.67 85.3 27.1
x 52 52.2 6,650 305 129 10.9 13.8 95.8 629 120 4.16 64.5 25.0
x 47 47.4 6,040 305 127 8.9 13.8 91.1 597 123 3.94 62.1 25.5
S250 x 52 52.3 6,660 254 126 15.1 12.5 61.6 485 96.2 3.56 56.5 23.1
x 38 37.8 4,820 254 118 7.9 12.5 51.4 405 103 2.84 48.2 24.3
S200 x 34 34.3 4,370 203 106 11.2 10.8 27.0 266 78.6 1.81 34.2 20.4
x 27 27.5 3,500 203 102 6.9 10.8 24.0 237 82.8 1.59 31.1 21.3
S180 x 30 29.9 3,800 178 98 11.4 10.0 17.8 200 68.4 1.34 27.3 18.8
x 22.8 22.9 2,910 178 93 6.4 10.0 15.4 173 72.7 1.12 24.0 19.6
S150 x 26 25.7 3,270 152 91 11.8 9.1 10.9 144 57.7 0.981 21.6 17.3
x 19 18.6 2,370 152 85 5.9 9.1 9.19 121 62.3 0.776 18.2 18.1
S130 x 22 21.9 2,790 127 83 12.5 8.3 6.33 99.6 47.6 0.690 16.6 15.7
x 15 14.8 1,890 127 76 5.4 8.3 5.12 80.6 52.0 0.508 13.4 16.4
S100 x 14.1 14.2 1,800 102 71 8.3 7.4 2.85 55.8 39.8 0.376 10.6 14.5
x 11 11.4 1,450 102 68 4.8 7.4 2.55 50.1 41.9 0.324 9.52 14.9
S75 x 11 11.2 1,430 76 64 8.9 6.6 1.22 32.0 29.2 0.249 7.77 13.2
x8 8.4 1,070 76 59 4.3 6.6 1.04 27.4 31.2 0.190 6.43 13.3

13
C tipi Kiriler

14
ok kullanlan baz kesitlerin geometrik zellikleri

15
A>KASTRE (KO>SOL) KRLER CABTILEVER BEAMS
KR Beam EM Slope SEHM Deflection ELASTK ER Elastic Curve

16
BASIT DESTEKLI KIRILER SIMPLY SUPPORTED BEAMS
KR Beam EM Slope SEHM Deflection ELASTK ER Elastic Curve

17
TEMEL YKLEME HALLER VE BUNLARA KARILIK KESME KUVVET, ELME
MOMENTNN SNGLARTE FONKSYONLARI CNSNDEN FADES ;

nm-09
18