You are on page 1of 7

Tp ch Khoa hc v Pht trin 2011: Tp 9, s 5: 759 - 765 TRNG I HC NNG NGHIP H NI

NGHIN CU MT S C IM SINH HC, DCH T HC CA SN L TUYN TY


EURYTREMA SPP K SINH TRU, B, D VNG NG BNG SNG HNG
V, BIN PHP PHNG TR

A Study on Some Biological, Epidemiological Features of Pancreatic Fluke


Eurytrema spp in Buffalo, Cattle, Goats in the Red River Delta
and Preventive Measures

Nguyn Th Hng Chin, Nguyn Vn Th, Nguyn Th Hong Yn

Khoa Th y, Trng i hc Nng nghip H Ni


a ch email tc gi lin h: nthchien@hua.edu.vn
Ngy gi ng:29.05.2011; Ngy chp nhn: 26.10.2011

TM TT
Nghin cu c tin hnh tru, b, d ti cc tnh thuc H Ni, H Nam, Hi Dng, Vnh
Phc nhm xc nh mt s c im sinh hc v dch t hc ca sn l tuyn ty k sinh xc
nh c sn l tuyn ty k sinh tru, b, d ti cc tnh trn l loi Eurytrema pancreaticum.
Qua phng php m khm cho bit Eurytrema pancreaticum k sinh tru l 8.54%, b: 17%, d:
2.24%. Cng nhim sn cao nht thy trn b ti tnh H Nam l 7 - 71 con/ c th. Qua
phng php xt nghim phn, xc nh t l nhim Eurytrema spp cao nht b 24.82 % ti a
im H Nam. i vi tru t l nhim ti H Ni cao nht: 20%. Vi d, t l nhim cao nht l
3.33% Vnh Phc. Nghin cu mt s c im sinh hc xc nh E. pancreaticum c kch thc
8,17 0,12 mm chiu di, 4,58 0,14 mm chiu rng. Trng ca E. pancreaticum c kch thc
0,043 0,02 mm chiu di, 0,031 0,03 mm chiu rng. Trng ca E. pancreaticum c kh nng
hnh thnh Miracidium tt nht mi trng c pH = 7,2. Miracidium khng c kh nng thot v
trong mi trng nc nhn to. Thm d thuc iu tr E. Pancreaticum cho thy praziquantel c
kh nng ty sn rt tt.
T kha: Sn l tuyn ty, phng php gn ra sa lng, m khm.

SUMMARY
A study was conducted Ha Noi, Ha Nam, Hai Duong, Vinh Phuc province in order to identify some
biological and epidemiological features of parasitic pancreatic fluke in buffalo, cattle and goats. The
parasitic pancreatic fluke found in the above mentioned animal species belonged to the species
named Eurytrema pancreaticum. By necropsy, the prevalence of Eurytrema pancreaticum infection in
buffalo, cattle and goats were 8.54%, 17%, 2.24%, respectively. The highest intensity of worm infection
(7-71 flukes per animal) was found in cattle in Hanam. Through feces test, the highest Eurytrema spp
infection incidence (24.82 %) was found in cows in Hanam. In buffalo, the highest infection incidence
(20%) was noticed in Hanoi. In goats, the highest prevalence (3.33%) was observed in Vinh Phuc. E.
pancreaticum was 8.17 0.12 mm in length and 4.58 0.14 mm in width. E. pancreaticum eggs was
0.043 0.02 mm in length and 0.031 0.03 mm in width. Miracidium could be best hatched from eggs
of E. pancreaticum in an environment with a pH of 7.2. It was unable to hatch miracidium in an
artificial aquatic environment. Praziquantel was shown to be very effective in treatment of E.
Pancreaticum.
Key words: Eurytrema pancreaticum, intensity of infection, necropsy..
Nghin cu mt s c im sinh hc, dch t hc ca sn l tuyn ty ....... v bin php phng tr

1. T VN tnh: H Ni, H Nam, Hi Dng, Vnh


Phc thuc ng bng sng Hng. Sn l
Trong nhng nm gn y, ngnh chn tuyn ty Eurytrema spp. v trng sn l
nui nc ta ang tng bc pht trin tuyn ty Eurytrema spp c thu thp t
mnh m c s lng v cht lng. S lng phn ca cc vt nui ni trn
n gia sc nc ta tng nhanh p ng nhu Thi gian tin hnh nghin cu t thng
cu thc phm cho nhn dn v tham gia 1/2009 n thng 12/2009
vo th trng xut khu (Tng cc thng
k, 2008). Chn nui tru, b, d nc ta 2.2 Phng php nghin cu
c t lu i. Tht tru, b, d tr iu tra dch t hc c tin hnh theo
thnh ngun thc phm thit yu hng ngy phng php nghin cu ct ngang. mi
ca ngi dn. nng cao c cht lng tnh chn 2 huyn i din i din cho vng
n gia sc ngoi vic quan tm n cht sinh thi khc nhau: ng bng v min ni.
lng n ging, thc n, k thut, phng Nghin cu c tin hnh ti 8 huyn ca 4
thc chn nui, cc yu t mi trng tnh l huyn Gia Lm, Sc Sn thuc H
sng...th vic phng chng bnh dch l mt Ni, 2 huyn Thanh Min v Ch Linh thuc
yu cu cn thit. nc ta, bnh k sinh tnh Hi Dng, 2 huyn M Linh v Tam
trng xy ra quanh nm, ko di, m ,lm o thuc tnh Vnh Phc, 2 huyn Duy
cho gia sc chm ln, gim sc khng, d Tin v Thanh Lim thuc tnh H Nam.
mc cc bnh truyn nhim (Phan Lc & cs., Sn l tuyn tu ca tru, b, d c
1995). Bnh sn l tuyn ty do sn thu thp bng phng php m khm ton
Eurytrema spp k sinh tuyn ty nhiu din 1 kh quan l tuyn ty tm sn l
loi gia sc nh tru, b, d lm nh hng k sinh. Tin hnh m khm 82 tru, 147
ln trong chn nui (Bi Lp & cs., 1978). b, 134 d 8 huyn thuc 4 tnh ni trn.
Bnh sn l tuyn tu lm gim kh nng
Sau , nh loi sn l tuyn ty theo theo
sinh trng, pht trin do gy ri lon trao
kha nh loi ca Phan Th Vit v cs.
i ng, m protit ng vt (Phm Vn
(1977). Qua phng php m khm, xc
Khu v Phan Lc, 1996). Cc tnh ng
nh t l (%) nhim sn l tuyn ty cc
bng sng Hng c truyn thng chn nui
im nghin cu da trn s lng tru, b,
tru b d t rt lu. V vy, nghin cu
c tin hnh ti 4 tnh l H Ni, H d nhim v tru, b, d khng b nhim.
Nam, Thi Bnh, Vnh Phc nhm xc nh Cng nhim c xc nh bng s
loi sn l tuyn tu gy bnh trn tru, b, lng sn t nht/con (k hiu l Min) v s
d v bc u xc nh t l, cng lng sn nhiu nht/con (k hiu l Max).
nhim sn ti cc tnh nghin cu. Nghin Xt nghim phn tru, b, d bng phng
cu cng xc nh mt s c im sinh hc php gn ra sa lng thu thp mu
ca trng sn l tuyn tu trong cc mi trng sn l tuyn ty t cng xc nh
trng khc nhau t a ra bin php t l, cng nhim.
phng tr hiu qu nht. Mu sn l thu thp c em v phng
k sinh trng xc nh mt s c im
2. VT LIU Vo PHNG PHP sinh hc E. pancreaticum trng thnh c
thu lm bng phng php gn ra sa lng
2.1 i tng v vt liu nghin cu (hay di ra nhiu ln). Sau
Nghin cu c tin hnh trn cc gia E. pancreaticum c lm cht trong nc
sc: tru, b v d ln hn mt nm tui. l, p mng v bo qun trong cn 700.
Phn ca cc loi gia sc ny c ly ti cc Trng gi c ly t t cung ca sn
Nguyn Th Hng Chin, Nguyn Vn Th, Nguyn Th Hong Yn

trng thnh, tin hnh xc nh kch thc 2.3. X l s liu


ca E. pancreaticum trng thnh v trng S dng chng trnh phn mm
ca sn.
Minitab 14 x l s liu vi cc tham s:
nh loi trng Eurytrema spp theo
s trung bnh: X , lch chun: Sx Sai s
kha nh loi ca Mnnig. Theo di s pht
tiu chun: SE (Pascal v Federic, 1999)
trin nghin ca trng Eurytrema spp. bng
cch nui trng sn trong cc a petri, T l nhim c tnh bng t l phn
trong cc mi trng c pH khc nhau. trm (%). Cng nhim qua m khm
mi pH nui 100 trng. kim tra s nh gi nh tnh o theo cc tr s Min (nh
pht trin ca trng E. pancreaticum trong nht) v Max (ln nht).
mi trng c pH khc nhau c tin Cng nhim qua m khm nh gi
hnh th nghim nui cy trong cc mi nh tnh qua cc mc nhim nh (+), nhim
trng c pH khc nhau l 7,2, 4,5, 6,8, trung bnh (++) v nhim nng (+++).
8,0 v 9,0. mi pH nui 100 trng gm
c nhng trng hnh thnh Miracidium 3. KT QU Vo THO LUN
v nhng trng ch cha phi bo. Nu
3.1. nh loi sn Eurytrema spp tru,
trng cn kh nng pht trin th t bo
b, d
trong trng vn pht trin, t bo vn phn
Quan st cu to cc loi sn l di
chia. Nu t bo trong trng khng pht
knh hin vi c phng i 120 ln. E.
trin, trng khng phn chia th trng
pancreaticum: trn tiu bn ti thy sn c
khng cn kh nng pht trin.
mu sng, hnh l, cui thn nh ra nh
Sau khi iu tra nm c khi qut
hnh li. C hai gic bm hnh trn, gic
tnh hnh nhim k sinh trng tru, b.
ming ln hn gic bng.
tm c bin php ty tr hp l i vi
sn l tuyn ty, tin hnh th nghim Trn tiu bn nhum thy sn c thc
thm d hiu lc ca thuc praziquantel. qun ngn, hu nh, hai manh trng hnh
Th nghim thuc ty sn c tin hnh ng xp dc hai bn thn. Tinh hon hnh
trn 10 b nhim sn l tuyn ty vi t l bu dc nm sau ca gic bng. Bung
cao. Trc ht tm hiu an ton ca trng nh hn tinh hon nhiu ln sau
thuc vi b, tin hnh theo di ch tiu sinh gic bng. Tuyn non hong hnh chm
l ca b trc v sau khi dng thuc 1 gi hai bn thn v xp pha sau tinh hon.
so snh s nh hng ca thuc n sc Vi c im hnh thi, cu to nh trn
khe ca b th nghim. Th nghim thuc
ph hp vi kha phn loi ca Nguyn Th
cn c vo sch trng sn sau khi ty,
Vit v Nguyn Th K, Nguyn Th L
tin hnh ly phn xt nghim kim tra
(1997) (Phan Th Vit, Nguyn Th K,
mc sch sn.
Nguyn Th L, 1977) Sn l tuyn ty c
Cc ch tiu sinh l c theo di gm:
gic ming ln, kch thc 2,47x2,50mm.
nhit , nhp tim, nhp th v nhu ng d
c c xc nh trong hon cnh gia sc Gic bng nh hn gic ming, kch thc
khng b tc ng mnh, cc ch tiu sinh l 1,82x 1,82 mm, nm gn gia c th. Thc
c kim tra bng cc dng c y t l ng qun ngn. Hai nhnh rut ko di, cch
nghe v nhit k. mt sau c th 1,5x2,0mm. Tinh hon hnh
Nghin cu mt s c im sinh hc, dch t hc ca sn l tuyn ty ....... v bin php phng tr

bu dc, nm sau gic bng. Bung trng c cng nhim thp nht, c bit khi
nh hn tinh hon.Tuyn non hong gm m khm 134 d ch c 3 con b nhim chim
10- 12 chm nm mi bn c th, sau tinh t l 2,24% c con no nhim vi 1 -3 con
hon. Nh vy bit c loi sn l gy sn/ c th (Bng 1).
bnh l E. pancreaticum
3.3 T l v cng nhim Eurytrema
3.2 T l v cng nhim Eurytrema spp tru, b, d qua xt nghim phn
spp qua m khm Ti H Ni xt nghm trn cc mu
Qua kt qu m khm cho thy t l phn tru, b v d cho t l nhim ln lt
tru, b v d nhim sn l tuyn ty ln l 20%, 22,22%, 2,22%. T l nhim cao nht
lc vi t l l: 8,54%, 17% v 2,24%. Trong l mu phn b H Nam 24,82%. Kt qu
, H Ni c t l nhim cao nht, tng kim tra cng trng trong phn ch dao
ng l 28,57% trn b, 22,72% trn tru, ng trong khong + n ++. Kt qu xt
2,5% trn d. i vi Hi Dng v H Nam, nghim phn hon ton ph hp nh kt
khng tm thy Eurytrema spp k sinh trn qu m khm. Nhng ni c cng nhim
b v d (Bng 1). sn qua phng php m khm cao hn, khi
Ring loi sn l Eurytrema spp c t l xt nghim phn cng d tm thy trng sn
nhim thp hn rt nhiu so vi cc nghin l tuyn ty v cho kt qu t l cao hn. C
cu trc y khi nghin cu t l nhim th, ti H Nam, phng php m khm
chung ca tt c cc loi giun sn. Phan Lc pht hin c cng nhim sn trn b
& cs., 1995) cho bit: tru nhim 70,0%, b l 1- 71 sn/c th, phng php xt nghim
nhim 61,20% v d nhim 20%. phn cng tm thy 24,82% b nhim sn v
Cng nhim Eurytrema spp dao cng trng ++ trong phn chim t l
ng trong khong t 1-71 sn/c th, nh 28,57% (Bng 2).
H Nam. Cng nhim Eurytrema spp Sau khi tm xc nh c mt s c im
trn b cao hn tru. So vi tru v b th d lu hnh ca sn l tuyn ty ti cc tnh.

Bng 1. T l v cng nhim Eurytrema spp qua m khm


Tru B D
Vng S S S
nghin S Cng S Cng S Cng
kim kim kim T l
cu nhim T l (%) (Min - nhim T l (%) (Min - nhim (Min -
tra tra tra (%)
(con) Max) (con) Max) (con) Max)
(con) (con) (con)

Hi
22 0 0 0 43 6 13.95 12-57 38 0 0 0
Dng

H Ni 22 5 22.72 1-9 35 10 28.57 1-8 40 1 2.5 1

Vnh
21 2 9.52 2-8 30 3 10 5-9 30 2 5 1-3
Phc

H Nam 17 0 0 0 39 6 15.38 7 - 71 26 0 0 0

Tng 82 7 8.54 1-9 147 25 17.00 1 - 71 134 3 2.24 1 -3


Nguyn Th Hng Chin, Nguyn Vn Th, Nguyn Th Hong Yn

Bng 2. T l v cng nhim Eurytrema spp tru, b d


qua xt nghim phn
Cng
S mu S mu T l (+) (++) (+++)
Loi gia
a im kim tra nhim nhim S S S
sc T l T l T l
(con) (con) (%) nhim nhim nhim
(%) (%) (%)
(con) (con) (con)
Tru 27 0 0 0 0 0 0 0 0
Hi Dng B 89 0 0 0 0 0 0 0 0
D 41 0 0 0 0 0 0 0 0
Tru 20 4 20 4 100 0 0 0 0
H Ni B 100 22 22 19 86.36 3 13.64 0 0
D 45 1 2.22 1 100 0 0 0 0
Tru 29 2 6.68 2 100 0 0 0 0
Vnh Phc B 74 5 6.76 5 100 0 0 0 0

D 30 1 3.33 1 100 0 0 0 0
Tru 18 0 0 0 0 0 0 0 0
H Nam B 141 35 24.82 25 71.43 10 28.57 0 0
D 30 0 0 0 0 0 0 0 0

0,14mm, trng ca E. pancreaticum c chiu


3.4 Kch thc ca E. pancreaticum
trng thnh v trng di 0,043 0,02mm v chiu rng l 0,031

Vit Nam hin nay c rt t tc gi 0,03mm.


nghin cu v kch thc ca E. pancreaticum.
3.5 S pht trin ca trng E.
Do vy cc thng s v kch thc ca E.
pancreaticum trong cc mi trng
pancreaticum cha c nhng s liu c th v
chnh xc. Kt qu xc nh cc s o ca E. Bng 4 cho thy, nhng trng E.
pancreaticum v trng trong nghin cu s pancreaticum cha hnh thnh Miracidium
gip xy dng d liu v kch thc ca E. c kh nng hnh thnh Miracidium pH
pancreaticum Vit Nam (Bng 3). = 7,2 (mi trng nc ct), pH = 6,8 (mi
trng axit axetic) v pH = 8,0 (mi trng
Bng 3. Kch thc ca Eurytrema
NaOH). Trong , t l trng hnh thnh
pancreaticum trng thnh v trng
Miracidium cao nht trong mi trng pH
Kch thc = 7,2 (mi trng nc ct), sau n mi
S mu nghin cu Chiu di Chiu rng trng pH = 6,8. pH = 8,0 ch c 8,33%
(n = 200)
(mm) (mm) s trng hnh thnh Miracidium. Nh vy,
Xmx Xmx trng ca E. pancreaticum c kh nng
pht trin c mi trng c pH l
E. pancreaticum trng thnh 8,17 0,12 4,58 0,14
7,2, 6,8 v 8,0 v pH gi vai tr quan trng
Trng E. pancreaticum 0,043 0,02 0,031 0,03 trong s pht trin ca trng cc loi sn
Nh vy, E. pancreaticum trng thnh l ni chung v trng ca E. pancreaticum
c chiu di 8,17 0,12 mm, rng 4,58 ni ring.
Nghin cu mt s c im sinh hc, dch t hc ca sn l tuyn ty ....... v bin php phng tr

Bng 4. S pht trin ca trng E. pancreaticum trong cc mi trng


0
Nhit ( C) S trng S trng c
Miracidium T l
Mi trng nui pH hnh thnh T l (%)
(%)
Min Max Miracidium thot v

Nc ct 25 36 7,2 23/50 46,00 - -

DD axit axetic 25 36 4,5 - - - -

DD axit axetic 25 36 6,5 19/54 35,18 - -

DD NaOH 25 36 8,0 5/60 8,33 - -

DD NaOH 25 36 9,0 - - - -

Ch thch: (-) trng khng bin i

Odum, 1978 nhn xt: pH l mt


3.6 Kt qu th nghim thuc ty sn
yu t gii hn quan trng vi sinh vt.
Eurytrema spp
Trong mi trng nc, pH c vai tr iu
ha h hp v h men ca c th sinh vt. Mc an ton ca thuc praziquantel
Trong nc, khi pH gim thp s lm ngho Khi ty tr sn cho b an ton, cc ch
cht sinh dng ca mi trng, kh nng tiu sinh l sau khi ty c xu hng tng
sn xut ca sinh vt s gim i r rt. V hn trc nhng vn trong phm vi bnh
vy, so snh kt qu ny vi kt qu nghin thng. Nhit sau khi ty tng 0,380C,
cu ca Nguyn Vn Th (2004 ) v s pht nhp tim tng 1,78 ln/pht, nhp th tng
trin ca trng Fasciolopsis buski thy: trng 1,14 ln/pht, nhu ng d c tng 0,15 ln/
ca F. buski c t l hnh thnh Miracidium rt 2 pht
cao. C th l 92,00% s trng hnh thnh
Miracidium khi nui trong mi trng pH = 7,2 nh gi hiu lc ca thuc ty
(mi trng nc my), 70,80% v 12,00% s Hiu lc ca thuc ty da vo mc
trng hnh thnh Miracidium pH tng ng sch trng sn trn b sau c nh gi
l 6,5 v 8,0. sau khi ty 15 ngy. Kt qu s dng
Kt qu theo di nhng trng hnh praziquantel 5 -10mg/kg P cho thy c 10 b
thnh Miracidium v nhng trng hnh ty u khng cn trng sn Eurytrema spp.
thnh trong qu trnh nui cho thy
4. KT LUN
khng c trng no cha Miracidium c
kh nng thot v. iu ny cng c Loi sn l tuyn ty pht hin b ti
gii thch l do c im sinh hc ca E. cc im nghin cu l Eurytrema
pancreaticum. Khng ging nh nhng pancreaticum.
loi sn l khc, Miracidium ca E. Trn cc gia sc tru b, d nui ti cc
pancreaticum ch c th thot v khi n a phng thuc vng ng bng Bc b,
xm nhp c vo vt ch trung gian th qua xt m khm thu c t l nhim
nht l cc loi c cn. Eurytrema pancreaticum tru l 8,54%,
Nguyn Th Hng Chin, Nguyn Vn Th, Nguyn Th Hong Yn

b: 17%, d: 2,24%. Trong , H Ni l a Phm Vn Khu, Phan Lc (1996). K sinh trng


th y, NXB Nng nghip, H Ni.
phng c t l nhim cao nht: tru
22,72%, b: 28,52%, d: 2,5%. Cng Bi Lp, Trng Minh, L Lp (1978). Mt s
c im dch t hc bnh sn l tuyn ty ca
nhim sn cao nht thy trn b ti tnh
b Ngha Bnh v bin php phng tr, Khoa
H Nam l 7 - 71 con/ c th. Thng qua xt hc k thut th y, s 1.
nghim phn tm trng cho thy, t l nhim Phan Lc, Vng c Cht, Trn Vn Quyn
Eurytrema spp cao nht b 24,82 % ti H (1995). Tnh hnh nhim K sinh trng ng
Nam, tip n l b H Ni c t l nhim tiu ha ca tru b cc tnh pha Bc Vit
22%. i vi tru t l nhim ti H Ni cao Nam, Bo co hi tho khoa hc th y v k
nht: 20%. Vi d, t l nhim cao nht l sinh trng th y REI, i hc Nng nghip H
3.33% Vnh Phc Ni.
Odum, E.P (1978). C s sinh hc (Phm Bnh
E. pancreaticum trng thnh b c
Quyn, Hong Kim Nhu, L V Khi, Mai
kch thc 8,17 0,12 mm chiu di v 4,58 nh Yn dch 1978), NXB i hc v Trung
0,14 mm chiu rng. Trng ca E. hc chuyn nghip, H Ni.
pancreaticum c kch thc: 0,043 0,02 mm Pascal Leroy, Fre de ric Farnia (1999). Thng k
chiu di v 0,031 0,03 mm chiu rng. sinh hc (ng V Bnh dch, 1999), Khoa
Trng ca E. pancreaticum c kh nng Chn nui - Th y, Trng i hc Nng
nghip I.
hnh thnh Miracidium tt nht mi
trng c pH = 7,2, khng c kh nng hnh Nguyn Nh Thanh, Phng Quc Chng (2006).
thnh Miracidium mi trng c pH = 4,5 Phng php thc hnh vi sinh vt th y, NXB
Nng nghip.
v pH = 9,0. Miracidium khng c kh nng
thot v trong mi trng nc nhn to. Nguyn Vn Th (2004). Mt s c im sinh
hc, dch t hc, bin php phng tr
Kt qu ty sn Eurytrema spp vi Fasciolopsis buski ln vng ng bng sng
thuc ty paraziquantel cho kt qu tt. Hng, Lun n Tin s Nng nghip - H Ni.
Tng cc Thng k (2008). Nin gim thng k
ToI LIU THAM KHO (2007). NXB Thng k, H Ni.
J. Drozdz v A. Malczewski (1967). Ni k sinh Phan Th Vit, Nguyn Th K, Nguyn Th L
vt v bnh k sinh vt gia sc Vit Nam, (1977). Giun sn k sinh ng vt Vit Nam,
NXB Khoa hc k thut, H Ni. NXB Khoa hc v K thut, H Ni.

You might also like