Cizre Gözlem Raporu 31 Mart2016

14/12/2015 02/03/2016
79 Gnlk Sokaa kma Yasa

Cizre Gzlem Raporu
31 Mart 2016
1 NDEKLER
2 Heyetin Amac ............................................................................................................................................................ 1
3 Heyetin Oluumu ...................................................................................................................................................... 1
4 ncelemenin kapsam .............................................................................................................................................. 2
5 Sokaa kma yasaklar - arka plan ................................................................................................................... 3
6 Mahallelerde Yaplan Gzlemler ........................................................................................................................ 5
7 Karargah Olarak Kullanlan Evler/aalayc davranlar .................................................................. 29
8 Toplu lmler ......................................................................................................................................................... 31
9 OCUKLARIN DURUMUNA LKN GZLEMLER ................................................................................... 39
10 Eitim..................................................................................................................................................................... 45
11 Salk Asndan Durum Raporu ................................................................................................................ 51
12 Afet Blgesi lan/Toplu Kamulatrma................................................................................................... 51
13 GENEL SONU ve NERLER ....................................................................................................................... 52
2 HEYETN AMACI
D dnyann iletiimine ve eriimine kapatlan rnakn Cizre ilesinde 5442 sayl l daresi
Kanununun 11. maddesine dayanlarak rnak Valisi tarafndan 14 Aralk 2015 tarihinde gece
23:00 ilan edilen sokaa kma yasa ile birlikte yaanan hak ihlallerine ilikin ihlallerin
raporlamas, beyanlarn alnmas, ihtiyalarn tespiti ve ileride yaplmas planlanan uzun vadeli
almalara esas tekil edecek bir n alma gerekletirmek.
3 HEYETN OLUUMU
nsan Haklar nceleme Heyeti, nsan Haklar Dernei (HD), Trkiye nsan Haklar Vakf (THV),
Salk ve Sosyal Hizmet Emekileri Sendikas (SES), Diyarbakr Barosu ve Gndem ocuk
Derneinin ye ve yneticilerinden olumutur.
Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016
1
zleme heyetinde yer alanlar gzlemciler:
Trkiye nsan Haklar Vakf nsan Haklar Dernei
mit Bier,THV ztrk Trkdoan
mit Efe,THV Hasan Anlar
Cokun sterci,THV Raci Bilici
Canan Korkmaz, THV Feray Salman
Senem Doanolu, THV Hatice Demir
Metin Bakkalc, THV Gamze Yaln
Bar Yavuz, THV Zana Aksu
Veysi lgen, THV Abdulkerim Husat
lham Ylmaz, THV Emirhan Uysal
Serkan Delidere, THV Mehmet Baatr
Diyarbakr Barosu Civan Roni
Ahmet zmen, Diyarbakr Barosu Salk ve Sosyal Hizmet Emekileri Sendikas
Serkan Akba, Diyarbakr Barosu Selma Atabey,
Gndem ocuk Dernei Lezgin Gzlek
Ezgi Koman,Gndem ocuk Dernei Sosin Buday
Esin Koman, Gndem ocuk Dernei Gnl Erden
Adnan Vural, Gndem ocuk Dernei Birsen Seyhan
4 NCELEMENN KAPSAMI
nceleme raporu, 6-8 Mart 2016 tarihleri arasnda sokaa kma yasann uyguland Yafes,
Sur, Cudi ve Nuh Mahallelerinde yaplan grmeleri ve gzlemleri kapsamaktadr.
06.03.2016 tarihinde ara konvoylar olmasna ramen bekletilmeden Cizreye sorunsuz bir
ekilde giri yapan heyetimiz; 07.03.2016 tarihinde Cizre giriinde durdurularak Cizreye giri
yaplabilmesi iin aralarn srada bekledii ve heyetimizin de ara srasna girmesi gerektii
tarafmza iletilmitir. Aracmz yaklak olarak bir buuk saat bekletildikten sonra Cizre
Cumhuriyet Basavcl ile telefon grmesi yaplm olup, Savclk tarafndan ara plakalar ile
heyetimizde bulunanlarn isimlerinin bildirilmesi istenmitir. lgili bilgiler Cizre Savclna
iletilmitir. Heyetimizin bulunduu ara Cizre giriinde durdurularak kimlik kontrol yaplm
ve avukatlarn bilgilerinin de Barolardan teyit ettirilecei sylenmitir. Heyetimize ynelik ilgili
uygulamay ve bekletme ilemini hangi gereke ile yapld sorulmu ve grevli tarafndan genel
arama karar olduu tarafmza iletilmitir. Genel arama kararnn grmek isteyen heyetimize;
Genel arama karar uan zerimde yok ama bir iki saat beklerseniz getiririz eklinde cevaplar
2
verilmi, genel arama karar olmamasna ramen insanlarn aralarnn ve stlerinin arand
tespiti yaplmtr.
7 Mart 2016 tarihinde heyetin Cizreye girii engellendiinden sabah saat 09:30 sularnda
balamas planlanan gzlem almalar ancak saat 13:00 sularnda balayabilmitir. Cudi
Mahallesinde inceleme yapacak olan heyetin byk bir ksm yaadklar ehirlere dnmek zere
yola kacandan yeni bir alma grubu oluturulup incelemeler 8 Mart tarihine ertelenmitir.
8 Mart 2016 tarihinde Cudi Mahallesine yaplacak incelemelere THV Cizre Referans Merkeziyle
balanmas, devamnda mahallede allmas planlanmtr.
nceleme ncesi, HD Genel Merkezi tarafndan 5 Mart 2016 tarihinde Cizre Kaymakaml, Cizre
Savcl, Cizre Belediyesi ve Cizre Devlet Hastanesi Bahekimliinden yazl olarak randevu
istenmi ancak sadece Cizre Belediyesi randevu talebini kabul etmitir.
5 SOKAA IKMA YASAKLARI - ARKA PLAN

5442 sayl l daresi Kanununun 11/C maddesi gereince rnak Valilii tarafndan 4 Eyll
2015 gn saat 20.00dan itibaren Cizre lesinde sokaa kma yasa ilan edilmi ve bu ilk
yasak 12 Eyll 2015 tarihine kadar srmtr. kinci sokaa kma yasa 13 Eyll -14 Eyll
2015, nc sokaa kma yasa 14 Kasm-15 Kasm 2015 tarihlerinde uygulanmtr. En uzun
ve kesintisiz sokaa kma yasa ise 14 Aralk 2015 - 3 Mart 2016 tarihleri arasnda uygulanm
ve 79 gn srmtr.
limiz Cizre ve Silopi ile merkezlerinde Blc Terr rgt mensuplarnn etkisiz hale getirilmesi, blc terr rgt
mensuplar tarafndan mayn ve patlayclarla tuzaklanm barikat ve hendeklerin bertaraf edilmesi ve vatandalarmzn
can, mal gvenliinin ve kamu dzeninin salanmas amacyla 5442 sayl l daresi Kanununun 11/C maddesi gereince
14.12.2015 gn saat: 23:00' ten itibaren sokaa kma yasa ilan edilmitir.
Blc Terr rgtnn vatandalarmzn bata yaam hakk olmak zere zgrlk, gvenlik, mlkiyet gibi temel hak
ve hrriyetlerini hedef alan saldrlar gerekletirdii maynl, patlayc tuzakl barikat ve hendekler yapt bu eylemlerle
vatandalarmzn gndelik yaamn srdrmesini ve bata salk olmak zere temel kamu hizmetlerinden faydalanmasn
engelledii ve vatandalarmza her trl maddi ve manevi zararlar verdii kamuoyumuzun malumlardr.
Cizre ve Silopi ile merkezlerinde vatandalarmzn temel hak ve hrriyetlerini kullanabilecei huzur ortamn ve kamu
dzenini salamak maksadyla vatandalarmza her trl maddi ve manevi destek salanacaktr. Bu anlamda
vatandalarmzn msterih olmasn diliyor btn vatandalarmza en iten sevgi ve sayglarm sunuyorum.
Kamuoyuna saygyla duyurulur. 14.12.2015 IRNAK VALL
rnak Valilii tarafndan yaplan sokaa kma yasa ilannda vatandalarn ihtiyalarnn ne
ekilde karlanaca, gvenli tahliyenin ne ekilde yaplaca, sala eriim hakknn ne ekilde
yerine getirilecei, gvenli tahliyeden sonra vatandalarn evlerinin korunup
korunmayaca, ile ilgili hususlara yer verilmedii grlmtr.
2 Mart 2016 tarihinde rnak Valilii sokaa kma yasan ksmi olarak kaldrarak sabah
05:00 ile akam 19:30 arasnda yasan uygulanmayacan yazl olarak bildirmitir.
Genel Kurmay Bakanl tarafndan 24 ubat 2016 tarihi itibaryla Cizrede etkisiz hale
getirilen kii says 665 olarak verilmitir.
Sokaa kma Yasaklarna likin Hukukilik Sorunu
Cizrede uygulanan ve 79 gn aralksz sren sokaa kma yasann yasal dayana ile ilgili
hukukilik problemi bulunduu kanaatindeyiz. Uluslararas insan haklar belgelerinin yansra,
Trkiye Anayasasnn 13.maddesinde temel hak ve zgrlklerin snrlandrld durumlarn
3
Anayasa ve kanunlarda aka yazlmas gerektii belirtildiinden, 5442 sayl l daresi
Kanununun 11. Maddesi il valisine sokaa kma yasa ilan etme yetkisi vermemektedir.
Kanunda byle bir ibare yoktur. Her ne kadar sokaa kma yasa tedbiri ancak olaanst hal
veya skynetim halinde bavurulabilecek bir tedbir olarak kanunlarda yazl olmasna karn,
lkemiz yakn tarihindeki olaanst hal veya skynetim halinde bile gnler sren aralksz
sokaa kma tedbirleri gndeme gelmedii gibi doal olarak her dzeyde hak ihlallerine yol
aan gnler sren aralksz sokaa kma yasa uygulamalarnn hayal edilmesi bile olanakl
olmasa gerektir. Hkmetin valiler ve kaymakamlar aracl ile bu tip hukuka aykr ilemlere
bavurmas AHSin 15.maddesindeki ykmllklerden kanmay da beraberinde getirdii
gzlenmektedir.
5.1 CZREDE SVL TOPLUM RGTLER VE MESLEK RGTLER TARAFINDAN

YAPILAN NCELEME FAALYETLER:
- 28 Austos 2015 Diyarbakr Barosu nceleme Ziyareti: Cizrede ikisi ocuk, ikisi ise kamu
grevlisi toplam drt sivil insann yaamn yitirmesi ile ilgili olarak Baro Bakan Av. Tahir EL
ile Ynetim Kurulu yelerinin gerekletirdii bir ziyaret yaplmtr. Bu ziyaret ile ilgili rapor 31
Austos 2015 tarihinde kamuya duyurulmutur. Rapora eriim iin:
http://www.diyarbakirbarosu.org.tr/H-610-2015-08-31%2007:06:16-cizre-de-yasanan-sivil-
olumlere-iliskin-inceleme-raporu.html
-12 Eyll 2015 Toplum ve Hukuk Aratrmalar Vakf (TOHAV) nceleme Ziyareti: Asrn
Hukuk Brosu, Blge Barolar, ada Hukukular Dernei, Demokrasi in Hukukular Dernei,
Sosyal Haklar Dernei, ada Avukatlar Grubu, zgrlk Demokrat Avukatlar, Toplum ve
Hukuk Aratrmalar Vakf ve birok ilden katlm salayan avukatlardan oluan heyet, rnak'n
Cizre lesinde 4 Eyll 2015 tarihinde alnan sokaa kma yasann kaldrlmas, Cizre'de
yaanan hak ihlallerinin tespiti, kamuoyunda bu konuda duyarllk oluturulmas ve hak
ihlallerine kar ulusal ve uluslararas hukuki yollara bavurmak amacyla oluturulmutur.
Rapora erimek iin: http://www.tohav.org/wp-content/uploads/2015/10/CIZRE-RAPORU.pdf
-18 Eyll 2015 Trk Tabipleri Birlii (TTB) nceleme Ziyareti: TTB tarafndan 18 Eyll 2015
Cuma gn, salk alanlarnn ve salk kurulularnn durumunu yerinde grmek, toplum
sal sorunlarnn tespit etmek amac ile Cizreye ziyaret gerekletirilmitir. Rapora erimek
iin: http://www.ttb.org.tr/images/stories/file/2015/cizreraporu.pdf
-22 Eyll 2015 Mazlumder nceleme Ziyareti: Mazlumder heyeti tarafndan;8 gn sokaa
kma yasa uygulanan rnakn Cizre ilesinde yerinde inceleme yaplarak kapsaml bir rapor
hazrlanmtr. Raporda, youn atmalarn yaand Nur, Cudi, Yafes ve Sur Mahallelerinde
yaayan sivil halkn ar silahlarn hedefi olmamak iin bodrum katlarnda, evlerinin gvenli
odalarnda ve snaklarda korunmaya altklar belirtildi. Rapora eriim iin:
http://docplayer.biz.tr/9785228-Mazlumder-cizre-olaylari-gozlem-raporu.html
-20 Ekim 2015 HD, THV, TTB, Pratisyen Hekimler Dernei nceleme Ziyareti: rnakn
Cizre ilesinde 04.09.2015 tarihinde balayan ve 12.09.2015 tarihinde sona eren sokaa kma
yasa ve meydana gelen hak ihlallerine ilikin bir inceleme raporu hazrlanmtr. Rapora eriim
iin: http://www.insanhaklaridernegi.org/wp-content/uploads/2015/10/Cizre-
I%CC%87nceleme-Raporu.pdf
-3 Mart 2016 Trkiye nsan Haklar Vakf ve nsan Haklar Dernei Cizre Ziyareti : Sokaa
kma yasann kaldrlmasndan bir gn sonra HD Genel Bakan ztrk Trkdoan ve Adli
Tp Uzman Prof. Dr. ebnem Korur Fincanc tarafndan Cizreye acil bir ziyaret yaplm ve n
inceleme raporu hazrlanmtr. Rapora eriim iin: http://tihv.org.tr/wp-
content/uploads/2016/03/3-Mart-2016-Cizre-%C3%B6n-rapor.pdf
4
6 MAHALLELERDE YAPILAN GZLEMLER
6.1 YAFES MAHALLES
Tarih:6 Mart 2016
GENEL GZLEM ve DEERLENDRMELER
alma gurubumuz yryerek, Cizre Yafes

Mahallesi, Park Caddesinden balanlarak, Snr
sokan tamam ve baz sokaklar dolam, genel
gzlemlerde bulunmutur. Blgenin fotoraflar
ekilmi ve beyanlar alnm, sokaa kma yasaklar
sresince yaamn yitiren ailelere taziye
ziyaretlerinde bulunularak ve ihtiya tespiti
yaplmtr.
Bu bir n izlem raporu olmas nedeniyle gerein

sadece bir ksmn iermektedir.
1. Sokaa kma yasann kalmasyla

mahallede yaayanlarn yeniden evlerine dnme
tela iersinde olduklar izlenmitir.
2. Mahallenin tm evleri d grn
itibariyle tahrip edilmitir. Tahribatn daha ok
havan mermisi, bomba atar ve uzun namlulu silah
mermileri ile olutuu dorultusunda bir dnce
olumutur. Evlerdeki ar hasar gzle grlr dzeydedir. Birok ev yaanlamaz hale
getirilmitir. Mahallede yaayanlarn bildirimlerine gre tam kar yamalarnda
bulunan tepelere yerleen TSKne ait tanklar, toplar, bomba atarlarla mahallenin srekli
bombaland bildirilmitir. Bu bildirim genel gzlem ile uyumludur.
3. Elektrik trafolar yerlerinden sklm, tm elektrik direkleri tahrip edilmi elektrik
telleri ak vaziyette yollarda sokaklarn arasnda, evlerin zerinde, nereye dtyse
orada durmaktadr
4. Kurulu bir barikat veya mahalle giriini engelleyen herhangi bir engelle
karlalmamtr.
5. Baz evlerin, zellikle de ok gzel ve bakml olanlarn, park caddesi giriinde bulunan
binalarn top atlaryla vurularak ve taranarak yaanlamayacak kadar hasarl hale
getirildii gzlemlenmitir.
6. Su ve elektrik mahallede yoktur. Kanalizasyon ve alt yap tamamen tahrip edilmitir.
7. Mahallenin Snr sokakta bulunan bir camisi tamamen bombalarla yklmtr. Cami
bombalanrken evresinde bulunan evler tamamen hasar grmtr. Cami yerinde ta
ynlar bulunmaktadr. Bildirim yaplmasa cami olduu anlalmayacak bir moloz yn
kalmtr.
8. Halk tedirgin, kzgn ve perian bir durumdadr. Fakat sayg ve sevgi duygusunu
korumaktadr. Bizleri scak bir duygu ile karlayarak sorunlarn paylamlardr.
9. Yafes mahallesinde sokaa kma yasann 25. gnne kadar yerleik yaam
srdrlm fakat sonra herkes evlerini terk etmek zorunda kalmtr.
10. Mahallede yaayanlarn evlerini terk etmek zorunda kalmasnn nedeni olarak, 25 gn
boyunca srekli olarak mahallenin hemen karsndaki tepelerde, Devlet Hastanesinde
5
ve etrafnda konulandrlan TSKnn tanklar ve bomba atarlar tarafndan bombalanmas
ile keskin nianclar tarafndan hareket eden her eye ate almas ve 25. gn yaplan
ok iddetli bir bombalama olarak belirtilmitir. Bu bombalamay halk sanki bizi
gkyznden vurdular eklinde tanmlamaktadr.
11. iddetli bombardman sonras halk sokaa karak mahalleyi terk etmek zorunda
kalmtr. Ayrca, anonslarla mahalleden kmalar istenmitir. Yaya olarak mahalleye
giren gvenlik glerinin kar maskeli niformal kiiler, zel harektlar olduklar
grlm ve bunlarn ok fazla sayda kalabalk olduklar belirtilmitir.
12. Mahalleyi terk ederken herkesin evi henz yaanabilir durumda ve tm eyalar salam
ve sokaa kma yasa nedeniyle tedbir amal alnm stoklanm yiyecekler bulunduu
belirtilmitir.
13. Sokaa kma yasaklarnn 25. gn evlerini terk eden mahalleliden sonra, evlere
kaplar krlarak girilmitir. Krma ilemlerinin balyoz tr sert ve paralayc cisimlerle
gerekletirildii dnlmektedir.
14. Snr sokan tamamnda yol boyunca sralanm tm evlerin d ve i cephelerinde
odalarnda tavanlarnda byk ve patlayc cisim arpmas sonucu kme, yklma ve
bazlarnda yanma ve islenme gzlemlenmitir.
15. Hasar yokmu gibi grnen evlerin bazlarnn ilerine, bahelerine ya da evlerin
arkasna bakldnda yklmalar, kmeler, yanmalar grlmtr. lerine girildiinde
uzun namlulu silahlarla evlerin iinin de tarand, ykld, tarumar edildii, krlmayan
camlarn dahi teker teker krld, beyaz eya, TV gibi aletlerin balyoz, eki benzeri
aletlerle krld grlmtr. Evlerde hemen hemen tm eyalar bir talana uram;
eya alnmalar, bilgisayar, tablet, cep telefonu gibi tanrlarn gtrld, fotoraf
albmlerinin datld, i amarlarnn datld, krlan kaplarn yakld, evlerin
iine dk artklarnn brakld, iendii beyan edilmitir. Stoklanan erzaklarn
gtrld sylenmitir. Irk, cinsiyeti, iddeti ven, halkn deer ve inanlaryla alay
eden ve aalayc yazlar duvarlar ve evlere yazlmtr. zel hayatn gizlilii, insan
onuru ve mahremiyeti hie saylm, dmandan daha aa bir muamele yapld
dnlmtr.
16. ok nfuslu, ok ocuklu aileler hasar gren evlerde bir oday kullanmakta ya da hasara
ramen yaamlarn yeniden kurmaya almaktadr. ocuklar srekli korku ve endie
yaamaktadr. Beslenme, giyinme ve barnma, salk, snma sorunlar devam etmektedir.
Can gvenlii ve asgari insani yaam koullar tamamen ortadan kalkmtr. Eitim
durmutur.
17. Mahallelerinden kmak zorunda braklan aileler nce Cizre iersinde daha gvenli
mahallelere, sonra oralarda can gvenlii asndan tehlike oluturunca rnaka, oras da
tehlike oluturunca Antep, Mersin gibi illere, kylere, nerede yaknlar ya da tandklar
varsa onlarn yanna gitmek zorunda kalmlardr.
18. nan yerlerinin, camilerin, mezarlklarn tahrip edildii ve ykld gzlemlenmitir.
Snr sokaktaki camiinin tamamen ykld, bu ykmn bombalarla gerekletii ve
camiin tamamen moloz yn haline getirildii gzlemlenmitir.
19. Sokakta dolaan ocuklarla konuulmutur. Sokaa kma yasaklarnda okula
gidemediklerini, ok korktuklarn ve etkilendiklerini; sokaa kma yasann
kaldrld gnn ertesinde okullarn aldn ama okula gitmek istemediklerini, evde
dev yapmak istediklerini belirtmilerdir.
20. Mahallelerde yaplan gzlemlerde ve kurulan iletiimde; aileler devlet gvenlik
glerinin hibir zaman barikatlarla yz yze gelmediini, bu barikatlarn
kaldrlmasnn diyalog ile mmkn olabilecekken insanlarn daha ok kentin dndaki
tepelerde konulanm tanklar, zrhl aralar ve keskin nianclar tarafndan
vurulduunu, evlerdeki hasar ve yamalanmann mahallerini terk ettikten sonra
gvenlik gleri tarafndan gerekletiini ve her trl deer yarglarna, inanlarna
saldrldn bildirmilerdir.
6
21. Diyarbakr Belediyesinin seyyar bir tr eklinde AXANE yazl yemek datm arac
kurduu grlmtr. Tamamen hijyen ve temiz giysili personelin hazrlklarn
yrtt aevinin 2 gndr orada bulunduu belirtilmitir.. Yaptmz grmede,
sabah 1000 kiiye orba dattklarn ve le yemei olarak da 2000 kiiye datm
yapabildiklerini aslnda daha fazla talep olduunu ancak bu talebi karlamada yetersiz
kaldklarn belirtmilerdir.
Tahrip Edilen Mezarlk

07 Mart 2016 tarihinde Cizrenin Sur Mahallesinde yaplan gzlem ve tespit aamasnda
ncelikle Cizre mezarlna ulalmtr. Heyetimiz tarafndan Cizre mezarlnda yaplan
tespitte, rgt militanlarn mezarlarnn da bulunduu mezarlkta; bu mezarlarn talarnn
krld, tahrip edildii grlmtr. Cizre Mezarlnn giriinde bulunan kulbenin bulunduu
duvarda birok mermi izinin olduu da ayrca gzlemlenmitir.
Bir nceki yasakta hayatn kaybeden 18 yandaki Osman alnn abisi ve annesi de mezar
bandayd. Birinci yasakta Osman ile ayn gnlerde hayatn kaybeden brahim Nayrn, M. Sait
adavulun ve ismini hatrlayamadklar dier 2 kiinin birlikte toplam 5 kiinin ayn mezara
defnedildii belirtilmitir.
Osman alnn abisinin beyanna gre; kardei kendi sokaklar olan Cudi Mah. Ziraat sokakta
vurulmu. Saatlerce ambulans beklenmi fakat Osman kan kaybndan yaamn yitirmi Daha
sonra da kardeini kendi imkanlaryla hastaneye gtrebilmiler.
Cizre Mezarlnda bulunan Osman ALInn annesi ise:
Osman olum 18 yandayd. Olum evdeyken evin iindeyken vurularak ldrld. Evimiz
iki katldr. Biz atlardan kaynakl st katta deil, alt katta kalyorduk. Biz evimizin
iindeyken yaklak 20-30 at st ste yapld. O esnada 2 zrhl ara grdk. Saat sabah 6-
7 arasyd olum Osman vurulduunda. Osman yaral bir ekilde uzun sre evde bekledi ve
en son babas ve abisi tarafndan hastaneye gtrld. Ancak Osmanm uzun sre yerde
yaral bekledii iin kan kaybndan ld.
eklinde bilgiler aktarmtr.
Yklan Cami
Sur ve Cudi mahallelerinin kesitii yolda Hazreti Ali Camisi olduu bildirilen camiinin (beyanda
bulunanlar caminin adn tam hatrlayamadlar) tamamen yklm bir moloz yn haline
getirildii gzlemlenmitir. Yklan cami enkaznn zerine imamn cppesi ve takkesi
konulmutur. Bu camininikinci bodrum diye bahsedilen yerin hemen karsnda olduu tespit
edilmitir.
7
Yaklan Maaza
Nusaybin Caddesinde bulunan ve byk bir apartmann alt katnda bulunan Bellona
maazasnn da tamamen yakld ve yangn sebebiyle apartmann st katlarnn da yand
gzlemlendi. Bu binann neden yakldn sorduumuz kiiler; kepenklerin zerinde baz
sloganlar yazld iin intikamc bir duygu ile yakldn belirtmitir.
Benzin stasyonu
Nusaybin Caddesinde bulunan BP benzin istasyonunun da tamamen tahrip edildii grlmtr.
Yol boyunca birok binann en az iki kez duvarlarnda delikler ald, pencerelerinin tamamen
krk olduu ve birok evin ykk olduu tespit edilmitir.
Mahallede yaplan dier gzlemler ve grmelerdeki beyanlar yledir:
Yafes Mahallesi Park Caddesi

5. ve 11 nolu binalar: Kaplar krlm, ierideki eyalar tamamen kullanlamaz hale
getirilmitir.
20 nolu bina : Ev tamamen tahrip edilmi.
17 nolu bina: Evin bahe duvar yklm durumdadr.
Sokakta grtmz mahalle sakinleri anlatmlarnda :
Bozala Kyndeki taburdan ve yksek yerlerden tanklarla bomba atlyordu. lk 25 gn

evlerimizden ayrlmadk. nce rasgele evlerimiz bombaland. Mahallede karlkl bir
atma hali yaanmad. Bombalamalarn fazlalamas nedeniyle bizler 25-26 gnlerde
evlerimiz terk ettik. nce bombalanmayan mahallere sndk. Sonradan oralar da
bombalanmaya balaynca buralar da terk edip ile dna baka ehirlere veya kylere
yerletik. Bizler buralar boaltncaya kadar evlerimizin ierisinde bir hasar olumamt.
Bizler evlerimiz boaltrken evimizde bulunan eyalarmzda bir hasar yoktu. Ama
dndmzde btn evlerdeki beyaz eyalarn, televizyonlarn, pencerelerin
kurunlandn, krldn grdk. Eyalarmz kirletilmi, yrtlmtr. Evimizde ykte
hafif olan eyalar kaybolmutur.
Yafes mahallesi, Snr Sokak
Snr Sokaktaki tm evlerin kaplar krk ve tm evlerin elektronik eyalar krlm, eyalar
kullanlamaz hale getirilip datlm olduu gzlemlenmitir. Gzlem yaplan baz binalarn
durumu yledir:
30 nolu bina: Bu numarada bulunan ehit Ahmet Demir Camisinin tamamen yklm olduu
heyetimizce tespit edilmitir.
Mahalle sakinleri anlatmlarnda:

Mahalleyi boalttmzda bu cami salamd. Sonradan yklmtr dediler. Caminin bomba
denerek ykldn dndklerini ifade ettiler.
28 nolu bina: Bu binann ehit Ahmet Demir Camisinin bitiinde bulunduu, camiyle birlikte
ykld grlmtr. Yasak ncesinde burada6 kiinin yaad, bunlarn 4 ocuk dier ikisinin
ise anne baba olduu belirtilmitir. Burada oturan aile 25. gn mahalle sakinleri ile birlikte
evlerini boaltmtr. Salam halde boalttklar evi sonradan bu hale gelmitir.
Bu evde yaayan baba beyannda;
Buradan sokaa kma yasann 25. gnde, Dakap Mahallesine getik, oradan 35.
gnden sonra akrabalarmzn yanna, rnaka getik. Orada da atmalar balaynca ve
8
oras da gvenli olmaynca Gaziantepe gittik. Herhangi bir yere henz bavurmadk. Ailem
Gaziantepte. Kirada oturuyoruz. uan evimiz kullanlamaz halde olduundan ailemi
getiremedim. erideki eyalarmz tamamen kullanlamaz hale gelmi. Salam olan
eyalarmz da yere atlp krlm. Evimizdeki birok eyamz alnm. eyiz olarak
aldmz eyalarmz kaybolmu veya alnm. Yaklak deeri 10 bin TL olan eyamz
kayptr. Evimizi resmen yamalamlar demitir.
32 nolu bina: Ev tamamen yklm durumda. 2. kat aa inmi. Bu evin Adil Meniz isimli kiiye
ait olduu ve kendisinin Mersinde yaad heyetimize sylenmitir.
34 nolu bina: Bu evde 6 ocuun yaad belirtilmitir. Evin ierisindeki eyalar tamamen
tahrip edilmi. Ev sakinleri zor koullarda yaamlarn idame ettirmeye almaktadr.
alamadklar iin yaamlarn srdrecek paralar bulunmuyor. Evdeki erzaklar da alnm
veya tahrip edilmitir.
36 -37 nolu bina: Bu evde daha nceki yasakta ldrlen zgr Taknn babas ve kardeleri
oturmaktadr. Daha nce 9 gn sren sokaa kma yasanda ldrlen zgr Takn 17
yandaym. Babas; ikinci yasak balamadan nce Cizreden ayrlp, kye gittiklerini, ei ve
ocuklarnn halen kyde olduunu, kendisinin birka gn nce, yasak bitince eve geldiini
belirtmitir. Evin camlar krlm, televizyon paralanm durumdadr. Komularnn; olunun
lm nedeniyle yasak srecinde getirdikleri erzaklarnn alndn da ayrca bildirmitir. Ev
sahibinin beyanna gre 3.000 TL deerinde erzak kayp haldedir. Evin eyalar da kullanlamaz
hale gelmitir.
37 nolu bina: Evin camlar krlm, duvarlar kurunlanmtr.
38 nolu bina: Evin ats tamamen yklm, su depolar krlm, evin st katnda da ykm
olumutur. Bu evde 3 aile yaamaktadr. Bu aileler yasak srecinde kylerine akrabalarnn
yanna snmlar. Evin kaplar krlm, eyalar kullanlamaz hale gelmitir.
Sokakta gzlem yapan heyetimiz bu arada belediyeye ait p aracnn pleri topladn
gzlemlemitir.
Snr sokakta grme yaplan C.A. (kadn) beyannda;
Helikopterler gece uu yapyordu. Birden evlere bombalar dmeye balad. Derin yerlere
saklanp battaniyelerle zerimiz kapattk. Yasan 22. gnne kadar burada kaldk. Evler
tanklarla toplarla bombalannca buralardan kmak zorunda kaldk. Sonra askerler ve
polisler evlere girmiler. Onlar gelirken grdm, ok kalabalktlar. Kafalar rtl, yzleri
grnmyordu. Tanklar, akrepler, panzerlerle ve yaya olarak girdiler. Ben operasyonlar
bitince yine evime gelmeye altm. Askerlerin evlere girdiini grdm. Yzleri kapal ve
panzerlerle geziyorlard. Bizlere Allah yok, Devlet var, Siz hepiniz terristsiniz dediler.
Bana sokaa ktm iin 219 TL para cezas yazdlar. Ben bunu nasl deyeyim? Ev yok, e
yok, para yok dedi.
Ayn mahallede Ylmaz isimli bir ocuk ise heyetimizin yanna gelerek; 3. snfa gittiini ve
korkmadn ifade etmitir.
Mahalledeki ou su deposu tahrip edilmi, trafolar sklm ve gtrlmtr. Operasyona

katlan asker ve polislerin Snr Sokak 17 numaral binay konaklama yeri olarak kullandklar
belirtilmitir. Evin dardan bir hasara uramad grlm fakat ierisinin kt kullanmdan
dolay ok kt olduu ifade edilmitir.
9
6.2 CUD MAHALLES GZLEMLER
Tarih: 6 - 8 Mart 2016
alma grubumuz birinci bodrumun bulunduu

Bostanc Sokaktan balayarak, ikinci bodrumun yer
ald Narin sokak ve evresini dolam, genel
gzlemlerde bulunmu, orada bulunanlarn
tanklklarn kaydetmitir. Ardndan Cudi Mahallesinin
farkl bir blgesine geilmi Zeynel Abidin Sokak,
Reyhan Sokak ve Nil Sokakta yine gzlemlerde
bulunulmu, 24 saatlik kesintisiz yasan kalkmasyla
evlerine geri dnen ailelerle grmeler yaplmtr.
GENEL GZLEM VE DEERLENDRMELER
1. Cudi Mahallesine ilk girite ok youn bir yank ve

ceset kokusunu andran kokular algland. Cudi
Mahallesinde bulunan birok binann tamamyla
ykld, ounun oturulamaz hale geldii; ar silahlar
ve bombardman nedeniyle pek ounun ykld veya
kullanlamaz hale geldii gzlemlenmitir.
2. Cudi Mahallesinin birinci ve ikinci bodrumlarn bulunduu, Sur mahallesine yakn olan
blgesinde binalarn tamamen tahrip olduu, sokaklarn ve evlerin tannmaz hale geldii
ve bir moloz ynn andrd gzlemlenmitir. Bu civarda oturan mahalle sakinleri
ykntlarn birbirine kartn ve evlerinin yerini dahi bulamadklarn bildirmilerdir.
Bir btn olarak Cudi Mahallesindeki yaplarn tamamna yaknnn ar hasarl olduu,
oturulacak durumda olmad gzlemlenmitir.
3. Binalarn ykld ya da hasar grd yne bakldnda, gzlemlerimiz tank beyanlar
ile birlikte deerlendirildiinde mahallede oluan ar tahribat ve ykmn Cudi
Mahallesinin kuzeyine den kentin st yamacnda bulunan tepeler de, zellikle de
Ahmet El-Cezeri lkokulunda konulanan gvenlik glerinin havan, tank vb ar
silahlarla rastgele at ate sonucu olutuu izlenimi edinilmitir.
4. Alnan tank beyanlarndan, mahalle sakinlerinin evlerini sokaa kma yasann 15. ve
16. gnlerinden itibaren terk etmek zorunda kald, en youn gn yasan 19. ve 20.
gnlerinde yaand, gvenlik glerinin mahalleye ynelik yapt rastgele
bombardman ile zrhl aralardan evlerinizi boaltn, boaltmazsanz ykacaz
kimyasal silah kullanacaz vb. eklindeki youn anonslarn bunda temel etken olduu
izlenimi edinilmitir. Mahalleden klarn ise beyaz bayrak tamak sureti ile ve byk
riskler gze alnarak gerekletii renilmitir.
10
5. Tanklar beyanlarnda sokaa kma yasaklar srasnda mahallenin kuzeyindeki tepelere
ve yksek binalara yerletirilmi keskin nianclarn hareket halindeki insanlara ve
canllara ate etmesi sonucu ok sayda yaam hakk ihlalinin yaandn belirtmilerdir.
6. Yine beyanlardan sokaa kma yasa srasnda yarallara tbbi mdahale yaplmas ve
ambulans istenmesine ramen ambulanslarn gelmedii ve insanlarn yarallar kendi
imknlar ile hastaneye ulatrmak zorunda kaldklar anlalmtr.
7. Beyan alnan btn tanklar evlerini terk ederken kaplarn kilitlediklerini, yanlarna
aldklar bir ka para giysi ve zorunlu eyann dnda tm eyalarn evde braktklarn,
ancak sokaa kma yasa 2 Mart 2016 gn ksmi olarak kaldrldktan sonra evlerine
dndklerinde kaplarnn gvenlik gleri tarafndan krldn, evlerine girildiini,
arama yapldn, evlerinde kalndn, kirletildiini, tm eyalarnn, kiiye zel an
ieren eylerin, albmlerin, hatta i amarlarn dahi kartrldn, datldn, kap
ve pencerelerin yan sra mobilyalarn da tahrip edildiini, beyaz eyalarn, bata
televizyon ve bilgisayarlar olmak zere btn elektronik eyalarn tahrip edildiini hatta
baz kymetli eyalarnn alndn belirtmilerdir.
8. Yine tanklar i amarlar, fotoraflar ve zel eyalar zerinden kadnlarn cinsiyeti,
nesneletirici ve aalayc ekilde saldrgan bir tutuma maruz brakldn ifade
etmilerdir. Tank beyanlar bir btn olarak deerlendirildiinde zel hayatn
gizliliinin ihlal edildii, cinsiyeti bir yaklamla kadnn sahip olduu onur ve deerin
ayaklar altna alnd kanaati olumutur.
9. Mahallede trafo, su deposu ve kanalizasyon borularnn ar tahribata urad
gzlemlenmitir. Mahalleye su ve elektrik verilmemektedir. Elektrik tellerinin ounun
tehlike arz edecek ekilde akta bulunduu, plerin toplanmad ve salk asndan
risk tekil ettii gzlemlenmitir.
10. Sokaa kma yasann ksmi olarak kalkmasyla birlikte mahalle sakinlerinin evlerine
dnme tela iinde olduklar gzlemlenmitir. Yklm halde bulunan evlerinin
genellikle bir odasn temizledikleri, camlarn ve ar silahlarla duvarlarda alan
deliklerin naylonlarla kapatld gzlemlenmitir. Sokaa kma yasann balad
akam saatlerinden itibaren insanlarn bu evlere dolutuklar, elektrik, su ve snma vb.
ihtiyalarn gideremeden br gne kadar bekledikleri gzlemlenmi, bu ynde
beyanlar alnmtr. Akamzerinden balamak zere ertesi gn sabaha kadar ayn
odada temel ihtiyalarn gideremeden kalmann insanlar zerinde olumsuz ruhsal
etkiler yaratt gzlemlenmitir.
11. Mahallede konuulan hemen herkes ciddi gda ve giysi ihtiyalarnn olduunu
bildirmitir.
12. Tank beyanlarnda sokaa kma yasann balad 14 Aralk 2015 tarihinden itibaren
ocuklarn okula gidememi olduu, mahalledeki okullarn kapal olduu, bazlarnn
karargh olarak kullanld belirtilmi olup ciddi bir eitim hakk ihlali yaand
izlenimi edinilmitir. Mahallede konuulan ocuklar da okul alsa dahi artk gitmek
istemediklerini bildirmilerdir.
13. ocuklarn yknt haline gelen evleri ve molozlar oyun alan olarak kullandklar
gzlemlenmitir. Mahalle sakinleri bu evlerde hala patlayc maddelerin bulunabileceini
belirtmilerdir. Tm bunlar ocuklar asndan ciddi tehlikeler arz etmektedir.
14. Cudi Mahallesindeki pek ok duvara gvenlik gleri tarafndan TC, Trk Irk Varolsun,
Fistanla Destan Yazlmaz vb. rk, ayrmc ve aalayc yazlamalarn yapld ve
nefret suunun ilendii gzlemlenmitir. Ayrca mahallede baz binalarn tepesine
gvenlik gleri tarafndan Trk bayraklarnn aslm olduu gzlemlenmitir.
11
15. Grlen yetikinlerin fkeli olduklar
gzlemlenmitir. ocuklar da seslerden
irkildiklerini, uyku dzenlerinin
bozulduunu, uykusuzluk, kabus grme
ve youn olarak psikosomatik
yaknmalarnn olduunu
bildirmilerdir.
16. Grme ve gzlemlerimizin sonucunda

mahallede bata yaam hakk ve ikence
yasa ihlali olmak zere, mlkiyet
hakk, barnma hakk, eitim hakk,
sala eriim hakk, zel hayatn gizlilii, haberleme hakk ihlallerinin ar biimde
yaand kanaati olumutur.
17. Buna karn bu ihlalleri saptamak zere savclklarca olay yeri incelemelerinin
yaplmad, delillerin toplanmad, etkin ve etkili soruturma yrtlmedii,
toplanmas gereken delillerin bazlarnn binalarn ykntlar arasnda kald ve bina
ykntlarnn i makineleri ile baka alanlara aktarld bylelikle delillerin salkl
eklinde toplanmamasna ve kaybolmasna sebep olunduu renilmitir.
Birinci Bodrum (Bostanc Sokak No:23)

Bodruma Bostanc sokaktan giri yaplmtr. Binann yklmas sonucunda bodruma inen
merdivenlerin de hasarl olduu gzlemlendi. Bodrumun karanlk olmas nedeniyle telefon
ve el fenerleri yardmyla aydnlatlma salanarak gzlem yapld. Bodrumun iinde ar bir koku
olduu ve bodrumda bulunan eyalarn yank olduu, yanklara ilikin kl kalntlar, bodrum
duvar ve zemininin is iinde olduu gzlemlendi. Adli Tp Uzman Prof. Dr. mit Bierin talebi
dorultusunda ayrntl bir ekilde alma yaplmasn salama amacyla birinci bodrum
boaltlarak inceleme sresince giriler nlenmitir (bkz. Blm 8).
Birinci bodrum etrafnda srekli bir kalabaln bulunduu, halkn bodrumlar srekli ziyaret
ettii gzlemlenmitir.
12
Kerenk Cami
kinci bodrumun bulunduu Narin Sokaa gidite yol zerinde Cudi Mahallesi Mehmetik Cad.
No: 23 de bulunan Kerenk Camii grld. Caminin gvenlik gleri tarafndan ar biimde
tahrip edilmi olduu; d duvarlarnda ve caminin i tarafndan kurun izlerinin olduu;
camlarnn krld, caminin iinin ve d avlu kapsnn hasar grd; Caminin iinde molozlar
ve cam krklar vard, zerinde namaz klnan hal ve kilimler kullanlmayacak durumdayd.
Seccadeler ve dini kitaplar etrafa salm olduu gzlemlendi.
kinci Bodrum (Narin Sokak No:6)
alma grubumuza elik eden mahalle sakinleri ikinci bodrumun olduu binann aslnda be
katl bir bina olduunu belirtmilerdir. Ancak binann tamamyla yklm olduu ve moloz yn
haline geldii gzlemlendi. Mahalle sakinleri zellikle gneli ve scak havada ikinci bodrumun
bulunduu alandan ok youn ceset kokusu geldiini aktardlar. Yine yaplan aktarmlardan
ikinci bodrumun bulunduu binann yklmas sonucu oluan molozun gvenlik gleri
tarafndan deliller toplanmadan Dicle Nehrine kenarna dkld, molozlar arasnda insan
uzuvlarnn da olduu renildi. (bkz. Blm 8)
nc Bodrum (Akdeniz Sokak-Beyazt Sokak)
alma grubumuz, ikinci bodrumun hemen arkasnda yer alan nc bodrumun bulunduu
alana geti. Ancak nc bodrumun bulunduu binann tm katlarnn yere apraz bir vaziyette
birbirinin zerine yld ve bu haliyle iinde inceleme yapmann mmkn olmad, ayrca
etrafndaki dier binalarn da tamamyla ykk olduu gzlemlenmitir. (Bkz. Blm 8)
Mahallede yaplan dier gzlemler ve grmelerdeki beyanlar yledir:
GS., C., ., A. le Grme
kinci ve nc bodrumun bulunduu adann yan sokandan gemekte olan, Fen Lisesi ve
Atatrk Anadolu Lisesi rencisi olan, 9. snf, biri ise 10.snf rencisi drt kz ocuu ile
grme yaplmtr.
ocuklar, 13 Aralk 2015 tarihinde balayan son sokaa kma yasandan bu yana okula
gidemediklerini belirttiler. Nur Mahallesinde bulunan Atatrk Anadolu Lisesinin ksmen (ats)
yanm olduundan okulun alp alamayacandan dolay kaygl olduklar gzlemlenmitir.
Okula gidemiyoruz. Ablam bu yl YGSye giremeyecek eklinde beyanda bulunmutur.

13
Karde olan ocuklardan ikisi sokaa kma yasaklar srasnda evlerinin bulunduu mahallede
gvenlik glerinin konulandn, bu nedenle de evlerinin hasar grmediini ve sokaa kma
yasaklar srasnda evlerini terk etmek zorunda kalmadklarn belirttiler:
nk asker ve polisler bizim mahallede idi, onlar kar tarafa atee ediyorlard, o
nedenle bizim evimize bomba ya da mermi gelmedi.
Gvenlik glerinin kez evlerinde arama yaptn belirttiler ve Askerler nispeten daha iyi
davranyordu, zel harekt polisleri ok daha sert davranyordu. Aslnda hepsi kt
davranyordu eklinde paylamda bulundular.
ocuklarn tamam uyku dzensizlii yaknmas belirtti:
Rahat uyuyamyoruz. Srekli bir kayg halindeyiz. Ara sesi duyunca hemen irkilip
uyanyorum.
ocuklardan biri ok uzun sre (yaklak 12 saat) uyuduunu belirtirken, dierleri uykuya
dalmada zorluk, kesintili uyku, irkilerek uyanma, zaman zaman kabus grme gibi yaknmalardan
sz ettiler:
Sokaa kma yasaklar srasnda hava kararnca topluca yataklara girip yatyorduk ve
saatlerce silah ve patlama seslerini dinleyerek yatak iinde ylesine bekliyorduk Elektrik
yoktu. Bu nedenle sabah erken kalkyorduk, Erzak az olduu iin srekli bulgur ve
pirin yemek zorunda kaldk...
E. A. (Kadn)
Cudi Mahallesi Nil Sokakta evi bulunan E. A.;

Kapmzn ve evimizin halini gryorsunuz. Her yeri datp krmlar. TV, buzdolab,
beyaz eya ve evdeki tm eyalar krmlar. Benim ocuum var. Hibiri okula gidemiyor. Ben
HDP alanym. Evimi aradlar kaplar krp ieri girmiler. Odada Selahattin Demirtan
fotoraf vard, Ahmet Kayann fotoraf vard. Hepsini yrtmlar. Biz ok madur olduk. Neyse ki
evimizden ldrlen olmad. Buna krediyoruz eklinde beyanda bulunmutur.
S. M. (Kadn, 23 Yanda)
Cudi Mahallesinde yolda karlatmz S. M. beyannda:
Ben Sur Mahallesinde ahintepede oturuyorum. Sokaa kma yasa baladktan ve

operasyonlar younlatktan sonra can gvenliimiz kalmad iin ben, eim, kaynanam
ve ocuumla rnaka kaynbabamn evine gittik. nk zrhl aralardan anonslar
yaplyordu. Zrhl aralardan Evinizden kp Cizreyi terk etmezseniz kimyasal silah
kullanacaz. Cizreyi boaltn eklinde anonslar yaplyordu. rnaka gitmek iin mahalle
mahalle kendimizi koruyarak ana caddeye ktk. nk tepede konulanan keskin
nianclar hareket halinde olan herkesi vuruyordu. ok dikkatli ekilde kmaya altk ve
caddeye vardk. ocuum 4 yanda. Silah seslerinden ok korkuyor ve polislere baknca
alyordu, hl da alyor. Sokaa kma yasa bittikten sonra ahintepedeki evimize geri
dndk. Evimizin kapsn, elbise dolabm, eyalar krmlard. Sokaa kma yasann
devam ettii sre iinde tm binalarn zerinde keskin nianclar vard. Biz bu srede
snma ihtiyacmz ancak odun sobas ile karlyorduk. Ancak bacadan duman knca
hayat belirtisi olan evlere ate ediyorlard. Biz nceden beslenme ihtiyacmza ilikin
hazrlklar yapmtk. Erzak stoklamtk. ocuum u an ok kt durumda. Her sesten
irkiliyor. Madur olduk. nsanlar ld, ldrld. demitir.
14
S. K. (Kadn)
Cudi Mahallesi, Bostanc Sokan sonlarna doru evi olan S.K.;
4 ocuum var, ocuklarmdan biri zrl. 19 gn boyunca 20 kii ayn yerde mahsur
kaldk. Sokaa kma yasann 20. gnnde saldrlarn ok younlamas zerine ablamn
evine Kumatya gittik. 10 gn nce tekrar Cudi Mahallesindeki evime geri geldim. Eve geri
geldiimizde buzdolab, TV ve klimalarn hepsinin krk olduunu grdk. Tm eyalarmz
krmlard. Kz torunlarmn tm i amarlarn, sutyenlerini kaplara amlard.
Fotoraflarmzn hepsini yrtmlard. Buzdolabmzn zerine TC ve JH yazmlard. zel
Harekatlar Sen genlere mi yardm ediyorsun? Terristlere yardm ediyorsun sen, seni
gtreceiz diyerek beni zorla gzaltna alp karakola gtrmeye altlar, tartakladlar.
ocuklarm beni ellerinden zor kurtard. Beni alp gtrmekten vazgetiler.
eklinde beyanda bulunmutur.
S.K (18 ya)
12. Snfa gidiyorum. Bu yl okula gidemedim. Ninemle beraber yayorum. Sokaa kma
yasann 20. gnnde babaannemin ablasnn evine Kumatya gittik. YGSye gireceim.
Snava giri yeri olarak rnak ve Diyarbakr yazdm. Eve dndmzde evimizin tahrip
edildiini tm eyalarmzn krldn grdk. amarlarmzn ounu etrafa atp
dolaplara inelerle yaptrmlard. Ayrca elbise dolabnn i kapsna i amarmz asp
zerine fotoraflarmz yaptrmlard, Byklerimiz de bunlar grd ok utandk.
Birok evde bunu yapmlar. Komularmzn evinde de yapmlar. Polisler, sanki olaylar
biz karmz, bu aamaya biz getirmiiz gibi davranyorlar. Niye sessiz kaldnz nceden
deyip suluyorlar. Sokaa kma yasann devam ettii dnemde beslenme ihtiyacmz
karlamak iin marketlere ulamaya alyorduk. nceden erzak stoklamtk ama ou
kflendi. Bu nedenle Ben damdan atlayp birka defa markete gittim. Markete ulamak iin
evlerin iinden alan oyuklar takip ederek markete ulatm. nk grseler bize de ate
ederlerdi. Suyumuz yok, elektriimiz yok. Sokaa kma yasann 20. Gnnde 155i
aradk. Silah ve saldr seslerinin ok arttn ve kmamz gerektiini syledik ve elimizde
beyaz bayrak olacan syledik. O ekilde evimizden ktk, Kumatya gittik. Ancak
komumuz kr evimizin arkasnda sokak ortasnda vuruldu. Akam saat 20.00 dan sabah
08.00 a kadar 12 saat boyunca yerde yaral olarak kald. Sabah komular kendi imknlar
ile ldrlmeyi gze alarak kry battaniyeye sararak hastaneye ulatrdlar.
zel Harekat Polislerine likin Bir Gzlem
Grmemiz devam ederken S. K. adl kadnn birden tedirgin olduu, panie kaplarak geldiler
siz de kn buradan dedii, ayn ekilde tedirginlik gsteren torunu S. K (18) n da geldiler
dardalar imdi kmayn size zarar verebilirler eklinde alma grubumuzu uyararak evin
avlu kapsn kapatt, evin bahesinde bulunan dier gen kzlarn panie kaplarak eve
girdikleri gzlemlenmitir.
Grme yaptmz kiilerin tedirginliini daha da arttrmamak dncesiyle evin bahe kaps
tarafmzdan alarak sokaa klm, sokaa ktmzda kardaki drt katl binann kaps
nnde iki adet zrhl ara ile ellerinde uzun namlulu silahlar bulunan kar maskeli ok sayda
zel harekt polisinin olduu grlmtr. alma grubumuzun dier yeleri ile buluup
polislerin yanndan geerken amirleri olduunu dndmz dierlerine gre nispeten daha
yal olan bir polis tarafndan grubumuza hitaben kimsiniz, gazeteci misiniz? eklinde soru
yneltilmitir. Kendisine insan haklar heyeti olduumuzun belirtilmesi zerine kimliklerimizi
grmek istemitir. Grubumuz tarafndan kimlikler gsterilmi ve ilgili grevliye kim olduunu
grebileceimiz bir kimliinin olup olmad sorulmutur. Grevli tarafndan zrhl aralar ve kar
15
maskeli zel harekt polisleri gsterilmek sureti ile belli deil mi grevli olduumuz eklinde
cevap verilmitir. Kimlik gsteren heyetimizin ayn ekilde kendilerinin kimliini grme hakkna
da sahip olduunun hatrlatlmas zerine polis amiri kimliini alma grubumuza gstermitir.
Mahalle sakinlerini kayglandran ve tedirgin eden davranlar ierisinde olan polislere oraya
gelmelerini gerektirecek ne gibi bir sorun olduu sorulmasna karn somut bir yant
alnamamtr.
YAAM HAKKI HLAL AKTARIMLARI
Cudi Mahallesi Nil Sokak 8 Numaral binann tamamnn hasar grm olduu gzlemlenmitir.
Binann birinci katna kmamz zerine tm camlarn krk, perdelerin yrtlm olduu, odann
tavannda ateli silah izlerinin bulunduu, dairenin belli alanlarnda yank izlerinin bulunduu
gzlemlendi. Ayrca bu binada biri kadn biri erkek olmak zere iki kiinin gvenlik gleri
tarafndan ldrld mahalle sakinleri tarafndan alma grubumuza aktarlmtr.
E. K. (Kadn)
Srekli top sesleri geliyordu. Yasan 20. gnne kadar evimizde kaldk. Eim hasta olunca
ambulans ardk, ben ve olum onu ambulansa tadk. Hi bir ey almadan evden ktk.
imdi evimizi yerle bir olmu, tm ev eyalarmz taranm.
ki hafta nce 20 kiilik bir grup bodrumda ldrld, bunlardan biri 17 yandaki M.. idi.
M.. teyzemin torunuydu. Hkmet onu ldrd, mermiler kafasna ve gsne gelmi. Onu
Nusaybine defnettik.
A. Y. (Erkek, 14 Yanda, renci)
Cudi mahallesinde oturuyoruz. ok atma olduu iin 155i aradk kmak istediimizi
syledik, bize kmayn dediler. Biz yine de yasan 16. gnnde annem, kardelerim,
amcam ve oullar yaklak 20 kii elimize beyaz bayrak alp ktk. Dedem ve ninem yasak
boyunca buradan hi kmadlar. 18 yandaki abim lise rencisiydi, kimliini kaybettii
iin burada dedem ve ninemin yannda kald. Sonra atmalar artnca 1. Bodruma
snm, 10 gn haber alabildik, ok bitkindi. 29 Ocaktan sonra haber alamadk. Sonra
ldn rendik, onu Gaziantepe gtrmler. Cesedi yankt, ykanamad, sadece kemik
kalmt. 26 ubatta defnedildi, polisler babam ve amcam dnda kimsenin cenazeyi defin
etmesine izin vermedi. u an yars yanan Cudi mahallesindeki evimize dndk, 15 kii bir
odada yayoruz. Halen suyumuz ve elektriimiz yok.
H. .
Ben Cudi mahallesinde oturuyorum. Daymn olu 22 yandaki Murat Ekinci de Cudi
mahallesinde otururdu. Murat, 20 Ocakta keskin nianclar tarafndan vuruldu, cenazesi
iki gn yerde kald. Daha sonra cenazesi ailesi ve HDP Milletvekili Faysal Saryldz
tarafndan alnd. Ancak Murat vurulduktan sonra dier kuzenlerim Muharrem Erbek (16),
Mahsun Erdoan (20) ve Sabri Sezgin (18, renci) Muratn cenazesini almak iin
mahallede kaldlar. Sonra buradan kamayp 1.Bodruma snmlar, daha sonra polisin
saldrsyla orada ldrldler. Bu yasakta bizim ve amcamlarn evi yaklm, yklm.
imdi bir amcamda kalyoruz, mutfaklar yklm, evin dier yerleri duruyor, 25 kii
birlikte ayn evde kalyoruz. Evin kaps, penceresi yok, suyumuz, elektriimiz yok.
16
Ekonomik ve Sosyal Yapsnn Etkilendiine Dair Aktarm Cizrede Kuyumculuk Bir Esnaf
(Erkek)
kinci ve nc bodrumun bulunduu adann yan sokandan gemekte olan bir kuyumcu
sokaa kma yasaklar srasnda kentin ekonomik ve sosyal yapsnn nasl etkilendiini
sormamz zerine yle bir yant verdi:
Burada bir kadnn kpesini, alyansn satmas ayptr, zuldr, satlmaz. Fakat bu yasaklar
srasnda kadnlar gelip kpelerini, alyanslarn sattlar. Bir kadn kpesini satyorsa mutlaka ei
daha nce ceketini satmtr. Dnn artk ekonomik sosyal hayatn ne hale geldiini
E. M (Kadn, 61 Yanda)
Cudi Mahallesi, Grsel Sok. No: 90da oturuyorum. Son yasan 19. gnne kadar evimizde
kaldk. Top atlar ok olduu iin evden kmak zorunda kaldk. Yasak kalktktan sonra
dndk. Akrabalar evre il ve ilelere gitti. Hepimiz bir yerlere sndk. Evimize silah isabet
etmi, eve girilmi, datlm, kaplarmz, pencerelerimiz krlm, su depolar taranm. u
anda elektriimiz ve suyumuz yok
Z (Kadn, 43 yanda)
Cudi Mahallesi Bostanc Sokakta oturuyoruz. Yasan 19. gnnde top atlar yznden
ktk. Elimize beyaz bayrak alp ktk. Bahemizde taksimiz vard paralamlar, evimizin
kaplarn, camlarn krmlar. Elektrik ve suyumuz yok.
smini Vermek stemeyen Bir kadn (50 yalarnda)
kinci bodrumun bulunduu Narin Sokakta grlen kadn 22 yandaki olunun 35 gndr
kayp olduunu bildirmitir. kinci bodrumun enkaz altnda olabilecei dncesiyle yasan
kalkt gnden beri her gn orada beklediini sylemitir. Gvenlik gerekesiyle kiisel bilgiler
vermek istemediini bildirmitir. Olunun bir para kyafetine dahi ulaabilse cenazesini
kaldracan, bulunana kadar ykntnn yanndan ayrlmayacan sylemitir.
smini Vermek stemeyen Bir Erkek (35 yanda)
Olaylar anlatrken fkeli olduu gzlemlenen kii yle beyan da bulunmutur:
Sokaa kma yasann balad ilk gnlerde buralara bombalar dmeye balaynca
ocuklar alp buradan gittik. aydr yakndaki bir kyde kalyoruz. Evin durumuna
bakmaya geldim ancak soka bulmakta zorluk yaadm imdi de hangi evin benim
olduunu bulamyorum. Geri dneceiz. Ta ta stnde kalmam olsa da dneceim.
Gidecek baka yerim yok Burada kimyasal gazlarn atld syleniyor. Kimyasal
silahlarla bu genleri ldrmler (ikinci bodrumu kastediyor) doru mu?
smini Vermek stemeyen Bir Erkek (45 yalarnda)
Narin Sokaktaki binasn gstererek;
u yklan bina benim. Burada dokuz dairem vard imdi gryorsunuz geriye hibir ey
kalmam. Ne yapacam? Nasl geineceim imdi? Bunlarn hesabn kim verecek?
imdiye kadar neredeydiniz, insanlar lmeden nce, bunca vahet yaanmadan nce
gelmeliydiniz. Burada yapacanz bir ey yok. Gidin Nusaybinde, rnakta bekleyin; oralar
da bu hale gelmeden
fkeli olduu gzlenen kii daha fazla konumak istememitir.
17
Cizre Umut zel Eitim ve Rehabilitasyon Merkezi alan (Zeynel Abidin Sokak)
Okulun ii berbat edilmi. Btn eyalar datlm ve yklm, bir haftadr temizlemeye
alyorum. Ama temizlenecek gibi deil, su yok, salam eya yok. Tadilat yapamyoruz.
Okulun 200den fazla rencisi vard. Bir an nce almas lazm. Ben baka bir mahallede
yayorum. Burada alyordum. Bu renciler ne olacak imdi..? Btn bu evlere tepeden
bomba atarla ate edilmi. eriye girip eyalar yakmlar, her yeri taramlar.
Reyhan Sokakta Yaplan Grme
Kadn (61 yanda),
ki gn nce geldik. Nereye gidelim? aydr kyde akrabalarn bandayz zaten. Evde
hibir ey braklmam. Kyafetlerimizden battaniyeye kadar alnm. Ev kirletilmi. Bir
hafta nce gelseydiniz uradaki bolukta be katl binann ykntlarn grecektiniz,
temizlemiler. Bir evi daha byle ykp kepelerle kamyonlarla tamlar. Giderken u
zerimizdeki kyafetlerden baka hibir ey almadk. Hibir eyimiz kalmam. Su depomuz
paralanm. Su yok. Belediye bazen su getiriyor ama o da yetmiyor. Elektriin daha bir ay
gelmeyeceini sylyorlar ama mecburen burada kalacaz. Nereye gidelim? Bir sr
ocuk, torun var.
6.2.1 Trkiye nsan Haklar Vakf ile rnak Tabip Odasnn Bulunduu Merkez
Taziyesine katldmz 30 Aralk 2015 tarihinde ateli silahla vurularak yaamn yitiren THV
gnlls ve SES Cizre Temsilcilii Ynetim Kurulu yesi Abdlaziz Yural anarak...
8 Mart 2016 gn inceleme yaplmtr.

Merkez, Nusaybin Caddesi zerinde bulunan
ve giri kaps Sur Mahallesi Beyazt sokakta
olan binann 3. katnda yer almaktadr.
Bodrumlar olarak ifadesini bulan binalarn
ortasnda yer alan apartmann 4. ve 5.
katlarnn hem kolluk kuvvetlerinin kald
hem de am olduklar gzetleme
deliklerinden ve bina iinde braklan MKE
yapm mhimmat ve artklardan anlalaca
zere operasyonlar yrttkleri bir
karargah haline getirdikleri gzlemlenmitir.
THV ile Tabip Odasnn ayr olarak

kullandklar iki oda dnda ortak alan olarak
toplant salonu, mutfak ve tuvaletten oluan
merkeze, kapnn balyozla krlmak suretiyle
girildii grlmektedir. (Resim 1 ve Resim 2)
18
Resim 1 Resim 2
Referans Merkezinin bulunduu daire, binada bulunan dier dairelerden farkl olarak ieride bir
konaklamann gerekletirilmedii ve zel olarak zarar verildii bir grnt arz etmektedir.
Mutfak zemininde pencere camndan giren roket atar mermisine ait olduu dnlen
mhimmat bulunmu ve daha nce kaydedilmitir. (Resim 3 ve Resim 4)
Resim 3 Resim 4
Mutfak ayn zamanda THVe ait olan evrak ile geriye kalan paralardan anlald zere
elektronik malzemenin yaklmas amal kullanlmtr. Dolaysyla eyann zel olarak tanp
planl olarak yakld tespit edilmitir. Kllerin lokalizasyonu da bu duruma iaret etmektedir.
Bunun gibi mutfak tavannn tamamen yand ve mutfak dolaplar ile karlkl bulunan duvarn
da yarya kadar yand gzlemlenmekle karlan yangnn istenildii zaman sndrld
izlenimi edinilmitir. (Resim 5 ve Resim 6)
19
Resim 5 Resim 6
Tm daire zemininde ve eyalarn st yzeyinde yaygn olarak siyak renkli kurum olduu da
grlmtr. THVin kulland odann tamamyla datld ve yine belirli eya ile evrakn
yakld kmrlemenin lokalizasyonundan tespit edilmitir. Bunun gibi odada bulunan 1
koltuk binada baka bir dairede bulunmu ayrca muayene divan olarak kullanlan eyann
yatak ksmnn en st katta operasyon gerekletiren kolluk tarafndan yer yata olarak
kullanld ve ahaplarnn yine yukardaki katlarda snma amal kullanlmak zere
paraland tespit edilmitir. Vakfa ait masa st bilgisayar bulunamam ancak paralar
olduu dnlen metallere rastlanmtr. Bu adan usulne uygun olmad aikar olan ve tm
kentte yaygn arama ilemleri esnasnda el koyma gerekletirildiyse bunun bir kaydnn
olmad ve herhangi bir soruturma kapsamnda bilgisayarn alnp alnmad hususu da halen
phelidir. Tabip odasnn kulland odadan da masa st bilgisayar kasas ve laptop
bilgisayarn alnd tespit edilmitir. Bunun gibi Odaya ait evrakn mutfak alanna tand,
Odann kulland mekann da kurumla kapl olduu gzlemlenmitir.
THV olarak grgye dayal zararn meydana gelme mekanizmas ve nedenleri aratrlmak
zorunda olduundan bahisle delil tespiti talebiyle Cizre Sulh Hukuk Mahkemesine yaplan 03
Mart 2016 tarihli bavuru, 07 Mart 2016da Kaymakamlk Hasar Tespit Komisyonuna
bavurulabilecei gerekesiyle reddedilmitir. Bu durum Cizreye verilen zararn mali bir mesele
olarak kavrandna iaret etmektedir. THVin kurulu amacnn ikence grenlerin
rehabilitasyonuna katk salamak olduu ve kastl olarak yakma eylemine maruz kald birlikte
deerlendirildiinde, meydana gelen hasarn en son boyutunun mali olduu aktr. Tm
Cizrede yaygn olan bu yntemler cezalandrma ve almaz, barnamaz hale getirme amacyla
birlikte kavranlmaldr.
Bu durumun dnda THV ve rnak Tabip Odasnn bulunduu binaya 08 Mart 2016 tarihinde
evre ve ehircilik Bakanl rnak Blge Mdrlnde grevli olduklarn ifade eden ve Cizre
Kaymakaml grevlendirmesi ile binalardaki genel hasar tespitini yapmak zere
oluturulduklarn beyan eden bir heyet gelmitir. Grevlendirme yazs, resmi kimlik ibraz
etmeyen ekip ayn zamanda binaya dair gzlemlerini kayt altna aldklar bir tutana da bina
sahibine ibraz etmemitir. ifahen alnan bilgi gerei Silopide de ayn almay yrten ekip
olduu ve yaklak 45 ekibin bu ekilde grevlendirildii anlalmtr. Muhtar ve azalarn imza
ve ile beyanlarn almak suretiyle tespit belgesi dzenleyeceklerini ifade eden ekibe muhtar ya
da azann elik etmedii grlmtr. Bu durumun dier mahallelerde de benzer olduu, muhtar
ya da aza elik etmeden ar hasarl bina tespitlerinin yaplmaya allaca ve Silopide
uygulanmas planlanan Kentsel Dnm programnn bir benzerinin de Cizre iin
oluturulmaya alld ortaya kmtr. Bakanlk yetkililerinin kente geliiyle birlikte yasan
sona ermesinde itibaren hasar tespit analizi yapmakta olan TMMOB yelerine ynelik bask
20
artm ve kayt d alkoyma yaanmtr. Ayrca kent iinde yaygn olan zel harekatlarn
halk evlerine bu komisyon yelerini sokmamalar ynnde uyarda bulunduklarna tanklk
edilmitir.
Cudi mahallesinde yaplan gzlem ve incelemelerde ev ve iyerlerinin ciddi oranda ykma

maruz kald, ok sayda evin en az bir cephesinin tamamen ykld, 1.bodrum olarak
adlandrlan bina civarnda zellikle pek ok binann moloz yn halinde olduu, ev ve i
yerlerinin hasarl ve ar hasarl saylabilecek ekilde zarar grd izlenmitir. Baz sokaklarn
snrlar ykm nedeniyle kaybolmu, evrede yaayanlarn aktarmyla insanlar evlerini
bulmakta dahi zorlanmlardr. Mahalle genelinde elektrik ve su kesintisi devam etmektedir. Yer
yer belediyeye ait ekiplerin trafolar tamir etmeye alt, su tankerleriyle blgeye su datm
yapld gzlenmitir. Kullanlamayacak halde hasar grm binalarn nnde bekleyen kadn
ve ocuklar dikkati ekmitir. Kendileriyle yaplan grmelerde yklsa da evlerinin oras
olduunu, gidecek yerlerinin olmadn aktarmlardr. (Resim 7 ve Resim 8)
Resim 7
Resim 8
Mahalle sakinlerinin ynlendirmesiyle yasak srecinde keskin nianclar tarafndan farkl zaman
ve yerlerde vurularak yaralanan ve halen tedavileri devam eden 3 kiiyle grld. Her kii
de kendi evlerinin bahelerinin snrlar iinde vurulduklarn, uzun saatler ambulansa
ulaamadklarn, 155i aradklarnda can gvenliinin olmad gerekesiyle yardmc
olunmadn, gerek Cizre Devlet Hastanesinde gerekse sevk edildikleri evre illerdeki
hastanelerde zel Harekat Polisleri tarafndan szl tacize ve psikolojik baskya maruz
brakldklar, tedavilerinin ifade alma gerekesiyle geciktirildiini aktarmlardr. Yaralanan
21
kiilerle yaplan grmelerde halen Cizrede yaayan ve bu srete ateli silahlarla yaralanan
ok sayda kiinin olduu ve tedavilerinin nemli lde eksik yapld bilgisi alnmtr.
11 ubat 2016 tarihinde sosyal medya hesab zerinden iki kadnn cenazesine ait grntlerin
Cizreden paylalmas her atma ve sava halinin cinsel iddeti olacann kanlmazln bir
kez daha hatrlatmt. Dier kentlerdeki yasaklar sresince duvarlara yaplan yazlamalarn
Cizrede de yapld gzlemlenmitir. zellikle feminenletirmeye ynelik stratejilerinin
kullanlmas JH ve PH gibi yaplarn kendilerini motive etme aray olarak dnlmtr.
Ak Bodrumda Yaanyor Gzelim, Fistanla Devrim olmaz, Fistanl Hewal, Kzlar geldik
ininize girdik eklindeki duvar yazlar kadn kimliinin aalanmasna ynelik iddetli
tutumlar olduu gibi dorudan kadnlarn hedef alnd yazlamalar hem kadnlara hem de
savat dnlen erkeklere mesaj ve tehdit ierir niteliktedir.
Gn iinde yaya veya ara ierisinde tm kente yaylan kolluk kuvvetlerinin, evlerinde yaam
olan ve tm alanlarn kuatm olan kiiler olduu duygusu gndelik yaamda Cizreliler iin ak
bir tehdit ve kayg oluturmaktadr.
6.3 NUR MAHALLES GZLEMLER
Tarih: 6 Mart 2016
GZLEM VE
DEERLENDRMELER
alma Grubumuz, 6 Mart
gn Nur Mahallesinde 7 Mart
gn THV Cizre Referans
Merkezinin de bulunduu Cudi
Mahallesinde incelemeler
yapmay planlamtr. alma
grubuna Cizre Eitim-Sen
yesi bir kiinin klavuzluk
etmesi planlanmtr ancak
znel nedenlerinden dolay
erken dnemde gruptan ayrlmak durumunda kalmas zerine alma grubumuz gzlemlerini
klavuz olmadan tamamlamtr.
Cudi mahallesinden Nur Mahallesine giderken yol boyunca tm evlerin d cephelerinin farkl
derecelerde hasar grd, binalarn d duvarlarnn ksmen veya tamamen ykld, baz
otomobillerin zerine, ev ve bahe duvarlarna sprey boya ile Trk bayra izildii, kimi ev ve
aralarn yaklarak tahrip edildii gzlemlenmitir. evrede pek ok evde temizlik yapld,
kullanlamaz hale gelen klima aksamlar ve beyaz eyalarn el arabalaryla evlerden karld,
yasan kalkmasyla birlikte evlerine dnenlerin yeni yaam alan oluturma abasnda olduu,
belediyeye ait su tankerlerinin evlere su datm yapt, mahallenin tamamnda elektrik ve
sularn kesik olduu gzlenmitir.
ncelemelerine devam ederken kiinin talebi zerine S.A'nn evi ziyaret edilmi, gzlem
sonular aada zetlenmitir.
22
A.Ailesi
Nur Mahallesi Varol Caddesinde bulunan ev at kat dahil 3 kattan oluan baheli mstakil bir evdir.
Aile bireyleriyle yaklak 1 saat sreyle grlm ve ailenin talebiyle fotoraflama yaplmtr. Ev
sakinleri tarafndan su deposu ve klimalarn ar silahlarla
tahrip edildii ve kullanlamayacak ekilde zarar grd
ifade edilmitir. Ailenin sokaa kma yasann ilan
edilmesiyle birlikte evlerinden ayrlp merkeze g etmek
zorunda kald, g ettikleri mahallede bir evde 46 kiinin
beraber kald renilmitir. Evde hali hazrda ebeke
suyu ve elektrik kesiktir. Bu srete sokaa kma yasan
ihlal ettikleri iddiasyla 219 TL idari para cezas kesildii
Kaymakamlk tarafndan dzenlenen dari Yaptrm Karar
Tutananda grlmtr.
Evin en yal kadn S.A, ocuklar ve torunlaryla

yaamaktadr. Evin st kat S.Ann yaam alandr ve mutfak ve 5 odadan olumaktadr. Top at ile 3
oda kullanlmaz hale getirilmitir (Resim 3), halen iki odaya gei imkan olmad gibi (Resim 2), bir
oda (Resim 1) da sadece kapsndan gzlemlenebilecek durumdadr. Eyalar kullanlamaz haldedir.
Katta yaam yoktur.
Resim1 Resim 2
Resim 3
Evin avlusunda top mermisine ait olduu dnlen paralar ve ok sayda mermi fiei olduu
grlmtr.
23
Alt bahe katnda H.A ve A.Ann aileleri ile yaad
renilmitir. Ailede H. ve A.nn elerinin diki
dikerek ev btesine katkda bulunduu, bu amala
kullandklar avluda yer alan odann da datld,
eyalarn krld ve odann zemininde ok sayda
askeri mhimmat paralarnn bulunduu
grlmtr. Alt katn tavanlar st katta oluan
hasar sonucu atlam, evdeki yaam alanlar, mermi
ve top atna bal olarak zarar grmtr. Aile
bireylerinden AA'nn eker hastas, H.Ann bbrek
hastas (bbrek yetmezlii nedeniyle nakil yaplm),
baba A.A'nn ise kalp hastas olduu ve her nn de
dzenli ila tedavisi ve doktor kontrollerinin yaplmas gerektii renilmitir. Yasak sresince aile
bireylerinin salk hizmetine eriimi mmkn olmamtr. Yasak sresince daha nceden tedarik edilen
ilalar kullanlmtr.
A.A'nn en k 2,5 aylk en by 15 yanda olmak zere toplam 8 ocuu bulunmaktadr.

ocuklarn bei okula gitmektedir. En byk ocuk 9.Snf rencisidir ve eitimine Mersinde devam
etmektedir. kinci ocuk 8.snf rencisidir ve eitimine Batmanda devam etmektedir. Dier 3 ocuk
sokaa kma yasa boyunca eitimlerine devam edememilerdir. 2.5 aylk bebek yasak baladnda 1
haftalk olup, istee bal olarak evde doumla dnyaya gelmitir. Yasak sresince hi hastaneye
gtrlememi, hibir alama yaplmam, rutin tarama ve takipleri yaplamamtr. Anne doum
sonras her hangi bir salk hizmetinden faydalanamamtr. Aile zararlarnn tespit edilip
karlanmasn ve sorumlularn cezalandrlmasn istediklerini aktarmtr. Aileyle yaplan grmenin
ardndan 14 Ocak 2016 tarihinde ateli silahla yaralanan ve 4 gn boyunca hastaneye transferi
salanamayarak hayatn kaybeden Hseyin Paksoyun 1 ailesine taziye ziyaretine gidilmitir.
Nur Mahallesi Ukan Sokakta bulunan ve talep zerine incelenen bir aileye ait 5 katl binaya ilikin
aadaki bulgulara ulalmtr:
Apartmanda aile yeleri ile birlikte kiraclar da mevcut. Apartmann arka bahesinde tamamyla yanm
ve 1. katta oturan kiracnn kardeine ait olduu ifade edilen bir araba ve yaklak 3m apnda alana
salm halde ok sayda mermi fiekleri ve askeri mhimmata ait olduu telakki edilen paralar
gzlemlenmitir. Apartmann zellikle 3. ve 4. katlar top atna bal olarak zarar grmtr.
1 Hseyin Paksoy iin Avrupa nsan Haklar Mahkemesi, 18 Ocak 2016 tarihinde hastaneye ivedilikle yetitirilmesi
konusunda Geici Tedbir karar almtr. Kararda, Mahkeme (nbeti hakim), taraflarn yararn ve nezdindeki
ilemlerin uygun ekilde yrtlmesini gzeterek, Trkiye Hkmetine, 39. Madde kapsamnda, bavurucunun
yaamn ve fiziksel btnln korumak zere yetkisi dahilindeki tm tedbirleri almas gerektiini belirtme kararn
almtr denmi ve 26 Ocak 2016 tarihinde taraflarn bilgi vermesi istenmitir. ( Bavuru No: 3758/16).
24
Apartmann giri katnda oturan (1.kat) M.'nin evi 1 oda 1 salondan olumaktadr ve evin salonu olarak
kullanlan oda yanm aracn hizasnda bulunmaktadr. Bahsi geen blm gerek yangn gerekse ar
silahlarn oluturduu hasar nedeniyle kullanlamaz hale gelmitir (Resim 1)
Resim 1 Resim 2
Apartmann 2. kat en az zarar gren 2 daireden olumaktadr. S. ve M. ailesi ile buraya yerlemitir.
Apartmann 3. katnda 4 numaral daire yasak ncesi M'nin ailesiyle yaad evdir. ki oda bir salondan
oluan evde ve balkonda arapnel paralarna ve eitli mhimmata bal hasarn olutuu
gzlemlenmitir. Evde temizlik operasyonu ad verilen dnemde arama yaplm olduu ve evin
datld gzlemlenmitir. Ayn katta 5 numaral dairede yine akraba olan H.K ailesiyle yaamaktadr.
Temizlik operasyonu olarak ifade edilen dnemde evlerine girildiini, tablet bilgisayar ile saatinin
alndn ifade etmitir. Evde arama yapld ve evin datld, kiisel eyalarn sald
gzlemlenmitir. Apartmann 4. Katnda 6 numaral dairede hemire kalmaktadr. Evin arama
yaplmas suretiyle datld gzlemlenmitir. Ayn katta 7 numaral dairede de arama yapld ve
laptop bilgisayarn krld grlmtr. Apartmann 5. katnda 8 numaral dairede bir kirac
kalmaktadr. 9 numaral dairede ise bir ngilizce retmeni yaamakta olup zellikle Krte kitaplarn
yaklm halde brakld grlmtr. Apartmann sokaa bakan cephesinde giri katnda bulunan
dkkann iindeki malzemelerle birlikte yanarak ar hasar grd (Resim 2) izlenmitir
Apartmann tm dairelerinin kaplarnn krld, btn dairelerde mutfak ve banyolar dahil olmak
zere duvarlarda askeri mhimmat paralarnn oluturduu dnlen hasarlar meydana geldii,
dairelerde ok sayda mermi fiei bulunduu, pencere camlarnn tamama yaknnn krk olduu,
klimalarn d aksamlarnn kullanlamaz hale getirildii, evlerdeki beyaz eyalarda kurun v.b. sava
mhimmatlarnn neden olduu delinmeler olduu, televizyonlarn ekranlarnn krld
gzlemlenmitir.
25
YAAM HAKKI HLAL AKTARIMLARI
Hediye Erden (56 Ya)
Olu Abdulhekim Erden i iin Gney Krdistanda olduunu, yasan 17. gnnde annesi ile telefonda
konutuunu , annesinin hasta olduu iin st komular olan Cizre Devlet Hastanesinde alan
doktoru aradn annesinin ambulans veya hasta nakil arac ile evden kartlmasn istediini ve 15-20
dakika sonra evin bombalandn belirtti.
Olay tan olan T. (kadn) beyannda;
Sokaa kma yasann 17. gnnde evlerinde otururken 50 metreden yakn bir mesafeden top at
yapld. Evin alt katnda n cephesinde, Hediye ile oturmakta iken top atn fark ederek evin iinde
kamaya altk. 3. atn Hediyeye isabet etmesi sonucunda yaraland ve yaamn yitirdi demitir.
T.nin ifadesine gre Hediye Erenin cenazesi sabaha kadar merdiven boluunda kalmtr. Taybet
cenazenin daha sonra alnarak rnaka gtrldn, Hediye Erenin bir bacann kopmu olduunu,
cenazenin Glkonakn Boyuncuk Kyne defnedildiini belirtmitir.
T.; ev bombalandktan sonra evden ayrlp kye gittiklerini, yaklak 2 ay kyde kaldktan sonra 1 hafta
evvel dndklerini, Hediye Erdenin iki zihinsel engelli ocuunun olduunu ifade etti.
Evin tamamen tahrip edildii ve yaanlmaz hale getirildii gzlemlenmitir.
Hediye en (32 Ya)
Sokaa kma yasanda len ilk kii olduu belirtilen Hediye enin ei M.. ile grlmtr. M..
beyannda;
3 ocuumuz var, 3,6,9 yalarnda. 16 Aralk 2015 tarihinde saat 18.00-19.00 arasnda eim tuvalete
gidecekti. Evimizin olduu blgede hi atma yoktu. ocuumun pisliini de krekle alarak evimizin
dnda bulunan tuvalete atmaya kt. Eim darya kar kmaz elektrik kesildi. Silah sesi onun
barmasndan sonra duyuldu. Bunu anlayamadm. Eimin barmas zerine frladm. Son iki mermiyi
havada iken grdm. Biz Cudi mahallesinde kendi evimizde idik. Cudi Mahallesi Yaar Sok. No:18de
oturuyoruz. Eimin vcuduna 8 mermi isabet etmi. 6 mermi yz ve boyun blgesine, birisi sol omuz birisi
sa karn boluuna gelmiti. Bir mermi grtlan kesmiti. Yarm saat boyunca boazndan solukland.
112yi aradk. Drt yola getir dediler. Can gvenliimiz yoktu, syledikleri blgeye gtrebilmem mmkn
deildi. 155 i aradm eimi vurdunuz, gelin, aln dedim. Bulunduumuz blgede herhangi bir atma
yoktu. Gelemeyiz dediler. Telefonu yzme kapadlar. Haykrdm, bardm, yardm istedim. Yan duvarm
bitiik komum bile yardma gelmedi. O gn sabahtan akama kadar avludaydk. Eimin hazrlad sarma
hala tencere duruyordur. Bizim sivil olduumuzun bilinmemesi imknsz. Ben darya ktm, haykrdm,
bardm, yardm istedim kimse gelmedi. Eim Kuran kursu retmeniydi. Kendi apnda dini dersler
verirdi. Bizim evimizin olduu blgede hibir atma yoktu. Sabaha kadar eim bahede kald. Sabah
baktmzda evimizin apraznda drt tane kobra tipi ara ve tanede kirpi denilen askeri aralar vard.
Cenazemiz olduu yerde kald. mama haber verdik. mam gelmeye alt. Ona da ate ettiler. Kurun,
imamn ayan syrmt. mam mfty arad. Kaymakam ile grt. Kaymakam ocuklar evden
karsnlar, demi. Yaplan grmeler sonucunda ocuklarmz komuya braktk. Annelerinin zerini
rttm. Ben eimin banda sabaha kadar kaldm. Mft ve Kaymakam araclyla yaplan
bilgilendirmeler sonucu saat 07.30 da eimi bir kamyonetin arkasna koyduk. Nusaybin Caddesine ktk.
Her sokak banda yetkililere 155i arayarak haber verdik. mam, ben ve 5-6 komu vard. 20 dakika
bekledik. Eimi rnak Devlet Hastanesine gtrdler. Glkonak Damla ba kyne gmdk. Cenazeye
ben de gittim. Cizreye gmemedik. Otopsi raporlarn veya herhangi bir evrak bize vermediler. Henz
avukatmz yok. Sonra babamn evine geldik ve bu srede burada kaldk demitir.
Hac zdal (27 Ya)
Hac zdaln babas ile grlmtr. Sokaa kma yasann 24. Gnnde mahalleden kmak
zorunda kalan baba zdal grmede;
26
Son be ayda iki ocuum katledildi. Hac zdal, evli ve be ocuk babasyd. (Hac zdaln 2,3,6,8,9
yalarnda ocuklar var). Sokaa kma yasa esnasnda, 24 Aralk 2016 tarihinde kendi evimizin
avlusunda bomba atar ile vurularak katledildi. Evin bahesinde bulunan inek de ayn ekilde ldrld.
Ambulansa haber verilmi, bir saat sonra ambulans evin aasndaki parkn oraya gelmi, bir battaniyeye
sararak hastaneye gtrmek istemiler. Hastaneye kardei gtrm, bu nedenle kardei Abdurrahman
da gzaltna almlar. Hac zdal hastaneye varnca yaamn yitirmi. Belediye gmd. Biz cenazemize
katlamadk. Drt kii gmm. Panzerler eliinde gmlm. Avukatmz yok. ocuklarmn davasn
takip edeceim .
demitir. Hac zdaln taziyesi ldrldkten bir ay sonra kurulmutu. Aile ziyaret edildiinde
taziyenin 3. gnyd.
Abdullah nedi (26 Ya)
Sokaa kma yasa uygulamalarnda hayatn kaybeden 26 yandaki Abdullah nedinin Sur Site
Mahallesinde bulunan taziyesine ziyarette bulunuldu. Hayatn kaybeden Abdulah nedinin abisi N..
beyannda;
Yasan 23. gnnde saldrlarn younlamas nedeni ile Dakap Mahallesine gittik. Annem Sur
Mahallesinde kald iin Abdullah annemi almak iin 16 Ocakta Surun Site Mahallesindeki evimize doru
gelirken sabah saat 9:00 civarnda, sokakta ldrld. Ben olay ertesi gn televizyondan rendim.
Faysal Saryldz aradm. Faysal Saryldz cenazemizin rnaka gtrldn syledi. Cenazemiz nce
Cizreye oradan da rnaka gtrlm. rnaka kardeimin cenazesini almaya giderken korkudan,
cenaze almaya gittiimizi syleyemedik. Cizrede zel harekat timleri bize hakaret ediyordu. Bu nedenle
biz cenazemizi Cizrede deil rnakta gmdk. Otopsi ilemine sadece Savc girdi. Avukat otopside yoktu
ve izin vermiyorlard. Biz uzun bir bir sre, sokaa kma yasann 11. gnnden 23. gnne kadar
ocuklar dahil, 36 kii uan grdnz bahede bulunan u kk alanda, 12 gn boyunca kaldk. nk
keskin nianclar tepeden at yapt iin evin st katlar saldrlara hedef oldu. Bunun zerine ilk etapta
alt kata getik. Orann da gvenli olmadn grnce bahede bulunan bodruma getik ve 12 gn boyunca
36 kii orada kaldk. 13 ocuk bizimle bodrumda mahsur kald. Elektrik yoktu. Sobay yaktmzda da
bacadan duman kmas zerine eve at yapyorlard. Erzaklarmz nceden stoklamtk ve st kata
brakmtk. Aa kata indiimizde st kattaki erzaklara ulamamz zorlat. Srne srne yukar kp
erzak almaya alyorduk. Sokaa kma yasann 23. gnnde Sur Mahallesinden gruplar halinde
ktk. nk hem saldrlarn younlamas, youn top atlarnn yaplmas, hem de zrhl aralardan
evlerimizden kmamz aksi takdirde kimyasal silahlarla saldr yaplaca anonsu zerine canmz
kurtarmak iin 5-6 kiilik gruplarla evlerden alan oyuklardan geerek ana caddeye Nusaybin
Caddesinde ktk.
Evlerimize dndmzde tm eyalarmzn krldn grdk. ocuklarn tabletlerini gtrmlerdi.

HDP ve Ahmet Trk ile Ahmet Kayann tm fotoraflarn yrtmlard. Burada devlet bir soykrm yapt.
nsanlar bodrumlarda yakld. Sokaa kma yasa vard buna ramen insanlar keskin nianclar
tarafndan evlerinde vuruldu. Bunlar yaparak Cizre ahsnda Krtlerin onur ve erefini krmaya altlar.
Ama Cizre halk diz kmedi. Devlet 3 aylk bebek ile 70 yandaki dedeye terrist dedi. Hendek diyorlar
hendekler nceden ok yukarda, sokak balarndayd. Hendekler problem olsayd hendekler yukarda,
sokak banda olmasna ramen, tepelerdeki keskin nianclarla hareket eden her eye ate etmezlerdi.
Devlet hendek sorunun inceden de zebilirdi. Sorun hendek deildi, devlete gre sorun Krtlerdi. Yasak
kalktktan sonra sivil giyimli kiiler bir iki defa eve geldiler, yeenimi sordular. Srekli bask altndayz..
nce tepeden bombardman yapld, her taraf bombalanp ykldktan sonra sokaklara girdiler. Defalarca
155i aradk kmak istediimizi syledik, biz bunu syledikten sonra bizim bulunduumuz yere daha ok
ate ediyorlard. Kendimizi ihbar etmi gibi olduk. Mesele hendek meselesi deildi, yle olsayd daha
ncede hendekler almt fakat diyalog ile kapatlmt, yine diyalog ile kapatlabilirdi. Zrhl ara ve
zrhl kepelerle igal kuvvetleri gibi sokaklara girdiler demitir.
27
brahim Akan (15 Ya)
Sokaa kma yasanda yaam hakk ihlal edilen 15 yandaki brahim Akann Sur Site Mahallesindeki
taziye evi ziyaret edilmi ve brahim Akann ailesine taziye dilekleri iletilerek brahim AkanIn babas
dinlenmitir. brahim Akann Babas beyannda:
Olum brahim 18 Aralk gn tepelerde bulunan keskin nianclar tarafndan Sur Mahallesinde bulunan
evimizin bahesindeki tuvalet kapsnn nnde vurularak ldrld. Saat akam 6 gibi, yemek yedik.
Damadmz Kadir de bizdeydi. Eve gidecekti. brahim Kadiri yolcularken bahemizde bulunan lavabonun
nnde vuruldu. Damadm Kadir de kolundan ar bir ekilde yaraland. Ayn at brahimi ldrd gibi
Kadiri de yaralad. Damadm Kadir sol kolundan yaraland ve bir sre stanbulda tedavi grd, halen
iyilemi deil. Ambulans 20 defa aradk ama ambulans gelmedi. brahim saatlerce yaral bir ekilde
yerde kald. Gece saatlerinde amcas brahimi hastaneye gtrd ve kan kaybndan hayatn kaybetti.
Doktor erken gelse kurtulabilirdi demi. brahimin otopsisi rnakta yapld ve Cizrede gmld. Bize
hastaneden haber verdiler ve cenazeyi almamz sylediler. Ama o kadar youn saldr altndaydk ki
cenazemizi hastaneden almaya gidemedik. Evlerimizden kamadk, olumun cenazesini alamadk ve 28
gn sonra olum devlet tarafndan Cizreye gmld. uan gmld yeri biliyorum ve mezarn ziyaret
ediyorum. 24 gn boyunca Surda mahsur kaldk ve 25.gn buradan karak yakn kylere gittik. 4-5
gndr yine evimize dnm durumdayz. Evlerimizde ok byk hasarlar var. Kaplarmz balyozlarla
krp ieri girmiler. Olumun otopsi raporunu alamadk, bize henz de verilmi deil. brahim iin 112yi
aradmzda 112 bize devlet gelmemize izin vermiyor gelemiyoruz eklinde cevap veriyordu. 155i de
aradk, kacaz dedik, can gvenliiniz yok kmayn dediler, bize yardma kimse gelmedi. Evimizdeki
tm eyalar krmlar. TV, amar makinesi, kap, su deposu hepsi krlm. 9 battaniyemiz alnm, Maddi
manevi zararmz byk. demitir.
brahim Akann yaam hakknn ihlaline neden olan olayda yaralanan K.. ise;
18 Aralkta akam saat 6 sularnda kaynbiraderim brahim beni evden yolcularken Cizre Devlet
Hastanesinin bulunduu tepeden bir at yapld ve ben sol kolumdan yaralandm, brahim de o olayda
hayatn kaybetti. 112yi aradk. Aradan saatler getikten sonra ambulans geldi. Cizrede ilk mdahale
yaplamad. Sonrasnda polisler eliinde beni Mardine sevk ettiler. Cizreye gtrldmde benim
kyafetlerimi aldlar. Mardinden de stanbula gtrldm. stanbulda beni Vatan Emniyet
Mdrlnde 2 gn, ar yaral vaziyette gz altnda tuttular. Oysa ki ben olayn maduruydum ve
yaralanmtm. Ona ramen yaral halde 2 gn gzaltnda tutuldum. Beni stanbulda alayan
Adliyesinde savc karsna kardlar ve ifadem alnd, savclktan serbest brakldm. Barodan bir avukat
atanmt. Kolum iin ayr zamanlarda bir defa Haseki bir defa da Baltaliman Hastanesine gittim. Tedavi
olamazsam kolum sakat kalabilirmi, u an telefonumda kolumun ilk halinin fotoraf var. Baktnzda ne
kadar vahim bir yaralanma olduunu grebilirsiniz. Ben tedavi grp iyilemek istiyorum eklinde
beyanda bulunmutur.
brahim Akann yaamn yitirdii, K..in yaraland evde inceleme yaplm olup, bahe giriinde sol
tarafta tuvalet ve lavabonun bulunduu yerde brahimin vurulduu ve K..in yaraland beyan
edilmitir. Cizre Devlet Hastanesinin bulunduu tepenin, brahimin ld yeri kardan apraz bir
konumdan grd tespit edilmitir. Evde yaplan incelemelerde kaplarn krk olduu, televizyonun
krlm olduu, evde ve duvarlarnda ok sayda mermi izi bulunduu, yine baz duvarlarda derin
oyuklarn ald, evin damnda bulunan su deposunun isabet ald ve kullanlamaz halde olduu
gzlemlenmitir.
28
7 KARARGAH OLARAK KULLANILAN EVLER/AAILAYICI
DAVRANILAR
Cizre asndan arpc bir durum da evlerin iinde tespit edilen yazlara
ilikindir. Evlerde tamamyla dank ve pis bir halde uzun sreli yaad
tespit edilen kolluk kuvvetlerinin bu evlerde yaayan kadnlarn kimliklerine,
ne i yaptklarna, nasl bir hayat srdklerine ynelik bilgiler edindikleri ve
kadnlarn isimlerini yahut yaptklar ileri (zellikle kamu kesiminde
alanlarn) duvarlara cinsel saldr ve yaam tehdidi ieren yazlar
braktklar gzlemlenmitir. inde yaamadklar ama arama ad altnda
dattklar evlerde kadn i amarlar, aile fotoraflar zellikle ortada
braklm yahut zellikle yrtlmtr. Kondomlarn yaygn olarak ev ilerinde
brakld, etrafnda baka evlerden getirdikleri yahut o evde yaayan
kadnlarn i amarlarnn olduu her eyden nce olas cinsel saldrlarn
gereklemi olmas phesini yaratm olmakla birlikte, mahremiyetin bu
denli iddetli ihlali cinsel iddetin ak bir biimi olarak deerlendirilmitir.
Mahallelerin giriinde bulunan yksek katl apartmanlarn bazlarnda d

cepheden grlmesi mmkn olmayan tahribatlar yapld tespit edilmitir.
Bunlardan birinde (C. Apartmannda) yaplan incelemede arlkl olarak
devlet memurlarnn oturduu belirtilmitir. Apartman kapsnn krld, apartmann asansrnn
tahrip edildii, katlardaki her dairenin kapsnn krld, evlerin iinde bulunan eyalarn (tenis
raketleri de dahil olmak zere) tahrip edildii, bilgisayar, ziynet eyas gibi eyalarn kayp olduu, baz
dairelerin yatakhane olarak kullanld, gvenlik glerine datlan konserve kutularnn etrafta
olduu, dairelerin bir ksmnda duvarlarda yazlarn yazld, giysilerin alnd, baz giysilerin, zel
eyalarn, hatta tanamayacak byklkteki elektronik eyalarn krlarak zarar verildii, baz evlerde
yatak stne insan dks brakld grlmtr. Balkonlarda p ynlar olumutur. Kadnlarn i
amarlarnn ortala dkld, kadn fotoraflar zerinde cinsel ierikli izimlerin yapld
gzlenmitir. Baz evlerin iinde operasyonla ilgili tutanaklar da tespit edilmi ve fotoraflanmtr.
29
30
8 TOPLU LMLER
Avukatlarn, Millevekili Faysal Saryldzn ve Belediye grevlilerinin anlatmlarna gre bina
bodrumlarna snan insanlar telefonla basn araclyla yardm talep etmilerdir. Bu yardm
talebi zerine avukatlar telefonla bavuruculardan bazlarnn ve ailelerinin onayn alarak
Anayasa Mahkemesine (AYM) ve Avrupa nsan Haklar Mahkemesine (AHM) salk yardmna
eriim ve devam eden mdahalenin durdurulmas iin ihtiyati tedbir talebinde bulunmulardr.
Buna ramen her iki yksek mahkeme bavurucularn salk hakkna eriim ile ilgili rnak
Valilii ve Trkiye Cumhuriyeti hkmetine yaz yazm ancak talep edilen ihtiyati tedbir
kararn vermemilerdir. Mahkemelerde ihtiyati tedbir talebiyle ilgili sreler devam ederken
sonradan bu inceleme srasnda rendiimiz bilgiye gre bavurucularn bulunduu binalara
yaplan operasyon ve mdahaleler sonucu bavurucularn tamam ldrlm ve cenazeleri
tannmayacak halde belediye cenaze nakil arac ile Cizre Devlet hastanesine kaldrlmtr.
Grlen avukatlar, belediye yetkilileri ve halktan kiiler bodrumlara snan insanlarn yksek
mahkeme bavurularndan sonu alnamamasn ve bu insanlarn kurtarlamamasn yargya
olan gvenin bitimi olarak adlandrm ve bu olayn insanla kar su kapsamnda ele
alnmasn talep etmilerdir.
AYM ve AHMe yaplan Bavurular:
1. Bodrum: Mehmet Yavuzel ve dierleri/Trkiye (AYM Bavuru No: 2016/1652)/(AHM

Bavuru No: 5317/16)
2. Bodrum: Mehmet Balcal ve dierleri/Trkiye (AHM Bavuru No: 8699/16) AYM
3. Bodrum: Derya Ko ve dierleri/Trkiye (AHM Bavuru No: 8536/16)
8.1 BODRUM NCELEMELER
Cudi Mahallesi Bostanc Caddesi 23. numarada yer alan ev ve bodrum katnda inceleme
yaplmtr.
Heyet ile birlikte yryerek Nusaybin caddesinden girilen Bostanc Caddesi 23. numarada yer
alan eve gelindi. Sokan her iki cephesinde yer alan binalarn d blmlerinde ok sayda ateli
silah, top, roket vb. cisimlerin yol at hasarlar ve ykmlar grld. Sokak ve ar hasarl
binalar fotoraflanmtr.
Sokakta ve binann nnde herhangi bir koruma bandnn olmad, 1. bodrum olarak
nitelendirilen Bostanc Caddesi 23. numarada yer alan drt katl binann ilk kat dndaki
31
katlarnn ve binann girii yklm, bodruma doru km olduu, binaya buradan girilebildii
grlmtr.Binann Nusaybin caddesine gre sandaki binann da tamamen yklm ve moloz
yn haline geldii grlmtr.
Resim:Birinci Bodrum
Binalarda yklma ve dier tehlikelere kar herhangi bir nlem alnmad izlendi.
Olay yeri incelemesine dair tanklklar:
Evlerde yaknlar ldrlen insanlarn binalarn nnde bekledikleri ve binaya giri k

yaptklar grld. rnak Barosu avukatlar ve bina evresinde bulunanlar;
- Binada len/ldrlen kiilerin binadan gvenlik gleri tarafndan kartldn,

- Olay yerinde inceleme yaplp yaplmad, kaytlarn bulunup bulunmad (fotoraf,
video ve yazl belgeler), karlan cenazelerin nasl, hangi ekilde ve kimler tarafndan
hastanelere tand, kiilerin giysilerinin bulunup bulunmad, baz cenazelerin plak
olarak hastanelere ve otopsi merkezlerine ulatrlm olduundan bu giysilerin
inceleme iin alnp alnmad hususlarnn bilinmediini,
- ayet inceleme iin gnderilmise nereye, ne zaman, nasl ve kim tarafndan
gnderildiine dair bilgilerin yer almas gereken tutanaklarn bulunup bulunmad
bilgisinin dahi yasal temsilcilerine ulatrlmadn,
- Yasal temsilcilerinin bu srelerin hi bir aamasnda yer almadn,
- Otopsi srelerinde Minnesota Otopsi Protokolnn gereklerinin yerine getirilmediini,
- Cenazelerde yaplan ilemlerin Adalet Bakanl tarafndan yrtldn ve
cenazelerin kimlikleri ile lm nedenlerine ilikin bilginin aktarlmadn, aileler
olmakszn cenazelerin defnedilmeye alldn,
- Sokaa kma yasaklarn bitmesinden sonra, binann evresi bantla kontrol altna
alnmaya allmsa da koruma bantlarnn gvenlik grevlilerince kaldrldn,
binalarn korumasnn engellendiini,
- Operasyonun tamamlanmasndan sokaa kma yasaklarnn kaldrld tarihe kadar
gvenlik glerinin binalarda temizlik yaptn, eitli ksmlar yktn ve binadan
kartlan moloz ve dier nesnelerin Dicle kysndaki plklere atldn;
- Cizre Savcs tarafndan olay yeri incelemesi amacyla 02.03.2016 tarihinde ilgili adrese
gelindii, ancak binann gvenli bulunmamas (yklma tehlikesi) nedeniyle ieriye olay
yeri inceleme ekiplerinin giremediini, heyette yer alan iki avukatn binann
32
bodrumuna girerek, telefonlarnn aydnlatmas suretiyle delilleri ve insan bedenine ait
olduunu dndkleri vcut paralarn toplayarak C. Savcsna teslim ettiklerini;
- Cizreye 03.03.2016 tarihinde gidip inceleme yapan insan haklar heyetinin bodruma
gittii srada; yine olay yerinde herhangi bir nlem ve korumann olmadn, heyetin
bodruma girerek insan bedenine ait kemikler ve eyalar bulduunu ve bunlar kayt
altna aldklarn;
belirttiler.
8.1.1 1.BODRUMA LKN GZLEM VE DEERLENDRMELER
Heyetimizin ziyareti srasnda da; binann ve bodrum katnn insanlarn giriine kapatlmad,
olay yerinde bulunmas muhtemel delillerin muhafazas iin herhangi bir tedbir alnmad
tespit edilmitir. Binann evresi dolaldnda arka blmnde bir k olduu ve bodrum
katna buradan da girilebildii gzlenmitir.
Bina iine giri k evrede bulunan kiilerden rica edilerek snrlandrlm ve 06.03.2016
tarihinde saat 13.30 sularnda binann n cephesinden ieri girilerek incelemelere balanmtr.
Binada yank kokusu alnd ve bodrum olarak nitelendirilen blmn tuvalet, banyo, mutfak,
hol ve odalardan olumu bir mekan olduu grlmtr.
Bina iinde yank kokusunun devam ettii, tavann ve hol duvarna ait olduu dnlen
bloklarn ve molozlarn odalarda yer ald, zeminin molozlarla kapl, duvarlarn ve tavann
yank olduu grlmtr.
Girite sol da yer alan ilk geni odada kareleme yntemiyle holden balayarak Bostanl sokak
ynne doru ileri ve saa gidilerek incelemelerde bulunulmutur.
Odada k kaynaklar (fener) kullanarak, ateli silah/patlayc ve insan bedenine ait olduu
dnlen deliller, lek kullanlarak numaralandrlm ve fotoraflanarak kayt altna
alnmtr.
Odada insan bedenine ait olduu dnlen ve nemli lde kmrleme derecesinde
yanm ve paralanm olduklar iin zellikleri morfolojik olarak ayrt edilemeyen
- Sa bilekten kopmu ve parmaklarn yer ald yank bir el;

- Femur (uyluk) kemiine ait boyun blgesinden kopmu bir kemik paras, humerus ba
(omuz) olduu dnlen kemik paras
- Yanm dokusuyla birlikte 4 kostann (gs kemii) olduu kemik paras;
- Kk kemik paralar;
33
- kinci odada; kahverengi-sar renkte, yaklak 7-8 cm uzunluunda, bir ynde s
etkisine bal etkiler gzlenen ve sa olduu dnlen materyal grlmtr.
Dier deliller kapsamnda;
- ok sayda (0,9 cm apl, 4 cm uzunluunda MKE yazl) ile (zerinde marka yer
almayan ap 1 cm zerinde olan 4 cm uzunluunda) mermi kovanlar;Fotoraflarda yer
alan ve zellikleri ayrtrlamayan d blmleri metal olan iki adet materyal;
- Odada molozlarn altnda yer demesi iin kullanlan malzemenin kimi blmlerinde
yank bulgular saptanrken bu malzemenin altnda yer alan demede yank
gzlenmemitir.
Odalarda duvar kelerinde yanklara ait kl bekleri grlmtr. Belirlenerek kayt altna
alnmtr. Bina giriinin hemen karsnda yer alan ve merdiven altna denk gelen blmn ve
banyoda ylan moloz ktlesinin younluu nedeniyle inceleme yaplamamtr. Burada
bulunan eyalarn ve malzemelerin bir ksmnn yanm ve isle bulak olmasna karn kimi
plastik malzemelerde bu tr etkiler grlmemitir.
Banyonun yannda yer alan mutfak blmnde de yine benzer etkilerin olduu, burada yer alan
eyalarda da yanma ve fiziksel mdahalelere bal hasarlar gzlenmitir.
Cizre Belediyesi cenaze arac

grevlisi, tarihini hatrlamamakla
birlikte bina nnde 26 ceset
torbasnn bulunduunu, her ceset
torbasnn fermuarnn alarak
iindeki cesedin erkek veya kadn
olup olmadnn gvenlik
personeli tarafndan kontrol
edildiini, btn cesetlerin plak
olduunu ve zerlerinde hibir
giysi olmadn, sadece 2 cesedin
vcut btnlnn tam olduunu,
bu cesetlerde de yank izleri
olduunu, geri kalan 24 cesedin
vcut btnlnn olmadn,
ciddi derecede yanklar olduunu,
baz ceset torbalarnn 5 veya 10
kilo civarnda ve yanm vcut uzuvlar bulunduunu aktarmtr. Sokaklardan alnan
cenazelerin hepsinin plak olarak ceset torbalarna konmu ekilde hazr bekletildiini ve
grevlerinin sadece bu ceset torbalarn alp hastaneye veya belirtilen yerlere teslim etmek
olduunu ifade etmitir.
Cenaze arac grevlisi 6 Mart gn grd binann fiziki yaps ile cenazeleri ald gnk
binann fiziki yapsnn ayn olmadn ifade etmitir. Cenazeleri ald gn binann yklmam
olduunu sadece top mermileri ile zarar grm olduunu, arada geen zaman ierisinde ar
silahlarla yaplan atlar ve top atlar sonucu binann ar hasarl hale getirildiini ifade
etmitir.
Binadaki plak gzle yaplan ; ok sayda ar silahlarla (roketataar, havan topu mermi vb.)
olutuu dnlen hasarlar ve izler gzlenmitir.
34
8.1.2 2. ve 3. Bodrum ncelemeleri
2.Bodrum: Narin Sokak No: 6

Cizre Belediyesi cenaze arac grevlisi ile
belediyede alan bir iinin beyanlar
alnmtr.
Narin Sokak 6 numaral binann toplamda 7

katl olduu, cenazeleri ald gn binann
tamamen yklm olduunu, cenaze aldklar
gnden itibaren binadan hafriyat tandn
ifade etmitir. Bu binadan karlan
cenazelerin de tamamen plak ve yanm bir
halde ceset torbalar ierisine konduunu ve
sokak bandan kendilerine verilerek
hastaneye gtrlmelerinin istendii belirtilmitir. Birden ok kez deiik saylarda ceset
torbas tandn, saysnn 60n zerinde olduunu beyan etmitir. 2.Bodrum binasnn
etrafndaki binalarn da ciddi derecede hasar grd gzlemlenmitir.
Bina enkaznn kaldrlmas srasnda molozlarn altnda ceset veya ceset paralar olup
olmadnn incelenmesi gerekmektedir.
3.Bodrum: Beyazt Sokak ve Akdeniz Sokak
3.Bodrum diye bilinen yeri ile ilgili yer tespiti yapacak grevli 6 Mart gn bir baka yerde
grevli olduu iin hazr edilememitir. Gerek Akdeniz Sokak gerekse de Beyazt Sokaktan ok
sayda cenaze topland bilgisi edinilmitir. zellikle Akdeniz Sokakn banda bulunan ke
bandaki bina ar hasarl olarak her an yklacak ekilde zarar grmtr. Dolaysyla burada
inceleme yaplamamtr. Bina etrafnda ve sokakta olduka fazla sayda ar makineli tfek,
mermi kapslleri, tank topu mermi kapslleri ve dier mhimmat paralar grlmtr.
Akdeniz Sokan hemen yan paralelinde bulunan Beyazt Sokaktaki binalardan bazlarnn
tamamen enkaza dntrld grlmtr. Ayrca Akdeniz Sokan Nusaybin Caddesine
ald, 3.bodrum olarak belirtilen binann Nusaybin Caddesine sadece 100 metre mesafede
35
bulunduu, bu sokaktaki binalarn ok byk bir ksmnn ar hasarl hale getirildii, yklmam
binalarn duvarlarna nefret sylemlerinin yazld grlmtr.
Belediye cenaze arac grevlilerinin verdii bilgiye gre 15 Aralk 2015ten 22 ubat 2016
tarihine kadar bina bodrumlarndan belediye grevlileri tarafndan 141 cenazenin teslim
alnarak Cizre Devlet Hastanesi morguna kaldrld anlalmtr.
Avukatlarla yaplan grmelerden edinilen bilgiler:
Trkiye rnak ili Cizre ilesinde 14 Aralk 2015 tarihinden 2 Mart 2016 tarihine kadar geen
srede uygulanan sokaa kma yasanda srdrlen askeri operasyonlarda toplu olarak
yaamn yitiren kiilerin birounun cenazesi eitli il ve ilelerdeki morglarda kimlik tespiti
iin gtrlmtr. Bu cenazelerden 78'i Habur, 13' rnak, 28'i Urfa, 20'si Antep, 17'si Mardin,
16's Cizre ve 6's Malatya'da olmak zere toplam 178inin Adli Tp morglarna kaldrld,
bunlardan bazlarnn halen kimlik tespitinin yaplamad bilgisi de verilmitir.
Dicle Nehri kenarndaki plkte yaplan gzlem
Dicle Nehri kenarndaki plklere

dklen molozlar arasnda insan
bedenine ait paralar bulunduu ve
Mv.Faysal Saryldz tarafndan
giysili bir kol parasna ait ekilmi
fotorafn heyetle paylalmas
zerine heyet bu durumda inceleme
yapmak amacyla 06.03.2013
tarihinde Cizre C.Basavcs ile
grmek zere Cizre Adliyesine
gitti. rnak Barosu avukatlar bu
konuda bavuru yapldn ve olay
yeri inceleme heyetinin inceleme
yapacan sylemesi zerine, heyet
Basavc ile randevu talep etti.
Basavcnn yerinde olmamas,
leden sonra mesainin
balamasna ramen Basavcnn gelemeyebilecei ve youn olduu bilgisi zerine, rnak
Barosu avukatlar ile birlikte saat 14.00 sularnda plk alanna gidildi.
Dicle Nehrinin kenarnda geni bir alann plk olarak kullanld, Cizre belediyesinin bu
blgeye p ve molozlar dkt grld. p dkmeye gelen, bir p traktr srcs
mahallelerden toplanan p ve molozlar bu alana dktn syledi. evrede bulunan
ocuklarn da bu alanda oynad, dolat, evrede herhangi bir uyar tabelas ve koruma
olmad grld.
36
pler arasnda evsel atklarn yan
sra, hayvan lelerinin, inaat
atklarnn bulunduu grld. Sz
edilen beden parasnn yan sra,
baka bir beden paras olup
olmadn anlamak amacyla bir sre
pler arasnda dolald. rnak
Barosu avukatlarnn ocuklarla
yapt grmeler srasnda; giysili
bir kol parasn kprnn altnda
nehre yaklak 10-15 m. mesafede bir
yere gmld ve yerine belirterek
amalar zerine, alann
koordinatlarn belirlemek amacyla
fotoraflar ekildi. Topraktan
yaklak 40-50 cm derinde, siyah bir
poetle sarlm bir nesne olduu ve siyah poetin aralanmas ile; rmekte olan ve zelliini
yitiren yeilimsi-mavi bir giysi ile bunun iinde muhtemelen tanmlanan ve kola ait olduu
dnlen rm bir beden paras grld. Fotoraflama yapldktan sonra, olay yerinin ve
sz edilen parann incelenmesi iin; avukatlarn C.savclna bavurarak bildirim yapmas
karar zerine, heyet 15.00 sularnda nehir kenarndan ayrld.
Sz edilen parann bir hafta sonra rnak Barosundan bir avukat arkadamzn ihbar sonucu
karld ve inceleme iin alnd renildi.
8.2 DEERLENDRME
Bu binalarda toplu lmlerin olmas ve bu konuda AYM ve AHM bavurularnn bulunmasna
karn lmlerin gereklemi olmas; ar insan haklar ihlali yaand dnlen bu eylemin
belgelenmesinin engellendii ve insanla kar su kapsamnda deerlendirme yaplabilecei
kanaatine yol amaktadr.
nsan haklarnn ihlal edildii iddiasnn olduu olaylarda;
- Gvenlik gleri ve olay yeri inceleme ekiplerinin hzla olay yerine gelerek olay yerini
gvenlik zinciri altna almas, ortamda olas dier ldrc tehlikeleri ve patlayclar
belirleyerek etkisiz hale getirmesi, delillerin kaybolmamas ve bozulmamas iin
almalar koordine etmesi beklenir. Sokaa kma yasaklarndan bir hafta sonra
yaplan deerlendirmelerde hala bu konularda gerekli admlar atlmamtr. ocuklar,
sivil insanlar, olay yerinde inceleme yapan heyetlerin ve belediye grevlilerinin tehdit
altnda hareket ettikleri gzlenmitir.
- Olay yeri inceleme almalarnda ama, hzla olay yerinde var olan olayla ilgili kantlara
ulap olay ve sorumlular belirlemek, gerekletirilebilecek dier olaylar engellemek;
olay yerinde var olan tm kantlarn toplanmasn, olaya tank olanlarn aktarmlarnn
doru ve objektif olarak alnmasn, olaya ait tm kaytlarn ve belgelerin toplanmasn
salamaktr.
- Olay yerinin tmn ierecek fotoraf, video kayd ve olay yerine ilikin krokilerin
hazrlanp hazrlanmad bilinmemektedir. Bu deerlendirmelerin yapld srada
len/yaralanan kiilerin yaknlar ve yasal temsilcileri incelemelerde bulunmamtr.
- Hakikate ulamak ve adaleti gerekletirmek iin resmi verilerin yan sra tm verilerin;
tanklar tarafndan tutulmu kaytlara ulalmas, toplanmas ve olaya deerlendirilmesi
hedeflenmelidir. Hala bu ynde atlan herhangi bir aba gzlenmemitir.
37
- Olay yerine giden savcnn binann durumunu gvenli bulmayp, gvenlik gerekesiyle
girmek istememesi ve olay yeri inceleme ekiplerinin girmesine onay vermemesi anlalr
bir durum gibi gzkmekle birlikte;
- C.Savcsnn avukatlarn bodrumlara girerek delil toplayabileceini sylemesi ve
toplanan delilleri almas,
- Binadaki gvenlik tehdidi konusunda inceleme yaplmas talebinde bulunmas ve
deerlendirme sonulanana kadar binaya girii yasaklayarak koruma salamas ve
delilleri gvence altnda tutmas beklenirken, bu admlarn hibiri atlmamas ve
insanlarn binaya girip kmaya devam etmesi anlalr bir durum deildir.
- Olay yerlerinde dardan hi bir ey sokulmamas ve yabanc hibir nesne, biyolojik
rnek bulatrlmamas gerektii halde, ortamdan kantlar uzaklatrld gibi ortama
yabanc cisimlerin de tand dncesi olumutur.
- Delillerin olay yeri kefinden sonra dahi korunmas ve toplanmas salanamam,
inceleme heyetlerinin her incelemede farkl delillerle karlamasna neden olan ve
ortamda var olan delillerin yaanan olayla bann kurulmasn gletiren sonular
yaanmasna neden olmutur.
- Olay sonras otopsi ve kimliklendirme ilemlerinde de eitli sorunlar dikkati ekmitir.
Kayp yaknlarna ve kamuoyuna salkl bilgi ak salanamam, halkla ilikiler ve
psikososyal destek faaliyetleri dnlmemitir.
- Bu srete ATK Ynetmelii iki kez deitirilmitir.
7 Ocak 2016 tarihli ve 29586 sayl Resm Gazetede:
Uygulama Ynetmeliinin 10 uncu maddesinin nc fkrasnn (c) bendinde yer alan

belediyeye teslim edilir. ibaresi belediyeye veya mlki idare amirliine teslim edilir.
Kimlii tespit edilmi olmasna ramen ailesi veya yaknlar tarafndan gn iinde teslim
alnmayan cesetler de belediyeye veya mlki idare amirliine gmlmek zere teslim
edilir. eklinde deitirilmi ve ayn bende cevap verilmeyen ibaresinden sonra gelmek
zere veya cevap verilmesine ramen ailesi, yaknlar veya yetkili temsilciliklerce
gn iinde teslim alnmayan ibaresi eklenirken;
16 Ocak 2016 tarihinde 29595 sayl Resm Gazetede:
Cesedin teslim veya gmlme ilemleri srasnda kamu dzeninin bozulabilecei veya
toplumsal olaylarn meydana gelebilecei ya da su ilenebilecei mlki idare amirince
deerlendirildii takdirde cesetler, gmlmek zere dorudan mlki idare amirliine
teslim edilir. eklinde dzenlemeye yer verilerek yerel ynetimler tmyle devreden
kartlmtr.
- Ayrca, Mezarlk Yerlerinin naas ile Cenaze Nakil ve Defin lemleri Hakknda
Ynetmelik e de deiiklik yaplmtr.
16 Ocak 2016 tarihinde 29595 sayl Resm Gazetede :
Adl Tp Kurumu Kanunu Uygulama Ynetmeliinin 10 uncu maddesinin nc fkrasnn

(c) bendi uyarnca gmlmek zere ailesine veya yaknlarna ya da belediyeye teslim edilen
cenazeler, yirmi drt saat iinde defnedilir. Zorunlu hallerde mlki idare amiri tarafndan
bu sre uzatlabilir. Sresi iinde defin ilemi yaplmayan cenazeler, mlki idare amirinin
kararyla bulunduu yerden alnarak gmlr.
(...)
Mlki idare amiri tarafndan alnacak tedbirler
MADDE 42/A (1) Halkn sal, huzur ve esenlii ile kamu dzeni ve gvenliinin
olumsuz etkilendiinin mlki idare amiri tarafndan tespit edilmesi durumunda bu
38
Ynetmelikteki i ve ilemlerin yaplmas iin mlki idare amirince gerekli tedbirler
alnabilir. eklinde Ynetmelie iki madde eklenmitir.
- Bu dzenlemeler, toplumda delillerin karartlmas, cenazelerin ailelerden karlarak

cenazelerin kimsesizler mezarlna gmlecei duygusunu yaratmaktadr. Otopsi
ilemlerinde avukatlarn ve bamsz uzmanlarn yer almasnn engellenmesi,
kimliklendirme ilemleri tamamlanmadan cenazelerin hzla gmlmesi ve kimlikleri
kartrlan cenazelerin mezardan kartlmas bu duygular glendirmektedir.
- Ayrca; yaayanlarda llerine kar son grevlerini yerine getiremedii, inanlar ve
gelenekleri dorultusunda tren dzenleyememeleri ve yas srelerinin
tamamlanmamasndan kaynaklanan travmalara yol amaktadr. Sokaa kma yasa
olan dnemde cenazelerin sokaklarda bekletilmesi, gmlememesi veya cenazelere
ynelik yapld ifade edilen olumsuz eylemlerle birlikte dnldnde; tm bu
yaananlar toplumda lleri zerinden gerekletirilen bir cezalandrma ve
tekiletirme ile kar karya kalnd duygusunun yerlemesine neden olmaktadr.
9 OCUKLARIN DURUMUNA LKN GZLEMLER
Gzlem raporunun bu blm Cizrede ocuklarn yaadklarna odaklanmaktadr. 2013 TUK

verilerine gre Cizredeki ocuk nfusu 70.957dir. 14 Austos 2015te balayan sokaa kma
yasaklarnn ardndan, Cizre'den g etmek zorunda kalan kii says -dolaysyla ocuk says-
net deildir. Buna ilikin bir rakam olmamasna karn, yaplan ziyaret srasnda zellikle 14
Aralk 2015te balayan ikinci kez ilan edilen sokaa kma yasann 19. gnnden itibaren ok
sayda kiinin yaadklar mahalleden kmak zorunda kald, baka mahallelere tand ve
bunlar arasnda da ok fazla ocuun olduu belirtilmitir.
Sokaa kma yasaklar boyunca ocuklarn yaadklarna ilikin gzlemler yledir:
9.1 OCUK LMLER VE YARALANMALARI

THV'nn sokaa kmaya yasaklarnda yaam hakk ihlalleriyle ilgili raporundaki verilere gre
16 Austos 2015 ile 18 mart 2016 tarihleri arasndan Cizre'de en az 38 ocuk yaamn
kaybetmitir. Yaamn kaybeden ocuklarn ya aral35 gnlk bebek ile 18 ya arasnda
deimektedir. Ayrca hala cenazeleri tehis edilemeyenler arasnda ocuklarn olabilecei pek
ok kii tarafndan belirtilmitir.
Genel olarak yaplan grmelerde belirlenen en somut problem, yaralanm ocuklarn atma
ortamndan acilen ve tedavi grmek zere kartlamamasdr.
Buna ilikin olarak tank bir baba:

Komumuz yaral ocuunu beyaz bayrakla hastaneye gtrmeye alt ancak ona da
ate atlar eklinde beyanda bulunmu ve bunun sadece yaralanma durumunda deil herhangi
bir hastalk durumunda da yaandn, ocuklarn hastaneye gtrlemediini sylemitir.
l ve yaral ocuklara ilikin net bir veri bulunmamaktadr. Yaral ocuklarn u anki durumlar,
ihtiyalar ve nerede olduklaryla da ilgili kesin bir bilgi elde edilememitir. Dolaysyla,
yaralanma sonucunda oluabilecek kalc sakatlk vb. durumlarn olup olmad da gzlem
ziyareti srasnda belirlenememitir.
9.2 YARALANMA VE LMLERE TANIKLIK

ocuklarn, sokaa kma yasaklar srasnda yaanan lmlere ve yaralanmalara bizzat tank
olduklar belirtilmitir.
39
Nur Mahallesi'nde yaplan grmelerde; ebeveynler, ocuklarn -lmle sonulanan ya da
sonulanmayan- yaam hakk ihlallerine tanklk ettiklerini anlatmlardr. Nur Mahallesi'nde
yaayan 3 ocuk sahibi A:
Evimizin nnde kurunla omzumdan yaralanmm. lk bata fark etmedim. Kanaynca anladm.
Kan grnce ocuklar barmaya baladlar. ok korktular. Uzun sre omzumu kendim sardm.
Sokaa kma yasaklar srasnda, sokaa kan herkese ate aldn syleyen A.; Hastaneye
gidemeyince evlerin duvarlarna yaslanarak hastanede alan komuya gittim. Yaray o dikti
demitir.
Bu srete ocuklarnn ok byk bir kaygya kapldn, onlar sakinletirmekte glk

ektiini belirten A., doktora, omzundaki yaray Cizre'den ktktan sonra gsterebildiini ve
doktorun ameliyat olmas gerektiini sylediini belirtmitir.
A. konuyla ilgili; Bu yaanlanlarn ardndan ocuklarm daha fazla endielendiremem, bu yzden

ameliyat olmayacam eklinde konumutur.
9.3 SALIA ERM

ocuklarn salk hakkna eriimleriyle ilgili bilgiler salk blmnde ayrntl ekilde yer
almaktadr. Bu srete ocuklarn dzenli salk kontrollerinin, alamalarnn yaplmad
grme yaplan tm ebeveynler tarafndan dile getirilmitir. Ayrca yaplan grmeler
srasnda ebeveynler, yasaklar boyunca ocuklarn hastaneye gtremediklerini
belirtmilerdir.
Cudi Mahallesi'nde bir anne; ocuunun bronit olmasna, nefes alamaz hale gelmesine karn
onu hibir ekilde hastaneye gtremediini beyan etmitir.
Bir baka anne ise; ocuunun bademciklerinin itiini, doktora gidemedikleri gibi ila da
alamadklarn belirtmi ve ocuunun tedavisine ilikin olarak;
Sirkeli su ile idare ettik. Hastaland, nk buz gibi suda ykanmak zorunda kald
ocuklarmz eklinde paylamda bulunmutur.
Bir baka anne de; yasaklar dolaysyla g etmek zorunda kaldklar Gaziantep'te, ocuu
hastalandnda onu Dztepe Salk Oca'na gtrdn ancak doktorun Cizre'den geldiklerini
renince ocuuyla ilgilenmediini anlatm, bu konuda herhangi bir ikyet ya da bavuru vb.
yapp yapmadklar sorulduunda da yapmadklarn sylemitir.
9.4 OCUKLARIN RUH SALII

ocuklarn ruh salna ilikin genel durumun ne olduuna dair bilgi ve gzlemler, hem
ocuklarla yaplan hem de retmenler ve ebeveynlerle yaplan bire bir grmeler srasnda
edinilmitir.
Genel olarak tm yetikinler; ocuklarn psikolojik olarak bu sreten ok ciddi bir ekilde
olumsuz olarak etkilendiini belirtmilerdir.
Cizre'de grev yapan retmenlerden S.U.; konuyla ilgili olarak: En yaramaz ocuum artk
yaramaz deil eklinde beyanda bulunurken; Cizre'de gazetecilik yapan M. A. ise; kendi yakn
evresindeki pek ok ocuun artk hi konumadn belirtmitir.
ocuklarn yasaklardan sonra konumadklarna ilikin bir dier tanklk da Mmin

Heybet Ortaokulunda yaplan veli grmesi srasnda ebeveynler tarafndan dile getirilmitir.
40
Yine bir baba, ocuklarnn durumunu: ocuklarmz artk hi konumuyor eklinde
tanmlamtr.
Btn bu srete yaanlanlarn etkisiyle, ocuklarn derin bir korku yaadklarn belirten
ebeveynlerden bazlar ocuklarnn uykudan srayarak uyandklarn, uykuya dalmakta zorluk
ektiklerini, en ufak bir sesten irkildiklerini ifade etmilerdir.
Bununla ilgili olarak bir anne 10 yandaki ocuuyla ilgili olarak;

Kzm 10 yanda ve ilk kez yasaklarda altna karmaya balad eklinde paylamda
bulunmutur.
Yine bir baba, mahallelerindeki tm evlerin yklmasna ramen kendi evlerinin grece salam
olduunu ama ieriye girmekte zorluk ektiklerini, ocuunun ise hibir ekilde eve girmek
istemediini ve eve girmekten ok korktuunu anlatarak ;
Biz bile girmeye korkuyoruz ocuklarmz nasl girsin eklinde beyanda bulunmutur.
Evleri yklm bir baba ise 12 yandaki kzyla ilgili;

Kzm her gece 'hani evimiz, hani evimiz' diye alyor demitir.
Bir baka baba da kznn 2 yanda olmasna karn srekli tank ve top seslerini taklit ettiini
bildirmitir. 8 yanda olu olan bir anne; Benim olum uykusunda anne anne sesler geliyor
ldrecekler bizi diye alyor eklinde paylamda bulunmutur.
retmenler yaplan grmelerde, ocuklarda genel olarak gzlemledikleri etkileri yle

anlatmlardr:
- Gelecek beklentilerinin kesintiye uramas

- Uyku bozukluklar
- Korku, irkilme, ses korkusu
- Depresyon
- Dzensiz hayatn verdii bir kayg ve dikkat dankl
- atma dnemlerinde 12-13 saat uyumama ya da uzun sre uyuma
- Konumama sorunu
- Askerler gelecek kaygs
Heyetin ziyaret tarihinde, 6 Mart 2016da, gece ge vakitlerde, Cizre'nin tamamna yaylan
yeniden tek tarafl silah seslerinin duyulduu belirtilmitir. Cizre'de yaayanlar tarafndan bu
tr silah seslerinin karlkl bir atmadan m yoksa tek tarafl bir silah kullanmndan m olup
olmad artk tanmlanabilirken; ocuklarn bu seslerden ok korktuklar, polisler gelecek
eklinde aladklar ve tm gece boyunca uyuyamadklar bildirilmitir.
9.5 KENT VE YAAM ALANLARI

Yasaklar srasnda ocuklar hibir ekilde sokaa kamamlar ve dolaysyla ocuklarn gnlk
yaam pratikleri kesintiye uramtr.
4. snf rencisi bir ocuk:

Sokaa kma yasa var dediler. Tamam, sokaa kma yasa var da niye silahlar, bombalar
atlyor onu anlamadm hi. Annem hep kzd bana. Dar kma diye. Baheye bile knca kzd.
ok skldm. Oynamak istedim. Okuluma gitmek istedim. retmenimi arad annem, cevap
vermedi. Sonra da kye gittik eklinde beyanda bulunmutur.
Konak Mahallesinde grme yaplan 12 yandaki bir ocuk ise; Konak Mahallesinde
yaadn, yasaklar boyunca darya hi kamadn nk hi izin verilmediini, yine de
kmay denediklerinde askerlerin gaz attklarn ifade etmitir.
41
Darda ve evlerde arama yapldn, marketlerin kapatldn, okul bahesine bile
giremediklerini syleyen ocuk,
Bizim mahallede hendek ve atma yoktu
eklinde ekleme yapmtr.
9.6 BESLENME
Nur Mahallesinde yaplan grmelerde evleri tamamen yaanamaz hale gelen bir aile; yasaklar
srasnda mahalleden kp kye gidene kadar, gdaya ulam konusunda ciddi skntlar
yaadklarn dile getirmilerdir. Evde kalan malzemelerle idare ettiklerini ama bu durumun
ocuklar da etkilediini, zaman zaman bu durumla ilgili korkularn dile getirdiklerini
anlatmlardr.
Yasaklarn kaldrlmasnn ardndan evlerine geri dnen insanlar ciddi skntlarla

karlamlardr. Evlerin yklmas, elektrik ve su kesintilerinin olmas ve maddi koullar
sebebiyle bir ok kimsenin gda ihtiyacnn olduu gzlenmitir. Bu konuda Rojava Derneinin
gnllleri; tespit ettikleri kiilere gda yardm yaptklarn belirtmilerdir. Ancak gda
yardmna ihtiyac olan kii says tespit edilirken, kann ocuk olduu bilgisi zerinde
durulamad ayrca dile getirilmitir.
9.7 BARINMA, EVRESEL RSKLER

Nur, Cudi, Sur ve Yafes mahallerinde ok
fazla ocuun evi ar hasar grm,
yklm ya da hibir ekilde yaanmaz
hale gelmitir.
Yasaklar srasnda mahallelerden

karak g etmek zorunda kalan
ocuklar ebeveynleriyle birlikte sokaa
kma yasaklarnn kaldrlmasnn
ardndan evlerine dnmlerdir. Baz
aileler ocuklaryla birlikte bu hasarl ve
ykk evlerin ierisinde yaanabilir
alanlar oluturarak-bu alanlar onararak
yaamaya almaktadr. Ancak hasar ve
ykmlar ocuklarn gvenlii asndan
ciddi tehlikeler oluturmaktadr.
Ev ierisinde bulunan inaat atklar, yknt kalntlar ocuklara fiziksel zarar verebilecek riskler
oluturmaktadr.
Ayrca mahallelerde, sokaklarda; ykk binalarn paralar, yklm duvarlar- devrilmi direkler,
byk demir paralar, ak elektrik kablolar bulunmaktadr. Tm bunlar da yine ocuklar
asndan benzer ekilde kesici, yaralayc ve hatta ldrc riskler oluturmaktadr.
Ayrca Cudi Mahallesinde toplu lmlerin gerekletii bodrumlar; hem Cizre'de yaayanlar hem
de dardan gelen heyetler iin bir ilgi oda olmutur. ocuklar bu bodrumlarn evresinde
uzun sreli vakit geirmektedir.
Mahallelerde alma yrten Rojava Dernei gnlls; bodrumda yaknlarn kaybedenlerin

ac ve atlarna tank olan ocuklarn bodrumlara girdiklerini, burada olan biteni anlamaya
altklarn dile getirmitir.
42
Bodrumlar, ocuklar asndan benzer fiziksel riskler tamaktadr. ocuklarn bodrumlara
girmesini engelleyecek uyarlar bulunmamaktadr.
Grmelerin yapld Cudi ve Nur Mahallelerinde; her an yklabilme olasl bulunan ar

hasarl binalar bulunmaktadr. ocuklar bu binalarn yaknnda bulunabilmekte, binalardan
debilecek paralar ya da olas bir ykm srasnda zarar grebilme riskiyle kar karya
kalabilmektedir.
Ayrca yaplan gzlemlerde, ocuklarn bu ykk binalar oyun alanlarna dntrdkleri de

tespit edilmitir.
Gzlem yapan heyet; bir grup ocuun, binalar arasnda bulduklar demir paralarn
tadklarn grm, ocuklara bu demir paralarn ne yapacaklar sorulduunda hurdacya
satacaklarn belirtmilerdir.
9.8 ATIMA ATIKLARI, MAYINLAR

ocuklar iin evresel risk oluturabilecek bir baka konu da atma atklardr. atmalarn
youn yaand mahallelerde ve kentin her yerinde atma atklarnn olduu
dnlmektedir. Ancak bu konuda herhangi bir tarama, nleyici ya da bilgilendirici bir alma
bulunmamaktadr. ocuklar, mahallelerde rastgele gezinebilmektedirler.
Konuyla ilgili Cudi Mahallesi sakinlerinden K.;
Hergn atklardan patlamalar oluyor, ocuklara her an bir ey olabilir
eklinde endiesini dile getirmitir.
Konuya ilikin nleyici- koruyucu bir planlama henz oluturulmamtr.
Ayrca okul ziyaretleri srasnda Kadolu lkokulunun Kaml snrna ok yakn olduu
grlmtr. Okulun snr blgesinde yer almas ve snrda kara maynlarnn bulunma olasl
ocuklar, maynlardan zarar grmeleri ve yaamlarn kaybetme riskleriyle kar karya
getirmektedir.
43
9.9 YERNDEN EDLME
Yasaklar srasnda ka ocuun yerinden edildiine ilikin net bir veri bulunmamaktadr. Ancak
yaplan grmelerde Cizrede yaayanlarn te ikisinin evlerini terk ederek, evre kyler bata
olmak zere baka illere g ettikleri belirtilmitir.
Nur Mahallesinde yaplan grmelerde, D. Ailesi; yasaklarn 19. gnnden sonra Cizrenin
avukyne giderek 5 aile ile ayn evde kaldklarn, onlarn ardndan kye pek ok ailenin
daha geldiini, ky nfusunun ok arttn belirtmilerdir. Gda konusunda ok fazla skntnn
yaanmadn ancak snma ve elektrik kesintileri nedeniyle ciddi sorunlar yaadklarn
belirtmilerdir. Ayrca bu srete doktora gidemediklerini, ila kullanamadklarn
anlatmlardr. ocuklarnn souk hava sebebiyle hastalanmalarna karn tedaviye
eriimlerinin mmkn olmadn da dile getirmilerdir.
A.; ocuklarnn bu srede byk bir belirsizlik yaadn, bu yzden de ocuklarnn

davranlarnda baz deiimler gzlediini de aktarmtr. 9 yandaki oullar A.nn bize kt
birey mi olacak sorusunu sorduunu, 7 yandaki kzlar B.nin okula balad bu yl okuluna
devam edemedii iin ok zgn olduunu paylamtr. 13 yandaki kzlar N.nin ise okul
baarsn ok nemsediini, okula gidemedii iin dersleriyle ilgili endielendiini sylemitir.
9.10 GZALTINA ALINMA, TUTUKLANMA VE BUNA BALI HAK HLALLER

Yasaklar srasnda ocuklarn gzaltna alnmalar ve tutuklanmalaryla ilgili, ilede yaayan
rnak Barosuna bal iki avukat ile grlmtr. Heyet ziyareti tarihinde; avukatlar bu
konuda net bir bilgiye sahip olmadklarn, bu srete gzaltlarn olduunu dndklerini
ancak sokaa kma yasaklar sebebiyle herhangi bir ekilde mdafilik talebinin kendilerine
iletilmediini dile getirmilerdir.
9.11 SOKAA IKMA YASAKLARI SONRASI OCUKLARIN ALGILARINA LKN BAZI

GZLEMLER
Sokaa kma yasaklar ve ardndan yaanlanlar nasl algladklar zerine ocuklarla yaplm
grmeler, retmen ve ebeveynlerin aktardklar bilgilere gre edinilen gzlemler yledir:
- Baz ocuklar polisten zel olarak korkarken baz ocuklar zel harekat polislerine kar
son derece korkusuzca ve aslnda risk tar ekilde meydan okur bir tutum iindedir.
- retmenlerden verilen bilgiler, ocuklarn rgte katlm isteklerinin artt
ynndedir. Bu bilgi, polislerin yeniden saldrma olaslna kar ocuklarn evlerini
korumak iin daha iyi savama istei tadklar ynndeki beyanlarna dayanmaktadr.
- 10 yandaki ocuk askerleri daha iyi, polisleri daha kt kiiler olarak
tanmlamaktadr.
- G etmek zorunda kalm bir ocuk; rapor srasnda yazl olarak verdii beyanda bir
daha Cizreye dnmek istemediini belirtmi O kadar ok inanlmaz ey oldu, o kadar
aclar ektik ki hereyden soumuuz eklinde konumutur.
- ocuklarn olan bitene anlama veremedikleri gzlenmitir. 14 yandaki M. okulunu
yarda kesip eitimine Batmanda devam ettiini, ama bunu hi istemediini ve bunu
neden yaadklarn anlayamadn aktarmtr.
- 13 yandaki bir kz ocuu da yine yazl olarak ; Biz niye srekli eve hapsedildik, niye
evlerimiz tarand, basknlar yapld, canmza kast edildi? Bizim batdaki
kardelerimizden farkmz nedir? eklinde grn bildirmitir.
44
10 ETM
Cizrede eitim hakkna ilikin gzlemler Eitim Sen Cizre Temsilcisi, rnak Eitim Sen ube
Bakan, Cizrede grev yapan retmenler ve okul yneticileriyle yaplan grmeler srasnda
edinilmitir. Ayrca Mmin Heybet Ortaokulunda yaplan veli grmesi de bu gzlemlere k
tutmutur.
Milli Eitim Bakanl verilerine gre Cizrede 41.127 ocuk okullara kaytldr. lede
bulunan 104 eitim kurumunun 47si ilkokul ve ortaokul iken genel orta retim kurum says
40, Mesleki ve Teknik okullarn says 36dr. Cizrede grev yapan retmen says ise 1298dir.
Cizrede okullar 14 Aralk 2015 tarihinden itibaren kapal olup, eitim bu tarihten itibaren
durmutur. Yasaklardan sonra eitimin ilk kez, 7 Mart 2016da balayaca bilgisi verilmitir.
Ancak bu bilgiye herkesin sahip olmad grlmtr. ocuklarla yaplan grmelerde baz
ocuklarn, okullarn alma tarihini bilmedikleri, kendilerine herhangi bir bilginin ulamad
gzlemlenmitir.
Grme yaplan retmenler; 14 Aralk 2015 tarihinden bir hafta nce, Cizrede grev yapan
tm retmenlere SMS mesajyla Tm retmenler ve yneticiler Milli Eitim Bakanl
tarafndan 14 Aralk 2015 tarihinden itibaren hizmet ii eitim seminerine alnmtr bilgisinin
iletildiini sylemilerdir. Bu mesajn ardndan pek ok retmenin ileyi terk ettii
aktarlmtr.
6 Mart 2016da Cizre Fen Lisesinde bulunan ocuklarla yaplan grmelerde ocuklar konuyla
ilgili;retmenlerimize gelen telefon mesajlarndan bir hafta ncesinde retmenlerimiz bize
Artk okula gelmeyebilirsiniz ok az renci devam ediyor zaten demilerdi. eklinde beyanda
bulunmulardr. ocuklar, retmenlerinin kendilerine byle syledikten sonra tm okullarn
boaltldn anlatmlardr.
Yaplan grmeler srasnda ocuklarn; yasaklardan nce retmenlerine MEBden mesaj gelip
Cizreden ayrlmalarnn sylendii bilgisine sahip olduklar gzlemlenmitir.
10.1 ETM KURUMLARININ KARARGH OLARAK KULLANILMASI

Yaplan tm grmelerde baz okullarn henz boaltlmadan
karargh olarak kullanlmas iin hazrlk yapld
belirtilmitir. Ahmet El Cezire lkokulu Mdrnn konuyla
ilgili beyan yledir:
Yasaklar balamadan nce okul boaltld, resmi evraklar

yakld, snflara sobalar kuruldu, okulun n cephesine keskin
nianclar iin yerler yapld
Okullarn yasaklardan nce karargh olarak hazrlanmasna

ilikin bir baka rnek de, ile merkezinde bulunan
Kaymakamlk Binasnn karsndaki Mmin
Heybet Ortaokuludur. Okul ziyareti srasnda bir okul
retmeni; okulun pencerelerinin yasaklardan bir hafta nce
elik tellerle kapatldn, okul bahesinin duvarna ek bir
duvar rlerek bu duvarn ykseltildiini ve tellerle
kaplandn anlatmtr.
45
Okulun karargh olarak kullanlmaya hazr hale getirildiini
syleyen retmen; atmalarn ile merkezine yaylmam
olmasndan dolay, okulun karargh olarak kullanlmadn
dndn paylamtr.
Yaplan deiikliklerin, okulun almasna ramen ayn

ekilde durduu gzlenmitir.
Her ne kadar bu okul kullanlmam olsa da, yasaklar

srasnda sosyal medyada da yank bulan okullarn karargh
olarak kullanld iddialar, heyet tarafndan da
dorulanmtr.
Heyet 6 Mart gn karargha evrilen eitim kurumlarnn bazlarn ziyaret etmitir.

Mahallelere ve okullara gre edinilen gzlemler yledir:
KONAK MAHALLES
- Cizre ok Programl Anadolu Lisesi:
Eitimin balamasna bir gn kalmken okulun karargah olarak kullanlmaya devam edildii
gzlenmitir. Okula girmek mmkn olmamtr.
- Hac Ahmet Aslan Ercan Anaokulu:
Yasaklar sresince karargh olarak

kullanld belirtilen okulun, ziyaret
srasnda boaltld grlmtr. Ancak
okulun tm kaplar kapal olduu iin ieri
girmek mmkn olmamtr. Okulun
bahesinde siper olarak kullanlan uvallar
grlm, cam ve kaplarn, kaln elik
tellerle kaplanm olduu dikkat ekmitir.
- Cizre Fen Lisesi:
Okul binas, eitimin balamasndan bir

gn nce yani 6 Mart 2016 tarihinde sabah
saatlerinde boaltlmtr. Bahede siper
olarak kullanlan uvallar grlrken, cam
ve kaplarn kaln, elik tellerle kapland
tespit edilmitir. Ziyaret srasnda Milli
Eitim tarafndan grevlendirilen temizlik
elemanlarnn okulu temizledii
belirtilmitir. Okulun iine girilebilmi
ancak sadece giri katnda gzlem
yaplabilmitir.
- Okul tuvaletleri ve depolar kolluk

gleri tarafndan kullanlm, ok pis ve
dank braklmtr.
46
- Depoda yiyecek atklar, ieceklere ait pler, bo konserve kutular, yerlere atlm
giysiler ve bir takm rtler, bez paralar ve bo bira kutular grlmtr.
- Okulun camlarnn, ierden nian almaya ve gzetlemeye uygun ekilde dzenlendii
belirlenmitir.
- Okul ierisinde yine siper amal kullanlan uvallar grlmtr.
- Okulda kolluk glerinin konaklad dnlen yataklarn olduu, st ste atld, pek
ok kullanlm giysinin dank ekilde bulunduu da belirlenmitir.
- Cizre mam Hatip Lisesi Yurdu:
Yurt, eitime balanaca sylenen tarihin bir gn ncesinde bile karargh olarak kullanlmaya
devam etmitir. Yasak olduu iin girilememitir.
- Kz ve Erkek Pansiyonlar:
Pansiyonlarn da eitime balanaca sylenen tarihin bir gn ncesinde bile karargh olarak
kullanlmaya devam ettii grlmtr. Yasak olduu iin girilememitir.
YAFES MAHALLES
- Hac Fattan Kadolu ok Programl Anadolu Lisesi:
Okul, yasaklar srasnda karargh olarak kullanlm ama ziyaret srasnda boaltlmtr. Ancak
okulun eitime hazr olmad ve almayaca bilgisi okul bahesinde bulunan kiiler tarafndan
verilmitir.
CUD MAHALLES
- Ahmet El Ceziri lkokulu:
Okulun karargh olarak kullanld bilgisi okul mdr tarafndan verilmitir. Kolluk glerinin
okulu boaltmasna karn, okul, eitimin balad 7 Mart 2016 tarihinde almamtr.
- ehit Said Atak lkokulu:
Okulun karargh olarak kullanld bilgisi verilmitir. Okul, eitimin balad gn almamtr.
- Cizre Endstri Meslek Lisesi:
Yasaklar sresince karargh olarak kullanlm ve okulun bundan sonra karakol olarak
kullanlaca bilgisi verilmitir.
10.2 HASARLI OKULLAR

Eitim-Sen temsilcisi, atmalarda pek ok okulun hasar grdn sylemitir. Buna ilikin net
bir bilginin olmadn, okullara ilikin hasar tespit ve onarm almalarnn MEB tarafndan
yapldn ancak okullarn alma tarihine yetiemeyeceini, eitimin bir gn sonra balayacak
olmasnn duyurulmasna karn aslnda pek ok okulun hazr olmadn, bu yzden de
okullarn tamamnn alamayacan belirtmitir.
Cudi Mahallesinde bulunan stiklal lkokuluna bomba isabet ettii iin okulun tamamen yand
bilgisi verilmitir. Yine ayn mahallede bulunan Fatih Okulunun da benzer ekilde yand veli
grmesi srasnda dile getirilmitir.
10.3 TELAF ETMLER

MEB Orta retim Genel Mdrl tarafndan 19 Ocak 2016 tarihinde bir genelge
yaymlanarak sokaa kma yasaklarnn uyguland yerlerde eitim-retimde ksmi
aksamalar meydana geldii, sz konusu yerleim yerlerinde eitime geici srelerle ara
47
verildii ve rencilerin okula devam edemedikleri bilinmektedir denilerek telafi eitimlerinin
planland bildirilmitir. 8. ve 12. Snf ocuklarna ynelik hazrlanan telafi eitim programlar
ara yl tatilinde, ocuklarn evre illere gemesi eklinde uygulanmtr.
Telafi eitimlerine ilikin yaplan grmelerde Eitim-Sen temsilcisi; Cizrede rencilerin en

fazla % 5inin bu eitime katldn, ara snflardaki ocuklara ynelik telafi eitiminin
olmadn belirtmitir.
Nur Mahallesinde yaplan bir grmede; 14 yandaki M., pek ok arkadann telafi eitimine
gitmediini, ailelerinin izin vermediini sylemitir.
Veli grmesi srasnda bir anne; ocuunu telafi eitimine gndermek istediini ancak bunun
iin kimlik gerektiini, kimliklerini de hzlca ayrldklar evlerinde braktklarn, bu yzden de
ocuunun telafi eitimine katlamadn bildirmitir.
Ayn veli grmesinde bir baba ise;
Kim onca ey olduktan sonra ocuunu baka yere gnderir ki Hem giden ocuklar
ortada kaldlar. Komumuzun ocuu yurda gitmi, gn boyunca kimse gelip
ilgilenmemi bile
10.4 KARAKOLA DNTRLEN OKULLAR

Yaplan grmelerde Cudi Mahallesinde bulunan iki okulun gvenlik gerekesiyle karakola
dntrld bilgisi edinilmitir.
Karakola dntrlen smail Ebuli Ortaokulu

Mdrnn verdii bilgiye gre; okul yasaklar
srasnda karargh olarak kullanlmamasna ramen
boaltlm ve karakol olaca sylenmitir. Bu okula
devam eden ocuklarn tamam, merkezde bulunan
Mmin Heybet Ortaokuluna aktarlmtr. smail Ebuli
Ortaokulunda toplam 36 ube varken; tanan okulda
baz ubelerin birletirilmesi zorunlu olmu ve ube
says 33e inmitir. Bu tarihten sonra Mmin Heybet
Ortaokulu sabah saatlerinde kendi rencilerine,
leden sonraki saatlerde ise Cudi Mahallesinden
tanan smail Ebuli Ortaokulu rencilerine eitim
verecektir.
ocuklar Mmin Heybet Okuluna tanan velilerle

yaplan toplu grmede, velilere bu konudaki bilginin
bir gn nce telefonlarna gnderilen mesajla
aktarld belirtilmitir.
Velilerin bu konuda tepkili olduu gzlenmitir.

Velilerin baz beyanlar yledir:
Eitim mi daha nemli karakol mu daha nemli? ocuklarmz bu okula gelmezler ki, ok
uzak
ocuklarmz bu okula gelmek iin Nusaybin Caddesini gemek zorundalar. zellikle
aksam nasl geecekler?
Mesela benim ocuum 5 yldr bu okula gidiyor. Alamam ben, gitmeyeceim diyor.
48
Bizim ocuklarn okullar yaklmam, yklmam. Yklsa neyse Yasaklar srasnda da
karakol olarak kullanlmam. imdi niye karakol yapyorlar ki?
Mahallemizde artk bir de karakol olacak. ocuklarmz polis grnce korkuyor, nasl
olacak?
Bizim okul salam, aslnda alabilir, herhangi bir eye ihtiya yok. Ama karakola
dntrdler
ocuklarmz okullarn istiyor
Benim olum hi imdiye kadar bu tarafa gelmemi. Bilmiyor... Nasl gelecek? Ben
getiremem ki onu? Servis koysalar para m var?
Benim olum okulu tarlarsa gitmem ben diyor..
Btn bunlardan sonra kim gelmi ki okula? Gelmemi ki ka renci var bakn ite!.
Komum ben gndermeyeceim, nasl gndereyim ben o mahalleye ocuumu diyor...
ocuklarmzn yaam hakk riskte... Yollarda lebilirler. Bunu mu istiyorlar?
Hem o yolda zel harekt oluyor. O kadar korkmu ocuk nasl geecek o yoldan, onlarn
yanndan
Zaten paramz yok. Nasl her gn getirip gtreyim.
smail Ebuli Ortaokulunun karakol olmasnn ardndan, yannda bulunan ilkokulun tanmad
ve karakol ile yan yana kalaca bilgisi edinilmitir. Bu durum da, veliler tarafndan tepkiyle
karlanmaktadr.
Bir Veli:
Bunlar kk ocuklar Karakolda her gn polislerle yan yana m olacaklar? Onca ey

yaand. Zaten tepkililer ocuklar, ya korkuyorlar ya kzyorlar Bu yaplan hi vicdana
sar m?
Cudi Mahallesinde karakola dntrlen okul ise meslek lisesidir. Ancak o okulun
rencilerinin ne olacayla, eitimleriyle ilgili srecin nasl devam edeceiyle ilgili herhangi bir
bilgiye ne ocuklar ne de veliler sahip deiller. Bu konuda bir Veli:
5 ocuum var oraya giden. Ama kimse bizi arayp bir bilgi vermedi. Bunlar ok ar
eyler
eklinde paylamda bulunmutur.
smail Ebuli Ortaokulunun Okul Aile Birlii yesi bir Veli bundan sonraki srece ilikin
kendilerinin yapacaklarn yle ifade etmitir:
nce gidip Milli Eitime dileke vereceiz ve karakolun iptalini isteyeceiz Olmazsa cretsiz
servis talep edeceiz. O da olmazsa ocuklarmz okula gndermeyeceiz.
10.5 OKULA DEVAMLILIK

Mmin Heybet Okulunun renci says 1000den fazla olduu ancak okullarn ald ilk gn
yani 7 Mart 2016 gn sadece 301 ocuun okula geldii bilgisi verilmitir. ki ube eklinde
toplam 40 ocuun olduu anaokuluna ise hibir ocuun gelmedii okulun retmeni
tarafndan ifade edilmitir.
49
10.6 ETM DURUMUNA LKN OCUKLARIN GRLER
Yafes Mahallesinde yaayan, Hac Fattan Kadolu ok Programl Anadolu Lisesine devam eden
bir grup ocukla grme yaplmtr.
13 yandaki bir ocuun beyan yledir:
Benim okulum karargah olarak kullanld. Askerler buradan havan topu attlar.
retmenlerimizi hi gremedik. Burada srekli sivil polisler dolayor. Okulumuz artk
karakol olacak.
Karargh olarak kullanlan Cizre Fen Lisesinin bahesinde 5-6 ocuktan 2si grme yapmay
kabul etmitir. 9 ve 10 yalar arasndaki ocuklar; Konak Mahallesinde yaadklarn ve
yasaklardan nce bu okula devam ettiklerini belirtmilerdir. Olaylar balamadan nce, bir hafta
iinde okullarnn boaltldn syleyen ocuklar, 3 aydr okula gitmediklerini ve eitimlerinin
yarda kesildiini ifade etmilerdir.
Telafi eitimleri hakknda grleri sorulduunda; bu eitimlerin sadece, 8. ve 12. snflara

verildiini, kendilerinin bu eitimlere devam edemediklerini aktarmlardr. Okullarnn ne
zaman alacana dair bir bilgilerinin olmadn syleyen ocuklar;
Yasaklarda hi sokaa kamadk, mahallelerden hi haber alamadk. Merak ettik.

len ocuklarn olduunu duyduk. demilerdir.
Yasaklar kalktktan sonra ocuklar okullarnda

oynamak istediklerini ancak okulda gvenlik
sorumlusunun (ocuklar bu kiinin Cizreli Mustafa
adnda birisi olduunu zellikle belirtmilerdir) buna
izin vermediini ve oyun oynamann yasak olduunu
sylediini belirtmilerdir.
ocuklar:
Yine de biz gizli gizli okulun bahesine giriyoruz. Top

oynuyoruz. Gvenliki gelince kayoruz eklinde
konumulardr.
Ayn ocuklar yasaklar srasnda okullarna polislerin

kirpilerle geldiklerini sylemilerdir. ocuklar,
snflarnda 30 arkadalarnn olduunu ve bir an evvel
okullarnn almasn ve eitimlerine devam etmek
istediklerini ifade etmilerdir.
Grme bittikten sonrada beyanda bulunmaya

devam etmiler ve konumalarna unlar da
eklemilerdir:
Polisler marketleri krp ierden aldklar dondurma

ve ekerleri kk ocuklara gsterip eer Pis PKK
derseniz size veririz dediler. Biz de istedik. Ama bize
hareket ektiler; dalga getiler
50
11SALIK AISINDAN DURUM RAPORU
TTB ve SES yeleri tarafndan gerekletirilen ve ilede bulunan Devlet Hastanesi, iki zel salk
kurumu, sekiz Aile Sal Merkezi, bir Toplum Sal Merkezi, Verem Sava Birimi ve Belediye
Halk Sal Merkezini ieren incelemede aadaki tespitlere varlmtr.
Devlet Hastanesinin yatakl servisi olan 3. katn gvenlik gleri tarafndan kullanld;
3. kata kn yasak olduuna dair yazlarn asansr ve merdiven girilerine asl olduu,
hastane iinde gvenlik glerinin elinde silahlarla dolat gzlenmitir.
Yasak boyunca hastanede sadece acil poliklinikte hizmet verildii, hasta ve yarallarn
ambulanslarla hastaneye geldii ifade edilmitir.
Yasak balamadan nce anonslarla duyurulduundan yatan hastalarn dier illere sevk
edildii doum kliniinin ise yasak boyunca ak kald; poliklinik ve servis
hizmetlerinin verilemedii belirlenmitir.
Salk alanlarnn yasak dneminde hastanede konaklad, byk bir ksmnn
evlerinin zarar grd, kullanlamaz hale geldii belirtilmitir.
ledeki iki zel salk merkezinin kullanlamaz hale geldii, zellikle zel Cizre Tp
Merkezinin binasnn tmnn tahrip olduu, tbbi malzemelerin tamamen paraland,
kullanlamaz hale gelmitir.
Cizre Belediyesine ait ilenin i taraflarnda bulunan Bieng Halk Sal Merkezinin
yasak boyunca hizmet verememitir.
Cizre ilesinde bulunan toplam sekiz adet Aile Sal Merkezinin sokaa kma yasann
balad 14 Aralk 2015 tarihi itibariyle atmalarn younlamas nedeniyle kapand,
zellikle Cudi ve Nur mahallelerinde bulunan ASMler tahrip olmu, kullanlamaz hale
geldii, hasta kaytlarnn olduu bilgisayarlarn ar hasarl ve bir ksmnn kayp olduu
ifade edilmitir.
lede bulunan eczanelerin bir ksmnn, zellikle Nur ve Sur mahallelerinde bulunanlar,
ciddi zarar grmtr.
Trk Tabibleri Birlii ve SES yeleri tarafndan gerekletirilen gzlemler ayr bir rapor haline
getirilmitir. Bu rapora erimek iin: http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/cizre-
6031.html
12 AFET BLGES LANI/TOPLU KAMULATIRMA

Heyetin Cizrede bulunduu 6 Mart 2016 tarihinde rnak ili; Silopi ilesinde 8 mahallenin
riskli ilan edilmesine ilikin bir Bakanlar Kurulu karar Resmi Gazetede yaynlanmtr.
Bakanlar Kurulunun kararnda sz edilen kanun, 6306 Sayl Afet Riski Altndaki Alanlarn
Dntrlmesi Hakknda Kanun olup 16 Mays 2012 tarihinde yaynlanmtr. Kanunun Ama
ile ilgili 1. Maddesinde afet riski altndaki alanlar ile bu alanlar dndaki riskli yaplarn
bulunduu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarna uygun, salkl ve gvenli
yaama evrelerini tekil etmek zere iyiletirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esaslar
belirlemek yer alamaktadr. Kanun, evre ve ehircilik Bakanl ve TOK eliyle mekann
dntrlmesini, gerektiinde kamulatrmasn ngrmektedir. Bu raporun yazm srecinde
Sokaa kma Yasa kaldrlan Diyarbakrn Sur lesinde ve rnakn Silopi lesinde Bakanlar
51
Kurulunun acil kamulatrma kararlar 25 Mart 2016 tarihli Resmi Gazetede yaynland. Benzeri
bir kararn Cizre iin alnmas da muhtemel grnmektedir.
13 GENEL SONU VE NERLER

Toplumsal mutabakatn salanmad, yasal dzenlemelerin ve gvencelerin var olmad
durumlarda adaletin gereklemesi olanakszdr. Srete; ulusal ve/veya uluslararas hukukun
inendii, ar insan haklar ve insancl hukuk ihlallerinin yaand, kantlarn kaybedildii ve
zaman snrlamas bulunan durumlarda dahi aratrma ve incelemenin temel kurallar,
uygulamalar ve bilimsel yntemlerinden vazgeilmemesi ilkesine riayet edilmemitir.
Sokaa kma yasa vastasyla, d dnya ile olan ilikisi kesilen alanlarda her bir lmn nasl
gerekletiini ortaya karmak, ldrc gc kullanmann son are olup olmadn tespit
etmek ve sorumlular tayin etmek iin etkili ve bamsz bir soruturma yrtlmesi
gerekmektedir.
nsan haklar ihlalleri, ikence, siyasi cinayetler gibi lmlerle ilgili kuku olan durumlarda
incelemelerin tmyle objektif, bilimsel, uzmanlarn ve taraflarn katlmna ak bir biimde
yrtlmesi esastr. Bu tr iddialarn varlnda lmn aratrlmas iin izlenecek yol BMin
temel bir belgesi olan Minnesota Otopsi Protokolne gre yrtlmesi zorunludur.
Trkiyedeki mevzuat ve uygulamalar da lmle ilgili aratrmalar ve incelemelerin Minnesota
Otopsi Protokolne gre yrtlmesini gerektirmektedir. Ancak Cizrede sokaa kma
yasaklar ile balayan dnem ve sonrasnda Minnesota Otopsi Protokolne uyulmad ve bu
konudaki bavurularn cevapsz kald bilinmektedir.
Ayrca AHMnin Jordan kararnda 2 vurgulad temel ereve olan ...soruturma makamlar
resen harekete gemeli, bamsz soruturmac olmal, olayla ilgili tm belge, bilgi, mektup,
raporlar usulne uygun toplanmal, hemen harekete geilmeli ve makul bir hzla soruturma
ilerlemeli, bu sre soruturma ve kovuturma sreci olarak kamusal denetime ak olmal...
ilkelerinin uygulanmad gzlenmitir.
Toplumlar yaanan travmalar sonrasnda; adalet duygusunu glendirecek, yaralarn

sarlmasn ve onarmn salayacak, samimi ve sahici admlara ve duygulara ihtiya duyarlar.
Toplumun, yaanan olaylar sonrasnda hakikati ortaya kartacak, suu ve sulular
cezalandracak, adalet duygusunu tatmin edecek mekanizmalara ihtiyac vardr. Adalet
duygusunu glendiren; yalnzca yarg sreleri deil, srete yaananlar, kurulan ve kullanlan
dil, yaanan travmalarn ve acnn farkndalk, samimiyet, sahicilik ve de en nemlisi hakikate
ulama abasnn varldr. Hakikatlerin ortaya kmas, adaletin tesisi ve madur yaknlarnn
manevi tatmini, toplumun yeniden bir araya gelmesini ve toplumsal yaamn yeniden ina
edilmesini mmkn klar. Devletin etkin bir soruturma ve aratrma yapabilmesinin n koulu
len/ldrlen kiilerin yaknlarn ve bamsz uzmanlar da srece dahil etmesidir. Onarm
sreci bilimsel, objektif, bamsz uzmanlarn katlmna ve denetimine ak aratrma ve
incelemelerle balar.
Bu gzlem raporuna konu olan mahalleler ve bodrumlarn bamsz ve etkili soruturma ilkeleri
yerine getirilene kadar olay yeri olarak muhafaza altna alnmas gerein ortaya karlmas
asndan elzemdir. Afet blgesi ilanlar ve hzl kamulatrma ilemleri delillerin ortadan
kaldrlmasna ve hakikatlerin gizlenmesine, telafisi mmkn olmayacak yeni ihlallere yol
aabilecektir.
2 AHM: Jordan/Birleik Krallk Karar (Bavuru no: 24746/94; Karar: 4.5.2001), para (102-109)
http://hudoc.echr.coe.int/eng#{"fulltext":["Jordan"],"documentcollectionid2":["GRANDCHAMBER","C
HAMBER"],"itemid":["001-59450"]}
52

Cizre Gözlem Raporu 31 Mart2016

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cizre Gözlem Raporu 31 Mart2016

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

14/12/2015 02/03/2016

79 Gnlk Sokaa kma Yasa

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

5 SOKAA IKMA YASAKLARI - ARKA PLAN

Kamuoyuna saygyla duyurulur. 14.12.2015 IRNAK VALL

Sokaa kma Yasaklarna likin Hukukilik Sorunu

5.1 CZREDE SVL TOPLUM RGTLER VE MESLEK RGTLER TARAFINDAN

6.1 YAFES MAHALLES

Tarih:6 Mart 2016

GENEL GZLEM ve DEERLENDRMELER

alma gurubumuz yryerek, Cizre Yafes

Bu bir n izlem raporu olmas nedeniyle gerein

1. Sokaa kma yasann kalmasyla

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

Tahrip Edilen Mezarlk

Cizre Mezarlnda bulunan Osman ALInn annesi ise:

eklinde bilgiler aktarmtr.

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

Mahallede yaplan dier gzlemler ve grmelerdeki beyanlar yledir:

Yafes Mahallesi Park Caddesi

20 nolu bina : Ev tamamen tahrip edilmi.

17 nolu bina: Evin bahe duvar yklm durumdadr.

Sokakta grtmz mahalle sakinleri anlatmlarnda :

Bozala Kyndeki taburdan ve yksek yerlerden tanklarla bomba atlyordu. lk 25 gn

Yafes mahallesi, Snr Sokak

Mahalle sakinleri anlatmlarnda:

Bu evde yaayan baba beyannda;

37 nolu bina: Evin camlar krlm, duvarlar kurunlanmtr.

Snr sokakta grme yaplan C.A. (kadn) beyannda;

Mahalledeki ou su deposu tahrip edilmi, trafolar sklm ve gtrlmtr. Operasyona

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

alma grubumuz birinci bodrumun bulunduu

GENEL GZLEM VE DEERLENDRMELER

1. Cudi Mahallesine ilk girite ok youn bir yank ve

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

16. Grme ve gzlemlerimizin sonucunda

Birinci Bodrum (Bostanc Sokak No:23)

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

kinci Bodrum (Narin Sokak No:6)

nc Bodrum (Akdeniz Sokak-Beyazt Sokak)

Mahallede yaplan dier gzlemler ve grmelerdeki beyanlar yledir:

GS., C., ., A. le Grme

Okula gidemiyoruz. Ablam bu yl YGSye giremeyecek eklinde beyanda bulunmutur.

ocuklarn tamam uyku dzensizlii yaknmas belirtti:

Cudi Mahallesi Nil Sokakta evi bulunan E. A.;

Ben Sur Mahallesinde ahintepede oturuyorum. Sokaa kma yasa baladktan ve

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

eklinde beyanda bulunmutur.

S.K (18 ya)

eklinde beyanda bulunmutur.

zel Harekat Polislerine likin Bir Gzlem

YAAM HAKKI HLAL AKTARIMLARI

A. Y. (Erkek, 14 Yanda, renci)

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

smini Vermek stemeyen Bir kadn (50 yalarnda)

smini Vermek stemeyen Bir Erkek (35 yanda)

Olaylar anlatrken fkeli olduu gzlemlenen kii yle beyan da bulunmutur:

smini Vermek stemeyen Bir Erkek (45 yalarnda)

Narin Sokaktaki binasn gstererek;

fkeli olduu gzlenen kii daha fazla konumak istememitir.

Sokaa kma Yasann Ardndan Cizre: Gzlem Raporu-Mart 2016

Reyhan Sokakta Yaplan Grme

Kadn (61 yanda),