LKEMZDE LK MADEN MHENDSLER

Dnyada ilk maden teknik okulu 1736da Avusturyada kurulmutur. 1762de,

Avusturya kraliesi Maria Therasa Yukar Macaristanda (gnmzdeki Slovakya
Cumhuriyeti) Schemnitzde imparatorluun varln srdrmek iin maden ve
metalurji tesislerini ynetebilecek mhendisler ve gnn bilim ve teknolojisi ile
donatlm yneticiler yetitirmek iin Maden Akademisini kurmutur. Bu okul
dnyadaki ilk maden mhendislii okulu olarak literatrlerde yer almaktadr. Daha
sonralar 1756da Potosi (smrge spanyasndaki Bolivya), 1765de Freiberg
(Almanya), 1770de Berlin (Almanya), 1773de Saint Petersburgda (Rusya) da maden
mhendislii retimi veren okullar almtr.23

Trkiyede yerbilimlerinin yksek renime girmesi Tanzimat Devrinden sonra balar

(1839). Tanzimattan nce, stanbulda Tphane adyla 4 snfl bir Tbbiye Mektebi
alm (1827) ve bundan ayr olarak Cerrahhane adyla bir mektep de bulunmaktadr.
1836da bu iki messese birletirilerek 6 snfl Mekteb-i Tbbye-i ahane adyla
yeniden kurulmu ve 1850de bu mektep iyiletirilmitir. Dr. Abdullah Bey bu
mektepte lm-i Arz ve Maadin (Yeryz Bilimi ve Madenler) dersleri vermitir.24

1870 ylnda Askeri Tbbiyede retim Trkeleince, burada jeoloji ve mineraloji

derslerini Franszca olarak veren Dr. Abdullah Beyin derslerini Binba brahim Ltfi
Bey Trkeye tercme etmeye balam ve 1874de (1291) Abdullah Bey lnce,
Mektebi Tbbiye-i ahanenin lmlarz ve Maadin (Jeoloji ve Mineraloji) muallimliine
atanmtr. brahim Ltfi Paa 1867 ylndan itibaren Askeri Tp Okulunda nce
Patolojik Anatomi muallim muavini, 1870de Dr. Abdullah Beyin muavini olmu,
jeoloji ve mineraloji derslerini Trkeye evirmitir. 1874de Dr. Abdullah Beyin
lm zerine de dersin muallimliine (profesrlne) getirilmi ve bu dersi
lnceye kadar bu okulda okutmutur. Dr. Abdullah Bey ve brahim Ltfi Paa,
rencilere derste gstermek iin, dzgn ve dzenli ta ve fosil koleksiyonu
yapmtr.25

Osmanl madenciliinin 17. ve 18. yzyllarda kt, teknoloji birikiminin yok

olduu, ustalarn dald bilinen bir gerektir. kinci gerek de, medrese eitim
dzeninde madencilii oluturan bilim dallarndan hibirinin yer almaddr. 19.
yzylda Osmanl, para basm iin dardan ucuza ald madenlerden yoksun kalnca,
i kaynaklara ynelmek zorunda kalmtr. Bo olguya batllarn siyasal ekimeleri ile
Ereli Kmr Havzasnn bulunuu da eklenince, lke madencilii dirilme srecine
girmitir. Bu canlanmann iaretlerini, 1827 ylnda brahim Ethem adl bir gencin,
maden mhendislii renimi iin yurt dna (Fransa) gnderilmi olmasyla, 1858
ylnda Arazi Nizamnamesinin ve 1862 ylnda da ilk Maden Nizamnamesinin
yrrle konulmasnda buluyoruz.

23
The Birth and Development of the Geological Sciences F.D. ADAMS, 1938, Baillre, Tindall and Cox, London.
24
Halil Ethem ELDEM: Temel Bilimler Dalnda Avrupada lk Doktora Yapan, Darlfnun Jeoloji-Mineraloji Muallimi Kemal
ERGUVANLI, Yeryuvar Dergisi, Austos 1982
25
Yerbilimlerini Mekteb-i Tbbiyede lk Kez Trke Okutan Hoca brahim Ltfi Paa, Kemal ERGUVANLI, Yeryuvar Dergisi,
Austos-Kasm 1980
brahim Ethem yksek renimini maden mhendislii dalnda Fransada yapmtr.
Yeralt zenginlikleri bu denli ok olan lkemizde maden mhendisi yoktur. brahim
Ethem eitiminde Nobel dl sahibi nl biyokimya uzman Louis Pasteurle lise
alarnda snf arkada olmasna ramen okulunu birincilikle tamamlamtr (1839).

Daha sonra yksek renimini maden mhendislii dalnda Ecoles des Mines de
Parisde tamamlayarak yurda dner. Trkiyeye dnnde bu meslekte almak
istese de (6,5 yl alabilmitir), zengin bat kltr, stn Franszcas, ynetim
alanndaki yetenekleri ile devletin st kademelerinde deiik grevler alr. Eliliklerde
bulunmasnn ardndan sras ile Dileri, Ticaret, Maarif, Bayndrlk, ileri, Adliye
Vekilliklerinde bulunmu ve Mithat Paann yerine Sadrazam (Babakan) olur.

1839da Trkiye'ye dnen brahim Ethem, 1840da Ergani madenlerine ba mhendis

olarak tayin edilmitir. Daha sonra Gmhacky'e mdr olarak atanm ve 1845de
Keban ve Giresun Saryer madeninde, 1846de de Amasyada almtr. brahim
Ethem bundan sonra birok idari ilerde ve Meclisi Maarif ve uray Devlet aza ve
reisliklerinde bulunmutur. brahim Ethem Paa, Ticaret Vekili iken hkmete mali
kaynaklar salamak, bu tarihlerde Avrupallar tarafndan madenlerimizi iletme
istekleri karsnda, onlarn dilinden ve ilminden anlar eleman yetitirmek ve zarar
grmemek gayesiyle meslek okullarn amay dnmtr. Bu gelimeler zerine,
1872 ylnda Orman ve Maadin Mektebi kurulmutur.

Bu okuldaki eitim programnn, gnmzn modern maden mhendislii eitimine

ok yakn olduu gzlenmektedir. 1893 ylnda da Orman Blm Halkal Ziraat
Mektebine nakledilmitir. Maden Blm de kapatlmtr. Kapatma gerekesi;
madencilik eitiminin yurt dnda yaplmasdr. Orman Mektebinden 7 dnemde 49
Orman ve Maden Mhendisi mezun verildiini reniyoruz. Osmanl arivlerine gre
yurdumuzda Maden Mhendisi yetitirildiine ilikin baka hibir belgeye
rastlanlmamtr.26

Bu okullarn yeri, hocalar, mezunlar, ka yl retim verdii hakknda maalesef

elimizde kesin bir bilgi yoktur. Fakat bu okulun brahim Ethem Paa tarafndan
kurulduu ve brahim Ethem Paann burada hocalk yaptn biliyoruz. 1928 ylnda,
Zonguldak Yksek Maden Mhendisi Mektebi Alisi ilk mezunlarn verinceye
kadar, lkemize maden bilim ve teknolojisini getirenler, yurt dnda eitim grm,
mhendis ve teknisyenlerdir.

TRKYEDE RENM GREN LK MADEN MHENDSLER27

Trkiyedeki Trk Maden Teknik Eleman miktarnn yetersizlii dikkate alnarak,

madenciliin ihtiya duyduu mhendisleri yetitirmek zere, Zonguldakta 1924
ylnda T.C. ktisat Vekilliine bal drt yl tedris devreli Yksek Maadin
Mhendisi Mektebi Alisi alm ve bana mdr olarak stanbul Yksek
26
Trkiyede Yerbilimleri retiminin Tarihesi, Hamit Nafiz PAMR, Yeryuvar Dergisi, Kasm-Aralk 1979

27
Maden Mhendislii Eitiminin Tarihesi Nadir AVAROLU, Yaynlanmam Rapor, 2001, TMMOB Maden Mhendisleri
Odas Ktphanesi
Mhendis Okulundan Profesr Mderris M. Refik FENMEN tayin edildii gibi yurt
dndan da bir ksm yabanc retmenler getirtilmitir.

Ereli irketi teslim tutanaklarnda askeri kla olarak grlen, imdiki Endstri Meslek
Lisesinin tarihi binalar, I. Dnya Sava srasnda askeri kla olarak yaplmtr.
naatn finansmann, o zaman takmr ocaklarn ileten irketlerin iane olarak
karladklar bilinmektedir.

Binalar nceleri Maden Fen Memuru Mektebi olarak kullanlr. Bu okul Toporaf,
Jeometr, Baavu gibi teknik elemanlar yetitirir. Daha sonra Havzada mhendis
ihtiyacn karlamak amacyla 1924 Ylnda alan Yksek Maadin ve Sanayi
Mhendis Mektebi kurulur. Maden mhendisi yetitirmek amacyla kurulan okul,
Trkiye Cumhuriyetinin kurduu ilk yksek okuludur. Bu okul, savatan yeni km
ve tamamen kendi z gcne dayanarak lkeyi yeniden kurma amacndaki gen
Trkiye Cumhuriyetinin umudu olmutur. Okulun kuruluunda, zamann en gelimi
okullarndan Belika'nn Mons ehrindeki Ecole des Mines rnek alnmtr. 1925te
tayin olan Okulun kurucusu ve mdr ayn zamanda Elektrik Blm hocas, Elektrik
Yksek Mhendisi Profesr Mehmet Refik FENMEN (1882-1951) grevini okulun
kapatld 1931 ylna dek srdrd.

Bu okulun kurucusu ve mdr M. Refik FENMEN, lke madenciliine hizmeti

kendisine ideal edinmi, bilgili ve alkan renciler yetitirmeye byk nem
veren deerli bir eitimcidir. Okulun madencilikle ilgili dier btn mesleki ders
hocalar da Avrupada renim grm deerli Maden Mhendisleri olup, ayrca
Belikadan gelmi drtte mesleki uzmanlk sahibi ve deneyimli hoca bulunmakta idi.

1924den 1927 ylna kadar ilk dnemlerde stanbul Yksek Mhendis Mektebinde
olduu gibi lise snflar arasndan imtihanla ve sonradan sadece Lise mezunlar
arasndan seilen leyli meccani (parasz yatl) rencilere deerli bir retim
kadrosuyla ciddi bir retim yaptrlmtr. Okulda gsterilen derslerin madencilie ait
olan uzmanlk ksmndaki yabanc profesrlerin ders mfredatn dorudan doruya
takip edebilmeleri iin rencilere okula girilerinden itibaren haftada 10 saat
Franszca kurslar verilmitir.

Ayrca teneffslerde dahi rencilerin aralarnda Franszca konumalarn salayan sk

bir disiplin, svireli bir Franszca retmeni tarafndan tesis ve tatbik olunmutur.
Bylece Franszca retilmi rencilere ders kitab olarak Franszca teknik kitaplarn
en modernleri her yl parasz olarak verilmitir. Tamamlayc olarak da Franszca
Teknik Ktphane kurulmutur. Bu sayede, Bat dnyasnn teknik literatr iine,
tercme yoluyla deil, dorudan doruya girme imkan salanmtr.

Laboratuarlaryla, koleksiyonlaryla, her trl cihazlaryla zamann en modern bir

Maden Yksek Mhendisi Mektebi halinde abuk gelien bu okulun mezunlar, tatilleri
srasnda Trkiyedeki madenlerde ve mezuniyeti takiben 3 ay da Avrupadaki
madenlerde ciddi bir stajdan geirildikleri iin, mevcut yerli yabanc maden
irketlerince maddi ve manevi ok iyi artlarda derhal angaje edilmilerdir. renciler
her tedris yl sonunda bir ay ocaklarda ii gibi alarak staj yaptklar gibi, okulu
bitirimlerinde de Avrupadaki maden ocaklarna staja gnderilirdi. Bu stajlarn baar
ile tamamlamayanlara da diplomalar verilmezdi.

Zonguldak Yksek Maadin Mhendisi Mektebi Alisi 1924 ylnda alm, ilk
mezunlarn 1928 ylnda vermitir. Ancak bu yksekokul pek ksa mrl olmu ve
1931 ylnda son mezunlarn verdikten sonra kapatlmtr. Okuldan 1924-1931 yllar
arasnda toplam 70 Maden Mhendisi mezun olmutur.

1924-1925, 1925-1926 ve 1926-1927 dnemlerinde lise snflar (ortaokul

mezunlar), 1927-1928 ve 1928-1929 dnemlerinde ise sadece lise mezunlar
arasndan snavla renci alnd. 1929 ylndan sonra okula renci kayd yaplmad.

1924-1925 ve 1925-1926 dnemlerinde, Matematik Profesr Kerim Bey, Fizik

Profesr Hayri Bey ve Kimya Profesr Mehmet Akif Bey tarafndan, sadece temel
dersler verildi. 1926-1927 dneminde balayan meslek dersleri iin Belikadan 4 adet
ve Franszca dersi iin svireden 1 adet profesr getirtilerek dersler Franszca
verilmeye baland ve bu eitim kadrosu Franszca bilen Trk futbol, voleybol ve tenis
eitmenleri salanarak glendirildi. 1925 ile 1927 yllar arasnda iki byk bina daha
ilave edilerek, Mineraloji ile Petrografi koleksiyonlar oluturuldu ve Snai (Endstriyel)
Kimya Laboratuar kuruldu.

Okulun son devrelerinde, lkemizin ihtiyacndan fazla Maden Mhendisi mezun

olduunun ileri srlmesi zerine, okul mdr M. Refik FENMEN okulun
geniletilerek mhendisliin balca dallarnda geni bilgi sahibi sanayi mhendisleri
de yetitirilmek arzusuyla okulu Maadin ve Sanayi Mhendisi Mektebi Alisi
haline evrilmesine alm ise de, 1931 ylnda mezun verildikten sonra okul
kapatlmtr.28

Okul kapatlmadan nce ktisat Vekaletinin (Ekonomi Bakanl) okulu kapatma

gerekesi u ekilde belirtiliyor, karlacak madenlerle ilgili gereksinime yeterli
olaca ya da fazlasnn isiz kalaca, 1929 Dnya ekonomik bunalmnn Trkiyeyi
de etkilemesi gerekeleriyle ve T.C. Hkmetinin tasarruf nlemi almas nedenleriyle
geici olarak kapatlmtr. Kapanma nedeniyle okulu bitiremeyen 3. snfn rencileri
stanbuldaki yksek okullara nakledilmilerdir. Mdr Mehmet Refik Bey stanbula
tayin edilmitir.29

Cumhuriyetten nce, Trkiyedeki madenlerde ve Zonguldak Havzasnda tek tk

maden mhendisi mevcut iken, Trk madenciliine Etibanka, MTAya deerli
hizmetlerde bulunmu, daha sonraki yllarda aralarnda bakanlk (hsan SOYAK),
milletvekillii (Rauf ALPSOYLU, Naim KROMER, Cemal KIPAK) ve airler (Behet
Kemal ALAR) gibi birok deerli maden mhendisi yetimi olan bu okulun 1928-
1931 yllar arasndaki mezunlar aadaki tabloda verilmitir.

28
Zonguldak Yksek Maadin Mektebi Alisinin Kurulu Yllar, Bahri SAVAKAN, 1954, (Kitap olarak hazrlansa da
baslamam kendi daktilo yazlar)

29
Maden Teknisyen ve Baavu Okullarmz, MTA Dergisi, 2/34, 1945
1928 Mezunlar (16) 1929Mezunlar (12) 1930 Mezunlar (17) 1931Mezunlar (25)
Ruhi ALKOR Cevad ADIGZEL Nazm ADASAL Hamdi ADALI
Zlkerem ALTAY hsan AYLA Mustafa AH Cell ADIBELL
Kudret ARGUN Behet Kemal ALAR Cemil AHMET erif AKKUTAY
Tevfik AYYILDIZ Ahmet KALAYCI Kmil AKAT Kazm AKYEL
.Hulusi BARUTOLU Cemal KIPAK Rahmi AKINCI Rauf ALPSOYLU
Faik BRKAN Nuri KIRCI Ekrem BEKSOY Mazlum ANGIN
Bahattin BRSAN Sadi MMAROLU Niyazi DURUSOY Cemalettin BAGZE
Selahattin GKTU brahim NARAP Mustafa Sami ERK Cemil BAGZE
Yusuf GRATA A.hsan SOYAK Enver ERKMEN Cell Ferit INAR
Hakk KK Nevzat URUK Hakk EVNSEL Adnan DEMRC
Naim KROMER Nihat STNEL Emin HARACI Fahrettin DORUK
Cemal KURTULAN Cafer ZADL Sadettin PEKMEZCLER Mahir EDSON
Hulusi ORPEN Bahri SAVAKAN E. Necdet EGERAN
Mazlum ET Kemal SLMEN Hilmi EREL
Fuat TARI Reat SLMEN Nebil EZG
Nevzat YERDEL Halim TRKMEN Azmi HALULU
Zeki YERDELEN Kmil HAZNEDAROLU
Stk KOMAN
Mazlum KUROSMAN
Mcteba MEHMET
Necdet ZDN
Hilmi SANALAN
Hikmet SZEN
Rza TUNA
Kadri YERSEL

LKEMZDE MADEN MHENDSL RGTLENMELER

Dnyada oluturulan ilk maden mhendislii rgtlenmesi American Institute of

Mining Engineers (AIME) dir. AIME 22 maden mhendisinin giriimi ile 1871 ylnda
Pennsylvaniaya bal Wilkes-Barrede kurulmutur. Kurulu tznde AIMEnin
amac mhendislik bilimindeki ilerlemeleri, bilim ve sanattaki (arts and sciences)
gelimeleri mineral, metal, malzeme ve enerji kaynaklarna uygulanmas olarak
belirtilmitir. Gnmzde 90.000e yakn yesi bulunmaktadr.

1924den nce Trkiyede bir ka tane maden mhendisi bulunmaktadr. Baz

almalara gre bu rakam 37 cvarndadr. Kald ki bu 37 maden mhendisinden
bazlar maden ve petrol mhendisi veya jeolog-maden mhendisi gibi gnmzde
net karl olmayan diplomalara sahiptir. Bu mhendisler, Fransada veya
Almanyada renim grmlerdir. Reit GENER, Abdullah Husrev GULEMAN, Hadi
Yener, Seferiadis gibi. ... 1931de kapanan Yksek Maadin Mhendisi Mektebi Alisinin
ardndan, 1935de Maden Tetkik ve Arama Enstits kurulmu ve yurt dna
imtihanla lise mezunu renciler gnderilerek Maden Mhendisleri yetitirilmitir.
Bunlar yurt dnda Bachelor of Science (BS) lisans diplomasndan sonra bir veya iki
yl daha okuyarak Master diplomas da almlar, bazlar da doktora yapmlar ve bu
ekilde Yksek Mhendis ve Doktor Mhendis unvann almlardr. MTAnn
yetitirdii maden mhendisleri 1943den itibaren Trkiyeye dnmler ve lkemizin
eitli yerlerinde almaya balamlardr. 1950-1955 arasnda, Zonguldakta yeniden
bir Maden Mhendis Mektebi alm, maden teknisyenleri bir sre bu okulda kurs
grerek maden mhendisi unvann almlardr. Bu arada, bu okuldan, drt yllk
eitim gren maden mhendisleri de diploma almlardr.

Maden mhendislerinin ok olduu ve madencilik faaliyetinin geni apta yer ald

Zonguldakta, maden mhendisleri, madenciliin gelimesine hizmet etmek iin bir
araya gelme ihtiyacn duymular ve TRK MADEN YKSEK MHENDSLER
CEMYETni kurmulardr. Cemiyete TC uyruunda bulunan maden mhendislerinin
yelii kabul edilmitir. Bu kurulua ait resmi yaz ile bu kuruluun ana tznn
baz maddeleri aadaki sayfalarda belirtilmitir.

Cumhuriyetin ilk maden mhendisleri dernei Trk Yksek Maden Mhendisleri

Cemiyeti ad altnda; Zonguldakta, 1930da Maden Mektebi binasnda, Behet
OKTAY ve maden mektebi mezunlar hsan SOYAK, Bahri SAVAKAN, Zeki
YERDELEN, Odamzn ilk bakan Nevzat YERDEL, Nazmi Bey ve Halil Bey tarafndan
kurulmutur.30

Zonguldak Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti'nin kurucular; emekli maden

icisi Erol ATMA'nn 45 sayl (1990) Odamz blteninde yaynlad Havza-i Fatimiye
Fzyonu adl makalesinde ve TTK Haber Dergisi'nin Eyll 2001 tarihli saysnda
yukardaki isimlerden olutuu belirtilmitir. Ancak, gerek Zonguldak Maden
Mektebi'nden mezun olan 70 meslektamz arasnda, gerekse de Zonguldak l
Emniyet Mdrl'nn 67.09.058 sicil no ile dernekler yasas gerei kayd yaplan
Zonguldak Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti tzk kaytlarnda, Cemiyet'in
kurucular; hsan AYLA, hsan SOYAK, Mustafa Sami ERK, Yusuf GRATA ve Zeki
YERDELEN olarak gzkmektedir.

Cemiyet; Maden Mektebi 1929 dnemi mezunlarndan Behet Kemal ALARn

katklar ile MADEN adl bir dergi karr. Bu derginin 1938 ylndaki bir saysnda
Zonguldaktaki madencilik ve Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyetinin
almalar aadaki ekilde tantlmtr.31

Eski devirlerde Havza hayat, ecnebileri doyuran ve en bilgisiz ekilde soyulan bir
diyard. Cumhuriyet Havzay kafann ile fethetmektedir. Cumhuriyetten evvel
tektk Trk maden mhendisi vard. Cumhuriyet 1929da Zonguldakta Maden
Mhendisi Mektebini tesisi etti. (Okul burada yazlann aksine 1924 ylnda renime
almtr.) Burada drt ders ylnda (70) Trk maden mhendisi yetitirildi. Bilhare
mhendislerin, Avrupada yetitirilmesi dnlerek bu mektep kapand. imdi amele
avu mektebi olarak faaliyettedir.

Bugn Havzada 37 Trk ve 19 ecnebi mhendis vardr. Trk Yksek Maden

Mhendisleri Cemiyeti 1930 senesinde teesss (oluturulma) etmitir. 103 asli ve 17
de fahri azas (yesi) vardr. Cemiyet 1935 senesinden itibaren esasl bir faaliyete
girerek halihazrdaki binasn tefrie muvaffak olmutur.

30
Havzann Tarihesi, Bahri SAVAKAN
31
Maden Mh. Ekrem Murat ZAMAN,n Zonguldak Havzasnn Tarihesini konu alan kitap taslandan
Cemiyete, memleketimizin itimai (sosyal) kalknmasnda kk bir yer igal
edebilmek teebbsnde (giriiminde) bulunmu olmak maksad ile muhtelif
zamanlarda toplantlar, aylar ve balolar tertip edilmitir.

Cemiyetin asl gayesi arkadalar arasnda birlik temini ile beraber icab halinde
yardma muhta olan arkadalara ve kimsesiz kalan arkada aileleri ve ocuklarna
maddi manevi yardmlar yaplmasdr. Nitekim iki arkadan yetim brakt ocuklar
Cemiyet tarafndan leyli (yatl) olarak tahsil ettirilmektedir. Bundan baka Cemiyet
halihazrda yalnz havzada bulunan bilumum arkadalarn irketler tarafndan sigorta
ettirilmesini temin ettii gibi irketlerle alkas olamayan maden idaresindeki
arkadalarn nsf (yar) sigorta primleri de Cemiyet tarafndan verilmektedir.

Cemiyet arkadalarn fenni bilgilerini arttrmak ve arkadalara kendi sahalarnda tetkik

ve tetebb (takip) frsatn verebilmek iin Maden isminde bir mecmua kard gibi
Maden Tetkik ve Arama Enstitsnn her iki ayda bir intiar (yaynlama) etmekte
olan mecmuasn da tedarik (salamak) ederek btn arkadalara bedelsiz olarak
gndermektedir. Ayrca Cemiyet salonunda okunmak zere ecnebi maden ve iktisadi
mecmualarn da getirtmektedir.

Trk Maden Mhendisleri Cemiyetinin II. Kanun 1936 tarih ve 1 nolu saysnda
yaynlana Kogra ve Yeni dare Heyeti balkl yaz ise aadaki gibidir.

Ksa bir zaman baz sebeplerle alma durgunluu geiren Trk Maden
Mhendisleri Cemiyeti 12/10/935 ve buna ek 16/11/935 tarihlerinde iki kongre ile
toplanarak cemiyet yelerinin kltrel ve teknik varlk ve ilerilik kuracak esaslar
zerinde grmeler yapt ve kararlar verdi.

Vatann muhtelif kelerinde vazife gren 103 maden mhendisi arkadatan 54 d

kongraya filen itirak etti. Ocaklarda ve mesleklerinin tabii hayatnda olduu gibi bu
kongrada da derin bir sevgi ve kardelik kaynad.

ok samimi, ok tatl geen bu kongrada muhabbet ve balln, karlkl itimat ve

sayg hislerinin cotuu ve kaynat gze arpyordu. Her bir arkadan biricik
dncesinde yalnz vatan lks, meslek ak ve yekdierlerine olan sevgi ve ballk
ile ilerlemek ve vazifesini daima ileri gtrmek, ykseltmek azmi ve karar yayordu.

Trk maden mhendisleri iin hakimi oldular, ykseldiler ve ykselttiler. Henz pek
yakn senelere kadar yalnz yabanclarn baard ve baaraca zannedilen yksek
sanayide Trk genleri birden n safta ve en kudretli ilerin banda grndler.
nk buna hak kazandlar. Bugn Havzamzda 12.000 iinin 2,5 milyon tonun
idaresi, teknii bu ellerde yryor, dier vatan kelerinde sakin ve mtevazi alan
arkadalarmzn ise baardklar iler herhalde bundan daha az nemli deildir.
Cumhuriyet devrine dein resmi dairelerimize kadar sokulan ve vatann en mahrem
ilerinde parmaklar yrm olan yabanclar bugn hemen hemen kalmam gibidir.
Baz madenlerde ve sanayiinin baz ubelerinde tek tk mtehassslar yannda bilgi
ve yksek uuru ile yine Trk maden mhendislerini gryoruz.
... Kongramz, geen iki senenin vn ve yeniden kuvvet veren sakin ve mtevaz
almalarn, zn ve ruhunu bir araya toplamt. Verdii kararlarda da tpk karanlk
ocaklarda bir yldz gibi parlayarak yol aan lambas gibi Trk vatanna, Trk varlna
borlu olduu vazifesini baarmasn anlatt ve aydnlatt. Bununla beraber yaplacak
ilerin henz banda olduumuzu daha dorusu henz i bana gemi olduumuzu
gryoruz. Biz bu i bana gemek iin kazandmz itimadn hak edilmesini
bildiimiz gibi byk ileri aldmz hz ile dayandmz Cumhuriyet ve milli
lkmzle baarmaa da azmettik. denilmitir.

1951 ylnda Zonguldak l Emniyet Mdrlnn 14 Nisan 1951 tarih ve 766 sayl
yazsnda;

Trk Yksek Maden Mhendisleri Dernei Bakanlna

23/3951 gn ve 3299 sayl yazya karlktr.

Derneinizin yeniden dzenlenen ana tznn Cemiyetler Kanunu hkmlerin

uygun olduu l Hukuk leri Mdrlnn 12/4/1951 gn ve 146/12 sayl
yazlaryla bildirilmi ve onaylanan bir nshas ilitirilerek evrilmitir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Vali Y.
Turgut BEYGO

l Emniyet Mdrlnn ek olarak gnderdii ana tzkten aldm ilk 6 maddesi

aadaki gibidir.

Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti Ana Tznn Baz Maddeleri

(1930 tarihli nizmnamenin muaddel eklidir.)

Madde 1- Umumi merkezi Zonguldakta olmak zere (Trk Yksek Maden

Mhendisleri Cemiyeti) ad ile 1930 ylnda bir Cemiyet kurulmutur.

Madde 2-
a) Memlekette maden sanayiinin ilerlemesine hizmet edebilme emeli ile meslein
ykselmesine almak,
b) Maden sanayii ve mhendislik bakmndan umumi bir istifade ve menfaati haiz her
trl ilmi aratrma arelerini salamak,
c) Meslek haklarn, yenin ihtiya ve menfaatlerini korumak ve temin etmek,
d) yeler arasnda meslek ve dostluk mnasebetlerinin ve dayanmann artmasn
salamaya almak,
e) yelerin teknik bilgilerini arttrmak zere aralarnda ibirlii, konferanslar, mesleki
ettler, yaynlar, sergiler, inceleme gezileri, ktphane, mze tertip ve tesis etmek,
f) Dergi, kitap vesair meseleleri matbua etmek,
g) Yabanc mhendislik birlikleri ile memlekette mesele ile ilgili teekkllerle temasta
bulunmak ve bu gibi yurt ii teekkllerle federasyon yapmak,
h) Fen ve mesleklerine ait resmi veya hususi anlamazlklarda hakem ve bilirkiilik
gstermek ve bu ilerde gereken yetkililer iin kanuni hkmleri elde etmee
almak,
i) Memleket maden servetlerinin israfn nlemek ve meslei himaye etmek gayesi ile
maden ocaklarnn mhendis nezareti altnda altrlmasn salayacak kanuni
hkmleri elde etmee almak,
j) Projeye nezaret hakk ve bunlara benzer emeklere kar verilecek cretleri tespit
etmek ve bunun yerine getirilmesine almak.

Madde 3- Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti siyasetle uramaz.

Madde 4- Cemiyeti:

Yksek Maden Mhendislerinden hsan AYLA

hsan SOYAK
Mustafa Sami ERK
Yusuf GRATA
Zeki YERDELEN

messis sfat ile kurmulardr.

Madde 5- Medeni haklarna, sahip diplomal her Trk Yksek Maden Mhendisi,
Yksek zabe Mhendisi, Yksek Petrol Mhendisi, Jeologlar ve maden sahalariyle
dorudan doruya ilgili dier ubelerdeki Yksek Mhendisler Birlie asli ye olarak
girerler.

Madde 6- Madenlerin idaresinde ve madenlerle ilgili bulunan veyahut cemiyetin

maksadna yardm edebilecek kimseler kongre veya ilk kongreye susulmak kaydiyle
idare heyeti karariyle cemiyetin fahri yeliine seilebilirler. Ayn tarzda diplomal
ecnebi yksek mhendisler de fahri yelie seilebilirler.

Yksek Maden Mhendisleri Cemiyetinin Maden adl yayn organnn Aralk 1938
tarihli ve 4 nolu saysnda;

9 Ekim 1938 tarihinde toplanan Trk Maden Mhendisleri Cemiyetinin senelik

kongresinde geen seneki dare Heyeti bu senede aynen byk bir ekseriyetle
seilmitir.

Yeni dare Heyeti Azalar

Reis : Bay hsan SOYAK Kozlu Kmr leri Genel Direktr

Katibi Umumi : Bay Cemal Zht AYSAN Maden Umum Mdrl Ba Mh.
Katibi Umumi Mua. : Bay Bahri SAVAKAN Havzai Fahmiye Mdrl Mh.
Muhasip Aza : Bay Nevzat YERDEL Maden Diregi Limited irketi Direktr
Aza : Bay Bahaettin BRSAN Kozlu Kmr leri TA Mh.
Aza : Bay Cemal Sait BARK Ereli Kmr letmesi Mh.
Aza : Bay hsan AYLA Trk Kmr Madenleri A. Mh.
Yine ayn yaynda Trk Maden Mhendisleri Cemiyeti Arkadalarmz bal altnda
1939 ylnda Cemiyete kaytl olan meslektalarmz aadaki ekilde sralanmtr.

Abdullah Hsrev GULEMAN MTA Genel Direktr Muavini

Adnan DEMRCOLU MTA MAA Grubu Direktr Vekili
Ahmet KALAYCIOLU Kmr Kollektif ir. Messislerinden
Ariotti EK letme Direktr
Azmi HALULU Trki Mhendislerinden
Bahaettin BRSAN Kozlu Kmr leri TA ieri Prensipal Mhendisi
Bahri SAVAKAN Havzai Fahmiye Mdrl Mhendislerinden
Balli Trk Kmr Madenleri A. Kozlu ubesi Direktr
Bedri BEKROLU Etibank Genel Direktr Muavini
Behet Kemal ALAR Cumhuriyet Halk Partisi Halkevleri Mfettii
Behet OKTAY EK Mesul Mdr
Bekir Vehbi ERGENE EK Genel Direktr
Bouquin naz Oca Mhendisi
Cafer ZADL naz Oca Mhendisi
Celal ADIBELL EK Mhendislerinden
Celal Ferit INAR Fethiye Krom Madeni Mhendislerinden
Cemal Zonguldakta Mteahhit Mhendis
Cemal BAGZE Maden Umum Mdrl Mhendislerinden
Cemal KIPAK Etibank Deirmisaz Linyitleri letmesi Mhendisi
Cemal Sait BARK EK letmesi Mhendislerinden
Cemal Zht AYSAN Maden Umum Mdrl ba Mhendisi
Cemil Sadk BAGZE MTA Enstits Mhendislerinden
Cemil BAYRAGN Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Cevat ADIGN nhisarlar Umum Md. Tuz Fen b. Mdr
Cevat Eyyp TAMAN MTA Petrol Grubu Direktr
Delbecq Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Duhaux MARCEL Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
Ekrem stanbul Belediyesi Makine ubesinde Mhendis
Emin HARAI Kuvarshane Bakr Madeni Mhendisi
Enver ERKMEN Trk Kmr Mad. A. Kandilli Mhendisi
Esat KERMOL Bankas irketler ve Partisipasyonlar Direktr
Ethem TABASARN Hac Bekta Tuz Madeni Mdr
Fahrettin DORUK Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
Faik BRKAN Havzai Fahmiye Mdrl Mhendislerinden
Fromont Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
Fuat TARI Daard Krom Madeni Mhendislerinden
Grubl Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Hadi YENER MTA Enstits Maadin Ba Mhendisi
Hakk nhisarlar Umum Md. Mhendislerinden
Hakk KK Trki Mhendislerinden
Halil PEKMEN Havzai Fahmiye Mdrl Mhendislerinden
Halim Kartal imento Fabrikas Mdr
Hamdi ADALI Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Hamdi SAM Bursada Fabrikatr
Hayri Fethiye irketi Mdr
Hikmet nhisarlar Umum Md. Mhendislerinden
Hikmet RIZA Etibank Mhendislerinden
Hilmi Guleman Krom Madeni Mhendisi
Hilmi EREL Etibank Mhendislerinden
Hulusi BARUTOLU MTA Enstits Mhendislerinden
Hulusi ORPEN Maden Umum Mdrl Mhendislerinden
brahim Hilmi DNER ktisat Vekaleti Mhendislerinden
brahim NAM stanbulda Fabrikatr
brahim NARAP Tavanl shaklar Krom Madeni Mhendisi
hsan AYLA Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
hsan Ruhi BERENT Keiborlu Kkrtleri TA Direktr
hsan SOYAK Kozlu Kmr leri TA Genel Direktr
smail ERGENE 22/271 Numaral Ocaklar Amili
Kadri YERSEL Kilimli irketi Mhendislerinden
Kmil AGAT Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Kamil HAZNEDAROLU Etibank Mhendislerinden
Kzm AKYEL Karabk Demir Fabrikasnda Mhendis
Kemal LOKMAN MTA Petrol Grubu Direktr Muavini
Kemal SLMEN Maden Umum Mdrl Mhendislerinden
Kenan Kartal imento Fabrikas Mhendisi
Kerim Behll BERK Trk Kmr Madenleri A. Ba Mhendisi
Kudret ARGUN Etibank Mhendislerinden
Louis CHARBONNEAU 138 numaral aml Oca Mhendisi
Lfevr Trk Kmr Madenleri A. Teknik Maviri
Mahir EDSON 138 numaral aml Oca Mhendisi
Mahmut BALER Galata Kredi Liyone Han Kat: 1
Mahmut Rasim MUTUK MTA Enstits TTL. Direktr Muavini
Marchal Kozlu Kmr leri TA ba Mhendisi
Mazlum MTA Enstits Mhendislerinden
Mazlum GRSON MTA Enstits Mhendislerinden
Mazlum KUROSMAN Etibank Mhendislerinden
Mustafa AH Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Mustafa Sami ERK 22/271 Numaral Ocaklar Mhendisi
Mcteba Etibank Mhendislerinden
Naci ER 226 numaral Ocak Amil ve Direktr
Nadir Hakk NEN Trk Kmr Madenleri A. Kilimli Direktr
Naim KROMER Kuvarshane Bakr Madeni Mhendisi
Nazm ADASAL Zonguldakta Mteahhit Mhendis
Nebil EZG MTA Enstits Mhendislerinden
Necdet EGERAN MTA Teknik ler Direktr Muavini
Necdet ZDN ktisat Vekleti rtibat Memuru(Maden Mhendisi)
Nedim stanbul Elektrik letmesi Mhendislerinden
 Nevzat URUK Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Nevzat YERDEL Maden Direi Limited irketi Direktr
Nihat STNEL Kilimlide 82 numaral Ocak Mhendisi
Niyazi Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Nuri Susurluk Borasit Madeni Mhendisi
mer Necmi MTA Enstits Mhendislerinden
Rahmi AKINCI Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Rasih TANBERK Havzai Fahmiye Mdrl Mhendislerinden
Rauf ALPSOY Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Rauf GELENBE Havzai Fahmiye Mdrl Mhendislerinden
Refet Adresi Malum Deil
Reat Ankara Brosu Mhendisi
Reit Osman GENCER MTA Enstits Genel Direktr
Rza TUNA nhisarlar Ankara Ba Md. Tuz Fen ubesi
Roux Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Ruhi ALKOR Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Sadettin PEKMEZCLER MTA Enstits Mhendislerinden
Sadi MMAROLU Maden Umum Mdrl Mhendislerinden
Sadi Saim NAT Bolkarda Madeni Direktr
Salahattin Halit Fethiye Krom irketi Mhendislerinden
Stk Fethiye Paterson Krom Madeni Mhendislerinden
Sleyman Srr Madenci, Zonguldak
adi Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
atunov Kirelik irketi Mhendisi
erafettin Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
erif Kozlu Kmr leri TA Mhendislerinden
Tahsin BAYSAL Kozlu Kmr leri TA Muhasebe Direktr
Talat TAN Kilimli irketi Mhendislerinden
Tevfik AYYILDIZ Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
Vercher Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Verona Trk Kmr Mad. A. Kandilli Direktr
Viroux Ereli Kmr letmesi Mhendislerinden
Wantiez MAURCE Trk Kmr Madenleri A. Kozlu Mhendisi
Yusuf GRATA Divrii Demir Madeni letme Direktr
Zeki YERDELEN Kirelik Kmr Madeni TA Mhendis ve Mdr
Zlkerem ALTAY eltik Linyit Madeni Mdr

Kurulduu ilk yllarda Maden ad verilen bir yayn ile yelerine ulaan Trk Yksek
Maden Mhendisleri Cemiyeti, bu yayn bilemediimiz bir nedenle 1939 senesinde bir
ara vermi, ancak 1945 ylndan itibaren tekrar yaynlanmaya balamtr. 1945
ylnda verilen aradan sonra tekrar yaynlanan Maden Dergisinin nsznde;

Cemiyetimiz, mecmuasnn son saysn 939da karm ve bu yln eametli

(uursuz), smrgecilik, intikam, kan ve pht tohumlar ekilen, ztrap ve sefalet
baykularnn habercilik yapt eyll ayndan itibaren daha mhim devleri baarmak
ve madencilik snrlarnda nbet beklemek iin bu yayn muvakkaten durdurmutu.
Trk madencisi, bandaki en byk idarecisinden, en kk iisine kadar devinin
kutsal nemini idrak ediyor. Buna drt elle sarlarak ylmayan, ypranmayan bir gayret
ve imanla alyordu. Bilerek, vnerek ve inanarak;
.
.
.
Biz, btn Trk teknik adamlar, bugn olduu gibi her zaman beraber yrdmz
yksek hamiyet ve enerjisine gvendiimiz vatanda kitlesile, cefaya dayanan Trk
iisiyle, yurdumuzun btn kutsal davalarnda ve devrim hamlelerinde yan yana, el
ele ve seve seve savamakta devam edeceiz. Trk lr, fakat Mlup Olmaz

Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyetinin ana tznn 40 maddesinde yer

alan Cemiyetin ubeleri bal altnda;

Cemiyetin asli yelerinden 20 ve bundan fazlasnn srekli olarak bulunduklar

mahallerde cemiyetin oradaki ilerini kolaylatrmak ve faaliyetini geniletmeye
yardm olmak zere ve Merkez dare Heyetinin muvafakatiyle bir ube alabilir. Bu
ubenin kati olarak alabilmesi Umumi Kongrenin onaylamasna ve mahalli
hkmetin tasdikine baldr. Btn ubeler ve merkeze bal ve onun emrindedir.

Bu madde gereince 1960 ylnda Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti Ankara
ubesi oluturulmutur. 1954 ylnda kurulan Odamzn 1955 ylnda Zonguldak ubesi
oluturulmu, 1960 ylnda da merkezi Zonguldakta bulunan Cemiyetin Ankara ubesi
oluturulmutur. Ankarada ikamet eden maden mhendislerinin uralar ile
Yeniehir nkilap Sokakta bir yer tutan meslektalarmz etkinliklerini bugne kadar
ayn adreste srdrmlerdir. Ankarada bulunan yelerimizin genelde kamu grevlisi
olduunu gz nne alan ube Ynetimi bu binay saat 17.30dan sonra da lokal
olarak dzenlenmitir. 25 Nisan 1960 tarihinde gerekletirilen ilk Genel Kurula
aada isim ve alma yerleri yazl meslektalarmz katlm ve ubenin ilk yelerini
oluturmulardr.

Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti Ankara ubesine Kaytl Aza Listesi

ETBANK MADEN DARES

Erefeddin Zeki AKA Cemal BAGZE
Sddk AKSOY Ahmet CEBEC
Tacettin ATAMAN Enver ERKMEN
Kamil HAZNEDAROLU
Celal KURTULU TPAO
Hulusi ORPEN Kzm AKYEL
Turgut ZEREN .Necmettin
DANIMAN
Hilmi SANALAN
Nevzat URUK PETROL DARES
Suphi YAVAA Hikmet DNER
Yusuf ZENGN Kemal LOKMAN
 Kasm NDER

TK SERBEST
Cevdet AKARUN Hamdi ADALI
Behet ALPAY Ruhi ALKOR
Hamza BATUK Rauf ALPSOYLU
Yusuf GRATA Hrrem ALTAY
Reat SLMEN Vedat AYTAMAN
Hikmet SZEN Cemal Sait BARK
Nevzat YERDEL .Hulusi BARUTOLU
Turan BAYKAL
ahap BRG
MTA Ali Kra BEKOLU
Sadrettin ALPAN Burhanettin UTAY
Mazlum ANGIN Necdet EGERAN
M. Zeki DOAN Nebil EZG
Meral KALABAY Mazlum ET
Nahit KIRALI Ahmet PEKKAN
M. Rasim MUTUK Musa AMGUL
Sadettin PEKMEZCLER Necip TOLUN
Nuh Naci TLEV Tahsin YALABIK
Melih TOKAY Ahmet SELUK

Toplam 54 ye ile kurulan Trk Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti Ankara

ubesinin kurucu yeleri bu almann da iinde grlecei gibi Odamzn Ynetim
Kurullarnda grev alm ve nde gelen yeleridir.

1970li yllara gelene dek, Maden Mhendisi ve Maden Yksek Mhendisi fark
gzetilmi, bu da meslektalarmz arasnda manevi krgnlklara sebep olmutur.
1960'larn sonuna kadar mhendis, yksek mhendis fark gzetilmi, ve ondan
sonra mhendis unvannn esas olduu kabul edilerek, aradaki fark zerinde
durulmamaya balanmtr. Trkiyede, Mhendis ve Yksek Mhendis ayrmnn
sebebi, 1953 ylnda kurulan imdi stanbul Teknik niversitesinin balangc olan
YKSEK MHENDS MEKTEBdir. Bu okul, Fransz sistemine gre kurulmutur ve
Trkiyede naat, Makina ve benzeri mhendisleri yetitirmekteydi. Bu okulda
eitim, Fransada olduu gibi, liseden sonra be yl idi ve buradan mezun olanlar,
otomatik olarak Master yani Yksek Mhendis unvann alyorlard.

Bilindii gibi, Zonguldakta 1924-1931 arasnda Maden Okulu alnca, burada da

Yksek Maden Mhendisleri yetitirilmitir. 1950-1955 arasnda drt yllk eitim ile
Mhendis yetitirilmeye balannca, aradaki Mhendis ve Yksek Mhendis fark
ortaya konmutur. 1970lerden sonra, stanbul Teknik niversitesi, temel olarak drt
yllk niversite eitimini kabul etmi ve bu faklteyi bitirenler Mhendis unvan ile
mezun olmaya balamlardr. Avrupa ve Amerikadaki gibi, Trkiyede de Master
yapmak lisans eitimi sonraki bir konu haline gelmitir ve her mhendisin Master
yapmas gibi bir gereklilik ortadan kalkmtr.
Bu nedenle, Yksek Maden Mhendisleri Cemiyeti ile Maden Mhendisleri Cemiyeti
birleerek bir cemiyet halinde Zonguldakta faaliyete devam etmiler ve bu
birlemenin Ankarada da ubesi almtr. Bu cemiyet ve ubesi, faaliyetlerini daha
ok sosyal alanda devam ettirmilerdir. 1954de Maden Mhendisleri Odas kurulup
gelitike, meslektalarmz arasndaki hem mesleki ve hem de sosyal aktiviteler, Oda
bnyesinde daha geni bir ekilde kendini gstermeye balamtr. Madenciler
Bayramn 1950lerde ve 1960larda Cemiyet dzerlerken, daha sonralar bu etkinlii
Oda dzenlemeye balamtr. Gnmzde Zonguldak Maden Mhendisleri Dernei
(Cemiyeti) Zonguldak-Fener'deki hizmet binasnda ve Ankara Maden Mhendisleri
Dernei (Cemiyeti) Ankara Sakarya Caddesindeki hizmet binasnda faaliyetlerine
devam etmektedirler.