Professional Documents
Culture Documents
EDITED BY:
AJI
FB id: https://www.facebook.com/ajitnpsc
yfz
j
rhbgGJf tiff
14
kh dhf
m) wtadhf
j
nfhol l ca ilia vLJ vGJf.
1. Mj vGJtifia rhjJ.
m) Kj vGJ M) bkbaGJ ) rhbgGJ
2. rhbgGJf tifgL.
m) 10 M) 18 ) 12
3. KjbyGJf vif
m) 216 M) 30 ) 247
M) FWdhf
1. KjbyGJ vwh vd?
2. KjbyGJf ahit?
3. rhbgGJ vwh vd?
4. rhbgGJ vjid tifgL? mit ahit?
5. uL brh lbgWs rhbgGJfis vGJf.
6. rhbgGJf lbgwhj ehF brhfis vGJf.
tFgiwwf
m) ngRj w
1. bkhna ekF Kft jiy IJ kJ ngRf.
2. thikna btY vD jiy fyJiuahLf.
M) goj w
tU ciugFia ca xl thL gof.
cHt fhiy fhisia Xo brwh. mt, fLgY j gia
wghf brjh; thiH njhlJF j ghdh; ViHahf UjhY
vLj ntiyia ntis juhJ brJ Kojh.
15
) vGJj w
bfhLfgLs ghliy goJ dhfSF ilaf. (kh )
be tGthk f ntL
j
16
bkhw g
m) td F lf
j
uL brhf xwhf nrUnghJ il , , , Ma ehF td
bkbaGJf vbfF F vgJ FJ mnth.
m, , c vgd RblGJf vgjid Mwh tF ff.
j vGJfK td vGJfis Kjyhf cila brh tJ nrjh,
il mbtG bkbaGJ njhW. jid tbyhW Fj vg.
m + iga = miga
( m K ig vD gfu tUf vGJ tjjh, mbtG bkbaGjha
njhaJ.)
m + ril = mril ehnd brnt
+ njhl = njhl m + Fl =
+ Fs = Fs m + Tl =
c + gf = cgf m + bgo =
v + g =
( c vD RblGjhdJ
jbghGJ tHf iy ) v + rl =
v + FHij =
v vD dh vGJFK
td vGij Kjyhf cila + W =
brhf tjhY td F. + njh =
v + Fl = vFl + jf =
v + ril = vril
M) j vfis mnth gfl
mu j mu j
v v v v
1 6 6
2 7
3 8
4 9
5 10
) fLiu vGJj : vf C
F rlf : KDiu, Cbgafhuz, C viyf, C mik, wf,
Koiu.
<) mfutir mikj
1. tU c vGJfis mfutir mikf.
v, xs, <, c, I, C, M, m, x, , V, X.
17
2. tU brhfis KjbyGijbfhL mfutir mikf.
V, <r, v, xW, xsit, C, mz, y, ML, Xl, IJ, cil.
3. cbuG bjhlfhj brhfis tlL fhLf.
j
thifw
jidaj
18
kf
J
j
guL tanyna kngh, yg, thR vd ufiyfis vyh
fW njUjh mWt. kJiuF mU bahW CUF EiHJ
fgLw kfis MLkhLfis mJ tjJ. mjid nfw kf
mrnjhL thjd. kf mrij nghf fUa mur rauf brhfehj,
iabfhW JgtfSF gR tHfgL vW mjh. iy,
xUeh CUF Fj mia jifUj Mjjhnyna bfhW dh
mWt. murU gRf gy tH mtid wjh.
siknyna JrY, uKbfhL sa mWtjh dh
njt vW midtuhY nghwglh. a LjiyF bjdfUJ
maiu vj wj u njtdhth.
khztfns! fS siknyna Jl bragLf. Vbd, vW
xUtF Jnt Jizahf F.
f JJ brj brafis egfSl fyJiuahLf.
v vfhy lf
( tUfhy eh...)
19
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
j
20
ngRj w braghL - 2
fhLbt thif Ffis bfhL, ca iz brhfis
j
gagL ngRf.
bga : fhLbt
wj ML : 1815
ehL : mayhJ
jHf thj l : ilaFo
(Ubent khtl)
jbjhL : uhlbkhf jh
j vd cyFF
giwrhaJ.
aa : uhlbkhf
xyfz
kiwj C : bfhilfhd
kiwj ML : 1891
vGJj w
mfutirgLJj w braghL - 3
21
Ua tHF brhf mj braghL - 4
vGJf.
1. jyfh jiyaiz
2. ntit
3. L
4. bty
5. j
6. btsF
mj w braghL - 5
gbdfzF f bgafis flJ vGJf.
gbdfzF f
1. 10.
2. 11.
3. 12.
4. 13.
5. 14.
6. 15.
7. 16.
8. 17.
9. 18.
22
flj braghL - 6
j
1. brh KDs <buGJ kaf jU; <buGJ bgUik jU; uL
nrjh CuhF.
2. brh K gF L fl cj; gF Mil bea cj; uil nrjh
Cbga fhzyh.
3. brh Kj gF nkik jU; ulh gF czit jU; _wh gF
fhtiy jU; _W nrjh CuhF.
4. brh Kj gF kho bgauhF; ulh gF dh brhyhF; _wh gF
iwt lhF; _W nrjh CuhF.
5. brh Kj gF iwt UlkhF; ulh gF MLf UlkhF;
uL nrjh CuhF.
6. brh Kj gF nkik; ulh gF ky; _wh gF o EiHl;
_W nrjh CuhF.
7. brh Kj gF btbzia cUdh ilgJ; ulh gF fhtiy jUtJ;
uL nrjh Ruf UF CuhF.
bjhFj braghL - 7
1. jehL j 4.
2. nfush 5.
3. 6.
23
brhfsa bgUFj braghL - 8
ik vD vG Ko brhfis cUthFf.
j
(v.fh.) bgik
ik ik ik
ik ik ik
ik ik ik
brhfis uj braghL - 9
1 2
6 7 3
11
12
8
10
9
5 4
24
6. ahU RUl Koahj gL J vF ghjhY y w.
7. mHfhd bgQF mrakhd ah; gh eh Fiwth; gheh
tsth.
j
8. gh yhk gUgh; neh yhk isgh.
9. X mfig khthny Cbuyh fahz.
10. sik bfhL; tsjJ bfhiy.
11. xU nfhig gRgh, Cbuyh bgULkh.
12. xnu xU btis sF; CUbfyh btr jU.
fwyil WkL
kbg: 10
m) bghU TWf. 2x1=2
1. g 2. mf
M) J vGJf. 2x1=2
1. ahbjhW 2. gaFbk
25
yfz
j
cbk, Mj
38
cbk vGJ Matiw LJ, ntW vGJ VjhtJ
Uwjh? mgoUFbk, m~J vd vGJ
vd bjkh? TW.
j
ej : bj, Iah. m~J m~nfd, Iah.
Ma : m~nfdij TJ nehFf. ~ vD btGJ
_W fis bgWsJ. Mfnt, jid K,
Kgh vd FLt. ~J cnuhL
bknahL nruhk jnj Ugjh, jiy
vd TWt. ngh uf gagLJ jfh Mj
(nfla) fhzgL _W FfnghW Ujyh
Mj vd TWt. fhnt..! MjvGJ lbgW
brhf uL TW.
fhnt : v~F, m~yh, Iah.
Ma : f eW. MjvGJ xU brh il kLnk
tU. mbtG K FY, mj td
cbk FY tU.
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia vLJ vGJf.
cbk vGJf tif mlF.
1. rhbgGJ 2. RblGJ 3. Kj vGJ
2. m, mlf, v~F brhfYs rhbgGJfis tlLf.
3. Lgl vGij vGJf.
1. +- =F 3. + v = - 5. - + m = r 7. + < = -
2. + V = - 4. - + I = ig 6. + - = bts 8. - + - =
M) FWdhf
1. m~nfd ntWbgafis vGJf.
2. m~nfd brh vthW l bgW?
39
tFgiwwf
m) ngRj w
j
bkhw g
td F lf
1. Xl, ghl, fhz, bra, vGj, ngr, isahl Kja mfu <W idbarfSF
K , , , bkbaGJf tUf vGJ brhf (idbrhf) tUkh, ca
tbyGJf njhW.
(v.fh.) Xl + fhUwh = Xl fhUwh.
ghl + nfnl = ghl nfnl.
fhz + bfhLjh = fhz bfhLjh.
bra + brhdh = bra brhdh.
vGj + bjhldh = vGj bjhldh.
ngr + brjh = ngr brjh.
isahl + ghjh = isahl ghjh.
40
2. eho, ng, njo, brJ, C, jG, bfho Kja fu <W idbar
brhf, td cbk vGJ brhf (idbrhf) tjh
tbyhW F.
j
(v.fh.) eho + brwh = eho brwh.
ng + gHdh = ng gHdh.
njo + jh = njo jh.
brJ + bfhLjh = brJ bfhLjh.
C + gojh = C gojh.
jG + bfhlh = jG bfhlh.
bfho + lwJ = bfho lwJ.
g
1. mfu <W brhf IJ vGJf.
m) fhz M) )
<) c) C)
2. tU brhfis nrJ vGJf.
m) To + brwh =
M) gJ + bfhlh =
) brh + ghjh =
<) y + jh =
c) m + bfhLjh =
41
thifw
KobtLj w
j
kf
kdfLghL
bgk xU, jDila kfid miHJbfhL bgat xUtiu
fhz brwh. mtl, j kf mfkhf fis U cgjhf, mj
gHfij LtjF miu brhYkhW nflh.
mj bgat, ehgJ eh fJ tJ jik ghFkhW Tdh. L
mbgk kfDl mtiu rjh. bgat mWtl, j, fis
mfkhf czhnj; cl eyF nfL isF vW Tdh.
mjid nfl mbgk, jid f mbghGnj TUfyhnk, V
ehgJ eh fJ brhf vW nflh.
mj bgatnuh, mkh, vdnf mfkhf cQ gHf UjJ.
eh Kj vid Ubfhl dnu, wUF miu Tw Ko. ehgJ
ehSF wF nghJjh cgjid eh FiwUnw. mjdhjh
c kfDF miu Tnd vwh mbgat.
eik ehnk fLgLbfhL thHntL; iybawh, gytWF eh
moikahLnth. ydlfnk vyhF f nrF.
42
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
j
ciugia gof nfL dhfSF ilaf.
fh bjfiu mikJs efu Uuhg. efu
nfhfS iddfS iwJs tuyhW efukhF. j
gHbgUikF rhwhf ftJ kiynfhil. nfhilYs gyt
fhyJ gf fhnghiu ftU jikad.
Uuhgia j kdf kLk Kfyhaf, raefu
kdf, kuhoaf, Mnyaf MLshf. nrhHf jiyefuhf
sa ciw, UF mU mikJs gila efukhF.
ciw Kfhy nfhkhefu vW miHfglJ.
uu vW bjhikfhy miHfgl U, <uhu
ML giHik thj fF fyiz, fhah FWnf
flgLsJ. a bgha rhjidfny nkgL F fyiz,
giljH nkyhik jid fukhF.
U RWyh lfshf Kbfh, Cikanfhil, anrhiy,
girkiy Kjad csd. jhkhdtUF Phdbe fhoa bksdFU,
j Kj Wfij vGjhsuhd t.nt.RukaK U k
njhatuht.
dhf
1. fh bjfiu mikJs efu Uuhg. ( M / iy )
2. kiynfhil cs gf ghoa fhyjit. ( M / iy )
3. gytf jiyefu ciw. ( M / iy )
4. gil jH nkyhikF rhW fyiz. ( M / iy )
5. j Kj Wfij vGjhs t. nt. Ruka. ( M / iy )
ngRj w braghL - 2
khzt, jid nkhudhuhf idJbfhL ngRj
v bga nkhu. v C bjgho ehoYs nkh vgjhF. u
vgJ, v Fobga. eh ghoa ghlf rf yaf lbgWsd.
43
xUKiw nrukdid fhz, mt mukidF brnw; kdndh
mukid iy. vdF Vgl clnrhdh mUj fo gLJ
j
goj w braghL - 3
fhQ ghliy thL gof.
It flik
<W wjUj vjiy flnd;
rhnwh MFj jijF flnd;
nttoJ bfhLj bfhyF flnd;
edil ef ntjF flnd;
xWth mUrk KU
fWvJ bgaj fhisF flnd.
- weh}W
eoj w braghL - 4
44
yfz
j
ehtif brhf
59
kthz : ntW vLJfhLf TWf, Iah.
Ma : brhnwnd, uhkid ghnj. uhk + I.
tU ntWik cU I ilbrhyhF.
j
kh dhf
m) wta dhf
1. KUf khkiyia ghjh.
j KWbrhbwhl cs brhfis tifgL fhLf.
m) M) ) <)
2. ghgD ghu gia miljd. j KWbrhbwhl
brhfis tifgLfhLf.
m) M) )
3. bghUJf.
m) bgabrh - tjh
M) idbrh - IJ MW
) ilbrh - khu
<) cbrh - nty
60
M) FWdhf
1. brh vjid tifgL?
2. ilbrh vwh vd? rhWjJ sFf.
j
3. cbrh vwh vd? rhWjJ sFf.
tFgiwwf
m) ngRj w
M) goj w
fGij N
61
ehS fGij jt H, vilTl, bkJthf cikia czu bjhlaJ.
eh tfid Vkhw idnjh. Mdh, tf eKila vzij JbfhL,
c _ilF gyhf gR _ilia itJlh nghY. ik bra idj
j
m) td F lf
1. vL, gJ Ma vQbgaf kL td tUf brhf tjh
tbyhW F.
ehnd brnt
(v.fh.) vL + fh = vLfh
gJ + ril =
gJ + ng = gJng gJ + njh =
vL + bjhif = vLbjhif vL + Til =
gJ + ghL = gJghL vL + nj =
62
cilj + gyif = cilj gyif
brj + g = brj g
j
j + J = j J
fhj + fil = fhj fil
thwhd bgabur brhfK tbyhW fhJ.
M) j vQbgaUFa vQUfis bghUJf.
vQbga - vQU
1. IJ -
2. VG -
3. vL -
4. _W -
5. gJ -
) fLiu vGJj : mwhl th ma
thifw
63
wiy jid itJ ghF kdiyia bgwtf fhuz fhafis
m w bgWthf. jdh, jidw tstnjhL cj kdghik,
ufFz VgL. wiu v eifahLtnjh Fw fhgnjh iHgnjh
j
mtj kd VglhJ.
ah, vJ brjhY mtiy W xUbeho J ghUf. mj l,
mj NH ehkhf Ujh vd brUngh; vgo elJbfhoUngh?
cfSF cs fgid Fiuia joL ghUf.
kf
flik
64
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
j
fhQ ciugia gof nfL dhfSF ilaf.
ntfhdj mbkfhYs X% jUjh. mF nuhilia
flgjF xU ghy UjJ. ntfhdj, mnuhil fiu xUeh elJ
brWbfhoUjh.
mF isP y, Kil XLfis Jghah FitJ RLtjF
g nkbfhoUjd. mtf, Kil XLfis xU fo
nuhil jfoUjd. m, nuhil fiuUj a f
flgoUjJ. mirF Vg flgoUj Kil XLf
bkJthf mirJbfhoUjd.
misPf, ghy WbfhL Xil mirJ bfhoUF
Kil XLfis RLtjF Ka brJbfhoUjhf. mtf
Jghah Kil XLfis Rld. Mdh, mtf itj F j
nghW. xU Kil XilTl mtfsh Rl ayiy.
isPf j braiy ghjh ntfhdj. mt Kf
dif jtjJ. jid mUj isPU xUt flh. mt
ntfhdjl j Kil XLfis RLtjid ghgjF vjhd
branghW njhW; Mdh, f idgJngh mts vjhdjW.
fns Ka brJ ghUf. mnghJ cfSnf bj vd Tdh.
ntfhdj Jghia ifbyLjh. mnghJ mF guL
Kil XLf kLnk nuhil jJ bfhoUjd. ntfhdj
mtiw Rl, mit midJ sh jd. jid ghj
isPf bgJ agiljhf. Iah, f Jgh RLt
f g bgwtuh Uj ntL. mjdhjh, f mjid
Kil XLfis F juhk ROf vd Tdhf.
mjF ntfhdj, v theh Wjh KjKiwahf
Jghia bjhLnw vd Tdh. mt Tajid isPfsh
egKoaiy. mgobawh, cfsh vgo F juhk mjid
Kil XLfis RlKojJ vd nfld.
65
mjF gyj ntfhdj, kdij xUKfgLJtjh
midJ UwJ. mthW brnghJ, vjbthU braY btia
jU vwh.
j
dhf
1. g ika fUJ ahJ?
2. g FlgLgt fft. mt bga vd?
3. nuhil fiu isPf vd brJbfhoUjd?
4. ntfhdj Kil XLfis F juhk Rljid fL
isPf TaJ vd?
5. gF bghUjkhd jiy jUf.
ngRj w braghL - 2
j tufisg ngritj.
(v.fh.) v bga KJ. v C ehkf khtlYs kyrKu. vf
CYs muR Mf nkiy g eh VHh tF gonw.
jghl vwh vdF f oF. eh vGa ghlf g
ifbaGJ j lbgWsd. v ghliy goj jiyikaha,
mjid g MLky btLtjhf Tsh. ~J v theh
kwfKoahj xU fthF.
goj w braghL - 3
66
brhtjid vGJj braghL - 4
j
bfhlif Fiu nrzij jiyF itjthW bkkwJ
RblF Na cF tUtiu MJ cwdh kUJgho.
kUJghoF Tiu L giHa nrhW Mj cwfK abjhU
Jzia VgLaJ. ciwlK cz mj HF e Tw
kUJgho kd vaJ.
vGJj w braghL - 5
flj w braghL - 6
fhW V
d isjJ
67
o bfhjJ
j
kiH brjJ
nefhz braghL - 7
68
eoj w braghL - 8
j
m) v bga ilbrh.
M) eh, v egfshd bgabrh, idbrhYl nrJ tUnt.
) eh vnghJ jahf braglhk, egfSl nrnj bragLnt.
<) jahf Ujh bghUjukhnl.
c) izbrhyhf mirahf ntWik cUghf, ctk cUghf
egfSl iznj tUnt.
C) eh, egfSl UFnghJ, vjhf bghUis fUij
bjgLJnt.
mj w braghL - 9
tlbrh jbrh
uh#f
nja
Uff
69
tlbrh jbrh
j
brhYUthf braghL - 10
tlYs vGJfis gagL brhfis cUthFf.
brhf
, , ,
, , ,
, , ,
70
bjhl cUthf braghL - 11
j
bjhliu cUthFf.
kdJ clh
tW thdh
f eljh
Mu
eh nflh
fhJ Ritjh
fh flh
gilghw braghL - 12
mw g jU ciH jU
m jU gif jU
Mf jU g jU
Mir jU Ka jU
cik jU Kayhik jU
71
fwyil WkL
j
kbg: 10
m) nfhol lij uf. 2x1=2
1. fhsnkfyt nfh gjh.
2. uhkhD# fLiuf jiy btahdJ.
) runrfu fuhrgoj
3. khef vgJ .
m) bgabrh M) idbrh ) cbrh
4. HF kUJgho mj C .
m) tfif M) Ubent
) gHnrhW FUehjndj
72
yfz
LFbgaU fhuzbgaU
11
Ma : M. kiy vgJ midJ kiyfSF bghJbga.
fhL vgJ midJtif fhLfSF bghJbga.
khL vgJ gtif khLfSF bghJbga. thW
midJF bghJthf tU LFbgafis LF
bghJbga vd TWt.
fbkh : mkh, LF bghJbga cblwh, LF w
bgaUlh?
Ma : cL. ku vD brh kh, gyh, thiH, bjid
Kja kutif midF LFbgauh bghJthf
tU. bjid vD brh xU fhuzK ,
LFbgauh W, xU bghUSnf (bjidku)
wgh tUtjdh LF w bgauhW.
Ky : mkh...! fhuz bgaY bghJbga, wbga clh?
Ma : cL. gwit vD brhiy vLJbfhnth.
gwgjdh gwit vd fhuz fU tHF bgauhW.
fhf, F, wh, Ma midij gwit vD
bghJbrhyh miHnwh. mjdh, jid fhuz
bghJbga vnwh. nfhyh...! mnf vd KQKQ?
cWnf.
nfhy : mkh, v tisa cilJlJ.
Ma : nfhyh, tisa vd vgo bga tjJ?
nfhy : tisJ, tlkhf Ugjdh....
Ma : ewhf brhdh. tisanghynt ybghU tisJ
tlkhf UF. UD, mitbayh tisa vd
miHfgLtJ iy. UD brh, if
m tisaiy kLnk Fgjdh, fhuz w
bga MW.
nfhy : e, mkh!
g
Gs brhfS fhuzbgafis tlLf.
1. fhW 2. gwit 3. Kfh 4. mth
5. ku 6. tisa 7. fl 8. kiH
12
kh dhf
m) wtadhf
1. ca ilia nj brJ vGJf.
m) bgo vgJ MF.
1. LFbga 2. fhuzbga 3. RLbga
M) iu khj wjjdh vd miHfglh.
1. iuah 2. fhnfa 3. mkhthir
) fhuz bghJbga MF.
1. tisa 2. k 3. eL
2. bghUJf.
LF bghJbga - kubfh
LF wbga - gwit
fhuz bghJbga - fhL
fhuz wbga - gid
M) FWdhf
1. fhuzbga vwh vd? rhW jUf.
2. LFbga vwh vd? rhW jUf.
3. LFbga tiffis rhWl sFf.
4. fhuzbga tiffis rhWl sFf.
tFgiwwf
m) ngRj w
jhbkht f fgj njit - jiy IJ kJf ngRf.
M) vGJj w : ciugFia goJ ika fUjj
(v.fh.) : eh thG cyf y, , , fhW, thd Ma IbgUjf TL
nrifah MdJ. mt affsh cyf a bfhoUwJ.
mtWS cy vj cU af ayhJ; mjdhjh, UtSt
wikahJ cyF vW Tdh.
miu jUw kiH wig, aikahikia czJ, UFw
thw vD X mfhu gilJ fJ ciuwh.
ygfhu jj snfhtof khkiH nghWJ khkiH nghWJ vd
kiHia ngh tz j fhaij bjhldh. kiHnw khyjhF
ts iy.
khayJ fha iy vgd nghw KJbkhfS kiH wfis ekF
czJwd.
13
dhf
1. g ika fUJ ahJ?
2. IbgU jf ahit?
3. kiH FJ tStU snfhtofS ahJ TWwd?
4. kiH bjhlghd brhbwhlf ahit?
5. g lbgWs mUbrhfis vLbjGJf.
bkhw g
14
g
fhQ KWbrhbwhl mikJs tGfis U vGJf.
1. mur gy tjhf.
2. kf MoaJ.
3. fbkh ghl gojh.
4. xsitah, makhl g bgw brwh.
5. ta khLf nkjJ.
) ca j vfis nj brf.
1. _W vgj jbH
m) M) )
2. VG vgj jbH
m) M) )
3. MW vgj jbH
m) 6 M) )
<) fLiu vGJj : khku j tuyhW TWj.
thifw
Tjidw
eh vbfhS Niyfis eLiynahL MuhJ ghjny Tjid
wdhF.
tst njfhf goJbfhL Uwh. nj midJ ghlfY
Kj kbg bgWtjhf bgnwhl cW mJsh. iy mtDila
egf isahl tUkhW mtid miHwd.
1. tst, egfnshL brthdh? go mfiw brYJthdh?
2. f tstdhf Ujh vd brf?
kf
jdlf
godjof murUF <lhf bgUbrt giljtuh sdh. xU
eh vyhtiw JwJL Jwahlh. mtiu fhz mur, RwNH
MuthuJl tjh. mF miuahil kL mj iy Jwnfhy
cfhUjh godjof. mtiu tza mur, vkF izahf brt
gilUj f W fl ga vd? vW nflh.
mjF godjof, f, eh Uf, j w xW nghjhjh? vW
g mjh. brt UFnghJ, yhjnghJ eh jdlfJl Uf
gHbfhSj ntL.
15
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 gl ghJ ngRj
gl cs fit ghJ ngRf.
f - 1 f - 2
braghL : 2 ciuahLj
cfis JWJtjid g khztfis ciuahl brf.
khzt 1 : egh! Ctd, gwgd, y dfis JWJnwhnk
mJ Kiwah?
khzt 2 : cyYs midJ kjfSfhf gilfglit. mtiw
JWJt jtW vd?
khzt 1 : c vz jtW. vyh cfS Vnjh xU fhuzfhfnt
gilfgLsd. mtiw JWJtjdhY bfhtjdhY H
ekFjh.
khzt 2 : Hgh, ekfh, vgo?
khzt 1 : brhnw nf. jtisf y eRfis cL, mtl
UJ, eik fhwd. gwitf gHfis cL vrLtjdh
mYs ijf kufshf Kiswd. nghJ bjwjh H
ahUbfW?
khzt 2 : ekFjh. Mdh, j ghfis kL lTlhJ. jdh
kj cfSFjh Mgnj ju, ga xW iyna!
khzt 1 : ghfsh ga iyah? ghf vfis czthf cziy
vwh vf bgU, mit gfis myth mJL.
16
khzt 2 : ml. . . . Mkh. , vj cfis JWj khnl.
bfhy khnl. e egh.
khzt 1 : f k.
brhtjid vGJf.
1. jsuhik 2. rKjha 3. rhwhik 4. brbkh
5. iyahik 6. fLf 7. mahik 8. btgh
9. kdkaf 10. eyhjdh 11. fyf 12. bjhyh
17
braghL : 7 tifgL vGJj
cfSF bjj bgaf gid vG, mtiw LFbghJbga, LF
wbga, fhuzbghJbga, fhuzwbga vd tifgL vGJf.
fwyil W kL
kbg : 10
I. ca ilia njbjLJ vGJf. 6x1=6
1. eyhjdh aa
m. fLf M. weh}W
. Uth% ehkkhiy
2. eyhjdh vj khtlij nrjt
m. kJiu M. nfhit . Ubent
3. uuehj jhT <ghd ya eil caF fhuz
m. My m M. jhbkh m . tlbkh m
4. jfij nghW x Rw ngR ahUilaJ?
m. Kuh M. fhaof . kjnkhf khsah
5. bgat jUkfz brytJs gz
m. UgJ ulhu M. UgJ _whu . UgJ ehfhu
6. fhuz fU lgL bgaf
m. LFbgaf M. fhuzbgaf . LFbghJbga
18
yfz
mWtif bgabrhf
khzt : tzf, mkh.
Ma : tzf. cfhUf. brw ghlntis goj
LFbga, fhuzbga Mat VnjD
IaUwjh?
khzt : iy, mkh.
Ma : k. bfho, fUgyif vGsjid
midtUF nfFgo bjthf go.
bfho : fz o gowh. mt ehnjhW elnj
tUwh. mt egf cz bfhL tUwh.
Ml, ghl Ma uoY mt tyt. mt Kf
tlto mHfhf UF.
Ma : gYs bgabrhfis TWf.
v : o, egf, cz...
Ma : it kLjhdh?
bra : fz, mt, Kf...
Ma : D vbdd bgabrhf csd? ntW ahuhtJ
Tw Kokh?
tst : jFnk Ugjhf bjaiy, mkh.
Ma : D cL. Ml, ghl, tl, mHF Mad
bgabrhfns. bgabrhfis yfz yh
mWtifgLJt.
ah : mkh, mit vbdd vW TWfns.
Ma : bghUbga, lbga, fhybga, idbga, Fzbga,
bjhbga vgdth.
v: : mkh, bghUbga vwh....
Ma : bghUis FF bga bghUbga. j bghUbga
UtifgL. mit : cUs bghU, cuw bghU.
cUs bghUf : Fku, kybfho, bjid,
brgU, btshL, Xzh... Kjad; cuw
bghUf: ehfh, mL, jL, vbz, k, ,
fhW... Kjad. v, nghJ swh?
32
v : bjthf Jbfhnl, mkh. lij FgJ
lbgauhFkh, mkh?
Ma : mUikahf nflh! Xlij FgJ lbganu.
L, bjU, g, nfh, kf thl, njhl, fhL,
kiy vd lfis Fgdbtyh lbgajh.
bfho tFa bgafis brh.
bfho : mgf, bgah bjU, Cuh xa eLiyg,
Uw vidbgw jhah nfh, Ukir,
thiHnjhl, MfhL, bfhkiy.
Ma : vyhtF Tlhna. bfhoia ghuho
if jLnth. fS go gy vLJfhLfis
xUtUbfhUt T bfhSj ntL.
tst : mkh, mWtif bga fhyij FF bga
fhybgauh, mkh?
Ma : M. mbyd Ia tsth! f ikF
behobghGJ Kj Cfhytiu vyhnk fhyij
FF bgafjhnk. rhwhf beho, dho, k,
bghGJ, Hik, thu, f, ML, gUtfhy vd
vyhnk fhybgafns. tsth! fhyfSF
vLJfhLf brh.
tst : IJbeho, KgJ dho, guL k, oabghGJ,
fHik, xUthu, ijf, XuhL, kiHfhy.
Ma : mUik mUik. midJF brhlhna.
FH : idbga vwh vd, mkh?
Ma : J f vJ. id vgJ xw cW bgaiu
FgJ. kj cWf, yF cWf, jhtu gFf,
bghUf gFf vd KGikahd x gFfis
FF bgaf idbgafsh.
vyh! kj cWf bgafis, jhtu gFf
bgafis brh.
vy : jiy, f, _F, br, ehF, g, tW, if, fh, u,
ef Kjad, nt, jL, is, iy, , fh, f,
ij Kjad idbgafsh, mkh!
Ma : mbyd Ia? Ta mjid idbgafjh.
Fkuh, Fzbga vwh vdbtW brh.
Fku : nfhg, mkh.
33
Ma : ewhf brhdh! mjid jny brhUfyhnk,
j brh UFbghGJ, ntW brhfis ga
gLJtJ ebkhF ehnk br fyth? Fkuh,
nfhgfhd jbrh TW.
Fku : mkh, ngRtH brh gHljdh Tnl.
nk, jifa iHia brakhnl. nfhg
fhd jbrh djhnd, mkh!
Ma : mbyd Ia? brhdJ brjbrhjh. Fz
bgaiu gbga vd TWt. Fzbgaf w,
Rit, ms, tot Mat mogil tHfgL.
ntyh, wbgafis Rit bgafis brh.
nty : VG wf, mWRitf mkh.
Ma : Fzh! ms, tot bgafis brh.
Fzh : gJ l J, IJgo vbz, gJnyh m;
tlgyif, rJuL, brtf jf, Knfhz T
mkh.
Ma : bjsbjthf brhdh, Fzh. mWtif bgaf
Wahf eh Ta bgatif vdbtW brh, my.
my : bjhbga, mkh.
Ma : ewhf id itUwh. bjhbga vwh
vd? ahUF bj? brhYf.
u : Ma, mkh.
Ma : u, TaJ bjh brgtiug, Mdh, eh
nflJ mt br bjhg... sFwjh?
u : M, mkh. goj, fj it bjh
bgafjhnk.
Ma : Mkh. br bjhiy FF bgafbsyh bjh
bgafns. bfho, fUgyif goj bgabrhfis
vG mtiw, mWtif bgafshf tifgLJf.
khzt : tifgLJnwh mkh.
bga tif bga
bghUbga fz, ehfh
lbga nt, ehkf
fhybga ijf, egf
idbga Kf, if
34
Fzbga tl, mHF
bjhbga Ml, ghl
Ma : iHyhk vGUf. k.
g : Gs brhbwhl mikJs mWtif bgafis tifgLJf.
vy fhiy njhlF brwh . kuis gir
cfhUgjid flh; F ghlnfL kjh.
1. 3. 5.
2. 4. 6.
kh dhf
m) wtadhf
1. ca ilia nj brf.
m. kJiu vgJ bga.
1. fhybga 2. Fzbga 3. lbga
M. bfho gwh. bjhlYs vgJ bga.
1. bghUbga 2. idbga 3. bjhbga
. rJu vgJ bga.
1. bghUbga 2. fhybga 3. Fzbga
2. nfhol lf Vw bgabrhfis vGJf.
m. mirwJ. <. cilJlJ.
M. ir elwJ. c. _W nfhzfis cilaJ.
. gF LKiw. C. tyt uhk.
M) FWdhf
1. mWtifbgaf ahit?
2. fhybgaf ehfid vGJf.
3. idbgaf ehfid vGJf.
4. lbgaf ehfid vGJf.
) Wdhf
1. mWtif bgabrhfis vGJf.
2. E ghlgF cs bgabrhfis bjhFJ tifgLJf.
35
tFgiwwf
m) ngRj w
fhag nghnwh tsu fhuz - fyJiuahLf.
M) vGJj w
bghUSzJ KiwgL gaikJ vGJj (kh)
(v.fh.) 1. fauR fzjhr IahuF nkgl iugl ghlfis
ash.
2. WTlgo vD 1927M ML fzjhr wjh.
3. jHf mu murit fPuhf fjh.
4. t abga Kijah.
5. t 1981M ML aif vdh.
6. tUF fhiuKJ yt, tzfhKo, ghtehj, Mnuhaehj,
fkfah vd idbgaf gy cL.
KiwgLjgl g
WTlgo vD 1927M ML fzjhr wjh. t
abga Kijah. tUF fhiuKJ yt, tzfhKo, ghtehj, Mnuha
ehj, fkfah vd idbgaf gy cL. fauR fzjhr IahuF
nkgl iugl ghlfis ash. jHf mu murit fPuhf fjh.
t 1981M ML aif vdh.
g
bghUSzJ KiwgL gaikJ vGJj
1. mGifia Wjhlh, Xehl nghLLnt vW
FHijl Tdh, mt.
2. Foir cns W iga mGJbfhoUjh.
3. jidnfl Xeh, FoirF btna beLneu fhJbfhoUjJ.
4. gnahL cznjo miyJbfhoUj Xeh, xU Foiro mUnf tjJ.
5. F kf ngRtJ xW; brtJ ntW xwhf UwJ vW v
bfhnl Xeh brwJ.
6. ObuW v fnz, mHhnj. cid Xehl nghlkhnl. Xeh j
gf tuL. mjid moJ bfhWLnth vwh.
) bra l : cfq UHh bjhlfKj Wtiu eilbgW
braghLfis bjhFbjGJf.
36
bkhw g
m) ne izbrhf - v izbrhf
eh brfis fUJfis wl TWbghGJ, Ritgl TWtjfhf, xnu
bghUjU Ubrhfis gagLJtJ cL. mit ne izbrhf vdgL.
(v.fh.) 1. fhnt fQfUJkhf gogh.
2. tst jij ngUfG ft.
bjhlf cs fQfUJ, ngUfG Mad ne izbrhf.
vuhd fUij TWbghGJ vbghU jU brhfis gagLJj v
izbrhf.
(v.fh.) 1. nfhghy cajh midtlK gHF gghs.
2. kybfho jij mYgfY mauhJ ciHjt.
bjhlf cajh, mYgfY vgd v izbrhf.
g
1. fhQ ne izbrhfis, v izbrhfis bjhlf mikf.
1. <Lizaw 3. FwFiw 5. jFjil
2. mYgfY 4. Xaj 6. gh
2. ca izbrhfis vLJ nfhol lf uf.
( ugf, Vwjh, fnwhU knwhU, moJoJ, ggahf)
1. mz mngf rKjha fhzgL fisa ghLglh.
2. fLiu vGJnghJ vGJj ntL.
3. cyf, Naid RWtjdh njhWwJ.
4. ngU lof Vnd.
5. neU mthwiy ngh fjd.
M) mu vQFa jbHiz vGJf.
mu - j mu - j
m) 7 - <) 2 -
M) 5 - c) 9 -
) 10 - C) 8 -
37
g
Gs brhf ulh vGJ, bkbaGJ tir mikgo brhfis mikf.
mkh, mg, mif, mR, mfh, mij, mr, m, m, m, mil,
mah, mit, my, ms, mw.
g
nfLbgWj
jhkiu VHh tF gowh. mtis g mjh, cf oF miHJ
bry UgkhOf. Vbdwh, mtSF oj bghUshf Ujh, ahiu nffhk
ciknahL vLJbfhth. gyU gyKiw mW mtsh mj gHfij
lnt Koaiy. xUtUF cikahd bghUis, mt mDk vLJbfhtJ
jtiyah?
To ngRnth
1. jhkiu nghnwhiu cf oF miHJ brfsh?
2. f vnghjhtJ jhkiuia nghW elJ bfhlJlh?
3. jhkiu braiy Ujhk tsulh vd MF?
4. jhkiu gHfij khWtJ vgo?
thifw
fYF fhz
e th vbfhS fYF Mftkhd tia njbjLf mtWF
vjhf fhz fYF fhQ w cjwJ. FkuDF fhgJ
isahLtbjwh f oF. goF neu ju, kw neufbyyh fhgjhl
MobfhoUgh. Mdh, mtDila jijnfh mtid wj r udh ghf
ntL vw vz UjJ. FkuDF Vgl fYF vd?
fshf Ujh vd brf ?
kf
ehLgW
b#k eho bfhLnfhyuhf fUjglt y. ahF Ljiy
iljh, ehil wikahf M jF aUF Uwjh vgJ Iank
vW afis FiwJ kL, xUKiw mt fUJ Tdh. jidnfl
brgfuhk bfhbjGjh. yUF vuhf wikahf thjho, vGJ _y yiu
k nff brjh. cyifna eLfbrj bfhLnfhyuhf UjhY mtiuna
k nffbrj khu brgfuhk ehLgW nghWjFajhF.
bgw jhia wj ehil kf fWbfhshjt fW gjuhfnt
fUjgLth. Mfnt, xbthUtU bgw jhF ehLF ngUfG nrj
ntL.
38
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 ilaj
39
braghL : 3 dhodh
fhef vD ciueilgFia xo khztfshfnt dhodh
elJf. (dh mikgJ, dho dh elJtJ, dho dh f
gFbgWtJ khztfshfnt Uj ntL)
vGJj
40
braghL : 6 il vGJj
ghliy goJ dhfSF il vGJf.
bfhiyny thiHgyh
khff FYF!
fUg iHF!
beynah tjf
wfL jiyjhJ!
Cnuh uJ
fyU KHthF!
fhblyh F!
Ff ghL!
dhf
1. ghlYs Kff bgaid vGJf.
2. miHgJ vJ?
3. jiy jhJtJ vJ?
4. fhblyh gJ vJ?
5. ghL gwit vJ?
fwyil W kL
kbg :10
I. fhQ bjhlf rah, jtwh? 6x1=6
1. t Hfhf kRkJ ghoal iwt moglh. (r/jtW)
2. fPnuW vD glij bgw fP UfhK Mth. (r/jtW)
3. thifF fjU Ma brhnfL elj ntL. (r/jtW)
4. ghoaj jiyefu jrh (r/jtW)
5. kJiuia fJ ghoa vLbjhif , gghl MF. (r/jtW)
6. fhag C nghW eyt. (r/jtW)
41
yfz
53
idbrhny bgabur MF. J KfhyY
tU. gGj vD brh wjfhy tJsJngh,
ffhyY, vfhyY vthWtU vW
brhYf.
a : gGw gH, gGF gH vd tU, Iah.
Ma : f eW. mLj brh vd?
a : vLJ vD brh, Iah.
Ma : vLJ vD KWbgwhj idbrh tjh vD
idKiw bfhL KoJsJ. thW
idia bfhL Ko vr idbar
vdgL. idbar Kfhyij czJ.
vLJ tjh - ~J wjfhy idbar. jidngh
ffhy, vfhyfSF bghU TWf.
nfhgh : vLJ tUwh - ffhy idbar. vLJ
tUth - vfhy idbar
g : 1. tU bjhlYs idKiw tlLf.
ah fLikahf ciHjh.
2. tU bjhlYs bgaburij tlLf.
eF goj khzt Kj kbg bgwh.
3. tU bjhlYs idbarij tlLf.
FHij Mo gho kjJ.
kh dhf
m. Gs dhfSF il jUf.
1. idKW vwh vd? rhW jUf.
2. bgabur vwh vd? rhW jUf.
3. idbar vwh vd? rhW jUf.
4. mltizia uf.
54
M. tU gYs idKW, bgabur, idbar brhfis vLbjGJf.
fhiy f j br, gLifiaL vGjh; g Jy Kf fGdh;
thr bjJ nfhylh. mt jh, mt braiy fL ghuhodh.
kdkj br k J Xodh; Mogho kjh. miwa ghlfis
goJ Kojh; gF iuJ brwh.
tFgiwwf
m) ngRj w
1. berbjh nkgLtjFa tKiwf FJ IJ kJf ngRf.
2. bjhiyfh ehlf xwid g fyJiuahLf.
M) goj w
eh mt f gho kl kL, mtt ell, mt fhz
Uajid fol, mt jJ brwjid cUFiyfhJ Ul, mt Coa
czfis c csitahl, cWQ ehshF. khiy kh kz
UwJ; s ga x UwJ. mJnghy, Hhf ga e brany
iHL khny UwJ.
) vGJj w
sguf, mfis ghJ JbfhSj
IjhtJ jf ffh
f 10 GfhL
dhf
1. sgu vjid gaJ?
2. jf ffh vF eilbgWwJ?
3. jf ffh vjid eh eilbgWwJ?
4. jf thFnthUF vjid GfhL f jugLwJ?
5. jf ffh elJnth ah?
<) gilw
RWNH z - FJ ehlf vGJf.
55
bkhw g
m) kubrhf
e Kndh vbghUis vbrhyh FJ tHdhfnsh mbghUis
mbrhyh Fgnj ku vdgL. ku brhfis gagLjhk ntW brhfis
gagLJtJ kuiH. ahidfW vgnj kubrh. jid ahidFo vd
TWtJ kuiH.
sik kubrhf
jhtuf : fhf sik ku
mtiuR fjR thiHfr
btsR bjdFUig khtL
yFf: sik ku
FUFR nfhFR MLFo
fGijFo vUikfW gFo
khfW ehFo idFo
fFUis gw is
x kubrhf
F T k mf fhf fiu
bfhR Tif FHW Fiu fidF
f KHF e CisL ahid W
idkubrhf
mg fhf m iy g
be W fis g gH
ghR ghL ghL ky bfh
g : bghUJf.
1. fhf - T
2. Fiu - fiu
3. f - fidF
4. e - KHF
5. F - CisL
M) jbHfis TLf.
1. + 3. +
2. + 4. +
) fLiu vGJj: cHt Ueh
<) mfutir mikf.
, rF, irij, br, Nis, nrt, rh, RF, nrhiy, iy, brh, brsa,
rfu, uf, brid, rhW, brt, Rz, NJ, bro.
56
jaf jnyna ngRnth!
bjhlto iya...
ga : obf fl vnf UF brhYifah?
xUt : bllhngh byy Uf. mf fhdy xU nghL UF.
mfngh thFf.
ga : Iah, jhguF xU obf bfhLf.
mYty : brt U nrrh bfhLf.
ga : jhf gJ %ghah UF.
mYty : obf jhf. nr vLJff.
ga : Iah, jhgu nghw obu vj shghy tU.
xUt : bl V mj irLy vwffdh shgh beg ^y obu
tU. mfngh VFf.
iuahl lbgWs Mybrhfis jbrhfis gagL
ciuahliy mikf.
thifw
gilghw w
e th ehnjhW vbfhS NHfSF gntW nfhzf UJ
fhz gilghw w cjwJ.
j Fiwthf Uj FlD ffis u, msit caubrJ
jhf j fhf fij gilghw wDF wj X vLJfhlhF. e kd
jstilnghJ, Mftkhd tf brYj gilghw w cj. cfSila
th vj xU NHyhtJ gilghw wid gagL cfsh?
vitbait gilghw vd goaLf?
goal gilghwf VjhtJ x f wndh Mtnkh bfhLfsh?
kf
cuf
kd rhu xUKiw nt xwid elj llh. mnt
gLtjfhf Mufz MLf fonghlgL Ujd. mF tj bfsjk
j, cfis gl ntlh vW Tdh. Mdh, mtf gLjiy
ifliy. Wahf, j thyh yFfis LLf. vidna
j nt nghLf vW Ta j, nt Hnghdh. j
brifia fL rhu Llh; kd khdh; j miuia Vwh.
rhu ehblF cgia jil brjh.
ciu JWJnghJ bfhYnghJ mj iy f Ugjhf
fgid brJ ghUf.
57
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 fyJiuahLj
fit ghJ FG fyJiuahLf. (isyf Lkidfshf khWtj
isfis f!)
braghL : 2 gokw
vGJj
braghL : 3 nefhz
cf C cs cHtfl Gs dhfSfhd ilia vG tUf.
1. f yF vj tif cufis Lf?
2. xU ehisF y vts neu ciHf?
3. ciHF Vw gy ilwjh?
4. ghrdF nghJkhd tr csjh?
5. tr yhjnghJ f br g tiff vit?
58
braghL : 5 flJ vGJj
m. Lfij cs Cbgaiu flf.
1. Kj vGJ kiwjh Jiu
2. ulh vGJ kiwjh kiu
3. _wh vGJ kiwjh kJ - C bga vd?
M. Lfij cs y bgaiu flf.
1. Kj vGJ kiwjh kiwF
2. ulh vGJ kiwjh FiuF
3. _wh vGJ kiwjh FF - y bga vd?
braghL : 6 vGJj
cf o cs bgatfl Lfijfis nfL vG tUf.
braghL : 7 vGJj
fhQ bjhlfYs bgabur, idbar brhfis vLbjGJf.
1. nffhj flD ghfhj gU LtJ nruhJ.
2. THhdhY FJ Fo, fijahdhY fr fL.
bjhFj
braghL : 8 bral
fwyil W kL
kbg : 10
I. nfhol lfis uf. 6x1=6
1. iuf yf vd ghuhlgL fP .
2. fygf cWf vif .
3. <rhd njf kbwhU bga .
4. U. . f. Ta wj .
5. iyj brt brtkhF.
6. bra Kojjid FF brh MF.
II. fhQ dhfSF ilaf. 2x2=4
1. Rthehj njf g F tiuf.
2. berf tiff ahit?
59
vdh Ko, ehnd brnj
(I can, I did)
khzt fw braghLf gntL
ghl :
t.v eh ghl v ghljiy braghL Fiu
60
yfz
ntWik, milbkh
ntWik
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf, cfhUf. W fhiytghL Tl
gRbgwt ah?
khzt : fz gR bgwh, Iah.
Ma : jiyikaha, ahiu ghuho gR tHdh?
khzt : jiyikaha, fzid ghuho gR tHdh, Iah.
Ma : 1. fz gR bgwh.
2. jiyikaha, fzid ghuho gR tHdh.
(bjhlfis Ma fUgyif vGJj.)
Kj bjhl fz vD bgabrh mikJsJ.
ulh bjhl mnj bgabrh fzid kwt
ghuhoajid FwJ. bjhl, fz vD
bgabrh bghU ntWgLwJ. ntWghLF
fhuz, fz vD bganuhL nrJs I vD
cU. thW bgabrh bghUis ntWgLJtJ,
ntWik vdgL. bgabrh W mikJ
bghU ntWghil br cUfis ntWik
cUf vg.
k : rW sfkhf brhYf, Iah.
Ma : uhk flh - nj bjhl, uhkid flh vd
tUbghGJ, uoFKs ntWghL wjh?
kbkh : e w h f w J , I a h . K j b j h l u h d J u h k
ntbwhUtid ghjh vd, ulh bjhluhdJ
ntbwhUt uhkid ghjh vd bghU ntWgLwJ,
Iah.
Ma : WkhwF fhuz vd? ewhf J
TWf.
fy : I vD vGJ, Iah.
15
Ma : f k. thW bgaiu ntWgL fhL
cU ntWik cU vdgL. ntWik Kj ntWik,
ulh ntWik, _wh ntWik, ehfh ntWik,
Ijh ntWik, Mwh ntWik, VHh ntWik, vlh
ntWik vd vtifgL.
gh : Iah, Kj ntWik vwh vd?
Ma : aghd bga, (vGth) gaiyia bfhL KotJ Kj
ntWik vd, vGth ntWik vd tHfgL.
( J idia bgaiu dhit gaiyahf
bfhL Ko.)
(v.fh.) fz tjh - id gaiy
mt fz - bga gaiy
mt ah? - dh gaiy
vGth ntWikF vd j cU iy.
bghk : Iah, ulh ntWikF cU clh?
Ma : cL. ulh ntWik cU I vgjhF. tst
bris gojh. bjhl cs br vD
bgabrh I vD cUignaW bragLbghUshf
ntWgL fhLwJ. thW bgabrhdJ bghUis
bragLbghUshf ntWgLJtJ ulh ntWik MF.
ma : Iah, _wh ntWikF cU clh?
Ma : _wh ntWik cUf M, M, xL, XL, cl Mad.
(v.fh.) ehfh jrdh braglJ. - M
Fifah XFeil. - M
jhbahL kf tjh. - xL
jijnahL jh tjh. - XL
jijl j tjh. - cl
ituk : Iah, ehfh ntWik cU vd?
Ma : ehfh ntWik cU F. jiyt eF gR
tHdh. e vD brh F vD cUig VW
bghU ntWgL fhLwJ myth?
fhjh : Ijh ntWik cUg brhYf, Iah.
Ma : brhnw. Ijh ntWik cUf , vgd.
16
(v.fh.) bfhil wjt gh. ah bjF viy
Fk. bjhlf bfhil, ah vD brhfSl
, vD cUf nrJ bghUis ntWgLJ
wd.
kh : Mwh ntWikF cU clh, Iah?
Ma : Mwh ntWik cU mJ vgJ. (v.fh.) uhkdJ L.
vdJ jf. bjhlf uhk, v Ma
bgabrhfSl mJ vD ntWik cU nrJ
bghUis ntWgLJwJ.
siw : VHh ntWik cUig brhYf, Iah.
Ma : VHh ntWikF f, c, nk, vgd cUfsh.
(v.fh.) of FHij isahLwJ.
bgoF gz UwJ.
Tiunk nrt csJ.
fo eh gLJsJ.
bjhlf L, bgo, Tiu, fo Ma brhfSl
f, c, nk, Ma cUf nrJ lbghUis
czJwd.
vyuR : Iah, vlh ntWikF cU clh?
Ma : vlh ntWik cL; Mdh, mjF cU iy.
jid ntWik vd miHg.
(v.fh.) fjh th!
bjhl fj vD brh W () vGjhdJ
bfL, mj ma vGJ (j - jh vd) L miHj
bghUis jUwJ. thW bgabrh y khwfSl
miHj bghU tUtjid ntWik vg.
17
kh dhf
m. wtadhf
mil FF bfhLfgLs brhYl bghUjkhd ntWik cUig
izJ nfhol lij uf.
1. fiybrt Kjh. (is)
2. ghl gofglJ. (uhk)
3. ghl vGa gR iljJ. (yt)
4. J ril. (fy)
5. yF ghLwh. (nkil)
M. FWdhf
1. ntWik vgJ ahJ?
2. ntWik vjid tifgL? mit ahit?
3. _wh ntWik cUf ahit?
4. cU tU ntWikf ahit? sFf.
. kdtiugl tiuf
ntWik cUf tiffis JbfhlthW kdtiugl tiuf.
milbkh
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. midtU eyjhnd! brw tF goj ghlf
vjhf UF vd idnw. ahUfhtJ Ia
csjh?
khzt : ewhf sW, Iah.
Ma : k, ghoah! W vd Hik?
ghoa : fHik, Iah.
Ma : f vwh vd bghU?
ghoa : y, khj Iah.
Ma : yit bty vd miHghf myth?
bgh : Mkh, Iah.
Ma : tU btik vD brh yF milbkhahf
tJsJ.
18
bgh : milbkh vwh vd, Iah?
Ma : g y t i f g l j h f U F x U b g h U i s b g h J t h f
RLbghGJ, mj tif FJ Ia Vglyh. vdnt mtiw,
d JfhLtjF jbrhiy gagLJt.
mjbrh milbkh vdgL. rhwhf ghl vd
brhYbghGJ, mjtif FJ Ia njhW. mjid
nghf j ghl, My ghl, fzF ghl vd
mil bfhLJ TWj ntL. thW bghUfis
dja cj milbkhf dKs milbkh
vdgL.
stH : Iah, dKs milbkh cblwh, dyh milbkh
bad xW Uwjh?
Ma : UwJ. bty, fUfhif, brfnuh tWbf
yh dkhf Tw ntLkhdh, fUy, btfhif,
fUfnuh vd TWj ntL. mthW xW yhjjdh
it nghwtiw dyh milbkhf vd TWt.
mk : dyh milbkhfg eF mJbfhnlh, Iah.
Ma : milbkhf tiffisg f nk tF D
thf gof.
khzt : e, Iah.
kh dhf
m. FWdhf
1. milbkh vwh vd?
2. dKs milbkhF rhWf jUf.
3. dyh milbkhF rhWf jUf.
g
Gs bjhlfis dKs milbkh, dyh milbkhbad gFJ fhLf.
1. brjhkiu 2. ghFl
3. cgs 4. ku
5. Ckw 6. njhj
7. brPhW 8. btisid
9. brj
19
_tif nghf
20
khw : IJ %gh vgjid FwJ, mkh.
Ma : thW mR vD brh cs midJ vGJfS
khsd. UD, bghU khwiy. vdnt, J
KWngh vdgL.
khzt : e, mkh. nghfg bjthf mJbfhnlh.
g : Gs bjhlf fhzgL nghfis tlLf.
1. mR gHf th th.
2. mw vdglnj thif
3. kif gj nH jdh.
kh dhf
m. wta dh
bfhLfgLs brhfSfhd nghfis vGJf.
1. fy - 2. y - 3. Fl -
M. FWdhf
1. ngh vwh vd?
2. ngh vjid tifgL?
3. Wnghia sFf.
4. ey, Mid, miua - it vtif nghfSF vLJfhLf?
tFgiwwf
m) ngRj w
RHW V dJ cyf - vD jiy IJ kJf ngRf.
M) vGJj w
id v rJbfhlh vd ngbfhS?
xU gfF ciuahl to vGJf.
bral
IJ _if jhtuf glfis xo, mt gafis vG bfhzf.
21
bkhw g
m) wbkh brhfSfhd j brhfis mnth
wbkh j wbkh j
brh - brh brh - brh
mDk - ir cga - Ugahs bfhil
Mjt - PhW ch -
Mug - bjhlf vjhj - a
M - brhJ If - cyf tHF
ir - Jg fhj - jh
Uja - berf l - kKo
<r - iwt Fngu - bgUbrt
cgrj - Unjhg
g : wbkh brhfis mtWFa j brhfis vGJf.
1. j ntiy nru vd mjJ csJ?
2. bfhLnfh mur muk brjh.
3. Mfhr g gwjJ.
4. Zg, mnf clh?
5. FHijF fUZo RnghL.
M) jbHf TLj fhf.
1. + 2. + =
3. + = 4. +
) fLiu vGJj
bg f
<) mfutir mikf.
ij, , bjid, jhkiu, , nj, jL, iz, J, bjho, njhl, j, u,
, z, njh, bjhL, .
g
kWj
fz VHh tF gowh. fz jhah kybfho, mtid bt
vfhtJ miHJbry ntLbkwh f jaFth. fhuz, fz brajh.
ah, vjid bfhLjhY clnd ifo thLth. ntlh vW mtDF
brhynt bjahJ. kybfho vjidnah Kiw mtl vLJ Tlh; Mdh,
mtsh Uj ayiy.
22
TongRnth
1. fzid nghW cdF bjjtf ahnuD csduh?
2. fz bra Kiwahdjh?
3. fz gHfij khWtjF VnjD t Ujh FLf.
4. bjhlto brYnghJ ahuhtJ, vjidahtJ bfhLjh, f th
bfhfsh?
thifw
kf
cj kdghik
brid xU FGd g xwid el tjd. mg Mauhd nt_
euk vgt, ViH khztF egf yta cz tHF lij bragLj
bjhldh.
mjfhf bghUSjbgw mt mQatfS kUJt khnkij FUrh xUt.
ml wig czj FUrh, kWeh mtiu rhgths mYtyfF tUkhW
nfLbfhlh.
vG bfdJ rhiy jkF cikahf Uj khif xwid gF
Mtz vG g brJbfhLjh. mdh cj kdghik mslfaJ.
cjF viyiy. xbthUt njitnfg cjf ntWgL. vdnt,
njitgLnthUF cjtnj cjahF. mJnt, kjDFa w g.
mwh mg j m~JxUt
bgwh bghUit . - Fw, 226
23
tsu braghLf
ngRj w braghL -1
glf cs ffis KiwgL _W kJ ngRf.
FGfyJiuahl braghL - 2
RWNHiy khRgLjhj nghia vthW bfhlhlyh vgjid Gs
Ffis gagL FG fyJiuahLf.
24
goj w braghL - 4
Gs ciugia Wj FfSF Vg gof.
bghfHh eilbgW fhy a fhy; fh cyh thdK, cyh
V fUiz fhL fhy; aifaid gRikahd ilit cLJ gw
fis No, a fh f fU mJ gfh jUfhy.
bghfYF jiyeh ngh. nghia mLJ tUtJ bghf Jeh; meh,
giHad fjY ad FjY fG; oYs gHghidf ilbgW;
J ghidf bghf eilbgW. gh bghF bghGJ, bghfnyh bghf
vD kfy x vF s. mbghGJ, bgf Fuit MLt; wF,
if bghfY bfhL Yiw bjtij tzFt. midtU twhu
cL kt.
- uh. . nrJis, jg
fh kh nt
1. 5.
2. 6.
iy M
3. 7.
4. 8.
nrh gh X
25
gHbkh cUthFj braghL - 7
bfhLfgLs brhfis gagL gHbkhfis cUthFf.
( ij, mfy, gUtnj, Mogl, ij, br, g, njo, MH cGj, cGtjidl,
t, eW, nehaw, brt, wjh, thnt, Fiwtw, wF. )
1. ij wjh t wF.
2.
3.
4.
5.
bghUJf braghL - 8
ah, ahl TaJ?
t.
TW Tat, nflt
v
1. vdh ayhJ kdh! Mis Lf m. ViH, mg
u KGtJ t MW
2. M. gh, mg
Ujhdh?
3. kdh jhf go Twyhkh? . mg, fhty
mL vnf UwJ? nrhWghid
4. vnf UwJ? vgo mL NL V <. mg, ViH
nrhW ntF?
g cUthFj braghL - 9
bfhLfgLs brhfis gagL id gaiy bjhlfis cUth
gia iw brf.
(tswJ, ghwJ, bghwJ, GwJ, iwwJ)
; MW thfhfY VfY ;
ggirfis brobfhofis .
26
cUfis gagLJj braghL - 10
ntWik cUfis gagL bjhlfis cUthFf.
1. Ky gl ghjh. (I) = Ky glij ghjh.
2. gl Ky tiuaglJ. ( M ) =
3. Ky f wjt. ( ) =
4. Ky gl wghdJ. ( mJ ) =
flj braghL - 11
fhQ ciugia goJ joj brhfYs ntWik cUfis vLJ
vGJf.
d Hh
fh M U fiufY thj nrhHehL kf, mth
Jbts tUbghGJ dHh bfhlho kt. Hh eilbgW mW
MwY Mik f isP gy mthW FJ vJ
Miknjhw Mo kt. mtf mthW Mo ktij mehL mur
Kj m kf tiu midtU, M fiuf mikj muf mHa
lf UJ fL kt.
thW dHh eilbgW lf xW fhgodF
mik cs fHh bgUJiw. Jiw gh fh MW MwnyhL
fiufis nkh mF. MWd nkh nkh fiufis mD, mwhk
thDw tsj kUj kuf iwjJ mJiw. JiwF nruehL jiyt
Mld d Mo f nrjh.
- yt fh. nfhj, rfj yttir
1. Hh khiy
2. fU nrhW
3. Rl
4. U khiy
5. U kiy
6. kh tL
27
brhtjid vGJj braghL - 13
tsfJ ebr y. y be, fU, thiH Kja gf
is. ts Fiwj gF br. jid thd ghj vd e
ntsh kf TWt. y is gf gUtkiHia ena
UF. y f, nftuF, id, tuF, rhik, Jtiu, bfhS,
fhuhk Kja gf is.
bjhliu uj braghL - 14
ca brhfis bfhL bjhliu iw brf.
( if, cz, Fu, T, c, k, brh, il)
fwyil WkL
kbg : 10
1. ca izia njbjLf. 1x1=1
m. bghf tghL - fg
M. cH w - e. r_
. uJ x - f. bfs. KjHf
2. ViHF gR ilf gh brj bra vd? 1x1=1
m. ntil M. rika . yh
3. ntWik vJ? 1x1=1
m. _wh ntWik M. vlh ntWik . ehfh ntWik
4. dKs milbkhfis vLbjGJf. 3x1=3
m. ( btK, btfhif)
M. (fUy, brj)
. (brf, fUfnuh)
5. nfhol lij uf. 4x1=4
m. mff ntshik ntWbga .
M. gRlUJ ilF IJ bghUfis fyJ brtJ .
. cy njha cfmidJF Kjt .
<. bgaiu ntWgL fhL cU vdgL.
28
yfz
brh
gfhgj, gFgj
40
Ma : gFj vwh j vgJ bghU. gfh vwh
f ayhjJ vgJ bghU. fayhj brh
gfhgj vdgL. (v.fh.) k, f, bgh it
bgagfhgjf. el, th, ngh, br, - it
id gfhgjf.
khzt : gFgj g brhYf, Iah.
Ma : gFf aY brhfis gFgj vg. mthW
gFFnghJ uLKj MW cWfshf
mbrhiy fyh. mWf bgafshtd:
gF, F, iliy, r, rhia, fhu.
khzt : brhfisTl fyh vgJ g mbrhf
MW cWf csd vgd g mJbfhnlh,
Iah. f e.
kh dhf
Wdhf
1. gfhgj vwh vd?
2. gFgj vwh vd?
3. XbuGJ xUbkhF rhWf IJ jUf.
4. gFgj cWf ahit?
tFgiwwf
m) ngRj w
clig tsnj c tsnjnd jiy IJ kJf ngRf.
M) goj w
tU ghliy ca Xirl goJ fhLf.
ahkj ytny fgidngh,
tStngh, snfh itngh,
j ahfQnk wjiy;
cik btW fiy;
41
Cikauh brlfsh FUlfsh
thnwh; xUbrh nf!
nrkKw ntLbk bjUbtyh
jKHf brf br!
- ghuah
) vGJj w
ciueilgFia RU tiu w bgWj
(v.fh.) kfsh wjt mit njobgWj ntL. mPf vbfyh
Uwhfnsh mbfyh njobrW mtflUJ mbrtij bgW
caj ntL. mPf vGa f cy gntW bkhf Ufyh;
cy gntW gFf ilfbgwyh. mgogl fis vyh tutiHJ
mtiw goJ ghJfhj ntL. mjifa f thyhf mbrtij
bgW caj ntL.
ciueilgF RUf
bkhw g
m) brhbwhl tiff
brhbwhl czJ bghUisbfhL brbjhl, dhbjhl,
flisbjhl, czbjhl vd tifgLjyh.
neW, vf g MLHh eilbgwJ. - brbjhl.
c Ul vFsJ? - dhbjhl
sik f. - flisbjhl
vnd, j Xa mHF! - czbjhl
42
Gs brhbwhliu tifgLJf.
1. fhaof lhikia vJ nghuhodh.
2. cl UFw jf Uwjh?
3. bjhfha LF ty.
4. vnd, jh{kfh mHF!
5. il ikahf itU.
brhbwhl khwf
xU bjhliu kbwhU bjhluhf khWj.
(v.fh.) Kawh KoahjJ cnlh? dhbjhliu
Kawh midJ Ko, vd brbjhluhfyh.
ehnjhW clg br. - flisbjhl
ehnjhW clg brj ntL. - brbjhl.
g : Gs brhbwhliu milFF csthW khWf.
1. khWwdhaiu kj ntL. (flis bjhluhFf.)
2. ciH Ca iy. (clghL bjhluhFf.)
3. eh UFw gonj. (dhbjhluhFf.)
4. mnjh, FHij nH GJlnj! (br bjhluhFf.)
5. c ifbaGJ f mHfhf csJ. (cz bjhluhFf.)
M) bjhlfis brhbwhlf mikJ vGJj
kubjhl, gHbkhbjhl, ctikbjhl Kja bjhlfis brhbwhlf
mikJ vGJtj_y fUij v sf brayh.
(v.fh.) jh, j FHijia fQfUJkhf tsjh.
mzh, jFjil ngR Mw cilat.
g : Gs bjhlfis brhbwhl mikbjGJf.
1. gHftHf 3. CQwf 5. ngUfG
2. bjhWbjhL 4. mYgfY 6. nkLgsK
) jbHfis tir mikf.
, , , , , , , , , 6
<) fLiu vGJj
cf C UHh eilbgw isahLf.
c) Gs brhfis mfutir mikf.
d, ghL, l, gL, L, iga, ngu, bgst, ngh, bg, , bgh, id, gh,
L, gid, f, bgo, ghid.
43
g
kgj
rKf jhjh L, vJ vW nflh W FHij milahs fhL.
mj msF midtUF bjjt mt. ahiu ghjhY thf, nghf vd
kahijahfjh ngRth. xU taJila FHijnah bjhW taJila Katnuh
ahuhf UjhY mtfSF kahij jUth.
TongRnth :
1. rKf jhjh, jidl ta isatUF kahij bfhLwh, V?
2. cfisl ta atfis, f vthW miHf?
thifw
kd vGfis vbfhs
eKila cz, vz Kjatiw ca KiwY ca msY
btgLj w cjwJ. vyh kdbtGfS eyd my; ad
my. mtiw vthW btgLJnwh vgnj aikahjJ. kilgJ
Ml eilbgWbfhL UwJ. m m rhghf ML btbrt
ewhf MliybaW, mj m jiyt jbrt Fiw brhwh.
UtUFS ril VgLwJ. dij fLgLj ayhj jbrt,
btbrtidmof if XFwh. jbrt brjJ rah ?
d tjh fLgLJtJ vthW ?
jidjh fh dfhf fhthfh
jidna bfhY d. - Fw, 305
kf
g
Ugjh who jbkh tsF bjhlha bgUjifahsU
K.tujuhrdhU xUtuhth. tyif jUtJ lifF bja TlhJ vgJ
KJbkh. mjF vLJfhlh thjt K.tujuhrdh. xUKiw f flz,
L flz, nj flz nghwtiw brYj ayhk khzt y
JggLtjid flh. mtfSF njitahd midJ flzfis jhnk
fodh. mJkLk jkJ ilna Lah, khzt j gof tbrjh.
ayhnjhF uFtJ cjtJ g MF.
atJ funt
<tJ ynf
- xsitah
44
tsu braghLf
goj w braghL - 1
Gs ciugia Funyw wfJl bghUSznfwthW gof.
jHf khuf
wiu vghJ thHhjt jH; wF wKJFfho Xlhjt
jH; Koil ntj rj tjt jH; gy u maehLfnshL
wghf thf elat jH; fl fljt jH; fl flJ brW gkh
njrij ifg Mlt jH.
ka bghjt jH; flhuij btwt jH; nuh efUF
bghdhil wt jH; ya Ritia flt jH; vehL
aF u jH; VW eililah jH; d fL dif th
jH; jdy fUjhJ ciHjh jH; NJthJ UbtW mah
jH; khdnk bgbjd kjh jH; fgnyhodh jH; viu
jDngh fhJ tjh jH.
-mP mzh
brhbghU mj braghL - 2
bfhLfgLs brhf bghUsJ, mtiwbfhL fUJiuia iw
brf.
( frL, ctg, Gbrt, Vkh, khj)
f brt ms ms Fiwahj MF. wF
kWwF kfSF ju ToaJ. jdh, fngh kd
F. mjifa f brtij midtU bgWj
ntL. Vbd, f fw kfjh jkF vjifa ntWghL
To xWikl tht.
tifgLJj braghL - 3
Gs brhfS bgagfhgj, idgfhgj brhfis flJ
tifgLJf.
(k, bfhL, y, ngR, ky, f, , XL, jiy, jL, ku, ghL )
t. v bgagfhgj idgfhgj
1. k bfhL
2.
3.
4.
5.
6.
45
brh cUthFj braghL - 4
flYs vGJfisbfhL gfhgj brhfis tlLf.
k m o
M L e
k W bfh
yh c il g
vGJj w braghL - 5
brhf cs bk vGJfis gfhgj brhfis cUthFf.
1. ril ril
2. gL
3. go
4. vL
5. eL
6. tL
7. jL
8. br
9. f
10. ghF
1. mu nrh
2. mur
3. m
4. jiyt
5. beU
6. ky
(V, , nfh, , I, nrh)
46
bghU mj braghL - 7
milFF bfhLfgLs XbuGJ xU bkhFa bghUis ca
fl uf.
1 fh nrhiy
2 jh
3 ij
4 gh
5 th
6 M
v gh brhfis mj braghL - 10
tz vGJs brhfSF ca v gh brhfis mJ bjhlfis
iw brf.
( ngL, ghzD, MaD, v, Ia, bgQ)
47
1. MQ bgQ rk.
2. nrtY gwitf.
3. M Kiy y kf.
4. vdD ghiy y kf.
5. gho rffhyJ ytf.
6. jij jhia, Iia vg.
1 2
3 4
6 7
lUJ ty
1. Wa ffis gagL isahL isahL (6)
3. VWjGj eilbgW y (3)
4. isaho btbgwtfSF tHfgLtJ (4)
5. CUHh fhyf ghidia c fo moJ ML isahL (4)
6. ngh eilbgW lij ngh vg (3)
tyUJ l
7. isnah vgj vbrh (4)
8. gila kf eL, Mik Matiw gagL isahL Ml (6)
nkUJ
1. kJiu ahidngh eilbgw ikjhd (4)
2. ghobfhnl isahL jH u isahL (3)
UJ nk
7. VWjGjnghJ KHfgL ngh irfU (3)
48
ghl vGJj braghL - 12
nfhol l fiy vD brhiy u ghliy iw brf.
ygfiy ekJ
WtUF ca
cyYnsh nghW
cajfiy yg
jfhF Vw
jH fiy yg
fgjF ca
fhybkyh thG
bjhWbjhL UF
Jilik tsF
fwyil WkL
kbg : 10
1. uf. 3x1=3
m. tbgUkh U NL
M. jH u isahL
. isaho mogil nehf
2. ca ilia njbjLJ vGJf. 5x1=5
m. gFgj cWf vif
m. 4 M. 6 . 8 <. 10
M. Gst vGJbjhl bkh vJ?
m. M. if . ij <. L
. nrt vgj v gh bga vd?
m. ngL M. Fo . fW <. FUis
<. ntit vgj Ua brh
m. ntit M. ntj . ait <. ait
c. murid FF XbuGJ xUbkh
m. M. nfh . fh <. M
4. Fwghit iw brf. 1x2=2
bjhlidJ CW khjF
fwidJ CW .
49
yfz
myfz
62
g
fhQ bjhlf mikJs mfis vLbjGJf.
1. jbkh ikahdJ.
2. thfbfhl jehL.
3. bjid ku caukhdJ.
kh dhf
m) FWdhf
1. m vwh vd?
2. a ea vwh vd? sf jUf.
3. ca ea vwh vd? vLJfhLl sFf.
tFgiwwf
m) ngRj w
f : brhtJ cikjhdh?
f : mgona brnw.
f : bghGnj brnw.
63
mjidnfl eaur, j dgW kW gHf fhuzkhf jhD Cisl
bjhlaJ. e Cisljid nfl f, eia milahs fL JuaJ.
e, jnjh iHnjh vd Xo kiwjJ.
g : jGF jiybfhLj Fkz fijia cf Mal nflJ, mjid
ciuahl to vGJf.
bkhw g
m) WjFf
brisnah ciueilianah goFnghJ, bghUis bjthf J
gof, ca czfis btgLj gagLJtJ WjFfshF.
WjFfS ytiw <L fhngh.
1. KW ( . )
xU bjhl KWbgwjid Ff KW Lj ntL.
(v.fh.) fz gF brwh.
2. fh ( , )
gy bghUfis bjhlJ brhYnghJ, xbth D fh Lj
ntL. (fil brhYF fh njitiy)
(v.fh.) kh, gyh, thiH Kff.
3. miu ( ; )
X vGth, gy gaiyfis ( idKWfis ) bfhL KobghGJ,
xbthU gaiyF dU miu Lj ntL.
(v.fh.) jidbrt ewhf gojh; Kj kbg bgwh; gR
iljJ.
4. dhF ( ? )
xU dhbjhl W dhF Lj ntL.
(v.fh.) bghbfho ghl goJlhah?
5. czF ( ! )
xU bria czahf TWnghJ cz FLj ntL.
(v.fh.) vnd, kz!
6. xiw nknfh F (...)
X vGijnah brhiynah brhbwhliunah jna FF lY, xU
brhbwhl bga, gHbkh Kjad tUlY xiw nknfh F
Lj ntL. v vwh mHF vgJ bghU.
64
ghuah ghrh rgj f wj gil. Rj nrhW nghL vgJ
gHbkh. tzLnghJ, joj vGJf vGJnghJ, monfhL
LnghJ F l njitiy.
7. uil nknfh F ( ...) :
xUt Tajid neTwhf TWnghJ, xU bjhliu nknfhshf TWnghJ
uil nknfh FLj ntL. mf mHF Kf bj vwh
xsitah.
g
tU bjhlfSF bghUjkhd WjFL vGJf.
1. c bga vd
2. vnd kakiy cau
3. a ir ehlf KjHhF
4. v vD brh nkf vD bghU tU
5. cltiu css id vgJ gHbkh
6. a ir ehlf vd j _tifgL
7. UFwis aat ah
8. jbkh X caj brbkh
9. ciH thuh cWf csnth
10. mnjh ~J vd bfhLik
M) jbHfis id Tf.
mu j mu j
v v v v
1 6
2 7
3 8
4 9
5 10
) fLiu vGJj : RWw ik
<) mfutir mikj
Gs brhfis mfutir mikf.
, k, K, kh, _o, ika, bky, bkst, nkh, nkL, bkhL, sF.
65
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ ciugia brhy nfL, dhfSF ilaf.
fauR ntflhrydh, eifRitz ft. nfgt UkhW
eakhf nyilahf ngR wDilat. xUKiw, UitahW mur
f eilbgw MLHhF faur brwh. mHh,
brhbghth bfhoUj ngrhs, jbkhia W brj vW
brhnwh. brj vd TWtjh, xUfhy jbkh bfhLjHhf
UUj ntL vwh.
mt TWtjid nfl fauR ntflhrydh, clnd vGJ futid
j
eh brPhW vd TWnwh. brPhW vgjdh, xUfhy
fUPhwhfjh UUj ntL vgjid ngrhs TW
btgLJwJ vdTdh. mt Tajid nfl jHPf,
iffis jo Fubyh vGg, brhbghtha ngrhs jiyFjh.
dhf
1. fauR ntflhrydh vjikilat?
2. UitahW mur f MLHh, brhbghths nga ciu
ahJ?
3. brhbghths Ta bria fauR vd kWJiujh?
4. egl, fauR Ta nyil eaij TWf.
5. gyif brhYF nyil ea fhf.
27
ngRj w braghL - 2
28
goj w braghL - 3
j
thiHao thiHahf tj uJF tailFfiy ah itjhf?
f. jhbkh r W jLkhw, jda jhLbfhL o
lgjh? J Kiwah! J jFkh? vGf; cznahL vGf. fil
_R UFtiu jHidia fhngh vd cW brf. mWjh
j jiHF. jd jiybaLF.
ghLj w braghL - 4
fh bjbgiz ghyhW j
flnjh itia bghUiee vd
nka MW gynthl - U
nk brj jehL ( brj )
f wj jehL f
fg wj jehL ey
gj khd rhu - kz
ghbuF R jehL ( brj )
29
tSt jid cyDnf jJ
thf bfhl jehL beir
mS yg fhubknwh - k
ahu gilj jehL ( brj )
- ghuah
30
Ffis bjGJj braghL - 7
j
wbkh brhfSFa j brhf vGJj braghL - 8
31
gl ghJ vGJj braghL - 9
7 8
9 10
32
lUJ ty nkUJ
1. nghJbkw kdnk 2. mf Kf bj.
bgh br . 3. WjhY fhu
4. MufhuDF FiwahJ.
. 6. moahj goahJ.
8. Vw clhdh wfK 7. msF dh mjK
. .
9. fhy bgh .
tyUJ l UJ nk
j
5. bfLth idgh. 10. M nghlhY nghL.
ilf
1. fzho 2. f 3. c 4. g 5. H
33
fwyil WkL
kbg : 10
1. XU brhf ilaf. 4X1=4
m) thJ br l bgWsJ.
M) guhgu bghUis czJwJ.
m) kz
M) kd
34
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
ngRj w braghL - 2
54
(gznk) mjiyt - 1
eLt, khWfUJ mjiyt kW mitnah midtUF v
tzf. eLt mtfns! gzyhj thif k vgJ btW
fhdjh. xWF cjthj kdij itJbfhL, PhfS
JwfS ntLkhdh kia njobfhsyh.
Mdh, e nghwtfSF kdij kL itJ kaila
thng iy. bghUyhjtDF j cyf iybaW tSt
bjahkyh brh brwh. vdnt, kF t gznk vd gf
ntLnw.
(kdnk) mjiyt -2
j
eLtUF khWfUJ mgF kW mitnahF v
gthj tzf. eLt mtfns! kjf gz, gz vd miyJ
thifia KGikahf thH bjahjtfshf cshf.
e Kndhf vyh gz itjh thjhf? gz, kjdh
fLofgl xW. Mdh, k mgoiy. mJ e kd myth?
nghJ vD kd iw gJ %ghia itJbfhL thgtf
k xU JiaTl nfho %ghia itJbfhL nghjhJ vD
kd giljtf thtiy. gzjh Mlgukhf ntLkhdh
thHyh. Mdh, mikahf thH KoahJ.
eLt
mUik! mUik! ewhfnt j fUij mGjkhf vLJiujh
mjiyt. UJ gtl gJ gwJngh vghf. gz
Ujh mynth gahw Ko. btW kdjh Kokh? MdhY, gF
czjh njitna m gz iy. btW gzij wh gahl
Ko?
thtjF gz njitjh. Mdh, gznk thif MFkh? gz
cst yhjt vD Utj thifY gK JgK
khkhjhnd tUwd.
vJthf UjhY kia ekF jUtJ kdjh vd gJ
gokwij iwbrnw. e, tzf.
55
goj w braghL - 3
tSt brhdgo
ik tLnk kWgo
ffjh ntL mgo
fyhjt tht bjgo - ghujhr
vGJj w
mfu tirgLJj braghL - 4
56
tifgLJj braghL - 5
j
t, ij brgt [gij itJbfhL ntoif fhLtjid
ghjh.
PhW
57
bjhFj braghL - 7
bk UJe Uj
cjaha FG
nkbfhSj
brjh mR au totik
58
brhfsabgUf braghL - 9
j
5. UFw mw f xW.
6. g eilbgw Xangho fyJ bfhnl.
fwyil WkL
kbg :10
1. nfhol l ca bghUis njbjLJ vGJf. 5X 1=5
1. FH vgj bghU .
m) xUtif nj M) xUtif FU ) FHij
2. vgj bghU .
m) neh M) tWik ) ViH
3. ryt brh vbrh .
m) eg M) eyt ) trf
4. fHW vgj bghU .
m) ngR M) FHW ) vGJ
5. Fit vgj bghU .
m) Ftis M) Fa ) kiy
2. XU brhf ilaf 5X 1=5
m) gbdfzF f bgafS ehfid vGJf.
M) ahUl nruhk Ujh ik jU?
) FHij vgo thj ntL?
<) ahUila mHF ntlh vd fP rjhdj TWwh?
c) fP rjhdj wj ehL vJ?
59
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
ngRj w braghL - 2
jiu
nrngh;
jhtufis
tsngh.
82
goj w braghL - 3
vGJj w
j
mfu tirgLJj braghL - 4
83
tUfhy f ffahf mik. jLf iza fjit,
cyf rhsu wF; njLf izajs, cyf mbtyh
ilF. izaJF izahdJ izabkhnw. iza vyh
UwJ.
z bgWj braghL - 6
84
bghUJf. braghL - 7
gybghU jU xUbrhiy bghUJf.
gybghU xUbrh
cs, L, l f
khj, Hik, ru U
fut, btr, sF m
j
nkik, yF, brt, kahij mil x
is gh bjhf
GbjW FuF bjhL
sid bjhl is
btLbfd Fjij ngh
isnjhW FJ jh
Gs Gij bayh
xghgh v ba
cngh jth ghF.
- ghujhr, mH
dhf
1. ghl FlgL ku vJ?
2. FuF GbjW vjid bjhlJ?
3. ghl lbgWs ctik vJ?
4. FuF j thiy vdbtW idjJ?
5. is vD bghU jU brhf ulid TWf.
85
bjhifbrhf mj braghL - 9
Mad Uj ntL.
4. ygfhu, knkfiy xwbfhW bjhlilait.
5. kh, gyh, thiH Ma ffis midtU U cg.
bjhifbrh bjhifbrh
bkhahf mj braghL - 10
86
gh vGJU < bk
nghL nllh ng
lbe khl
nt bth bt rhnt
bt r v
AhLnt lnyh
j
sh o rho
gilghw w braghL - 11
LF ik mHF
87
yfz
bjhifiy bjhlf
12
ghu : mkh, ntWik vwh vd?
Ma : fz uhk ghjh. bjhl ah ahiu
ghjh?
ghu : ghjJ ah vW aiy, mkh.
Ma : fzid uhk ghjh. nghJ wjh?
ghu : ewhf wJ, mkh .
Ma : fzid uhk ghjh - vD bjhl I
vD cU ah, ahiu ghjh vd bgaiu ntWgL
fhLtjdh, ntWik vnwh. bga bghUis
ntWgL fhL cUF ntWik cU vgJ
bga. ntWikf vtifgL. tW Kj
ntWikF vlh ntWikF cU iy. kw
ntWikfSF cUf cL. mit I, M, F, ,
mJ, f vgd. ulh ntWik cUKj
VHh ntWik cUtiu csdtW VnjD xW
ntWik cUgh tU. UbrhfSilna ntWik
cU kiwJ tUtjid ntWikbjhif vnwh.
j
1. gh gUdh - ulh ntWikbjhif
(gh + I + gUdh- F I vD cU kiwJsJ.)
2. jiy tzdh - _wh ntWikbjhif
(jiy + M + tzdh)
3. nty kf - ehfh ntWikbjhif
(nty+ F + kf)
4. C dh - Ijh ntWikbjhif
(C + + dh)
5. brFLt ril - Mwh ntWikbjhif
(brFLt + mJ + ril)
6. Fif - VHh ntWikbjhif
(Fif + f + )
kybfho : mkh, idbjhif vwh vd?
Ma : cfy bjhliu goJ ghUf. jid clfy,
cw fy, cQ fy vd KfhyF Vg
bghU bfhsyh. MLbfho, gh, miyfl Ma
bjhlf idbjhif gW tj bjhlf. thW
13
fhyfhL iliy bgabur F kiwJ tU
bgabur, idbjhif vdgL.
fhyfuj bgabur idbjhif - e}, 364
KJ : mkh, gbjhif g TWf.
Ma : bty, rJuf, Rit brhbwhlfis
goJ ghUf. btik, rJu, ik Ma g
bgaf y, f, Rit Ma bgabrhfnshL
nrJ tUnghJ uoF il Ma, Md
vD g cUfS ik F bjh (kiwJ)
tJsd. vdnt, it gbjhif gW tj
bjhlf. (v.fh) btik + y = bty.
UbgabuhL gbjhifg fhngh. vLJ
fhlhf, kif vD brhiy ghngh.
kif vgJ wbga. vgJ bghJbga.
uLF il Ma vD g cU kiwJ
tJsJ. vdnt, ~J UbgabuhL gbjhif
vdgL.
nkfiy : cikbjhif FJ TWf, mkh.
j
14
g
ky, jnjh btkia fhz brwh. mF njh mgh btLf
fhziybad njo bfhoUjh. nkh FoJ bfhoUj gh l til
rhl jahuhdh.
1. gYs bjhifiy bjhlfis tlLf.
kh dh
m) wtadhf
1. ca ilia njbjGJf.
1. tsiw vgJ
m) gbjhif M) idbjhif ) ntWikbjhif
2. brbkh vgJ
m) gbjhif M) ntWikbjhif ) idbjhif
3. fa vgJ
m) ntWikbjhif M) ctikbjhif ) gbjhif
4. kh gyh thiH vgJ
j
m) idbjhif M) cikbjhif ) ctikbjhif
2. bghUJf.
1. idbjhif - ehuL
2. ctikbjhif - brbjh
3. cikbjhif - gtsth ngdh
4. mbkhbjhif - kKf
3. tU brhf vtif bjhifiybjhlf?
1. fUf 3. jf gojh 5. Kfky
2. btiy ghF 4. tsf 6. bghbwho tjh
M) FWdhf
1. bjhifiybjhl vjid tifgL? mit ahit?
2. idbjhifia rhWl sFf.
3. gbjhifia rhWl sFf.
4. cikbjhifia rhWl sFf.
5. ctikbjhifia rhWl sFf.
6. mbkhbjhifia rhWl sFf.
15
15
bjhfhiy bjhlf
16
16
mLJ xW vD brh bjhlJ tjjdh ~J
ilbrhbwhl.
8. khKt - bjhl kh vgJ cbrh. jid
bjhlJ, Kt vD brh tJsjdh, ~J
cbrhbwhl.
9. thf thf thf - xnu brh F gyKiw mL
tJsjdh, ~J mLFbjhl.
itbayh bjhfhiy bjhlf, wjh?
bjhfhiybjhlfis goaLf.
mUKUf : 1. vGthbjhl 6. ntWik bjhfhiybjhl
2. bjhl 7. ilbrhbwhl
3. idKWbjhl 8. cbrhbwhl
4. bgaburbjhl 9. mLFbjhl
5. idbarbjhl
Ma : mUik mUik.
j
KW <bur vGth bghU
MWU il mLit bjhfhiy - e}, 374
uils, mLFbjhl
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. MlhS kif ghij elJ brwhf;
Obud ghig ghJLwhf. mtf vthW
myWthf?
tsduR : Inah. gh gh vd myWthf.
Ma : mnf brW ghwhf. mnf UjJ gh
iy; btWfWjh. mnf kiwUj kw khzf
fyfy btd whf.
nru : MlhS kif fiw ghJ gajJ
vfSF ig tutiHjJ.
Ma : r r. MlhS kif vthW mydhf; njhf
vthW jhf?
17
enrhid : gh gh vd myd. fyfy btd jd.
Ma : Kj bjhl gh gh vgJ mLFbjhl. ulh
bjhl fyfy vgJ uils.
bra : uL UKiwjhnd tUwd, Iah. uLF
ntWghL vd?
Ma : ewhf nflh. gh gh vgJ mLFbjhl. jid
jh bghUjU. ~J uL, _W, ehF
KiwTl mLtU. fyfy vgJ uils.
~J uilbrhyhfnt tU; jh bghU juhJ.
mLFbjhl iu, btF, ctif, mr, mty Ma
bghU fhuzkhf tU. uils milbkhah
FbghU tU.
khzt : e, Iah.
g :
fz tjh vgJ vGth bjhl.
Jnghy w bjhfhiy bjhlf tUgo nfhol lfis uf.
1. bjhl th.
j
2. bgaburbjhl fz.
3. idKWbjhl tjh.
4. idbarbjhl fz tjh.
5. ntWikbjhl fz fodh.
kh dhf
m) wtadhf
1. bghUJf.
1. idKWbjhl - cilj ehfh
2. bjhl - tJ wh.
3. bgaburbjhl - fzh th!
4. idbarbjhl - tjh uhk.
2. nfhol lfis uf.
1. kuis vd KjJ.
2. jf vd DwJ.
3. th th th vgJ MF.
18
3. ca ilia njbjGJf.
1. kWw vD bjhl kW vgJ .
m) cbrh M) ilbrh ) bgabrh
2. rhy gjJ vgJ bjhl.
m) ilbrh M) cbrh ) idbrh
3. To ngd vD bjhl MF.
m) idKWbjhl M) bgaburbjhl ) idbarbjhl
M) FWdhf
1. bjhfhiy bjhl vwh vd?
2. mLFbjhl vwh vd? rhW jUf.
3. mLFbjhl, uils uoFKs ntWghLfis vGJf.
tFgiwwf
j
(v.fh.) FG -1 FG-2
1. snfhtof - ygfhu
2. Ujfnjt - tfjhk
3. fg - fguhkhaz
4. UtSt - UFw
M) goj w
Gs gFia goJ ea czf.
jHP xUt cz cz tjh. mtUila kid, thiHiyL ggy
czbghUfis itjh. xbthU bghUS Ritfjhf UjJ. vjid
cgJ? vjid LtJ? vyhtiw vLJ cgjF gyif iyna! vwh
mt. cfhUtjF gyif iybaW TWwh vW va mt clnd,
xU gyifia bfhLtJ cfhJ cQf vwh. eh cfhJ
czth gyif iybanw; ts Rits gtif bghUfis
vLJz Uiffjhnk csd. gy - if iyna vwyth brhnd
vwh. eUoa eif, j fzt brhU brhnghdh.
) vGJj w
bjhla Wfijia Kof brj.
g : Wfijiaga Ffnsh Wfij bjhlfnkh bfhLJ Wfijia
KGikahf vG Koj. mjid tFgiw goJfhl.
19
fz vlh tF gowh. fhiy IJ knf vGJLth.
mtDila mkhF jdh aw cjfis brth. d, vL kas
oUJ elnj gF brth.
xUeh, mt gF bry neukhlJ, mjdh XlK, eilkh gF
iuJ brWbfhoUjh. mnghJ rhiy ObuW... ... ...
(khztfns fij bjhlfij gofsh? nghJ fijia fns iw
brf; Ko vgo ntLkhdhY Ufyh. cf fgid Fiuia
joLf. fijF bghUjkhd jiy xW bfhLf; FGnyh tFgiwnyh
goJ fhLf.)
bkhw g
1. ca vGJtHFbrhfis mnth.
ngRtHF - vGJ tHF
1. nfhJ - nfhJ
2. Rt - Rt
3. ehf - ehf
4. kd - kd
5. gjl - gjw
j
6. y - bry
7. mUfhik - mU
2. iH vGJ w
Gs gFia goJ iHfis goaLf.
(v.fh.) X khtl xU mikr mtuJ kfndhL RWyh nkbfhlh. mj
RWyh mt jh flij Twnt, xU Tlij Todh.
nkny cs gia gofsh?
mtW vjid iHf csdbtd goaLnthkh?
iH r iH r
X khtl xU khtl mj RWyh mjRWyh
xU mikr X mikr flij Twnt fljid Twnt
mtuJ kfndhL mtUila kfndhL mtjh mtjh
nkbfhlh nkbfhlh
g
iwa d jHik, fz neW vl th brw IW %ghia U
jUtjhf brhdh. Mdh, ehf fljJ. mt tuiy. eh VkhJ nghnd.
20
3. mu vfSF Vw jbHfis vGJf.
1. 10 - 3. 19 -
2. 20 - 4. 15 -
4. fLiug : fhj jtuyhW TWj.
g
FH vyhlK mghf gHFth. mt oF ah tjhY mtfl
jikahf ngRth. mjdh, mtis vyhUF oF. mt vnghJ KWtnyhL
tisa tUth. oF tUgtfis, thf thf, cfhUf; mkh tLthf
vW tuntgh. mtis dif FH vWjh vyhU miHghf. mtf
miHgJ rjhnd, fns brhYf.
TongRnth
1. FH gig VW bfhwhah?
2. cf oF ahuhtJ tjh vthW tuntgh?
3. FHianghy ahiuahtJ ghjJlh?
4. FHianghy vyhlK gHFwhah?
thifw
j
kdmGjij vbfhS w
eg y rhiy elJbfhL Uwd. mtfS xUt ObuW
fh l gs Gwh. kwtf mtiu ghJ wd. nH Gj
mt mogljdh Vgl tial, egf VsdF Mgljid vna
kd behjh. egf bra rahdjh? ahnuD jLGjh mtfSF
vthW cjth?
kf
ciH nkik
mbkfh bgUgzfhu Kat xUt, mYtyfg fhuzkhf
th} gaz nkbfhlh. mt mU, isP xUtU gaz brjh.
misP Katiu eF mth. vdnt, mtiu neh, Iah, cfSnfh
tajhlnj. D V fodkhf ciHJbfhoUf, X vLJ
bfhsyhnk vW nflh. mjid nfl mKat, difjthnw Tdh. j,
th cnf eh tJnlhnk, af ntLkh vW, j khd idjh
vd MF? vW Tw, mj isP jid v btfglh.
ciHF taJ xU jil iy. ciHfhk, wl ifna gJ kj
jikF GF. thtJ xUKiwjh, mjid jkhdnjhL thtnj wjJ.
21
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 gnfW eoj
Ljiy nghuhl uuhf idJbfhL eoJfhLf.
braghL : 2 J ilaj
etuhbfhY
bghik gid
ffh
gokw muf mik
bfhfjh bghikf
nfhyh bghikf
bfhY gof gid
fhiy 9 k Kj u 9 k tiu
midtU tUf!
ifid bghUfis th kf!
mDk ytr
22
dhf
1. sgu vjid gaJ?
2. sgu gid bragL bghUf ahit?
3. gid vF eilbgWwJ?
4. gid bragL fhy msit FLf.
5. sguij btLnth ah?
vGJj
braghL : 3 dhfSF il vGJj
j
nfik bfhs tiy fO.
dhf
1. LnjhW vd njit?
2. njhW vjid gf mikj ntL?
3. ehLKY csd vit?
4. nfL gt ah?
5. ghlYF jiy xwid jUf.
brhtjid vGJf.
X dF mj gghoF ehffF ehoF mogilahf UgJ
bkhahF. bkhgW yhjtUF ehLgW uhJ. bkh gW bfhshj
d, j bkhia HJ, ehil HJ, gghil HJ, Uj l
bjahk nghL.
23
yfz
MFbga
36
Ma : kif vgJ iy; mJ bfho. kif Nodh vd
brhdh, mF kif vgJ bfhoaha KjbghUis
Ffhk vD idia FwJ. thW KjbghU
idF (cWF) M tUtJ, KjyhF bga vdgL.
jid bghUshFbga vd TWt. neW ngRngho
Kj gR bgw g, vJ?
khzt : o g, Iah.
Ma : o gah tJ ngaJ? g vgo ngR?
khzt : g ngrhJ, Iah. oYs g gw khz
ngdh, Iah.
Ma : ghfsh? g vD lbga, mg gY
khzF M tjJ. mjdh, ~J lthF bga.
khz : Iah, kybfho vid mof tUwh.
Ma : kybfho! mtis V mowh?
khz : mt, v jiyYs it vLwh, Iah.
Ma : c jiy itUF bgabud?
j
khz : rg , Iah.
Ma : rg vgJ vd?
khz : khj bga, Iah.
Ma : j khjfhfth ts f brf?
khz : iy , Iah. rg fhf.
Ma : ewhf brhdh. rg vD khjbga, mkhj
F F M tjJ. mjdh, J fhythFbga. mLJ
idahF bga g ghngh.
khzt : idahF bga vwh vd? Iah.
Ma : id vwh cW. btiy elh. bjhl cs
btiy vgJ idaha iyia Ffhk, mj Kj
bghUsha bfhoF M tjJ. mjdh, J idahF bga
MW.
khzt : mLJ vd MFbga, Iah.
Ma : bghfYF K L RtfSF vd mongh?
khzt : btis mongh, Iah.
37
Ma : mHfhf brh. btis vgJ wg. Mdh, mJ
wij Ffhk, Rzhig FJ tjJ. mjdh, J
gghF bga. jid FzthFbga vd TWt.
ijbghfYF vd rhL?
khzt : bghf cngh, Iah.
Ma : F bghf vgJ bghFjyha bjhbga. bjh
bga bjhiy Ffhk, mbjhyh MF czit
FjJ. mjdh, J bjhyhF bga. vbdd
MFbgafis gonjh.
khzt : 1. KjyhF bga, 2. lthF bga, 3. fhythF bga, 4. idahF
bga, 5. FzthF bga, 6. bjhyhF bga.
Ma : e.
g : Gs bjhlf ca MFbga brhfis uf.
1. cilj Via ghf uL tjJ. (kf, Cnu)
2. thilfis xwhf bfhL. (khztfSF, jiyF)
3. ij bghfYF mog. (Rzh, btis)
j
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol lfis uf.
1. C cwaJ vgJ MFbga.
2. y Nodh MFbga.
2. ca brhiy njbjGJf.
1. tWt wh vgJ
m) KjyhF bga M) lthF bga ) bjhyhF bga
2. iu tjh
m) idahF bga M) fhythF bga ) bjhyhF bga
M) FWdhf
1. MFbga vwh vd? rhW jUf.
2. MFbgaf vjid tifgL?
3. idahF bgaiu rhWl sFf.
4. bjhyhF bga vwh vd? rhW jUf.
38
tFgiwwf
m) ngRj w
M) goj w
) vGJj w
fij aW w bgWj
j
fij aWtJ X caiy w. mjid g thyhf bgWj vJ.
fijfis eF goJ m mikJs ea, fUJ, brhw Kjatiw mj
ntL. jfhy fPf Jfijfis njbjLJ goj ntL.
2. tW RUf nghf
ril RUf nghdh
ryit bjhyh.
ehnd brnt
39
bkhw g
40
mtDF kd tuhJ. vJ nflhY iy vW brhtjdh, mtDF iy KUf
vd bga itnjh. f ntLkhdh VnjD nfL ghUfns. vd brhwh
ghUf!
TongRnth.
1. KUfidnghy ahiuahtJ ghUfsh?
2. cfl ahuhtJ vjidahtJ nflh vd brhf?if
thifw
jidaj
kf
j
neik
fhaof thif elj xU f
cajug fhaof vGa Kjyh ML njnghJ, elj f
xW cL. m~J nf FljfJ.
fJiw Mths $ifR mg Mfhf tUjh. vGJTo vGJ
gfhf, mt vfSF IJbrhfisT mtiw vGjbrhdh. mtW xU
brh bfo vgJ. mjid eh jtwhf vGnl. eh jtwhf vGajid Ma,
vdF Fgh czdh. mjid vdh Jbfhs ayiy. vid ju
kw vyhisfS mbrhiy rahf vGUjd. eh xUtnd Klhshf
UJnl. j Klhjdij eh czUgo brtjF Ma gyKiw
Ka brjh. Mdh , mjdhY gaiy. ghJ vGJ gHfij eh vWnk
fWbfhsiy.
fhaof jFHij gUtnyna wiu ghJ vGjTlhJ vD
bfhif cWahf Ujh vgjid f ekF czJwJ. neikia
filoJ ehK brikahf thnth.
fbH cU bfhLFt
gba cyFl bgD bfhsy. - weh}W
41
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 eoj
thkiH nrngh vD jiy z ehlf xwid vG eoJ
fhLf.
braghL : 2 fyJiuahl
bjUTJ, nkil ehlf, iugl _wDF cs xWikfis FG
fyJiuahLf.
vGJj
braghL : 3 bjhFj
42
goj
braghL : 7 ilaj
ghliy goJ dhfSF ilaf.
bgfF f ntL
cyid ngQ jnf
bgfF f ntL
fia ngQjnf
fyhj bgf
fsy my
islyh; ey
jtf isj iy
dhf
1. ahUF f ntL?
2. bgfSF f V ntL?
3. fyhj bgf vjF xght?
4. fsy vJ is?
j
5. ghlYnfw jiy Lf.
fwyil WkL
kbg : 10
43
yfz
ntWik
fUjhthf ntWgLwJ.
thW bgaiu ntWgLJtJ ntWik vdgL. mntWik
v tifgL.
khzt : jid VHh tFnyna gonjh, Iah. I, M, F, , mJ,
f vgd ntWik cUf, Iah.
Ma : kwfhk brhf, k. tF J thf
bjJ bfhf. nghJ xbthU ntWik cU
g, m~J vbtbghU tU vgJ g
bjJbfhSf.
khzt : sFf, Iah.
Ma : Ky tjh vgJ xU bjhl. bjhl Ky vgJ
vGth. j vGth, tjh vD gaiyia VW aghf
tUwJ. j vGth idKW, bgabrh, idbrh
MatW xwid gaiyahfbfhL Ko. thW
tUtJ vGth ntWik myJ Kj ntWik vdgL.
jF cU iy.
(v.fh.) 1. khL tjJ - idKiwbfhL KojJ.
56
2. tst v j - bgagaiyia bfhL
KojJ.
3. tsk ah? - dhbga gaiyiabfhL
KojJ.
khzt : ulh ntWik cU Ijhnd, Iah.
Ma : M. rahf brhdh. KUnfr broia elh
bjhl KUnfr vgJ vGth. bro vgJ bga
brhny. m~J I vD cUig VW bragLbghUis
czJwJ. thW xU bgabrh bghUis
bragLbghUshf ntWgLJtJ ulh ntWik
vdgL. jid bragLbghU ntWik vd tHFt.
j cU I.
m~J Mf, mj, milj, j, xj, cilik Ma
mWtif bghUf tU.
tst gia fodh - Mf
nrhH giftiu mjh - mj
njbkh nfhiy miljh - milj
j
FHf dij Ljh - j
fa Fiy nghwt - xj
fz brtij cilat - cilik
khzt : _wh ntWik cUf M, M, xL, XL vgd jhnk, Iah.
Ma : rahf brhdh. it jiknaw bgabghUis fU,
fUjh, clf bghUshf ntWgLJ. tW M,
M cUf fU, fUjh Ma UbghUfY tU. fU
KjfU, JizfU vd UtifgL.
(v.fh.) ehuh fW jh.
Kj fU (fhakhf kh m~jhfnt UgJ).
ifah fW jh.
JizfU (fha bragLtiu Jizahf UgJ.)
njngh fUjh aWj fUjh, Vj fUjh vd
UtifgL.
(v.fh.) 1. jrdh ehfh braglJ.
aWj fUjh. (jhnd brtJ.)
57
2. nfh murdh flglJ. - Vj fUjh.
(jh brahk wiu bra itgJ.)
khzt : Iah, clf vwh vd?
Ma : X vGth braYl bjhwdJ braY clftJ
clf bghU vdgL.
(v.fh.) jhbahL FHij brwJ.
ehbahL Fo brwJ.
fUbghU bfhL vD brhY clf
bghU cl vD brhY brhYUfshf tU.
(v.fh.) bfhL ijjh.
MWKfDl t brwh.
khzt : ehfh ntWik cU F jhnd, Iah.
Ma : tirahf nfwh, k. J bfhil, gif, e, jf,
mJthj, bghUL, Kiw, viy vd gy bghU tU.
(v.fh.) 1. ytF gR bfhLjh. - bfhil
j
58
Ma : rahf brhdh. it jik Vw bgabghUis f,
x, viy, VJbghUfshf ntWgLJ.
(v.fh.) 1. jiy j k - f
2. gh w bfhF - x
3. brid nkF nt - viy
4. mft xsit - VJ
UJ, W, l, fhoY vgd Ijh ntWikFa
brhYUf MF.
(v.fh.) 1. nty CUJ tjh. - UJ
2. mur njW wdh. - W
3. fa vidl bgat - l
4. jiHfhoY Ritahd bkh clh?- fhoY
khzt : Mwh ntWik cUf mJ, MJ, m vgitjhnk, Iah.
Ma : rahf brhdh. mJ, MJ vgd xUikF, m vgJ
gikF tU. Uf Hik (cik) bghU tU.
j
(v.fh.) 1. vdJ L.
2. vdhJ .
3. ij, kh vd j khjf guL.
Mwh ntWikF cila vgJ brhYUghf tU.
(v.fh.) 1. vDila L.
2. egDila ril.
khzt : VHh ntWik cUf f, fh, nk, nH, l,
Kjadjhnk, Iah.
Ma : rahf brhdh. nghJ y vLJfhLfis ghngh.
(v.fh.) 1. k x. -
2. of id. - f
3. mtDF vnk btW. - nk
4. bgo gz csJ. -
F: vD Ijh ntWik cU x, VJ, f Ma bghU
tU. VHh ntWik cU lbghU tU.
59
(v.fh.) 1. khiy kyf.
VHh ntWik cU lbghU tjJ.
2. khiyUJ kyiu jh.
Ijh ntWik cU f bghU tjJ.
khzt : bjthf jJ, Iah. vlh ntWik, ntWik jhnd!
Ma : ewhf brhdh. glif bgaiu Kiy bgauh
miHf ntWik gagLwJ. jid ntWik vd
tHFt. (v.fh.) fzh th!, na ngR!
g : ca ilia njJ vGJf.
1. idKW, bgabrh, idbrh Ma tid gaiyahfbfhL
KotJ.
m) ehfh ntWik M) ulh ntWik
) Kj ntWik <) Mwh ntWik
2. bgabrhiy fUjhthf khWtJ.
m) Kj ntWik M) _wh ntWik
) ulh ntWik <) Ijh ntWik
j
3. HikbghU tUtJ.
m) _wh ntWik M) Mwh ntWik
) vlh ntWik <) Ijh ntWik
4. uhkDF j yFt. Ys ntWik cU bghU tJsJ.
m) bfhil M) gif
) e <) Kiw
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol lfis uf.
1. ulh ntWik cU vd miHfbgW.
2. fU, fUjh Ma bghUf cU tU.
3. Ijh ntWik tU cU bghU tU.
4. vlh ntWik bghU tU.
5. thF gift Rt bjhl cs F cU vD
bghU tJsJ.
6. Kj ntWikF iy.
60
2. bghUJf.
1. fhil mjh - Mwh ntWik brhYU
2. ia nghwt - bghUL
3. TbghUL ntiy - mj
4. vDila L - xj
- viy
2.1. bghUJf.
1. Kj ntWik - isf fhif
2. _wh ntWik - f bga fg
3. Ijh ntWik - kujh brjJ.
4. VHh ntWik - mt ah?
- il fodh.
M) FWdhf
1. ntWikahtJ ahJ? mj tiffis TWf.
2. ulh ntWik cU vbtbghU tU?
3. _wh ntWik cUf ahit?
j
4. fUjh vjid tifgL? rhW jUf.
5. ehfh ntWik cU ahJ? m~J vbtbghU tU?
6. Mwh ntWik xUikF tU cUf ahit? rhW jUf.
) bra l
1. E ghlgF cs ntWik cUfSl Toa bjhlfis bjhFf.
2. bjhFj ntWik cUfis tifgLJf.
tFgiwwf
m) ngRj w
fhQ jiy IJ kJf ngRf.
Mf jU ma ts
M) goj w
Gs gFia goJ ea czf.
uhkhDr fuha vgt yfz yt; e}YF fhoifiu flt.
xUKiw yt gy, mtUl yfzg ciuahobfhoUjd. yt xUt,
fuhal FYfuF X vLJfhL TWf vwh. fuha bjahJ vwh.
ts bga yfz yt FaYfu bjahJ vwhnu vW xUtiu xUt
61
ghJbfhld. iyikia czj fuha FaYfuF vLJfhLjhnd
nfOf. eh brhdJ vLJfhL iyah? bjahJ vD brh <Ys
cfu FaYfujhnd vwh. yt midtU, fuha brhyhia v
ajd.
) vGJj w
sguf / mf ghJ bghUSzJ dhfSF ilaf.
ntiyth
brid mikJs fbgw WtdF
tuntghsf njit
fjF : KJfiy Uthfa
jY MyY
jFjil ngr bjUj ntL.
nefhz : 15.09.2013 fhiy 10.00 k
zf ntoa Kft:
fiyth fa Wtd,
j
dhf
1. j sgu vjidgaJ?
2. ntiyth tHF Wtd vF mikJsJ?
3. zngh bgUfntoa jFf ahit?
4. nefhz vnghJ?
5. zF g bga vd?
<) fyJiuahLj w
IJ FGfshf JbfhSf. xbthU FG xbthU Jiw rhjid
gilj mPf thif tuyhiw bjhFJbfhL thUf; bjhFj
fUJfis tF fyJiuahLf .
(v.fh.) ya - kfhf Ruka ghuah
kUJt - KJyR mikah
bgha - RntRtuah
62
bkhw g
j
) futDF cy elgJ vJ bjahJ. mt xU .
<) Wtanyna bgfSF Ukz brtJ W .
c) KUf ifUj bghUis HJlh. mt .
2. jbHfSFa mu vfis bghUJf.
1. + = 14
2. + = 19
3. + = 12
4. + = 10
5. + = 6
3. fLiu g : vF f vY f
63
MdhY L Uj FHij Tl ber L mHbjhlaJ.
mU WbfhL Ujtf, Vkh cfhUwtf ahlahtJ
FHijia bfhLkh; yhlh ahiuahtJ vGUf brhYkh vW Td.
Mdh, ngU cfhUjtf ahU vGJ l juiy.
To ngRnth
1. ngU gaz brnghJ Jnghw ffis f flJlh?
2. ngUJgaz, c mU Katnuh khWwdhanuh Ujh
vGJ l bfhLghah?
thifw
Tjidw
fz wj fhgJ isahL u. nfhilLKiw fhgJ
isahLfhd g tF nru Udh; bgnwhlK xj bgWlh.
vghuhjjkhf CUJ tj mtDila mij khkh nfhilLKiwia
jfnshLjh ffntL vW tWJwd. fzDF fhgJ
isahLgia LtjF kdiy; bgatf ngRF k bfhLf
Uwh.
j
j iy fz vd Ko vLUgh?
fz isahLF KDik bfhLghdh? bgatfis kghdh?
fshf Ujh vd brUf?
kf
khWwdhfis kj
KJrh vgt khWwdh. xUKiw, nehw j kidF kUJ
thFtjfhf CWnfhiy jobfhL filbjU elJ brWbfhoUjh.
kUJ thf itUj gz, ig csjh vW mtjfhf, mjid if vLjh.
v tJbfhoUj xUt, vghuhk mtiu oJL brwh. mnghJ
KJrh if Uj gz jt rhiy GjJ.
jLkha KJrh, nH cfhJ iffsh jlbfhL gzij njodhh.
j fhia mtiuneh tJbfhoUj g khzt Ut ghjd. mtfS
xUt knahL, vdFjh mjgz vW Tbfhnl vLf brwh.
kbwhUtndh, ntlh, ght. ghitaw mtiu eh VkhWj TlhJ. mtUF mj
gz ilf cj brnth, th vW miHjh.
uL egfS ah brjJ r?
rKjha khWwdhal eh vthW elJbfhSj ntL?
64
tsu braghLf
ngRj
braghL : 1 fyJiuahl
vGJj
braghL : 2 Ffis J vGJj
ghujhr thifFf bfhLfgLsd. mFfisbfhL,
ciugFahf vGJf.
j
jij bgah aa f :
gFj jidfis ghoa gR, FLg sF,
fij to jjt. Ul L, mH ,
ghntj, fz u fha,
uf vd w jaf Kjad.
bgafS cL. w : 21. 04.1964
braghL : 3 il vGJj
bfhLfgLs ciugFia goJ
dhfSF il vGJf.
gl f fhQ gwit kufj
whthF. jeho nja gwitahf J
sFwJ. gwit kiHfhLfY, mlj
<ukhd lfY thwJ. gwit
wiff kufjgir w UF.
kufjwh, gwgjidl y
elgjidna f UwJ. gwit
ijf, gHf, gntWtifahd jhtufis
65
U cQ. gwit kuf TLfo,
KilLwJ. gwit Kil kr
fyj btw fhzgL. gwit
vjhf gHfToa tif csJ.
dhf
1. jeho nja gwit vJ?
2. kufjwh vF thwJ?
3. kufjwh vjid U cwJ?
4. kufjwh Kil w ahJ?
5. uf. kufjwh, gwgjidl UwJ.
gilghw
braghL : 4 gl tiuj
braghL : 5 gilghw
(v.fh.) jhtu kh
bjhFj
braghL : 6 bral
66
yfz
z : a, fhu
j
Ma : eF cWnehUwh. k. iwtDF njfh,
khiy tWl vj gHij itghf?
khzt : thiHgH, Iah.
Ma : M. thiHku, thiHgH. U brhfis nehFf.
Kj brh thiH + ku = thiHku vd Ubrhf
izJ vjifa khwK yhk mgona nrJsd.
ulhtJ brh thiH + gH = thiHgH vd Ubrhf
iznghJ td bk () nrJ tJsJ. thW
Ubrhf iztjF z vgJ bga.
khzt : Iah, j U bjhlfY f brhw z xWngh
iyna !
Ma : rahf brhdh. Kj bjhl az
ulhtJ bjhl fhuz lbgWsd.
iybkh tUbkh nrUnghJ vjkhwK
Vgliybawh, m~J azahF. fns
vLJfhil TWf.
khzt : bgh + tisa = bghtisa; ky + khiy = kykhiy;
gid + ku = gidku.
15
Ma : bjthf brhdh. iz Ubrhf Kjbrh
iybkh vdgL. iybkh W, vGjhf
(bkahf) Ujh bkpW vd brhYj ntL.
cbkahf Ujh, cW vd brhYj ntL.
bgh + tisa - iybkh bkpW.
gid + ku - iybkh W vGjha id ( + I ) cW.
F : 1. X vGJ brh kL c <W btgilahf bj.
( + ojJ = ojJ )
2. X vGJ brhyhf cbk vGJ tUnghJ ( + C) vd
J c <iw fhQj ntL. ( + C) + jJ = jJ.
khzt : wJ, Iah. tUbkhia vthW miHfyh?
Ma : ey nf. tUbkh Kj vGJ cbkahf Ujh,
bk Kj vd brhYj ntL. cuhf Ujh
cKj vd brhYj ntL.
(v.fh.) bgh + tisa = bgh tisa ( + m) F
bkKj. f + mHF = fzHF (F m cKj) iybkh
<iw tUbkh Kjiy ewhf bjJ bfhlhjh
j
16
z
az fhuz
thiH + ku = thiHku 1. njhw : U + Fw = UFw ()
2. bfLj : ku + nt = kunt ()
3. j : g + bgho = gbgho ()
g
Lgl lfis uf.
1. thiH + = thiHgH 3. gRik + = igT
2. tl + gyif = 4. gid + ku =
kh dhf
m) wtadhf
1. bghUJf.
1. az - ghl + ntis
2. njhw - bgh + Fl
j
3. j - thiH + Fiy
4. bfLj - j + k
2. nfhol lij uf.
1. iybkh <bwGJ tUbkh KjbyGJ nrtjF vgJ bga.
2. m + iz vgJ vd zU.
3. njhw, j, bfLj vgd z MF.
3. ca ilia njJ vGJf.
1. thiH + njhl vgJ z.
m) az M) fhuz ) irbgaz
2. iybkh tUbkh vj khwK yhk ztJ .
m) az M) fhuz ) gbgaz
3. fhuz tifgL.
m) IJ M) MW ) _W
M) FWdhf
1. z vwh vd? rhW jUf.
2. fhuz vjid tifgL? j fhu rhW jUf.
3. ghl + jf. jid nrbjG, vtif z vgjid FLf.
17
tFgiwwf
m) ngRj w
fhQ jiy IJ kJf ngRf.
eh iugl fPdhdh...
M) goj w
fhQ gia goJ ea mf.
vlauJ murit Uj fhkehj vgtUF ghuahJ btW
VglJ. ghl idt tytuhd ghuia ghlyhnyna WikgLj ntL vW
idjh. vdnt, ghu d ga vD <woia bfhLJ ghuahl ghl
xwid ghlbrhdh. fhkehj cnehfij Jbfhl ghuah,
ghliy gho Kojh. mt, mghliy GsthW mikUjh.
fhkehjidgh m dga
) vGJj w
glf thyhf fUJfis btgLJ w.
(v.fh.) fhaofS ghuahU neUF neuhf rjh vd ng bfhthf?
ciuahl tot xU gfF fhk vGJf.
j
18
fhaof : xU gF brnw. mF khzhff goJbfhoUjhf.
mjid fL f agilnj.
ghuah : mgobad mF fO?
fhaof : mtut jhbkh f ff ntLbkgnj v Ug.
mg jhbkhtf eilbgWbfhoUjJ. v Ug
iwntajid fL f ktilnj.
ghuah : e Ut vzfS iwntajid fL vdF kahf
csJ.
e, Iah. L rngh.
fhaof : e, ehD brW tUnw.
gilghw
j
it rjh vd ng bfhS?
bkhw g
1. td F lf ytiw mnth
m , vD RblGJf tbyhW F.
(v.fh.) m + f = mf, + jf = jf
v vD dh vG tbyhW F.
(v.fh.) v + bghU = vbghU
mj, j vD RLf tbyhW F.
(v.fh.) mj + iga = mj iga, j + g = j g
mgo, go, vgo vD brhf tbyhW F.
(v.fh.) mgo + nf = mgonf, go + br = gobr
19
vgo + gojh = vgo gojh
mtif, tif, vtif vD brhf tbyhW F.
(v.fh.) mtif ngR
, j, kW, kw, kiw vD brhf tbyhW F.
(v.fh.) ngRth.
ulh ntWik, ehfh ntWik tbyhW F.
(v.fh.) glij ghjh, mtDF bfhL.
ulh ntWik cU gaD clbjhfbjhif tbyhW F
(v.fh.) jFl
_wh ntWik cU gaD clbjhfbjhif tbyhW F.
(v.fh.) gLnriy
ehfh ntWik m~iz bgaf tbyhW F.
(v.fh.) Tbjh
Ijh ntWik cU gaD clbjhfbjhif tbyhW F.
(v.fh.) d
j
20
2. jbHf TLj fhf.
1. +
4. +
2. +
5. +
3. +
3. fLiu g : ciHng ca
jaf jnyna ngRnth
mgh : vy RF tjhny Jjh uhs, ghjhah? fhiuTl
ghbra Koay.
kf : lho, mnf ghUf, mf xU ns UF.
mgh : mghlh! xU tah gh brjh. dh, gh, cfnshl vyh
vLJFf. k l bfhLJL f ns gzyh. Xnf jhnd.
kf : lho, I tUJ ghUf. vdF thjhf.
mgh : neh, neh cdF Vbfdnt t Mf UF. I rhlh ehisF
TYF nghf KoahJ.
j
nkfl ciuahl lbgWs wbkh brhfSF izahd
jbrhf mikJ vGJf.
21
thifw
fYF fhz
kf
eifRitz
j
22
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ ciugia Ma gof, khztf cWnfL, dhfSF
il mf.
t. Rg. kh., vd RUfkhf miHfgL tutnfh Rukadh
kfdh khf vgh gyhLfshf jGF iyj bjhlhat.
mtj sikfhy elj xU f. t. Rg. kh., j gbdlh ta,
gkh ( iwa ahk ) jiyefuhd uT X mfho ntiy
brjh. xUeh, mfho cikahs jik njo xUt tUth vd, mt
tUnghJ jh iy vd TWgo t. Rg. khfJF flislh.
Mdh, mtUF kWbkhahf, mfho cikahs bt brUjh
iy vng; mt UFnghJ nflh vthW iy vd brhtJ? eh
mgobayh bgh Twkhnl vd cikahsl t. Rg. khf cWahf
Tdh. jdh, d bfhl cikahs mnw mtiu ntiyUJ ,
ahF U mDlh. fnt, fhy t. Rg. khfij
bgh brhyh khf vd bgUiknahL miHf fhuzkhf mikjJ.
dhf
1. ciug TwbgW jHP ah?
j
2. t. Rg. kh., jKila gbdlh ta vF ntiy brjh?
3. mfho cikahsl t. Rg. kh., Ta kWbkh ahJ?
4. t. Rg. kh., th elj f mtiu vd bgUikgLaJ?
5. iugah mJbfhtJ vd?
ngRj w braghL - 2
Ut ciuahl
fhQ ciuahliy Funyw wfJl cz btgLkhW ngRf.
makh : midna! idna bjhGnj! jf tu etuthFf!
Uif cfhUf.
xsitah : k! k! yyf nghW Lf mah, bfhw
thf! f XFf!
makh : jf fGiuF u jh gnw. midna! mD
mjhd xU bghUis cfSF mJ mahf bgw
Unw.
xsitah : mD mjhd bghUsh? m~bjd? mjid ma eh f
Mtyhf cns.
makh : xsitna, njh mj ma bghU; vLJ cQf.
xsitah : vd J? befah?
23
makh : M. xsitna, befia vjhf vlhf;
RitJ ghUf.
xsitah : (thL Ritwh.) M! vd Rit, vd Rit! jidjh
mj vwhfnsh? f a Rit vW v id
iyUF. ts Ritahd fia czhk vdfj
fhuz vd?
makh : brhnw, xsitna. befia clt beLfhy
L thUg.
xsitah : mgobawh, ayth fia coUj ntL?
kf FgJ iwntWw aynth beLfhy thj
ntL? eiu _jhoaha vdfjnj?
makh : midna! murh brw vidl mKjj mHa
ghlfis vehS aW fjh fia cgjF
jFahdt. mjdh, f thG ehtiu jG thUF
myth!
xsitah : mah, c brafL ah bgUkailnw. jJ
bfhLs gW vid bgUik bfhs brwJ. ju
j cstiu bgaU iyUF. XFf
jhbkhgW!
j
goj w braghL - 3
fhQ ciugia bghU sf Funyw wfJlD cz
btgLkhW goJfhLf.
kwFo kifbahU, giftiu btW, bt udhf tUf vd th
j kfid nghUF mDUjh. Mdh eljbjd? xU u tJ, mkh!
c kf ngh wfho Xo lh vwh.
mjid nfl Kat bfhbjGjh. kfnd! cidg gobahU
thd brhiy nffth eh thUnj? jfhfth eh cid
bgW bgUikahf tsnj? eh Coa uz bayh vnf ngh
xjd? mnjh! ttahf tj e kwFoF khRlhlhna! , eh
v brnt? vthW w Kf ng? ml gjnu! vUJ tJ vdF
kfdhf wjh? c cbud mts bgjh? ml, nghUF m wfho
XL nfhiHna! xU jHdh? vW fLd bfhL yathnw nghfs
neh Xodh. mF wJ lF zfis uo uo ghjh. Mdh,
mt mF flbjd? j kf, be m ghJ wJ ljjid
flh. flJ mtid bgwnghJ ctjjidl bgJ ctjh.
24
vGJj w
brhfis gagL brhbwhl mikj braghL 4
fhQ gfis bjhl Kjnyh ilnyh Wnyh gagL
bjhlfis iw brf.
(m, mlf, ik, <if, cik, cj, vik, f,
J, ik, g, bghWik)
mng MU kUjhF.
mlf th cathF.
j
tifgL vGJj braghL 5
fhQ gfis mltizgLJf.
uf, vik, fLik, jdy, mGfhW, xu, mlf, eLiyik,
bgh ngrhik, vJ ngRj
eg a g
uf fLik
25
FbgLj braghL 6
Lgl flf fhaof w gfis vG uf.
vik
bghWik
gilghw braghL 7
j
brhYUthFj braghL 8
fhQ brhfUJ a brhfis cUthFf.
(v.fh.) eifRit - eif, Rit, eit, if, if it, itif, eR, it.
1. Ujf -
2. GJf -
3. fha -
4. kUJtJiw -
5. fUjuf -
26
bghUsj braghL 9
fhQ bjhlf xUbrh L L tUtjid fhf. xbthU
bjhlY mbrh jU bghUis mJ vGJf.
1. xW glh cL thnt - xWik
2. xnw Fy xUtnd njt -
3. jh xW idf bjt xW idF -
4. xWjhiu xwhf itahnu -
5. vyhU xbwD fhy tjnj -
6. ghUFns bjt xW -
j
tHF vD gilik.
3. eifS ghlth khL gs
gifS dhJ f.
4. gilah cyf gLL mJnw
khtJ kF k.
5. munghY kfg yh jt
TikanuD kunght.
27
ntiy bfhLjh -
ntiybfhLjh -
njiu flh -
njiu flh -
fwyil WkL
kbg : 10
1. XU brhf ilaf. 6X1=6
m. ma f f bjhikahdJ vJ?
M. Ijfis FLf.
. RHW VdJ cyf vd Tat ah?
<. thdbt fbga vJ?
c. Ph gy bgafS Ijid vGJf.
C. k vD brhYF U bghU jUf.
2. bghUJf. 4X1=4
1. fL + nrhW = fLnrhW - a fhu
2. f + ky = fky - bfLj fhu
3. ts + = ts - j fhu
4. K + bro = Kbro - njhw fhu
28
yfz
j
tjh, mj bkbaGJ F.
(v.fh.) 1. gyh + Ris = gyhRis
2. g + ngh = gngh
3. id + Jiz = idJiz
khzt : e, Iah.
aD D w cK
frjg Fj thjd knd - e}, 165
clgLbk
(cK c)
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. cfhUf. K tF iybkh <W,
tUbkhKjg fnwh! iybkh <W cuhf,
tUbkhKj cuhf Ujh, vthW zU vgjid
W ghngh. c<W brhf y TWf.
khzt : gyh, k, m, , gid, L, gR, mHF, is, g.
39
Ma : nghJ. bghGJ cKj brhfis TWf.
khzt : m, V, Vw, It, xsit, U, <a, cL, c,
Cty, XL.
Ma : nghJ. k. k + mo. F k vgJ iybkh.
j <W ( + ) c. mo vgJ tUbkh. mj Kj vGJ
m - c. uL xwhf nrUnghJ k + mo = k +
+ mo= kao vd iznghJ, il vD bk
njh, kao vD brhyhwJ. tHF vD brhiy
vthW fyh?
khzt : + mHF. tHF vd tU, Iah.
Ma : ewhf brhdh. Mdh, tHF vD brh,
+ mHF = + + mHF = tHF. il F vD
bk vGJ njhWwJ. nrto vgJ vthW ?
khzt : nr + + mo... nrto vd tU, Iah. nf vD bk
tJsJ, Iah.
Ma : eW eW. nr + mo = nr + + mo = nrto; nkY,
nr + + mo = nrao vd tU.
j
40
khzt : , tUtjF z VnjD bga clh? Iah.
Ma : cL. iybkh <W cU, tUbkhKj cU
iznghJ myJ il njhW. jF
clgLbk vgJ bga.
< It a Vid
ct t VK Uik
ct clgL bkba whF - e},162
bkpW z
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. cfhUf. K tF z, iybkh, tUbkh
Ma brhf xwndhL xW nrUnghJ VgL khwf
FJ ff.
khzt : M, Iah. mit ewhf id Uwd.
Ma : k. nkY y zKiwfis ghngh. + Mil
vgj, vgJ iybkh. Mil vgJ tUbkh.
j
vD iybkh <W vd?
khzt : bk vGJ csJ. mjdh bkpW, Iah.
Ma : f k. bkpW iybkhK, cKj tUbkh
brhf tjh, vthW zU vgjid ghUf.
khzt : m, Mil, iy ... vd tU brhfjhnk cKj
bkhf, Iah.
Ma : mitnajh. gh + Mil vgj, gh bkpW iybkh
K Mil cKj tUbkh nrUnghJ, bk () cnuhL (M)
nrJ ghyhil vwhwJ. Vbd,bk jJ afhJ;
cUl nrJjh aF. Jnt a.
clnk ctJ xWtJ ang - e}, 204
(cl - bk) F cl vgJ bkbaGij FjJ.
Jngh ytiw TWf.
khzt : ky + mo = kyuo; fd + v = fdby; fl + Xu = flnyhu.
Ma : k. ewhf brhdh. f, f, bgh, k vgd
bkpW iybkhfns. K brhd bkpWf beoyLJ,
uL Kjyhf gy vGJf rhJ tjit. it....
41
khzt : FyLJ tj bkpWf, Iah.
Ma : eyJ. tK cKj tUbkh tjh
f + mHF = f + + mHF = fzHF vDkhW iz.
khzt : Iah, kbwhU bk nrjyth tUwJ.
Ma : M. ewhf cWnehFwh.
jF Kbdh Wt uL - e}, 205
eh TaJnghynt, ntW vLJfhLf juKokh?
khzt : f + miz = fyiz; f + Mo = fzho; g + mHF =
gyHF; + muR = zuR
Ma : k.
g :
1. g + = gJ 3. kh + iy =
2. + = tHF 4. k + mf =
j
kh dhf
m) wtadhf
1. bghUJf.
1. il + mHF - bkK bk
2. k + mf - cK bk
3. + _F - bkK c
4. ku + is - cKc
2. ca ilia njbjGJf.
1. ghL ghl - bjhl ghl vgJ .
m) iybkh M) tUbkh ) bghJbkh
2. gythL - brh Kiw
m) g + ML M) gy + thL ) gy + ML
3. gid + Xiy - uoF il njhW.
m) M) ) vJiy
42
M) FWdhf
1. cbuGid Kjyhf cila brhf ehF TWf.
2. c<W brhf ehF TWf.
3. bkpW brhf ehF TWf.
4. clgLbk vwh vd? rhW jUf.
) bjhlg
1. E ghlgFYs IJ cW brhfis vLbjGJf.
tFgiwwf
m) ngRj w
fhQ jiy IJ kJf ngRf.
kiytsK kiHtsK
M) goj w
Gs gFia goJ ea czf.
j
xUeh CWkiyaur kUjgU fP mzhkiyahU cyh brwd.
kUjg Knd brwh; dh, mzhkiyah bjhljh. J bjhiy brw
kUjg U ghjh. mzhkiyah f j Ujh. cl tjt V
jlh vW vdh kUjg.
mzhkiyah j mU tUtiu fhUjh. mt tjJ V ts
jOf vd ddh. KlhSl tjjdh, jf nejJ vwh
mzhkiyah. kUjg m a miljh. t eKljhnd tjh.
eikah Klh vwh vd ifJ wh.
kd ifig fL eifj mzhkiyah, t KbshW v fh
ijJlJ. mj K jhSl (K Fa fhYl) tjjdh jf nejJ vW
sf jjh.
mzhkiyah brhtik fl mur mtiu bgJ ghuhodh.
) vGJj w
Kiwkh mikj brhbwhlfis KiwgL gaikj.
(v.fh.) 1. isat bkGFtia th tJ V itJ, miwbaF
xr brjh.
2. tajhd jijF U kff Ujhf.
3. xUeh Utiu miHJ J gz bfhLjh. j gzij bfhL
mtut miwia uf vwh jij.
43
4. mtfUt bghWghdtiu njbjLJ j ciH gadh isj
brtij bfhLf jij Udh.
5. _jt itnfh nghiu th tJ miw KGtJ udh.
6. isatjh bghWghdt vW jij czjh.
7. miwbaF xr brjtl bghWfis xgiljh.
KiwgLjgl g
tajhd jijF Ukff Ujhf. mtfUt bghWghdtid
njbjLJ j ciH gadh isj brtij bfhLf jij Udh.
xUeh Utiu miHJ J gz bfhLjh. jidbfhL mtut miwia
uf vwh jij.
_jt itnfh nghiu th tJ miw KGtJ udh. isat
bkGFtia th tJ V itJ miwbaF xr brjh. isatjh
bghWghdt vW jij czjh. miwbaF xr brjtl bghWfis
xgiljh.
g
Gs Kiwkh mikj brhbwhlfis xGFgL gahFf.
1. jhj whit vLJ ml jl bfhLjh. mj fhYF kUlh.
2. mnghJ wh xW th kahf gwJ isaho bfhL
j
Ugjidflh.
3. jhj jhnk whit fhghajhf, vdnt jknf cik vW
Tdh.
4. mnghJ mF tj njtjj, whit jh m vJ ajhf, whit
jl jUkhW ntodh.
5. kd jhj, xUeh khiybghG jkJ mukid njhl
cy bfhoUjh.
6. ObuW vUnjh iuJ tj X m wh fh ghjJ. mdh
fhagl wh, jhj fhyo GjJ.
bkhw g
1. td fh l mnth
1. fij + brhdh = fij brhdh (ulh ntWikbjhif)
2. mHfndhL + brwh = mHfndhL brwh ( _wh ntWik )
3. oUJ + ghjh = oUJ ghjh ( Ijh ntWik )
4. vdJ + jf = vdJ jf ( Mwh ntWik )
5. RL + nrhW = RLnrhW (idbjhif)
6. f + nf = fnf (cikbjhif)
44
7. goj + ghl = goj ghl (bgabur)
8. nfh + bfhfjJ = nfh bfhfjJ (vGthbjhl)
9. thf + brj = thf brj (anfh idKW)
10. mJ, J, vJ vD brhf td fhJ. (v.fh.) mJ + jh = mJjh
mW, W, vW vD brhfSF fhJ. (v.fh.) mW bfhLnj.
11. mjid, jid, vjid vD brhf td fhJ.
(v.fh.) vjid + bghU = vjid bghU
12. go vd Ko idbar, cfuW idbar, vkiwbgabur
td fhJ. (v.fh.) tUgo Tdh (go vD brh)
g : tdbk L vGJf.
1. iu f tJ ghFgo Tdh.
2. t. c. jgudh bre kwth brk Mth.
3. uhk khakhid njo brwh.
4. brhfis gfhgj, gFgj vd UtifgLJt.
5. f bjahjtfSF gf bghGJ U MF.
2. mu vQl bghUjhj jbHiz tlLf.
1. - 1
j
2. - 2
3. - 17
4. - 5
5. - 10
3. fLiug : RWNH ghJfh
bghJ l ......
xUt : j ghik bfhr g bfhLf.
kbwhUt : vd gh mJ? vJF mis gf? X nur fhLfh?
xUt : ehnd y gLnt. Mdh, bfhr Obl aiy.
kbwhUt : eh bA gnw. nfw bfhoF Mr gQf, mJnghJ.
xUt : r, nfSf.
kbwhUt : cf ne brhYf.
xUt : v bga thr.
kbwhUt : vf x gf?
45
xUt : o uy M mbllhf Unf.
kbwhUt : cf L mu brhYf.
xUt : eg , mzh O, onf, brid.
kbwhUt : jhf.
nkfl ciuahliy wbkh brhfS ngRtHF brhfS fythk L
vGJf.
thifw
kd vGfis vbfhSw
khwDF vj xU bghUS mjdj l xGfhf Uj ntL.
yhlh, mtDF d tJL. LKiw mtDila mij kf,
khw oF tUwh. mt isahL bghUfisbayh mFF iwgJ
khwDF ofiy. mij kf f atdhf Ugjdh, mogjF
jaFwh. j iy khw jDila dij vthW fLgLJth?
f khwdhf Ujh vd brf?
kf
j
gilw
iknf Vrnyh vgt fwj . xUeh filbjU tahf mt elJ
brwh. mnghJ xU fil ryitf xW ahuhY gagLjglhj iy
f mGfilJ UjJ. mfilF brw iknf, filfhul Iah, j
ryitfiy vdF ju Kokh? vW gl nflh. mjF filfhu X!
f jhuhskhf vLJ brYf, vdF xW jiliy vwh. iknf
Vrnyh f kl mjid j oF vLJ brwh. yeh fJ,
mjfilfhuiu jDila oF tUkhW miHjh. oF tj filfhu
tuntgiw Uj mHfhd iyia ghJ ajh.
j iyia vnf thf? ewhf Uwnj! vW nflh.
mjF iknf Jbfhnl, Iah! kwJOfsh? cf fil
gaglhk Uj ryitf brj iyjh J vwh.
gilw Ujh fY fiytz fhzyh.
46
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ ciugia Ma gof, khztf cWnfL, dhfSF
ilaf.
Rth ntjhry kf yhif mikah Mth. mt, j jijahiuna
eyhauhf bgW ngW bgwh. j jijahl jG ir gwh. mtj
Kaah g_wh tanyna nkilna brhbghthdh.
xU eh khiy, nrhiy yhifl cyh bfhoUjh ntjhry.
mnghJ uhkf tsyh mUa UtUgh ghliy mof ghodh.
bgw jhjid kfkw jhY
is iabgW jhkw jhY
cw njfij ckw jhY
ciu nka clkw jhY . . . . vD mghliy
csKUf, cUUf X Kojh. d, kfl, yh! ghl cs njf
vD tlbrhYF khwhf, ahif vD jbrh MsgoUjh
ghl brhnyhir nkY ikahf UFknwh? wbkh brhf
j fygjdhjh j ik FiwwJ vwh ntjhry.
j
mJ nfl kf jijahl, mgoahdh eh wbkh brhfis
jjnyna ngRj ntL vwh. kf m m fyj
ntLnfhis VW, Rth ntjhry vD j tlbkh bgaiu jj
kiwkiyaof vW kh itJbfhlh.
dhf
1. ciug FlgLs jHP ah?
2. Rth ntjhry vD bga vd kiwkiyaof MW?
3. njf vd ahif vd FlgL brh bghU ahJ?
4. UtUgh ghliy aat ah?
5. c eg bga tlbrh mikUjh, mjid vthW jj
TWth?
ngRj w braghL - 2
ciuahliy iw brf.
(nghfs J lF fdid fhz fz mjz to
tUwh. mUtUF eilbgW ciuahl bjhlf bfhLfgLsJ.
nkbfhL ciuahliy mikJ tF ngRf.)
fz : tiuahJ th tHF tsny! cik j nfhyyh ah fhQj
ntL? v cs gjWwnj!
47
fd : Iah, thUf. cfSF cjt ayhj iy csjid fL
eh f tUJnw.
fz : l vl bfhLf cl xWiy vW ahD
mnt. mjdh, . . . . . . . . . . . .
goj w braghL - 3
fhQ ciugia goJ Wf.
j ikw
bfhkiy fhoYs X Ml nj bfhLtu brhUnj. mt
mW tuhk kWehtJ btWifl wjh mtid dnj. mt
ngdh.
eh nenw kiyF elnj; gy lf miynj; W bgU
ghiwnj fL J kiynj; xU bfhoia onj; VbrW fiynj;
ghid nj; ewhf tonj; mjidfL knj; mnj J
Fonj; fnj; fisnj; manj; kwnj; W fhiy vGnj;
idnj; njid milnj; vLnj; iuJ elnj; tnj; nrnj;
bghGJjh cf o bfhLnj.
ehD jid nfL knj; mtDF cajid jnj; mllh!
vgo nj? vts nj? xbthU brhY nj brhLwnj? jid
j
vGJj w
brhYUthFj braghL - 4
fhQ il FfisbfhL, flf nkY G, FWF beLF,
lK tyK lbgWs brhfis flJ tlLf. tll brhiy
nfhol l vGJf.
jh c iy kh r
ah fh W M
s j k j
m f d
L k bg a
V Hh J
48
ghj vD tlbrhYFa jbrh .
kd, beR, vwhY xnu bghU.
UkhYF mF khiy .
cl dh kz R; F jU.
, ulid jjahf gagLJj ayhJ.
ehk vgj jbrh .
dh ria btyyh vg.
eh vD brh .
e vgj jbrh .
myf vgj bghU .
j
4. j khjf csd.
5. Rit tifgL.
6. jyfz tifgL.
7. brtf vg.
8. g tl gwJ ngh.
9. yaf tif vg.
10. gY tF .
1 2
6
3 4
5 6
7 8
9 10
49
tifgL vGJj braghL - 6
fhQ ciugUJ cW, bkpW mikj brhfis vLbjGJf.
50
kabfh brhfis mj braghL - 8
j
9. Mil Ugjidfl Ky, mjid Ftjfhf
mU Uj Mw F brwh. ( fiu, fiw )
10. ta j nrhsffis F f tst KobtLjh.
( iy, is )
fwyil WkL
kbg : 10
nfhol lij uf. 5X1=5
m. th bgw e .
M. JHh myf vgj bghU .
. fhRF ghLgt my.
<. jh vgj vbrh .
c. moikay - brhiy F Kiw .
51
yfz
ah, m
ahyfz
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. m, j yfz vjid tifgL?
khzt : ItifgL, Iah. mit: vGyfz, brhyfz,
bghU yfz, ahyfz, myfz vgd.
Ma : ewhf brhdh, k. W cfSF ahy
fzij g fWjUnw.
khzt : Iah, ahyfz vwh vd?
Ma : ah vwh fLj vgJ bghU. ahif - ahj = ah.
vY, jir, eu Kjatwh cl flgL UgJnghy
brSF ca cWfisbfhL ghliy cUthFjny
ah vdgL.
j
khzt : Iah, br cWf ahit?
Ma : vGJ, mir, , jis, mo, bjhil Ma MW ah
cWfshF.
khzt : mtiw FJ brhYf, Iah.
Ma : XbuGJ jnjh iznjh xgJ mir. mJ neuir,
iuair vd UtifgL.
mirf gy nrJ miktJ, vdgL.
f xWl xW bghUj miktJ jis vdgL.
uL myJ gy f nrJ miktJ mo vdgL.
mof uL Kjadthf bjhlJ mL ghLtJ,
gh vdgL. tz, br yfzij TWtJ
ahyfz vdgL.
khzt : br vwhY ghL vwhY xWjhnd, Iah.
Ma : M. fij vW F vWTl brhyyh.
khzt : gh tiffis TWf, Iah.
63
Ma : btgh, Magh, tgh, fgh Mad gh
tiff. Xireaij ntWgL mtjfhf ehtif
ghf mikfgLsd.
khzt : btghF xU ghL brhYf, Iah.
Ma : MuJ KW KgJ UFwS btghjh. Mdh,
ulof kL tUtjdh, Fw btgh vd miHg.
nfo Gbrt f xUtF
khly kiw ait.
J Fw btgh.
fikj yhyof fh njhjyh
tz kykhiy thLjyh - v
eWjh kiuU eDjny mdh
mjh esjid MF.
J neir btgh.
khzt : MaghF X vLJfhL jhUf, Iah.
Ma : ehlh bfhnwh fhlh bfhnwh
mtyh bfhnwh irah bfhnwh
j
vt eyt Mlt
mt eiy tha ynd.
khzt : fghF xU ghl TWf, Iah.
Ma : catw caey cilat atdt
katw key mUd atdt
matW mkuf sg atdt
JauW Rluo bjhGbjG vkdnd.
khzt : tghF ghl xW brhYf, Iah.
Ma : tisahL kyRid il
tisahLif kifa udbkd
isahLt nuhLt TLt
isahLt ig nkwnt!
myfz
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. W f myfzg ff nghf.
khzt : m vwh vd, Iah?
64
Ma : m vwh mHF vgJ bghU. ytf, bghUsHF
brhyHF njhw fijfis a fnghiu kdFu
brthf. jid sF yfznk myfz .
khzt : myfzbfd f clh?
Ma : cnl. joayfhu, khwdyfhu vgd myfz
Fj j f. mf gy. ctika FJ W
fngh.
CU iw jnw cyfth
ngu ths U.
C eLnt cs Fs udhnghwnj cyf cfis
bayh U cjbr ngu cilahl nrj
brt.
ghl, CU iwj vgJ ctik. cyfth
nguths U vgJ ctnka. mW vgJ ctk cU.
thW ctik, ctnka ulid izF ctk
cU btgLkhW tughLtJ ctika MF.
khzt : vLJfhL ctika vwh vd, Iah?
j
Ma : brhnw.
wik uh dik mfik
thikah fhz gL.
xUtdJ cl ik Fgjdh ygL. cikia
ngRtjdh, cs ik ygL.
ghl, cl ik uh mik vgJ ctik.
cs ik cik ngRtjdh clhF vgJ
ctnka. ulid izF ctk cU iy.
ghl ctik, ctnka uL jjahf
bfhLfgL il ctk cU kiwkhW mikf
gLsJ. vdnt, ghl vLJfhL ctik m.
khzt : cUtfm g brhYf, Iah.
Ma : brhnw.
brh isydh <jny jhf
tbrh fisfL thik vUto
m gh mwf <dnth
igT Wfhiy br.
65
ghl brh - isy; <j - ij,
tbrh - fis; thik - cu (vU); m - ; mw - f
vd cUtf bgWsjdh, ghl cUtf mahF.
thW ctkhd ntW, ctnka ntW vd njhwhj tif,
ctkhd afis ctnkank V TWtJ
cUtf m ahF.
kKf - knghw Kf - ctik
Kfk - Kf Ma k - cUtf
g :
kh dhf
m) wtadhf
j
66
tFgiwwf
m) ngRj w
eifRitahf ngRtJ xUfiy. w kd glhjtif eifRit mikj
ntL. f nfL ghJ fL Ritj VjhtJ xU fid eifRit fyJ
IJ kJf ngRf.
M) goj w
fhQ gia goJ ea czf. czjjid kwtUF vLJ brhYf.
xUKiw kdU, ytU MW fhgLgo elJ brwd. mnghJ yt
MWiu m Fojh. mjid ghj kd, ytnu! v fh Gj iujhnd
Fo vwh. clnd yt, nu vfh Gjh eh vd brtJ? vW eagl
Tdh.
) vGJj w
ciuahliy iw br w
( v.fh.)
khzt : tzf, Iah.
Ma : tzf. neW V gF tuiy?
j
khzt : cley yhjjdh neW gF tuiy, Iah.
Ma : kUJtiu ghjhah? vd Tdh?
khzt : knyah fhryhf Ufyh vW kUJt Tdh, Iah.
g : ntiynto nefhzYF brw KUfDF Wtd nkyhsUF ilna
eilbgW ciuahl. nfhol lfis jFj brhbwhlfsh uf.
KUf : tzf Iah.
nkyhs : tzf. cfhUf.
KUf :
nkyhs : cfSila rhjfis bfhLf. jFK vF ntiy
ghf?
KUf :
nkyhs : mgoah, eyJ. bgfqnyna fbgw Wtdkhnw. Mdh, mF
ntiyia LL brid V ga tf?
KUf : bgnwh cleyid ftFbghUL, mtf UF lF
lkhWjY gkhWjY bgW tnj.
nkyhs :
67
KUf : v flikiajh eh brnj.
nkyhs : cfisnghw bghWghdtfisjh eh njobfhL Unw.
f ehisKj F ga tuyh. cfSila gak
Mizia Jneu fhUJ bgW brYf.
KUf :
bkhw g
1. WjFf
eh ngRnghJ fUJfSnfg, W ngRnwh. vGJnghJ, WJlfis
fhl WjFfis gagLJnwh. tiw Ffho, brhbwhl bghUis
Jbfht FHg VgL.
K tF WjFfisg mtiw vF gagLj ntL vgjid
g mUf. mtiw idTJ, fhQ gfis brf.
g
m) fhQ ciueilgFfSF bghUjkhd WjFfis L vGJf.
1. viy fhjd bjhiy jjd Mdh mt th Jgnfh
j
68
2. id Tf.
1 6 11 16
2 7 12 17
3 8 13 18
4 9 14 19
5 10 15 20
3. fLiug
gJ jLF KiwfS
j
brhlhf. CUw vf MoF oalh kahl mDgDD
brhdhf. mjdhjh kh tuKoay. r, j Or bl
itjhfsh?
fjh : itjhf. Mdh, vdh vyh bfhoDF M[ vGjKoay.
mjF bg moJ lJ.
khyh : mgoah? nlh bth, Or kWgo bl itghf mnghJ ewhf
vGjyh.
UtU nga ciuahliy gofsh?
jG, MyK fyJ ngr ntLkh?
nkfl ciuahliy wbkh brhf fythk L vGJf.
69
thifw
xUtnuhL xUt gHF w
mHfDF mtDila jij a to xwid th bfhLjh. mHf
jij miugo mjid f l ghJfhjh. xUeh, mHf eg
nrhH toia Xo ghgjfhf mtl nflh. mHfDF vd brtJ
vW bjaiy. to gGjhLnkh vW mdh. mnjneu toia
bfhLfhlh, eg y brWLthndh vW mr bfhlh.
iy mHf vjifa Ko vLUgh?
kf
ez
buR ehil nrj khu bengha uhQt f x goJ
bfhoUjh. mF tajhd bgk xU gH WbfhoUjh. mtl
bengha vnghJ gH thFth. gz iybawhY flDF th mjid
uL _Weh U brYLth. xUKiw mt flDF tha neu, uhQt
fia L bryntoa Niy VglJ. flid U brYjhknyna
j
70
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ gia Ma gof khztf cWnfL dhfSF
ilaf.
fLiu vGj bjhlFK mjidga fUJf gy vGJgt
vz njhWj ntL. bghUSnfg TWj, tirgLJj,
RUfkhf TWj Kja wj afis nfl w thyhf xUt
fW bfhsyh. fw nfl Ma ulid kL bgUF xUt,
X mfuKjF izahdt Mth. Vbd, mfuKj xUt mJbfhs
U tufis kL jUnka, mtiw bjhlgL TwhJ.
xUt jh mJ bfhljidg eF J Muhj ntL.
jid isnt wj mthF. fUJfis MuhJ bjhlgLJjny
bjj mthF. xUt jfahf kL UJlhk, aif
csdtiw fhQj ntL. Vbd, glf midtUF
aikahjjhF. kwtf TWtjidl eh vd fhnw? vD
dh xbthUtUila csY vGj ntL. ehnjhW eth
fhgdtiw vG, tUJ, tJt ekJ F wD fLiu
vGJ tik bgUF vgJ z.
j
dhf
1. ciug ika fUJ ahJ?
2. mfuKjF izahdt ah?
3. jf vd ahiu miHnwh?
4. glf V njit?
5. jid isthf njhWtJ vJ?
ngRj w braghL - 2
fhQ ciuahliy Funyw wfJl ngRf.
(nrukh fizfh UbghiwF nrhH nfhbrfzhDF eilbgw
ngh, nrukh fizfh Ubghiw njhWwh. mtid iw
milJ JWJwh nfhbrfzh. iw thoa UbghiwF
iw fhtyfSF ilna eilbgW ciuahl F bfhLfgLsJ.)
Ubghiw : M! j, j. v eh cyJlJ. ahunf? Fof
bfhzUf. eh miHgJ cf brf
Hiyah?
iwfhty - 1 : Mfh! ewhf nfwJ.(br HhjJngh) ahnuh xUt
j, j vW myWwh.
iwfhty - 2 : Inah ght! j nfL jgt nru kd Ubghiw
nghUwnj!
71
iwfhty - 1 : Mkh. e murl nghL njhw Ubghiwjh.
iwfhty - 2 : e murl nghL njhw , mtdJ Mzt
Fiwaiyna! FogjF j ntLkh. j
ntLgt jhikl myth nfl ntL?
iwfhty - 1 : cldoahf juhlh wjh nghLth? D J
neujh ygLnk!
Ubghiw : iw fhtyfns! vid Fwth vd idJ
bfhOnuh! eh nruehL mur nfnw. v
ntifia Uf.
(Jneu fJ)
iwfhty - 1 : j, j vW myaJ jhdh? njh, j.
bgWbfh.
(jUfhf nru if LbghGJ ntLbknw fhtyf bfhLgJngh
bfhLJ VkhWj. Ftis js kLnk j Uj. mjid nru
bgWj. Mdh, mjiu mUjhk X Xukhf itj.)
Ubghiw : iw fhtyfns! nghfs thdh Jglt
fSnf njtUyf L. wJ wF FHij
cU wF FHij th tLidbgW th
bgwh. vD, mtiw njtUyf mDg J l,
bt u brw tna it brf vd th, thsh
j
goj w braghL - 3
fhQ ghliy XireaJl ghofhLf.
72
vGJj w
brhbghUsj braghL - 4
xU bghU gy brhf
mo, mkiy, m, co, czh, C,
nrhW T, brh, J, gj, ghJ, ghj, fh, Gf,
if, bghk, kil, ir, jit, _u, t
j
g
xU bghU czJ gy brhf bfhLfgLsd. mtiw bghUJf.
t.v xU bghU gy brhf
1. F TW, s, bkh, a, ciu
2. ngR PhW, fut, g, gfyt, btnah
3. Na rhy, jt, e, T, f
4. FHij , ju, ehy, gh, ita
5. cyf is, FH, kf, nr
73
4. cig clt cwfhk miywh. mt ah?
brhYUthFj braghL - 6
fhQ vGJfis Kj vGjhf mikJ bga, C/l, bghU,
gwit, yF, , bjh, fU Matiw FF brhfis flJ
mltizia uf.
th
fh
br
bgh
gHbkh bghU
74
2. jhia flJ FHijFjh k. ( vjid, vJiz )
3. w eh fofhJ. ( Fiu, Fiy )
4. bjidku njfhf ahf bjhFwd.
( Fiu Fiu, Fiy Fiy )
5. ehnjhW oafhiy vGtJ v . ( tHf, gHf )
6. isahL u r lif cilat. ( tHf, gHf )
7. W khiy eilbgW Tl fyJ bfhSj ntL.
( jtwhk, juhk )
8. fh xU fhy wj flfiu efukhf saJ.
( god, glz )
braghL IJfhd ilf
1. f 2. y 3. bkGFt 4. fl 5. cHF, go.
fwyil WkL
kbg : 10
1. nfhol lij uf. 5X1=5
m. ya Ritf f Egkhd Rit .
j
M. eifRitz yhjtUF gfY Mf njhW.
. fguhkhaz thdujiyt .
<. ffJgu Ma .
c. kUkf t kha xU fsa.
75
yfz
vGJ
msbgil
Ma : a FHijfns! tzf.
brto! bjU y bghUfis T Wbfhnl
brwhf. mtf vbdd bghUfis whf vd
brh.
brto : , gH, iu, nkh vd go gybghUfis whf, Iah.
Ma : k, mtiwbayh ftUwh! r. , gH
tiw mtf vthW T whf? bt! brh.
bt : nthx , gHnkhx gH, iunahx iu, nkhnuhx nkhU.
16
Ma : rahf brhdh! , gH go brh wh thFwtf
fhJf rahf HhJ. o brhYnghJjh mtf
vd whf vgJ bjthf , iyah?
khzt : Mkhf, Iah.
Ma : njnghyjh ytfS jh aW br Xir
F i w ng h J , mj i d i w b r a msb g i li a ga
gLJwhf.
bt : D bfhr sfkhf brhYf, Iah!
Ma : brhnw. br Xir FiwnghJ, xU brh
KjY ilY WY F beblGJf
jkFa uL khiuUJ L xF. mthW
L xgjid msbgil vnwh.
j
ms = khiu. vil = vLj vgJ bghU.
vGdJ khiu ms o xj.
brto : msbgil vjid tifgL, Iah?
Ma : UtifgL. KjyhtJ cusbgil, ulhtJ
xwsbgil.
bt : cusbgil vwh vd, Iah?
Ma : br Xir FiwnghJ, mj Xiria iw bra
cbeo vGJf VG msbgLF. ~J, cusbgil
vdgL. m t h W m s b g L F n g h J , m t W F d k h d
F v G J f Fplhf m j g f t U . I f h u F
f u K , xsfhuF cfuK dvGjhf tU. usbgil
_tifgL.
bt : vbdd tiff, Iah?
Ma : brir msbgil, ir msbgil, brhir msbgil.
br iria iwf tU msbgilia brir
msbgil vg. Xir FiwahlhY a Xirfhf
msbgLjiy ir msbgil vg. uL
myhk bgabrh msbgLJ, idbar bghU
tU msbgil, brhir msbgilahF.
brto : rhWfnshL s brhYf, Iah.
Ma : br Xir Fiw l, mj Xiria iwbra
brh KjY ilY WY w cbeo
vGJf VG, ca khiuUJ F xF. jidna
17
brir msbgil vd TWt.
bflhm ttj nfikah nfik
lhm iH cyF. - Fw, 809
Fwis goJ ghUf. bflh vgJ bflhm vd WY,
lh vgJ lhm vd ilY msbgLJ tJsJ.
vdnt, J brir msbgil MF. jF iriw
msbgil vD ntWbgaU cL.
ir msbgil
bfLgc bflhF rhthk whnf
vLgc vyh kiH. - Fw, 15
bfLgJ, vLgJ vd Xir Fiwahj lY a Xir
jUtjfhf J vD F vd beoyhf kh msbgLgJ
j
ir msbgil MF.
brhir msbgil
br Xir Fiwahj lY bgabrh idbar
bghU jU bghUL msbgLgJ brhir msbgilahF.
Foj nfhXR khy kd
moj F cyF. - Fw, 544
Fwgh j vD brh msbgLJ tJsJ.
j - jGj vD bjhbga brh, j ( jG ) vd
idbar brhyhf bghU jUtjF msbgLjjdh
J brhir msbgil MW.
fz : xwsbgil vwh vd, Iah?
Ma : br Xir Fiwjh bkbaGJfS msbgLF.
~J xwsbgil vdgL.
v iwtDs bdgh.
bt~~Fth iy L.
bjhlf cs kW ~ Ma vGJf UKiw
tJsd. thW , , , , , , , , , Ma
gJ bk, ~ xW Mf gndh vGJfS xU Fiy
mLJ UFfis mLJ br a Xir nto
msbgLF. thW msbgLgjF xwsbgil
vgJ bga.
id bfhf.
18
1. brir msbgil (iriw msbgil) - br Xiria
iw bra <uirbfhl fshf kL tU. (v.fh.) cHhm, glhm.
vGJtif khiu
cF, cbkF - xW
j
cbeo, cbkbeo - uL
bk, Mj - miu
cusbgil - _W
xwsbgil - xW
g : bghUjhj brhiy tlLf.
1. bgwhm, bfhLgc, j, mz.
2. thif, rF, beR, f.
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. cwhm FWneh ciugh - bjhl msbgil
lbgWsJ.
m) ir M) brir ) brhir
2. cLgc Jgc yhF - Fwgh bjhl
msbgil tJsJ.
m) brhir M) iriw ) ir
3. fhgdtW brhir msbgil .
m) vr bgwhm o M) tudir D cns.
) cgc
2. bghUJf.
19
xwsbgil - Foj
brir msbgil - muf
ir msbgil - cHhm
brhir msbgil - cLgc
3. nfhol lij uf.
1. msbgil vD brhYF vgJ bghU.
2. msbgil tifgL.
3. br Xir Fiwahj lJ F M msbgLgJ
msbgil.
M) FWdhf
1. cusbgilia rhW jJ sFf.
2. cusbgil tiff ahit?
3. xwsbgil vwh vd?
j
vGJf w
20
21
j
Y mlFt.
x vH fhuzkhd fhW iybgW lfis fhwiwf vd, x
vGtjF Jiz br cWfis xKidf vd TWt.
KjbyGJf lw
guL c vGJfS, ild vGJf MW fGUJ
wwd.
bkd vGJf MW _UJ wwd.
td vGJf MW khUJ wwd.
M ilik llW MF
nk bkik _F cubgW tik. - e}, 75
(M - cbuGJ; ilik - ild; lW - fGJ;
bkik - bkd; cu - kh.)
j
KjbyGJf Ka w
m) c - guL
m, M Ma uL cfS thia wJ xgjdh
wwd.
mtW,
Ka mM mfh ila. - e}, 76
(mfh - thia wj)
, <, v, V, I Ma IJ vGJ thia wgjndhL nkth giy
eh bjhLtjdh njhWwd.
< vV Im fhngh(L)
mg Kjeh w tUnk. - e}, 77
c, C, x, X, xs Ma IJ vGJ cjLfis FJ xgjdh
njhWwd.
c C x X xs j Fnt. - e}, 78
M) bk - gbdL
, - U bkfS ehdJ KjgF mzij bjhLtjdh
njhWwd.
, - U bkfS ileh ( eL eh ) , eL mzij
bjhLtjdh njhWwd.
, - it ehdJ E, mz Eia bjhLtjdh
njhWwd.
f rP lz Kjil
22
Eeh mz cwKiw tUnk. - e}, 79
( eh - ehF; mz - nkth gF; f, , r, P, l, z vD
cbkf - , , , , , vD bkfis FF. tU
ghf cstiw thnw bfhf. )
, - nkth g moia, eh E bghUJtjdh
btGJf njhWwd.
mg moeh Kow jetU. - e}, 80
, - nk cjL cjL bghUj it njhW.
jGw gk wF. - e}, 81
- J eh mogF, nkth mogFia bghUJtjdh
njhWwJ.
moeh moaz cwa njhW. - e}, 82
j
, - it nkthia eh E jltjdh wwd.
mz Eeh tUl uHtU. - e}, 83
- J nkth g moia, eh Xuf joJ beUFtjdh
wwJ.
- J nkthia eh Xuf joJ jltjdh wwJ.
mg KjY mzK Kiw
eh xw tUl
yfhu sfhukh uL wF. - e}, 84
- J nkth giy GjL bghUJtjdh wwJ.
nkg jGw nkL tnt. - e}, 85
, - it nkthia eh E f bghUJtjdh wwd.
mz Eeh e wdthF. - e}, 86
rhbgGJf lw, Ka w
Mjkha rhbgGJ, jiyia lkhfbfhL wwJ. mj
Ka w thia wJ xjny MF. w rhbgGJf ah, jj
KjbyGJf njhWjFa lij, mit wjFa Kaia
jkF cadthf bfhL xwd.
MjF ljiy mfh Ka
rhbgG njd jKj mida. - e}, 87
g : cjLf xlh vGJf bfhl brhfis tlLf.
fg, ehF, nt, jhtu, cyif, ghit
23
kh dhf
m) wtadhf
ca ilia njbjGJf.
1. Kj vGJf vif MF.
m) 12 M) 18 ) 30
2. fGW wgJ .
m) td M) bkd ) ild
3. td vGJf lw .
m) kh M) fGJ ) _F
4. cjLf uL bghUJtjdh wF vGJf .
j
m) , M) , ) ,
M) FWdhf
1. KjbyGJf vgd ahit?
2. rhbgGJf vjid tifgL? mit ahit?
3. vGJf vthW wwd?
4. KjbyGJf wF lfis vGJf.
tFgiwwf
kUJtij bghaiy j fW
kfey fhghw U w
fUJila khztf njhw ntL
fLciHgh jHf Xf ntL
tUfhy jHbuyh mth j
itaij agila bra ntL
UoUF iykhw j fngh
vbwW jiyJ thnth! btnth!
24
dhf
1. ghlYF bghUjkhd jiyig jUf.
2. jH f vjdh Xf ntL?
3. vjifa khztf njhWj ntL?
4. ghl lbgWs bgabrhfis goaLf.
5. ghlYs idbar brhfis vLbjGJf.
6. ghl ulh ntWikU lbgWsJ. mjid
flJ vGJf.
ilf
1. jhbkht f.
2. jH f, mtj fL ciHgh XFj ntL.
3. kUJt, bgha Kja bjhffis jhbkhahd j
j
fW kfey fhf U khztf njhw ntL.
4. kUJt, bgha, j, kf, khztf, jH, ita -
bgabrhf.
5. fhghw, njhw, Xf, bra, agila, J - idbarf.
6. ulh ntWik cU I. kUJtij, bghaiy, itaij.
g
ghliy goJ dhfSF il vGJf.
ghuah cyff! mf m
guJaj mny x thnjh!
X%U bfhUehL Fa jhd
Xilrh idila my; kW
umt! kfny nk vW
Stij l ntL vngh!
Uaj fPl vgh w
brikey vyhK mtgh fnlh.
- ghujhr
dhf
1. ghuah vjifat vd ghujhr TWwh?
2. ghuah vjifa idilat my?
3. kfilna y ghFghL FJ ghuah TWtd ahit?
4. ghl lbgWs bgaburfis vLbjGJf.
5. ghlYnfw bghUjkhd jiyig jUf.
25
bkhw g
g - g -
M - M -
y, H, s miy - miH - mis -
iy - iH - is -
ciy - ciH - cis -
fiy - fiH - fis -
myF - mHF - msF -
th - th - th -
jh - jh - jh -
M - M - M -
jbHfis mJ bfhnth.
1 11 21 31 41
2 12 22 32 42
3 13 23 33 43
4 14 24 34 44
5 15 25 35 45
6 6 16 6 26 6 36 6 46 6
7 17 27 37 47
8 18 28 38 48
9 19 29 39 49
10 20 30 40 50
26
g
1 11 21 31 41
2 12 22 32 42
3 13 23 33 43
4 14 24 34 44
5 15 25 35 45
6 16 26 36 46
7 17 27 37 47
8 18 28 38 48
9 19 29 39 49
j
10 20 30 40 50
27
nr vgjid ehfh vd, ~ngid vd Twyhkyth?
vwh. e, btfJl jiyFjh.
jbrhynth!
R - brhL { - F%Lbgo
Ithl - F O - nj
T - FrhWf thbk - btSif au
iul - miuit blngh - bjhiyng
thifw
jidaj
28
kf
flik
g gk rgjdh Jizah aif vlh vw
bria nfljdh, mt kwF mW tukhlh vW gyU
idjd.
Mdh gk rgjdh, jkJ JizF brantoa midJ
fhafis brJL rahf 11.00 kF kw tjh. mtiu
ghjJ, midtU agiljd.
WTlth f tuntL? vW kbwhU g nflh.
mjF, v tUj vndhLjh Uj ntL. W ghfntoa
tHif jitJL kwtfSF Jgij ju TlhJ, vW
Tdh.
j
HY flik czl thjh, gk rgjdh.
bkhahf brf.
Air pollution is high in the urban and industrial centers. It threatens the
life of the people and animals. The gases from industrial centers go higher than
oxygen in the air and make it polluted. Pollution affects plants, animals and
human beings. It causes diseases like asthma and cancer. Children are easily
affected.
29
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
dhf
30
ngRj w braghL - 2
fhQ ghliy goJ, mjbghUFJ IJ kJ ngRf.
ykfns btth!
ekbfnw Ugtis theh vyh
eW tUnwh; jiy lJ
Rkfbtd kuitnjh; kidf fl
itnjh; fitnjh; fhY itnjh;
vkbfd vwtnk cG nwh;
UbgLnj mtSliy mfG nwh;
Rkwh; bghWwh; bghWik rh!
bjhyh nghUF wik rh!
j
flRkjh; kiyRkjh; fhR kjh;
fheilf gyRkjh; khj vw
clRkjh; taRkjh; eR kjh;
CRkjh; efRkjh; broR kjh;
FlRkJ bgbwLj mid yh
Fyis nghyh wh; mnjh!
lRkj mtcWJ dJ wh
nkyhs thbtnf? mtns btth!
- Koaur, kjid njLnw
goj w braghL - 3
fhQ fit thF gof.
31
mfu tirgLJj braghL - 4
fhQ brhfis mfutir vGJf.
ifntiy, rfu, bfdh, FFk, fhTl, fguhkhaz, nrto,
iuf, brhnyUHt, brj
f - , , , ,
r - , , , ,
fg
32
ghl lbgWs eafis vGJj braghL - 7
t.
Fw nkhid vJif m
v
mfthiu jhF ynghy jik mfthiu
1. ctika
fth bghWj jiy. fth
ik ik Ubjhuh tik
2.
tik klth bghiw.
xWjhiu xwhf itahnu itg
3.
bghWjhiu bghngh bghJ.
wdy jw brD nehbeh(J)
4.
mwdy brahik eW.
j
Fah fit brjhiu jhj
5.
jFah btW l.
vGJj braghL - 8
33
f f
t. t.
gaghL j brhf gaghL j brhf
v v
brhf brhf
1. fl f 5.
2. 6.
3. 7.
4. 8.
tifgLJj braghL - 9
j
cusbgil Xwsbgil
xW Mj
brir ir brhir
msbgLj msbgLj
iHtc
2. Mung mtFg;
MdhY sghJ. mt aht?
34
3. Tiu il jh XLL;
XLil jh btis khif;
btis khif cns Fs. m~J vd?
gilghw braghL - 11
j
fwyil WkL
kbg : 10
35
yfz
brh
(gfhgj, gFgj)
52
5. fa = fUik + m
fUik vD gbga moahf wjJ.
6. eof = eo + +m ( - bga iliy )
eoj vD bjhbga moahf wjJ.
idgFgj : gF, F, iliy Kjadthf gFfgL
idKW, idgFgj vdgL.
brjh = br + + M
brjh vD idK br vD gF bjhiy, vD
iliy wjfhyij, M vD F Mghiy Fwd.
gFgj cWf
gF, F, iliy, r, rhia, fhu vD MW cWfS gFgj
cWf MF.
j
1. gF : gFgj Kj W bghU jU Kjiyia gF vg.
gF bgUghY Vt idahf tU.
gojh - go vgJ gF
Xodh - XL vgJ gF
tjh - th vgJ gF
2. F : gFgj W gJ F vdgL. J iz, gh, v, l
Matiw fhL.
eljh - M - Mgh F
eljh - M - bggh F
eljd - m - gygh F
eljJ - J - xwgh F
eljd - m - gygh F
3. iliy : gFF FF il tUtJ iliy vdgL.
iliy fhy fhLtjdh fhyfhL iliy vd TWt.
m) ffhy iliyf
W, W, MW vgd ffhy iliyf.
cwh - W = c + W + M
cwh - W = c + W + M
czhwh - MW = c + MW + M
53
M) wjfhy iliyf
, , , vgd wjfhy iliyf.
ghjh - = gh + + + M
clh - = c + + M
btwh - = bt () + + M
ghodh - = ghL + + M
) vfhy iliyf
, vgd vfhy iliyf.
cgh - = c + + M
tUth - = th (tU) + + M
j
54
g
1. tU brhf gFia vLbjGJf.
m) flh M) nflh ) tjh <) vGdh
2. bjhlyhj brhiy tlLf.
m) ghjh, brhdh, bgwh, elgh.
M) ghLwh, eojh, eowh, wh.
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
j
1. fz vgJ gFgj MF.
m) bghUbga M) gbga ) idbga
2. ilbrhf gj MF.
m) gF M) gfh )
3. kJiuah bgagFgj MF.
m) bghU M) id ) l
4. gFgj Fiwjs Ufntoa cWf .
m) gF, r M) iliy, rhia ) gF, F
5. Vt idahf miktJ MF.
m) bgagFgj M) idgFgj ) vJiy
6. vD vkiw iliy mikJs idbrh
m) nfsh M) thuh ) foy
7. brjh - brh mikJs iliy .
m) M) )
2. bghUJf.
m) bghUbga gFgj - bridah
lbga gFgj - _f
fhybga gFgj - bghd
idbga gFgj - iuah
55
MFbga
vz, vLj, Kfj, l
ah fbga ehL.
kilg ah btwJ.
U bjhlfY mikJs ah vD brhiy cWnehFf.
Kj bjhl cs ah lij FwJ. ulh bjhl
cs ah, a ufis FwJ. thW xU bghU bga,
jdFa bghUis Ffhk jndhL bjhlila ntbwhU bghUSF
bgauh tUtJ MFbga vdgL.
j
MFbga tiff
MFbga gdhW tifgL. mtW bghUshFbga Kjyhd
MW MFbgaiu vlh tF fUf. w MFbgafis F
ffUf. msit FF bgafis msit bgaf vg.
vz msit, vLj msit, Kfj msit, l msit vd
msitbgaf ehtifgL.
1. vz msit MFbga : xW bgwh x ka.
bjhl xW vD vQbga, mbtQF bjhlila
FHijF bgauh tjJ. ~J vz msit MFbga.
2. vLj msit MFbga : IJ nyh vd iy?
bjhl nyh vD vLj msit bga, mtsit
Ffhk, mtsila bghUSF ( m, gU.... ) MtjJ. vdnt,
~J vLj msit MFbga.
3. Kfj msit MFbga : ehYl njit.
bjhl l vD Kfj msitbga, mtsit Ffiy.
mtsila be, vbz, gh KjatW xWF MtjJ. vdnt,
J Kfj msit MFbga.
4. l msit MFbga : _W l bfhL.
bjhl, _W l vgJ, mtsila msnfhiy FfhJ,
mjdh o msfbgW JF M tjJ. vdnt, J l msit
MFbga.
F : xWbfhL, ehYnyh jh, uL l njit, IJ KH ntL
56
vgdnghy tU msbjhlf MFbgauh. xU khgH bfhL, uL
nyh be ntL vgd MFbgauhfh.
bghUKj MnwhL msit brhjh
fU fha fUj M
xw bgauh mjia ij
bjhKiw ciugd MF bganu. - e}, 290
kh dhf
j
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
ehYuL brhYFW - bjhl MF.
m) Kfjysit MFbga ) lysit MFbga
M) vzysit MFbga
2. nfhol lij uf.
_W l jh vgJ MFbgauhF.
3. bghUJf.
1. Kfj msit MFbga - jiyF xU gH bfhL.
2. vLj msit MFbga - uL l jh.
3. vz msit MFbga - MW KH bfhL.
4. l msit MFbga - gJ nyh bfhL.
M) FWdhf
1. MFbga vwh vd? vLJfhL jUf.
2. msit bgaf ahit?
3. lysit MFbgaUF vLJfhL jJ sFf.
4. Kfj msit MFbga vwh vd?
57
bghUnfh
MWbghUnfh, bkhkhWbghUnfh, uiwbghUnfh
1. MWbghUnfh
ilawhJ brY MWiunghy ghl brhf K khwhJ nenu
brW bghUbfhtJ MWbghUnfhshF.
(v.fh.) bghth Ijjh bgh xGf
bewh Lth th. - Fw, 6
bghth Ijjh - bk, th, f, _F, br vD Ibghf
tahfbfhl Itif Mirfisl iwtdJ; bgh xGfbe wh
- bkahd xGf be wt; L thth - Ly vW W tht.
Fwgh bghth vd bjhl, Lthth vgJ tiuYs brhf
Kdhf khw bgwhk bjhlahf mikJ bghUbfhS tif
mikJsd. Mj ghl, MWbghUnfh MW.
2. bkhkhWbghUnfh
Xuo cs brhfis, mitjU bghUSF Vg kh TWj
bkhkhWbghUnfh vd tHfgL.
(v.fh.) RiuahH m jg tiuaida
ahidF J KaF iybag
fhdf ehl Rid.
ghliy mgona gojh bghU bj UfhJ. jid Riu jg,
m MH, ahidF iy, KaF (Ka) J vd mjj moYs brhfis
Kdhf kh bghUbfhSj ntL.
3. uiwbghUnfh
br Uw brhfis Kiwkhwhk, tirahf mikJ
bghUbfhtJ uiwbghUnfh MF.
58
(v.fh.) m mwD ciljh thif
g gaD mJ. - Fw, 45
Fwgh mF g, mwJF gaD uiwahf tJ
mikJsjdh, ghl uiwbghUnfh MW.
kh dhf
m) wtadhf
nfhol lij uf.
1. bghUnfh tifgL.
2. ghl brhf Kiwkhwhk, tirahf mikJ bghUbfhtJ
.
3. RiuahH m jg vD br mo gW
j
tJsJ.
M) FWdhf
1. bghUnfh vwh vd? m~J vjid tifgL?
2. MWbghUnfhSF rhWjJ sFf.
3. bkhkhWbghUnfhSF rhWjJ sFf.
4. uiwbghUnfhSF rhW jUf.
tFgiwwf
gilghw
aif jiy ghl xW vGJf.
ngRj w
vdF oj fP - vD jiy IJ kJ ngRf.
59
ea ghuhLj
- kndhka bg.Rjudh
bghU ea
USF gift fut. mt jik Ubsd v
fhJLthndh vd fhff IaKW wFfis glglbtd j kh
j
m ea
bjhil ea : nkhidbjhil
Ugif u Ubsd
fU fhtndh, ifah... fy
th fsjoF tj nfhilF
ngh wJ bghthF-Uw
brnfhy nk Ukiyuh atiu
itnfhY khahid ah.
- fhsnkf yt
60
bkhw g
m) ntbrhfis idKwhFf.
1. eh ehis rijF ( ngh )
2. khztf g f ( f )
3. ahid dbfhL ( W )
4. njFuhrh ghuhrh Fiuia ( mlF )
5. am neiwa fhgJngho bt ( bgW )
M) milFF cs brhfis brhbwhlUnfg khWf.
1. mt tJ ngUij of ayiy. ( iu )
2. khztfSF grFkhW nfLbfhnw. (jiyt)
j
3. FHijf kahij jUj ntL. ( bgnwh )
4. mL ewhf wF fhUj ntL. ( v )
5. vY filoj ntL. ( vik )
) bgaburij idKwhf kh vGJf.
(v.fh.) td f nrhiy. nrhiy td fJ.
1. J Xoa kh.
2. f j gH.
3. ghl goj itfiwbr.
4. jtwhj kd.
5. neW bgj kiH.
<) idKiw bgaburkhf khWf.
(v.fh.) neW kaHf tjh. neW tj kaHf.
1. vy gl tiujh.
2. mgh d bfhlh.
3. v ghig flh.
4. Fiu iuthf XoaJ.
5. FuFf jh Fjd.
c) khs brhfis KiwgL vGJf.
1. HF irF bga cw PhW.
2. wl JgJF nrhgny ikF.
3. bghbr kUJ kdnk vw nghJ.
61
jbHfis mnth
51 61 6 71 81 91
52 62 6 72 82 92
53 63 6 73 83 93
54 64 6 74 84 94
55 65 6 75 85 95
56 6 66 66 76 6 86 6 96 6
57 67 6 77 87 97
58 68 6 78 88 98
59 69 6 79 89 99
j
60 6 70 80 90 100
51 61 71 81 91
52 62 72 82 92
53 63 73 83 93
54 64 74 84 94
55 65 75 85 95
56 66 76 86 96
57 67 77 87 97
58 68 78 88 98
59 69 79 89 99
60 70 80 90 100
62
foj vGJj g : kh foj
bjU sF gGJ fnto tha brabghahsUF
TL zg tiuf.
mDe
uhr. jbrt,
bray,
fy ef kf kw,
fy ef,
kJiu - 625 002.
bgWe
brabghahs,
jehL tha,
j
kJiu - 625 002.
kFp,
kJiu, jf ciks,
14. 04. 2013. uhr. jbrt
Ckf ifbahg
1.
2.
3.
ciwnk Kft:
bgWe
brabghahs,
jehL tha,
kJiu 625 002.
63
F : ( foj vGJnghJ vGJnth Kft, eh, l, j Kiw,
fojbghU (m) br, ifbahg, bgWe Kft tiw juhk
vGJj ntL.)
g
1. Fotr nto Fotha brabghahsUF
2. rhiytr nto khefuh MizaUF
3. yf mikJju khtl MaUF
4. RWNHiy bfLF bjhrhiy ntlhbtd khtl MaUF
3. , c bgnwhl vj elJbfhwh?
64
thifw
KobtLj w
j
g isahLwh, n g h d h n g h f L v Ujh , F
n g h w h d h . m t s b j h i y cid jahf mDgKoahJ.
vfshY JizF tuayhJ vd ltlkhf Tld.
Ma th iljfaJ vwh.
bgnwh ntlnt ntlh vwd.
btbrt vfhy wf, f egfSl fyJiuaho
eybjhU KobtLf.
kf
fhyjuhik
65
bkhahf brf.
Asoka was one of the best kings in the worlds history. He hated
war. His reign was a reign of peace. He became a Buddhist and sent out
missionaries all over India. His aim was to get Darma into the hearts of
all his people.
is g Kisnyna bj.
4. All is well that ends well.
Kjnfhz KY nfhz.
5. A Good marksman may miss.
MidF mo rWF.
mJbfhf.
Kjyhd, Kja, Ma - brhf gaghL
xU bjhF cstiw RLnghJ Kjikahdjid kL Ro,
mjndhL bjhlila wtiw RlhjnghJ Kjyhd (mJ bjhl) vD
brhiy gagLJj ntL.
xU bjhF cst midij RlhJ, mjndhL bjhlila
ytiwnah gytiwnah kL RLnghJ Kja vD brhiy
gagLJj ntL.
xU bjhF cst mjndhL bjhlila midij
KGikahf RLnghJ Ma vD brhiy gagLJj ntL.
(v.fh.)
1. eh xGf wJ sf UFw Kjyhd mwfis fw
ntL.
2. eh ggho wJ sf eiz, FWbjhif, IFWW Kja
vLbjhif fis fw ntL.
3. a, ir, ehlf Ma KjiH ngh tsj ntL.
66
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
Gs ciugia gof nfL dhfSF ilaf.
gdhF taJ Wt, Vfiu cs ntgku H cfhJ,
FR JFJ brtjid, mJ UF jiyHhf brW
kiwtjid fhwh. fhia fL cs vGj czfis
Wt fijahf vGJwh.
Xongh Xongh bfil Fnr - fiu
Xu nkahnj bfil Fnr
o fhu tU neukhR - buhg
J Ffhnj bfil Fnr.
Jnt mWt Kjfij. mWtjh iwa jiyKiw
j
kf fP vd nghwgL gLnfhil fahzRju Mth.
ghntj ghujhrl Kiwahf ghl nfl t, ghl aW
Mwiy gogoahf tsJ bfhlh. 1954M Mo goj bg vD
iuglJF KjKiwahf ghl vGdh.
t ghoa,
njdhW ghJ brfU rhJ
MdhY kf tW fhJ
vD ghl tfis nfl njhH thdj, L njha ghualh
vd fahzRjuij ghuhodh.
dhf :
1. fahzRju vj ta j Kjfijia adh?
2. fahzRjuJF tHfgL milbkh vd?
3. fahzRju ahl ghl nflh?
4. fahzRjuij njhH thdj vthW ghuhodh?
5. fahzRju brhj C vJ?
ngRj w braghL - 2
fP fzjhrDl nefhz fJtJ nghw ciuahl nH
bfhLfgLsJ. mjid tF ngRf.
khzt: Iah. . . tzf. jfis ne fL ciuahLt vdF
klw k.
fzjhr: tzf, j. vdF cfis nghw khztfSl ngRtJ
vwh kjh. mgo ngRnghJ vdF v gfhy
idF tJLwJ.
67
khzt: mgoah!. . . jf g thifiag TWf.
fzjhr: vf C xU rny VLgTl xW UjJ.
ehYta mgjh v bjhlff
bjhlaJ. mLJ, My gTl x gonj.
mF g flz _W %gh. mjgzij
flKoahk gyKiw btnamDggnl; UD,
VHhtFtiu mg gonj.
khzt: wF. . .
fzjhr: wF, mkuht FUFy cs X co ciwlg,
VHh tFtiu goj vid, Ijh tFjh nrJ
bfhlhf. mg v go bjhljJ.
khzt: Iah!. . . jfSF ghl vGJ Mt vnghJ njhaJ
vgJg TWf.
fzjhr: vGJtjF Kdh, thbdh nfgY fis gogYjh
j
68
JgK JauK cfSFnejjhf czUf;
vGJf. cf bga jya tuyh lbgW.
khzt: vdbfd neu xJ kd wJ ngf. f e, Iah!
fzjhr: f k.
goj w - thL goj braghL - 3
yf aJ; Ys th ikilJ;
fhW J. J. y J.
PhW eW. fS eW. thdJ Rlfbsyh f ad.
kiH J. d J. o J.
fl J. kiy J. fhL eW. MWf ad.
cnyhfK kuK bro bfho kyU fh f ad.
j
kj f a. M eW. bg J. FHij g.
sik J. KJik eW. c eW.
cl eW. yf f ad. c RitilaJ.
kd nj. m nj. cz mKj. cznt mKj. cz bjt.
kd bjt. j bjt. c bjt.
fhL, kiy, mU, MW, fl, y, , fhW, , th, PhW, f,
thdJ Rlf - vyh bjtf.
- ghuah, trdfij
mfu tirgLJj braghL - 4
69
njbjLJ vGJj braghL - 6
m. gyUF X neu . f D
fhLwJ f brJ jjd
jh XbtLfhk. fl f.
<. . . . . . .
M. fhj bjho
kyu kyu tho nghdJ
F FHijf.
fh Kf.
bkhw g braghL - 7
j
gh m J u F kh
u Ph yh F
u gh f gh lh fh K
jh u R uh o
r k bfh z M #h a
if K nk jh uh u
L J K u it r r
f th j H g
70
iH vGJj braghL - 9
fhQ bjhl tz vGJfYs brhf iHahf csd. mjid
U vGJf.
( v.fh. ) midtU w tFF jtwhk tUif j ntL.
Uj : midtU w tFF juhk tUif j ntL.
1. K. tujuhrdh jhbkhJ Fj mfiu bfhlt.
2. fis u F J neu isgh brnthkh?
3. j dhF ca ilia idTw Kokh?
4. fF vis iy.
5. Fkzts, yt bgUudh taiyia fL kd
wdh.
mJ bfhnth braghL - 10
j
ehY ntj M eit Mf
nt mdt kiynk csh
Nj mU Jiw Kdh
th vW csh tu Mwyh.
- fg, fguhkhaz.
nkfl ghl lbgWs ehY ntj vD brh cs ehY
vgJ ehF vD vQbga fhukhF. itkLk ehYKfjh,
ehY ir, ehY u, ehY thr, ehY fiy, ehY eh, ehYngiu, ehY bjU, ehY
tF vd U_y, snfhtof, fg, xsitah, godjh, ghuah,
ghujhr Kjnah ghlf ehY vD brhny vLjhsgLsjid
fhzyh. uhl bkhf xyfz vD iy vGa fhLbt, ehF
vgj mogilna ehY vd FJsh.
g
m) fhQ brhbwhlf ehY vD brh milbkhahf tUgo vGJf.
(v.fh.) filF brw tsk, ehYnyh m ntLbkd nflh.
1. Ukifahth MRf, kJuf, uf, jhuf vd
fY wJ sdh.
2. ehF kiw vgjid fg ntj vd FLwh.
3. HF, nkF, tlF, bjF vd ir csd.
4. ntiyF brtjF Ughj kfid ghJ, mt jh fhR
ciHJ bgwhjh midtU cid kg vd Tdh.
5. ahid fh yFfS xW.
71
M) ghlY ehY vD brh vbfF lbgWsJ vd flJ vGJf.
1.
2.
3.
4.
5.
fwyil WkL
kbg : 10
m) bghUjhj izia flf. 1 1 = 1
1. Wgr_y - fhahrh
2. Phduj - ghuah
j
3. vGJ - . R. brygh
4. FghL - fzjhr
M) bghUJf. 5 1 = 5
1. vf gift vnfh kiwjh
Fs jHf xwhj fnl - fk
2. rigfny jbHGJ KHfntL - ehkf fP
3. ghlh kfsJ gu ntL - ghuah
4. vyhU vyhK bgwntL - ghujhr
5. wehL eyP rhuf
jbkh bgajntL - fzjhr
72
yfz
ah : br cWf
(vGJ, mir, )
br cWf
ah - ahfgLtJ - flgLtJ. ah vgJ br.
vGJ, mir, , jis, mo, bjhil vD MW br cWfshF.
1. vGJ
br F, beo, bk, Mj vD vGJf Kjikahf
fUjgL. F, cFY cbkFY mlF. beo
j
92
Xuir : btgh < neuir, iuair VnjD xW jJ
W uh mik. mtiw Xuir vg. mit eh ( ne ), ky
( iu ), fhR ( ne ), w ( iu ) vd ehtif thghLfS xwid
bgW.
(v.fh.) 1. br Ritzuh thz khf
mD thD v.
v - ne (eh)
j
ehl tsjU ehL.
ehL - ne (fhR)
<uir : ehF
<uir nrJ xU MtJ <uir. ne KotJ uL, iu
KotJ uLkhf <uir ehF MF.
thghL
ne ne = njkh kh - 2 ( njkh, kh vd
iu ne = kh kh Kotjdh kh. )
iu iu = fUs s - 2 ( fUs,
ne iu = Ts Ts vd s
Kotjdh s )
( <uir ehF MaghF cait. )
it a vd, Ma c vd tHfgL.
_tir : vL
_W mirf nrJ xU MtJ _tir. neuir KotJ
ehF iu mir KotJ ehFkhf _tir vL MF.
93
fhf - ehF
ne ne ne - njkhfh
iu ne ne - khfh fhf - ehF
iu iu ne - fUsfh
ne iu ne - Tsfh
it btghF cajdh, btgh c vd TWt.
ff - ehF
ne ne iu - njkhf
iu ne iu - khf ff - ehF
iu iu iu - fUsf
ne iu iu - Tsf
j
m) wtadhf
nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. bk MjK ah vd FfgL.
m) RblGJ M) dh vGJ ) xbwGJ
94
2. fh tifgL.
m) uL M) _W ) ehF
3. MaghF ca f MF.
m) fh M) kh ) f
4. btgh ca vD <W tU Xuir thghL
.
m) eh M) ky ) w
M) FWdhf
1. ahFa vGJf vitbad fzlgLwd?
2. mir vwh vd? mit ahit?
3. <uir fSFa thghLf ahit?
j
4. fh thghLf ahit?
mJbfhnth.
btgh aU btU kLnk tU.
a btlis bt btlis tU.
ntW jisf thuh.
<wo <W eh, ky, fhR, w vD thgho Ko.
(v.fh.) myl: flbdg eyit vyh fldJ
rhwhik nkbfh gtF.
95
m
bghU ctika, ntWbghU itg
mt elJ tjh.
mt mdnghy elJ tjh.
U bjhliu goJ ghUf. Kj bjhl aghf csJ.
mLj bjhl gogjF ik jUwJ.
bgbzhU, j aghd mHif Mil, mfyf mJ,
xgidbrJ bfhtJnghy yt, j fgid MwyhY bkhyikahY
brhY bghUY mHF nrJ ghlf aWt.
jifa ghlf fhzgL mHnf m vdgL. jdh, brhy
F fUJ v ; gogtF nfgtF ik nrF.
j
mf ytiw F fhzyh.
1. bghU ctika
cy yhj bghUis xwDF ctikah TWtJ bghU
ctika vdgL.
mgf yh cthif tghf
tw kuj jW. - Fw, 78
Fwghit goJ ghUf. cs myhj xUt FLg
thif elJtJ vgJ, ghiy y, glku jL tstJ
nghwJ. UtSt, Fwgh myhjt thif, ghiyy
glku jL tstjF xghdJ vd yhj bghUis ctJ
TWwh.
yt, cy aghf yhj bghUis thW ctikah TWtJ
bghU ctika MF.
2. ntWbghU itg
yt, jh fUa bghUis iyehl, cyf mj ntbwhU bghUis
rhWfho TWnghJ, bghJ bghUsh w bghUis, w bghUsh
bghJ bghUis sFtjid ntWbghU itg vg.
96
njhaikah, aghfnt ffhyD wj tHdh vgJ bghJ
bghU. vdnt, w bghUsh bghJ bghU sfgLsjdh ghl
ntWbghU itg mikJsJ.
kh dhf
m) wtadhf
nfhol lij uf.
1. cy yhj bghUis ctJ TWtJ .
2. fUa bghUis iyehl w bghUis bghJbghUshY
bghJbghUis w bghUshY T sFtJ .
M) FWdhf
j
1. ntWbghU itgia rhWl sFf.
2. bghU ctikaia rhWl sFf.
tFgiwwf
FG fyJiuahl
ghuah - ghujhr - fzjhr fijf r_f khw FJ
fyJiuahLf.
97
bkhw g
g : bjhifbrhfis bjGJf.
Uiz , .
Kgh , , .
ehir , , , .
Igh , , , , .
98
ifbaGJ j jahj
( khztf vifF Vg FGfshf J
ifbaGJ j cUthf brj )
Ljiy Ueh wj
midtUFkhd Ljiy! cyfij caJ ewh!
fij
w br nefhz
nghL cyfij
Ljiy eh LjiyF ciHnjh
ntbuhL rhngh.
fLiu
JQFf
j
ehlf Ljiy Ueh
z CL
Ljiyngh ngho btbgw
eifRit JQFf
fLiu
ciuahl
Wfij (xUgf ms)
fh W Ujh...
Wt f
Ut/_t ciuahl
fSfhd j kw ff
thifw
99
kf
c uf
Obk vD fbgw ma mP LF, mtUila
eg brUjh. miwF fLF yaJ. ma mP, j cliy
ewhf fgah nghUjh. vD, F jhfhk eLbfhnl Vnjh
xU nrhjid KG_rh <LgoUjh. mUnyna fziu (NlL)
UJ, mt mjid va liy.
eg mtl, V fzig valhk go F eLFf? vd
nflh. mjF, mj ma mP vGJ brW, mU Uj fzig Ro
fhodh. mF RblbahW jDila FofSl UjJ.
j fLikahd F ehnk eLFnghJ ght it vd br?
mjdhjh, mtiw ul vdF kd tuiy. vwh.
j NH ahf UUjh vd brUgh? idJ gh.
j
Mother Teresa, born in Yugoslavia became a nun at the age of 18. She came to India and
started her career as a teacher. She established the Home for dying and destitute in Kolkata.
Service to the uncared is the service to God is the principle of Mother Teresa. The highest
honour of Nobel Prize for peace was awarded for her selless work.
100
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
j
y fUJwhf. ehlfj ghlf ehoaJFa bkghLfSF
ljU tif mikUF.
dhf
1. j Kf ahit?
2. aj vd vjid TWnwh?
3. ir vgJ vJ?
4. ehlfj vjikaJ?
5. njthughlf vtif jiH rhU?
ngRj w braghL - 2
ciuahliy KGikahf vG tF ngRf.
iwtDF euDF ilna fj ciuahl
eu: V, ehjh!
eu:
iwt:
101
goj w - thL goj braghL - 3
k - , , , , .
t - , , , , .
102
FWbfGJbrh isahL braghL - 6
il FfisbfhL, flfis uf.
1 4 6
5 3
7 8 9
j
lUJ ty
1. iuflnyho ua njL vd Ta j _jho .
2. gHjH flgazij bjhfha tHf
vd FLwJ.
3. nru kdFa JiwKf .
nkUJ
4. ahJ Cnu ahtU nf vd Tat fa .
5. fl brY bga fy vdglJ.
6. btR ehil nrj ga .
7. ghoa eho ts bgUa JiwKf .
8. dUJ wFk bragl bghUfS xW .
9. bgst vgJ vgJ xU bghU jU brhf.
103
myLj braghL - 7
jf bgafis vG myL thghL vGJf.
j f
t.v mir thghL
bgaf
iu ne iu Ts
6
j
1. Mo fh cU rUFnghy
2. Mij KwJnghy
4. vSF viznghy
6. bt gl Gnghy
104
ilbrh mj braghL - 9
j
ahF ngRngho ulh l
6
iljJ.
brhYUthf braghL - 10
105
fu vGJj braghL - 12
Ljiy Ueh Hh
l :
eh :
fhy :
fu
jjh thJ :
bfhonaw :
bfhoghl :
j
tuntiu :
jiyikiu :
wiu :
fiy ff :
gR tHf :
eiu :
ehLg :
thifw braghL - 13
vdh KoahjJ ahuh Ko?
106
wnyna U if yhj t, jU fhyh th}ia Xoa
Kj bgk vD bgUikFat.
jdif, lhKa, Jr Mad tiu wghf brayhw
od. M, kdUjh tL. tiug f vd idf?
cf fUJfis FG fyJiuahLf.
fwyil WkL
kbg : 10
1. monfhol brhYF Vila bghUis vGJf. 4 1 = 4
j
M. iuflnyho ua njL.
1. brt 2. thridbghU 3. fg 4. thf
3. XU tf ilaf. 6 1 = 6
107
yfz
brh
bgabrh
bjhbga
khj MlfL nfhty kjh.
bjhl cs bgabrhf, idbrhf, bjhbgafis mnth.
khj, nfhty - it bgabrhf
fL, kjh - it idbrhf
Ml - vgJ bjh bga.
mWtif bgabrhfS bjhbgaU xW vgjid KtFnyna
fUf. Ml - vgJ MLj vD bjhiy Fgjdh,
mJ bjhbga vdglJ.
ML + m = Ml. m - vgJ bjh bga F. thW
j
16
(v.fh.) fyDF mo GjJ.
bjhl mo, vgJ Fbgwhk, gFah W bjhiy
czJwJ.
2. Kjiy j bjhbga
bjhbga Kjiyaha gF J tUtJ Kjiy j
bjhbgauhF.
(v.fh.) mtj kf ngW.
mtDF vd nfL?
F bgW, bfL vD Kjiyf ngW, nfL vd J
bgWj, `bfLj vD bghUis czJwd.
idahyiz bga
KUf gR bgwh.
gR bgwhid ghuhod.
U bjhlY, bgwh vD idbrh tJsJ.
Kj bjhlYs bgwh vgJ, KUf vD vGthF
gaiyahf tJsJ.
j
ulhtJ bjhl cs bgwhid vgJ KUfid FF
bgauhf tJsJ.
thW idKW, idia Ffhk idbrjtiu FgJ
idahyiz bga vdgL. J idFa fhy fhL; bgaFa
ntWik cUfis bgW tU.
bgwhid - wjfhy
bgWwhid - ffhy
bgWthid - vfhy
bgwh + I vd, ulh ntWik cUghd I VW tJsik fhf.
bjhbgaF idahyiz bgaF cs ntWghLf
17
g bga
gig czJ bga g bga. mWtif bgaU xwhd
g bga w, Rit, ms, tot Mat mogil njhW.
1. brik, btik, fUik - wg
2. tl, rJu, T, brtf - totg
3. xW, miu, nyhl - msg
4. fhu, , - Ritg
g bga Ff
ik, I, , , c, F, , W, m, m, g, J vgd gbga Ff.
(v.fh.) eik = e + ik e = e +
bjhiy = bjh + I eW = e + W
kh = kh + ey = e + m
kh = kh + ed = e + m
kH = kH + c g = + g
eF = e + F J = ik + J
j
g
1. bghUjhj brhiy tlLf.
m) bgW, RL, eL, bfL, L.
M) brik, tl, xW, fUik, btik.
) Ml, mz, njl, nghF, ghj.
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. bjhbga gF J tU bga .
m) Fbgw bjhbga ) Kjiy j bjhbga
M) Kjiy bjhbga
2. fh vD bjhbga vd .
m) fh + ) fh +
M) fh +
18
3. kh vgJ MF.
m) bjhbga ) g bga
M) idahyizbga
4. tjh vD idKW vd idahyiz
bgauh tU.
m) tUth M) thuh ) tjt
2. bghUJf.
bjh bga - e
Kjiy j bjhbga - mfth
g bga - NL
idahyiz bga - tUj
1. gF kL bjhiy FgJ .
j
m) Kjiy j bjhbga ) Kjiy bjhbga
M) g bga
2. tu vD bjhbga F .
m) M) c ) vJiy
3. tl vgJ bga MF.
m) msg M) Ritg ) totg
M) Wdhf
1. bjhbga vgJ ahJ? vLJfhL jUf.
2. bjhbga Ff ehfid vLJfhLl vGJf.
3. Kjiy j bjhbga vwh vd? vLJfhL jUf.
4. bjhbgaUF idahyiz bgaUF cs ntWghLf
ahit?
19
tHhiy, tG, tGtik
m) tHhiy
yfz Kiwgo FwyhJ ngRtJ vGJtJ tHhiy vdgL.
brt gojh. bjhl brt vD Mgh xUikbga
gojh vD Mgh xUik idKiw bfhnl KowJ. vdnt,
J tHhiy vdgL. tHhiy mWtifgL.
1. iz tHhiy : br ghodh, khL tjJ.
2. gh tHhiy : fz tjh, eh XoaJ.
3. l tHhiy : eh tnj, tUth.
4. fhy tHhiy : ehis tUnt, neW gonj.
5. dh tHhiy : j yfz vjid tifgL?
6. il tHhiy : jeho jiyefu vJ? vD dhF
brid vd ilaj.
M) tG
yfz Kiw ngRtJ vGJtJ tG vdgL. tG iztG,
j
20
5. dhtG
KillJ nrtyh bgilah?
nrt vd bghUjyhj dhit nfljdh dhtG.
6. iltG
ehis g wfgLkh? vD dhF, v mijF cleyiy
vd TWtJ iltG MF.
7. ku tG
eh fJ. bjhl ku tG. Vbd, eh FiuF vgnj
Kiwahd xku.
) tGtik
yfz Kiwgo FwKilaJ vD, yfz Mafsh FwkW
vd VWbfhsgLtJ tGtik MF.
ctif ( k ), w, ca, cW, d fhuzkhf iztG
ghtG fhytG tGtikahf VWbfhsgL.
rhW
j
1. f y, jhf tsF yFfSF bgaL miHF
gHf cL. tUw gRit ghJ, v yR tJlh vd
TWtjid nfoUf.
thW TWtJ, iztGthD k fhuzkhf
iztGtikahf VWbfhnwh.
2. FoauR jiyt ehis jHf tUwh bjhl, FoauR jiyt
ehis tUth vd mikj ntL. mthW mikaiybawhY
eh iHahf fUJtiy.
Vbd, mtuJ tUif cWjik neh
fhytGtikahf VWbfhnwh.
tG - iH, jtW, Fw
tHhiy - iHik, jtik
tGtik - iH - Mdh, iHahf bfhshik.
g : bghUjhj brhiy tlLf.
m) fz, fa, khztf, fhf.
M) khL fJ, ahid W, F bfhR, k mf.
) T, fidF, fiu, mf, myW.
<) FHij, Fo, kj, gh.
21
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. tG tifgL.
m) uL M) VG ) xgJ
2. v khkh tjJ vgJ .
m) iz tG M) gh tG ) fhy tG
2. nfhol lij uf.
1. yfz KiwyhoD yfzKilajhf VWbfhtJ
2. gRit ghJ, v yR tjh vgJ tGtik MF.
3. iHia U vGJf.
1. j neW tjh. .
2. vUJ toia Gjd. .
j
3. khzt nj vGdh. .
4. mt khzt my. .
5. cilf JlJ. .
6. vfq yt xUt thjd. .
tFgiwwf
FG fyJiuahl
Xukh tUnt
xGfh nghnt
Cf tjh
xJna brnt
lgf elng
Ugf ghng
rlbfW ng
rhiyia flng!
1. ghl TW fUJ vd?
2. f rhiyfis gWfsh?
rhiyfis gWtjdh VgL eikfis, gwho VgL
isfis FG fyJiuahLf.
22
ngRj w : IJ kJ ngRf.
1. eh U ma mP
2. eh Mauhdh....
vGJj w
m) tU brhbwhlfis J vGJf.
(v.fh.) eh iuthf brwjdh ca neu mF Uf KojJ.
eh iuthf brnw. mjdh, ca neu mF
Uf KojJ.
g
1. vdF f tJljdh mj ehlfij KGtJ ghf
Koaiy.
2. k neW tJ vl jf thbrwh.
3. cikia czj KJ gzij khwl bfhLjh.
4. eh ehis CUFnghFnghJ fzid rng.
5. gh Xoajid eh ghnj.
j
M) xnu brhbwhluhFf.
(v.fh.) eh Kig brnw. mtD Kig brwh.
ehD mtD Kig brnwh.
g
1. LF ngh. jf vLJ th.
2. a ghL ghLth. mnghJ ffis _o bfhth.
3. ahid tjJ. mjid ghJ FHij jJ.
4. nru ngh njhwh; mjdh, iw milfglh.
ikafUjj w
tU gid goJzJ ikafUid xnu t vGJf.
ntWikfis gagLbfhL FWa thiffhf vnghJ
mikia FiygJ, kfis VgJ nghf bra. cikahsfSF
fU J n t W i k U D ngh u h l ne u h J . kh wh f, xWik
ehLeynfg j ntWikfis gagLJ gghL UF.
ikafUJ : ntWik tsJ jdy fhngh nghf; ntWik
fisJ xWik fhngh cikahsf.
23
g : ikafUJ vGJf.
ntWikfis mF gagLjhk mtiw eikF gagL
KndWj ntL. mtut brafSnfg eik ikf VgLtjid
mtutnu mkhW LLj ntL. mjid LJ ikfis
xngh vd tJ fLjdh ga VJ neuhJ. mjdh, nkY
fyfnk is. ikfis xf bghJxGif mjhtJ, rlij vyh
muRfS tWJwd. mjF mrlfS bgJ Jizwd.
ikafUJ .
bkhw g
bkhw g
td F lfS td fh lfS
Ubrhfis nrJ vGJnghJ il y lf td
bk vGJf ( , , , ) F tU. bkbaGJ F tuntoa
l fhkY fhj l F tjh bghU khWgL. Mfnt,
td F lfis fh lfis bjthf mj ntL.
j
td F lf
1. m, , c vD RblGJfis mLJ, v vD dhit mLJ
tU tdfsha , , , F.
m + iga = miga
+ bro = bro
v + g = vg
2. mj, j, vj; mF, F, vF; mgo, go, vgo vD RL
dhbrhfis mLJ td F.
mj + nfh = mjnfh
mF + brwh = mFbrwh
vF + nghdh = vFnghdh
3. ulh ntWik td F.
iy + go = iygo
ghiy + Fo = ghiyFo
4. ehfh ntWik td F.
mtDF + bfhLjh = mtDFbfhLjh
gF + brwh = gFbrwh.
24
5. uL, _W, ehF, Ijh ntWik cU gaD clbjhf
bjhif td F.
j + Fl = jFl
ku + bgo = kubgo
L + rh = Lrh
+ d = d.
6. gbjhif td F.
gir + gL = girgL
gir + = gir
7. UbgabuhL gbjhif td F.
rhiu + gh = rhiugh
kif + = kif
8. ctikbjhif td F.
ky + f = kyf
j
jhkiu + if = jhkiuif.
9. XbuGJ xU bkh td F.
+ Rl = Rl
+ Til = Til
10. <Wbfl vkiwbgabur td F.
mah + f = mahf
Xlh + Fiu = XlhFiu
11. tbjhl FaYfu td F.
gJ + ghL = gJghL
vL + bjhif = vLbjhif
12. l, w xW uoF c, beo bjhl FaYfuf td
F.
ML + go = MLgo
ehL + gW = ehLgW
13. KaYfu td F.
bghJ + nj = bghJnj
U + Fw = UFw
25
14. rhy, jt Kja cbrhf td F.
rhy + ngdh = rhyngdh.
jt + J = jtJ.
15. M, vd, , Mf Kja ilbrhf td F.
vd + Tdh = vd Tdh.
+ fhngh = fhngh.
td fh lf
1. mJ, J, mit, it vD RL brhf D vJ, vit vD
dhbrhf D td fhJ.
mJ + gwjJ = mJ gwjJ.
mit + gwjd = mit gwjd.
vJ + jf = vJ jf
vit + brwd = vit brwd.
2. M, V, X vD dh vGJf td fhJ.
j
26
7. ulh ntWikbjhif td fhJ.
j + fwh = j fwh.
fl + fljh = fl fljh.
8. _wh ntWik cUf ( xL, XL ) td fhJ.
bthL + nrj = bthLnrj
fynuhL + guz = fynuhLguz
9. vL, gJ ju w vfSF td fhJ.
xW + bfhL = xWbfhL
uL + ng = uLng
10. anfh idKWF td fhJ.
thf + j = thf j
tha + gyhL = tha gyhL
11. uils, mLFbjhlf td fhJ.
ry + ry = ryry
gh + gh = ghgh
j
12. <Wbfl vkiw bgabur ju wbgaburf td
fhJ.
fw + Wt = fw Wt
a + bg = a bg
g
njitahd lf td bkfis L vGJf.
1. mj igaid ewhf gof brj ntL.
2. tj iga brhd brfis bghWikahf nfl ntL.
3. neW elj wghd ffis fL gyU ajd.
4. fyguz jytf.
5. f nff wJ sFgt eik ikfis mth.
6. mj rhiy f brikahf fhzgLwJ.
7. xbthUtU gojjid ftdkhf Fngo vG itj ntL.
8. jf gonjit. mnjhL glit nrJ bfhs ntL.
9. ghJ ghJ nfLnfL knj.
27
bghUJf.
+ -
+ -
+ -
+ -
+ -
fLiu g
eh Kjyikruhdh......
g
eig yFj
egf cz ilntisF wF fhyjh tFF tUtjid
tHfkh bfhoUjh FnyhJf. mjfhf, Mal gyKiw
j
28
thifw
kWj w
Vlh, gTl ukh Llhf? vW bral
nflh, fnty.
e g ehis kUJtKfh elf Uwjh. mjF Vnjh
VghL braQkh; mjdhy ukh Llhf. ehbkyh nrJngh
zJy FL mgwkh LF nghyh, thlh vd miHjh
bra.
fntyDnfh r bjahJ. mjdh Ff brtjh, ntlhkh?
bgnwhUF bjahk Jtiu vjid mt brjiy. eg
miHig kWjh, ebfL. egDF clglh bgnwh foJbfht.
r bjahk z Ff brW VjhtJ elJlh vdthtJ?
eg miHig kd nehfhk kWgJ vthW vd fnty
f bjhldh.
fnty iy fUjh cf eg miHig kd
nehfhk vthW kWf?
j
kf
bghWik
bkhahf brf.
29
Every night before going to bed, think over the days happenings. If
you have, make a resolve to be careful in future. Set apart sometime
everyday for prayer.
30
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
ghliy gof nfL dhfSF ilaf.
XjD fwjJ xGf vw
cikjid khztf czu ntL
nk wgilj nknyh buyh
nkikw fhuze byhGf nkjh
ntjidf tjhY y nghF
btfS ebyhGf u ndhnf
Mjdh khzte byhGf jid
MUngh fUaij fhf ntL.
dhf
1. ghl lbgWs vJif eafis TWf.
2. nk brh bghU ahJ?
3. MU - yfzF ahJ ?
4. ghl goj vD bghU jU brh vJ?
j
5. ghlYF Vw jiyig TWf.
ngRj w braghL - 2
j ya kw Hh fuiy ghJ, HhF tUif
jJnshF tuntiu fJf.
j ya kw Hh
l: muR kf nkiy g, nrhf, nt khtl.
eh: 30. 09. 2013 fhy: gf 2.00 k
f u
jjh thJ : khza
tuntiu : khza jiy
Kiy : bgnwh Ma fHf jiyt
jiyik : jiyikaha
w Ud : Kjik f mYty
wiu : gilf vD jiy yt bf. rgJ
f bjhFghs : khza jiy
ya ff : ngR, ghl, fijTw, fLiu goj
rhj tHf : U. . rho, jHha
eiu : U. . ghg, KJfiy jHha
ehLg : khza
31
goj w braghL - 3
fhQ ciugia goJ FG fyJiuahLf.
f, f, f ~J xnw nghJ ekF njit. Inuhgh
gy efufSF eh gaz brUnw. mnf rhjhuz ViH va
kfSFTl ilUF thif trfis fia eh
ftUnw. nghbjyh ekJ ehL ViH va kf gjhg iyia
idJ eh fL mGUnw. j ntWghLF fhuz vd?
f vgJjh vdF ilj il.
vjifa f jdifia jJ xUtid brhjfhf Fgo
brwnjh, mJjh cikahd f. rKjhaYs M bg midtUF
cik fia mgnj ekJ flik. mj f_ykhf mtf jfSF
eyJ vJ, bflJ vJ vgjid njbjLJ bfhthf; bfljid
LLthf.
xU eho Kndw vgJ, mj ehLkf bgUF f, mthw
Matiw bghUnj mikwJ. eh L catila ntLkhdh,
bghJkf vyhUF fia guahf ntL. bghJkfSF
fia jJ mtfis caLf. ~J xnw xWjh ekJ wig
bgWtjFa xU tahF.
j
- ntfhdj, u isPUF
32
Ffis bjGJj braghL - 6
Gs Ffis gagL c egDF foj tiuf.
eg C Fo gwhFiw - kiH nr - Fs, CU,
V Kjad yjo catjF _ykh Uj - iyfis th,
fiuaikJ, ku eLj - iyfSFa tuJ tfis thUj -
braf ehLeyg l g khztfis <LgLJj
ms egDF,
eh ey. c ey ma Mtyh cns. c foj ilf
bgnw. cf C Fo gwhFiwah kf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
j
ms f mtfSF,
ehlffh vD iy thF nghbjyh cf
Mnuhaijg ghuhuh Ko f neU. vts
mHfh vjh agh GJ brwJ j vW aJbfhnl
nghnd. fij vjidnah ffSFns vyh kl J
nghdhY bj Fiwiy. mra, Mdj vyh kdir v
gbfhSwd. jGF X ya iljJ, f rnjh.
ml,
o. nf. jguehj
( k, ngUtif, a, g, cley, goF)
thF goF
33
mj w braghL - 8
mltizia uf.
t. tG tGiy tif tHhiy tHhiy tif
v
ah ghL
1 ah ghL ghodh gh tG gh tHhiy
ghodh
2 LF mfh tjJ iztG iztHhiy
7 k fJ ku tG ku tHhiy
L 6 x u
a C f k 6 J if nl x
I J f u nt < 6 G
ng t U M t v F
6 6 m w W J X 6
6 s a a br t bz J
f 6 6 d J y G t
66 J a 6 il c nf 6 J
J 6 g 6 6 V 6 6 nH 6 f J x
nr ng a 6 xs na
34
1. 6.
2. 7.
3. 8.
4. 9.
5. 10.
gilghw braghL 10
j
fwyil WkL
fhy : 15kJ kbg : 10
1. XU tf ilaf. 5 1 = 5
1. fhkuhr vF, vnghJ wjh?
2. fhkuhr gagLa yf vJ?
3. fhkuhrUF eLtzuR tHa UJ ahJ?
4. fhkuhr fgia ghuho jHf muR brj w vd?
5. f ts ehshf bfhlhlgL eh vJ?
2. bghUJf. 5 1 = 5
m) fhkuhr wj ML - 1954
M) fhkuhr Kjyikruhf gjnaw ML - 1903
) fhkuhr rlkw cWduhd ML - 1975
<) fhkuhr my a fhuR jiytuhd ML - 1937
c) fhkuhr kiwj ML - 1963
35
yfz
MFbga
brhyhFbga, jhahFbga
MFbga gdhW tifgL. mtW, bghUshFbga Kjyhd MW
MFbgafis vlh tF fUf. w MFbgafS ehtif
msit MFbgafis KjgUt fWbfhl f, ulh gUt
brhyhFbgaiu jhahFbgaiu ffUf. xU bghU bga,
jdFa bghUis Ffhk, jbdhL bjhlila ntbwhU bghUSF
bgauh tUtJ MFbga vdgL.
1. brhyhFbga : tStbrh thifF J. bjhl tStbrh
vgJ, brhiy FfhJ bghUSF bgauh tjjdh, J brhyhF
bga.
2. jhahFbga : ghiy wF. gh bga, ghiy Ffhk ghuij
FwJ. X l cs xU bghU bga (jh), mJ rhUF
lF (jhdF) bgauh tUtJ jhahFbga.
j
1. l, bghUSF M tUtJ lthFbga.
2. bghU, lF M tUtJ jhahFbga.
kh dhf
m) wtadhf
nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. jiu wF. bjhl MFbga MF.
m) lthFbga M) jhahFbga ) brhyhFbga
2. bgnah brh nf. bjhl MFbga MF.
m) brhyhFbga M) bghUshFbga ) lthFbga
3. fH gjh. bjhl mikJs MFbga MF.
m) brhyhFbga M) jhahFbga ) lthFbga
4. F ciu brjh. bjhl mikJs MFbga MF.
m) brhyhFbga M) jhahFbga ) lthFbga
M) FWdhf
1. MFbga vjid tifgL?
2. brhyhFbga vwh vd? rhW jUf.
3. jhahFbga vwh vd?
49
bghUnfh
bghUnfh vtifgL. mtW, Kj _W bghUnfhis
Kj gUtnyna fUf. j gUt L bghUnfhis
jhir bghUnfhis mJbfhsyh.
xU brYs fisnah mofisnah bghU czF Vwtif
mikJbfhS Kiw bghUnfh vgjid id Tnth.
1. L bghUnfh
UKidfis izJ fLjnghy br Kj
mikJs brhY, W mikJs brhY bghUgl bghUJtJ
L bghUnfh. jid L bghUnfh vd TWt.
(v.fh.) beUe csxUt iy vD
bgUik cil yF. - Fw, 336
Fw, cyF vD Wbrh Kjbrhyhd beUe vgnjhL
nrJ bghU bfhtjdh J L bghUnfh.
2. jhir bghUnfh
j
kh dhf
m) wtadh
nfhol lij uf.
1. br Kj mikJs brhY, W mikJs brhY
bghUgl bghUJtJ bghUnfhshF.
2. br il mikUF brh, br KjY
WY mikUF brhYl bghU bghUis jUtJ
bghUnfhshF.
50
M) FWdhf
1. L bghUnfh vthW tU? rhW jUf.
2. jhir bghUnfh vwh vd? rhW jJ sFf.
3. czhik cs Jiy CQz
mzhj brah jsW.
- Fwgh gWtU bghUnfhis sFf.
tFgiwwf
vGJj w
m) ctik, cUtf khw
ctik vgJ, xU bghUis myJ fit kbwhU bghUnshL
myJ fnthL xikgLJtJ. ctik, ctF bghUisl
cajJ. ctikbjhl ctik KD, bghU Dkhf tU.
(v.fh.) k nghw Kf: k ctik; Kf - (ctnka) bghU
fP, jh fUa bghUis xik bghUis (ctikia)
btntW vd Twhk, uL xbwd TWtJ cUtf.
j
cUtfbjhl bghU KD, ctik Dkhf tU.
(v.fh.) Kfk: Kf - bghU; k ctik. F uL
xbwd TwbgwJ.
ctik cUtf khw
ctik cUtf
jhkiuKf Kfjhkiu
njbkh bkhnj
gtsth thgts
KJg gKJ
g
1. ctikfis cUtffshf khWf.
fj, kyuo, fhju, fa, kKf.
51
M) mobrhUJ brhfis cUthFj
th - mobrh go - mobrh
tjh - idKW gojh - idKW
tj - bgabur goj - bgabur
tJ - idbar goJ - idbar
tUj - bjhbga goj - bjhbga
g
el, ghL, br, gh, XL, br.
mobrh idKW idbar bgabur bjhbga
el eljh elJ elj elj
j
gilghw w
ghliy fhgLj : UFw ghlYF fh
1. fhd Kabyj m ahid
iHjnt Vj J.
2. RHWV dJ cyf mjdh
cHJ cHnt jiy.
bkhw g
iH vGJj
xUt ngRnghJ vGJnghJ iH ngr vGj ntL.
ng myJ vG iHU bghU kaf VgL. vdnt, brhfY
bjhlfY iHtuhk fhj ntL.
iz, gh, v, l, fhy, ku Mad iHahf thuhk bjhliu
vGJj ntL.
vGth caizahf Ujh gaiy caizahf Uj ntL.
(v.fh.) bghd bjhlnuhl fyJbfhlh.
vGth m~izahf Ujh gaiy m~izahf Uj ntL.
(v.fh.) gR nkjJ.
52
vGth, IghfS vj gh csnjh mjnfg gaiyia bgw
ntL.
(v.fh.) mHf ghodh.
t Modh.
ytf ghlfis adhf.
ahid aJ.
khf Xod.
vGth - f F bgwh gaiy f F bgWj ntL.
vGth - m F bgwh gaiy - m F bgWj ntL.
(v.fh.) khztf wghf nj vGdhf.
_t njthuij ghod.
vGth xUikahf Ujh gaiy xUikahf Uj ntL.
vGth gikahf Ujh gaiy gikahf Uj ntL.
(v.fh.) v jf JtW.
v jff itay.
bjhl fhytG Vglhk fhj ntL.
j
(v.fh.) jiyt ehis kJiu ngRth.
neW kiH bghjJ.
iH Uj iH Uj
mlkiH RLj
mthkiz viz
mtufh xliw
jtfis fW
y grj
jhthu eir
53
wbkh brhfis ca jbrhfis vGJf.
jbkh vGJnghJ jbrhfisna gagLJj ntL.
eilKiw cs wbkhbrhfis mtWF izahd jbrhfis
mjh wbkh fy vGjyh.
jbrh mnth.
wbkh wbkh
jbrhf jbrhf
brhf brhf
mfd Fghnf
mj rh
myfhu ru
Mug rgj
Phd rhj
g bgs
j
ca jbHiz njbjGJf.
1. guL vgj jbH
m) M) )
2. VG vgj jbH
m) M) )
54
g
rKjha gf gnfw
j
mtuJ vil ehgijJ nyhF nk Uj ntL.
krfhkhiy, Flfhr, ghid neh twh jhfgltU,
fUw bgfS FU jUj TlhJ. cleyJl Ugt
kLnk FU juyh.
55
thifw
Niyia vbfhS w
ngU gaz brJbfhoUf. cf njhJ ahnuh
ifitgjhf czf. U ghjh cfSF mKfkhdtnu. mnghJ
cf braghL vgo UF?
m) mt bjhLtJ vdF oF. mjdh xW ngrhUng.
M) mtiu thF tjgo Lnt.
) mtlUJ y brWLnt.
Jnghw f cfSF vnghjhtJ VglJlh?
bghJ lfnyh f jahf UFnghnjh ahnuD thW elJ
bfhlh, mtuJ vzij y Ffsh mJbfhL, mtlUJ
y brYj ntL. jahf UF Niyia jgnj eyJ.
kf
vik
j
56
bkhahf brf.
Your parents love you very much. They give you all that they have. It is
to make you healthy, strong and happy. But some of you have no idea how
tired they are sometimes. You think that everything is alright with them, for they
do not complain. It is your daily duty to make life easy and pleasant for them.
This will give you great joy and satisfaction.
j
4. The day has eyes, the night has ears.
gf gf ghJ ngR; u mJ ngrhnj.
5. What comes from the cradle goes to the grave.
bjho gHf RLfhL ko.
57
tsu braghLf
nfl w braghL 1
fhQ ciugia gof nfL, dhfSF ilaf.
VnjJ, khztUF ghl fF branyna _Onuh? Uehshf
vDl ciuahl tuiy, thlKl fhzgLfns, vd fhuz?
vd nflh, mj jiyikaha. Iah, j fF khztUF Kiwahd
jghl f iyna vWjh tUJnw. vdnt, khzt gogjnfw
tif ghliy ehnd vGl iHnw. mjdhjh, Magia
Ltjh ghl vGJtjh vd Uehshf J bfhoUnj vwh,
jHha.
f ghl vGj nghfsh, vJiz kahd br!
Ma gia LlhkY ghl vGJ gia nkbfhs
camYtyl xjbgW jUnw. f kd tUjh ntlh. ghl
vGJtjfhd gfis cldoahf nkbfhSf vd ml flislh,
jiyikaha.
caiyg khztfSfhf ghl vGa mj jHha,
j
ngRj w braghL - 2
fhQ Ffis gagL, eh mbkf gfiyfHf j
nguhauhdh vD jiy ciuahWf.
jbkh ik - w - wbkhahsf mJbfhS th
jyaf - cyfbkhf bkhbga.
cy gntW ehLf thG jHf - xUizf cyfsha
Clf mik.
58
fl flJ thG jHf isf - jbkhia ngr gof cj.
jhaf jHf j a ya brtf - mayf jHfSF
UJ.
gHjH caj gghL gHftHff - maehLth jHf
gw tfhLj.
goj w braghL - 3
brj gwhTl
j ngRtjF jafkh?
j vGj Koaiyna vd kdtUjkh?
ftiyia Lf! vfl thUf!
brj a va g
fhiy 10.00kKj khiy 5.00ktiu
j
wjikf
r jiywj bkhtYef
r fj jjik
r Fiwj flz
clnd nrUf!
cfSF Vila neu gbgWf!
bjhlbfhs ntoa Kft (kh) v. 45, tsyh ef,
tl,
fl khtl.
dhf
1. sgu vjidgaJ?
2. vj bkhia fWbfhs g mfgLwJ?
3. vnghJ g mfgLwJ?
4. g wjikf ahit?
5. g ahUF ga jU?
59
vGJj
mfu tirgLJj braghL 4
fhQ ciug tz vGYs brhfis mfu tirgL
vGJf.
xGf ca jU vD bghbkhF yfzkh xGfjh caj
cjkf tuyh vjidnah ng cshf. xGf xwhd thikah
mz fhaof catiljh. xGfKilah thbrh, tGFw
y CWnfh nghW cj.
t. v ku tG Uj
1
2
3
4
5
60
dh cUthFj braghL - 8
fhQ ciugia goJ XU t ilaF tif dhfis
cUthFf.
ghL vd Tal ghLgt, MRf. bra Xirey wf
ghLgt, kJuf. brhy mikJ Rit ts brf ghLgt, uf.
bjhliy brS, a fhafS aWgt, jhuf. j
ehtif ffis ghlty ghtyid ghtynuW vd jHnjh nghWt.
j kd ghuhLt.
dhf
2.
3.
4.
5.
j
6.
gilghw braghL - 10
fhQ bjhl cs brhfSl M, V, X Matiw nrJ bjhl
cs brhfis Kiwkh a bjhlfis cUthFf.
mt jh kj
1. mt kj jhdh? 4.
2. kj mtjh. 5.
3. 6.
61
fwyil WkL
62
yfz
ah : br cW (jis)
br cWfS vGJ, mir, Matiw KjgUt fW
bfhl f j gUt jis vgjidg ffUf.
jis
w <wir tU Kjyir x xwhkY tUtJ jis
vdgL. ( jis - fLj )
x tUjyhtJ : ne K neU, iu K iu tUj
xwhk tUjyhtJ : ne K iu, iu K neU tUj.
(v.fh.) f/zh k/dh
ne ne ne ne - ne mirf x tjd.
ca /tw ca/ey
iu iu iu iu - iu mirf x tjd.
j
mf/u Kj/y
iu ne iu ne - xwhk tjd.
ky/ir V/dh
iu iu ne iu - xwhk tjd.
82
2. iubahwhajis
sK iu tUtJ iubahwhajis.
(v.fh.) gy / f f / y
iu iu iu ne sK iu
fUs kh
3. a btlis
khK iu, s K neU tUtJ a btlis.
(v.fh.) mf/u Kj/y
iune iune khK iu
kh kh
y/tiu /f
iu iu ne iu sK ne
fUs Ts
4. bt btlis
j
fhK ne tUtJ bt btlis.
(v.fh.) ah/jh/D eh/lh/kh
ne ne ne ne ne ne fhK ne
njkhfh njkhfh
btghF ca jisf a btlis bt btlisnk.
btgh U jisf ju w jisf thuh.
5. fjis
fhK iu tUtJ fjis.
(v.fh.) jh/kiu/ Fs//ny....
ne iu ne iu iu ne fhK iu
Tsfh fUsfh
6. xa tjis
fK iu tUtJ xa tjis.
(v.fh.) br/jh/kiu Fs//ny...
ne ne iu iu iu ne fK iu
njkhf fUsf
83
7. xwhj tjis
fK ne tUtJ xwhj tjis.
(v.fh.) th//ts /fs/d ...
ne ne iu ne iu ne fK ne
njkhf Tsfh
kh dhf
m) wtadh
nfhol lij uf.
1. jis --------tifgL.
2. khK ne tUtJ ----------- jis MF.
3. sK iu tUtJ -------- jis MF.
4. fhK ne tUtJ ---------------jis MF.
5. fK ne tUtJ---------------jis MF.
j
M) FWdhf
1. jis vjid tifgL? mit ahit?
2. btghFa jisf ahit?
3. a btlis vthW mik? rhW jUf.
4. fjis vthW mik? rhW jUf.
5. xa tjis, xwhj tjis tUtjid rhWl
sFf.
84
m
ntWika
br UbghUfSF ilna cs xikia Ta d,
mtiw ntWgL fhLtJ ntWik mahF.
dh Rl cshW Mwhnj
ehdh Rl tL. - Fw,129
dh RLtJ, ehdh abrhfisbfhL RLtJ vgJ xWik,
dh RlJ MW; ehdh brhdJ MwhJ vgJ ntWikahF. vdnt,
ghl ntWika lbgWsJ.
kh dhf
m) wtadh
nfhol lij uf.
br UbghUSilnas xWikiaT d, mtiw
ntWgLfhLtJ mahF.
j
M) FWdh
ntWika vwh vd? rhW jJ sFf.
tFgiwwf
fyJiuahl w
gntW kUJtKiwf FJ tF fyJiuahLf.
gilghw w
fhQ ghliy iw brf.
ghLF mHF bghU
gfYF mHF btr
F mHF
F mHF
LF mHF
fhLF mHF
85
tU ghl khs tfis bghUSnfg tirgLJf.
tir khs ghl bghUSnfg tirgLa ghl
1. d th vLjh
d j fz
a k bfhlh
broF U Ljh
mHif flh
broia neh brwh
2. o Uf Tlhjh
mF F XLnwh
dK gJ MLnwh
btg FJ nghdjh
bjg Fs iy
btny yeh
j
86
jbHfis TLf.
+ =
+ =
+ =
+ =
+ =
fLiu g : _if kUJt
foj g : ghuhL kl ( X bgw MaUF ).
ifbaGJ j : cley wj
cz rJ JQFf Xa
czbghUf gho kUJt KjYj
j
gJfhy cj
/ _atiu
fhghWj
o tsf ntoa
cyf ey mik cl ey
_iff
fSFa jkw ff
bghU itKiw mf
FHij mUF mfit _W; mt isaho bfhoUjh.
isahL bghUf Uj mykh gij vLf brwh. mUUj
khiu mt fglJ. Vnjh gl vd idJ mjid vLJ
Wlh; J neu ka Gjh. FHij ifbfLkhW
khiufis itfyhkh? ntbwbdd bghUfis FHij ifF
vLkhW itj TlhJ?
87
gho kf. gho kUJ
LFns vyh UF
kUJ flJ lF!
ghoia nflh jUth ekF
gFt khf m miuJ!
RF sF uf
Rjkhd nrJ
ifF itJ fr bfhLgh
fngh eik fhJ lgh!
thifw
kdbtGfis vbfhSj
mF itj bghU itj l Uj ntL. LF
tUnth ahuhtJ rikayiwnyh tuntgiwnyh UF bghUfis
vLjh, vLj l itj ntL. yhlh dbfhL
fJth.
W taUnj mt mgojh vgJ mt lhUF bj.
j
88
sF njit. cfSl ngRtjF njitiy. y fhRfjhnd vW
mgkhf idj TlhJ. W Jjh bgUbts MwJ. fdkhf
eh Ugjid ghJL, mjid f frjd vW idj
TlhJ. eh fdij filogjdhjh, j bjhifia cfSF
ebfhilahf juKojJ; fd vgJ ntW, frjd vgJ ntW
vwh.
1. vts nrJ itJsh?
2. nrJ itfhikF fhuz vd?
3. nrgjfhd tKiwf ahit?
bkhahf brf.
The people of India speak several languages and have different customs.
They eat different food and dress in different ways. But all of them love India
because, they are the children of Mother India. Their love for the country makes
them a nation. They are the proud sons and daughters of the great mother.
j
izahd j gHbkhia mf.
89
tsu braghLf
nfl w braghL 1
90
ngRj w - fyJiuahl braghL - 2
fhQ glf czJ bjhlto nghFtuJ wfsh VgL
isfis FJ FG fyJiuahLf.
j
bjhlto nghFtuJ wf
iyaJF bjhlto tUnghJ eilnkil cs kr
nfhLF w
bjhlto VWtjF eilnkilia gagLjhik
U ghij elJ brYj
bjhlto bgo EiHth mkJ gaz brj
bjhlto tUif Myh fl ghijia flJ brYj
goj w braghL - 3
fhQ ciugia goJ dhfSF ilaf.
ey gh fojh clnd thiHku UFlJF mthSl XLf.
mo xU btL, E xU btL nghL Jlij vLJthUf.
gilahf cJ k ro myJ fh nfhigf rhW f.
fhgo rhiw fogltDF bfhLf.
ey gh eR xW gzhJ. M flha iHJ bfhth.
cfSF br tu neukhlhY, thiHku bfhLtu neu
MlhY, fo glt g oL.
91
thiHgil rhiw t FofKoahJ. Mfnt, gW Fwlh giy
y kUij lbrahf. jidl mahik ntiy. giy
ydhY bjhilia yfKoahJ.
gh foglt gf oUjh, y thiHgilfis Kj cJ,
nH rahf J, mjnk mtid gLfitJ Lf; wF rhW f.
rhW a mt th wf neu rahf UF. wF rhiw Fogh;
vGJ elgh.
. M. bg. Rtehj, j kUJf
1. gh foF gagL ku vJ?
2. gh foF bfhLfgL rhW vJ?
3. g Lj vwh vd?
4. gh fogltDF gf olh, kUJ cbfhs Kokh?
Koahbj, fhuz TWf.
5. gh fogltDF gf oUjh, vthW kUJ bfhLj
ntL?
vGJj w
j
92
ehj sgufis JbfhSj braghL - 6
Fwhy RWyh
btHik khiy 4.30 kF bridUJ wgL
f Hik fhiy 6.00 kF brid tjil.
RWyhfhd flz
jaiw trl (j xUtUF) %.3200/-
j
kJiu - ugaz
93
zg uj braghL - 7
yf cWduhtjfhd got bfhLfgLsJ. mgotid ca
Kiw uf.
fkhuh (khy ika) bghJ yf, brid 8
cWd zg got
bga :
1
(bga vGJf)
2 wj nj
3 jij bga
4 Kft
( Kftfhd
rhWl)
5 ggt / khzt
(KG Kftl)
6 iyahd Kft
bjhiyng/miyng
fkhuh (khy ika) bghJ yf f ut bgW cWduhf nru
j
ifbahg
cuthjkgt
(Kft kW Kiul)
7 bk Kft
8 jij/fzt
bga, bjh, Kft
bjhiyng/ brng
9 uL cwdf 1.
bga, bjh, Kft
bjhiyng/ brng
2.
94
10. rkfgl Mtzf
1. FLg mil
2. XLe ck
3. ghngh
4. njj Mizajh
tHfgl milahs mil
gHbkhfis mj braghL - 8
fhQ brhbwhlfis bghUsJ uf.
( gwJngh, cyF, c bfhLnjhnu, nfL, W taJ, Ung, eR )
1. behWF tWF .
2. .
3. co bfhLnjh .
4. msF dh mKjK .
5. g tl gJ .
j
6. behWf wh .
7. co Kjnw .
FWbfGJbrh isahL braghL - 9
4 6
10
95
lUJ ty
2. tW Nil jF .
4. bjhilfil bjhiyF .
7. clYF tYl f mfy br .
8. kz_o cz Uig jU .
10. tia btnaW .
tyUJ l
9. fFia mbjit clhF .
nkUJ
1. beYs ria F .
3. jij nghF .
6. nfhitia F .
UJ nk
1. FUia ikgLJ .
j
96
fwyil WkL
j
2 fh fiu
3 fif fiu
4 ekij MW
bjbgiz
5
MW
97
yfz
bgabrh : _l bgaf
.
I - vid
M - vdh
ah F - vdF
- v
mJ - vdJ
f - vf
16
Kiy bgaf
vgJ Kiy xUik bga. , , , f Mad
Kiy gik bgaf.
1. vD Kiy xUik bga ntWik cUngFnghJ vd,
c vd khW.
I - id, cid
M - dh, cdh
F - dF, cdF
- , c
mJ - dJ, cdJ
f - f, cf
2. vD Kiy bga ntWik cUngFnghJ E, c vd
.
Eik, Ekh, EkF, E, EkJ, Ef;
j
cik, ckh, ckF, c, ckJ, cf.
3. f vD Kiy gik bga ntWik cUngFnghJ
Ef, cf vd khWgL.
Efis, Efsh, EfSF, Ef, EfsJ;
cfis, cfsh, cfSF, cf, cfsJ.
glif bgaf
jh, jh, jhf vD glif bgaf ntWik cUngFnghJ
fhQkhW .
1. jh vD glif xUik bga ntWik cUngFnghJ j
vd khW.
I - jid
M - jdh
jh F - jdF
- j
mJ - jdJ
f - jf
2. jh vD glif gik bga j vd J ntWik
cUngF.
17
jik, jkh, jkF, j, jkJ, jf.
3. jhf vD glif bga jf vd .
jfis, jfsh, jfSF, jf, jfsJ, jf.
jhjh ehKj FWF ahah
vv D Mw
F mtU, ehF MW ul - e}, 247
g
vD Kiy bga ntWik cUfis VFnghJ mil
khwij vGJf.
+I = id + M =
+ = + =
+ = + =
kh dhf
j
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
1. ah vD jik xUik bga ntWik cU VFnghJ
vd .
m) c M) v )
2. jh vD glif gik bga ntWik cU VFnghJ
vd .
m) v M) c ) j
3. , , , f Mad bgaf.
m) Kiy xUik M) Kiy gik ) jik gik
2. bghUJf.
1. jik xUik - jhf
2. jik gik - jh
3. Kiy xUik - ah
4. glif xUik - eh
5. glif gik -
18
3. nfhol lij uf.
1. ehf vD jik gik bga I vD ntWik cU
VFnghJ vd .
2. eh, ah vgit bgaf.
3. eh vD jik gik bga ntWik cU VFnghJ
vd FWF.
M) FWdhf
1. ntWik cUf ahit?
2. _l bgaf ahit?
3. jik xUik bga ntWik cUfis VFnghJ vthW ?
4. vD Kiy xUik bga ntWik cUfis VFnghJ
vthW ?
5. jhf vD glif bgaUl ntWik cUf nrUnghJ
vthW ?
j
z
19
m) FaYfu z
F, R, L, J, , W Ma MW beoyLJ uL Kja gy
vGJfis rhJ tUnghJ, j khiuas FiwJ xF.
jid FaYfu vg. FaYfu g mj tiff gK
tFf goUf. F FaYfu z FJ fhngh.
1. iybkh <bwGJ FaYfukhf UJ, tUbkh
KjbyGJ cuhf Ujh, iybkhYs FaYfu, jh CJ
tj td bkiaL F.
(v.fh.) gJ + Ml = g + c + Ml - ct cFw
bk nlhL vD go c aJ. clnk c tJ xWtJ
ang vD go, g + Ml = gjhl vd iybkh Wbk,
tUbkh Kj vGjha cnuhL izJ zjJ.
F : iybkh <W KWfuK, tUbkh KjbyGJ cbuGjhf
U, FaYfu zianghy zU.
(v.fh.) ca ( + c) + miljh = catiljh
2. iybkh <W FaYfukhf UJ, tUbkh Kj vGJ,
j
20
(v.fh.) ehF + foJ = ehF foJ
v~F + J = v~F J
tuF + J = tuF J
FuF + bgJ = FuF bgJ
bjF + J = bjF J
tbwhl myd Kfh mt - e}, 181
5. ntWik z, ilbjhl KD, Mjbjhl KD,
xW ilna fhj beobwhl KD, cbjhl KD tU
td fhJ.
ilbjhl Mj bjhlbuh il
fhbeo cbjhl Kfh ntWik - e}, 182
j
6. bkdbjhl FaYfufS y ntWik z
jkF dkhd tdbjhluh Ko.
(v.fh.) br + Fl = brFl
RU + eh = RUeh
fU + = fU
y + mfhu = ygfhu
2. tl + = tlgyif
3. Fs + fiu =
4. FUJ + = FUnjhiy
5. cyF + cf =
6. U + = Ugh
21
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol lij uf.
1. thiH + ku = thiHku vgJ
m) a z M) fhu z ) clgLbk
2. ku + nt = kunt. J
m) njhw fhu M) j fhu ) bfLj fhu
3. fW + M vgJ vd zU.
m) fwh M) fwh ) fwh
2. bghUJf.
a z - fnfhil
njhw fhu - kunt
bfLj fhu - thiHgH
j
j fhu - bghtisa
M) FWdhf
1. z vwh vd? m~J vjid tifgL?
2. fhu z vwh vd? m~J vjid tifgL?
3. ct cFw bk nlhL - rhWjJ sFf.
4. lfu, wfu FaYfu zF rhW jUf.
5. FaYfu z td fh lf ulDF rhW
jUf.
6. bkbjhl FaYfu tbjhluh KotjF rhW fhLf.
tFgiwwf
j w
1. tU gYs iHfis U vGJf.
xUntiy W khis kiy bgayh. mgoahdh, eh nflj
th tw KoahJ. vdnt, mWRit UJ U eilbgWkh, eilbgwhjh
vd cUahf brhy KoahJ.
22
2. tU brhbwhlfis tirgL fijahf vGJf.
1. t Ka xW Ftjid ghjJ.
2. clnd bga khid Kj of idjJ.
3. Ka mFiy.
4. vdnt cz njo miyjJ.
5. f VkhwkiljJ.
6. Ug tJ Kaiy ghjJ.
7. f xW fho thJ tjJ.
8. mjid d idjJ.
j
9. xUeh mjF f gjJ.
10. mj dh XoaJ.
11. mbghGJ xUkh XLtjid flJ.
12. khidof Koaiy.
fijUJ atJ vd?
fij vj gHbkhia idLwJ?
bkhw g
bral
m) brhfis tifgLJj
bga, id, il, cbrhfis flJ tifgLj ntL.
khf, eljh, c, rhy, ghodh, ky, cW, vW, fo, bfh, mk
bgabrhf - khf, ky
idbrhf - eljh, ghodh
ilbrhf - c, vW, bfh, mk
cbrhf - rhy, cW, fo
23
g : tifgLJf.
jhkiu, fh, jt, vGdh, Mdh, btwh, kW, rhy, gh, eljh,
vdnt, e.
M) xU bghU Fj gy brhf
xU bghUSF gntW brhf fhzbgWj bkh tsij
fhL. brhf gagLJ lnfg bghU jU. xU bghU Fj
gy brhf nH jugLsd. mit brhbghU it nkY vLJ
fhL. eh gagLJif bkhts bgUF. mtW y:
(v.fh.) mHF - bgh, v, td
uf - mU, g, fUiz
j
- jij, Rf, is
kiy - bt, y, bghU
fut - Mjt, gfyt, PhW
fhQ xUbghU Fj gybrhfis vGJf.
ta - , , .
fl - , , .
beU - , , .
- 89
- 37
- 40
- 25
- 11
24
<) fLiu g
bt a rhjidf
j
Kaj - Kjikahdt Phd - ma
kh nal - iuauf g - ngUJ
sr fh - kGJ u - bjhlto
Vnuhns - th} f#hdh - fUy
yhfh - Jiw cnahfj - mYty
mgh - gmkj oghbkl nlh - gybghU mfho
thifw
xUtnuhL xUt gHFw
g MLHhit wghf bfhlhLbghUL, khztfSF
nghof mfgld. Hhit wghf elj bghWghd khztfS
njbjLfglhf. mtfS ghu tstD xnu tFUJ
njbjLfglhf.
ghu, mnj g goJ tUgt; tstndh, eLiy gUJ
g nrjt. mjdh, tstDF MLHhitg mtsthf
bjaiy. flj ML eilbgw MLHh ghu wghf bragoUjh.
mjdh, Hh ffg ghu, tstDF vLJiujh.
25
UtU MLHhF njitahdit FJ fyJiuaho
lld. mj fyJiuahl tst vzfSF kgJ
ghu VWbfhlh. UtU egfSl bragL MLHhit
wghf eld.
cf g jhf nrj khztfSl f vthW gHFf?
cf tF vyh khztfSlD eF gHFtJ ah? mj khzt
bgaiu vGJf.
kf
ciH mUik
uZa eho fbgw vGjhs xUt Ujh. mtnghJ
cHbjhiy brJ tjh. xUKiw bjhlto iya
mt UjnghJ, mUj bgkxUtmtiu ifiajo miHjh.
mt njhw xU Tfhungh Ujnjh vdnth?
bj mLif MD jhjjJ
cz Ca . - Fw: 1065
26
bkhahf brf.
It is bad to talk ill of someone behind his back. Dont think you will not be found.
Usually such remarks ind their way to the person with your name attached. Experienced
people know this and never indulge in back-biting. You should understand your limitations
when you argue with someone about a point.
j
5. Though he endeavours all he can.
ia ghJ id NLnghL bfhlhngh.
27
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ ciugia gof nfL, dhfSF ilaf.
28
U Fku : bj Mfh wj f, fhaofis vthW
rf?
j
U Fku : mikna, cf thif fj ff
vfis nghw isPfSF wj tfhLjyhf
mikjJ v mJ ifaW. jfis rjJ
eh bgw bgUngW vd ctJ ilbgWnw.
e mkh.
goj w braghL - 3
fhQ ghliy thL gof.
xljh ygo Kndw
xbthW cK ndw!
flth! vGU ! sjHh,
fgh! wbjh j
giley Jyik gHbgUik
midij gilgh! eh
bjhLbrth! jGF JiwnjhW
JiwnjhW Jobj Gnj!
29
cajjh y milw
btbayh cw bt!
mauhnj! vGU! sjHh,
mwbrth! ehkilj
Jauij gjid thnyh
jhikid Jilgh eh
brabrth jGF JiwnjhW
JiwnjhW tnj,
czLf jjhF tUik
cdFtU ik mnwh!
f vGU sjHh,
tna iw ehS
fbr ya br! mwijbr!
Ljiybfh mHF eho!
gbrth! jGF JiwnjhW
JiwnjhW gHeh lhnd,
vJbra ehLnf vdJoj
fnk! nw, nd
j
30
ehj sgufis JbfhSj braghL - 5
btpL Hh
eh : 12-01-2014
Dtbjyh
fhiy 10.00k
bghdy! l : ghntj fiyTl,
112, fiyaur rhiy,
fP ybth brid 600 001.
whtJ fij bjhF
tuntiu
_jP jHurdh
jiyikiu
j
jHP jhkiuU
sbradh
btpL
fP khfdh
Viu
fP ybth
dhf
1. nkfl sgu vjid gaJ?
2. ahUila fij bjhF btlgLwJ?
3. Hh vF eilbgWwJ?
4. fij iy btLgt ah?
5. cdF ahUila fij bjhF oF?
31
mfu tirgLJj braghL - 6
t
fg bjU
muR
caiy
g fy bjU
mzh rhiy mKjRu
cztf
Wt
fh
mfa bjU
ngUJ
t
Wj
kUjf
ifidbghU
ffhaf
tSt bjU
v
kUJtkid
32
brhisahL braghL - 8
j
K J y R D I l
ik a t o ah iy
bral braghL - 9
33
bjhifbrhfis bjGJj braghL - 10
fhQ bjhl tz vG mikJs bjhifbrhfis bjGJf.
gilghw braghL - 11
fhQ glij ghJ, vlo ghlbyhwid vGJf.
j
34
fwyil WkL
fhy : 15 kJ ca kbg : 10
2. U + Fw = UFw
3. fl + fiu = flfiu
4. ehL + g = ehLg
5. MW + kz = MWkz
6. br + gla = brgla
2. nfhol lij uf. 5 1 = 5
1. ntWik tifgL.
j
2. VHh ntWikFa cU .
3. Kiy xUik bga MF.
4. eh vD jik gik bga vd FWF.
5. jh vD glif gik bga vd J ntWikaU
VF.
35
yfz
MFbga
fUahF bga, fhathF bga,
fUjhthF bga, ctikahF bga
2. fhathF bga
eh rika fnw.
F rika vD fha bga mj fhuzF (fUF)
bgauh tUtJ fhathF bga.
fhathF bga : fhabghU fUbghUSF MtUtJ.
(v.fh.) e} fnw.
3. fUjhthF bga
UtStiu goJgh.
bjhl UtSt vgJ, mtuh aw bgw YF
Mtjjdh, fUjhthF bgauhW.
4. ctikahF bga
xUtiu ghJ, ehuj tUwh vd.
bjhl ehuj vD bga mtiu Ffhk, mtiunghw
(fyf_Lgt) ntbwhUtF MtjJ. mjdh, ~J ctikahF
bgauhW.
50
xw bgauh mjia ij
bjhKiw ciugd MF bganu.
- e}, 290
j
M) FWdhf
1. fUahF bgaiu rhWl sFf.
2. e} fnw. bjhl mikJs MFbgaiu sFf.
3. fUjhthF bga vwh vd? rhW jUf.
4. nt ghjh. bjhl mikJs MFbgaiu sFf.
bghUnfh
miskgh bghUnfh, bfhLTL bghUnfh,
mokkhW bghUnfh
51
To bghU bfhtJ miskgh bghUnfh. ( mis - W,
gh - gh. )
To bghUbfhtJ bfhLTLbghUnfh.
3. mokkhW bghUnfh
br vyh mofis Kdhf kh bghU bfhlhY
bghUS Xir ijahk tUtJ mokkhW bghUnfh.
52
(v.fh.) khwh fhjy kiykw jdnu
Mwh fg tuyh dhnt
ntwh bknjh tisbe Gnk
Twh njh ahthG khnw.
kh dhf
m) wtadh
nfhol lij uf.
1. mis vgj bghU .
2. ghl <woia ghl KjbfhL bghU bfhtJ
bghUnfh MF.
3. b r gy mofY TwgLs brhfis
j
bghUSnfg bfhLTo bghU bfhtJ
bghUnfhshF.
4. br vyh mofis Kdhf kh bghU bfhlhY
bghUS Xir ijahk tUtJ bghUnfhshF.
M) FWdhf
1. bghUnfh vgJ ahJ?
2. bfhLTL bghUnfhSF rhW jJ sFf.
3. bkhkhW bghUnfhSF bfhLTL bghUnfhSF
cs ntWghL ahJ?
4. miskgh bghUnfh vgJ ahJ? rhW jUf.
5. mokkhW bghUnfh vthW tU? rhW jJ sFf.
tFgiwwf
gilghw
thbdh ciuu mikj
c CUHh FJ thbdh ciuu mikf.
mif vGJj : cf g eilbgw FoauReh bfhlhl ffis
mifahf vGJf.
53
bkhw g
m) ca bghUis njbjGJf.
1. bfhl ( ntf, jhf, nkf ) .
2. MFy (tUj, nrh, js ) .
3. jhk ( m, Mil, khiy ) .
4. ir ( mf, th, k ) .
5. ky ( Fs, fs, ts ) .
JQFf glf
Wnr fd il fhF nr
mj gafS nr ehil fhF
fSFa jkw ff
54
<) bghUjhj jbHfis tlLf
- 11
- 12
- 17
- 5
- 10
c) fLiu g : jH Ueh.
C) foj g : egid CUHhF tUkhW foj vGJj.
thifw
wghf bjhlbfhS w
vlh tF KojJ knkfiyF Ukz brJitf, mt
bgnwh vd. jid mj mt, Ukz MFtiuahtJ gonw
vd bgnwhl nfLbfhlh. mt jbghGJ xgjh tF
j
goJbfhoUwh.
bgnwh Ukz brJitJLthfnsh vD ftiy mtis
tho bfhoUjJ. tFghal j iyia T, jF
xU ntodh. Ukz taJ, bgf njit Matiw mt
bgnwhl vLJT Ukzij jnghl nkbfhL gof itf
cjtjhf tFgha MWj T mtis mDitjh. Tathnw mt
bgnwhiu rJ knkfiyia nkbfhL gofitf xbfhs brjh.
knkfiy jdnfgl fiy caKiw tFghal Tajdh,
mtSbfhU iljJ.
thif f VgLtJ aif. Mdh, mjfhf JtLlhk,
eifF catl j fiy vLJT tfhgnj wjJ; mgoyhk,
kdFnsna itJbfhL ftiygLtjdh ahbjhU gaD iy.
kf
jdif
55
to fil x f Fiwj tUkhd ntiyF nrjh.
mYtyfij To bgUFgt mW tuiybawh, mj ntiyia mtnu
brth. kw bjhyhsf nf brjnghJ, mt mjid bghUgLjiy.
ciH fhuzkhf, uha to Wtd vW jahf xU Wtdij
bjhldh. gogoahf Knd <r bgha Wtd bjhl, W <r FGk
Wtdf vGWF nkgl bjhyhsf ciHJ tUwhf. jdif
bfhL ciHgh cajtjh bjhyg <Rtu.
bkhahf brf.
There is a beauty in nature. The pathless woods give us pleasure. We
sit under the green trees. We enjoy the beauty of multi-coloured lowers. The
songs of the birds ill the air with sweet music. Squirrels keep running about.
They leap from tree to tree. How brisk they are! The forest is alive with different
kinds of animals.
56
tsu braghLf
nfl w braghL - 1
fhQ ciugia gof nfL, dhfSF ilaf.
xGfnk xUtF bgUik Wik jUtjhF. xGf yhjt
caFo wddhD mwid Hgh. Gf j wghL
vnw tStU Fgh.
nta, fw ntjij kwjhY D X mtit bgWbfhsyh.
mt FybthGf FWthdh vyh eyfS Hbjhth. Mj,
xGf cilikna caFo wghF. mJnt vyhF wid jUtJ.
cD nkyhf XgjfJ vg.
mwf gytiw MuhJ bjjhY UikF JizahtJ
xGfnkahF. j cikfis mj rhnwh vW xGf jtw
khlhf. jtWthuh mila jfhj bgUg tJ rhu bgWt. mdh
kwJ a brhfis thah Twh.
dhf
j
1. ciug ikafUJ ahJ?
2. ciug gagLjgLs vbrhfis TWf.
3. UikF JizahtJ xGfnk - bjhl Uik vgj bghU
ahJ?
4. ciugF Vila UFw TWf.
5. xGfKilik - brhbwhl nghW cilik vd KoaToa _W
brhfis TWf.
ngRj w braghL - 2
57
KuR bfhLt. vL irY jehL VwKW sF. mj iyid
W v gh! mjid vna nth! g bra th!
- uh.. nrJis, jg
goj w braghL - 3
58
mfu tirgLJj braghL - 5
j
fhQ Ubjhliu MD vD izbrh nrJ xnu bjhluhFf.
(v.fh.) neu bgUkiH bgjJ; g khzt tUif Fah UjJ.
neu bgUkiH bgjJ MD g khzt tUif Fah UjJ.
mltizgLJj braghL - 7
59
mtuU, j byhwid goJ bfhoUjh. brth, vd
gowh? vd nflh Rl. mfh, eh UtStiu gonw
vwh, brt. mtdU Uj nt, mfh, ehD fgiu gonw
vwh. mtfUtU Tajid nfl Rl, ehD W e}
ffnghnw vwh. mnghJ, thfj jlgL, eh cns tuyhkh?
vd jij egUila Fuiy nfl brt, mgh, ngrhs tJlh
vd Tbfhnl fjit wf brwh.
brhYUthf braghL - 8
fy - , , , , , .
ju - , , , , , .
gz - , , , , , .
ku - , , , , , .
60
fh
ehL
fiy
gilghw w braghL - 10
j
fwyil WkL
fhy : 15 kJ ca kbg : 10
1. fhQ dhfSF XU t ilaf. 5 1 = 5
1. ura ahf Ma ah?
2. ura ahf vgj bghU ahJ?
3. jf, naRehjiu vthW JWdhf?
4. jf, jik JWanghJ naRehj iwtl ntoaJ ahJ?
5. iwt cikahd moat ah?
2. fhQ dhF IJtF fhk ilaf. 1 5 = 5
cyf urf naRehj - Tiw Wf.
61
yfz
ah : br cWf
(mo, bjhil)
mo
f gy mLJ elgJ mo vdgL. Fwso, jo, msto, beoyo,
fbeoyo vd mo ItifgL.
1. Fwso : monjhW Ufis bgW tUtJ Fwso vdgL.
(v.fh.) K ntLnk
g ntLkh
r aJ
bernk.
j
gG yhJ gybjh
gG yhJ gd.
3. msto : monjhW ehF fis bgW tUtJ msto myJ neuo vdgL.
(v.fh.) jhbkh jhD jf nghWt
Mbkh ahsj mF Vwt
fhbkh ahtJ foJ khWt
thbkh jlh tif MWt
73
jhid mfw ntL
jUid Lj ntL
Niy czj ntL
nrhgiy nghf ntL
ghl monjhW MWf bgWsjdh, jid fbeoyo vg.
ghlYs fis v, jid mWfbeoyo vg. Jngh VGf
Ujh vGfbeoyo vW, vL f Ujh vfbeoyo
vW TWt.
bjhil
kyfis bjhLgJnghynt fY mofY nkhid Kjad mika
bjhLgJ bjhil vdgL. (bjhil - bjhLfgLtJ; bjhil - khiy).
gh XirgF wF bjhil ntLtjhF. bjhilaw ghL
eilaW nghF vgJ gHbkh.
bjhil vtifgL. mit : 1. nkhidbjhil, 2. vJifbjhil,
3. Kubjhil, 4. iabjhil, 5. msbgilbjhil, 6. uilbjhil,
7. mjh bjhil, 8. brbjhil.
mtW Kj IJ bjhilfhd sffis fhngh.
j
74
4. iabjhil : monjhW W xtu bjhLgJ moiabjhil
vdgL.
bfhl nfhu mil TL
bfhof thd goju _L
fl ngul jliy ehL
fdf K mdis ahL.
ghl monjhW W x tJsjdh moia bjhil MW.
5. msbgil bjhil : monjhW Kj msbgLJ tUtJ moasbgil
bjhil vdgL.
bfLgc bflhF rhthk whnf
vLgc vyh kiH. - Fw, 15
ghl bfLgc, vLgc vd ulofY msbgLJ
tJsikah, moasbgil bjhil vdgL.
bjhil fgf
ehFfisila Xuo iz, bgh, x%c, TiH, nkfJth,
j
fJth, KW MatW VnjD xwidbfhL bjhLgJ bjhil
fg vdgL. ntG nkhid, vJif, ia, Ku, msbgil Ma
IJ bghUj bjhil fg KgijJ tifgL.
nkhid
1. iznkhid (1, 2)
ehyo bfhl U KjU f KjbyGJ xtu bjhLgJ
iznkhid vdgL.
brh w fhgh vtbfhnyh
tbrh tHF tJ. - Fw, 99
2.bgh nkhid (1, 3)
X mo KjY _wh Y KjbyGJ x tUtJ bgh
nkhid vdgL.
Jwjh bgUik JizT ita
wjhiu vbfh lW. - Fw, 22
3. x%c nkhid (1, 4)
X mo Kj Y ehyh Y KjbyGJ xtu bjhLgJ,
x%c nkhid vdgL.
75
iwbkh khj bgUik yJ
kiwbkh fho L. - Fw, 28
4. TiHnkhid (1, 2, 3)
X mo Kj, uL, _wh f KjbyGJ x tUtJ
TiHnkhid vdgL.
jhd jtuL jfh aDyf
thd tHfh bj. - Fw, 19
5. nkfJth nkhid (1, 3, 4)
X mo Kj, _W, ehyh f KjbyGJ xtu bjhLgJ
nkfJth nkhid vdgL.
W bgh aDyf
JW lW g. - Fw, 13
6. fJthnkhid (1, 2, 4)
Xuo Kj, uL, ehyh f KjvGJ xtu bjhLgJ
fJth nkhid vdgL.
j
76
2. bgh vJif (1, 3)
X mo Kj Y _wh Y KjbyGJ msbthJ f,
ulh vGJ xtu bjhLgJ bgh vJif vdgL.
my mUshth iy ttHF
kykh Phy f. - Fw, 245
3. x%c vJif (1, 4)
X mo Kj Y ehyh Y KjbyGJ msbthJ f, ulh
vGJ x tUtJ x%c vJif vdgL.
j
gWf gW lF. - Fw, 350
5. nkfJth vJif (1, 3, 4)
X mo Kj, _W, ehyh f KjbyGJ msbthJ f,
ulh vGJ xtu bjhLgJ nkfJth vJif vdgL.
gJ g iHahjh JgJ
Jg cWj y. - Fw, 629
7. KbwJif (1, 2, 3, 4)
X mo cs ehfY KjbyGJ msbthJ f, ulh
vGJ xtu bjhLgJ KbwJif vdgL.
JghF Jgha Jgh JghF
Jgha c kiH. - Fw, 12
77
bjhil fg f
1 2 3 4
iz
bgh
x%c
TiH
nkfJth
fJth
KW
kh dhf
m) wtadhf
1. nfhol l ca ilia njbjGJf.
m) MW M) VG ) vL
m) Ku M) nkfJth ) fJth
3. mstoF vD ntWbgaUL.
m) Fwso M) jo ) neuo
m) 1, 2 M) 1, 3 ) 1, 4
78
2. bghUJf.
TiH - 1,3,4 f tU.
nkfJth - 1,2,3,4 f tU.
fJth - 1,2,3 f tU
KW - 1,2,4 f tU.
M) FWdhf
1. mo vjid tifgL? mit ahit?
2. jo vwh vd ? rhW jUf.
3. msto vwh vd? rhW jUf.
4. beoyoia sFf.
5. bjhil vjid tifgL? mit ahit?
6. bjhilfg vwh vd?
j
mt elJ tjh.
mt mdngh elJ tjh.
U bjhlfis goJ ghUf. Kj bjhl aghf csJ.
mLj bjhl gogjF ik jUwJ.
bgbzhU, j aghd mHif Mil, mfyf mJ,
xgidbrJ bfhtJnghy yt, j fgid MwyhY bkhyikahY
brhY bghUY mHF nrJ ghlf aWt.
jifa brf fhzgL mHnf m vdgL. jdh, brhy
F fUJ v sF; gogtF nfgtF ik nrF.
mf ytiw F fhzyh.
1. Vfnjr cUtf m
fP, jh vLJbfhl gy bghUfis cUtfgL TWnghJ
xwid kL cUtfgL, mjndhL bjhlila kbwhwid
cUtfgLjhk LtJ, Vfnjr cUtf m vdgL.
w bgUfl Jt jh
iwt monruh jh. - Fw, 10
79
Fwgh wia flyhf cUtfgLL, mjid flf cj
iwtdoia bjgkhf cUtfgLjhikah, ~J Vfnjr cUtf m MW.
2. uiw m
brhiy bghUis tirahf (uyhf) W, nenu bghU bfhtJ
uiw m ahF.
g
j
M) ybfhL kf mida yF
fwhnuhL Vid at.
kh dhf
m) wtadh
nfhol lij uf.
1. gy bghUfS xwid cUtfgL, mjndhL bjhlila kbwhwid
cUtfgLjhk UgJ mahF.
2. brhiy bghUis tirahf W, nenu bghU bfhtJ
mahF.
M) FWdhf
1. Vfnjr cUtf m vwh vd? rhW jUf.
2. uiw m vthW tU? rhW jJ sFf.
80
tFgiwwf
vGJj w : ( kh nefhz )
brahs : tzf Iah, nefhziy bjhlFK uhruhr UJbgw
jfSF vf j rh thJfis bjJ
bfhnw.
vGjhs : tzf, jf thJF e.
brahs : jhf vGJgia vnghJ bjhlf?
vGjhs : f WahL goJ bfhoUjnghnj vGj
bjhl nl.
brahs : Kj tuyhW dfisjh vGfsh?
vGjhs : iy. Kj r_ffijf, yafijf, tuyhW
Wfijf Matiw vGnd. ehshf ehshf
tuyhWfijfJ <LghL mfkhdjdh, mnyna
KGftd brY vG tUnw.
brahs : Jtiu vjid tuyhW df vGUf?
j
vGjhs : Jtiu mWgJF nkgl f vGns. nkY,
j Mo Ufis btl Unw.
brahs : bkj k, Iah. f nknkY gy fis vGj,
gy UJfis bgw thJf.
vGjhs : f e.
g : nefhziy iw brf.
khzt : tzf , Iah. jfis rg f k.
fP : tzf,
khzt : jhf Kj fijia vGa NHiy FJ brhYf.
fP : vf f fiy ya Hhfhf fij ngho xW
eilbgwJ. mnghJ
khzt : mfijF gR iljjh?
fP : M.
khzt : cf fijfSfhd fUbghUis vj njbjLf?
fP : bgUghY rKjha ffisna vdJ fijf
ghLbghUfshf bfhL vG tUnw.
81
khzt : jhf Jtiu vts fijf vGUf?
fP : eh Jtiu
khzt : f vnghw khztfSF TW miu vd, Iah?
fP :
khzt : Jtiu cf fUJfis vfnshL gJ bfhlikF
f e, Iah.
fP : e, cfSF vDila ethJf.
itJbfhSj.
bkhw g
82
g
1. ku fh f Ujd.
2. WtD W tjd.
3. mzD j gR bgwd.
4. ghY njD jd.
5. ahidgil Fiugil brwd.
) id Tf.
Lgl jbHfis vGJf.
51 61 71 81 91
52 62 72 82 92
53 63 73 83 93
54 64 74 84 94
j
55 65 6 75 85 95
56 6 66 76 86 96
57 67 77 87 97
58 68 78 88 98
59 69 79 89 99
60 70 80 90 100
thifw
Tjidw
mtHf vyh ghlfY ey kbg bgWgt. Jtiu vjhf
Uj fzF ghl xgjh tFF tj wF fodkhdjhlJ.
fhyhL, miuahL njf kw ghlfisngh ca kbgfis
bgw, mtdh ayiy. Mal nfL bjJbfhs mtDF
83
jafkhf UjJ. mjF fhuz, fzF MaJ mtDUj mrjh.
UD, fzF ghl ca kbg bgwntL vD cJj, mt
kd UJbfhnl UjJ.
bgnwh, fzF ghl kbg V FiwjJ vd nfld;
tFghaU fzF ghl nkY ftd brYJkhW miu Tdh.
fzF ghl ey kbgf bgw jtz Ujh.
1. jifa NH cfSF vbghGjhtJ VglJlh?
2. mtHf iy f Ujh vd brf?
g
RWNH ghJfhj
vyhtY ikia Ugt mHf. mt, j ikia
ngQjYl, RWw ikia g gt; njitaw jhfnsh
bghUfnsh fglh, mtiw vLJ Figbjho nghLth.
oY gY mt mthnw elJbfhth. nkY, mt egfis
ikia ngQkhW tWJth. mtfS y tid flhny, Rjfhu
j
kf
lhik
fhaof bjdhfh tHFiuPuhf y ML gahdh.
xUeh, bjhlto KjtF gaz brJbfhoUjh. mnghJ,
mnj bgo mtUl gaz brj btisa xUt, mtiu nH wf
brh flhagLdh.
mjF fhaof, jl Kj tF gazL Ugjhf,
jh gaz brnt vW T wf kWjh. Mdh, mj
84
btisa bjhlto ghJfhtyiu miHJ fWw bfhl a,
btisaUl gaz braTlhJ vW T fhaofis nH wlh.
wij fhuz fho jik ljfhjt vW T xJF lhik
braiy v fhaof tUdh.
btisa, fhaofl elJbfhlJ Kiwjhdh?
bkhahf brf.
Bamboo is one of the worlds fastest growing plants. It can grow as much as 3
feet in a day. One type of bamboo grows to a height of 120 feet. Its stem is tough and
hallow. Bamboo is actually a kind of grass. But unlike other grasses, most bamboos
grow very tall. We use bamboo to make ishing poles and furniture. Tender bamboo
shoots are eaten as vegetables.
j
2. Union is strength.
xWikna tik.
4. Might is right.
tyh tFjnj thfh.
85
tsu braghLf
nfl w braghL 1
fhQ ciugia gof nfL, dhfSF ilaf.
gila jHf kf tha ghitia rf yaf
vLJiuwd. thYs nfhf, mt af, mjdh VgL gUt
fhy khwf Matiw fJ TwToa bj miwa jHl
FUjJ. thaiy g fJ TWgtfis mt, fa, ehif
fzf vd miHjd.
Na FLg Nand Kjikahf nghwgLwJ. Naid R
nfhf NJsd vd, Na btgjhnyna gUt fhy khwf
njhWwd vd rf yaf bjgLJwd.
gil jH Na Kjyhd xgJ nfhfis nfh vd,
mR Kjyhd UgnjG fis eh vd gFJ TaJl
xbthU nfhSF fhuz bgaL miHjd. brwKila nfhis
brth vwd. jhf mjjdh j vwd. nfhSFmt vd
bgaUL. ah vwh bga vd bghUgL. vdnt, th bga nfhshf
j
ngRj w braghL 2
fhQ ciugia goJ FG fyJiuahLf.
jeho efu mik, mik Kiw tsj xW! e^
Unfh caJ sF! Unfhiy R ehFwK kf NJ
tht, ehF irfUJ kf UnfhYF tJ FGk, ehF
irfY bga thf! C KGJ xJ miHF kf. ~njh
mjkhd mik!
khiy neu Ckf midtU jj FLgdUl m bgw
MyaF tUjY, tz kjY wj fh! iwtghL Kojl
86
FkFkhf jjahf Tlhf xUt kwtiu ey rhJ,
fyJ fJ ngRjY kfnfhl Kja ff g ngRjY iwF
eilbgW f.
Unfh xUkdghLl kf TLt; fJ fyJ ngRt.
mjdh, Unfh tshfJF m brj, mUey fj kj cw
tswJ; kjnea tswJ. y rkaf mnfna xU Tl TLwJ.
uhk bghJ ff fyJ ngrgLwd. jdh, rKjha xGfik
bgWwJ. X mUikahd TL thif fh bfhwJ.
goj w braghL 3
j
ydf thtjF fhLfns thlkhf mikJ ydf
bjhlJ c thtjF ciwshf, cz eFwd. vdnt fhLf
m, mF thw yFfSF Fokfsha ekF m vgjhF.
fhL UF tiujh kj th vD gHbkh F fjfJ.
87
ehtgH fUik. Mdh F. ghFo gsgsbtd UF; Mdh, bfhoa
eir fF. Mfnt, cU fL vshik ntL.
- Ughdj thah
brhbghUsj braghL 6
bghUsJ uj braghL 7
88
brh isahL braghL 8
fhQ bghJbkhfis _tifahf J bghU jUf. (F: _WF
nkgL mikayh.)
(v.fh.) tUjhkiu = tU + jhkiu ( tU jhkiu ky)
tUjhkiu = tUjh + kiu ( Jwhj kh)
tUjhkiu = tUJ + M + kiu ( JW gR khD)
tUjhkiu = tU + jh + kiu ( tU jh kh)
tUjhkiu = tU + jhk + I ( tUw khiy mjtiu)
1. brbghgfy =
2. vLtiu =
j
tifgLJj braghL 9
89
3. gilfhy jH , nt, th Kja Mjfis V ngh jd
( )
4. rhnwh TW cgnjrf e thifF Vwkgit.
( )
5. khwDF muR ntiy iljjdh fuJl Ciu ty tjh.
( )
6. eh vGJtjF fhjfis gagLJnwh. ( )
7. iufl Xo ua njL vgJ xsit bkh. ( )
8. brjhSF brfis uo jUt Ug gF aikahjJ
( )
9. F jiy tzF vgJ Mnwh thF. ( )
10. xU tUlJF guL khj csd. ( )
3. fD vY KY nj vGj tjd.
5. nruDF U tjd.
90
6. J fh fhjJ.
j
nkfl mltizia gagL fhQ LfijfSfhd ilfis
jbHf fhf.
Kj vL vil Kj itJ
il IJ xiw il itJ
(v.fh.)
W ik W ik nrjh,
mjdh tU nkik. 3. w vbrh tU.
m~bjd? m~bjd?
il : mUik il:
Kj xW Kj VG
il gJ W IJ
W nrjh, uL nrjh
1. mHa fQF ctikahF. 4. ntshikF cj.
m~bjd? m~bjd?
il: il:
miu Kj f Kj uL
IJ il tu il IJ
nk itJ W fhYl nrjh
2. Wahf, xF mRtJ 5.
totid FF brh
tU. m~bjd? tU. m~bjd?
il: il:
91
Clf ghJfh Fj z braghL 13
92
gilghw braghL 14
j
fwyil WkL
fhy : 15 kJ ca kbg : 10
93
TAMIL SAMACHEER BOOKS
6-10 GRAMMAR PORTIONS
ONLY
EDITED BY:
AJI
FB id: https://www.facebook.com/ajitnpsc