Libri Mesuesit-GJUHA 10 PDF

Natasha Pepivani
Natasha Kazmaj (Kalemi)
Libr msuesi
pr tekstin shkollor
Gjuha
10
Shtpia botuese Albas

Botues:
Latif Ajrullai
Rita Petro
Redaktore
Artemisa BUSHI
Arti grafik:
Ela Lumani
Albas, 2016
Shtypur n shtypshkronjn:
Shtpia botuese Albas

N Tiran: Rr. Donika Kastrioti, pallati 14, ap. 4D.
Tel: 00355 45800160; e-mail: info@albas.al
N Tetov: Rr. Ilinden, nr. 105
Tel: 00389 44 344 047; e-mail: albas_te@yahoo.com
N Prishtin: Rr. Muharrem Fejza, p.n.
Tel: 00377 45 999 770
e-mail: albas_pr@yahoo.com
2
PRMBAJTJE
PLANI VJETOR 5
Lnda Gjuh shqipe
Gjuha shqipe dhe dshmit e para 35
Gjuha shqipe dhe leksiku 38
Zhvillime t gjuhsis shqiptare 39
Zhvillimi dhe pasurimi i leksikut n shek. XIX-XX 41
Shtresimi i leksikut sipas burimit 43
Shtresimi i leksikut sipas prdorimit 46
Dialektet dhe shqipja standarde 48
Komunikimi dhe llojet e tij 52
Strategjit e t folurit 54
Strategjit e t dgjuarit 56
Strategjit e t shkruarit 59
Parafraza 62
Skeda e nj libri 63
Strategjit e t shkruarit Si korrigjohet nj tekst? 65
Drejtshkrimi i shkronjs s madhe 67
Teksti 69
Teksti dhe pjest e tij 76
Teksti dhe llojet e tij 80
Teksti informues-paraqits shpjegues 84
Klasat e fjalve 89
Shumsi i emrave mashkullor 91
Teksti letrar dhe testi informues 94
Testoni veten. Teksti informues-paraqits 95
Shumsi i emrave femror 97
Teknikat e shkrimit t tekstit informues- paraqits 100
Teksti prshkrues 103
Mbiemri 108
Teknikat e prshkrimit. Prshkrimi i personit 111
Prshtatja e mbiemrit me emrin 115
Emrzimi i mbiemrit 117
Teknikat e prshkrimit s nj kafshe/vendi 119
Teknikat e prshkrimit s nj objekti 124
3
Prshkrimi letrar dhe joletrar 127
Teksti rrfyes 128
Lloje t tekstit rrfyes 131
Folja 133
Mnyra dftore dhe habitore e foljeve t parregullta 136
Format e pashtjelluara 138
Teknika t shkrimit t tekstit rrfyes 140
Fjalia dftore 143
Fjalit e paplota 145
Teksti argumentues 148
Gjymtyrt e fjalis 153
Prshtatja e kallzuesit foljor dhe e kpujs me kryefjaln 155
Gjymtyrt e veuara 159
Teknika t tekstit argumentues 162
Gjymtyrt homogjene 167
Prshtatja e gjymtyrve homogjene 170
Teksti udhzues 173
Prdorimi i parafjalve, nyjave, pjeszave prpara gjymtyrve homogjene 177
Prdorimi i shenjave t piksimit 180
Teknikat e shkrimit t tekstit udhzues 182
Prdorimi i nyjs s prparme 184
Gjuha e medies 187
Publiciteti, reklama 191
PROJEKT 193
Test periudha shtator-dhjetor 194
Test periudha janar-mars 201
Test periudha prill-qershor 204
4
Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 10
PLANI VJETOR
Lnda Gjuh shqipe
Klasa X
Viti shkollor 2016-2017
Plani sintetik
36 jav x 2 or = 72 or
Ndarjet kryesore Or msimi Njohuri t reja Prpunim

t njohurish
sugjeruara
T folurit, t dgjuarit, t lexuarit dhe t 40 or 30 or 5 or

shkruarit e teksteve t ndryshme
(informuese-paraqitse, prshkruese, rrfyese,
argumentuese udhzuese)
Prvetsimi i rregullave gramatikore, 32 or

drejtshkrimore dhe t piksimit
- Leksikologji 5 or 5 or
- Morfologji 12 or 10 or 1 or
- Sintaks 10 or 8 or 1 or
- Drejtshkrim 5 or 3 or 1 or
Prsritje 2 or
Testime 3 or
Pun me projekt 3 or
Gjithsej: 72 or 56 or 16 or
5
Rezultatet kryesore t t nxnit sipas kompetencave ky
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

Nxnsi:
- shprehet, prmes nj forme komunikimi, pr nj tem t caktuar n nj material (prezantim) prej

200 fjalsh dhe veon shtjet kryesore t ngritura n at material;
- diskuton n grup, n mnyr konstruktive, jo m shum se 10 minuta, duke dhn dhe duke
marr informacion pr nj tem t caktuar nga fushat e t nxnit ose nga jeta e prditshme;
- lexon rrjedhshm nj tekst prej 35 paragrafsh, u prgjigjet pyetjeve t shtruara pr llojin e tekstit
dhe stilet e t shkruarit, tregon qllimin dhe lidhjen ndrmjet prmbajtjes s paragrafve;
- prdor drejt strukturn dhe rregullat e drejtshkrimit t gjuhs n kontekste dhe forma t ndryshme
t shkrimit, si: ese, e-mail (post elektronike), letr formale dhe joformale etj.;
- shkruan nj tekst pr nj tem nga jeta e prditshme, me 3-5 paragraf, duke respektuar
strukturn, drejtshkrimin dhe elementet e tjera, pastaj e prezanton para t tjerve me shqiptim t sakt;
- shkruan nj ese, jo m shum se dy faqe, pr vlerat estetike t pjesve t caktuara artistike
(poezi, proz, pjes muzikore, pjes arti, vallzim etj.), duke respektuar organizimin dhe hapat e shkrimit
t nj eseje;
- prezanton nj projekt (artistik, humanitar, eksperimentues etj.) nga fusha t ndryshme msimore,
t hartuar individualisht dhe n grup, pr nj tem t caktuar, duke prdorur n mnyr t efektshme
teknologjin e informacionit dhe teknologji t tjera;
- prdor TIK-un n mnyr t efektshme gjat komunikimit dhe ndrveprimit me t tjert n jetn e
prditshme, duke prfshir edhe t nxnit e informacioneve t reja dhe kryerjen e detyrave shkollore.
Kompetenca e t menduarit
Nxnsi:
- prezanton, n forma t ndryshme t t shprehurit, mnyrn e grumbullimit, t zgjedhjes dhe t
klasifikimit t informatave pr fusha t ndryshme msimore apo pr nj tem t caktuar, ofron argumente
pr zhvillimet aktuale lidhur me temn prkatse (p.sh., tem nga shkenca, kultura, arti, sporti, shndetsia,
shoqria, mjedisi etj.);
- ofron argumente pr zhvillimet aktuale lidhur me temn prkatse (p.sh., tem nga shkenca, nga
kultura, nga arti, nga sporti, nga shndetsia, nga shoqria, nga mjedisi etj.);
- krahason, t paktn, tri burime t ndryshme t informacionit pr trajtimin e tems s njjt,
argumenton saktsin e rrethanat, gjen ngjashmrit dhe dallimet, duke u bazuar n kriteret e prcaktuara
m par, dhe i prezanton gjetjet kryesore para t tjerve n forma t ndryshme shprehse, duke prdorur
TIK-un;
- modelon zgjidhjen e nj problemi t dhn (n klas apo jasht saj) pr nj tem t caktuar nga
nj fush msimore, duke e zbrthyer n hapa t vegjl, dhe jep sqarimet e nevojshme pr hapat e ndjekur
n zgjidhjen e problemit, duke prdorur forma t ndryshme t t shprehurit;
- krijon nj vepr artistike me pamje dy- dhe tredimensionale me mesazhe nga nj fush msimore
dhe shpjegon para nxnsve t tjer hapat e ndjekur pr krijimin e veprs.
Kompetenca e t nxnit
6
Nxnsi:
- demonstron shkathtsi funksionale n lexim dhe shkrim, n matematik, n jetn e prditshme, n
prmbushjen e krkesave t ndryshme pr kryerjen e nj detyre apo aktiviteti dhe gjat t nxnit t dijeve
t reja n ndonj fush t caktuar msimore;
- shfrytzon, n mnyr efektive, prvojat paraprake gjat zgjidhjes s situatave t ndryshme n
jetn e prditshme apo gjat kryerjes s ndonj detyre ose aktiviteti n ndonj fush t caktuar msimore;
- prgatit me sukses nj prmbledhje t dosjes personale (portofolit), me jo m pak se 900 fjal, pr
vetvlersimin e prparimit t vet n nj fush msimore t caktuar, veon, n fund t prmbledhjes, disa shtje
q vrtetojn prparimin e vet dhe disa nevoja t domosdoshme pr prmirsimin e prparimit t mtejshm;
- shfrytzon, n mnyr t pavarur dhe efektive, teknologjin e informacionit dhe burime t tjera
informacioni ,pr t mbledhur materiale pr zgjidhjen e nj problemi apo detyre t caktuar, t cilat m pas
i analizon, i klasifikon dhe i paraqet para t tjerve prmes TIK-ut dhe ndonj forme tjetr t shprehjes;
- krkon dhe shfrytzon n mnyrn e duhur kshilla dhe informacione pr kaprcimin e vshtirsive
n t nxnit n nj fush t caktuar dhe, m pas, prezanton rezultatet e arritura;
- paraqet idet personale para t tjerve pr mnyrn e zhvillimit t nj aktiviteti t caktuar, duke
dhn mendime t argumentuara pr rezultatet e pritshme (n form skice, grafiku, vizatimi, shkrimi, vepre
artistike etj.);
- shfrytzon, n mnyr t pavarur, udhzimet e dhna n ndonj burim informacioni pr t kryer
nj veprim, aktivitet, detyr ose pr t zgjidhur nj problem q krkohet prej tij, vlerson vet performancn
dhe rezultatin e arritur, duke iu referuar qllimeve fillestare (p.sh., burime informacioni n libr, revist,
enciklopedi, internet, hart, grafik, skic, partitur muzikore, skenar etj.)
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Nxnsi:
- harton nj projekt me faza t mirmenaxhuara (individualisht ose n grup) duke shkmbyer,
konsultuar dhe informuar t tjert, si dhe duke identifikuar dhe vlersuar burimet njerzore, materiale dhe
monetare n prputhje me rezultatet e pritshme;
- analizon gjendjen e mjedisit (n klas, n shkoll, n komunitet apo m gjer) dhe pasojat e
ndotjes, propozon alternativa pr mbikqyrje dhe menaxhim t drejt t gjendjes s vlersuar si m t
rnd dhe propozon zgjidhje konkrete;
- propozon alternativa pr mbikqyrje dhe menaxhim t drejt t gjendjes s vlersuar si m t
ndjeshme dhe ndrmerr zgjidhje konkrete;
- merr pjes n aktivitete t ndryshme n nivel klase, shkolle, bashkie dhe m gjer (p.sh., konkurse
msimore, gara sportive, aktivitete kulturore, muzikore etj.),;
- diskuton me t tjert pr rezultatet e arritura dhe pr procesin e organizimit dhe jep argumente
n forma t ndryshme shprehse si t rritet pjesmarrja n aktivitete dhe si t prmirsohet procesi i
organizimit t tyre.
Kompetenca personale
Nxnsi:
- analizon prparsit dhe dobsit personale, duke evidentuar masat prmes t cilave synon t
mbshtes prparimin personal n prparsit q ka dhe masat prmes t cilave synon t prmirsoj
dobsit personale;
- merr pjes aktive n lojra, n gara sportive dhe n aktivitete t tjera kulturore dhe, n mnyr
7
konstruktive, menaxhon emocionet e veta;

- ilustron, me shembuj para t tjerve, modelet/praktikat e sjelljeve q reflektojn mnyrat e
mbrojtjes dhe t kultivimit t kulturs s vet, vlerave, besimeve dhe kulturave t t tjerve n mjedisin ku
jeton dhe m gjer.
Kompetenca qytetare
Nxnsi:
- demonstron shembuj t pjesmarrjes demokratike dhe drejton forma t ndryshme t diskutimit
pr pjesmarrjen e qytetarve n proceset e vendimmarrjes demokratike n nivele t ndryshme (p.sh., n
familje, n shkoll dhe n komunitet, n nivel vendor dhe qendror), gjat diskutimit tregon toleranc dhe
respekt pr pyetjet dhe komentet e t tjerve;
- demonstron veprime t ndryshme q shprehin toleranc, respekt dhe qndrim t hapur ndaj
dallimeve n komunitetin ku jeton (n klas, n shkoll, n lagje dhe me gjer) dhe i shpjegon ato n
diskutime me t tjert;
- diskuton me t tjert apo n nj form tjetr t t shprehurit paraqet interesin personal pr shtje
publike, shoqrore, historike, natyrore etj. dhe jep propozime pr zgjidhjen e ndonj problemi n komunitet
e m gjer n nj fush t caktuar.
Kompetenca digjitale
Nxnsi:
- prdor mjetet digjitale dhe mjediset informative, duke prfshir komunikimet n distanc, pr
zhvillimin e njohurive;
- prdor mjetet digjitale pr t prpunuar, krijuar, realizuar dhe demonstruar tema msimore
nprmjet pamjeve t filmuara apo t animuara;
- gjen, organizon, analizon, prpunon dhe prdor informacionin nga nj shumllojshmri burimesh
dhe mediesh;
- zhvillon aftsit krijuese, duke zbatuar njohurit e marra n shkencn kompjuterike dhe mediet
digjitale.
Kompetenca: T folurit pr t komunikuar dhe pr t msuar

Rezultatet e t nxnit pr kt kompetenc
Nxnsi:
- merr pjes n diskutime pr tema t ndryshme, mbshtet ose kundrshton nj pozicion t caktuar,
merr n konsiderat qllimin, audiencn dhe situatn n nj diskutim, si dhe prmbledh prfundimet e nj
diskutimi;
- dallon karakteristikat e gjuhs s folur si nj form komunikimi, si dhe krahason prdorimet e ksaj
gjuhe n shkoll dhe n komunitet;
- realizon prezantime t ndryshme me goj, prdor strategjit e duhura pr t prmbushur qllimin
q ka dhe, pr t trhequr vmendjen dhe interesin e audiencs, respekton kohn gjat prezantimit;
- prdor TIK-un pr t realizuar prezantime t ndryshme, sidomos n situata formale.
8
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- respekton rregullat e etiks gjat t folurit, shmang fyerjet dhe paragjykimet, si dhe format e tjera
t gjuhs denigruese;
- merr pjes n diskutime, duke dhn kontributin e tij, si dhe respekton mendimin e t tjerve;
- kontrollon nervozizmin dhe demonstron seriozitet dhe sinqeritet gjat t folurit;
- respekton forcn e fjals dhe pasurin leksikore t gjuhs shqipe;
- ndrmerr nisma dhe shpreh interesim pr shtje t ndryshme;
- prdor imagjinatn dhe kreativitetin pr zgjidhjen e problemeve;
- prdor teknologjin e informacionit dhe t komunikimit gjat prezantimeve t ndryshme;
- respekton parimet, vlerat, bindjet dhe kulturn e t tjerve;
- tregon vetbesim, imagjinat dhe shpirt krijues gjat t folurit.
Kompetenca: T dgjuarit e teksteve t ndryshme

Nxnsi:
- prdor strategjit e t dgjuarit dhe kupton tekste t llojeve t ndryshme;
- bn identifikimin e tipareve t forms e t prmbajtjes s teksteve;
- zbulon kuptimin e fjals, duke studiuar origjinn e saj, si dhe analizon dhe interpreton kuptimet e
dyta dhe t figurshme q merr fjala brenda nj konteksti;
- prdor materiale udhzuese dhe hulumton n leksikun e teksteve t ndryshme pr t pasuruar
fjalorin;
- analizon gjuhn e figurshme t tekstit;
- identifikon faktin dhe opinionin n tekste t ndryshme;
- identifikon mjetet q prdor folsi pr ta br trheqs ose t besueshm t folurin e tij.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- tregon respekt, empati (ndjeshmri) dhe interes ndaj folsit;
- demonstron vullnet gjat kryerjes s detyrave;
- ndrmerr nisma dhe shpreh interes pr shtje t ndryshme;
- prdor imagjinatn dhe aftsit krijuese pr zgjidhjen e problemeve;
- respekton parimet, vlerat, bindjet dhe kulturn e t tjerve.
Kompetenca: T lexuarit e teksteve t ndryshme

Nxnsi:
- prdor strategjit e t lexuarit dhe bn identifikimin e tipareve t forms e t prmbajtjes s
teksteve;
- prdor organizuesit grafik n funksion t procesit t t kuptuarit t tekstit, parafrazon dhe
prmbledh tekstet e punuara;
- kupton tekste t llojeve t ndryshme;
- zbulon kuptimin e fjals duke hulumtuar mbi origjinn e saj, analizon dhe interpreton kuptimet e
9

- prdor materiale udhzuese dhe gjurmon n leksikun e teksteve t ndryshme pr t pasuruar
fjalorin;
- analizon tema t ndryshme, duke zbuluar gjuhn e figurshme t tekstit;
- realizon pun krkimore, przgjedh informacione pr qllime t ndryshme, vlerson
informacionin e przgjedhur nga t tjert, prmbledh materiale t ndryshme dhe nxjerr prfundime.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- sht i motivuar pr t lexuar pr knaqsi dhe informacion;
- sht i vmendshm gjat leximit;
- shfaq empati (ndjeshmri) gjat leximit;
- shfaq vetbesim dhe vetvlersim;
- respekton dhe pranon mendimin e t tjerve;
- respekton etikn gjat komunikimit personal dhe n grup;
- vlerson kontributin e t tjerve gjat kryerjes s nj detyre;
- shfaq toleranc dhe respekt pr kulturn dhe pr gjuhn e tjetrit.
Kompetenca: T shkruarit pr qllime personale dhe funksionale

Nxnsi:
- realizon hapat e prcaktuar dhe t domosdoshm gjat t shkruarit, prdor strategji t ndryshme
pr t planifikuar shkrimin e tij, organizon n mnyr logjike mendimet dhe idet, si dhe redakton
shkrimin duke prdorur edhe mendimet e t tjerve;
- shkruan qart, me nj stil vetjak dhe n mnyr logjike, tekste pr qllime dhe pr audienca t
ndryshme;
- shkruan tekste t llojeve t ndryshme pr qllime personale dhe funksionale, duke zbatuar
- kriteret e domosdoshme pr secilin lloj (form);
- zbaton rregullat gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit n shkrimet e tij dhe n procesin
e redaktimit;
- prdor materiale t ndryshme burimore q e ndihmojn gjat procesit t shkrimit.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- shfaq besim dhe vullnet gjat procesit t t shkruarit;
- demonstron imagjinat dhe shpirt krijues gjat t shkruarit;
- shkruan n mnyr t pavarur;
- respekton gjuhn standarde dhe shmang fjalt e huaja gjat t shkruarit (kur e kan fjaln
prgjegjse n gjuhn shqipe);
- vlerson punt e t tjerve;
- bashkpunon n grup pr kryerjen e nj detyre me shkrim.
10
Kompetenca: Prvetsimi i rregullave gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit

Nxnsi:
- ndrton dhe zhvillon njohuri t reja rreth gramatiks dhe leksikologjis prmes studimit t funksionit
dhe ndikimit t tyre n tekstet q lexon;
- prdor njohurit gramatikore dhe leksikore gjat t folurit dhe t shkruarit pr t arritur
- qllime ose efekte t caktuara;
- dallon disa ndryshime mes gjuhs s folur dhe gjuhs s shkruar, mes regjistrave formal dhe
joformal, mes dialekteve dhe gjuhs standarde;
- zotron rregullat e drejtshkrimit dhe t piksimit n gjuhn shqipe;
- shkruan sakt, pa gabime dhe argumenton mnyrn e t shkruarit, duke cituar rregullat
drejtshkrimore;
- prdor me saktsi terminologjin gjuhsore n diskutime gjat t folurit dhe kur shkruan.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- vlerson pasurin leksikore t gjuhs shqipe;
- respekton diversitetin gjuhsor mes njerzve;
- shfaq shpirt krijues n prdorimin e gjuhs;
- shmang fjalt e huaja t panevojshme gjat komunikimit;
- bashkpunon n grup pr kryerjen e nj detyre.
11
12
Tremujori I shtator dhjetor
Nr. Kompetenca Temat Metodologjia dhe Vlersimi Burimi

Situatat e t
msimore veprimtarit e
nxnit
nxnsve
1 T folurit, t dgjuarit Gjuha shqipe Situata t Pun n grupe e Vlersim pr punn n grupe, pr Teksti msimor
pr t komunikuar dhe dshmit ndryshme t ift, dikutim, lexim mnyrn si studiojn informacionin Gjuha shqipe 10,
dhe e para sjella nprmjet i drejtuar, pema e dhe prezantimin e tij. libri digjital, burime
pr t msuar. dshmive t mendimit, hulumtim n Vlersim pr punn individuale, n t tjera nga jeta
T lexuarit e teksteve para t gjuhs internet pr materialet lidhje me saktsin e informacionit e prditshme dhe
t ndryshme shqipe dhe e krkuara. (Ora mund shkencor. interneti, si tabela
teksteve rreth t zhvillohet dhe n Vlersim pa not, por motivues pr t ndryshme, foto,
saj formn e konkursit) nxnsit q aktivizohen materiale, dshmi

t para t gjuhs
shqipe, video.
2 T folurit, t dgjuarit Gjuha shqipe Nxnsit Diskutim, diskutim Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
pr t komunikuar dhe leksiku lexojn tekste me pyetje, diskutim a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10, libri
dhe pr t msuar. t shqipes t prmes shqyrtimit t saktsin e informacionit shkencor digjital, fjalor, tekste
T lexuarit e teksteve shek. XVI-XVII prbashkt, Di, Dua (2-3 nxns me not); t shqipes t shek.
t ndryshme t di, Msoj, Pun e b) aftsin e secilit nxns pr XVI-XVII
pavarur t kombinuar, harmonizuar dhe
prezantuar sakt punn n grup
dhe punn n dyshe (3-4 nxns
vlersohen me not)
3 T folurit, t dgjuarit Zhvillime t Lidhje Diskutim, stuhi Vlersohet aftsia e secilit nxns Teksti msimor
pr t komunikuar gjuhsis ndrlndore mendimesh, lexim hap pr t prezantuar sakt punn n Gjuha shqipe 10, libri
dhe pr t msuar. shqiptare dhe leximi i pas hapi, Diagrami i grup (3-4 nxns vlersohen me digjital, Drejtshkrimi
T lexuarit e teksteve materialeve Venit, pun e pavarur not) i gjuhs shqipe,
t ndryshme historike e dhe diskutim Fjalori i gjuhs
gjuhsore s sotme shqipe,
materiale historike
4 T dgjuarit pr t Zhvillimi dhe Nxnsit Diskutim, diskutim n Vlersim pr saktsin e Teksti msimor Gjuha
komunikuar dhe pasurimi i lexojn dhe ifte dhe n grup, Di, informacionit shkencor (1-2 nxns shqipe 10 , libri
pr t msuar. T leksikut n dgjojn pjes Dua t di, Msoj, pun vlersohen me not). digjital, foto, fisha t
lexuarit e teksteve shek. XIX-XX nga botimet n grupe dhe diskutim, Vlersim pr harmonizimin e puns prgatitura, tabela
t ndryshme. Prve- n fushn e shkrim i lir. n grupe me njri-tjetrin.
tsimi i njohurive gjuhsis. Vlersim pr saktsin e
gramatikore.
informacionit q prezanton grupi
(leksikologji)
5 T lexuarit e teksteve Shtresimi i Tekste Diskutim, stuhi Vlersim pr punn individuale dhe Teksti msimor
t ndryshme leksikut sipas informuese- mendimesh, pema punn n grup. Gjuha shqipe 10, libri
Prvetsimi burimit paraqitse, ku e mendjes, pun n Vlersim pr paraqitjen sakt t digjital, foto, fisha t
i njohurive evidentohet grupe, organizuesi puns s krkuar prgatitura, tabela,
gramatikore. shtreszimi i grafik, shkrim i lir. artikuj nga gazeta
(leksikologji) leksikut.
6 T lexuarit e teksteve Shtresimi i Tekste Diskutim, organizuesi Pun n grup (3-4 nxns t nivelit Teksti msimor
t ndryshme leksikut sipas informuese- grafik, rrjeti i diskutimit, maksimal vlersohen me not). Gjuha shqipe 10, libri
Prvetsimi prdorimit paraqitse, ku pun e pavarur dhe Pun individuale (vlersohen digjital, foto, fisha t
i njohurive evidentohet diskutim. pr mnyrn si e krkojn dhe e prgatitura, tabela t
gramatikore. shtreszimi i plotsojn materialin) shkruara
(leksikologji) leksikut sipas
prdorimit.
7 T lexuarit e teksteve Dialektet Tekste t Stuhi mendimesh, Vlersim individual ( i diferencuar) Teksti msimor
t ndryshme, t folurit dhe shqipja shkruara n pun e pavarur, Vlersim pr harmonizimin e Gjuha shqipe 10,
standarde dialekte t dikutim, lexim i puns n grupe me njri-tjetrin dhe libri digjital, e-libri,
ndryshme t drejtuar, pema e vlersim pr cilsin e informacionit burime t tjera nga
gjuhs shqipe. mendimit, organizues jeta e prditshme
grafik, pun n grupe, dhe interneti, si
rrjeti i diskutimit, lexim tabela t ndryshme,
hap pas hapi, pun n foto, materiale pr
ift. dialektet e gjuhs
shqipe
13
14
8 T dgjuarit dhe Komunikimi Situata t Stuhi mendimesh, Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor Gjuha
t folurit pr t dhe llojet e tij ndryshme dikutimi, lexim i Vlersim pr prezantimin e sakt t shqipe 10, libri digjital,
komunikuar dhe pr komunikimi drejtuar, organizues puns n grupe e-libri, burime t tjera
t msuar nga jeta e grafik, pun n grupe nga jeta e prditshme
prditshme dhe ift, diagrami i dhe interneti, si
Venit tabela me shenja t
ndryshme, foto nga
situata t ndryshme
komunikimi etj.
9 T folurit pr t Strategjit e t Situata t Bashkbisedim, Vlersim individual. Teksti msimor
komunikuar dhe pr folurit ndryshme dikutim, lexim hap pas Vlersohet marrdhnia e Gjuha shqipe
t msuar komunikimi nga hapi, pun n grup, antarve t grupeve me njri- 10, libri digjital,
veprimtaria n paneli, rrjeti i diskutimit, tjetrin. e-libri, materiale
klas, t cilat grupi i ekspertve Vlersohet saktsia e prezantimit t me argumente t
vn n dukje materialit ndryshme pr t

qllimin e t organizuar nj debat
folurit etj.
10 T dgjuarit pr t Strategjit e t Situata t Harta e konceptit, Vlersohet aftsia e nxnsve Teksti msimor
komunikuar dhe pr dgjuarit ndryshme dgjimi i drejtuar, pr tu shprehur sakt dhe bukur Gjuha shqipe 10, libri
t msuar komunikimi bashkbisedim, rrjeti (vlersim ndividual). Vlerdohet digjital,
nga veprimtaria i diskutimit, pun e harmonizimi i puns n grupe e-libri, tekste t
n klas dhe pavarur, konkurs. llojeve ndryshme t
nga jeta e paracaktuara pr
prditshme, t dgjim
cilat vn n
dukje qllimin e
t dgjuarit
11 T shkruarit pr Strategjit e Situata t Bashkbisedim, Vlersim i puns n grupe. Teksti msimor
qllime personale dhe t shkruarit ndryshme diskutim, harta e Vlersim individual. Gjuha shqipe 10, libri
funksionale. (Prmbledhja) komunikimi konceptit, praktik Vlersohen pr mnyrn e sakt t digjital,
nga veprimtaria e drejtuar, lexim i prezantimit t puns e-libri, tekste t
n klas dhe drejtuar, vshtrim llojeve ndryshme pr
nga jeta e krahasues, praktik e t br prmbledhje
prditshme q pavarur
vn n dukje
qllimin e t
shkruarit dhe t
dgjuarit
12 T shkruarit pr Strategjit e Situata t Bashkbisedim, Vlersim i puns n grupe. Teksti msimor Gjuha
qllime personale dhe t shkruarit ndryshme diskutim, harta e Vlersim individual. shqipe 10, libri digjital,
funksionale Parafraza dhe komunikimi konceptit, shkrim i lir, Vlersohen pr mnyrn e sakt t e-libri, tekste t
skeda nga veprimtaria pun n grup, pun n prezantimit t puns llojeve ndryshme pr
n klas dhe ift, INSERT, pyetje- t br parafrazime
nga jeta e prgjigje, skeda e filmit dhe skeda, poezi
prditshme, t t ndryshme pr
cilat vn n t br parafraza,
dukje qllimin e informacione t
t shkruarit ndryshme pr t br
skedn e nj libri, filmi
etj.
13 T shkruarit pr Strategjit e t Situata t Bashkbisedim, Vlersim : pun n grupe Teksti msimor

qllime personale dhe shkruarit Si ndryshme diskutim, praktik e Vlersim individual Gjuha shqipe 10, libri
funksionale korrigjohet nj komunikimi drejtuar, praktik e Vlersohen pr mnyrn e sakt t digjital,
tekst? nga veprimtaria pavarur. prezantimit t puns e-libri, tekste t
n klas dhe llojeve ndryshme pr
nga jeta e t br korrigjime dhe
prditshme q redaktime etj.
vn n dukje
qllimin e t
shkruarit
14 T shkruarit pr Diskutojm dhe Pun individuale Vlersim individual
qllime personale dhe praktikohemi
funksionale Pun me pr teknikat
shkrim e shkrimit
t eses
argumentuese
15 Prvetsimi Drejtshkrimi i Tekste t llojeve Diskutim, diskutim Vlersimi i nxnsve n mnyr Teksti msimor
i rregullave shkronjs s t ndryshme ku n grup, prmbledhje individuale dhe pr punn n ift Gjuha shqipe 10,
gramatikore, madhe jepet prdorimi e strukturuar, stuhi libri digjital, fisha t
drejtshkrim i shkronjs s mendimesh, praktik prgatitura, tabela t
madhe e drejtuar, pun e shkruara, tekste t
pavarur llojeve t ndryshme
15
16
16 T lexuarit e teksteve Teksti Situata t Diskutim, prmbledhje Vlersohet puna individuale dhe n Teksti msimor
t ndryshme ndryshme e strukturuar, praktik grupe. Gjuha shqipe 10, libri
T dgjuarit dhe komunikimi e drejtuar, praktik Nxnsit vlersohen pr paraqitjen digjital,
t folurit pr t nga veprimtaria e pavarur, pun e sakt t informacionit shkencor e-libri, tekste t
komunikuar dhe pr n klas dhe n grupe, pun e llojeve t ndryshme.
t msuar nga jeta e pavarur, shkrim i lir,
prditshme ,t parashikim me terma
cilat na njohin paraprak.
me tekstin dhe
karakteristika
t tij, si dhe me
tekste t llojeve
t ndryshme
T lexuarit e teksteve Situata t Diskutim, lexim hap pas Msuesi i vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
18 Teksti dhe
t ndryshme pjest e tij ndryshme hapi, stuhi mendimesh, a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10, libri
T dgjuarit dhe komunikimi diskutim i grshetuar saktsin e informacionit shkencor; digjital,
t folurit pr t nga veprimtaria me shpjegim, pun n b) aftsin e secilit nxns pr e-libri, tekste t
komunikuar dhe pr n klas dhe grupe, bashkbisedim. t kombinuar, harmonizuar dhe llojeve t ndryshme,
t msuar nga jeta e prezantuar sakt punn n grup paragraf t llojeve t
prditshme, t (3-4 nxns vlersohen me not) ndryshme
cilat na njohin
me tekstin dhe
pjest e tij,
si dhe tekste
t llojeve t
ndryshme,
t prbra
nga pjes t
ndryshme
19 T lexuarit e teksteve Llojet e Situata t Diskutim, pema e Vlersim pr punn individuale Teksti msimor Gjuha
t ndryshme teksteve ndry -shme mendjes, pun n pun n grupe, shqipe 10, libri digjital,
T dgjuarit dhe komunikimi grupe , organizuesi Nxnsit vlersohen pr paraqitjen e-libri, tekste t llojeve
t folurit pr t nga veprimtaria grafik, pun e pavarur e sakt t informacionit shkencor t ndryshme letrare/
komunikuar dhe pr n klas dhe joletrare
t msuar
nga jeta e
prditshme, t
cilat na njohin
me tekstin dhe
llojet e tij
20 T lexuarit e Klasat e Tekste t llojeve Dgjim dhe mendim Vlersim: a)pun n grupe Teksti msimor
teksteve t fjalve t ndryshme, i drejtuar, shqyrtim b) pun individuale Gjuha shqipe 10,
ndryshme t cilat vn kategorizues, stuhi Vlersohen pr paraqitjen e sakt libri digjital, fisha
Prvetsimi n dukje mendimesh, pema e t informacionit shkencor. t prgatitura,
i njohurive prdorimin e mendjes, organizuesi magnetofon, tabela
gramatikore gjer t klasave grafik, pun e pavarur t shkruara, tekste t
(Morfologji)
t fjalve llojeve t ndryshme
21 T lexuarit e teksteve Shumsi Tekste t llojeve Diskutim, diskutim n Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
t ndryshme i emrave t ndryshme grup, Di, Dua t di, a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi mashkullor me prdorim t Msoj, pun e pavarur saktsin e informacionit shkencor libri digjital, fisha t
i njohurive gjer t emrave n grup. (vlersohen 2-3 nxns t nivelit prgatitura,
gramatikore t gjinis baz);
(Morfologji) mashkullore n b) aftsin e secilit nxns pr
numrin shums t kombinuar, harmonizuar dhe
prezantuar sakt punn n grup
(3-4 nxns t nivelit mesatar dhe
maksimal, vlersohen me not)
22 T lexuarit e teksteve Teksti Tekste t Bashkbisedim Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
t ndryshme informues- ndryshme i grshetuar me a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10, libri
T dgjuarit dhe paraqits informuese- shpjegim, lexim saktsin e informacionit shkencor digjital,
t folurit pr t (Ora I) paraqitse i drejtuar, ditari (Vlersohen 2-3 nxns t nivelit e-libri, tekste
komunikuar dhe funksioni i t dypjessh, diagrami baz); informuese-
pr t msuar, t cilave sht i Venit, praktik e b) aftsin e secilit nxns pr paraqitse t llojeve
shkruarit praktik dhe drejtuar, pun n grup t kombinuar, harmonizuar dhe t ndryshme, tabela
q shrbejn prezantuar sakt punn n grup
pr t dhn (3-4 nxns t nivelit mesatar dhe
informacione maksimal, vlersohen me not)
t llojeve t
ndryshme
23 T lexuarit e teksteve Teksti infor- Tekste t Bashkbisedim Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor Gjuha
t ndryshme mues- paraqi- ndryshme i grshetuar me Msuesi korrigjon punimet e dy shqipe 10, libri digjital,
T dgjuarit dhe ts (Ora II) informuese- shpjegim, lexim i nxnsve e-libri, tekste
t folurit pr t Ushtrime paraqitse ku drejtuar, praktik e i n f o r m u e s e -
komunikuar dhe pr specifikohet drejtuar, pun n grup, paraqitse t llojeve
t msuar struktura shkrim i lir t ndryshme, tabela
e tyre dhe
karakteristikat
dalluese
17
18
24 T lexuarit e teksteve Pun me Bised: Pun individuale Nuk ka vlersime n fazn e par Vepra t ndryshme
t ndryshme, t projekt Projekti dhe pun n grupe, t projektit
shkruarit, t folurit (Ora I) rndsia e tij
dhe t dgjuarit
Prvetsimi i
njohurive gramatikore
25 T lexuarit e teksteve Prsritje Pun individuale, Vlersim individual, motivues. Teksti i nxnsit
t ndryshme, pun n grupe Vlersim: pun n grupe
Prvetsimi i
njohurive gramatikore
26 T lexuarit e teksteve Testim pr Pun me Pun individuale Vlersim individual Flet A4
t ndryshme, t njohurit e materialin e
shkruarit Prvetsimi tremujorit I testit
i njohurive
gramatikore
Tremujori II janar-mars
Nr. Tematika Temat Situatat e t nxnit Metodologjia Vlersimi Burimi

msimore dhe veprimtarit
e nxnsve
27 T lexuarit e Teksti Tekste t ndryshme Lexim i drejtuar, Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
teksteve t informues - letrare dhe joletrare praktik e drejtuar, a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10,
ndryshme, paraqits pr t prcaktuar pun n grup, saktsin e informacionit shkencor libri digjital,
T folurit pr t veorit dhe t diagrami i Venit, (vlersohen 2-3 nxns t nivelit e-libri, tekste letrare
komunikuar dhe pr prbashktat e tyre ditari dypjessh. baz); dhe joletrare
t msuar b) aftsin e secilit nxns pr
T dgjuarit
t kombinuar, harmonizuar dhe
e teksteve t
ndryshme prezantuar sakt punn n grup (3-4
nxns t nivelit mesatar dhe maksimal
vlersohen me not)
28 T lexuarit e Shumsi Tekste t llojeve t Diskutim, diskutim Vlersim i diferencuar individual Teksti msimor
teksteve t i emrave ndryshme ku jan n grup, Di, Dua Korrigjohen punimet e dy nxnsve Gjuha shqipe 10,
ndryshme, femror prdorur gjersisht t di, Msoj, pun libri digjital, fisha t
Prvetsimi emra t gjinis e pavarur n grup prgatitura, tabela t
i njohurive femrore n forma t shkruara, tekste t
gramatikore ndryshme t numrit llojeve t ndryshme
(Morfologji) shums
29 T lexuarit e Testoni Teksti informues- Praktik e Vlersim individual (i diferencuar)). Teksti msimor
teksteve t veten. Teksti paraqits, n t drejtuar, pun n Msuesi korrigjon punimet e dy Gjuha shqipe 10,
ndryshme, informues- cilin prcaktohen grup, shkrim i lir nxnsve libri digjital,
T folurit pr t paraqits dhe analizohenn e-libri, tekste
komunikuar dhe pr karakteristikat e tij informuese-
t msuar paraqitse t llojeve
T dgjuarit
t ndryshme, tabela
e teksteve t
ndryshme
19
20
30 T shkruarit pr Teknikat Tekste t ndryshme Bashkbisedim, Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor
qllime personale e shkrimit informuese- lexim i drejtuar, Msuesi korrigjon punimet e dy Gjuha shqipe 10,
dhe funksionale. t tekstit paraqitse, n t pema e mendimit, nxnsve libri digjital,
informues- cilat evidentohen pyetje-prgjigje, teksti msimor,
paraqits leht karakteristikat diskutim, pun e e-libri, tekste
specifike, si dhe pavarur, pun n informuese-
teknikat e shkrimit grup paraqitse t llojeve
t tyre t ndryshme, tabela
31 T lexuarit e Teksti Tekste prshkruese Bashkbisedim, Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t prshkrues t llojeve t diskutim, pun n dhe prezantimin e sakt t pun n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, ndryshme pr t grup, pun n ift, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital,
T folurit pr t prcaktuar veorit diagrami i Venit, not) e-libri, tekste t
komunikuar dhe pr e tyre pema e mendimit, llojeve prshkrues t
t msuar
organizuesi grafik, llojeve t ndryshme,
T dgjuarit
pun e pavarur tabela
e teksteve t
ndryshme
32 T lexuarit e Mbiemri Tekste t llojeve Diskutim, stuhi Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t t ndryshme me mendimesh, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10 ,
ndryshme, prdorim t gjer t pun epavarur, grup (3-4 nxns vlersohen me not) libri digjital, fisha t
Prvetsimi mbiemrave tabela INSERT, prgatitura, tabela t
i njohurive organizuesi grafik, shkruara, tekste t
gramatikore pun e pavarur n llojeve t ndryshme
(Morfologji) grup
33 T lexuarit e Teknikat e Tekste prshkruese Diagrami i Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msmior
teksteve t prshkrimit. t llojeve t Venit, shpjegim a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10,
ndryshme, Prshkrimi i ndryshme ku vihen i kombinuar me saktsin e informacionit shkencor libri digjital,
T folurit pr t personit n dukje teknika bashkbisedim, (vlersohen 2-3 nxns t nivelit tabela, foto t Nn
komunikuar dhe pr t prshkrimit t praktik e drejtuar baz); Terezs etj.
t msuar
personave me pun n grup, b) aftsin e secilit nxns pr
T dgjuarit
e teksteve t praktik e pavarur t kombinuar, harmonizuar dhe
vlersohen me not)
34 T lexuarit e Prshtatja e Tekste t llojeve Diskutim, puna Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t mbiemrit me t ndryshme, t n grupe dyshe, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, emrin cilat vn n dukje pun epavarur, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital, fisha t
Prvetsimi prshtatjen e rrjeti i diskutimit, not) prgatitura, tabela t
i njohurive mbiemrit me emrin pun e pavarur n shkruara, tekste t
gramatikore grup llojeve t ndryshme
(Morfologji -
drejtshkrim)
35 T lexuarit e Emrzimi i Tekste t ndryshme Diskutim, dgjim Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti Gjuha shqipe
teksteve t mbiemrit ku vihet n dukje dhe mendim i dhe prezantimin e sakt t pun n 10, libri digjital,
ndryshme, emrzimi i mbiemrit drejtuar (DLTA), grup (3-4 nxns me vlersohen me shkumsa me
Prvetsimi organizuesi grafik, not) ngjyra, fisha t
i njohurive pun e pavarur prgatitura, tabela t
gramatikore shkruara, tekste t
llojeve t ndryshme
36 T lexuarit e Teknikat e Tekste prshkruese Bashkbisedim, Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor
teksteve t prshkrimit t llojeve t diskutim, lexim i Msuesi korrigjon punimet e dy Gjuha shqipe 10,
ndryshme, s nj kafshe/ ndryshme, ku vihen drejtuar, pun n nxnsve libri digjital,
T folurit pr t vendi n dukje teknika t grup, praktik e e-libri, tekste t
komunikuar dhe pr prshkrimit t nj pavarur, pun n llojeve prshkrues t
t msuar kafshe/vendi ift, shkrim i lir llojeve t ndryshme,
T dgjuarit
tabela
e teksteve t
ndryshme
T shkruarit
37 T lexuarit e Teknikat e Tekste prshkruese Bashkbisedim, Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
teksteve t prshkrimit t llojeve t diskutim, a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10,
ndryshme, t nj objekti ndryshme, ku vihen organizuesi grafik, saktsin e informacionit shkencor libri digjital,
T folurit pr t n dukje teknika t pun n grup, (vlersohen 2-3 nxns t nivelit e-libri, tekste t
komunikuar dhe pr prshkrimit t vendit praktik e pavarur, baz); llojeve prshkruese
t msuar
shkrim i lir b) aftsin e secilit nxns pr t llojeve t
T dgjuarit
e teksteve t t kombinuar, harmonizuar dhe ndryshme, tabela
T shkruarit nxns t nivelit mesatar dhe maksimal
vlersohen me not)
21
22
38 T lexuarit e Prshkrimi Tekste prshkruese Bashkbisedim, Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor
teksteve t letrar dhe t llojeve t diskutim, Msuesi korrigjon punimet e dy Gjuha shqipe 10,
ndryshme, joletrar ndryshme (letrare organizuesi grafik, nxnsve libri digjital,
T folurit pr t dhe joletrare) ku ditari dypjessh, e-libri, tekste
komunikuar dhe pr vihen n dukje veori diagrami i Venit, prshkrues t llojeve
t msuar t prshkrimit t pun n grup, t ndryshme (letrare
T dgjuarit
secilit prej tyre praktik e pavarur, dhe joletrare), tabela
e teksteve t
ndryshme shkrim i lir
39 T lexuarit e Teksti rrfyes Tekste rrfyese t Bashkbisedim, Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t llojeve t ndryshme diskutim, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, ku vihen n dukje organizuesi grafik, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital,
T folurit pr t veorit dhe teknikat ditari dypjessh, not) e-libri, tekste

komunikuar dhe pr e rrfimit diagrami i Venit, rrfyese t llojeve t
t msuar pun n grup, ndryshme, tabela
T dgjuarit
praktik e pavarur,
e teksteve t
ndryshme shkrim i lir
40 T lexuarit e Lloje t Tekste rrfyese t Bashkbisedim, Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t tekstit rrfyes llojeve t ndryshme lexim i drejtuar, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, ku vihen n dukje praktik e drejtuar, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital,
T folurit pr t veorit dhe teknikat dora e pyetjeve. not) e-libri, tekste
komunikuar dhe pr e rrfimit rrfyese t llojeve t
t msuar ndryshme, tabela
T dgjuarit
e teksteve t
ndryshme
41 T lexuarit e Folja - Tekste t ndryshme Diskutim, stuhi Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t kalimtare dhe ku vihet n duke folja mendimesh, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, jokalimtare pun epavarur, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital, fisha t
Prvetsimi tabela INSERT, not) prgatitura, tabela t
gramatikore pun e pavarur n llojeve t ndryshme,
(Morfologji) grup magnetofon
42 T lexuarit e Mnyra Tekste t ndryshme Diskutim, stuhi Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t dftore dhe ku foljet eparregullta mendimesh, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, habitore e t jen n mnyrn pun epavarur, grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital, fisha t
Prvetsimi foljeve t dftore dhe habitore tabela INSERT, not) prgatitura, tabela t
i njohurive parregullta organizuesi grafik, shkruara, tekste t
gramatikore pun e pavarur n llojeve t ndryshme,
(Morfologji) grup magnetofon.
43 T lexuarit e Foljet e Tekste me lloje t Diskutim, stuhi Vlersim individual (i diferencuar). Teksti msimor
teksteve t parregullta ndryshme foljesh t mendimesh, Msuesi korrigjon punimet e dy Gjuha shqipe 10,
ndryshme, dhe parregullta pun epavarur, nxnsve libri digjital, fisha t
Prvetsimi drejtshkrimi tabela INSERT, prgatitura, tabela t
i njohurive i tyre organizuesi grafik, shkruara, tekste t
gramatikore pun e pavarur n llojeve t ndryshme
(Morfologji - grup
drejtshkrim)
44 T lexuarit e Format e Tekste t Dgjim dhe Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
teksteve t pashtjelluara ndryshme ku mendim i drejtuar a) rrjedhshmrin e t folurit dhe Gjuha shqipe 10,
ndryshme, evidentohen format (DLTA), shqyrtim saktsin e informacionit shkencor libri digjital, fisha t
Prvetsimi e pashtjelluara t kategorizues, (vlersohen 2-3 nxns t nivelit prgatitura, tabela t
i njohurive shkolls stuhi mendimesh, baz); shkruara, tekste t
gramatikore pema e mendjes, b) aftsin e secilit nxns pr llojeve t ndryshme,
(Morfologji) organizuesi grafik t kombinuar, harmonizuar dhe magnetofon
prezantuar sakt punn n grup (3-4
vlersohen me not)
45 T shkruarit pr Teknika t Tekste rrfyese t Diagrami i Venit, Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
qllime personale shkrimit t llojeve t ndryshme, bashkbisedim, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
dhe funksionale. tekstit rrfyes ku vihen n dukje mendo/puno n grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital,
veorit dhe teknikat dyshe, shkmbe not) e-libri, tekste
e rrfimit me t tjert, pun rrfyese t llojeve t
n grup ndryshme, tabela
46 T lexuarit e Fjalia dftore Tekste t zgjedhura, Diskutim, ditari Vlersim i kombinuar pr harmonizimin Teksti msimor
teksteve t ku evidentohen dypjessh, dhe prezantimin e sakt t puns n Gjuha shqipe 10,
ndryshme, veori t fjalis parashikim me grup (3-4 nxns me vlersohen me libri digjital, fisha t
Prvetsimi dftore terma paraprak, not) prgatitura, tabela t
gramatikore pun e pavarur llojeve t ndryshme,
(Sintaks) magnetofon
23
24
47 T shkruarit pr Pun me
qllime personale shkrim
dhe funksionale.
48 T shkruarit pr Pun me
qllime personale shkrim
dhe funksionale.
49 Pun me Projekti faza II e Pun n grupe, Nuk ka vlersime n fazn e dyt t Infromacione t
projekt (Ora II) zhvillimit Pun individuale projektit ndryshme
50 T lexuarit e Testim pr Pun me materialin Pun individuale Vlersim individual Flet A4
teksteve t njohurit e e testit
ndryshme, tremujorit II
t shkruarit
Prvetsimi
i njohurive
gramatikore
Tremujori III prill-qershor
Nr. Tematika Temat msimore Situatat e t nxnit Metodologjia dhe Vlersimi Burimi
veprimtarit e
nxnsve
51 T lexuarit e teksteve Fjalit e paplota Prgatitje me fisha Diskutim, pema e Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
t ndryshme, t plotsuara me mendjes, pun n a) rrjedhshmrin e t folurit Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i lloje fjalish t plota e grupe, organizuesi dhe saktsin e informacionit libri digjital, fisha t
njohurive gramatikore t paplota grafik, pun e shkencor (vlersohen 2-3 prgatitura, tabela t
(Sintaks) pavarur nxns t nivelit baz); shkruara, tekste t
b) aftsin e secilit nxns pr llojeve t ndryshme,
t kombinuar, harmonizuar magnetofon
dhe prezantuar sakt punn
n grup (3-4 nxns t
nivelit mesatar dhe maksimal
vlersohen me not)
52 T lexuarit e teksteve Teksti Tekste Bashkbisedim Vlersim individual (i Teksti msimor
t ndryshme, argumentues argumentuese t i kombinuar me diferencuar). Msuesi korrigjon Gjuha shqipe 10, libri
T folurit pr t llojeve t ndryshme, shpjegim, praktik punimet e dy nxnsve digjital,
komunikuar dhe pr ku vihen n dukje e drejtuar, dora e e-libri, tekste
t msuar veori t tyre fsheht, analiza e argumentuese t
T dgjuarit e gjuhs s prdorur llojeve t ndryshme,
teksteve t ndryshme tabela
53 T lexuarit e teksteve Gjymtyrt e fjalis Tekst i zgjedhur ku Diskutim, Vlersim individual (i Teksti msimor
t ndryshme, jepen fjali t thjeshta msimdhnie e diferencuar). Msuesi korrigjon Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i e t zgjeruara ndrsjell, stuhi punimet e dy nxnsve libri digjital, fisha t
njohurive gramatikore mendimesh, prgatitura, tabela t
Sintaks) pema e mendjes, shkruara, tekste t
organizuesi grafik llojeve t ndryshme
54 T lexuarit e teksteve Prshtatja e Tekste t ndryshme Diskutim, pun Vlersim individual (i Teksti msimor
t ndryshme, kallzuesit foljor ku pasqyrohen n grupe dyshe, diferencuar). Msuesi korrigjon Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i dhe e kpujs ndryshimet pun epavarur, punimet e dy nxnsve libri digjital, tabela t
njohurive gramatikore me kryefjaln morfologjike t rrjeti i diskutimit, shkruara, tekste t
(Sintaks) kallzuesve gjat organizuesi grafik, llojeve t ndryshme
prshtatjes me pun e pavarur n
kryefjaln grup
25
26
55 T lexuarit e teksteve Teknika Tekste Teksti msimor Vlersim i kombinuar pr Diskutim, pun
t ndryshme, t tekstit argumentuese t Gjuha shqipe harmonizmin dhe prezantimin n grupe dyshe,
T folurit pr t argumentues llojeve t ndryshme, 10, libri digjital, e sakt t puns n grup (3-4 pun epavarur,
komunikuar dhe pr Struktura e ku vihen n dukje tabela t shkruara, nxns vlersohen me not) rrjeti i diskutimit,
t msuar eses veori t tyre dhe tekste t llojeve t organizuesi grafik,
T dgjuarit e teknika t shkrimit ndryshme pun e pavarur n
teksteve t ndryshme grup
56 T lexuarit e teksteve Gjymtyrt e Fjali t ndryshme Diskutim, msim- Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
t ndryshme, veuara ku evidentohen dhnie e ndrsjell, harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i gjymtyr t veuara pema e mendjes, e sakt t puns n grup (3-4 libri digjital, tabela t
njohurive gramatikore gjat prdorimit n organizuesi grafik, nxns vlersohen me not) shkruara, tekste t
(Sintaks - fjali stuhi mendimesh, llojeve t ndryshme
drejtshkrim) pun e pavarur e
diskutim
57 T shkruarit pr Teknika t Tekste Bashkbisedim, Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
qllime personale shkrimit argumentuese t shkrim i lir, a) kompozimin e nj eseja Gjuha shqipe 10, libri
dhe funksionale. t tekstit llojeve t ndryshme, praktik e drejtuar argumentuese digjital,
argumentues ku vihen n dukje vrojtimi, pun n b) aftsin e secilit nxns pr e-libri, tekste
veorit dhe teknikat ift t vlersuar esen e vet dhe t argumentuese t
e shkrimit t tij shokut; llojeve t ndryshme,
c) prezantuar sakt punn tabela
n grup (3-4 nxns t
vlersohen me not)
58 T lexuarit e teksteve Gjymtyrt T shkruarit Diskutim, Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
t ndryshme, homogjene n tabel, ku msimdhnie harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10, libri
Prvetsimi i pasqyrohen e ndrsjell, e sakt t puns n grup (3-4 digjital,
njohurive gramatikore gjymtyrt homogjene organizuesi grafik, nxns vlersohen me not) tabela t shkruara,
(Sintaks) stuhi mendimesh, tekste t llojeve t
pun e pavarur e ndryshme
diskutim
59 T lexuarit e teksteve Prshtatja e Fjali t shkputura Diskutim, msim- Vlersim individual (i Teksti msimor
t ndryshme, gjymtyrve ku jepet prshtatja dhnie e ndrsjell, diferencuar). Msuesi korrigjon Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i homogjene e kallzuesit me organizuesi grafik, punimet e dy nxnsve libri digjital, fisha t
njohurive gramatikore kryefjalt homogjene stuhi mendimesh, prgatitura, tabela t
(Sintaks - pun e pavarur e shkruara, tekste t
drejtshkrim) diskutim llojeve t ndryshme
60 T lexuarit e teksteve Teksti udhzues Tekste udhzuese t Diskutim, ditari Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
t ndryshme, llojeve t ndryshme, dypjessh, mendo/ a) rrjedhshmrin e t folurit Gjuha shqipe 10, libri
T folurit pr t ku vihen n dukje puno n dyshe, dhe saktsin e informacionit digjital,
komunikuar dhe pr veori t tyre dhe shkmbe me t shkencor (vlersohen 2-3 e-libri, tekste
t msuar teknika t shkrimit tjert nxns t nivelit baz); udhzuese t llojeve
T dgjuarit e b) aftsin e secilit nxns pr t ndryshme, tabela
teksteve t ndryshme t kombinuar, harmonizuar
dhe prezantuar sakt punn
n grup (3-4 nxns t
vlersohen me not)
61 T lexuarit e teksteve Prdorimi i para- T shkruarit n Diskutim, Di, Dua te Vlersim individual (i Teksti msimor
t ndryshme, fjalve, nyjave tabel ku pasqyrohet di, Msoj, shkrim i diferencuar). Msuesi korrigjon Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i dhe pjeszave prdorimi i mjeteve lir, pun e pavarur punimet e dy nxnsve libri digjital; tabela t
njohurive gramatikore prpara gramatikore n grup shkruara, tekste t
(Sintaks - gjymtyrve llojeve t ndryshme
drejtshkrim) homogjene
62 T lexuarit e Prdorimi i Tekste t llojeve t Diskutim, Msuesi vlerson nxnsit pr: Teksti msimor
teksteve t shenjave t ndryshme ku jepet diskutim n grup, a) rrjedhshmrin e t folurit Gjuha shqipe 10,
ndryshme, piksimit prdorimi i shkronjs prmbledhje e dhe saktsin e informacionit libri digjital, fisha t
Prvetsimi s madhe strukturuar, stuhi shkencor (2-3 nxns prgatitura, tabela t
i njohurive mendimesh, vlersohen me not); shkruara, tekste t
gramatikore, praktik e drejtuar, b) aftsin e secilit nxns pr llojeve t ndryshme.
prdorimi i pun e pavarur t kombinuar, harmonizuar dhe
shenjave t prezantuar sakt punn n
piksimit grup (2-3 vlersohen nxns
(Sintaks - me not)
drejtshkrim)
63 T shkruarit pr Teknikat e Tekste udhzuese t Diskutim, ditari Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
qllime personale shkrimit t llojeve t ndryshme, dypjessh, mendo/ harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10, libri
dhe funksionale. tekstit udhzues ku vihen n dukje puno n dyshe, e sakt t puns n grup (3-4 digjital, e-libri, tekste
veori t tyre dhe shkmbe me t nxns vlersohen me not) udhzuese t llojeve
teknika t shkrimit tjert t ndryshme, tabela
64 T lexuarit e teksteve Prdorimi Tekste t Diskutim n grup, Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
t ndryshme, i nyjs s przgjedhura pr stuhi mendimesh, harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10,
Prvetsimi i prparme evidentimin e prmbledhje e e sakt t puns n grup (3-4 libri digjital, tabela t
njohurive gramatikore prdorimit t nyjes strukturuar, loj nxns vlersohen me not) shkruara, tekste t
s prparme n role, pun e llojeve t ndryshme
pavarur e diskutim
27
28
65 T lexuarit e teksteve Gjuha e medies Situata t ndryshme Bashkbisedim, Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
t ndryshme, komunikimi, t dora e fsheht, harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10, libri
T folurit pr t ilustruara me mjete pun n ift, pun e sakt t puns n grup (3-4 digjital,
komunikuar dhe pr dhe foto, rreth n grup nxns vlersohen me not) e-libri, gazeta t
t msuar medies dhe mjeteve llojeve t ndryshme,
T dgjuarit e teknologjike t tabela
teksteve t ndryshme komunikimit n ditt
e sotme
66 T lexuarit e teksteve Testim pr Pun me materialin Pun individuale Vlersim individual Flet A4
t ndryshme, t njohurit e e testit
shkruarit Prvetsimi tremujorit III
i njohurive
gramatikore
Situata komunikuese Bashkbisedim, Vlersim i kombinuar pr Teksti msimor
67 T lexuarit e teksteve Publiciteti dhe

t ndryshme, reklama t ndryshme, t pun n grup, harmonizmin dhe prezantimin Gjuha shqipe 10, libri
T folurit pr t ilustruara me mjete paneli/grupi i e sakt t puns n grup (3-4 digjital,
komunikuar dhe pr dhe foto ekspertve, loj nxns vlersohen me not) e-libri, gazeta t
t msuar me role, diagrami llojeve t ndryshme,
T dgjuarit e i Venit tabela
teksteve t ndryshme
68 T lexuarit e teksteve Pun me shkrim
t ndryshme, t
shkruarit
69 T lexuarit e teksteve Pun me shkrim
t ndryshme, t
shkruarit
70 T lexuarit e teksteve Prsritje
t ndryshme,
T folurit pr t
komunikuar dhe pr
t msuar
T dgjuarit e
teksteve t ndryshme
71 Pun me projekt
Projekt: Fushat
ndrgjegjsimi
(Ora e tret)
72
Qllimet e lnds s gjuhs shqipe

N prfundim t arsimit t mesm, n lndn e gjuhs shqipe, nxnsit:
- prforcojn njohurit dhe aftsit e tyre pr gjuhn dhe komunikimin;
- pasurojn fjalorin e tyre, fitojn njohuri gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit, si dhe zbatojn
rregullat e gjuhs s folur dhe t shkruar;
- shkruajn qart, sakt e n mnyr logjike dhe prshtatin gjuhn dhe stilin e tyre n varsi t
qllimit, kontekstit dhe audiencs;
- krijojn marrdhnie t qndrueshme me leximin, nprmjet t cilit fitojn knaqsi dhe informacion;
- prdorin diskutimin dhe ndrveprojn me t tjert, me qllim q t komunikojn, t msojn t
shprehin qart dhe t argumentojn mendimet dhe idet e tyre;
- zotrojn artin e t folurit dhe t dgjuarit, bjn prezantime formale dhe marrin pjes n diskutime
dhe n debate t ndryshme duke dhn kontributin e tyre;
- prvetsojn aftsit e duhura pr t analizuar, pr t interpretuar, pr t vlersuar dhe pr t
prodhuar tekste pr nj larmi funksionesh;
- zbatojn njohurit dhe strategjit e procesit t t lexuarit pr tu br lexues t pavarur, si dhe pr
t kuptuar dhe pr t gjykuar tekste dhe materiale t llojeve t ndryshme;
- interpretojn dhe vlersojn informacione t ndryshme pr botn n prgjithsi.
Pr t realizuar lidhjen e kompetencave ky me kompetencat e lnds, msuesi ndjek kta hapa:

- przgjedh rezultatin/et e t nxnit pr kompetencat ky q synon t arrij nxnsi n shkalln
prkatse;
- prcakton rezultatin e t nxnit t kompetencave ky pr vitin msimor duke zbrthyer rezultatet e
t nxnit t kompetencave ky pr shkall msimore (jan prcaktuar n program);
- przgjedh prmbajtjen/et msimore, mjetet didaktike dhe metodologjin e msimdhnies, prmes
t cilave realizon rezultatet e t nxnit;
- planifikon msimdhnien duke prfshir periudhn kohore gjat s cils do t arrij rezultatet e t
nxnit brenda vitit msimor;
- kryen analiza dhe vlersime t ecuris s nxnsve pas realizimit t orve msimore, detyrave e
projekteve, pr t verifikuar arritjet e rezultateve t t nxnit pr vit msimor dhe pr shkall pr
lndn e gjuhs shqipe.
Kompetencat e lnds
- T folurit pr t komunikuar dhe pr t msuar
- T lexuarit e teksteve t ndryshme
- T dgjuarit e teksteve t ndryshme
- T shkruarit pr qllime personale dhe funksionale
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit (Shkalla V)

Nxnsi komunikon n mnyr efektive
Nxnsi:
- shprehet, prmes nj forme komunikimi, pr nj tem t caktuar n nj material (prezantim) prej 200
fjalsh dhe veon shtjet kryesore t ngritura n at material;
- diskuton n grup, n mnyr konstruktive, jo m shum se 10 minuta, duke dhn dhe duke marr
informacion pr nj tem t caktuar nga fushat e t nxnit ose nga jeta e prditshme;
- lexon rrjedhshm nj tekst prej 35 paragrafsh, u prgjigjet pyetjeve t shtruara pr llojin e tekstit dhe stilet
e t shkruarit, tregon qllimin dhe lidhjen ndrmjet prmbajtjes s paragrafve;
- prdor drejt strukturn dhe rregullat e drejtshkrimit t gjuhs n kontekste dhe forma t ndryshme t
shkrimit, si: ese, e-mail (post elektronike), letr formale dhe joformale etj.;
29
- shkruan nj tekst pr nj tem nga jeta e prditshme, me 3-5 paragraf, duke respektuar strukturn,
drejtshkrimin dhe elementet e tjera, pastaj e prezanton para t tjerve me shqiptim t sakt;
- shkruan nj ese, jo m shum se dy faqe, pr vlerat estetike t pjesve t caktuara artistike (poezi,
proz, pjes muzikore, pjes arti, vallzim etj.), duke respektuar organizimin dhe hapat e shkrimit t nj
eseje;
- prezanton nj projekt (artistik, humanitar, eksperimentues etj.) nga fusha t ndryshme msimore,
t hartuar individualisht dhe n grup, pr nj tem t caktuar, duke prdorur n mnyr t efektshme
teknologjin e informacionit dhe teknologji t tjera;
- prdor TIK-un n mnyr t efektshme gjat komunikimit dhe ndrveprimit me t tjert n jetn e
prditshme, duke prfshir edhe t nxnit e informacioneve t reja dhe kryerjen e detyrave shkollore.
Kompetenca e t menduarit
Nxnsi mendon n mnyr krijuese
Nxnsi:
- prezanton, n forma t ndryshme t t shprehurit, mnyrn e grumbullimit, t zgjedhjes dhe t
klasifikimit t informatave pr fusha t ndryshme msimore apo pr nj tem t caktuar, ofron
argumente pr zhvillimet aktuale lidhur me temn prkatse (p.sh., tem nga shkenca, kultura,
arti, sporti, shndetsia, shoqria, mjedisi etj.);
- krahason, t paktn, tri burime t ndryshme t informacionit pr trajtimin e tems s njjt,
argumenton saktsin e rrethanat, gjen ngjashmrit dhe dallimet, duke u bazuar n kriteret
e prcaktuara m par, dhe i prezanton gjetjet kryesore para t tjerve n forma t ndryshme
shprehse, duke prdorur TIK-un;
- modelon zgjidhjen e nj problemi t dhn (n klas apo jasht saj) pr nj tem t caktuar
nga nj fush msimore, duke e zbrthyer n hapa t vegjl, dhe jep sqarimet e nevojshme
pr hapat e ndjekur n zgjidhjen e problemit, duke prdorur forma t ndryshme t t shprehurit;
- krijon nj vepr artistike me pamje dy- dhe tredimensionale me mesazhe nga nj fush
msimore dhe shpjegon para nxnsve t tjer hapat e ndjekur pr krijimin e veprs;
Kompetenca e t nxnit
Nxnsi mson pr t nxn
Nxnsi:
demonstron shkathtsi funksionale n lexim dhe shkrim, n matematik, n jetn e prditshme,
n prmbushjen e krkesave t ndryshme pr kryerjen e nj detyre apo aktiviteti dhe gjat t nxnit
t dijeve t reja n ndonj fush t caktuar msimore;
shfrytzon, n mnyr efektive, prvojat paraprake gjat zgjidhjes s situatave t ndryshme n
jetn e prditshme apo gjat kryerjes s ndonj detyre ose aktiviteti n ndonj fush t caktuar
msimore;
prgatit me sukses nj prmbledhje t dosjes personale (portofolit), me jo m pak se 900
fjal, pr vetvlersimin e prparimit t vet n nj fush msimore t caktuar, veon, n fund t
prmbledhjes, disa shtje q vrtetojn prparimin e vet dhe disa nevoja t domosdoshme pr
prmirsimin e prparimit t mtejshm;
- shfrytzon, n mnyr t pavarur dhe efektive, teknologjin e informacionit dhe burime t tjera
informacioni ,pr t mbledhur materiale pr zgjidhjen e nj problemi apo detyre t caktuar, t
cilat m pas i analizon, i klasifikon dhe i paraqet para t tjerve prmes TIK-ut dhe ndonj forme
tjetr t shprehjes;
- krkon dhe shfrytzon n mnyrn e duhur kshilla dhe informacione pr kaprcimin e
vshtirsive n t nxnit n nj fush t caktuar dhe, m pas, prezanton rezultatet e arritura;
30
- paraqet idet personale para t tjerve pr mnyrn e zhvillimit t nj aktiviteti t caktuar, duke
dhn mendime t argumentuara pr rezultatet e pritshme (n form skice, grafiku, vizatimi, shkrimi,
vepre artistike etj.);
- shfrytzon, n mnyr t pavarur, udhzimet e dhna n ndonj burim informacioni pr t kryer
nj veprim, aktivitet, detyr ose pr t zgjidhur nj problem q krkohet prej tij, vlerson vet
performancn dhe rezultatin e arritur, duke iu referuar qllimeve fillestare (p.sh., burime informacioni
n libr, revist, enciklopedi, internet, hart, grafik, skic, partitur muzikore, skenar etj.)
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Nxnsi kontribuon n mnyr produktive
Nxnsi:
harton nj projekt me faza t mirmenaxhuara (individualisht ose n grup) duke shkmbyer,
konsultuar dhe informuar t tjert, si dhe duke identifikuar dhe vlersuar burimet njerzore, materiale
dhe monetare n prputhje me rezultatet e pritshme;
analizon gjendjen e mjedisit (n klas, n shkoll, n komunitet apo m gjer) dhe pasojat e
ndotjes, propozon alternativa pr mbikqyrje dhe menaxhim t drejt t gjendjes s vlersuar si m
t rnd dhe propozon zgjidhje konkrete;
merr pjes n aktivitete t ndryshme n nivel klase, shkolle, bashkie dhe m gjer (p.sh., konkurse
msimore, gara sportive, aktivitete kulturore, muzikore etj.), diskuton me t tjert pr rezultatet e
arritura dhe pr procesin e organizimit dhe jep argumente n forma t ndryshme shprehse si t
rritet pjesmarrja n aktivitete dhe si t prmirsohet procesi i organizimit t tyre.
Kompetenca personale
Nxnsi bn jet t shndetshme
Nxnsi:
- analizon prparsit dhe dobsit personale, duke evidentuar masat prmes t cilave synon
t mbshtes prparimin personal n prparsit q ka dhe masat prmes t cilave synon t
prmirsoj dobsit personale;
- merr pjes aktive n lojra, n gara sportive dhe n aktivitete t tjera kulturore dhe, n mnyr
konstruktive, menaxhon emocionet e veta;
- ilustron, me shembuj para t tjerve, modelet/praktikat e sjelljeve q reflektojn mnyrat e mbrojtjes
dhe t kultivimit t kulturs s vet, vlerave, besimeve dhe kulturave t t tjerve n mjedisin ku jeton
dhe m gjer.
Kompetenca qytetare
Nxnsi prkushtohet ndaj t mirs s prbashkt
Nxnsi:
- demonstron shembuj t pjesmarrjes demokratike dhe drejton forma t ndryshme t diskutimit
pr pjesmarrjen e qytetarve n proceset e vendimmarrjes demokratike n nivele t ndryshme
(p.sh., n familje, n shkoll dhe n komunitet, n nivel vendor dhe qendror), gjat diskutimit tregon
toleranc dhe respekt pr pyetjet dhe komentet e t tjerve;
- demonstron veprime t ndryshme q shprehin toleranc, respekt dhe qndrim t hapur ndaj
dallimeve n komunitetin ku jeton (n klas, n shkoll, n lagje dhe me gjer) dhe i shpjegon ato
n diskutime me t tjert;
- diskuton me t tjert apo n nj form tjetr t t shprehurit paraqet interesin personal pr shtje
publike, shoqrore, historike, natyrore etj. dhe jep propozime pr zgjidhjen e ndonj problemi n
komunitet e m gjer n nj fush t caktuar.
31
Kompetenca digjitale
Nxnsi prdor teknologjin pr t nxitur inovacionin
Nxnsi:
- prdor mjetet digjitale dhe mjediset informative, duke prfshir komunikimet n distanc, pr
zhvillimin e njohurive;
- prdor mjetet digjitale pr t prpunuar, krijuar, realizuar dhe demonstruar tema msimore
nprmjet pamjeve t filmuara apo t animuara;
- gjen, organizon, analizon, prpunon dhe prdor informacionin nga nj shumllojshmri burimesh
dhe mediesh;
- zhvillon aftsit krijuese, duke zbatuar njohurit e marra n shkencn kompjuterike dhe mediet
digjitale.
Kompetenca: T folurit pr t komunikuar dhe pr t msuar

Nxnsi:
- merr pjes n diskutime pr tema t ndryshme, mbshtet ose kundrshton nj pozicion t caktuar,
merr n konsiderat qllimin, audiencn dhe situatn n nj diskutim, si dhe prmbledh prfundimet
e nj diskutimi;
dallon karakteristikat e gjuhs s folur si nj form komunikimi, si dhe krahason prdorimet e ksaj
gjuhe n shkoll dhe n komunitet;
- realizon prezantime t ndryshme me goj, prdor strategjit e duhura pr t prmbushur qllimin
q ka dhe, pr t trhequr vmendjen dhe interesin e audiencs, respekton kohn gjat prezantimit;
- prdor TIK-un pr t realizuar prezantime t ndryshme, sidomos n situata formale.
Vlerat dhe qndrimet
Nxnsi:
- respekton rregullat e etiks gjat t folurit, shmang fyerjet dhe paragjykimet, si dhe format e tjera
t gjuhs denigruese;
- merr pjes n diskutime, duke dhn kontributin e tij, si dhe respekton mendimin e t tjerve;
- kontrollon nervozizmin dhe demonstron seriozitet dhe sinqeritet gjat t folurit;
- respekton forcn e fjals dhe pasurin leksikore t gjuhs shqipe;
- ndrmerr nisma dhe shpreh interesim pr shtje t ndryshme;
- prdor imagjinatn dhe kreativitetin pr zgjidhjen e problemeve;
- prdor teknologjin e informacionit dhe t komunikimit gjat prezantimeve t ndryshme;
- respekton parimet, vlerat, bindjet dhe kulturn e t tjerve;
- tregon vetbesim, imagjinat dhe shpirt krijues gjat t folurit.
Kompetenca: T dgjuarit e teksteve t ndryshme

Nxnsi:
- prdor strategjit e t dgjuarit dhe kupton tekste t llojeve t ndryshme;
- bn identifikimin e tipareve t forms e t prmbajtjes s teksteve;
- zbulon kuptimin e fjals, duke studiuar origjinn e saj, si dhe analizon dhe interpreton kuptimet e
- prdor materiale udhzuese dhe hulumton n leksikun e teksteve t ndryshme pr t pasuruar
fjalorin;
32
- analizon gjuhn e figurshme t tekstit;

- identifikon mjetet q prdor folsi pr ta br trheqs ose t besueshm t folurin e tij.
Vlerat dhe qndrimet
Nxnsi:
- tregon respekt, empati (ndjeshmri) dhe interes ndaj folsit;
- ndrmerr nisma dhe shpreh interes pr shtje t ndryshme;
- prdor imagjinatn dhe aftsit krijuese pr zgjidhjen e problemeve;
- respekton parimet, vlerat, bindjet dhe kulturn e t tjerve.
Kompetenca: T lexuarit e teksteve t ndryshme

Nxnsi:
- prdor strategjit e t lexuarit dhe bn identifikimin e tipareve t forms e t prmbajtjes s
teksteve;
- prdor organizuesit grafik n funksion t procesit t t kuptuarit t tekstit, parafrazon dhe
prmbledh tekstet e punuara;
- kupton tekste t llojeve t ndryshme;
- zbulon kuptimin e fjals duke hulumtuar mbi origjinn e saj, analizon dhe interpreton kuptimet e
- prdor materiale udhzuese dhe gjurmon n leksikun e teksteve t ndryshme pr t pasuruar
fjalorin;
- analizon tema t ndryshme, duke zbuluar gjuhn e figurshme t tekstit;
- realizon pun krkimore, przgjedh informacione pr qllime t ndryshme, vlerson informacionin
e przgjedhur nga t tjert, prmbledh materiale t ndryshme dhe nxjerr prfundime.
Vlerat dhe qndrimet
Nxnsi:
- sht i motivuar pr t lexuar pr knaqsi dhe informacion;
- sht i vmendshm gjat leximit;
- shfaq empati (ndjeshmri) gjat leximit;
- shfaq vetbesim dhe vetvlersim;
- respekton dhe pranon mendimin e t tjerve;
- respekton etikn gjat komunikimit personal dhe n grup;
- vlerson kontributin e t tjerve gjat kryerjes s nj detyre;
- shfaq toleranc dhe respekt pr kulturn dhe pr gjuhn e tjetrit.
33
Kompetenca: T shkruarit pr qllime personale dhe funksionale

Nxnsi:
- realizon hapat e prcaktuar dhe t domosdoshm gjat t shkruarit, prdor strategji t ndryshme
pr t planifikuar shkrimin e tij, organizon n mnyr logjike mendimet dhe idet, si dhe redakton
shkrimin duke prdorur edhe mendimet e t tjerve;
- shkruan qart, me nj stil vetjak dhe n mnyr logjike, tekste pr qllime dhe pr audienca t
ndryshme;
- shkruan tekste t llojeve t ndryshme pr qllime personale dhe funksionale, duke zbatuar
kriteret e domosdoshme pr secilin lloj (form);
- zbaton rregullat gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit n shkrimet e tij dhe n procesin e
redaktimit;
- prdor materiale t ndryshme burimore q e ndihmojn gjat procesit t shkrimit.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- shfaq besim dhe vullnet gjat procesit t t shkruarit;
- demonstron imagjinat dhe shpirt krijues gjat t shkruarit;
- shkruan n mnyr t pavarur;
- respekton gjuhn standarde dhe shmang fjalt e huaja gjat t shkruarit (kur e kan fjaln
prgjegjse n gjuhn shqipe);
- bashkpunon n grup pr kryerjen e nj detyre me shkrim.
Kompetenca: Prvetsimi i rregullave gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit

Nxnsi:
- ndrton dhe zhvillon njohuri t reja rreth gramatiks dhe leksikologjis prmes studimit t funksionit
dhe ndikimit t tyre n tekstet q lexon;
- prdor njohurit gramatikore dhe leksikore gjat t folurit dhe t shkruarit pr t arritur
qllime ose efekte t caktuara;
- dallon disa ndryshime mes gjuhs s folur dhe gjuhs s shkruar, mes regjistrave formal dhe
joformal, mes dialekteve dhe gjuhs standarde;
- zotron rregullat e drejtshkrimit dhe t piksimit n gjuhn shqipe;
- shkruan sakt, pa gabime dhe argumenton mnyrn e t shkruarit, duke cituar rregullat
drejtshkrimore;
- prdor me saktsi terminologjin gjuhsore n diskutime gjat t folurit dhe kur shkruan.
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi:
- vlerson pasurin leksikore t gjuhs shqipe;
- respekton diversitetin gjuhsor mes njerzve;
- shfaq shpirt krijues n prdorimin e gjuhs;
- shmang fjalt e huaja t panevojshme gjat komunikimit;
- bashkpunon n grup pr kryerjen e nj detyre.
34
Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Gjuh shqipe Shkalla: V Klasa: X
Tema msimore: Gjuha shqipe dhe dshmit e para Situata e t nxnit:

Kompetenca: T folurit - t lexuarit Situata t ndryshme t sjella nprmjet
dshmive t para t gjuhs shqipe dhe
teksteve rreth saj
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas Fjal ky:
tems msimore: gjuh shqipe
Nxnsi/ja: emri shqiptar
- zgjeron informacionin mbi gjuhn shqipe dhe emrin dokumentet e para
shqiptar; origjin
- identifikon vendin e gjuhs shqipe n familjen e tez
gjuhve indoevropiane;
- prcakton vlern e dokumenteve t para, si dshmi t
shkrimit shqip;
- heton pr origjinn e emrit shqiptar;
- diskuton mbi dy tezat n lidhje me emrin shqiptar;
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, e-libri, burime ndrkurrikulare:
t tjera nga jeta e prditshme dhe interneti, si tabela t Histori, Kultur gjuhe
ndryshme, foto, materiale, dshmi t para t gjuhs shqipe,
video.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve:
Pun n grupe e ift, dikutim, lexim i drejtuar, pema e mendimit, hulumtim n internet pr materialet e
krkuara.(Ora mund t zhvillohet dhe n formn e konkursit.)
Organizimi i ors s msimit

Hapi I. Diskutim pr njohurit paraprake.
Msuesi/ja e nis msimin me diskutimin mbi mnyrn e t shprehurit me an t komunikimit verbal
t atij joverbal.
Hapi II. Pema e mendimit.

Pjesa e dyt e ors s msimit lidhet me punn hulumtuese t nxnsve rreth dokumenteve t para t shqipes.
Msuesi/ja shkruan n drras grupin emror Gjuha shqipe dhe shkruan gjith prgjigjet e nxnsve rreth tij
Nxnsit shoqrojn prgjigjet edhe me materialet q kan hulumtuar.

Fjalori i Arnold fon Harfit
Formula e Pagzimit vazhdim i ilirishtes
Gjuha shqipe
Meshari i Gjon Buzukut sht dokumentuar von
Insert-i sht nj metod me an t s cils nxnsit kontrollojn sa t thella i kan

njohurit e fituara. Ata lexojn materialin dhe gjat leximit vendosin shenja, q kan
nj domethnie t caktuar, pr informacionin q lexojn. Shenja vendoset n at
Hapi III. insert, prezantim rast kur lexuesi ndesh nj informacion t njohur nga ana e tij. Shenja + vendoset
i puns hulumtuese. kur informacioni sht i ri, - kur informacioni kundrshton ose sht i ndryshm
nga ai q di, ? kur ndeshet me nj informacion t paqart.
35
N fund nxnsit i prmbledhin t dhnat n tabeln e mposhtme:
+ - ?
Hapi III. insert, prezantim i puns hulumtuese.

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve te njohurit e prezantuara n tekst. Nxnsit lexojn
materialin n tekst dhe vendosin shenjat prkatse. Pasi prfundojn punn, plotsojn tabeln n fletore,
kurse katr nxns dalin n tabel dhe plotsojn secili nga nj ndarje. N fund bhet verifikimi i njohurive
q kan pasur nxnsit, ato q kan fituar t reja dhe ato q gjat puns i kan rindrtuar. Njohurit e
tekstit pasurohen edhe me njohurit e reja, q kan sjell nxnsit nga hulumtimi i tyre.
Diskutim i lir. Pas prezantimit, nxnsit duke identifikuar faktet e nxjerra nga teksti, si dhe nga
hulumtimet e nxnsve, vlersojn rndsin e ktyre dshmive.
Hapi IV. Di, Dua t di, Msoj.
Msuesi/ja shkruan n tabel nnshtjen e msimi: Emri shqiptar. Ndahet tabela n tri pjes.
N pjesn e par shkruhet do informacion q kan nxnsit pr emrin shqiptar. N kt shtyll
shkruhen edhe materiale q mund t ken sjell nxnsit nga puna e tyre hulumtuese mbi emrin
shqiptar dhe tezat e prejardhjes s tij.
N shtylln e dyt shtrohen pyetjet q iu lindin nxnsve, si dhe dy shtjet kryesore q do t
sqarohen n msim.
N shtylln e tret paraqitet informacioni i ri, q lidhet me pyetjet e shtruara.
Di Dua t di Msoj
Lashtsia e popullit shqiptar Kur sht prdorur pr her Emri albanes ka qen prdorur prej
Emri shqiptar, albanes t par emri albanes? Po vendasve.
shqiptar? N shek.II nga Ptolemeu, albanoi
Shnim. Albanopolis n Shqiprin e Mesme
N kt tabel do t shkruhet 1072 kronikani bizantin Arbanenses
i gjith informacioni q sjellin n Arbanum.
nxnsit. N mesjet Arbanum ishte Kruja.
- Emri shqiptar filloi t prhapej n fund
t shek. XVII
Tezat:
Gustav Majer: nga fjala latine excipere =
Cilat jan tezat pr t kuptoj
shpjeguar emrin shqiptar? Lambertz: e shpjegon emrin nga shqiponja.
Kjo lidhet edhe me simbolin e shqipes
q sht n flamur q n kohn e
Sknderbeut.
Tabela plotsohet me informacionin e ri q merr nxnsi.

Pr t mbajtur mend informacionin e ri mund t prdoret edhe nj grafik organizues:
Tezat pr prdorimin e emrit shqiptar.
36
Albanoi (shek.II e.r.) Albanopolis (shek.II)
Arbana
Arbanenses (1166) Albania (fshat deri n ditt e sotme)
Albanenses (1271) Arbanum (1204, 1250) Kruja (n mesjet)
Shqip
Shqiptar
Majeri Vajgandi Lambertzi
Nga fjala latine excipere = kuptoj i shqiptoi - kuptoi nga emri i shqiponjs.
Plutarku
E gjejm te Edit Durham
flamuri i Sknderbeut
Hapi V. Praktik e pavarur.

Nxnsit punojn n grupe ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5. Prezantimi i puns s tyre n klas.
Ushtrimi 1 Ushtrimi 2
Shekulli II i ers son Albanoi 1. vjen nga latinishtja dhe do t thot kuptoj
1166 - arbanenses (G.Majer),
1204, 1250 vendin Arbanum (G.Vajgand) mbshtet tezn:
1271 - albanenses, q u prdor deri n fund t shqip = shqip, qart, kuptueshm
shek. XVII. 2. Sipas M. Lambertz prejardhja lidhet me
shqiponjn, si: totem, kafsh q adhurohej nga
vendasit, dhe, sipas tij, sht shprehja e kombsis.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 3
a) Autori anonim Ktu shqiptart e lartprmendur...
b) Guiliem Adami Sado q shqiptart kan nj gjuh...
Ushtrimi 4
a) i gabuar b) i gabuar c) i vrtet d) i vrtet e) i gabuar f) i gabuar
g) i gabuar h) i gabuar i) i gabuar j) i gabuar k) i vrtet l) i gabuar
Ushtrimi 5
a) Gjon Buzuku Meshari b) Arnold fon Harfi Fjalorthi
c) Pal ngjlli Formula e pagzimit e ritit latin (8 nntor 1462)
Detyr shtpie. Sillni n klas fjal, tekste t dialekteve t shqipes.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs. Msuesi/ja vlerson nxns t
niveleve t ndryshme pr punn e br.
Kujdes tregohet mbi punn e br n grup. Msuesi/ja mund t vlersoj aspekte t ndryshme t puns
s nxnsve dhe mund t krkoj nga nxnsit t vlersojn punn e shokve.
37

Tema msimore: Gjuha shqipe dhe leksiku Situata e t nxnit:
Kompetenca: T folurit- t lexuarit Nxnsit lexojn tekste t shqipes t shek.
XVI-XVII dhe flasin rreth tyre
Nxnsi/ja: shqipe standarde
- zgjeron informacionin mbi njohurit e marra pr dialekt
leksikun e shqipes; leksik
- prshkruan pasurin e fondit leksikor t shqipes gjat
shekujve XVI-XVII;
- diskuton pr veorit e leksikut t shqipes;
- argumenton mnyrat e pasurimit t leksikut t shqipes;
- dallon variantin e shqipes standarde nga ai dialektor.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
fjalor, tekste t shqipes t shek. XVI-XVII ndrkurrikulare: Histori, Kultur gjuhe
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, diskutim me pyetje, diskutim prmes shqyrtimit t
prbashkt, Di, Dua t di, Msoj, Pun e pavarur
Hapi I. Diskutim
Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtpis. Mblidhen disa fletore t nxnsve t niveleve t ndryshme pr
tu korrigjuar dhe pr tu vlersuar me not brenda ors s msimit.
Hapi II. Diskutim me pyetje
Msuesi/ja organizon msimin me pyetje t ndryshme rreth msimit paraprak, duke aktivizuar nxnsit n
orn e msimit, por njkohsisht duke drejtuar dhe diskutimin. Pyetje t mundshme jan:
- Cilat jan dokumentet e para t shqipes q njihni?
- Cilat jan tezat n lidhje me prejardhjen e emrit shqiptar?
- far dini pr Mesharin e Gjon Buzukut?
- sht leksiku?
Hapi III. Diskutim prmes shqyrtimit t prbashkt
(Kjo metod organizohet nn udhheqjen dhe drejtimin e msuesit/es dhe ka si qllim nxitjen e nxnsve
pr t diskutuar pr nj prmbajtje t msuar. Msuesi/ja shkruan nj pjes ose skem n drrasn e zez
dhe nxnsit ftohen q t plotsojn skemn. Qllimi sht angazhimi i nxnsve n diskutim.)
N drrasn e zez shkruhen fjalit e mposhtme:
Si i zihet drita diellit e hans prfundi ka me u pam.
Burr i saj e kish n nazar,/ Erdhi rasti q kish adet,/ Ti, vlla, bnu mukajet.
Zot, u nuk kam nieri qi kur vlizet braka, t m lshonj mbrenda; por s u vete, nj tjetr prpara muo hin
E aj nieri vote e kallzoi Xhudhivet se Jezu e kish shndoshun.
Andaj mir tha poeta, Na t ligat suta, qish tjetr jemi mbse nji rrmbim. S. Bernardi tha, A do o nieri nd
droet me kjan i uzdaim, druej uzdatn.
Msuesi/ja u krkon nxnsve q t kthejn fjalit e dhna n gjuhn letrare dhe t prcaktojn burimin e
fjalve me shkronja t zeza. Nxnsit japin prgjigjet e tyre, duke u udhhequr nga msuesi, i cili shpjegon
fillimet e shqipes s shkruar deri n shek. XVII dhe mnyrat e formimit t fjalve t reja (prejardhja, prbrja,
prngjitja e kalket).
Hapi IV Di, Dua t di, Msoj

Shkruhet n drras tema e msimit Gjuha shqipe dhe leksiku. Tabela ndahet n tri pjes dhe punohet
n t. Msuesi/ja orienton nxnsit q t shnojn informacionet e njohura n pjesn e par t tabels. N
pjesn e dyt t saj vendosen informacionet q krkojn t din. N pjesn e fundit t tabels msuesi/ja
ndihmon n shpjegimin e njohurive q do t jap.
38
DI DUA T DI MSOJ
Leksiku sht trsia e fjalve Si pasurohet leksiku? - me shtimin e kuptimeve t reja t fjalve;
t nj gjuhe. - me an t fjalformimit;
- me an t huazimit.
Leksiku i fjalve t vjetra ka Cilat jan burimet e Burimet jan:
huazime nga disa burime. huazimeve t leksikut t - nga greqishtja;
autorve t vjetr? - nga latinishtja;
- nga sllavishtja;
- nga turqishtja;
- si dhe burime t tjera.
Ndr autort e vjetr t shqipes Pse leksiku i ktyre autorve Pr shkak t burimit t huazimeve dhe
prmendim Buzukun, Bogdanin, shfaqet i ndryshm nga njri prdorimit t leksikut nga fusha t
Budin, Bardhin, Matrngn etj. tek tjetri? ndryshme.
Shnim. Msuesi/ja mund t shpjegoj dhe ndarjen e leksikut n aktiv dhe pasiv, duke shpjeguar dhe
mosprdorimin e disa fjalve nga folsit.
Hapi V. Pun e pavarur. Diskutim

N fazn e fundit msuesi/ja prmbledh njohurit e marra n kt or msimi. Punohen ushtrimet e dhna
n libr, duke prdorur dhe shpjegimet e dhna n Hapin III dhe IV. Prdoret metoda e diskutimit pr
dhnien e zgjidhjeve t sakta.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Gjuh e pasur dhe e pastr, me fjal t pastra shqipe, pa elemente turke. Fjalt jan t zgjedhura nga
gjuha e folur, por q me shum mjeshtri jan hedhur n t shkruar. Dialekti i takon gegrishtes. Sipas
burimit dallojm:
- Fjal t burimit indoevropian - shtrat, dit, sod etj.
- Vrehen fjal t formuara me prbrje, si: mbasandaj, gjkafsh.
- Me prejardhje - prgjegj, prkatno.
Ushtrimi 2
diell, qiell, drit, pianett, yjt, or, udh, hans leksik nga fusha e astronomis.
Msuesi/ja jep detyr shtpie detyrn n faqen 12 dhe mund t prdor si pun t diferencuar detyrn e mposhtme:
Hulumtoni rreth figurs s Eqrem abejit dhe kontributit t tij n fushn e historis s gjuhs shqipe.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe vlersohet ora e msimit.
Tema msimore: Zhvillime t gjuhsis shqiptare Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Lidhje ndrlndore dhe leximi i
materialeve historike e gjuhsore
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas tems Fjal ky:
msimore: gjuh shqipe
- zhvillon njohurit mbi alfabetin e gjuhs shqipe; alfabet
- njeh figurat e kombit shqiptar q u morn me shtjen e dialekt
leksik
alfabetit shqip;
- analizon rolin e Kongresit t Manastirit;
- analizon rolin e Kongresit t Drejtshkrimit t Gjuhs Shqipe;
- argumenton gjendjen e shqipes standarde sot.
39
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me

Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, Drejtshkrimi i gjuhs temat ndrkurrikulare: Histori,
shqipe, Fjalori i gjuhs s sotme shqipe, materiale historike Kultur gjuhe
Diskutim, stuhi mendimesh, lexim hap pas hapi, Diagrami i Venit, pun e pavarur dhe diskutim
Hapi I. Diskutim
Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtpis. Mblidhen disa fletore t nxnsve t niveleve t ndryshme
pr tu korrigjuar dhe pr tu vlersuar me not brenda ors s msimit. Msuesi/ja diskuton me nxnsit
nprmjet pyetje-prgjigjeve mbi leksikun e gjuhs shqipe gjat shek. XVI-XVII, veorit e burimit t
huazimeve dhe kontributit t autorve t vjetr n kt fush.
Hapi II. Stuhi mendimesh
Msuesi/ja shkruan n tabel grupin emror alfabeti shqip dhe prpiqet t marr nga nxnsit sa m
shum informacion q ata din.
36 shkronja
Alfabet i njsuar me baz alfabetin latin

Alfabeti shqip
Kongresi i Manastirit Gjergj Fishta

1908 kryetar i Kongresit
Hapi III. Lexim hap pas hapi
Msuesi/ja mund t prdor si material shtes shkrimin e Prof. dr. Xhevat Lloshit dhe Prof. dr. Emil Lafes
Shteti shqiptar dhe zhvillimi i gjuhs letrare shqipe, duke u ndalur n kto pika ky:
- Rilindja Kombtare i dha nj vend qendror shtjes s gjuhs.
- N kuadr t formimit t shtetit shqiptar, lindi nevoja e formimit t nj alfabeti t vetm.
- N nntor t vitit 1908, n Kongresin e Manastirit u vendos pr alfabetin e gjuhs shqipe me baz latine
q kemi dhe sot.
- Figura t shquara t Kongresit t Manastirit jan: Gjergj Fishta, Nikoll Kaorri, Ndre Mjeda, Gjergj Qiriazi,
Mithat Frashri, Hil Mosi, Mati Logoreci, Thoma Avrami, Sotir Peci, Luigj Gurakuqi, Bajo Topulli etj.
- N 1918, Komisia Letrare n Shkodr vendosi q gjuha e njsuar t mbshtetej n dialektin e Elbasanit,
si ur lidhse midis toskrishtes e gegrishtes.
- N vitin 1954 u hartua Fjalor i gjuhs shqipe.
- N vitin 1972 u mbajt Kongresi i Drejtshkrimit i Gjuhs Shqipe, n t cilin u njsua standardi i gjuhs
letrare shqipe.
Hapi IV. Diagrami i Venit
M tej msuesi/ja vijon punn nprmjet Diagramit t Venit. Nxnsit ndahen n dy grupe dhe u jepet
t punojn n dy tabela veorit dhe t prbashktat midis Kongresit t Manastirit dhe Kongresit t
Drejtshkrimit.
40
Veorit Veorit
Kongresi i Manastirit Kongresi i Drejtshkrimit

Qllimi: krijimi i nj alfabeti t njsuar. Qllimi: krijimi i nj gjuhe letrare t standardizuar.
Unifikimi i alfabetit shqip me baz latine. Prcaktimi i gjuhs standarde me baz
U mbajt m 1908. toskrishten letrare. U mbajt m 1972.
Prfaqsues t Kongresit ishin figura t Prfaqsues t Kongresit ishin gjuhtar,
Rilindjes Kombtare. historian nga vendi dhe rajoni.
Produkti: alfabeti q prdorim dhe sot. Produkti: gjuha standarde shqipe
q prdorim sot.
Gjuha shqipe, si gjuh e mvetsishme.

Krijimi i nj gjuhe letrare t prbashkt.
Gjuha si simbol i identitetit t kombit.
Prpjekje me karakter patriotik dhe shkencor.
Hapi V. Pun e pavarur dhe diskutim
Pr prmbylljen e ors s msimit punohen ushtrimet 1 dhe 2 n libr dhe diskutohet rreth tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
- Angazhimi i rilindsve n periudhn e Rilindjes Kombtare.
- Organizimi i Kongresit t Manastirit.
- Organizimi i Komisis Letrare n Shkodr.
- Angazhimi serioz i njerzve m t shquar n fushn e gjuhsis dhe letrsis.
- Organizimi i Kongresit t Drejtshkrimit, m 1972.
Ushtrimi 2
Krijimi i nj gjuhe letrare t prbashkt me rregulla gramatikore e drejtshkrimore t prcaktuara. shtja e
gjuhs ka shrbyer si nj qllim kombtar, sepse vendosja e shqipes si gjuh zyrtare ishte hapi i par drejt
pavarsis dhe formimit t identitetit kombtar, shenj e simbolit t identitetit shqiptar.
Detyr shtpie
Ushtrimi 3 n faqen 15. Msuesi/ja sugjeron emrat e gjuhtarve se ku mund t hulumtojn nxnsit, si A.
Kostallari, K. Cipo, Xh. Lloshi, E. Lafe etj.
Tema msimore: Zhvillimi dhe pasurimi i leksikut n shek. Situata e t nxnit:

XIX-XX Nxnsit lexojn dhe dgjojn pjes nga
Kompetenca: Njohuri pr leksikologjin botimet n fushn e gjuhsis
- dallon n nj tekst fjalt e huaja dhe fjalt e pastra shqipe; leksik
- njeh rrugt q u prdorn pr pasurimin e gjuhs; pasurim i leksikut
- prshkruan kontributin e rilindasve pr pastrimin e gjuhs pastrim i leksikut
shqipe;
- analizon mnyrn e formimit t fjalve t reja nga rilindasit;
- argumenton faktort e hyrjes s fjalve t huaja n gjuhn
shqipe.
41

Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, foto, fisha t ndrkurrikulare: Histori, Kultur gjuhe
prgatitura, tabela
Diskutim, diskutim n ifte dhe n grup, Di, Dua t di, Msoj, pun n grupe dhe diskutim, shkrim i lir

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtpis. Shkruhen n tabel titujt e botimeve t gjetura n fushn e
gjuhsis, veanrisht pr shqipen standarde. Mblidhen disa fletore t nxnsve t niveleve t ndryshme
pr tu korrigjuar dhe pr tu vlersuar me not brenda ors s msimit. Nxitet diskutimi nprmjet pyetjeve
t mposhtme kontrolluese:
- mund t thoni pr angazhimin e rilindasve n fushn e gjuhsis?
- dini pr qllimin dhe prfundimet e Kongresit t Manastirit?
- Cilat ishin disa nga vendimet e Komisis Letrare t Shkodrs?
- Pse pati rndsi historike Kongresi i Drejtshkrimit i vitit 1972?
Hapi II. Diskutimi n ifte dhe n grup

Msuesi/ja drejton vmendjen e nxnsve te fisha e paraprgatitur, e cila mund t punohet n dy mnyra:
me an t nj tabele t vendosur n drras, ose me fisha t vogla t prgatitura pr 3-4 nxns. Ju
paraqitet nj citim i Aleksandr Xhuvanit n veprn Pr pastrtin e gjuhs shqipe, e vitit 1956, duke
prezantuar njkohsisht dhe figurn e gjuhtarit t shquar.
Duhet dit se gjuha nuk asht gjasend, nji privilegj e nji pal njerzve, q pr detyr a pr diletantizm u
bie puna t mirren me te, asht prona, malli i gjith popullit, asht shenja e gjall e kombsis, asht vegla e
mueshme e jets son t prdime, prandaj e kemi pr detyr t gjith ne, puntor, qytetar e katundar,
npuns, artist e intelektual tinteresohemi e t kujdesemi pr pastrimin e lulzimin e saj.
U krkohet grupeve t nxjerrin mesazhin e ktij fragmenti dhe t argumetojn rndsin e kujdesit ndaj
gjuhs shqipe. Msuesi/ja orienton dhe drejton diskutimet e nxnsve, me qllim q t mos shkputen
nga tematika e krkuar. Mendimet e tyre shkruhen n tabel nga nj prfaqsues i zgjedhur i do grupi
nxnsish.
Hapi III. Di, Dua t di, Msoj

Shkruhet n drras tema e msimit Zhvillimi dhe pasurimi i leksikut n shek. XIX-XX. Tabela ndahet n
tri pjes dhe punohet n t. Nxnsit orientohen nga msuesi/ja q t shnojn informacionet e njohura n
pjesn e par t tabels. N pjesn e dyt t saj vendosin informacionet q krkojn t din. N pjesn e
fundit t tabels msuesi/ja ndihmon n shpjegimin e njohurive q do t jap.
Di Dua t di Msoj
- Prpjekjet pr pasurimin dhe - Mnyrat e prdorura pr - pastrimi nga fjalt e huaja;
pastrimin e gjuhs shqipe. pasurimin dhe pastrimin e - krijimi i fjalve t reja.
gjuhs shqipe.
- Disa nga mnyrat e formimit t - Prdorimin e fjalve nga - fletore, udheheqes, shkronjtore presje,
fjalve t reja. fusha e terminologjis. vetvetore etj.
Ndryshimet q ka psuar gjuha - Faktort q kan ndikuar - ndryshimet ekonomike, politike,
shqipe n kta dy shekujt e fundit n zhvillimin e gjuhs shoqrore e kulturore;
dhe ndikimi i huazimeve. shqipe dhe pasurimi i - nevoja pr plotsim t fondit leksikor
gjuhs shqipe me fjal t t shqipes, pr fushat ku nuk gjendej
huaja. gjegjsja shqipe.
- Prpjekjet pr pastrimin e gjuhs - Mnyrat e prdorura pr - u ngrit kartoteka e leksikut t shqipes;
shqipe. pastrimin e gjuhs shqipe. - u hartuan fjalor t llojeve t
ndryshme.
42
Hapi IV. Pun n grupe dhe diskutim

Nxnsit punojn n grupe ushtrimet 1, 2 dhe 3. Prezantimi i puns s tyre bhet n klas.
Ushtrimi 1: pandeje, unjur, mendonen, rrufea, liria, vate, doktor efendi etj.
Ushtrimi 2: me prbrje, me prejardhje, emrat prejfoljor me prapashtesn je.
Ushtrimi 3: ngjizur-shkrir, bashkuar; rruall-u lind; miliun-milion; quar-shquar; mij vjee-mijvjeare etj.
Hapi V. Shkrim i lir (10 min.)

Msuesi/ja prllogarit kohn paraprakisht, n mnyr q 10 minutat e fundit ti mbeten metods shkrim
i lir. Jepet tema: Njeriu nuku humbet, po me t ndrruar gjuhn, ndrron edhe kombin e bnet i nj
kombi tjatr dhe nxnsit lihen t punojn pr minutat e caktuara. Nse koha del e pamjaftueshme,
ather detyra mund tiu jepet nxnsve si pun e diferencuar n shtpi dhe mund t punohet edhe si ese.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 3
Fjal q prdoren dhe sot Fjal q nuk prdoren sot

Istorija, diell, yll, dheu, bim, kafsh, Rrnjn e fars (origjin)
gjithsia I mbaruar
Koh e paditur
Koh e qnies s njeriut
Drudhz e drudhes
Detyr shtpie
Ushtrimi 4 n faqen 19.
Tema msimore: Shtresimi i leksikut sipas burimit Situata e t nxnit:

Kompetenca: Njohuri pr leksikologjin Tekste informuese-paraqitse, ku
evidentohet shtresimi i leksikut
msimore: leksik aktiv
Nxnsi/ja: leksik pasiv
- prforcon njohurit rreth shtreszimit t leksikut; burim
- bn dallimin ndrmjet shtress vetjake t leksikut dhe shtress huazim
s huazuar;
- analizon leksikun sipas burimeve t ndryshme;
- kupton prdorimin e shkurtimeve t fjalve;
- argumenton prshtatjen e fjalve t huaja sipas sistemit fonetik
e gramatikor t gjuhs shqipe.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, foto, fisha t prgatitura, temat ndrkurrikulare:
tabela, artikull i shkputur nga gazeta Shekulli me tem Antivlerat q Gjuht e huaja
shiten si vlera, dat 25.03.2015
Diskutim, stuhi mendimesh, pema e mendjes, pun n grupe, organizuesi grafik, shkrim i lir
43

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Organizohet ora e msimit me pyetje nga msimi
paraardhs.
- Cilat ishin mnyrat e prdorura pr pasurimin dhe pastrimin e gjuhs shqipe n periudhn e
Rilindjes?
- Cilt jan faktort q kan ndikuar n zhvillimin e gjuhs shqipe dhe pasurimin e gjuhs shqipe
me fjal t huaja?
- Prmendni disa nga fjalort e botuar n gjuhn shqipe dhe theksoni rndsin e tyre.

Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Shtresimi i leksikut sipas burimit dhe drejton pyetjen:
- sht leksiku?
Me an t nj stuhie mendimesh, nxnsit shfaqin njohurit e tyre rreth leksikut.
aktiv trsia e fjalve t nj gjuhe
shtres vetjake Leksiku shtres e huazuar

pasiv

Hapi III. Pema e mendimit
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me tiparet e shtress s huazuar t leksikut, t cilt plotsohen
me an t metods Pema e mendimit. Puna zhvillohet n tabel. Msuesi/ja mund t nxis diskutimin,
duke dhn shembuj konkret t burimeve t ndryshme t huazimit t fjalve dhe nxnsit prcaktojn
llojin e burimit t fjals s huazuar.
burimi sllav (gostit, gozhd, oborr, padit)
burimi grek Leksiku burimi latin e roman (flok, prill),

(lakr, pjepr, stolis, fllad)
burimi turk burimi anglez(printer, blog, roming
(penxhere, tepsi,
sahat, kafe)
Hapi IV. Pun n grupe. Organizuesi grafik

Msuesi/ja ka prgatitur m par fisha me copza tekstesh t zgjedhura ose nj tabel, e cila vendoset
n drrasn e zez. Mund t zgjidhet teksti i mposhtm, ose nj tjetr q i prshtatet tems s msimit.
N fakt, nga edukata shkollore dhe e familjes, thuhet se zotrojm disa vlera unike si komb, si edhe principe
e vlera personale si shqiptar: tradita, mikpritja, lashtsia e historis, besa apo fjala e dhn, respekti,
humanizmi, vizioni etj. Stereotipi i t parit t politiks, medies dhe veprimtarive ilegale, si trampolina drejt
pasurimit t shpejt, na i ka errur syt aq sa po shohim me skepticizm absolut rritjen n profesion dhe n
karrier me stade dhe sipas meritokracis, n t gjitha aspektet. T orientuar dhe t trullosur nga fama apo
emri i nj marke, brand-i apo identiteti t njohur personi, produkti apo shrbimi, jemi br viktima t PR
dhe marketingut global.
(Artikull i shkputur nga gazeta Shekulli me tem Antivlerat q shiten si vlera, dat 25.03.2015)
Nxnsit ndahen n grupe dhe u krkohet t nnvizojn fjalt e huaja dhe t gjejn gjegjsen shqipe.
Diskutohet rreth burimit t fjalve t huaja dhe plotsohet organizuesi grafik.
Nj pjes e kohs i lihet dhe shpjegimit t shkurtesave dhe kuptimeve t tyre.
44
Fjal t huazuara Prgjegjsja shqipe

unike t vetme
principe parime
humanizmi njerzorja
stereotip lloj, model
ilegale e paligjshme
skepticizm mosbesim
trampolin pikmbshtetje
stade faza
aspektet drejtimet
marka lloji
global i prgjithshm

Punohet ushtrimi i dhn n libr dhe diskutohet me nxnsit.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
abonohem - pajtohem gusto - shije
abortoj - dshtoj impuls - nxitje
abuzoj - shprdoroj indipendenc - pavarsi
adaptoj - prshtas indeks - tregues
afeksion - trheqje iniciativ- nism
ambient - mjedis kapitull - kre
aparenc - dukje konfrontoj - ballafaqoj
aplikoj - provoj koshienc -ndrgjegje
asistoj - ndihmoj, marr pjes likuidoj - shlyej
bord - pjes, grup i veant literatur - trsi veprash
civilizim - qytetrim mentalitet - mendsi
destinim - paracaktim perfekt - i prsosur
devijoj - shmang preferoj - paraplqej
dominoj - sundoj promemorie - prkujtes
eksperienc - prvoj glosar - prmbledhje
esenc - thelb seleksionoj - zgjedh
ezauroj - prfundoj super - mbi dika tjetr
fondament - thelbsor verifikim - kontrollim
Ushtrimi 2 dhe 3
NATO - Organizata e Atlantikut Verior
OKB - Kombet e Bashkuara
CV - Curriculum Vitae (jetshkrim)
AMC - Albanian Mobile Comunication
Detyr shtpie
Shpjegohet projekti i dhn n libr, i cili mund tiu krkohet nxnsve edhe dy-tri or msimore m von,
me qllim q t prgatiten pr t.
45
Udhzime pr projektin
Tema: Zbatimi i ligjit Pr mbrojtjen e konsumatorve.

Hapat e realizimit t projektit
Mbledhja e materialit: mblidhen letrat shpjeguese t produkteve t ndryshme, t cilat do t shrbejn
pr studimin e rastit.
Studimi i materialeve t mbledhura, me qllimin pr t verifikuar nse letrat shpjeguese t produkteve
jan n gjuhn shqipe apo jo.
Realizohet nj prmbledhse e rasteve t studiuara dhe t dhnat pasqyrohen n nj tabel, t cilat
do t shrytzohen pr interpretim.
Nxnsit zgjedhin nj nga temat e projektit t dhna n libr dhe punojn sipas hapave t prcaktuar
m lart.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe vlersohet ora e msimit
Tema msimore: Shtresimi i leksikut sipas prdorimit Situata e t nxnit:

Kompetenca: Njohuri pr leksikologjin Fjali informuese-paraqitse, ku
evidentohet shtreszimi i leksikut sipas
prdorimit
tems msimore: leksik
Nxnsi/ja: dialekt
- forcon njohurit e marra rreth leksikut aktiv dhe leksikut zhvillim
pasiv; neologjizm
- njeh arkaizmat, neologjizmat, fjalt-terma, dialektalizmat arkaizm
dhe krahinorizmat; fjalor
- dallon fjalt e vjetra nga kuptimet e vjetruara;
- argumenton ndryshimet e leksikut n rrjedh t kohs.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, foto, fisha t ndrkurrikulare:
prgatitura, tabela t shkruara Gjuht e huaja
Diskutim, organizuesi grafik, rrjeti i diskutimit, pun e pavarur dhe diskutim

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetje nga msimi paraardhs.
- sht leksiku?
- Si shtreszohet leksiku sipas burimit?
- Cilat jan burimet e leksikut t huazuar?
- Ilustroni me shembuj.
Hapi II. Organizuesi grafik

Pasi jan diskutuar burimet e leksikut t huazuar, Msuesi/ja vijon me shpjegimin e msimit t ri duke rikujtuar
ndarjen e leksikut n leksik aktiv dhe pasiv me an t metods Organizuesi grafik. Shkruhet tema e msimit
n tabel dhe plotsohet organizuesi grafik me informacionet e marra deri tani, si dhe me informacione t reja.
46
Leksiku
Aktiv (trsia e fjalve t nj gjuhe) Pasiv
(fjal q njihen e prdoren nga (arkaizma, historizma, krahinorizma etj.)
folsit n jetn e prditshme) -arkaizma (fjal t vjetruara)
- neologjizmat (fjal t reja) -historizmat (fjal t vjetruara, q lidhen
- termat (t zhvilluara sipas fushave) ngusht me fatin e sendit a t konceptit q
bank, kredit, kompjuter, dikaster emrtojn)
divorc, absorboj, target, suaz, agjent, - fjalt dialektore/krahinore, q prdoren
kredi, subvencion etj. n nj dialekt a t folme t caktuar.
Hapi III. Rrjeti i diskutimit

Pr t prforcuar m tej njohurit mbi leksikun, mund t prdoret metoda e rrjetit t diskutimit, duke vendosur
n qendr nj pyetje dhe nxnsit argumentojn pro ose kundr. Pr kt mund t prdoret nj tabel e
shkruar dhe nxnsit paraqesin argumentet e tyre prbri tabels.
Shtrohet pyetja: PO JO
A sht gjuha n nj zhvillim t pandrprer?
Nxnsit shkruajn argumentet e tyre pro dhe kundr, duke arritur n prfundimin se ndryshimet e
theksuara n jetn shoqrore, kulturore, ekonomike dhe teknologjike t vendit, kan br q gjuha t
psoj ndryshime n leksik, pr tiu prgjigjur krkesave t kohs me fond t ri fjalsh. T orientuar nga
msuesi/ja, nxnsit bjn dallimin e fjalve t vjetra nga kuptimet e vjetra.
Hapi IV. Praktik e pavarur dhe diskutim

Punohen ushtrimet 1, 2 dhe 4 dhe diskutohet rreth tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Arkaizma Neologjizma Huazime Ndrkombtarizma
hesht topi aksham celul
sokak prditsoj jenier telefon
gravat dyrrotak asfalia motel
shkronj ikanak program aspirin
hekur mmvrasje
Ushtrimi 2
ty lyn, ballokume, daj (pr xhaxha), ije, gjel, turrem etj.
Ushtrimi 4
Teknike Juridike Mjeksore
laptop gjykat elektrolite
plazma administrative metabolizm
argon apel abdomen
ksenon kolegj arterie
LCD civil renale
polarizoj proceduriale kava
kshill potasi
47
Pun e diferencuar
Duke punuar me Fjalorin e gjuhs shqipe, gjeni fjalt q kan psuar vjetrim t kuptimit t tyre.
Detyr shtpie
Jepet si detyr shtpie Ushtrimi 3, me qllim q nxnsit t ken mundsi t punojn me Fjalorin e
gjuhs shqipe.
Tema msimore: Dialektet dhe shqipja standarde Situata e t nxnit:

Kompetenca: T folurit - t lexuarit Tekste t shkruara n dialekte t
ndryshme t gjuhs shqipe
msimore: dialekt/ nndialekt
- dallon n hart zonn ku shtrihen dialektet dhe nndialektet veori t dialekteve
e shqipes;
- krahason veorit e dialekteve dhe nndialekteve t shqipes;
- identifikon shtrirjen dhe prdorimin e standardit t shqipes
brenda dhe jasht Shqipris;
- shkruan fjal e tekste dialektore n shqipen standarde.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, e-libri, burime t temat ndrkurrikulare: Letrsi
tjera nga jeta e prditshme dhe interneti, si tabela t ndryshme,
foto, materiale pr dialektet e gjuhs shqipe
Stuhi mendimesh, pun e pavarur, dikutim, lexim i drejtuar, pema e mendjes, organizues grafik, pun n
grupe, rrjeti i diskutimit, lexim hap pas hapi, pun n ift.

Hapi I. Stuhi mendimesh
Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Dialektet e shqipes dhe drejton pyetjen:
- jan dialektet?
Me an t nj stuhie mendimesh nxnsit shfaqin idet dhe njohurit e tyre rreth dialekteve.
forma t foluri
pjes e gjuhs toskrisht

Dialektet
gegrisht t folmet
48
Hapi II. Pun e pavarur

Msuesi/ja e drejton vmendjen e nxnsve te harta e Shqipris dhe prcakton s bashku me ta zonat
e shtrirjes s dialekteve. Pasi t ken lexuar kt pjes t tekstit, nxnsit kufizojn n hartn e tekstit
zonat ku shtrihen dy dialektet.
Dialekti geg: n t gjith territorin e Shqipris q ndodhet n veri t lumit Shkumbin.
Prdoret: nga shqiptart e Maqedonis n zonat: mes Strugs dhe Dibrs,
nga shqiptart n Kosov ...
Dialekti tosk: n t gjith territorin e Shqipris q ndodhet n jug t lumit Shkumbin.
Prdoret: nga shqiptart n Greqi, amri, Ohr
Hapi III. Pema e mendimit, organizuesi grafik

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve te dy hartat e tekstit. Nxnsit duke ndjekur ngjyrat dallojn
shtrirjen e t folmeve t gegrishtes e t toskrishtes. Ndrkoh n tabel punohet organizuesi grafik
pema e mendimit.
t folmet kalimtare
gegrishtja verilindore
veriore
gegrishtja veriperndimore
toskrishtja Dialektet gegrishtja
gegrishtja e Shqipris
jugore
s Mesme
amrishtja labrishtja gegrishtja qendrore
N grafik vendosen edhe karakteristikat dalluese pr t folmet.
Hapi IV. Pun n grupe, organizuesi grafik.

Msuesi/ja ndan klasn n dy grupe t mdha dhe u jep dy fragmentet e shkputura nga Vna shtat
vjee e E. Koliqit dhe T muktit e Lumo Skndos. Nxnsit punojn n heshtje rreth 5 minuta pr t
identifikuar dialektet dhe karakteristikat e tyre prkatse. Diskutohet rreth tyre mbshtetur edhe n prvojat
individuale t nxnsve. Zbulojn veorit, fjalt dialektore dhe plotsojn organizuesin grafik.
Dialekti geg Dialekti tosk

Fjalor: vna, denduna perndimn, shtohet, vdesn gjithnj,
nonse - ndonse zmr shuhet, drits, bhet, t piklluar,
mandi - man-i duan
dritoret terrtit
zdrit - me
ardakut tfaqet
ndriu kah, nonse flak, syt, cip, hyn
tue - duke urtija, ndije malevet
tepr - m t gjashtdhetvjet mejtohem, mi, lint
asnji, qi, nji bje
larta
zbt, zdrit qetim
ndry - mbyll tue shikue, fluturue, s kulluet, tue mos kujtue ahere
mbrnd - ma tepr klqejn, t klqyer
brenda hn, mblsisht, bnte, m dhen, dhet
hyj yj,yjvet
me dal, mos me ndry, me ik gas,
mbrnd, mandi brnda
49
Dialekti tosk Dialekti geg
Mungojn zanoret hundore: gj, z, lm, sht zanoret hundore: gj, z, lm, sht
hundore sht shndrruar n dhe n - r: bra, zanorja hundore : Bna, vun, prun, hni.
vura, prura, huri
Va: vaj, vatr, vajta grupi nistor vo: Voj, votr, vojta,
E formon paskajoren: pr t punuar paskajorja me punue
grupet mb, nd, ng, ngj: mbush, mbaj, mbes, thumb, Asimilimi i grupeve mb, nd, ng, ngj: Mush, maj, mes,
hunda, ngjyej, ngarkoj, ndryshoj, ngjala, ngjesh thum, huna, njyej, narkoj, nryshoj, njala, njesh
Rrjeti i diskutimit sht nj teknik q ndrtohet mbi bazn e nj pyetjeje t

hapur q pranon si prgjijgje pozitive, ashtu edhe negative. Kjo pyetje prek
Hapi V. Prjeti i diskutimit drejtprdrejt thelbin e shtjes.
Lexohen disa prej detyrave t nxnsve dhe kalohet n rrjetin e diskutimit. Shtrohet pyetja:
Po Jo
A ka ndryshime themelore ndrmjet dialekteve t shqipes?
Nxnsit sjellin argumente pro dhe kundr dhe n fund arrihet n prfundime q lidhen me ndryshimet n:
leksik
morfologji
sintaks
fonetik
Hapi VI. Praktik e pavarur dhe diskutim

Punohen ushtrimet 1, 2, 4. Diskutohet rreth tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Gjuha standarde Dialekti juaj Dialekti tjetr Gjuha standarde Dialekti juaj
qumsht taml qumsht vllan e nns daj, ungj
gjalp tlyn gjalp motrn e nns teze, motrmm
kndes gjel kokosh vllan e babait axh, ungj, xhaxha, mixh
vrapoj turru vrapoj motrn e babait hall, motrtat
i mbl i mbl i mbl baban e babait bab, gjysh, babagjysh
vajz goc/ik up/vajz nnn e babait Nne, nn, ije, mome, an
djal un djal baban e nns bab, gjysh
nnn e nns Nne, nn, ije, mome, an
Ushtrimi 3 Mirmngjes! Nadja mir

Mirdita!
Mirmbrma! Mramja mir
Ditn e mir!
Natn e mir!
Mirupafshim!
50
Hapi VII. Lexim hap pas hapi, organizues grafik

Msuesi/ja duke u mbshtetur n njohurit q kan nxnsit plotson skemn me karakteristikat
kryesore t gjuhs standarde.
varietet gjuhe n t form e shkruar

cilin komunikojm gjuh standarde e nj gjuh me
funksion t caktuar
gjuh zyrtare
norma dhe kodifikimi
proces i vazhdueshm
Liston katr drejtimet kryesore t standardizimit:

1. Rigjallrimi i fjalve dhe strukturave dialektore. 2. Krijimi i fjalve t prbra.
3. Krijimi i fjalve me shmangie klase. 4. Shqiprimi i fjalve t huaja.
Nxnsit ilustrojn me shembuj.
Hap VIII. Pun n ift

Nxnsit punojn Ushtrimin 4. Gjeni se n cilin dialekt jan shkruar tekstet. Ktheni n gjuhn standarde
disa fjal dhe shpjegoni far dukuri gjuhsore ndodhin n dialektin prkats.
Shembuj prgjigjesh:
a) Fragmenti i par sht shkruar n dialektin gegrisht.
Fjal dialektore t kthyera n gjuhn standarde:
mret-mbret, nji-nj, kte-kt, myll-mbyll, mrena-brenda, ly-lyer, boj-boj, shifte-shihte,
gja - gj, kishte pas ushqy - kishte pasur ushqyer, tul-tule, kishte pas vu-kishte pasur vn,
dad - dado, bajte - bnte, masanaj - mbasandaj, goca - vajza, ktij - ktij, mrzit - mrzitur,
ene - edhe, dads vet - dados s saj, kte t ngranme - kt t ngrn, bj - bj, t bij-t bie (t sjell),
koc-kock.
b) Fragmenti i dyt sht shkruar n dialektin toskrisht.

Fjal dialektore t kthyera n gjuhn standarde:
upa - vajza, urdhri urdhri, mirpo - mirpo, shum i mrzitur - shum i mrzitur, t vinte - t shkonte,
i jati - i ati, mos u marzi mos u mrzit, ushtar vete un - ushtar shkoj un,
bij e babajt - bij e babait.
Detyr shtpie. a) Gjeni nga letrsia artistike fragmente tekstesh t shkruara n dialektet e gjuhs shqipe.
Identifikoni veorit e tyre. Kthejini n gjuhn standarde.
b) Sillni n klas tekste t natyrave t ndryshme.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe vlersimi i ors.
Diskutim i lir. Pas prezantimit, nxnsit duke identifikuar faktet e nxjerra nga teksti, si dhe nga hulumtimet
e nxnsve, vlersojn rndsin e ktyre dshmive.
Shnim. Msuesi/ja mund t shfrytzoj si burim t teksteve q prmbajn elemente dialektore edhe
vepra t autorve t tjer, si Martin Camaj, Ali Asllani, Gjergj Fishta.
Vna shtat vjee, Ernest Koliqi (fragment i shkputur nga prmbledhja me tregime Tregtar famujsh)
Dritoret e mdhaja t ardakut ishin hap kah oborri. Nonse asnji frym ere slvitte, degt e dnduna
t mandit aty para dritoreve, qi drita e zbt e kandilave dilte me zdrit paksa, epshin tue i shikue si
nji ndije freskie.Sipr gjethve m tepr, nji qiell pa hn, por prplot me hyj.Qielli i Shkodrs qi aq
mblsisht priret mbi qytet ndr net maji bnte me fluturue mendimet e Lecit. Ishte nat me dal, mos
me ndry aty mbrnd, me dal e me thith ajrin e nats s kulluet, me ik nga ajo mrzi qi e ngrthente
51
aty pran plakut, i cili predikonte papushue, tue mos kujtue aspak se maji ishte shum m i fort se urtija
grumbullue prej tij n gjashtdhetvjet jete.
T muktit, Lumo Skndo
Brnda n t errt shikoj nga finestra perndimn. Drita humbet, ca nga ca terrtit shtohet, botn e
mbulon nj mjegull e zez: nat koh q tfaqet nga perndimi nj flak e holl maj malevet, pandeh
njeriu se drita, dita po vdesn pr gjithnj.
Terrtit si tym i zi m hyn n shpirt dhe n zmr.
Mejtohem; pse lint dielli do mngjes dhe pse shuhet do nat!
Them: pse pas drits na vjen kjo cip e zez!
Ca nga ca pushimi bhet m i thell, do gj bje m nj qetim.
Ahere syt e yjvet elen dhe shikojn dhen e nxir, t piklluar.
Them: pse shikojn ksht kt yj? a po duan t hedhin pak gas mi dhet t nxir, mi njerzit. Kta sy
ngjajn me syt e tu, o njeri. Po t tut qeshin, qajn, gzohen, helmohen, klqejn, dhe shuhen. Ata sipr
atje n qiell, ata jan gjithnj t klqyer.
Tema msimore: Komunikimi dhe llojet e tij Situata e t nxnit:

Kompetenca: T folurit - t dgjuarit Situata t ndryshme komunikimi nga jeta e
prditshme
tems msimore: komunikim
Nxnsi/ja: lloje t komunkimit
- zgjeron njohurit rreth komunikimit; komunikim verbal
- identifikon llojet e ndryshme t komunikimit; komunikim joverbal
- dallon komunikimin verbal nga ai joverbal; gjuh
- klasifikon format e komunikimit verbal;
- prshtat situata t ndryshme komunikimi me llojin e
komunikimit.
- aftsohet n prdorimin e dy llojeve t komunikimit:
verbal e joverbal.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; foto, shkumsa ndrkurrikulare:
me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara.
Loj n grupe, stuhi mendimesh, Diagrami i Venit, pun e pavarur.
52
Hapi I. Loj n grupe

paraardhs.
Msuesi/ja mund t zhvilloj nj loj me nxnsit. Pr 5 minuta komunikon me an t gjesteve, zhurmave,
vizatimeve ose figurave. Pr t krijuar nj komunikim t till me nxnsit, msuesi/ja mund t ket
prgatitur m par foto ose tabela t shkruara.
Pr shembull, me an t gjesteve: ngrihu n kmb, ulu, pusho, dgjo, eja ktu, shkruaj etj. U krkohet
nxnsve q prgjigjet t jen po me gjeste, vizatime, zhurma ose figura.

Msuesi/ja nis shpjegimin me nj stuhi mendimesh, duke br dhe nj lidhje t natyrshme me lojn e
zhvilluar n hapin e par. Drejtohet pyetja: sht komunikimi?
Gjat lojs n grupe zgjidhet nj nga situatat e komunikimit. U krkohet nxnsve t japin mendime sesi
realizohet komunikimi dhe kur mund t prdoren t dyja format e tij.
i folur me shenja
verbal joverbal
i shkruar
(gjuhsor) Komunikimi
(jogjuhsor) me vizatime

me shprehi me fjal me mimik me gjeste
Diagrami i Venit sht nj teknik q prdoret pr krahasimin e dy ose m shum

Hapi III. Diagrami i Venit koncepteve, vetive, situatave, personazheve etj. Nga krahasimet dalin n dukje t
prbashktat dhe dallimet ndrmjet atyre q krahasohen.
Msuesi/ja prdor teknikn e Diagramit t Venit pr t krahasuar dy llojet e komunikimit. T dhnat

shkruhen n tabel dhe aktivizohen nxnsit q t japin prgjigje dhe ti ilustrojn me shembuj konkret.
Verbal Joverbal
zhurma; shprehje t fytyrs;

i folur; i shkruar; shprehs;
shenja; sinjale; vizatime;
i hapur; ekonomik; universal.
zvendson komunikimin verbal
Jan lloje komunikimi.

Shrbejn pr nj qllim t caktuar.
Mnyra shkmbimi.
Hapi IV. Pun e pavarur dhe diskutim

Punohen ushtrimet 1, 2. Diskutohet rreth tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Komunikimi pamor: fjal t shkruara, shenja, simbole etj.
Komunikim me an t prekjes: gjeste.
Komunikimi foni-akustik: sinjale, zhurma.
53
Komunikimi me an t nuhatjes: shprehje t fytyrs.

Komunikimi me an t shijes: me fjal, me mimik.
Ushtrimi 2
1. armpushim (shenj q tregon armpushimin)

2. stop (shenj q i tregon drejtuesit t automjetit se nuk mund t ec)
3. mundsi hekurosjeje (shenj q vendoset n etiketat e veshjeve)
4. shenj matematikore q tregon veprimin e mbledhjes
5. ftoht (gjest q tregon ndjesin e njeriut)
6. parkim (shenj q tregon orarin e parkimit)
Detyr shtpie
Jepet si detyr shtpie: Sillni n klas figura t ndryshme, ku t keni analizuar llojin e komunikimit.
Tema msimore: Strategjit e t folurit Situata e t nxnit: Diskutim rreth

Kompetenca: T folurit materialeve t ndryshme figurative, me
t cilat interpretohen qllimet dhe tiparet
e t folurit.
tems msimore. t folurit
Nxnsi/ja: fols i mir
- prkufizon sht t folurit; qllim
- prshkruan si sht nj fols i mir; tipare
- shpjegon se cilat jan qllimet e t folurit; komunikim gojor
- identifikon tiparet e nj folsi t mir;
- aftsohet n zhvillimin e komunikimit gojor.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; Lidhja me fushat e tjera ose me temat
shkumsa me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, ndrkurrikulare:
mjet regjistrimi.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Stuhi mendimesh dhe diskutim, parashikim me terma
paraprak, rrjeti i diskutimit, pun n grupe, Mendo, Puno n dyshe, Shkmbe me t tjert.
Hapi I. Stuhi mendimesh dhe diskutim

paraardhs.
54
Msimi fillon me nj stuhi mendimesh, e cila do ti ndihmoj nxnsit t shprehin idet e tyre, pa u shqetsuar
nse ato jan t sakta apo t gabuara.
Drejtohet pyetja: sht t folurit?
komunikim shoqrizim
aftsi T folurit informacion
kultur angazhim
Hapi II. Parashikim me terma paraprak
Pr t nxitur m tej diskutimin n klas, msuesi/ja jep 45 fjal ose figura t shkputura q lidhen me
temn e msimit dhe u krkon nxnsve t argumentojn qllimet e t folurit.
Informim, sugjerim, bindje, mbshtetje, shprehi.
Duke par figurn dhe duke diskutuar mbi fjalt kye t dhna, t orientuar nga msuesi/ja, nxnsit
renditin qllimet e t folurit. Diskutohen s bashku.
Qllimet e t folurit:
pr t informuar dik;
pr t shprehur emocione;
pr t dhn urdhra e udhzime ose pr t sugjeruar sjellje;
pr t shprehur e mbshtetur pikpamjet;
pr t bindur.

Msuesi/ja u krkon nxnsve t shprehin argument pro dhe kundr pr shtjen: A sht t folurit aftsi?
Tabela ndahet n dy pjes dhe nxnsit shprehin argumentet e tyre.
PO JO
A sht t
aftsi e msuar
folurit aftsi?
zotrim e kultivuar
e lindur t flassh sht t
t flassh ndryshon jesh i lexuar
nga t dish t flassh
Nprmjet diskutimit renditen dhe tiparet e nj folsi t mir:

- Di t kontrolloj mir emocionet n t folur.
- Di t flas n astin e duhur.
- Kupton interesin e dgjuesve.
- Kuptohet nga ata q e dgjojn.
- Prmbush qllimin e t folurit.
Hapi IV. Pun n grupe dhe Mendo, Puno n dyshe, Shkmbe me t tjert
Pjesa e fundit e msimit mund t organizohet me metodn Mendo, Puno n dyshe, Shkmbe me t tjert,
55
q prfaqson teknikn e ndrthurjes t t menduarit, t folurit dhe t shkruarit. Kjo shrben pr t realizuar
debatin midis nxnsve.
Jepet tema e debatit Si ndihemi kur pyetemi n msim?. Fillimisht, u krkohet nxnsve t mendojn n
mnyr t pavarur dhe ti shkruajn mendimet e tyre n nj tabel ose flet formati, n bashkpunim me
shokun/shoqen e banks. M pas u krkohet t shkmbejn mendimet e shkruara ndrmjet grupeve.
Msuesi/ja drejton punn e nxnsve duke i orientuar rreth udhzimeve pr realizimin e nj debati.
Para debatit:
- prcaktohet koha sa do t zgjas debati;
- caktohet nj drejtues i debatit;
- prcaktohen rregullat e sjelljes gjat t folurit n debat;
- regjistrohet debati.
Gjat debatit:
- respektohen normat e komunikimit;
- pritet radha pr t folur;
- mbahen shnime.
Pas debatit: nxirren prfundime rreth tematiks.

Tema msimore: Strategjit e t dgjuarit Situata e t nxnit:

Situata t ndryshme komunikimi nga
Kompetenca: T dgjuarit veprimtaria n klas dhe nga jeta e
prditshme, t cilat vn n dukje qllimin e
t dgjuarit
tems msimore: strategji t t dgjuarit
Nxnsi/ja: teknika t t dgjuarit
prshkruan sht t dgjuarit; dgjuesi i mir
prshkruan si sht nj dgjues i mir; detaje nga nj tekst dgjon
shpjegon se cilat jan qllimet e t dgjuarit;
identifikon tiparet e nj dgjuesi t mir;
aftsohet n zhvillimin e komunikimit gojor.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, shkumsa me ngjyra, ndrkurrikulare:
fisha t prgatitura, tabela t shkruara, mjet regjistrimi, foto.

Stuhi mendimesh dhe diskutim, parashikim me terma paraprak, diskutim n grup, pun e pavarur, pun
n grupe.
56
Hapi I. Stuhi mendimesh dhe diskutim
paraardhs, duke diskutuar mbi aftsin e t folurit, tiparet e folsit t mir, qllimet e t folurit etj.
Msimi fillon me nj stuhi mendimesh q do ti ndihmoj nxnsit t shprehin idet e tyre n lidhje me
aftsin e t dgjuarit.
Drejtohet pyetja: sht t dgjuarit?
nj form komunikimi vmendje
aftsi T dgjuarit informacion
proces mendor angazhim i shqisave
Hapi II. Parashikim me terma paraprak
Pr t vijuar m tej n nxitjen e diskutimit n klas, msuesi/ja jep 45 fjal ose figura t shkputura q
lidhen me temn e msimit dhe u krkon nxnsve t argumentojn qllimet e t dgjuarit.
Shqisa, proces mendor, vmendje, kuptim.
Duke par figurn, si dhe duke diskutuar mbi fjalt kye t dhna, nxnsit t orientuar nga msuesi/ja,
rendisin qllimet e t dgjuarit.
Diskutohet me nxnsit rreth pyetjeve:
- vini re n figur?
- Si realizohet komunikimi ndrmjet liderit dhe pjesmarrsve?
- Si veprojn pjesmarrsit pr t kuptuar at q flet dgjuesi?
- A jan ata dgjues t mir?
Duke par figurn si dhe duke diskutuar mbi fjalt kye t dhna, t orientuar nga msuesi/ja, nxnsit
renditin qllimet e t dgjuarit. Diskutohen me nxnsit.
Qllimet e t dgjuarit:
- t qartsosh qllimin e dgjimit;
- t prgatitesh pr at q do t dgjosh;
- t jesh i vmendshm pr at q dgjon;
- t jesh i vmendshm pr t kuptuar;
- t prvetsosh at q dgjon.
Hapi III. Diskutim n grup

Msuesi/ja drejton nxnsit pr t realizuar diskutimin me tem Kur jemi dgjues t mir?. Nprmjet
diskutimit renditen dhe tiparet e nj dgjuesi t mir dhe angazhohen t gjith nxnsit t japin prgjigjet
e tyre.
Nj dgjues i mir:
- dshiron t dgjoj;
- kushton vmendje t madhe;
- mban mend.
57
Hapi IV. Pun e pavarur
Punohen ushtrimet e dhna n libr. Nxnsit aktivizohen q t japin prgjigjet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Teksti pr tu dgjuar Qllimi i t dgjuarit
Nj leksion historie Informim
Nj kurs mbi prdorimin e kompjuterit Praktikim
Nj prrall Argtim
Tregim pr nj udhtim Kuriozitet
Radiokronika e nj ndeshjeje futbolli Emocion, informim
Nj konferenc mbi energjin diellore Informacion
Horoskopi Parashikim
Nj debat mbi SIDA-n Informim - pozicionim/ qndrim
Emisioni i lajmeve n radio, i ors 7:30 Informim
Ushtrimi: 2
Emisioni Cili dshiron ta dgjoj Qllimi i t dgjuarit
Nga njra ndeshje n tjetrn Tifozt T njohin rezultatet
Pentagram fmijror Fmijt T argtohen
Nj kng pr ty Dashamirs muzike T argtohet
Renditja muzikore T rinjt Kurioziteti
Realitet ekonomik T interesuarit rreth ekonomis T analizojn
Teatri n mikrofon Artdashsit T marrin emocion
Moti sot dhe nesr Pushuesit T parashikojn
Lajmet Mosha e tret T informohet
Mesazhe zemre T dashuruarit T prjetojn ndjesi
Hapi V. Pun n grupe
Msuesi/ja lexon pjesn e dhn n ushtrimin e faqes 38. Nxnsit plotsojn vendet bosh me fjaln e
prafrt. Puna zhvillohet me grupe prej 45 nxnsish. N fund lexohen fjalt q kan plotsuar nxnsit
dhe msuesja vren se sa prej tyre jan plotsuar sakt, duke matur dhe vmendjen e tyre t treguar gjat
dgjimit t pjess.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
shenjtori, t tregoj, kish. Tregimi, varse, ajo. Varsja, gruas. vllait. T lajthitur, i pazoti, coptojn. Ksaj
varseje, kt varse. Egrsirave. Shtpi. Godin. Krijesa. Egrsirave. Babiloni, Egrsirave.
Detyr shtpie
S bashku me nxnsit e klass, msuesi/ja vendos pr nj nga ushtrimet e faqes 39 pr ti angazhuar
nxnsit me detyr shtpie.
58
Tema msimore: Strategjit e t shkruarit Situata e t nxnit: Shkrim i

Kompetenca: T shkruarit Shpejt. Nxnsit prshkruajn pr 5 min.
rrugn nga shtpia n shkoll. Diskutojn
pr shkrimet e tyre.
tems msimore. t shkruarit
Nxnsi/ja:
shkrues i mir
prshkruan sht t shkruarit;
prshkruan si sht nj shkrues i mir; prmbledhje
shpjegon se cilat jan qllimet e t shkruarit;
identifikon tiparet e nj shkruesi t mir; struktura e nj shkrimi
argumenton si mund t jesh nj shkrues i mir;
prshkruan hapat e nj shkrimi t mir;
aftsohet n realizimin e prmbledhjes s nj teksti.
tekste t shkputura, foto.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Stuhi mendimesh dhe diskutim, parashikim me terma
paraprak, diskutim n grup, Di, Dua t di, Msoj, pun e pavarur, pun n grupe.
Hapi I. Shkrim i shpejt, diskutim
paraardhs, duke diskutuar mbi aftsin e t dgjuarit, tiparet e dgjuesit t mir, qllimet e t dgjuarit etj.
Shkrim i shpejt. U krkohet nxnsve t prshkruajn pr 5 min. rrugn nga shtpia n shkoll.
Diskutojn pr shkrimet e tyre. Duke nxjerr vet prfundime, nxnsit plotsojn hartn e mendimit rreth
t shkruarit?
nj form komunikimi aftsi prpunuese
aftsi T shkruarit informacion

e rndsishme
aftsi hartuese aftsi korrigjuese
Hapi II. Parashikim me terma paraprak, diskutim

Msuesi/ja drejton nxnsit pr t kuptuar Kur jemi shkrues t mir?. Pr kt jep 45 fjal, si: qllim,
projektim, hartim, prpunim, korrigjim dhe u krkon atyre t argumentojn si mund t arrijn t jen shkrues
t mir.
N fund t diskutimit renditen tiparet e nj shkruesi t mir. Prfundimet shkruhen n tabel. Nj shkrues i
mir bhesh nse je i aft:
59
- t prcaktosh mir qllimin e shkrimit,

- t dish t projektosh tekstin (t prcaktosh shtjet q do t trajtosh, t hartosh pikat e planit t shkrimit);
- t hartosh tekstin, duke zbrthyer do shtje q ke prcaktuar;
- t dish ta prpunosh tekstin e hartuar prej teje;
- t dish ta kontrollosh, ta korrigjosh e ta prmirsosh tekstin.

Shkruhet n drras tema e msimit Strategjit e t shkruarit. Tabela ndahet n tri pjes dhe punohet n
t. Nxnsit orientohen nga msuesi/ja dhe shnojn informacionet e njohura n pjesn e par t tabels.
N pjesn e dyt t saj, vendosin informacionet q krkojn t din. N pjesn e fundit t tabels msuesi/
ja ndihmon n shpjegimin e njohurive q do t jap.
Di Dua t di Msoj
Faza e par e t shkruarit sht far sht e domosdoshme n - t strukturohet prmbajtja;
projektimi. kt faz? - t jen t qarta shtjet baz;
- t njihet vlera dhe rndsia e
informacioneve;
- t prdoret regjistri gjuhsor m
i prshtatshm;
Faza e dyt e t shkruarit sht far sht e domosdoshme n Struktura e nj teksti parashikon
prpunimi i tekstit. kt faz? hyrjen, zhvillimin dhe prfundimin.
- prcakton gjatsin e tekstit;
- lexon tekstin e shkruar dhe bn
vlersimin e prgjithshm t tij;
Faza e tret e t shkruarit sht far sht e domosdoshme n - prpunon tekstin: plotson, heq
prpunimi prfundimtar i tekstit. kt faz? e shton fjal e fjali q t dal sa
m mir kuptimi i do shtjeje t
trajtuar.
- bn korrigjimin drejtshkrimor.
Hapi IV. Pun individuale

Msuesi/ja orienton nxnsit t bjn nj prmbledhje t nj teksti. U krkohet nxnsve t punojn mbi
nj tekst t dhn. Udhzohen:
- t evidentojn informacionet kryesore;

- t heqin elementet e teprta, q kryesisht jan:
- mbiemrat;
- foljet kur jan prsritur ose kur fjalia mund t ket kuptim dhe pa folje;
- shpjegimet, shembujt, thniet etj.
Hapi V. Pun e pavarur

Msuesi/ja jep pr t punuar ushtrimet n libr. Gjat ksaj faz msuesi/ja nxit te nxnsit diskutimin dhe
t menduarin kritik.
60
Zgjidhje ushtrimesh:
Ushtrimi 1
a) N raftin e dollapit t vjetr ishin vendosur vazo q kishin karamele, biskota nga ato q kishte br
gjyshja, okollata, bonbone.
b) N raft ishin vendosur vazo me karamele, biskota, okollata, bonbone.
c) N raft kishte mblsira.
b) Himni i flamurit t Kosovs e ka tekstin, por pr shkak t limiteve t vendosura nga Ahtisari, komisioni
przgjedhs e hoqi tekstin, shkruan nj gazet. Tashm kjo i takon s kaluars. Ka ardhur koha q
qytetart e Kosovs t msojn edhe tekstin, q i kushtohet dashuris pr mmdheun. Kjo gazet, n
prag t 17 shkurtit, e boton t plot tekstin e himnit.
c) Sopranoja Ermonela Jaho ka mahnitur publikun francez n Festivalin e Muziks Klasike. Jaho interpretoi
nga opera e Gaetano Donizetit. Pas festivalit, vet Ermonela ka shkruar n profilin e saj se muzika na
frymzon gjithmon t gjithve.
Prve interpretimit fantastik, ra n sy dhe kryqzimi i duarve t Jahos si nj shqiponj e vrtet. Nj
analogji e mrekullueshme edhe me atmosfern n Franc, ku kombtarja shqiptare debutoi n Euro 2016.
Ushtrimi 2
Ai nuk shpreson pr ndonj falje t krijesave t gjalla. Ai vete me shpresn se n Ditn e Gjykimit, Zoti
do ta marr parasysh lutjen e tij e do ta fal. Ai mendon se duke br publike dosjen e R.G-s, nuk po
shprdoron t fshehtat e tij, nuk vjen n kundrshtim me kurrfar porosie hyjnore. Do t vij n kundrshtim
me krijesat e gjalla dhe nuk shpresonte n ndonj falje. Atij i duhej t zbriste n tok, tre vjet m par.
R.G. u kthye tek ai n mes t prillit. Ai e nuhati shqetsimin e tij. Kur hapi dern dhe u shfaq ai, donte ti
thoshte: Djalosh ta mbyllim. Duhej t gjente nj zgjidhje tjetr dhe ai do t ndihmonte. Ai nuk i tha asgj.
Ndoshta nga pamja e tij e trishtuar. Ndoshta me buzqeshjen e tij t hidhur, donte ti tregonte se ia kishte
lexuar mendimet e iu lut t mos shqetsohej, se nuk do rrinte gjat. Ai tha se pr t do t ishte tortur.
Ushtrimi 3
TOB-i ka vn n sken opern Sknderbeu nga Antonio Vivaldi, e kompozuar pr Gjergj Kastriotin.
Ngjarjet zhvillohen n Kruj, ndrsa qyteti sht i rrethuar nga trupat turke. Osmant kapin rob Donikn,
ndrsa Sknderbeu rrmben vajzn e Sulltan Muratit. Sknderbeu e liron vet Donikn dhe artistt
mendojn se Vivaldi ka dhn me kt opera triumfin e burrris shqiptare. Biograft e Vivaldit tregojn
se ishte nj shqiptar q shptoi veprat e tij. Giacomo Durazzo shptoi nga zhdukja veprat e Vivaldit, pa e
ditur se midis tyre ishte dhe opera pr Sknderbeun. Ai i dorzoi n bibliotekn e Torinos veprat e Vivaldit.
Vite m von, u zbulua dhe opera Sknderbeu.
Vlersimi i nxnsve. N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe vlersohet
ora e msimit.
Detyr shtpie
S bashku me nxnsit, msuesi/ja vendos tu jap si detyr shtpie Ushtrimin 4, faqe 45.
61
Tema msimore: Parafraza Situata e t nxnit:

Kompetenca: T shkruarit
tems msimore. parafraz
Nxnsi/ja: prmbledhje
- di sht parafraza; tekst
- zbrthen kuptimin e nj teksti; proz
- shpjegon prmbajtjen e nj poezie; poezi
- aftsohet n kryerjen e parafrazs.
tekste t shkputura.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, prmbledhje e strukturuar, stuhi mendimesh,
diskutim n grup, pun e pavarur, pun n grupe.
Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Nxnsit/et shpjegojn si e kan realizuar prmbledhjen e
detyrs s shtpis.
Msuesi/ja shtron para nxnsve pyetjet:
- A mund t riformuloni ju me fjal t tjera nj tekst?
- Si mund t kthehet nj poezi n proz?
- Pr se shrben parafraza?
Shkruhet n tabel harta e mendimit.
pr t kuptuar e zbrthyer pr t shpjeguar a zbrthyer

m mir kuptimin e tekstit tekste me shkall t lart vshtirsie
Parafraza
pr t shpjeguar me fjal t tjera pr ti rishkruar me nj gjuh m

prmbajtjen a idet e poezis t drejtprdrejt
Nxnsit n bashkpunim me msuesin/en formulojn prkufizimin e parafrazs.
Parafraza sht riformulimi me fjal t tjera i nj teksti (letrar ose joletrar), ose kthimi i nj poezie n
proz.
Hapi II. Prmbledhje e strukturuar, Diskutim

Msuesi/ja n bashkpunim me nxnsit rendit n tabel mnyrn sesi shkruhet parafraza.
62
P Ndahet teksti n paragraf ose n njsi sintaksore (n fjali), n baz t shenjave t piksimit.
A Fjalit e tekstit riorganizohen n rend t drejt.
R Struktura n vargje transformohet n proz.
A Prfshihen dhe shprehjet q mungojn (eliptike).
F Fjal dhe shprehje t vshtira zvendsohen me sinonimet e tyre.
R Ruhet figuracioni letrar.
A Ligjrata e drejt zvendsohet me ligjratn e zhdrejt.
Z Nuk shtohen komente pr tekstin.
a
Hapi III. Pun me shkrim n grup

Pr t realizuar parafrazn, klasa ndahet n grupe dhe u jepet nxnsve t parafrazojn nj poezi dhe nj
proz, duke u krkuar t dallojn prmbledhjen nga parafraza.
Msuesi/ja paraqet n tabel pjes nga legjenda e Gjergj Elez Alis, ose shkruan n tabak letre tekste t
formave t ndryshme, me shkrim t dukshm me ngjyra. Msuesi/ja mund t prdor do pjes tjetr q i
duket e prshtatshme pr kt or msimi.
Prfaqsuesi i do grupi lexon krijimin. Klasa diskuton dhe vlerson punn e br.
Hapi IV. Pun e pavarur, pun n grupe

Jepet pr tu punuar n klas ushtrimi n faqen 47.
- teksti lexohet disa her;
- zvendsohen termat e vshtir;
- bhen ndryshime n strukturn sintaksore.
Jepet pr detyr shtpie: Ushtrimi 1, faqe 48.
Tema msimore: Skeda e nj libri Situata e t nxnit:

Kompetenca: T shkruarit Diskutim pr prdorimin e skedave
msimore. - sked
Nxnsi/ja: - sked e librit
- prforcon njohurit pr skedn e nj libri; - informacion
- prshkruan fazat sesi hartohet nj sked libri; - i shpejt
- njeh procedurn e hartimit t nj skede filmi; - praktik
- aftsohet n redaktimin dhe korrigjimin e nj teksti. - bibliotek
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, shkumsa me Lidhja me fushat e tjera ose me
ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t shkputura. temat ndrkurrikulare:
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, prmbledhje e strukturuar, stuhi mendimesh,
Diagrami i Venit, pema e mendimit, organizuesi grafik, pun e pavarur.
63
Organizimi i ors s msimit:

Hapi I. Diskutim
Kontrollohet dhe diskutohet pr prshtatjen letrare t Balads s Murrimit, duke u ndalur n ndryshimet
q kan br nxnsit pr parafrazimin e saj.

Msuesi/ja shkruan n tabel fjaln sked dhe nxnsit thon mendimet e tyre, t cilat shkruhen n tabel.
tekst skematik funksional n bibliotek
prmbledhje informacionesh Skeda e nj libri jep informacion t shpejt
jep karakteristikat e librit sht praktike
Hapi III. Prmbledhje e strukturuar

Msuesi/ja analizon me nxnsit mnyrn sesi hartohet skeda e nj libri. Msuesi/ja drejton dhe orienton
nxnsit pr prgjigjet e tyre.
Pr t hartuar nj sked libri duhet t mbahen parasysh kto krkesa:
S Zgjedhja e elementeve n lidhje me titullin, si:

K Gjetja e informacioneve t nevojshme.
E Zgjedhja e informacionit kryesor.
D Organizimi i informacionit sipas nj rrjedhe logjike.
A Kujdesi pr paraqitjen grafike.
Pr t realizuar praktikisht hartimin e skeds, msuesi/ja shkruan me shkumsa me ngjyra n tabel

skedn e nj filmi.
Hapi IV. Msuesi/ja ndan klasn n dy grupe dhe krkon t hartojn sipas dshirs prkatsisht:
Grupi I - Skedn e nj libri Grupi II - Skedn e nj filmi
Titulli Titulli
Autori Vendi dhe viti i prodhimit
Botuesi Lloji
Viti i botimit Kohzgjatja
Nr.f Skenaristi
Redaktori Shtpia filmike/producenti
Regjisori
ISBN-ja
Interpretuesit
Fabula Fabula
Hapi V. Diagrami i Venit, pun e pavarur

Nprmjet metods s Diagramit t Venit, msuesi/ja organizon n pun t pavarur nxnsit, q t nxjerrin
t prbashktat dhe t veantat midis skeds s nj libri dhe skeds s nj filmi.
nr. i faqeve kohzgjatja

Skeda e librit Skeda e filmit
redaktori regjisori
gjendet n bibliotek gjendet n arkiva
Tekst skematik
titulli
autor/skenaristi
viti i botimit, viti i prodhimit
botuesi/producenti
Paraqitje grafike
fabula
64

Jepen pr t punuar n mnyr t pavarur ushtrimet 1, 2 n f. 50. Nse nuk prfundohen n klas, jepen
detyr pr n shtpi.
Tema msimore: Strategjit e t shkruarit Si korrigjohet Situata e t nxnit:

nj tekst? Situata t ndryshme komunikimi nga
veprimtaria n klas dhe nga jeta e
Kompetenca: T shkruarit prditshme q vn n dukje qllimin e t
shkruarit
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas Fjal ky
tems msimore: korrigjim
Nxnsi/ja: redaktim
- njeh teknikat pr korrigjimin dhe redaktimin e nj teksti; teknika t korrigjimit dhe redaktimit
- korrigjon dhe redakton tekste t ndryshme.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, ndrkurrikulare:
e-libri, tekste t llojeve ndryshme pr t br korrigjime
dhe redaktime etj.
Bashkbisedim, diskutim, praktik e drejtuar, praktik e pavarur.

Hapi I. Diskutim, praktik e drejtuar
U krkohet nxnsve t zgjedhin nj prmbledhje t nj parafraze nga detyrat e realizuara dhe ta lexojn
me kujdes, duke korrigjuar pr ta prmirsuar.
Msuesi/ja vzhgon, kontrollon punn e nxnsve dhe dgjon opinionet e tyre. Nxnsit duhet t ndjekin kt
radh pune, t vzhgojn nse teksti sht i rregullt pr nga:
Prmbajtja Forma
Plotsia Koherenca stilistike
Origjinaliteti Drejtshkrimi
Efikasiteti i hyrjes dhe prfundimit Piksimi
Rregulli dhe koherenca Leksiku dhe kuptimet
Morfologjia
Sintaksa
Paraqitja grafike
Msuesi/ja udhzon nxnsit t mbshteten n informacionin e dhn n libr rreth korrektimit dhe redaktimit
t tekstit. Nxnsit u demonstrojn shokve pjes t tekstit ku kan redaktuar e korrigjuar duke argumentuar
ndrhyrjen e br.
65
Hapi II. Praktik e pavarur

Msuesi/ja e ndan klasn n grupe dhe u jep pr t redaktuar e korrigjuar tekstet e ushtrimit 1 (a, b, c).
T tria grupet organizojn punn e tyre duke u ndar n dy grupe prkatse, njri merret me prmbajtjen
dhe tjetri me formn.
Pasi bhen korrigjimet, t dyja grupet shkmbejn punt dhe grupet punojn prsri mbi to duke vn n
dukje edhe mangsit e secilit grup. Pasi ndajn t njjtat opinione, paraqesin punn e tyre para klass duke
treguar hapat konkret q ndoqn pr redaktimin dhe korrigjimin e tekstit.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Pr korrigjimin e pr
Udhzues ktij ushtrimi
tekstin Gjuha do tdhe
shqipe ndalet n10dy aspekte:
Letrsia
a. te prmbajtjaPasiebhen
fragmentit, qtlidhet
korrigjimet, me plotsin,
dyja grupet koherencn
shkmbejn punt dhe grupetdhe lidhjen
punojn logjike
prsri mbi tot
dukefjalive, t
cilat n kt fragment
vn n dukjemungojn.
edhe mangsit e secilit grup. Pasi ndajn t njjtat opinione, paraqesin punn e tyre
b. n korrigjimin e gabimeve
para klass drejtshkrimore,
duke treguar me hapat konkrett q
cilat janpr
ndoqn siredaktimin
m posht.
dhe korrigjimin e tekstit.
N prmbajtje shtShembull rishikuar plotsia dhe koherenca, t cilat kan t bjn me informacionet e nevojshme,
prgjigjeje:
konceptet e qarta e t paprsritura
Ushtrimi 1 me renditjen e koncepteve n mnyr t rregullt n lidhje me argumentin
dhe me lidhjen logjike N e prmbajtje
kuptimore sht
t rishikuar Kshtu,dhe
tekstit. plotsia koherenca,
fjalit t cilat kannuk
e mposhtme t bjn
kan melidhje
informacionet
logjikeeme pjesn
nevojshme, konceptet e qarta e t paprsritura me renditjen e koncepteve n mnyr t rregullt n
tjetr t tekstit.
lidhje me argumentin dhe me lidhjen logjike e kuptimore t tekstit. Kshtu, fjalit e mposhtme nuk
Disa nga elementet q mund t korrigjohen jan:
kan lidhje logjike me pjesn tjetr t tekstit.
Disa ngati
Ndrsa Japonia prgatitet bjer Indis
elementet q munddhe Australis.
t korrigjohen jan:Gjyq. Prmbarim. Lajmroj lexuesit se shkaku
q numri i kaluar i gazets doli i dobt dhe me gabime, ishte se kam qen smur nga stomaku. Na kan
Ndrsa Japonia prgatitet ti bjer Indis dhe Australis. Gjyq. Prmbarim. Lajmroj lexuesit
ardhur nj numr ankesash
se shkakunga ...pr
q numri Qanii Kekezin.
i kaluar gazets doliSistemi pedagogjik
i dobt dhe me gabimei zotit Kekezi
ishte se sht
kam qen me t vrtet
smur
i habitshm... hernnga
e fundit
stomaku.mac(e)ja ... Zonjusha
Na kan ardhur vajza enga
nj numr ankesash pronarit t Fabriks
...pr Qani s Lkurve,
Kekezin. Sistemi pedagogjik ... Adresa
e mamive t qytetit.i mimi i buks.
zotit Kekezi Lajmrime
sht me t vrtet i ...
habitshm... hern e fundit mac(e)ja ... Zonjusha vajza e
pronarit t Fabriks s Lkurve, ... Adresa e mamive t qytetit. mimi i buks. Lajmrime ...
Teksti ka gabime q i prkasin forms, kryesisht t karakterit drejtshkrimor, si:
Teksti ka gabime q i prkasin forms, kryesisht t karakterit drejtshkrimor, si:
Mosprdorimi i shkronjs s madhe te disa emra t prvem ose n fillim t fjalis.
Mosprdorimi i shkronjs s madhe te disa emra t prvem ose n llim t fjalis.
Mosprdorimi i zanores - n trup dhe n fund t fjals: sht-sht, lajmrime lajmrime,
Mosprdorimi i zanores - n trup dhe n fund t fjals: sht-sht, lajmrime lajmrime,
t t, lkurve lkurve
t -t, lkurve lkurve
Prdorimi i - n vend t - e te fjalt kur e-ja ndiqet nga bashktinglloret n, m, nj, p.sh., qn-qen.
Prdorimi i - n vend t - e te fjalt kur e-ja ndiqet nga bashktinglloret n, m, nj, p.sh., qn-qen.
Prdorimi i gabuar Prdorimi -e
i zanores te emrat
i gabuar e gj.
i zanores femrore,
-e te q n trajtn
emrat e gj. femrore, e pashquar,
q n trajtn rasa
e pashquar, rasaemrore mbarojn me - e,
emrore mbarojn
t cilat n trajtn e shquar
me - e,nuk e ruajn
t cilat n trajtn - e, p.sh.,nuk
e shquar lule lulja,
e ruajn - e,mace macja,
p.sh., lule anije
lulja, mace anijaanije
macja, etj. anija etj.
Mosprdorimi i apostrofit
Mosprdorimi ti ti.i apostrot ti ti.
Mosprdorimi i sakt i shenjave
Mosprdorimi t piksimit,
i sakt i shenjave tsi: Gjat msimit
piksimit, t anatomis,
si: Gjat msimit t anatomis,kykynjeri
njeri ther mace n syt
ther mace
n syt e nxnsve, duke tmerruar kalamajt e shkret.
e nxnsve, duke tmerruar kalamajt e shkret.
66
132
Tema msimore: Drejtshkrimi i shkronjs s madhe Situata e t nxnit:

Kompetenca: Drejtshkrim Tekste t llojeve t ndryshme ku jepet
prdorimi i shkronjs s madhe
tems msimore: drejtshkrim
Nxnsi/ja: shkronj e madhe
- forcon njohurit mbi drejtshkrimin; prdorim
- di emrat dhe emrtimet q shkruhen me shkronj t madhe; rregulla
- dallon prdorimin e shkronjs s madhe tek emrat e
prgjithshm gjeografik dhe emrtimet gjeografike;
- aftsohet n drejtshkrimin e shkronjs s madhe.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, fisha t prgatitura, ndrkurrikulare:
tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme
Diskutim, diskutim n grup, prmbledhje e strukturuar, stuhi mendimesh, praktik e drejtuar, pun e pavarur

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon msimin me pyetje nga msimi i
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas.
Hapi II. Diskutim n grup. Prmbledhje e strukturuar. Stuhi mendimesh
Msuesi/ja paraqet n tabel, ose t shkruara n tabak t mdhenj me shkrim t dukshm e me ngjyra,
tekste t formave dhe natyrave t ndryshme. Shtrohen shtjet:
- Cilat jan rregullat drejtshkrimore pr prdorimin e shkronjs s madhe?
- Prgjigjet e nxnsve mund t jen prkufizime rregullash, fjal, fjali ose shembuj modelesh.
Msuesi/ja shkruan tematikn n tabel dhe pyet:
- Cilat fjal shkruhen me shkronj t madhe?
- Organizon idet e nxnsve nprmjet stuhis s mendimeve.
emrtimet e funksioneve zyrtare

emrat e prvem emrtimet e planetve
emrtimet gjeografike Shkronja emrat e anve t horizontit

e madhe
emrtimet e periudhave emrtimet e festave kombtare
e ndrkombtare
emrtimet zyrtare t institucioneve
titujt e librave
shkurtimet e emrave
Hapi III. Praktik e drejtuar
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve, duke i vn prpara nj tekst n t cilin nxnsit duhet t vn
re prdorimin e shkronjs s madhe.
Fletorja e prkohshme q botohej n Londr prej Faik bej Konics, ish e njohur n Elbasan. Ktu po
zhvillohej nj prpjekje pr tu shkputur nga kisha greke. Nj prift shqiptar kish vajtur n Rom dhe kish
67
krkuar leje pr ngritjen e nj kishe unite n Elbasan. Ky ish djal i nj njeriu t pasur, i cili, mbasi mori
plqimin e Roms, u kthye ta ndrtonte vet kishn, duke bler pr kt qllim dhe nj cop tok ...
(Shkronja e madhe sht prdorur n emra qytetesh, emra njerzish.)
Msuesi/ja analizon me nxnsit rastet e prdorimit t shkronjs s madhe.

Punohen n mnyr t pavarur ushtrimet 1, 2, 3, 4 dhe 6. Nxnsit mund t diskutojn me njri-tjetrin
idet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
- historia e mbretreshs Teuta
- emri i tij nuk ishte Lumo Skndo, por Mithat Frashri
- Mitrush Kuteli ishte pseudonimi i autorit
- t magjepsur nga pikturat e Van Gogut
- Jeronim de Rada, arbreshi q i parapriu Rilindjes Kombtare
- mezi e gjetn ciceronin e Muzeut
- nga prkthimi i At Shtjefn Gjeovit
- Shjao Kuifen sht nj studiuese e gjuhs shqipe nga Kina
Ushtrimi 2
- drejtuesi i tems sht Profesor Doktor E. L.
- dekreti i Presidentit t Republiks
- deklarata e Kryetarit t Kuvendit
- fal ministrit t Arsimit dhe Sportit
- me Kryetarin e Kshillit t Ministrave
- sipas Kryetarit t Akademis s Shkencave
- pran Rektorit t Universitetit t Tirans
Ushtrimi 3
Ky mal shtrihet n skajin jugperndimor t bllokut malor me t njjtin emr, midis lugins s siprme t
prroit t Erenikut n juglindje, lugins s Loanit n verilindje dhe Lumbardhit t Deanit n veriperndim.
Piknisja e tri rrjedhjeve ujore nga mali i Gjerovics lidhet me lartsin kulmore t tij n 2656 m, n trajt
piramidale dhe me tri cirqet akullnajore komplekse, t cilat prbjn edhe pellgjet ujmbledhse t ktyre
rrjedhjeve ujore. Trajta prgjithsisht bllokore e malit t Gjerovics lidhet jo vetm me tektonikn bllokore
t re dhe at t sotme, por edhe me karakterin masiv t shkmbinjve magmatik q e ndrtojn. Tri
kreshtat kulmore t ktij mali, t cilat i japin atij trajtn e spikatur piramidore, bashkohen n nj pik t
vetme, duke formuar majn tepr t mpreht t Gjerovics. Ato ulen nga lartsia n drejtim t verilindjes,
juglindjes dhe jugperndimit mbi luginat e siprme t lartprmendura, por duke ruajtur lartsin 1800-
2000 m dhe trajtn e mpreht t tyre.
- fondi digjital i Biblioteks Kombtare - kaluam nga lindja e Tirans, nga mali i
- malet e Shqipris s Veriut Dajtit
- punime pr zgjerimin e rrugs s Elbasanit - kjo sht nj knga e Kris de Burgut
- Ministria e Punve t Jashtme - ne jemi n Gadishullin e Ballkanit
- Teatri i Opers dhe i Baletit - Gjirokastra ndodhet n Shqiprin Jugore
- Ambasadori i Bashkimit Europian
- Prgjegjsi i Departamentit t Gjuhsis
- takim me ministrin e Kulturs
- intervista e Rektorit t Universitetit t Tirans
- profesort e Universitetit Politeknik
Detyr shtpie
68
Tema msimore: Teksti Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Situata t ndryshme komunikuese nga
prditshme t cilat na njohin me tekstin
dhe karakteristika t tij, tekste t llojeve t
ndryshme.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst
- prkufizon se sht teksti; karakteristika t tekstit
- identifikon tekstin; paragraf
- dallon karakteristikat e tekstit; plan leksikor
- heton mangsit e nj teksti t paplot plotsuar; plan gramatikor
- prdor elementet e ndrtimit t tekstit n t shkruar; koherent
- prshtat situatat me prdorimin e llojeve t teksteve; homogjen
teksti msimor, e-libri, tekste t llojeve t ndryshme. ndrkurrikulare:
Diskutim, prmbledhje e strukturuar, praktik e drejtuar, praktik e pavarur, pun n grupe, pun e pavarur,
shkrim i lir, parashikim me terma paraprak.
Materialet msimore
Dy brir dhie kish n krye

Emblem e vjetr e uditshme
Sikur ta dinte q mes brinjve
Dy perandor do godiste
(I. Kadare, Portreti i Sknderbeut)
Po ia hngre puln tjetrit, lidhe tnden te magjja.
Ua! Paska rn bor!
E dashur nn !
Kt kartolin po ta shkruaj nga Moska.
S bashku me mallin pr ty, po prjetoj edhe dshirn pr vizituar ato vnde,
ku ti ke jetuar dikur. Shpresoj t kem koh, t t drgoj disa foto.
Me dashuri e mall nga larg Blerina!
Pjest e nnvizuara jan tregues t elementeve gramatikore dhe leksikore t tekstit.
Ndriimi i dobt n klasa dhe mungesa e Dhe mbasi fola pr shkrimtart, do tju them nj gj: kam
ndrgjegjsimit pr t kryer nj vizit t syve vn re se librat e lutjeve fetare, ndrsa kan lutje pr
ka br q jo pak prej nxnsve t shkollave do shkoll e zanat, skan ndonj lutje t veant pr
9-vjeare t ken probleme me shikimin. shkrimtart. Un nuk jam shum fetar, por ndonjher
T dhnat e Institutit t Shndetit Publik m hipn zjarri pr nj besim t shkurtr. Jam n nj
dshmojn kt fenomen. Sipas studimit t gjndje t till dhe kam gatuar nj lutje t shkurtr t ciln
kryer nga specialistt rreth 21 % e fmijve ju krkoj leje t kndoj.
nga 6-14 vje kan rregullime pamore. (Faik Konica, Lutja e shkrimtarit)
69

Hapi I. Diskutim, prmbledhje e strukturuar
Msuesi/ja paraqet n tabel, t shkruara n tabak t mdhenj me shkrim t dukshm e me ngjyra, tekste
t formave dhe natyrave t ndryshme. Shtron shtjen: - far sht shkruar n tabakt e vendosura n
tabel?
Prgjigjet e nxnsve mund t jen: fjal, fjali, tekste, fragmente teksti, grup fjalish etj.
Msuesi/ja nnvizon fjaln tekst dhe pyet:
- sht teksti?
Mbledh idet e nxnsve me an t stuhis s mendimeve.
njsi komunikimi njsi gjuhsore baz
Teksti
bashksi fjalsh grup fjalsh
Msuesi/ja shnon prkufizimin n tabel:
Teksti sht njsia baz e aktivitetit ton gjuhsor, q i prgjigjet nj qllimi komunikues.
Ai mund t ndrtohet nga nj fjal e vetme a nga disa fjal, nga nj fjali (e thjesht ose e prbr),
nga disa fjali, paragraf, krer a pjes n varsi t situats n t ciln prdoret dhe qllimit q
synohet t arrihet.
Analizon me nxnsit nse kryejn kt funksion tekstet q jan shnuar n tabel.

- far e kushtzon nj grup fjalsh q t jet tekst?
N planin leksikor
(t prdoret leksiku i sakt
dhe i pasur)
prshtatjes morfologjike t fjalve
rimarrjes s fjalve
Teksti duhet te jet i sakt:
premrave, ndajfoljeve,
zvendsimit

N planin gramatikor sinonimeve
(t respektoj rregullat e realizohet me an t:
gjuhs, n t ciln shkruhet) hiperonimis
Teksti duhet t jet: parafrazs
I plot (argument, tem themelore, trajt) hiponimis

I rregullt (fakte, ide, zhvillohet organikisht) konektorve
Koherent (lidhje logjike e kuptimore, vazhdimsi)
Homogjen (n situatn komunikuese etj. - marrsi, qllimi etj.)
70
Hapi II. Pun n grup

Pas do hapi t shpjegimit t elementeve prbrse t tekstit, msuesi/ja u krkon nxnsve t
hetojn n grup nse tekstet e paraqitura n tabel i kan kto veori. Diskutohen tiparet dhe
veorit pr secilin rast.

Msuesi/ja u trheq vmendjen nxnsve te prbrsit e tekstit. Koherenca sht elementi q
krkon koordinimin e t gjith prbrsve. Lihen t lir nxnsit pr 3 minuta t vzhgojn tekstin e
ushtrimit 3 dhe m pas analizon realizimin e ktyre prbrsve s bashku me nxnsit.

E njjta praktik ndiqet edhe pr punimin e Ushtrimit 1. Nxnsit nxjerrin prfundime n mnyr t
pavarur. Diskutojn zgjidhjet e tyre individuale duke argumentuar.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1. Teksti A. Ky tekst sht koherent, sepse na prcjell nj informacion q lidhet me faktin se
ka disa probleme, si sht vaksinimit i fmijve apo msimi i anglishtes n shkolla, pr t cilat nuk
ekzistojn politika t majta apo t djathta pr zgjidhjen e tyre. Megjithat, ai nuk sht i rregullt, sepse
fjala mnyr sht prdorur n vend t fjals politik. Nuk ka mnyra, po politika t djathta apo t majta.
Teksti B. Ky tekst sht koherent pr nga stili. T gjith prbrsit e tij kan lidhje logjike dhe
kuptimore me njri-tjetrin. Ai na prcjell n mnyr korrekte nj fakt: Ura e Mesit, monument
kulture... sht kthyer n vatr mbeturinash, pasojn: turistt .. mbetn t zhgnjyer dhe shkakun:
...askush nuk sht kujdesur ... .
Teksti sht i sakt n pikpamje leksikore dhe gramatikore: fjalt dhe fjalit jan t lidhura me
njra-tjetrn me logjik dhe sipas rregullave t gjuhs, konektort (dhe, ndonse), fjalt zvendsuese
(ata turistt), premri (askush) jan prdorur sakt.
Teksti C sht jokoherent. Pjest e fjalis nuk lidhen n mnyr logjike e kuptimore me
njra - tjetrn, mungojn konektort, nuk respektohen shenjat e piksimit.
Le t shohim t dhnat q jep shkrimi, si dhe lidhjen logjike q duhet t kishin pjest e fjalis:
Mbi urn e vjetr, q sht monument kulture. N asnjrin krah t saj (urs) nuk ka nj tabel q t tregoj
emrtimin e vitit kur sht ndrtuar, (po) sheh, jo rrall her, ve njerzve dhe kafshve t ngarkuara q
kalojn mbi t, dhe mbeturina.
Nxnsit s bashku me msuesin/en analizojn ndrtimin e fjalis s prbr dhe lidhjen logjike e
gramatikore t pjesve t saj.
Hapi V. Pun e pavarur n grup

Punohet n mnyr t pavarur me grupe ushtrimet 2, 4, 5, 6, 7. Nxnsit mund t punojn n ift dhe
diskutojn opinionet e tyre me njri-tjetrin.
71
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 2. Proverbat jan tekste t plota.
Mos u ngut, se vonohesh.
Ha sa t kesh, fol sa duhet.
E keqja s harrohet.
Mos e prek gjarprin n bisht, se t ha n gisht.
Ai shkon t ndaj e merr pjes pr vete.
Nxnsit nxjerrin mesazhet q komunikojn ato.
Ushtrimi 3.
Teksti i dhn ka disa komponent prbrs q lidhen midis tyre nga tema:
- Fjalia e par paraqit faktin. (hyrja)
- Fjalia e dyt tregon reagimin e Institutit t Shndetit Publik ndaj ktij fakti dhe sjell dy argumente pse
reagimi i tyre nuk merret n konsiderat. (zhvillimi)
- Fjalia e tret tregon masat q jan marr nga Ministria pr ta zgjidhur kt problem n t ardhmen.
(mbyllja)
Ushtrimi 4.
1. Autori krkon t marr informacion.
2. Autori dshiron t sqaroj nj keqkuptim dhe t krkoj ndjes.
3. Autori reklamon nj produkt t caktuar, me qllim q ta shes at.
4. Autori uron protagonistt, duke vlersuar shfaqjen.
Teksti sht koherent.
Nuk ka nj marrs t caktuar, por disa: 1- njerzit e thjesht, t cilt jan t interesuar pr ndotjen e
ajrit; 2- biznesment q merren me tregtin e nafts (marrveshja me OBT-n etj.)...
Synimi pr t cilin sht shkruar sht i qart, krkon t informoj publikun dhe grupet e
interesuara pr ndotjen e mjedisit dhe shqetsimi i palve t interesuara pr t.
sht i rregullt nga pikpamja leksikore dhe gramatikore.
Ushtrimi 6
a) Informon mbi vendndodhjen e nj objekti t caktuar. Prdoret si udhrrfyes n rrug.
b) Udhzon mbi ruajtjen e nj objekti t caktuar. Prdoret n vende, t cilat kan pyje.
c) Ndalon prdorimin e nj objekti t caktuar. Prdoret n mjedise publike.
d) Reklam, ofron nj shrbim t caktuar. Prdoret n fletpalosje t ndryshme, t cilat promovojn aktivitetin
e nj institucioni t caktuar (bank).
Ushtrimi 7
1. dhe (lidhz bashkrenditse shtuese); 2. sepse (lidhz nnrenditse shkakore); 3. sepse, dhe (lidhza
nnrenditse dhe bashkrenditse); 4. sepse (lidhz nnrenditse); 5. sepse (lidhz nnrenditse).
Shkrimi i lir ht nj teknik q i v nxnsit

Hapi VI. Shkrim i lir, parashikim me terma paraprak t shkruajn pa u ndalur pr 5 ose 10 minuta
rreth detyrs q u sht dhn, ku t shprehin
mendimin e tyre t pavarur.
Msuesi/ja shkruan n drras disa terma paraprak, si: mjedisi, ndotja, problemet e hasura, shndeti
i njeriut dhe u krkon nxnsve t ndrtojn nj tekst mbi mjedisin duke pasur parasysh prbrsit e tij
e t identifikojn elementet prbrse. (Tekstet mund t prbhen nga 2-3 fjali, mjafton q t prmbushin
parametrat e duhur.)
72
Nse koha pr zhvillimin e ktij ushtrimi nuk sht e mjaftueshme, msuesi/ja mund tua jap kt ushtrim
edhe si detyr shtpie.
Shnim. Sipas kohs q ka n dispozicion, msuesi/ja mund t jap edhe ushtrime rreth elementeve t tjera
prbrse t tekstit, si: t argumentojn saktsin n planin morfologjik e sintaksor, t zbuloj argumentet
q prmban teksti dhe llojet e fjalive me nnrenditje q prdoren (shih Ushtrimin 5) etj.
Detyr shtpie. b) Sillni n klas tekste me struktur t gjat; pjes, krer etj.
Informacion plus
Duke qen se koherenca sht nj element i rndsishm i ndrtimit t tekstit dhe nj koncept i ri dhe gati
i panjohur pr nj pjes t msuesve, m posht jepet nj material plotsues.
Koherenca
Kohezioni dhe koherenca jan dy elemente mjaft t rndsishme q realizojn njsin tekst.
Koherenca shpreh qndrueshmrin ose vazhdimsin kuptimore t tekstit.
Nse tekstin do ta paraqesim si m posht:
T
Planifikim (= organizimi i nntemave rreth tems qendrore
E
duke u nisur nga nj qllim i caktuar)
K
Njsi = +
S
T Koherenc: elemente logjike, semantike, stilistikore
+
I
Kohezion formal
Plotsi = prkim i plot me qllimin pr t cilin teksti sht projektuar dhe ndrtuar dhe me kontekstin n
t cilin sht prfshir.
Duke par skemn vm n dukje se koherenca shprehet me elementet logjike, semantike dhe stilistikore.
Koherenca logjike realizon ekuilibrin e trsis tematike t nj teksti, temat e t cilit zhvillohen n mnyr
harmonike, pr t vn n pah qllimin dhe temn qendrore. Jo m pak e rndsishme sht prania e
koherencs semantike, e cila ka t bj me leksikun, me kuptimet e fjalve t pranishme n tekst dhe
realizon vazhdimsin kuptimore t tekstit. Edhe aspekti i tret, koherenca stilistikore, paraqitet si nj
element i nevojshm i tekstualitetit, sidomos kur bhet fjal pr tekste me shtrirje t gjat (si: narracion,
prshkrim), tekste q krkojn nj stil dhe gjuh t zgjedhur.
donjri prej nesh arrin t dalloj pak a shum, q n pamjen e par nj tekst t lidhur nga nj tekst t
palidhur. M e vshtir do t ishte t prcaktonim kushtet e nevojshme kur nj tekst prmbush kriteret pr
tu prkufizuar si koherent.
Pr t vn n dukje dallimin ndrmjet nj teksti koherent (tekst i vrtet) dhe nj teksti jokoherent
(pseudotekst), po sjellim shembuj:
(1) Lotarit e shumta q do dit po trheqin m shum njerz t interesuar pr to jan

br nj mundsi fitimi dhe aq m tepr, kur kto transmetohen dhe nprmjet ekranit t
televizionit. Nj ndr to sht dhe lotaria 6 nga 45, e cila dhe sonte mund t bj t lumtur
shum prej jush. Por, edhe nse nuk fitoni, e rndsishme sht t marrsh pjes.
(Gazeta Shqiptare, f. 4 , 15.12.1996)
73
(2) Nj koncert vokal instrumental sht dhn kto dit n Vlor // Pr do kontrat The
artist apo i famshmi Prince krkon shifra marramendse. //Ende enigm fajtort pr vrasjen e
minorenit 15-vjear E.M. //Trupa speciale kundr trafikut t klandestinve n Vlor.
(Gazeta Shqiptare, po aty)
Shembulli (1) t krijon prshtypjen se flitet pr t njjtn gj; shembulli (2) nuk na e krijon kt prshtypje,
edhe pse nga pikpamja gramatikore sht plotsisht i sakt. Por far e dallon tekstin (1) nga teksti (2)?
Themi se shembulli (1) sht koherent, sepse gjat marrjes s tij, jemi n gjendje t AKTIVIZOJM nj
PAKET t ngjeshur dijesh t akumuluara (d.m.th., t rikujtojm dhe t nxitim njohurit tona), pra, nj pjes
t enciklopedis son, q pr ne sht mjaft e rndsishme. Kjo pjes e enciklopedis, n shembullin
(1), prbhet nga disa njsi informuese:
a. lotarit e shumta po trheqin do dit e m shum njerz;
b. ato jan mundsi fitimi;
c. nj ndr to sht lotaria 6 nga 45;
d. e rndsishme sht t marrsh pjes etj.
Shembullin mund ta plotsojm me njohurit tona vetjake: p.sh., prse pjesmarrja n nj lotari ngjall
gjithashtu interes etj.
Me ndihmn e njohurive t tilla mund t mbushim boshllqet e krijuara nga formulimi i tekstit siprfaqsor, mund
t mbushen nga njohuri q donjri prej nesh zotron: koherenca plotson zbraztin e ln nga kohezioni.
Shembulli (2) nuk na lejon aktivizimin e asnj pakete njohurish paraprake, q t lidh pjest prbrse.
lidhje ka, p.sh., i famshmi Princ me trupat speciale t Vlors? Nse n trsin e njohurive tona
enciklopedike nuk gjejm asnj paket njohurish mjaftueshmrisht kompakte, q t lejoj organizimin
e fjalive n nj t tr, nuk mund t flasim kurrsesi pr koherenc n shembullin (2).Pra, koherenca e
nj teksti, si sht n shembullin (1), nuk qndron n karakteristikat e mvetsishme gjuhsore, por n
trsin e njohurive enciklopedike paraprake. Dhe, meqense shembulli (1) u prgjigjet disa prej njohurive
tona enciklopedike, t cilat i kemi skematizuar n fjalit (a-d), kt tekst e vlersojm si koherent.
Kshtu, ndrsa analiza e kohezionit zhvillohet praktikisht e tra n kuadrin e dukurive gjuhsore, analiza
e koherencs na on dhe m larg, drejt kufirit delikat midis ligjrimit, njohjes dhe mendimit, q gjuhsia
t paktn deri m sot, i ka quajtur kolonat e Herkulit. N t vrtet, analiza e koherencs lidhet me
mekanizmat nprmjet t cilve mendja njerzore organizon njohjen, t ciln e sjell n kujtes, kur ka
nevoj dhe e prdor pr t interpretuar njohurit e reja. Pr kt arsye, studimi i koherencs fut n loj dhe
disiplina t tjera, si: psikologjin, shkencn njohse, inteligjencn artificiale, q duken se jan m t afta t
dalin nga kufijt e territorit gjuhsor.
Tham n fillim se koherenca u referohet funksioneve t bots tekstuale (konceptet dhe lidhjet konceptuale).
Koncepti sht prvijimi i njohurive q mund t aktivizohen apo t risillen n kujtes n mnyr t
harmonishme dhe konkrete. N aktin ligjrimor, kur flasim apo dgjojm dik tjetr, aktivizojm pjesn
(depozitn) aktive t kujtess son. Gjithashtu, konceptet q bjn pjes n kujtesn ton, nprmjet
komponentve t tyre prbrs, krijojn lidhje t ndryshme, si:
lidhje njohse t qndrueshme (p.sh., t gjith njerzit jan qenie t vdekshme);
lidhje tipike (p.sh., njerzit jetojn zakonisht n shoqri, pra jan qenie sociale);
lidhje t rastsishme (p.sh., disa njerz jan biond).
N aktin e komunikimit aktivizojm konceptet dhe marrdhniet konceptuale t s ashtuquajturs depozit
apo kujtes aktive. Q kujtesa jon aktive t ket shkall t lart vlefshmrie, njohurit e ndryshme q
marrim do dit, duhet t ken formn e MODELEVE T PRGJITHSHME.
74
Studiuesit Beaugrande /Dressler parashtrojn katr modele t prgjithshme t magazinimit t njohurive:

Frames Kornizat jan strukturat globale q prmbajn njohuri t prgjithshme rreth nj koncepti qendror
t caktuar .Kto korniza tregojn, n vija t trasha, lidhjet , por jo rendin sipas s cils kto fjal, t
lidhura reciprokisht, duhet t shprehen.
Skemat jan struktura globale t ngjarjeve dhe rrethanave t vendosura n sekuenca t organizuara
dhe t lidhura nga afrsia kohore dhe shkakore ... . N dallim nga kornizat, skemat kan nj vendosje
sekuenciale n progresion, e till q lejon t zhvillojm hipoteza mbi at q, n vazhdimsi, do t thuhet
n nj koh t caktuar tekstuale.
Projektet ose Planet jan modele t prgjithshme ngjarjesh dhe rrethanash q synojn drejt nj
qllimi t paramenduar . Kto projekte ose plane ndryshojn nga skemat pr faktin se projektuesi (d.m.th.,
krijuesi i tekstit ) i vlerson t gjitha sipas mnyrs sesi kto elemente lvizin drejt qllimit t paravendosur.
Scripts Dorshkrimet jan projekte t qndrueshme q prdoren shpesh pr t saktsuar rolet dhe
veprimet e pjesmarrsve n komunikim.
Informacion plus
N disa literatura gjejm t prdoret dhe termi tekst joverbal. Sipas disa studiuesve nj tekst mund t
formulohet edhe me kode t tjera, ve kodit t gjuhs s shkruar dhe t folur.
Kshtu nj tekst mund t prdor:
gjuhn e figurave - nj vizatim, nj piktur, nj skulptur ose nj shenj rrugore.
gjuhn muzikore - t prbr nga notat, pr shembull, t tilla jan tekstet muzikore, si nj fug e
Bahut ose nj koncert i Bethovenit.
Gjithashtu n nj tekst mund t prdoren n t njjtn koh disa kode: figura, fjalt, muzika etj., p.sh.:
fumeti (revist me vizatime e me fjal, prgjithsisht pr fmij) ose nj pjes humoristike e ilustruar.
Shnim. Msuesi/ja mund t prdor edhe tekstet e mposhtme:
Portreti i Sknderbeut, Ismail Kadare
Dy brir dhie kish n krye

Emblem e vjetr e uditshme
Sikur ta dinte q mes brinjve
Dy perandor do godiste
Po ia hngre puln tjetrit, lidhe tnden te magjja
Ua! Paska rn bor!
E dashur nn !
Kt kartolin po ta shkruaj nga Moska.
S bashku me mallin pr ty, po prjetoj edhe dshirn pr t vizituar ato vende,
ku ti ke jetuar dikur. Shpresoj t kem koh, t t drgoj disa foto.
Me dashuri e mall nga larg,
Blerina
Pjest e nnvizuara jan tregues i elementeve gramatikore dhe leksikore t tekstit.

Ndriimi i dobt n klasa dhe mungesa e ndrgjegjsimit pr t kryer nj vizit t syve, ka br q jo pak
prej nxnsve t shkollave 9-vjeare t ken probleme me shikimin. T dhnat e Institutit t Shndetit Publik
dshmojn kt fenomen. Sipas studimit t kryer nga specialistt, rreth 21 % e fmijve nga 6-14 vje kan
rregullime pamore.
Dhe pasi fola pr shkrimtart, do tju them nj gj: kam vn re se librat e lutjeve fetare, ndrsa kan lutje
pr do shkoll e zanat, skan ndonj lutje t veant pr shkrimtart. Un nuk jam shum fetar, por
ndonjher m hipn zjarri pr nj besim t shkurtr. Jam n nj gjendje t till dhe kam gatuar nj lutje t
shkurtr t ciln ju krkoj leje t kndoj.
(Lutja e shkrimtarit, Faik Konica)
75
Tema msimore: Teksti dhe pjest e tij Situata e t nxnit:

prditshme t cilat na njohin me tekstin dhe
pjest e tij, tekste t llojeve t ndryshme t
prbr nga pjes t ndryshme.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst
- dallon pjest prbrse t tekstit; karakteristika t pjesve
- identifikon nprmjet skems pjest prbrse t prbrse t tekstit
tekstit te gjat; paragraf/ lloje t tyre
- rendit veorit e pjesve prbrse t tekstit; titull
- klasifikon llojet e ndryshme t paragrafve
- shpjegon ndrtimin llojeve t ndryshme t titujve;
- shkruan tituj t prshtatshm pr lloje t ndryshme
tekstesh dhe anasjelltas.
teksti msimor, e-libri, tekste t llojeve t ndryshme, ndrkurrikulare:
paragraf t llojeve t ndryshme.
Diskutim, lexim hap pas hapi, stuhi mendimesh,diskutim i grshetuar me shpjegim, pun n grupe,
bashkbisedim.
Materiale dhe mjetet msimore:

Teksti msimor Gjuha shqipe 10, shkumsa me ngjyra, tekste t llojeve t ndryshme,
paragraf t llojeve t ndryshme, si m posht.
Paragraf numrimi:
Sipas t dhnave, gruaja ilire zinte nj vend t posam n shoqrin e athershme. Ajo merrte pjes aktive
n jetn shoqrore dhe politike t vendit. Jo vetm se ishte nn dhe shtpiake e mir, por krah pr krah me burrin
luftonte kundr armikut.
Luftrat e gjata kundr romakve forcuan m tepr cilsin luftarake t grave ilire. Armiku shpesh psonte humbje
nga sulmet e tyre. Pr romakt kjo ishte habi dhe friksoheshin shum. Mbi armikun hidheshin nga shkmbinjt, ashtu
si u hodh pasardhsja e tyre Nora e Kelmendit mbi pashain turk, t cilit i preu kokn.
N kryengritjet ilire n vitet 6-9 t ers son, kur romakt kishin rrethuar fortifikatat ilire, ato, pr t mos rn n
duart e tyre, shpesh u hodhn nga kshtjellat ose u dogjn brenda n qytet bashk me fmijt e tyre.
Fjalori Enciklopedik Shqiptar
Paragraf renditjeje:
Nga viti 1924 deri m 7 prill 1939 Shqipria sht sunduar nga mbreti Ahmet Zogu. Pas pushtimit fashist dhe
atij nazist, qysh nga lirimi n nntor 1944 deri m 1992, Shqipria ka pasur regjim komunist, me nj parti t vetme
n pushtet, t drejtuar nga Enver Hoxha (1908-1985) dhe Ramiz Alia. N fillim t viteve 90 n Shqipri u vendos
pluralizmi politik dhe sistemi demokratik. Qysh nga viti 1992 Shqipria sht Republik, me parlament shumpartiak.
Gj. Shkurtaj, Gjuha shqipe pr t gjith
76
Paragraf shkak pasoj

Pra, poezia kish qen prostituta q m kish tradhtuar. Isha denoncuar nga t njohur dhe t panjohur. I flakur
n qeli me pranga n duar, ndjeva se m ishin kputur fijet e padukshme, kordat e holla, engelt e rnd q m
lidhnin me botn dhe, i rn mes tyre si mes damarve t prer, ndjeva hemorragjin e ndjenjave si at t gjakut.
Visar Zhiti
Paragraf i zgjidhjes s nj problemi:

Tani shqiptart q e kan t drejtn me vete, aty ska dyshim. Qysh t mos ket shqiptari t drejt t shkruaj e
t kndoj gjuhn e tij, kur gjith kombet e kan kt t drejt dhe njeri si ndalon? Pse shqiptart t jen t mrguar
nga nj e drejt q e kan t gjith kombet e dheut? T mos mundin t msojn e t shkruajn gjuhn e tyre, po t
tjera kombe t huaj t vijn e t e tu hapin shkolla n gjuhrat e tyre e tu kthejn kombrin n gjuhn e tyre? Jan
kaq t dobt shqiptart? Jo! Nj mij her jo....
Pam m sipr sesa trimri kan br shqiptart ...
Sami Frashri
Paragraf i shtrirjes s nj koncepti:
Me fjaln kanun kuptojm t drejtn kanunore t shqiptarve t Veriut. Kanuni mori emrin sipas Lek Dukagjinit,
i cili n popull ishte i njohur si udhheqs i dalluar ushtarak, gjykats dhe organizator i lidhjeve fisnore. Edhe sot ka
mbetur shprehja: Si tha Leka, ashtu u b!. Nga kjo del edhe lidhja e Leks me kanunin. Kanuni prmban rregullat
e t drejts kanunore, ku prfshihen t gjitha lmit e drejtsis....
Gj. Shkurtaj, Gjuha shqipe pr t gjith
Paragraf krahasim - kontrasti:

Te autor, t till si Pushkini dhe Bajroni, trajtimi i tems s vetmis n letrsin romantike sht i ngjashm n
disa drejtime. Q t dy ata e vendosn kt motiv n qendr t veprave t tyre m t njohura. Gjithashtu ata japin
arsyet, t cilat e bjn romantikun t vetmuar. Pr m tepr secili e trajton brenda karakteristikave t romantizmit.
Pr shkak t ngjashmrive mund ti emrtojm si m t rndsishmit e ksaj rryme.
Megjithat, Pushkini dhe Bajroni ndryshojn nga njri-tjetri n disa drejtime t rndsishme. S pari, Bajroni
trhiqet n vetmi pr shkak t zhgnjimit nga shoqria dhe mjedisi ku jeton, kurse Pushkini e sjell vetmin e heroit
t veprs s tij t grshetuar me elemente m realiste. Heroi i tij i prket galeris s tipave letrar t ashtuquajtur
njerz t teprt...
E.G

Hapi I. Diskutim
Msuesi/ja e nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet se si i kan ndrtuar nxnsit
tekstet dhe si i kan identifikuar elementet e tyre prbrse.
Nxnsit tregojn si jan ndrtuar nga pikpamja strukturore tekstet q ata kan sjell n klas, ilustrojn
ndarje, t tilla si: pjes, krer (kapituj), nnkrer (nnkapituj), paragraf, tituj etj.
U jepet mundsi nxnsve t shprehin opinionet e tyre.
Hapi II. Diskutim, leximi hap pas hapi

Msuesi/ja paraqet t punuar n nj tabak me prmasa t mdha skemn e zmadhuar t f. 63 duke iu
referuar nj libri t njohur nga nxnsit. (teksti shkollor)
Identifikon pjest prbrse t tekstit s bashku me nxnsit. Prqendrohet vmendja te prmasat dhe
struktura e secils pjes t tekstit.
Nxnsit punojn n dy grupe me tekstet e tyre t shkolls:
grupi I - analizon strukturn e tekstit n trsin e vet;
grupi II - analizon paragraft, pasi lexon informacionin e ri q jepet pr paragrafin.
Hapi III. Stuhi mendimesh, diskutim i grshetuar me shpjegim

Prqendrohet vmendja te paragrafi. Msuesi/ja u shprndan nxnsve nj tekst q prbhet nga paragraf
t llojeve t ndryshme. U krkon nxnsve ti lexojn pr pak momente dhe m pas diskuton rreth tyre.
77
Mbledh opinionet e nxnsve rreth tij me an t stuhis s mendimeve.

njsi e vogl e tekstit pjes e nj teksti t shkruar
nga nj kryeradh n tjetrn
shpreh nj mendim pak a shum paragrafi ideja prqendrohet n nj fjali

t plot e t pavarur kryesore
zhvillon nj ide njsi baz informacioni i tekstit

ka lloje t ndryshme paragrafsh
Nxnsit, identifikojn s bashku me msuesin/en pjest prbrse t paragrafit duke dalluar veorit e
tij nga shembulli i dhn n libr.
Ky sht nj tekst
Titulli Letrsia shqiptare pas Lufts
Paragrafi I hyrs Pas Lufts s Dyt Botrore letrsia shqiptare eci n nj udh mjaft t vshtir e
komplekse.
Paragrafi II numrues Veoria kryesore e ksaj periudhe sht shkputja jo e natyrshme e letrsis nga
tradita e saj dhe ndikimi i fuqishm, po ashtu jo i natyrshm, q ushtron mbi t prvoja
krijuese e metods s realizmit socialist. Veoria tjetr, mbase m e rndsishme dhe
me pasoja t rnda, sht se letrsia shqiptare do t zhvillohej e ndar nga nj kufi
politik brutal dhe kufizimet e regjimit diktatorial.
Paragrafi III prmbylls Kshtu kemi letrsi t zhvilluar brenda dhe jasht kufijve.
Hapi IV. Leximi hap pas hapi

N paragrafin e dyt prmenden dy veori tek t cilat numrohen disa karakteristika (pjest e nnvizuara).
Shnohen llojet e paragrafve n tabel.
Pasi bhet leximi i drejtuar i tekstit, msuesi/ja praktikon s bashku me nxnsit identifikimin e llojeve t
ndryshme t paragrafve n baz t cilsive t tyre.
Paragraf numrimi (list): renditin shkaqe, pasoja, t dhna, dukuri, ngjarje etj.
Paragraf renditjeje: elementet paraqiten n renditje kohore.
Paragraf krahasimi/kontrasti: tregon ngjashmrit ose dallimet mes subjekteve.

Klasifikimi i
paragrafve
Paragraf pr shtrirje t nj koncepti: fraza qendrore jep at q shpjegohet m n detaje.
Paragraf pr zgjidhjen e nj problemi: skema pyetje-prgjigje.
Paragraf shkak/efekt: vendos nj lidhje mes nj ngjarjeje dhe shkakut t saj.
78
Punohet Ushtrimi A i tekstit.

A. Thesari i Vrapit u zbulua rastsisht n vitin 1902 n nj ar t fshatit Vrap, n rajonin e Peqinit.
I takon erekut t fundit t shek.VII. Prmbante 9 en t arta bizantine me pesh 3,044 kg, 30 en
argjendi, gjithsej 1,043 kg, disa pajisje rripi t fiseve avare me zbukurime indesh dhe grifonsh, shufra
e sende gjysm t prpunuara prej ari me pesh 2,371 kg.
Ky sht paragraf numrimi

Pjest e nnvizuara tregojn elementet q gzon ky paragraf pr tu emrtuar si paragraf numrimi.
U trhiqet vmendja nxnsve lidhur me veorit q kan llojet e paragrafve. N t gjitha llojet sillet
informacion, por mnyra si organizohet ai dhe ideja q shtjellon i bn t ndryshm.
Hapi V. Pun n grupe, organizuesi grafik

Ndahet klasa n dy grupe dhe punohen paragraft e B dhe C n tekst. Nxnsit identifikojn llojin
e paragrafit, renditin t dhnat n organizuesin grafik. Prfaqsuesi i do grupi paraqit zgjidhjen e
krkess s ushtrimit dhe diskutohet prfundimi i arritur.
Hapi VI. Bashkbisedim, shpjegim

Msuesi/ja u krkon nxnsve tu vendosin tituj paragrafve t msiprm.
Drejtohet pyetja:
- lloj titulli mund ti vendosim tekstit A? Ku duhet t prqendrohemi pr ta br kt?
Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn individualisht tekstin dhe t renditin s bashku veorit e titullit.
emror tregues
foljor titulli shpjegues
fantazues
Praktikojn s bashku vendosjen e nj titulli t fragmentit t msiprm.
Hapi VII. Pun n grupe
Punohet n grupe Ushtrimi. Vendosni nga n titull pr secilin nga tekstet e mposhtme.
Nxnsit prqendrohen n krkesat q duhen mbajtur parasysh pr formulimin e titullit:
i shkurtr koherent emror foljor
titulli
Detyr shtpie
Shnim. Klasa mund t ndahet n grupe.
Sillni n klas tekste letrare dhe joletrare.
79
Tema msimore: Teksti dhe llojet e tij Situata e t nxnit:

prditshme t cilat na njohin me tekstin
dhe llojet e tij.
tems msimore. Nxnsi/ja: lloje tekstesh
- klasifikon tekstet e llojeve t ndryshme; klasifikim i teksteve
- bn tabeln e klasifikimit t llojeve t ndryshme t teksteve; tekst letrar
- dallon tekstet letrare nga tekstet jo letrare; tekst joletrar
- prcakton veorit e llojeve t teksteve nprmjet synimit t tyre; funksion praktik/ estetik
- identifikon llojet e teksteve nprmjet funksionit t tyre.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; teksti Lidhja me fushat e tjera ose me temat
msimor, e-libri, tekste t llojeve t ndryshme letrare/ tekste ndrkurrikulare:
joletrare
Diskutim, pema e mendjes, pun n grupe, organizuesi grafik, pun e pavarur.
Materiale dhe mjetet msimore:

Tekste t llojeve t ndryshme, paragraf t llojeve t ndryshme, si m posht.
Tekst rrfyes (biografi)

Migjeni (1911-1938)
Migjeni sht pseudonimi i Millosh Gjergj Nikolls. Lindi m 13 tetor 1911 n Shkodr dhe vdiq n Itali m 1938. Msimet
e para i mori n qytetin e lindjes, pastaj ndoqi msimet n nj shkoll fetare n Manastir, ku qndroi deri m 1922.
Prvetsoi disa gjuh t huaja dhe lexonte shum. Kishte interesa t gjera artistike e kulturore. Punoi si msues n Vrak,
afr Shkodrs dhe n Puk. Shkroi poezi t fuqishme dhe proza t shkurtra. Krijimtaria e tij letrare sht prmbledhur n
vllimin Vargjet e lira (1936). Vepra e Migjenit sht nj pasqyr realiste e shoqris shqiptare t viteve 30.
Tekst prshkrues
Guid turistike
Tirana ndodhet n lartsin 110 m mbi nivelin e detit. Ajo ndodhet n t njjtin paralel me Napolin, Madridin e Stambollin,
si dhe sht n t njjtin meridian me Budapestin dhe Krakovin. Siprfaqja e qytetit t Tirans sht 31 km2 , ndrsa
ajo e gjith rrethit 1288 km2. Prfshin katr qendra urbane: Tirann, Vorn, Krrabn dhe Kamzn, si dhe 150 fshatra.
Lartsia mesatare e fushs s Tirans sht 521 m. Dy majat m t larta t saj jan mali i Dajtit 1612 m dhe Mali me
Gropa 1828 m.
Tirana u themelua m 1614 nga Sulejman Bargjini Pasha...
(Udhrrfyesi praktik i kryeqytetit)
Tekst informues - paraqits (shpjegues)

Onufri
Onufri sht piktor i shquar i shek. XVI. Ai krijoi n fushn e pikturs murore dhe t ikons. N vijim t tradits pikturore
t shek XIII-XV, Onufri shtoi elementin realist dhe etnografik t mjedisit shqiptar. Ai e zbuti mjaft kanionin bizantin, duke
br prqasjen e pikturs kishtare me jetn e gjall dhe mjedisin real. Onufri ka zbukuruar me pikturat e tij nj varg
kishash n Berat, n Shpat t Elbasanit, si dhe n Maqedoni e n Greqi...
(Marr nga Fjalori Enciklopedik Shqiptar)
80
Tekste argumentuese
Darvini dhe teoria e tij
Gjithnj njerzimi ka ngritur pyetjen: Kush jemi e nga vijm? Kush sht forca krijuese e natyrs apo universit? Disa
prgjigjen se sht Zoti. T tjer prgjigjen se sht vet natyra me ligjet e saj. T dyja tezat prputhen n nj pik: Bota
e gjall, bimt, kafsht e njeriu, jan zhvilluar prmes nj procesi q quhet evolucion, q do t thot ndryshim gradual
(i ngadalshm). I pari q shtroi tezn e evolucionit ishte shkenctari anglez Karl Darvini n librin Origjina e llojeve i
botuar n vitin 1859.
Darvini argumenton s pari, se njeriu nuk ka ardhur nga majmuni, q gabimisht prsritet e prdoret si argument
nga kundrshtart e teoris s tij. Ai pohonte se njeriu e majmuni kan origjin t prbashkt dhe m von secili prej
tyre ka ndjekur rrugn e vet t zhvillimit.
Forma e par e jets lindi n uj, pra, n gjirin e deteve dhe ka nj origjin t largt rreth 4 miliard vjet. N fillim ishte
nj organizm mikroskopik. Nprmjet ndryshimeve t ngadalshme u formuan lloje gjithnj e m komplekse. U krijuan algat,
pastaj meduzat (kandili i detit), sfungjert e n fund peshqit. Nga kta t fundit doln m von amfibt (kafsh q jetonin n
uj e tok), pastaj zvarranikt e n fund jan shfaqur mamifert, q prbjn klasn m t zhvilluar t bots s gjall.
Nga mamifert lindn majmunt antropomorf, prej t cilve doln primatt.
Primatt jan paraardhsit m t largt t njeriut.
Teksti udhzues
- Ligj pr organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor.
Neni 1
N do komun, bashki dhe rreth organizohet dhe funksionon pushteti vendor. Organizimi dhe funksionimi i pushtetit
vendor bazohet n parimet e vetqeverisjes, autonomis vendore, t ligjshmris dhe t zgjedhshmris...
Tekst letrar (rrfimtar)

N Dukagjinin e Siprm kish ardhur vjeshta. Frynin erra me lagshtir dhe kjo lagshtir e bnte ajrin m t
shndritshm, i bnte ret m t shndritshme.
Ishte koha kur bagtit do zbriteshin nga kullotat verore t bjeshkve. S shpejti do zinte bora dhe kopet do mbaheshin
edhe pr pak koh rrz maleve, pastaj ose do uleshin n kullotat dimrore t fushave, ose do mbylleshin brenda.
Dgjohej kudo jehona e kmborve, zileve dhe qiprave. Dgjoheshin blegrima, lehje, fyej, vikama.
Her-her ia behte, nuk e di se nga ndonj shtrngat e zemruar q rrokulliste mbi kurorat alpine, orteqe bubullimash
dhe ndizte shkreptima rrufesh, derdhte rrkera shiu.
(Nga Krastakraus, B. Xhaferri)
Hapi I. Diskutim
Msuesi/ja e nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet si jan ndrtuar tekstet
n baz t titujve q u jan sugjeruar, prqendrohet vmendja te pjest prbrse t tyre duke br
kshtu nj prsritje t njohurive.
Hapi II. Pema e mendimit Pema e mendimit ose prvijimi i t menduarit sht nj teknik q nxit nxnsit
t mendojn rreth tems dhe t krijon sa m shum lidhje q t mundin.
Shkruan n tabel titullin e msimit Llojet e teksteve. Msuesi/ja ndan klasn n pes grupe dhe u
shprndan grupeve tekste t llojeve t ndryshme: letrare dhe joletrare. Nxnsit kan njohuri pr llojet
e teksteve nga klasat e mparshme, t cilat u rikujtohen nprmjet pyetjeve, duke i shkruar n tabel:
- far jan fragmentet?
- Pse jan tekste?
- Cili sht qllimi i tyre?
- T lloji jan kto tekste?
- veori kan ato?
do grup do t jap prgjigjet e veta, t cilat do t ken ant e tyre t prbashkta: jan tekste, jan njsi
komunikimi q kan nj qllim t caktuar, dhe prgjigje t ndryshme, q lidhen me qllimin: t informoj,
t udhzoj, t shpreh ndjenja, me llojet: letrare ose joletrare dhe me nnllojet e tyre etj.
P.sh.: Kalaja e Petrels, nga zbulimet e bra, sht ndrtuar n kohn e sundimit bizantin Justinianit,
n shek. VI, pas Krishtit. sht ngritur n nj terren me shpate mjaft t pjerrta, t cilat e kan br
81
kalan shum t mbrojtur. U ngrit n momentet kur kalaja e Vils, e cila ndodhej prball saj, humbi
rndsin e saj ... Nga pika m e lart e kalas shihet nj pamje e mrekullueshme e zons kodrinore t
Petrels ...
Kto fjali jan prshkruese, qllimi i tyre sht t prshkruaj, teksti ka karakter praktik, pasi prdoret n
guida turistike.
Msuesi/ja ndihmon nxnsit pr t realizuar objektivin e ors s msimit, q nxnsit t dallojn llojet
e teksteve duke plotsuar organizuesin grafik pema e mendjes.
informon
qllimi njsi komunikimi
udhzon
funksion praktik tekste funksion estetik
me:
tekste joletrare tekste letrare
rrfyes tregimtar
prshkrues poetik
paraqits dramatik
argumentues
udhzues
Hapi III. Pun n grup, grafik organizues
Nxnsit ndahen n dy grupe t mdha q do t analizojn:
Grupi I - tekste me funksion praktik tekstet joletrare;
Grupi II - tekste me funksion estetik tekstet letrare
Grupet ndahen edhe n nngrupe, sipas llojit t tekstit.
Msuesi/ja prgatit n dy tabak t mdhenj letre organizuesin grafik pr llojet e teksteve: letrar e
joletrar dhe ia v prpara do grupi.
Nxnsit punojn n grup dhe plotsojn s bashku tabeln e klasifikimit t teksteve me an t
organizuesit grafik.
Tekstet me funksion praktik tekstet joletrare
Teksti bn? Synimi Lloji i tekstit

Rrfyes Tregon ngjarje reale me T nxit fantazin e lexuesit. Kronika, shnime udhtimi,
personazhe dhe vende reale. biografi, intervista etj.
Prshkrues Prshkruan karakteristikat e T prshkruaj cilsi fizike Guida, traktate teknike, tekste
njerzve, kafshve, sendeve, e psikologjike, q lexuesi i shkencore etj.
vendeve, objekteve. percepton mendrisht.
Paraqits Paraqet t dhna, informacione, T shpjegoj, t sqaroj, t Njoftime, zrat e enciklopedive,
shpjegon koncepte, teori mbi nj ilustroj nj teori. prmbledhje etj.
argument t caktuar.
Argumentues Mbshtetin opinione, teza, T bind lexuesin pr vlefshmrin Ese, artikuj politik dhe
e tezs dhe t gjykimit t vet. propagandistik etj.
vlersohen fakte, gjra, persona.
Udhzues Jep udhzime, kshilla, urdhra. T udhzoj, kshilloj, detyroj, Ligje, vendime, udhzime,
urdhroj lexuesin q t ndjek urdhra, receta, udhzues
nj qndrim ose t kryej veprime prdorimi etj.
sipas nj radhe t caktuar.
82
Tekstet me funksion estetik tekstet letrare

Teksti bn? Synimi Lloji i tekstit
Tregimtar Rrfen pr ngjarje ose T pasqyroj jetn Miti, legjenda, romani,
Rrfyes ose narativ personazhe reale ose t nprmjet figurave artistike dhe t novela, tregimi etj.
trilluara, ndrtohet sipas nj shkaktoj prjetime dhe emocione t
strukture artistike. caktuara te lexuesi.
Poetik Rrfen pr ngjarje ose T ndikoj thell n mendjen, n Poema epike, eposi, ciklet
personazhe nprmjet vargjeve zemrn e n ndjenjat e lexuesit, e kngve, poezia etj.
dhe organizimeve t ndryshme duke shfrytzuar mjetet shprehse
tingullore. Shpreh ndjenja e t gjuhs.
emocione nprmjet gjuhs s
figurshme.
Dramatik Rrfen nprmjet personazheve T pasqyroj jetn nprmjet gjuhs Tragjedia, komedia,
vepruese dhe lojs s aktorve skenike (dialogve dhe monologve) drama, farsa etj.
n sken, dhe t shkaktoj prjetime dhe
emocione t caktuara te shikuesi.

Nxnsit punojn t ndar n grupe ushtrimin 1, 2. U krkohet nxnsve t prcaktojn llojin dhe
funksionin e tekstit.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1: a) prshkrues, b) udhzues, c) paraqits, d) argumentues.
Ushtrimi 2: a) t informoj,
b) t ndikoj te lexuesi,
c) t argumentoj pr nj qndrim t caktuar,
d) t shpreh emocione,
e) t ndikoj emocionalisht pr dukurin,
f) t shpjegoj,
g) t udhzoj.
Kontrollohet puna e nxnsve. Diskutohen prgjigjet e ushtrimeve, jepen argumente mbi to duke iu
referuar fragmenteve.
Detyr
a) Gjeni nj tekst letrar dhe joletrar prcaktoni qllimin, funksionin, synimin e autorit.
Jepni argumente.
b) Sillni n klas tekste t ndryshme prshkruese.
83
Tema msimore: Teksti informues-paraqits shpjegues Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Tekste t ndryshme informuese-
paraqitse funksioni i t cilave sht
praktik dhe q shrbejn pr t dhn
informacione t llojeve t ndryshme
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas Fjalt ky
tems msimore: tekst informues-paraqits
Nxnsi/ja: lloje t teksteve informuese-paraqitse
- identifikon tekstin paraqits-informues; struktur
- prcakton qllimin dhe funksionin e tekstit informues- funksion praktik
paraqits; paraqitje e t dhnave
- dallon llojin analitik dhe sintetik t paraqitjes s t analitik/sintetik
dhnave n tekstin informues;
- identifikon karakteristika t tekstit informues n nj
shembull t ktij lloji.
e-libri, tekste informuese-paraqitse t llojeve t ndryshme,
tabela
Bashkbisedim i grshetuar me shpjegim, lexim i drejtuar, ditari dypjessh, Diagrami i Venit, praktik e
drejtuar, pun n grup
Ese nga Faik Konica

T veshurat shqiptare (dukuria q trajton)
Me gjith luftrat, shkeljet dhe turbullimet e paprera n tr kohn e shkuar, populli shqiptar me forcn e vullnetit
dhe fuqin e tij t kundrshtimit, ka qen i zoti t mbaj t gjall, jo vetm gjuhn e tij, t njohur nga filologjist si m t
vjetrn n Evrop t Juglindjes, po dhe ca nga traditat e tij t motshme. Nj nga kto sht kostumi kombtar. Baroni
Francis Nopa, nj autoritet i njohur, n nj nga librat e tij t fundm mbi Shqiprin, t botuar tre vjet t shkuara n
Gjermani, ka botuar krah pr krah dy fytyra, nj t kostumit t sotm t Shqipris, dhe nj tjatr t nj shmblle
prehistorike t zbuluar n nj qark t Iliris s vjetr; t ngjart n mes t tyre sht pr t vn re.
Kur flasim pr kostum shqiptar sht nevoj pr ca shpjegime. Populli shqiptar sht shum individualist
dhe nuk vesh gjithnj po nj rrobe. E vrteta sht se ka aq shum kostume shqiptare, sa kan qen dhe
qarke t ndryshme n Shqipri. Po prmbi kt ndryshim lokal, ka qen gjithnj nj far veshje e prgjithshme n
karakteristikat e saj q mund t quhet kostum kombtar. Flokja midis t tjerash, ka pasur n form t saj njfar
afrimi n t gjith vendin; dhe fustanella gjer pak koh m par ishte nj pjes e veshjes kremtrore t do njeriu
prej nj dere t mir, si n Shqipri t Siprme ashtu edhe n Shqipri t Poshtme. Puna q t tilla moda veshjeje mund
t gjenden dhe n vendet fqinje, stregon tjatr gj, ve influencs s fort q shqiptart kan ushtruar n kohn e shkuar
mbi kombsit rreth e rrotull. Pr shmbll, sht thn me prsritje prej studimtarve t ktij subjekti se i ashtuquajturi
kostum modern grek n t vrtet sht nj imitim i poshtr i kostumit shqiptar. Ky kostum u prhap n mes t grekve n
shek. XIV, kur shqiptart n Bua Shpatn shkeln dhe pushtuan Greqin
84
Kronologji e jets s Dritro Agollit

1931 (13 tetor) lindi n fshatin Menkulas t Devollit (Kor).
1938 1942 mori msimet e para n vendlindje.
1943 korrier i batalionit partizan Fuat Babani.
1945 1948 vazhdoi shkolln n qytetin e Bilishtit.
1948 1952 ndjek msimet n shkolln e mesme Asim Zeneli, n Gjirokatr.
1947 boton pr her t par n gazetn Rinia, vjershn Vullnetari i hekurudhs.
1952 1957 ndjek studimet e larta n Sant-Petrburg....
Artikull gazete
Edhe pse ka jo pak vmendje n kt sezon, referuar zjarreve dhe gatishmria sht e plot, jasht repartit
zjarrfiks nuk sht e thn q gjrat t jen kshtu. Vetm pr t dal zjarrfiksja ndonjher ndodh q duhen
deri 12 minuta prgjat nj rruge me gjatsi rreth 100 m. Bllokimi pr zjarrfiksit nis q pas daljes s tyre nga reparti.
Makinat e parkuara prreth jan pengesa e par, ndrsa dalja pr te stadiumi sht bllokuar trsisht. Blloqe
betoni jan vendosur n zonn para stadiumit, duke penguar lvizjen e automjeteve ktu, prfshi edhe kalimin e
zjarrfikses ....
Fakti q rruga kryesore nuk ka nj korsi emergjence, bn q t ndodhin situata t tilla t kushtzuara edhe nga
faktor t tjer ...
Shnim. N tekst jan prdorur lloje shkrimesh, me an t t cilave vihen n dukje disa nga tipare e
tekstit informues paraqits.
Me shkronja t pjerrta vihet n dukje dukuria kryesore, q trajtohet n tekst.
Me shkronja t zeza dhe t nnvizuara vihen n dukje dukuri t tjera, q kan nj marrdhnie t
caktuar me dukurin kryesore.
Hapi I Bashkbisedim, lexim i drejtuar, diagrami i Venit

Msuesi/ja prezanton temn: Teksti informues-paraqits.
U shprndan nxnsve fisha me tri lloje tekstesh, si: ese, biografi t jets s D. Agollit, artikull gazete
dhe u krkon ti lexojn me vmendje. Pastaj drejton pyetjen:
- Cili sht mesazhi q prcjellin kto lloj tekstesh: shprehin ndjenja, informojn, bindin?
Pasi lexon nj fjali nga paragrafi i par i tekstit, msuesi/ja ndalon dhe drejton pyetjen:
- Pse quhet tekst informues paraqits?
- Cili sht qllimi i ktij teksti?
Nxnsit mund t prgjigjen: informojn, japin informacion.
Msuesi/ja pret prgjigjet e nxnsve dhe m pas sqaron:
T informosh do t thot t japsh t dhna pr t zgjeruar ose modifikuar njohurit e dikujt mbi nj
argument (fakt) t caktuar.
Nj tekst informues, n formn e tij thelbsore, sht nj list t dhnash.
Funksioni i tekstit informues paraqits (shpjegues) sht ti prcjell marrsit (dgjuesit ose
lexuesit) informacione dhe njohuri n lidhje me nj dukuri, koncept, argument, par nga nj
kndvshtrim i prgjithshm. Ai paraqit dhe shpjegon nj prmbajtje t caktuar n mnyr t qart
dhe t sistemuar.
Qllimi i tekstit informues paraqits (shpjegues) sht thellsisht praktik: t informoj prmes
shpjegimit, pra t zgjeroj njohurit e lexuesit prmes shpjegimit.
85
Mnyra e paraqitjes s informacionit:
analitike leksionet, interpretimet e teksteve, filmave etj.

(t dhna t detajuara) materialet shkencore, artikujt e gazetave eset etj.
sintetike skedat pr prdorim personal, relacione, raporte,
(t dhna prmbledhse) skeda biografike, prmbledhjet, kronologjit
Udhzohen nxnsit t zbulojn funksionin, qllimin dhe mnyrn e paraqitjes s informacionit n tekstet e
dhna informuese-paraqitse. Nxnsit t ndar n tri grupe punojn me tekstet e librit ose tekste t tjera
t prgatitura n shirita letre nga msuesi/ja, si p.sh.: eseja e F.Konics, artikulli i gazets, kronologjia e
jets s Dritro Agollit.
Shembull kur funksioni i tekstit sht informues. Duke iu referuar artikullit t gazets, nnvizohet fjalia e
par: Edhe pse ka jo pak vmendje n kt sezon, referuar zjarreve dhe gatishmria sht e plot,
jasht repartit zjarrfiks nuk sht e thn q gjrat t jen kshtu Ajo jo vetm informon, por
prmban edhe nj fakt t par nga nj kndvshtrim i prgjithshm.
Prqendrohet vmendja e nxnsve te fjalia: Fakti q rruga kryesore nuk ka nj korsi emergjence, bn
q t ndodhin situata t tilla kushtzuar edhe nga faktor t tjer e cila jep dhe nj shpjegim t
argumentit pr t cilin flet. Pra, karakterizohet nga nj qllim praktik pr t informuar prmes t shpjeguarit.

Paraqitja e t dhnave prmes nj argumenti
analitike sintetike
(t detajuara) (t prmbledhura)
Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn materialin mbi tekstin informues dhe m pas liston llojin e teksteve
informuese-paraqitse dhe veorit e tyre.
Nxnsit duke shfrytzuar tekstet q kan prpara bjn dallimin midis teksteve analitike dhe atyre
sintetike, me an t Diagramit t Venit.
teksti analitik teksti sintetik
- analizon, zbrthen informacionin - t dhnat i jep t prmbledhura

- jep t dhna t detajuara - jep t dhna pr trsin e problemit
- informacion i hollsishm dhe i plot
- transmetojn informacion
- trajtojn nj dukuri t caktuar
- do dukuri lidhet me dukurin kryesore
- informacionet jan t qarta, koherente
- paraqiten sipas nj rendi logjik
86
Hapi II. Ditari dypjessh

far trajton? Trajton nj dukuri t caktuar (veshja shqiptare)
N marrdhnie jan dukurit me Dukuria kryesore duhet t jet n marrdhnie me dukurit
njra-tjetrn? e tjera shqiptare (kostumi kombtar, afria e tyre, veshja te
fqinjt, huazimi i saj nga grekt etj.).
Cila sht karakteristika e paragrafit n kt do paragraf prmban informacion (kostumi kombtar
lloj teksti? Nopa ka botuar krah pr krah dy fytyra...
kur flasim pr kostumin kombtar... flokja ka pasur nj afri
n t gjith vendin ...
Si sht koherenca, qartsia, plotsia e Informacionet t jen t qarta, t plota e koherente.
informacioneve?
Cili sht rendi q jan vendosur informacionet Ka rend logjik e kronologjik (niset me veshjen shqiptare,
e ndryshme q trajtohen? identifikimi i saj nga studiues t huaj, tiparet e saj, huazimi
nga grekt....
lloj leksiku i karakterizon? Leksiku sht teknik. Prdoret n relacionet shkencore
dhe analizat letrare.
lloj publiku i drejtohet? I drejtohet nj publiku t specializuar.
Si sht paraqitja e t dhnave? Paraqitja e t dhnave sht objektive.
Cilat jan karakteristikat gjuhsore? Foljet jan n kohn e tashme, prdoren lidhzat, ndajfoljet
lidhzore, gjymtyrt e pjest homogjene.
rol luajn elementet grafike? Informacionet shoqrohen me elemente grafike, si: foto,
skica, harta etj.
Nxnsit, pasi jan njohur me formn e nj teksti informues-paraqits, lexojn tekstin Kanuni
duke iu trhequr vmendje pr t ngulitur prmbajtjen dhe strukturn e tij.
Msuesi/ja, trheq vmendjen e nxnsve n strukturn e tekstit dhe u krkon t identifikojn
veorit jan dhn n grafikun organizues, i cili, i shkruar n nj tabak letre, vendoset n tabel.
Hyrja paraqitja sintetike e dukuris.
Trungu paraqitja e dukuris n lidhje me dukuri t tjera).
Prfundimi Organizuar n paragraf.
Prmbajtja mbshtetet mbi nj argument, shpjegon, analizon argumentet, jep opinione dhe
shembuj t ndryshm.
Hapi IV. Praktik e pavarur

Punohet Ushtrimi 1 dhe nxnsit japin prgjigje rreth skeds mbi tekstin:
Zgjidhje ushtrimesh
Titulli Kanuni
Autori Shaban Sinani
Dukuria trajton ekzistencn e kanunit n Shqipri, duke u mbshtetur n shtje t ndryshme
q kan t bjn me: mbijetesn e tij; mosshkrimin e tij deri n shekullin XX; kanuni - edukata
juridike e malsorve; rregullatori i gjith jets shoqrore n Shqipri etj.
Strukturimi i paraqitjes s dukuris:

Hyrja - paraqitje sintetike e dukuris: Kanuni sht nj monument kulturor historik.
Trungu - paraqitja e dukuris n lidhje me dukuri t tjera.
a. Qndresa e Kanunit gjat pushtimit osman dhe roli i tij si jus albanicae.
b. Kanuni si bot e mbyllur.
87
c. Shpjegimi pr mosbotimin e Kanunit.

d. Kanuni dhe lidhja e tij me Lek Dukagjinin.
Prfundimi trashgimia dhe normimi i Kanunit.
Paraqitja e aspekteve t ndryshme n trungun e tekstit sht br n formn e nj analize q merr n

konsiderat aspekte t ndryshme t dukuris, duke cituar fakte t dhna dhe opinione.
Leksiku i prdorur: leksiku i specializuar.
Duke u bazuar n karakteristikat e tekstit shpjegoni nse ky tekst sht: i tipit t specializuar.
Karakteri i ktij teksti: informues-paraqits.
Fjalor
Fjala divulgativ nuk sht prdorur n kuptimin tekst i mirfillt shkencor, por, duke shfrytzuar t dhna t
mirfillta shkencore, ato paraqiten me nj gjuh m t thjesht pr tu kuptuar nga nj mas e gjer lexuesish.
Zvendsoni titullin e ktij teksti me nj titull tjetr t zgjedhur prej jush:

Alternativat i lihen nxnsit duke ia drejtuar vmendjen te shtjet kryesore q teksti trajton.
Kanuni, trashgimia e nj populli n qndres, ligji i pashkruar etj.
Hapi IV. Shkrim i lir

Nxnsit do t paraqesin n mnyr skematike prmbajtjen e tekstit t dhn n libr.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t prqendrohen n shtjet themelore q ai trajton pr realizimin e
ksaj krkese.
Ushtrimi 2: Rishkruani kt tekst duke e prmbledhur n disa fjali.
Kanuni sht nj monument kulturor historik i s drejts tradicionale t shqiptarve.

Shpesh njihet me emrtimin Kanuni i Lek Dukagjinit dhe sht modeli m i plot i organizimit tradicional t jets s
shqiptarve.
I qndroi edhe pushtimit osman duke i detyruar pushtuesit q ta merrnin n konsiderat.
Sot vlersohet si nj bot juridikisht e mbyllur, por q mbart pasuri t jashtzakonshme vlerash, q jan trashguar
brez pas brezi me nj mekanizm t till, si sht gjuha apo folklori.
I konsideruar si edukata dhe ndrgjegjja juridike dhe zgjedhja e prbashkt e mnyrs s jetess s malsorve
shqiptar, jetonte fort brenda mendjes dhe zemrs s tyre.
Edhe pse ishte vepr e nj populli t tr, identifikohet me emrin e Lek Dukagjinit fal kontributit, q ka dhn, si dhe
qllimit pr t mos e ln anonime kt vepr madhore, t quajtur ndryshe testament juridik i shqiptarve.
Detyr shtpie: Ushtrimin 3, n faqen 73.

88
Tema msimore: Klasat e fjalve Situata e t nxnit:

Tekste t llojeve t ndryshme, t cilat vn
Kompetenca: Morfologji n dukje prdorimin e gjer t klasave t
fjalve
tems msimore: klasa fjalsh
Nxnsi/ja: t ndryshueshme
- forcon njohurit e marra mbi klasat e fjalve; t pandryshueshme
- dallon klasat e fjalve sipas veorive leksikore; veori leksikore,
- dallon klasat e fjalve sipas veorive morfologjike; veori sintaksore,
- dallon klasat e fjalve sipas veorive sintaksore; fjal kuptimplota
- klasifikon fjalt sipas klasave; fjal jokuptimplota,
- argumenton dallimet midis fjalve kuptimplota
dhe atyre jokuptimplota, t mvetsishme dhe t
pamvetsishme.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, fisha t ndrkurrikulare:
prgatitura, magnetofon, tabela t shkruara, tekste t llojeve
t ndryshme

Dgjim dhe mendim i drejtuar, shqyrtim kategorizues, stuhi mendimesh, pema e mendjes, organizuesi
grafik, pun e pavarur
Hapi I. Dgjim dhe mendim i drejtuar (DLTA)
Msuesi/ja fillon duke prezantuar autorin e tekstit, pjesn q do t lexohet dhe zgjedh njrin nga nxnsit
pr t br t mundur leximin e pjess s zgjedhur n krye t msimit. Leximi bhet i shtruar, me qllim q
nxnsit t ken mundsi t shkruajn n fletore sa m shum fjal q i fiksohen.
Ndrmjet fjalve t shkruara, msuesi/ja u krkon nxnsve q t shkpusin nga trsia e tyre nga 2 emra,
mbiemra, ndajfolje, parafjal, mbiemra, folje, premra, numror, lidhza, pjesza e pasthirrma.
Hapi II. Shqyrtim kategorizues
Nprmjet tekniks s shqyrtimit kategorizues, Msuesi/ja synon shqyrtimin e fjalve t zgjedhura nga
nxnsit, duke realizuar nj analiz morfologjike t tyre. Msuesi/ja u krkon nxnsve t shkruajn n nj
tabel veorit gramatikore q kan fjalt e zgjedhura.
P.sh., vepr, emr, i prgjithshm, gjinia femrore, numri njjs, trajta e pashquar, rasa kallzore, lakimi I;
befason, folje, veta III, numri njjs, koha e tashme, mnyra dftore, zgjedhimi I etj.
Kshtu veprohet pr t gjitha fjalt q kan zgjedhur nxnsit.
Hapi III. Stuhi mendimesh
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras dhe u krkon t shprehin idet e
tyre. Drejtohet pyetja: jan klasat e fjalve? Cilat jan veorit e tyre?
89
emri mbiemri
folja ndajfolja

premri Klasat e fjalve parafjala
numrori pasthirrma
pjesza lidhza
Hapi IV. Pema e mendimit. Organizuesi grafik
Msuesi/ja vijon me shpjegimin e njohurive t reja duke prdorur metodn e organizuesit grafik, me qllim
q nxnsit t argumentojn veorit gramatikore t klasave t fjalve.
pjes t ligjrats
sipas veorive leksikore sipas veorive morfologjike

fjal kuptimplota Klasat e fjalve t ndryshueshme
fjal jokuptimplota t pandryshueshme
fjal thirrmore
sipas veorive sintaksore:
t mvetsishme
t pamvetsishme
Ilustrohen me shembuj t gjitha rastet e klasave t fjalve sipas veorive leksikore, morfologjike dhe sintaksore.
Aktivizohen sa m shum nxns pr dhnien e prgjigjeve. Organizuesi grafik shkruhet n tabel me shkumsa
me ngjyra, ose n tabela tabak, dhe u shrben nxnsve pr t vijuar me punn praktike.

Punohen n mnyr t pavarur ushtrimet 1 dhe 2. Nxnsit mund t diskutojn me njri-tjetrin idet e tyre.
Zggjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Klasat e fjalve Fjalt sipas tyre

Ndajfolja Sado, thjesht, pjesrisht, disa.
Parafjala N, n, nga, me, kundrejt, me, pr, krahas, gjer, n.
Pjesza Si, pr t, nuk
Pasthirrma
Lidhza Ashtu si, dhe, prve, q, dhe, sado, e, q, ku, q, edhe, ku,
Ushtrimi 2
Klasat e fjalve Fjalt sipas tyre
Emri Arkeologt, zbulim, Mal t Zi, pallate, gazeta, Varshava, studimin, zons, vitin,
profesori, studimin, t dhnat, kompleks, pallatit, sundimtarve, Iliris, mbretit
Bardhyl, Teuta, vendndodhja e ndrtesave, teknikat, ndrtimin, krahasim, shembuj,
arkitekturs, rast, arkeologji.
Mbiemri polak, t rndsishm, prestigjioze, angleze, i madh, i rndsishm, e prdorura,
unike, ilire, i rrall
Folja kan br, kan gjetur, prshkruan, kan nisur, udhhoqi, thot, tregojn, kemi
zbuluar, prkasin, jan, sht
90
Premri ata, i (trajt e shkurtr e premrit vetor) t gjitha, e tyre, t cilat, q

Numrori Dy, 2000,
Ushtrimi 3
Fjal kuptimplota Fjal jokuptimplota
Kanuni, sht, moment, kulturor, historik, i s Deri, n, q, mbi, pa, pr, t, nga, do, t, po,
drejts, tradicionale, t shqiptarve, shqiptart, kan ashtu, edhe
trashguar, shekullin e 20-t, dy, kanune, kanunin, e
lekve, Lek, Dukagjini, ky
Vazhdohet me zgjidhjen e ushtrimit deri n fund.
Detyr shtpie
Tema msimore: Shumsi i emrave mashkullor Situata e t nxnit:

Tekste t llojeve t ndryshme me
Kompetenca: Morfologji prdorim t gjer t emrave t gjinis
mashkullore n numrin shums
tems msimore: gjinia e emrit
Nxnsi/ja: shumsi i emrave
- forcon njohurit rreth kategoris s gjinis; rregulla
- di rregullat e formimit t shumsit tek emrat mashkullor; formim
- shpjegon rregullat drejtshkrimor n formimin e shumsit prdorim stilistik
tek emrat mashkullor;
- argumenton prdorimin stilistik t emrave n numrin shums;
- aftsohet n kthimin e fjalve nga numri njjs, n numrin
shums.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, fisha t prgatitura, ndrkurrikulare: letrsi
tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme
Diskutim, diskutim n grup, Di, Dua t di, Msoj, pun e pavarur n grup.

Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas, duke u br nxnsve kto pyetje:
- jan klasat e fjalve?
- Si ndahen klasat e fjalve sipas veorive leksikore?
- Si ndahen klasat e fjalve sipas veorive morfologjike?
- Si ndahen klasat e fjalve sipas veorive sintaksore?
Nxnsit ilustrojn me shembuj secilin rast t prmendur.
Hapi II. Diskutim n grup
91
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me nj tekst t shkruar n drras, ose t paraqitur n nj tabel.
Lexohet pjesa dhe krkohet q nxnsit t nnvizojn t gjitha fjalt n numrin shums. Shtrohet pyetja:
- Si sht formuar shumsi i emrave t gjinis mashkullore?
Gjarprinjt, kta zvarranik me aftsi t uditshme, kan luajtur nj rol t rndsishm n religjionin
dhe mitologjin ilire. Kulti i gjarprit, sht i pranishm n legjendat e shum popujve t bots q nga
Azia Lindore e deri n Amerik. Shum e njohur dhe e famshme sht legjenda e Gjarprit Hitit, emri i t
cilit ishte Ilurjanka, q pr disa autor shrben si burim nga rrjedh edhe emri ilir. Autor t ktij mendimi
jan gjermani O. Gruppe dhe filologu slloven K. Oshtiri. N aspektin kohor, simbolika e gjarprit n trevat
shqiptare gjendet prtej kufirit t formimit t etnosit ilir. Ky kult sht i pranishm edhe sot n prralla,
legjenda e tregime t ndryshme, brenda gjith hapsirave etnike shqiptare.
Msuesi/ja shkruan n tabel mnyrat e formimit t shumsit t emrave t gjinis mashkullore.

Shumsi i emrave t gjinis mashkullore formohet me an t prapashtesave:
-, -a, -e: zvarranik, legjendat, autor, trevat, prralla, legjenda e tregime
-nj, -j: popuj
-enj: lumenj, lmenj, prrenj, budallenj, fukarenj, maskarenj etj.
-inj: gjarprinj.
-r: mbretr, robr, dreqr, princr, kunetr, skllevr, shtretr etj.
-ra: hapsira

Msuesi/ja shkruan n tabel nnshtjen e msimit, Formimi i trajts s shumsit. Ndahet tabela n
tri pjes. N shtylln e par shkruhet do informacion q kan nxnsit pr kategorin e shumsit. N
shtylln e dyt shkruhen pyetje q mund t ken nxnsit ose q i lindin nga shtje t msimit. N shtylln
e tret shnohet informacioni i ri q merret.
Di Dua t di Msoj
-me ndrrime tingujsh
Gjinia sht kategori Mnyrat e formimit t trajts (a>e dash-desh) (e>i breg-brigje)
gramatikore. s shumsit. (k>q mik-miq) (g>gj zog-zogj)
(ll>j akull-akuj) (r>j bir-bij).
Dalloj emrat e gjinis Si formohen emrat e gjinis - me ndryshim t bashktingllores, me ndrrim
mashkullore. mashkullore me dy trajta t zanores dhe me prapashtesn -e njkohsisht.
shumsi? - me ndrrim t tingujve dhe me prapashtesn
Mund t kthej nj emr -e njkohsisht: (bark-barqe).
t gjinis mashkullore Si ndodh ndrrimi i gjinis - emra q dalin me dy trajta shumsi (drapr-
nga numri njjs n tek emrat mashkullor? drapinj - draprinj)
numrin shums. emra t dygjinishm: me prapashtesn -e:
Si zbatohen rregullat e me prapashtesn ra
drejtshkrimit tek emrat q nuk shkruhet -ja pastheksore tek emrat q
mbarojn m -l, -r, -rr. mbarojn me -l, -r, -rr. (libr - libra; ndrr -
ndrra; mbl - mbla)
Hapi IV. Pun e pavarur n grup

Pr t prmbledhur njohurit e marra n msimin e dits, msuesi/ja i kushton koh zgjidhjes s ushtrimeve
n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar ushtrimet 1-10 n faqe 79 - 80.
92
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
faktor kryesor, dete t thella, tela t holl, tanke t rnda, barra t kqija, vendime t drejta, organe
shtetrore, ritme t shpejta, prvjetor t rndsishm, rrath t mdhenj, tregime humoristike, vite t arta,
probleme ekonomike, ujra nntoksore.
Ushtrimi 2
metra, kufij, budallallqe, kallinj, jastk, portokaj, brumbuj, t rinj, blloqe, papagaj, milimetra, shalle.
Ushtrimi 3
buf, qent, klysht.
Ushtrimi 4
argumente argumenta monumente monument
filxhana filxhan aeroplan aeroplana
dokumenta dokumente koeficiente koeficienta
shofer shofera peshqir peshqira
instrumenta instrumente zinxhira zinxhir
grushta grushte televizor televizora
blers blersa prgjegjsa prgjegjs
probleme problema piruna pirun
oficer oficera kecr keca
elsa els lypsa lyps
trndafila trndafil shitsa shits
prkthyesa prkthyes brryle brryla
ditar ditare frigorifera frigorifer
grafik grafiqe diamant diamante
formulare formular krevate krevat
tipe tipa personazh personazhe
shirit shirita seminare seminar
mjeshtr mjeshtra zgjedhsa zgjedhs
desh deshr grekr grek
stomak stomaqe monolog monologje
Shnim. Ka emra q dalin me dy forma shumsi.

P.sh., emri problem del me dy forma shumsi, sepse ka dy kuptime.
1. Problem problem (et) - shtje e ndrlikuar q diskutohet a q shtrohet pr tu zgjidhur: problem
i rndsishm probleme t rndsishme (ansor);
Problem (a) mat. Detyr q ka disa t dhna t nj krkese dhe duhet t zgjidhet: problema t vshtira.
Ka edhe emra q ndonse nuk dalin me dy kuptime, kan dy forma shumsi. Si p.sh.:
Kec,-i m. sh. -a(t) dhe -r(it) - kecat e vegjl
Ushtrimi 5
qenrit - n kt rast kemi nj homonimi (e cila ndodh vetm n rastin e ktij shumsi: qenrit kafsh dhe
qenrit t qent, t ekzistuarit) e ndrtuar me funksion stilistik (ironik e talls). Ka qllim stilistik-shprehs.
Ushtrimi 6
Me an t prapashtesave:
-, -a, -e: oxhak, thesare, gishta, xhepa, shahist
-nj,-j: heronj, pyje, turinj, orakuj, kunguj, akuj,
-enj: budallenj,
-inj: gjarprinj. lumenj, priftrinj,
-r: robr,
-ra: metra, miellra,
- me ndrrim tingujsh: ftonj, krushq;
- me ndrrim tingujsh dhe prapashtes: disqe, blloqe, parqe, trungje, vargje, togje, rreziqe, akej,
brigje, shtigje, hamej, leqe, meshkuj;
Ushtrimi 7
drejtues, transmetues, ujsjells mikprits, mjeshtr, shits, arbr, trets.
93
Ushtrimi 8
Ndryshim, tipar, argument, fakt, imigrim, truall
Me gjith ndryshimet rrnjsore q kan psuar gjat zhvillimit t tyre historik, gjuht e ndryshme
indoevropiane kan ruajtur disa tipare t veanta q i dallojn nga familjet e tjera gjuhsore. Pr sa u takon
argumenteve historike, un po kufizohem duke theksuar faktet e deklaruara t vna n dukje nga shum
dijetar q historiant dhe kronikant e lashtsis dhe t Mesjets nuk prmendin gjkundi imigrime t
theksuara t strgjyshrve t shqiptarve n trojet e para.
Ushtrimi 10
prtac-prtac, kula-kule, man-mana, byrek-byrek, ila-ilae, liqen-liqene, akademik-akademik, dyshek-
dyshek, gjumash-gjumash, aktivist-aktivist, auditor-auditor, plan-plane, iklist-iklist, fotograf-fotograf, fitil-
fitila, telefon-telefona, patllxhan-patllxhan, araf-araf, paragraf-paragraf, trndafil-trndafila, malsor-
malsor, kosh-kosha, kor-kore, lot-lot, aeroplan-aeroplan, filxhan-filxhan, korridor-korridore, fajtor-fajtor,
skenar-skenar, timon-timon, spec-speca, divan-divane, oqean-oqeane, panair-panaire, intelektual-intelektual,
festival-festivale, mikrofon-mikrofona, delegat-delegate, karkalec-karkaleca, karakter-karaktere, mister-mistere,
magnet-magnete, tunel-tunele, telefon-telefona, kristal-kristale, planet-planet, sportist-sportist, fjalor-fjalor,
profesor-profesor, vagon-vagon, stol-stola, aksion-aksione, motor-motor, asistent-asistent, deputet-deputet,
cep-cepa, argument-argumente, akrep-akrepa, diplomat-diplomat, qilim-qilima, pazar-pazare, thesar-thesare,
grshet-grsheta, atlet-atlet, kampion-kampion, person-persona, kavanoz-kavanoza, komision-komisione,
inxhinier-inxhinier, kapiten-kapiten, plep-plepa, kngtar-kngtar, grep-grepa, specialist-specialist, brryl-
brryla kandil-kandila, fidan-fidan, satelit-satelit, front-fronte, kont, kuintal-kuintal, ideal-ideale.
Detyr shtpie
Pun e diferencuar
Gjeni n gazeta dhe n revista raste t prdorimit t gabuar t shumsit t emrave mashkullor.
Tema msimore: Teksti letrar dhe joletrar Situata e t nxnit:

Kompetenca: T dgjuarit Tekste t ndryshme letrare dhe joletrare pr t
prcaktuar veorit dhe t prbashktat e tyre
tems msimore: informim
Nxnsi/ja: lloje t teksteve letrare/joletrare
- dallon tekstin letrar nga ai joletrar; t dhna, fakte
- prcakton llojin dhe funksionin e teksteve; funksion praktik/estetik
- krahason tekstet duke vn n dukje t imazh/ndjesi
prbashkta dhe t veanta.
e-libri, tekste letrare dhe joletrare
Lexim i drejtuar, praktik e drejtuar, pun n grup, diagrami i Venit, ditari dypjessh.
Hapi I. Lexim i drejtuar, ditari dypjessh

Nxnsit dgjojn tekstet q u lexon msuesi/ja ose i dgjojn t incizuara dhe porositen t prcaktojn:
llojin e tyre;
94
temn;
karakteristikat secilit tekst, funksionin dhe qllimin;
formn e tyre.
Nxnsit plotsojn individualisht tabeln e mposhtme:
Teksti letrar Veorit Teksti joletrar
lloji
tema
funksioni
qllimi
Lexohen 3-4 punime dhe saktsohen n tabel prfundimet

Hapi II. Praktik e drejtuar
Msuesi/ja u krkon nxnsve t prcaktojn elementet e prbashkta dhe t veanta t ktyre teksteve:
- fjal ky t njjta (verifikojini ato n tekst dhe gjeni t tjera me kuptim t prafrt, si dhe shpjegoni kuptimin
e tyre brenda kontekstit t teksteve t ndryshme);
- informacioni (vjen n formn e t dhnave e fakteve: cilat jan ato?);
- informacioni (vjen si imazh, ndjesi, nprmjet figurave stilistike: gjeni disa prej tyre);
- mesazhi (vjen si nj akt i kryer: cili sht ai?);
- mesazhi (vjen si dshir apo ndrr e poetit pr t realizuar nj projekt madhshtor: cili sht ai?).
Hapi III. Diagrami i Venit

Msuesi/ja u krkon nxnsve t analizojn ndrtimin dhe gjuhn e t dy teksteve dhe t gjejn dallimet
mes tyre.
Teksti letrar Teksti joletrar

Ndrtimi Gjuha Ndrtimi Gjuha
Hapi IV Shkrim i lir

Msuesi/ja u krkon nxnsve q, n baz t fotos, t shkruajn nj tekst informues paraqits.
Msuesi/ja bn vlersimin e ors s msimit.
Tema msimore: Testoni veten. Teksti informues-paraqits Situata e t nxnit:

Teksti informues-paraqits, n t cilin
Kompetenca: T lkexuesit, t shkruarit njohuri gramatikore prcaktohen dhe analizohen karakteristikat e tij
tems msimore: tekst informues paraqits
Nxnsi/ja: karakteristik strukturore
- analizon strukturn e tekstit informues-paraqits; karakteristik gjuhsore
- prcakton llojin e paragrafit;
- analizon elementet gjuhsore t tekstit.
95

Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, e-libri, tekste ndrkurrikulare: Letrsi
informuese-paraqitse t llojeve t ndryshme, tabela
Praktik e drejtuar, pun n grup, shkrim i lir
Analiza e strukturs s tekstit

1. N tekstin 1 bni prmbledhjen e secilit paragraf.
a. ................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................
b. .....................................................................................................................................................
........................................................................................................................................ ..............
..................................................................................................................................
c. .....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................... ..........................
......................................................................................................................
2. Dalloni informacionin ky q lidh paragraft me njri-tjetrin.
3. N tekstin 2 bni prmbledhjen e secilit paragraf.

a. .....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
b. .................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Dalloni informacionet q lidhen me vendin, kohn dhe personat.
4. N tekstin 3 dalloni paragrafin informues dhe paragrafin prshkrues.

Fjalt ky t paragrafit informues:
..........................................................................................................................................
Treguesit vendor .......................................................................................................... .....
Treguesit kohor ................................................................................................................
Treguesit e emrtimeve .........................................................................................................
Analiza gjuhsore
1. Dalloni fjalt e ndryshueshme nga fjalt e pandryshueshme.
2. Lakoni tri emra dhe zgjedhoni tri folje t ndryshme.
......................................... .................................................... .................................................. ..
........................................... .................................................... .................................................
......................................... ..................................................... ................................................. ....
......................................... .................................................... ................................................. .....
.................................... .....................................................
5. Nnvizoni me t kuqe emrat femror n shums dhe me blu emrat mashkullor n shums n tekstet e dhna.
96
Tema msimore: Shumsi i emrave femror Situata e t nxnit:

Kompetenca: Morfologji Tekste t llojeve t ndryshme ku jan
prdorur gjersisht emra t gjinis
femrore n forma t ndryshme t
numrit shums
tems msimore: emra femror
Nxnsi/ja: formim i shumsit
- forcon njohurit rreth kategoris s gjinis; rregulla
- njeh rregullat e formimit t shumsit tek emrat femror; prdorim stilistik
- shpjegon rregullat drejtshkrimore n formimin e shumsit numri njjs/shums
tek emrat femror;
- argumenton prdorimin stilistik t emrave femror n
numrin shums;
- dallon prdorimin e emrave vetm n numrin njjs dhe
prdorimin e emrave vetm n numrin shums;
- aftsohet n kthimin e fjalve femrore nga numri njjs
n numrin shums.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, fisha t Lidhja me fushat e tjera ose me temat
prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme ndrkurrikulare: Letrsi
Diskutim, diskutim n grup, Di, Dua t di, Msoj, pun e pavarur n grup

Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas, duke u drejtuar nxnsve kto pyetje:
- Cilat jan rregullat e formimit t shumsit t emrave mashkullor?
- Cilat jan rregullat drejtshkrimore n formimin e shumsit tek emrat mashkullor?
- Thoni raste t prdorimit t emrave dygjinishm.
- Ilustroni me shembuj pr secilin rast t prmendur.
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me nj tekst t shkruar n drras, ose t paraqitur n nj tabel.
Lexohet pjesa dhe krkohet q nxnsit t nnvizojn t gjitha fjalt e numrit shums. Si sht formuar
shumsi i emrave t gjinis femrore?
Format e ndryshme t relievit: malet, ultsirat, luginat dhe fushat na duket se jan t prjetshme dhe t
pandryshueshme. N shum raste nuk kemi mundsi t vrejm ndryshimet. Megjithat, ato vazhdimisht
ndryshojn, edhe pse shpejtsia me t ciln ndodh kjo sht shum e ngadalshme pr qeniet njerzore.
Kto procese zgjasin shum shekuj dhe duhet t kalojn miliona vjet q t vrehen ndryshimet.
Bhet fjal pr malet q kan maja jo shum t mprehta, relieve t llojllojshme, si dhe siprfaqe jo t
rrafshta, q jan shfaqur n planet para shfaqjes s njerzve. Kohzgjatja e jets s organizmave sht
shum e shkurtr n krahasim me proceset gjeologjike. Qeniet e gjalla m jetgjata jan disa lloje drunore
q jetojn edhe nga tre mij vjet, por kto vite jan vetm nj pjes e vogl n kohn e jets gjeologjike t
Toks.
97
Nga teksti krkohet q nxnsit t nnvizojn shumsit e emrave t gjinis mashkullore dhe shumsin
e emrave t gjinis femrore. Msuesi/ja shkruan n tabel mnyrat e formimit t shumsit t emrave t
gjinis femrore.
Pjesa m e madhe e emrave t gjinis femrore e formojn numrin shumsin n tri mnyra:
- me prapashtesn -a, p.sh.: nn-nna,
- njsoj si njjsi: dit, en, lug,
- me ndrrime t tingujve t tems: dor-duar, der-dyer, grua-gra, nat-net etj.
Msuesi/ja shkruan n tabel nnshtjen e msimit, Formimi i trajts s shumsit tek emrat femror.
Ndahet tabela n tri pjes. N shtylln e par shkruhet do informacion q kan nxnsit pr kategorin
e shumsit. N shtylln e dyt shkruhen pyetje q mund t ken nxnsit ose q i lindin nga shtje t
msimit. N shtylln e tret shnohet informacioni i ri q merret.
Di Dua t di Msoj
- me prapashtesn a
nn-nna, flutur-flutura
Gjinia sht kategori Mnyrat e formimit t
gramatikore. trajts s shumsit - njsoj si njjsi: dit, en, lug, moll, rrug.
t emrave t gjinis
Dalloj emrat e gjinis femrore.
-me ndrrim t tingujve t tems: dor-duar
femrore.
Si shpjegohet prdorimi i Disa emra femror kan nga dy trajta t
Mund t kthej nj emr emrave femror me dy shumsit, sipas kuptimeve me t cilat prdoren.
t gjinis femrore nga trajta shumsi?
numri njjs n numrin - emrat abstrakt; emrat prmbledhs
shums. Cilt jan emrat emror - emrat q tregojn lnd n form t pandashme
q prdoren vetm n e t panumrueshme
njjs? - shumica e emrave t smundjeve
Cilt jan emrat emror Disa emra q tregojn:

- drejtime t horizontit, bim, dukuri atmosferike
q prdoren vetm n
- emrat e gjuhve, t shkencave
shums? - emrat e prvem
- emra q tregojn masa t nj lnde
- emra q tregojn sende t prbra
- emra q tregojn nj shumic qeniesh
- emra t prvem ose t prgjithshm
n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar ushtrimet 1-7 n faqen 85-86.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
ark-arka, pul-pula, dor-duar, tuf-tufa, re-ret, rrufe-rrufe, bish-bisha, drras-drrasa, plag-plag,
udh-udh, mollz-mollza, tjegull-tjegulla, anije-anije, depo-depo, lajthi-lajthi, dru-drur, torno-torno,
flutur-flutura, kthetr-kthetra, ndales-ndalesa, tepric-teprica, egrsir-egrsira, tepsi-tepsi, ushtri-ushtri,
lule-lule, kumbull-kumbulla.
98
Ushtrimi 2
tokat tok-t arr-t arra-t
nyje-t nyja-t maj-t maja-t
vet-t veta-t
rrobe-t rroba-t jet-t jeta-t
krpudht krpudha-t banka-t banko-t
kmisha-t kmish-t thik-t thika-t
deg-t dega-t zhurm-t zhurma-t
qepalla-t qepall-t shtllung-t shtllunga-t
shmblltyra-t shmblltyr-t plhur-t plhura-t
banja-t banjo-t
Shnim. T mos ngatrrohet premri vet me emrin veta, q prdoret kryesisht vetm n numrin shums.
Ushtrimi 3
me prapashtesn -a; me ndrrim t tingujve t tems; njsoj si njjsi.
Dy trajta shumsi kan: grykt, pikt, lkurat.
Ushtrimi 4
Dhe ja cila sht dieta (dietat) ime. do mngjes (mngjese) mso ndonj varg (vargje), nj poezi (poezi)
t shkurtr. Mir do ishte t bje ndonj gar edhe me miqt e tu pr t par se kush mban mend m
shum. Nse nuk e plqen poezin (poezit), ather bje kt me formacionet e futbollistve, por kujdes,
sepse nuk duhet vetm t dish se cilt jan futbollistt e Roms sot, por edhe ata t skuadrave t tjera,
pse jo edhe t skuadrave t s shkuars (mendo q un mbaj mend formacionin (formacionet) e Torinos
n kohn (koht) kur avioni (aviont) i tyre, me t gjith lojtart n bord (borde), u prplas n Superga:
Bacigalupo, Ballarin, Maroso etj... Bj gara t kujtess, ndoshta edhe pr librat q ke lexuar (kush ishte
n bordin e Hispaniolas n krkim t ishullit (ishujve) t thesarit (thesarve). Provo njher nse miqt
e tu do t kujtojn dot se cilt ishin shrbyesit e tre musktierve. Dhe nse nuk do duash t lexosh Tre
musktiert (dhe nuk e merr me mend se far do kesh humbur) ather bje, me nj nga historit q ke
lexuar. Duket nj loj (lojra) dhe sht e till, por do ta shohsh sesi koka (koka) jote do t popullohet nga
personazhe, histori, kujtime t do lloji.
(Prmenden t gjitha mnyrat e formimit t shumsit t emrave pr gjinin mashkullore e femrore).
Ushtrimi 5
copt, copat, brinjt, brinjat, grykt, grykat.
Detyr shtpie
Pun e diferencuar
Cilat jan fjalt q keni vn re se prdoren m dendur n rrjetet sociale n formn jonormative t
shumsit? Bni nj list t tyre.
99
Tema msimore: Teknikat e shkrimit t tekstit informues- Situata e t nxnit:

paraqits Tekste t ndryshme informuese-paraqitse,
n t cilat evidentohen leht karakteristikat
Kompetenca: T shkruarit specifike, si dhe teknikat e shkrimit t tyre
tems msimore: tekst informues-paraqits
Nxnsi/ja: teknika t shkrimit
- njeh teknikat e shkrimit informues-paraqits; objektiv
- prdor teknikat pr t shkruar nj tekst informues- dukuri
paraqits; paraqitje e t dhnave n rend logjik
- prshtat nj tekst informues paraqits pr mosha analitik/sintetik
t ndryshme
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, ndrkurrikulare: Letrsi
tekste informuese-paraqitse t llojeve t ndryshme, tabela
Bashkbisedim, lexim i drejtuar, pema e mendimit, pyetje-prgjigje, diskutim, pun e pavarur, pun n
grup

Hapi I. Bashkbisedim, lexim i drejtuar, pema e mendimit
Msuesi/ja nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet mbi elementet prbrse t
tekstit informues-paraqits t identifikuara n tekstin e ushtrimit 3.
Nxnsit prmbledhin bashk me msuesin/en disa tipare t ktij lloji n organizuesin grafik Pema
e mendimit.
Teksti informues-paraqits
trajton nj dukuri t caktuar vendos marrdhnie me dukuri t tjera
organizohet n paragraf do paragraf prmban informacion

marrs t specializuar
jep paraqitje objektive,
t plot, koherente informacioni paraqitet sipas nj rendi

logjik
leksik teknik
sintaks e thjesht
prdorimi i lidhzave/ndajfoljeve
shoqrohet me elemente grafike
Hapi II. Pyetje-prgjigje, diskutim

Msuesi/ja ka shkruar n tabel disa argumente/tituj tekstesh informative-paraqitse. U krkon nxnsve
t shkruajn nj t till.
- Kalaja e Elbasanit, mungesa e vijueshmris,
- Fakt shqetsues, pirja e duhanit dhe pasojat e tij. Prdorimi i internetit - prirje apo domosdoshmri
t kohs;
- Lasgush Poradeci, jeta e shkrimtarit n harrim.
100
Natyrshm lind pyetja:

- A mund t shkruajm nj tekst informativ-paraqits n mnyr t zakonshme? Pse?
Prgjigjet e nxnsve mund t jen t natyrave t ndryshme; po, jo, sht e vshtir.
Jepen argumente nga m t ndryshmet:
Msuesi/ja fillon t udhzoj nxnsit pr hapat q duhen ndjekur pr t shkruar nj tekst informues
paraqits.
a. situata komunikuese ku ndodhet shkruesi:
- kujt i drejtohet shkrimi (njohja e marrsit);
- synimi i shkrimit;
- gjatsia e tekstit;
- koha n dispozicion.
b. prcaktohen pikat kye t informacionit q do t shkruhet;
c. organizimi i tekstit (hyrja, trungu, mbyllja);
d. rishikimi i tekstit.
Hidhen n diskutim ide t ndryshme se cilt jan referentt (tematikat) pr t cilt nxnsit mund t shkruajn
nj tekst informues, si dhe pr llojin: analitik apo sintetik.
Informohet klasa pr mbledhjen e kshillit t prindrve dhe vendimet q u morn atje (relacion/
procesverbal),
Analizohet n nj ese cilt jan faktort q ndikojn negativisht n jetn ton nga pirja e duhanit.
Shkruhet nj tekst informuesparaqits ku t shpjegohet se Kalaja e Elbasanit ka qen ur lidhse e
hershme e Bizantit.
Shpjegojm n nj ese nse interneti dhe prdorimi i tij, sot sht prirje apo domosdoshmri.
Shkruhet nj biografi me t dhna mbi jetn e poetit t njohur Lasgush Poradeci.
Tekst sintetik
Shkrimi i nj procesverbali
a. Prcaktimi i strukturs:
Shnohet fillimisht data, ora dhe lloji i mbledhjes.
Rendi i problemeve t diskutuara.
Dallohet prania e t pranishmve.
Diskutimi i piks s par t rendit t dits: nj informacion nga kujdestarja e klass pr frekuentimin
gjat javs s kaluar.
Informacioni paraqit shkurtimisht t dhna pr vijimin, mungesat ditore dhe nxnsit problematik.
Diskutime nga msuesit/et e lnds.
Diskutime nga prindrit mbi shqetsimet q ata kan lidhur me kt problem.
Marrja e masave pr eliminimin e problemit.
Vendimet e marra.
Pasi hodhn rendin e shtjeve pr diskutim, q msuesi/ja u krkon nxnsve t trajtojn me kujdes
vendosjen e argumenteve me rrjedh logjike.
b. Kalohet n ndrtimin e paragrafve, t cilt duhet t jen t larmishm dhe me fjali t ndryshme.
c. M pas kalohet n fazn e rishikimit t tekstit; stili t jet i prshtatshm pr situatn, si dhe kontrollohet
ana sintaksore, shenjat e piksimit dhe drejtshkrimi.
(Msuesi/ja jep shembull konkret duke ndrtuar konkretisht nj tekst t thjesht paraqits.)
101
Procesverbal
I mbajtur, m 14 dhjetor 2008, ora 13:30, n mbledhjen e klass II A, e mbledhur pr t diskutuar pr
rendin e dits:
1. Rreth problemeve t vijueshmris.
2. Parashtrime t problemeve t ndryshme, sipas rastit.
Jan t pranishm nxnsit e klass II A, msuesja kujdestare, msuesit e lndve, bordi i prindrve.
Kryetarja e kshillit t klass, pasi konstaton pranin e t pranishmve, deklaron t hapur mbledhjen.
1. Pr pikn e par t rendit t dits lexon raportin ........................
N raport u solln t dhna rreth situats s krijuar dhe u prqendrua vmendja te grupi i nxnsve, t cilt
kan numr t madh mungesash.
2. M pas diskutuan msuesit e lndve letrsi, matematik, gjeografi. Shqetsimi i tyre ngrihet mbi faktin se
parregullsia n vijueshmri u shkakton nxnsve nj shkputje nga procesi msimor duke krijuar boshllqe
tek ata. Msuesi i biologjis A.T. shtoi se nj pjes e ktij grupi nxnsish rrezikojn t mos e kalojn klasn
pr shkak t mungesave.
Diskutimet vijuan me shqetsimet e ngritura nga prindrit, t cilt i shihnin kto mungesa si t pajustifikueshme
dhe krkuan q kta nxns t merrnin prsipr prgjegjsit e tyre.
3. N fund u morn vendime t rndsishme pr prmirsimin e ksaj situate. Nxnsit u angazhuan se do

t kryenin detyrat q u krkonte shkolla me shum prgjegjsi duke pasur mbshtetjen e plot t msuesve
dhe prindrve.
Pasi falnderoi pjesmarrsit, kryetarja e kshillit t klass e shpalli mbledhjen t mbyllur.
Sekretarja
B. Bardhi
Hapi III. Pun e pavarur

Punohet Ushtrimi 1.
Nxnsit ndrtojn nj tekst informues - paraqits nga fusha e historis, me tem: Kshtjella
Skampis e Elbasanit. (Shfrytzojn t dhna q kan siguruar nga burime t ndryshme ose t sjella
nga msuesi/ja n klas.)
Hyrja Kshtjella Skampis ndodhet n qytetin e Elbasanit dhe ngjall kureshtjen e do njeriu q viziton Elbasanin.
Trungu. Kshtjella prfaqson nj castrum satum, qendr e nj legjioni romak. sht ndrtuar sipas nj plani ortogonal q
bn kryqzimin e dy rrugve me drejtim P-L dhe V-J. Ka katr hyrje, t cilat mbrohen nga kulla. Kshtjella sht e pajisur
me 26 kulla, t cilat, pavarsisht nga forma e tyre, dalin 8-9 m larg murit rrethues. Prbrja e murit rrethues t kshtjells
tregon pr tri periudhat kryesore t ndrtimit q jan: periudha e von romake, e hershme bizantine dhe periudha osmane.
T dhnat dhe analizat n lidhje me t gjitha fortifikimet n Gadishullin Ballkanik e prcaktojn kshtjelln Skampis t
ndrtuar n kohn e perandorit romak Dioklecian n vitin 284-305 p.e.s. ...
Mbyllja. Po t vizitoni kshtjelln, do t msoni dhe shum gjra interesante pr t.
Pr t shkruar hyrjen e mbylljen e nj teksti informues-paraqits duhet t kihet parasysh marrsi dhe
qllimi.
Artikull gazete
Kshtjella Skampis, dshmia q shndrit trashgimin.
Nuk sht shqetsuese, sesa intriguese. Kalaja 2000-vjeare, prbri sheshqendrs s qytetit, do t ket shum
shpejt tjetr pamje. E fshehur pas pemve shekullore, ajo shpesh humbte rndsin dhe vlern e saj historike, duke
ln pluhurin e viteve t bnte punn e tij. Banort e lasht t Elbasanit ia njohin t fshehtat dhe historin, por ka midis
tyre nga ata q shpesh pyesin: ka qen, ku e ka zanafilln?
E ndodhur n mes t qytetit t Elbasanit, ajo prfaqson nj castrum satum (qendr e nj legjioni romak).
Ndrtuar sipas nj plani ortogonal q bn kryqzimin midis dy rrugve me drejtim P-L dhe V-J, ajo luante nj rol t
rndsishm n rrugt lidhse midis Perndimit dhe Lindjes. Prbhej nga 4 hyrje, q mbroheshin nga kullat. Ato
102
prdoreshin pr qllime t ndryshme dhe gjendeshin 8-9 m larg nga muri rrethues. Periudha e ndrtimit t saj daton
rreth vitit 284-305 t e.s., koh e cila lidhet ngusht me perandorin romak Dioklician.
M pas ajo do tu rezistonte kohrave t ndryshme. Fanatike pr t ruajtur t gjalla dshmit historike dhe ato
arkeologjike, iu desh t sakrifikonte nga vetja e, gjithsesi, bri t mundur q nj pjes e mir e pasuris q mbarte t
arrinte deri n ditt tona. Kshtu na jepet mundsia t admirojm...
E gjith kjo pasuri historike dhe vlerash shpesh nga pesha e kohs zbehet, humb ngjyrn e saj t vrtet, nse nuk
kujdesemi q ajo t rrezatoj e t dshmoj at ka sht pron e jona, e kombit ton.
Dhe pikrisht kshtu ndodhi n Elbasan. Projekti i kohve t fundit pr restaurimin e ksaj pasurie kombtare do t
bj t mundur ti ndryshoj pamjen kalas s vjetr prej guri me dshmi t rnda mbi supe. Pamja e saj flet vet. E,
me siguri, m pas, elbasanasit, por jo vetm ata, do t thon dshmia q shndrit trashgimin.
Hapi IV. Pun n grup

Msuesi/ja e ndan klasn n dy grupe t mdha.
Grupi I prshtat tekstin e ndrtuar sipas krkesave t Ushtrimit 2 pr nxnsit e klass s tret.
Kshtjella Skampis ndodhet n qendr t qyteti t Elbasanit. Ajo sht ndrtuar rreth 2000 vjet m par. N t
strehohej ushtria romake. Kjo kala ka luajtur nj rol t rndsishm pr zhvillimin e zonave t banimit prreth. Aty
kalonin rrugt q t onin drejt Lindjes dhe Perndimit. Si e till u shfrytzua m von nga perandorit e huaja pr
t pushtuar tokat shqiptare.
Grupi II prshtat tekstin pr ta paraqitur n nj enciklopedi.

Kshtjella Skampis ndodhet n qytetin e Elbasanit. Ajo prfaqson nj castrum satum, qendr e nj legjioni romak.
sht ndrtuar sipas nj plani ortogonal, q bn kryqzimin e dy rrugve me drejtim P-L dhe V-J. Ka katr hyrje,
t cilat mbrohen nga kulla. Kshtjella sht e pajisur me 26 kulla, q pavarsisht nga forma e tyre, dalin 8-9 m larg
murit rrethues. Prbrja e murit rrethues t kshtjells tregon pr tri periudhat kryesore t ndrtimit, q jan: periudha
e von romake, e hershme bizantine dhe periudha osmane. Nga t dhnat arkeologjike rezulton se kshtjella
Skampisit sht ndrtuar n kohn e perandorit romak Dioklician, n vitet 284-305 e.s.
Detyr shtpie. a) Ushtrimi 1, b) Sillni n klas tekste me natyr udhzuese.

Tema msimore: Teksti prshkrues Situata e t nxnit:

Tekste prshkruese t llojeve t ndryshme
Kompetenca: T lexuarit pr t prcaktuar veorit e tyre
tems msimore: tekst prshkrues
Nxnsi/ja: prshkrim objektiv/subjektiv
- identifikon tekstin prshkrues dhe veorit e tij; prshkrim binds
- dallon llojet e tekstit prshkrues sipas qllimit t prshkrim informues/shprehs,
prdorimit;
- krahason prshkrimin objektiv me at subjektiv;
- prshkruan t njjtin objekt n mnyr objektive dhe
subjektive.
103

Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, ndrkurrikulare: letrsia
e-libri, tekste prshkruese t llojeve t ndryshme, tabela
Bashkbisedim, diskutim, pun n grup, pun n ift, diagrami i Venit, pema e mendimit, organizuesi

Hapi I. Pema e mendimit
Msuesi/ja e nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet mbi funksionet q kan
tekstet duke u bazuar n cilsit e tyre. Ndrtohet pema e mendimit duke risjell s bashku me
nxnsit llojet e teksteve dhe synimet e tyre.
paraqits rrfyes
prshkrues Llojet e teksteve udhzues

joletrare
argumentues
Hapi II. Diskutim, stuhi mendimesh, organizues grafik
Prezantohet tema e msimit: Teksti prshkrues.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn disa nga tekstet e zgjedhura prej tyre.
Shtrohet pyetja:
- sht prshkrimi?
Me prgjigjet e nxnsve ndrtohet grafiku i nj stuhie mendimesh.
Prdoret pr qllime t ndryshme Vende/objekte/persona

Prshkrimi
Nxjerr karakteristika t veanta Fizik/psikologjik
- Cili sht synimi i prshkrimeve n tekstet q keni zgjedhur?

- far prshkruajn?
Msuesi/ja ndihmon n prcaktimin e veorive t tekstit prshkrues duke zbrthyer nj shembull.
P.sh.: Bazilika e Tirans.

Kjo dshmi e zbuluar n vitin 1972, i takon zons perndimore t qendrs s qytetit. Ajo prbhet nga
naosi (salla), n perndim, narteksi (parasalla) dhe mjediset e tjera t vendosura n ann veriore.
Mendohet se godina sht rrnuar n periudhn e antikitetit t von. Kemi t bjm me nj ndrtes
banimi t shekullit II dhe III t ers son, kthyer gjat shekullit IV, V n ndrtes kulti kristian.
- far prshkruan ky tekst?

Prshkruan nj vend me vler arkeologjike dhe historike.
- lloj prshkrimi sht?
Prshkrimi sht i plot, i sakt, i detajuar dhe bhet me nj terminologji teknike.
- far v n dukje?
V n dukje tipare fizike, cilsi, kohn kur sht krijuar, stilin t cilit i prket.
- Prse prdoret ky lloj prshkrimi? Informon.
104
Hapi III. Praktik e drejtuar, organizues grafik

Nxnsit hetojn rreth pyetjeve t msiprme n tekstet q kan prpara (msuesi/ja sht kujdesur t
przgjedh tekste prshkruese, informuese, bindse, shprehse) dhe japin prgjigje individuale. Duke u
mbshtetur n prgjigjet e nxnsve, msuesi/ja plotson veorit e llojeve t tekstit prshkrues n organizuesin
grafik. Msuesi/ja duhet t nxjerr veorit q i bjn kto tekste t ndryshme n qllimin e tyre.
Prshkrimi informues
Berati shtrihet n Shqiprin Jugore, n Krahinn Malore Qendrore dhe pjesrisht n Ultsirn Perndimore.
Siprfaqja 1027 km2. Popullsia 150 000 banor. Prfshin 3 qytete, Beratin qendr e rrethit, Kuovn dhe Urn Vajgurore.
Mbizotron relievi malor e kodrinor. Lartsia mesatare 455 m. Zona m e lart sht Tomori, ku ndodhet dhe pika m
e lart uka (2416 m) nj ndr majat m t larta t vendit.
Prshkrimi binds
Edhe pr kushtet m t vshtira t motit, ne zotrojm sisteme atie q ju mbrojn e ju krijojn rehati: Ulluk bakri,
alumini ose xingatoje, 6 m t gjat me aksesort prkats, t projektuar pr t prballuar reshjet m maksimale. Sisteme
izolimi termike e t zrit pr muret ndarse.
Pr t kursyer kohn tuaj q bhet prher e m e muar, ne ju ofrojm sisteme laminate e tavane akustike.
E fundit dhe jo m pak e rndsishmja sht zgjidhja inxhinierike e problemeve tuaja t ksaj fushe.
Asnjher nuk sht von pr t na vizituar n: sallonin ton t ekspozimit. Ju presim!
far mund t vizitosh n Tiran?

Galerin Kombtare t Arteve. Institucioni m i madh i arteve pamore n Shqipri. Ktu ruhet koleksioni kombtar
i arteve pamore prej 4100 veprave t huaja dhe shqiptare, duke filluar nga gjysma e dyt e shek. XII deri n ditt tona.
Ju presim! Nuk do t mbeteni t zhgnjyer!
Prshkrimi shprehs
Bora, Faik Konica (subjektiv)
Kthjelltsia e qiellit shkoi me diellin, me lulet, me vern. Vjeshta e trishtimshme erdhi dhe iku. Tani po hyn dimri,
edhe qiellin e kan mbuluar re t ftohta. Edhe sot, pr t parn her, zuri t bjer bora.
Prapa qelqeve t dritares, po shikonj. Ngadal-ngadal, sikur ka frik t dgjohet, bora fluturon flok-flok e
shtrohet mbi dhe. Bie kudo, e duket se krkon t ndreq e t zbukuroj. Dy upa t vockla shkojn, e n leshrat e arta
t tyre, t lshuara mbi shpatullat bora shkruan trndafila t argjendt. Djemt qeshin, hidhen, lozin e luftojn me topa
bore. Zogjt vrtiten rreth e rrotull prakeve ciu-ciu, nj thrrime buke! Si n ver, gjith bota jan veshur me t bardha.
Flok-flok, ngadal, po bie bora.......
Prshkrim objektiv
Bora, dukuri atmosferike
Bora sht nj dukuri atmosferike q krijohet nga kondensimi i ujit.
Atmosfera prmban avuj uji. Kur bn ftoht, ky avull shndrrohet n shi. Kur bn shum ftoht, uji shndrrohet n
kristale t holla akulli dhe bie n form dbore.
Kondensimi i avujve t ujit n lartsi ndodh, n prgjithsi, kur temperatura sht m e ult se 0 C.
Pikzat e ujit q formohen ngrijn shpejt dhe kthehen n kristale t vogla akulli, q marrin forma t ndryshme
gjeometrike. Flokt e bors arrijn n tok vetm kur temperatura e shtresave t ajrit q prshkojn mbetet nn zero,
prndryshe ato shkrijn. Bora duket e bardh, sepse faqet e kristaleve t saj pasqyrojn dritn.
105
Grafik organizues pr veorit e tekstit prshkrues.
Lloji i tekstit Veorit Teksti tipik ku Shembuj nga fragmenti Mjetet

prshkrues prdoret
Prshkrues - jep informacione Tekste shkencore - shtrihet n Shqiprin - informon me t dhna:
informues pr objekte, persona, Jugore; hapsira gjeografike: krahin
vende etj.; - siprfaqja 1027 km2, malore
- i sakt, i detajuar; - popullsia 150 000 banor, - toponime Berat, Kuov
- terminologjia teknike - prfshin 3 qytete, - numra 1027, 150 000, 3;
e shkencore. - Berati qendr e rrethit etj. - njsi matse - km, m
Prshkrues - Jep disa an t Reklamat Galeria e Arteve - institucioni - Bind me mjete gjuhsore:
binds objektit, prmes t m i madh i arteve pamore - mbiemra n shkalln siprore
cilave realizohet imazhi n Shqipri; e krahasore: m i madh, m e
i dshiruar; - ruhet koleksioni kombtar muar, m maksimal,
- pak i detajuar; i arteve pamore prej 4100 - folje - zotrojm, mbrojm
- jep ato karakteristika veprave t huaja dhe krijojm, ofrojm,
q realizojn synimin; shqiptare; - fjali nxitse thirmore Ju
- terminologjia jo - datojn nga gjysma e dyt presim! Nuk do t mbeteni t
teknike. e shek. XII deri n ditt tona. zhgnjyer!
Prshkrues Ka si objektiv t: Ngadal-ngadal, sikur Gjuha figurative:

shprehs - ngjall emocione, Romani, ditari ka frik t dgjohet, Metaforat: kthjelltsia... shkoi
(subjektiv) - paraqet mjedise, vetjak bora fluturon flok-flok me..., bora fluturon flok.
personazhe etj. n e shtrohet mbi dhe. Bie Qiellin e mbulojn re t ftohta etj.
mnyr subjektive, kudo, e duket se krkon t bora shkruan.
- prdor gjuh ndreq e t zbukuroj. Dy Epitetet: e trishtueshme, e arta,
figurative e t zgjedhur. upa t vockla shkojn, t argjendta.
e, n leshrat e arta t tyre,
t lshuara mbi shpatullat,
bora shkruan trndafila t
argjendt.
Prshkrues - ka si objektiv t Tekstet shkencore - atmosfera prmban avuj, Fjal nga fjalori shkencor:
(objektiv) saktsoj t dhnat. - n t ftoht avulli-shi, Dukuri atmosferike, kondensim,
- paraqet nj mjedis, - kur bn shum ftoht uji- shndrrohet temperatura, forma
personazh etj., n akull. gjeometrike, shtresa ajri etj.
mnyr objektive;
- prdor gjuh t
zgjedhur, sipas fushs.
T trhiqet vmendja e nxnsve tek e prbashkta q i lidh t dyja shkrimet. Pavarsisht se prshkrimi
i Konics sht prshkrim letrar, ai mbshtetet mbi prshkrimin objektiv shkencor.
Te Konica re t ftohta
Te shkrimi shkencor temperatura e shtresave t ajrit shkon nn zero
Te Konica bota veshur me t bardha
Te shkrimi shkencor bora duket e bardh, se faqet e kristaleve pasqyrojn dritn
Hapi IV. Praktik e drejtuar, lexim hap pas hapi

Lexohen n libr tri fragmentet me t njjtn tem Shqipria, dhe plotsohet skema.
i qndron besnik realitetit prshkrimi shpreh ndjenjat dhe

prshkruan n mnyr objektive emocionet e prshkruesit
objektiv subjektiv
i vlefshm pr t gjith
ka qllim ta bj m
jopersonal trheqs objektin
106
Msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve tek ushtrimi 1. Diskuton me nxnsit rreth tij.
Rendit nj sr cilsish:
Prshkrimi objektiv:
flamur kombtar,
me fush t kuqe e shqiponj;
ka prejardhjen nga nj vul e heroit kombtar Gjergj Kastrioti,
shqiponja dykrenore sht prdorur si simbol pushteti nga perandori Kostandin etj.
Prshkrimi subjektiv:
Flamuri prmbledh kujtimet e nj kombi.
Jan kujtime lakmirash e rrmbimesh.
Jan kujtime vetmbrojtjeje.
Mund t mburremi se sht nj nga m t drejtt etj.
Hapi V. Praktik e pavarur, pun n grup, pun n ift
Ndahet klasa n dy grupe dhe u krkohet pr 5 minuta t lexojn dhe t prcaktojn alternativn e
sakt rreth teksteve t ushtrimit 3. I prgjigjen krkess.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 3
T dyja tekstet jan pothuaj njlloj. Duhet nj lexim i vmendshm pr t dalluar cili nga tekstet
sht objektiv (teksti 1) dhe subjektiv (teksti 2).
Teksti 1 objektivitetin e ka t shprehur n mnyrn sesi i jep t dhnat: ka karakter informues,
prdor t dhnat arkeologjike (shkencore) me nj gjuh t ftoht. Subjektiviteti tek teksti 2 duket
te prdorimi i nj gjuhe t figurshme, e cila shpreh ndjenjat dhe prjetimet e shkruesit q krkon t
ndikoj emocionalisht te lexuesi (pozicioni i tij sht spektakolar), zonat m t bukura..., brigjet...
kan nj bukuri shokuese, turistt zbarkojn, bukurit m me vler..., bukuri e mahnitshme
mesdhetare), si dhe argumentet q sjell pr t bindur lexuesin pr vlerat e Butrintit (panorama e
detit, varieteti i flors, klima e but; n vitin 2000 Butrinti priti m se 30 mij vizitor...)
Teksti 1 transmeton nj mesazh publicitar jo t drejtprdrejt. Ai sjell t dhna e fakte historike

dhe arkeologjike, q e bjn Butrintin nj qendr t rndsishme sa arkeologjike (mbrohet nga
UNESKO-ja), po aq edhe turistike (numrohen shum objekte q mund t joshin dhe t nxitin
krshrin e vizitorve).
Teksti 2 ka m tepr prshkrime subjektive, mbizotron toni binds, kur prshkruan vlerat q ofron
Butrinti dhe knaqsit q do t marrin vizitort, si dhe sjell argumente t shumta pr t bindur
turistt q ta vizitojn.
Ushtrimi 2. Nxnsit punojn n ift ushtrimin 2 (ndajn detyrn). Njri prej tyre prshkruan (vend,
objekt, person) n mnyr subjektive, tjetri objektive. Shkmbejn punimet dhe i krkojn njri-
tjetrit t vn n dukje duke nnvizuar elementet e subjektivitetit dhe t objektivitetit. Diskutohen
n klas disa nga punimet.
Detyr shtpie. Sipas ktyre shembujve nxnsve u krkohet t prshkruajn n dy mnyra, objektive e
subjektive, objekte q i njohin, p.sh., shkolla, klasa etj.
107
Tema msimore: Mbiemri Situata e t nxnit:

Tekste t llojeve t ndryshme me
Kompetenca: Morfologji prdorim t gjer t mbiemrave
msimore: mbiemr
Nxnsi/ja: gjini
- forcon njohurit rreth mbiemrit; numr
- gjen mbiemrat dhe prcakton sakt gjinin, numrin dhe rasn e tyre; veori morfologjike
- dallon mbiemrat sipas tiparit q emrtojn; mnyr formimi
- analizon veorit morfologjike t mbiemrave cilsor dhe analiz morfologjike
marrdhnior;
- analizon dhe shpjegon mnyrn e formimit t shumsit te mbiemrat;
- aftsohet n analizn morfologjike t mbiemrave.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10 , libri digjital, fisha t prgatitura, temat ndrkurrikulare:
tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme Letrsia
Diskutim, stuhi mendimesh, pun epavarur, tabela INSERT, organizuesi grafik, pun e pavarur n grup

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon msimin me pyetje nga msimi i kaluar,
pr t nxitur diskutimin n klas, duke u br nxnsve kto pyetje:
- Cilat jan rregullat e formimit t shumsit t emrave femror?
- Cilat jan rregullat drejtshkrimore n formimin e shumsit tek emrat femror?
Nxnsit prmendin raste t prdorimit t emrave femror vetm n numrin njjs ose n numrin shums.

Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Mbiemri dhe shtron pyetjen:
- far dini pr mbiemrin?
pjes e ligjrats e ndryshueshme
fjal kuptimplot
Mbiemri ka kategorin e numrit
fjal e mvetsishme
gjinis
prshtatet me emrin
rass
shpreh cilsi shpreh marrdhnie
Jepet prkufizimi i mbiemrit:
Mbiemr quhet ajo pjes e ligjrats q emrton nj tipar t sendit dhe prshtatet n numr, gjini dhe ras.
Ka kategorit gramatikore t gjinis, numrit e rass, t varura nga kategorit e emrit. Mbiemri ka kategorin
e shkalls q emri nuk e ka.
Hapi III. Praktik e pavarur. INSERT

Lexohet fragmenti i dhn n tekst. Msuesi/ja orienton nxnsit t ndalen te nnvizimi i mbiemrave dhe t
nnvizojn emrat qata prcaktojn.
Veshja e bariut t Onufrit meriton nj vmendje t veant, sepse dshmit e ktij lloji jan t rralla pr
kt periudh t shkuar. Ky bari mban nj veshje t lkurt dhensh, nn t ciln duhet t ket nj kmish t
108
pambukt, po kjo nuk duket. Kjo veshje prej lkure sht e gjat gjer mbi gju, e hapur prpara, me mng t
shkurtra deri n brryl dhe e ngjeshur pr mesi me nj brez t ngusht, tek i cili varet anash nj kungull uji.
N njrn dor ka nj krrab. N kmb ka nj lloj orapeje ose izmeje prej shajaku, t gjata pothuaj deri
n pulp. Ai sht paraqitur me mjekr, mustaqe e flok t gjat. Kapela e tij sht shum karakteristike:
Ajo ka formn e nj kalote shum t lart, me streh anve.
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve te njohurit e rikujtuara deri tani. Pr realizimin e dhnies s njohurive,
msiesi/ja mbshtetet te tabela INSERT.Msuesi/ja u ndan nxnsve njlist me pyetjet e mposhtme:
- far prcaktojn mbiemrat?
- Sindahen mbiemrat n gjuhn shqipe?
- N cilat kategori gramatikore prshtatet mbiemri me emrin?
- Si realizohet prshtatja e mbiemrit me emrinn gjini, numr e ras?
- far shprehin mbiemrat cilsor? Po ata marrdhnior?
Ora vazhdon me plotsimin e tabels s INSERT pr njohurit e marra nga informacioni i lexuar.
Vazhdohet me leximin e tekstitnga nxnsit dhe vendosjen e shenjave. Nnvizimet e bra nga nxnsit
n libr hidhen ntabeln e INSERT-it n formn e informacioneve t fituara.
+ - ?
Hapi IV. Organizuesi grafik

q nxnsit t argumentojn njohurit e reja pr mbiemrin.
pjes e ndryshueshme e ligjrats
mbiemra cilsor mbiemra marrdhnior

ngjyr Mbiemri marrdhnie lndore
shtrirje hapsinore marrdhnie prkatsie
shije marrdhnie t nj sendi me
veti fizike dhe gjendje shpirtrore nj veprim, nj numr
cilsi t karakterit nj ast kohor
nj pik hapsinore
Vazhdon m tej shpjegimi i njohurive t reja me veorit morfologjike t mbiemrave cilsor dhe atyre
marrdhnior.
Mbiemrat cilsor Mbiemrat marrdhnior

1. Mund t jen fjal: 1. Jan t gjith fjal t prejardhura nga:
a) t parm: i mir, i but a) emra: i bakrt, glqeror
b) t prejardhur: i ngjashm, guximtar b) ndajfolje: kohor, i sotm, i poshtm
c) t prbr: gjakftoht, zemrmir c) numror: i dyt, i tret
2. Prej tyre mund t formohen emra abstrakt,
d) folje ose emra veprues: trishtues, tregues
vetish, cilsish, me prapashtesat -i, -si, -ri etj.:
- i bukur bukuri; i bardh - bardhsi, 2. Prej tyre nuk mund t formohen emra abstrakt.
i mir mirsi; i gjall - gjallri 3. Nuk mund t formojn ifte antonimike.
3. Mund t formojn ifte antonimike: 4. Nuk e kan kategorin gramatikore t shkalls
i ri/i vjetr; i bukur/i shmtuar (bjn prjashtim disa mbiemra ndajfoljor: i afrt,
4. Kan kategorin gramatikore t shkalls: i largt, i von dhe ndonj mbiemr tjetr)
Msuesi i mir, Msuesi m i mir
5. Njohin vetm emrzimin kontekstual.
5. Njohin emrzimin e qndrueshm: e bukura e
dheut; dhe emrzimin kontekstual; bri dy fotografi Restoranti m i mir ishte larg, ndrsa tjetri afr
artistike, m t bukurn e vuri n korniz hotelit...vendosi t shkoj te m i afrti.
109

n mnyr t pavarur. Jepen pr tu punuar ushtrimet 1, 2 dhe 3 n faqen 96-97.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Mbiemra cilsor Mbiemra marrdhnior
t mdha, e thjeshta, polifonike, shqiptare, i prshtatur, shoqrore,
folklorike, botrore, e drejtprdrejt, bizantine,
e vazhdueshme, t ndrprer, muzikor, ritmik,
bizantine, nj- dy- katr -zrash, polifonik
Ushtrimi 2
Mbiemra t nyjshm Mbiemra t panyjshm
t bukura, e fshehura, t bukura, e interesuar, I turistike, ranore, piktoreske, idilike, natyrore,
kaltr, t bukura, t rrall, t fshehura. mahnitse, shqiptare, natyrore, shqiptare, ujor
Ushtrimi 3
Mbiemri Lloji i mbiemrit Gjinia Numri Rasa
Cilsor - Marrdhnior Femror - Mashkullor Njjs Shums Emrore
t njjta + + + Dhanore
t ngjashme + + + Kallzore
urbane + + + Gjinore
historike + + + Kallzore
e fortifikuar + + + Kallzore
e ruajtur + + + Kallzore
tradicionale + + + Kallzore
urbanistike + + + Gjinore
arkitektonike + + + Gjinore
t fortifikuar + + + Gjinore
t hapur + + + Gjinore
t gjat + + + Kallzore
topullore + + + Gjinore
ballkanike + + + Gjinore
e vendosura + + + Kallzore
horizontale + + + Kallzore
natyrore + + + Kallzore
t konsiderueshme + + + Kallzore
t larmishme + + + Kallzore
kulturore + + + Gjinore
historike + + + Gjinore
artistike + + + Gjinore
Ushtrimi 5
T mir, t bukur, t vegjl, t ndjeshm, dftues, flokgshtenj, syulli, vetullholl, vetullhn, t thjesht,
relative, t edukuar, t jashtm, zemrgjer, kokfort, t mesm, shtatlart, absolut, dinak, t cekt,
t kuqe, t kqij, t mdhenj, t drejt, t but, krijues, t errt, kombtar, shpirtmdhenj, kuptimplot, t
shpejt, gojmbl, t mdhenj, t ve, fukarenj, meraklinj, kimik, naiv, faqebardh.
Detyr shtpie
Ushtrimi 4 n faqen 97
Pun e diferencuar
Shkruani nj ese me tem t lir, ku t prdorni sa m shum mbiemra.
110
Tema msimore: Teknikat e prshkrimit. Prshkrimi i Situata e t nxnit:

personit Tekste prshkruese t llojeve t ndryshme
ku vihen n dukje teknika t prshkrimit t
Kompetenca: T shkruarit personave
tems msimore: tekst prshkrues
Nxnsi/ja: teknika t prshkrimit
- njeh teknikat e prshkrimit t personave; prshkrim objektiv/subjektiv i nj
- prdor teknikat e prshkrimit t nj personi; personi
- prshkruan nj person n mnyr subjektive
dhe objektive.
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, ndrkurrikulare: Letrsia
e tabela, foto t Nn Terezs etj.
Diagrami i Venit, shpjegim i kombinuar me bashkbisedim, praktik e drejtuar me pun n grup, praktik e
pavarur
Hapi I. Diagrami i Venit

Msuesi/ja nis msimin me kontrollin e detyrs se shtpis. Diskutojn pr mnyrn si e kan
prshkruar nxnsit nj objekt n mnyr subjektive dhe objektive. Bhet krahasimi dhe me an t
diagramit t Venit vihen n dukje dallimet dhe ngjasimet midis prshkrimit subjektiv dhe atij objektiv.
objektiv subjektiv
- i qndron besnik realitetit - shpreh ndjenjat dhe emocionet e
- prshkruan n mnyr objektive prshkruesit
- i vlefshm pr t gjith - e bn m trheqs objektin
- gjuh pa figuracion, e drejtprdrejt - gjuh e zgjedhur, figurative
- Prshkruan objekte, vende, persona etj.

- Nxjerr karakteristika t asaj q prshkruan.
- Lexuesi krijon prfytyrime pr gjrat e prshkruara.
Hapi II. Shpjegim i kombinuar me bashkbisedim
Msuesi/ja paraqet n tabel skemn:
Elementet e prshkrimit
Referenti Lloji i referimit Synimi
objekti q prshkruhet lloji i prshkrimit informim/bindje

Shtrohet pyetja:
- Cilat shqisa prdoren kur prshkruajm?
Msuesi/ja bn ushtrime t shkurtra praktike pr t ilustruar pjesmarrjen e shqisave n procesin e t
prshkruarit. Iu demonstron nj tingull dhe u krkon nxnsve ta prshkruajn U jep nj lule ta nuhasin
dhe t prshkruajn aromn, ta prekin at t prshkruajn ndjesin etj.
111
Shqisat
T parit T dgjuarit T nuhaturit T shijuarit T prekurit
T parit kur prshkruan pyllin n vjesht, mund t perceptohen me an t t parit shum nuanca t ngjyrave t
gjetheve: e art (e verdh e shndritshme), kanarin (e verdh e hapur, e shklqyeshme, ngjyr limoni (e verdh e
zbeht), ngjyr gruri (e verdh e elt), okr (e verdh q vjen si e kuqe), ngjyr mjalti (q sht e verdh e errt).
Me an t t parit: Prshkrimi fizik i nj personi

Ngjyra dhe lloji i flokve: gshtenj, gshtenj e hapur, e errt, biond, kuqalosh, t verdh t zbeht, t zinj,
t kuq, t thinjur, gri n t bardh.
T krehur, t pakrehur, t shpupurisur, t dredhur, t lshuar, kaurrel, t mbledhur, prpjet etj.
Tiparet e fytyrs dhe shprehja:

Balli: i lart, i ngusht, i ult, i gjer;
Syt: t kaltr, gshtenj, larush, gri, jeshil, t shkruar, t zinj;
Shprehja e fytyrs: e gjall, e gzuar, e qeshur, e habitur, e qet, e mbl, e trishtuar, e lodhur, e menduar, e
inatosur etj.
Trupi: i gjat, elegant, i holl, thatanik, mesatar, normal, i shkurtr, i imt, i shndosh, i tretur, i rregullt.
Me an t t dgjuarit:
Zri: i ult, autoritar, luts, binds, i ngjirur, melodioz.
T dgjuarit: tinguj e zhurma n pyll: shushurima e gjetheve, fshfritje e krcitje e degve, mrmritja e ujit,
krcllitja e degve nga era, zhaurima e shiut etj.
T nuhaturit: e kndshme, ftuese, ngacmuese, kundrmuese, e fort, e rnd.
T shijuarit: pikante, e atht, e mbl, e shijshme, veleritse.
T prekurit: (lkura) e ashpr, e but, i lmuar etj.
Hapi III. Praktik e drejtuar dhe e kombinuar me pun n grup

Msuesi/ja paraqet n tabel nj foto t Nn Terezs dhe u krkon nxnsve ta prshkruajn at.
Dgjon disa prshkrime nga nxnsit dhe drejton pyetjen:
- far patt parasysh kur prshkruat kt figur?
- Ku e mbshtett prshkrimin tuaj?
- Cili ishte synimi juaj?
- Ciln mnyr prdort subjektive apo objektive?
Paraqet n tabel nj prshkrim t B. Currit dhe identifikon s bashku me nxnsit tipare t prshkrimit t
personit.
Prshkrimi i personit
t dhnat pamja t dhna t dhna jeta e marrdhniet

vetjake fizike karakteri
kulturore ekonomike prditshme me t tjert
gjinia/mosha/ trupi/fytyra/ i arsimuar/ i pasur/ puna/ i hapur/ bujar/

profesioni/ qndrimi/ i paarsimuar/ i varfr/ zakonet/ kundrshtues/ hokatar/ i
origjina veshja me kultur i papun koha e lir i pjekur shoqrueshm
112
Bajram Curri
Me vdekjen e vrtetuar t Bajram Currit, zhduket nj fytyr plaku fisnik nga sheshi i shqiptarsis. I pastrvitur
aq sa sdinte t nnshkruante emrin e tij dhe vente gishtin n vend t emrit n dokumentet, Bajram Curri
ish shum i menur prej natyre dhe prpiqej me do mnyr q niprit e tij t hyjin dhe t msonin n m t
mirat shkolla t Evrops. Liberal n mes despotizms, patriot n mes t tradhtis ose t ftohtsis kundrejt
Atdheut, i patrembur n armt, po prkrahs i brezit t ri dhe i nj Shqiprie t shtruar n qetsi dhe pun,
Bajram Curri kish shum virtyte t bukura; por virtyti m i shklqyer i tij ishte nj besnikri e patundur n
fjaln q jepte. Nj zotim nga Bajram Curri qe nj siguri e plot dhe pa ndonj hije dyshimi. Mbrojts i fort
dhe i kthiellt i miqve t tij, Bajram Curri qe i ashpr kundr armiqve, po dhe kjo ashprsi nuk ish nj
ashprsi aq e egr, sa t mos zbutej nga zri i urtsis dhe nga kshillat e matura.
Ai ishte nj plak 72 vjetsh, i gjat dhe i fort, me sy t kaltr dhe me flok t thinjur, me dukje
madhshtore ndonse simple (i thjesht). Mbahej paqm, rruhej do dit, vishej mir, hante pastrtisht n
tryez. N Vjen e n Rom, ku mbante nj kapell me streh t gjer, na dukej si ndonj rancher (fermer)
amerikan i pasur nga Teksasi ose nga Arizona. do i huaj q piqej me Bajram Currin, largohej me ndjenja
udie lavdronjse pr kt plak fisnik t kohrave t vjetra. Vdekja e tij m hidhron posi nj zi personale.
Humbja pr Shqiprin sht e rnd.
Fjalt me t zeza theksojn tipare t prshkrimit (fizik, shpirtror etj.) n tekst msuesi/ja i diskuton
ato me nxnsit dhe m pas u krkon t ushtrohen t pavarur n identifikimin e tipareve t Nn
Terezs te teksti i dhn n libr.
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe dhe u krkon t lexojn fragmentin mbi prshkrimin e Nn Terezs.
Grupet ndajn detyrat brenda tyre dhe identifikojn veorit e secilit tipar t prshkrimit.
Pasi prfundojn punn, do grup prezanton n tabel prfundimet e arritura.
Prshkrimi i personit (Nn Tereza) Tiparet

t dhnat vetjake femna, motr e urdhnit
pamja fizike femna shtatvogl etj.
t dhna kulturore e arsimuar, mimi Nobel,
t dhna ekonomike kapitali i saj ishte vorfnia
jeta e prditshme prkushtimi ndaj t varfrve dhe t smurve
karakteri me zemr t madhe, e palodhur, vetmohuese
marrdhniet me t tjert kaprcente kufizimet shoqnore, kombtare, etnike, raciale,
fetare, konfesionale
vizioni pr jetn misionare e dashnis dhe e paqes
Prshkrimi i Nn Terezs sht subjektiv, pasi vihen re n t kndvshtrime vetjake bazuar te prvoja e
shkrimtarit.

Msuesi/ja ndan klasn n grupe. Nxnsit punojn t pavarur me ushtrimet 3, 4, 5.
N ushtrimin 3 msuesi/ja udhzon nxnsit t tregohen t kujdesshm gjat prshkrimit q t
grshetojn elementet objektive me ato subjektive.
N ushtrimin 4 nxnsit duhet t tregohen t kujdesshm n prdorimin e nj gjuhe t figurshme,
e cila t arrij t proj te lexuesi emocion dhe t jet sa m binds, pr t realizuar synimin, q
lexuesi ta plqej personin e prshkruar.
(Nxnsit mund t punojn edhe n ift duke prshkruar t njjtin person, e m pas krahasojn
elementet q kan prdorur n prshkrim.)
N ushtrimin 5 nxnsi duhet t jet i kujdesshm n prdorimin e argumenteve q ta bj
prshkrimin aq binds, sa lexuesi t ndryshoj opinionin pr t.
113
Msuesi/ja kontrollon punn e nxnsve dhe krkon t lexohen disa prej tyre, duke u krkuar
nxnsve t klass t identifikojn cilsit q krkon ushtrimi dhe t vlersojn punn e shokve.
N ushtrimin 6, msuesi/ja mund tu jap nxnsve disa t dhna plotsuese, t cilat do ti
ndihmojn ata q t krahasojn realizimin e dy prshkrimeve t dhna.
Nj model mund t ishte:
Motra Tone ka pozuar me veshje popullore shkodrane. Jan mjaft t theksuara linjat dhe ngjyrat e
kostumit verior, q harmonizohet me sfondin e pjess s poshtme t tablos.
Mona Liza paraqitet me veshje t zonjave fiorentinase t epoks kur jetoi.
Motra Tone pasqyron momentin kur femra shqiptare kishte nevoj t emancipohej. Vshtrimi i saj dhe
duart shprehin ndrojtje, por fshehin nj bot femrore q papritmas do t lirohet.
Mona Liza t sheh drejt e n sy. Drita bie prball saj dhe ndrion fytyrn, syt dhe pjesn e kraharorit.
N syt e saj fshihet nj mister i magjishm i bots femrore.
T dyja portretet jan realizuar duke pozuar para piktorit. T dy piktort, prve se zbulojn botn
femrore nga kndvshtrime t ndryshme, kan t prbashkt se nxjerrin n pah njerzoren, realen,
duke u larguar nga mistikja, q mbizotronte n pikturat e kohs.
Nse nuk mjafton koha n klas, ushtrimi 6 jepet detyr shtpie, duke u krkuar nxnsve q t marrin
nga interneti material plus.
- Informacion plus
Ky sht nj material i zgjeruar mbi prshkrimin. Theksi vihet n dallimet q ka midis tij dhe rrfimit,
argumentimit etj.
Prshkrimi sht prkufizuar gjithnj n kundrvnie me kategorit e tjera dhe kryesisht me narracionin.
Si v n dukje Charaudeau Prshkrimi sht statik, jasht kohs dhe vijimsis s ngjarjeve,
Narracioni sht dinamik, i prcaktuar n koh dhe prshkruan rrjedhn e veprimeve.
Prshkrimi konsiston n dhnien e nj vizioni t fiksuar, i cili u jep jet qenieve duke i emrtuar, duke i
vendosur n hapsir dhe duke u veshur cilsi, ndrsa narracioni konsiston n paraqitjen e prvojave dhe
ngjarjeve n koh, ku protagonistt jan qeniet njerzore.
Nj tjetr element q na ndihmon pr t dalluar prshkrimin nga llojet e tjera t teksteve dhe, sidomos nga
narracioni, sht elementi gjuhsor. N nj tekst prshkrues do t hasim folje vetm t nj kohe. Prdorimi
i vetm i nj kohe foljore i jep prshkrimit karakterin statik ku mungon veprimi. Megjithat, prshkrimi
sht i lidhur ngusht me narracionin, sepse veprimet kan kuptim vetm n raport me identitetet dhe
cilsimet e vepruesve t tyre. Nuk sht e njjta gj t themi Luani shptoi miun e vogl dhe miu i vogl
shptoi luanin, mbretin e kafshve. Nga ana tjetr, fabulat q tregojn sesi nj personazh del nga nj
situat e rrezikshme duke prdorur nj dredhi, kuptohen vetm kur nj nga personazhet identifikohet dhe
cilsohet si i fort dhe krcnues dhe tjetri si i dobt ...
Prshkrimi afrohet dhe me argumentin, por jan t dallueshm plotsisht. Argumentimi konsiston n
paraqitjen e veprimeve abstrakte me karakter logjik, t cilat shpjegojn lidhjet shkak - pasoj mes ngjarjeve
dhe fakteve. Prshkrimi konsiston n identifikimin e qenieve t bots duke i klasifikuar, por pa vendosur
detyrimisht mes tyre lidhje shkaksie, Megjithat, prshkrimi dhe argumentimi jan aktivitete t lidhura
ngusht midis tyre, sepse prshkrimi huazon nga argumentimi nj sr operacionesh logjike pr t klasifikuar
qeniet dhe, nga ana tjetr, argumentimi shfaqet vetm kur qeniet kan njlloj identiteti dhe cilsimi.
Narracioni sjell nj dshmi pr nj ngjarje t jetuar, argumentimi tregon lidhjet e shkaksis, prshkrimi
identifikon dhe cilson qeniet, personazhet.
Shkputur nga Gjuhsi teksti, Klodeta Dibra dhe Nonda Varfi.
114
Tema msimore: Prshtatja e mbiemrit me emrin Situata e t nxnit:

Kompetenca: Morfologji, drejtshkrim Tekste t llojeve t ndryshme, t cilat vn
n dukje prshtatjen e mbiemrit me emrin
tems msimore: prshtatje
Nxnsi/ja: emr
- gjen mbiemrat dhe prcakton sakt gjinin, mbiemr
numrin dhe rasn e tyre; numr
- di t prshtas mbiemrin me emrin; gjini
- analizon rregullat e drejtshkrimit t mbiemrave; ras, rregulla
- shpjegon ndryshimet morfologjike t mbiemrave ndryshime morfologjike
gjat prshtatjes me emrin;
Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, fisha t ndrkurrikulare: Letrsia, Historia
prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme
Diskutim, puna n grupe dyshe, pun epavarur, rrjeti i diskutimit, pun e pavarur n grup

Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas, duke u br nxnsve kto pyetje:
- sht mbiemri?
- kategori gramatikore ka ai?
- Si realizohet prshtatja e mbiemrit me emrinn gjini, numr e ras?
- far shprehin mbiemrat cilsor? Po ata marrdhnior?
Nxnsit ilustrojn me shembuj secilin rast t prmendur.
Hapi II. Pun n grupe dyshe

Nxnsit ndahen n ifte dhe midis tyre diskutohet pjesa e lexuar n tekst. Msuesi/ja u krkon nxnsve
q t nnvizojn mbiemrat femror dhe mashkullor. Duke prcaktuar emrin q i shoqron, nxnsit
ndryshojn gjinin dhe numrin e emrit, pr t dalluar dhe ndryshimet q pson mbiemri n prshtatje. T
dhnat e nxnsve shkruhen n tabel.
Fizikisht shqiptart jan raca m e bukur n Europ. Grat shqiptare jan shum t bukura, me flok t
errt dhe ndonjher syt e tyre jan gri. E ecura e tyre t jep knaqsi, ashtu si dhe vallet e tyre. Lvizjet i
kan plot eleganc dhe forc. Po ato jan shum t bukura dhe shum t talentuara. Dhe mendoj realisht
se jan si skocezet e shekullit t shtatmbdhjet. Ato jan kombinimi perfekt: fytyra klasike me nj an
ekzotike. Prandaj nuk mund ti dalloni aq leht, por kto gra jan kudo. Grat shqiptare kan shum klas
dhe jan moderne.

N drrasn e zez shkruhet pyetja: A pson ndryshime mbiemri kur i prshtatet emrit?
115
PO JO
Mbiemri, si fjal q prshtatet me emra t gjinive t ndryshme,
ndryshon sipas gjinis, numrit e rass, duke ndrruar nyjn, duke marr mbares, ose duke dal n t
njjtn form.
Vazhdon m tej shpjegimi i njohurive t reja me rregullat drejtshkrimore pr prdorimin e mbiemrave.
Rregulla drejtshkrimore:
-Te mbiemrat me -m dhe me -shm nuk shkruhet zanorja - pastheksore.
- Shkruhet -ja pastheksore te mbiemrat mashkullor me -s, -sh dhe te femrort prkats.
- Shkruhen me -j shumsat e mbiemrave: t kqija (i keq).
- Mbiemrat, t cilt prcaktojn emrat mashkullor me shumsin me -e, n numrin shums dalin n
trajtn e gjinis femrore.
- Mbiemrat q prcaktojn emrat mashkullor dhe asnjans, t cilt e formojn shumsin me mbaresn
-ra, n numrin shums prdoren n trajtn e gjinis femrore.
T gjitha rregullat ilustrohen me shembuj.

n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar ushtrimet 1, 2, 3 dhe 4 n faqen 102-103.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
t errta t errta katrvendshe katrvendshe
t vogla t vogla t vjetra t vjetra
t kujdesshme t kujdesshme lvizse lvizse
t cekta t cekta djegse djegse
t mbla t mbla t kqinj t kqij
shumngjyrshe shumngjyrshe barabrinjs barabrinjs
Ushtrimi 2
marrdhnior cilsor mashkullor femror njjs shums
t ndershm + + +
t gurta + + +
e knaqur + + +
t pambukta + + +
t athta + + +
tregues + + +
t shijshm + + +
e sotme + + +
dinak + + +
116
Ushtrimi 3
gazeta prestigjioze britanike - gjinia femrore e mbiemrave sht formuar me mbaresn -e
parqet kombtare - mbiemri prshtatet me emrin mashkullor q shumsin e bn me -e
rrnoja mahnitse greke, romake, osmane - gjinia femrore e mbiemrave sht formuar me mbaresn -e
vend turistik - mbiemri merr gjinin dhe numrin e emrit
vendesh arkeologjike - mbiemri prshtatet me emrin mashkullor q shumsin e bn me -e
historis shqiptare - gjinia femrore sht formuar me mbaresn -e
gazeta britanike - gjinia femrore sht formuar me mbaresn -e
Ushtrimi 4
Mbiemra mashkullor Mbiemra femror
gegrisht standard gegrisht standard
t matun t matur targjenda t argjendta
madhni madhshti
bardh t bardh
t lesht t lesht
t shndritshm t shndritshm
Detyr shtpie
Tema msimore: Emrzimi i mbiemrit Situata e t nxnit: Tekste t

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Morfologji ndryshme ku vihet n dukje
emrzimi i mbiemrit
msimore. mbiemr
Nxnsi/ja: emrzim,
- prkufizon emrzimin e mbiemrit; veori gramatikore
- dallon mbiemrat e emrzuar nga ata t paemrzuar; analiz morfologjike
- analizon nga ana gramatikore mbiemrat e emrzuar;
- shpjegon gjinin dhe numrin e mbiemrave t emrzuar;
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; shkumsa me Lidhja me fushat e tjera ose me
ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve t ndryshme. temat ndrkurrikulare:
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, dgjim dhe mendim i drejtuar (DLTA), organizuesi
grafik, pun e pavarur.

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon dhe nxit diskutimin n klas duke
br pyetje nga msimi i kaluar:
- far sht mbiemri?
- Si i klasifikojm mbiemrat?
- Si i prshtatet mbiemri emrit?
- Thoni raste t prdorimit t emrave femror vetm n numrin njjs ose n numrin shums.
117
Hapi II. Dgjim dhe mendim i drejtuar (DLTA)

Msuesi/ja fillon msimin duke prezantuar pjesn e tekstit q do t lexohet dhe zgjedh njrin nga nxnsit ta
lexoj. Leximi bhet i shtruar, me qllim q nxnsit t ken mundsi t shkruajn n fletore sa m shum
fjal q i fiksohen. Msuesi/ja krkon q nxnsit t mbajn shnim pr sa m shum mbiemra q dgjojn.

Nprmjet tekniks s shqyrtimit kategorizues, msuesi/ja synon shqyrtimin e fjalve t zgjedhura nga
tabel veorit gramatikore t fjalve q kan zgjedhur. Pr shembull: e kuqja emr; t kuqe mbiemr;
t kuqen mbiemr.
Kshtu veprohet pr t gjitha fjalt q kan zgjedhur nxnsit. Prqendrohet vmendja e nxnsve n
prdorimin e fjals e kuqja. Vihet re se jo n t gjitha rastet sht mbiemr, por del edhe si emr.
Jepet prkufizimi i emrzimit t mbiemrit:
Me emrzim t mbiemrit kuptohet kalimi i tij n klasn e emrit pa ndryshim t jashtm fjalformues,
pra pa ndajshtesa.
Hapi III: Organizuesi grafik

q nxnsit t argumentojn llojet e emrzimeve.
kalim n klasn e emrit

emrzim i qndrueshm emrzim kontekstual
mbiemri ka kaluar mbiemri funksionon si
Emrzimi i mbiemrit
n klasn e emrit: emr brenda nj konteksti
(e drejta, e mira, e vrteta)
gjinia dhe numri i mbiemrave t emrzuar
(ka varsi t plot nga emri i nnkuptuar)
Msuesi/ja mund t jap dhe informacion shtes. Mbiemrat e emrzuar prdoren n trajt t shquar ose me
ndonj fjal prcaktuese (pr shembull: vajza, nj vetullholl).
N trajt t emrzuar mbiemrat zakonisht nuk prdoren n t gjitha shkallt. Emrzimi kontekstual sht m
i rndomt n shkalln pohore (pr shembull: shum i miri sht).
Emrzimi kontekstual i mbiemrit n funksion ndajshtimor (pr shembull: kjo e vogla).
Ilustrohen me shembuj t gjitha rastet e emrzimit t mbiemrave. Aktivizohen sa m shum nxns pr
dhnien e prgjigjeve. Organizuesi grafik shkruhet n tabel me shkumsa me ngjyra, ose n tabela tabak
dhe u shrben nxnsve pr punn praktike.
Hapi IV: Pun e pavarur

n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar: Ushtrimi 1, 2, 3, faqe 105-106.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Emrzim i qndrueshm Emrzim kontekstual
E mira, e mira, e mira, e keqja Pr t mirn, t mirn, s mirs
118
e keqja (e mira) - emr, gjinia femrore, rasa emrore, numri njjs, trajta e shquar
s mirs - emr, gjinia femrore, rasa dhanore, trajta e shquar, numri njjs
t mirn - emr, gjinia femrore, rasa kallzore, numri njjs, trajta e shquar
i errti i errti T vrtetn - kallzore
e kaltra e kaltra E vrtet emrore
i sotmi i sotmi E bukura emrore
e mbla e mbla S vrtets rrjedhore
i bukuri i bukri T bukurn kallzore
S bukurs rrjedhore
e ardhmja e ardhmja
E reja emrore
e pavdekshmja e pavdekshmja
S ardhmes dhanore
T ardhmen kallzore
T ardhmeje - rrjedhore
Ushtrimi 4
Pasi u sos n fshat t s Bukurs s Dheut, vete me gjith luan e tij drejt e n shtpi t saj. Atje i doli
prpara nj shtrig dhe e pyeti: do? E posa tha ky se, do t Bukurn e Dheut me t parn shtriga e
bri gur kt, n ast edhe selvia e tij tek i ati u mfshik, edhe mvari qafn e saj e prindt e mjer ia dhan
s qars pasi pikasn nga selvija q djali u ka humbur. E kur pa kto djali i vogl, krceu e thirri: Do t vete
un, hem tim vlla shptonj, hem t Bukurn e Dheut t marr. Luan ama e porositi fort duke thn q,
posa t sosen te shtpija e s Bukurs s Dheut, e posa t dal shtriga (prse djali i kish nxn t tra ato,
q shtriga u punonte djemavet) ta rrmbenj ay sa pa marr as edhe firom ajo, edhe ta shtrngoj aqe fort
sa, ja t ngjallnj t vllan, ti jap edhe t Bukurn e Dheut, ja t vritet.
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 5, faqe 106
Pun e diferencuar: Gjeni proverba t ndryshm shqiptar, ku t jen prdorur mbiemra t emrzuar.
Analizoni format e tyre gramatikore.
Tema msimore: Teknikat e prshkrimit s nj kafshe/ Situata e t nxnit:

vendi Teksti prshkrues t llojeve t ndryshme
Kompetenca: T shkruarit ku vihen n dukje teknika t prshkrimit s
kafshs/ kafshs.
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs Fjal ky
sipas tems msimore. Nxnsi/ja: tekst prshkrues
- njeh teknikat e prshkrimit t nj kafshe/vendi; teknika t prshkrimit
- prdor teknikat e prshkrimit pr nj kafsh/vend; prshkrim i nj kafshe/ vendi
- prshkruan nj kafsh/vend.
teksti msimor, e-libri, tekste t llojeve prshkrues t ndrkurrikulare: Letrsi, Shkenca
llojeve t ndryshme, shkumsa me ngjyra, tabela.
Bashkbisedim, diskutim, lexim i drejtuar ,pun n grup, praktik e pavarur, pun n ift, shkrim i lir.
119
Materiale msimore:
Tekste prshkruese t llojeve t ndryshme, shkumsa me ngjyra, tabela, foto t ndryshme kafshsh,
vendesh etj.
Prshkrim objektiv
Ketri
Ketrat e kuq jetojn n Amerik. Lvizin me shpejtsi, krcejn nga dega m deg dhe zbresin nga pemt duke
u kacavjerr npr lvoret e trungjeve. Ata mund t rrin n pozicionin varur kokposht, pa u rrzuar. Jetojn
mbi pem dhe ushqehen me fara pishe ose krijojn rezerva arrash e lajthish, t cilat i fshehin pr tu ushqyer gjat
dimrit.
Prshkrim subjektiv
Ketri
Nse do t vzhgonit lvizjet e ketrave, do t vrenit se ata jan akrobat t vrtet. Pa iu trembur syri hidhen
mbi degt e pemve pr t gjetur ushqimin e tyre aq t preferuar, farat e pishave. Dhmbt e parm, q shpesh
u ngjajn dy perlave t arta, i ndihmojn ata t brejn lvoret e pemve. Lkura e but me ngjyr t kuqrremt,
valzohet nga lvizjet elastike t trupit t tij dhe merr nuanca nga m t ndryshmet. Bishti i gjat e me qime t
dendura tundet sa nga njra an n tjetrn, duke e fshehur shpeshher mes gjetheve trupin e brisht me kmbt
e vockla dhe t shkathta. Tek krkon n strofulln e tij lajthit e shijshme diku n fund t degs s pems, syt e
gjall t trheqin vmendjen pr shklqimin dhe inteligjencn q fshihet pas tyre.
Prshkrim objektiv
Kocja
Peshk detar i familjes s kocave, me trup t lart e t shtypur anash q ka pas kapakve velzor nga nj njoll
t zez t ndjekur nga nj njoll e art n t dyja ant. N mes t syve ka nj shirit t art, n shpin deri n vijn
ansore me ngjyr ulliri t elt dhe n pjesn barkore n t argjendt. Dhmbt e nofulls s siprme i ka t
vendosur n 4-5 radh. N Shqipri gjendet n detin Adriatik e Jon. Jeton n gjole bregdetare t mbushura me alga,
n thellsin 5-10 m, qndron n tufa t vogla, n mosh t rritur. Ushqehet kryesisht natn me molusqe e gaforre.
Krkon temperatur 10-28C.

Hapi I. Diskutim
Msimi nis me leximin e detyrs s shtpis. Diskutohet me nxnsit si i kan prshkruar fotot duke
dalluar llojin e prshkrimit; nse sht prdorur prshkrimi subjektiv apo objektiv, duke argumentuar
prgjigjet e dhna. Vlersohen nxnsit pr punn e tyre.
Hapi II. Bashkbisedim, lexim i drejtuar (Pjesa e par e shpjegimit)

Msuesi/ja pyet nxnsit:
- Si do ta prshkruanit nj kafsh, nse do ta kishit prpara syve?
Dgjon prgjigjet e nxnsve duke u dhn kshtu rastin t prsritin elementet q duhen pasur parasysh
gjat prshkrimit t nj objekti.
Klasa ndahet n dy grupe dhe secilit grup i jepet nj tekst, ku sht prshkruar nj kafsh.
Grupi I - tekst prshkrues objektiv.
Grupi II tekst prshkrues subjektiv.
120
Msuesi/ja mund t ket prgatitur fisha me lloje tekstesh (si ato q jan dhn te materialet) ose punohen
tekstet e librit.
Msuesi/ja vendos n tabel n nj tabak letre grafikun organizues, q sht dhn n libr, me t dhna
pr elementet q duhet t ket parasysh nxnsi pr prshkrimin e nj kafshe. Kto t dhna do tu
shrbejn nxnsve pr t dalluar elementet e prshkrimit n tekstet e dhna.
Nxnsit vn n dukje dallimet q ekzistojn n kto dy tekste. Prqendrojn vmendjen n tipare q

kan t bjn me:
T dhnat shkencore - peshk detar i familjes s kocave.
Mjedisin gjeografik - gjendet n detin Adriatik e Jon.
Pamjen fizike - ka trup t lart e t shtypur anash, pas kapakve velzor ka nga nj njoll
t zez, t ndjekur nga nj njoll e art n t dyja ant. N mes t syve ka nj shirit.
Jetn e prditshme - ushqehet kryesisht natn me molusqe e gaforre.
Temperaturn 10-28C.
Nxnsit identifikojn elementet e prshkrimit t kafshve te shembujt e dhn n libr.
Elementet ku do t mbshtet prshkrimi i nj Tiparet

kafshe (Shqiponja)
T dhnat shkencore Shpend, shpendi m i fort, gjahtare e mir.
Pamja fizike Sqep i kthyer, kthetra t mprehta, shikim t shklqyer.
Mjedisi Ndrtojn fole n drur ose shkmbinj.
Jeta e prditshme Fluturojn lart, ushqehen me shpend, gjitar
Marrdhnia me grupin Mbizotruese.
Marrdhnia me njeriun
Diskutohet mbi mnyrn e prshkrimit.

- Cili prej teksteve sht subjektiv/objektiv?
U krkon nxnsve t vn n dukje elementet subjektive ose objektive.
Hapi III. Praktik e pavarur, shkrim i lir

Nxnsit punojn t pavarur ushtrimin 1 duke ndjekur shembullin e puns s br bashk me
msuesin/en. Lexohen prgjigjet e dhna dhe vlersohen nga msuesi/ja.
Prshkrimi i kafshs (delfini) Tiparet

T dhnat shkencore Gjitar deti, jeton 100 vjet.
Pamja fizike Trup t gjat 3,7 m, ngjyr hiri n kurriz, bark i bardh, lkur e
lmuar.
Mjedisi Jeton n detet e ngrohta, klim mesdhetare. Deti Adriatik, Jon.
Jeta e prditshme Ushqehet me peshq.
Marrdhnia me grupin Jeton n grupime.
Marrdhnia me njeriun Miqsore (shoqron anijet).
121
Nxnsve u krkohet t prshkruajn luanin, t bjn nj prshkrim objektiv me nota subjektiviteti. Shfrytzohen
t dhna t sjella n klas nga msuesi/ja ose u jepet detyr nj or m par ti nxjerrin nga interneti.
Luani sht nj mishngrns nga familja felin. Pas tigrit, sht m i madhi nga familja e felinve. Sot
prgjithsish luant jetojn n Afrik. Mashkulli mund t peshoj nga 120 deri n 150 kg. Gjatsia e trupit
varion nga 170 250 cm pr meshkujt dhe pr femrat nga 140-175 cm. Gjatsia e meshkujve sht rreth
120 cm, te femrat 100 cm. Bishti ka nj gjatsi nga 70 100 cm. Luant mesatarisht jetojn 15 vjet. Luant
ushqehen me mish. Ata han nga 5-7 kg mish n dit. Paraplqejn t ushqehen me gjitar t mdhenj, si:
zebra, antilopa etj. Ata jetojn n kope. Meshkujt q arrijn njfar moshe, przihen nga kopeja.
Hapi IV. Shkrim i lir, pun n ift
Pjesa e dyt e shpjegimit: Msuesi/ja u trheq vmendjen nxnsve pr elementet e veanta q

krkon prshkrimi i vendit. N tabel afishon organizuesin grafik me elementet e prshkrimit t vendit,
duke e plotsuar edhe me nj shembull, si dhe foto t vendeve q do t prshkruhen.
Prshkrimi i vendit Tiparet Shembuj

prezantimi i prgjithshm T dhnat gjeografike, Kruja sht nj qytet shqiptar dhe kryeqendr e
hapsinore. rrethit po me t njjtin emr. Kruja ka rreth 19 400
banor. Shtrihet 20 km n veri t Tirans.
elementet dalluese Mal, kodr, fush, det,
qytet, fshat, liqen, lum etj.
elemente t natyrs Flora (bota bimore) dhe
fauna (bota shtazore).
elemente artificiale Ndryshimi i mjedisit nga Kruja sht nj qendr e rndsishme turistike
puna e njeriut. n Shqipri. Prve ksaj, n Kruj zhvillojn
aktivitetin e tyre dhe disa industri. Pr tu
prmendur sht industria e kpucve, n t ciln
punsohen shum gra dhe vajza nga Kruja dhe
komunat prreth. Gjithashtu, n Kruj sht aktive
edhe industria e nxjerrjes dhe prpunimit t gurit
glqeror.
ndryshimi sipas stinve I qndrueshm, i
paqndrueshm.
historia e tij Ndryshimet gjat historis Pr her t par emri Kruj prmendet n shekullin
s tij. XII. Mendohet ta ket origjinn te fjala krua (burim
uji), sepse n Kruj ka shum burime.
Kruja njihet si kryeqendra e qndress ndaj
pushtuesve osman gjat kohs q Sknderbeu
udhhoqi kt qndres. Kshtjella e Krujs u
rrethua 4 her nga ushtria osmane. N Rrethimin e
Katrt kshtjella e Krujs ra n dorn e pushtuesit.
122
Prshkrimi i vendit Tiparet Berati

prezantimi i T dhnat gjeografike, Berati sht qytet, rreth dhe qark n Shqiprin Jugore. Rrethi i
prgjithshm hapsinore. Beratit shtrihet n Krahinn Malore Qendrore e pjesrisht n Ultsirn
Jugperndimore t Shqipris. Rrethi mbulon nj siprfaqe prej 953,6
km2 (qyteti 1,6 km2), me nj popullsi prej 55 500 banorsh.
elementet dalluese Mal, kodr, fush, det, Rrethi i Beratit shtrihet kryesisht n nj territor me reliev malor e
qytet, fshat, liqen, lum kodrinor, me lartsi mesatare mbi nivelin e detit 455 m (qyteti 58 m).
etj. Lumi i Osumit rrjedh prmes qytetit dhe jasht tij. Ai paraqet interes pr
bujqsin, energjetikn, hidrogjeologjin, ekologjin dhe urbanistikn.
Gjatsia e Osumit brenda rrethit sht 51 km.
elemente t natyrs Flora (bota bimore) dhe N basenin e Osumit veshja bimore prbhet nga pisha, bredhi,
fauna (bota shtazore). dushku e shkurre t tjera mesdhetare. Tokat bujqsore jan kryesisht
t hinjta-kafe, me shprndarje: 36% n fush, 38% n zon kodrinore
dhe 26% n zon malore.
N malin e Tomorit, qysh nga viti 1996, nj zon prej 4000 ha sht
shpallur Park Kombtar. Pr nga numri i vizitorve, ai renditet i dyti n
vend, pas Parkut Kombtar t Dajtit.
elemente artificiale Ndryshimi i mjedisit nga N vitin 1961 Berati u shpall zyrtarisht qytet-muze. Ai sht qytet-
puna e njeriut. muze me pasuri t konsiderueshme monumentesh dhe me vlera t
larmishme pr nga gjinit, t cilat prbjn nj dshmi t trashgimis
kulturore, historike e artistike, t jets e t puns, t realizuara
mjeshtrisht brez pas brezi nga banort e tij.
ndryshimi sipas I qndrueshm, i Klima e rrethit sht tipike mesdhetare, me temperatur mesatare
stinve paqndrueshm. vjetore 15.9 grad C. Temperatura mesatare e muajve m t ftoht
sht 7.2 grad C dhe ajo e muajve m t nxeht 24,6 grad C. Sasia
mesatare vjetore e reshjeve sht 928 mm, kryesisht n muajt e
dimrit. Ajri sht i pastr fal gjelbrimit brenda qytetit dhe n kodrat
q e rrethojn.
historia e tij Ndryshimet gjat Qyteti i Beratit sht ngritur fillimisht si kshtjell, mbi kodrn
historis s tij. shkmbore me lartsi 187 m mbi nivelin e detit. Berati u prket
qyteteve t rralla, ku jeta fillon qysh n lashtsin e thell dhe vazhdon
pa u ndrprer deri m sot. Dy ekan guri e datojn fillimin e jets
n t, 2600-1800 p.Kr. Dshmit arkeologjike tregojn se n shek. VII-
VI p.Kr. ktu sht zhvilluar nj vendbanim paraqytetar, me punishtet
e tij t qeramiks dhe me nj jet shoqrore t diferencuar. Qyteti i
mirfillt u themelua m 313-310 p.Kr., si qytet-kshtjell i Dasaretis,
i quajtur Antipatrea, emri i par i qytetit. U pushtua nga bullgart n
shek. IX dhe u quajt Belgrad (Qytet i Bardh) Berati i sotm.
Nn zotrimin e Muzakajve, n shek. XIII-XIV, qyteti filloi t shtrihej
jasht mureve t kshtjells. N shek. XVII ai vazhdonte t ishte qyteti
m i madh i Shqipris, me 500 shtpi t shprndara n 30 lagje
dhe me 5 medrese. Berati mori pamjen e sotme n shek. XVIII dhe
sidomos n shek. XIX, pas trmetit t vitit 1851. Ekzistonin punishte
me 5 deri 10 krah pune dhe disa fabrika t vogla mielli e vaji. N fund
t viteve 1800, n qytet kishte 820 punishte zejtare e dyqane, duke
qen kshtu qendra m e lulzuar ekonomike, tregtare e kulturore e
Shqipris s Jugut.
Deri n mes t shek. XX n Berat ekzistonin ende tri tregje t gjera, t
cilat funksiononin rregullisht do t shtun. Pr nga numri i zejtarve
Berati ishte n vend t par; ushtroheshin rreth 23 lloje e zejesh.
123
Berati Msuesja u krkon nxnsve ti prshkruajn qytetet n ift.

Pr ti ndihmuar nxnsit, msuesi/ja mund t paraqes n tabel edhe
nj sr pyetjesh, q bjn t mundur zbulimin e karakteristikave t vendit.
- Cili sht pozicioni gjeografik?
- Si sht relievi i zons?
- Cilat jan aspektet e flors dhe t fauns q e dallojn kt qytet?
- Cilat jan disa nga ndrtesat dalluese q i shtojn vlerat ktij qyteti?
- Cilat jan tiparet karakteristike t motit n kt qytet?
- far ndryshimesh t rndsishme ka psuar qyteti me kalimin e viteve?
- Cilat ngjarje kan ndikuar n jetn e ktij qyteti (kan ln gjurm)?
Nxnsit bjn nj prshkrim objektiv me elemente subjektive, duke
mbajtur parasysh t dhnat.
Lexohen disa prshkrime dhe diskutohet rreth teksteve t krijuara dhe

mnyrave t prshkrimit (subjektivitetit, objektivitetit, synimit etj.)
Nxnsit q kan punuar n ift mund t shkmbejn tekstet me shokt

dhe t prcaktojn elementet q u krkohen.
Detyr shtpie. Prshkruani vendin q ju plqen m shum. Grshetoni prshkrimin subjektiv me at
objektiv, synoni t trhiqni vmendjen e lexuesit dhe ta bindni t ndrroj mendim.

Tema msimore: Teknikat e prshkrimit s nj objekti Situata e t nxnit:
Kompetenca: T shkruarit Teksti prshkrues t llojeve t ndryshme ku
vihen n dukje teknika t prshkrimit s vendit.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst prshkrues
- njeh teknikat e prshkrimit t nj objekti; teknika t prshkrimit
- prdor elementt e nevojshm pr prshkrimin e nj prshkrim objektiv/subjektiv i nj objekti
objekti;
- prshkruan nj objekt n mnyr objektive dhe
subjektive.
teksti msimor, e-libri, tekste t llojeve prshkrues t llojeve ndrkurrikulare:
t ndryshme, shkumsa me ngjyra, tabela.
Bashkbisedim, diskutim, organizues grafik,pun n grup, praktik e pavarur, shkrim i lir.
Materiale msimore:
Tekste prshkruese t llojeve t ndryshme.
124
Billi kondicioner
Ju ofron sistemin qendror t kondicionimit m t mir pr nj mjedis komod n shtpi, zyr e kudo. Eprsit e tij
jan t palimituara pr nj jetes t rehatshme dhe pa shpenzime.
Izolimi termik i shklqyer ju siguron nj temperatur konstante gjat gjith stinve t vitit. Pesha e leht dhe zvoglimi
i humbjes s ajrit lejon instalimin e tij me lehtsi, fal aksesorve fleksibl pr tu prshatur pr do lloj thyerjeje dhe
prmase. Gjithashtu, ky tip sistemi sht i pajisur me standarde t larta sigurie pr t mos vn n rrezik n asnj
moment jetn tuaj. Ajo ka do t shtonim n fund sht pamja estetike e tij, e cila prshtatet me do lloj mjedisi modern
ose tradicional duke br t mundur q ju t kurseni m shum energjin elektrike dhe t mendoni pr xhepat tuaj, e
pr m tepr t keni n shtpin tuaj objektin e prshtatshm dhe ekonomik.
Monumenti i Isuf Myzyrit

sht vendosur n lulishten pran sheshit 1 Maji, n qytetin e Elbasanit, e pruruar m 14 mars 2002, me rastin e 121 - vjetorit
t lindjes s Isuf Myzyrit. Punuar me mjeshtri nga skulptori Artan Peqini, pasqyron nj pjes t tradits kulturore t
qytetit, muzikn. Figura qndron e vendosur mbi nj kub t thjesht t veshur me mermer gri brenda nj parcele me
lule, midis trotuarit prball kryqzimit t rrugve. I kushtohet figurs s njohur elbasanase I. Myzyrit, i cili krijoi nj fond t
gjer t kngs qytetare elbasanase t shek. XX. Figura e bronzt sht paraqitur me violin n dor dhe posht faqes
s majt duke u prulur prball publikut q duartroket. Dora e djatht sht paraqitur n pozicion gjysm t lshuar me
harkun e violins prpara, me iden se kngtari ka mbaruar kngn dhe u kthen mirnjohjen bashkqytetarve, t cilt
shprndajn kngn e tij kudo. Kjo skulptur sht realizuar n bronz me prmasat e nj njeriu t zakonshm.

Hapi I. Diskutim
Msimi nis me kontrollin e detyrs s shtpis. Lexohen disa punime dhe diskutohen me nxnsit
rreth tyre. Prqendrohet vmendja te mnyra e prshkrimit, identifikohen elementet e prshkrimit dhe
origjinaliteti n punn e nxnsve.
Hapi II. Pun n grupe, organizues grafiku, diskutim

Msuesi/ja paraqet n tabel dy tekste: Monumenti i Isuf Myzyrit, Billi kondicioner, si dhe organizuesin
grafik t elementeve t prshkrimit t objektit.
Pasi ndan klasn n dy grupe, u krkohet nxnsve t prcaktojn objektin e prshkrimit dhe t
zbulojn elementet prbrse t prshkrimit t nj objekti.
Elementet T dhna Shembuj

Pjest kryesore Nga se prbhet? Figura qndron mbi nj kub t thjesht t veshur
me mermer gri brenda nj parcele me lule, midis
trotuarit prball kryqzimit t rrugve.
Origjina Nga cila periudh ekziston dhe E pruruar m 14 mars 2002, me rastin e
prdoret. 121-vjetorit t lindjes s Isuf Myzyrit.
Prdorimi, roli n mjedis Cili sht shpiksi, autori? Punuar me mjeshtri nga skulptori Artan Peqini.
Me k/me se sht i kush e prdor, ku, kur, si I kushtohet figurs s njohur elbasanase I.
lidhur n koh Myzyrit.
Me k/me se sht lidhur Persona dhe fakte q kan Realizuar me bronz, vendosur n lulishten
t bjn me t, vendet ku pran sheshit 1 Maji, n qytetin e Elbasanit,
n hapsir
gjendet. krijoi nj fond t gjer t kngs qytetare
elbasanase t shek. XX.
Kngtari ka mbaruar kngn dhe u kthen
mirnjohjen bashkqytetarve.
Nxnsit punojn n grup, listojn elementet prbrse t prshkrimit duke ilustruar me shembuj pr do rast.
Diskutohet mbi mnyrat e prshkrimit t dy objekteve, njri sht prshkrim objektiv (monumenti), tjetri
sht subjektiv, me qllim q ta plqej lexuesi (sistemi i kondicionimit)
Shembull
Lexohen tekstet e paraqitura n libr dhe identifikohen kto cilsi:
125
Prshkrimi i objektit Tiparet

(Kulla e Sahatit t Tirans)
Pjest kryesore Sahati/kambana, shkallt n form spirale.
Origjina Ndrtuar nga viti 1822 deri m 1930-n or e sjell nga Gjermania/
kisha e Shkodrs etj.
Prdorimi, roli n mjedis sht hapur q n 1996-n pr turistt e huaj.
Me k sht lidhur n koh Simbol i emblems s bashkis.
Me k sht lidhur n hapsir Gjendet n Tiran, deri m 1970-n ka qen ndrtesa m e lart e
qytetit
Diskutim rreth puns n grup dhe ktyre veorive.
Hapi III. Pun e pavarur, shkrim i lir

Msuesi/ja paraqet foto t ndryshme objektesh dhe u krkon nxnsve n mnyr individuale:
- t prshkruajn n mnyr objektive objektin, grshetuar edhe me elemente subjektive;
- t prshkruajn nj objekt n mnyr subjektive, me synim q ta plqej lexuesi kt objekt.
Lexohen dhe vlersohet puna e nxnsve nga nxnsit dhe msuesi/ja.
Hapi IV. Pun n grupe, shkrim i lir

Bhet nj prmbledhje e njohurive t marra n temat e fundit, duke u ndalur te disa rregulla baz, q
duhet t mbaj parasysh nxnsi para se t realizoj nj prshkrim, si:
a. grumbullimi i t dhnave pr objektin q do t prshkruhet;
b. zgjidhet pozicioni i shkruesit: objektiv a subjektiv;
c. prcaktohet qllimi i prshkrimit (informues, shprehs apo binds);
. prcaktohet struktura;
d. rikujtohen elementet e prshkrimit, sipas objektit.
Duke iu referuar elementeve q duhet t ken parasysh pr t shkruar nj tekst prshkrues, nxnsve u
krkohet t listojn objekte, vende, kafsh, persona t preferuar q i njohin dhe mund ti prshkruajn.
Nxnsit ndahen n katr grupe t mdha dhe secili grup prshkruan nj person, kafsh, vend, objekt n dy
mnyra: objektive dhe subjektive.
Brenda grupit punohet individualisht dhe m pas nxnsit zgjedhin punimet m t mira q do ti paraqitin n
emr t grupit a.
Brenda grupit punohet n katr nngrupe t vogla, q prkatsisht prshkruajn objektin e dhn n
mnyr objektive, bjn nj prshkrim subjektiv me synim q ti plqej lexuesit, nj prshkrim me elemente
subjektive q t bind dhe ta informoj lexuesin.
Hapi V. Prezantimi
Puna e do grupi prezantohet para klass, kujdes tregohet nga antart e grupit t prcaktojn
elementet e prshkrimit, si dhe veori t gjuhs s prdorur duke i paraqitur ato n tabela prkatse
t dukshme prpara klass.
Shnim. Msuesi/ja duhet ti kushtoj nj vend t rndsishm analizs gjuhsore t prshkrimit, si

lloj shkrimi.
Detyr shtpie. Sillni n klas tekste t ndryshme informuese - paraqitse.

Msuesi/ja vlerson punn e nxnsve n grup dhe n mnyr individuale, kujdes tregon n kontributin e
puns s nxnsit n aspekte t veanta. Vlersohet ora e msimit.
126
Tema msimore: Prshkrimi letrar dhe joletrar Situata e t nxnit:

Kompetenca: T dgjuarit Tekste prshkrueset llojeve t ndryshme
(letrar dhe joletrar) ku vihen n dukje veori
t prshkrimit t secilit prej tyre.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst prshkrues
- dgjon nj prshkrim letrar dhe joletrar; prshkrim letrar
- dallon prshkrimin letrar nga ai joletrar; prshkrim joletrar
- prcakton veori dhe karakteristika t prshkrimit funksion stilistik i figurave
letrar dhe joletrar;
- krahason prshkrimin letrar me joletrar;
- shkruan nj prshkrim letrar dhe joletrar.
teksti msimor, e-libri, tekste prshkruese t llojeve t ndrkurrikulare:
ndryshme( letrar,joletrar), shkumsa me ngjyra, tabela.
Bashkbisedim, diskutim, organizues grafik, ditari dypjessh, diagrami i Venit, pun n grup, praktik e
pavarur, shkrim i lir.

Hapi I
Msuesi nis msimin me nj organizues grafik, n cilin v n dukje karakteristikat e prshkrimit.

I vendos objektet n hapsir Karakter statik
I vesh me cilsi
Prshkrimi
I klasifikon

objektiv/subjektiv prcjell imazh/vizion
prcjell ndjeshmri
Hapi II
Shkruhen n ditarin dypjessh cilsi dhe karakteristika t prshkrimit letrar dhe joletrar. Msuesi rikujton
me nxnsit njohurit e marra n klasat pararendse
Karakteristika Funksioni Karakteristika

Prshkrimi letrar Prshkrimi joletrar
Hapi III
Msuesi lexon dy tekstet dhe u krkon nxnsve q gjat dgjimit t mbajn shnime e t prcaktojn:
- Objektin e prshkrimit.
- Informacionin e marr.
- Llojin e prshkrimit.
- Ndjesin e prcjell.
- Gjuhn e prdorur.
Hapi IV
Nxnsit prcaktojn me karakteristika t secilit tekst dhe m tej i krahasojn n diagramin e Venit
127
Teksti 1 Teksti 2
Prshkrues letrar Prshkrues joletrar

Nxnsit punojn t pavarur me ushtrimet:
- Gjejn epitetet, metaforat e krahasimet dhe tregojn funksionin e tyre stilistik.
- Gjejn mbiemrat n tekstin e dyt dhe i krahasojn me ato t tekstit 1.
Detyr shtpie (shkrim i lir)

Zgjidhni nj objekt dhe prshkruajeni sipas modelit t dhn n libr.
Tema msimore: Teksti rrfyes Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Teksti rrfyes i llojeve t ndryshme ku
vihen n dukje veori t tij dhe teknika t
rrfimit.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst rrfyes
- identifikon tekstin rrfyes dhe llojet e tij ; teknika t rrfimit
- krahason rrfimin real me rrfimin fantastik; rrfim real/ fantastik
- dallon pes pyetjet ky t kroniks;
- analizon veorit gjuhsore t teksteve t ndryshme
rrfyese.
teksti msimor, e-libri, tekste rrfyese t llojeve t ndryshme, ndrkurrikulare:
shkumsa me ngjyra, tabela
Bashkbisedim, pun n grupe, shkrim i lir, diskutim, Diagrami i Venit
Hapi I. Bashkbisedim
Bashkbisedohet me nxnsit pr udhtimet. U krkohet t tregojn mbresa nga udhtimet e tyre, si dhe
t flasin pr rndsin e udhtimeve.
Hapi II. Pun n grupe, shkrim i lir

Ndahet klasa n tri grupe dhe i krkohet secilit grup t analizoj nj nga tekstet q jan n libr, duke u
prqendruar te rubrika Analizoni gjuhn e tekstit.
Hapi III. Diskutim, Diagrami i Venit

Prfaqsuesit e do grupi paraqitin para klass prfundimet e nxjerra dhe me an t Diagramit t Venit
nxjerrin veorit e tekstit rrfyes letrar dhe joletrar.
128
Detyr shtpie
a) Ushtrimi 6, 8 f. 115. Analizoni gjuhn e prdorur n tekstet e dhna, duke u prqendruar te foljet e
prdorura.
c) Paraprgatitni temn Llojet e tekstit rrfyes, duke sjell n klas tekste rrfyese t llojeve t ndryshme.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe vlersohet ora e msimi.
Tema msimore: Lloje t tekstit rrfyes Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Teksti rrfyes i llojeve t ndryshme ku vihen
n dukje veori t tij dhe teknika t rrfimit.
- identifikon tekstin rrfyes dhe llojet e tij; teknika t rrfimit
- krahason rrfimin real me rrfimin fantastik; rrfim real/fantastik
- dallon pes pyetjet ky t kroniks;
- analizon veorit gjuhsore t teksteve t ndryshme
rrfyese.
teksti msimor, e-libri, tekste rrfyese t llojeve t ndrkurrikulare: Letrsi artistike dhe
ndryshme, shkumsa me ngjyra, tabela. dokumentare
Bashkbisedim, lexim i drejtuar, praktik e drejtuar, dora e pyetjeve.
Anekdot
Ishte nj fshatar i varfr. Kishte vetm nj gomar, po edhe pr at nuk kishte ushqim. Dimri ishte i gjat e ushqimi
po i mbarohej. Vendosi ta msonte gomarin t mos hante. Kshtu, ia paksoi ushqimin dit pr dit. Pas ca kohsh,
gomari u dobsua aq shum, saq nuk fuste m asgj n goj. Fshatari i mjer u gzua q, m n fund, gomari, u
msua t mos hante. T nesrmen, kur u zgjua n mngjes, e gjeti gomarin t ngordhur. Thot me vete fshatari: Ta
marr djalli, ta marr! Pikrisht tashti q e msova t mos hante, ky vajti e ngordhi.
Reportazh pr vite t largta

Vaporin simpatik e komod Bjello Ostrov ne studentt, udhtart e zhurmshm, e pushtuam q n ort e
para t atij dhjet shtatori 1952. Mbasi do gj u b gati, anija ngriti spirancat, zgjidhi hekurat me tokn shqiptare
dhe, duke u kolovitur mbi shpinn e detit, nisi rrugn e gjat pr n brigjet e Odess. Kur dolm n Adriatikun e
hapur e n horizontin e ln pas, po treteshin kodrat e ndrtesat e fundit t qytetit t Durrsit. Ather ne u
kujtuam t prshndetemi edhe nj her me ato brigje q nuk do ti shihnim pr vite me radh.
Nga marinart e Bjello Ostrovit detar t pasionuar, msuam se vapori q i ngjasonte nj vile t madhe lundruese,
kishte qen pron e Carit dhe prdorej nga familja e tij pr udhtime turistike deri n brigjet e Mesdheut. Edhe emri,
q n prkthim shqip do t thot Ishull i Bardh, ishte i bukur. Njri nga shokt tan q e njihte mir rusishten, ua
priti me shaka marinarve. Domethn ju dhe ne jemi niprit e Carit. Qeshm me z t lart. N fakt, nga paraqitja
mund t merreshim si nipr, sepse ishim goxha una, por e do se na tradhtonin valixhet e drunjta, q sdinim ku
ti fshihnim...
Dera e prapme e shtypit (kujtime) nga Marash Hajati
129
Kronik
Baxhaku promovon Gur, librin e jets reale t shqiptarve
Baxhaku mbrmjen e djeshme ishte thjesht i paarritshm. Edhe fizikisht. Ne q mbrritm t fundit e q salla e
tejmbushur refuzoi t na prfshinte, e vzhguam promovimin e librit t tij nga pas ca grilave t trasha plastike q
gjendeshin n fund t saj, mbase pjes e mbetur e dekorit t nj shfaqjeje. Madje na u duk vetja sikur t ishim fshehur
pas nj gardhi n fshat. M tej, q ti merrje nj autograf, po t njjtit, Baxhakut, duhet t rrij n radh dhe mundsisht
t realizoje disa her at procesin e njohur kimik t lshimit e tharjes s djersve. t bsh, t gjith kujtojn se e
kan m shum mik se t tjert dhe e zgjasin kt moment me kmbime batutash, prqafime Kshtu e ka ndrtuar
ai me t gjith, duke i kushtuar rndsi t madhit e t voglit, t rndsishmit dhe t parndsishmit. I njjti konceptim
e ndrtim lidhjesh jetsore nuk shmanget as n thelbin e librit t gazetarit, mik i t gjithve, Fatos Baxhaku. Gur
sht titulli kuptimplot q natyrshm t sjell ndjesin e nj dikaje t vendosur fort, t ngulitur fort, thjesht t
pazgjidhshme, dikaje q t paktn mua m sinonimohet me fjaln taban
Baxhaku sht nga ata lloj gazetarsh t przhlitur, q kan arritur prej vitesh stadin e nj profesori t mirfillt
gazetarie, por q nuk heqin dor nga pena. Pak m shum se nj vit m par, ai preferoi t mbulonte rubrikn e
reportazheve te gazeta Shqip, ku ka meritn e themeluesit. Krkoi vetm nj makin. Aparatin fotografik e bleu vet,
se e kishte merak. Dhe u nis t gjente, t prjetonte dhe m pas t rrumbullakoste n shkronja mundsisht sa m
shum histori e halle t jets s nj populli t tr. Ndodhte q nj pjes t mir t rrugs ta bnte m kmb, por
kjo nuk sht nj prshtypje e regjistrueshme n mendjen e tij. Kshtu n redaksin e Tirans nisn t zbrisnin nga
ekstremet e Tropojs, Bulqizs, Peshkopis, Kors, Gjirokastrs, Fierit etj., reportazhet e jets, personazhet krejt t
prditshm e t zakont, t prshkruar dhe m pas t lexuar si mahnits, t jashtzakonshm.
Prrall - Breshka dhe lepuri
narracion {
Nj breshk po kullotte buz nji gardhi. Kalon andej pari nji lepur e ndalet e shpotit:
- Sa e ngathta gja je! - po i thot, tue ngreh vesht.
{
{
- Sa baj vet pr pes dekika, ti smundesh me ba pr nji jav.
dialog
- Ashtu mos thuej, - ia pret breshka. Un njimend t dukem gja e ngatht po ty ta kaloj!
Qeshi lepuri e, sa me u tall me t, caktoi nji suk bukur larg, e u vun me u mujt se kush do t
mbrrinte ma par.
narracion U nisn t dy prnjiher: breshka dalngadal e lepuri vrap si era. Lepuri mbas do kohe suell kryet
& mbrapa e, tue mos e pa kund breshkn, mendoi se do t kishte koh mjaft me ba nji sy gjum.
prshkrim Zu vend n shulla, buz nji kaube, uli vesht e fjeti.
Breshka eci gjith ditn e mbrrijti maj suks e u vu me kullot. Kur i duel gjumi lepurit, u ngrit pa
kujdes e n pak hapa u kap tek vendi i shenjuem. Por, sa u habit kur pa se breshka kishte mbrrijt
prpara e po kullotte npr bar t njom.
dialog/vlersim{- He! - tha lepuri. Tash po e shof se sqenka shpejtsia, por qenka qndresa ajo q ban pun.
Prralla shqiptare, Naim Frashri, f.157.
Pjes ditari
E diel, 14 qershor 1942

T premten u zgjova q n orn gjasht. U zgjova hert, pse at dit ishte ditlindja ime. Nuk qe nevoja t ngrihesha
aq shpejt dhe duhej ta prmbaja kureshtjen time gjer n shtat pa nj erek. Por nuk u prmbajta m gjat. Vrapova
n dhomn e buks, ku Morheni, maoku yn i vogl, m prshndeti me prkdhelje. Nga ora shtat vrapova
te prindrit dhe pastaj, s bashku me ata, shkova n sallon q t shihja dhuratat e mia dhe ti nxirrja nga paketat.
N radh t par t pash ty, o ditari im, dhe pr mua ti ishe dhurata m e bukur. M kishin dhuruar dhe nj tuf
trndafilash, nj kaktus, disa gema peonie. Kto qen lulet e para, por m von erdhn edhe t tjera. Babai m ka sjell
shum her dhurata, por edhe miqt e mi m kan msuar me kto. Kshtu m dhuruan, ndr t tjera, nj Camera
obscura, shum gjra pr t ngrn, nj lodr durimi, nj varse t bukur, Legjendat dhe prrallat holandeze prej
Jozef Kohenit, nj libr tjetr trheqs Udhtimi i Deisit ndr male, e disa t holla. Me kto bleva edhe Legjendat
heroike t grekve dhe romakve, q jan shum t bukura!
Pastaj erdhi Liza, m mori dhe shkuam n shkoll. S pari, bleva bonbone pr msuesin dhe pr bashknxnsit e mi
dhe pastaj filluam msimin.
Tani e mbyllim. Sa e gzuar jam q t kam ty!
(Marr nga Ditari i Ana Frankut, f. 9)
130

Letr
Torino, 7. VII. 1938

E dashur Jovanka,
Ti ende nuk m ke prgjegj pr letrn teme, por un njsoj po t shkruej.
Me shndet jam mir, por duhet edhe mjaft koh, pr me ndejt ktu, me u shndosh mir. Un nuk mrzitem, mjaft
q kam me dal njher.
Si kan dal me nota gjelifanat? Si e kalojn me fmit e mhalls, se aty jan mjaft edhe gjithfarsh?
M vjen keq se aty skan aspak shoqni t mir, prej t cilve me mujt me xan gja t mir, por nejse.
Un ka do dit q matem me shkue n bjeshk, por ende nuk u nisa, por tash nuk asht tue bam gjithaq xet as ktu.
Mir q e paske tash Ujnn pak m afr, pr me mujt me shkue. Si po e kalojn ata, si i kan fmijt? Biserka dhe
Tasi a kan kalue n klas? Bani t fala.
Jovoja ku punon tash?
A ju habitn ato prej Tivarit? T puth me fmij
Milloshi
(Marr nga Migjeni, Vepra, f. 315)
Hapi I. Bashkbisedim, lexim i drejtuar

Msuesi/ja nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis.
Nxnsit kan sjell n klas tekste rrfyese t ndryshme. Lexohen disa prej tyre. Msuesi/ja u drejton
pyetjen: - Pse sht tekst rrfyes?
- Cilat jan ato veori q e klasifikojn si t till.
Prgjigjet e nxnsve mund t jen t ndryshme: tregon, rrfen etj.
Hapi II. Lexim i drejtuar

N tabak letre ose n shirita letre msuesi/ja ka shkruar tekste t ndryshme narrative, t cilat i paraqit
n tabel ose ua shprndan nxnsve n grupe.
Lexohet fjalia e par e msimit: Teksti rrfyes... dhe shtrohet pyetja:
- Cilat nga grupet kan tekste letrare? A ka rrfim n to? Ilustrojeni prgjigjen tuaj.
Kjo pyetje mund t drejtohet edhe pr tekstet joletrare.
Lexohet paragrafi i dyt deri te ... t shkakut dhe t veprimit.
Shtrohen pyetjet:
- Cila sht marrdhnia e elementit kohor me at hapsinor n fragmentin tuaj?
- Cili element krijon varsin logjike t tekstit tuaj? (struktura e tekstit)
Lexohet pjesa e fundit e paragrafit dhe shtrohet pyetja:
- Si ndrtohet struktura e nj teksti i drejtimit letrar modern ose postmodern?
Lexohet paragrafi i tret.
- Cilat jan disa nga format narrative t teksteve letrare? (miti, legjenda, prralla, romani, tregimi etj.)
- Cilat jan disa nga format narrative t teksteve joletrare? (kronika, reportazhi)
Lexohet paragrafi i katrt.
- Cilat nga format e tekstit narrativ, n raport me referentin (rrfimi, ngjarja, subjekti q trajton) jan reale
apo t trilluara (fantastike)?
Secili grup identifikon llojin e tekstit t tij dhe argumenton nse referenti i tij sht real apo i trilluar.
Shnim. N kt kontekst fjala fantastike sht prdorur n kuptimin: t trilluara, joreale, q nuk kan
ndodhur vrtet.
131
Msuesi/ja paraqit n drras organizuesin grafik t formave t tekstit narrativ n raport me referentin, e
cila plotsohet me lloje tekstesh joletrare dhe letrare nga nxnsit:
Qndrimi i shkruesit real i trilluar

objektiv
subjektiv
Lexohet rreshti i par i paragrafit t pest.

- Cilat jan elementet e nj teksti narrativ?
Zbrthimi i tekstit narrativ bhet nprmjet pes pyetjeve q fillojm me: Kush? far? Ku? Kur? Pse?
Pyetjet e mposhtme do ti ndihmojn grupet t identifikojn sakt llojin e tekstit.
- Cili prej teksteve ka n qendr t tij persona real dhe cili personazhe t trilluara?
- N cilin prej teksteve:
a. koha dhe vendi jan t mirprcaktuar,
b. ka personazhe protagoniste dhe personazhe dytsore (episodike),
c. ka renditje kronologjike, sekuenca kohore faktesh, rend artificial nse autori do q tu kushtoj vmendje
aspekteve t caktuara,
d. ka nj prdorim t gjer t ndajfoljeve t kohs, folje n koh t shkuar,
e. ka prani t llojeve t ndryshme t tekstit, si: prshkrim, reflektimit t personazheve dhe t autorit.
Nga prgjigjet q u japin nxnsit ktyre pyetjeve, nnvizohen tiparet e tekstit narrativ joletrar.
Hapi III. Lexim i drejtuar, praktik e drejtuar
Msuesi/ja ndan klasn n grupe dhe krkon prej tyre q pr 5 minuta t lexojn veorit e kroniks,
letrs dhe t ditarit m pas e drejton vmendjen e nxnsve tek tekstet q kan prpara (kronika mbi
promovimin e librit t Fatos Baxhakut, pjes nga Ditari i Ana Frankut, letra e Migjenit ose do t punojn
me tekstet e dhna n libr).
U krkohet nxnsve t identifikojn veorit e strukturs dhe disa nga tiparet e gjuhs s prdorur n
kto tekste.

Ku Where
Zgjidhje ushtrimesh
far
Ku
at
r Wh
Ushtrimi 1 (dora e pyetjeve) Ps

e
Kush? - deputett e mbledhur n Kuvendin e Kosovs, prfaqsuesit
Wh
en
Ku
hy
m t lart t shtetit kosovar, prfaqsues t shteteve t ndryshme; sh

W
far? - shpalln Pavarsin e Kosovs;

Who
Kur? m 17 shkurt 2008, ora 15 e 49 minuta; N anglisht
Pse? pr t qen nj shtet i pavarur dhe sovran; quhen
Ku? - n Kosov. 5-W
koha, vendi, i mirprcaktuar
personazhe kryesore Hashim Thai, Fatmir Sejdiu, Jakup Krasniqi
personazhe dytsore deputet t Kuvendit t Kosovs,
rendi kronologjik (n salln e Kuvendit t Kosovs) dhe artificial (sjell informacion pr
veprime t H. Thait n Prekaz, n Prishtin, n Tiran - Bac, u kry!
prdorimi i ndajfoljeve t kohs: tashm, m pas etj.
prdorimi i foljeve n koh t shkuar: u krye, pat shkuar, kaloi, vazhdoi etj.
prania e llojeve t ndryshme t tekstit: prshkrimi i salls etj.
132
Kjo sht nj kronik interesante, pasi sht e pasur me informacion, me prshtypje, emocione, t
dhna, ngjarje etj. N kt mnyr do t veprohet edhe nga grupet e tjera. Ve elementeve kryesore t
tekstit narrativ, t nnvizohen me shembuj edhe karakteristikat prkatse.
Ushtrimi 2
Ditari
Kur? - t martn
Kush? - protagonisti kryesor, i cili tregon ngjarjen
Ku? - n burg
far? - vizituan dajn dhe baban
Pse? - donin ti takonin, pasi ishin t smur dhe jetonin n kushtet e vshtira t burgut.
Letra
Kur? - 14.06.1937
Ku? - Rom
Kush? - Tefta Tashko i shkruan z Poradeci
far? - nj letr
Pse? - e falnderon pr vjershat e bukura
Ushtrimi 3
Folje n koh t shkuar t mnyrs dftore, p.sh.: U b, u kry, pat shkuar, pat luftuar, tha, ishte vendosur,
u bn, dha, kontribuoi, krkoi, ishte, qndronin, ndodheshin, mori etj.
Detyr shtpie
a) Ushtrimi 4, f. 119. Krahasoni letrn me ditarin, si tekste narrative. Vini re ndryshimet midis tyre. Analizojini
duke u bazuar te tiparet e tekstit narrativ.
b) Shkruani nj tekst rrfyes, zgjidhni sipas dshirs llojin e tij.
c) Paraprgatni temn Teknikat e tekstit rrfyes.
Tema msimore: Folja Situata e t nxnit: Mini konkurs

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Morfologji
tems msimore. folja
Nxnsi/ja: funksion
- forcon njohurit pr foljen; kuptim
- klasifikon foljet sipas funksionit dhe kuptimit; kategori gramatikore
- analizon foljen sipas kategorive gramatikore;
- aftsohet n zgjedhimin e foljeve t ndryshme.
shkumsa me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, ndrkurrikulare: Letrsi
tekste t llojeve t ndryshme, magnetofon.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, stuhi mendimesh, pun epavarur, tabela INSERT,
organizuesi grafik, pun e pavarur n grup
133

Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas, duke u prqendruar te nnshtjet:
Msuesi/ja lexon 10 fjal dhe u krkon nxnsve t dallojn sa prej tyre ishin folje.

Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Folja dhe drejton pyetje:
- dini ju pr foljen?
Klas fjalsh e ndryshueshme

fjal kuptimplot ka kategorin e numrit
tregon veprim Folja trajts: veprore/joveprore
kalimtare/jokalimtare forma t shtjelluara/pashtjelluara
Jepet prkufizimi i mbiemrit:

Folja sht pjes e ligjrats q emrton nj veprim si proces dhe q ka kategorit gramatikore t
vets, numrit, mnyrs, kohs dhe diatezs. Ajo prbn brthamn kryesore t fjalis.
Hapi III. Praktik e pavarur, INSERT
Lexohet fragmenti i dhn n tekst, ose dgjohet n magnetofon. Msuesi orienton nxnsit t ndalen te
nnvizimi i foljeve dhe t nnvizojn emrat qata prcaktojn.
Oslo. Tash sht ora 22 e 30 minuta. Un jam ulur n nj bank skaj shtitoreje e rruga sht plot njerz.
Pr pak minuta humbas n mendime; n vendin tim shumica jan n m t mirin gjum.
Hyra n nj kinema n orn 19:00, ather kur piqte dielli i Veriut, me shpres se, kur t dilja, kah ora
21:00, do t ishte terr dhe mund t humbja rrugn. Mendoja t bija m hert, sepse do ta kisha vshtir
t knaqja kureshtjen time q t shihja menjher q at nat jetn e Oslos, apo edhe vetm vitrinat e ktij
metropoli.
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve te njohurit e rikujtuara deri tani. Pr realizimin e dhnies s
njohurive, msuesi/ja mbshtetet te metoda Tabela INSERT.Msuesi u ndan nxnsve njlist me
pyetjet e mposhtme:
- jan foljet?
- Si klasifikohen foljet sipas funksionit dhe kuptimit? (ndihmse, gjysmndihmse dhe modale)
- Siklasifikohen foljet sipas mundsis apo pamundsis pr t marr nj kundrinor?
- Shpjegoni kategorit gramatikore q merr folja.
- Si klasifikohen foljet sipas zgjedhimeve?
Ora vazhdon me plotsimin e tabels s INSERT-it pr njohurit e marra nga informacioni i lexuar.
Vazhdohet me leximin e tekstitnga nxnsit dhe vendosja e shenjave. Nnvizimet e bra nga nxnsit n
libr hidhen ntabeln e INSERT-it
+ - ?
Nnvizimet e bra nga nxnsit n libr hidhen ntabeln e INSERT-it n formn e informacioneve t fituara.
134

q nxnsit t argumentojn njohurit e reja pr foljen.
pjes e ndryshueshme e ligjrats

kalimtare jokalimtare
marrin kundrinor t drejt Folja nuk mund t marrin

q shprehet me emr premr kundrinor t drejt
fjal t tjera t emrzuara

n rasn kallzore
Vazhdon m tej shpjegimi i njohurive t reja me ilustrim me shembuj pr do rast.

n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar Ushtrimi: 1, 2, faqe 121.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Folje kalimtare Folje jokalimtare
paraqit, nisen, jan, mbajn, kan, plqejn, ka Legjendarizohet, tregohen, jan
trhequr, studion, synon t prcaktoj, t krkoj.
Ushtrimi 2
Forma joveprore Folje jokalimtare
Fjalimi i tij u duartrokit nga t gjith. +
A jan larguar t gjith? +
Fjeti deri n mngjes. +
Shkoi me vrap n shtpi. +
Pr nj ast un humba n mendime. +
Shtpia u mobilua shum shpejt. +
Jan pyetur t gjith dshmitart. +
Ushtrimi 3
Amla dhe Besmiri shoqruan motrn n shkoll (K). Vlla im jeton prej disa vitesh n Itali (J). Jetoje jetn
sa m mir (K). Po ikim tani (J). Ky gabim i rnd i ndryshoi jetn (K). Hngra shum n drek (J). Kam
ngrn nj mblsir shum t mir ktu (K). Ngriu n vend nga frika (J). M shoqron deri te dera (J)?
Lexova gjith pasditen (J).
Ushtrimi 4
Dielli ndrion dhe ngroh ditn (K).
Toka rrotullohet rreth boshtit (J).
Vajza qante pa pushim (J).
Sot kam studiuar shum (J).
Filloi t qeshte me t madhe (J).
135
Dielli perndon pas maleve (J).

Sapo hyri n shtpi hoqi pallton (K).
Era fryn ngadal (J).
M n fund takova shoqen (K).
Po ndrtonte shtpin (K).
Jepet detyr shtpie: Prgatitni nj ese me tem Qyteti im, duke prdorur sa m shum folje.
Tema msimore: Mnyra dftore dhe habitore e foljeve t parregullta Situata e t nxnit: Punohet
Kompetenca: Njohuri gramatikore - Morfologji fragmenti nga Cikli i kreshnikve
msimore. folja
Nxnsi/ja: mnyra dftore
- forcon njohurit rreth mnyrave t foljes; mnyra habitore
- klasifikon foljet sipas funksionit dhe kuptimit; folje t parregullta
- analizon foljen sipas kategorive gramatikore; kategori gramatikore
- zgjedhon folje t parregullta.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, shkumsa Lidhja me fushat e tjera ose me
me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve t temat ndrkurrikulare:
ndryshme, magnetofon. Letrsin, folklorin
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, stuhi mendimesh, pun epavarur, tabela INSERT,
Organizuesi grafik, pun e pavarur n grup
Hapi I. Diskutim
kaluar pr t nxitur diskutimin n klas, duke u prqendruar n shtjet:
- Sa mnyra ka folja n gjuhn shqipe?
- Cilat jan ato?
- Sa koh ka do mnyr?
- Jepni shembuj t zgjedhimit t foljeve t ndryshme.

Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Folja dhe drejton pyetjen: dini ju pr foljen?
kategori gramatikore e shpreh veprimin si:
folja ka 6 mnyra t mundshm

Kategoria e mnyrs
dftore, habitore t vrtet
lidhore, kushtore t dshirueshm

dshirore urdhrore
136
Jepet prkufizimi i kategoris s mnyrs:

Kategoria gramatikore e mnyrs shpreh lidhjen midis veprimit t emrtuar nga folja dhe realitetit
objektiv.

Msuesi/ja shkruan n tabel nnshtjen e msimit: Mnyra dftore dhe habitore. Ndahet tabela n tri
pjes. N kolonn e par shkruhet do informacion q kan nxnsit pr kategorin e shumsit. N t dytn,
shkruhen pyetje q mund t ken nxnsit ose q u lindin nga shtje t msimit. N t tretn, shnohet
informacioni i ri q merret.
Di Dua t di Msoj
1. N grupin e par hyjn mnyra dftore
Mnyrat e foljes n gjuhn shqipe Klasifikimin e mnyrave dhe mnyra habitore, q shprehin kryesisht
sipas modalitetit t foljes modalitetin e vrtetsis.
2. N grupin e dyt hyjn mnyra
lidhore dhe mnyra kushtore, q shprehin
kryesisht modalitetin e mundsis
3. N grupin e tret hyjn mnyra
dshirore dhe mnyra urdhrore, q
shprehin modalitetin e dshirs.
Foljet e parregullta ndahen n dy grupe:

- foljet e parregullta supletive, t cilat
kan format e s kryers s thjesht dhe
t pjesores krejt t ndryshme: jam-qesh-
Di sht folja. qen etj.;
Klasifikimin e foljeve - foljet e parregullta josupletive, t cilat
t parregullta dhe e formojn kohn e kryer t thjesht dhe
drejtshkrimi n foljet e pjesoren duke psuar ndryshime fonetike
parregullta t veanta: them-thash-thn etj.
Hapi IV. Pun e pavarur dhe diskutim

Pr t aktivizuar nxnsit n aftsimin praktik t njohurive, si dhe prmbledhur njohurit e marra n msimin
e dits, msuesi/ja i kushton koh zgjidhjes s ushtrimeve n mnyr t pavarur.
Jepen pr tu punuar Ushtrimi: 2, 5, n faqen 124.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1 (Paragrafi i par)
njihni mnyra dftore, koha e tashme, veta II, numri shums.
ka par mnyra dftore, koha e kryer, veta III, numri njjs.
sht mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs.
lag mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs.
vishet mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore.
mban mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs.
shikon mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs.
uditen mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri shums, joveprore.
shkndallzohen mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri shums, joveprore.
bien mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri shums.
qaset mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore
137
Ushtrimi 2
Ti ngrnke do dit n ora 17:00.
Tu ngrnka shum sot!
Un dgjuakam pr bukuri.
Ti u dgjuake shum.
Ia marrke nj valleje ti!
Ti u marrke shum me punt e t tjerve.
Ai znka do minut nga nj peshk.
Ti u znkshe me t gjith.
Ushtrimi 3
jipnim, thoja, kemi hngr, patn erdhur, do t bier, qnkam, ndejtke, msokan, do t lika,
vijm, ndejta, kam qn, do t rrij, do t leni, hngrkan, vika, plqekan, shihkan
Ushtrimi 4
paska dijt, paska ue, paska, kenke, ardhka, klekemi, paskan jerdur, therkan, klekan, jerdkan, shkotkan,
plqyekan, artkan, bkan, lujka, shkojka.
Ushtrimi 5
N hotel Dajti gjenerali e ndjeu veten mir. Ai shkoi n dhomn e tij dhe ndrroi uniformn. Pastaj zbriti
n holl dhe porositi nj bisedim telefonik me shtpin.
Gjenerali, prifti dhe tre shqiptart u uln n nj tavolin. Ata biseduan pr gjra t ndryshme dhe t
parndsishme. U shmangeshin bisedave politike dhe shoqrore. Gjenerali ishte shum serioz dhe i
sjellshm. Prifti fliste pak. Gjenerali dha t kuptohej se ai ishte kryesori, megjithse prifti fliste m pak. [...]
Po aq madhshtor u kthye. Shklqente i tri. N tryez pinin konjak dhe kafe. Biseda ishte m e ngroht.
Gjenerali prsri dha t kuptohej se ai ishte kryesori n kt mision, sepse prifti, megjithse kishte gradn
kolonel, n kt rast ishte vetm nj prfaqsues shpirtror. Ai ishte kryesori dhe mund t hapte far
bisede q t donte: pr konjakt, kryeqytetet, cigaret. E ndjente veten shum mir n kt sallon hoteli, me
kto perde t rnda, me kt muzik t huaj, madje, m tepr se t huaj.
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 4 n faqen 124.

Tema msimore: Format e pashtjelluara Situata e t nxnit: Tekste t

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Morfologji ndryshme ku evidentohen format
e pashtjelluara t foljes
msimore. form pashtjelluar
Nxnsi/ja: klasifikim
- forcon njohurit e marra pr format e pashtjelluara t foljes; formim
- identifikon n nj tekst format e pashtjelluara; folje
- krahason format e shtjelluara me ato t pashtjelluara; veori
- argumenton mnyrn e formimit t formave t pashtjelluara funksion
dhe klasifikimin e tyre;
- aftsohet n kthimin e foljeve n forma t pashtjelluara.
138
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; shkumsa Lidhja me fushat e tjera ose me
ndryshme, magnetofon. Letrsi
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Dgjim dhe mendim i drejtuar (DLTA), shqyrtim kategorizues,
stuhi mendimesh, pema e mendjes, organizuesi grafik
Hapi I. Dgjim dhe mendim i drejtuar (DLTA)

Msuesi/ja fillon orn e msimit duke prezantuar pjesn q do t lexohet dhe zgjedh njrin nga nxnsit pr
t br t mundur leximin e saj. Leximi bhet i shtruar me qllim q nxnsit t ken mundsi t shkruajn
n fletore sa m shum fjal q u nguliten.
Ndrmjet fjalve t shkruara, msuesi/ja u krkon nxnsve t shkputin nga trsia e tyre foljet q ata
dgjojn.

Nprmjet tekniks s shqyrtimit kategorizues, msuesi/ja synon shqyrtimin e fjalve t zgjedhura nga
tabel veorit gramatikore q kan fjalt e zgjedhura.
Shembuj. sht - folje, veta III, numri njjs, koha e tashme, mnyra dftore; pr t habitur - form e
pashtjelluar.
Kshtu veprohet me t gjitha fjalt q kan zgjedhur nxnsit.

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras dhe u krkon nxnsve t shprehin
idet e tyre. Drejtohen pyetjet:
- jan format e pashtjelluara?
- Cilat jan veorit e tyre?
ndrtohen prej pjesores forma t ngurosura
ndrtohen prej emrit pjesore

prejfoljor asnjans Format e pashtjelluara prcjellore
premri mohore
format me t lar format pr t lar
Hapi IV. Pema e mendjes, organizuesi grafik

q nxnsit t argumentojn veorit e formave t pashtjelluara t foljes.
forma t ngurosura
pjesorja prcjellorja
- nuk ka kategori gramatikore - ka kuptimin e s tashmes,
- formohet nga tema s shkuars, s ardhmes
Format e pashtjelluara
t s kryers s thjesht, - prdoret n forma analitike
nga tema t s tashmes dhe foljes jam
- formohet me an t prapashtesave: mohore i paravendoset pjesza duke
-r/r, -ur, - dhe -n: - shpreh moskryerjen e
nj veprimi
- ka kuptimin e s tashmes,
s shkuars e s ardhmes
139
Ilustrohen me shembuj t gjitha rastet e formave t pashtjelluara. Aktivizohen sa m shum nxns pr

dhnien e prgjigjeve. Organizuesi grafik shkruhet n tabel me shkumsa me ngjyra, ose n tabela tabak
dhe u shrben nxnsve pr t vijuar me punn praktike.

Punohet n mnyr t pavarur ushtrimet 1, 2, faqe 131. Nxnsit mund t diskutojn me njri-tjetrin idet
e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Pr me gzue (pr t gzuar), me u l (pr tu lar), me u freskue (pr tu freskuar), me kndue (pr t
knduar), me krcye (pr t krcyer), tuj lane (duke ln), tuj kndue (duke knduar).
Ushtrimi 2
botuar, mbshtetur, zbuluar, pr t pranuar, duke dhn.
Ushtrimi 3
duke hngr, pa marr, pr t ndjer, duke mbyll, pr t fol, pr t qn, duke sjell, duke przjer, pa
zjer, pr t ndejtur.
Ushtrimi 4
tuke klar, tyke qa, tyke brtit, pr me pa, pr me provue, pa folur, pa fol, me fol, me ken.
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 5 faqe 131.
Tema msimore: Teknika t shkrimit t tekstit rrfyes Situata e t nxnit:

Kompetenca: T shkruarit Teksti rrfyes i llojeve t ndryshme ku vihen
n dukje veori t tij dhe teknika t rrfimit.
- njeh teknikat e shkrimit n tekstin rrfyes; teknika t rrfimit
- shkruan nj kronik /nj flet ditari; letr zyrtare/personale
- shkruan nj letr personale dhe nj zyrtare. kronik
teksti msimor, e-libri, tekste rrfyese t llojeve t ndrkurrikulare: Letrsi
ndryshme, shkumsa me ngjyra, tabela.
Diagrami i venit, bashkbisedim, mendo/puno n dyshe, shkmbe me t tjert, pun n grup.
140

Hapi I. Diagrami i Venit
Msimi nis me diskutimin e detyrs s shtpis. Nxnsit me an t diagramit t Venit, krahasojn letrn
dhe ditarin, si tekste narrative, dhe kan nxjerr t prbashktat dhe t veantat e tyre.
- identifikohet q n fillim marrsi i mesazhit - nuk identifikohet marrsi i mesazhit dhe

(kujt i adresohet letra); protagonistt e dors s dyt;
letra - njihesh q n fillim me shkaqe e arsye t asaj q - ka rend kronologjik t ngjarjes; ditari
mund t ket ndodhur m par; - n fund t ditarit zakonisht nuk identifikohet
- ngjarjet mund t mos renditen sipas rendit kronologjik; shkruesi.
- n fund t letrs identifikohet drguesi.
- prmbajn t dhna t sakta mbi kohn kur ndodh ngjarja;

- karakterizohen nga sekuenca prshkruese e vlersuese pr ngjarjet n fjal;
- jan tekste subjektive, ku shprehen mendimet dhe prshtypjet e shkruesit.
Pasi nxnsit ilustrojn me shembuj kto veori t prbashkta dhe t veanta t ktyre llojeve t teksteve
narrative, msuesi/ja merr shkas dhe plotson e rikujton edhe tipare t tjera t tekstit narrativ, t cilat
nxnsit i kan trajtuar nj or m par.
Lexohen disa nga tekstet rrfyese q nxnsit kan prgatitur n shtpi.
Informacion plus
- do t thot t rrfesh?
- Q t flasim pr rrfim duhet t kemi nj rrfyes (dhns), i cili ka nj qllim, nj dshir pr ti komunikuar
dika dikujt, nj marrsi, q mund t jet lexuesi, dgjuesi, shikuesi dhe kjo n mnyr t till ku t gjith
prbrsit ti japin nj kuptim t veant rrfimit. Q seria e ngjarjeve t rrfyera t marr formn e tregimit,
duhet t ket kontekstin e vet.
Q t realizohet rrfimi duhet t ekzistoj patjetr nj realitet, i cili shfaqet domosdoshmrisht si i shkuar dhe
bhet i qensishm fal aktivitetit rrfyes.
Rrfimi prmban n vetvete nj prfytyrim t dyfisht: a) imagjinar, b) realist mbi botn, qenien njerzore dhe
t vrtetn, kshtu, si pasoj, realizon forma t ndryshme narracioni q u prkasin tregimeve realiste dhe atyre
fantastike. Narracioni ndrtohet n baz t logjiks narrative, e cila ka t bj me nj hipotez t ndrtimit t
brendis s nj historie, e cila supozohet e zhveshur nga t gjitha veorit semantike (kuptimore) q ekzistojn
jasht prvijimit kumtues. Vepruesit (t cilt interpretojn nj sr rolesh n lidhje me veprimin nga i cili varen),
proceset apo zhvillimi i ngjarjeve (q lidhin vepruesit mes tyre duke orientuar veprimet e tyre), sekuencat (t
cilat shkrijn proceset dhe vepruesit me qllimin e fundit narrativ sipas disa parimeve t organizimit), kto
prbjn elementet kryesore t organizimit t logjiks narrative.
Hapi II. Bashkbisedim

Msuesi/ja bashkbisedon me nxnsit mbi mnyrn sesi i kan ndrtuar tekstet e tyre.
P.sh., nse nxnsit kan treguar nj ndodhi nga jeta e tyre, ata kan pasur parasysh se lexuesit
(dgjuesit) mund t jen shokt e klass ose msuesi/ja. Pra, ata kan pasur mir parasysh marrsin.
Gjithashtu, duke e njohur mir marrsin, ata duhet t kujdesen q rrfimi t ndrtohet sa m sakt, pr
t prcjell sa m mir mesazhin:
a. informacioni t jet i plot (Kur?, Kush?, far?, Ku?, Pse?), me qllim q t jet i kuptueshm,
b. mnyra e t treguarit (objektive/subjektive) t jet trheqse,
c. t prdoren lloje t ndryshme tekstesh: dialog, prshkrim etj.
Gjat bashkbisedimit msuesi/ja i liston kta hapa n drras t zez dhe ndan klasn n tri grupe
t mdha.
Hapi III. Mendo, Puno n dyshe, Shkmbe me t tjert

Klasa ndahet n grupe. do grup do t shkruaj nj kronik, nj letr vetjake dhe nj faqe ditari.
Kjo do t thot se brenda grupit t madh nxnsit ndahen n grupe m t vogla, t cilat do t shkruajn
nj ditar, nj kronik, nj letr vetjake.
141
Pasi punojn n mnyr t pavarur, nxnsit bashkpunojn n dyshe, przgjedhin punimet m

t mira, diskutojn brenda grupit pr realizimin e do elementi t shkrimit rrfyes, sipas llojit, bjn
konsultimet e nevojshme, kontrollojn nse u prmbahen t gjitha krkesave t domosdoshme dhe
prezantojn punn e tyre para klass.
Ushtrimi 1
Shembull i nj kronike.
N Kampionatin Europian t Peshngritjes pr t Rinj q po zhvillohet n Durrs (14-21 shtator
2009) e q sht i 34-ti pr meshkuj dhe i 11-ti pr femra, marrin pjes gjithsej 33 shtete me 197
sportist, ku, midis tyre, pr her t par n nj Europian merr pjes edhe Kosova. Jan 31 ekipe, q
konkurrojn pr kategorin e meshkujve dhe 21 ekipe n kategorin e femrave. Gjithsej, prfaqsohen
130 sportist meshkuj dhe 67 femra.
Shqipria prfaqsohet srish me nj kampion Europe n peshngritje pr t rinj. Dhe srish me
shtangistin e talentuar peqinas Daniel Godelli, i cili i dhuroi shtangs shqiptare dy medalje t arta e
nj argjendi n peshn 62 kg. Prvoja jo e pakt ndrkombtare e Godellit 17-vjear ka ndikuar te 5
her medalisti i art i Shqipris. N stilin e shkputjes talenti m i ri i peshngritjes shqiptare e nisi
me 118 kg, e pas provs s par t suksesshme, ngriti shtangn n peshn 121 kg, por fatkeqsisht
dshtoi n provn e tret me 122 kg. Vetm pesha m e madhe trupore, vetm 43 gram m shum
se moldavi Aleksandr Spac (61,92 kg Godelli, 61,49 Spac) i hoqn medaljen e art peshngritsit
ton, i cili sht m i riu n garn e tij (vitlindja-92) nga 17 pjesmarrsit, Gjithsesi, n krahasim me
Europianin U-17 t Francs, ku ngriti vetm 118 kg, rritja sht e qart: 121 kg n Durrs.
Vendin e dyt dhe medaljen e argjendt e siguroi rusi Pavl Sukhanov me 150 kg. N dygarsh
Godelli ngriti 272 kg, duke fituar medaljen e dyt t art. Pas tij u renditn n dygarsh rusi Pavl
Sukhanov (267 kg, medalje e argjendt) dhe moldavi Spac (266 kg, medalja e bronzit). Godelli ishte
edhe m i vogli n peshn 62 kg. Nuk sht mosha ime, por un gjithsesi ia dola. sht nj arritje e
madhe. Dua t falnderoj familjen time, n radh t par dhe trajnerin tim, t cilt m kan ndihmuar
t eci prpara. Ia arrita qllimit, - tha kampioni i ri i Europs, n peshn 62 kg.
Ushtrimi 2
E dashur nn,
Kam pak dit q u ktheva nga Shqipria dhe m duket sikur kam muaj t tr. Sdo ti harroj kurr
pushimet e ksaj vere, t cilat pr mua filluan natyrshm m 15 korrik, ditn e fundit t puns. At
pasdite ndjenja t uditshme pshtjellonin mendjen dhe zemrn time duke m bindur se isha gati pr
t ardhur n Shqipri. Teksa fillova t prgatisja valixhet n dhomn time, copza t vogla kujtimesh
vinin nga koht e largta t fmijris.
M kujtohet q nj nat prpara se t shkonim n plazh, nuk flinim gjum. Genta nxirrte nga arkivi
gjith arsenalin e rrobave t banjs dhe bnte prova para pasqyrs. Ti ngriheshe hert n mngjes
dhe na prgatisje pitet e shijshme, t cilat lshonin nj arom ndjellse, sa ne nuk prisnim t arrinim
n plazh, por i kishim ngrn gjat rrugs. Babai q mbante n krah gjith bagazhet e mundshme
dhe shpeshher bhej nevrik, sepse ishin aq shum, sa t thoshte, se ti kishe ngritur gjith shtpin.
Un ather, e vogl, se kuptoja kt shprehje dhe shpesh thosha me vete E si mund t ngrihet e
gjith shtpia dhe u marrka me vete n plazh, po ajo nuk lviz?!
M e bukura ndodhte kur arrinim atje. Pasi zbrisnim me vrap shkallt e qytetit t Himars,
vendosnim adrn dhe rendnim n det. Fillimisht na vriteshin kmbt nga gurt e vegjl, por m
von msoheshim dhe nuk prmbaheshim. Edhe pse deti ishte pak i ftoht, nuk dorzoheshim,
derisa na nxihej buza dhe na hynin t dridhurat.
Mbaj mend q vitin e par q ishim br me vlla, ditn e dyt teksa dgjoja zhurmn e kndshme
t valve, q prplasej leht n kmbt e mia, m zuri syri nga larg te shkmbi i vogl prbri detit
(si e quanim ne) motrn time, q m prshndeste me dor.
Pas pak ajo u hodh, un e ndoqa me ankth sa t dilte prsri sipr uijt.
Kaluan disa sekonda dhe ajo spo dukej.
142
U tremba, thirra babain dhe ai i alarmuar u ngrit menjher. Kur u kthye, n buz i prvijohej
buzqeshja vesh m vesh. Genta ishte tallur me mua!
Sa bukur ishte ather, ishim fmij dhe pushimet kishin tjetr ngjyr e arom, merrnin t tjera
prmasa. Tani prve knaqsis, kujtimet me to kan njfar dhimbjeje q przihet nga gjithka e
do gj.
T puth fort nna ime e dashur.

Shpesh dua tju mbaj mes kujtimeve, se kshtu ndihem m e fort.
Me dashuri nga Bostoni,
Egla
Ushtrimi 3
E diel, 1 shtator 2008
I dashur ditar,
Ndjehem e lodhur nga gjith kjo vap zhuritse e cila spo m l t marr frym lirisht. Sot n mngjes
pata ndjesin se duhet t shkoja n shkoll. U zgjova me buj dhe dola n ballkon. Aroma e shtatorit
prcolli tek un dshirn pr t br gjrat rutin t mngjesit, t lahesha me zhurm, t shihesha me
dshir n pasqyr tek bja pasareln e mngjesit, t dgjoja zrin e nns q m thrriste se isha
von pr n shkoll. Ka gjra q ti i bn prdit dhe sua di kuptimin dhe sua njeh rndsin. Kt e
kupton vetm kur ato t mungojn, ashtu si mua kt mngjes vjeshte.
Herta
Detyr shtpie. Paraprgatitje pr temn Teksti argumentues. Porositen nxnsit t gjejn e t sjellin n
klas tekste t ndryshme argumentuese.
Tema msimore: Fjalia dftore Situata e t nxnit: Tekst i

Kompetenca: Njohuri gramatikore Sintaks zgjedhur ku evidentohen veori
t fjalis dftore
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas tems Fjalt kye:
msimore. fjalia
Nxnsi/ja: rend
- di sht fjalia; intonacion
- prkufizon fjalin dftore; modalitet
- prcakton rendin e fjalve n nj fjali dftore; klasifikim
- identifikon intonacionin n nj fjali dftore;
- klasifikon fjalit dftore sipas modalitetit q shprehin;
- aftsohet n vendosjen e shenjave t piksimit n fjalit dftore.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; shkumsa Lidhja me fushat e tjera ose
me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve t me temat ndrkurrikulare:
ndryshme, magnetofon. Letrsi
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, ditari dypjessh, parashikim me terma paraprak,
organizuesi grafik, pun e pavarur.
143

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon msimin me pyetje nga msimi i kaluar,
pr t nxitur diskutimin n klas, njkohsisht pr ta prdorur diskutimin edhe si parantez pr msimin e ri.
Hapi II. Ditari dypjessh

Msuesi/ja informon nxnsit pr pjesn q do t lexohet Teknologjia e msimdhnies (shkputur nga
letra e Mark Zuckerberg pr vajzn e sapolindur). I orienton dhe drejton nxnsit n punn e tyre. Krkohet
q t ndahet fleta e fletores n mes, me nj vij vertikale. N ann e majt t faqes nxnsit shkruajn
fjalit q u bjn m tepr prshtypje gjat leximit. N ann e djatht, msuesi/ja u krkon t shkruajn
llojin e fjalis. N fund t leximit, u krkohet 23 nxnsve, me vullnet t lir, q t japin mendimet e tyre.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
- lloj fjalish keni shkputur?
- Si sht i vendosur rendi i fjalve?
- far kumton do fjali?

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras dhe u krkon t shprehin idet e
tyre. U jepen prgjigje pyetjeve t hapit II.
njsi sintaksore kumton dika
ka intonacion Fjalia fjali dftore

fjalt jan t lidhura gramatikisht nxitse
ka rend t prcaktuar dshirore pyetse
N fund msuesi/ja jep prkufizimin e fjalis:

Fjalia sht njsi sintaksore themelore e kumtimit ligjrimor, q shprehet me nj a m shum fjal t lidhura
gramatikisht t shqiptuara me nj intonacion mbarimi dhe q shpreh nj gjykim, nj pyetje, nj dshir, nj
nxitje a nj ndjenj, si dhe qndrimin e folsit ndaj realitetit t brendis s kumtimit.
Hapi III. Parashikim me terma paraprak, organizuesi grafik

Pr t vijuar m tej n nxitjen e diskutimit n klas, msuesi/ja jep 45 fjali t shkputura nga pjesa, t cilat
kan lidhje me temn e msimit dhe u krkon atyre t argumentojn se far kumton do fjali.
Ju do t prparoni shpejt n lndt q do tju interesojn m shum dhe do t merrni ndihm, kur t keni
nevoj, pr aftsit tuaja m sfiduese fjali dftore.
Duke lexuar fjalit e tjera, si dhe duke diskutuar mbi llojin e fjalis, nxnsit t orientuar nga msuesi/ja,
renditin veorit e fjalis dftore. Diskutohen me nxnsit.
Veorit e fjalis dftore: - quhen fjalit q kumtojn zakonisht fakte t realitetit;

- dallohet prgjithsisht nga intonacioni i saj i veant;
- kallzuesi sht n mnyrn dftore;
- veprimi real shprehet edhe me folje n mnyrn urdhrore;
144
- tregon edhe mundsi, domosdoshmri, supozim, fakt t kushtzuar;

- rendi sht kryefjal + kallzues + kundrin + rrethanor.
N fund, msuesi/ja aktivizon nxnsit n tabel pr t br paraqitjen e veorive t fjalis dftore
nprmjet tekniks s organizuesit grafik.
Hapi IV
Punohet n mnyr t pavarur me ushtrimet 1, 2, 3, 5, faqe 135136. Nxnsit mund t diskutojn me
njri-tjetrin idet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Sikur t paktn... (fjali dftore q tregon hamendsim pr realizimin e nj gjendjeje).
Ges, un nuk jam besimtar (fjali dftore q kumton nj fakt t realitetit, domosdoshmri).
Ushtrimi 3
as (e hidhruar), zemrat e vogla, Down, zemra, Emersyn, e pamundur, ajo, syt, nn, ju.
Ushtrimi 4
kryefjal + kallzues + rrethanor
Fjalia e prbr nuk ka rend t drejt. Pjest e saj kan rend.
kryefjal + kallzues + kundrin + rrethanor
kryefjal + kallzues + kundrin
kryefjal + kallzues + rrethanor
rrethanor + kryefjal + kallzues + kundrin + rrethanor
kallzues + kundrin + kryefjal
Kryefjal + rrethanor + kallzues (pj. I e fjalis)
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 5 faqe 137

Tema msimore: Fjalit e paplota Situata e t nxnit: Prgatitje me fisha t

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks plotsuara me lloje fjalish t plota e t paplota
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs Fjal ky:
sipas tems msimore. fjali e plot
Nxnsi/ja: fjalie e paplot
- forcon njohurit rreth fjalis; fjali eliptike
- prkufizon fjalin e paplot; faktor
- dallon fjalit e paplota nga ato eliptike; formim
- identifikon fjalit e paplota sipas faktorve q i kushtzojn;
- aftsohet n formimin e fjalive t paplota pa kryefjal,
pa kallzues.
145
shkumsa me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t ndrkurrikulare:
shkruara, tekste t llojeve t ndryshme, magnetofon.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, pema e mendjes, pun n grupe, organizuesi

Hapi I. Diskutim
Msuesi/ja nis msimin me diskutimin e detyrave t shtpis. Diskutohet se si mund t formulohet nj tekst
me rend jo t zakonshm fjalsh.
Hapi II. Pema e mendimit

Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit Fjalit e paplota. M pas ndan klasn n pes grupe dhe
u shprndan grupeve fisha t prgatitura m par me fjali t ndryshme t shkruara n to. Nxnsit kan
njohuri pr llojet e fjalive nga klasat e mparshme, q u rikujtohen nprmjet pyetjeve, duke i shkruar n
tabel:
- jan fjalit?
- Si i ndajm ato sipas kumtimit?
- rend kan fjalt n nj fjali?
- Ilustroni me shembuj fjalish pr do rast.
do grup jep prgjigjet e veta, q kan ant e tyre t prbashkta: fjalia sht njsi sintaksore themelore
e kumtimit, me rend t caktuar dhe fjal t lidhura gramatikisht Llojet e fjalis jan dftore, nxitse,
dshirore e pyetse. P. sh.: Shkolla sht vendi ku ne msojm. E takove dhe at? Po, dhe at. Un nuk
vij sot.
Msuesi/ja ndihmon nxnsit pr tu realizuar objektivi i ors s msimit: t dallojn
fjalit e paplota duke plotsuar organizuesin grafik pema e mendjes.
Pema e mendjes ose prvijimi i t menduarit sht nj teknik q nxit nxnsit t mendojn rreth tems
dhe t krijojn sa m shum lidhje q t mundin.
- fjalit e paplota t mirfillta - fjalit eliptike

- gjymtyra kuptohet nga konteksti - mungon kallzuesi
Fjalia e paplot
fjali e paplot fjali e paplot nuk varen as nga konteksti, kumtimi realizohet
e kontekstit e situats as nga situata nga vet ndrtimi
- fjalit e paplota pa kryefjal
- fjalit e paplota pa kallzues
- mungon vetm kpuja
- mungojn gjymtyr t dyta
Hapi III. Pun n grupe, organizuesi grafik
Nxnsit ndahen n tre grupe t mdha q do t analizojn:

Grupi I: fjalit e paplota t kontekstit
Grupi II: fjalit e paplota t situats
Grupi i III: fjalit eliptike
Msuesi/ja prgatit n dy tabak t mdhenj letre organizuesin grafik pr llojet e fjalive t paplota.
Nxnsit punojn n grup dhe plotsojn s bashku tabeln e klasifikimit t fjalive t paplota me an t
organizuesit grafik.
146
Fjalia Veorit Ilustrimi me shembuj

Fjali e paplot e kontekstit sht grupi m i madh i fjalive Un jam n klas t 10-t. Ai n
- prdoret n ligjrimin dialogjik; t 11-n.
- prdoret n ligjrimin fonologjik. Kush foli? Un.
Po nisemi ne. Pr ku?
Fjali e paplot e situats - sipas gjymtyrs s pashprehur; Heshti.
- fjali t paplota t kontekstit Marrdhniet e tyre ishin t ftohta
brenda nj fjalie t prbr; dhe nuk po prmirsoheshin.
- fjali t paplota t kontekstit t Pritja ishte kaq e gjat, sa dukej e
varura n fjali me nnrenditje; pafund.
- fjali t paplota t situats q E tmerrshme.
tregojn vlersim.
Fjalit e paplota pa kallzues - me kryefjal Kush erdhi? Tezja.
- me rrethanor Kur ndodhi ngjarja? Dje.
- me kundrinor Ngado errsir.
- me nj prcaktor I kujt sht ky djal? I Visarit.
Foljet e paplota pa kpuj shprehin habi, konstatim Jet e vshtir kjo, u tha gjyshja
niprve.
Fjalit e paplota pa gjymtyrt e mungon kundrinori, rrethanori Ka njeri karikues celulari? Po,
dyta kam un

Nxnsit punojn t ndar n grupe ushtrimet: 1, 2, 3, 4, 5, faqe 140-141. Nxnsit mund t diskutojn me
njri-tjetrin idet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
M fal. N rregull (fjali t paplota t situats)
Jo. Puna jote. Sma merr mendja (fjali t paplota t kontekstit)
Mund t vij me ty? Do t shihemi sot n dark? - (fjali t paplota pa kryefjal)
Ushtrimi 2
Kujtim nga Rudian Stefa. Ose miqsisht nga R. St. Llukan Herri, mbi t gjith. Kolegt, natyrisht. Nj shok
i kthyer nga Gjermania, nj tjetr nga Kanadaja. Diplomat t huaj. Gazetar. Migena me t fejuarin pr
dore, t dy n televizionin privat Plus Chanel. Shumica t heshtur. Sarriti t ngrinte kryet... Mos. (Gjymtyrt
q mungojn jan: kpuja, kallzuesi, fjali e paplot pa gjymtyrt e dyta, fjali e paplot e situats, fjali e
paplot e kontekstit.)
Ushtrimi 3
Nuk dinte t bnte. Vazhdoi.
Eci tutje.
Kush je ti? Albani.
E sata sht kjo? E treta.
Njeri i veant! Pr t br prshtypje.
147
Sa kan q presin? Kan dy or.
Ushtrimi 4
Fjali e paplot me kryefjal: Im bir.
Fjali e paplot m rrethanor: N jug t Shqipris.
Fjali e paplot vetm me kundrinor: K pan? Maman e saj.
Fjali e paplot me nj rrethanor dhe gjymtyr tjetr: Kudo gjelbrim.
Fjali e paplot me prcaktor: E kujt sht fletorja? E Mirels.
Fjali e paplot me prcaktor, shoqruar me gjymtyr fjalie: Sa dit e mrzitshme! E tmerrshme.
Fjali e paplot me thirror: Akullore! Akullore me arra!
Ushtrimi 5
Msuesi/ja prqendrohet pr analizn e fjalive te llojet e fjalive t paplota. Gjithashtu, klasifikon dhe
veorit e fjalis dftore, duke u ndalur tek intonacioni, kallzuesi dhe rendi i gjymtyrve.
Ky ushtrim mund t punohet n grupe t mdha, duke u ndar nxnsve nj numr t caktuar fjalish pr
analiz.
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 6, faqe 141.
Tema msimore: Teksti argumentues Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Tekst argumentues i llojeve t ndryshme
ku vihen n dukje veori t tij.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst argumentues
- identifikon tekstin argumentues; argument
- tregon funksionin e tekstit argumentues; opinion
- dallon karakteristikat e tekstit argumentues fakt
- identifikon nprmjet skems mnyrn e paraqitjes s tez
argumentit; antitez
- gjen argumentet dhe veorit gjuhsore n nj tekst kundrargument
argumentues struktur
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital; Lidhja me fushat e tjera ose me
teksti msimor, e-libri, tekste argumentuese t llojeve t temat ndrkurrikulare:
Bashkbisedim i kombinuar me shpjegim, praktik e drejtuar, dora e fsheht, analiza e gjuhs s prdorur.
148
Hapi I. Bashkbisedim i kombinuar me shpjegim

Msimi nis me detyrn e shtpis. U krkohet nxnsve t lexojn disa nga tekstet argumentuese
t sjella n klas.
Pasi dgjon tekstet, msuesi/ja drejton kto pyetje:
- Pse sht tekst argumentues?
- far t bn ta klasifikosh kt tekst si t till?
- kuptoni me fjaln argument?
- do t thot pr ju t argumentosh?
Pasi dgjon prgjigjet e nxnsve, msuesi/ja shpjegon termin argument, t argumentosh, fakt.
Shpjegimi sipas Fjalorit t gjuhs s sotme shqipe
Argumenti sht nj element arsyetimi nj fakt, nj vrejtje, nj gjykim, nj analiz mbi t cilin mbshtetet
autori pr t prligjur tezn. Kt gj ai e bn duke u mbshtetur n shembuj, t cilt jan fakte reale,
referenca konkrete q shrbejn pr t ilustruar argumentimin.
T argumentosh do t thot t paraqitsh argumente pr nj shtje, t vrtetosh me argumente, dhe prova

vrtetsin e tezs s hedhur, pra t mbrosh argumentin duke u mbshtetur pikrisht n kta shembuj q
jan pjes reale e faktit pr ta br at t prekshm dhe t kuptueshm.
Fakti 1. Ngjarje a veprim q ka ndodhur n t vrtet; dika q ekziston objektivisht e realisht, dika q
sht e vrtet. Fakt historik. Fakt gjuhsor. sht fakt.
2. Dshmi a dika tjetr q njihet e pranohet si e vrtet dhe shrben pr t argumentuar, pr t
provuar a pr t kundrshtuar nj mendim, nj tez etj., ose pr t arritur nj prfundim.
Msuesi/ja rikthen vmendjen e nxnsve tek tekstet q ata kan sjell dhe u krkon t vzhgojn
dhe zbulojn:
- far trajton? - Ide ose teza pr shtje t ndryshme.
- Cili sht funksioni? T bind marrsin e tekstit pr vlefshmrin e tezave q trajtohen.
- Cili sht lloji i tekstit argumentues? Fjalim, artikull problemor, opinion, ese shkencore,
filozofike, historike, kulturore, reklam etj.
Paraqet n tabel nj tekst argumentues, i cili sht i zbrthyer n pjest e tij prbrse. Nxnsit do
t nnvizojn tezn dhe argumentet q sillen pr ta mbrojtur at.
Teksti argumentues ndrtohet nga:

teza problemi q paraqit drguesi i tekstit dhe q sht n baz t tekstit,
argumentet faktet, provat, q mbshtetin tezn.
S bashku m nxnsit zbrthehet struktura e tekstit:
Situata n media
Hyrja. Ende n media nuk ekziston nj koncept i qart rreth kuptimit bashkkohor mbi problemet gjinore, mbi
barazin dhe perspektivn gjinore.
Teza + argumentet. Shpesh ato kuptohen dhe trajtohen si probleme vetm t gruas dhe t komunitetit t saj. Si t
tilla nuk zn vendin q meritojn n mediet shqiptare. Edhe kur trajtohen n shtypin e shkruar, zn vendet m t
padukshme e m t parndsishme dhe minutazhin m t shkurtr n kronikat televizive, duke prjashtuar analizn
e gjer shoqrore.
149
Antiteza + kundrargumente. N kt form mnyra e trajtimit nuk ka pesh, sensibilizimi nuk sht i mjaftueshm,
pasi informimi rreth tyre merr formn e nj skup-i vetm n website (faqe interneti) dhune, prdhunimi apo trafikimi.
Prfundimi. Pa mohuar rndsin e asaj q sht br deri tani, duhet thn se ka ardhur koha pr nj hap t ri
cilsor, gj q e pengojn, prve t tjerash, edhe mangsit n formimin dhe specializimin e gazetarve. Shpesh
njohurit e tyre n kt fush jan t copzuara dhe sporadike.
Kjo lejon t anashkalohen problemet e vrteta, t mos kmbngulet n peshn shoqrore t problemit, n pasojat
dhe krkesat pr hapa dhe zgjidhje institucionale dhe perspektive.
Marr nga botimi Konferenca kombtare pr shndetin, f. 78
Hyrja - Paraqitet problemi q do t trajtohet dhe q trheq vmendjen e marrsit.

Teza - Argumentet pr t mbshtetur tezn.
Nj antitez pr ta kundrshtuar.
Argumente t kundrta me antitezn.
Prfundimi - Tema q trajton.
N kohn e tanishme, viti 2006, shtja e raporteve t shqiptarve me kontinentin mm sht ende n zhvillim
Teza
e sipr. T ndrgjegjshm pr nj pjes t gjrave, shqiptart paraqiten po aq t pandrgjegjshm pr t tjerat.

Ssht pr at pjes t Shqipris q, ndonse sguxon t dal haptas, sht kundr Europs. sht folur
Argumenti 1
pr mafian dhe krimin e organizuar, duke mos njohur komb e atdhe. sht folur pr politikan t korruptuar q,
ashtu si mafia, tmerrohen nga ligjet e demokracis e standardet e Ballkanit...
T gjitha kto dihen. E keqja sht se kujtesa e politiks shqiptare sht e shkurtr dhe, ve ksaj, disa nga
politikant tan dinakrin e tyre e quajn zgjuarsi. Ata kujtojn se me dredhit e pazareve t pluhurosura t
dikurshme, mund t hyjn n institucionet e demokracis kontinentale.
Argumenti 2
sht e kuptueshme q dhe haxhiqamilizmi e komunizmi shqiptar do t linin pas vetes nj frym t smur
kundreuropiane. sht e kuptueshme q shum njerz do t ndihen keq n familjen e sotme t popujve.
Problem i mirkuptimit ose moskuptimit shqiptar me kontinentin, sht n thelb mirkuptimi ose moskuptimi
me vetveten.
Argumenti 3
Raportet me Europn smund t jen vese t qarta pa dyfytyrsi. Mesazhi i Europs n 1997-n dhe 1999-n
ishte i qart. Ajo na quante t vett ashtu si ishim, me at identitet q kishim. E vetmja krkes e saj ishte ajo
q iu b t gjith popujve t tjer t ish-Lindjes komuniste: emancipimi dhe demokracia.
Trillet, nazet dhe dyshimet nuk jan pa nj burim. Nj pjes vijn nga keqkuptimet tona t vjetra, nj pjes nga
Argumenti 4
dredhit e sotme. Ende si disa vite m par. Por n pranver t ktij viti, ato jan t teprta.
Pengesat q sna ln ose na duket se sna ln ti afrohemi Europs, prpara se ti krkojm jasht, duhet ti
krkojm brenda nesh. Nuk sht penges asnjra nga fet, e sidomos nuk sht myslimanizmi ndaj t cilit
dyshimi ngjan m i leht...
Nj shqiptar mysliman sht po aq i natyrshm si shqiptar dhe si evropian sa nj katolik e po aq, sa nj
ortodoks...
Prfundimi
Si u tha m lart, kombet nuk ndryshohen as nga pushtimet e as nga konvertimet.

Kto t fundit, duke prfshir edhe kthimin n islamizm, i kan njohur disa popuj t Europs si shqiptart,
grekt (kretasit), spanjollt, sllavt e jugut. E, megjithat, pikrisht Europa mbetet rrafshi i par i identiteteve
t pandryshueshme.
150
Ka disa forma pr dhnien e argumentit. Msuesi/ja ilustron modelet me shembuj konkret. U krkon
nxnsve ti identifikojn n materialet e sjella prej tyre ose te materialet q ka shprndar msuesi/ja.
Dhnia e tezs n fund t argumentit.
Mosdhnia e tezs.
Mosdhnie e tezave t kundrta.
Mosdhnie e argumenteve t mbrojtjes s tezs.
Hapi II. Praktik e drejtuar

Msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve n prcaktimin e llojeve t argumenteve baz, duke u
shprndar nga nj paragraf me tipat e argumenteve. Identifikon s bashku me ta.
Argumente q sjellin fakte konkrete.
Argumente t autoriteteve t fushs prkatse.
Argumente logjike.
Argumente pragmatike.
Argument q sjell fakte konkrete
Shekulli XIX ishte me t vrtet i veant n letrsin shqipe. Ai ishte shekulli i Rilindjes Kombtare, kur pas
nj nate robrie katrqindvjeare, ndihej q mngjesi nuk ishte larg. Mendjet e t gjithve ishin kthyer drejt tij.
Ishin me dhjetra, pr t mos thn me qindra, ata q morn penn pr t shkruar nj vepr, nj poem,
nj faqe ose nj strof n letrsin shqipe. N krye t ksaj armate t pafundme ishin poett e mdhenj
Naim Frashri e Jeronim de Rada. Fill pas tyre, vinin poett e tjer t shquar Anton Zako ajupi, Ndre Mjeda
e Zef Serembe. Dhe pas tyre nj aradh e tr shkrimtarsh, poetsh, eseistsh, filozofsh, publicistsh,
oratorsh, polemistsh etj.
Vit pas viti, stin pas stine e dit pas dite plotsuan kronikn e asaj kohe t paharruar.
Ismail Kadare, MIGJENI Vepra
Argument t autoriteteve t fushs prkatse
N fillim t ktij punimi u propozua nj zgjidhje kompromisi n prcaktimin gjinor t Pasqyrave t

Narizit, pr nj vendosje mes prozs dhe poezis. Analiza e deritanishme i sht qasur ktij problemi
nisur nga proza, n elemente t tilla si monologimi, dialogimi dhe prania, n forma t ndryshme, e instancs
s zrit. Para se t kalojm tek analiza e elementeve poetike n Pasqyrat e Narizit duhet ritheksuar
edhe nj her arsyeja pse analiza tekstore e ksaj vepre fillon me shqyrtimin e elementeve t prozs dhe
t poezis n t. Pasqyrat e Narizit kan n qendr dialogimin e dy zrave: at t narratorit-poet dhe
at t Narizit (a varianteve t tij), t cilt marrin prsipr modelime t ndryshme t bots, njri at prozaik
(rrfen pr mnyrn sesi krijohet poezia) dhe tjetri at poetik (krijon poezin). Pra, arsyet e zgjedhjes s
ktij kndvshtrimi gjinor na diktohen nga vet struktura e veprs.
Kndvshtrimi gjinor do t jet prcaktues edhe prgjat gjurmimit t elementeve t poezis n kt vepr...
Dhurata Shehri, Koliqi mes malit dhe detit
Argument logjik
Vjershtart (bejtexhinjt) krijojn nj letrsi vetjake, individuale. N kt vshtrim ata jan autort e
vrtet t letrsis shqiptare.
Shkrimet e tyre nuk i mbshtesin temat n msimin fetar, por mbi ide vetjake, shpesh dhe mbi nj
emocionalitet t theksuar, si te Nezimi. Te Hasan Zyko Kamberi, letrsia bhet imituese jo vetm e ideve,
por edhe e jets, duke i shfaqur edhe trajtat e pamjet e saj me nj qndrim kritik t autorit. Shfaqjet e jets
prpara shfaqjes s ideve, realiteti dhe aktualiteti prball prjetsis, jan veori q e dallojn trsisht
151
letrsin e tij nga autort biblik. Trajta e shkrimit jeton ende me prsritje t mdha dhe me tregim n
vargje. Kt tregim n vargje e bn metod krijuese Muhamed Kyuku, nj trajt kjo q m von do t
rishfaqet n letrsin e romantizmit shqiptar.
Format poetike t vjershtarve jan format poetike t Lindjes: kasida, gazela, rubaia dhe divani, q sht
forma m e ndrliqshme poetike e ktyre letrsive.
Pra, letrsia e vjetr shqiptare mbshtet n kulturat e Lindjes dhe n kulturat e Perndimit; n trashgimin
biblike, n trashgimin Lindore (myslimane) dhe n krijimet humaniste evropiane.
Sabri Hamiti, Letrsia e vjetr shqiptare
Hapi III. Dora e fsheht

Teksti lexohet nga msuesi/ja ose nga nxnsit. Pastaj ndahet n disa pjes, t cilat jan shkruar
paraprakisht n rripa letre dhe i jepet nj grupi nxnsish, ku secili antar merr nj pjes nga teksti. Lihen
pr nj koh t caktuar ta lexojn pjesn dhe pastaj u krkohet ti renditin pjest si duhet.
Punohet me teknikn Dora e fsheht. Nxnsit lexojn n tekst esen Dhuna n sport ose nj ese tjetr
q msuesi/ja e ka zbrthyer sipas strukturs dhe n rripa letre ua shprndan nxnsve. Grupi i nxnsve
duhet t rindrtoj tekstin argumentues duke renditur si duhet tezn, argumentet dhe prfundimin.
Grupi i nxnsve lexon tekstin e formuar, kurse t tjert bjn vlersimin e puns.
Klasa mund t ndahet edhe n grupe t tjera, ku secili grup punon me nj tekst argumentues t dhn.
Hapi IV. Analiza e gjuhs s prdorur

Pasi ndrtojn tekstin, u krkohet nxnsve t analizojn tiparet e gjuhs s prdorur n t.
Ndihmohen nxnsit me kto pyetje:
opinionet eset kritikat

leksik i mirorientuar
hyrja llojet
przgjedhja e fjalve pozitive
teza negative
I
struktura e Teksti veorit prdorimi i foljeve
II argumentet
veant argumentues gjuhsore n t tashmen
III... kundrteza
prdorimi i konektorve
kundrargumentet
(por, megjithat)
prfundimi
Mbron argument Trajton ide/ teza/ pr
duke dhn prova shtje t ndryshme
Detyr shtpie. Ushtrimet 1 dhe 2, n faqen 152.
152
Tema msimore: Gjymtyrt e fjalis Situata e t nxnit: Tekst i zgjedhur ku

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks jepen fjali t thjeshta e t zgjeruara
tems msimore. gjymtyr fjalie
Nxnsi/ja: gjymtyr kryesore
- dallon n fjali gjymtyrt e saj; gjymtyr t dyta
- prcakton gjymtyrt e fjalis; grup emror
- krahason gjymtyrt kryesore dhe gjymtyrt e dyta; grup foljor
- argumenton funksionet e gjymtyrve t fjalis;
- zvendson grupin emror dhe grupin foljor me grupe
emrore dhe foljore t dhna;
- aftsohet t zvogloj nj fjali deri n gjymtyrt
kryesore, ose ta zgjeroj at me gjymtyr t dyta.
tekste t llojeve t ndryshme.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, msimdhnie e ndrsjell, stuhi mendimesh, pema
e mendjes, organizuesi grafik

Hapi I. Diskutim
Msuesi/ja nis msimin me diskutimin e detyrave t shtpis. Diskutohet pjesa e dhn n hyrje t msimit,
rreth argumenteve pr fjalimin e dhn. Aktivizohen sa m shum nxns pr t diskutuar.
Hapi II. Msimdhnie e ndrsjell

Jepet pr tu analizuar fjalia e par e tekstit t dhn. Rikujtojm s bashku:
- Cilat jan grupet kryesore t fjalis s thjesht?
- Cilat gjymtyr prbjn brthamn e fjalis?
- Ndajeni fjalin n grupe fjalsh.

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras Gjymtyrt e fjalis dhe u krkon
nxnsve t shprehin idet e tyre. Drejtohen pyetjet:
- jan gjymtyrt e fjalis?
- Si klasifikohen ato?
fjal gjymtyr kryesore
grup fjalsh brthama e fjalis

Gjymtyrt e fjalis
njsia m e vogl gjymtyrt e dyta
kan funksion t caktuar prmbushin funksione plotsojn fjalin
Hapi IV. Pema e mendimit, organizuesi grafik

q nxnsit t argumentojn klasifikimin e gjymtyrve t fjalis.
153
Shema e gjymtyrve t fjalis Gjymtyr t dyta
Gjymtyrt kryesore Prcaktori Kundrinori Rrethanori
me prshtatje i drejt i vendit

Kryefjala Kallzuesi
me drejtim i zhdrejt i kohs
Foljor Emror
me bashkim i qllimit
pa parafjal
i thjesht i prbr ndajshtim i shkakut

me parafjal
i mnyrs
i sasis
Ilustrohen me shembuj t gjitha rastet e klasifikimit t gjymtyrve t fjalis, sipas funksioneve q ato
prmbushin. Aktivizohen sa m shum nxns pr dhnien e prgjigjeve. Organizuesi grafik shkruhet n
tabel me shkumsa me ngjyra, ose n tabela-tabak dhe u shrben nxnsve pr t vijuar me punn praktike.

Punohet n mnyr t pavarur ushtrimet 1, 2, 3, faqe 146 -147. Nxnsit mund t diskutojn me njri-
tjetrin idet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Ne duhet t premtojm/t prsrisim (gjymtyr kryesore)
N dit si sot/m kurr/gabime t tilla (gjymtyr t dyta)
Ne duhet t flasim/drejtohet/krcnon (gjymtyr kryesore)
Hapur/kundr urrejtjes/n t gjitha format e saj/fmijs s nj fermeri emigrant/nj pronar dyqani
mysliman (gjymtyr t dyta)
Ne jemi (gjymtyr kryesore)
amerikan (gjymtyr e dyt)
Ti dalim/sht ajo/ ka (gjymtyr kryesore)
n krah njri-tjetrit/nga vlerat e mishruara n dokumentet n kt dhom/n mnyr t veant/
vshtirsi (gjymtyr t dyta)
prshtatet (gjymtyr kryesore)
Kjo sht/ajo vlen/ajo ka/gjrat jan (gjymtyr kryesore)
rndsi/t lehta/t vshtira (gjymtyr t dyta)
Ushtrimi 2
Dimri, Shqipria (emr)
Un, Ti, Ai, Ne, Ju, Ata (premr vetor)
Kjo, Kto (premr dftor)
Kush, Cili, (premr pyets)
Q, i cili (premr lidhor)
Kush, Dikush, Secili, Disa, T gjith, Gjithka, Asnj, Asnjeri, Sekush (premr i pacaktuar)
Dy, T katrt (numror)
E bukura, T part, T mit (Emrzime t qndrueshme)
154
Kjo dit, Kto ngjyra, Cili komb, Dy djem (grup emror)

Ushtrimi 3
Kallzues t thjesht foljor: Hynin, vijojn, sht, je, ishte, ishe, sht, njihte, jeni...
Kallzues t prbr foljor: Duhej t kishte mbaruar (domosdoshmri) filloi t fliste, mori t shkruante,
nisi t kndonte (fillim) vazhdoi t shkruante, vijojn t debatojn (vazhdimsi).
Kallzues emror: sht njeri, je ti Albana, ishte e tifozve, sht pa uj (kallzues+emr); sje ti,
jan kto, jemi ata, ishte e till, cili jeni, sht jona, sht e gjitha (kallzues+premr); sht shtat
(kallzues+numror); ishe ndr t part, ishin shum t prekur (kallzues+grup emror); ishte e
prhumbur (folje+mbiemr t panyjshm).
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 4, faqe 147.
Tema msimore: Prshtatja e kallzuesit foljor dhe e Situata e t nxnit: Tekst i shkputur ku
kpujs me kryefjaln pasqyrohen ndryshime morfologjike t
Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks kallzuesve gjat prshtatjes me kryefjaln
tems msimore. kallzues emror
Nxnsi/ja: kallzues foljor
- dallon kallzuesin emror nga kallzuesi foljor; ndryshime morfologjike
- di t prshtat kallzuesin me kryefjaln; prshtatje
- realizon analiz morfologjike t kallzuesit dhe analiz morfologjike
kryefjals n nj fjali;
- shpjegon ndryshimet morfologjike t kallzuesve
gjat prshtatjes me kryefjaln;
- aftsohet n analizn morfologjike t foljeve.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, Puna n grupe dyshe, pun epavarur, Rrjeti i
diskutimit, Organizuesi grafik, Pun e pavarur n grup

Hapi II. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon msimin dhe nxit diskutimin n klas,
duke br pyetje nga msimi i kaluar:
- Cilat jan gjymtyrt kryesore t fjalis?
- Me se shprehen gjymtyrt kryesore?
- Cilat jan gjymtyrt e dyta?
- Me se shprehen gjymtyrt e dyta?
- Me se shprehet kryefjala?
- Jepni shembuj pr secilin rast t prmendur.
Hapi II. Puna n grupe dyshe

Nxnsit ndahen n grupe dy e nga dy, t cilt diskutojn pr pjest e shkputura nga teksti. Msuesi/ja
u krkon nxnsve t nnvizojn gjymtyrt kryesore, kryefjaln dhe kallzuesin. Nxnsve u krkohet t
prcaktojn me se shprehet kryefjala dhe kallzuesi, si dhe t vrejn prshtatjen midis tyre. T dhnat e
nxnsve shkruhen n tabel.
155
Edhe n kt kontinent, mijra persona detyrohen t udhtojn drejt Veriut n krkim t nj jete m t
mir pr veten e tyre dhe pr t dashurit e tyre, n krkim t mundsive m t mdha. A nuk sht ajo
ka ne duam pr fmijt tan? Ne nuk duhet t trembemi nga numri i tyre, por ti shohim si persona,
t shohim fytyrat e tyre dhe t dgjojm historit e tyre, dhe t prpiqemi tiu prgjigjemi sa m mir
t mundemi. T prgjigjemi n nj mnyr q sht humane dhe vllazrore. Ne duhet t shmangim
at far sht nj tundim i zakonshm n ditt e sotme: t heqim dor nga gjithka q na duket e
mundimshme. M lejoni tju kujtoj rregulln e art: Bj pr t tjert, at q ti dshiron q ata t bjn pr
ty! Kjo rregull na on n nj drejtim t qart. Le ti trajtojm t tjert me t njjtin pasion dhe dhembshuri
me t cilat duam q t trajtohemi. Le t krkojm pr t tjert t njjtat mundsi q krkojm pr vete.
Le ti ndihmojm t tjert t rriten, si do t donim t ndihmonim veten. Me nj fjal, nse duam siguri,
le t japim siguri; nse duam jet, le t japim jet; nse duam mundsi, le t japim mundsi. Kuti q ne
prdorim pr t tjert, do t jen kuti q koha do t prdor pr ne.

N drrasn e zez shkruhet pyetja: A pson ndryshime kallzuesi kur i prshtatet kryefjals?
PO JO
Lidhja gramatikore e kallzuesit me kryefjaln shfaqet si prshtatje. Kallzuesi foljor prshtatet n vet dhe
numr. Gjymtyra emrore prshtatet me kryefjaln n numr, gjini dhe ras.
Jo t gjith tipat e kallzuesve kan tregues morfologjik q krijojn prshtatje. Kallzuesit e shprehur me
folje n mnyrn urdhrore pran nj kryefjale t shprehur me emr, premr vetor, nuk krijojn prshtatje.
P.sh: Ata ik e qeni ndiq.

q nxnsit t argumentojn prshtatjen e kallzuesit me kryefjaln
Kallzuesi foljor Prshtatja e Gjymtyra emrore

kallzuesit
1. kallzuesi foljor dhe kpuja prshtaten me kryefjaln 6. prshtatet me kryefjaln n
kryefjaln n numr dhe vet; numr, gjini dhe ras;
2. kryefjala n shums, kallzuesi n v. I, II; 7. gjymtyra emrore e shprehur
3. kryefjala si emr prmbledhs, kallzuesi me mbiemr, prshtatet n gjini;
n njjs; 8. kryefjala me premr vetor,
4. kryefjala me emr n nr. shums, gjymtyra emrore vihet n formn
kallzuesi n nr. Shums; e gjinis natyrore.
5. kryefjal t bashkrenditura,
kallzuesi n nr. shums.

Msuesja n bashkpunim me nxnsit ilustron me shembuj t gjitha rastet e paraqitura tek teknika
Organizuesi grafik:
1. Ju po m tregonit pr ta i shqetsuar.
2. Ca djem nga lagjja, do t shkojm ti ndihmojm.
3. Shumica qndronin n kmb.
4. Lisat fshfritn nga era.
5. Djemt dhe vajzat e grupit t par, u nisn hert.
6. Plazhi sht i mrekullueshm.
7. Dyert ishin t hapura e n dhoma kishte shum njerz.
8. Un jam m i vjetri se ju t gjith dhe kam par mjaft.
156
Hapi VI. Pun e pavarur

Pr t forcuar m tej njohurit e marra, msuesi/ja shkput nga teksti i dhn n fillim t ors nj
kallzues foljor dhe nj kallzues emror dhe krkon t analizohen.
- t prgjigjemi - kallzues i thjesht foljor, shprehur me folje, veta e par, nr. shums, koha e tashme,
mnyra lidhore.
- duhet t shmangim - kallzues i prbr foljor, shprehur me folje gjysmndihmse dhe folje n mnyrn
lidhore.
Punohet n mnyr t pavarur pr zgjidhjen e ushtrimeve t dhna n libr.
Ushtrimi 1
sht portreti i nj zonje fiorentinase (kallzues emror, kpuja sht + grup emror, prshtatet me
kryefjaln (ai) n numr dhe vet) , me emrin Liza, Mona Liza.
ka befason (kallzuesi foljor, folja prshtatet me kryefjaln, e shprehur me premr t pacaktuar, n
numr dhe vet) sht gjallria jetsore (kallzuesi emror, kpuja prshtatet me kryefjaln n numr
dhe vet).Duket vrtet sikur ajo na i ka ngulur syt e po na vshtron me nj mendim t sajin n koh
(kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n vet). Si qenie e gjall, ajo duket se ndryshon mu para
syve tan dhe, sa her i rikthehemi, nuk na duket m tamam ajo e para (kallzuesi foljor prshtatet me
kryefjaln n vet, kur kryefjala sht premr vetor). Edhe n fotografi ne provojm (kallzuesi foljor
dhe kryefjala prshtaten n vet) t njjtin efekt; kurse prball origjinalit n Luvr ajo sht (kryefjala me
premr vetor, kpuja sht gjymtyra emrore e shprehur me mbiemr ) pothuajse e paimagjinueshme.
Nganjher na duket se po na prqesh, kurse her tjetr na bhet sikur po kapim nj fije trishtimi n
buzqeshjen e saj (kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n vet). Gjith kto tingllojn (kallzuesi
foljor dhe kryefjala prshtaten n vet) mjaft misterioze dhe ashtu sht; kt lloj mbrese t ln shpesh
veprat e mdha t artit. (kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n vet)
Ushtrimi 2
Ata po flasin (kallzues i thjesht, prshtatet n vet e numr-veta e tret, numri shums) pa radh.
Nxnsja sapo hyri (kallzues i thjesht foljor, prshtatet n numr e vet-veta e tret, numri njjs)
n klas. Nxnsit sapo hyn (kallzues i thjesht foljor, prshtatet n numr e vet, veta e tret-numri
shums) n klas. Dikush hapi (kallzues i thjesht foljor, prshtatur n numr e vet-veta e tret numri
njjs) dern papritur. Pamja ishte mahnitse (kpuja prshtatet n vet dhe numr [veta e tret, numri
njjs], gjymtyra emrore prshtatet n numr dhe gjini [numri njjs, gjinia femrore]). Cilt jan kta
(kallzues emror, gjymtyra emrore prshtatet n numr, gjini dhe ras-numri shums, gjinia mashkullore,
rasa emrore) Un jam m e reja n kt grup (kallzues emror, gjymtyra emrore prshtatet n formn
e gjinis natyrore me kryefjaln e shprehur me premr vetor-n kt rast sht gjinia femrore, pasi Mira
sht emr i gjinis femrore), - tha Mira duke qeshur. Ti je shum i rndsishm (kallzues emror,
gjymtyra emrore prshtatet n formn e gjinis natyrore me kryefjaln e shprehur me premr vetor-
n kt rast personi t cilit i drejtohet sht mashkull) tani pr ne. Ditt ishin t gjata (kallzues emror,
gjymtyra emrore prshtatet n numr, gjini dhe ras-numri shums, gjinia femrore, rasa emrore). Cilt
jan ata (kallzues emror, gjymtyra emrore prshtatet n numr, gjini dhe ras)? Cili sht ai (kallzues
emror, gjymtyra emrore prshtatet n numr, gjini dhe ras me kryefjaln e shprehur me premr-numri
njjs, gjinia mashkullore, ) Syt jan pasqyra e shpirtit (kallzues emror, gjymtyra emrore shprehet me
grup emror.). Ju jeni nj popull fisnik. (kallzues emror, gjymtyra emrore shprehet me grup emror.).
Ju jeni i mrekullueshm. (kallzues emror, gjymtyra emrore shprehet me mbiemr. Gjymtyra emrore
vendoset n numrin njjs, n fjalit q kan si kryefjal premrin ju t prdorur pr mirsjellje). Ju jeni nj
vajz e jashtzakonshme (kallzues emror, gjymtyra emrore shprehet me mbiemr. Gjymtyra emrore
vendoset n numrin njjs, n fjalit q kan si kryefjal premrin ju t prdorur pr mirsjellje). Mngjesi
ishte i ngroht, i mbushur me arom lulesh (kallzues emror, gjymtyra emrore e shprehur me mbiemr
prshtatet n gjini). Duart e saj ishin flori (kallzues emror).
157
Ushtrimi 3
niset - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore.
prket - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs
mbshtetet - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore
interpreton - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs
lufton - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs
paralelizohen - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri shums, joveprore
analizon - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs
paraqitet - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore
prballet - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore
prngjitet - folje, mnyra dftore, koha e tashme, veta III, numri njjs, joveprore
Ushtrimi 4
N Jug t Ukrains ka disa fshatra me shqiptarw. Ato jan katr fshatra (gjymtyr emrore e shprehur
me grup emror) n t cilat ende sot jetojn shqiptart t vendosur aty q nga shekulli XIX apo m sakt,
nga viti 1811. M par n Bugjak, n rajonin e Odess ishte themeluar fshati Karakurt dhe pastaj prej
gjysmshekulli nj pjes e popullsis s Karakurtit ka ikur n rajonin e detit Azov dhe atje u themeluan
tri fshatra: Gamfka, Giorgifia dhe Dirnist. Kshtu n prgjithsi n Ukrain ndodhen afrsisht 5 mij
shqiptar (dhe ata ruajn gjuhn, kulturn dhe traditat. Nuk jetojn n trojet shqiptare, pr m shum se
500 vjet, megjithat jan njerz (gjymtyr emrore e shprehur me emr) q ruajn gjuhn e tyre dhe sht
fakt (gjymtyr emrore e shprehur me emr) shum interesant. Ata ruajn vetdijen e tyre etnike, ata e
din q jan shqiptar (kallzues emror shprehur me mbiemr) dhe nuk e mohojn nj gj t till. Ata
thon pr vete nga tant, ai sht nga tant (kallzues emror shprehur me premr), do t thot nga
tant. Edhe pr gjuhn e tyre ata thon jo gjuha apo gluha shqipe, por thon flet si ne.
Ushtrimi 5
Testimi sht mbi t gjitha kontroll (kallzues emror, gjymtyra emrore e shprehur me emr).
Ne ishim ata q i ndrtuam (gjymtyra emrore e shprehur me premr).
Vshtrimi i tij ishte i turbullt (gjymtyra emrore e shprehur me mbiemr).
Arbeni sht djali yt? (gjymtyr emrore e shprehur me grup emror).
Ushtrimi 6
Franesko Krispi (Francesco Crispi) lindi (kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n numr e vet) n
vitin 1810 n fshatin Ribera, n Sicili. Krispi ishte nga nj familje e madhe shqiptare (kallzues emror
q prshtatet n numr dhe vet) q kishte emigruar (kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n vet)
rreth vitit 1467, por q i ruante t gjitha zakonet dhe traditat shqiptare dhe mbi t gjitha gjuhn arbreshe, t
ciln ai e fliste shum mir, sa kur nxehej ai kallzuesi foljor dhe kryefjala prshtaten n numr dhe vet)
shante vetm n shqip. Krispi u b avokat dhe prkrahs i ideve prparimtare, mbshtets i Garibaldit. Ai
vlersohet si nj nga kontribuesit m t mdhenj pr Italin e Bashkuar. M 15 nntor 1864 ai u zgjodh
deputet i Kastelvetranos t Sicilis dhe hyri pr her t par n Parlamentin e Italis s Bashkuar. M 1878
ai bhet ministr i qeveris dhe m pas dy her kryeministr, n vitet 18871893 dhe 18931896.
Ushtrimi 7
Ti je m e re se un (Kryefjal e shprehur me premr vetor, veta e dyt, numri njjs, rasa emrore.)
Kjo ndodhi e dshproi shum. (Kryefjal e shprehur me premr dftor, gjinia femrore, numri njjs,
rasa emrore.)
158
Kush nuk u gzua nga rezultatet e arritura. (Kryefjal, premr pyets, rasa emrore.)
vinte m pas, e mora me mend. (Kryefjal e shprehur me premr lidhor.)
Gjithka filloi nj dit vjeshte me shi. (Kryefjal e shprehur me premr t pacaktuar.)
Ushtrimi 8
Djali filloi t qeshte me z n dhomn e tij. (Kallzues i prbr foljor i formuar nga nj folje gjysmndihmse
dhe nga nj folje n lidhore.)
Mendimi i tij duhet mbrojtur me forc. (Kallzues i prbr foljor, i formuar nga nj folje gjysmndihmse
dhe nj folje n form t pashtjelluar.)
Ajo spushonte s hedhuri fjal me pickim. (Kallzues i prbr foljor i formua nga nj folje gjysmndihmse
dhe nj emr foljor asnjans.)
do gj fillon e harrohet me kohn. (Kallzues i prbr foljor i formuar nga dy folje n dftore).
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 3, faqe 149 dhe ushtrimi 9, faqe 150
Tema msimore: Gjymtyrt e veuara Situata e t nxnit: Fjali t shkputura

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks ku evidentohen gjymtyr t veuara
gjat prdorimit n fjali
tems msimore. gjymtyr e veuar
- identifikon gjymtyrt e veuara n fjali; prdorim
- klasifikon llojin e gjymtyrs s veuar; rregulla
- shpjegon rolin, prdorimin dhe mnyrn e shprehjes s
gjymtyrs s veuar;
- analizon me se shprehen gjymtyrt e veuara;
- aftsohet n prdorimin e presjes te gjymtyrt e
veuara.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, msimdhnie e ndrsjell, pema e mendimit,
organizuesi grafik, stuhi mendimesh, pun e pavarur e diskutim

Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas. Aktivizohen sa m shum nxns pr dhnien e prgjigjeve.
159

Jepet pr tu analizuar nj nga fjalit e tekstit t dhn: Kto en, t pikturuara rndom, quhen vazo edhe
pse m von prdoreshin pr t mbajtur ver e vaj, jo lule. Rikujtojm s bashku:
- Kujtoni gjymtyrt kryesore dhe t dyta t fjalis. Ndajini ato.
- Si klasifikohen gjymtyrt e dyta?
- Cili sht roli i tyre n fjali?
Hapi III. Pema e mendimit, organizuesi grafik

Msuesi/ja vijon me shpjegimin e njohurive t reja duke prdorur metodn e organizuesit grafik, me qllim q
nxnsit t argumentojn klasifikimin e gjymtyrve t dyta.
Gjymtyr t dyta

Prcaktor Rrethanor Kundrinor
- me prshtatje - i vendit - i drejt

- me drejtim - i kohs me parafjal
- me bashkim - i mnyrs - i zhdrejt
- i sasis pa parafjal
- i qllimit
- i shkakut
Ilustrohen me shembuj t gjitha rastet e klasifikimit t gjymtyrve t fjalis, sipas funksioneve q ato prmbushin.
Aktivizohen sa m shum nxns pr dhnien e prgjigjeve. Organizuesi grafik shkruhet n tabel me
shkumsa me ngjyra, ose n tabela-tabak dhe u shrben nxnsve pr t vijuar me punn praktike.
Hapi IV. Stuhi mendimesh, organizuesi grafik

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras Gjymtyrt e fjalis dhe u krkon
nxnsve t shprehin idet e tyre. Drejtohen pyetjet:
- jan gjymtyrt e veuara t fjalis?
- Si klasifikohen ato?
kan ngarkes emocionale gjymtyr t dyta

kan ngarkes stilistike
veori kuptimore
karakter prcaktues Gjymtyrt e veuara
karakter sqarues veori stilistike
jan t veuara veori intonative
prcaktori ndajshtimi prcaktori kallzuesor, rrethanori kundrinori
Prcaktori Ndajshtimi Rrethanori Kundrinori

- jep tiparet e nj personi - saktson kuptimin e nj - veimi sht n - veohet
apo sendi; gjymtyre tjetr; dshir t folsit; zakonisht n krye
- veimi i tij realizohet me - shprehet me emr apo - ndahet me presje t fjalis;
intonacion dhe pauz gjat me grup emror; n fjali. - ndahet me
t folurit; - zakonisht qndron prapa presje.
- ndahet me presje. fjals s prcaktuar.
160

Jepen pr tu punuar ushtrimet e dhna n libr.
Aktivizohen sa m shum nxns pr t dhn prgjigje.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Aktorja me prejardhje shqiptare q jeton n Amerik, Eliza Dushku (ndajshtim), solli n vitin 2016
dokumentarin e saj pr Shqiprin, t titulluar Dear Albania (E dashur Shqipri).
Dokumentari sht xhiruar nga Eliza dhe vllai i saj, Nate (Nejt), me ndihmn e fotografit t famshm Fadil
Berisha.
Dushku ka thn se ata kan vendosur ta bjn kt dokumentar duke e par se n SHBA nuk din shum
pr kt shtet, q ka qen nn komunizm dhe diktatur pr disa vjet. Ajo ka shtuar se t gjith e din
ku sht Greqia apo Italia, por jo pr Shqiprin q sht pran tyre.
Dokumentari nuk sht pr t treguar se ne jemi m t mirt, por pr t treguar se ky vend ekziston. Pr t
treguar pr njerzit dhe pr traditat e gjuhn, q sht ndr m t vjetrat n Europ (fjali prcaktore). Atje
ka shum histori pr t ciln duhet t tregohet, thot ndr t tjera Dushku.
Dear Albania sht dokumentar q prshkruan nj rrugtim n 15 qytete t Shqipris, duke prfshir
edhe Tetovn e Prishtinn, n nj guid turistike promovuese pr traditat (rrethanor i veuar), besimin
dhe turizmin shqiptar (kundrinor i veuar).
Dokumentari sht shfaqur deri tani n 69 kanale t ndryshme televizive n Amerik. Kurse, m 4 janar
2016 (rrethanor), dokumentari E dashur Shqipri (ndajshtim), u transmetua n SHBA, n kanalin m t
madh publik amerikan.
Ushtrimi 2
Faqja Goal.com, ka shkruar pr duelin Shqipri-Zvicr, n kampionatin europian Franc 2016
(rrethanor), duke thn se kombtarja zvicerane pothuajse ka m shum shqiptar sesa ajo e Shqipris.
Gjasht nga lojtart e Shqipris kan lindur n Zvicr, ndrsa nj pjes e madhe e skuadrs s Zvicrs
ka lidhje gjaku me kombin shqiptar, duke e br takimin e s shtuns shum t tensionuar, shkruan
Goal.com. sht kthyer veanrisht n nj fenomen botror prballja e dy vllezrve, Taulant dhe Granit
Xhaka, nj sfid q t dy do t dshironin ta shmangnin. Ata kan zgjedhur t luajn pr dy kombtare
t ndryshme, njri pr kombtaren e Shqipris dhe tjetri pr Kombtaren e Zvicrs, duke ndjekur
kshtu thirrjet e tyre t zemrs.
Ushtrimi 3
N vendin e zakonshm, n shkallt e Lindjes (rrethanor), qndron miku m i ngusht i klubit t futbollit
Prishtina. Me kngt dhe brohoritjet n buz (kundrinor), ai sht i gatshm q ta ndihmoj skuadrn
kurdoher. Prandaj e quajn Lojtari i 12-t i Prishtins. Kush sht ai? Ai sht tifoz i zakonshm i
Prishtins, Plisi (ndajshtim). Plisi sht nga t gjitha trojet shqiptare, Shkup, Preshev e Bujanovc,
Tetov e Kumanov, Rrafsh i Dukagjinit e Fush-Kosov, Ulqin e Malsi. I vetmi kusht sht ta duash
Prishtinn me zemr dhe ta ndjeksh at n do vend, n do koh (rrethanor)! Miku i ngusht nuk i ka
munguar asnjher Prishtins, e as q do ti mungoj ndonjher (prcaktor)!
Ushtrimi 4
1. Iu kujtua komenti i tij, i ngjashm (tipar prcaktues, mbiemr) me komentet e prindrve, dhe u vu n
mendime. 2. Qyteti kishte godina t vjetra, me shum kate (tipar t sendit, me emr n rasn kallzore
me parafjal). 3. Futbollistt, nn drejtimin e trajnerit italian (tipar saktsues, me grup emror), kishin
br t mundur nj ndrr t madhe. 4. Nj qiellgrvishts, n form t uditshme (tipar saktsues, me
grup emror), iu shfaq para syve. 5. Ndrtesa e vjetr, ndrtuar n shekullin e kaluar (tipar prcaktues,
me pjesore t zgjeruar), mbetej objekti identitar i qytetit. 6. Vshtrimi i saj, si prej fmije (tipar cilsues,
me emr n rasn rrjedhore), i kishte mbetur n mendje. 7. Vajza, duke ndjekur udhzimet (tipar
prcaktues, me prcjellore), arriti ta prfundonte detyrn.
161
Ushtrimi 5
E rrethuar nga nj tis lumturie q kish, vajza dukej edhe m e bukur.
Kjo ngjarje, e diskutuar aq gjat atyre kohrave, mbeti pr shum koh n mendjen e njerzve
Ushtrimi 6
1. M n fund (rrethanor kohe, me grup emror), takimi filloi dhe salla ra n qetsi. 2. Pas dy ditsh
(rrethanor kohe, me grup emror), ata vendosn t mos e vazhdonin m kt marrdhnie. 3. Ajo, me
qetsi (rrethanor mnyre, me emr me parafjal), iu afrua atij. 4. M t ngrysur (rrethanor kohe, me form
t pashtjelluar), ata u larguan. 5. N mngjes (rrethanor kohe, me emr me parafjal), ata u nisn t gjith
pr n Durrs. 6. Padashur (rrethanor mnyre, me ndajfolje), shkmbyen vshtrimet dhe nuk po dinin se
far t thoshin. 7. U pan n sy, si me habi (rrethanor mnyr, me grup emror). 8. Foli shum sakt, n
baz t pikave t takimit (rrethanor mnyre, me grup emror). 9. Ktu, n mes t pyllit (rrethanor vendi,
me grup emror), ishte nj qetsi e thell. 10. Aktiviteti u krye n malin e Dajtit (rrethanor vendi, me grup
emror). 11. N shkoll (rrethanor vendi, me emr me parafjal), msimi vijonte si zakonisht. 12. Larg,
andej nga stadiumi (rrethanor vendi, me grup emror), u dgjuan zhurma t forta.
Ushtrimi 7
1. U larguan pak minuta m von, n nj situat t tensionuar mes tyre. 2. Nuk afroheshin dot, pr
shkak t tymit. 3. Nxnsit, pas prfundimit t koncertit, u mblodhn t gjith s bashku. 4. Me gjith
kmbnguljen e saj, ata nuk pranuan t qndronin at nat. 5. Pavarsisht nga lodhja, ata e vazhduan
punn e tyre. 6. Nga mrzia, nuk donte t bisedonte at dit me asknd. 7. Ishte nj kostum arbresh, i
prdorur n zonn e Kalabris. 8. Po shikonte at statuj, hijernd e t madhrishme, q evokonte
historin e tyre. E trajtuar n kt mnyr, tema ishte shum interesante.
(Shpjegim. T gjitha gjymtyrt e veuara, ndahen me presje kur ndodhen n fillim dhe n fund t fjalis,
dhe vendosen mes presjesh kur ndodhen n mes t fjalis.)
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 8, 9, faqe 156.
Tema msimore: Teknika t tekstit argumentues Situata e t nxnit:

Kompetenca: T shkruarit Teksti argumentuese i llojeve t
ndryshme ku vihen n dukje veori t
tij dhe teknika t shkrimit.
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs sipas tems Fjal ky
msimore. Nxnsi/ja: tekst argumentues
- njeh teknikat n shkrimin argumentues teknik e shkrimit t tekstit
- prcakton teknikat e shkrimit t tekstit argumentues argumentues
- bn skemn e strukturs s nj teksti argumentues. opinion
- prdor teknikat e shkrimit pr t shkruar tekste fakt
argumentuese; tez
antitez
kundrargument
skem
162
teksti msimor, e-libri, tekste argumentuese t llojeve t temat ndrkurrikulare:
Rrjeti i diskutimit, bashkbisedim, shkrim i lir, praktik e drejtuar, praktik e pavarur.
Materialet dhe mjetet msimore

Tekste argumentuese t llojeve t ndryshme.
Tekst argumentues
Debati aktual i hapur n gazet, n lidhje me at se po ndodh me shtypin e shkruar, n mnyr indirekte sht nj
diskutim pr funksionimin e demokracis son. Kjo jo vetm, sepse vet media sht nj nga pushtetet e demokracis,
por edhe, sepse, prmes medies, shoqria (opinioni publik, thuhet s fundmi) realizon kontrollin e saj mbi pushtetet e
tjera. sht pikrisht kjo cilsi q i jep asaj autoritetin dhe karakteristikat e nj pushteti t katrt. Me fuqizimin e medies
elektronike, me fuqizimin dhe penetrimin n rritje t internetit, por edhe t burimeve t tjera t informacionit, q sa vijn
e bhen edhe m globale, pa asnj dyshim lipsej q edhe media e shkruar n Shqipri t prshtatej me kt realitet t ri.
Brenda ktij pushteti roli i medies s shkruar gjithsesi mbetet specifik. Pavarsisht se media elektronike ka nj
ndikim publik m t gjer, nse do t duhet q t krkosh njanaliz t thelluar - opinionbrse -, ather qoft
n Franc, qoft n Itali apo Shtetet e Bashkuara, duhet ti drejtohesh shtypit t shkruar. Duket sikur thnia latine
E shkruara mbetet, fjala fluturon sht materializuar pikrisht n kt diferenc. E, n kt kndvshtrim, nj
analiz specifike e gjendjes s medies s shkruar sht e domosdoshme, pavarsisht se duket disi e vonuar.
Fakti i pranuar nga t gjith se tirazhi i gazetave te ne sa vjen e ulet, prkundr fatit q titujt shtohen, sht prova m
e mir se ky institucion sht i smur dhe asnjher nuk u ngrit n nivelin q prisnim. Madje, ndryshe nga ndonj
gjykim q e konsideron periudhn 92-97 si periudh paramediatike, n gjykimin tim, ka qen pikrisht kjo, periudha
m e mir e shtypit shqiptar. Gazetat ishin realisht opinionbrse. Gazetart pretendonin t prmbushnin misione.
Tirazhet rriteshin. Debatet ishin t pranishme dhe prplasja e mendimeve po ashtu. Po kishte edhe rrahje gazetarsh,
edhe burgosje t tyre, edhe botues aventurier, edhe sharlatan, edhe entuziazm romantik, edhe ndrrimtar.
Pr mendimin tim modest, problemi kryesor i shtypit sht pikrisht brenda shtypit. Pra, atje, brenda tij, jan arritjet dhe po
atje duhet t krkohen edhe dshtimet. Teorizimet vetprkdhelse, sipas t cilave pr gjendjen e keqe t shtypit e ka fajin
biznesi apo politika, nuk jan gj tjetr vese nj mnyr justifikimi i gjendjes dhe pasoj e nj vetdije ku ekzibicionizmi,
q vetvetiu sht pjes e psikologjis s personit publik, nuk t lejon t shohsh se n nj shoqri, cila do qoft ajo, nda
diktatoriale, nda demokratike, elementet baz (prfshi edhe pushtetet) shkojn n harmoni me njra-tjetrn.
Nse kemi kt klas politike q kemi, nse biem dakord q ligjrimi politik sht prkeqsuar ashtu si edhe niveli i
parlamentit, nse jetesa sht vshtirsuar dhe varfria sht rritur, nse institucionet e pavarur bhen gjithnj e m
t varur (p.sh., un nuk e kuptoj dot sesi punojn gazetart e ekonomis n kushtet kur nuk kan asnj statistik t
besueshme prpara, hiq ndonj raport t institucioneve ndrkombtare), pra n kt situat nuk ka sesi edhe shtypi t
lulzoj dhe t mos jet pjes organike e ktij realiteti. Madje, pr shkak t misionit t tij si prcjells i nj opinioni avangard
t shoqris, si opinionbrs, pra, pse jo, ai madje duhet t ndihet n nj shkall jo t vogl edhe prgjegjs pr realitetin...
Nse kto pushtete dorzohen, pra blihen dhe shiten, ather shkaku duhet krkuar tek t shitshmit dhe t bleshmit,
thn ndryshe: te media q pranon t vihet n shrbim t kujtdo qoft...
Marr nga shtypi
Hapi I. Rrjeti i diskutimit

Msuesi/ja e nis msimin me diskutimin e detyrs s shtpis. Nxnsit kan prcaktuar argumentet
q sjell autori pro tezs s tij dhe ciln antitez kundrshtojn.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1. Pr t zhvilluar kt ushtrim prdorim metodn e rrjetit t diskutimit. Pr t zbuluar se cili
sht problemi kryesor ose teza, shtrojm pyetjen:
Po - A kemi shoqri civile? Pse? Jo
Pse? Pse?
Sillen argumentet Sillen argumentet
pro. kundr.
Po, kemi. (kundrteza) Jo, nuk kemi.(teza)
163
N kt skem sht evidentuar si teza dhe kundrteza.

Teza: Duhet t pranojm q shoqria civile te ne nuk sht as shoqri, as civile.
Argumenti I
I vetmi grup origjinal i shoqris civile, si jan mediet, m shum sesa me shoqrin civile kan
lidhje me politikn apo me biznese t veanta, prandaj vshtir t quhen civil.
Argumenti II
Grupet e tjera si jan OJF-t nuk jan aspak civile, pasi prfaqsojn dhe nuk i japin llogari askujt
tjetr prve atyre q punojn aty dhe donatorve q i financojn.
Argumenti III
S fundi, bota akademike ose ajo universitare sht tejet e zn me mbijetesn. Shtoji ksaj traditn
konformiste t akademizmit shqiptar dhe faktin se dinamika e tregut mediatik ka zvendsuar tashm
intelektualin me analistin dhe kupton se roli i bots universitare n shoqri sht tejet i kufizuar.
Prfundimi:
Me pak fjal shoqria civile pothuajse nuk ekziston n nj hapsir ku ndrveprojn dhe artikulohen
grupime autonome interesash shoqrore, q si t tilla ushtrojn trysni mbi procesin politik.
Kundrteza: Edhe pse n teori flitet pr forcimin e shoqris civile.
Argumenti I
Forcimi i ksaj shoqrie sht thjesht retorik boshe, pasi vet logjika dhe frymzimi i sistemit
politiko-ekonomik, q ne kemi ngritur, e bn t vshtir krijimin e shoqris civile prtej ndonj
shoqate biznesi apo pronarsh...
Argumenti II
Shoqria civile nnkupton grupe shoqrore me interesa t caktuara politike dhe ekonomike. Ama,
artikulimi i ktyre interesave bie ndesh me modelin ton politiko-ekonomik, q bazohet mbi disa
shtylla t padiskutueshme, si jan tregtia e lir, trheqja e investimeve t huaja, disiplina fiskale
apo trheqja e shtetit nga shoqria dhe ekonomia.
Prfundimi:
Prandaj te ne mungojn grupe reale shoqrore interesi, si: fermer, lvizje pr t drejtat e gruas,
sindikata apo shoqata t tjera me synime t qarta politike. N vend t tyre...
Ushtrimi 2. Karakteristikat gjuhsore.

1- Prdorimi i nj leksiku t mirorientuar. Kshtu n tekst kemi fjal pozitive dhe negative, p.sh.:
Duhet t pranojm, nuk sht as..., as, prandaj nuk jan aspak, sht tejet e zn, prandaj vshtir t
quhen civile, nuk i japin llogari askujt tjetr prve atyre q punojn aty dhe donatorve q i financojn,
shtoji ksaj traditn konformiste, sht tejet i kufizuar, pothuajse nuk ekziston shoqria civile, ama artikulimi
i ktyre interesave bie ndesh me modelin.., prandaj te ne mungojn grupe reale shoqrore interesi.
2- Prdorimi i foljeve n kohn e tashme:
Fjalt me t shkronja t pjerrta jan folje n kohn e tashme.
3- Prdorimi i gjer i konektorve:
Fjalt e nnvizuara jan lidhza ose ndajfolje, pra tregojn prdorimin e gjer t konektorve.
Hapi II. Bashkbisedim

Pasi prfundohet zgjidhja e detyrs, msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve n mnyrn e t
shkruarit t nj teksti argumentues. Drejtohen pyetjet:
- Cilat jan disa nga shtjet q ju shqetsojn sot, q shqetsojn komunitetin ku ju jetoni apo shoqrin
shqiptare?
164
Nxnsit do t renditin disa prej tyre, si:

Mjedisi, arsimi privat apo publik, universiteti, rregullorja e re e shkolls, marrdhniet prindr - fmij,
marrdhniet msues - nxns etj.
Zgjedhin temat q paraplqejn duke prqendruar vmendjen te mnyra sesi do ti trajtojn kto shtje.
Nse kto tema prfshijn brenda tyre shum aspekte, ather msuesi/ja udhzon nxnsit t bjn
organizuesin grafik pema e mendimit, pr t zbuluar lidhjen q kan dukurit me njra-tjetrn dhe pr t
sjell sa m shum argumente dhe kundrargumente pr t mbrojtur tezn e tyre.
automjetet e shumta
ndikimi i tij n shndetin ton ndotja e ajrit
djegia dhe prpunimi i plehrave mjedisi ndryshimi i flors dhe fauns
mbetjet e fabrikave mbrojtja e tij ndikimi n reliev
Secila prej ktyre shtjeve mund t ket nnshtje t tjera pr tu diskutuar.

P.sh., nse do ti referoheshim shtjes s par, mund t analizonim disa aspekte q kan t bjn me
burimet e ndotjes s ajrit:
Ndotja nga prdorimi i shumt i automjeteve.
Ndotja nga djegia dhe prpunimi i plehrave.
Ndotja nga funksionimi i fabrikave t ndryshme.
Nse do ti referoheshim njrs prej ktyre nnshtjeve, do t duhej t prcaktonim far argumentesh
dhe kundrargumentesh do t trajtonim brenda saj.
Hapi III. Bashkbisedim, shkrim i lir, praktik e drejtuar

Pasi nxnsit t pavarur kan prcaktuar temn q do t trajtojn, hidhen hapa konkret pr t shkruar nj tekst
argumentues. (Hartojn n mnyr skematike nj tekst argumentues, duke ndjekur udhzimet e msuara.)
Nse mund ti referohemi mbrojtjes s mjedisit, nnshtje t rndsishme pr tu diskutuar jan ato q
lidhen me realitetin ku jetojm dhe nxnsit mund t sjellin argumente nga jeta reale. Mund t ndihmohen
nxnsit me pyetje, t tilla si:
- Sa i pastr sht vendi ku jeton ti?
- Pse nuk sht i pastr?
- Cilt jan faktort q e ndotin at?
- Sa kujdesesh ti pr ta mbajtur pastr mjedisin?
- bn komuniteti ku ti jeton pr ta mbajtur pastr at?
T gjitha kto pyetje qartsojn idet e nxnsve mbi at q ata do t shkruajn.
Msuesi/ja krkon t dgjoj disa nga argumentet q i shtyn nxnsit ti zgjedhin.

U krkon nxnsve t japin arsye dhe nse brenda tems mund t ket ndonj kundrargument. U krkon
nxnsve ti renditin logjikisht argumentet dhe m pas t plotsojn paragraft.
N fund u krkon t zgjedhin nj stil shprehs dhe t kontrollojn saktsin e shkrimit.
165

Ushtrimi 1 (pr zhvillimin e ktij ushtrimi nxnsit punojn n grupe, secili grup zgjedh njrn nga
temat e dhna, duke iu prmbajtur udhzimeve t dhna nga msuesi/ja m lart).
Zhvillimi i turizmit duhet t jet prparsi e qeveris shqiptare

Shqipria sht vend me nj larmishmri gjeografike. Kjo pasuri natyrore e pashfrytzuar mund t
bhet burim pr zhvillimin e ekonomis n drejtim t turizmit.
Duke qen se n Shqipri ekzistojn ende vende natyrore t virgjra, ky komponent nuk sht
shfrytzuar si duhet nga qeveria shqiptare. Fakti q n rrug mungon infrastruktura, bn t vshtir
arritjen n destinacion brenda nj kohe t shkurtr.
Mungesa e nj projekti t mirfillt pr zhvillimin urban t zonave bregdetare, bn t mundur q
pushuesit dhe turistt t ndiejn mungesat e ujit t pijshm, pastrimit t mbetjeve urbane etj., t cilat
shpesh bhen objekt pr ndotjen e mjedisit dhe pranin e infeksioneve t ndryshme.
Moshartimi n koh i projekteve mbi qendrat turistike e historike ka shkaktuar shpesh ndrprerje t
puns dhe vonesa n realizimin e ktyre projekteve, si dhe rnien e interesit t turistve t huaj ndaj
Shqipris.
Natyrshm lind pyetja: far e pengon realizimin e projekteve t prioriteteve t qeveris shqiptare?
Prgjigjja sht e thjesht: angazhimi maksimal dhe marrja e prgjegjsive nga sektort prkats.
Se cila do t jet koha e realizimit t ktyre projekteve, koha do ta tregoj...
Gjer ather shqiptarve do tu duhet t prballen me zhvillimin e nj ekonomie t dobt pjes e
ndrrave t mdha.
Ushtrimi 2 (pr zhvillimin e ktij ushtrimi nxnsit punojn n ift)

Zhvillimi i turizmit duhet t jet prparsi e qeveris shqiptare.
A) Vendi yn ka burime pasurish t mdha si natyrore, ashtu edhe kulturore. far e pengon qeverin
shqiptare t bj t mundur zhvillimin e turizmit n Shqipri?
B) sht e vrtet ajo q sapo pohuat, por mungesa e fondeve pr realizimin e projekteve mbi infrastrukturn
rrugore, vshtirson punn dhe arritjen e turistve n destinacion brenda nj kohe t shkurtr.
A) sht folur gjat mbi projektet urbane. Si mendoni, a jan ato rregullator i komponentve jetsor n
zonat bregdetare, a do ta lehtsonin jetn e pushuesve, nse do t funksiononin si duhet.
B) Ky sht nj tjetr problem i prekshm. Mungesa e urbanizimit, bn t mundur mosplotsimin e nevojave
t pushuesve me uj t pijshm. Pastrimi dhe prpunimi i mbetjeve urbane sht nj problem m vete, pasi
pasojat e tij kan kosto jo vetm n jetn e prditshme, por edhe mbi shndetin e tyre.
A) A mendoni se duhet koh q Shqipria t hyj n rendin e vendeve t zhvilluara turistike?
B) Kjo nuk sht e parealizueshme, mjafton impenjim maksimal dhe marrje e prgjegjsive nga palt prkatse.
Msuesi/ja kontrollon punn e nxnsve duke br vrejtjet e duhura. Nxnsit mund t shkmbejn
fletoret me njri-tjetrin dhe t bjn vrejtje e korrigjime. Rishikohet punimi.
Nxnsit lexojn detyrn e tyre duke iu referuar edhe hapave q ndoqn pr zhvillimin e ushtrimeve.
Detyr shtpie.
a) Ushtrimi 3, faqe 158. Shkruani nj tekst n formn e nj komenti pr gazetn e shkolls,
ku t mbroni nj nga tezat e msiprme.
b) Sillni n klas ese t ndryshme. Shkruani nj ese argumentuese me tem:
- Pse duhet t kujdesemi pr mjedisin ku jetojm?
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr shkrimin m t mir argumentues dhe orn e msimit.
166
Tema msimore: Gjymtyrt homogjene Situata e t nxnit: Paraqiten n

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks tabel fjali me gjymtyr homogjene
dhe diskutohet pr to.
tems msimore. gjymtyrt homogjene
- identifikon gjymtyrt homogjene n fjali; funksion
- klasifikon llojin e gjymtyrve homogjene; prdorimi i presjes
- shpjegon prdorimin e nyjave, parafjalve dhe lidhzave lidhza
para gjymtyrve homogjene; parafjal
- prdor si duhet presjen te gjymtyrt homogjene; nyja
me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve temat ndrkurrikulare:
t ndryshme.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, msimdhnie e ndrsjell, organizuesi grafik, stuhi
mendimesh, pun e pavarur e diskutim
Hapi I. Diskutim
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas. Aktivizohen sa m shum nxns pr dhnien e prgjigjeve.

Jepen pr tu analizuar fjalit e shkrimit komentues t Fan Nolit pr tragjedin e Shekspirit., n f.145
Letrsia 10. Diskutohet n lidhje me tekstin. Rikujtohet s bashku:
- Kujtoni gjymtyrt e fjalis. I klasifikojm ato.
- jan gjymtyrt homogjene?
- Cili sht roli i tyre n fjali?
- Ilustroni me shembuj pr do rast.
Hapi III. Stuhi mendimesh, organizuesi grafik

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras Gjymtyrt homogjene dhe u
krkon nxnsve t shprehin idet e tyre. Drejtohen pyetjet:
- Cili sht funksioni i tyre n fjali?
kryejn funksion sintaksor si kryefjal gjymtyr t dyta
kallzues gjymtyrt ndahen me presje

Gjymtyrt e homogjene
prcaktor jan gjymtyr fjalie
krijojn marrdhnie mjetet lidhse; njshe, shprehje, t prsritura
bashkrenditse shtuese veuese kundrshtuese prmbyllse
167
Jepet prkufizimi:
Gjymtyr homogjene quhen ato gjymtyr q prmbushin t njjtat funksione sintaksore, jan n t njjtat
raporte me t njjtn gjymtyr e n raporte kuptimore bashkrenditjeje midis tyre, duke u bashkuar me
lidhje bashkrenditse.
Kujtojm mjetet lidhse t gjymtyrve homogjene:
Lidhzat bashkrenditse
Shtuese Veuese Kundrshtuese Prmbyllse
Njshe: e, dhe, edhe, as. Njshe: as, o, a Po, por Prandaj, pra, ndaj
T prsritura: edhe T prsritura: hejhej; Me lokucion lidhzor: Me lokucion lidhzor: si
edhe; asas jaja jo aq sa. rrjedhim, pr pasoj.
Shprehje: si edhe; aq sa Me ndajfolje: tanitani,
diku.diku
do shpjegim i msuesit/es shoqrohet me ilustrimet prkatse.

Hapi IV: Pun e pavarur e diskutim
Jepen pr tu punuar ushtrimet e dhna n libr. Aktivizohen sa m shum nxns pr t dhn prgjigjet
e pr t diskutuar n klas.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
mrekullit e saj t artit dhe t kulturs kundrinor
nj gj t rrall, tejet emocionuese prcaktor
t Esterit dhe t Mardokut kundrinor
nj sfond t kuq, por t elur kundrinor
lajmin e madh dhe trondits kundrinor
jo vetm pr historin dhe kritikn e artit venencian, por dhe pr lidhjen e tyre kundrinor
me historin, kulturn, me jetn spirituale t Shqipris kundrinor
Ushtrimi 3
mirsia dhe bukuria raporte shtuese
as t panjohura, as t paditura raporte shtuese
edhe t hnn, edhe t martn, edhe t mrkurn raporte shtuese
pr letrsin, si edhe pr kinematografin raporte prmbyllse
si ata, si ne raporte shtuese
sa ne, sa ata raporte veuese
si ne, edhe ata raporte shtuese
qoft pr ne, qoft pr ata raporte shtuese
hem pr ne, hem pr ata raporte shtuese
t hnn ose t martn raporte veuese
ti apo nna raporte veuese
ja un, ja ti raporte veuese
n da ti, n da ai raporte veuese
her i gzuar, her i trishtuar raporte veuese
sa andej, sa kndej raporte veuese
kur n Shkodr, kur n Tiran raporte veuese
e ndezur dhe e elektrizuar raporte shtuese
168
Ushtrimi: 5
Gazeta Kombi ishte e para gazet shqiptare q doli n Amerik n vitin 1906. Gazetn e kndonin dhe
shijonin shum vet, po pajtimtart ishin t pakt. Brenda nj viti, gazeta pati probleme financiare. Kjo
detyroi Sotir Pecin dhe Fan Nolin, t vinin n Natick, t krkonin ndihm. M s fundi, Kristo Kirka, Andrea,
Pani Kol Tromara, Ilo Tromara, Sotir Noke, Ilo Zdruli dhe disa t tjer, mblodhn parat q duheshin. M
1909 Kombi pushoi s botuari dhe vendin e saj e zuri gazeta Dielli, q botohej n po at shtypshkronj
dhe me t njjtat shkronja q botohej Kombi. Tre veta prkujdeseshin pr botimin e Kombit, Peci Noli
dhe nj tjetr person i domosdoshm, Efthim Natsi. Natsi bnte tri pun bashk, radhiste gazetn, bnte
korrektimet dhe punonte n shtypshkronj.
Gazeta Dielli ishte gazet politike, shoqrore, letrare, kulturore, ekonomike q botohej nj her n
jav. U themelua prej shoqris Besa-Besn, m 15 shkurt 1909 n Boston. M 2 maj 1912, u b
organ i Federats Panshqiptare Vatra dhe nisi t dal dy her n jav. M 18 nntor 1914 nisi t
dal tri her n jav. M 9 nntor 1915, nisi t dal e prditshme. Redaktor i Diellit q m 15 shkurt
1909 ishte Fan Noli. Pushoi s botuari nga 1 korriku deri n tetor t vitit 1910. Nga nntori 1910 deri
n shtator 1911, doli me titullin Dielli e Flamuri. Pas muajit tetor 1911, doli prsri me titullin Dielli.
Gazeta Dielli n vitet n vazhdim ka pasur shum drejtues, por pr disa vite kan qen Fan Noli,
Faik Konica, Efthim Natsi, Kristo Floqi, Paskal Aleksi, Koste ekrezi, Bahri Omari.
Ushtrimi 6
Student, profesor e akademik, dgjuan konferencn e mbajtur pr Aleksandr Xhuvanin (kryefjal
homogjene).
Oborri ishte i mbushur me lule shumngjyrshe, plot arom (prcaktor homogjen).
Ose nesr, ose pasnesr filloj pun (rrethanor homogjen).
Ushtrim
Pasi boton broshurn Shqipria dhe turqit (1895) n Paris, Konica do t vendoset n Bruksel
(Belgjik), ku nxjerr revistn Albania, nj revist politiko-kulturore dhe letrare, q do t bhej
organi m i rndsishm e m me autoritet i Rilindjes son. E botuar n gjuhn shqipe, frnge
dhe pjesrisht turke, si nj enciklopedi e vrtet, ajo propagandoi pr vite me radh (18971909)
programin e Lvizjes Kombtare Shqiptare, historin dhe kulturn e popullit ton. Zgjimi i ndjenjs
kombtare, emancipimi shoqror dhe pavarsia e Shqipris, do t ishte qllimi kryesor i revists
Albania. Revista Albania u shndrrua n nj tribun t mendimit shqiptar, ku publikoi dhe lvroi
pjesa m elitare e Rilindjes Kombtare. Botimi i ksaj reviste vazhdoi deri m vitin 1910.
(Shpjegohet prdorimi i presjes)
Jepet pr detyr shtpie: Ushtrimi 6, 7, faqe 163.
169
Tema msimore: Prshtatja e gjymtyrve homogjene Situata e t nxnit: Fjali t

Kompetenca: Njohuri gramatikore - Sintaks shkputura ku jepet prshtatja e
kallzuesit me kryefjalt homogjene
tems msimore. Nxnsi/ja: kallzues homogjen
- identifikon n fjali kallzuesit dhe kryefjalt homogjene; kryefjal homogjene
- prshtat n fjali kallzuesin me kryefjalt homogjene; prshtatje
- argumenton prshtatjen e kallzuesve homogjene me analiz
kryefjaln;
- prshtat n fjali kallzuesin me gjymtyrt emrore dhe
prcaktort me kryefjalt homogjene;
- argumenton prshtatjen e gjymtyrve homogjene me
kryefjaln;
- analizon gjymtyrt homogjene;
- aftsohet n praktik n prshtatjen gjymtyrve
homogjene me kryefjaln.
me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t shkruara, tekste t llojeve temat ndrkurrikulare:
t ndryshme.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, msimdhnie e ndrsjell, organizuesi grafik, stuhi
mendimesh, pun e pavarur e diskutim

Hapi I. Diskutim n grup
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas. Pyetjet prqendrohen n:
- Prdorimin e mjeteve gramatikore para gjymtyrve homogjene.
- Prdorimin e nyjave para gjymtyrve homogjene.
- Prdorimin e parafjalve para gjymtyrve homogjene.
- Prdorimin e foljeve para gjymtyrve homogjene.

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras Prshtatja e kallzuesit me
kryefjalt homogjene dhe u krkon nxnsve t shprehin idet e tyre. Drejtohen pyetjet:
- Cili sht funksioni i tyre n fjali?
kryejn funksion sintaksor si kryefjal gjymtyr t dyta
kallzues Gjymtyrt e homogjene gjymtyrt ndahen me presje

prcaktor jan gjymtyr fjalie
krijojn marrdhnie mjetet lidhse: njshe, shprehje, t prsritura
Hapi III. Prmbledhje e strukturuar

Msuesi/ja analizon me nxnsit mnyrn sesi prshtaten kallzuesit, prcaktort, gjymtyrt emrore me
kryefjaln. Analiza e mnyrs s prshtatjes shkruhet n tabel. Msuesi/ja drejton dhe orienton nxnsit
pr prgjigjet e tyre.
170
Pr t prshtatur kallzuesin me kryefjaln, duhet t kemi parasysh:
Kur kryefjalt homogjene jan n numrin shums dhe njjs, kallzuesi vihet n
Prshtatja e numrin shums.
kallzuesve Ca shkarpa, nj kuti shkrepse ishin ln mnjan.
homogjen me
Kur kryefjalt jan n vetn e par, t dyt, t tret shums, kallzuesi vihet n
kryefjaln.
vetn e par shums.
Un dhe ti dhe vllai ishim t habitur.
Nna dhe ne t tjert shihnim t habitur.
Kur kryefjalt jan n vetn e dyt dhe t tret, kallzuesit dhe kpujat vendosen n
vetn e dyt shums.
Ti dhe Agimi do t shkoni n Kor.
Ju dhe vajzat e ekipit t basketbollit jeni t shkatht.
Kur kryefjalt bashkohen pa lidhza ose me an t lidhzave shtuese (kpujore) e,
dhe, edhe, po edhe, si edhe, kallzuesi foljor vihet n shums.
Toka, jeta, mosha bjn t tyren.
Kur kryefjalt bashkohen pa lidhza ose me lidhza q shnojn nj objekt t
vetm, kallzuesi foljor vendoset n numrin njjs.
Porosia, detyra, aksioni q kishte nisur e prmbajti.
Kur kryefjalt bashkohen me an t lidhzave kpujore e, dhe, edhe, as, t
prsritura me si, sa, kallzuesi vihet n numrin njjs.
As un, as ime bij nuk e kuptuam se tha.
Kur vargu i kryefjals homogjene kpujore mbyllet me nj fjal prgjithsuese,
kallzuesi foljor ose kpuja prshtatet me t.
Syt, flokt, shikimi, gjithka kishte ngrir.
Kur kryefjalt homogjene n numrin njjs lidhen mes tyre me raporte kundrshtore,
kallzuesi vihet n numrin njjs.
Ajo, jo Ana e kishte thn at fjal.
Kur kryefjalt homogjene n numrin njjs lidhen mes tyre me raporte veuese,
kallzuesi vihet shpesh n numrin njjs.
Rregullorja ose ligji sht norm q duhet zbatuar.
Prshtatja e gjymtyrve Kur kryefjalt homogjene jan n numrin njjs dhe shums dhe
emrore t kallzuesit emror bashkohen me raporte kpujore, nse kpuja sht n shums, edhe
mbiemri i kallzuesit emror sht n shums.
Ishin t mrekulluar, si njri dhe tjetri.
Kur kryefjalt jan t gjinive t ndryshme, pjesa emrore merr
prgjithsisht gjinin mashkullore.
Molla dhe ftoi q m dhat, sishin t mbl.
Kur kpuja sht n numrin njjs edhe mbiemri i kallzuesit sht n
njjs, duke u prshtatur n gjini me kryefjaln m t afrt.
Si uji dhe qielli ishte i frikshm at nat.
Si uji dhe dallgt ishin t frikshme at nat.
Prcaktort homogjen t shprehur me mbiemra, prshtaten me

trsin e kundrinorve dhe vendosen n numrin shums.
I ke t mrzitur t gjith burrat dhe grat e ksaj shtpie.
171
Kur prcaktort me prshtatje prcaktojn gjymtyr homogjene n

Prshtatja e prcaktorve t numrin shums, ata vihen n shums.
gjymtyrve homogjene Jasht, lulet dhe pemt e blerta, kishin filluar t elnin.
Kur gjymtyrt homogjene jan n numrin shums dhe jan t gjinive
t ndryshme, prcaktori mbiemror ose premror vihet n t njjtn
gjini me gjymtyrn homogjene m t afrt.
Nnat e baballart tan marrin pjes n aktivitetet tona.
Kur gjymtyrt homogjene jan n numrin njjs ose jan n t njjtn
gjini, prcaktori vendoset n numrin njjs dhe n t njjtn gjini.
Shkolla ziente nga lvizja dhe zhurma e madhe e nxnsve.
Kur gjymtyrt homogjene jan n numrin njjs e shums dhe jan
t gjinive t ndryshme, prcaktori vihet n numrin dhe gjinin e
gjymtyrs homogjene m t afrt.
Ai tregoi nj durim e urtsi shembullore.

Jepen pr tu punuar ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe, 166167.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
N vitin 1972, gjat punimeve pr ndrtimin e nj godine banimi n bllokun Partizani, Tiran u zbuluan
rrnojat e nj ndrtese antike me ambiente t shtruara me mozaik. Gjat punimeve t para, prve
dyshemeve me mozaik doln pjes muresh, fragmente tullash, pjes ensh qeramike, tjegulla e tulla
t cilat i datuan fillimet e vendbanimit n shek I pas Krishtit. Ajo mendohet t ket qen banes e tipit
rural (vila rustica) dhe n shek. III vendbanimi mendohet se u zvendsua nga nj kompleks godinash,
t ndara n dy pjes n pars urbana (pjesa pr banim e vils) dhe n pars rustica (pjesa prodhuese e
vils), t cilat po ashtu kishin funksion bujqsor. T tria mjediset jan t shtruara me mozaik, ku dominojn
motivet gjeometrike e floreale, si grsheti i stilizuar, rozetat, trekndshat etj., tipike kto n fillimet e artit
paleokristian, si vazhdimsi logjike e atij romak. N mozaikun e narteksit motivet paleokristiane jan m
evidente, ku kemi simbolet e peshqve, gjetheve t urthit, grshetit dysh, por dhe vet simbolin e kryqit.
(Pr shpjegimin e prcaktorve me gjymtyrt homogjene, u referohemi veorive t dhna n tabeln e
prmbledhjes s strukturuar.)
Ushtrimi 2
Kushrinjt, fqinjt, miqt e shumt (vijn) pr t na takuar. Atje nuk (dgjohet) as zri i fmijve, as zri
i nns. Ti dhe fmijt e tu (jeni) t ftuar familjarisht n dasm. Dea dhe Priami (dalin) nga klasa. Bindja
ose mosbindja (ndryshojn) shum t gjith situatn. Atdheu dhe kombi nuk (harrojn) t rnt pr liri.
Takimet, bisedat, miqsia e tyre, gjithka (harrohet).
Ushtrimi 3
As ne, as ata sishim (t lodhur). Jo e hna, por e marta sht (e lodhur). E gjith familja, i madh dhe i vogl
ishin (t gzuar). Nna dhe babai ishin m (t shqetsuar) nga sa dukeshin. T gjith djemt dhe vajzat
dukeshin (t tronditur) nga ky lajm.
Ushtrimi 4
Dituria sht q e bn njerin t quhet njeri e t dallohet nga t gjith kafsht e- tjera, t cilat lvizin dhe
ecine hane pin edhe ato si edhe njeriu.
Sa do mnt t tepr t ket njeriu nuk munt kurr t dij prej vetiu gjith t vrtetat dhe gjith i duhet
172
t dij as me t dgjuare me t par munt t bhet njeri i - ditur, as edhe me t vuar, se jet e njeriut
sht e-pak. Gjith kan mundur t msojn, t kuptojn a t pikin, njerzit q kan shkruar pr - mi
dhet prpara nesh q nga mijra vjet e thu, gjith ka ngjar, gjith sht br e gjith jan munduar
njers t urt e me mnt tepr, gjith kan pare kan vuar ata q kan vuajtur n-pr vende large
t-pa-di-tur, me nj fjal gjith ka ngjar n jett, gjith ka pikura mbledhur njeriu dhe gjith ka
gjetur n natyrat, t gjitha jan t shkruara dhe kto bjn t diturine njeriut, e - cila sfitohet pr-vese
nmsim. Prandaj, munt t themi se dituria sht msimi, edhe i pa-msuari smunt kurr t jeti-ditur. I
msuari di sht br q nga krej i jetse thu; di ka mbi dhet e nn dhet, di sht dheu, sht
qielli, sht natyra, sht vet, di do gj q munt t dihet, edhe kupton dogj q munt t koptohet.
I pamsuari sdi prve sheh me sy e dgjon me vesh; pr at jeta niset edhe soset me gjalljet t ti,
nuk di as sht br me par tij, as munt t bhet pas tij; pr at dheu sht aq sa e sheh ai edhe qielli
ashtu si e sheh ai.
(Pr shpjegimin e prshtatjes s gjymtyrve homogjene, u referohemi veorive t dhna n tabeln e
prmbledhjes s strukturuar.)
Jepet detyr shtpie: Ushtrimi 5, 6 n faqen 167.
Tema msimore: Teksti udhzues Situata e t nxnit:

Kompetenca: T lexuarit Tekste udhzuese t llojeve t ndryshme ku
vihen n dukje veori t tyre dhe teknika t
shkrimit.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst udhzues
njeh tekstin udhzues dhe veorit e tij; funksion praktik
dallon llojet e ndryshme t tekstit udhzues udhzon
nprmjet funksionit t tyre; formal
analizon veori gjuhsore t teksteve t ndryshme qartsi maksimale
udhzuese; struktur e veant
rregullore
ligj
teksti msimor, e-libri, tekste udhzuese t llojeve t ndrkurrikulare:
Diskutim, ditari dypjessh, mendo/puno n dyshe, shkmbe me t tjert.
Materialet msimore
Tekste udhzuese t llojeve t ndryshme.
173
Tekst udhzues
Prdorimi i solucioneve pastruese Domestikos
Lani lavamanin dhe vaskn rregullisht me zbardhues t trash Domestikos. Fillimisht hiqni njollat e papastra t
shkumsit dhe sapunit dhe pastaj prdorni Domestikos pr t eliminuar mikrobet dhe pr t hequr ngjyrimin. N
fund shplajeni mir me uj t pastr.
Pr ta shmangur mykun dhe papastrtit e tjera, lani pjest plastike mbrojtse t vasks dhe dushit rregullisht
me zbardhues t trash Domestikos. Pas gjysm ore shplajini me solucionin e holluar dhe n fund me uj t
pastr Kujdes, nuk duhet ta prdorni kt solucion n pjest metalike, sepse i dmton.
Tekst udhzues nga fusha e legjislacionit

Neni 1
1. Shqipria sht republik parlamentare.
2. Republika e Shqipris sht shtet unitar dhe i pandashm.
3. Qeverisja bazohet n nj sistem zgjedhjesh t lira, t barabarta, t prgjithshme e periodike.
Neni 2
1. Sovraniteti n Republikn e Shqipris i prket popullit.
2. Populli e ushtron sovranitetin nprmjet prfaqsuesve t tij ose drejtprsdrejti.
3. Pr ruajtjen e paqes dhe t interesave kombtare, Republika e Shqipris mund t marr pjes n
nj sistem sigurimi kolektiv, n baz t nj ligji t miratuar me shumicn e t gjith antarve t Kuvendit.
Neni 14
1. Gjuha zyrtare n Republikn e Shqipris sht shqipja.
2. Flamuri kombtar sht i kuq me nj shqiponj t zez dykrenore n mes.
3. Stema e Republiks s Shqipris paraqet nj shqyt me fush t kuqe me nj shqiponj t zez
dykrenore n mes. N krye t shqytit, me ngjyr t art, sht vendosur prkrenarja e Sknderbeut.
4. Himni kombtar sht Rreth Flamurit t prbashkuar.
5. Festa Kombtare e Republiks s Shqipris sht Dita e Flamurit, 28 Nntori.
6. Kryeqyteti i Republiks s Shqipris sht Tirana.
7. Forma dhe prmasat e simboleve kombtare, prmbajtja e tekstit t Himnit kombtar, si dhe
prdorimi i tyre rregullohen me ligj.
Udhzues pr prdorimin e shtrydhses s frutave

Nxirrni me kujdes t gjitha pjest prbrse t shtrydhses, lajini, thajini me nj pecet t that dhe m pas
montojini. Pjesa e par (1) q vendoset sht koshi. Kujdesuni q ai t mbshtetet mir n pjesn e motorit
(2). M pas vendosni pjatn mbshtetse (3) dhe kulluesen e lngut (4) mbi njra-tjetrn. Kapaku mbulues
(5) vendoset mbi to. Kujdes, siguroni kraht ansor (6) t mbrthehen me kapakun mbulues (5). N fund
provoni t shtypni butonin (7) dhe mund t merrni lngun tuaj t frutave n moment.
Recet gatimi
Moll t skuqura me brum t ardhur (t fryr)
Pr 4-5 veta duhen: moll 4-5 kokrra; sheqer 3-4 lug gjelle; qumsht nj filxhan aji; vez dy kokrra; yndyr dy
filxhan kafeje.
Mollt, pasi qrohen, u hiqen n form tubi zemrat dhe farat, priten n rrath. Vihen n nj tas porcelani dhe
sprkaten me sheqer dhe ver. N t njjtn koh prgatitim brumin e fryr.
N nj en porcelani rrahim t bardhat e vezve, kurse n nj pjat t thell, ku kemi t verdhat e vezve, hidhet
pak qumsht dhe miell, pastaj t verdhat e vezve i bashkojm me t bardhat dhe shtojm pak sheqer dhe pak
krip.
Mollt kalohen n miell pastaj n brum t ardhur (t fryr) dhe hidhen n tenxhere me vaj t nxeht, ku skuqen
nga t dyja ant. Shrbehen t sprkatura me sheqer pluhur.
174
Fjalt e theksuara jan tregues i elementeve prbrse t ktyre teksteve, sidomos i stilit, regjistrit t gjuhs,
sintakss, terminologjis, leksikut, qartsis, saktsis, prdorimit t kohve t foljes dhe formave foljore.
Hapi I. Diskutim
Msimi nis me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet rreth eseve t nxnsve duke identifikuar
veori t tekstit informativ-paraqits.
M pas lexohen disa nga tekstet e llojit udhzues q kan sjell nxnsit n klas. (Msuesi/ja tregon
kujdes q ato t jen tekste udhzuese.)
Shtrohet pyetja:
- lloje tekstesh jan? Nga ndryshojn nga tekstet q kemi par deri tani?
Prgjigjet do t jen t natyrave t ndryshme - tekstet q kemi par prshkruanin, informonin. Kto
tekste tregojn rregulla, udhzojn etj.
Ditari dypjessh sht nj metod q i bn nxnsit t lexojn n mnyr t

qllimshme dhe t reflektojn pr t. Nga informacioni i lexuar, zgjidhet nj
fragment dhe bhet komenti i tij, n t cilin nxnsit mund t shprehin nj
Hapi II. Ditari dypjessh) qndrim pohues ose mohues, mund t shkruajn nj pyetje q u lind ose u
prgjigjen nj sr pyetjesh, dika q u kujtohet nga prvoja e tyre etj.
Msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve tek tri tekste udhzuese, t cilat jan prgatitur prej tij/saj
dhe u jan shprndar nxnsve Disa nene t Kushtetuts, Udhzuesi praktik mbi solucionin pastrues
Domestikos, Udhzues prdorimi pr shtrydhsen e frutave, Recet gatimi.
Pasi nxnsit i lexojn me vmendje pr 5 minuta, msuesi/ja orienton t punohet me metodn ditari
dypjessh, i cili prmban pyetje, q nxnsit duhet tu prgjigjen.
Pyetja Komenti
far funksioni kan kto Udhzojn, tregojn rregulla q duhet tu prmbahemi pr t kryer nj veprimtari t
tekste? caktuar.
far krkon dhnsi T njoh autoritetin e drguesit dhe t zbatoj rregullat dhe normat q shkruhen n tekst.
(autori i tekstit) nga
marrsi i tij? Ligjet, rregullat e rregulloreve t ndryshme, udhzuesit.
Cilat jan tekste Fjalt, fjalit, paragraft kan renditje t detyrueshme.
udhzuese? Pjest renditen sipas hierarkis, t renditura numerikisht, pra, jan nenet, pikat, paragraft.
Si jan ndrtuar kto Veprimet kryhen sipas kohs: n fillim, m pas, n fund.
tekste? Teksti t jet i qart n mnyr maksimale, t mos lr shteg pr interpretime, po t gjith
far synojn kto lloj marrsit duhet ta kuptojn dhe ta zbatojn n t njjtn mnyr.
tekstesh? Gjuha e prdorur n tekstet udhzuese sht n varsi t llojit t tekstit.
Nga se karakterizohet N tekstet ligjore:
gjuha e prdorur n tekste - regjistri sht formal dhe jovetjak,
ligjore? - leksiku teknik dhe specifik, prdoren terma juridik,
- struktura e ndrlikuar,
- prdoret veta III dhe format foljore modale (duhet, do br),
- folje jan kryesisht n mnyrn lidhore e dftore,
- parafrazime t gjata.
Jepen udhzime si funksionojn e vihen n prdorim objektet,
Cilat jan karakteristikat - prdoret terminologji e caktuar
e veanta gjuhsore t - renditja kohore e fakteve
udhzuesve t prdorimit - prdoren foljet n mnyr urdhrore (njjs ose shums), ose folje n trajtn joveprore
t objekteve? - fjalit jan t shkurtra.
175
Msuesi/ja i drejton nxnsit t lexojn faqen 168 t tekstit. Pasi njihen me teknikat e tekstit udhzues,
nxnsve u krkohet prcaktimi i tyre n tekste konkrete: Receta e gatimit, udhzuesi pr prdorimin e
telefonit, pjes nga Kushtetuta dhe tekste q i kan sjell vet nxnsit ose i ka prgatitur msuesi/ja.
Mendo/puno n dyshe/shkmbe me t tjert sht nj teknik q grsheton t

menduarin, me t folurin dhe t shkruarin. Realizimi i saj kalon n tri faza:
a) nxnsit marrin detyrn nga msuesi/ja;
b) mendimet i shkruajn n fletore dhe i diskutojn me shokun e banks dhe m pas
dalin n prfundime t prbashkta;
c) nga diskutimi n ift kalohet n diskutimin n grup, ku diskutimi ka nj rrjet m t
gjer. N fund, dalin me nj mendim t prbashkt si grup.
Hapi i III. Mendo/ Puno n dyshe/ Shkmbe me t tjert

Pr kryerjen e ushtrimeve 1, 2, 3 msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe. Secili prej grupeve diskuton mbi
elementet e ushtrimeve, fillimisht n ift dhe pastaj n grup. N fund dalin me nj mendim t prbashkt
t mbshtetur n argumente.
Ushtrimi 1
Fjalt e nnvizuara jan folje. Format e foljeve tregojn tiparin karakteristik pr tekstet udhzuese:
Foljet jan n kohn e tashme, n mnyrn dftore dhe lidhore,
qndrojn - k. e tashme, mnyra dftore, forma veprore.
t respektojn - k. e tashme, mnyra lidhore, forma veprore.
ndeshim dhe folje n formn joveprore, t tilla, si:
pritet, vendoset, hiqet, shtohet - e tashme, dftore, forma joveprore.
t mbulohen - e tashme, lidhore, forma joveprore.
Ushtrimi 2
Tekstet dallohen nga leksiku, struktura e fjalis dhe regjistri.
Teksti I sht tekst udhzues n formn e ligjit. Leksiku i prket regjistrit formal, sht specifik, prdoren
terma nga fusha ligjore: t drejtat, lirit themelore, rend juridik, t padhunueshme, t patjetrsueshme,
organet e pushtetit publik... etj.
Struktura e fjalis sht e ndrlikuar: T drejtat dhe lirit themelore t njeriut jan t pandashme, t
patjetrsueshme, t padhunueshme dhe qndrojn n themel t gjith rendit publik.
Prdoren folje n vetn III: qndrojn, t respektojn, t kontribuojn, jan, si dhe folje modale: duhet, do.
Teksti II. Leksiku i prket regjistrit formal, sht teknik dhe specifik, me terma nga fusha e tekniks.
Terminologjia lidhet me shpjegimin sesi funksionojn objekte t caktuara.
Hiqni kapakun e bateris, duke e rrshqitur posht shqekzn liruese t bateris, kartn SIM, mbajtsen,
futeni baterin n ann e etikets nga lart, kontaktet elektrike etj.
Struktura e fjalis: fjali t shkurtra ose fjali t prbra bashkrenditse, ku pjest lidhen me lidhza
bashkrenditse ose pa lidhza.
Foljet zakonisht prdoren n vetn II shums, n mnyrn urdhrore.
Teksti III. Leksiku i prket regjistrit joformal, prdoren fjal kryesisht nga fusha leksikore e kuzhins:
pula e pastruar, e lar pritet n thela... kaurdiset, shtohet lngu i puls q t mos bhet me kokrra...
Struktura e fjalis: fjali t shkurtra ose fjali t prbra bashkrenditse, ku pjest lidhen me lidhza
bashkrenditse ose pa lidhza.
Foljet zakonisht prdoren n trajtn veprore, veta II shums, mnyra urdhrore dhe n vetn I shums,
mnyra dftore ose n trajtn joveprore, veta III, m. dftore.
176
Ushtrimi 3
Teksti III
Karakterizohet nga renditje kohore e t dhnave: pula e pastruar, e lar, vendoset n tenxhere...
foljet jan n mnyrn dftore, n vetn e tret shums, n formn joveprore ose n urdhrore: presim,
lajm, pritet, lahet, t mbulohet, kaurdiset, rregullohet, hiqet, shrbehet, prit n fillim puln, pastaj laje etj.
Fjalit jan t shkurtra, t thjeshta ose t prbra, zakonisht me marrdhnie bashkrenditse: Pastaj
hiqet nga zjarri dhe przihet me arra t shtypura.
Diskutim i lir rreth ktyre teksteve.
Detyr shtpie. Gjeni tri tekste udhzuese t llojeve t ndryshme, analizoni elementet prbrse t tyre.
Msuesi/ja vlerson punn e nxnsve n grup dhe n mnyr individuale. Kujdes tregon n kontributin e
puns s nxnsve n aspekte t veanta. Vlersohet ora e msimit.
Tema msimore: Prdorimi i parafjalve, nyjave, pjeszave Situata e t nxnit: T shkruarit n

prpara gjymtyrve homogjene tabel ku pasqyrohen prdorimi i
Kompetenca: Njohuri gjuhsore. Morfologji mjeteve gramatikore
tems msimore. gjymtyr homogjene
Nxnsi/ja: mjete gramatikore
- identifikon gjymtyrt homogjene n fjali; nyja
- argumenton prdorimin e mjeteve gramatikore prpara pjesza
gjymtyrve homogjene; ndajfolje
- dallon prsritjen e mjeteve gramatikore n nj fjali; parafjal
- aftsohet n interpretimin e prdorimit t nyjave t folje
prparme, ndajfoljeve, pjeszave, foljeve e parafjalve.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: diskutim, Di, Dua te di, Msoj, shkrim i lir, pun e pavarur
n grup

Hapi I. Diskutim
Kontrollohen dhe diskutohen detyrat e shtpis. Msuesi/ja organizon msimin dhe nxit diskutimin n klas
me pyetje nga msimi i kaluar:
- far marrdhniesh vendosin gjymtyrt homogjene n nj fjali?
- Si klasifikohen ato sipas funksionit n fjali?
- Cilat jan mjetet lidhse t gjymtyrve homogjene?
177
N varsi t ecuris s zgjidhjes s ushtrimeve nj or m par, msuesi/ja prdor teknikn e puns s

pavarur pr t zgjidhur ushtrimet q kan mbetur pa u punuar.
Hapi II. Di, Dua t di, Msoj
Shkruhet n drras tema e msimit Prdorimi i parafjalve, nyjave, pjeszave prpara gjymtyrve
homogjene. Tabela ndahet n tri pjes dhe punohet n t. Nxnsit orientohen nga msuesi/ja duke shnuar
informacionet e njohura n pjesn e par t tabels. N pjesn e dyt t saj vendosin informacionet q
krkojn t din. N pjesn e fundit t tabels msuesi/ja ndihmon n shpjegimin e njohurive q do t jap.
Di Dua t di Msoj
jan gjymtyrt Prdorimin e mjeteve - Gjymtyrt homogjene kan n
homogjene t fjalis. gramatikore para gjymtyrve prbrjen e tyre t njjtat mjete
homogjene. gramatikore parafjal, nyja t
prparme, pjesza, folje, ndajfolje e
parafjal.
- Te gjymtyrt homogjene, si
prcaktort, q shprehen me mbiemra
dhe emra n rasn gjinore, nyja
prdoret zakonisht prpara do
gjymtyre homogjene.
jan nyjat e prparme. Prdorimin e nyjave para -N disa gjymtyr homogjene, nyja
gjymtyrve homogjene. prdoret:
- kur theksohet gjymtyra e prcaktuar;
- kur gjymtyrt jan t zgjeruara;
- kur duam ta nxjerrim n dukje seciln
prej gjymtyrve;
- kur gjymtyra homogjene para saj
sht e zgjeruar;
- n kallzues t shprehur me folje,
pjeszat do t dhe t duhet t
prsriten para do gjymtyre;
jan parafjalt. Prdorimin e parafjalve para - kur prdoren ndajfolje dhe pjesza,
gjymtyrve homogjene. ato prsriten;
jan foljet. Prdorimin e foljeve para - kur shprehen me format e

gjymtyrve homogjene. pashtjelluara, ato prsriten.
- kur kallzuesit homogjen shprehen
me folje n koh t prbra;
- kur kallzuesit shprehen me folje
gjysmndihmse mund dhe duhet,
duhet t prdoren prpara do foljeje.
Hapi IV. Shkrim i lir
Msuesi/ja aktivizon nxnsit pr t zhvilluar shkrimin e lir pr 10 minuta, me tem Autori im, frymzimi
im, n t cilin duhet t prdorin sa m shum gjymtyr homogjene t prsritura. Diskutohet n klas.
n mnyr t pavarur.
178
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
I paqart pr mendjen e njeriut, real dhe konkret pr instinktin, Hamleti sht nj zbrazti njerzore q
mendja e njeriut prpiqet ta mbush me mendimet dhe interpretimet (gjymtyr homogjene me parafjal
t njjta, prsritet vetm te gjymtyra e par) e veta. Prandaj, do brez hedh n humnern e personalitetit
t tij ide pa fund.
Don Zhuani sht trheqs pr kritikn dhe pr nj sr arsyesh t tjera si, pr shembull, cilsia e tij pr t
prfaqsuar heroin e nj dashurie titanike, si dhe prirja natyrore e do shkrimtari pr t pasuruar psikologjin
e Don Zhuanit me prvojat e veta prej donzhuani (prsritje e paskajores). Por te Don Kishoti dhe Sanoja,
idet, interpretimet dhe simbolet q rriten dhe grumbullohen rreth tyre vijn vetm prej thellsis s shpirtit
t tyre q eksplorohet nga Servantesi, si dhe prej aventurs s dyfisht q l gjurm n imagjinat
prmes thjeshtsis dhe q, m von, e pushton mendjen me kompleksitetin e saj mahnits (prsritja e
parafjalve, kur gjymtyrt me raporte kpujore shqiptohen me theksim t dukshm). N kt mnyr, figurat
origjinale t Don Kishotit dhe t Sanos jan groposur nn ide dhe simbole (mos prsritja e parafjalve,
pr ti dhn ligjrimit nj ritm m t shpejt), disa absurde, t tjera t thella dhe deprtuese (pjesza
q nuk prsriten pr t arritur efekte t veanta) shumica e tyre t frymzuara nga nj paralelizm q nuk
ekziston n libr dhe sht rezultat i nj antiteze mes kalorsit dhe shrbtorit. Marrdhnia Don Kishoti
Sano sht interpretuar si nj kontrast dhe karakteristikat e tyre jan t konvertuara n nj sr vlerash
antagoniste. Nga Don Kishoti sht nxjerr seria vlerabesimi dualizmutopiprogres, kurse nga
Sanoja seria frikskepticizmrealizmsens praktik (prsritje e parafjals prpara gjymtyrve
homogjene t zgjeruara).
Ushtrimi 2
mund t konsiderohet dhe mund t funksionoj; duke praktikuar dhe duke ushtruar; duke zgjatur, duke
medituar; pr t lehtsuar, pr t prballuar; duke marr frym dhe duke u ndier.
Ushtrimi 3
Prdorimi i parafjalve nuk sht i sakt n rastet kur her sht veuar si gjymtyr dhe her jo. Prsritet
para do gjymtyre kur duam ta nxjerrim n dukje seciln prej gjymtyrve. Parafjalt mund t mos prsriten
kur marrdhnia e tyre kuptimore sht e afrt.
Ushtrimi 4
Prdorimi i nyjave prpara gjymtyrve homogjene ka arsye stilistikore dhe sintaksore. Nyjet jan prsritur
para prcaktorve dhe mosprdorimi i tyre do t sillte paqartsi n fjalit e dhna.
Jepet pr detyr shtpie pjesa e dyt e Ushtrimit 1, faqe 171.
179
Tema msimore: Prdorimi i shenjave t piksimit Situata e t nxnit: Tekste t llojeve t

Kompetenca: Njohuri gjuhsore. Morfologji ndryshme ku jepet prdorimi i shkronjs s
madhe
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t fushs Fjal kye:
sipas tems msimore. Nxnsi/ja: shenja piksimi
- forcon njohurit n drejtim t prdorimit t prdorim
shenjave t piksimit rregulla
- di rastet e prdorimit t dy pikave zbatim
- dallon rastet e prdorimit t presjes n fjalit e
thjeshta dhe t prbra
- dallon rastet e prdorimit t pikpresjes
aftsohet n zbatimin e rregullave t shenjave t
piksimit
shkumsa me ngjyra, fisha t prgatitura, tabela t ndrkurrikulare:
shkruara, tekste t llojeve t ndryshme.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim, diskutim n grup, prmbledhje e strukturuar, stuhi
mendimesh, praktik e drejtuar, pun e pavarur.
Hapi I. Diskutim

Paraqet n tabel, ose t shkruara n tabak t mdhenj me shkrim t dukshm e me ngjyra, tekste t
formave dhe natyrave t ndryshme. Shtron shtjen:
Diskutoni pse jan prdorur shenjat e piksimit n tekstin e mposhtm?
Pra, nj numr i madh njerzish mund t viheshin n pikpyetje dhe njkohsisht t ishe krejtsisht i
padrejt me ta. Asnj motiv binds ose qoft dhe jobinds nuk paraqitej nga asnj an q ta ktheje dhe
vetm fjalt e tij m qlluan sepse u dgjova planet, mund t shrbenin si nj fije e holl pr t ndjekur
ndonj ide krkimore. Me gjith mosbesimin e tyre, karabiniert nuk mund t mohonin gjakun, q sidoqoft
e justifikonin me grvishtje t mundshme gjat rnies.
Prgjigjet e nxnsve mund t jen: prdorimi i presjes te fjalit e prbra, prdorimi i dy pikave dhe
thonjzave n ligjratn e drejt etj.
Hapi III. Prmbledhje e strukturuar. Stuhi mendimesh

Msuesi/ja paraqet n tabel, ose t shkruara n tabak t mdhenj me shkrim t dukshm e me ngjyra,
tekste t formave dhe natyrave t ndryshme. Shtron shtjen: Cilat jan rregullat e prdorimit t shenjave
t piksimit?
Prgjigjet e nxnsve mund t jen prkufizime rregullash, fjal, fjali ose shembuj modelesh. Msuesi/ja
vendos tematikn n tabel dhe diskuton me nxnsit. Organizon idet e nxnsve nprmjet stuhis s
mendimeve.
180
n ligjratn e drejt
pas fjalve prgjithsuese n fjalit e zgjeruara

pr t ndar dy fjali t Prdorimi i dy pikave n tituj
bashkuara pa lidhza
pr t veuar nj thnie para tingullimitimeve
pr t ndar gjymtyrt homogjene
pr t veuar gjymtyr t n lidhje bashkrenditse

ndryshme t fjalis Prdorimi i presjes
kur bashkohen pa lidhza n lidhje nnrenditse
kur bashkohen me lidhza pa lidhza

dyshe e t prsritura
n fjali t gjata ose gjymtyr t zgjeruara
pr ndarje midis presjes e piks n akte zyrtare

Prdorimi i pikpresjes
pr t ndar fjali t prbra n literatur shkencore
pr t ndar fjali bashkrenditse n shtjellime numruese

Punohen n mnyr t pavarur ushtrimet 1, 2, 3, 4. Nxnsit mund t diskutojn me njri-tjetrin idet e tyre.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
N ligjratn e drejt; para nj fjale prgjithsuese; n fjalit e zgjeruara; pr t ndar dy fjali t bashkuara
pa lidhza; pr t veuar nj thnie.
Ushtrimi 2
Pr t ndar fjali t bashkrenditura prmbyllse e kundrshtore t zgjeruara.
Ushtrimi 4
Lidhjet ekonomike e ushtarake, ligjet rregulluese (statutet) e qyteteve, t rrugve e porteve detare, jan
t nj natyre me ato t kontinentit. Gjurmt arkeologjike greko-iliro-romake, teatro e amfiteatro, gjenden
gjithashtu kudo. Historia e mesjets shqiptare sipas veprs monumentale t Milan Shuflait, jepet n nj tablo
t plot me principatat, kryezott, aleancat, krushqit e natyrisht grindjet e pashembullta, tradita e t cilave
ka mbrritur e pazbehur aspak gjer n ditt tona.
Letrsia e hershme shqipe, letrsi dygjuhshe, shqip e latinisht, si n shumicn e vendeve evropiane u
181
zhvillua n t njjtin nivel pr gati tre shekuj. Emra t mdhenj t saj, si: Pjetr Budi, Frang Bardhi, Pjetr
Bogdani i botonin veprat e tyre dygjuhshe n kryeqendrat e kulturore evropiane, pr ti sjell fshehtazi n
Shqipri, ku shkrimi dhe shtypshkrimi shqip ishin t ndaluara.
Ushtrimi 5
Dypikshi paralajmron fjali q prbn shpjegim dhe zgjerim t saj.
presja pr t lidhur dy pjes t nj fjalie bashkrenditse.
Jepet pr tu punuar si detyr shtpie: Ushtrimi 6, faqe 176.
Tema msimore: Teknikat e shkrimit t tekstit udhzues Situata e t nxnit:

Kompetenca: T shkruarit Tekste udhzuese t llojeve t
ndryshme ku vihen n dukje veori t
tyre dhe teknika t shkrimit.
tems msimore. Nxnsi/ja: tekst udhzues
Njeh teknikat e shkrimit t tekstit udhzues. funksion praktik
prcakton karakteristikat e shkrimit t tekstit udhzues. udhzon
prdor teknikat e shkrimit udhzues pr t shkruar formal
tekste t ndryshme udhzuese. qartsi maksimale
struktur e veant
rregullore
ligj
teksti msimor, e-libri, tekste udhzuese t llojeve t ndryshme, ndrkurrikulare:
shkumsa me ngjyra, tabela.
Diskutim, ditari dypjessh, Mendo, puno n dyshe, shkmbe me t tjert.
Materialet msimore
Tekste udhzuese t llojeve t ndryshme.
Udhzues i prdorimit t ilaeve
Sulfasalazin EN tableta gastro-rezistente

Salozosulfapiridin Informacion pr pacientin
Prmbajtja
1 tablet gastro-rezistente prmban 500 mg sulfapiridin.
Prbrs t tjer: azo ngjyr E 102.
182
Vetit dhe veprimi

Salozosulfapiridin sht nj azo prbrs i acidit 5-aminosalicilik me sulfapiridinn. Ai sht nj bar antiinflamator
intestinal dhe antireumatik...
Indikimet
Bari rekomandohet n mjekimin e krizave akute...
Kundrindikimet
Nuk duhet t merrni barin, nse jeni t ndjeshm ndaj sulfanamideve...
Masa paraprake
Prpara fillimit t mjekimeve... rekomandohet t bhet nj ekzaminim laboratorik i gjakut...
Ndrveprimet
Nse gjat mjekimit me Sulfasalazin ju merrni barna t tjera, duhet t konsultoheni me mjekut tuaj...
Dozimi dhe administrimi
Duhen ndjekur n mnyr t sakt kshillat e mjekut. Madhsia e dozs varet nga shkalla e rndess s smundjes ...
Mbidozimi
Doza t mdha Sulfasalazine mund t shkaktojn t prziera, dhimbje barku... . Nse shfaqen kto shenja, duhet
ulur doza.
Hapi I. Diskutim, pema e mendimit

Msimi nis me diskutimin e detyrs s shtpis. Diskutohet rreth teksteve udhzuese q nxnsit kan
sjell duke prqendruar vmendjen tek elementet q jan vn n dukje nga nxnsit.
Ndrtohet s bashku me nxnsit pema e mendimit rreth karakteristikave t tekstit udhzues.
tregon rregulla q duhet ti prmbahemi pr t kryer nj veprimtari
renditje kohore veprimesh krkon q marrsi ti zbatoj kto rregulla

Teksti udhzues ka pjes hierarkike

gjuh teknike, formale, jopersonale,
synon qartsi maksimale
lloje t ndryshme tekstesh:
ligje, udhzues prdorimi, receta
Hapi II. Lexim hap pas hapi, pun e pavarur, mendo/ puno n dyshe/shkmbe me t tjert)
Nxnsit lexojn hap pas hapi teknikat n udhzuesin e teknikave t shkrimit t nj teksti udhzues
dhe diskutojn pr paqartsit q u lindin, t cilat sqarohen me ndihmn e msuesit/es.
M pas drejtohet vmendja e nxnsve te tekstet q jan sjell si shembull dhe q jan afishuar n
tabel ose u shprndahen nxnsve n shirita letre. Diskutohen karakteristikat e tyre.
Pasi prsriten karakteristikat e tekstit udhzues, nxnsit ndahen n tri grupe dhe punojn t pavarur.
Secili grup do t shkruaj nj tekst udhzues, i cili mund t jet: udhzues prdorimi, recet, rregullore.
Grupi I - recet gatimi me gjell karakteristike t zons.
Grupi II - tekst udhzimi pr mnyrn e prdorimit t nj pajisjeje.
Grupi III - rregulloren e biblioteks s shkolls.
183
Brenda grupit nxnsit diskutojn pr llojin e recets dhe, duke u ndar n grupe m t vogla,
shkruajn lloje t ndryshme recetash. Pasi mbarojn punn, i shkmbejn fletoret, diskutojn se cila
sht receta m e mir, zgjedhin punimin m t mir q do t paraqitin n emr t grupit para klass.
M pas vendosin recetn m t mir dhe ndrtojn punn sipas udhzuesit. Rindahen n tri grupe
t vogla dhe punojn zinxhir.
Grupi I - rishikon informacionin.
Grupi II - merret me organizimin e tekstit.
Grupi III - rishikon tekstin dhe i jep dorn prfundimtare.
E njjta gj organizohet dhe me grupet e tjera, t cilat do t merren me hartimin e rregullores s
biblioteks s shkolls dhe udhzuesit t prdorimit t nj pajisjeje.
Hapi III. Prezantim i puns s br

N fund do grup prezanton punn e br para klass duke shpjeguar mnyrn e shkrimit t tekstit.
Kjo pjes e msimit mund t organizohet n form konkursi. Nxnsit mund t vlersojn punn e
njri-tjetrit dhe t bjn korrigjime apo sugjerime t mundshme t bazuar n argumente.
Detyr shtpie. Sillni n klas tekste t ndryshme argumentuese.
Tema msimore: Prdorimi i nyjs s prparme Situata e t nxnit: Tekst i

Kompetenca: Njohuri gjuhsore. Morfologji przgjedhur pr evidentimin e
prdorimit t nyjes s prparme
msimore. nyje e prparme
Nxnsi/ja: prdorim
- identifikon n fjali nyjn e prparme drejtshkrim
- njeh prdorimin e sakt t nyjs. rregulla
- argumenton prdorimin e nyjs t dhe s n fjali
- aftsohet n praktik n drejtshkrimin e nyjave.
Burimet: Teksti msimor Gjuha shqipe 10, libri digjital, shkumsa Lidhja me fushat e tjera ose me
ndryshme.
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: Diskutim n grup, stuhi mendimesh, prmbledhje e strukturuar,
loj n role, pun e pavarur e diskutim.

Hapi I. Diskutim n grup
kaluar, pr t nxitur diskutimin n klas. Pyetjet prqendrohen n:
- Prshtatja e kallzuesve homogjene me kryefjaln.
- Prshtatja e gjymtyrve emrore t kallzuesit emror.
- Prshtatja e prcaktorve t gjymtyrve homogjene.
- Ilustrohen rastet me shembuj.
184
Hapi II: Stuhi mendimesh

Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve me temn e dhn n drras Prdorimi i nyjes s prparme
dhe i krkon nxnsve t shprehin idet e tyre. Drejtohet pyetja: sht nyja e prparme? N cilat pjes t
ligjrats paravendoset ajo?
morfema trajtformuese jan morfema

para numrorve themelor i paravendosen formave t eptueshme
Nyja e prparme
para emrit n gjinore
para premrit dftor shkruhen ndaras nga fjala
para premrave pronor para mbiemrave
Hapi i III. Prmbledhje e strukturuar
Msuesi/ja analizon me nxnsit rastet e paravendosjes s nyjs n fjal t veanta, si dhe rregullat q duhet
t dim pr prdorimin e sakt t tyre. Pr kt i referohet tekstit t dhn n libr. Rregullat e prdorimit
sakt t nyjave shkruhen n tabel. Msuesi/ja drejton dhe orienton nxnsit pr prgjigjet e tyre.
Rregullat q duhet t kemi parasysh:
Rregullat q duhet t kemi Kur nj emr i rass gjinore vjen pas nj emri tjetr n rasn gjinore a dhanore
parasysh n prdorimin e njjs t pashquar, shkruhet me nyjn e prparme t. Krkesa e nj studenteje
nyjave t prparme. t degs son.
Kur nj emr i rass gjinore, pavarsisht nga gjinia q ka, vjen pas nj emri
mashkullor n rasn gjinore a dhanore t shquar njjs, shkruhet me nyjn e
prparme t, dhe kur ai vjen pas nj emri femror n po kto rasa, shkruhet
me nyjn e prparme s.
Zyra e kryetarit t Kshillit Bashkiak.
Kur nj emr femror n rasn gjinore, dhanore a rrjedhore njjs prcaktohet
nga dy ose m shum mbiemra t nyjshm (ose numror rreshtor), mbiemri
i dyt e t tjert pas tij marrin nyjn t e jo s: e nxnses s urt, t sjellshme
e t edukuar...
Kur pas nj emri femror t shquar t rass gjinore, dhanore a rrjedhore njjs
vijn dy a m shum emra femror n gjinore njjs, kur secili prcakton
emrin n gjinore q ndodhet menjher pas tij, kta t fundit, i dyti e t tjert
pas tij, marrin nyjn s e jo t: libri i metodiks s msimdhnies s gjuhs
shqipe.
Po kur nj emr femror n rasn gjinore, vjen pas nj emri femror n rasn
gjinore njjs, por prcakton tr grupin emror, ather ai merr nyjn t e
jo s. P.sh.: zhvillimi i industris s nafts t Shqipris...; hartimi i tekstit t
lnds s gjuhs t klass s pest...
Kur dy emra n rasn gjinore ndjekin nj emr n emrore njjs, emri i dyt
n gjinore, kur prcakton emrin n emrore, merr, sipas gjinis s ktij t
fundit, nyjn e prparme i pr gjinin mashkullore dhe e pr gjinin femrore:
libri i msuesit i klass s dhjet.
Kur emri i prcaktuar sht n kallzore, ather emri i dyt n gjinore merr
nyjn t e jo s: n natn e fundit t dhjetorit.
185
Prpara emrave femror t nyjshm, n gjinore, dhanore e rrjedhore shkruhet

nyja s pr trajtn e shquar dhe nyja t pr trajtn e pashquar: ndihms t s
ardhmes.
Premrat pronor im, ime, yt, jote, yn, jon, juaj, qoft kur prdoren thjesht si
premra, qoft kur prcaktojn nj emr, shkruhen pa nyj t prparme.
Kjo sht klasa jon.
Hapi IV. Loj n role
Pr t prforcuar m tej shpjegimin e rregullave t prdorimit t nyjave t prparme, prdoret teknika e Loj
n role. Msuesi/ja u jep nxnsve formuln dhe ata prpiqen t ilustrojn me shembuj formuln e dhn.
P.sh.: Emr + 2 Emra t bashkrenditur gjinore = Emr + nyje Emr gjinore + nyje: Emr gjinore Fakultetit
t Historis dhe t Filologjis.
Emr + 3 ose m shum Emra t bashkrenditur gjinore = Emr + nyje Emr gjinore + nyje/pa nyje
+ Emr gjinore + me nyje/pa nyje Emr gjinore + nyje/pa nyje Emr gjinore: Prodhimi i drithrave, i
duhanit, i pambukut, i perimeve, i patateve, i frutave.
Emr femror + s + s Emr femror gjinore = Emr femror + t + s Emr femror gjinore: Dita e
dasms t vajzs s motrs.
Kundrinor i drejt (Emr i shquar kallzore) + Prcaktor me prshtatje (Mbiemr i nyjshm) = Emr i shquar
kallzore + e Mbiemr i nyjshm: E ka dorn t mbar.
Kundrinor i drejt (Emr i shquar kallzore) + Prcaktor kallzuesor (Mbiemr i nyjshm) = Emr i shquar
kallzore + t Mbiemr i nyjshm: I ka kmbt t shkurtra.
Jepen pr tu punuar ushtrimet 1, 2, 4, 5 n faqet 182-183.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1
Ather, nn dritn e dobt t agut, pash rrnimin e fytyrs s saj.
Po ta pranoj thnien sipas s cils njerzve t padenj, si un, Fati u bnte ca dhurata t pamerituara.
Prpara dhoms s vizitave t mikut tim po prisnin nja njzet vet.
Dhe vazhdova t ngjitesha ngadal, derisa mbrrita para ders s apartamentit tim.
Zura t dyshoja se ai q m kishte ndjekur nga prapa gjat rrugs s kthimit pr n shtpi, kishte mundur
t futej brenda tinzisht n astin e hapjes s ders.
Nn ndikimin e fytyrs s bukur t bots shqisat strhollohen, ndjenjat prkoren, njeriu fiton klas.
Them me vete ah, sikur t jet e mundur t prjetoj nj skenar tjetr, jo at q m oi n mosh ende t
njom drejt fytyrs s shmtuar t bots.
Im at, violinist, qllonte t kthexhej von, sepse mbrmjeve luante n orkestrn e Filarmonis s qytetit.
Ushtrimi 2
Ktu kishte nj pjes t s vrtets. Para syve vazhdonte t m rrinte fytyra e s panjohurs. Ndrsa
mbreti i bots s t vdekurve m qe shfaqur me nj pelerin t zez. Ktu kishte nj pjes t s vrtets. E
pyeta shitsin nse mund t m gjente t gjith numrat e javs s fundit t s prditshmes Epoka. Pr hir
s t vrtets, duhet thn se n qytet ende nuk kishte bibliotek t madhe. Kishte nj bibliotek t vogl,
pjesn m t madhe t s cils e zinin fjalort, enciklopedit, gramatikat.
Ushtrimi 4
Lott m shprthyen, kur shtpia u mbush me tingujt e violins s babait. Ndrsa mua m mbetn n vesh
tingujt e violins t tim ati. Para s gjithash, m bn prshtypje sjelljet e doktorit. Kjo ishte shenja e par e
shkrirjes s akujve. U prpoqa ti jepja nj shpjegim pranis s atyre vizitorve. Jaka e palltos s saj ishte
prej gzofi. M prapsoi dika e pabesueshme: vshtrimi i s bijs. Nuk shpresoja se do ta shihja prsri
gruan s cils ende nuk i dija as emrin. At nat ndriimi i llambs s vetme elektrike t dyqanit qe aq i
dobt, sa i mbshtillte fytyrat e njerzve me nj tis t verdh.
186
Ushtrimi 5
Nga ana (jon) do t shkojm t gjith s bashku.
Vajza (ime) e vogl udhton shpesh jasht vendit.
Qyteti (yn) ka shum hapsira pr sport dhe argtim.
Ky dyshim ( i juaji) po m v n mendime.
(jotja) ishte ideja m e mir, q udha n at takim.
T gjith kan shoqri, por nuk besoj se ekziston miqsi si (e jona)
Jepet pr detyr shtpie: Ushtrimi 3, faqe 183.

Tema msimore: Gjuha e medies Situata e t nxnit:

Kompetenca: T folurit Situata komunikuese t ndryshme e
ilustruar me mjete dhe foto t rreth
medias dhe mjeteve teknologjike t
komunikimit n ditt e sotme.
tems msimore. Nxnsi/ja: media
zgjeron njohurit pr mediat dhe gazetn; artikull
njeh zhvillimin e medias n koht moderne gazet
identifikon gazetn dhe strukturn e saj grafike titull
dallon titullin kryesor, mbititullin dhe nntitullin; shtypi
analizon artikuj t ndryshm gazetash struktur
mbititull
gjuha e gazetave
teksti msimor, e-libri, gazeta t llojeve t ndryshme, shkumsa temat ndrkurrikulare:
me ngjyra, tabela.
Bashkbisedim, dora e fsheht, pun n ift,pun n grup.
Materialet msimore
Artikuj gazetash, informacion mbi zhvillimin e medies, materiale mbi strukturn e gazets, gazeta t shtypit
t prditshm etj.

Informacion plus
Mjetet e komunikimit
Mjetet e komunikimit masiv jan:
Shtypi Kinemaja Reklama

Botimi Radioja Interneti
Televizioni
N qoft se me fjaln media prcaktojm mjetet nprmjet t cilave ndodhin proceset e ndrmjetsimeve simbolike
n nj komunitet t caktuar shfrytzuesish (t medieve), ather mund t pohojm n kohrat e lashtsis, mjeti
(apo vegla) n pronsi t njeriut, i aft pr tu shprehur nprmjet gjesteve dhe tingujve, ka qen trupi i tij. Kurse
187

guri me t cilin njeriu i lasht vizatonte mbi mure ka qen medium i par i jashtm (sepse i brendshm sht trupi
yn). N vijim, zakonet e trashguara gojarisht nga babai tek i birit krijuan fill nj mekanizm evolutiv q prcaktoi si
media kryesore tri mjetet e njoftimit: teksti i shkruar, shmblltyrat, tingujt.
Historiku
Pr disa, masmediat e para (si i kuptojm sot) jan librat q ekzistojn prej shum kohsh. Megjithat shprhapja
e masmedieve si fenomen ekzaltues i prket shekullit t njzet. N kt periudh u prhap mendimi q njoftimi
duhej t merrej nga prdoruesi n t njjtn koh kur ai ndodhte, d.m.th., t merrej njoftimi brenda nj kohe shum t
shkurtr, gati sa t mos njehsohej koha e vrshimit t mesazhit, drejt receptimit t tij. Pionier, si: vllezrit Lumier,
fotografi Muybridge, t cilt i dhan hovin e par mediumit t kinemas apo italiant Nikola Tesla, Gulielmo Markoni,
kanadezi Rexhinald Fesenden, me krkimet e tyre mbi valt elektromagnetike solln lindjen e kodit mors dhe si
prfundim edhe radion e par m 23 dhjetor 1900, q m pas do ta ndiqte shpikja e televizorit, i cili do t ishte nj
nga mediumet m domethnse dhe ndikuese n shoqri. N rrjedhn e shekullit t njzet zhvillimi dhe prhapja
e gjer e masmedieve ndodhi fal progresit shkencor dhe teknologjik. N fakt mediet, jo vetm q jan mjete pr
qarkullimin e njoftimit, po jan edhe objekte teknologjike, me t cilt shfrytzuesi mund t ndrveproj. Pr disa media,
si sht televizioni, ndrveprimi nuk sht i mundur. N kt lloj komunikimi shfrytzuesi gjendet pasiv, sepse nuk
ka mundsin t ndrveproj me komunikuesin ngaq njoftimi sht njdrejtimsh. Masmediet historikisht kan qen
edhe jan pre e censurs dhe shfrytzimit pr propagand dhe manipulim t opinionit t masave, nga regjime dhe
diktatura. Shkmbimi i lir dhe pa asnj penges i informacionit sht nj nga t drejtat themelore: e drejta pr t qen
i informuar dhe e drejta pr t informuar.

Mediet dhe demokracia
Nga debatet e shumta, koht e fundit, sht prhapur ideja q n nj shoqri demokratike duhet t jen t pranishme
mjete t pavarura t informimit, me qllim q t informojn qytetart mbi t dhna, t cilat u prkasin qeverive apo
ndrmarrjeve dhe institucioneve. Kjo bhet, sepse qytetart, edhe pse kan t drejtn e vots, pa kt informim,
nuk do t ishin t aft t bnin zgjedhjen e duhur, ku t pasqyronin interesat dhe opinionet e tyre t vrteta. Sipas
ktij kndvshtrimi, q bazohet te nj nga parimet themelore t demokracive liberale, q sht ndarja e pushteteve:
ekzekutivit, legjislativit apo gjyqsorit, roli i medieve dhe i burimeve t informimit pr qytetart do t konsiderohej si
pushteti i katrt duke e br t pavarur nga pushtetet e tjera. Kjo nuk sht e pamundur, prderisa n nj sistem
demokratik mediet prbjn nj nga pushtetet m ndikuese n politik dhe n ekonomi.
Interneti dhe mjetet e komunikimit masiv

Problematikat e masmedieve
N rrjedhn e viteve jan ndrmarr nj mori studimesh pr sa u prket zbulimit t efekteve q shkaktojn mediet. Ende
sot ekspertt ndahen, sipas nj prkufizimi t Umberto Ecos, midis apokaliptikve (pr t cilt mediet kan nj aftsi
thelbsore q sht shkatrruese n krahasim me socializimin e zakonshm) dhe t integruarve (q konsiderojn
prfundimet pozitive dhe t kontrollueshme t socializimit ndrmjet medieve).
Duhet, megjithat, t kujtojm q mediet pr nga struktura e tyre modifikojn thellsisht perceptimin e realitetit dhe
t kulturs, sipas principit t Marshall Mcluhan ku medium is the mesage (mjeti sht mesazhi). S fundi, meq nj
aspekt shum i rndsishm i komunikimit masiv sht prodhimi n seri i mesazheve si mall (q shitet), i jepet nj
rndsi e madhe studimit t strategjive nga t cilat prodhohen dhe shprndahen kto mallra veanrisht kur qllimi
i ktyre mesazheve (t kodifikuara q mbartin qllimi me t fshehta nga t cilat sht e vshtir t shptosh) sht
t ndikojn idet dhe sjelljet e marrsve q ti bindin pr qllimet e tyre. Mund t marrim si shembull at q ndodh n
komunikimin politik dhe t publicitetit.
Materiali ndahet n disa pjes. Grupet e nxnsve do t ken aq antar sa pjes ka

shprndar msuesi/ja. do mxnsi i jepet nj pjes informacioni dhe i lihet koh ta lexoj,
t kuptoj prmbajtjen dhe t jet n gjendje tu flas pr t shokve. Pasi raportojn t
gjith antart e grupit, nxnsit punojn pr t renditur n mnyr t prshtatshme copzat
q kan. Ata duhet ta rishikojn renditjen q kan br, t bjn pyetje, diskutime, derisa t
arrijn n prfundimin se materiali sht renditur si duhet.
188
Hapi I (bashkbisedim, dora e fsheht)

Msimi nis me diskutimin e detyrs s shtpis.
M pas vendosen n tabel foto t nj gazete, nj televizioni, kompjuteri, telefoni etj.
- far ju sjellin ndr mend kto foto?
- Cila sht e prbashkta midis tyre?
- A keni ndonj informacion pr historikun dhe funksionin e tyre?
Nxnsit kan sjell n klas informacione t ndryshme mbi medien dhe mjetet e saj.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t grupohen sipas informacionit q kan sjell n klas.
Grupi I: rendit materialin mbi medien dhe historikun e saj.
Grupi II: rendit materialin mbi gazetn dhe strukturn e saj.
M pas u ndahen t dyja grupeve shirita letre t shkruara me fragmente t informacionit q prmban teksti
mbi gjuhn e medies, historikun e saj, gazetn dhe pjest prbrse t saj.
U krkohet nxnsve q pjest e informacioneve q kan n shiritat e letrave, pasi ta lexojn at
individualisht, t bashkbisedojn me shokt dhe t prpiqen ta renditin materialin si duhet. Nse ndonjri
nga nxnsit ka informacion shtes pr temn, at ta rendit brenda materialit dhe mund ta prfshijn n
punn prezantuese t grupit prpara shokve t grupeve t tjera.
Hapi II. Prezantimi i puns n grup

Nxnsit prezantojn n tabel informacionin mbi medien duke u dhn shokve shpjegime t ndryshme
lidhur me elemente q jan t panjohura pr ta. Ata mund t ilustrojn me pamje ose me tabela t shkruara
sinjifikative.
Shokt vlersojn prezantimin dhe, njkohsisht, nse ka paqartsi, krkojn ndihmn e msuesit/es.
Hapi III. Praktik e drejtuar, pun n ift

Msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve te nj gazet dhe ilustron me shembuj strukturn, si dhe
elementet e saj, si: titullin, mbititullin dhe nntitullin (paraqet prpara nxnsve nj gazet, shpjegon
strukturn e saj.)
Pas demonstrimit t vet, msuesi/ja u krkon nxnsve t vzhgojn gazetat q kan prpara dhe t
prcaktojn strukturn dhe elementet e saj t veanta duke i ndihmuar edhe me pyetje:
- Cila sht struktura e gazets?
- tipare karakteristike gzon gjuha e prdorur n gazet?
- Cili sht formati i nj gazete?
- Cilat jan tri elementet baz q prbjn titullin?
- far prcakton madhsia e shkronjave t nj titulli?
- Cilt artikuj prmban faqja e dyt?
Diskutohet mbi kto shtje.
Hapi IV. Pun e pavarur, pun n grup

Msuesi/ja e ndan klasn n grupe dhe u krkon atyre t punojn me ushtrimet 1, 2, 4.
Zgjidhje ushtrimesh
Ushtrimi 1 - Vendosini nj titull artikullit t mposhtm.

Titulli:
a. Merr fund epoka e llambave tradicionale;
b. Eksperimenti i ri - revolucioni i llambave fluoreshente;
Pas dhnies s shembullit, msuesi/ja krkon argumentet prkatse pr vendosjen e titullit.
Titulli i par sht foljor, prqendron vmendjen te fjala e par e tekstit, duke e theksuar si informacionin
m t rndsishm.
Titulli i dyt sht emror dhe prqendron vmendjen te ngjarja m e re e rndsishme.
189
Ushtrimi 2 - Lexoni artikullin:

Cili sht titulli? Ndajeni artikullin n paragraf dhe prmblidheni secilin n nj fjali.
Titulli: Pasoja fatale t ngrohjes globale
Paragraft
1) Ngrohja globale shkakton mijra t vdekur do dit.
2) Nga 300 mij q sht shifra e njerzve q humbasin jetn do vit, pritet q t shkoj n 500 mij brenda
vitit 2030.
3) Ngrohja globale shkakton (prhapjen e malaries dhe t diarres, t cilat shkaktojn) viktima t shumta
n vendet n zhvillim, (edhe pse ndikimi i ktyre vendeve n ngrohjen globale sht fare i vogl).
Artikulli informon n mnyr objektive duke u mbshtetur n fakte, shifra, dshmi.
Ushtrimi 4
Analizoni artikujt. lloj tekstesh jan?
Msuesi/ja udhzon nxnsit pr kryerjen e detyrs, duke qen se krkesa e saj sht nj prmbledhje
dhe prsritje e njohurive t marra n msimet e kaluara. Trheq vmendjen e nxnsve t marrin n
konsiderat elementet prbrse t teksti pr t prcaktuar llojin e tij. (Lloji i informacionit q prcjell,
renditja e argumenteve, objektiviteti a subjektiviteti, gjuha e prdorur, struktura e tij n paragraf ose jo.)
Shembull prgjigjeje.
Artikulli i par sht nj tekst prshkrues-binds. Nis me nj sugjerim duke prshkruar t gjitha veorit
karakteristike t ekspozimit n diell. I drejtohet nj grupi t caktuar marrsish t gjith njerzit q vuajn
nga artriti. Informacioni sht formal. Karakterizohet nga prshkrimi objektiv grshetuar me elemente
subjektiviteti.
Artikulli i dyt sht informues-paraqits. Tekst shkencor i tipit analitik. Karakterizohet nga gjuh teknike,
paraqit informacionin sipas nj rendi logjik e kronologjik, paraqitje objektive, sintaks e thjesht.
Diskutime mbi ushtrimet dhe prgjigjet e tyre. Msuesi/ja krkon prgjigje t argumentuara.
Detyr shtpie.
a) Ushtrimi 3
Vendosni tituj tek artikujt e mposhtm duke pasur parasysh prmbajtjen e tyre.
a) Pavl, lamtumir Juventusit. Pavl l Juventusin, por jo futbollin
b) Qeveria franceze, deklarat e rezervuar, pr rrzimin e avionit.
Vazhdojn krkimet pr avionin e zhdukur n oqean.
Dominique Bussereau: T tregohemi t kujdesshm, kemi detyrime ndaj familjarve t pasagjerve.
b) Msuesi/ja ndan klasn n grupe dhe u krkon t ndrtojn spot:

1) t nj fushate pr ndrgjegjsimin mjedisor (problemi i zjarreve n pyje, organizimi i nj itinerari turistik
q t reklamoj vendin ku jeton duke vn n dukje vlerat e mjedisit shqiptar);
2) ku t paraqiten projektet q do t shrbejn pr t prmirsuar apo pr t zgjidhur problemet mjedisore
t komunitetit;
3) mbi rrugn q bjn mbetjet urbane nga shtpia jote deri n destinacion (nga shoqria q merret me
kt pun);
4) t nj fushate ndrgjegjsimi pr prdorimin e biiklets.
Nxnsit do t mbshteten pr realizimin e detyrs n informacionin e tekstit dhe n prvojat e tyre
vetjake. Do t ishte e plqyeshme q nxnsit t prdornin edhe materiale figurative, si: tabela, foto, pamje
t siguruara me video-projektor etj.
190
Tema msimore: Publiciteti, reklama Situata e t nxnit:

Kompetenca: T folurit Situata komunikuese t ndryshme e
ilustruar me mjete dhe foto t rreth
publicitetit dhe reklams n ditt e sotme.
tems msimore. Nxnsi/ja: reklam
Ndrgjegjsohet pr rndsin e publicitetit n jetn e artikull
prditshme; gazet
Krahason gazetn me spotin publicitar spot publicitar
mbledh informacion dhe prgatit nj spot pr rndsia e publicitetit
ndrgjegjsimin mjedisor, mbetjet urbane dhe mbi
nj fushat ndrgjegjsimi q lidhet me prdorimin e
biiklets;
teksti msimor, e-libri, gazeta t llojeve t ndryshme, shkumsa ndrkurrikulare:
me ngjyra, tabela.
Bashkbisedim, pun n grup, paneli/ grupi ekspertve,loj me role, diagrami i Venit
Materialet msimore
Materiale t ndryshme, t cilat shrbejn pr t realizuar reklama, foto, video-projektor.
Reklama ose publiciteti, si quhet sot, sht nj form komunikimi ndrmjet dikujt q ka nevoj t
shes nj mall, t ofroj nj shrbim, t bj t njohur nj veprimtari shoqrore, kulturore e artistike a t
nj partie a personazhi dhe blersit, shikuesit a mbshtetsit, t cilt kan interes pr to, zakonisht, duke i
paraqitur t zmadhuara e t zbukuruara cilsit e vlerat e tyre t vrteta.
Kjo sht form komunikimi me pages. Kanalet q shrbejn pr t realizuar komunikimin jan mjetet
e komunikimit, si: shtypi (gazetat, revistat, fletpalosjet etj.), televizioni, radioja, interneti, afishimet (spotet
publicitare) telefoni, posta etj.
Teksti publicistik ka gjuhn e vet q sht pamore dhe verbale, pra, ai prbhet nga figura dhe fjalt.
N nj spot televiziv (film shum i shkurtr q prbhet nga figura, muzika dhe fjalt) gjuha sht edhe
zanore, sepse bn pjes edhe zri, toni, muzika.
...Reklama ka lindur bashk me revolucionin industrial, me ekonomin e tregut dhe pr m tepr n

shoqrin e bollkut, e cila i bn t mundur konsumatorit t zgjedh ndrmjet nj shumice prodhimesh; ...
ajo zhvillohet n prpjestim t drejt me rritjen e prodhimit dhe t nivelit t jetess... N planin psikologjik,
ajo nnkupton nj truall shoqror, ku risia prbn nj vler themelore. I prjeton me shpejtsi prtritjet
teknologjike dhe shfaqjen e prodhimeve dhe shrbimeve t reja. Edhe kur nuk ka, duhen shpikur, qoft
edhe duke i paraqitur si t reja vetm nga ana e jashtme...
... Nj rndsi t veant te reklama ka fjalori gjithnj i pasuruar duke shfrytzuar burime nga trajta
sintaksore t paprdorura, nga filozofia e komunikimit, nga mjetet e komunikimit masiv, nga informatika.
... Publiku pa e munduar veten lejon ta joshin me fjal t reja: parullat e reklams, kto numratore, na
argtojn, na bjn pr vete, shpesh na prishin mendjen. Ather ato q kan m shum sukses, ku e
gjejn kt fuqi joshse...? Jan burimet gjuhsore, ku mbshteten reklamuesit, q ngjallin vmendjen,
dshirn, mbajtjen mend, ... si jan rregullsit formale: prsritja e tingujve, fjalt me dy kuptime, efektet
e drejtpeshimit, simetrit ose ndrprerjet, prpunimi i shprehjeve idiomatike... Po pr t mbajtur mend
parulln, her-her n reklam vm re edhe shkelje t norms ose prdorimin e formave t reja...
Komunikimi, botimi i shtpis botuese Logosa, f. 232, 233
191

Hapi I. Bashkbisedim, diagrami i Venit
Nxnsve u sht krkuar t ideojn spote publicitare pr nj fushat ndrgjegjsimi mjedisor, si: mbi
prdorimin e biiklets; mbi trajtimin e mbetjeve urbane.
Prpara se t fillojn nga puna pr realizimin e spotit, msuesi/ja krkon t zbuloj njohurit q kan
nxnsit pr reklamn dhe spotin publicitar.
- Cila sht rndsia e reklams dhe spotit publicitar n realitetin e sotm?
- efekt kan ato mbi publikun?
- Si mund t ndrtohen ato?
Nxnsit kan shfrytzuar materialin teorik, q msuesi/ja ua ka dhn pr ta prpunuar n shtpi,
duke e marr si baz pr prgatitjen e spoteve publicitare t krkuara.
Diskutojn rreth t prbashktave dhe t veantave q ka gazeta me spotet publicitare.
- informon nprmjet lajmit reklama

- Prdoret:
gazeta - lexuesi reflekton pr lajmet e dhna - pr biznes, pr fushata ndrgjegjsimi
- jep gjykime, opinione etj. - realizohet n letr dhe n mediat audiovizive
- bhet pjesmarrs n jetn kolektive - shfaqet n vende t ndryshme
- ndrgjegjsim
- Mjete t komunikimit masiv
- shikuesi / dgjuesi reagon
- televizion /gazet /radio
Grupi i ekspertve q bazohet n punn n grup, sht shum i gjer

Hapi II. Paneli, grupi i ekspertve dhe siguron mundsin pr do nxns t marr pjes n mnyr
aktive. Grupet e ekspertve prfshijn kto teknika: panelin, debatin,
simpoziumin, tavolinn e rrumbullakt dhe jurin.
Pas sqarimeve t nevojshme, nxnsit e kan m t qart qllimin e tyre. Msuesi/ja u l koh t rishikojn
materialin e prgatitur.
Nxnsit prezantojn punn e br, t shoqruar me shpjegimet prkatse.
1) Spoti i nj fushate pr ndrgjegjsimin mjedisor (problemi i zjarreve n pyje).
2) Spot q t reklamoj nj vend turistik.
3) Spoti ku paraqiten projektet q do t shrbejn pr t prmirsuar apo pr t zgjidhur problemet urbane
t komunitetit.
4) Spoti mbi transportimin e mbetjeve urbane t qytetit nga vendi i grumbullimit deri n destinacion nga
shoqria q merret me kt pun.
5) Spoti pr fushatn e ndrgjegjsimit t prdorimit t biiklets.
Hapi III. Prezantimi

Prezantimi i nxnsve do t vlersohet nga paneli i ekspertve (t cilt jan nxnsit e klass) duke pasur
parasysh realizimin e t gjith komponentve prbrs t reklams dhe qllimin e krijimit t saj.
Detyr shtpie
a) Gjeni dhe sillni n klas spote t ndryshme publicitare. Dalloni disa nga elementet prbrse t tyre.
b) Sillni n klas tekste me qllime t ndryshme t shkruari: tekste q kan pr qllim t informojn, t
shprehin emocione, t japin urdhra, udhzime, t sugjerojn, t mbshtetin pikpamje, t t bindin.
c) Paraprgatitni temn Strategjit e t folurit.
N fund t ors s msimit msuesi/ja vlerson nxnsit duke u kujdesur t motivoj ata pr kontributin
e dhn dhe vlerat e treguara duke vn n dukje aspeket pozitive t puns s tyre.
Shnim. Temat Gjuha e medies dhe gazeta, si dhe Publiciteti dhe reklama mund t jepen si tema t projekteve
t ndryshme. M posht sht paraqitur nj skic-ide projekti, mbi t ciln secili mund t punoj dhe ta rishkruaj
n prputhje me tematikn. Koha q parashikohet n projekt sht sugjeruese. N fund t projektit jepet nj
material me informacion mbi vendet turistike n Shkodr, i cili sht orientues.
192
Projekt
Titulli: Frekuentoni zonat e bukura turistike t Shkodrs
Synimi: T krijojn nj spot publicitar duke integruar njohuri nga lnda e letrsis, historis,
gjeografis, qytetaris dhe arteve.
Qllimi: T aktivizohen nxnsit pr t br nj projekt.

T msojn t menaxhojn nj veprimtari.
T menaxhojn buxhetin e nj veprimtarie.
Objektivat e projektit: do nxns t arrij:

t prdor teknikat pr t krijuar nj spot publicitar;
t grumbulloj materiale me karakter gjeografik, historik, kulturor, shoqror, artistik pr
zonn e Shkodrs (ose nj zon tjetr);
t studioj dhe t veoj at informacion q sht i domosdoshm pr nj spot publicitar;
t siguroj pamje interesante nga kjo trev q lidhen me turizmin;
t zgjedh imazhet q do t prdor n spot;
t ideoj nga ana figurative spotin;
t shkruaj nj tekst t shkurtr, q do t shoqroj spotin;
t dizenjoj spotin.
Prshkrimi i puns: Nxnsit e nj klase ndahen n grupe pune dhe do grup do t ket nj detyr
t caktuar, n prputhje me realizmin e secilit prej objektivave t projektit. Grupet e
puns do t prbhen nga ekspert t letrsis, historis, gjeografis, arteve etj.
1. Grupi i gjeografis: Zonat turistike t rrethit t Shkodrs, shtrirja gjeografike, pozicioni,

largsia nga qendra, popullsia etj.
2. Grupi i historianve: Vendet historike me interes pr turistt, t dhna pr do vend.
3. Grupi i sociologjis: Jeta shoqrore:

a. organizimi i jets,
b. zhvillimi i ekonomis,
c. probleme t ndryshme shoqrore,
. zakonet, traditat, kultura
4. Grupi i letrsis dhe i arteve: Jeta letrare-artistike.
5. Grupi i ideimit t spotit: Nxns q kan talent:

a. n letrsi - krijimi i tekstit;
b. n piktur - krijimi i imazhit;
c. n muzik - zgjedhja e muziks q do t shoqroj spotin.
6. Grupi i dizajnit: Przgjidhen nxns q kan mundsi pr t realizuar faqosjen e spotit n kompjuter
ose q krkojn realizimin e saj n nj studio grafike.
193
Plani i veprimtarive:
Kohzgjatja e projektit: 1 muaj
1-10 tetor - hartohet dhe miratohet projekti, si dhe ndahen detyrat pr do grup. do grup zgjedh prgjegjsin
q do t drejtoj dhe do t ndjek realizimin e detyrs nga do antar dhe detajon planin e vet.
Prcaktohet dita ceremoniale e promovimit t projektit dhe hartohet nj plan masash pr t ndjekur t
gjith hapat q duhen.
10-20 tetor - secili grup do t punoj sipas detyrs s caktuar.

20 tetor - Konsult me grupet e puns.
Grupi drejtues i puns informohet nga kryetari i do grupi pr materialet q kan
grumbulluar, pr pengesat q kan hasur dhe jep detyra pr t ardhmen.
25 tetor - grupet prezantojn punn e br para grupit drejtues. Marrin vlersimet paraprake.
25-30 tetor - tri grupet (5,6, 7) prgatitin spotin prfundimtar.
Ndrkoh grupet e tjera prgatiten pr prezantimin prfundimtar. Ata mund t sjellin informacione
sipas fushs marr nga interneti, vizatime, ese, vlersime t tyre, harta, pamje filmike, foto, vizatime, ese,
materiale origjinale t shkruara.
5 nntor dita e promovimit t projektit.

Kjo dit merr vlera festive. Ftohen nxns nga klasat e tjera, msues, prindr, nga komuniteti.
Kjo ceremoni do t organizohet sipas programit, ku mund t jen prfshir:
1. Ekspozit me punime t nxnsve.
2. Konferenc shkencore ku grupet do t paraqitin punimet e tyre.
3. Paraqitja e spotit.
Buxheti:
Pr zhvillimin me sukses t ktij projekti krkohet nj buxhet, prandaj q n fillim llogariten nevojat dhe
sesi do t prballohen ato. Edhe puna dhe kontributi i nxnsve llogaritet n buxhet si vler. Pr kt:
- do grup prcakton veprimtarit q do t bj dhe llogarit koston pr shpenzimet q krkon do
veprimtari,
- llogariten shpenzimet pr letr, boj, fotokopjime, pr internetin, pr dizajnin, muzikn etj.
- llogariten pagesa, si p.sh., e dizajnit, nse ata nuk mbulohen nga burimet e brendshme etj.
Prezantimi i projektit
Materialet q do t prdoren:
Pr prezantimin e punimeve duhet t sigurohet baza materiale, si: video-projektor, DVD, CD me muzik.
Vlersime t pjesmarrsve dhe ndarja e mimeve.
194
Nj udhtim turistik npr zonn e Shkodrs

Nj udhtim i mrekullueshm n plazhet shkodrane ku pushuesit i ofrohet liqeni dhe deti. Rra e rrall me
jod kuron smundjet, ndrsa fauna dhe flora e pasur e bjn edhe m karakteristike kt zon t Shqipris.
Sigurisht, mos harroni tavn e krapit. Pozicioni gjeografik i Shkodrs, bukurit e madhshtit e natyrs s saj jan
resurse t mdha turistike dhe nj vend lodhjeje e pushimi pr turistt shqiptar e t huaj. Prania e lumenjve
Drin, Buna e Kir n qytet, e liqenit t Shkodrs, e detit Adriatik n Velipoj, dhe e pikave turistike t Razms,
Thethit, Bogs e Vermoshit, e bn kt rajon nj thesar turistik. N Shkodr ndodhen plazhet e Velipojs, Shiroks,
Zogajt, si dhe mjaft plazhe t tjera t vogla pran lumenjve Drin e Bun. Po kshtu jan n funksion dhe pikat
pushuese malore t Thethit e Razms, ndrsa mundsi t shumta paraqesin dhe ato t Bogs e Vermoshit.
Velipoja
Plazhi i Velipojs sht pa dyshim plazhi m i preferuar i Veriut, jo vetm pr banort e Shkodrs, por dhe t shum
qyteteve t tjera. Ai ndodhet 30 km larg qytetit t Shkodrs dhe rruga q t shpie aty sht e rikonstruktuar. Ky plazh sht
hapur n fillim t viteve 70, ndrsa pas vitit 1991 vrshuan rreth 900 ndrtime pa leje. Nga kto, 550 funksionojn si hotele
dhe apartamente t dhna me qira pr pushuesit. Nga qendra e komuns e deri n plazh jan rreth 100 lokale. Plazhi
i Velipojs ka nj vij bregdetare pr shfrytzim 14.5 km. Rra karakteristike njihet pr prmbajtje t lart jodi dhe veti
kuruese. N zon grshetohen harmonishm deti, lumi, plazhi, laguna, pylli e mali. Ndr t veantat e Velipojs mund t
prmendet rezervati i gjuetis, rreth 700 ha t mbushur me rosa, kryekuq, turtuj, fazan por edhe lepuj e derra t egr.
Liqeni i Shkodrs
Liqeni i Shkodrs sht nj tjetr mundsi pr pushuesit shqiptar e t huaj. Pasurit e tij lidhen me pranin e plazheve t
Shiroks e t Zogajt, si dhe fauns e flors s pasur. N liqen ekzistojn rreth 700 lloje mikroalgash dhe 250 lloje algash.
Nga bimt ujore me gjethe q dalin mbi uj dhe gjethe notuese, jan kallamishtja, xunkthi, zambakt e ujit t bardh dhe
t verdh, shavari etj. Liqeni i Shkodrs sht i pasur n faun dhe mund t gjesh rreth 250 lloje shpendsh. Madje rreth
70% e llojeve t shpendve t Shqipris ndodhen n liqenin e Shkodrs. Ktu nuk mungojn as peshqit e shumt (45
lloje) ku sigurisht mbreti i liqenit sht krapi. sht e kot t shkosh n liqenin e Shkodrs dhe t mos provosh nj tav
krapi ose krap n tjegull. Dy specialitetet e zons jan t njohura n t gjith Shqiprin.
Plazhi i Zogajt
Vetm 12 km larg qendrs s qytetit t Shkodrs gjendet plazhi i Zogajt. Relievi i ult kodrinor, prania e mjaft
gjireve t vogla shkmbore, plazhet me zhavorr e gjelbrim, klima e ndikuar nga prania e liqenit dhe e malit,
e bjn Zogajn nj plazh t plqyeshm pr t gjitha kategorit e pushuesve. Deri n vitet `90 kjo ka qen nj
zon kufitare dhe moll e ndaluar pr t gjith pushuesit. Tashm kushdo mund t vizitoj plazhin dhe gjiret e
tij t virgjra. N dispozicion t pushuesve jan shtpit e banorve, banesa tipike kryesisht me dy kate, me
shkall t gurta dhe oborre t rrethuara. Banort e zons kan profesion kryesor peshkimin dhe kt ua afrojn
dhe pushuesve q kan dshir t zn peshk. Grat jan t njohura pr punimin e qilimave. Pushuesve
u afrohen dhe shumllojshmri perimesh e frutash t freskta t zons, si dhe nnprodukte t tyre, si: thanaku,
pistili, pekmezi, t cilat jan tradicionale dhe origjinale. Gatimi karakteristik i zons sht tava e krapit.
Plazhi i Shiroks
Plazhi i Shiroks sht shfrytzuar q para viteve `90, ku qytetart shkodran dyndeshin aty do dit duke prfituar
nga fakti q ai ndodhej fare pran qytetit.
Sot n Shirok ka mjaft lokale luksoze dhe cilsore, pasi kjo pik pran liqenit frekuentohet gjat gjith vitit nga turist
ditor vends dhe t huaj.
Rrjolli
Nj tjetr vend i mrekullueshm n plazhin e Velipojs sht dhe Rrjolli, ende i panjohur dhe i pashfrytzuar
plotsisht, pasi ndodhet n krahun tjetr t plazhit dhe rruga pr atje kalon npr nj ur vetm pr kmbsor, nga
Viluni. Ai ka nj vij bregdetare rreth 4 km, me gjersi rre 200 m dhe shtrihet n nj zone me pyll shkurresh, duna t
vogla rre dhe pran ka malin q bie thik n det. Pr t shkuar n kt plazh t veant kalohet nj ur vetm pr
kmbsor n lagunn e Vilunit.
195
Thethi, kurora e diamantit e Alpeve shqiptare

N Alpet shqiptare, 70 km larg nga qyteti i Shkodrs, i mbrojtur nga tri malet Radohim, Shenik, Papluk, me
lartsi mbi 2 500 m, shtrihet lugina e lart e Thethit. Kjo sht pa dyshim nj nga zonat m t veanta t Alpeve
shqiptare, 750 deri 950 metra mbi nivelin e detit me nj siprfaqe prej 2 630 hektarsh. Malet madhshtore, pyjet e
ahut, livadhet, burimet e ftohta, si dhe potencialet e veanta q ka Thethi si zon malore turistike dhe klimaterike, t
vlersuara pr bukurit natyrore, ofrojn mundsi t mdha pr ushtrimin e turizmit n t gjitha stint e vitit. Befasia
dhe bukuria, q t ofron kjo zon, fillon q me pranin e pyjeve t dendura, ku, prve atyre t ahut, nuk mungojn
edhe pyjet e tjera t larmishme me pishn e zez, panjn, frashrin etj. ... Q nga viti 1968 e n vazhdim Thethi
funksionon si qendr turistike. ... N vitin 1976, Thethi shpallet Park Kombtar.
Bukurit e paprsritshme t ktij fshati malor n zemr t Alpeve Shqiptare, e bjn Thethin q t zr nj vend
t rndsishm n natyrn e turizmin shqiptar. Duke u nisur nga veorit e tij dhe nga vendndodhja pran kufirit,
Parku i Thethit sht propozuar q t jet pjes e nj parku ndrballkanik t quajtur Parku i Paqes. Ky projekt
prfshin territore edhe nga Kosova dhe Mali i Zi...
N Theth, banort me ndihmn financiare dhe t GTZ kan prshtatur banesat e tyre pr pushuesit q do vit
shtohen. Atyre u afrohen hoteleri, dhoma me kushte t prshtatshme dhe gatime tradicionale. mimet n Theth
variojn nga 10 deri 30 euro pr person.
Thethi rrethohet nga male t larta dhe qafa mahnitse q fshehin n brendsin e tyre ballafaqime t panumrta
me alpinist, pedolog, botanist, gjeograf dhe shum dashamirs t alpeve, tek t cilt kjo zon l mbresa t
pashlyeshme. Fshatrat e ksaj zone shtrihen n t dyja ant e lumit nga Okoli deri n Grunas, ku spikasin shtpit
karakteristike q t grshetuara me sfondin alpin, t shfaqen si peizazhe t paprsritshme e t rralla.
Udhtim nga kanioni i Grunasit tek Ujvara e Thethit

Resurset natyrore t ksaj zone jan t lidhura s bashku edhe me trashgimin kulturore dhe historike t banorve
vends, duke formuar, kshtu, bazat m t rndsishme pr zhvillimin e turizmit. Kushdo q do t vizitoj zonn, do
t prballet me mrekullin e kanionit t Grunasit, rreth dy km i gjat, 40 deri 60 metra i thell dhe vetm dy deri n tre
metra i gjer. Prve kanionit, n Theth gjenden nj numr i konsiderueshm shpellash, por ato q kan trhequr
vmendjen e shum alpinistve, speleologve, gjeografve etj., jan Shpella e Harapit dhe Bira e Rrathve. E
veanta e ktyre shpellave jan liqenet nntoksore, galerit, sifonet etj. Madje kto veori jan br shkak i shum
legjendave t krijuara nga banort e zons. Nj bukuri natyrore, t veant, t bjeshkve t veriut, shpalos n kt
zon, Ujvara e Thethit me 25 metra lartsi. S bashku me cirqet prreth dhe Mullirin e Blojs, formojn nj nga vendet
m interesante pr tu vizituar. Por jo m pak trheqs sht edhe vendburimi i lumit t Shals n Okol, burimet e t cilit
nxjerrin 2.5 deri n 3 metra kub uj, q v n pun nj hidrocentral t vogl. Thethi sht park zoologjik natyror, pasi ka
nj hapsir t admirueshme, e cila i ofron kushte t mira jetese disa llojeve t ndryshme t kafshve t egra, si: ariu,
dhia e egr, derri i egr, kaprolli, dhelpra, ujku, lepuri, pa anashkaluar rrqebullin e zardafin. N zon nuk mungojn
as shpendt e rrall ku do pushues mund t shikoj lehtsisht shqiponjn, skifterin, por edhe gjelin e puln e egr.
Razma - aty ku ndihesh turist 365 dit t vitit

N nj largsi 41 km nga Shkodra dhe 900 metra mbi nivelin e detit, rrz malit t Veleikut ndodhet pika turistike
e Razms. Rreth viteve `20 t shekullit t kaluar kjo zon u shfrytzua nga barinjt pr stane verore dhe m pas,
me rritjen e standardit t jets, tregtart shkodran ndrtuan shtpit e tyre verore. Kto banesa funksionuan deri
n vitet 44-46, kur m pas ato u shtetzuan dhe u shfrytzuan si shtpi pushimi pr puntort. Kt tradit e ruajti
deri n vitet 1991-`92, kur m pas shtpit i morn ish-pronart. Razma konsiderohet si nj nga vendet m t
bukura dhe me klimn m t shndetshme t Alpeve. N mes t pishave, lndinave, kullotave alpine, e peizazheve
malore ka mjaft banesa t tipit alpin. Ndryshe nga zonat e tjera turistike alpine, Razma, frekuentohet dendur n
t gjitha stint e vitit, veanrisht n dimr. Dbora q mbulon lndinat sht mjaft joshse pr rrshqitjet me ski.
Hotelet n kt zon kan nga 4 deri 12 dhoma dhe mim 1500 lek t reja nata. Rruga prej 41 km nga Shkodra
n Razm sht e shtruar plotsisht dhe gjithkush mund t shkoj shum leht. Zona turistike e saj shtrihet n nj
pllaj karstike,q paraqet kontraste befasuese n reliev, duke ofruar kushte mjaft trheqse pr zhvillimin e turizmit.
196
Emri ______________ Test (periudha shtator-dhjetor)
Robert Elsie Prejardhja dhe zhvillimi i gjuhs shqipe
Gjuha shqipe sht antare e familjes gjuhsore indoevropiane dhe kshtu ka lidhje fisnore me
pothuajse tr gjuht e Europs. Pr karakterin indoevropian t gjuhs shqipe u botua pr her t par n
vitin 1854 prej gjuhtarit gjerman Franc Bop. Brenda familjes indoevropriane shqipja prbn nj deg me
vete. Me gjith afrsin gjeografike t Greqis, shqipja e vjetr, nse mund ta quajm kshtu, duket se nuk
ka pasur kontakte t dendura me greqishten e vjetr, por ngulimet romake n bregdetin ilir dhe prfshirja e
Shqipris n Perandorin Romake, nga ana e tyre, kan ln gjurm t thella n gjuhn shqipe. Huazimet
nga latinishtja pr shum shekuj kan qen kaq t shumta, saq ndryshuan vet strukturn e gjuhs shqipe.
Kontaktet kulturore me sllavt (bullgart dhe serbt), turqit dhe italiant kan ln gjithashtu shtresime
tepr t dukshme fjalsh n gjuhn shqipe. Jo vetm n fjalor, por edhe n morfologji e n sintaks, gjuha
shqipe ka shum elemente t prbashkta me gjuh t tjera t Ballkanit dhe kjo pr shkak t ndikimit
t mundshm t gjuhve t vjetra substrate (ilirishtja, trakishtja, dakishtja) dhe si pasoj t shekujve t
zhvillimit t prbashkt. Ndr kto tipare jan: nyja shquese n fund t fjals; mbaresa t njjta pr rasn
gjinore dhe dhanore; fjalformimi i numrave 11-19 bazuar n teknikn nj mbi dhjet, dy mbi dhjet e
kshtu me radh. Prvese nj gjuh shum e vjetr shqipja shihet jo pak dhe si nj gjuh e bukur nga ana
tingullore. Nuk mund t vrtetojm me siguri nse gjuha shqipe sht pasardhse e gjuhs ilire sepse nuk
disponojm shum t dhna t shkruara ilirisht. Megjithat, sot pranohet gjersisht teoria e prejardhjes
ilire.
Pasi t lexoni tekstin jepuni prgjigje pyetjeve t mposhtme.

Rrethoni alternativn e sakt:
1. Teksti i msiprm sht: 1 pik
a. Prshkrues
b. Informativ
c. Udhzues
d. Rrfyes
2. Objekti kryesor n shkrimin e msiprm sht 1 pik

a. Origjina dhe prejardhja e gjuhs shqipe
b. Historia e origjins s gjuhs shqipe
c. Karakteri indoevropian i gjuhs shqipe
d. Dokumentet e para t gjuhs shqipe

a. Analitik
b. Sintetik
Argumento przgjedhjen: ______________________________________________________
4. Dokumenti i par i gjuhs shqipe sht: 1 pik

a. Fjalori i Fon Harfit
b. Meshari i Gjon Buzukut
c. Ungjilli i Pashkve
d. Formula e Pagzimit
197
5. Duke iu referuar tekstit t msiprm, origjina e gjuhs shqipe pranohet se sht: 1 pik
a. Latinishtja
b. Indoevropianishtja
c. Trakishtja
d. Ilirishtja
6. Ndani n tekst elementet e strukturs. Hyrje- zhvillim- mbyllje. 1 pik
7. Plotsoni n mnyr t prmbledhur elementet e skems s komunikimit. 5 pik

Dhnsi:_________________________________________________________________
Marrsi: _________________________________________________________________
Referenti:________________________________________________________________
Mesazhi: ________________________________________________________________
Kanali:__________________________________________________________________
8. Riformuloni me fjalt tuaja tezn e objektit kryesor t informacionit n tekst. 2 pik

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
9. Informacionet e tjera n tekst kan karakter 1 pik

a. Shpjegues
b. Analitik
c. Rendits t fakteve
d. Numrues
10. Nnvizoni n tekst nj opinion. 1 pik

11. Lloji i leksikut t prdorur n tekst sht; 1 pik
a. Arkaik
b. Teknik
c. Pasiv
d. I prgjithshm
12. Bni analizn gjuhsore t leksikut t specializuar n tekstin e msiprm.

(pr do klas nga dytri fjal) 5 pik
Folje (koha n t ciln jan prdorur)_________________________________________________
Premmra______________________________________________________________________
Lidhza_________________________________________________________________________
Parafjal________________________________________________________________________
Numror_______________________________________________________________________
198
13. Nga grupi i fjalve t mposhtme veo disa nga emrat (minimumi 5 fjal) q i prkasin
leksikut t specializuar gjuhsor 1 pik
Jo vetm n fjalor, por edhe n morfologji e n sintaks, gjuha shqipe ka shum elemente t
prbashkta me gjuh t tjera t Ballkanit dhe kjo pr shkak t ndikimit t mundshm t gjuhve t
vjetra substrate (ilirishtja, trakishtja, dakishtja) dhe si pasoj t shekujve t zhvillimit t prbashkt.
Ndr kto tipare jan: nyja shquese n fund t fjals; mbaresa t njjta pr rasn gjinore dhe
dhanore; fjalformimi i numrave 11-19 bazuar n teknikn nj mbi dhjet, dy mbi dhjet e kshtu
me radh.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
14. Prshtatni si duhet fjalt n kllapa pr t formuar grupin emror dhe jepni shumsin e grupeve q
formuat. ( Ruani trajtn dhe rasn e emrit.) 4 pik
Fjalformim ( e re) ______________________________________________________________

e gjuhs (i vjetr) _______________________________________________________________
15. Sipas elementeve t strukturs bni nj paraqitje t plot sintetike t tekstit t msiprm
(1 pik hyrja, 2 zhvillimi, 1 mbyllja) 4 pik
Pikt 4 5 6 7 8 9 10
Nota 0-7 8-10 11-13 14-19 20-25 26-28 29-31
1. Teksti i msiprm sht: Informativ
2. Objekti kryesor n shkrimin e msiprm sht: 1 pik

e. Origjina dhe prejardhja e gjuhs shqipe
3. Teksti i msiprm sht:

c. Analitik
Argumento przgjedhjen
Informacioni jepet n mnyr t plot e t detajuar
4. Dokumenti i par i gjuhs shqipe sht:

e. Formula e Pagzimit
5. Duke iu referuar tekstit t msiprm origjina e gjuhs shqipe pranohet se sht Ilirishtja
6. Ndani n tekst elementet e strukturs. Hyrje- zhvillim- mbyllje.
Deri te ...Franc bop. - Hyrja. Paragrafi i fundit mbyllja
199
7. Plotsoni n mnyr t prmbledhur elementet e skems s komunikimit. 5 pik

Dhnsi - Robert Elise
Marrsi -lexues t interesuar pr studimet rreth origjins s gjuhs shqipe
Referenti -Historis s gjuhs shqipe
Mesazhi - origjina e gjuhs shqipe ilirishtja
Kanali -letra
8. Riformuloni me fjalt tuaja tezn e objektit kryesor t informacionit n tekst.
9. Informacionet e tjera n tekst kan karakter Analitik
10. Nnvizoni n tekst nj opinion. N mbyllje, nnvizon nj opinion
11. Lloji i leksikut t prdorur n tekst sht: Teknik
12. Bni analizn gjuhsore t leksikut t specializuar n tekstin e msiprm.

(pr do klas nga dytri fjal) 5 pik
Folje (koha n t ciln jan prdorur) - kan ln, ka patur ( e kryer)
Premra - e tjera, kjo
Lidhza - por, dhe
Parafjal - n, nga,
Numror - nj, dhjet ( ka dhe t tjera fjal pr seciln klas q krkohet
13. Nga grupi i fjalve t mposhtme veo disa nga emrat (minimumi 5 fjal) q i prkasin leksikut
t specializuar gjuhsor 1 pik
fjalor, morfologji, sintaks, gjuha (ilirishtja, trakishtja, dakishtja), nyja t fjals, mbaresa t njjta pr
rasn gjinore dhe dhanore; fjalformimi.
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
14. Prshtatni si duhet fjalt n kllapa pr t formuar grupin emror dhe jepni shumsin e grupeve
q formuat. (Ruani trajtn dhe rasn e emrit.) 4 pik
Fjalformim (e re) - fjalformim i ri, fjalformime t reja

e gjuhs (i vjetr) - e gjuhs s re, e gjuhve t vjetra
15. Sipas elementeve t strukturs bni nj paraqitje t plot sintetike t tekstit t msiprm
(1 pik hyrja, 2 zhvillimi, 1 mbyllja) 4 pik
200
Emri ______________ Test (periudha janar-mars)
Lexoni tekstin e mposhtm dhe prgjigjuni pyetjeve rreth tij.

N biografin e tij Chaplin shprehet: Nuk e dija se tek cili grimier t drejtohesha. Ndrsa prqendroja
vmendjen te gardroba, mendoja t vishja nj pal orape t grisura, dy kpuc tepr t mdha, pa
harruar bastunin dhe beretn. Dshiroja q gjithka t ishte n kontrast, pantallonat e grisura, xhaketa e
shkurtr, kapela tepr e vogl dhe kpuct tepr t mdha. Isha i pasigurt nse duhej t trokohesha tek
t vjetrit, apo tek t rinjt, m pas u kujtova se Sennett m kishte besuar nj person m t matur, i cili
arriti t m plakte, pa fshehur mendimin tim. Nuk kisha iden m t vogl n lidhje me personazhin. Pasi
u vesha, kostumi dhe grimi m bn t kuptoja se far tipi isha. Shpikjet komike dhe gjetjet qesharake
m turbullonin vazhdimisht. Personazhi im ishte nj personazh origjinal dhe pak familjar tek amerikant.
Pr mua ky ishte nj personazh i gjall, q nuk do ta kisha arritur kurr nse nuk do t kisha veshur at
kostum dhe nuk do t isha grimuar n at mnyr. Charlot sht nj vagabond, jo domosdoshmrish i
mir, por simpatik, q n situata t ndryshme gjendej n kontraste t ashpra t ligjeve morale dhe civile t
shoqris. Kshtu ndodhi n Dritat e qytetit, kur publiku filloi t qeshte me rolin e vagabondit. Vagabondi i
tij kishte rolin e nj memeci. Kisha menduar pr mundsit e zrit t vagabondit, nse ishte momenti q ai
t fliste, porkjo nuk vlejti pr asgj. Nse do t filloja t flisja, do t isha br sigurisht nj komik si gjith
t tjert. Tani q tingulli filloi t zhvillohej, pamjes dhe lvizjeve po u vinte fundi. N kt koh, producentt
filluan ti krkonin Chaplin-it filma me z, por ai, nuk e ndjente ende nj gj t till, kshtu q vazhdoi t
realizoj edhe dy filma t tjer pa z. Insistimi, nga ana e tij do t kishte qen absurd. Pothuajse asnj
artist, nuk xhironte m filma t heshtur n Hollivud, dhe un kisha mbetur i vetm. Deri n at moment fati
m kishte prkrahur, por duke vazhduar me mendimin se arti i heshtjes po ikte nga moda, kjo nuk ishte
nj perspektiv e guximshme.
1. Teksti i mposhtm sht: 1 pik

a. Prshkrues
b. Informative-paraqits
c. Rrfyes
d. Argumentues
2. Argumento przgjedhjen tnde 2 pik
3. N tekstin e msiprm prcakto: 5 pik
a. Kush?
b. far?
c. Ku?
d. Kur?
e. Pse?
4. N tekstin e msiprm nxirrni: 2 pik
a. Nj fakt ____________________________________________________________
b. Nj opinion__________________________________________________________
201
5. far karakteristikash ka ky tekst nga llojet e tjera t teksteve. Prmendi nj prej tyre.
Argumentoni mendimin tuaj prmes ilustrimit. 2 pik
1.___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2.___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6. N tekstin e msiprm perifrazoni n marrdhnie shkak-pasoj. 2 pik
7. N tekstin e msiprm kemi: 1 pik
a. Rend kronologjik ngjarjesh

b. Sekuenca kohore faktesh
c. Rend artificial
B. Argumento prgjigjen duke ilustruar nga teksti. 1 pik
8. Nga teksti i mposhtm nxirrni: 2 pik
Charlot sht nj vagabond, jo domosdoshmrish i mir, por simpatik, q n situata t ndryshme

gjendej n kontraste t ashpra t ligjeve morale dhe civile t shoqris. Kshtu ndodhi n Dritat e
qytetit, kur publiku filloi t qeshte me rolin e vagabondit. Humori dhe ndjenja, dimensioni romantik
dhe patetik, filluan t bashkjetonin te Charlot.
a. Nj mbiemr cilsor ___________

b. Nj mbiemr marrdhnior ______________________
9. N fragmentin e mposhtm gjeni foljen n kohn e tashme, mnyra dftore.

1 pik
a. N biografin e tij Chaplin shprehet: Nuk e dija se tek cili grimier t drejtohesha. Ndrsa
prqendroja vmendjen te gardroba, mendoja t vishja nj pal orape t grisura.
b. Prcaktoni formn e saj. 1pik
c. Jepni dshiroren e ksaj foljeje duke ruajtur vetn dhe formn. 1pik
d. Jepni prcjelloren dhe paskajoren e ksaj foljeje. 2 pik
10. Bni nj ese prshkruese me tem Aktori im I preferuar 8 pik
Pikt 4 5 6 7 8 9 10
Nota 0-7 8-10 11-13 14-19 20-25 26-28 29-31
202
1. Teksti i mposhtm sht: Rrfyes
2. Argumento przgjedhjen tnde.

Prkufizimi i sakt shoqruar dhe me ndonj veori, duke u nisur nga fakti q sht nj biografi me
elemente biografike
3. N tekstin e msiprm prcakto:
f. Kush? Chaplin
g. far? Si triumfoi si hero i filmave pa z
h. Ku? N Hollivud, studiot e filmave n Amerik
i. Kur? N kohn e filmit pa z
j. Pse? T bnte pr t qeshur, t ishte nj hero i filmave pa z, t argtonte publikun amerikan
4. N tekstin e msiprm nxirrni:

c. Nj fakt - Chaplin aktor i filmave pa z, titull filmi etj
d. Nj opinion - Personazh familjar te amerikant etj
5. far karakteristikash ka ky tekst nga llojet e tjera t teksteve. Prmendini nj prej tyre dhe
argumentoni mendimin tuaj me ilustrime.
1. prshkruese (n hyrje, veshja)
6. N tekstin e msiprm perifrazoni n marrdhnie shkak-pasoj

N kt koh, producentt filluan ti krkonin Chaplin-it filma me z, por ai nuk ende nuk e ndjente
ta hidhte kt hap. Ai vazhdoi t realizoj edhe dy filma t tjer pa z. Insistimi, nga ana e tij, do
t kishte qen absurd. Pothuajse asnj artist nuk xhironte m filma t heshtur n Hollivud, dhe
un kisha mbetur i vetm. Deri n at moment fati m kishte prkrahur, por duke vazhduar me
mendimin se arti i heshtjes nuk ishte m n mod, kjo nuk ishte nj perspektiv e guximshme.
7. N tekstin e msiprm kemi: Rend artificial

B. Argumento prgjigjen duke ilustruar nga teksti.
Ngjarjet nuk vendosen sipas renditjes kohore t fakteve dhe as kronologjike
8. Nga teksti i mposhtm nxirrni: .

c. Nj mbiemr cilsor - i mir.
d. Nj mbiemr marrdhnior - civile
9. N fragmentin e mposhtm gjeni foljen n kohn e tashme mnyra dftore.

shprehet
e. Prcaktoni formn e saj - joveprore
f. Jepni dshiroren e ksaj foljeje duke ruajtur vetn dhe formn - u shprehka
g. Jepni prcjelloren dhe paskajoren e ksaj foljeje - duke shprehur, pr t shp
203
Emri ______________ Test (periudha prill-qershor)
Lexoni tekstin e mposhtm dhe prgjigjuni pyetjeve
Komunikimi me qytetar
Komunikimi me publikun nga institucionet bhet n mnyra t ndryshme, prmes komunikatave pr
medie, konferencave pr shtyp, medieve sociale, telefonit, zarfeve, shkresave, qoft prmes posts s
regjistruar apo asaj elektronike. Materialet informuese, fletpalosjet, broshurat, doracakt, shpalljet, ftesat
pr propozime, konkurset dhe ueb-faqet elektronike duhet t jen t shkruara dhe t publikuara n gjuht
zyrtare. Institucionet publike jan t obliguara q secili informacion q i ofrohet publikut, t jet n t njjtn
koh n gjuht zyrtare.
Obligimet e institucioneve pr zbatimin e ligjit
Institucionet duhet t marrin masat e nevojshme q t zbatojn plotsisht ligjin pr t realizuar t
drejtat gjuhsore sipas ktij ligji.
T sigurohet dokumentacioni publik dhe informacionet n gjuht zyrtare dhe n gjuht zyrtare n
nivel komunal.
T respektohet barazia gjuhsore n t gjitha dokumentet publike q dalin nga institucionet.
Materialet shoqruese q prdoren pr komunikim ndrinstitucional, t jen n t gjitha gjuht
zyrtare.
Shenjat topografike t jen t evidentuara mir n t gjitha gjuht, duke respektuar barazin
gjuhsore.
T harmonizohen faqet zyrtare t internetit sipas gjuhve zyrtare n t gjitha institucionet nn
juridiksionin e ZKGJ s.
Prcjellja e informacioneve n gjuht zyrtare, t bhet n t njjtn koh

a. Prshkrues
b. Informativ
c. Udhzues
d. Rrfyes
B. Argumento pse 2 pik
2. Ky tekst i drejtohet_________________________________________ 1 pik
3. Regjistri i prdorur n tekst sht 1 pik

a. Formal b. joformal
4. Leksiku sht 1 pik

a. Teknik i prgjithshm
b. Teknik specifik
c. I prgjithshm
d. I specializuar
204
B. Argumento me shembuj przgjedhjen 1 pik
5. Prcaktoni: 2 pik
a. Formn e prdorur t foljeve ___________________________________________________
b. Mnyrn e tyre______________________________________________________________
6. N paragrafin e par nnvizoni:

a. Nj fjali dftore dhe prcaktoni far kumton ajo. 2 pik
b. Gjeni n paragrafin e par gjymtyrt homogjene dhe thoni funksionin e tyre n fjali.
2 pik
7. N fjalin m posht prcaktoni rendin e gjymtyrve n fjali. 1 pik
T respektohet barazia gjuhsore n t gjitha dokumentet publike.
B. Komentojeni at duke argumentuar mendimin tuaj 2 pik
8. Qarkoni fjalin q ka kallzuesin emror n fjalit e mposhtme. 1 pik

a. Shenjat topografike t jen t evidentuara mir n t gjitha gjuht, duke respektuar barazin
gjuhsore.
b. T harmonizohen faqet zyrtare t internetit sipas gjuhve zyrtare n t gjitha institucionet nn
juridiksionin e ZKGJs.
c. Prcjellja e informacioneve n gjuht zyrtare, t bhet n t njjtn koh.
d. T respektohet barazia gjuhsore n t gjitha dokumentet publike q dalin nga institucionet.
9. Qarkoni formn e sakt. 6 pik
a. Letra saja/ e saj mbrriti me vones
b. Qyteti i yn/ yn sht shum i bukur
c. Kostumet e/ s Shqipris t/ s Veriut, jan plqyer nga t gjith t huajt dhe n lvizjet e tyre
s /t fundit kan bler veshje s/ t vjetra nga kto zona.
10. Bni nj ese argumentuese pr temn Zbatimi i ligjit pr mbrojtjen e gjuhs n prdorimin
publik t saj 8 pik
Pikt 4 5 6 7 8 9 10
Nota 0-7 8-10 11-13 14-19 20-25 26-28 29-31
1. Teksti i msiprm sht: Udhzues
B. Argumento - Sepse sht nj ligj i cili jep udhzime pr prdorimin e tij te qytetart.
2. Ky tekst u drejtohet - institucioneve q kan detyrim prdorimin e drejt publik t gjuhs n

komunikimin e prditshm me qytetart
205
3. Regjistri i prdorur n tekst sht: Formal

4. Leksiku sht: Teknik specifik
B. Argumento me shembuj przgjedhjen:

Obligimet e institucioneve pr zbatimin e ligjit etj
5. Prcaktoni: 2 pik
a. Formn e prdorur t foljeve - prdoret modalja me duhet
b. Mnyrn e tyre - lidhore
6. N paragrafin e par nnvizoni

c. nj fjali dftore dhe prcaktoni far kumton ajo.
Komunikimi me publikun nga institucionet bhet n mnyra t ndryshme, prmes komunikatave pr medie,
konferencave pr shtyp, medieve sociale, telefonit, zarfeve, shkresave, qoft prmes posts s regjistruar
ose asaj elektronike.
(jep informacion rreth mnyrs s komunikimit t institucioneve me publikun)
d. Gjeni n paragrafin e par gjymtyrt homogjene dhe thoni funksionin e tyre n fjali
Komunikimi me publikun nga institucionet bhet n mnyra t ndryshme, prmes komunikatave
pr medie, konferencave pr shtyp, medieve sociale, telefonit, zarfeve, shkresave, qoft
prmes posts s regjistruar ose asaj elektronike.
Kundrinor t zhdrejt pa parafjal
7. N fjalin m posht prcaktoni rendin e gjymtyrve n fjali. 1 pik

T respektohet barazia gjuhsore n t gjitha dokumentet publike.
Kallzues + kryefjal+ rrethanor
B. Komentojeni at duke argumentuar mendimin tuaj. 2 pik
Meqense sht tekst udhzues n qendr t t cilit qndron folja n lidhore q prcakton detyrimin ligjor
ajo del n krye pr t theksuar kt fakt.
8. Qarkoni fjalin q ka kallzuesin emror n fjalit e mposhtme.

Shenjat topografike t jen t evidentuara mir n t gjitha gjuht, duke respektuar barazin
gjuhsore.
9. Qarkoni formn e sakt.

d. Letra e saj mbrriti me vones
e. Qyteti yn sht shum i bukur
f. Kostumet e Shqipris s Veriut, jan plqyer nga t gjith t huajt dhe n lvizjet e tyre t
fundit kan bler veshje t vjetra nga kto zona.
206

Libri Mesuesit-GJUHA 10 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Libri Mesuesit-GJUHA 10 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Natasha Pepivani

Natasha Kazmaj (Kalemi)

Shtpia botuese Albas

Shtpia botuese Albas

Ndarjet kryesore Or msimi Njohuri t reja Prpunim

T folurit, t dgjuarit, t lexuarit dhe t 40 or 30 or 5 or

Prvetsimi i rregullave gramatikore, 32 or

Rezultatet kryesore t t nxnit sipas kompetencave ky

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

- shprehet, prmes nj forme komunikimi, pr nj tem t caktuar n nj material (prezantim) prej

Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

konstruktive, menaxhon emocionet e veta;

Kompetenca: T folurit pr t komunikuar dhe pr t msuar

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T dgjuarit e teksteve t ndryshme

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T lexuarit e teksteve t ndryshme

dyta dhe t figurshme q merr fjala brenda nj konteksti;

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T shkruarit pr qllime personale dhe funksionale

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: Prvetsimi i rregullave gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit

Vlerat dhe qndrimet

Nr. Kompetenca Temat Metodologjia dhe Vlersimi Burimi

saj formn e konkursit) nxnsit q aktivizohen materiale, dshmi

vn n dukje materialit ndryshme pr t

13 T shkruarit pr Strategjit e t Situata t Bashkbisedim, Vlersim : pun n grupe Teksti msimor

Nr. Tematika Temat Situatat e t nxnit Metodologjia Vlersimi Burimi

T folurit pr t veorit dhe teknikat ditari dypjessh, not) e-libri, tekste

67 T lexuarit e teksteve Publiciteti dhe

Qllimet e lnds s gjuhs shqipe

Pr t realizuar lidhjen e kompetencave ky me kompetencat e lnds, msuesi ndjek kta hapa:

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit (Shkalla V)

Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Kompetenca: T folurit pr t komunikuar dhe pr t msuar

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T dgjuarit e teksteve t ndryshme

- analizon gjuhn e figurshme t tekstit;

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T lexuarit e teksteve t ndryshme

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: T shkruarit pr qllime personale dhe funksionale

Vlerat dhe qndrimet

Kompetenca: Prvetsimi i rregullave gramatikore, drejtshkrimore dhe t piksimit

Vlerat dhe qndrimet

Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Gjuh shqipe Shkalla: V Klasa: X

Tema msimore: Gjuha shqipe dhe dshmit e para Situata e t nxnit:

Organizimi i ors s msimit

Hapi II. Pema e mendimit.

Nxnsit shoqrojn prgjigjet edhe me materialet q kan hulumtuar.

Formula e Pagzimit vazhdim i ilirishtes

Meshari i Gjon Buzukut sht dokumentuar von

Insert-i sht nj metod me an t s cils nxnsit kontrollojn sa t thella i kan

N fund nxnsit i prmbledhin t dhnat n tabeln e mposhtme:

Hapi III. insert, prezantim i puns hulumtuese.

Tabela plotsohet me informacionin e ri q merr nxnsi.

Albanoi (shek.II e.r.) Albanopolis (shek.II)

Albanenses (1271) Arbanum (1204, 1250) Kruja (n mesjet)

Majeri Vajgandi Lambertzi

Hapi V. Praktik e pavarur.

Detyr shtpie. Sillni n klas fjal, tekste t dialekteve t shqipes.

Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Gjuh shqipe Shkalla: V Klasa: X

Hapi IV Di, Dua t di, Msoj