James Churchward - Mu-Nun Kozmik Güçleri 1 (2009) y PDF

omega
James Churchward
(d. 27 ubat 1851) - (. 4 Ocak 1936)
ngiliz aratrmac. 1930lu yllarda yazd kitap kayp kta Mu ile ilgili Naacal
Tabletlerini zm; The Children of Mu (1931), The Lost Continent Mu (1933), ve
The Sacred Symbols of Mu (1935) adl kitaplar ile gndeme gelmitir. Bilinen en n-
l esrarengiz ngiliz yazardr. Ayn zamanda uzman bir balk ve mhendistir.
Churchwarda gre, Munun yeri kuzeyde Hawaii, gneyinde ise Fijis ve
Paskalya Adas olarak belirlenmitir. Churchward gnmzden 50.000 yl n-
ce, Mu ktasnn teknolojik olarak ok gelimi olduunu iddia etti. Bu uygarl-
n kolonileri arasnda Hindistan, Babil, Pers, Msr ve Maya uygarlklarnn ol-
duunu aratrmalaryla tespit etti.
Yazarn bu kitab Atatrkn okuduu kitaplar arivinde de yer almakta-
dr. Atatrk 1930lu yllarda Tahsin Mayakon (Mayatepek) Beyi aratrma g-
revlisi olarak Amerikaya yollamtr. Mu kavmi hakknda birok rapor dzen-
lenmitir.
MUNUN
KOZMK GLER 1
James Churchward
ngilizceden eviren
Ferit Burak Aydar

omega
1. bask: Omega Yaynlar, 2009

omega
MUNUN KOZMK GLER 1
zgn Ad: Cosmic Forces of MU I
Copyright 1934 James Churchward

BE, Books c/o Brotherhood of Life, Inc.
110 Dartmouth SE, Albuquerque, New Mexico 87106, USA
Yayn Haklar Omega Yaynlar

Bu eserin tm haklar sakldr. Yaynevinden yazl izin alnmakszn
ksmen veya tamamen alnt yaplamaz, hibir ekilde kopyalanamaz, oal-
tlamaz ve yaymlanamaz.
ISBN 978-975-468-859-7
Sertifika No: 10962
Yayn Ynetmeni: Asl Kurtsoy Hsm

ngilizceden eviren: Ferit Burak Aydar
Editr: Derya nder
Sayfa Dzeni: Tlay Malko
Kapak Fotoraf: Jeffrey K. Bedrick
Bask: Lord Matbaaclk ve Ktlk

Davutpaa Cad. Davutpaa Matbaaclar Sitesi
No: 103/430 Topkap/stanbul
Tel: (0212) 674 93 54
Omega Yaynlar
Ankara Cad. 54/12 TR-34410 Sirkeci-stanbul
Telefon: 0 212 - 512 21 58 Faks: 0 212 - 512 50 80
web: omegayayincilik.com omegayayincilik@gmail.com
Genel Datm: Say Datm Ltd. ti.

Ankara Cad. 54/4 TR-34410 Sirkeci-stanbul
Telefon: 0 212 - 528 17 54 Faks: 0 212 - 512 50 80
online sat: www.saykitap.com e-posta: dagitim@saykitap.com
Bu eser, uzun yllar boyunca en iyi eserimi
tamamlamamda bana yardmc olan
ve cesaret veren eim Louise H. Churchwarda
ithaf edilmitir.
J. C.
Teekkrler
Bu eserdeki malzemelerin derlenmesi noktasnda gr ve

nerilerini paylama nezaketi gsteren, Pittsburg, Pennsylva-
niadaki Carnegie Mzesi bakan mteveffa Dr. W. J. Hol-
landa teekkr etmek istiyorum. nerileriyle bana ok yar-
dmc oldu.
Washingtondaki Ulusal Mzenin Omurgallar blm
bakan olan arkadam Dr. C. W. Gilmorea bu eserin bir b-
lmnde model resimleriyle Antika yaamn canl bir e-
kilde aktarmamz salamak gibi muazzam bir i baard
iin ve ayrca byk nezaketinden tr hem kendim hem de
okurlarm adna teekkr etmek istiyorum. Resimler mze-
deki gerek fosillerden yaplm olup, u anda tm dnyada
biliminsanlar arasnda byk ne sahiptir ve hayvan yaa-
mnn bu eski biimleri model alnarak yaplm en iyi resim-
ler olarak grlmektedir.
NDEKLER
llstrasyonlarn Listesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Giri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Birinci Blm
Byk Glerin Kkeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
kinci Blm
Yerkre Gleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
nc Blm
Atmosfer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Drdnc Blm
Inlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Beinci Blm
Hayat Gc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Altnc Blm
Uzmanlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Yedinci Blm
Gne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Sekizinci Blm
Muhtelif Olgular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Ek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
LLSTRASYONLARIN LSTES
Bir arklar Dizisi Olarak Evren..............................................................19

1231 Nolu Tablet. Evrensel hareketlerin kilidi ....................................23
Semboller ....................................................................................................25
1186 nolu Meksika Tableti ......................................................................27
494 nolu sembol. Kesik Meksika Figrleri ...........................................28
1623 nolu sembol. Kesik Meksika Figrleri .........................................28
1138 nolu sembol. Kesik Meksika Figrleri .........................................28
513 nolu sembol. Kesik Meksika Figrleri ...........................................28
1 ve 2 nolu semboller. Tanrdan gelen drt g. ................................31
3 ve 4 nolu semboller. Tanrnn iinde .................................................31
Semboller ....................................................................................................32
Semboller ....................................................................................................33
Semboller ....................................................................................................34
Resim 1. Yerkrenin birincil gc yerkrenin bedeninden
Atmosfere ekiliyor...................................................................................41
Resim 2. Birincil g .................................................................................43
Tarafsz Blge.............................................................................................44
Tarafsz Blge.............................................................................................45
Elektromanyetiin Bir Blm ...............................................................47
ki Eik Kule ..............................................................................................53
Mknats ve ivi ........................................................................................54
Mknats ve ivi ........................................................................................55
Munun Kutsal Yazlarndaki Naacal Vinyetleri..................................60
imek. ki Grnt ..................................................................................63
Gaz Alevi ve Mum Alevi .........................................................................68
nsan Gz .................................................................................................69
Bayku Gzleri...........................................................................................75
Kedi Gz...................................................................................................76
Alar ...........................................................................................................83
Termoelektrik Pirometre ..........................................................................88
Renklerin Grnd Bir Ana Inn Birinci ve kinci Blmleri.....94
Bir Ampl Kesiti........................................................................................95
Alar ve Gler.........................................................................................98
ki elik Hedef...........................................................................................99
Inlar Toplayan ve Bir Noktaya Odaklayan Mercek.......................100
Drt Ulu Yldz ......................................................................................113
Ziinin leyiini Anlatan Bir Naacal Vinyeti......................................114
Nivenin Meksikada Bulduu Ta Tabletlerden Birisi.....................115
Karbon anda Topran Tipik Durumu ..........................................131
Karbon andaki Amfibi Mostodonosaurus ....................................132
Karbon andaki Srngen.................................................................133
Dinazor ann Sonunda Byk Srngenlerin Tepe
Noktasnda Oluu ...................................................................................134
Kretase Dneminin Banda Topran Tipik Durumu.....................136
Soyu Tkenmek zere Olan Triceratops ............................................137
Ge Kretase andaki Tracodant ........................................................138
nc Dnemin Balar .......................................................................139
nc Dnemin Balarndan Bir Hayvan Numunesi.....................140
nc Dnemin Balarndan. Titanothere .......................................141
nc Dnem Memelilerinin Son Uzmanlamalarndan Birisi ....142
Gne. ok Kadim Bir Hindu Yaznndan .........................................159
Gne Gleri Bir Manyetik neyi ekerken....................................173
Gne Glerinin Manyetik neye Etkisi ..........................................177
Gne Sistemi ..........................................................................................180
Bir Serseri Gezegen .................................................................................185
Yerkre Sarkac........................................................................................190
Saat Sarkac Yerkre Sarkacnn Bir Suretidir ....................................191
Drt Mevsim ............................................................................................195
Yerkrenin Elipsi.....................................................................................197
Yerkrenin Dn ................................................................................198
plik kr ..............................................................................................201
Kutbun Sallanmas ..................................................................................205
Harita. Byk Manyetik Dalgalar ........................................................211
Son Manyetik Felaketteki Kuzey Dalgas............................................213
Son Manyetik Felaketteki Kuzey Dalgas............................................214
Giri
lk insanlarn retilerinde bilim dinin bir parasyd. Bi-

limle din ikiz kardeler olarak grlyordu. nsann ilk -
retileri kadir-i mutlak bir Yaratc Tanrnn olduu ve insann
varoluunu Ona borlu olduu ynndeydi.
Ardndan, insann zel bir canl olduu, yeryzndeki
baka hibir canl biiminin sahip olmad bir eye sahip ol-
duu retisi geldi: Bu ey, ruh ya da tindi. Buna gre, insa-
nn ruhu sonsuza dek yayordu ve lmszd. Maddi be-
den geldii yer olan topraa geri dnyor, bu durum ruhu
salveriyor ve ardndan ruh yaamaya devam ediyordu. An-
lalan o ki, bu dnceler insan zihnine tmyle nakoldu-
unda ve insan bunlar tmyle kavradnda, sray bilim
dersleri ald. nsana Yaratln yasalarn ve eserlerini gste-
ren eyler retildi: rnein evrenin dzenleniindeki son-
suz bilgelik, tm canllar yneten kusursuz derecede doal
yasalar ve bunlarn kusursuzca uygulan vs. vs.
nsan bu bilimlere ilikin bilgisiyle Yaratcnn gcn,
bilgeliini ve Byk lahi Sevgisini daha kusursuz bir ekil-
de alglayabildi.
Bu bilimsel retiler insan Semavi Babasna daha fazla
yaknlatrmakla kalmad, ayn zamanda onu daha iyi anla-
masn ve onunla bir olmasn da salad.
nsana retilen bu ilk bilimlerin hepsi bir biimde o ka-
dar basitti ki insan o zamanki kltrsz durumunda bile
bunlar tmyle anlayabilmiti. Bunlar anlamak ona Yarat-
csna kar kr krne bir inan ve sevgi kazandrmt.
13
Munun Kozmik Gleri 1
Bu basit bilimler teorik genellemeler olmadan retiliyor-

du ve ilahiyata ya da teknolojiye benzer bir ey de yoktu. Ba-
sit ve yaln gerekler retiliyor ve izah etmekle yetiniliyor-
du. Fakat bu bilimlere bugn Kozmik Bilimler ad veril-
mektedir. Kozmik ad verilmesinin nedeni, Antikadakiler
asndan basit olmasna karn, gnmz insan tarafndan
anlalmamas ve onun bilgi birikiminin tesinde olmasdr.
Bu noktada, neden diye bir soru sorulabilir. Cevab udur:
Antika bilim bahesi teori, teknoloji, ilahiyat ve yanl an-
laylar, bulular, kafiye ya da akldan yana nasibini alama-
m ocuksu ryalar gibi ayrkotlaryla tka basa doludur ve
tm bunlar evrenin tamamn yneten doa yasalaryla her
bakmdan uyumazlk iindedir.
Gnmzdeki zc durumunun arkasnda genel olarak
iki etken vardr:
Birincisi. Gnmz insannn bencillii ve lszce hret
peinde komas, Bilim Dann en tepe noktas olarak grl-
mek istemesi ve dolaysyla da yalnzca tek bir Byk Bir oldu-
u gereini tmyle unutmas ya da gzden karmasdr.
nsann ulaabilecei en yksek mertebe, Onun hakikatin
bilgisini aktarmak iin seilmi araclarndan biri olmann b-
yk onurudur. nsan tek aracdr; byklk yalnzca Ona
aittir. Ama arac tayin edilen insan byktr, nk bu dn-
yada kendisine bahedilebilecek en byk onurlarn tesinde
bir onur elde etmitir.
kincisi. nsann Tanrya tapnmaktan Mammona* tapn-
maya dndr. nsanlar Mammona taparken Tanrya tap-
tklarn sylerler ama bu doru deildir. Bunu yapan biri an-
cak kendini kandrr, yce Tanry kandramaz. Muazzam
maddi karlar elde etmenin nihai amac dier insanlar kle-
letirmektir. Bu agzl insanlar ibadet ekillerine baka bir
ad vermeyi isteseler de, bu ekilde maddi zenginlie tapn-
mann ad kleliktir, baka bir ey deil. Ve bu devam ettii
srece, dnyaya huzur gelmeyecektir.
14
Giri
Mammon: Kutsal Kitapta maddi zenginlik, hrs, tutkuyu

temsil eden sahte Tanr.
Gerek bilimin renilecei byk okulu doa bahesinde
bulabilirsiniz, zira doa yksek renimin alnd okul bina-
sdr; insanlar burada kendilerini lmsz gelecee hazrla-
may renirler.
nsana bu almalarnda yardmc olmak amacyla,
Kutsal ve Mlhem Yazlar
ad verilen ve dinle bilimi aklayan yazlar biiminde bil-

giler verilmitir.
Bu yazlar imdi nerededir? Kayp mdr? Hayr, kayp de-
ildir ama oraya buraya dalm ve unutulmutur, ama la-
hi Yasalara gre dank paralar yeniden bir araya getirile-
cek ve yeniden renilecektir. te o zaman, binlerce yldr bi-
lime szm olan mitler parlak gne nlarnn karsndaki
sisler gibi kaybolacaktr.
Bu cildin iindekiler Kutsal Mlhem Yazlarn birka par-
asnn Bilimsel Ksm evirisidir; bunlar kefedip kayda
geirmek benim payma dmtr. evirilerin kt olduu-
nu kabul ediyorum ama snrl bilgimle elimden gelenin en
iyisi buydu.
Antikadakilerin yazdklar, okuduklar ve anladklar
ekliyle her trl kk ayrnty sunan Antika yazlarn
hi kimse eviremez. evirebilirim diyenin hakikate saygs
yoktur. Bir insann elinden en fazla genel anlam aktarmak
gelebilir. Ben de bunu yaptma eminim.
Antika yazlarnn en kk ayrntlarnn modern e-
virmenler tarafndan aktarlamyor olmasnn birok nedeni
vardr. Szgelimi her sembol ya da hiyeroglif bir radikal
(kkten) oluturur ve radikalin birok anlam vardr, tpk
modern ark szckleri olan mootoo, erekathu gibi. Szc-
n esas anlam nasl telaffuz edildiine ve vurgulandna
15
baldr. Antika gliflerinde ya da aktardm modern sz-

cklerin heceleniinde hangi anlamn kastedildiini anlatan
herhangi bir ipucu yoktur. Modern gliflerde duyma ve ret-
me yoluyla reniriz. Oysa Antika sz konusu olduunda
ne duyabiliriz ne de retilebiliriz. Bu nedenle u anda hi
kimse Antikadan her trl kk ayrnty bizzat Antik-
adakilerin anladklar ekliyle kapsaml, tam ve kusursuz
olarak aktaracak ekilde eviriler yapamaz.
15 bin yl nce bu yazlar atalarmz tarafndan kusursuz
ekilde anlalmt. Msrda Musa dnemine kadar bunun
gayet gzel bir ekilde srdrldn gryoruz. Musa
bunlar anlamt. Eski Ahiti derleyen Ezra ise anlamamt.
(M 800)
2 bin yl nce bunlar yaklak be manastrda anlalyor-
du. Bu manastrlarda bugn ne kadar anlaldn ise bilmi-
yorum. ou unutulmutur. ok nde gelen bir biliminsan
bu elyazmasn okuduktan sonra yle demiti: Umarm ba-
slmas uzun zaman alr, nk bunlar btn profesrlerimi-
zi ve retmenlerimizi yeniden renci sralarna gndere-
cektir. Bunun yol aaca altst olu ok zc sonular do-
uracaktr.
Hakikatler zc mdr?
16
Birinci Blm
Byk Glerin Kkeni
lerin kkenini gstermeye almadan nce, ilkin g

G nedir onu tanmlamak istiyorum. G, bedenlerin konu-
munda ve bazen bedenin kendisinde deiikliklere yol aan
eydir. Hibir beden ya da madde, ne kadar kk ya da b-
yk olursa olsun, bir gcn yardm olmadan deiiklik ya-
ratamaz.
Atomik gler diye bilinen tm gler aslnda stn bir
g tarafndan ynetilen ikincil glerden baka bir ey de-
ildir. stn g, atomlar harekete geirir, atomlar da ba-
ka ya da ikincil bir g retir ya da aktarrlar; stn g so-
rumlu olandr. Btn gleri yneten tek bir sonsuz g
vardr.
Bir gc hislerimizle alglayabiliriz, ama hibir gc g-
zmzle gremeyiz.
Gler ar stlm bedenlerde depolanamaz; keza, t-
kenmi bir g de souk blgelerde yeniden yaratlamaz.
Gler pozitif ve negatiftir. Her pozitif gce karlk bir
negatif g vardr.
Byk glerden bazlar kapsamlar ve gleri bakmn-
dan snrszdr, bir semavi bedenden (gkcisminden) dieri-
ne uzanabilirler. Gler evrendeki btn bedenlerin hareket-
lerinden sorumludur.
Glerin dier glerde yakn gleri, kartlar ve ntrle-
ri vardr.
17
Dnyevi glerin bazlarnn da elementlerde yakn gle-

ri, kartlar ve ntrleri vardr.
ki g bulutuunda iki eyden birini yapar: Her ikisinin
de etkisiz hale geldii tarafsz bir blge oluturabilirler. r-
nein, Kar konulmaz bir g hareketsiz bir nesneyle kar-
latnda tarafsz bir blge oluur ve mcadele sona erer.
Glerden biri dierinden stn olduunda, onu fetheder
ve yoluna devam eder.
Glerin hareketleri titreimlidir. Scak bir kmr elin
ayasna eli yakmadan yerletirilebilir, yeter ki elin sahibi i
titreimlerini (stn gc) ate gcnn titreimlerinin ze-
rine karsn.
Yanan kmr ile elin derisi arasnda ate gcnn tesine
geemeyecei bir tarafsz blge oluturulur.
Drt byk temel gc yaratm olan tek bir sonsuz stn
g vardr. Bu drt byk g sayesinde ve bu drt byk
gten dier gler doar ve dolaysyla bunlar ikincildir. Bu
drt byk g bugn fiziki evreni ynetirler ve Tek stn
Sonsuz Gn emrinde ya da iradesi altnda almaktadrlar.
Bu stn g, evrendeki dier btn gleri harekete ge-
iren ve hareketlerini devam ettiren gtr.
Bu stn g insan tarafndan anlalamaz. Anlalmaz ol-
duundan, ne resmedilebilir ne de adlandrlabilir. O Adszdr.
Tahayyl snrlarmzn tesinde bir gce sahip olan g-
lerin ortasnda yaadmz ve onlar tarafndan evrili oldu-
umuz, kukusuz, herkes tarafndan kabul edilmektedir. Fa-
kat biz onlarn ortasnda olmamza ve onlar muazzam gkci-
simlerini hareket ettirip ynetiyor olmalarna karn, yine de
onlar hissedemeyiz; onlar bize dokunmaz ve onlarn etkile-
rinden gzlem yoluyla haberdar olmasak, mevcudiyetlerin-
den ve varlklarndan haberimiz bile olmaz. Neden bu dehet
gler bizi hibir ekilde etkilemezler? Birincisi, elementler-
den olutuklarndan, biz onlara kar tarafszzdr, ikincisi de
onlar bizim zihinlerimizin ve bedenlerimizin tesindedir.
18
Byk Glerin Kkeni
nsan yle yaratlm ve oluturulmutur ki onunla ba-

lantl her eyin belli bir menzili, belli bir snr vardr. Kula-
mz ancak belli bir snr dahilindeki sesleri duyabilir, ne da-
ha fazlas ne daha az. Bu snrn tesinde ses olsa bile o bu
sesleri duyamaz, nk bu sesler onun alg menzilinin te-
sindedir.
Birazdan byk glerin kkenini aklayacam ama bir
yap ya da teori oluturmak iin salam bir temel arttr. Te-
mel atmaya semavi bedenlerin hareketlerini bir dili takm
yardmyla aklayarak balayacam.
Grlecei zere, bir emberin iindeki genle gsterilen
ve ortasnda bir nokta olan merkezi ya da temel bir g var-
dr. Bu emberin dilisi yoktur ama dilileri olan ilk arklar
harekete geirmektedir. Bu dililer, atomlarn hareketleriyle
yaratlm ya da atomlar araclyla aktarlan ikincil gler-
Bir arklar dizisi olarak evren.
19
dir. lk dili takm ikincil gleriyle ikinci dili takmyla bir-

birine geer ve onu harekete geirir, sonra o da dieriyle i ie
geip onu harekete geirir ve bylece evrenin en cra kele-
rine kadar bu hareket yaylr.
rnek olarak gne sistemimizi alalm.
stn bir gne dilileri ya da gleri bizim gnelerimiz-
le, dililerimizle ya da glerimizle birbirine geiyor. Bu s-
tn gne daha gl olduundan bizim gneimizi dnd-
rr ve bylece ikincil gler retir. Bu ekilde yaratlan gne-
imizin gleri onun uydularnn gleriyle birbirine geer
ve l olmayanlar dndrr. Bu bakmdan, gne sistemi-
miz tm evrenin ileyiinin mikro dzeyde bir rneidir.
lk gneten sonuncusuna kadar tm yneten bedenler
kendi eksenleri etrafnda dnmek zorundadrlar; bunu yapa-
bilmek iin her dnen bedenin sert bir kabuu ve yumuak
bir merkezi olmaldr, zira bu bileim olmadan dnemezler
ve g yaratamazlar.
Kat bir bedenin yumuak bir merkezi yoksa l bir be-
dendir ne kendi ekseni etrafnda dnebilir ne de yeni g-
ler yaratabilir. Evrenimizdeki Ay ve Merkr gezegeni l be-
denlere rnektir.
Bedenlerin ilk dili ark bedeni terk ettikten sonra geze-
genlerin etrafnda dnen kk aylara kadar tm hareketleri
ilk byk stn birincil gten trm eden ikincil gler ta-
rafndan hareket ve kontrol ettirilir.
Merkezi gc yneten herhangi bir g yoktur nk o
btn glerin kkeni ve yneticisidir. Eer onu yneten ba-
ka bir g olsayd, o merkez olmazd, onun tesinde baka
bir ey olmas gerekirdi. Merkezi g gemiten beri hep var
olmu ve sonsuza dek de var olacak olan Byk Sonsuz
Gtr.
Yukardakileri temel olarak alyorum.
20
Byk Glerin Kkeni
LK MEDENYETN BLMLER. Munun anavatann

ykma urad dnem olan M yaklak 10.000 ylnda, o
dnemde bilinen ve uygulanan bilimler, balanglarn belir-
tilen bir zamandan olacak olursak, 100.000 yl akn inceleme
ve deneyimlerin bir rnyd.
Bugn son 500 ylda gelitirilen bilimleri uyguluyoruz. u
an belki de atalarmzn 100.000 yl nce getikleri yolu bir
daha geiyoruz. O dnemde de imdiki kadar sorun ve baa-
rszlk yaadklarna hi kuku yok: Saysz efsane bize bu-
nun byle olduunu gstermektedir. Babil Kulesi hakknda-
ki sembolik efsane bunlardan biridir.
Bilimsel insan doas her zaman ayn olmutur: ok ben-
cil, kskan, baskc, egoist, ne kmay arzulayan, hret pe-
inde koan, stelik hak edip etmediine bakmayan ve Mam-
mona derin hislerle tapnan biri. Tm bunlar bilime giden
yollardaki bataklklar ve kmazlardr. Bu yoldan giden her-
kes kaybolmaya ve gider gitmez de unutulmaya mahkm-
dur. Bu tr insanlar kendileri ya da insanlk iin hibir ey
yapmamlardr.
Hindistanda Naacallar tarafndan anavatandan getirilen
bir sr kil tablet buldum. Bu tabletlerin says esasen 10 bin-
dir. Dolaysyla benim bulduklarmn uzun bir hikyedeki
tek bir paragraftan ibaret olduu anlalacaktr. Bu Naacal
tabletlerinin ok az hari hepsi yaratl ve Kozmik Glerin
ileyii hakkndayd.
Bunlarn aa kmasyla bu kitab yazmaya baladm. Bu
tabletlerin bulunmasna ilikin ayrntlar ilk kitabm olan Ka-
yp Kta Muda vermitim.
Altm yl nce Hindistanda palmiyelerin glgesinde otu-
ruyordum; eski hocam Rishi bu esiz Naacal kalntlarn de-
ifre ediyor ve eviriyordu. Bugn ise Amerikada bir ktp-
hane masasnda, yalnzca tek bir takmnda 3 binden fazla ya-
z barndran dier Antika yazlarn deifre etmeye al-
yorum.
21
Bu takm William Niven tarafndan Meksikada Mexico

Citynin 6 ila 9 kilometre dndaki noktalarda bulunmu
olan ta tabletlerden oluuyor. William Niven tm cmertlii
ve nezaketiyle bunlarn hepsini kopyalad ve fotoraflarn
ekti ve sonra deifre etmem iin (tabii eer edebilirsem) kop-
yalar bana gnderdi.
Bu tabletlerin bazlarndan, tabletlerin en az 12 bin yllk
olduklar anlalyor ama ne kadar eski olduklarn bilmiyo-
rum.
Bunlarn birka hari hepsi de resimli yazlardr ve
Munun Kutsal Mlhem Yazlarndan cmleleri anlatan re-
simler iermektedir. Byk ounluu Yaratl hakkndadr;
binden fazlas da Kozmik Gleri konu alr, bunlarn kke-
nini ve ileyiini sunar, ayrca hayatn ne olduunu ve ele-
mentlere nasl can verildiini gsterir.
Bu Amerikan tabletleri sayesinde arktaki Naacal tablet-
lerinde eksik olan birok halkay yakalama ans elde ettim.
ki takm da (gerek Amerikadan gerekse de arktan gelen
tabletler) esasen ayn kaynaktan, yani Kutsal Mlhem Yaz-
lardan geldiinden, doann gizemlerine ilikin bir aratr-
maya ve biliminsan atalarmzn yz binlerce yl akn ince-
leme ve deneyimin ardndan bunu nasl grdklerini ren-
meye balayabiliriz.
Naacal yazlarnn izinden giderek saysz deney yaptm.
Bir deney hi durmamacasna, geceli gndzl yedi ylm al-
d. Bu deneyin amac, yeryznde hayatn ortaya kt d-
nemden beri canl biimlerindeki eitli deiikliklerin nede-
nine dair kendimi tatmin etme isteimdi.
Bu deneyin sonucu Evrim mknszdr balkl Beinci
Blmde (s. 113) veriliyor.
Bu noktada kukusuz, sembolleri ve resimli yaz biimiy-
le Antikaa ait bu Amerikan tabletlerinin biimini grmek
baz okurlarmn ilgisini ekecektir. Keza nasl deifre edil-
diklerinin ve okunduklarnn da merak konusu olacan d-
22
Byk Glerin Kkeni
nyorum. Bunlar kaderin muhafaza ettii ve incelememiz,

yaptmz bilimsel hatalar dzeltmemiz iin bize aktard
resimlerdir.
lkin Nivenn Meksika tabletlerinden birkan ele alaca-
m, sonra da aslnda kendi n bahelerimizden kan Ame-
rikadaki Tmlsleri na Edenlerle devam edeceim.
Tablet No. 1231. Evrensel hareketlerin kilidi
Bu belki de Nivenin 3000in zerinde para ieren Meksi-

ka tabletleri koleksiyonundaki en deerli paradr. Zira An-
tika insannn kozmogonisindeki iki nemli noktay akl-
a kavuturmakta ve bu zamana kadar gizemli diye grlen
eyleri aklamaktadr.
23
Grlecei zere, bu tabletin anlald takdirde mitik

bir yan yoktur ama ok derin bir eydir ve bugnk bilgi da-
arcmzn tesindedir.
Bu tablet ok kapsaml bir hikye anlatmaktadr. lkin bi-
ze Yaratlta kullanlm olan ve imdi de evrendeki tm be-
denlerin hareketlerini yneten drt byk temel g olduu-
nu anlatmaktadr. Bize bu glerin batdan douya doru i-
lediini ve tm semavi bedenleri batdan douya doru ta-
dn anlatmaktadr ve ayrca hareket eden tm canl beden-
lerin kendi eksenleri etrafnda batdan douya doru dnd-
n gstermektedir.
Bu tablet bize bu glerin eylemleriyle dnen bedenlerin
glerini devam ettirmelerini saladn ve dolaysyla g-
cn bedenin hareketlerinden geldiini anlatmaktadr. Bilim
dnyas buna atomik g adn vermektedir. Oysa atomik
g diye bir ey yoktur. Bugn biliminsanlar tarafndan ato-
mik g diye adlandrlan ey, enerjisini atomlarn elementle-
rinden almaz. Atomik element kendisine aktarlm olan te-
mel glerin toplaycs, taycs ve datcsdr yalnzca.
Dnen bedenler (yerkre gibi) halk dilinde dntrc-
ler diye adlandrlabilir; birincil glerden esas hacmin belli
ksmlarn alrlar ve her beden bunu kendi iinde doann
gerekliliklerine gre datr.
Srekli yklenmeye devam eden atomdan hareketle bili-
minsanlar gc yaratann atom olduu sonucuna ulam-
lardr ama bu gr yanltr zira atom yalnzca bir aktarma
kaydr.
Glerini elde etmek adna atomun paralanabilecei hak-
knda birok ey duyuyoruz. Neden akmaya devam eden bir
su kanaln paralayp suyu datasnz? Neden sudan akma-
ya devam ederken yararlanmayasnz? Bu paralama ilemi
akan su kaynan gcyle birlikte kurutur. Atomu parala-
makla atomun iindeki glerin ak yok edilir. Antikada-
kiler aktan yararlandlar, ak yok etmediler.
24
Byk Glerin Kkeni
Tablete geri dnecek olursak, bu tablet glerin kkenini

ve sayfa 19daki ekilde ilk dili takmn dndren gc gs-
termektedir.
Bu tablet ak ve net bir ekilde unu gstermekte ve ifade
etmektedir: G, Sonsuz olann radesi ve Emridir.
Okurlarm unu sorabilir: Bu karmlar nasl yapyorsu-

nuz? Ben bu sorudan nce tabletteki vinyeti zmlemek ve
evirmek istiyorum.
1) Merkezi ember Yaratcy sembolize etmektedir: Son-

suz.
2) Kvrml kollar drt temel gc sembolize etmektedir.
3) Kollar emberden kmaktadr. embere bal oldukla-
rndan ondan gelmektedirler. Yani bu gler Yaratcdan t-
rm etmektedir.
4) Her kolda ad yazldr. Burada kullanlan glif, mimar
ve geometriciye denktir. Dolaysyla bunlar drt byk mi-
mar, drt byk geometrici, drt byk inacdr.
5) Bu emberin iinde Hiyeratik harf H, yani byk drt-
lnn alfabetik sembol vardr. emberin iinde olmak Ya-
ratcnn iinde olduklarna iaret etmektedir ve bir kolun
iindeki adlardan biri Hiyeratik H harfiyle ilikili olduun-
dan, bu drtlnn drt byk geometrici vs. olarak adland-
rlmas gerektiine iaret etmektedir.
25
emberin iinde olmak Yaratcnn iinde olmaktr. Yara-

tcnn iinde olduundan ve Yaratcdan geldiinden, onun
radesi ve Emri olmaktadr. Bylece btn glerin asli kke-
ninin Yaratc olduunu gstermektedir.
6) Burada emberin iinde Hiyeratik H harfi gsterilmek-
tedir: Yani byk drtlnn alfabetik sembol.
7) Kollarn her biri, byk bir temel g, iinden bir suo-
ku (anavatann faaliyet sembol) karmaktadr ve dolaysy-
la bu glerin yaratln tamamlanmasyla faaliyetlerini son-
landrmadklarn, aksine belli oranda devam ettirdiklerini
gstermektedir.
Antikadakiler bunu tmyle anlamlard, zira bu vin-
yette onu resmetmekte ve yazlarnda yle demektedirler:
Kutsal olanlar yaratl tamamladklarnda, onlara fiziksel
evrenin sorumluluu verildi.
Bu bugn takdir edilmemektedir, keza hayatn gerekte
ne olduu, nasl yaratld ve sonrasnda nasl devam ettiril-
dii renilene kadar da edilmeyecektir. u anda dnya bu
bilgiden uzaktr, yoksa evrim teorisi denen garabet ortaya -
kamazd.
1086 NOLU MEKSKA TABLET. SIRADAN BR KU.

Ben bu tableti ncekini dorulamak iin kullanyorum, zira
birincil glerin dorudan Yaratcdan ktn iddia ediyo-
rum.
Yeryznn tm blgelerinde, Antikan tm halklar
arasnda, kular yaratc glerin sembollerinden biriydi.
Amerikada dn olduu gibi bugn de Ate Kuu diye ad-
landrlmaktadr. Kayp Kta Muda Hintlerin Ate Kuu
hakkndaki efsaneleri ve inanlar aktarlmtr. imdi de
glerin kkenine ilikin kant olarak 1086 nolu tableti ele
alacam.
Bu kuun gz bir ifttir, bu da Uygurlarn Tanr ya da
Yaratc sembolyd.
26
Byk Glerin Kkeni
Hiyeratik H harfi drt byk birincil gcn alfabetik

sembol kutsal drtldr. Bu harf bedenden karken gste-
rilmektedir, dolaysyla Yaratcnn kendisinden da yayl-
maktadr. H harfinin altnda drt izgiyle gsterilen gs-
lk vardr. Drt, kutsal drtlnn rakamsal sembolyd.
1086 Nolu Meksika Tableti
KESLMI FGRLER. Bu grupta 116 tablet vardr ve

hibiri birbirine yzde yz benzememektedir. (494, 1623,
1138 ve 513 numaral tabletler, sayfa 28.)
Bunlar tmyle geleneksel figrlerdir ve herhangi bir ya-
am biimini temsil etme amac tamamaktadr. Aslna bak-
lacak olursa, bunlar tmyle sembollerden ve eski bir yn-
tem olan rakamla yaz biiminden olumutur.
Bunlarn drt byk birincil gcn kkenini ve ileyiini
gstermesi amalanmtr.
BEDENLER. Bedenleri ya bir koza ya da tohum zarf bii-

mindedir, glerin anavatannn sembolleri olarak kullanlr,
ama temel drtlnn yalnzca ikisine iaret eder.
27
Kesik Meksika figrleri
BEDEN ZGLER. Bu eitli ekillerin bedenleri zeri-
ne kazl izgiler ve semboller vardr. izgiler eski tapnaklar-
daki ezoterik yaz biimidir ve eklin glerin hangi eylemi-
ni sembolize ettiini aklamaktadr. Rakamla yaz gizli bir
anlam tar. Bu yaz biiminde kullanlan rakamlar 1 ile 10
arasndadr (10 dahil).
Rakamla yaz M. . 500e, hatt belki biraz daha sonras-
na kadar Msrdaki tapnak yazsyd. Bunu Yunanl Pitago-
rastan biliyoruz. Pitagoras Msrdayken Kutsal Gizemler ile
tanmt. Yunanistana dnnce rencilerine Tanry say-
larla onurlandrmay retmiti. Bu 116 tabletin her birinde
Yaratcdan byk birincil gleri iinden karan Bir olarak
bahsedilmektedir.
FL HORTUMU. Hortum glerin evrende hangi ynde

ya da dorultuda hareket ettiklerini anlatan bir semboldr.
Tm hareketler batdan douya dorudur ve daire ya da
elips eklindedir.
Tm semavi bedenler batdan douya hareket eder.
Tm dnen bedenler batdan douya dner.
zel olarak bir g bu hareketleri dorudan ya da dolayl
olarak kontrol eder.
Bu figrlerin her birinin yz batya bakar, hortumlar do-
uya doru kvrlm vaziyettedir. Bu kvrm glerin daire-
sel hareketini sembolize eder.
Bazlarnn 494 ve 513 nolu tabletlerde olduu gibi srt ta-
rafnda ikinci bir hortumu daha vardr. Bu hortum kafann
iinde kvrktr ve hl batdan douya doru yol almaktadr.
Bu hortum jiroskopik gc sembolize etmektedir; jiroskopik
g muhtemelen byk merkezcil gcn kzdr gazlar
toplayan, sktran ve bunlardan dnyalar oluturan gtr.
Bu byk merkezcil g, beden dnmeye balar balamaz,
bu dnya sz konusu olduu kadaryla lmt; sonra jiros-
kopik g ebeveynlerinin grevini devralm ve dnyasn
ayakta tutmutu.
29
KOL ve BACAKLARI. Kol ve bacaklar sfrdan (bkz. 1138

nolu tablet) drde kadar (bkz. 1623 nolu tablet) deimektedir.
Bunlar gnein hareketlerini anlatmaktadr.
ki nedenle ark resimlerinin ve Kozmik Gler zerine
yazlarn doruluunu gsterecek rnekler olarak Ameri-
kada bulunan resimlerin birounu aldm:
Birincisi. nk dier lkelerin stn medeniyetlere sahip
olduklarnn iddia edildii dnemde, Amerika onlarn geri-
sinde deildi.
kincisi. Biliminsanlarnn ilk insanlarn kalntlarn ara-
mak iin tm dnyay kar kar gezmektense burada Ame-
rikada kaydadeer daha fazla ey bulabileceklerini gster-
mek. Baz hrsl kiiler ya ilk insan olsun ya da hi olmasn di-
yorlar. Eer gerekten istedikleri buysa, aradklar eyi Gabi
lnden ya da Asyann cra herhangi bir kesinden ziya-
de burada Amerikada bulmalar daha muhtemeldir.
Msr, Hindistan, Yunanistan ve dier tm Antika tarih-
leri bize insann yeryzndeki serveninin u anda Pasifik
Okyanusunun yatan oluturan eski bir kta olan Muda
baladn gsteriyor.
te aklayc vinyetleriyle bu ark kaytlarndan dnya-
nn ilk byk medeniyetinin eski Kozmik Glerine, btn
gerek bilimlerin temeline dair bir eyler sunmaya altm.
Bu byk medeniyetin yazlarnda evrenin drt byk bi-
rincil g tarafndan ynetildii ve kontrol edildii, bu b-
yk glerin Yaratcdan kt ve trm ettii, onlarn
Onun emirlerini, Onun arzularn, Onun isteklerini yerine
getiren failler olduu anlatlr.
Antikadakiler bu glerin kkenini ve her daim onlar
altran gc anladklarndan, onlara o kadar sayg duyar-
lard ki hibir zaman onlar adlandrabilecek kadar ilahi bir
ad bulamamlard. Bu glere daha uygun bir ad verme gi-
riimleri birok diye bilinmelerine yol amt. Benim elli-
nin zerinde adn olduu bir listem var.
30
Byk Glerin Kkeni
Antikadaki biliminsanlar anlalan o ki her frsatta bun-

larn ileyiini anlatan ekiller izmilerdir. Aada bunlar-
dan bazlarn gsteriyorum ve ayn zamanda anlamlarn ve-
riyorum:
Tanrdan gelen drt g Tanrnn iinde
ekil 1. Bu ekil, drt byk gten bahsederken kulla-

nlan ilk semboldr. Bunu ilk kez, 70 bin yl nce yazlm
olan Munun Kutsal Yazlarnda bulmutum. Meksika ya-
zlarnda ve tabletlerinde, keza Amerikadaki Tmlsleri
na Edenlerin kalntlarnda olduka nemli bir yer kap-
lar.
ekil 2. Ayn drt g, Yaratc olarak Tanrdan trm et-
tiklerini gstermektedir. Bunu Meksikada, Tmlsleri na
Edenlerde ve Kuzey Amerikann Kayalk Yerleimcilerinde
de gryoruz.
ekil 3. ekil 2dekiyle ayn anlay ifade etmenin bir ba-
ka biimi. nceki ekiller kadar eski deildir, ama tm dn-
yada geerlidir ve zellikle de Tmlsleri na Edenlerde
ne kar.
ekil 4. ekil 3 ile ayn dneme ait bir semboldr. Yalnz-
ca drt byk gcn Yaratcdan ktn vurgular. Her yer-
de kullanlrd ve Meksika tabletlerinde ve Tmlsleri na
Edenlerin kalntlarnda ok nemli yer kaplar.
Amerikadaki bir Amerikan Tmlsleri na Edenler
sembol, gne nlarnn onun iindeki glerin ileyiin-
den trm ettiini ve bu glerin drt byk temel gten
ktn anlatr.
31
Bunlar dier iki Tmlsleri na Eden-

ler semboldr, canl ve hareket eden bir
bedenin eriyik haldeki merkezinin bede-
nin sert kabuuna srtndn ve by-
lece ikisi arasnda bir srtnme izgisi
oluturduunu gstermektedir. Bu izgi
Drt gten kan tkenmi gleri yeniden canlandrp, on-
nlar lar sert kabua geri dndrr ve burada
doadan yeni bir grev iin ar bekler. Bu grevin ayrnt-
lar Kutsal Yazlarda mevcuttur. Msrl ktip Aua (M 1200)
bu konu zerine epeyce yazp izmitir.
Bu bir Tmlsleri na
Edenler semboldr ve sayfa
23teki 1231 nolu Meksika
Tableti ile ayn anlama sahip-
tir. kisi arasndaki tek fark
Meksika tabletinin zerinde
yazl aklamann olmasdr.
Sol: Dnyann batdan douya
doru hareket eden eriyik haldeki
Her ikisi de Tanrdan trm
merkezi. Sa: Gnein batdan eden drt byk g oldu-
douya dnen eriyik haldeki unu ve bunlarn bir merke-
merkezi zin etrafnda batdan douya
doru seyahat ettiini syler.
Bu da bir Tmlsleri
na Edenler semboldr.
Yaptm aratrmalarda
buna benzer yalnzca tek bir
eye rastgeldim. Bu M
3000 ylna ait olan ok eski
Timlslerde Meksikadaki
oturanlar tablet bir Hindu belgesinin ze-
rindeydi. Hem parlak hem
Batdan douya doru hareket
de koyu nlar yayan gne-
eden drt g.
i sembolize etmektedir ve
32
Byk Glerin Kkeni
hem parlak hem de koyu nlarn

g tayclar olduunu ve hepsinin
de batdan douya doru bklm
halde hareket ettiini sylemektedir.
Bu sembol, nlarn gleriyle
birlikte uzayda hareket ederken bir
eri oluturduklarn, bylece gne-
Tmlslerde oturan
aydnlk ve karanlk.
imizden gelen bir nn yeryzne
Inlar ve Gler. dik bir ekilde deil, eri izerek ar-
pacan sylemektedir. Bunun do-
ru mu yanl m olduunu bilmiyorum. Onu da gkyz
hakknda daha fazla ey bilenler sylesin.
Yerkre glerinin ileyiini anlatan ve ayn zamanda
bunlarn esasen Yaratcdan geldiini gsteren bir dier T-
mlsleri na Edenler sembol.
Yerkrenin sert kabuunun evre-
sinde bir dizi tarak gsterilmektedir.
Bunlar yerkrenin d kabuunda
balar ve biterler. Bu sonsuz sembol
zira sert kabua bal olarak gsteril-
mektedirAntikadakiler iin ta-
mamlanmay ifade ediyordu; temsil
Glerin ana
ettii ey her neyse, almasn ta-
kaynaklarna dn
mamlam olarak gsterilir. ekildeki
merkezi ha onun baldr; bu nedenle gndermede bulu-
nulan ey glerdir.
Eksiksiz okuma yerkrenin glerinin onun bedenini terk
ettiini ve atmosfere kartn syler. Burada birka grevi-
ni yerine getirdikten sonra tkenir, bitkin derler; tkendik-
lerinde byk srtnme izgisine geri dnerler ve yeniden
canlanana ve doa onlar bir kez daha greve arana kadar
depoya (sert kabuk) aktarlrlar. Yerkre gleri yerkrenin
atmosferinin tesine geemezler nk orada onlar tutacak
bir ey yoktur.
33
Tmlsleri na Edenler burada

bize gnein kutuplarnn salndn
anlatmaktadr; yani O, bir stn G-
ne tarafndan kontrol edilmektedir.
Bu nedenle dnerken ve kontrol edi-
lirken, gneimiz sert kabuklu yu-
Gnein kutuplarnn muak bir merkezi olan souk bir be-
saln. dendir.
Kanmca bu rnekler Amerikann
bir zamanlar, stelik ok uzun zaman nce de deil, yery-
zndeki en stn medeniyete sahip olduunu gsteriyor ya
da en azndan Kozmik Glerin ileyiine dair bilgi sz ko-
nusu olduu kadaryla ki bu evrenin temelini oluturan ger-
ek bilimdir.
34
kinci Blm
Yerkre Gleri
temadiyen gzlerimizin nne gelen eitli olgular

M bize yerkrenin gler yarattn gsteriyor. Doa
hibir zaman almalarnda savurgan olmamtr. Bu g-
ler doann yerine getirdii grevler iin yaratlmaktadr.
Bu glerin neler olduunu, nasl yaratldklarn ve belli
bir noktaya kadar yerine getirdikleri grevleri gstermeye
alacam. Bunu yapmak iin yerkrenin dank haldeki
bir gaz ktlesinden (nebula) baka bir ey olmad en ba-
ndan balamam gerekecek. Hem bylece yerkre gleri-
nin nasl balatldn ve sonrasnda tamamlandn gr-
me frsat elde edeceim. Kutup glerini ve yerkrenin ha-
reketlerinde oynadklar ok nemli rol gstermek iin bu
zorunludur.
Yerkrenin bir kabuu olumadan nce tek bir merkezka
g bile yoktu; gazlar bir merkeze gtrmeye alan mer-
kezcil g maddeyi brakana kadar olamazd da. Ktlenin
merkezka bir g oluturacak dzenli bir dnme hareketi ol-
madndan, jiroskopik bir g de olamazd.
Yerkreyi oluturan gazlar, eriyik haldeki bir kabuk hali-
ne gelene kadar onu oluturmakta olan merkezcil g tarafn-
dan akla gelebilecek her tarzda dndrlmt. Ona kre bi-
imi kazandrmak iin bu zorunluydu. Bu kaba muamele zo-
runluydu, aksi takdirde yerkre ekilsiz bir biime brne-
cekti.
35
Bir kabuk oluur olumaz, yerkre sert bir d kabuu ile

eriyik halde ve gaz eklinde bir merkezi olan bir kreydi. Ve
soumas biter bitmez, koul aynyd, tek fark kabuun kaln-
lam olmasyd.
Ele almamz gereken bir sonraki husus udur: Bu yumu-
ak merkez ne ie yarar? Bir yarar olmas gerekir, aksi takdir-
de yerkrenin kabuu iinde var olmaya devam edemezdi.
Yerkre ve evren bizi yksek bilgiye ulatracak olan b-
yk okul binalardr. Doann bize retebilecei, ama re-
nilmeden kalm olan ok ama ok ders vardr. Doa var olan
her eyin ancak geici bir biim iinde var olduunu ve hi-
bir eyin gerekten lemeyeceini ya da kaybolamayacan
retmitir. Her ey u ya da bu biimde sonsuza dek yaa-
yacaktr. Var olan her ey ve oluan her koul belli bir ama
iin ve belli bir hedef dorultusunda bir eyin gerekletiril-
mesi iin vardr.
Yerkrenin sert bir kabuu ve yumuak bir merkezi oldu-
undan, yerkre bir kouldur. Bir koul olmasndan mte-
vellit, zel bir hizmet grmesi iin meydana getirilmitir.
imdi soru geliyor: Bu kouldan tr ifa edilen zel grev
ya da ilev nedir?
Ekvatorda, ekvatorun yzeyinde, yerkrenin salam sert
kabuu saniyede yaklak 1500 feet hzla hareket etmektedir.
Yerkrenin merkezi eriyik haldeki maddesi ayn ynde ama
sert kabuktan ok daha yava yol almaktadr. ki tz arasn-
da biri dierinden daha hzl gitmektedir bir srtnme iz-
gisi ortaya kar.
Yerkre kendi ekseni etrafnda dnmeye baladnda,
byk g yaratmaya balamt:
Byk bir birincil g
Merkezka bir g ve
Jiroskopik bir g
Arkeyan dnemindeki ilk yanarda faaliyetleri byk
merkezcil gcn denetimini abucak yeni doan yerkre
36
Yerkre Gleri
glerine teslim ettiini gstermektedir. Bu deiiklik yeni

oluan kabuk souyup krlganlamadan nce gereklemi-
ti. Benim jeolojik almamda ikincil kayalar adn verdiim
(zira benim birincil kaya dediim granitin zerine kurulu-
dur) Gnayslardaki dalgalar ve kvrmlar bunu gstermekte-
dir. Bu yanarda faaliyetleri sular yerkrenin yzeyinde be-
lirmeden nce gereklemiti.
Yerkrenin merkezka gcn iki ksma ya da blme
ayrmak mmkndr: lk blm yerkrenin kabuu iinde-
dir, ikinci blm ise yerkrenin yzeyinden da dorudur.
Yerkrenin merkezka gcnn ortaya kyla birlikte
yerkrenin jiroskopik gc de meydana gelmitir.
Jiroskopik g ortaya kar kmaz, yerkreyi dik bir ko-
numa yerletirmeye girimi ve nitekim bu konum sonradan
kalclamtr. Sular ve atmosfer olutuunda, merkezcil g
yerkrenin hareketlerinin ynetimi zerindeki tm iddiala-
rndan vazgeti.
Sonra yerkrenin tm sorumluluu yerkrenin gleriy-
le birlikte gnein byk manyetik glerine geti. Bundan
byle yerkrenin tm hareketlerini bu gler birlikte ynet-
tiler.
Yerkrenin ilk kabuunun souduu dnemde, yerkre-
nin sert kabuuna arptktan sonra jiroskopik bir gce d-
nm olan merkezka gcn i blmnn kutupsal bl-
geleri dzletirme eilimine sahip olmas gerekirdi. Eer
gler o dnemde de imdi olduu gibi iliyor olsayd byle
olurdu, nk bu gler ilerine ilk baladklarnda, kabuk
ok yumuak, esnek ve ekil verilebilir nitelikteydi. Biz g-
lerin imdi olduu gibi o zaman da faaliyet gsterdiini bili-
yoruz nk yerkrenin ular, kutup blgeleri dzletiril-
mitir. Eer o dnemde, glerin ileyiinin balangcnda
yerkrenin kabuu souk, kat ve krlgan olsayd, yerkre-
nin ularnn dzletirilmesi ilemi gerekletirilemezdi. Do-
laysyla yerkrenin kendi ekseni etrafnda ilk kabuk olu-
37
tuktan hemen sonra ve souyup sertlemeden nce dnmeye

balad gsterilmektedir.
Sularn ve atmosferin oluma dnemine kadar souma ve
sertleme yavat ama sular ve atmosfer olutuktan sonra so-
uma ve katlama daha da hzland. lk bata yerkrenin ka-
buu (glerinin deposu) ok inceydi ve gelitirdii birincil
glerin hepsini elinde tutmaktan acizdi. Fakat kalnlatka
glerinin deposu geniledi. Sular ve atmosfer oluur olu-
maz muazzam miktarda birincil g gnein yaknlk kuran
gleri tarafndan atmosfere ekildi. Atmosferin kapasitesi
dolana kadar birincil gler buraya ekildi. Sonra yerkre ka-
buunun gerek kalnlamas balad, zira birincil gcn bir
ksm geri ekilene kadar ok soumak pratikte olanakszd.
Ate gc yerkrenin birincil gcnn nemli bir yzdesini
oluturmaktadr.
Yerkrenin kabuu kalnlatka ve birincil gcn byk
hacimleri onun bedeninde tutulduka, gnein ekimine di-
reni artt. Bylece yerkrenin dn hz orantl ekilde
artt.
Yerkrenin kabuunun kalnlamas tarafsz bir blge
oluana kadar devam etti. Sonra daha fazla soumas ve ka-
tlamas olanaksz hale geldi. Bu noktada yerkre en yksek
hzna ulat ve bu hzn gnmze kadar devam ettirdi.
Buraya kadar, yerkrenin kabuu iinde yumuak bir
merkezin zel bir amala ve belli bir grev iin korunduunu
anlattm. Bu ama yerkre glerinin yaratlabilecei ve yeni-
den yaratlabilecei bir srtnme hatt salamakt. Bu olay
aada Birincil G balkl makalede aklanyor.
Yerkrenin merkezi merkezka gc jiroskopik gle bir-
likte eriyik haldeki maddeyi ve onun yan sra henz depoya
yerletirilmemi olan birincil gleri, doa yasalarna uygun
olarak, uca tamaldr.
En uta eriyik haldeki madde, dardaki kabuun yzeyi
stnde dzletirilmi bir ucu olan bir kupa biimine brn-
38
Yerkre Gleri
melidir. Doal bir sonu kupann iinde byk miktarda bi-

rincil gcn toplanmas olacaktr, bu da dardaki dzlemi
ucun ar manyetiklemesine yol aacaktr. Bu blge yerk-
renin yzeyindeki btn blgelerden daha fazla manyetik-
lemi olmaldr. Byle olduunu gryoruz, dolaysyla bu
bir gerekliktir ve manyetik pusulann yerkrenin btn bl-
gelerinden kutba doru ekilmesiyle ve manyetik kupann
iindeyken ekilmesinin sonlanmasyla kantlanmaktadr.
Bunu sylerken, kupann kenarn getikten sonra inenin
hareketinin sonlandn kastediyorum. Kupann iinde bu-
lunmu olan kiflerden duyduuma gre, ine kupann
ucunda durmaya alrm. Eriyik haldeki kupa kutupta
oluturulur nk gler maddeyi dairesel hareketle yukar
doru tarlar. Hapsedilmi merkezka g jiroskopik gce
dnr ve maddeyi yukar tar ve tepede kupa haline geti-
rir. Yerkrenin eriyik haldeki maddesi hapsedilmitir. Hap-
sedilmi merkezka gcn sradan bir rnei, bir kupann
iindeki svnn bir kakla hzla kartrlmasdr. Svnn st
ksm kupa biimine brnecektir.
BRNCL G. Birincil g yerkrenin glerinin temel

gc olduundan bunu ilk nce ele alacam.
Bu g yerkrenin merkezindeki eriyik haldeki maddenin
onun daha sert d kabuuna srtnmesiyle yaratlr ve yeni-
den yaratlr. Tkenmi gleri yeniden canlandrmak iin
kendine eken mknats oluturan kabukla eriyik haldeki
madde arasndaki temas hatt boyunca yaanan srtnmedir
bu. Yeniden canlandrlan gleri gnein yaknlk kuran
glerine kar depolarnda tutan ve tm elementlerden olu-
an maddeyi kendisine eken, halk dilinde yerekimi kuvve-
ti diye bilinen bu mknatstr.
Gler elementler gibidir, yle ki her zaman var olmu,
bundan sonra da var olacaklardr. Gler lmez ya da gp
gitmezler ve tpk elementler gibi bir grevi yerine getirdik-
39
ten sonra yorulup tkenirler. Element yeniden canlanma iin

yerkre anaya, g ise srtnme izgisine geri dner. Dolay-
syla ikisi de yeniden canlanma iin doduklar yerlere d-
nerler.
Srtnme temas noktas ok gl bir ikili mknats olu-
turur. Bir ksm birincil gcn elektromanyetik blmnn
glerini kontrol eder. Dier ksmsa elementlerden oluan
tm maddeleri kontrol eder. Bundan byle srtnme izgisi-
ni merkezi mknats diye adlandracam.
Daha nce de belirtildii gibi, gne ss denen ey gne-
in yaknlk kuran gleri tarafndan yerkrenin bedeninden
atmosfere ekilen bir yerkre gcdr.
Birok deneme ve deneyin ardndan, yerkrenin bedenin-
den ayrlrken atmosferin iinden geen glerin yol at at-
mosfer hareketlerinin fotorafn ekmeyi baardm.
Bu fotoraf glerin ya da atmosferin fotoraf deildir.
Ne glerin ne de atmosferin fotoraf ekilebilir. Uygun bir
arka plana yanstlm glgelerin fotorafdr bu.
Bu resimde yerkre glerinin onun bedenini koyu g-
rnmez alevler biiminde terk ettii grlmektedir. Bu alev-
ler blnr ve resimde grlemeyecek kadar belirsiz olan pa-
rltlar halinde dalr. Bu koyu grnmez alevlerin bazlar
kaydadeer bir boya ular. Bu alevlerin hacimleri gnn bel-
li saatlerinde olduu gibi arttnda, alevlerin boyu da uzar
ve onunla birlikte tm grubun hareketlerinin hz da artar.
Yerkre glerinin ou uzmandr, yle ki yerkreyi ve
atmosferi terk edip uzaya geerek orada tmyle kaybola-
mazlar. Bu nedenle bu yerkre gleri atmosferin tesine e-
kilemez.
Gne nlarnn bazlar yerkrenin elektromanyetik b-
lmnn gleriyle yaknlk kuran gler tarlar. Bu gne
nlar yerkrenin yzeyine nlaryla birlikte der. Yerkre-
nin bedeninin yzeyinden yerkre glerinin bazlarn eker
alr ve atmosfere yollarlar. Gne gleri yerkrenin bedenin-
40
Yerkre Gleri
Resim 1. Yerkrenin birincil gc yerkrenin bedeninden

atmosfere ekiliyor.
deki gleri ekerken, byk merkezi mknats onlar yerkre-

nin sert kabuunda tutmaya abalar. Bu noktay zellikle be-
lirtmek gerek nk yerkrenin kendi ekseni etrafnda dn-
mesindeki etkenlerden birinin bu olduunu gstereceim.
Bir byk gerek var ki tmyle takdir etmemek olmaz:
Yerkrenin gleri onun bedeninden atmosfere ekildiinde,
daha fazla ekilemezler ve merkezi mknats tarafndan eki-
lene kadar orada kalmaldrlar. Hibir zaman unutulmamas
gereken ok nemli bir baka husus da udur: Yerkrenin at-
mosferinin tutma kapasitesinin belli bir snr vardr; asl hal-
de ancak bu kadarn tutabilir ve tayabilir, daha fazlasn ta-
yamaz. Tutma kapasitesinin stndeki her fazlalk bir ar-
lk haline gelir ve dklr. Bunu atmosfer olaylarnda her
41
gn gzlemek mmkndr. Bir rnek verelim: Gnein ya-

knlk kuran gleri yerkrenin bedeninden atmosferin ta-
yabileceinden daha fazla g hacmi ekmeyi baardnda,
fazlalklar birikir, toplanr ve depolarna, yani yerkrenin
sert kabuuna geri dnerler ve bylece merkezi ikili mknats
tarafndan geri ekilmi olurlar. imek buna bir rnektir.
imek, yerkrenin birincil gcnn elektromanyetik bl-
mndeki atmosferde, ya atmosferdeki eitleme ya da yerk-
reye geri dnme ediminde ar yk birikmesidir.
Aklda tutulmas gereken ok nemli bir dier husus da
udur: Yerkrenin sert kabuu glerinin deposudur ve yer-
krenin birincil gc yerkrenin tm kabuuna ve atmosfe-
re ve yerkrenin yzeyindeki her eye nfuz eder.
Oksijen yerkrenin oluumunda ok nemli bir role sa-
hiptir. Oksijen ok ynl bir elementtir ve belli koullar altn-
da ikili bir kutupsalla sahiptir. Gnmzn bilimsel re-
tilerinde kutupsalla byk vurgu yaplmaktadr; birok
durumda bu szc kullanmak kukusuz yanltr, zira ya-
nltc bir szcktr. ncelikle, biliminsanlarnn kulland
anlamyla kutupluluun ne olduuna bakalm. Kutupsallk
bir gcn dierine kar ilemesidir ve kutuplama olgusu ta-
rafsz blgeleri yneten byk yasaya binaen ortaya kar.
Bir rnek olmas bakmndan, biliminsanlar yerkreye nega-
tif kutup derler! Neden? Her zaman darya doru ileyen
merkezka gc nedeniyle. Oysa bu yalnzca grecelidir, ak-
si takdirde yerkrenin yzeyindeki tm gevek madde at-
mosferin tesine geip uzaya gnderilecektir. Bunun olma-
masnn nedeni yerkrenin merkezi mknatsnn pozitif ve
daha kuvvetli olan g olmasdr. Bu ikisi arasnda tarafsz
bir blge vardr. Bu alan sz konusu elementlere dayaldr,
zira baz elementlerde bu tarafsz blge yoktur. Mesela bir
noktada havaya bir ta atn; yukar doru kn durduracak
ve mknats ya da pozitif g tarafndan yeniden geri dne-
cektir. Oksijen en az Josephin ceketindeki renkler kadar y-
42
Yerkre Gleri
Eriyik haldeki madde Gaz halindeki madde
Resim 2. Birincil G
ze sahiptir. Elektromanyetik blmn birok dalnn byk

yaknlk kuran glerinden biridir birincil g ve elektro-
manyetik blmn bir dal olan Yaam Gcne zellikle ya-
kndr. Yerkrenin sert kabuunun olumasnda byk sert-
letirici grevi grmtr, zira o olmadan kristal oluturula-
maz. Tm yerkre oksitlerden oluur. Oksijen tm kayalar-
da, topraklarda, metallerde, suda ve atmosferde mevcuttur.
Bu malzeme birincil gcn depolama tesisidir.
Oksijen dier elementlerle birleerek birincil gc atmos-
ferinin d snrna iletendir.
43
Bugn kimya hakknda ne biliyoruz? Hibir ey! Bildikle-

rimiz 200 yaprakl bir cildin ilk sayfasna yazlabilir, geri ka-
lanysa bilmediklerimizle dolu olacaktr ve bunun tek nedeni
elementlerle gler arasndaki balanty renmeyi baara-
mam olmamzdr.
Bundan sonra, gnein gleri ana bal altnda manye-
tik glerin gneten yerkreye geldiini gstereceim; bun-
lar yerkrenin birincil gcnn elektromanyetik blmnn
tm glerine son derece yakndr. Gnein gleri yerkre-
nin mknatsndan ok daha gl olduundan, gne yerk-
renin bedeninden merkezi mknatsn manyetik gcne ve
elementlerin ekimlerine ramen glerini ekebilir ve bu l-
de atmosfer tarafndan asl halde tanabilir.
ki ya da daha fazla g kar karya geldiinde tarafsz
blgeler oluur. Tarafsz blge, iki gcn kuvvetlerinin eit-
lendii yerdir. Eer hi tarafsz blge olmasayd, tm evrenin
hareketleri karmakark olurdu; semavi bedenlerin kesin bir
rotas olmazd ve srekli arpp atrlard. Evrendeki sis-
tem tamamen saf d olurdu.
Tarafsz bir blge, birbirine kart olan iki gcn kuvvet
bakmndan eitlendikleri bir izgi ya da noktadr. Genel ola-
rak, iki g ayn kaynaktan trm ettiinde, aslnda diyebili-
rim ki her zaman, glerden biri dierinden daha kuvvetli
balar ama ilerledike hz yavalar. Belirli bir noktada ya da
izgide, zayf olan gl olana eitlenir ve bylece bu gei
noktasndan yoluna devam ederken gl olan sayfa 44deki
resimde grld gibi zayf hale gelir.
Tarafsz blge. A noktasnda iki g eitlenir.
44
Yerkre Gleri
Bu resimde noktal izginin bir manyetik g a,a olduu-

nu ve dz izgilerin bir merkezka g b,b olduunu varsa-
yalm. Tarafsz blgede bunlar g bakmndan eitlenir,
bylece bu noktada tarafsz bir blge vardr. Aada herke-
sin test edebilecei iki rnek veriyorum. Bunlar basitliin
bizatihi kendisidir.
Tarafsz blgeler
Ayn derecede gl iki mknats arasndaki merkezin

tam ortasna bir diki inesi yerletirin. ne hibir ekilde et-
kilenmez nk tarafsz bir blgededir. Tarafsz bir blgede
olduunu kantlamak iin mknatslardan birini ekin. ne
hemen dier mknatsa yapacaktr.
Bir diki inesi kullanmak yerine, manyetik bir pusula
kullann. Bu deney ok daha inceliklidir. Pusula iki mknats
arasnda ortada bir yerdeyken, ine kuzeyi gsterecektir.
Mknatslardan birini ektiinizdeyse inenin ucu hemen
yn deitirecek ve dier mknats iaret edecektir. ki mk-
45
nats varken, ine tarafsz bir blgedeydi. Manyetik gler

pusulann iki tarafnda da iliyordu ama gleri eitlenmiti.
ELEKTROMANYETK. Yerkrenin birincil glerinin bu

blmn elektromanyetik blm diye adlandrdm nk
bileik elektrik gc, bileik yaam ya da hayat gc, ate g-
c, k gc, eitli manyetik gler ve daha birok g ie-
rir.
Bu blmn gleri hayatn kayna ve srdrcsdr;
gneten gelen belli gler ve ikincil yerkre gleriyle bir-
likte yerkrenin tm hareketlerini kontrol ederler.
Bu blmdeki tm gler gnein glerinden bazlarna
son derece yakndr. Gne gleri bunlara hayat ve hareket
kazandrr. Gne gleri olmadan bunlar atldr. Gne g-
leri yerkrenin tm elementleri karsnda mutlak anlamda
tarafszdr. Elementler gne glerinden hibir ekilde etki-
lenmezler. Gne gleri yalnzca yerkrenin glerini etki-
lerler. Gnein yerkre elementleri zerindeki tm zahiri et-
kileri gnele yaknlk kuran glerin harekete geirdii yer-
kre glerinin eseridir.
Yerkrenin merkezi mknats gne glerine dman-
dr; zira gnele yaknlk kuran gler yerkre glerini yer-
krenin bedeninden ekip atmosfere gnderirken, merkezi
mknats tm gcn bunu engellemek ve yerkrenin gle-
rini kendi bedeni iinde tutmak iin kullanr. Byle olmasay-
d yerkre kendi ekseni etrafnda dnemezdi.
Daha nce de belirtildii zere, elektromanyetik blm
oluturacak olan grnte yzlerce ayrt edici g vardr.
Her renkten, glgeden ve tondan n eitli glerle birlikte-
lik iindedir ve her g kendi zgl renkli nyla tanr.
Tm nlar parlak ve grnr m yoksa ultra, karanlk ve
grnmez mi olduklarndan bamsz olarak bir g tarlar.
Aslna baklacak olursa, g tayan nlarn onda birinden
daha az insan gz tarafndan grlmez. Bunlar ulardr ve
46
Yerkre Gleri
her birinin rengi olmasna karn, renkleri ayrt edilebilir de-

ildir, nk u bir renktir. Bu glerin her biri zel bir ama-
la, zel bir tarzda doa tarafndan kullanlr.
Bundan sonra, k gc tayan grnr parlak nlarn
ate ve manyetik gler tayan koyu nlardan nasl ayrp
yaltabileceini gstereceim. Birlikte yaltlabilecek ate g-
leriyle manyetik gleri tayan iki koyu n vardr. Fakat
ate nn manyetik ndan atei yalnz brakabilecek kadar
yaltmay baaramadm. Bu yndeki tm giriimlerimde, ki
epey didindiimi sylemeliyim, manyetik n hep araya gir-
di. Eer manyetik n ateten uzaklatrlabilirse, o zaman
ate yalnz -yaltk- kalacaktr.
imdi elektromanyetiin merkezi srtnme izgisinden

balayan ksmi bir blmn gsteren bir diyagram suna-
cam.
ekil 1. Yerkrenin merkezi srtnme izgisindeki tam

birincil gcn temsil etmektedir. Grlecei zere, gler
bir ip gibi diyagonal izgiler tarafndan i ie geirilmi ola-
rak gsterilmitir. Siyah halkalar elektromanyetik gc, par-
lak halkalar souk manyetik gleri temsil etmektedir.
Elektromanyetiin bir blm
47
ekil 2. Yatay siyah kaln izgi, yerkrenin bedeninden at-

mosfere geen elektromanyetik gcn tm hacmini temsil
eder. Yerkrenin ok uzmanlam atmosferinde, eitli g-
ler ana akmn dnda braklr ve bylece her g kendisine
doann verdii her grevi yapacak nitelie kavuur. Gler
iki ekilde seilir: Tekil ve bileik. Muhtemelen baz bileikler
sonradan tekile dnrler.
ekil 3. Bileikler olarak ana akmdan ayrlan gleri gs-
termektedir.
ekil 4. Tekil bir gcn ana akmn dna kn gster-
mektedir.
Elektromanyetik blm tarafndan yerine getirilen saysz

grev vardr ve her birinin zerine bir hacim yazlabilir, by-
lece hepsinin ayrntlarna girmek bir ktphaneyi doldurur.
Ben yalnzca birka zerinde duracam. Her birine bir b-
lm ayrlacak bu ksaltlm eserde daha fazlas mmkn
deil. Ben yalnzca bakalarnn takip edecekleri yolu ayo-
rum.
Eski kaytlara bakarak sylersek, gizemli glerin incelen-
mesi yerkrenin 50-100 bin yl nceki ilk byk medeniyetin-
deki insanlarn esas ilgi alanyd ve bu konuda olduka uz-
manlamlard.
Bugn gler konusu bizler asndan srlmemi bir tar-
ladr. Gnmz medeniyeti bu konuda tek bir aa bile dik-
memitir.
lk byk medeniyet yeryznden silindiinde, insanlk
bilgi ve renim bakmndan tepetaklak oldu. Yalnzca 500
yl ncesine bakalm o dnemde gizemli bilimler hakknda-
ki mevcut zayf bilgimizin ne kadar biliniyordu?
Elementlerle gler arasndaki iliki gelecekteki bilimsel
incelemelerin temeli olmad mddete, bilim, daha nce-
sinde olduu gibi, gerileyecek ve yeryzndeki en byk ko-
miklik ve samalk derecesine decek kadar mitlerle ve yan-
48
Yerkre Gleri
l teorilerle dolacaktr. Bilim bugn bir yol ayrmna gelmi

bulunuyor. Eer doru yolu seerse, ilerleyecektir; yok eer
yanl yola giderse, o zaman gerileyecektir.
SOUK MANYETK BLM, YERKRENN BRN-

CL GC. Buna Souk Manyetik Blm adn verdim n-
k ate gcyle hibir alakas yoktur.
Souk Manyetik Blm byk merkezi ikili mknatsn
blmlerinden biridir. Bunu akladmzda, yerekimi ad
verilen bilindik olguyu da aklam oluruz. Bu bize yereki-
minin kkenini ve ayrca kkeninin noktasn gsterir. Ele-
mentlerden oluan her madde her frsatta merkezi mknatsa
ekilir. Bu nedenle yerekiminin kkeni byk merkezi mk-
natstan trm eden manyetik glerden biridir ve kken
noktas yerkrenin kat kabuu ile merkezi eriyik madde ara-
sndaki srtnme izgisidir, gnmz bilimsel retilerinde
iddia edildii gibi yerkrenin esas merkezi deildir. Yerkre-
nin esas merkezi bir boluktur. Ne kadar byk olduunu
bilmiyorum.
Maddenin her frsatta mknatsa daha da yaklama abas
iinde admlar atmasna yol aan ey merkezi mknatsn e-
kim gcdr. Madde ona bu ekilde ekilir, yani: merkezi iki-
li mknatsn souk blm Yerekimi Gcdr.
Gnein gleri tarafszdr ve hibir ekilde souk manye-
tik blme yakn deildir. Keza gnein manyetik glerinin
bunu ya da ileyilerini etkiledii de sylenemez. Yerkrenin
elementleri gnein glerinden herhangi bir ekilde etkilen-
mez. Hareketlerinde souk manyetik blmnn mutlak
kontrol altndadrlar. Bu g, nfuzunu atmosferin son par-
acna kadar yayar. Souk manyetik gcn etkileri yalnz-
ca elementlerden oluan maddenin zerindedir. Genel olarak
glere kar ntrdr. Yalnzca tek bir istisna vardr, orada da
dmandr. Souk manyetik g elementlerden oluan mad-
deyi srekli kendisine merkezi mknatsa eker. Ancak yo-
49
unluk araya girdiinde ilerleyii durur. Maddenin ilerleyii

younluk tarafndan durdurulduunda, merkezi mknats
onu durduu yere demirler. Yeniden mknatsa doru hare-
ket etmesi iin baka bir frsat doana kadar orada kalr.
Merkezi mknats, yerkrenin kabuunun muhtemel ka-
lnlna dair incelemelerde bulunmu olan biliminsanlarnn
yapt eitli hesaplamalara gre, yerkrenin yzeyinin yak-
lak 45-50 mil altndadr. ahsen ben hibir zaman buna ili-
kin bir hesaplama yapmadm. ncelediim 20 mil uzaklktaki
olgular asndan rakamlar doru grnmektedir. Dolaysy-
la maddenin tm hareketleri bu 45-50 millik izgiye doru ol-
maldr.
Maddenin aa doru hareketi yerekimi gcne atfedi-
lir ki bu dorudur. Fakat biliminsanlarmz iinden birinin
maddeyi aaya doru eken yerekimi gc adl eyin ne
olduunu aklamaya ya da bunun nasl ve nerede ortaya
ktn gstermeye alan birine rastlamadm.
G, maddeyi hareket ettiren eydir (bu demek deildir ki
maddenin her hareketinin arkasnda yerekimi gc vardr).
Yerekimi gc doann elementleri belli bir dorultuda, ya-
ni merkezi mknatsa doru hareket ettirme aralarndan bi-
ridir. Ayrca yerkrenin merkezka gcnn d blmnn,
elementlerden oluan bir maddeyi uzaya tamasn engelle-
me grevine sahiptir.
Yerekimi, merkezi mknatsn souk manyetik blm-
nn ileyiidir. Merkezi mknatsn iki dman vardr: Birin-
cisi, yerkrenin merkezka gcnn d blm; ikincisi yo-
unluk. Younluk aktif deildir, yalnzca direnlidir ama
yerkrenin Arkeyan kayalardan yzeye kadar younluu-
nun nedeni yerekimidir. Atmosfer bile souk manyetik g-
ten etkilenir; bu zaten ak olduundan, ek bir aklama yap-
maya gerek yoktur.
imdi, souk manyetik gcn yerekimi gcn gsteren
ileyiine dair birka rnek vereceim ve ncelikle de New-
50
Yerkre Gleri
tonun elmann neden yere dtne ilikin teorisini ele ala-

cam.
Bu olguyu semi olmamn iki nedeni var: Birincisi, gle-
rin ileyiinin aka souk manyetik blmn ileyileri oldu-
una dair bir rnektir; ikincisiyse, ok popler bir konudur.
Elma neden aatan der? Yllar yllar nce byk bili-
minsan Sir Isaac Newton bu soruya, Byk bedenin kk
bedene ekilmesidir diyerek cevap vermiti.
Kimi durumlarda Sir Isaac ksmen haklyd ama elma ko-
nusunda hakl deildi. Elmann dmesi tamamen merkezi
mknatsn etkisinden kaynaklanr. Yerkrenin elementler-
den oluan bedeninin bununla bir alakas yoktur. Yerkrenin
elementleri elmay aa ekemez. Bu bir g gerektirir. Ele-
mentler g deildir, ama glerle doludur.
Elma henz olgun deilken, aaca tutunur. zsuyu ona
birletirici bir g verir, ki o da doann meyvenin olgunlua
kavumas iin ald nlemlerinden biridir. zsuyuyla elma
arasndaki ak kesildiinde, meyvenin kknn sonundaki
bir izgi kurur ve ba koparr. Sonra birletirici gc gider.
Sonra souk mknats g elmaya merkezi mknatsa doru
hamle yapmasn syler. Mknatsn gc kurumu balar-
dan geri kalanlar koparr ve elma aatan der. Bazlar bu-
nu ikna edici bulmayabilir ve elmay aa ekenin yerkre-
nin elementlerden oluan bedeni olmadn dnebilir. Ben
bu dncedekileri ikna etmek ve tartmaya son vermek
adna, bir tepenin kenarndaki bir elma aacndan den el-
malar ele alacam.
A.A. elmalar merkezi mknats tarafndan aa ekildi-
inde, B.B.deki zemine derler. Oradan C.C.ye aa yu-
varlanrlar ve burada younluk araya girer ve elmalarn mer-
kezi mknatsa doru ilerleyilerini durdurur.
Elma ve dier tm maddeler, younluk tarafndan durdu-
rulana kadar merkezi mknatsa doru yuvarlanmaya devam
edeceklerdir.
51
Eer Newtonun iddia ettii gibi elmay aa eken neden

byk bedenin kk bedeni ekmesi olsayd, elmalar
B.B.deki zemine dediinde, sanki byk bedenle temas
iindeymi gibi orada kalmalar gerekirdi, oysa olan bu deil-
dir. C.C.deki younluk tarafndan durdurulana kadar tepe-
den aa yuvarlanmaya devam ederler ve bylece elmalarn
dmesinin nedeninin elementlerden oluan byk beden
deil, B.B.den C.C.ye doru yuvarlanmalarna neden olan
g olduu aka grlr. Bu g merkezi mknatsn man-
yetik gcdr.
Bir sonraki adm olarak, byk bedenin kk bedeni
ekmesi sorununu inceleyeceim ve rnek olarak bir duva-
ra yapan toz paracn alacam. Her madde manyetik
g tar ve manyetik gle doludur. Her g, her zaman,
birlemeye ve toplanmaya alr. Duvar, toz paracndan
daha byk bir g hacmine sahiptir. Toz parac kendi-
sinden daha byk bir g hacmine sahip olan duvara do-
kunduunda, gler birbirine ekilir ve yaprlar ve toz
parac gcn brakamadndan duvarla temas iinde
kalmaya zorlanr.
Elementlerden oluan maddedeki glerin birbirlerini
ekme ve yapma gc younluk ve oranlara baldr. K-
k bedenin yalnzca belirli bir hacimde gc tutmas gere-
kir, aksi takdirde merkezi mknats araya girecek ve birikme-
yi engelleyecektir. rnein:
Bir avu kum aln ve duvarn stne toz paracnn ya-
nna koyun. Kum hemen zemine decektir. Kumdaki g
hacmi merkezi mknatsn onu duvardaki daha az hacme kar-
aa ekmesini salamak iin yeterlidir.
Neden su nehir yatandan akp okyanusa karr? Su, b-
yk beden olan yerkreyle srekli temas halindedir. Eer b-
yk beden mknatssa, suyu duraan halde tutmas ve ak-
n engellemesi gerekir. Ama engelleyemez. Su, merkezi mk-
natsa yaklaabilecei en yakn nokta olan okyanusa akar.
52
Yerkre Gleri
Bu iki kulede, younluklar iki kulenin tm paralarnda

eit kabul edelim. ki kule de tpk talyadaki eik Pisa kule-
si gibi, dimdik deildir. Yerekimi merkezlerinin izgileri, C1
ve C2 eit olmayan blmleri gstermektedir.
ekil 1 ekil 2
ki eik kule
ekil 1. Bu ekil A1 kulesinin byk ksmnn taban izgi-

si d1in tesine geiini gstermektedir st ste binii e1de
gsterilmektedir. Merkezi mknatsn ekiminin her alana
orantl oluu, manyetik ekimin e1de d1den daha fazla ol-
duunu gstermektedir. Merkezi mknats bu binay yerle bir
edecektir.
ekil 2. Bu ekil, E2 alannn d2den daha az olduunu

gstermektedir. Bu bina dmeyecektir nk mknatsn
d2deki ekimi E2deki ekiminden daha fazladr. Yerekimi
merkezi izgisi terazinin dengeleme tutacana benzetilebilir.
En yksek arl tayan taraf aa inecektir, zira arlk so-
uk manyetik gcn kuvvetinin lsdr.
53
Mknats ve ivi
Bu son derece ilgin bir rnektir, zira yerkrenin birincil

gcnn iki blmn birbirine kartlk iinde gster-
mektedir. kisi de iviyi ekmek iin abalar. Biri elektro-
manyetik blmden iki manyetik g hacmini toplamaya
ve birletirmeye abalarken, dieri iviyi oluturan ele-
mentleri kendisine yaklatrmaya abalar. Hem mknats
hem de ivi ayn miktarda manyetik g hacmine sahiptir
ama mknats ar ykl olduundan ekil 1de grld
zere byk bir stnle sahiptir. Ar ykl mknatsla
ivi temas halindedir, ivinin mknatsa yapt grl-
mektedir. Temas halinde olmasna karn, ivi g kaybet-
mez yle olsayd, ivi mknatstan derdi. ivinin bede-
ni souk manyetik gcn elektromanyetik gten daha
gl olduu bir yzey ve younluk alanna sahip olmad-
takdirde, mknats souk manyetik gcn abalarna
kar iviyi her trl ada tutacaktr. Sonu tmyle ivi-
nin younluuna ve yzey alanna baldr.
Eer mknats iviyi tutarsa, elektromanyetik g souk
mknatstan daha gl demektir. Yok, eer ivi aadaki re-
simde olduu gibi derse, o zaman souk manyetik g
elektromanyetik gten daha gl demektir.
54
Yerkre Gleri
MIKNATIS ve V
Elektromanyetik g iviyi souk manyetik gce brakyor
YERKRENN MERKEZKA GC. Yerkrenin b-

yk birincil gcne ek olarak, benim ikincil gler adn ver-
diim baka gler de vardr. Bunlar ikincildir nk gne-
in yakn gleriyle birlikte birincil glerden doarlar. G-
ne gleri yerkrenin birincil gcnn elektromanyetik b-
lmndeki belli glere yakndr.
Yerkrenin merkezka gc, hakknda ok ey sylenebi-
lecek iki ikincil gten biridir. Bu gc yaratan yerkrenin
kendi ekseni etrafndaki dndr. leyiini aklarken ko-
laylk olmas adna, bunu ikiye ayracam: ve d blm.
D blm yerkrenin kabuunun dnda, i blm ise ka-
buun iinde faaliyet gsterir.
D blmn almalar olmasayd, yerkrenin souk
manyetik gc her eyi yerkrenin yzeyine o kadar sk bir
ekilde yaptrrd ki yerkrenin zerinde hibir ey hareket
edemezdi ve atmosfer o kadar youn hale gelirdi ki hi kim-
se nefes alamazd. Dolaysyla d blm merkezi mknatsn
etkilerine karttr. Merkezi mknats tm maddeyi yerkre-
nin yzeyine skca yaptrmaya alr, ama te yandan
merkezka g de yerkrenin yzeyindeki btn hareketli
eyleri uzaya frlatmaya abalar. Bu iki gcn tarafsz blge-
55
si yerkrenin atmosferinin d kenardr. blm yerkrenin

kabuunun iinde faaliyet gsterir ve Kuzey Kutbunun ha-
reketlerinde ok nemli bir rol oynar. Ayrca yerkrenin e-
killenmesinde ve geliiminde ok nemli bir etkendi.
Yerkrenin geliimi birincil kaya olan eski Arkeyan gaz
odalarna bal olmutur. Bunlarn ortadan kaldrlmas ile-
rindeki gazlarn ar skmasna, ar skma da merkezi
merkezka gcn merkezi gazlar birincil kayann soumas
ve klmesi srasnda gerekleen eitli atlaklar ve yark-
lar yoluyla odalara srklemesine dayalyd. Bunun kuzey
kutbunun hareketleriyle ve ayrca jiroskopik gcn yard-
myla ilikisi ok fazladr; kutup blgelerinde ar miktarda
manyetik g biriktirir ve younlatrr. Bu manyetik gler,
gnein baz glerinde yaknlk kuran glere sahiptir.
Merkezka bir gcn gcn snrlayan tek ey onu yara-
tan hareketli bedenin boyutu, younluu ve hzdr. Hz b-
yk oranda dnen bedenin younluu ile onu dndren g
tarafndan belirlenir.
Merkezka glerin gcne rnek olarak, deirmen tala-
rnn ve metalik volanlarn merkezka gleri nedeniyle ou
zaman da ar sonulara yol aarak paraland rnekler ve-
rilebilir. Fakat bu volanlar patlatan glerin hacmi ok k-
ktr. Her an bizi uzaya frlatmaya alan yerkrenin mer-
kezka gc, deirmen talarndan ve volanlardan kan za-
yf glerden milyarlarca kat daha fazladr.
Bylesine hesapsz bir gce sahip olmasna ve biz bunun
ortasnda yayor olmamza karn, yerkrenin merkezka
gcn hissedemeyiz nk insan bu g karsnda ntr-
dr, bu g insan bedeni iin bir utur ve bu denli hesapsz
bir gce sahip olmasna karn, bizi uzaya atamaz nk
manyetik g daha gldr ve bizi geri tutar.
Tm gler sessiz hareket ederler. leyileri ya da hare-
ketleri srasnda duyabileceimiz tm sesler (rnein imek)
onlarn etkiledikleri elementlerden kaynaklanmaktadr.
56
Yerkre Gleri
Yakn zaman nce yle bir soruyla karlatm: Yerkre-

nin byk merkezka gc, onun kat maddesini oluturan
deri neden bu kabuu paralamyor? Merkezka bir gcn
metal bir volan ve deirmentan paralayaca deneyimle
sabittir. Herkesin kabul edecei gibi, yerkrenin kabuu,
toplam apyla karlatrldnda ok ince bir deridir. Kar-
latrmal olarak konuacak olursak, bir tavuk yumurtasnn
kabuunun binde biri kadar bile kaln deildir. Fakat yerk-
renin kabuu, merkezka gcnn basks altnda bklmez
ya da patlamaz. Neden? Bu soruyu cevaplamak ok kolaydr
ama ilkin ncesinde belirttiim bir eyi tekrardan dile getir-
mem gerekiyor: Gler yle bir ekilde dzenlenmitir ki
bunlar birok durumda dier glere kar ilerler ve her du-
rumda tarafsz blgeler olutururlar ya da biri dieri zerin-
de mutlak bir egemenlie sahiptir. Sonra, zayf olan etkisiz
hale gelir yerkrenin merkezka gc byk merkezi mk-
natsn muazzam gcne kar etkisizdir. Zira merkezka g
yerkrenin kabuunu paralamaya ve yerkrenin yzeyin-
deki her eyi uzaya atmaya abalasa da merkezka gce bas-
kn kan ve elementlerden oluan tm maddeyi her frsatta
kendisine eken daha gl ve daha etkili merkezi mknats-
tan tr bunu yapamaz. Younluk ancak mknatsa doru
giden maddeyi durdurur ama granit ve gnayslarn zerinde-
ki kayalarn younluunun nedeni mknatstr. Mknatsn
merkezka g karsndaki ar gcn grmek iin, hava-
ya bir ta atn. Merkezka g mknatstan daha gl olsay-
d, mknats uzaya srklerdi. Ama yle olmaz, mknats ta-
a verilen geici itkinin stesinden gelir gelmez, onun zerin-
de tam bir egemenlik elde eder ve onu abucak yerkrenin
yzeyine eker ve o buradan daha ileri gidemez younluk
buna engel olur.
imdi, yerkrenin merkezka gcnn ne ie yarad so-
rusu gndeme geliyor, zira doa hibir iinde savurgan ol-
mamtr. Demek ki merkezka g bir ama iin yaratlm-
57
t. Neydi bu ama? Bir defa, atmosferin younluunu ynet-

mekti, zira atmosferi da doru atmak iin uygulanan mer-
kezka g olmadan, merkezi mknats onu tmyle yerkre-
nin yzeyine eker ve onu orada o kadar sktrrd ki ne
kimse nefes alabilirdi ne de atmosferde bir ey yaayabilirdi.
JROSKOPK G. kinci ikincil g yerkrenin gc-

dr: Jiroskopik g. Bu g de yerkrenin kendi ekseni etra-
fnda dnyle meydana gelir.
Jiroskopik gcn temel ilevi yerkreyi dik konumda tut-
mak ve gnein onu tmyle kuzeyden gneye dndrmesi-
ni engellemektir. Gnein yakn manyetik gleri, her za-
man, yerkrenin kuzey kutbunu kendisiyle dz bir izgiye
ekmeye abalar. Yerkrenin jiroskopik gcyse her zaman
buna kar koyar, kuzey kutbunu gerek ya da orta konu-
munda tutmaya alr. Dolaysyla jiroskopik g gnein
manyetik yakn glerine karttr. Daha nce belirtildii
zere, merkezi mknatsn elektromanyetik blm de kart-
tr; bu kartlklar olmadan ne yerkrenin kutuplar salnabi-
lirdi, ne de yerkre kendi ekseni etrafnda dnebilirdi. Bu ol-
gularsa Yerkrenin Dn ve Yerkrenin Sarkac bal-
altnda izah edilecektir.
58
nc Blm
Atmosfer
enelde byle olduu kabul edilmese de atmosferimizin

G son derece uzmanlam olduu bir gerektir. Ancak son
yllarda, radyonun icadyla birlikte, popler atmosferin iin-
de gezindii z, yerkrenin esenlii asndan ok nemli rol
oynayan bir ey olarak grlmeye balanmtr. Dahas at-
mosferin iinde gezindii z, uzay dolduran zden tmyle
farkl niteliktedir. Atmosfer paracklarnn iinde gezindii
z, merkezi mknatsn dorudan denetimi altndayken, uza-
y dolduran z merkezi mknatstan hibir ekilde etkilen-
mez, zira mknats onun karsnda tamamen gszdr.
Biliminsanlarmz yukarda bahsedilen gerekleri hibir
zaman takdir etmemi olsalar da, bunlar dnyann bundan
50 bin yl nce yaam olan ilk biliminsanlar tarafndan ga-
yet iyi biliniyordu ve anlalmt. Yazlarnda bu hususa
epeyce vurgu yapmlard.
Biliminsanlarmz uzay dolduran ey ile popler atmosfe-
rimizin iinde gezindii eyin ayn olduunu dnyorlar.
Oysa anavatann kutsal mlhem yazlarnda grld ze-
re, bu varsaym doru deildir.
Antikadakiler atmosferimizin iinde gezindii eye
z, uzay dolduran eye ise su adn vermilerdi. Antik-
adan kalma yazlarda k gcnn popler atmosferimi-
zin paracklarnda deil, zde tandna defaatle dikkat
ekmilerdir.
59
Munun kutsal yazlarndaki Naacal vinyetleri

Antikaa ait yazlarda uzay dolduran eyin sembol, bir
dizi dzgn yatay izgiydi (ekil 1) ve buna su adn ver-
milerdi. Yerkre suyu sembol, bir okyanusun dalgalar gi-
bi, genellikle bir dizi dalgal yatay izgi olarak (ekil 2) yaz-
lan hareket halindeki bir yland. Neden 3-4 bin yl nceki es-
ki yazlarda ekil 1 su diye adlandrlmt?
Kanmca sorunun cevab sembolde sakldr. Kutsal yazlarn
evirmenleri, dz yatay izgiler iin zgn ada denk decek
bir ad bulamamlardr ama yatay dalgal izgileri iyi biliyorlar-
d ve bu nedenle birine su, dierine ise sular adn vererek
ikisi arasnda bir ayrm yapmlard. Eski adakilerin kullan-
d ad aktaran bir szc hibir zaman bulamadm, yalnzca
sembol mevcuttur; ama yazlar bize uzay dolduran eyin bu
olduunu aka syler. Hem de bir defa deil onlarca defa.
Kutsal mlhem yazlardaki sslerin ounda, dz yatay
izgilerin neyi simgeledii tartmaya yer brakmayacak ekil-
de gsterilir. Bir rnek olmas bakmndan, Yaratcnn varl-
n uzayda srdrdnden bahsedildiinde, yazya elik
eden bir vinyet yedi bal ylann bir emberin iindeki yatay
dz izgiler boyunca hareketini gstermektedir. (ekil 4.)
MEK. imek, yerkrenin birincil gcnn elektroman-

yetik blmnn bir hacminin atmosferdeki belli bir noktada
ya da blgede birikmesi ve toplamasdr bu hacim atmosfe-
rin asl halde tutup tayabileceinden fazladr. Bu birikim at-
mosferdeki baka bir blme gei yolundadr ya da yerkre-
ye, doann onun iin oluturduu depoya geri dnmektedir.
60
Atmosfer
imek bileik bir gtr, yerkrenin birincil gcnn

elektromanyetik blmn oluturan glerin tmn ol-
masa bile ounu kapsar.
Biz imein varlndan, halk dilinde imek parltlar
ad verilen atmosferdeki aknt (ya da n) eklinde canl bir
akkorlukla haberdar oluruz.
Bu akkorluk gcn kendisi deil, yolu zerindeki ar
snm atmosferdir. Birikim kre biiminde ya da bir aknt
biiminde olabilir. Ama ahsen ben hangisi olduunu belirle-
yemedim.
Kendi adma imein ssn lmeye altm, ama tat-
min edici bir sonu elde edemedim.
imein ilgin bir zellii parltlarn gcn hangi yne
doru gittiine bal olarak scaklk deiikliklerine tabi
gzkmesidir. Yerkrenin yzeyine paralel giden ya da
yukar doru meyleden parltlar en dk sya sahip g-
zkmektedir. Dorudan yeryzne gitmek zere aa
doru bir hat izleyenler ise en yksek scakla sahiptir.
Bunun nedeni muhtemelen atmosferin karlatrmal yo-
unluudur.
Aada imek parltlarnn iki fotoraf veriyorum. Bi-
rinde g dorudan yerkreye (A) geri dnerken, dierin-
deyse g atmosferde eitlenir ve yerkreye (B) geri dnmez.
A fotoraf, halk dilinde atal imek ad verilen eyi
temsil eder. G, yerkreye younlama noktasndan geri
dnmektedir. Atmosferin alt blgelerinden geii srasnda,
yldrmn belli ksmlar ayrr. Bu ksmlar fotorafta aa
inen yldrmdan kopan kkkler olarak grlr. Bu ksm-
lar atmosferde eitlenmek zere ana yldrm terk etmekte-
dir. Yldrm, tutma kapasitesi bakmndan birazck dk
olan bir blgeden gemektedir: Bu ekler atmosferin bu blge-
sini tam tutma kapasitesine ve evre blgelerle eit hale geti-
recektir.
61
Bu kk g akmlarnn ana yldrm terk ediyor olma-

s bu blgedeki atmosferin normalin altnda olduunu gs-
termektedir. Yldrmn yolu zerindeki atmosfer tmyle
ykl hale geldikten sonra, geri kalan bunun deposuna (yer-
kreye) girer ve orada dalr.
Fotoraf Ada grlecei zere, baz blgelerde baz b-
yk dallar ana yldrm terk eder ve bu dallarn dal budak
sald yerde, atmosferin son derece gsz olduunu gste-
rir. Eer bir insan bu plak alanlardan birine yerletirilirse,
nefes alp vermekte ve kalp atlarn dengelemek konusunda
byk zorluk yaayacak, bunun ardndan hissizlik oluacak-
tr. Eer boluk genise, insan evresi hakknda bilinsiz hale
bile gelebilir. Bunun nedeni, hayat gcnn yokluu, yani
maddi mekanizmasn altran g olacaktr. imek ile ha-
yat gc arasnda yakn bir iliki vardr, nk hayat gc
imein yapsn oluturan bileimlerden biridir.
Fotoraf B, gkyz boyunca yatay ilerleyen bir imek
parltsn gstermektedir.
Bu fotoraf gerek bir imein fotorafndan kopyalan-
mtr. imek kuzeyde balam ve gney ynnde ilerle-
mitir. Bu zamana kadar grdm en gzel ve en huu
uyandrc grntyd. Fotoraf sahneyi tm boyutlaryla
gstermedii gibi, grkemini ortaya koymak konusunda da
tamamen yetersizdir.
imek akarken, saysz dal ve kkk ana imei terk
ediyor. Bu sre imek tmyle dalana kadar devam
ediyor.
Burada gler ar ykl bir blgeden fiilen bo bir blge-
ye geerken gsterilmektedir. Art glerin ar ykl bir
blgeden alnp az ykl bir blgeye tanmasyla, gler iki
blgede de eitlenir.
Glerin atmosferde eitlendii iddetli frtnalar hari,
halk dilinde yaz imei ve bazen de araf imek diye
adlandrlan bir biim edinir. Bu szde araflar sonsuz dere-
62
Atmosfer
Fotoraf A. imek. Yerkrenin birincil gc yerkreye geri ekil-

mektedir, atmosferin asl halde tutabileceinin stnde bir
hacimdir bu.
Fotoraf B. imek. Yerkrenin birincil gc atmosferde eitleniyor.
cede kk imeklerden oluur ve her biri dierinden ba-

mszdr. Bu araf biiminde yalnzca ar derecede kk
boluklar oluturulur, bunlar o kadar kktr ki ona elik
eden baka bir imek sesi yoktur.
63
Yerkrenin birincil gcnn eitlenmesinin atmosferde

devam ettiini ve nihai ileyiinin atmosferdeki bir parack-
tan dierine ve bir kk alandan dierine anlk parlamalar
biiminde olduunu yllardr biliyorum.
Eitlenmenin balca biimi olan imek, atmosferdeki etki-
siyle grlebilir. Fakat sra nihai deiime geldiinde, parlt-
lar o kadar kktr ki gzle ya da fotorafla yakalanamaz.
Bu parltlar ve eitlenme radyo tarafndan kantlanmtr.
Kimi zaman, kulak trmalayc, czrtl bir ses bir opera
yldznn ya da ok ilgin eyler anlatan bir konumacnn
szn keser. Bu sesler younluk bakmndan eit eittir,
bazen btn sesleri bastrr. Radyo mdavimleri byle du-
rumlarda araya parazit girdi diyorlar. Aslna baklacak
olursa tam tersini kastediyorlar: Parazitin arasna girildi
demeleri gerekiyor. Parazit (statik) dinlenme halinde olan de-
mektir. Rahatsz edici sesler rahatszln rndr ve dola-
ysyla kinetiktir.
ster czrt eklinde olsun ister sar edici olsun, radyodan
gelen bu sesler yerkrenin atmosferdeki birincil gcnn ha-
reketlerinden kaynaklanr. Mikrofondan alcya gelen radyo
dalgalar popler atmosferde deil, zde oluur. Gcn eit-
lenme biimi kk imekler eklinde olur. Atmosferin bir
parac dierinden ok daha fazla g tar; ar ykl
olandaki g kendini bler ve paralardan biri dierinden
kopup az ykl olan ksma srayarak ikisini eitler.
Fakat bu kk imek bir atmosfer paracndan dieri-
ne sramak iin bir z kanalndan gemek zorundadr. Bu z
kanalndan bir radyo dalgas gemektedir; yldrm araya gi-
rer ve saniyeden daha az bir srede dalgay krar. Radyodan
kan czrtl seslerin nedeni radyo dalgasnn zden geme-
si ve radyo dalgasnn krlmasdr.
Czrtl seslerin younluunu belirleyen imein byk-
ldr, azami snr atmosferin iki paracnn eitlenme-
siyken, azami snr bir alandr. arpmann younluunu
64
Atmosfer
alann bykl belirler, alan ne kadar bykse parazit o

kadar youn olacaktr.
Sesin przsz ve kolay anlalr (ve atmosferdeki parazi-
tin az) olma olaslnn geceleri ya da k aylarnda gneli
gnlerde ya da yaz aylarnda olduundan daha fazla olduu
radyo mdavimleri arasnda bilinen bir gerektir. Bu doa-
nn bir gereidir. Geceleri gne gleri yerkre glerini
bedeninden alp atmosfere aktarmazlar ve bylece eitlenme
olmaz. Geceleri tek eitleme gndzleri tamamlanmam
olanlardr. Geceleri yeni bir g ekimi olmaz.
Ayn kural yaz ve k aylar iin de geerlidir.
IIK. Ik konusunu ele almadan nce, tarihncesi atalar-

mzn bu konuda ne yazdklarna bakalm.
Munun Kutsal, Mlhem Yazlar
Ksm. Yaratl.
Alt ksm. nc Emir.
Dardaki gazlar ayrsn; sular ve atmosferi olutur-
sunlar. Ve gazlar ayrt. Bir ksm sular oluturmaya koyul-
du, geri kalanlar ise atmosferi oluturacakt. Sular yerkrenin
zerine yerletiler ve henz grnrde hibir kara yoktu. Su-
lar oluturmada rol almayan gazlar atmosferi oluturmaya
koyuldular.
Ik atmosferdeydi,
Ve gne nlar atmosferdeki s yaylmlaryla bulutu
ve ona hayat verdi. Artk yerin zerinde k da vard.
Aitareya Aramya. Eski bir Hindu kitab. Slokas 4-8. I-
ieren atmosfer.
Rig Veda. Eski bir Hindu kitab. Sayfa 3-4. Havadaki -
len O.
Nahuatl. Bir Yucatan elyazmasndan. Kendinde ikamet
eden Yaratc her eyin yaratlmas gereken zamann geldii-
ni dndnde, O ayaa kalkt ve l l parlayan ellerin-
den drt ok (drt byk birincil g) kard ve bu oklar at-
65
mosferde gezinen drt elemente arparak bunlar harekete

geirdi. lahi oklarn sapland paracklar canland. ... Son-
ra doan gnein ilk nlar zuhur etti ve bunlar tm doaya
hayat ve mutluluk getirdiler.
* * * * * *
Ik, ate ve nlar o kadar yakn ve i ie gemitir ki biri
olmadan dierlerinden bahsetmek zor hale gelir. Ik bir g-
tr. Ate de bir gtr. Ama nlar g deildir. Inlar g-
lerin tayclardr.
* * * * * *
Ik bir yerkre gcdr, yerkrenin birincil gcnn

elektromanyetik blmnn bir altblmdr. Ik gc
dalgalarn popler atmosferin iinde gezindii zde olutu-
rur.
Ik nlarnda tanan gnein yakn gleri, yerkrenin
atmosferle alakal znde asl halde tutulan yerkrenin k
gcne arptnda, yerkrenin k gcn harekete geirir
ve eskilerin dedii gibi, ona hayat verir. Gcn hareketi dal-
ga biimini alr. Her dalga saysz derecede kk kvlcm-
lardan ya da g prltlarndan oluur.
Ik, atmosferimizde saniyede 186 bin mil hzla hareket
eder. Atmosferimizin popler ya da analiz edilebilir ksmn-
da olumu olan dalgalar k hzyla hareket edemeyecek ka-
dar ar ve canszdr ama z o kadar incedir ki bu hz onun
iinde k gcyle edinilebilir. Gnein ve dier bedenlerin
gleri hangi hzla uzaydan geer bilemeyeceim; ama neti-
cede uzay, atmosferimizin iinde gezindii eyden ok daha
ince bir zle doludur. Uzak yldzlarmz saniyede 186 bin
mil hz olduu hesaplanan k zamanyla llmektedir. Ik
gleri bu ince uzaydan ne kadar hzla geerler? Kukusuz
yerkrenin zerinde olduundan ok daha hzl bir ekilde.
66
Atmosfer
Dolaysyla uzak gnelerimizin kabul grm uzaklklar

kanmca gzden geirilmeye muhtatr.
Gnein atmosferiyle yerkrenin atmosferi arasnda g-
ne nlar grlemez. Uzay tam bir karanlktr nk uzay-
da bir k gcn asl halde tutmay salayacak elementler-
den oluan bir madde yoktur. O halde durum udur: Eril ge-
zer, dii bekler. Bunlar bulutuunda ortaya k kar. Biri ol-
madan dieri k retemez.
Bu nlar uzayda kaybolmaz ama karanlktan geerler ve
grlmezler. Bunun kant gne nlarnn atmosferimize
ulatklarnda yeniden grlyor olmalardr. Bu gerek de
n bir yerkre gc olduunun bir baka kantdr: nk
gneten geliyor olsayd, gneten yerkreye kadar tm
uzayda grlyor olurdu. Ayrca bu, atmosferimizin znn
elementlerden olutuunu kantlamaktadr ama biz bunu
analiz edemeyiz.
Keza uzay dolduran eyin elementlerden olumadn
ya da yle olsa bile, yerkrenin k gcnn onun tarafndan
(ne bizim gneimizinki ne de baka bir byk gneinki) ta-
namayacan kantlamaktadr.
Gz, bir nesneyi grebilmesi iin eitli ekillerde uyarla-
bilir. Bir darbenin kaba mekanik hareketiyle uyarlabilir. Fa-
kat grme olaynn gereklemesi iin gz dardan gelen bir
ey almaldr. Nedir bu ey? Ikl bedenler bir ekilde k
retebilecek gce sahiptir. Ikl bedenler tabirini kullan-
dm nk bu bilim daln zel olarak incelememi olan kii-
ler tarafndan bu tabirin daha iyi anlalabileceini dn-
yorum. Ama gerekte hibir beden kl deildir. Beden ko-
yu ve grnmez olan ve bedeni grlmeden terk eden bir ana
n yayar. Bu n birok renkten oluan bir n bileimidir.
Bedenden belli bir uzakla ulatnda, bu koyu grnmez
n grme duyusunun sezebildii parlak nlar filtreleyip
darda brakr. Dolaysyla parlak grnr akkor nlar ile
nlar saan beden arasnda bedenin grlmesini engelleyen
67
ve bylece grlmeyen bedenin akkor olmadn gsteren

karanlk bir boluk vardr. Ana ndan koparldktan sonra
grnr hale gelen parlak nlara ek olarak ultra ve youn
ular olduklar iin grnmeyen on kat fazla n kalr.
Yakn zaman nce, bir elektrik alevinin oksijenle hid-
rojenden olutuunu iddia eden bir biliminsanna rastgel-
dim. Hemen syleyeyim, bu doru deildir. Elektrik nn
alevi yoktur. Bu biliminsanna alev olarak grnen ey yal-
nzca ndr ve bu nlarn yaklak onda biri zdeki k g-
cn harekete geirir, dalgalar oluturur ve k dediimiz ol-
guyu retir.
Oksijen tutumay artrr. Tutuma, bastrlmam alevdir.
Eer bir elektrik ampul k verdii bir anda krlrsa, oksi-
jen ieren atmosferle temasta olan alevler sayorsa, alevlerin
artmas gerekir. Peki, artar m? Hayr! Cam dorudan para-
lanr ve hem nlar hem de alevler denen eyler gzden kay-
bolur ve bylece elektrik nn alevinin olmad, yalnzca
na sahip olduu anlalr.
Tutumayla ilikili olarak filtrelenen ana nlara dair iki
resim sunmak istiyorum.
Gaz alevi ve mum alevi
68
Atmosfer
ki durumda da ana n, gaz memesi noktasnn etrafnda

ve mum fitilinin etrafnda bir yay ekline brnr. Koyu -
nn tesinde parlak nlar vardr: Alev. Ana nn balad
bedenden parlak nlar filtreledii noktaya kadar olan me-
safe farkl bedenlerde byk deiiklikler gsterir. Baz du-
rumlarda neredeyse gzle grlemeyecek kadar kktr;
baz durumlardaysa (resimde grld gibi) plak gzle
bile llebilir.
Ana n atmosferle temasa geer gemez dorudan blme
ilemine balar; esas filtrelemeye hazrlktr bu. In sya
dayal olduu ve belli bir tarzda k ve snn ayn ey oldu-
u gibi genel bir kan vardr. Ben ise deneyler yoluyla duru-
mun farkl olduunu pheye yer brakmayacak ekilde gs-
tereceim: Ik gc bir s parac iermez ve s gc bir
k parac iermez.
imdi, grme olaynn ne olduunu ve nasl gerekletii-
ni gstermek iin insan gzn ele alacam. Gzn meka-
nizmasnn k gcyle alabilmesini salayan paralarn
gstermek iin gerekli olann tesinde gzle ilgili herhangi
bir ayrnt vermeye almayacam.
nsan gz
69
Gzlkler bize gzn iinde grme siniri ad verilen ve

zellikle grme iin kullanlan bir sinir olduunu sylyor-
lar. Bu sinir beyinden kar ve beyinden gzn arka ksmna
ular. Orada ince filamentlere blnr; bu filamentler birle-
tiinde retina ad verilen bir tr perde olutururlar. ndeki
retina, iris ad verilen hareketli bir glgeyle kapldr. ris g-
zn renkli ksmdr (mavi, kahverengi ya da gri gibi). Bu
renkli ksmn merkezinde gzbebei ad verilen kk siyah
bir nokta vardr.
Gzbebeinin boyutu retinann akta olan blgesidir. ris
denen renkli glgenin hareketleri istemddr, zerinde kon-
trole sahip olan bir varlk yoktur. In younluuna gre ge-
niler ya da daralr. Dier resmin yardmyla gzn ileyiini
kolay bir ekilde aklamak adna ve k gcnn arac oldu-
unu gstermek amacyla gz bir makineye dntrece-
im. Grme sinirine boru hatt adn vereceim zira gc gz-
den beyne tayan odur. Retinaya alc adn vereceim nk
gc dardan alan ve boru hattna tayan retinadr. Renkli
irise dzenleyici adn vereceim nk alcnn ald gcn
hacmini o kontrol eder. Gzbebeineyse balant kaps adn
vereceim zira tm gcn oraya gemesi gerekir.
Yukarda anlatlanlar imdi altrmaya balayacamz
makineyi ok iyi bir ekilde gstermektedir.
Ik ve grme olay dalgalar biimini alan k gcnn bir
akmndan kaynaklanr, her dalga saysz derecede kk k-
vlcmlardan ya da prltlardan oluur.
Dalgadaki her kvlcm ya da parlt alcya arpar ve
onunla g boru hattna geri tanr. Sonra boru hatt onu
beyne, belli loblara tar. Sonra grme olay gerekleir. Dal-
gadaki her kk kvlcm ya da parlt, iindeki gle birlik-
te teslimat srasnda bir darbe vurur, bylece darbelerin s-
reklilii ve g teslimatlaryla akm hibir zaman kesilmez.
Bu g akm n var olduu srece devam eder ve g ak-
m var olduu srece grme olay devam eder. In sonland-
70
Atmosfer
nda, g akm kesilir. Sonra karanlk ker. In durdurul-

duunda, geri kalan gte hl bir hz kalm olduunu ve
bu hzn dalgay ve akm bir sre daha devam ettirdiine
dikkat ekmek yerinde olacaktr. Alacakaranlmz bu hzn
bir sonucudur. Ateler, lambalar ve mumlar gibi yapay k-
lar sz konusu olduunda hz o kadar zayf ve ksadr ki fark
edilemez.
Ik gcne yakn olan ve bu gc uyandran parlak n-
lar renklerinden bamsz olarak gz tarafndan ayrt edilebi-
lir ve grme duyusunun hissedebildii renkten bamsz ola-
rak tm nlar k gcn uyandrma ve k salama yetisi-
ne sahiptir. Ik dalgasndaki kvlcmn boyu, dalgann hac-
mi ve uzunluu ve hareketlerinin srati deiiklie tabidir ve
bu deiiklik grme olaynn niteliini belirler. Ve bu deiik-
likler gc tayan nn rengi tarafndan kontrol edilir.
Beyaz ya da ultra youn bir krmz ktan oluan dalga
en kusursuz grme olaynn gereklemesini salar nk
bu dalgadaki kvlcmlarn hacmi ve uzunluu daha fazla-
dr ve baka bir renkli nn oluturduu dalgalardan daha
sratli hareket eder. Beyaz bir nn oluturduu bir k
dalgasnn uzunluu 2,5 santimetrenin 1/50.000 ila
1/60.000i arasndadr. Bir dalgadaki alevlerin says gr-
lemez. Fakat dalgalarn says (her dalgada saysz kvlcm
vardr, her kvlcm g kotasn alcya bir darbeyle iletir)
srekli, kesintisiz bir g akm oluturur, dolaysyla s-
rekli, kesintisiz bir k retir. Eflatun bir n, tm klarn
en zayfn retir. Profesr Proctor bu konuda yle diyor:
Renk adn verdiimiz sonu k dalgasnn uzunluun-
dan kaynaklanr.
Proctorun u grne hibir ekilde katlmyorum:
renk bir sonutur. Proctor dier birok biliminsan gibi at
arabasn atn nne geirmitir. Proctor rengin nedeninin
dalgann uzunluu olduunu syler, oysa gerek u ki dal-
gann uzunluunun nedeni renktir. Proctor belli ki n bir
71
g olduunu bilmiyordu; bu nedenle n nereden kt-

n ya da nasl yaratldn da bilmiyordu. Parlak nlar
tayfta gsterilen renklere benzer: Tayf, koyu nlardan her-
hangi birini kayda geirmez ya da aa sermez. Ben bunu
Avrupada bir mahkemede bizzat kantladm, yle ki uz-
man bir tank olarak scaklklarn tayf tarafndan lleme-
yeceini ispatladm. Ayrca snn yalnzca koyu grnmez
nlarda tandn gsterdim ve kantladm. Her renkli
n ya da n grubu (gerek parlak gerekse de koyu, ister
gneten gelsin ister mekanik akkordan) yerkrenin birincil
gcnn elektromanyetik blmnden gelen gleri etki-
ler. u an k konusunu ele alyoruz. Bu nedenle ok basit
bir deneyle, eitli renkli nlarn k gcn nasl etkiledi-
ini gstereceim.
Tayflerin renkleriyle uyuan birka cam ve ayrca bir ta-
ne saf beyaz, bir tane de younluu temsil eden ok hafif kr-
mzya boyal bir cam aln. Camlar pei sra gl bir akkor
lamba ile ok ince bir basl malzemenin arasna yerletirin.
Basknn ak seiklii baskya vuran k gcnn hacmine
ve gcne bal olacaktr. Her cam kendi renkli nnn bir
yakn olacaktr ve dier tm parlak nlar pskrtecektir.
Camdan geen her renkli n kendi kapasitesine gre bir k
gc hacmi tayacaktr. Baskya arptnda n gzden ba-
ka yne dndrlr. Bylece grme duyusunun akl,
nda tanan hareketin hacmi ve hz tarafndan belirlenir.
Beyaz cam bir ucu verirken, eflatun cam kart ucu verecek-
tir. Ana renkler tarafndan oluturulan k dalgalarnn tali
renkler tarafndan oluturulan k dalgalarndan daha gl
olduu fark edilebilir.
Eer Proctorun dedii gibi, renk bir sonusa, o zaman
kaya, odun, ss yapraklar ve noktalar gibi tm cansz mad-
delerin ar derecede radyoaktif olmas gerekir, zellikle de
parlak nlarn yalnzca btnn yaklak onda birini olu-
turduunu dikkate alrsak. Her maddeye birincil gcn
72
Atmosfer
elektromanyetik blmnn szd dorudur. Fakat mad-

denin tm eitleri gcn radyoaktif olmak iin yeterli bir
hacmini tutamaz, ancak ok az tutabilir. Eer her madde
Proctorun sonucunu retseydi, o zaman her madde o ka-
dar radyoaktif olurdu ki radyumun yanma sonularndan
bahsetmeye bile demezdi. Aslnda insanlar olarak konua-
myor olmamz gerekirdi, zira hepimizin burumas, iki bk-
lm olmas gerekirdi. Parlak bir n artrmakla ya da yo-
unlatrmakla, hareketin sahip olduu hz, hacim ve kvl-
cmn bykl artar.
Akmn zayf olduu dnemde kusursuz bir grme olay
iin akmn gl olduundan ok daha geni bir alc alan
gerekir. Kusursuz grme iin, alc boru hattna tm tama
kapasitesini tamaldr, ne eksik ne fazla. Boru hattna ok
fazla akm, yani aktarabileceinden fazlas tandnda, ha-
reket edebilen glge ya da dzenleyici almlama alann is-
temd olarak daraltr ve bylece boru hattnn kapasitesini
dengelemeye alr. rnek verelim:
Yalnzca 8 mum gcndeki bir lambann olduu lo k-
l bir odadan 100 mumluk bir lambann olduu l l bir
odaya geen biri, odaya girdiinde gzn ksmak zorunda
kalr ve bylece, gnlk hayattaki tabirle, n gzn al-
masn engellemeye alr. Gzmz bu ekilde kst-
mzda gzkapaklar ksmen alcnn zerine kapanr ve by-
lece almlama alann daraltr. Bylelikle dzenleyici, alg
alanna yaylana kadar gzkapa ksmen kapal kalr. D-
zenleyici, alg alann boru hattnn kapasitesiyle uyumlu
hale getirdiinde, gzkapaklar otomatikman normal haline
geri dner.
Il l parldayan odaya girdiimizde, gzmz ksmak
zorunda kaldk, nk dk bir g akmndan youn bir
g akmna gelmitik. Boru hatt tarafndan aktarlamayacak
kadar byk bir g hacmi sz konusuydu. Lo kl oday
terk ettiimizde, alc 8 mum gcndeki lambadan kan
73
akm iin ayarlanm haldeydi. Parlak klarn olduu odaya

girdiimizdeyse, alcnn 100 mum gcndeki lambadan -
kan gce uyacak ekilde yeniden ayarlanmas gerekiyordu.
Bu l l odaya girdiinde alcya bir g akm arpt ve bu
akm, boru hattnn o zamanki koulunda tayabileceinden
ok daha fazlayd. Alc bu koulla karlar karlamaz,
otomatikman kendisini yeniden ayarlamaya balad ki boru
hatt tarafndan ancak gzyuvarnn dna tamadan tana-
bilecek kadar g alnabilsin. Alcnn almlama alann daral-
tlmasyla boru hattna geen g hacmi azaltlr ama nitelii
deimez.
Boru hattnn dolup tat gzn szlamas ve yaarma-
syla belli olur. Bu durum bir tr yar krle ya da net bir e-
kilde grememeye yol aar.
Gcn dolup tamas ise alcnn boru hatt tarafndan
beyne tanabilenden daha fazla hacimde g almasndan
kaynaklanr. Bylece boru hattnn alamad gzyuvarnn
dna taar. rnek olarak bir su borusunu alacam: Boru ka-
pasitesini tarken ve daha fazlas eklenirken, eklenen su ta-
ar. Gzyalar ya da gzn sulanmas doann bulduu a-
redir; suyun elementlerden oluan paralar gce ok yakn-
dr. Su dklen gc toplar ve gzya eklinde gzden uza-
a tar.
Parlak kl bir odadan lo kl bir odaya geince, grme
olay yeniden belirsizleir. Bunun nedeni ilk rneimin tam
tersidir ve gzn tm eylemleri tersine evrilir.
Gz incelediimizde, lo kl bir odada alcnn alannn
geni, parlak kl bir odadaysa dar olduunu grrz.
Ocak ateinde olduu gibi k son derece parlak olduun-
da, gz korumak iin renkli camlar kullanlr. Bu camlar
kendi renklerinden olmayan tm parlak nlar pskrtr ve
bylece gze arpan g hacmini azaltr.
imdi bayku ve kedi gibi gece gr iyi olan hayvanla-
rn gzlerini inceleyeceim.
74
Atmosfer
Bayku gzleri
BAYKU. Bayku yalnzca gecenin karanlk saatlerinde

ak seik grebilen kulardan biridir. Yukarya aldmz
bayku gzlerinden gzn ok byk bir almlama alan ol-
duu grlecektir. Gz son derece dar bir irise ya da d-
zenleyiciye sahiptir. Baykuta dzenleyici denetim altnda
deildir ve geceleri iyi gren dier birok hayvan gibi oto-
matikman ilemez. Dolaysyla alcsn gndzleri ya da
gne nda ak seik grecek ekilde dzenleyemez.
Dzenleyiciyi kontrol edemediinden, alc gndzleri bo-
ru hattnn tayabileceinden ok daha fazla k gc alr.
Sonu, g tamas ve yar krlktr; bayku gndzleri
uyur, geceleri alr. Muazzam derecede geni alc, gecele-
ri, boru hattnn kapasitesini doldurmak iin zayf ve gittik-
e zayflayan akmdan yeterli hacimde k gcn topla-
yabilir. Ve boru hatt tam kapasitesini aktardndan, bay-
ku nesneleri gece karanlnda bizim gndz gzyle gr-
dmz kadar ak seik grebilir.
75
Kedi gz
KED. Kedi gndzleri parlak kta olduu kadar gece-

nin karanlk saatlerinde de iyi grebilen evcil bir hayvandr.
Baykuun gzleriyle kedinin gzleri arasnda bir fark vardr,
o da udur: Bayku, gzn dzenleyicisi zerinde hibir kon-
trole sahip deildir, oysa kedi kusursuz bir kontrole sahiptir.
Kedinin gzndeki dzenleyici hem byk genilemeye hem
de eit derecede byk bir daralmaya muktedirdir.
ekil 1. Gece nda. Bu ekil, gecenin karanlk saatle-

rinde kedi gznn durumunu gsterir; dzenleyici snrna
ekilmitir ve yalnzca geceleri gren baykuun alcsna ben-
zeyen muazzam bir alglama alann ortaya karmtr.
ekil 2. Dk k. Bu ekil, alacakaranln ge saatle-
rinde ve gnn ilk saatlerinde kedinin gznn durumunu
gstermektedir. ris, yani hareket edebilen glge ya da d-
zenleyici burada alcnn toplam alannn yaklak yarsn
kaplyor olarak gsterilir. Dolaysyla alg alan yar yarya
azalmtr ve ancak boru hatt tarafndan aktarlabilecek ka-
dar g sz konusudur.
ekil 3. Parlak k. Bu ekil gzn parlak gndz saat-
lerindeki durumunu gstermektedir. Burada dzenleyici o
kadar ekilir ki yalnzca alcnn ince bir izgisi akta kalr ve
bylece alnan g hacmini asgariye indirger.
Dolaysyla geceleri iyi gren kular ve geceleri iyi gren
hayvanlar grme yetisinin, nesneleri ayrt edebilme gc-
76
Atmosfer
nn parlak n yayan beden ortadan kaybolduktan sonra

da devam edebileceini gstermekte ve ayrca k dalgala-
rnn da devam ettiini hibir pheye yer brakmadan ka-
ntlamaktadr, ki bu da belli bir sre devam eden gcn h-
l belli bir momente sahip olduunu kantlamaktadr. te
yandan gne glerinden kaynaklanan momentin geceleri
de devam ettiini, ama hznn ve gcnn her daim azald-
n da gstermektedir. Gne nlar atmosferi terk ettik-
ten sonra, yerkrenin k gcnn akm kendisini dnd-
ren g kesildikten sonra dnmeye devam eden volan gibi
hareket etmeye devam eder. Mekanik volan dnmeye de-
vam eder ama hz giderek azalr. Her dn ya da deveran
gittike yavalar ve en sonunda durur ve bylece yerkre-
nin souk manyetik gcnn momentin gcn atn ve
ark sabitlediini gsterir. Souk manyetik gcn bunu ba-
arm olmasnn nedeni momentin yalnzca zayf bir geici
g olmasdr. Momentin izgileri arkta merkezkatr. Me-
kanik volan tekrardan g verilmedii srece dnmeye ba-
layamaz. Ayns atmosferdeki k gc iin de geerlidir.
Gne n yakn gleriyle birlikte durdurulduunda, at-
mosferdeki k gcnn enerjisi her geen saat daha da za-
yflar ve nihayet tam afak skmeden nceki saatte en zayf
noktasna ular.
nsan geceleri kedi ve bayku gibi ak seik gremez n-
k insan gznn dzenleyicisi alcnn yeterli bir blgesini
ap, boru hattnn kapasitesini doldurmaya yetecek kadar
bir zayflam g hacmini massedecek derecede genilemeyi
baaramaz. nsan gznn dzenleyicisi bir kedinin ya da
baykuun gz kadar genileyebilseydi, o zaman insan, tpk
havyanlar gibi, geceleri de gndzleri olduu gibi ak seik
grebilirdi.
Yukarda anlatlanlar bizim iin ok ho ve ilgin bir ibret-
lik hikayeye giri mahiyetindedir.
77
ISI. Ismz bir yerkre gcdr ve dorudan gneten

gelmez. imdi snn ne olduunu tanmlayacam:
Is, yerkrenin birincil gcnn elektromanyetik blm-
nn bir altblmnn belli bir noktada ya da blgede toplan-
masn ve birikmesini ifade eden bir olgudur. evresindeki
tzler bu belirli bir noktada ya da blgede scaklk artn en-
gelleyecek kadar hzl bir ekilde deiim ve eitletirme yo-
luyla bu gc tayamazlar.
Scaklk nedir?
Scaklk, yerkrenin s gcnn belli bir noktada ya da
blgede toplanmasnn belirtisi ve lsdr. Scaklk dere-
cesi g hacminin belli bir noktadaki ya da blgedeki l-
mdr.
Is gc normalde souk bir gtr. Yerkrenin depo-
sunda gleri iin yedekte (ayn zamanda atmosferde yedek-
te) tutulduu zaman souk bir kouldadr.
Bir binann herhangi bir odasnda binay eritecek kadar
yedek s gc vardr, yeter ki odadaki s gc azami faaliyet
derecesine ulatrlm olsun.
Is gcnn hareketi eski Naacal tabletlerinde aka anla-
tlmaktadr, ve gne nlar atmosferde yerkrenin ssnn
yaylmlaryla bulutu ve ona can verdi ve yerkrenin yz
syla snd; yine, Nahuatlada, ilahi oklarn vurduu par-
acklar canland ve s geliti. Gnein yakn gleri nla-
rnda tanr. Yerkrenin s gcne yakn olan gler nce
bunu yerkrenin yzeyinden ekip sayfa 41deki resimde
gsterildii gibi atmosfere yollarlar. Atmosferdeyken iki g
(yerkre ve gne gc) kaynar ve sonra, s gc canlanr
ve dalgalar biimini alr. Aslna baklacak olursa s gcnn
ileyiiyle balantl olan gnein manyetik yaknlk kuran
glerinden ikisi vardr. lk gne gc souk s gcn yer-
krenin kabuundan atmosfere eker. Bu gne gc s g-
cn canlandrp, ona hayat vermez. Is gc ancak atmosfer-
de canlandrc gle temasa geer.
78
Atmosfer
Is gcn yerkrenin bedeninden eken gnein man-

yetik gc, s gcn ona hareket ve hayat kazandracak
bir faaliyete geirmekten acizdir. Bunu gcn yerkrenin
bedenini souk bir durumda terk etmesinden anlayabiliriz.
Eer gnein bu zgl manyetik gc s gcn faaliyete
dntrmeyi baarabiliyor olsayd, bunu g yerkrenin
bedenini terk etmeden nce yapard ve yerkrenin bedeni
s gcyle dolu olduundan, bir koula yol aard: Yani
yerkrenin yzeyi kor gibi kzgn olurdu ve bylece ze-
rinde hibir canl yaayamazd. Yerkrenin yzeyi kor gibi
kzgn olmadndan ve s gcyle dolu olduundan, ki bu
s gc srekli olarak gnein bir yakn gc tarafndan
ekilmektedir, bu yaknlk kuran gcn atmosferde hayat-
la birlemesini salayan gten farkl olduu aka kant-
lanmaktadr.
Atmosferin dzenlenen bir g tutma kapasitesi oldu-
unu, atmosferin her atmosferimsi paracnn (bu ister z
olsun ister analiz edilebilir paralar) ancak mevcut durum-
daki kadar gc tutup asl halde tayabileceini daha n-
cesinde belirtmitim. imdi biraz daha ileri gideceim ve
bu dzenlemenin btn iin olduu gibi tekil gler iin de
geerli olduunu syleyeceim. Dolaysyla s gcn yer-
krenin bedeninden eken gnein manyetik gcnn an-
cak mevcut durumdaki kadar g ekebilecei gsteril-
mektedir. Is gcnn tutma kapasitesi dolduunda, man-
yetik g daha fazlasn ekemez nk bu gc koyacak
yer yoktur.
Souk kutup blgelerinde yalnzca scak ve ar scak ik-
limlerde grlen bitki fosilleri bulunmutur. Bu da gsteriyor
ki bitkilerin byd dnemde imdi souk olan kutup bl-
gelerimiz o dnemde ar scakt. Burada ok ilgin bir soru
gndeme geliyor. Eski zamanlarda kutup blgelerimizi ar
scak yapan sya ne olmutur?
79
Is, elementlerde bolua ihtiya duyan bir gtr ve

uzayda atmosferimizin tesinde element olmadndan, uza-
ya gidip orada kaybolmad da aktr.
Sular yerkrenin ince kabuuna ilk yerletiinde, bede-
ninde gler iin yeterli depo yoktu. Bu nedenle byk bir
ktle darda atmosferle karmt. Orada depo dzenleme-
si iin bekliyorlard. Yerkrenin kabuu kalnlatka, depo
da geniledi ve onun genilemesiyle atmosferdeki ar yk
de yava yava ekildi ve depoland. Bunun sonucunda at-
mosferdeki s gcnde yerkrenin kabuunun kalnlamas-
na ve soumasna oranla azalma oldu. Balangta bugnk
kutup blgelerimiz ok scakt ve yerkrenin kabuu kaln-
latka, scaklklar da gittike azald ve en sonunda bugn-
k durumuna geldi.
Uzay, biz ne kadar tersini istesek de bir boluktan ibaret-
tir. Is gc bolua ne girebilir ne de iinden geebilir. Uzay,
s gcnn herhangi bir ynde geiinin nnde tam bir en-
gel oluturur. Uzay bir hiliktir ve s gc hilie giremez.
Gler bir ekilde elementlerin ileyiini tekrarlarlar, yani do-
ann kendilerine verdii bir grevi yerine getirdikten sonra
yorulur ve tkenirler.
Kendilerine doann tevdi ettii bir grevi yerine getir-
dikten sonra tkenen elementler yeniden domak zere
ana kuca olan yerkreye geri dner ve orada yeniden do-
ar ve canlanrlar. Yapraklar aatan der, imler byr
ve kururlar ve bylece doann laboratuvarna geri dner-
ler. Burada ayrrlar ve geldikleri topraa geri dnerler ve
burada ileriki bir tarihte yeniden yeni bir bitki haline geti-
rilmeyi beklerler. Gler tkendiklerinde, byk merkezi
mknats tarafndan srtnme izgisine ekilirler. Orada
yeniden canlandrlr ve depoya, yani yerkrenin souk
sert kabuuna yollanrlar.
Tkenmi s gc bylece yeniden canlandrlr ve depo-
ya yollanr. Orada doa tarafndan yeni bir grev iin ar-
lana kadar souk cansz bir durumda bekler.
80
Atmosfer
Gne gleri s gcnn hacimlerini yerkrenin bede-

ninden yeniden canlandrlm bir koulda ekerken, yerk-
renin byk merkezi mknats de yeniden canlandrma iin
eit hacimde tkenmi gc geri ekmekte ve bylece daire-
sel ya da kresel bir hareket oluturarak hayat ve hareketi
yneten byk yasay takip etmektedir. Buraya kadar yerk-
renin souk sert kabuunun onun yeniden canlandrlm
glerinin deposu olduunu bol bol vurguladm. imdi ise
u gerekleri vurgulamak istiyorum:
Yerkrenin kabuu kalnlatka, yerkrenin evresindeki
scaklklar dmtr.
Bu d yerkrenin kabuunun kalnlamasna oranla
bir dtr.
Is gc yorulup tkendiinde, gne gleri onun ze-
rindeki denetimini kaybeder.
Denetleyici bir manyetik g ar stlm bir bedende de-
polanamaz. Beden souk olmaldr.
Hibir g souk bir alanda yeniden canlandrlamaz.
eitli olgular yerkrenin bedeninde depolanan yedek
glerin atmosferde asl tutulan g hacminden ok daha
fazla olduunu gstermektedir. Yerkrenin bedenindeki bu
art sayesinde bir tarafsz blge ortaya kmt. Bu tarafsz
blge u anda yerkrenin daha fazla katlamasna ve sou-
masna engel olmas bakmndan kilit bir yere sahiptir. Bu ta-
rafsz blgenin olutuu andan itibaren yerkrenin atmosfe-
rinin scaklklar nihai olarak belirlendi.
Bugn kutup blgelerinin atmosferinde tanan s gc
hacmiyle tropikal kuaktaki s gc hacmi ayn derecede b-
yktr.
Is gc yerkrenin bedeninden atmosfere ular ula-
maz, bir doa yasas gerei, atmosferde dei toku yoluyla
eitlemeye giriir, yani atmosferin her parac eit bir g
hacmine sahiptir. Bizim radyasyon diye bildiimiz ey belli
bir alan (oda ya da ak alan) boyunca s gcnn dei to-
81
ku edilmesinden ve eitlenmesinden baka bir ey deildir.

G yeniden tkendiinde, merkezi mknats tarafndan
olaya el koyulur.
Atmosferdeyken, gne gleri yerkre glerini (s gc
de dahil) gn sonlanana ve gne ufukta kaybolana kadar
asl halde tutar. Bu andan itibaren gne gleri atmosferde-
ki gler karsnda hibir gce sahip deildir. Sonra, byk
merkezi mknats almasna balar. Tm tkenmi gleri
ve ayrca ok zayflam durumda olan gleri srtnme iz-
gisine geri eker. Hz giderek yavalar ve o yavaladka g-
ler daha pasif hale gelir. Bylece gecelerin gndzlerden da-
ha souk olmas olgusunu aklayabiliriz. Bir dier olgu da
scakln yerkrenin yzeyinin farkl ksmlarnda farkl
farkl olmasdr: Scak, lman, souk gibi. Bunun nedenleri
yle aklanabilir:
Birincisi, gne nlarnn yerkrenin g izgilerini kes-
me as.
kincisi, yln her gnnde gne nlarnn bu g izgi-
lerini kesme sresinin uzunluu.
Buradan hareketle, hem zamann hem de alarn iin ii-
ne dahil olduunu grebiliriz; fakat burada bir doa yasas
takip edilmektedir: Gne glerinin yerkrenin glerinin
izgilerine vurma as ne kadar dik olursa, gne glerinin
gc de o kadar byk olur. Dolaysyla bu alarda azami s
sz konusudur, yani: Tropikal blge.
Gne nlarnn gne glerinin etkisini azaltacak ekil-
de geniledii alarda daha hafif bir scaklk vardr, yani: Il-
man blgeler.
Gne nlarnn yerkrenin yzeyine en geni ayla
vurduu yerlerdeyse, azami soukluk vardr, yani: Kutup
blgeleri. Sayfa 83teki resim bununla ilgili bir aklama-
dr:
82
Atmosfer
AILAR
1-Kutup 2-Ilman 3-Tropkal 4-Ilman 5-Kutup 6-En geni alar
7-Geni alar 8-Dz alar 9-Geni alar 10-En geni alar
imdi de s gcnn elementlerde bolua ihtiya duy-

duuna, elementler olmadan s gcnn var olamayacana
dair kant ilevi grecek olan baz bilindik olgulardan bahse-
deceim.
Szgelimi bir demir parasnn ssn artrdmzda, de-
mir genileyecektir; ek ya da eklenmi g hacmi demiri ge-
nileterek demirde kendisine yer aacaktr. Sonra, demiri so-
utarak eklenmi sy geri ektiimizde, demir eski boyutu-
na geri dnecektir. Bu, genileme ve daralma diye adlandr-
lan bilindik bir olgudur.
Geceleri gne nlar yerkrenin kar tarafna derken,
yeniden demiri ar stabilir ve geniletebiliriz. Bu sy yer-
krenin dier tarafnda olan gneten mi alrz? Kesinlikle
hayr. Bu s, atl ve souk bir halde bekledii atmosferden e-
kip alnr, ki zaten ncesinde de yerkrenin bedeninden e-
kilmitir ama tkenmi bir g deildir.
Isnn kaynana yaklatka scakln artmas herkese
bilinen bir olgudur. rnein byk bir odann bir ucunda s-
cak bir frn varsa, odann dier ucunda ocan yaknlarnda
olduundan ok daha dk bir scaklk olduunu grrz.
83
Odann merkezinde scaklk odann iki ucu arasnda orta bir

derecededir. Bu nedenle biliminsanlarmzn iddia ettii gibi,
eer s gneten geliyorsa, gnee yaklatka havann daha
scaklamas gerekir. yle mi? Bakalm.
Tropikal blgelere gidelim nk orada gnein doru-
dan bamzn zerinde olduunu grrz. Okyanus kyla-
rndan, deniz seviyesinden balayacaz. Scakl lyoruz
ve 110 fahrenhayt derece olduunu gryoruz. Bir balon al-
yoruz ve gnee dik bir izgide 3 bin metreye kyoruz. Bu
ykseklikte scakln donma noktas olan 32 fahrenhayt de-
receye dtn grrz. Sonra biraz daha ykselip deniz
seviyesinde 12 bin metreye kalm, hedefimiz hl dosdoru
gnetir. Artk gnee deniz seviyesinde olduundan birka
kilometre daha yaknz. Yeniden scakl lyoruz. Sfrn
altnda 50 dereceye dmtr. Souk dayanlr gibi deildir,
oysa biliminsanlar bize deniz seviyesinden 12 bin metre yk-
seklikte snn kaynana ok daha yakn olduumuzu syl-
yorlar.
Balon testimizin sonularn dorulamak iin, gelin biraz
daclk oynayalm. Balang noktamz yksek bir dan
eteklerindeki lk bir vadi olsun. Daa trmanrken, havann
giderek souduunu hissederiz. Bu durum deniz seviyesin-
den yksee ktka scakln dtn aka kantla-
maktadr. Yerkrenin yzeyinden uzaklatmzda, yerk-
renin s kaynandan da uzaklayoruz.
Bir baka bilinen olgu da deniz seviyesinden yukar ktk-
a, atmosferin younluunun giderek azalyor olmasdr. Yu-
kar doru ktka younlama artar. Bu olgu, 3 bin metre
ykseklikte in kp bana deniz seviyesinde olduundan
daha az atmosfer parac olduunun bir gstergesidir. G. L.
Tanzerin Kozmik Karlkllkta gsterdii gibi, atmosfer
paracklarndaki bu azalma her zaman dzenli bir oranda
olmaz.
84
Atmosfer
Karmzda iki gereklik vardr:

Birincisi, deniz seviyesinden yukar ktka, atmosferin
daha younlamasdr. Yani zde dolanan santimetrekp
bana atmosfer parac daha azdr. kincisiyse, her at-
mosfer parac s gcnn ancak belirli bir miktarn tu-
tabilir.
Deniz seviyesinden yukar doru ktka scakln d-
mesinin bir nedeni vardr. Bunu aritmetik hesab zerinden
gstereceim. Deniz seviyesinde 110 fahrenhayt derece scak-
lk gsteren in kp bana 10 bin atmosfer parac vardr.
3 bin metre rakmda in kp bana yalnzca 5000 parack
vardr. Bunlar g hacminin ancak yarsn tutabilir. Bu ne-
denle scaklk deniz seviyesindekinin yars kadar olmaldr.
Gerekten de yle olduunu grrz, zira 3 bin metre yk-
seklikte scaklk 55 fahrenhayt dereceye der. Yukardaki ra-
kamlar yalnzca bir rnee temel oluturmas iin verilmitir.
Gerek rakamlar daha bilimsel eserlerde bulunabilir.
Yerkrenin ssnn gneten gelmediini, aksine onun
kendi glerinden biri olduunu gstermek iin daha fazla
kanta ne hacet?
imdi, tamamen farkl nitelikte bir rnei ele alacam:
Termoelektrik pirometrenin ileyii.
ISI OLAYLARI. Belirli bir noktada toplanm ve birikmi

yeterli miktarda s gc termokimyasal tepkimelere analiz-
lere yol aabilir.
Termokimyasal analiz nceki bir termokimyasal sentezin
bozulmasdr. Bugn inceleyebiliyor olduumuz termokim-
yasal sentez bundan on milyonlarca yl nce olumu olabi-
lir. Is gcnn toplanp birikmesini salamann gerek me-
kanik gerekse de kimyasal adan eitli mekanik yollar ve
aralar vardr. Fakat birincil gcn elektromanyetik bl-
mnn glerinden ounu toplayp biriktirmek yalnzca s
daln yaltp younlatrmaktan daha kolaydr. Hal byle
85
olunca, snn da bir paras olduu (belki k gc de bir di-

eridir) bir yaknlk kuran g grubunu biriktirmek genel bir
alkanlk olmutur.
Bir tr mekanik mekanizma paras olan dinamo elektro-
manyetik g retmez. Dinamo yalnzca gc asl halde tutul-
duu evredeki atmosferden eker alr. Dinamoyu evreleyen
atmosfer glerden tamamen mahrum braklamaz; dei to-
ku ve eitlenme bunun nne geer. Dinamo g izgilerini
kesip bunlar kendi kanallarna aktrken, evredeki gler de
onu takip eder ve atmosferi tkenmi glerin tamamnn ye-
rini doldurmak zere yerkrenin bedeninden gelen srekli bir
akmla tamamen ykl halde tutar. Is gc tm elementlerde
yaknlk kuran bir gce sahiptir, bazlar gl, bazlar zayf,
bazlarysa hemen hemen (ama ok deil) olumsuzdur. Is g-
cnn elementlerdeki en yakn gc oksijendir. Ne bir ele-
ment ne de bir g olan, yalnzca elementlerle glerin ileyi-
inden kaynaklanan bir olguyu ifade eden srtnme, s gc-
n toplama ve younlatrma yetisine sahiptir. Yerkrenin y-
zeyindeki srtnmeler byk merkezi mknatsn ileyiinin
birer tekrardr. Yeterli srtnme, tutumaya ve kat bedenle-
rin yanmasna yol aacak kadar s gc hacmi biriktirecek ve
toplayacaktr. Ate alevleri termokimyasal analizin bir sonucu-
dur. Srtnmenin sonucunun bir termokimyasal analizi, bir
katnn dnp ar stlm gazlar halinde atmosfere kar-
masna neden olabilir. Bu olguya genellikle ate alevleri ad
verilir. Mekanik srtnme yoluyla bir bileiin analizi bala-
dktan sonra, analizi srdren daha fazla srtnme varln
katy oluturan bileiin elementlerinin ayrlmasnn yol at-
kimyasal srtnmeye borludur. Zira btn termokimyasal
ayrlmalara kimyasal srtnme elik eder. Bu kimyasal sr-
tnme, tutumay devam ettiren bileikteki s gcn srekli
olarak daha fazla hacimde biriktirir ve toplar.
Termokimyasal analiz, oksijen kullanarak hzlandrla-
bilir.
86
Atmosfer
Srtnme kendi iinde bir ate alevi balatamaz ya da bu-

nu srdremez zira tpk dinamo gibi o da yalnzca gc
toplayan ve biriktiren aracdr. Yalnzca ama yalnzca g
alevden sorumludur. Ate balar balamaz, onu balatan g-
cn hacmi alevin iinde atmosfere geer ve orada eitlemeye
giriir. Bir atein etrafndaki atmosferi stan ite bu zgl
eitleme biimidir. Ate tkendikten sonra, gcn eitlenme-
si, etrafnda atein olduu atmosfer normal hale gelene ka-
dar devam eder ve yaylr, zira byk eitlenme yasasna g-
re, g tm satha ve atein durduu evreye eit bir ekilde
dalana kadar (tpk bir frtnadan sonra okyanus sularnn
durulmas gibi) ve yzey eitlenene kadar dei toku de-
vam etmelidir.
Yukardaki s aklamas bir baka bilindik olguyu daha
aklamaktadr: Atmosfer akmlarn keserek atei sndr-
mek, atmosfer akmlarn azaltarak bir atein younluunu
azaltmak ya da atmosfer akmlarn artrarak atein younlu-
unu artrmak. Atein younluundaki deiikliklerin esas
nedeni atmosferi oluturan elementlerden biri ya da atmosfer
deildir; deiikliklerin tek nedeni gcn hacmidir. Is gc-
n ieri tayan ya da getirenin araclardan biri (oksijen) ol-
mas dikkate alndnda, g birincildir, atmosferi oluturan
elementler ise talidir. Daha nce de belirtildii zere, atmos-
fer muazzam hacimde gc asl halde tutar; her oksijen ato-
mu ya da parac kendi s gc payna sahiptir. Bu neden-
le atmosfer akmlarnn hacmi azalr ya da artarken, kimyasal
srtnmeye tanan g hacmi de ayn oranda artar ya da
azalr. Tm atmosfer akmlarnn kesilmesiyle, yanmay sr-
drmek iin gerekli g tedariki kesilmitir ve dolaysyla
ate daha fazla devam edemez.
Isnn bir yerkre gc olduunu syledim ve bu szn
ardndan gcn nasl ilediine dair eitli bilinen olgular
aktardm. imdi snn bir g, ayn zamanda bir yerkre g-
c olduunu gstereceim ve inandrc bir ekilde kantlaya-
87
cam. Bu amala termoelektrik pirometre diye bilinen ara-

tan yararlanacam.
Termoelektrik pirometre, scaklklar, zellikle de yksek
scaklklar lmek iin yaplmtr. Kiisel deneyimlerimden
ve yaptm testlere dayanarak, yaklak 2000 fahrenhayt de-
receye kadar kesin lmler yaplabileceini syleyebilirim.
Bu noktann tesine geildiinde, pirometrenin scaklk gs-
tergesini oluturan metaldeki kritik noktadan tr kesin l-
Termoelektrik pirometre
88
Atmosfer
m yaplamaz. Ama 2000 fahrenhayt derecenin tesinde

tahmini bir lm yaplabilir ama yalnzca tahmini.
Aslnda termoelektrik pirometrenin sy kaydetme duru-
mu prizmannkinden daha fazla deildir. Pirometre s ak-
mn deil, manyetik akm hacmini ler ve kaydeder. Piro-
metreyi etkileyen s ve manyetik gler birincil gcn elek-
tromanyetik blmnn dallardr ve kastl olarak birbirle-
rinden yaltldklar dnemler hari, her zaman iliki iinde-
dirler ama her zaman kesin bir oran sz konusudur. Bu kural
asla deimez. Mesela manyetik gcn hacmini x= 100
fahrenhayt derece s diye sabitlersek, 2x= 200 fahrenhayt de-
rece s, 3x= 300 fahrenhayt derece s diye devam edecektir.
Ben termoelektrik pirometreyi genellikle scak suyla ayar-
larm. Suyu sradan bir termometrede 100 fahrenhayt derece-
ye kadar stn. Sonra scaklk gstergesini suya daldrn ve
100 fahrenhayt dereceye getirin. Sonra kontrol amacyla suyu
200 fahrenhayt dereceye kartn ve doru lm yapp yap-
madn anlamak iin termoelektrii test edin.
lim dnyas dnda ok az insan termoelektrik piromet-
renin yapsn ve ileyiini bilir. Bu nedenle frndaki scak bir
elik parasyla birlikte bir termoelektrik pirometre izdim.
Bu resmin yannda bir aklama da sunuyorum ki eminim
okuyan herkes tarafndan anlalacaktr. (bkz. sayfa 88.)
D, frn. S, scak elik. F, bir ift izoleli tel. E, scaklk gs-
tergesi denilen, platin-rodyum platin ya da iridyumlu platin
gibi atee dayankl bir metalden yaplm olan sklebilir
mafsal. E.E., bu mafsaln ocan dndaki kurun telle ba-
lants. G.G., kurun telin dier ucuyla pirometrenin balan-
ts.
Dolaysyla scakl llen scak elik Syi ieren ocak
Dden pirometre Pye bir ift sradan izoleli tel (klandrma
amacyla kullanlanlarn ayns) vardr. Bu teller ocan d-
nda E.Ede yine iki telden oluan ama atee dayankl me-
talden yaplm balant noktasna baldr. Balant nokta-
89
snn dier ucuysa scak elik Sye yaslanmtr. Uzunluu 30

metreden 1600 metreye kadar deiebilen kurun telin dier
ucunda G.G.deki pirometreyle bir balant kurulmaktadr.
Cihazda akm bir bobine aktarlr, oradan ibreye ya da indi-
katre aktarlr ve o da akmdaki deiiklie gre ileri geri
oynar. brenin ucu derecelere ayrlm bir kadrann zerin-
dedir. Bylece ibrenin hareketi akmn derecesine iaret
eder, o da scaklk derecesinin, yani ocaktaki eliin bede-
nindeki s gc hacminin ne olduunu verir. Bu dkm
tm durumlar ve koullar gstermektedir. breyi ya da in-
dikatr oynatabilen her elektrik akmnn (hangi yne olur-
sa olsun, ister ileri ister geri) frndaki elikten gelmesi gerek-
tii grlecektir, zira pirometrenin balantl olduu baka
hibir ey yoktur.
Cihazn bir dkmn ve ileyi tarzn sunduuma gre,
imdi deneye geebiliriz.
Kle szgelimi 70 fahrenhayt derece atmosfer scaklnda
ocaa yerletiriliyor. bre 70 fahrenhayt dereceyi gsterecektir.
Sonraki adma teknik dilde frn yak denir, yani sy artr.
Kle sy emmeye balaynca, elektrik akmn balant nok-
talarna aktarr; bunlar da kurun teller araclyla pirometre-
ye aktarrlar. Sonra g bobinlerden geer ve ibreyi 70
fahrenhayt dereceden 600 fahrenhayt dereceye (alette A diye
gsterilir) kartr. Bylece klede scakln 600 fahrenhayt
dereceye kartan bir s birikimi olduunu gsterir.
imdi daha fazla akma izin verin ve bylece snn youn-
luunu artrn. Kle daha fazla s gcn iine eker ve ib-
re 600 fahrenhayt dereceden alette B ile iaretlenen 1200
fahrenhayt derece noktasna ilerleyerek art gsterecektir.
Sonra birinciyle ikinciye denk olan baka akmlara izin verin.
bre 1800 fahrenhayt dereceye gelene kadar ilerler ve orada
aletin zerinde C ile gsterilen noktada durur. imdi klede
1800 birimlik manyetik g vardr ki bu bize s gcnn de
1800 fahrenhayt derece olduunu syler.
90
Atmosfer
Atei ekerek, yani tm akmlar kesmekle, bir tepkime

gerekleir, ibrenin geri gittii grlr ve bu demektir ki g-
ler kleyi terk etmektedir. brenin ilerleyi orann belirleyen
ey, glerin klenin bedenini ne kadar hzl terk ettii ve
evredeki atmosferle ve tzlerle alveriidir. Bu dei toku
ve eitlenme biimi genelde souma diye adlandrlr.
Pirometre her zaman scakln normal olduu bir yere ve
scakl llen maddeden olabildiince uzaa koyulmal-
dr. Bylece frndan gelen hibir n biiminde s, llen
maddenin scaklnn yanl ekilde kayda geirilmesine yol
amayacaktr. Keza aleti etkileyen eyin kleden gelen bir
g olabilecei ve bunun bir s gc deil, bir manyetik g
olduu da aka gsterilmektedir.
Bylece elik klenin scaklnn ykseltilmesinin geri-
sinde atmosfer akmlarnn yer ald gsterilmi oluyor. Bu
akmlar bir manyetik gcn elik ettii s gc hacimlerini
kleye tamlardr. Manyetik g alete aktarlm ve ibreyi
hareket ettirmitir; ibrenin hareketleri tm bu sre zarfnda
klede younlaan artm g hacimlerine denk der.
Fakat atmosfer akmlarn oluturan elementlerin kle-
nin scakln artran sorumlu araclar olduu savunulabi-
lir. Bu gre cevap vermek ve yukarda sylenenleri kon-
trol etmek iin bir baka test daha yapacam. Bu sefer ak-
mn kullanlmad bir elektrikli ocaktan yararlanalm.
Elektrikli ocak bir hava boluuna olabildiince yakndr.
elii eriten ara elektrik akm diye bilinen ey olacaktr, ki
bu, birincil gcn elektromanyetik blmnn ana dallar-
n iermektedir. Bu rnekte s gc atmosfer akmlarnn
yardm olmadan elikte birikir ve toplanr. elikte gler
biriktike, scaklk artmaya devam eder ve sonra metal erir.
Bir termokimyasal analiz balamtr. Erime ilk admdr. Bu
durum, ilk deneyde elik klesinin scakln 1800
fahrenhayt dereceye kartan eyin yalnzca ama yalnzca s
gc olduunu gstermektedir.
91
Is zerine bu ksm sonlandrmadan nce, srtnme hak-

knda birka sz daha sylemek istiyorum.
Srtnme bir g deildir. Srtnme, doann glerin bi-
rikiminde ve toplanmasnda kulland aracdr. rnein:
ki para odun alp, sert bir ekilde birbirine srtn. Ksa
srede odun tutuur ve alev alr. Ate odunlar tutan elden
kmaz, keza gerekli g hacminin odunlarda olduu da sy-
lenemez nk aksi takdirde odunlarn srtme olmadan da
tutumas gerekirdi.
Srtnme s gcnn en byk yakn gcdr. Bu ne-
denle srtnmenin olduu her yerde s birikip toplanacaktr.
Odunlarn birbirine hzl bir ekilde dedirilmesiyle, srtn-
me tutumay balatmaya yeten noktada yeterli hacimde s
gc toplanana kadar devam eder. Eller ve odun paralar di-
namo gibidir, yani yalnzca gc toplayp younlatrmaya
yarayan aralardr.
92
Drdnc Blm
Inlar
nceki iki blmde nlar konusunu zaten olduka ayrn-

tl bir ekilde ele alm bulunuyorum. Fakat nlarla
balantl baka noktalar da vardr.
Evren elementlerden ve glerden olumutur.
Elementlerin ounu gzle grebiliriz.
Ama glerin hibirini gremeyiz.
Elementler gler iin, gler de elementler iin vazgeil-
mezdir. Elementlerin tm hareketleri gler araclyla ger-
ekletirilir.
Eer hi element olmasayd, o zaman ancak stn g var
olabilirdi.
Gler olmasayd elementler l ve hareketsiz olurdu.
Tm yerkre elementleri n yayarlar.
Oysa gler n yaymaz.
Baz elementler yalnzca yksek scaklklarda grnen
nlar yayarken, bazlar dk scaklkta n yayarlar. Baz
durumlarda scaklkla nlar arasnda hibir iliki yoktur.
Gneten kan tm gler ve birincil gcn elektroman-
yetik blmnden gelen tm gler nlarda tanr ve akta-
rlr. Tm nlar g tarlar; nlar g deil, yalnzca g-
lerin taycsdr. Bunu su testisine benzetebiliriz. Testi su
deildir, yalnzca suyu tayan eydir.
Ar stlm bedenler n yayarlar. Ar stlm bir be-
den kzldr ama beden kzl kalrken, beyaz ya da saman ren-
93
giymi gibi grnebilir. Bunun nedeni evresindeki parlak

nlardr. Renkli grnr bir n o kadar younlaabilir ki
grnmez hale gelebilir.
eitli renkte nlar (parlak grnen nlar) bunlar ka-
ran bedenin rengindeki deiikliklerin bir sonucu deildir,
nk bu nlar bedenden ayrldklarnda koyu grnmez
ana nlardr. eitli renkte olmalarnn nedeni uzmanlam
atmosferimizin her ayr n ana ndan blp ayrmasdr.
Bir n filtrelendiinde, belli bir gcn taycs olur. Ate gi-
bi bir frna baktmzda, nlar yayan gerek bedeni asla
gremeyiz. Tek grdmz ey parlak grnr nlarn
oluturduu haledir ve onu da ancak ana nlardan kopartl-
dktan sonra ve atmosferde dalmadan nce grrz. Bede-
nin kendisini grmek iin parlak nlar rtl olmal ve hale
saf d edilmelidir.
Renklerin Grnd Bir Ana Inn Birinci ve kinci Blmleri
94
Inlar
nsan gz parlak nlar olduu gibi koyu nlar da

ayrt edebilseydi tm nefes alan hayvanlar bir halenin iinde
yayor gibi grnrlerdi.
Koyu grnmez ana n nce piramit eklinde zikzakl bir
dalga biimine brnr (A, sayfa 95). Bu zikzaklar tayfn
renklerindedir. Ben bunun parlak nlarla koyu nlar ara-
sndaki blnme olduuna inanyorum. Bu zikzaklardan ni-
hai filtreleme dz izgiler halinde (B, sayfa 95), tm renkler-
de olur ve bunlar eitlenince, dalga da azalr ve en sonunda
tmyle kaybolur; renkli nlar piramitten yalnzca ksa bir
mesafede takip edilebilir, sonra bunlar atmosferde gzden
kaybolurlar.
Bir Ampl Kesiti
95
Ana nn bir zikzakl piramit biimine brndn be-

lirtmi olsam da bu piramit biiminin ana n bedeni terk
eder etmez mi yoksa belli bir mesafe kat ettikten sonra m
baladn sylemek kesinlikle olanakszdr nk hibir
ana n kaynan terk ederken grntlenemez. Parlak n-
lar koyu nlardan ayrlmaya balayana kadar hibir n g-
rlemez. Ana nn zikzakl piramidi gstermeden nce ba-
ka bir biime brnebilmesi gayet mmkndr.
nceki iddiama (nlar yayan bedeni asla gremeyiz)
rnek gstermek adna akkor elektrik lambasn setim. I
yayan ince telin kalnl bir sa teli kadardr. Fazla byk ol-
mayan bir ampuln iindeki ince telin etrafndaki parlak n-
larn oluturduu halenin apn dikkatlice ltmzde,
1/8 in apnda olduu ortaya kmtr, yani nlar yayan
bedenin apnn birka yz katdr. Inlar grrz ama esas
teli gremeyiz.
Akkor elektrik lambasnda alev yoktur; yalnzca nlar
vardr. Alevlerin oksijenle beslenmesi gerekir; ampul oksijen-
siz bir boluktur, bu nedenle gerek alevler iin gerekli ta-
mamlayc yoktur.
Inlarla balantl birok ilgin olgu vardr; bunlardan bi-
ri farkl bedenlerin ayn renkli nlar birbirinden ok farkl
scaklklarda yaymalardr.
Bir sigarann yanan ucu 600 fahrenhayt derecede kiraz
rengi bir n yayar. elik ayn n 1200 fahrenhayt derecede
yayar. Karbon filamanl bir akkor lamba saman rengi n ya-
rar; bu ampul karn ve yerine tungsten filamanl bir lamba
koyun beyaz n yayacaktr.
Donya kandilinin alevi saman rengi bir n yayar. Para-
finli mumun alevi ise beyaz bir n yayar.
Atebcekleri ile yldzbcekleri beyaz n yayarlar. Bu
bceklerin scaklklar 100 fahrenhayt derecenin altndadr.
Fakat elikten ayn renkli n almak iin 1800 fahrenhayt de-
rece ila 2000 fahrenhayt derece arasnda bir scaklk gerekir.
96
Inlar
Yakldnda saf beyaz n yayan belli elementlerden bir

gaz oluturabilirim ama alevin scakl 100 fahrenhayt dere-
cenin altnda olmaldr (atmosfer scakl). Alev parmaklarn
ve ellerin arasndan geer ama s hissedilmez. Alev bir ku-
ma parasnn iinden geer ama kuman scakln artr-
maz. elikten ayn renkli n elde etmek iin 200 fahrenhayt
derece scaklk gerekir. Bileime baka bir element daha ekle-
diimizde, alev hemen 3000-3200 fahrenhayt dereceye frlar.
Deneylerimi destekleyecek daha yzlerce rnek verebilirim
fakat yukardaki rneklerin yeterli olduu dncesiyle by-
le bir ey yapmay gereksiz buluyorum. Genellikle zor bilim-
leri derinlemesine incelemeyen meslek dndan kiiler iin
rneklerin en basitleri seilmitir.
Scakln her durumda nn rengini belirlemedii ak-
a gsterilmitir. Daha nce de gsterdiim gibi, genellikle
yalnzca ar stlm bir bedenden kt dnlen beyaz
bir n, atmosfer scaklndaki souk bedenlerden de gel-
mektedir. Bir nn rengini belirleyen esas etken, nn t-
rm ettii bedenin kimyasal bileimidir ve farkllk byk
oranda n yayan maddenin sahip olduu radyoaktivite
derecesidir.
Daha nce de belirttiim gibi, tm bedenler az ok radyo-
aktiftir ama hemen hepsinde derece o kadar dktr ki g-
rlmesi ve llmesi olanakszdr. Bu genel radyoaktivitenin
nedeni birincil gcn elektromanyetik blmnn tm tz-
lere yaylmasdr ve bir g hibir zaman duraan olmadn-
dan, aksine her zaman hareket ettiinden ve nlar gleri
hareket ettiren araclar olduklarndan, tm tzlerin neden
radyoaktif olduu aka grlebilir.
Hatal bir ekilde gne ss ad verilen eyin, gne n-
larnn atmosferde yerkre gleriyle buluma as tarafn-
dan belirlendiini daha ncesinde belirtmitim. imdi buna
bir rnek vermek istiyorum:
97
Alar ve gler
A1 ve A2 alar gne glerinin gneten en geni ayla

ama g izgilerinin dik alaryla yerkrenin g izgilerini
kesiini gsteriyor. B1 ve B2 alar genitir, ama A1 ve A2 a-
lar kadar deil. Gne gleri yerkrenin g izgilerini ge-
ni bir ayla keser, bylece belli bir lye kadar yerkrenin
izgileri gne gleri tarafndan belli bir mesafede takip edi-
lir ve dik alarla vurduunda olduundan daha byk bir
etki yaratr.
C As. Burada gne gleri yerkrenin g izgilerine
dik olarak vurmaktadr ve bir utan bir uca ilerlemekte ve
bylece azami etki yaratmaktadr. Burada sylenenlerin kan-
t, gne glerinin yerkrenin g izgilerini dik ayla kes-
tiinde ok souk blgelerden bahsediyor olmamzdr; yer-
krenin izgileri geni ayla kesildiinde, lman blgeler-
den bahsediyoruz; yerkrenin izgileri tm izgi boyunca ke-
sildiindeyse, azami sonu ortaya kmaktadr: Tropikal ya
da scak blgeler.
Alara ve etkilere dair bir sonraki rneim balistik testin-
den geirilen iki zrhl levha olacak.
Bu iki hedef eit kuvvette ve direnme gcndedir. Biri si-
lahla geni adadr, yerkrenin g izgilerini geni ayla
kesen gne nlarna tekabl etmektedir. Dier hedefse sila-
ha dz adadr, tpk scak blgelere vuran gne gleri gi-
98
Inlar
bi. Kullanlan silah ayndr, mermi ayndr, barut hakk ayn-

dr. Silahla hedef arasndaki a hari tm koullar ayndr.
ki elik Hedef
ekil 1. Geni a. Mermi hedefe ulatnda mermi hede-

fin yzeyini biraz yarar (a), sonra teet bir ekilde geer. He-
defi delip gemez.
ekil 2. Dik alar. Mermi dorudan hedefi deler geer.
Bu iki atn sonularnn farkl olmasnn nedeni yalnzca

a farklldr; ayns yerkre glerine arpan gne gleri
iin de geerlidir. G ve kuvvet dnyann her tarafnda ayn-
dr; sonu farkll s deiiklikleri tmyle gne gleri-
nin yerkrenin g izgilerini kesme asndaki farkllktan
kaynaklanr. Scaklk farkllklarn ifade eden drt mevsim ise
yerkrenin kutuplarndaki salnmlardan kaynaklanr. Bu sal-
nmlar gne nlarnn asn deitirmektedir.
Inlar ve gleri bir mercek yoluyla toplanp younlat-
rlabilir ve etkileri bytlebilir. Sradan bir mercek her iki
taraf da dbkeyli saydam bir cam parasdr. Yzeyine ya
da st yzeyine den tm nlar toplama ve sonra bunlar
alt yzeyin tesinde bir noktada younlatrma ya da odak-
lama zelliine sahiptir. Odak noktasnn mercekten uzakl-
n belirleyen camn dbkeyliidir.
99
imdi odaklanm nlar ve s gcyle ilgili bir deneyi

anlatacam.
Inlar toplayan ve bir noktaya odaklayan mercek.
Kaynak 100 mum gcndeki bir elektrik lambas olacak.

Inlar ve gleri odak noktasnda bir araya toplanr ve bir
akkor nokta olutururlar. Bu parlak nokta, k gcnn odak
noktasnda toplanp birikmesinden kaynaklanr. Birikimin
nedeni k gc hacimleriyle bir dizi nn odak noktasnn
temsil ettii blgede birbirleriyle bulumalar ve kesimeleri-
dir. Bunu ar baskya maruz kalan bir bacaya benzetebiliriz.
Odak noktasnda, s gcn tayan nlar tpk k g-
cn tayan nlar gibi toplanr ve birikirler. Bu ekilde top-
lanan s maddeleri yakabilir ve eer mercek platini eritecek
kadar byk ve glyse parlak nlar gizlenebilir ve ps-
krtlebilir ve geriye odaklanacak yalnzca s nlarn bra-
kabilir. Bu durumda hibir akkor nokta olmayacaktr ama
platin ayn ekilde eritilecektir.
Camn bir ekilde ar sdan sorumlu olduu iddia edile-
bilir. Byle olmadn kantlamak iin, bir buz parasndan
mercek yapacam ve ayn sonular elde edeceim. Buz eri-
100
Inlar
mediine gre, demek ki s gc buzdan geen nlarla ta-

nmaktadr ve bu kouldayken souk bir gtr.
Bu noktada mteveffa John Tyndalln yapt deneyler-
den bazlarn tekrarlamaktan teye geemeyeceim. Bu de-
neyleri birok kez ben de yaptm ve her seferinde nlar ve
gler hakknda baz bilgiler edindim.
Cuvier paleontolojinin babasysa, Tyndall da -kendi bil-
mese bile- gler biliminin babasdr. Tyndall kendi bykl-
n hibir zaman tam olarak anlayamamtr.
Tyndalln derslerinden paralar alp deneylerini gster-
meden nce, Tyndalln eserlerinde ok ak bir ekilde gste-
rilen yakn gler ve dman gler hakknda birka ey sy-
lemek istiyorum.
YAKIN GLER. Yakn g bir g, element ya da ele-

mentlerden oluan bir bileik olabilir ve birinin dieri tarafn-
dan ekildii yerde -biri dierine doru ekildiinde- gr-
lr. Manyetik ine bir g ile element arasndaki yaknln
bir rneidir.
PSKRTC G. Pskrtc g bir g de olabilir

bir element de ve birinin dierini ittii yerde grnr.
TARAFSIZ GLER. Tarafsz g bir g de olabilir bir

element de ve birinin dieri zerinde hibir etkiye sahip ol-
mad yerde grlr.
Bir manyetik g, kendisine ektiinde yakn bir gtr.

Bir merkezka g pskrtc bir gtr, zira kendisin-
den uzaklatrr ya da iter.
Bedenlerin hareketleri ya yakn ya da pskrtc gler-
le (bazen de her ikisiyle) gerekletirilir.
Gleri tayan nlarn dier nlarda ve renklerde ya-
kn, pskrtc ve tarafsz gleri vardr. Renklerin nlarda
101
olduu gibi renklerde de yakn, pskrtc ve tarafsz gle-

ri vardr.
JOHN TYNDALLIN DERSNDEN PARALAR. Normal

bir gne nnda her trden ve renkten n vardr ama tm
parlak nlar engellemek ve koyu nlarn engelsizce gemesi-
ni salamak iin n demetini filtrelemek; tm koyu nlar fil-
treleyip yalnzca parlak nlarn gemesine izin vermek olanak-
szdr, ama her eye ramen bu yaplabilir. Parlak nlara kar
effaf olmamasna karn dierleri karsnda tamamen effaf
olan maddeler kefedilmitir. Dier yandan doru maddelerin
seilmesiyle saf s nlarn byk oranda engelleyip,1 saf k
nlarnn rahata geiine izin vermek mmkndr. Bu ayrma
k nlarn filtrelemek kadar kusursuzca yaplamaz. I yara-
tan dalgalarn hareketlerini hibir zaman gremedik, ama etkile-
rine bakarak var olduklarn konumlarn ve byklklerini sy-
leyebiliyoruz. Fakat uzunluklar belirlenmi ve bir inin
1/30.000i ile 1/60.000i arasnda deitii anlalmtr.
Fakat k ve sy yaratan nlarn yan sra, gne ok
eitli baka nlar da yayar. Gnein gnderdii en byk
ve en gl nlar bu niteliktedir.2
Grlr derecede kzl olmayan bir kaynaktan kan s
birazdan bahsedilecek trde etkiler yaratacak derecede yo-
unlatrlamaz. Bunu elde etmek iin en yksek akkorluk
dzeyine erimi bir bedenden trm eden bir n kullan-
mak zorunludur.3
1. Bu noktada Tyndalln n bir g olarak grdn belirtmeliyim.
Ben ise bu noktaya kadar nn g deil gcn taycs olduuna
dikkat ektim.
2 Gne nlar k ya da s gc tamazlar. Bunlarn ikisi de yerkre
gcdr. Gne tarafndan yollanan en gl nlar ve gler gne
sistemindeki bedenlerin hareketlerini kontrol edenlerdir. Bunlara
manyetik gler denir.
3 Daha ncesinde gsterdiim gibi, bedenler akkor deildir; koyu ana n
bu olasln nne geer.
102
Inlar
Gne tam da byle bir bedendir ve bu nedenle koyu nla-

r deneylerimize uygundur. Fakat birazdan yapacamz trde
deneyler iin bizim gneimizden azck yeterlidir: Elektrik -
ndan bahsediyorum. Elektrik nn salad bir avantaj da
vardr, zira koyu nlar gne nlarnn toplam nmnn geni
bir orann kucaklar. Bu nedenle elektrik yapacamz de-
neyler iin yalnzca uygun deil, ayn zamanda en iyisidir.4
DENEY 1. Bir elektrik nn kaynandan odaya gl

bir n demeti yollanabilir ve bu gei srasnda havadaki ta-
necikleri ortaya karr; eer hi tanecik yoksa, n demeti g-
rlemez.5
In demetini ibkey bir aynaya yanstalm. Aynann
zerinde yansm klardan oluan bir huni oluturacaktr.
Huninin parlak tepesi odak noktasdr. Sonra, n demetinin
yolu zerine hibir ekilde k geirmeyen bir madde yerle-
tirelim. Kullanlacak madde karbon bislfat eriyiinde zl-
m iyottur. Odak noktasndaki k, koyu solsyon kullanl-
d anda ortadan kaybolacaktr. Fakat bu koyu solsyon ko-
yu nlara son derece effaftr ve bu koyu nlarn bir odak
noktas k yok edildikten sonra da varln srdrr. Bu
nlarn ss elle hissedilebilir.6 Bu nlarn bir termometre-
ye dmelerine ve bylece varlklarn kantlamalarna izin
verebilirsiniz ya da en iyisi, byk manyetik bir ineyi etki-
leyecek olan bir elektrik akm vermelerini salayabilirsiniz.
4 Gnein koyu nlarnn en azndan yars younluundan tr
llebilir deildir. Gnein karanlk nlarnn bu ksm bir utur.
Elektrik lambalar da koyu nlar bakmndan deiiklikler gsterir ve
ince teli oluturan elementlere baldrlar.
5 Tyndalln burada bahsettii n ana n deildir, her renkten ama
birbirinden ayr ayr nlarn bir koleksiyonudur. Piramit eklindeki
zikzaktan kt gsterilen nlardr bunlar (sayfa 100). Koyu nlar
atmosferdeki tanecikleri gsteremezler, bunu yalnzca parlak nlar
yapabilir.
6 Inlar hissedilemez. Hissedilen ey nlarn tadklar sdr.
103
imdi koyu nlar engellemek iin koyu nlar filtreleye-

biliriz. Bunu ap ve sudan oluan bir solsyonla yapabiliriz.
Bu solsyon tamamen parlak nlarn gemesine izin verecek-
tir. Odak noktasna kk bir para pamuk barutu yerletirin
ve parlak nlarn buna azami g uygulamasn salayn; hi-
bir sonu alamayacanz grrsnz. ap filtresini ekin ve
tm n demetinin filtreleme olmadan pamuun zerine d-
mesine izin verin. Pamuk patlayc bir parltyla hemen dala-
caktr. Bu da gsteriyor ki parlak nlar pamuu patlatmaya
muktedir deildir, oysa n demetindeki tm nlar bir araya
geldiinde bunu yapabilirler. Dolaysyla koyu nlarn gerek
araclar olduuna hkmedebiliriz. Fakat bu yarg yalnzca bir
olasla iaret eder, zira sonuca ulamak iin koyu nlarla
k nlarnn karmnn zorunlu olduu savunulabilir.
imdi, k geirmez iyot solsyonuyla k nlarn fil-
treleyelim ve koyu nlarn pamua odaklanmasn salaya-
lm. ncekinde olduu gibi patladn grrz. Dolaysyla
pamuk barutundaki atelemeye neden olan ey yalnzca ama
yalnzca koyu nlardr. Ayn odak noktasnda, rnein bir
platin paras kzarp ate gibi olacak, inko eriyecek, kt
hemen alev alacak ve tm bu sre zarfnda odak noktasnn
etrafndaki atmosfer odann dier herhangi bir noktasnda ol-
duu kadar lk kalacaktr.
Aada sralananlara kant olarak yukarda anlatlan de-
neyden daha iyi bir deney dnemiyorum:
1) Ana nlar vardr ve bu ana nlar ok eitli renkli
nlardan oluur.
2) Uzmanlam atmosferimizde bu ana nlar blnr ve
her ayr n filtrelenir ve dierlerinden yaltlr.
3) Ana ndan kan iki esas blm vardr: Biri parlak g-
rlebilir nlardan oluur, dieriyse koyu grnmez ultra
nlardan oluur.
4) Parlak nlar k gc tarlar ve s gcnn bir par-
acn tamazlar.
Inlar
5) Koyu nlardan bazlar s gc ve manyetik g tar-

lar ama k gc parac tamazlar.
6) Baz renkler parlak nlara yakndr ve bu ayn renkler
koyu nlar pskrtler.
7) Baz renkler koyu nlara yakndr ve ayn renkler par-
lak nlar pskrtler.
8) Yakn gler ayn renklere sahiptirler. Koyu nlar ko-
yu renklere yakndr, parlak nlar ise ak, parlak renklere
yakndr.
Yukardaki deneyi incelediimizde Tyndalln parlak ve
koyu olmak zere iki tr n olduunu ve parlak nlarn
ktan, koyu nlarn da s ve manyetizmadan sorumlu ol-
duunu kantlamaya almaktan baka bir ey yapmad
grnecektir.
Tyndall bu hususlar olabildiince kesin bir ekilde kant-
lamtr ama syleyebileceklerinin yarsn bile sylememi-
tir: Deneyleri onun dikkat ektiklerinden ve iddia ettiklerin-
den on kat daha fazlasn kantlamaktadr.
Kanaatimce Tyndall eitli olgularn gerisinde bizatihi
nlarn olduu izlenimini edinmiti ki dolayl yollardan bu
doruydu; ama dorudan alacak olursak, dolaysz araclar
nlarda tanan glerdir. Tyndall nlarla tadklar gler
arasndaki fark gstermeyi unutmutu. Keza neden farkl
renkte solsyonlarn farkl sonular dourduunu aklama-
y da unutmutu. Yakn ve pskrtc glere dikkat ekme-
miti ki bu da bizi ya bunlar hafife ald ya da gereklerin
farknda olmad sonucuna gtrmektedir.
Bu deney, glerin ileyiine ait kimi temel zellikleri gs-
termekte ve kantlamaktadr. Szgelimi: Renklerde yakn ve
pskrtc gler vardr zira elektrik lambasndan gler
koyu solsyona ulatnda, solsyonun rengi parlak nlar
pskrtyor ama koyu nlarn gemesine izin veriyordu ve
s odak noktasnda kalmaya devam ettiinden, demek ki ko-
yu solsyon koyu nlara ve glerine kar son derece ya-
105
kndr. Bu deney ayn zamanda hafif solsyonun k nlar-

na yakn, koyu nlaraysa kart olduunu gstermekte ve
kantlamaktadr.
Hafif solsyonun koyu nlar ve glerini pskrtmedi-
i, aksine absorbe ettii savunulabilir. Eer byle olsayd, ha-
fif solsyonda scakln ykselmesine yol aan bir s gc
birikimi ve younlamas olurdu. Ben bu deneyi birka kez
tekrarladm ve hafif solsyonun scakl biraz olsun yksel-
medi ve bylece koyu nlarn ve glerinin absorbe edilme-
diini, aksine pskrtldn kesin olarak grm oldum.
Tyndall bir elektrik akmnn neden manyetik inenin yn-
n deitirdiini aklamamt.
Koyu solsyondan geen iki ayr ve deiik n vard.
Inlardan biri ultra elik mavisiydi. Bu n manyetik gc
tayordu. Dieriyse ultra krmz ya da krmzya alan kah-
verengiydi. Bu n da s gcn tayordu. ki ndan bah-
settiim iin, filtreden yalnzca bu ikisinin getiinin anlal-
mamas gerekiyor. Tersine, bunlar birok ndan yalnzca
ikisiydi ama sz konusu olgulara yalnzca bu iki n uymak-
tadr.
yot filtresi hem s nna hem de sz konusu manyetik
na yaknd. Ama s nna manyetik na olduundan da-
ha yaknd. Fakat inenin ynn deitirecek kadar youn-
lam bir manyetik g hacmi vard.
nenin ynnn deimesinin nedeni, birincil gcn
elektromanyetik blmnden gelen tm glerin birleme,
toplama ve younlama eilimine sahip olmasyd. Bu r-
nekte gcn odak noktasnda toplanmas, inede toplan-
m olan ekmesi ve bylece daha byk bir younlama
salamasyd sz konusu olan. nenin ynnn ne kadar
deitii odak noktasnda toplanan ve biriken gcn hac-
minin bykln gsterecekti. Tyndalln deneyi elek-
tromanyetik blmnn ana dal olan elektriin alt da-
la ayrlabileceini gstermektedir: Ik, s ve manyetizma.
106
Inlar
Bu ne ek olarak, bir dzine civarnda farkl n ve bun-

larn tekil glerini filtreledim ve diyebilirim ki bu bir d-
zine tm hikyenin alfabesindeki ilk harfi bile temsil etmi-
yor.
Bu blm bitirirken, Tyndall da dorulamak adna,
kendim kk bir deney yapacam. Bu deney bir ocuun
bile anlayabilecei kadar basit bir doa gereidir.
SYAH ve BEYAZ. Aadakiler yaknlk kuran glerin

basit rnekleridir:
Yere iki demir paras koyun, birini beyaz dierini de si-
yah bir rtyle rtn. Demirleri gne nlarnn dorudan
vuraca bir yere yerletirin. Bir saat sonra ikisinin de scakl-
n ln. Siyah rtnn altndaki demirin beyaz rtnn
altndaki demirin scaklndan daha fazla olduunu gre-
ceksiniz. ki para demir yerine iki dilim pasta aln. Siyah r-
tnn altndaki pasta, beyaz rtnn altndaki pastann daha
yars bile erimeden tamamen eriyecektir.
Biri siyah dieri beyaz olan iki para kuma bir saat bo-
yunca gnete asl brakn. Bir saatin sonunda siyah rt be-
yaz rtden birka derece daha scak olacaktr. Bir ev hanm
snn gneten gelmediine ve renklerde yaknlk kuran g-
ler diye bir ey olmadna inanmazsa, bir ayana beyaz o-
rapla beyaz bir ayakkab, dier ayana da siyah bir orapla
siyah ayakkab geirmesini ve sonra gidip gnein ayaklar-
na dik vurduu bir yerde oturmasn syleyin. Ksa sre son-
ra gelip siyahlarn beyaz iftle deitirmek isteyecektir. De-
ney burada alakasz grnebilir ama gerek bir teste dayal-
dr ve eer yazar, ev hanmn ikna etmek iin gerekli baka
bir kant olmadn sylyorsa, inann.
Bu olgularn izah udur: Siyah s gcnn yaknlk ku-
ran gcdr, beyaz ise pskrtc gtr.
Tm nlar g tarlar. Baz nlar insanlara, vahi hay-
vanlara ve bitkilere zgl etkilerde bulunurlar.
107
Mavi nlardan birinin tad g uykuya ve acya kar

hissizlie yol aar. Krmz bir ndaki g ise kavgac bir ruh
hali dourur. Boaya krmz gstermek deyiinde hakllk
pay yok deildir. Gne arpmas belli bir nn ensemize
arpmasnn ve serebral korda nfuz etmesinin sonucudur.
Krmz ya da kzl renk bu n pskrtr. Nasl k nlar
John Tyndalln koyu karmndan geemiyorsa, ayn ekilde
enseyi kapatacak krmz bir kuma paras da gne nlar-
nn geememesini salar.
GELECEN AMELYATLARI ve LALARI. Gler

doann ilerini grmesini salayan aralardr. Her gcn bir
de kart vardr. Bir g bymeyi tetiklerken, tam kart
bymeyi durduracaktr. G, kendisini tayan nn rengi-
ne gre tannabilir. Bu nedenle tam kart renkteki nda kar-
gc bulabiliriz. Bunu ana renkteki bir yldz biiminde
sunmam mmkndr.
una kesinlikle eminim ki ila ve ameliyat yntemi yakn
gelecekte byk oranda ila ve neterden ziyade nlar yo-
luyla glerden yararlanlmasyla yrtlecektir. Tp karde-
liinin bu kefi gerekletirmesi iin vakit gelmitir.
Kukusuz g kendisini tayan nn rengine bakarak an-
lalacandan, kafa karklna yol amamak ve basitlik ad-
na gten n diye bahsedeceim ama unu tekrar tekrar vur-
gulamamda yarar var: In g deildir, gcn taycsdr.
Doktor ve cerrahlar bedenin elementlerden oluan ks-
myla yani makinenin kendisiyle ilgilenmek zorundadrlar.
Daha nce de belirttiim gibi, glerin elementlerde yakn,
pskrtc ve tarafsz gleri vardr. Demek ki elementler
glerden etkilenebilirler ve zaten etkilenmektedirler. Baz
gler bymeyi tetiklerken, bazlar bymeyi durdurur,
bir ncsyse herhangi bir etkide bulunmaz.
Her renkli n kendi zgl nn tar. Inlar da renklere
gre blnebilir ve her renk kendi zgl gcn tar.
108
Inlar
Tm element bileikleri belli bir gcn uygulanmasyla

ykma maruz kalrlar. Bu nedenle baz n bakterileri, virs-
ler ve kanser, tberkloz gibi oluumlar, hepsi de elementler-
den oluan bileiklerdir. Bu nedenle hepsi de doru nlar
uygulandnda yok olmaya mahkmdur.
Bir virs yok edecek ama bu oluumlara etki etmeyecek
belli bir n bulunabilir ve tersi de geerlidir. Mhim olan
her amaca uygun doru n bulmaktr.
Filtre olarak camdan uzak durmak gerekir zira renk hibir
zaman tm plakada ayn deildir ve birbirine tamamen ben-
zeyen iki plaka bulmak olanakszdr. 30 santimetre uzunlu-
unda renkli bir cam parasn aldmzda, bir u belli bir
rengi, dieri farkl bir rengi ve ortadaki de bir ncsn
filtreleyebilir; her renk ayr ve farkl bir g tamaktadr. Bu
noktada deneyimlerinden hareket ediyorum ama cam her e-
ye ramen ayn grnr.
Ben kusursuz bir madde bilmiyorum ama olduunu bili-
yorum ve zaman, temayl, aralar ve sabr olan biri bunu
bulabilir.
HUMMA. Humma vcut ssndaki ykselile kendisini

gsterir. Artn nedeni bedendeki muazzam miktardaki can-
l yaam gcdr ve bir admn balangcdr. Bu adm de-
vam ettirildii takdirde g o kadar birikecektir ki bedende
toplanan ve biriken g elementlere baskn kacaktr. Sonra
tm hareketler ve ilevler duracak, hayat sonlanacaktr.
Bir bedenin normal olabilmesi iin, Ziiler eklinde sistem-
den geen ve yorulup tkenen gcn derinin gzeneklerin-
den vcuda engelsizce girmesi gerekir. Ter, yani su son dere-
ce gl bir yakn gtr. Ter tkenmi gleri kendine e-
ker, toplar ve alp gtrr, bylece ardndan gelen glerin
yerini almas iin kanallar ak tutar.
Terleme sonlandnda ya da deri gzenekleri bir ekilde
tkandnda, tkenmi gler dar kamaz, ka yolu bu-
109
lamazlar. Sonra toplar ve tm kanallar tkarlar ve sonunda

salverilmedikleri takdirde kalbe geri dnerler. Bylece hayat
gcnn temel bileenlerinden biri olan s bedende birikir
ve vcut ssn artrr.
Hummal hastalarn hastalk srasnda zayf, aralkl ve ka-
sla kasla nefes aldklar, kalp atlarnda zayflama ve ar-
pnt olduu grlecektir. Kalbin bu zgl hareketinin nede-
ni cierlerden gelen her nefeste kalbe tanan glerden kur-
tulunamyor oluudur. Kalp byle durumlarda, gc zaten
dolu olan kanallara aktmaya alr.
Gcn kalbe giden kanallar olan cierler kalbin almlama
kapasitesine gre hareket eder. Bu nedenle hummal hastalar
zayf, aralkl ve kasla kasla nefes alrlar. Tm kanallar tkan-
m olan kalp, cierlerden yalnzca dolu kanallar zorlayabile-
cei eyleri kabul edebilir. Daha fazla zorlayamadnda, kalp
artk bir sonrakinden kurtulamaz, hakimiyetini yitirir ve t-
myle durur. Doktorlar buna kalp sektesi adn veriyorlar.
Nefesle birlikte ieri alnan g hacmi menzilin merkezi nokta-
snn tesinde, doktorlarn tabiriyle hayat tehlikeye atmayan
normal dzeyde olabilir, yeter ki gzenekler ak tutulsun
ve hareket hzlandrlsn, yani terleme hzlansn ve artrlsn.
Hummadan kaynaklanan esas tehlike vcut ss sorunu deil,
bedenin elementlerden oluan bileiinin ar basmasdr.
G hacmindeki bir deiiklik yeni yaam biimlerinin
bulunmas anlamna da gelir. Vcut ss normalin zerine
ktndan, bedende yeni yaam biimleri zuhur etmeye ba-
layabilir. Kan, bedenin gle ok yakn balantya sahip bir
parasdr; bu nedenle kanda birtakm gelimeler gzleyebili-
riz. Kan, kan yuvarlarndan oluur. Bana gre her kan yuva-
r kendi iinde bir yaamdr. Her kan yuvar kimyasal olarak
belli bir g hacmi tayacak ekilde dzenlenmitir. Deride-
ki gzenekleri tkayarak, kan yuvarlar tkenmi glerinden
kurtulamazlar ama kalpten daha fazlasn almalar gerekir ve
bylece kan yuvar ok ar ykl ve ss ykselmi hale ge-
110
Inlar
lir. imdi bir soru: Kan yuvarlarnn iinde ya da arasnda ye-

ni bir yaam biimi oluabilir mi? ahsen ben bu soruya ce-
vap veremem, nk bilmiyorum. Ama uzun sreli humma-
nn doal sonucu, kanda bir tr mikroskobik hayatn oluma-
s olacaktr. Bu koullar altnda kann mikroskobik inceleme-
si muhtemelen cevab bulmamz salayacaktr. Bu neriyi
bilime bir hayrm dokunsun diye yapyorum. Tkenmi g-
lerin bedeni gzeneklerden terk ettiini sylemitim. Bunlar
tayan koyu, grnmez bir ndr. Bu n insan gzyle g-
rlemese de yine de bir rengi vardr. Eer atmosferimiz bu
denli uzmanlam olsayd ya da gler atmosfer akkorluu
salamak iin yetecek hacimde bedeni terk etseydi (imek
gibi), tm insanlar ve nefes alp veren tm hayvanlar, ocuk-
lara melek diye resmedilen eye benzer ekilde, bir k hale-
si tarafndan evrili olarak grnrlerdi. Bu hale insandan in-
sana ve keza dnemden dneme farkl uzunlukta olabilir.
Kalbi ve cierleri gl olan insanlarn halesi uzunken, zayf
olanlarnki ksa olacaktr.
Belli gler ilerler ve belli oluumlara (kitlelere) yol aar-
lar. Bunlar pozitif bir gcn rndr.
Negatif g oluumu/bymeyi durduracak ve ldre-
cektir. Oluum derken bakterilerden memelilere kadar tm
canl biimlerini kastediyorum.
Virslerin yol at bir hastalk olumsuz g yoluyla l-
drlebilir.
Tm hayat biimleri ve oluumlar gler tarafndan yne-
tilir. Tm gler nlarn iinde tanr ve nlar tarafndan
aktarlr. Silah ate aldnda ldren silah deil, atetir. In
gc tar, ama ii yapan n deil, gtr. In gcn tay-
csdr. Nasl testi ile tad su ayn ey deilse, n da ta-
d gle ayn ey deildir.
Her renkli n ve hatta her n rengi kendi ayr gcn
tar. Bylece saysz renk olduundan, saysz da g vardr.
Negatif gle pozitif gc tayan n kart renklerdedir.
111
Pozitif ve negatif g ana renkten oluan bir yldz ta-

rafndan belirlenebilir.
Belli bir g kanserin olumasna ve bymesine neden
olabilir; negatif g ise onu ldrecektir.
Belli bir virs belli bir gcn etkisi altnda byyp oa-
labilir; onun negatif gc bunlar ldrecektir.
112
Beinci Blm
Hayat Gc
ski Naacal yazlarnda en ok bahsedilen glerden biri

E Naacal yazlarnda hayat gc diye geer. Bunun nedeni
muhtemelen hayatn yaratlnda ve srdrlmesinde
nemli yere sahip olmasdr. Ayn byk tema William Ni-
venin Mexico Citynin 6-9 kilometre kuzeybatsnda yakn
zaman nce bulduu ta tabletlerin zerindeki yazlarda da
nemli bir yer tutar. Bu iki yaz ayrntlar bakmndan birbi-
rine o kadar benzemektedir ki kkenlerinin ayn olduuna
hibir kuku yoktur.
Hayat gcnn ileyii bu kadim insanlar arasnda ok
gzde bir temayd. Bu gcn sembol olarak 9 rakam belir-
lenmiti. Ezoterik anlam uydu: Daireler ve emberler olu-
turarak dnmek.
Bu daireler ve emberler ha-
yat gcn nihai blmlerine,
ileyilerine ve nihai dzenine
kavuana kadar takip ederler.
Yazlarda iki vinyet, sondan bir
nceki blmn bir resmi var-
dr. Bu drt ulu bir yldzn res-
midir ve gnmzde elektron
denen eye tekabl etmektedir.
Bir dier resim ise eylem halin-
deki gtr. Drt ulu yldz
113
drt krecik ya da kre halindedir. Bunlar atomlar kendile-

rine balar ve dndrrler. emberlerini tamamlar tamamla-
maz, tkenirler ve sonunda derideki gzeneklerden dar
atlrlar.
HAYAT GC. Bu, Naacal yazlarndan bir vinyet, Ca-

hun ad verilen drt ulu bir yldzdr. Bu kelime ana dilden
iki szckten olumaktadr: Ca drt demek, hun ise bir de-
mektir, yani birin iinde drt.
Muhtemelen eski ada Cahun drde blnebilir ya da
drde blnm diye yorumlanyordu.
Drt ulu yldz gnmzde elektrona denk der. Son-
dan bir nceki hayat gc blmdr. Bu blm metinde
aklanmaktadr. Resimde bunu yldzn iinden geen nokta-
l izgilerle gsterdim.
Paralandktan sonra blmler C1234te gsterilen nihai bi-
imlerine kavuurlar. Bunlar kendi iinde dnen kk dn-
yalardr.
Baz Naacal izimlerinde bu son blmlerin, bu kk d-
nen dnyalarn her zaman kusursuz kreler olarak izilmedi-
ini, kimi zaman oval eklinde olduunu grdm. Bunun
kasten mi byle yapldn bilmiyorum. Yazlarda buna dair
hibir ey bulamadm.
Bu kk dnen dnyalara Ziiler ad veriliyor. Ne Zii-
ler ne de Cahun insan gzyle grlebilir, nk bunlar
birer gtr ve g olmalar sebebiyle grlemezler. Fakat
var olduklarn atmosferde nlaryla oluturduklar hale-
den (elektrik nn ince izgisi gibi)
anlayabiliriz. izginin kendisi gr-
lemez; halenin iinde sakldr. Gz,
yalnzca atmosferin akkorluunu g-
rr.
Yandaki ekil ise Ziinin ileyiini
anlatan bir baka Naacal vinyetidir.
114
Hayat Gc
D atomdur ya da bir atomdan daha kk olan bir para-

cktr.
C ise birbiri ardna atomun etrafnda hareket eden Ziiler-
dir. Bu hareketi Ziiler arasndaki oklarla gsteriyoruz.
Metinde Ziinin manyetik gcnn onu atoma balad-
ndan ve atomun D okunda grld zere dnmesine yol
atndan bahsedilmektedir. Bunlar daire izmeyi tamamla-
dktan sonra sralarn savarlar ama baka bir atoma m ge-
erler yoksa tkenmi bir g olarak dar m karlar, o ka-
darn syleyemeyeceim.
Ziideki manyetik gcn kuvveti tkendiinde ya da faali-
yeti iin gerekli seviyenin altna dtnde, tm Zii beden-
den derideki gzenekler araclyla dar tanr. Ziideki
manyetikle ilikili olan s gc de dahil olmak zere tm Zii
dar atlr. Su, gcn yaknlk kuran byk gcdr ve ter bi-
iminde derinin gzeneklerinden tanma ilemini gerekleti-
ren arac haline gelir.
Hayat gc tm bedende kan yoluyla tanr.
Yandaki ekil Nivenn Meksikada

bulduu ta tabletlerden biridir ve en az
12 bin yllktr.
Bu tabletteki glifte Cahun yazmakta-
dr. Naacal ile ayn addr bu. Fakat bu
glifte yalnzca Cahun ad yoktur. Yara-
tcnn emirlerinin rehberliinde de yazmaktadr. Yarat-
cnn sembol Naga modelidir.
Kresel biimlerinde (son blm) bunlara Zii ad verilir.
Atmosferden dier tkenmi glerle birlikte merkezi mk-
natsa ekilirler; sonra yeniden canlanp doadan yeni bir
ar bekledikleri depoya yerletirilirler.
Hayat gc bir bileik gtr, yani tek bir birleik g ola-
rak balayan bir dizi farkl gten oluur. Fakat sonra bu g
blnr ve her biri kendine den greve sarlr. Elektroman-
115
yetik blmn bir altkmesidir bu. Zii son aamasndaki bu

blmlerden biridir.
Hayat gcn ksmen blmeyi baardm ve iinde unlarn
olduunu grdm: (1) Is gc; (2) elementlerden oluan bir
manyetik g, yani benzerlerini kendine eken elementler;
(3) bir baka manyetik birletirici g, yani elementler bir
araya getirildiinde onlar birletirip tek bir g haline getiren
g; ve (4) iinden Ziilerin kt bir manyetik g. Bunun te-
sinde benim ayrt edemediim baka gler de vardr.
Bir ey kesindir ve her zaman buna bal olarak hareket
edilebilir. O da udur: Hayat gcn oluturacak olan eitli
glerin oranlar asla deimez, bu nedenle hayat gcnn
hacmi baskn s tarafndan hesaplanabilir, zira s bileik ha-
yat gcndeki glerden birini oluturur.
HAYAT NEDR? Yerkredeki ilk byk medeniyet bili-

minsanlar tarafndan tamamen anlalm olsa da hayat her
zaman modern biliminsanlarnn byk gizemlerinden biri
olarak kalmtr. Brahman kastnn M 2000 civarnda Naa-
cal tapnaklarn ele geirmesinden ve olanaksz bir teori olan
biyolojik evrim hipotezini ortaya atan Darwin zamanndan
bu yana, biliminsanlar zamanlarn ve enerjilerini trlerin
kkenini kefetmeye adamlar ve birok gsterili teori Dar-
winin hipotezine saplanp kalmaktan kurtulamamtr. Tr-
lerin kkenini anlamaya abalamak yerine, neden hayatn k-
kenini ve hayatn ne olduunu bulmaya almazlar? Bu so-
rular cevaplandnda trlerin kkenini de bulmu oluruz.
Biliminsanlarmz havada atolar kurmaya, kumdan kale-
ler, temelsiz binalar yapmaya aladursunlar.
Bir eyin kkenini kefetmek iin zannmca onun kayna-
na gitmek gerekir. Bu nedenle trlerin kkenini tatmin edici
ekilde belirlemek iin, ncelikle, hayatn kkenini bilmemiz
gerekir. Bu temel olmadan bina ina edilemez, edilse de ayak-
ta kalamaz.
116
Hayat Gc
Maalesef biliminsanlarnn ounluu Atlas zamanndan

beri adeta bir koyun srs gibi davranmlardr; srnn
bandaki koyun itten atlaynca, tm sr hibir manta
smayan bir ekilde onu takip eder. Srnn amalad tek
ey ortodoks grnmektir.
Belli ki bu biliminsanlar asndan bir konunun ne kadar
olanaksz, ne kadar aptalca ya da ne kadar ocuka olduu-
nun nemi yoktur, srf ortodoks grnmek adna binlercesi
ilk gidenin peinden gitmektedir. Ama niye?
HAYAT. Anlayabildiim kadaryla, hayat, eskiler tarafn-

dan hayat gc ad verilen bir yerkre gc tarafndan belli
oranlarda ve yzdelerde bir araya getirilmi olan elementler-
den oluan bir kimyasal bileiktir.1
Elementlerden oluan bileiin tm yzdeleri ve oranlar
doru olduunda, hayat gcnn belirli bir hacmi bileiin
elementlerini yle bir ekilde dengeler ki tm paralar, mole-
kller, atomlar ve atomdan kk paracklar bamsz ekil-
de ve bir btn olarak, tpk bir saatin arklar gibi, harekete
geer.
Tm hayat gc bu adma dahil deildir yalnzca haya-
tn bileik gcndeki baz gler dahildir ve bunlar bile di-
erlerinden ayrmak mmkndr, yani bu gler bamsz-
laabilirler
Hareketler ilk bata titreimsel niteliktedir, tpk bir saatin
sarkacnn sallanmas gibi; yeterli enerjiye ulaldnda ise
dairesel bir hareket balar. Bu i eskilerin Ziileri tarafndan
yaplr. Ziiler atomu ya da atomdan daha kk olan para-
c evreler, etrafnda bir halka olutururlar ve biri dierini
takip eder. Elementleri manyetik olarak ekmeleri elementi
kendi ekseninde dndrr.
1. Tm hayat gc bu adma dahil deildir yalnzca hayatn bileik

gcndeki baz gler dahildir ve bunlar bile dierlerinden ayrmak
mmkndr yani bu gler bamszlaabilirler.
117
Dolaysyla hayat elementlerin dairesel hareketlerinden

oluur. Bu hareketlerden sorumlu g hayat gcdr. Daire-
sel derken gerek anlamyla daire olmasalar bile yrngeleri
de kastediyorum.
Dairesel hareketler bir kez baladktan sonra zayf bir
elektrik akm gibi bedenin iinden geen hayat gc tarafn-
dan devam ettirilir. Bedenden geen hayat gc hacminin de-
imemesi ve sreklilie sahip olmas tm paralar ve par-
acklar dzenli ve srekli bir hareket halinde tutar.
Elementlerden oluan bir bileii canlandrmak ve hayata
geirmek iin, verili hacimde hayat gcnn gerekli dengeyi
oluturmas gerekir. Bu hacimde scaklk olarak llen bir
ksa menzil sz konusudur 5 ya da 6 fahrenhayt dereceden
fazla deildir. Bu menzil genelde 4 fahrenhayt dereceyi ge-
mez. Bundan sonra baz rnekler vereceim.
Gcn hacmi menzilin altna indiinde ya da stne kt-
nda g ilemez hale gelir. Sonra hayat ortadan kalkar. Gn-
lk hayattan bir rnek olarak, tavuun yumurtadan kn ta-
rif edeceim. Bu rnek bir hayat znn verili hacimde bir ha-
yat gc tarafndan dengelenmesini, paralarn ve parackla-
rn hayat verecek ekilde harekete geirmesini iermektedir.
Sradan bir kmes tavuunun yumurtas 100 fahrenhayt
dereceden 105 fahrenhayt dereceye kadar deien bir scak-
lkta alacaktr. Ama ideal scaklk 102,5tur. Bu scaklk ele-
mentlerle kusursuz bir dengeyi ifade etmektedir.
Eer kulukadan kma dneminde yumurtalarn ssnn
100 fahrenhayt derecenin altna dmesine izin verilirse, den-
ge bozulur ve hareketler durur. Elementleri dengelemek ve
hareket halinde tutmak iin yeterli hacimde g yoktur. Ele-
mentler ve yumurta cv gce baskn kar.
Eer scaklk 105 fahrenhayt derecenin stne karsa, ele-
mentler gsz kalr ve hareket durur. Canl lr.
Bir dier retici rnek de kelebek yumurtalarnn kulu-
kadan kma srecidir. Kusursuz dengenin 70 fahrenhayt de-
118
Hayat Gc
rece, menzilin ise 5 fahrenhayt derece olduunu varsayalm.

imdi yumurtalar blme ayracam, bir ksm 68,5
fahrenhayt derecede, bir ksm 70 fahrenhayt derecede ve di-
erleri de 72,5 fahrenhayt derecede kulukadan kmaktadr.
72,5 fahrenhayt derecede kulukadan kanlar kk ve
olgunlamam olacak, 68,5 fahrenhayt derecedekiler olgun-
lam ama rengi soluk olacak, 70 fahrenhayt derecedekiler,
yani kusursuz dengedekiler ise, olgunlam, gl ve parlak
renklerde olacaktr. 68,5 fahrenhayt derecede kulukadan -
kanlar ile 72,5 derecede kanlar arasndaki byk fark o ka-
dar belirgindir ki hayvanlarn hayat hakknda bilgi sahibi ol-
mayanlar bunlarn ayr trlerden olduuna inanacaklardr.
Bu da gsteriyor ki menzilin iki tarafnda da hayat kusursuz
deildir. Bunun nedenini uzmanlamalar zerine olan bir
sonraki ksmda gstereceim.
BYME/OLUUM. Doa bedenin eskiyen paralarn

yenilemek ve bedeni oluturan elementlerden mteekkil bi-
leiklere yeni malzeme eklemek, bylece boyutu artrmak ve
byme denen eyi salamak adna birtakm tedbirler alm-
tr. Bu byme salanrken iki g zellikle aktiftir: Element-
lerden oluan manyetik gler ve birletirici gler. i baar-
mak iin bu iki gce besin verilir. Elementlerden oluan man-
yetik g besin olarak alnan eyden gerekli malzemeyi bu-
lup karr; ve bu ekilde bulup karlan ey her zaman iin
bedenin bileiklerini oluturan eyle ayn elementlerden ol-
maldr ve ekip kartlan ey de her zaman bedeni olutu-
ran eitli bileiklerle tastamam ayn oranda olmaldr. Haya-
ti dengeyi bozmadan yeni bir element eklemek mmkn de-
ildir. Birletirici g sonra bu llm ve seilmi malze-
meyi bedeni oluturan eitli bileiklerle kimyasal (ya da, ya-
kn) bir birlie srkler. Bylece zgn bileikler kimyasal
olarak deimezler. Bunlar ne daha karmak ne de daha ba-
sit olurlar, bu nedenle hayati dengeyi de bozmazlar; eer
119
bozsalard, hayat dururdu. Yukardakini tm yeni malzeme-

nin bedeni oluturan element bileiini meydana getiren ey-
le ayn oranda olmas gerektiini tekrarlayarak vurgulamam
gerekiyor. Bunun nedeni zgn orandaki deiikliin hayat
gcyle olan dengeyi bozmas ve bylece hayat makinesinin
almaz hale gelmesidir. Bunu Hayat Makinesi balkl k-
smda daha ayrntl olarak aklayacam.
Hayat rahimden ya da yumurtadan zuhur ettiinde, bel-
li bir miktar igd elde eder. Bunun kaynanda bedeni
oluturan elementler ya da onu canlandran yerkre gleri
yoktur. Bu, Yaratcnn hayat devam ettirmek iin gerekli
bir adm olarak bavurduu bir yoldur. nsan elementlerin
ve glerin yardmyla hayat yaratabilir ve yaratmaktadr
da, ama ona igd ve akl bahetmek stn Gn elinde-
dir.
Yukardakiler benim hayat temelimdir.
ORGANK MADDE. Balangta hayat yaratacak malze-

me olarak kullanlacak bir organik madde olmad gerek bi-
liminsanlar gerekse de meslek dndan olmasna karn me-
seleye kafa yormu birok kii tarafndan kukusuz kabul
edilmektedir. ok uzunca bir zaman bu yerkrede hayat
yoktu, nk her ey inorganik denen bir durumdayd. te
yandan maddeyi inorganik durumdan organik duruma d-
ntren eyin yalnzca doa olduu da kabul edilecektir.
Peki, bu nasl oldu? Doa kendi aletlerinden yani glerin-
den yararland. Nedir organik madde? Organik madde hayat
tohumlarn, kozmik yumurtalar oluturulabilecek element-
lerden oluur.
Balangta, yerkrenin kabuu bir souma yaam oldu-
undan, sert, hem de ok sert, topak bir kayayd. Hayat to-
humlar buradan kacakt.
Granit kayalara yerletirilmi olan ve yerkrenin merke-
zinde muhafaza edilen volkanik gazlar granit kayann d y-
120
Hayat Gc
zeylerini paralad ve bunlar yukar kaldrd brakt ve bu e-

kilde kayalar tekrar tekrar ezdi. Bu kaldrp brakmalar saye-
sinde kayalar paraland ve un ufak oldu. Ardndan bir yer-
kre gcnn ii olan oksitlenme gerekleti ve yerst ka-
yalarnda srekli devam etti. Bu oksitlenmeler elementleri
belli bir noktaya getirdi ve bu noktada bir baka yerkre g-
cnn belli orandaki elementlerden oluan maddeyi kimya-
sal bir bileik haline getirmesi saland; tabii bunun iin bu
elementlerden oluan bileiin bir araya getirilmesi, kimyasal
olarak birletirilmesi ve bunu karlkl olarak uygun oranlar-
da ve yzdelerde yapmas ve bylece bir hayat gc hacmi
tarafndan dengelenebiliyor olmas gerekiyordu. norganik
madde yalnzca organik madde olmaz, ayn zamanda bir ha-
yat tohumu, bir kozmik yumurta da olur.
Bugnn hayat tohumu yerkrenin ilk byk medeniye-
tindeki eski insanlarn kozmik yumurtasyd.
HAYAT TOHUMLARI. Daha nce de belirtildii zere,

yerkrenin birincil gc yerkredeki tm maddelere ve ayr-
ca yerkrenin etrafndaki atmosfere szar. Hayat gc birin-
cil gcn alt blmlerinden biridir.
Hayat tohumu elementlerden oluan bir bileiktir ve asln-
da hayat gc birikimi (paralar, molekller, atomlar ve
atomlardan kk paracklardan oluur) tm bileii, ne ka-
dar kk olursa olsun her paracn harekete gemesini
salayacak ekilde dengelediinde bir hayat tohumu haline
gelir.
Birikme kelimesini u nedenle kullandm: Elementler-
den oluan bileiin en kk paracna kadar her blm
kendi zgl g hacmine sahiptir. Hacim, bileiin kimyas-
na baldr ve eitli kimyasal bileikler bir araya geldiklerin-
de canl bir beden olutururlar.
Baz elementler ve elementlerden oluan baz bileikler
gce dierlerinden daha yakndr. Bu yaknlk kuran ele-
121
mentler ve bileikler, daha az yakn olanlardan grece daha

fazla g hacmi tarlar.
BR MAKNE OLARAK HAYAT. Hayat bir makinedir,

birbiriyle uyumlu ve i ie gemi birok arktan oluur. Can-
l bedendeki her atom ve her atom parac hareket halinde-
ki bir ark temsil eder.
Atomun ya da paracn tad hayat gc hacmi arkn
boyutunu temsil eder.
Hayat gc, makineyi hareket ettiren ve arklar dnd-
ren gtr.
Hayat gc soluduumuz havadan alnr. Hava hayat g-
cyle doludur.
Dolaysyla eer bileikte elementlerden biri grece az ya
da oksa, arklardan bazlar bir sonrakiyle birleemeyecek
kadar byk ya da kk olabilir. Bylece her iki durumda
da makinenin ayar bozulur ve azlk ya da arlk asndan
belli bir noktann tesine getiinde makine durur. Daha n-
ceki u szmn nedeni budur:
Birbiriyle ilikili belli paralar ve yzdeler.
Tm hayat biimlerinin bedenleri birok farkl kimyasal
element bileiinden oluur ama hepsi de doann kimyas
tarafndan yle dzenlenmitir ki her biri mevcut hayat gc
hacmi tarafndan dengelenir.
Bedenin gl ve hzl bir hareketliliin srd parala-
rnda, bu paralarn kimyasal bileiminin ok basit olduu g-
rlecektir. Bileim ne kadar basitse gce o kadar yakndr; bi-
leim ne kadar karmaksa gce yaknl da o kadar dktr.
Dolaysyla doa ok alan paralara fazladan g tevdi eder.
rnein belli glandler sekresyonlar gce son derece ya-
kndr. Bu sekresyonlar alma alanlarna kan tarafndan
hcreleri daha faal hale getirmek zere tanrlar.
Biliminsanlar belli glandler sekresyonlarn hcreleri
uyandran esas failler olduunu iddia ediyorlar. Oysa bunlar
122
Hayat Gc
esas failler deil, yalnzca failin taycsdrlar. Esas fail bu

bileiklerde daha az yakn bileiklerde olduundan daha b-
yk hacimde tanan hayat gcdr.
TRLERN KKEN. Trlerin kkeni ve biimleri kolek-

tif olarak alnabilir zira bunlar elementlerden oluan bileik-
teki bir deiiklikle ayn zamanda ortaya karlar.
Elementlerden oluan bir bileik ne kadar basitse onu den-
gelemek iin gerekli hayat gc hacminin o kadar byk ola-
ca somut bir gerektir. Elementlerden oluan bileik karma-
klatka, hayat gc hacmi de dengelemek babnda ona
uygun olarak azalmaldr.
Eer hayat z g hacmi iin ok karmaksa elementler
gsz kalr ve hayat oluturamazlar.
Bir hayatn ekli ve nitelii, iinden hayatn zuhur ettii
z oluturan bileiin paralar tarafndan belirlenir ve ele-
mentler arasndaki oran da bir o kadar nemlidir.
Elementlerden oluan basit bir bileik basit bir hayat bii-
minin anasdr, karmak bir hayat biimiyse karmak bir bi-
leikten kar. Hayat elementlerden oluan bileiin niteliin-
den izler tar.
HAYAT EV. Hayat aama aama, adm adm, tpk bir ev

yapar gibi tula tula rlerek oluturulmutur. Hayat evi-
nin temel talar kk, mikroskobik deniz yosunlar ve otla-
ryd. Eski yazlar okura sk sk sularn hayatn anas oldu-
unu hatrlatr. Baka bir deyile, hayvan yaam ilk kez su-
larda ortaya kmtr.
Bir dnem bu kk deniz bitkileri yerkredeki tek canl
biimleriydi. Yerkrenin soumasyla koullar yeterince ol-
gunlatnda, yani g hacmi yeterince dtnde, bu ilk
canl biimleri ld ve rd ve bunlarn ryen bedenle-
rinden yeni hayat zleri oluturuldu. Yeni zler tmyle -
ryen bedenlerden artakalanlarla olumamt, yalnzca esas
123
ksm bu malzemelerdendi; zira evreleyen tzlerdeki dier

elementlerin belli paralar ve yzdeleri yeni ve daha karma-
k bir z oluturan eski ze ekiliyorlard.
Baz durumlarda tmyle yeni elementler sz konusuydu.
Bazlarndaysa eski elementlerin yalnzca yeniden dzenlen-
mesi sz konusuydu ama her durumda yeni z iinden kt
eski hayat biiminden kimyasal olarak daha karmakt.
Yeni z, g hacmi yerkrenin soumas sonucu, gcn
daha karmak z dengeleyebilecei ve ona hayat verebile-
cei bir noktaya drlene kadar hayat kazanamazd.
Yeni hayat znn bileimindeki elementlerle alakal de-
iimlerin nedeni, elementlerde sakl deildir. Kimyaclarn
da iyi bildii gibi, belli elementler baz elementlerle ancak
belli bir scaklkta kimyasal birlik olutururlar yani manyetik
gc oluturan elementlerin ancak belli bir hacmiyle birlik
olutururlar.
Zaman ilerledike yerkrenin soumas tedrici olarak
mevcut g hacmini azaltt ve bylece ortaya yeni ve daha
karmak zler, bunlarn iinden de yeni ve daha karmak
hayatlar kt. Bu yeni zler yeni hayatlar, yeni hayatlar da
yeni canllar oluturdu.
Hayat gc yerkrenin kabuunun soumas srasnda
hem yerkrede hem de atmosferde tedrici ve dzenli olarak
hacim bakmndan azald. G hacminin azalmas yerkre-
nin soumasyla orantlyd ve sonunda yerkre niha-
i manyetik dengeye kavutuunda (yani nc dnemin so-
nunda) nihai eklini ald.
Yeni hayat zn dengeleyen hayat gcnn dk hac-
mi yeni zn iinden kt hayat bileiklerini dengeleyecek
kadar hacme sahip deildir.
Eski hayat yeni hayata evrilmedi; yeni hayat eski hayat bi-
iminin yerini alacak olan yeni bir yaratyd. Daha ncesinde
de bahsettiim gibi, hayat gcnn belli bir menzili vardr ve
bu menzil ok snrldr. Bu menzilde elementlerle g arasn-
124
Hayat Gc
daki dengenin kusursuz olduu bir nokta vardr, bu da ge-

nellikle menzilin ortasdr.
Eer kusursuzun tesinde olan bir denge varsa, makine-
nin ok fazla gc var demektir; paralarn hareketleri kusur-
suz geliim iin fazla hzldr ve bu da gdk, clz, olgunla-
mam biimlere yol aar.
Eer kusursuzun altnda bir denge varsa, makine kusur-
suz almak iin gerekli gten yoksun demektir; bylece
paralarn hareketleri kusursuz geliim iin fazla yavatr ve
bu da biliminsanlar tarafndan uzmanlamalar ad verilen
dzensiz biimlere yol aar.
Eer eklemeler ve deiiklikler ya da her ikisi ayn beden-
den kan iki zde de aynysa, iki yeni hayat tastamam ayn
olacaktr. Ama deiiklikler ya da eklemeler ya da her ikisi
szgelimi iki bitki znde farkl olursa, zlerden birinin bitki
krallnn bir yesini dourmas, dierininse hayvan krall-
nn bir yesine en alt dzeyde bir protozoan, salt bir hc-
re hayat vermesi olaslk dahilindedir.
Bitki zlerinden gelen hayvan hayatnn retimi tmyle
eski bileiklerdeki greli yzde deiikliklerine ve yeni ek
elementlere dayaldr. Zira bu yeni element eklemeleri olma-
dan hayat bitki krallnda devam ederdi.
Bir hayatn ekli ve nitelii elementlerden oluan bileiinin
niteliine ve dzenlemesine bal olduundan ve tm canllar
bir ncekinden doduundan ve zn byk ksm eski bir
hayattan geldiinden, yeni hayat zorunlu olarak kendisinden
nceki hayata ok fazla benzemek ve ondan birok zellik al-
mak ve belli oranda onun temsilcisi olmak zorundadr.
Bu yakn iliki yerkredeki hayatn balangcndan bu ya-
na birbiri pei sra gelen hayatlara bakarak anlalabilir.
lk hayat biimleri dneminden gnmze kadar birbiri-
nin yerini alan hem hayvanlar hem de bitkiler grn, ana-
tomi ve nitelik bakmndan o kadar benzerdir ki evrim teori-
sinin ortaya km olmas hi de artc deildir zellik-
125
le de biliminsanlarmz hayat gc hakknda hibir ey bil-

mediinde, zira bu deiiklikleri salayan tam da hayat g-
cyd.
Fakat her yeni gelen hayat biiminde her zaman byk bir
fark olmutur. Bu fark, her yeni hayat biiminin bir ncekin-
den daha karmak olmasdr.
Yeni hayatn eski hayatla ayn zamanda varlk kazanma-
m olmasnn nedeni yeni hayat oluturan element bileii-
nin eski hayattan daha karmak olmas ve dolaysyla onu
dengelemek iin daha dk bir hayat gc hacmi gerektir-
mi olmasdr; bu dk hayat gc hacmi eski hayat denge-
lemek iin gerekli olann altndayd.
Balangtan nc dnemin sonuna kadar yerkrenin
soumas yava, tedrici ve hatta geriye doru bir hareket ol-
madan gerekletiinden ve hayat gc scaklkla llebildi-
inden, demek ki balangtan itibaren hayat gc (yerkre-
nin yzeyinin scakl gibi) sya oranla azalmaktadr. Bu bi-
ze aka gstermektedir ki:
Her yeni gelen hayatn her zaman bir ncekinden daha
karmak olmas zorunluydu, zira her yeni gelen hayat nce-
kinden daha karmak olmasayd, azalan g hayat dengede
tutturamazd ve yeni bir hayat ortaya kamazd. Bu nedenle
ilk hayat ortaya kacak, sonra hayat gc hacmindeki dei-
iklikle birlikte o lecek ve bir kez daha yeryzn hayatsz
brakacakt.
Dolaysyla hem hayvan hem de bitkilerin grnteki ev-
rimi ancak sraladm nedenlerle doaldr ve ayn nedenler
evrimin ancak grnte olduunu, gerek olmadn gs-
termektedir.
YEN BR HAYAT BM, yeni bir binadr ama bu bina-

nn birok paras kullanlmtr. Eski bina yklmtr, artk
yoktur; ama eski kaplar, duvarlar ve pencereler yeni binada
kullanlmtr ve bu nedenle eski grnmektedir.
126
Hayat Gc
Her hayat, biimi bakmndan ilkel ve kk olarak balar,

nk gcn elementlerden birazck stn olduu bir hayat
menzilinin tepe noktasnda varlk kazanr. G kusursuz bir
denge oluturacak kadar azaldnda, o zaman besin, evre
ve koullar hayat tepe noktasna tar.
YEN BR HAYATIN YARATILMASI. Mevcut biimler-

den daha karmak olan yeni bir hayat biimi yaratmak iin,
yeni hayatn iinden kt hayat znn nceki hayatn l
kalntlarndan kmas zorunludur. Aksi takdirde z daha az
karmak olur ve daha dk bir g hacmi tarafndan den-
gelenemez ve daha az karmak olduundan yaratlta geri-
ye doru atlm bir adm olacaktr.
Kutsal Kitaptaki sembolik aklamay zikredecek olur-
sak (ki ben bunun nsann Anavatannda bundan 50 bin y-
l akn sre nce ortaya ktn buldum) bir kadn yarat-
mak iin erkein kaburgasnn uyurken kendisinden sk-
lp alnmas gerekiyordu (lmn eski dildeki ad uyku-
dur).
Eski insanlarn bizdeki lm szcne denk den bir
kelimeleri yoktu. Bizim bugn lm dediimiz eye onlar
uyku diyorlard. Onlar asndan lm ruhun geici srelii-
ne uykuya dalmasyd; bu uyku, kendisine verilen grevi ye-
rine getirmek zere yeni bir balktan eve girmesi istenene
kadar devam ediyordu. Bu grev uydu: Ruhun beden kar-
sndaki stnlne eri. Bu eski Naacal yazlarndan bi-
rinden alnm bir eviridir.
Yukarda sylenenler Nivenin Meksikada bulduu 1584
sayl ta tablette (Kadnn Yaratl) dorulanmaktadr.
Bu tablet ilk iftin (erkek ve kadnn) yaratlnda var olan
glerin ileyiini gstermektedir. Hayatn ne olduuna ili-
kin yaplan tasvir Naacal yazlarnda canl bir ekilde grl-
mektedir. Bunun tam evirisi Hayat balkl almamda
sunulacaktr.
127
EVRM OLANAKSIZDIR. Trlerin kkeninde dile geti-

rilen evrim dncesi, tek kelimeyle, tamamen olanakszdr,
zira canl bir hayvan kimyasal adan daha karmak hale ge-
tirmek olanakszdr. Bunun nedeni udur: Canl bir bedenin
elementlerinden oluan bileimindeki kimyasal bir deiiklik
hayati dengeyi altst eder. Hayati denge altst olduunda,
makine durmak zorunda kalr nk hayat makinesindeki
bir ya da birka ark sonraki arkla ya da evresindekilerle
birbirine geemeyecek kadar byk ya da kk hale gelir.
Baka bir deyile, halk dilinde, zehir verilmi olur.
Zehirle ldrme bedenin baz bileiklerindeki hayati den-
geyi bozan deiikliklerin ve eklemelerin sonucudur. Bugn
retildii ekliyle, biyolojik evrim, canl hayvanlarda kim-
yasal deiikliklerin olduunu ve bylece canllarn daha
karmak hale geldiini iddia etmektedir. Ben bunun hibir
ekilde olanakl olmadn ortaya koydum, nk:
Kimyasal bir deiiklik zehir demektir,

Zehir demek lm demektir,
lm demek hayatn ortadan kaldrlmas demektir.
Hayat sonsuza dek ortadan kalkmtr.
128
Altnc Blm
Uzmanlama
imdi hayat gcnn ileyiine dair baz rnekler vereceim

ve ncelikle de uzmanlamalar ele alacam, zira bunlar ilk
kara hayvanlarndan nc dnemin sonuna kadar tm hayat
boyunca gcn istikrarl ileyiini gstermektedir.
Uzmanlamalar doann hayat gcnn ileyiini gster-
mesi bakmndan ibret alnacak byk derslerdir.
Bir uzmanlama olaanst bir byme ya da gelime ile
ortaya kar, bedenin bir ya da birka parasndaki anormal
bir eydir. Kimi zaman fantastik hayat biimlerine denk d-
en bu uzmanlamalar, paras olduklar mahsuln sonunun
balangcna iaret eder. Dn hz scaklk tarafndan
temsil edilen hayat gc tarafndan ynetilir.
Tm mahsullerin sonuna doru (hem hayvan hem de bit-
ki), uzmanlam, fantastik, yamru yumru biimler ortaya -
kar ve bunlar nceki kusursuz ve simetrik biimlerin yerini
alr. Biliminsanlar bunlara yksek uzmanlamalar adn ve-
riyorlar ki bu doru bir terimdir; ama olgunun ne olduunu
belirtmelerine karn, nedeni ortaya koymay ya da aklama-
sn yapmay unutuyorlar. Baz pervasz biliminsanlar bu
yksek uzmanlamalara evrimdeki ilerlemeler diyecek ka-
dar ipin ucunu karmlardr ama bu zamana kadar defalarca
dikkat ektiim gibi, evrim gerek anlamyla bir samalktr.
Uzmanlamalar doann iaret direkleridir. Bu iaret di-
rekleri mahsuln sona yaklatna ve sonun hayat gcnde-
ki azalmadan kaynaklandna dikkat eker.
129
Daha nce de belirtildii gibi, hayatn balayp devam ede-

cei snrlar belirleyen bir menzil vardr. Uzmanlamalar sz
konusu olduunda, g, kusursuz dengenin altna dmtr.
Bu nedenle her paraya ve bileime makinenin tm paralarn
kusursuz bir uyum iinde altrmak iin gerekli miktarda te-
darikte bulunulamamaktadr. Daha nce de belirttiim gibi, ba-
z elementler gce dierlerinden daha yakndr. Glandler sek-
resyonlar en yakn olandr ama bunlar da kendi iinde nemli
farkllklar gsterirler. Her nefes al verile birlikte bedene bir
hayat gc hacmi alnr. Glandler sekresyonlar en ok yakn-
lk kuran g olduundan ve g tedariki ksa olduundan bu
sekresyonlar paylarna denden daha fazlasn elde ederler.
Sonra, ilaveten, en yakn sekresyonlar da paylarna denden
fazlasn alrlar; dolaysyla gcn dalm tmyle bozulur.
Biliminsanlarnn da kabul ettii gibi zere, her glandler
sekresyonun kendine ait zel bir grevi vardr; bu sekresyon-
larn yerine getirdikleri grev baz durumlarda tam olarak,
bazlarndaysa ksmen yaplmakta ve bylece baz paralar
ar byrken, bazlar da klmektedir. Bir yandan ar
byme, dier yandan klme uzmanlamalar ad verilen
sonular dourur.
Kanmca bu noktada bir ders mahiyetinde, biraz jeolojiden
bahsetmek yerinde olacaktr. Bu ders iin unu ele alacam
BYK SRNGENLERN YKSEL ve D

Sahne: Karbon a Usuz Bucaksz bir Batak.
Mastodonosaurus Karbon andaki amfibi
Dimetrodon Karbon andaki srngen
Sahne Dinozor a. Bir Bataklk.
Stegosaurus Dinozor Srngeni
Sahne: Erken Kretase toprak daha az yumuak.
Triceratops Ge Kretase Srngeni.
Trachodant Ge Kretase Srngeni.
Sahne: nc Dnemin Balar Bataklar batakla d-
nr.
130
Karbon anda Topran Tipik Durumu. Usuz Bucaksz Bir Batak.
Karbon andaki Amfibi Mastodonosaurus. Yksek Uzmanlama
kafa, az ve dilerinde grlmektedir.
Bu model Dr. C. W. Gilmore tarafndan zel olarak bu eser iin yapld, C. W. Gilmore, Ulusal Mze Omurgallar
Blm Bakan, Washington, D.C. DimetrodonKarbon (permiyen) andaki srngen. Ar Uzmanlama, Srtnda-
ki Muazzam Yelken Srtlar. Uzun bir Soyun Sonu. Byk Srngenlerin Tepe Noktasnda Olduu Dinozor ann
Sonu. Bataklar Karbon andakinden daha derin Scaklk ok fazla.
Byk Srngenlerin Tepe Noktasnda Olduu Dinozor ann Sonu. Bataklar Karbon andakinden daha
derin Scaklk ok fazla.
Bu model Dr. C. W. Gilmore tarafndan zel olarak bu eser iin yapld, C. W. Gilmore, Ulusal Mze Omurgallar Blm
Bakan, Washington, D. C. Stegosaurus, Dinozor ann en uzmanlam srngenlerinden biri
Uzmanl srtndaki sivri dikenlerdir.
Kretase Dneminin banda topran tipik durumu. Bu dnemde saropodlar lm ve yerlerini yeni biimler almtr.
Birok batak batakla dnmtr. Scaklk son derece fazladr.
ekil 1.
ekil 2.
ekil 2: Bu modeller Dr. C. W. Gilmore tarafndan zel olarak bu eser iin yapld, C. W. Gilmore, Ulusal Mze Omur-
gallar Blm Bakan, Washington, D.C. ekil 1: Triceratops tepe noktasnda
Uzmanlamas Yamru Yumru kafasdr. Soyu tkenmek zere ve byk srngenlerin sonu
ekil 2 ekil 1
Bu model Dr. C. W. Gilmore tarafndan zel olarak bu eser iin yapld, C. W. Gilmore, Ulusal Mze Omurgallar
Blm Bakan, Washington, D.C. Ge Kratese andaki Tracodont ekil 1: Tepe noktasnda ekil 2: Son derece
uzmanlam, lmek zere. Uzmanlamas, kafas ve 3000 dii.
nc Dnemin balar. Bataklar bataklklara dnyor. Toprak genelde ok yumuak. Hayvanlarn ok uzun,
yamurkuununkine benzer ayak parmaklar vardr.
At, nc Dnemin bandaki hayvanlarn bir numunesi. Uzun, yamurkuununkine benzer
ayaklar ve ayak parmaklar vardr.
Titanothere, nc Dnemin memelilerinin ilk uzmanlamalarndan biri.
Oligosen anda lmtr. Uzmanlamas boynuzundan anlaabilir.
Kl gibi dileri olan kaplan. nc Dnemin memelilerinin son byk uzmanlamalarndan biri.
Uzmanlamas azdilerinden anlalabilir.
Uzmanlama
Sahne: Drt Ayak Parmakl At Memeli

Titanothere nc Dnemdeki Memeliler
Kl gibi dileri olan kaplan
BYK SRNGENLER. Jeolojik kaytlar bilinen ilk s-

rngenlerin kemiklerinin karbon anda, esasen de permi-
yen dnemindeki kayalklarda bulunduunu gsteriyor. Per-
miyen kayalklarnda bulunan bu kemiklerden bazlar son
derece uzmanlamtr. Bu da gsteriyor ki bu kemikler uzun
bir soyun son demleridir. Dolaysyla srngenlerin balan-
gcna gidebilmek iin, permiyen dnemin tesine gemek
gerekir. Ama ne kadar tesine? Dorusu bilmiyorum, ama
unu syleyebilirim ki hayatn balangcndan beri hayatn
nitelii ve biimi belli bir koul tarafndan belirlenmitir.
Amfibi ve srngen hayatnn ortaya kmas iin gerekli
koullar, devonik a (balk a) balamadan nce tmyle
tamamlanmt, zira bu a koullarn kusursuzlamasyla
balad.
Yerkrenin geliimi boyunca hayatn balangcndan ba-
layarak, uygun hayat biimlerinin ortaya kmas iin hep ye-
ni bir koulun olumas gerektii grlmtr.
Devonik a baladnda yerkrenin scakl, mebzul
miktarda bitkiden de anlalaca zere (hayat gc hacmi
balklarnkinden daha karmak bir element bileimini den-
geleyecek bir noktaya gerilemiti), amfibilerden ve srngen-
lerden oluan yeni hayat trleri ortaya kmt. Buna jeoloji
dilinde mezozoik a ya da orta hayat denir.
Karbon andaki permiyen amfibilerden ve srngenler-
den bazlar ok ar uzmanlamalar sergilerler. Biimleri gr-
n bakmndan fantastiktir, rnein byk amfibi mastodono-
saurus (bkz. sayfa 132) ve olaanst srngen dimetrodon
(bkz. sayfa 133), naosaurus ve dier yelken srtl srngenler.
Byk uzmanlamalar srngenlerin permiyen zrhl e-
idinde grnr.
143
Bu uzmanlamalar bir eyi ama zellikle bir eyi gsterir,

o da udur: Bu hayvan trleri sonlarna yaklamaktadr; rk-
larnn ilk rnei deillerdir, muazzam uzun bir soyun l-
mekte olan son rnekleridirler.
Uzmanlamalar deien bir koulun rndr ve bir ko-
ulun deimesi ve yeni bir koulun olumas son derece
uzun bir zaman aldndan, ilk kk ilkel srngen ile b-
yk, acayip, fevkalade uzmanlam permiyen dnemi s-
rngenleri arasnda fevkalade uzun bir zaman getii aka
grlmektedir.
Srngenler a boyunca, kayalarn bize brakt ok k-
stl bilgiye ramen, byk srngenlerin trlerinin zaman
zaman ama aniden deil, daha ziyade tekil bir rotasyonla de-
itii ok barizdir. nce bir biim lyor, sonra dieri onun
yerini alyordu. Sonra o da lyor, onun da yerini bir baka-
s alyordu. Bu byle bir nceki zaman dneminde yaam
tek bir biim bile kalmayana kadar devam ediyordu. Hayat
biimleri ve trlerindeki bu kkl deiiklik, koullarda da
kkl bir deiikliin yaanm olduunu gsterir.
Srngenler tepe noktalarna dinozor anda ulatlar.
Bu onlarn en fazla genileme yaadklar dnemdi. Byk
srngen anda bu hayvanlarn boyutlar daha nce hi ol-
mad kadar bym ve ayrca saylar da artmtr.
Bu ekilde tepe noktasna ulatklarnda, Kretase dnemi
balad ve byk dinozor srngenlerin genilemesi yerini
Kretaseye brakt.
Srngen hayatnn eitli trlerinin tedrici ve srekli l-
mne ve bunlarn yerini alan yeni biimlerin tedrici ortaya -
kna, yerkrenin scaklnn tedrici d ve hayat gc
hacminin tedrici azal denk der.
Baz biimler zaman zaman dardan kk deiiklikle-
re uramlard ama bir mddet sonra daha fazla deiiklik
olanaksz hale gelmitir; sonra bu biimler lm, yaamlar
sona ermi ve gemie ait canllar haline gelmilerdir.
144
Uzmanlama
Karbon ann pei sra ve dinozor anda, hayat gc

daha karmak element bileiklerini dengeleyecek kadar d-
k dzeye geldi. Sonra srngenlerden daha ileride olan en
dk hayat biimleri ortaya kmaya balad ama genel ola-
rak konumak gerekirse, dinozor anda ve Kretase dnemi-
nin balarnda hayat gcnn hacmi amfibilerle srngenle-
rin tesindeki baka bir hayvan bileiini dengeleyemeyecek
kadar yksekti.
Karbon ann srngenleri dinozor anda yaayp ken-
dilerini yeniden retemediler, nk g, karbon bileiklerinin
menzilinin altna dmt. Keza dinozor a hayvanlar da
karbon anda yaayamadlar nk g onlarn bileikleri-
nin menzilinin tesindeydi. Yukarda sylenenlerle uyumlu
olarak, lman blgemizi terk edip tropikal blgelere geerken,
lman blgenin dinozor kayalklarnda bulunan hayvanlarn
tropikal blgede alt Kretase dneminde karmza kmalar
kaydadeerdir. Bu olguya dair birok kant vardr.
KRETASE DNEM. Kretase dneminde bugn Kuzey

Amerikann lman blgesi olan yerde scaklk ar tropikal
scaklarndan klar lk havaya dnmtr.
Dk scaklk ge Kretase dneminin bitkilerine bakarak
anlalabilir.
Orta Kretase dneminin sonuna ve ge Kretase dneminin
balarna doru srngen hayatnda byk deiiklikler ya-
and. Dinozor andan aktarlan tek bir biim bile olmad
ve ok az biim ayakta kald.
Kretase dneminde birka yeni tr ortaya kt ve Kretase
dneminin balarnda ortaya km olanlarn hepsi giderek
daha da uzmanlat. Birou grotesk ve fantastik biimler
edindi. Bunun nedeni hayat gcnn azalmasyd.
Triceratopsun (bkz. sayfa 137) ve trachodantsn (bkz. sayfa
138) son derece uzmanlam biimi biliminsanlarn hi de a-
rtmamaldr. Onlar asla amayan doa yasalarnn birer r-
145
nyd. Byk uzmanlamalaryla byk srngenlerin sona

yaklatn gstermilerdi; mezarn kysna gelmilerdi.
Ortadan kalkmakta olan bir mahsulde fantastik, eci b-
c, dzensiz ya da uzmanlam biimlerin ortaya kmas
gibi tuhaf bir olgu yalnzca hayvan hayatna zg deildir.
Balklar ve bitkiler de dahil olmak zere tm hayat biimleri
iin geerlidir bu. Doa bize srekli olarak buna dair rnek-
ler sunmaktadr. Scakln yaz scaklnn altna dt ve
beraberinde hayat gcnn de dt bir sonbahar aynda
bir bahede yryn, baktnz her yerde bu yasann hk-
mn icra ettiini greceksiniz.
Bir aacn en tepesinde kalan son birka elma kk, eci
bc ve yamuktur. allarn arasndaki son birka gl k-
k, biimsiz ve eri brdr. Bahedeki son birka doma-
tes eci bc, kk ve yamuktur vs. Bunlarn hepsi de ha-
yat gcnn kusursuz dengenin altnda olduunu gster-
mektedir. Ya Kretase dneminin scakl ani dten so-
rumluydu ya da Kretase dnemi jeolojide sylendiinden on
kat daha uzundu.
Ben Kretase dneminin uzun olduunu kaya oluumuna
bakarak sylemiyorum nk jeolojide oluumu iin yz bin-
lerce yln gerektii iddia edilen birok kaya aslnda birka
gnde olumutur.
Byk doa yasalarndan birini takip ederek yerkrenin
soumas dz, yava, dzenli ve yntemli olmutur. Bitki
ve hayvan hayatna bakarak, Kretase dneminin souma-
daki dzensizliklerin sorumlusu olmadn rahatlkla sy-
leyebiliriz. Ani bir scaklk d yoktu. Bu nedenle Kre-
tase dneminin muazzam uzun bir dneme yayld syle-
nebilir. Tm hayat biimleri, snflar ve trleri, hayvan, ba-
lk, ku ve bitkiler, yerkrenin scaklnn Kretase dne-
minde tm uzun jeolojik paleozoik dnemde olduundan
daha az dtn pheye yer brakmayacak ekilde gs-
termektedir.
146
Uzmanlama
Kretase dneminde lman Kuzey Amerikann scakl

ar tropikal scaklndan lk havaya dt. Kretase dne-
minden bugne kadar olduundan on kat daha byk bir
d ve ilk kambriyen kayadan son karbon a tana ka-
darki dnemde olduundan daha fazla bir d yaand.
Kretase dneminin banda bitkilerin hepsi ar tropikal
scaklklardaki batan rnyd. Kretase dneminin sonun-
daysa ounlukla sert bir zeminde yetien bitkiler vard ve
aalar k halkalar gsteriyordu.
Byk uzmanlamalarn ve byk srngen soyunun
lmne dikkat ektim. Bu biimler neden lmtr? Bu so-
ru jeolojinin cevaplamaya alt bir soru deildir. Ben ise
cevapladm ve stelik doru cevapladm kanaatindeyim.
Byk, kaba, biimsiz, acmasz ve korkun mezozoik d-
nemi ucubelerinin grnte ani bir ekilde lm olmasnda
alacak bir yan yoktur zira hayat gc hacmi yumurtalarn
kulukadan karamayacak kadar dmt. Doa cezasn
verdi ve bunu kendi merebince yaparak kaba, kusurlu me-
zozoik hayattan kurtuldu. Bunlar bahedeki ayrkotlar hali-
ne gelmilerdi ve ayklanmalar kanlmazd. Kretase dne-
minin gemesiyle, yerkre korkun mezozoik hayattan son-
suza dek kurtuldu.
GEREKLER M TEOR M? Birok arkadam bu esere

her eyi kapsayc biyolojik evrim teorisi zerine de bir eyler
eklememi istedi.
Teori her zaman gereklerin hizmetinde olmaldr.
Bugn retildii ve okutulduu ekliyle evrimin olanaksz
olduunu bir nceki blmde kanmca akla uygun ve eminim
tatmin edici ekilde gsterdim nk birbiri pei sra ortaya -
kan farkl hayat biimleri hayat gc tarafndan ynetilmiler-
dir ve bu g nclnn yerini alabilmek iin daha karmak
bir biime ihtiya duymutur; bu g bir yandan yeni bir hayat
ortaya karrken, dier yandan eskini ldrmektedir.
147
Bu blmde evrim teorisinde ne kan hatalar gster-

mekle yetinmek zorundaym. Bu balamda baz olgular ve
gerekleri ne kararak, evrimde atlan admlar olarak lanse
edilen eylerin aslnda hayvanlarn evrelerine ve koullara
uyum salamak zere geirdikleri kk fiziksel deiiklik-
lerden ibaret olduunu gstereceim. Bunlar sz konusu
hayvan daha karmak ya da daha basit yapmayan kk
deiikliklerdir.
Biliminsanlar elli yl boyunca bo yere eksik halkay
arayp durmulardr. ddiaya gre bu halka insan maymun-
lara balamaktadr. Fakat sonu elde edilemeyince bir md-
det sonra araytan vazgeilmi, imdiyse baka bir aray or-
taya kmtr. Biliminsanlar hem insann hem de maymu-
nun atas olan canlnn peine dm, harl harl onu aryor-
lar. Nasl bir mahlk bulmay umduklarn dorusu kafamda
canlandramyorum. Ben burada bilimsel olarak ve akl ba-
nda, akl yrtebilen herkesin grebilecei ekilde, evrimin
olanaksz olduunu kantladm ve evrim teorisinin kant
diye grd olgularn nasl gerekletiini gsterdiimi d-
nyorum.
Fakat szlklerimiz bile bu lekeden payna deni alm-
tr. Kalburst szlklerden birinde unu okuyoruz: Evrim,
bir bedenin daha karmak bir biime gemesini salayan de-
iiklikler silsilesidir. Daha nce de gsterdiim gibi bir be-
deni daha karmak bir biime kavuturmak demek, hayati
dengeyi bozmak ve bedeni ldrmek demektir nk byle
bir durumda hayat mekanizmas durur. Beden zehirlenmi
olur.
Evrim teorisini desteklemek iin bir biliminsan yle ya-
zyor: Ayrca gnmz atlarna, eeklerine ve zebralarna
uzanan esas soy izgisi vardr.
Burada aka at, eek ve zebralarn ortak bir atadan gel-
dii iddia edilmektedir. Bugn bu hayvanlar birbirlerinden
kimyasal adan farkldr. O halde bu iddia bu kimyasal de-
148
Uzmanlama
iikliklerin hayvanlarn eosen dnemindeki hayatlarndan

bu yana gerekletiini ima etmektedir ki buraya kadar sra-
lanan nedenlerden tr bu olanakszdr.
At, eek ve zebra ortak bir atadan trememitir. Bunlar
bugn ve her zaman ayr ve farkl hayvanlar olmulardr.
nn de ilk atalar kimyasal adan farklyd ve bu kimya-
sal farkllk gnmze kadar srd gibi hayvanlar var ol-
duu mddete de srecektir.
ok kesin bir gr ortaya attm. Baz evrimcilerden y-
le bir soru gelebilir: Hani kantlarnz, kant gsterin? Akla
uygun kantlarla destekleyemeyecek olsaydm byle bir g-
r ortaya atmazdm. ayr alanda kant sunacam: Kim-
ya, doa yasalar ve glerin ileyii.
Hayvan hayat Byk Yaratc tarafndan ilk balatldn-
da, bu hayatn sreklilii iin belli doa yasalar koyulmu-
tur. Bu yasalar balangtan bu yana elifi elifine takip edilmi
ve bugn de aynen uygulanmaktadr. Hayata ilikin byk
doa yasalarndan biri udur: Trlere ilikin bir karklk
olamaz. Bu doa yasas eskiler tarafndan o kadar iyi bilini-
yor ve takdir ediliyordu ki Levililerin yasasnda ifadesini bul-
mutu. Trler konusunda karkla yol ama giriiminin ce-
zas dn olduu gibi bugn de ilk mahsule ktlktr; bylece
trlere ilikin kafa karkl ne dn devam ettirilebilmitir
ne de bugn devam ettirilebilir. lk mahsul yeniden retim
yapamad iin, karklk balar ve daha ilk anda biter.
Bir hayvann trn deitirmek iin ya da onu daha kar-
mak hale getirmek iin, i kimyasal deiiklikler gerekir.
ncelikle bedenin elementlerden oluan bileiklerinde kim-
yasal bir deiiklik yapmak gerekir ama bir ya da birka par-
asnda deil, tamamnda. Bu zehirdir ve lm anlamna ge-
lir. Kimyasal deiiklikler retici sekresyonlarda ve bir kez
z canlandrldktan sonra hayat devam ettirmeyi salaya-
cak besleyici svlarda olmaldr. Elementlerden oluan bede-
nin bir parasn btn deitirmeden deitirebilmek ha-
149
yat makinesinde kk bir arkn olmas gereken yere byk

bir ark yerletirmeye (ya da tersi) benzer.
Doa bedenin elementlerden oluan bileiini etkileme-
yen dsal deiikliklere izin verse de bedenin elementlerden
oluan bileiini ve dolaysyla da hayati dengesini etkileyen
i deiiklikleri kesinlikle yasaklamaktadr.
ki ayr trde hayvan iftletiinde, ortaya kan rne ka-
tr denir. Katr ksrdr ve bir canl dnyaya getiremez. Bunun
nedeni i deiikliklerdir. Birlemeyle iki ayr ve farkl ele-
mentlerden oluan bileim kartrlm ve bylece ikili bilei-
min belli paralar hayati g karsndaki dengesini kaybet-
mitir. Bu paralar retici organlar ve retici sekresyonlardr.
Eer daha basit bir hayvandan yeni ve daha karmak bir
hayvan dourmak ya da evriltmek mmkn olsayd, her bi-
imin numunelerinin birbiriyle ayn dnemde olmamas iin
hibir engel olmazd. Biri deiikliin yapld noktada, di-
eri deiiklik yaplmadan nce. Daha nce bu ikisini bir ara-
da gren oldu mu? Bunlar ezamanl mdr? Milyonlarca t-
rn genel bir deiiklik iin tarih belirlemeleri ve sonra hep-
sinin de tek bir eksik olmadan bulumaya gelmeleri olanak-
sz gzkmektedir.
Eer basit hayvann elementlerden oluan bileii hayati
gle dengede olsayd ve daha karmak hayvanlarn ele-
mentlerden oluan bileii de gle dengede olsayd, o za-
man mezozoik dnemin baz devasa srngenlerinin Gney
Amerika ve Afrikann usuz bucaksz bataklarnda bulun-
mamas iin hibir neden olmazd; ya da bala ktmzda,
ichthyosaurus ya da hrn bir tyrolosaurus yakalamak gibi
bir sorunla karlaabilirdik elasmosaurauslarla da epey bir
boumamz gerekirdi.
Bir evrimciye neden bu eski biimlerden hibirinin hl
yaamadn sorduunuzda, bazlar lm, bazlarysa bu-
gnk hayvanlara evrilmitir cevab alyorsunuz. Ama ba-
lklarla amfibiler, amfibiler ile srngenler, srngenlerle
150
Uzmanlama
memeliler ya da maymunlarla insanlar arasnda bunlar bir-

birine balayan gerek herhangi bir ba bulunamamtr.
Muhayyilemizi epey bir geni tuttuumuzda, birbirinin yeri-
ni alan biimler arasnda ya da ncekilerle epeyce bir benzer-
lik bulabileceimiz birka rnek vardr. Bu nedenle insan ola-
naksz olduunu bilmese, birinin dierinden doduunu ve
evreye ve koullara uyum salamak zere dsal deiiklik-
ler geirdiini dnebilir. Fakat bu rneklerde bile, yakn-
dan analiz yapldnda belirgin farklar grmemek mmkn
deildir. Kretase dneminin sonlarnda, yerkre Tyramno-
saurus, Trachodonts ve Triceratops gibi byk korkun s-
rngenlerle doluydu. Eosen dneminin balamasyla birlikte,
nc Dnemin balangcnda, yerkrenin bu kez kpek
ve tilki boyutunda kk memelilerle dolu olduunu gr-
rz. Eosen dnemi Kretase dneminin hemen ardndan gel-
mitir. lk Eosen oluumu son Kretasenin zerinde ykselir.
ou kaya oluumunda son Kretase ile ilk nc D-
nem arasnda uzun bir boluk olduu jeologlar arasnda ga-
yet iyi bilinen bir gerektir. Dolaysyla hayat srekliliinde
de buna denk den bir kopukluk sz konusudur ve bu d-
nemde hayatn geliiminin izi srlememitir. Fakat doa
grmesini bilene ve grdnde kymetini bilene her zaman
ibret alnacak bir ders verir. ou kaya oluumunda grle-
bilen bu dersi almak iin Gney Amerikada Venezuelaya
kadar uzanmak gerekir.
Bir Alman biliminsan ve seyyah olan Dr. Siever kuzey
Venezulea dalarnda Capacho kireta adn verdii bir
kireta bulmutur. Bu kiretann iinde ileri tebeir olu-
umunun fosillerini bulmutur (st Kretase).
Bu temel zerinde Dr. Siever baka katmanlar da bulmu-
tur. Bunlara ise byk miktarda demir slfr iermesinden
tr Cerro de Cro Serisi ya da Altn Tepe adn vermitir.
Bu kayalar son jeolojik Kretese ile ilk nc Dnem, Eosen
kayas arasndaki zamana denk dmektedir.
151
Dr. Siever yle diyor: Srekli bir kelti serisi vardr ve

bu nedenle en altta tebeir fosilleri, en stte de Eosen biim-
leri vardr. Hayvan hayatnn genel niteliidir butedrici
olarak birinden birine deiir. Yani srngenlerden meme-
lilere.
Jeolojik adan, bu byk deiiklik bir gecede olmutur.
Burada kadim hayat biimleri ile modern hayat biimleri ara-
sndaki byk ayrm izgisi devreye girmektedir. Eer evrim
bir gereklik olsayd bu izgide evrime dair rnekler olurdu.
Var m byle bir kant? Evrim teorisi savunulmadan ya da or-
taya atlmadan nce, evrimi savunmaya kalkacak kiinin
srngen hayatndan evrim hayatna uzanan srete baz de-
iikliklere dikkat ekmeye hazr olmas gerekir. Zira bu iz-
gide yeryz zerindeki hayvan hayatnn tm geliimi bo-
yunca grlen en radikal adm atlmtr. Evrimi savunan bi-
rinin bu noktada tyrannosaurus, triceratops ve tracho-
dantsn Eosen dnemindeki torunlarn gstermesi gerekir.
Eosen dneminin kk memelilerinin srngen atalarn
gsterebiliyor olmas gerekir ve Kretese dneminin sonlarn-
daki hayatla karlatrldnda Eosen dnemindeki hayat
uzunluundaki muazzam ksalmay aklayacak akla yatkn
bir gereke sunabiliyor olmas gerekir.
Kretase dnemi dinozorlarnn kafalar yerden yaklak 5-
7 metre yukardayd. Eosen hayvanlarnn genellikle omuz-
dan yukars 60 santimetreden azd. Yukardaki sorular ce-
vaplamak bir evrimci asndan kolay olmaldr zira daha n-
ce de belirtildii zere jeolojik adan konuacak olursak, bir
gecede olmutur. Evrimciler bir hayvann dierine dnt-
(mesela bir srngen ile memeli arasndaki eksik halka)
tek bir rnek verebilir mi?
imdi doann hayvan evresine uydurmak iin gerek-
letirdii ve biliminsanlarnn evrimde ilerlemeler olarak de-
erlendirdikleri sorunu ele alacam. Deiiklikler yalnzca
byk doa yasasnn icazetiyle olduu gibi, ayn zamanda
152
Uzmanlama
doa gerekli deiikliklere bizatihi yardmc olur. Bu deiik-

likler her zaman yalnzca dsaldr ve hayvann elementler-
den oluan bileimini ya da i dzenini hibir ekilde etkile-
mez. Bu deiiklikler hayvan ne basitletirir ne de karmak-
latrr. Deiiklik rnekleri unlardr:
Bir parann ya da organn ar geliimi

Uzuvlarn uzamas ya da ksalmas
Ayan eklinde ve niteliinde deiiklikler
Kabuun niteliindeki deiiklikler
Renk deiiklikleri
imdi de gemi ve bugnk hayattan baz rneklere ia-

ret edeceim. Bir hayvann ayak ekli ve nitelii genelde do-
lat ve beslendii topran niteliine dair nemli bir belir-
tidir. Gnmz karibular gibi genelde yumuak, bataklk t-
rnde yerlerde yaamay seven hayvanlarn ok byk toy-
naklar vardr. Avrupadaki rengeyiklerinden hibir fark ol-
mayan karibular, sert kuru toprakta yetiirler, her kuan
ayaklar daha da klr ve sonunda dier geyik ailesi ye-
leriyle ayn boyuta gelir.
Virginiann Kasvetli Bataklkndaki vahi srlarn kari-
bularnkine benzer byk trnaklar vardr, ama bu srlar
uzun zaman nce batakla dm ve kaybolmu olan sra-
dan srlarn soyizgisine mensuptur. Ayaklar bataklk ze-
minine uyacak ekilde deiiklik geirmitir.
Eosen dneminin hayvanlarnn tpk bugnk yamur-
kular gibi uzun tombul ayak parmaklar vardr ve sk sk
yumuak, amurlu, bataklk trnde gl, glet, ay kylarn-
da dolanrlar. Dolaysyla Eosen dnemi hayvanlarnn ayak-
lar Eosen dnemindeki topran niteliini aka gstermek-
tedir. Ayaklar sahiplerini yumuak, amurlu, bataklk trn-
de, sngerimsi yerlerde tayacak ekilde deiiklik geirmi-
ti. Kendi jeoloji eserimde Eosen dnemi toprann byle yu-
153
muak nitelikte olduunu gsterdim ve bunun nedenlerini

ve gerekelerini sundum. Pueblo gelenekleri arasnda bu d-
nemin toprann niteliini anlatan ok canl ve elendirici
bir tasvir vardr. Bu gelenei Kayp Kta Muda aktarmtm.
imdi de greli kk deiikliklere rnek olmas iin
uzun yamurkuunu andran ayaklaryla kk eosen atn
ele alacam, nk eosen at evrimi desteklemek iin kulla-
nlan balca rneklerden biridir.
Eosen atnn hayata her ayanda yamurkularnnkini
andran be uzun ayak parmayla balad jeolojinin bir te-
zidir. Bu parmaklar ak ekilde yere bastnda bu kk be-
denin arlnn ayaklarn ve bacaklarn zerinde yrd
yumuak zemine batmasn engellemitir. Doa tarafndan
kendisine bu yumuak zeminde hzl seyahat olana salan-
mam olsayd, ayaklar yumuak bataklk zeminine batar ve
yle kalrd. Sonra, dmanlarna kar yegne silah olan h-
z azalr ve yumuak zeminde daha rahat hareket edebilen
baz etobur hayvanlara kolayca yem olurdu. Toprak sonraki
Oligosen, Miosen ve Pliosen dnemde kuruyup sertletiin-
den, nazik doann hep bu kk dostunun esenliini dn-
dn grrz, zira bu dnemde Eosen atnn ayaklar git-
tike sertleen topraa uyum salayacak ekilde sertlemi ve
bylece byk hzn korumay baarmtr. Miosen dnemi-
nin byk bir ksmnda ve tm Pliosen dneminde, Eosen
dneminde sahip olduu trden uzun yumuak ayak par-
maklar topraa hibir ekilde uyum salayamazd. Ayak
parmaklar zerine bast keskin talarn hmna urar ve
bunun sonucunda kopard. Bu nedenle doa gerekli deiim-
leri yaparak yeni koullara uyum salamasn mmkn kl-
mtr. Bugn atn ayaklar sert zeminde hzl bir ekilde ha-
reket etmeye en uygun ayak trdr. Atlar bu sayede peine
den dmanlarndan rahatlkla kaabilmektedir.
Evrim teorisine gre, hayvanlar yaadklar dnemde daha
karmak varlklar haline gelir. Bu teoriyi savunanlar at rne-
154
Uzmanlama
ine iaret etmi ve atn ayandaki deiikliklerin evrimde

gerekleen ilerlemeler olduunu iddia etmilerdir. ncelikle,
atn ayanda Eosen dneminden gnmze kadar gerek an-
lamyla bir deiiklik olmamtr. Yalnzca modifikasyonlar
sz konusudur. Atn ayanda Eosen dneminden Pliosen d-
nemine kadar gerekleen tm deiiklikler onu daha basit ya
da daha karmak hale getirmemitir ve elementlerden oluan
bileiminde hibir deiim olmamtr. Daha nce de belirtil-
dii gibi, burada sz konusu olan bir parann ar geliimi ve
dier paralarn klmesiyle eklen basit bir modifikasyon-
dur. Ama biliminsanlar bu modifikasyonlarn evrimdeki iler-
lemeler olduunu iddia ediyorlar. Eer bunlar evrimde ger-
ekletirilen ilerlemeler olsayd, gnmz atlar Eosen atla-
rndan daha karmak olurdu. Gnmz atlar Eosen atlarn-
dan daha karmak olmadna gre, sz konusu modifikas-
yonlar evrimdeki ilerlemeler deildir.
Hayvanlarda grlen ve evrimdeki ilerlemeler olduu id-
dia edilen deiikliklerin ounun doann hayvanlarn ev-
reye ayak uydurmalarn salamak adna gerekletirdii
modifikasyonlar olduunu rahatlkla syleyebiliriz. Bu hay-
vanlar, tpk Eosen atlar gibi, daha karmak hale gelmemi-
lerdir. Dolaysyla deiiklikleri hibir ekilde biyolojik evri-
me kant olarak gsterilemez.
Geleneksel biyolojik evrim teorisinin kk Eosen at hak-
kndaki grlerini biraz kabaca ele alyorum. Baka rnekle-
ri ele alsaydm daha da kt olabilirdi ama Eosen at teorisi
hakknda o kadar ok ey yazlp izilmitir ki belki de mes-
lek dndan kiilerin en iyi bildii rnektir. imdi de Eosen
hayvan-evrim ilikisine sert yaklammda hakl olup olma-
dma bakalm.
ncelikle bir doa yasasndan bahsedeceim.
Canl bedenin bir parasnn ya da organnn dzenli ve
srekli fiziksel kullanm o paray bytecek, gelitirecek ve
glendirecektir.
155
Canl bedenin bir parasn kullanmay dzenli ve srekli

olarak bolamak ise o parann zayflamasna ve klmesi-
ne yol aar. Bunlar bilimin kabul ettii gereklerdir.
Eosen at ilk kez dnyaya geldiinde, zerinde yaad
toprak yumuak ve sngerimsiydi ve dolaysyla bu zemine
uygun ayaklar vard. Bir yamurkuununkini andran be
uzun ayak parma vard ve bu parmaklar ayann yumuak
topraa batmasn engelliyordu.
Atn ayanda gzle grlr ilk deiiklik toprak sertle-
meye baladnda oldu. Bu dnemde yan ayak parmaklar-
nn zayfladn ve kldn, orta ayak parmann ise
zellikle bydn grrz. Bu da topran niteliinde
bir deiim olduunu gsteriyor. Toprak sertleiyor, doa da
hayvann ayan deien koullara uyarlyordu. Zemin sert-
letike, ayak parmaklar da bu zamana kadar olduu gibi
topraa giremez hale geldi. Orta ayak parma en uzun oldu-
undan hayvan adm atarken yerden en son kalkan da o olu-
yordu ve adm atarken bir dnem hayvann tm arln or-
ta ayak parmaklar tamt. Bylece belli bir sre orta ayak
parma o zamana kadar be parman yapt grevi yap-
mt. Orta parmaa binen bu fazladan yk onu bytm ve
glendirmiken, artk ilevsizleen dier drt parmak ise za-
yflam ve klmt; bu parmaklar orta parman yann-
daki sradan uzuvlara dnmt. Btn i orta parmaa
dtnde, bu parmak muazzam glendi ve byd, tr-
nak ise byd ve bugnk toynak haline geldi. Bylece her
ayaktaki byk orta parmak bugn atn hareket ederken kul-
land tek parmaktr.
Bu anlattm atn evrimi denen, ama gstermi oldu-
um gibi doann koullara uyum salatmak amacyla ger-
ekletirdii basit bir modifikasyon olan ve hibir ekilde ele-
mentlerden oluan bileii deitirerek kimyasal yan etkile-
meyen srecin fiziksel vehesidir. Bu deiim hayvan ne da-
ha basit ne de daha karmak hale getirmitir. Evrim savunu-
156
Uzmanlama
cular henz evrim teorisini destekleyecek ilk kant parac-

n bulmu deiller.
Modern biliminsanlarmz glerle elementler arasndaki
balanty gstermekte tmyle baarsz olmulardr. zel-
likle de hayat sz konusu olduunda bunu syleyebiliriz. El-
li bin yl nce yeryznn ilk byk medeniyetinin bilimin-
sanlar arasnda en nemli konu buydu.
Neyse ki en byk ve en derin dnrlerimiz akldan ya-
na herhangi bir kayp yaamam ya da biyolojik evrim de-
nen dalgann esiri olmamlard.
Bir dnem evrim teorisini hararetle savunmu olan byk
ngiliz biliminsan Alfred Russell Wallace son eseri Hayat
Dnyasnda yle yazar (s. 421):
Elinizdeki eserde hem yeterli hem de akla yatkn

bulduum bir aklama sunmaya altm: yle ki son-
suz hayat, gzellii ve gizemliliiyle bu yerkre ve
gne ve nebula, k ve hareket gibi muazzam olgula-
ryla iine yerletirildiimiz evren, ilkin insan denen
canlnn geliimi iin vardr, ikincisi insan rknn kade-
rinde yazl olan lmsz manevi hayata hazrlk iin
yksek renim mahiyetinde muazzam bir okuldur.
ok az kii insann ruhu olmadna ya da sonraki bir ya-

am olmadna inanr. Zavall yabanllar bile buna inanm-
yorlar. Evrimciler aslnda insann kaba bir hayvan olduuna
inandklar gereiyle karlatklarnda irkiliyorlar. Bir insa-
nn gerek bir evrimci olabilmesi iin ateist olmas gerekir.
Tanrya inanan ve insann bir ruhu ve bu hayattan sonra da
bir hayat olduuna inanan biri ne ateisttir ne de evrimcidir.
Yalnzca byle olduunu dnyordur. Yalnzca ortodoks
grlmek iin evrime inandn sylyordur, o kadar.
Eer biyolojik evrim gerek olsayd, gler diye bir ey ol-
mazd ve bir zamanlar dnyaya gelmi olan bir hayat biimi
157
sonsuza dek varln srdrrd. Hibir zaman lp git-

mezdi. Byk srngen hayat hl dnyann belirli blgele-
rinde devam ediyor olurdu. Eer hayat gc diye bir ey ol-
masayd, bu byk trajediler hl peimizi brakmam olur-
du, ama yle deil. Neden?
nk hayat gc diye bir ey vardr ve
Biyolojik evrim bir mittir.
158
Yedinci Blm
Gne
Gne. ok kadim bir Hindu yazsndan
G NEN BYKL. Gnei incelemi olan bili-

minsanlarnn dediine gre, gnein ap 832.000 mil,
evresiyse 2.773.000 mildir.
Gnein esas bedeninin hibir zaman grlmedii d-
nldnde, gnein gerek bykl nasl bilinebilir? G-
nein ancak ve ancak k geirmez ifte katmann, nfuz
edilemeyen uzmanlam bulutlar grebiliriz. Bu bulutlarn
159
gerek kalnl mehuldr. Bunlar llemez, kalnlklar an-

cak tahmin edilebilir. Dahas, bu bulutlarn tesinde, onlarla
koyu delinmez ana nlarla dolu olan gne arasnda bir bo-
luk vardr. Bu boluun kalnl ya da ap llemez. Bu
ana nlarn tesinde gne vardr. Yukardaki gereklikleri
dikkate aldmzda, gnein byklnn nasl hesaplan-
dn dorusu ben kafamda canlandramyorum.
Baz biliminsanlar gne lekelerinin gnein gerek bede-
ninin grntleri olduunu iddia etmitir. Ben ayn fikirde
deilim. Benim dnceme gre gne lekesi bulutlardaki bir
yarktr ve bu yark gneten kan koyu ana nlar bulutla-
rn ifte katmanna ulap filtrelenmeden nce grlmesini
salar.
Ana nlarn gnein ifte uzmanlam bulut katmann-
dan ve uzmanlam atmosferden geii srasnda ana nlar
nce blnr ve ayr nlar haline gelir, sonra uzaya yaylr-
lar. Bu filtrelenmi nlardan bazlar parlakken, bazlar ko-
yu ultra grnmez trdendir ki yzde doksann bunlar
oluturur. Bu oran bilimsel eserlerimizde verilenden daha
yksektir ama bu koyu nlarn bir de her trl lmde u-
lar gsterecek kadar ultra olan bir blm vardr. Yani g-
ne nlarnn yaknlk kuran gleri tayan, ynetici gne-
ine yakn olan ama gne sistemini oluturan eitli beden-
lerden trm eden glere yakn olmayan ksmndan bahse-
diyorum.
Gne hakknda belki de herkesten daha derin ve kap-
saml bir aratrma yapm olan byk biliminsan Hershel
yle yazar: Gne lekeleri, gnein bedenini saran ifte bu-
lut katmanndaki bir yarktan grnen gnein gerek bede-
nidir.
imdi de gnele Satrn gezegeni arasnda bir karlatr-
ma yapacam. Satrnn evresinde bedenini saran bir hal-
ka vardr. Eer bu halka gnein bedenini saran uzmanla-
m bulutlar gibi tm bedenini kaplayacak kadar byk ol-
160
Gne
sayd, o zaman Satrn gerek boyutundan katbekat daha b-

yk grnrd.
Gnein ifte bulut katmannn ap gnein gerek bede-
ninden ne kadar byktr? Bunu daha nce saptayan oldu
mu, olduysa kim nasl yapt?
u gerekler beni etkiliyor: Gnein gerek bedeni hibir
zaman grlmediinden, bulutlarn k geirmez ifte kat-
mannn kalnl hibir zaman belirlenememitir ve bu bu-
lutlar ile gnein bedeni arasndaki mesafe bilinmemektedir
ve ayrca gnein byklne ilikin elde edilen tm sonu-
lar dzeltilmeye mecburdur.
GNEN AIRLII. Biliminsanlar gnein arln

hesaplam ve u rakamlara ulamlardr: Gnein arl
yerkreyle tm gezegenlerin toplam arlnn 730 katdr.
Nasl olur da bir biliminsan bir gkyz bedenini arlkla
lmeye alr aklm hayalim almyor, nk uzayda hibir
bedenin arl yoktur. Uzayda en byk semavi bedenler
bir eytanarabas kadar bile arla sahip deildir.
Bilindii gibi, arlk souk manyetik gcn elementler
karsndaki ekim gcnn lsdr. G, bedenin kendi-
sinden trm eder. Bu souk manyetik g bedenin element-
lerini gcn trm ettii mknatsa eker. Bu ekimin gc
arl ifade eder.
rnek olarak yerkreyi alalm. Souk manyetik gc kal-
drn, o zaman maddenin bykl ya da younluundan
bamsz olarak hibir arl olmayacaktr. Byle bir du-
rumda, bir evin atsndan atladnzda havada kalr ve yere
inemezdiniz; yerkrenin yzeyinden ayrlan her hafif madde
uar ve havada kaybolduktan sonra souk bir manyetik g-
c olan bir dnen maddenin atmosferine girerdi. Sonra da
onun yzeyine ekilirdi. Meteorlar bu olguya birer rnektir.
Gnein souk manyetik gcnn yerkre ile gezegenle-
rin toplamndan 730 kat daha gl olmas mmkndr, pe-
ki ya arlk? Asla!
161
GNEN SICAKLII. Geleneksel bilim eserlerinde g-

nein son derece scak, mthi snm bir beden olduu
sylenir.
Herschel bu geleneksel gr reddeder. yle yazar:
Gne souk bir beden olsa gerek.
Gne hakknda incelediim eitli eserlerden aldm iz-
lenim, biliminsanlarnn gnein bedeninin ok scak olduu-
na dair grlerini tayf okumalarna ve u yanl inanca da-
yandrdklar ynndedir:
Gne, ssn tm gne sistemine datr.

ve
Yerkrenin ss dorudan gneten gelir.
Isnn ne olduunu ya da ileyi tarzn anlamak iin her-

hangi bir inceleme yaplmamtr. Bu nedenle yazlar neyse
odur, yani salt tahminden ibarettir, stelik yanl tahminlerden.
Buraya kadar scakla, scakln ne olduuna, nereden trm
ettiine ve nasl ilediine bir ksm ayrdm. Attmz her
admda snn gneten gelmediini, aksine bir yerkre gc
olduunu en kesin ekilde gsteren olgularla karlayoruz.
Bugn eitim dnyasnda iddia edildii gibi, smz do-
rudan gneten almadmz ve gnein ssn tm gne
sistemine datmadn kantlayan bir dier olgu da yerk-
renin elips eklindeki dn srasnda grlmektedir.
rnek olarak kuzey yarmkreyi alacam. Gne ylda
iki kez yerkreye milyonlarca kilometre daha fazla yaklar.
Gz ve bahar aylarnda gne dnyaya yaz aylarnda oldu-
undan milyonlarca kilometre daha yakndr. Eer s kayna-
gne olsayd, kaynaa milyonlarca kilometre daha yakn
olduumuz bu bahar ve gz aylarnda daha fazla scaklk ya-
amamz gerekirdi. Peki, yle mi? Hayr! Orta derece bir s-
caklk yayoruz ve bu da aka gsteriyor ki smz doru-
dan gneten gelmez. Dolaysyla da ilk byk medeniyetten
bize miras kalan yazlarda sylenenler dorudur.
162
Gne
Gnein son derece scak bir beden olduu karm spek-

troskop (tayfler) ile belirlenmitir. Bu kendi iinde en b-
yk samalktr nk spektroskop scaklk lmez. lemez
nk s gcn tayan nlar kayda geirmez. Ben bunu
bizzat bir uzman tank olarak mahkemede kantladm. Bili-
minsanlarmz gne hakkndaki yazlarnda glerin doal
ileyiini tmyle gz ard etmilerdir. Doann aletleri ve
aralar tamamen bir kenara braklmtr.
Ben kendi adma, bir tr spektroskop olan (ikisinin de te-
melinde prizma vardr) optik pirometreyle birok ilgin de-
ney yaptm. Bunlardan bazlar s zerine blmde (sayfa 85-
92) verilmektedir.
Buna benzer daha saysz kant sunabilirim. Kimyasal k-
saltma C10H16 kendi iinde prizmayla alakal deildir. Okur-
larm bu konuda tmyle ikna edebilmek iin sylediklerimi
tekrarlamam gerekiyor:
Isy herhangi bir prizma biimiyle lmek kesinlikle
olanakszdr, zira prizma s tayan nlar kayda geir-
mez. Dahas nlar pskrtr, nk prizma bembeyaz-
dr, oysa s tayan nlar koyudur; Tyndalln sayfa 103-
104deki deneyinde grdmz gibi, beyaz koyuyu ps-
krtr.
Prizma yalnzca s tamayan k nlarn kayda geirir.
Tyndalln deneyinden hareketle ben de u deneyi yaptm:
nce ap sulu bir solsyonla dolu bir hcre aldm; bu sayede
k nlaryla glerinin rahata geii mmkn hale gele-
cekti. Bir mercek yardmyla solsyonu uyguladktan sonra,
bunlar bir noktada topladm; sonra bir optik pirometreyle
odak noktasndaki parlak noktann ssn ltm. Pirometre
2500 ila 2600 fahrenhayt derece arasnda olduunu sylyor-
du. Sonra odak noktasna sradan bir termometre koydum ve
odan termometrenin cva haznesinde olmasn saladm.
Scaklk atmosfer seviyesinde, yani 68 fahrenhayt derecede
kald.
163
Sonra hcreyi iyot solsyonu kullanarak deitirdim. Bu

sayede koyu nlarla glerinin serbeste geii mmkn ha-
le gelmiti. Odak noktasnda parlak bir nokta yoktu ve piro-
metre atmosfer seviyesinin zerinde bir dereceyi gstermi-
yordu. Sonra termometrenin cva haznesini odak noktasna
yerletirdim. Cva hemen tepeye frlad ve sonra termometre
patlad. Ve biliminsanlarmz kalkm, prizma ya da optik pi-
rometreyle gneimizi ve dier gnelerin scakln ltk-
lerini iddia ediyorlar.
Dendiine gre, gnein etrafndaki bulut halesi, tank
olduumuz ama kat halleriyle bildiimiz sylenen element-
ler iermektedir. Bu olgu biliminsanlarmzn gnein ar
stlm bir beden olduunu sylemeleri iin bir baka gerek-
e olarak gzkmektedir. Oysa bu olgu bir kstas olarak al-
namaz. Kat elementlerimizin birou yksek scaklk olma-
dan gaz bulutuna dnebilir. Oksitten oksijeni ekip aln,
ok basit hale gelir. Kimya kitaplarnda bir dolu rnek bulu-
nabilir. Birok kat element atmosferimize girmiyor mu za-
ten?
imdi soru geliyor: Bu elementler gerekten gnein bu-
lutlarnda ve atmosferinde yer almakta mdr? Yoksa gnein
bulutlar ve atmosferi bu elementlerden azade midir? Bu ok
ak bir sorudur. ncelikle spektroskopun aslnda bu ele-
mentleri kayda geirdiini varsayarak balayacam. Eer
yleyse, bunlar renkler nedeniyledir. Gnein bulutlar ve at-
mosferi ile spektroskop arasna yerkrenin atmosferi szar
yani bu ikisi arasna girer. Tm bu elementlerin gnein bu-
lutlar ile atmosferi arasnda olduu iddia edilse de analizler
bize aslnda yerkrenin atmosferinde yer aldn sylemek-
tedir. Acaba spektroskop gneteki bir eyi deil de yerkre-
nin atmosferindeki eyi kayda geiriyor olmasn?
Bir n iinden getii her tzn renginden biraz alr. Ka-
nt: Bir akkor lamba aln ve beyaz bir kadn zerine tutun.
Herhangi bir renk gzkmez. Ama lamba ile kat arasna
164
Gne
krmz, mavi, sar, yeil, turuncu ya da eflatun vs. renkli

camlar yerletirin. Renkli cam dorudan lamba ile kat ara-
sna girer, kat camn rengini alr. Spektroskopla benzer bir
testi gnein bulutlar ile atmosferi arasnda uygulayn ve bu
sefer renkli cam grevini yerkrenin atmosferi grsn. Sonu
ne olacaktr?
GNEN ALEVLER. eitli bilim eserleri yle demek-

tedir:
Gne her an yz binlerce kilometre uzunluunda

alevler yollar.
ve
Gne sisteminin ss dorudan gneten gelir.
Bu iki iddia tmyle yanltr. Kaytlar, anavatandaki ka-

dim insanlarn ve Hindularn 25 bin yl nce bundan daha
doru eyler bildiklerini ve bilgilerinin Mayalar, Nahuatllar
ve Msrllar tarafndan sonradan dorulandn gstermek-
tedir.
Gnein alevleri denen ey aslnda ndrss olmayan
nlardr. Bunlarn ss yoktur nk bunlar s tamayan
parlak grnr trdendir.
Grdmz gne nlar k nlar olduundan ve
k nlar s tamadndan, gnein parltlarnn souk
olduu ve dolaysyla alev olmad aktr.
Gnein bedeni uzmanlam bulutlarn iinde yer alr ve
plak gzle grlemez ya da insann yaratt aralarla bu
blgeye szlamaz.
Inlar gnein bedenini koyu ultra-grnmez ana nlar
biiminde terk eder. Bu nlar gne glerini tarlar; bu
gler gnein bedeninden onun ynetici ya da stn gne-
inin yakn manyetik gleri tarafndan ekilmitir. Gnein
ifte bulut katmanndan ve atmosferinden geerken, bu ana
165
nlar blnr ve tekil nlar haline gelirler. Sonra gnein

atmosferinde k blm insan tarafndan grlebilir hale
gelir. Gnein atmosferinin tesinde bunlar grlemez, n-
k nlarn grlebilir hale gelmesi iin bir atmosferden ge-
meleri gerekir. Atmosfer elementlerden olumutur. Gnein
atmosferinin tesinde, bir sonraki semavi bedenin atmosfe-
riyle karlaana kadar element yoktur.
Gne nlar gleriyle birlikte yerkrenin atmosferine
varr varmaz, yerkre gleriyle yaknlk kuran gler he-
men faaliyete giriirler. Bylece yerkrenin k gcne yakn
olan gne nlar harekete geer ve gn ya da gne
denen olgu ortaya kar.
Alevler elementlerin tutumasndan kaynaklanr. Gnein
parltlar byklndeki alevler gnein bedenini bundan
milyonlarca yl nce yakp kl ederdi, bu noktada apnn
832 bin mil olmas bir ey deitirmez. O zaman bugn gne
diye bir ey de olmazd ve gne sistemimizin tm paralar
(yerkremiz de dahil) l olurdu uzaydaki amasz gezgin-
ler haline gelirlerdi.
Alevler bir tutumann sonucu olan ar derecede snm
elementlerden oluan gazlardr. Tutuma, maddenin kat hal-
den gaz haline dnmesini salayan bir termo-analizdir.
Dolaysyla biliminsanlar haklysa, gne milyonlarca yldr
gz gre gre intihar etmeye almaktadr. Gne byle bir
ey yapacak kadar aptal deildir. Dolaysyla bu tr bir iddi-
a bilimsel ya da akla uygun herhangi bir temelde asla savu-
nulamaz. Dolaysyla:
Gne byk ate alevleri samaz. Akas ben gne
alevlerini icat eden biliminsanlarnn ve bu icada inananla-
rn bir gne bir gn durup da, savunduklar eyin imekten
binlerce kez daha hzl elementler olduunu dnp dn-
mediklerini sk sk merak etmiimdir. Zira eer gnein gn-
derdikleri alev ise, o zaman bu elementler olmaldr. Gne-
in alevlerinin mucidine elementlerin glerden daha hzl
166
Gne
hareket ettirilebileceini iddia ettiinde, hz ve diren hak-

knda ok ilgin bir soru sorulabilir. Yani, elementler imek-
ten binlerce kat daha hzl hareket etmektedirler. Gnein pa-
rltlarnn yerkredeki rnekleri Kuzey Iklar ve sradan bir
ldaktr. kisi de souktur. kisinde de s yoktur. Tutuma
grnr nlar retmek iin gereksizdir, zira grnr nlar
souk olduklar dnemde radyoaktif elementlerimizden
(uranyum, radyum ve toryum) ve ayrca atebceklerinden,
kandilbceklerinden ve baz balklardan trm ederler.
Gne sistemindeki bedenlerin slarn gneten elde et-
meleri olanakszdr nk s elementlerde bolua ihtiya
duyan bir gtr ve elementler olmadan s olmaz; gne ile
gne sisteminin eitli bedenleri arasnda elementlerden
oluan maddenin olmad on milyonlarca kilometrelik bir
boluk vardr, yani z. Bu uurumlar arasnda kpr yoktur.
Is nasl kar tarafa geebilir?
Yaratlan her ey ift yaratlmtr yani yaratlan her ey
aslnda bir tekrardr. Bu nedenle byk nlarn ve onlarn
glerinin ynetici gne tarafndan gneten ve yerkrenin
birincil gcnn elektromanyetik blmnn gnein yakn
gleri tarafndan onun bedeninden ekilmesine benzer bir
tarzda ekildii tartmaya yer brakmayacak ekilde gsteri-
lebilir. Gne glerinin gnein bedeninden ynetici gne-
inin yakn manyetik gleri tarafndan ekildiinin kant,
gnein kutuplarnn salnmas ve gnein kendi ekseni etra-
fnda dnmesidir. Gnein kutup blgeleri dzenli olarak
manyetiklik kazanmal ve manyetiklii yok edilmelidir, aksi
takdirde kutuplar salnamaz. Bu olgu Yerkrenin Sarkac
balkl ksmda (s. 196) aklanmtr.
Yerkre gleri gnein yakn gleri tarafndan yerkre-
nin bedeninden srekli olarak atmosfere ekilirler. Bu gle-
ri ne yerkrenin bedenini terk ederken ne de atmosferdeyken
grebiliriz. Gnein glerinin etkileri gnein atmosferinde
grlr. Bunun nedeni gnein atmosferinin uzmanlam
167
nitelii ya da hacmi veyahut da her ikisi olabilir. G hacim-

leri srekli olarak yerkrenin bedenini terk ettiinden, biz
bunlarn etkilerini grmeyiz nk hacim atmosferde akkor-
lua yol amayacak kadar dktr. Ancak atmosfer ar
ykl hale gelip de art birikip, toplanp yerkreye geri dn-
dnde, ite o zaman bir etkiye rastlarz.
Gnein gzmzle grebildiimiz parltlarnn atmosfe-
rinin akkorluu olmas ihtimali vardr. Bu akkorluun nede-
ni yeterli miktarda gcn gnein atmosferinden yeterli hz-
da geiyor olmasdr.
GNEN ATMOSFER. Gnein ok uzmanlam bir

atmosfere sahip olduunu, birok adan yerkrenin atmos-
ferine benzediini (aradaki tek fark ok daha fazla uzmanla-
m olmasdr) dnmek gayet akla yatkndr.
Keza, gnein atmosferinin ifte bulut katmanndan mu-
azzam bir uzakla yayldna da hi kuku yoktur. Gnein
atmosferi kukusuz parltlarnn ok tesine uzanr, nk
akkor olmak iin belli bir miktarda younluk gerekir.
Gnein atmosferi hakknda kesin olarak bilinen bir ey
olduunu zannetmiyorum. Birok bilimsel tahminde bulu-
nulmutur, fakat bu tahminler masaya yatrldnda hibiri-
nin tahminden teye geemedii ve speklasyonlardan iba-
ret olduu grlmtr. Hepsi de temelden yoksundur.
GNEN HAREKETLER: Drayson yle yazar:
Gne bir merkezin etrafnda dnmektedir ve saniyede

40 mil, saatte 3.546.000 mil ve ylda 1.264.440.000 mil hzla
hareket etmektedir.
Gnein yrngesi 33.000.000.000.000.000 mildir.
Gneimizin ynetici gneinin etrafnda dnn ta-
mamlamas 71.000 yl almaktadr.
168
Gne
Proctor ise yle yazar:
Gne kendi ekseni etrafnda dnn bizim takvimi-

mizle 16 gnde tamamlar.
Gnein kutuplar bizim takvimimizle her 11 ylda bir sa-
lnr.
Yukarda saygn biliminsanlarndan aktarlan pasajlar be-

nim ihtiya duyduum argman ve kantlar iin tm temel
noktalar sunmaktadr.
Proctor bizim takvimimizle 11 yln gnein bir ylna
denk dtn syler. Baz biliminsanlar Proctorun yaz-
larna getirdiim yorumlara itiraz edip, bir gne ylnn ken-
di ynetici gneinin etrafnda bir tam dn oluturduunu
syleyebilirler. Bunun karsnda gnein kutuplarnn tam
salnm vardr ki bu da bize drt mevsimi verir, tabi-
i eer gnete mevsim diye bir ey varsa. Draysonun ve ke-
za Proctorun verdii rakamlar doruysa, o zaman gnein
kendi ynetici gneinin etrafnda dnn tamamlamas
kendi takvimiyle 6500 yl almaktadr.
Bir krenin kutuplar kendi ynetici gneinin etrafndaki
dn srasnda saysz kez salnabilir ve her tam salnm bir
yl oluturacaktr. Gnein kutuplarnn orta konumlarndan
ne derece uzaklatn gsteren herhangi bir biliminsan bu-
lamadm. Neredeyse tm biliminsanlar u hususta ayn fi-
kirdedir:
Gne kendi ekseni etrafnda dner

ve
Gnein kutuplar salnm yapar.
Bu iki gerek, gnein gerek scakln baka hibir p-

heye ve ihtilafa yer brakmayacak ekilde gstermek ve belir-
lemek iin gelitirilecek bir temeldir.
169
lkin bir kreyi, manyetik glerin araclar olduklar ken-

di ekseni etrafnda dndrmek iin gerekli koullarn neler
olduuna bakmalyz.
Kre eklindeki bir bedenin gler araclyla kendi ekse-
ni etrafnda dnmesi iin yce bir bedenin yneticiliine ihti-
yac vardr.
Yce beden de dzenleyici gleri yaratmak iin kendi ek-
seni etrafnda dnyor olmaldr. Bir kreyi kendi ekseni et-
rafnda dndrebilmek iin yakn manyetik gler yaratyor
olmas gerekir.
Bedenlerin her birinden trm eden manyetik glerin en
azndan bazlar birbirine yakn olmaldr.
Bir krenin dnerek manyetik gler yaratabilmesi iin
krenin d kabuunun sert, merkezinin yumuak olmas ge-
rekir. Aksi takdirde bir srtnme izgisi oluturulamaz ve
srtnme izgisi olmadan g ne yaratlabilir ne de yeniden
canlandrlabilir.
Gne kendi ekseni etrafnda dner,

bu nedenle
Gnein sert bir kabuu ve yumuak bir merkezi vardr.
Gnein kabuu sert olduundan, biliminsanlarnn iddi-
a ettii gibi ar snm bir beden olmas olanakszdr nk
yle olsayd elementlerden oluan bedeni hemen gaz haline,
srtnme izgisi olmayan ve herhangi bir g yaratmayan
bir nebulaya dnrd. Nebulann kutuplar yoktur, bu ne-
denle kendi ekseni etrafnda dnemez. Dnen gazlar yneti-
ci gler retmezler. Herschel gne souk bir beden olabi-
lir diye yazarken haklyd. Evet, yledir. Herschelin tek
yanl bu teoriyi destekleyecek akla yatkn kantlar sunma-
m olmasyd. Bilimsel bir gnah ilememi, yalnzca bir e-
yi atlamt.
Gler ar stlm bir bedende var olamazlar; aksine, so-
uk bir depoya ihtiya duyarlar. Gler ar stlm bir sr-
170
Gne
tnme izgisi haricinde bir yerde ne yaratlabilir ne de yeni-

den canlandrlabilirler.
Kanmca yukarda sylenenler gnein souk bir beden
olduunu kantlamak iin yeterli kantlar sunmaktadr.
Dolaysyla gne ar stlm bir beden deildir. Souk
bir beden olmasndan mtevellit, sy tm gne sistemine
datmaz. Ayrca,
Evrendeki tm dnen bedenler souk bedenlerdir.
Souk derken kutup soukluundan bahsetmiyorum. Y-

zey scaklklarnn elementleri eritecek, onlar gaz haline d-
ntrecek kadar yksek olmadn, aksine yaratlm gle-
rin depolanmas iin gerekli souklukta olduunu sylemek
istiyorum.
Gnein souk bir beden olduuna dair baka kantlar is-
teyenler Yedinci Blme (sayfa 170-171) bakabilirler. Orada
snn bir yerkre gc olduunu gsterdim. Bu yeni kefe-
dilmi bir ey deildir. Bundan on binlerce yl nce yaam
olan yerkrenin ilk byk medeniyetinin biliminsanlar olan
atalarmzca iyi bilinmesinden tr yalnzca bir yeniden ke-
iftir.
Gneimizin ynetici gnei hibir zaman gzle grlme-
mitir ve muhtemelen hibir zaman da grlemeyecektir n-
k: Birincisi, Draysona gre, gne 12.000.000.000.000.000 mil
uzaktadr yani teleskoplarmzn ulaamayaca kadar uzak-
tadr. Eer Drayson haklysa, o zaman grdmz semavi
bedenlerimizin tamam bu stn gnein denetiminde de-
mektir.
kincisi, bu tr bir sistemi kontrol edebilmek iin hayalg-
cmzn snrlarn tamamen aan younlukta glerin ya-
ratlmas gerekecektir ve bu gler ancak youn grnmez
koyu nlarda tanabilirler. Dolaysyla etrafnda siyah bir
hale olacak ve bu onu grnmez klacaktr. Grnmez oldu-
171
undan, nlar uzaydan grnmeden ve bilinmeden gee-

cektir, yalnzca semavi bedenler zerindeki etkileri grlebi-
lecektir.
GNE GLER. Gnein sert bir kabuu ve yumuak

ya da baka bir deyile, eriyik haldeki bir merkezi olduun-
dan ve kendi ekseni etrafnda dndnden, kukusuz yer-
krenin yarattna benzer gler yaratr. Gnein bykl-
ve hz nedeniyle, yaratt gler yerkrenin yaratt
glerden ok daha youn ve gl olmak zorundadr.
Manyetik gler yaratlmaktadr, nk gnein merkezi
bir srtnme izgisi vardr.
Ik gleri yaratlmaktadr, nk gnein atmosferinde
grnmektedirler; ayn zamanda k gleri de vardr ve bu
gler yerkrenin k gcne yakndr.
Is gleri yaratlmaktadr, nk yerkrenin s gcne
yakn olan s glerine sahiptir.
Merkezka bir g yaratlmaktadr, nk dnen bir kre
iindedir.
Jiroskopik bir g yaratlmaktadr ve bunu kutuplarnn
salnmnda grebiliriz.
Kabuu kat ve souktur, nk iinde stn gneinin
yararlanmas ve onu dndrmesi iin gler depolar ve ayr-
ca kutup blgeleri ar manyetize edilmi ve manyetiklii
yok edilmitir; bunu kutuplarnn salnmnda grebiliriz.
Gneimiz kendi ekseni etrafnda dnerken, ynetici bir
gnei vardr ve onun gleri gneimizin glerinden son-
suz derecede daha gldr.
Ynetici gnein gleri gneimizin glerinden bazla-
rna yakn olmaldr ama hepsine deil, nk ynetici gne-
in gleri gneimizin glerinin tamamna yakn olsayd, o
zaman ynetici gnein gleri yerkre gleriyle yaknlk
kuran gler olurdu. O zaman ynetici gnein gleri bizim
gneimizin glerinden ok daha gl olduundan, yne-
172
Gne
tici gnein gleri yerkreyi ve tm gezegenleri gne siste-

minin dna karacak ve bunlar dorudan denetim altna
sokard. O zaman kendi gneimiz yerine ynetici gnein
etrafnda dnmemiz gerekir. Biz ynetici gnein dorudan
kontrol altnda olmadmz iin, yerkre glerinin yneti-
ci gnein glerine kar tarafsz olduunu gryoruz. Ay-
rca gneimizin yerkrenin glerine kar tarafsz, ama y-
netici gnein glerine yakn olan youn gler yarattn
da gstermektedir. Gnein bu youn glerini tayan koyu,
ultra-grnmez nlardr ki gneimizden gelen koyu nla-
rn gneimizin toplam nlarnn yzde doksanndan fazla-
sn oluturduunu sylediimde buna dikkat ekmitim.
Kendi ekseni etrafnda dnmeyen bir semavi bedenin her-
hangi bir g yaratmas pek ihtimal dahilinde deildir. Bu
beden l bir bedendir. Bu bedenin gleri olacaktr ama tp-
k elementler gibi bunlar sakl ve atl olacaktr. Tm element-
ler glerle ilikilidir ve tm gler elementlerle ilikilidir.
Dnmeyen bir bedenin bile gleri vardr, ama bunlar atldr,
deyim yerindeyse, bir ieye kapatlmtr.
Gne gleri bir manyetik ineyi ekerken.
173
GNE BR MIKNATISTIR. Proctor yle yazar: Gne

bir mknatstr.
Elbette gne bir mknatstr. Baka trls olabilir miydi?
Zira gnein gne sistemine gnderdii tm gler manye-
tiktir; tek bir istisna vardr o da merkezka gcdr.
Proctor gne nn olduu saatlerde manyetik inenin
gsterdii farkllklar yle anlatr:
Manyetik ine gne nn olduu saatlerde g-

nee doru bir hamle yapmaya alr. Gne tepe nok-
tasndayken, manyetik ine ortadadr.
11 yllk bir dnemde manyetik inenin azami ve as-
gari deiiklik snrlar vardr.
Sabah saatlerinde ine douyu gsterir. len kuzeyi, -

leden sonra ise baty gsterir. Bunlar yukardaki ekilde g-
rebilirsiniz. Bu resimde inenin hareketleri ok abartldr, bu
nedenle resme gerekten ziyadesiyle tipik bir rnek olarak
bakmamz gerekir. Bu ekilde izilmi olmasnn nedeni ine-
nin hareketlerinin daha eksiksiz bir ekilde anlalmasn sa-
lamakt.
Sayfa 181de manyetik inenin ne olduunu ve birincil g-
cn elektromanyetik blmnden gelen byk hacimde bir
manyetik g ierdiini gsterdim. Bu blmdeki tm gler
gne glerinden bazlarna ar yakndr; bu nedenle man-
yetik inedeki g, gnein yakn glerinin tamam tarafn-
dan ekilmitir. Gne glerinin ineye etkileri yaknl
gstermekle birlikte, inenin neden gnee doru hareket et-
tiinin gerek nedenini gstermemektedir.
Tm yakn gler ve tm tekil gler dank olduklarn-
da her zaman birlemeye ve toplamaya alrlar. Bunu zel-
likle de tekil bir dalm gte grebiliriz ve her biri ayn
gten belli bir hacim tayan iki beden grnte elle tutu-
lur herhangi bir eyden yardm almadan birbirlerini ekip
174
Gne
birbirlerine yaklatklarnda bu husus grlr. Manyetik i-

ne sz konusu olduunda, iindeki g ineden ayrlp gne-
in yakn gleriyle toplap birlemeye almaktadr. Bunu
yapamaz nk ineyi oluturan elementler onun zerinde
gnein yakn glerinden daha byk bir gce sahiptir. Za-
yf bir destein ince noktasnda dengelenen ine, salnmnn
yol at srtnmeyi asgariye indirger. Gne gc element-
lerin direniinin stesinden gelemese de, srtnmenin ste-
sinden gelebilir ve gelir de.
Manyetik ine gibi sradan bir mknats da ineninki ka-
dar byk hacimde bir manyetik gce sahiptir. Daha nce
sylediim gibi, dalm bir g her zaman birlemeye ve
toplamaya alyorsa, mknatsn ineyi etkileyebiliyor ol-
mas gerekir. Mknats biraz gne haline getirerek ilerleye-
lim. Mknats ineye doru yaklatrldnda, ine salnr ve
mknats gsterir. nedeki g mknatstaki gce katlmaya
almaktadr. Eer mknats ileri geri salnrsa, ine mknat-
sn hareketini takip eder. Mknats tmyle kutunun etrafn-
da dolandrn, ine peinden gelecek ve tam bir ember ize-
cektir. Mknats inenin hareketlerini kontrol etmektedir,
ama gc dar karmaktan acizdir.
Proctor yle yazar:
Gnein cemalini gsteriindeki dnemsel deiik-

liklerin yerkrenin manyetizmasnn niteliindeki d-
nemsel deiiklikle alakal olduunun kefi...
Proctor burada kukusuz manyetizmann nitelii diye-

rek istemeden de olsa yanl bir kelime kullanmtr. Kuku-
suz kastettii ey nitelik deil, dereceydi.
Manyetizma bir gtr. Farkl farkl manyetik gler var-
dr. Bir gcn nitelii asla deimez, ama farkl manyetik
glerin farkl karakteristik zellikleri vardr; bazlar yalnz-
ca dier glere yakndr, bazlarysa elementlere de yakn-
175
dr; bu nedenle eer nitelik varsa, bu demektir ki bir snf

manyetik gler dierinin yerini alacaktr. Kanmca Proctor
derece demek istemi ama yanllkla nitelik szcn
kullanmt, ki bir dnce silsilesi iinde konunun bann
kopmasna izin verdiiniz takdirde bunun olmas gayet ko-
laydr. Proctorun bahsettii olgu, yerkrenin manyetizmas-
nn derece farkllklar gstermesidir.
Sz Proctora verelim:
Manyetik inedeki sapma gne lekelerinin en faz-

la olduu ve en fazla alana yayld 11 aylk dnemde
tepe noktasna ular.
Burada onlarca teoriye konu olabilecek son derece ilgin

bir olguyla kar karyayz. Birincisi, gne lekelerinin en
fazla olduu ve en fazla alana yayld dnemde gnein
kutuplarnn pozisyonlarn bilmek elzemdir. Gne kutupla-
r her 11 ylda bir salnm yaptndan ve gne lekeleri bu 11
yl iindeki belli bir dnemde olutuundan, bu lekelerin ya
gne kutbu yerkreye doru meylederken, yerkreden uza-
gsterirken ya da orta konumdayken gerekletii gn gi-
bi aikrdr.
Gnein kutbu yerkreye doru meylederken gne le-
kelerinin en fazla olduu ve en fazla alana yayld eklin-
de bir teoriyle, grnte birok olgu aklanmaktadr.
Gnein kutup blgeleri tpk yerkreninkiler gibi ar
manyetiklemitir; kutup yerkreye doru meylederken, g-
nein ar manyetiklemi blgesinin ok byk bir ksmn
yerkreye ak hale getirecektir. Bylece ok byk hacimde
ar manyetiklemi nlar ve gler ortaya kacaktr. Ola-
slklardan biri budur.
Gnein ifte bulut katman ekvator blgeleri civarnda
kutup blgelerinde olduundan daha youn olabilir. Baka
bir deyile, ekvator blgelerinden kutuplara doru younluk
176
Gne
azalabilir. Sonra kutup yerkreye doru ar meyil gsterdi-

inde, daha ince ve daha az youn kutupsal bulutlarda yark-
lar ya da aklar oluabilir. Bu yarklar ya da aklar siyah g-
zkecektir ve gne lekesi denen ey haline gelecektir. Bu
aklar Herschelin iddia ettii gibi gnein bedenini deil,
onun bedenini saran ve evreleyen koyu grnmez ana n-
lar gsterecektir; beden insan gzyle grlemez olacaktr.
Bu tr yarklar ya da aklar yoluyla, gnein ana nlarn
filtresiz ya da damtlmam halde dorudan almamz gere-
kir. Bu nlar bizim normalde aldmzdan daha youn ola-
caktr ve bylece manyetik ineyi etkileme noktasnda daha
byk bir gce sahip olacaktr. Sonra, her 11 ylda bir, man-
yetik ine byk bir sapma yaayacaktr.
Eer mmkn olsayd gne lekelerinden gelen nlar
gneten gelen dier nlardan yaltarak test etmek ve yal-
nzca gne lekelerinden gelen nlarn m yerkrenin k
gcn etkileyebildiini grmeye almak ilgin bir test
olurdu. Eer yalnzca gne lekelerinden gelen nlar bunu
yapabiliyorsa, o zaman gnein uzmanlam bulutlarnn ve
atmosferinin yerkre zerinde k retimi iin gerekli oldu-
unu hemen anlarz.
Gne glerinin manyetik ineye etkisi
Yukardaki diyagramla manyetik inenin neden ve nasl

gnein manyetik yakn gleri tarafndan ynnn deiti-
rildiini gstereceim.
177
Pusulaya tutturulmu A tarafndan temsil edilen gc el-

de etmek iin, D arl onun bu ban koparmaldr. O bu-
nu yapamaz. Fakat izgiyi aa ekip, Bye giden dz bir iz-
gide ilerlemesini engelleyebilir. pteki yn deiiklii manye-
tik inedeki yn deiikliini ifade etmektedir.
Gnein manyetik yakn gcnn yol at manyetik i-
nedeki farkllklar ikna edici bir doa gereidir. yle ki:
Gnein gl manyetik gleri vardr,
Yerkrenin gl manyetik gleri vardr; ve
Gnein manyetik glerinden bazlar yerkrenin man-
yetik glerinden bazlarna yakndr.
GNE SSTEM. Ben gne sistemini evrendeki tm

sistemlerin muhtemel ileyi tarznn bir numunesi olarak
gryorum. Aslnda bunlar semavi bedenler arasnda arp-
malarn nne gemek iin ya ayn tarzda ya da ok benzer
bir tarzda ilemek zorundadr.
Yerkrenin gnee uzaklnn 91.430.000 mil olduu he-
saplanmtr. Gnein etrafndaki her yl izdii dairenin
609.553.000 mil uzunluunda olduu sylenmektedir. Yerk-
re bu daireyi gnde 1.670.000 millik bir hzla izmektedir.
Yerkre gnein etrafndaki dnn bir elips eklinde ger-
ekletirir. Yerkre ile gne arasnda yerkrenin gneten
belirtilen uzaklkta tutulduunu gsteren gzle grlr bir
balant yoktur. Hal byle olunca, grnmeyen glerin ara-
clar olduklar ve bu glerin gneten trm ettii kantlan-
maktadr.
Gler araclyla bu dn gerekletirmek iin birden
fazla g gereklidir. Keza tm glerin uyum ve birlik-bera-
berlik iinde altklar da gsterilmektedir. imdi de gle-
rin neler olduunu, nasl yaratldklarn ve nasl ilediklerini
gstermeye alacam ok meakkatli bir i ama 50 yl a-
kn bir almann ardndan bunu baarabileceimi dn-
yorum.
178
Gne
Gnein yerkreyi bir daire eklinde kendi etrafnda dn-

drebilmesi iin drt farkl g gereklidir.
- Bu glerin gneten,
- biri ise yerkreden trm etmelidir.
Drt g unlardr:
- Gnein yerkreyi kendi etrafnda dndrmesini sala-
yan itici gc.
- Gnein yerkrenin gnee ekilmesini engellemeye ya-
rayan itici gc.
- Gnein pskrtc gcn yerkreyi uzaya tamasn
engellemeye yarayan manyetik gc.
- Gnein itici ve manyetik glerine yakn olan yerkre-
nin manyetik bir gc ya da gleri.
- Burada iki yerkre gc de olabilir tek de ama o kadar-
n bilmiyorum.
Buraya kadar tm bu glerin var olduunu gsterdim.
Gnein glerinden ikisi (manyetik g ile pskrtc g)
tarafsz bir blge oluturmaldr. Gnein yzeyindeki ps-
krtc g manyetik gten daha fazla olmaldr ve gnein
yzeyinden uzaya doru ilerledike gc azalmaldr. Man-
yetik g gnein yzeyinde pskrtc gten daha zayf
olmaldr ve uzaya doru ilerledike kuvveti azalmaldr ama
gcnn azalma oran pskrtc gten ok daha az olma-
ldr; sonra belli bir noktada gezegenin manyetik kapasitesi-
ne bal olarak tarafsz bir blge oluacaktr ki buradan sap-
mas mmkn deildir.
Gezegenlerin hepsi de farkl bir manyetik kapasiteye sa-
hiptir. Bu nedenle manyetizmalar farkl oluundan tarafsz
blgelerinin gneten uzakl da farkl olacaktr. Dolaysyla
Merkrn gnee ok yakn olduu, Neptnn ise grle-
meyecek kadar uzak olduu ortaya kmaktadr.
Kesin olarak syleyemesem de manyetik kapasiteyi belir-
leyen eyin younluk olduu anlalmaktadr. Biliminsanla-
rmzn gezegenlerin younluu hakkndaki iddialarnda
179
hakl olduklarn kabul edersek, gnee en yakn olan geze-

gen en youn, en uzak olansa en az youn olan olacaktr.
Pskrtc gler Manyetik Gler Tarafsz Blgeler Gezegenler
GNE SSTEM
Bu geleneksel bir diyagramdr. Uzaklklar ve boyutlar

dikkate alnmamtr.
1) Gneten kan eik izgiler. Merkezka g.

2) Dz ve dalgal izgiler. Gnein gleri (manyetik g de
dahil).
3) Siyah emberler. Gezegenlerin tarafsz blgeleri.
4) Gezegenler
180
Gne
* * *
imdi de farkl glerin nasl ileyeceini gstereceim.
TC G. tici g gnein manyetik glerinden bir ks-

myla yerkrenin elektromanyetik blme ait olan manyetik
glerinden bir ksmnn birbirine ekilmesiyle gerekleir.
Gnein nlaryla gleri gnein dnme hareketini takip
ederler (bir tekerdeki gbei takip eden parmaklar gibi). Bu-
rada gbek gnetir, nlar ve gleri de parmaklardr. Bunu
ldan asn deitirerek de grebiliriz; ldaktan kan
nlar a deiikliini takip eder.
Gne nlarndaki gler kendilerine yukardaki birok
rnekte gsterilen tarzda yerkrenin yakn glerini balar-
lar. Bu manyetik ban gc yerkreyi temas halinde tutmak
ve kendi ekseni etrafnda dndrmek iin yeterlidir. Ne yer-
kre ne de gezegenlerden herhangi biri gne nlar kadar
hzl hareket eder. Eer edebilselerdi, dnlerini 16 gnde
tamamlarlard.
Fakat manyetik kontrol yerkreyi ya da gezegenlerden her-
hangi birini kaskat tutmak iin yeterli deildir. Mekanik me-
kanizmada kayma mesafesi denen bir ey vardr. Bu kayma
denen hadise iki nedenden kaynaklanr: Gerek kayma ve ba-
lantlarn gerekten kopmas. Yerkre ya da bir gezegen d-
nerken, bu blge gnein gr alanndan karken, gerek
ba kopar ve bir yzey gneten kaybolurken, bir baka yzey
ne kar ve bylece bir balant koparken bir dieri kurulur.
Manyetik kayma bir mknats manyetik ine kutusunun
etrafnda hzla dndrerek kantlanabilir. ne mknats ta-
kip edecek ama her seferinde g kaybedecek ve en sonunda
baka bir mknats ilkini takip etmedii takdirde tmyle
kontrolden kacaktr. Sonra inenin ne kartlan yeni alan-
lara denk decek ekilde ileri doru hareketi devam edecek
ve yine manyetizmann kontrol altna girecektir.
Manyetik ineyle balantl bir gerek de mknats ine-
den ne kadar uzaklarsa, inenin hareketlerinin o kadar ya-
181
va olacak olmasdr. Ayns gezegenler ve gne iin de ge-

erlidir; gezegen gneten ne kadar uzaksa, hareketlerinin de
o kadar yava olduu grlecektir.
ok ama ok kk olsa da (zira uzayda arl sfrdr)
yerkrenin hz da dikkate alnmaldr,
Ay ve Merkr gezegeni saf manyetik kaymaya birer r-
nektir. kisi de kendi ekseni etrafnda dnmedii iin ve ikisi
de kendi dnlerini kontrol eden glerin hzyla hareket et-
medikleri iin, saf kayma yavalklarn aklar. Gnein yer-
kre zerindeki temel manyetik kontrol blgesi kutup blge-
leridir ve buralar ar derecede manyetiklemitir. Gne,
manyetikliini kaybetmi bir blge zerinde herhangi bir
kontrole sahip deildir.
PSKRTC G. Pskrtc g gnein merkez-

ka gcdr; bu g her zaman dou yerinden uzaklatrr,
darya ve teye pskrtr. Menzili dahilindeki her eyi
uzaya atmaya ve gnein uydularndan hepsini onun kontro-
l dna karmaya abalar. Fakat bunu yapamaz nk ona
kar ileyen baka bir g vardr. Bu g her uyduyu gne-
e ekmeye alr; Byk Tasarmc iki felaketten de sakn-
mak adna glerin kuvvet bakmndan eit olduklar tarafsz
blgeler oluturmutur. Bylece pskrtc g yerkreyi
ve gezegenleri uzaya atamaz.
MANYETK G. Manyetik g gnein manyetik g-

lerinden biridir. Biridir diyorum nk gne ultra ve youn
manyetik glere sahiptir ve bu gler onun ynetici gnei-
nin glerine yaknken, yerkre glerine yakn deildir. Bu-
nu daha nce gstermitim.
Yerkreyi yrngesinde tayan ey gnein manyetik g-
c mdr (yerkreyi kendi ekseni etrafnda dndren man-
yetik g) yoksa pskrtc gce dman olan tamamen
farkl bir g m, akas u an bunu syleyebilecek ehliyete
sahip deilim.
182
Gne
Gnein manyetik gleri kukusuz en d uyduya eriir-

ler, bu artk hangisiyse. Neptn bu son gezegen olabilir de ol-
mayabilir de. Yakn dnemde kefedilen Plton gne siste-
mimizin paras olabilir de olmayabilir de.
Gne sistemini oluturan bedenlerin sergiledii hareket-
lerden, pskrtc gcn gnein yzeyinde manyetik g-
ten ok daha gl olduu ve her ikisi de uzaya doru iledi-
inden, pskrtc gcn manyetik gten ok daha hzl
g kaybettii aktr.
TARAFSIZ BLGELER. Yerkrenin ve gezegenlerin ta-

rafsz blgeleri gne sistemi diyagramnda (sayfa 180) her
biri etrafnda bir gezegen olan gnee paralel daireler eklin-
de gsterilmektedir. Bir uydunun tarafsz blgesini yneten
ey manyetik kapasitesidir. Manyetik kapasitesini belirleyen
ise bedeni oluturan elementler, kabuun kalnl ve genel
younluktur. Gne sistemini oluturan bedenler bunu t-
myle dorulamaktadr.
Bir gezegenin manyetik kapasitesi ne kadar yksek ya da
bykse, tarafsz blgesinin gnee yaknl o kadar fazla
olacaktr ve en dk manyetik kapasiteye sahip olan beden
gneten en uzak olacaktr.
Geici bir g tarafndan itki verilen bir beden, dz bir iz-
gide balayarak ileri frlar ve bir manyetik g onu ekene ve
durdurana kadar bu dz izgiyi takip eder. Sonra manyetik
g bedene hkim olur.
Fakat eer itici g geici bir nitelikte deilse ve dairesel
bir harekete sahip deilse, onu yneten yeterince gl mer-
kezka ve manyetik gler yoksa, tarafsz bir blge olutura-
maz ve o zaman da ka sonsuza dek devam eder.
Yerkrenin ve gezegenlerin yerletirilme koulu bu oldu-
undan, gnein etrafndaki uular sonsuza dek devam et-
mek zorundadr.
183
Geici bir gle sonsuz bir g arasndaki fark gsteren

bir rnek olarak, alt ksm bir su yalann iindeki bileyta
rneini ele alacam.
Bileyta dndke yalaktaki su ykselir, belli bir mesafe
tanr ve sonra bileytann merkezka geici gc tarafn-
dan dar atlr. Su yala terk ederken ilkin dz bir izgide
ilerler ama sonra yerkreye doru eriler izmeye balar. Bu
eri yerkrenin sonsuz souk manyetik gcnn suyu ekti-
inin ve bileytann merkezka gcne baskn ktnn bir
gstergesidir. En sonunda su, yerkreye arpar. Zayflam
bir geici g, kuvvetli bir sonsuz gce yenilmitir.
Ne yerkre ne de gezegenlerden herhangi biri uzaya ta-
nabilir, tpk suyun bileytann merkezka gc tarafndan
uzaya tanamamas gibi.
Yerkre ve gezegenler gnein merkezka gc tarafn-
dan ancak bu kadar ileriye tanabilirler. Hepsi de tarafsz
blgelerinde kalmaya zorlanrlar. Zira gneten uzaa yer-
letirildikleri blgede, gnein manyetik gc onlar gnein
merkezka gcnn karsnda tutmaktadr. Ne yerkre ne
de gezegenlerden herhangi biri gnee ekilebilir, zira taraf-
sz blgelerinde gnein pskrtc gc manyetik gten
daha fazladr ve gnee daha fazla yaklamalarn engeller.
Yerkrenin ve btn gezegenlerin kendi manyetik kapasi-
te dereceleri vardr ve hepsi farkl olduundan hibirinin ta-
rafsz blgesi ayn deildir. Bu nedenle birbirleriyle arpa-
mazlar.
Ayn tarafsz blgeyi igal eden iki gezegene sahip olmak
iin, tastamam ayn boyutta olan, tastamam ayn elementler-
den oluan ve birbiriyle ayn oranda ve tastamam ayn kabuk
kalnlnda olan iki gezegene sahip olmak arttr. Aksi tak-
dirde, manyetik kapasiteleri ayn olmayacaktr; ayn olmad-
iin de ayn tarafsz blgeye sahip olmalar olanakszdr.
Bana sk sk sorulmutur, eer bir gezegen belirleneme-
yen bir nedenle tarafsz blgesinin dna karsa ne olur?
184
Gne
diye. Ciddiye alnacak herhangi bir ey olmaz. Bu tr bir du-

rumda glerin nasl ileyeceini ve sonunda ona ne olaca-
n gsteren bir diyagram iin sayfa 194e baklabilir.
SERSER GEZEGEN. Gezegen nihayet tarafsz blgesine

tekrardan yerlemeden nceki iki tam, bir de yarm hatal d-
nn resmini sundum. Aslna baklacak olursa ilk dnte
hatasn dzeltebilmesi de mmkndr birok dne gerek
Bir Serseri Gezegen
lk hata noktas
Son dzeltme noktas
lk hatal evrim
kinci hatal evrim
Son dzeltme
Gneten gelen gler
duymas da. Tm mesele bu tr bir hata gerekten olsayd ne

olaca sorunudur.
D ember Cde manyetik g pskrtc gten o kadar
stn olurdu ki gezegenin da doru hareketi kontrol edilir
185
ve byk bir itkiyle geri getirilirdi. Bylece gezegenin kendi

yrngesinin merkezi civarnda tarafsz blgesinin iine geti-
rilmesi durumu ortaya kard. Burada pskrtc g s-
tnl ele geirir ve yeniden onu tarafsz blgenin dna
gnderirdi, ama ilk hatasnda olduu kadar uzaa deil ve
bu bylece devam ederdi, her seferinde elipsi daraltr ve en
sonunda yeniden tarafsz blgesine yerleirdi.
rnek olarak salnan bir sarkac alalm; her balangta ve-
rilen itki, sarkacn salnmasn salar, ama her salnm gittike
daha ksalr ve sonunda durur. O zaman zerinde salnd u-
bukla souk manyetik g arasndaki tarafsz bir blgededir.
Evrendeki eitli bedenlerin hareketleri gne sisteminin
evrendeki dier birok sistemin bir benzeri olduunu aka
gstermektedir. Gneimiz ve uydular daha stn bir gne-
in etrafnda dnmektedir. Bu stn gne ve eitli sistem-
leri ise baka bir byk gnein etrafnda dnmektedir ve bu
byle evrenin merkezine dein srmektedir.
SONULAR. Yerkrenin gnein etrafndaki dnyle

balantl olan btn gler eittir ve sonsuzdur.
Yerkre gnein etrafndaki hareketini gne canl bir be-
den olduu srece durduramaz.
Yerkre gnee ekilemez.
Yerkre uzaya frlatlamaz.
Yerkre baka bir bedenle arpamaz.
Gne sistemindeki her bedenin kendi tarafsz blgesi
vardr.
Evrendeki her bedenin kendi tarafsz blgesi vardr.
Tarafsz blgeler asla birbirleriyle kesiemezler.
Hibir beden tarafsz blgesinin dna karlamaz.
Gnein sert bir kabuu, yumuak bir merkezi vardr.
Gnein yava yava yanarak intihar ettii doru deildir.
Gnein souk bir bedeni vardr.
Gne atmosferinin tesine s veremez.
186
Gne
Bir kutup kendi ynetici bedeninin etrafndaki dn sra-

snda birok kez manyetiklik kazanp, birok kez manyetikli-
ini kaybedebilir.
Byk Kozmik Glerin ne olduunu ve ileyi tarzn

ok yetersiz ekilde gsterdim ama okurlarmn en azndan
bir kesiminin eserimi ne anlatmak istediimi anlayacak kadar
ak bulduuna eminim.
187
Sekizinci Blm
Muhtelif Olgular
erkrenin kutbunun salnm olgusuna yerkrenin sarka-

Y c adn verdim nk kutbun salnm saatin salnan sar-
kacnn tastamam aynsdr.
Bugn yerkrenin kutuplarnn yntemli ve dzenli bir
tarzda salndn gryoruz. Yerkrenin kutuplar gnein
etrafndaki her dn srasnda bir salnm yapar. Kutupla-
rn salnmnda hibir deiiklik olmaz. Bu salnmlar her za-
man ayn derecede ve saatte olur ve bylece yerkrenin nihai
bir manyetik dengede olduunu gsterir.
Kuzey kutbunun seyahati ortann 23,5 derece dousun-
dan yaklak 23,5 derece batsna kadardrtoplamda yakla-
k 47 derece; 23,5 derece doudan 23,5 derece batya gidi
geli tam bir salnm oluturur.
Kutbun bu ileri-geri hareketleri bize drt mevsimi verir.
Buraya alnan diyagramn Kuzey Yarmkrenin kuzey
blgelerini (Kuzey Kutup dairesinin biraz gneyine kadarki
blm de dahil) kapsamas amalanmtr.
Kutbun salnmn gerekletirirken glerin ileyii y-
ledir:
Bat snrndaki kutuptan, ortann 23,5 batsndan balyo-
ruz. Birka ay boyunca gne nlar kuzey kutup blgeleri-
ne dmemitir ve biraz gneyde gne her gn yalnzca bir-
ka saat yzn gstermitir ve sonra nlar en geni ayla
vurmutur. Bu aylar boyunca tm bu blgeler ar derecede
189
manyetize olmutur zira bu dnemde yerkrenin bedenin-

den atmosfere hibir g ekilmemitir, ama tm bu sre zar-
fnda gler atmosfere atlmtr. Bylece ar derecede man-
yetize olmutur.
YERKRE SARKACI
A. Kutbun orta konumu. B. Douya doru gitme snr,

23,5 derece. C. Batya gitme snr, 23,5 derece. D. Batdan
douya gidi. E. Doudan batya gidi. F.F.F. Bir topacn
(ocuk oyunca) bir kutbunun yolu. G.G. Yerkrenin kut-
bunun yolu.
Jiroskopik g kutbu 23,5 derece doudan geri tadn-
da, kutup ortada durmad; itilim ve hz onu 23,5 derece bat-
ya tad. 23,5 derece batda, jiroskopik g yeniden kutbun
190
Muhtelif Olgular
Saat sarkac yerkre sarkacnn bir suretidir.
kontroln ele geirdi ve orta konumuna tamaya giriti,

ama kutup douya doru ilerlediinden, ar derecede man-
yetiklemi blgeleri gne nlar ile temasa geirmiti. Son-
ra gne gleri kutup blgelerine ar gl bir ekilde bir
daha aslmaya balarlar. Jiroskopik gcn yeniden stesin-
den gelinir, bu kez bunu yapan gnein manyetik yakn g-
leridir. Kutbu ileri doru 23,5 derece douya ekmeye baar-
mlardr. Kutup bu konuma geldiinde, kutup blgeleri
191
manyetikliini o kadar ok yitirmitir ki ve bununla gnein

ekimi o kadar zayflamtr ki jiroskopik g yeniden kut-
bun kontroln ele alr. Sonra kutbu yeniden eskisiyle ayn
sonucu verecek ekilde orta konuma geri tamaya giriir. Ve
bu byle sonsuza dek devam eder.
Kuzey kutup blgeleri ar manyetiklik kazanr, sonra
manyetikliini kaybeder ve kutup bu srada saat sarkac gibi
bir ileri bir geri salnr.
Eer kutup blgeleri gne glerinin yerkrenin yzeyi-
nin bu ksmnda orta blgelerinde olduundan daha gl
bir kontrole sahip olmasn engelleyecek ar bir manyetiklik
kazanmasayd, yerkre kutuplarn salnm olmadan dnerdi
ve bylece mevsim deiiklikleri olmazd.
Eer yerkrenin jiroskopik gc gnein manyetik yakn
glerinin stesinden gelecek kadar kuvvetli olsayd, kutup-
lar salnmazd ve yl boyunca scaklk deiiklikleri yaan-
mazd.
Eer yerkrenin merkezi mknats yerkrenin glerini
gnein ekimine kar kendi bedeninde tutacak kadar gl
olsayd, yerkre l bir dnya olurdu. Kendi ekseni etrafn-
da dnemez ve zerinde hayat olmazd.
* * *
Yerkrenin kuzey kutbunun neden bir ocuk topacnn

kutbu gibi bir ember iinde dnmek yerine saat sarkac gi-
bi bir ileri bir geri gidip geldii sorusuyla sk sk karlam-
mdr.
Bu soru cevaplamas olduka ilgin bir sorudur nk her
iki durumda da ileyen gler jiroskopik ve manyetiktir.
nce farkllktan balayalm. Yerkrenin kutbu diyagram-
da (sayfa 191) A.B.C. ile gsterildii zere, bir saat sarkac gi-
bi salnr. Topan kutbu ise diyagramda f.f.f. ile gsterildii
gibi daireler izer.
192
Muhtelif Olgular
Topac dndren g geici bir gtr. Bu nedenle topacn

jiroskopik gc de geici bir gtr. Yerkrenin kutuplarn
yneten jiroskopik g geici deil sonsuz bir gtr.
ki jiroskopik g de (gerek yerkrenin gerekse de topacn
jiroskopik gc) kendilerine kar ileyen manyetik glerle
muhatap olmak zorundadr.
Yerkrenin jiroskopik gc onu yalnzca tek bir yandan
yani gnee dnk yanndan eken gnein manyetik yakn
gleriyle kar karyadr.
Topacn jiroskopik gcyse onu her taraftan eken yerk-
renin souk manyetik gleriyle kar karyadr, zira topa
gcn stnde dnmektedir ve tmyle onun tarafndan
evrilidir; bylece topa her taraftan ekilmektedir, oysa yer-
kre yalnzca tek bir taraftan ekilmektedir.
Dnen topacn itilimi kendisini dndrmeye balayan ge-
ici gcn tkenmesiyle birlikte yava yava snmlenir ve
itilimle hz azaldka, jiroskopik g de ayn oranda zayflar.
Topacn jiroskopik gcnn zayflamasyla birlikte, yerkre-
nin souk manyetik gc topac eker. Souk manyetik g
kutbu yava yava ekerek balar; o da zaman iinde manye-
tik ekime teslim olur. Kutup geri dnemez nk manyetik
g jiroskopik gten daha kuvvetlidir. Bu nedenle manyetik
g jiroskopik gcn zayflamasna paralel olarak glenir,
ta ki en sonunda jiroskopik g o kadar zayflar ki manyetik
g tm kontrol ele geirir ve topac kendisine eker. Man-
yetik g topacn kutbunu kendine ektiinden, onu tutar,
bylece topacn kutbu daireler izerek dner ve jiroskopik
g zayfladka emberler giderek byr. Topa yuvarlanr
ve onun tarafna yaslanr; merkezi mknatsa sunulabilecek
en byk alandr bu.
Gne gleri sonsuzdur. Yerkrenin jiroskopik gc
sonsuzdur. Yerkrenin jiroskopik gc ne zayflatlabilir
ne de durdurulabilir. Gnein onun karsndaki ekimi s-
nrldr ve kutup tehlike noktasna yaklatka zayflar; yer-
193
krenin jiroskopik gc kontrol ele geirir ve onu yeni-

den ortaya getirmeye giriir. Topacn aksine yerkre yu-
varlanamaz ve yerkrenin jiroskopik gcnn ekimi yal-
nzca bir taraftan olduundan, kutup ekimi takip etmeye
zorlanr. Bu nedenle, tpk bir saat sarkac gibi, ileri geri ha-
reket eder.
DRT MEVSM. Yerkrenin scaklklarn belirleyen ey,

gne nlaryla glerinin yerkrenin yzeyine hangi ay-
la dtdr. Bu nedenle drt mevsim deiikliinin nede-
ni yerkrenin kutuplarnn salnmdr.
Buraya alnan diyagram drt mevsimi gstermektedir
(sayfa 195).
1) Gne ekvatora dik vurmaktadr. Kutbun douya do-

ru hareket ettii bu dnemde, kuzeydeki lman blgelerde
mevsimlerden bahardr. Kutup batya doru hareket edip
gne ekvatora dik vurduunda kuzey lman blgesinde
gz, gneydeyse bahardr.
2) Gne burada Yenge Dnencesine dik vurmaktadr.
Kuzey lman blgelerinde yaz ortas, gneydeyse k orta-
sdr. Gne nlarnn kuzey lman blgelerine dme
as genitir, ama en geni ayla vurduu yer gney bl-
geleridir.
3) Gne imdi Olak Dnencesine dik vurmaktadr ve
bu nedenle gne nlar gney lman blgelerine geni
ayla vururken, en geni ayla gney blgelerine vurmakta-
dr. Bylece tm slar tersine evrilmitir, zira gne Yenge
Dnencesini terk etmi ve Olak Dnencesine hareket ede-
rek kuzey lman blgelerinde yaz, kuzeyde de k balat-
mtr.
194
Gne Ekvatora dik vurur.
Bahar ve Gz, Kuzey Yarmkre
Gz ve Bahar, Gney Yarmkre
Gne Yenge Dnencesine dik vurur.

Kuzey Yarmkrede yaz
Gney Yarmkrede k
DRT MEVSM
Gne Olak Dnencesine dik vurur.
Gney Yarmkrede k
Kuzey Yarmkrede yaz
Eer yerkre u an olduundan daha hzl dnyor olsay-

d, jiroskopik gc daha gl hale getirirdi. Sonra bu g
23,5 douya gelmeden nce kontrol ele geirir, bu da saln-
m ksaltrd. Eer salnm ksalsayd, imdi lman blgeler-
deki ve kutup blgelerindeki byk scaklk deiiklikleri ol-
mazd. Bu blgeler ok daha souk, tropik blgelerse ok da-
ha scak olurdu.
Eer yerkre u an olduundan daha yava dnseydi, yer-
krenin jiroskopik gc daha zayflard. O zaman kutuplar
daha yava ve uzun bir salnm gerekletirirdi ve yerkrenin
bir salnm tamamlamas gnein etrafnda bir dnten da-
ha fazla srerdi ve bunun sonucunda daha uzun ve scak bir
yaz, daha uzun ve souk bir k yaanrd. Ama deiiklikler
bununla kalmazd zira bu durum manyetik felaketlere yol
aar, hayat byk oranda silip sprrd. Nitekim yerkre-
nin geliiminde bu birok kez yaanmtr.
Yerkrenin hareketleriyle balantl tm glerin tarafsz
blgeleri vardr. Bunlar gne sisteminin dndaki dier g-
nelerden gelen glerin hibirinden etkilenmezler. Tm
gler nihai diziliini alr ve bylece mevsimler deimez.
Bunlar yerkrenin nihai manyetik dengeye kavutuu d-
nemden beri byledir ve sonsuza dek de byle kalacaklardr.
YERKRENN ELPS. Yerkre gnein etrafnda tam bir

daire izmez, hareketini elips ya da oval eklinde gerekletirir.
Gnein etrafndaki dnn gerekletirirken yerkre
gnee iki kez daha fazla yaklar. Gnee en ok yaklatn-
da yerkrenin gnberi uzaklnda olduu sylenir.
Bu durum Mart ve Eyll aylarnda olmak zere ylda iki
kez gerekleir.
Yerkre gneten ylda iki kez dier zamanlarda oldu-
undan daha uzaktr. Gneten en uzak olduunda, yerkre
gnte mesafesindedir. Yerkre Haziran ve Aralk aylarnda
gnte mesafesindedir.
196
Muhtelif Olgular
Yerkrenin Elipsi
YERKRENN DN. Yerkrenin kendi ekseni etra-

fndaki dn iki farkl g tarafndan gerekletirilir:
Gnein yakn manyetik gleri ve
Yerkrenin gnein manyetik glerine ve yerkrenin b-
yk merkezi mknatsna yakn gleri.
Diyagramn aklamas:
1) Gnein yakn gleri yerkrenin drtte birinin man-

yetikliini yok etmektedir (sabah).
2) Yerkrenin bir eyreinin manyetiklii yok edilmekte ve
bylece gne gleri gn ortasndan gnein batna kadar
bu blge zerinde herhangi bir gce sahip olamamaktadr.
197
Yerkrenin Dn
3) Yerkrenin bir eyrei gnein douundan sabaha ka-

dar yeniden manyetiklik kazanmaktadr.
4) Yerkrenin bir eyrei gece yarsndan gnein dou-
una kadar yeniden manyetiklik kazanma srecini tamamla-
maktadr.
5) Etkili ekim gleri tayan nlar.
6) Etkili olmayan ekim gleri tayan nlar, bunlar et-
kili deildir nk manyetikliini kaybetmi drtte birlik ala-
na dmektedir; bu alandaki mevcut tm gler yerkrenin
bedeninden atmosfere ekilmitir.
Yerkreyi ekseni etrafnda dndrmek iin, gnein yakn

manyetik gleri, yerkrenin bedeninde olan yerkrenin ya-
kn glerini kendisine eker. Yerkrenin bu yakn gleri
yerkrenin birincil gcnn elektromanyetik blmdr.
Gnein gleri yerkrenin bedenindeki yerkre glerini
ekerken, onlar atmosfere srklemeye alrken, yerkre-
nin byk merkezi mknats bunu engellemeye alr ve on-
lar yerkrenin sert kabuunda tutmaya alr. Dolaysyla
bunlarn herhangi bir mcadele vermeden depolarn terk et-
melerine izin vermez. Dolaysyla birbirlerine kar mcadele
eden, deyim yerindeyse, halat ekme yarna girimi iki g
vardr.
Fakat gnein gc yerkrenin merkezi mknatsnn g-
cnden daha fazladr ve sonunda youn bir mcadelenin ar-
dndan, bu depolanm gleri yerkrenin bedeninden at-
198
Muhtelif Olgular
mosfere ekmeyi baarr. Merkezi mknats bu yerkre gle-

ri zerindeki kontroln hemen deil, yava yava kaybeder.
Gne glerinin basks mknatsn dayanabileceinden da-
ha fazla olduunda, yerkrenin bedenini yava yava terk
ederler.
Bilim kardelerimizden bazlar u soruyu sorabilir: Yer-
kre glerinin aniden deil de yava yava ekildiini nere-
den biliyoruz? Cevap basit: Aklla. Gne gleri yerkre-
nin yzeyine dmeye balad andan itibaren (yani gne-
in batnda), yerkrenin depolanm glerine aslmaya
balarlar, ama gne gleri geni ayla ekmeye altn-
dan, aslmakla kalrlar ve bu gleri yerkrenin bedeninden
karmay baaramazlar. Fakat yerkrenin bedenindeki g
yeterince dik bir ada olana kadar, gne gleri merkezi
mknatsn stesinden gelip gne atmosfere ekilene kadar,
yerkreyi etrafnda dndrecek denli gce sahiptirler. Bu
durum yerkrenin bu yzeyinin manyetikliini kaybetmesi-
ne yol aar zira manyetik gler yerkrenin bedenini terk et-
mitir ve artk atmosferdirler. Gne gleri manyetiklikleri-
ni yitirdiinde artk bu ksm zerindeki kontrollerini kaybe-
derler nk elementlere yakn deillerdir ve yalnzca ele-
mentler kalmtr. Bu sre zarfnda bu yzey batdan douya
ekilmitir.
Diyagramdaki 1. eyrek yava yava ileri ekilip manyetik-
lii yok edildike, 4. eyrek yava yava ne kar ve 1. eyre-
in yerini alr. Dolaysyla manyetikliini yitirmi blgelerden
biri giderken, tmyle manyetiklik kazanm bir baka blge
onun yerini alr. Bu ekilde kesintisiz, srekli ve sonsuza dek
sren bir ekme ve dnme olay devam eder.
Gnein merkezi mknats tarafndan ekilmesinin ve ele-
mentlerin ekiminin nnde herhangi bir direni olmasayd,
gne yerkrenin bedeninden gleri onu hibir ekilde ha-
reket ettirmeden ekebilirdi. Gne yzeyi manyetiklikten
arndrmay baarmasayd, bir tarafsz blge ya da l mer-
199
kez olurdu, zira gne gleri 1. ve 2. eyrek zerinde eit g-

ce sahip olurlard. Bunun sonucunda 1. eyrek douya, 2.
eyrek de batya ekilirdi; iki yzey eit olduundan iki e-
kim de eit olurdu. Bylece ortaya l merkez kard. Yerk-
re o zaman duraan olurdu, yani her zaman yalnzca gnee
doru tek bir taraf olurdu.
Daha nce de belirtildii zere, gler yerkrenin yze-
yinden ekilip alndnda, sz konusu blge manyetikliini
kaybeder ve gne o blge yeniden manyetiklik kazanana ka-
dar her trl kontroln kaybeder.
Yerkrenin bir blgesi gnein nlarnn tesine geer
gemez (3. eyrek) gne gleri gzden kaybolmutur. Son-
ra bu yzey yeniden manyetiklik kazanmaya balar. Gne
nlarnn ortadan kayboluu gleri merkezi mknatsa kar-
bir g olarak havada ya da yerkrenin yzeyinde brakr.
Sonra merkezi mknats btn tkenmi gleri ve ksmen
tkenmi gleri yeniden canlandrmak iin ekmeye balar;
ayrca yeniden canlandrlm glerle birlikte yeniden bo
depoyu doldurmaktadr.
Tkenmemi gler atmosferde kalp geceleri doann ii-
ni yapmay srdrrler. Yukarda sylenenlere yerkreye at-
mosferdeki ar yklemelerin (imek gibi) geri dn
dahil deildir. Bu gler tkenmi gler deildir.
imdi bu sylenenleri birka rnekle aklayacam.
1. rnek. Bir pusulann manyetik inesi.

Yerkrenin manyetik glerinin kutup blgelerinde top-
lamas inedeki manyetik gc kendisine eker. Kuzey g-
c manyetik inenin iindeki gc dar karmaya al-
maktadr. Kuzey gc bunu yapamaz nk ineyi olutu-
ran elementler g karsnda ok stndr. Kutup gc i-
nenin iindeki gc kartamasa da, inenin ar manyetize
olmu noktasn kendisine ekip orada tutabilir. Eer kutup
gc bu gc ineden ekebilirse, ine tpk yerkrenin man-
200
Muhtelif Olgular
yetikliini kaybetmi bir blgesi gibi ilerliini yitirir. Eer

gne kutuptaki manyetik gc gibi yerkrenin kabuunda-
ki gleri dar kartamazsa, yerkre tpk manyetik ine gi-
bi yerinde dururdu. Kendi ekseni etrafnda dnemezdi.
2. rnek. plik kr.

Bir iplik kryla yerkrenin kendi ekseni etrafnda nasl
dndn gstereceim.
Bir iplik krnn dndrlmesi ilemi. A. Dingilin zerindeki ip-

lik kr. B. krktan ekilen iplik. C. plii eken g. D. Yerkrenin
merkezini temsil eden dingil.
El (C) gnein yakn manyetik glerini temsil edecektir.

plik (B) yerkrenin gnein glerine yakn gleri olacaktr.
El iplie asldnda, krk dner. Bylece yerkrenin
gleri alrken (ekilirken), bunlar tpk iplik gibi yerkreyi
(krk) dndrr. Hem yerkre hem de krk direniten t-
r dner.
krktaki iplik gevek olduu takdirde, yalnzca iplik d-
necek, krk dnmeyecektir. Gnein ekimine direni olma-
sayd, gler yerkrenin kabuunu onu dndrmeden terk
edecekti.
Eer ipliin sonu olmasayd ve iplii eken g geici me-
kanik bir nitelikte olmasayd, aksine sonsuz bir g olsayd,
krk tpk yerkre gibi sonsuza dek dnmeye devam ederdi.
201
SON MANYETK FELAKET. Manyetik felaketler yerk-

reyi ilk gnden beri eitli zamanlarda ziyaret etmilerdir.
Fakat gnmz biliminsanlar bu felaketlerden bihaberdir.
Halbuki bu felaketler yerkrenin ilk byk medeniyetindeki
atalarmz tarafndan 225 bin yl akn sre nce bilinen, her
adan anlalm ve zerine yazlm bir konuydu. akl ka-
yalarmzn tamam manyetik felaketlerin rndr ve jeo-
loglarn iddia ettii gibi tortul yataklarnn rn deildir.
Manyetik felaketler konusunda eskilerin bilgileri 2. Stinin
egemenlii dnemindeki Msr yazlarnda grlecei zere
3500 yl ncesine kadar tanmtr.
MANYETK FELAKET NEDR? Manyetik felaketin ne ol-

duunu aklamadan nce, yerkrenin iki farkl nedenden
kaynaklanan iki farkl felakete maruz kaldna dikkat ekmek
anlaml olacaktr. Birincisi, yanarda faaliyetlerinden kaynak-
lanan yanarda felaketleri. Bu felaketler yalnzca yerel blgele-
ri etkiler. kincisi de, yerkrenin sarsnts sonucu manyetik
dengenin bozulmasndan kaynaklanan manyetik felaket. Bu
durum yerkre zerindeki btn sular az ok etkiler.
Daha nce de belirtildii zere, manyetik bir felaket yer-
krenin manyetik dengesinin bozulmas sonucu oluur. Yer-
krenin kutbu gnee orta konumundan 23,5 derece daha
fazla ekildiinde manyetik dengesini kaybeder. Kutup orta-
dan 23,5 derece fazla ekildiinde, yerkrenin jiroskopik g-
c onu ok byk bir hzla geri eker ve bu da yerkrenin y-
zey sularnn yer deitirmesine yol aar.
Kutup ok byk bir hzla geri tandnda, bu itkisi bir
sre yerkrenin souk manyetik gcne baskn kar, byle-
ce byk merkezi mknats sular normal pozisyonlarnda tu-
tamaz. Bylece etrafa salrlar.
Yerkrenin sallanmas ve kutbun ok hzl hareket etmesi
sonucunda, kutuplardan balayarak dalgalar oluur, bunlar-
dan birisi kuzeyden, dieri gneyden, yani yerkrenin iki
202
Muhtelif Olgular
kar tarafndan hareket eder. Bu iki kutup dalgas kutup bl-

gelerini terk ederken, ekvator blgelerinin sular kutuplara
doru yerkrenin bir tarafnda gney kutbuna doru, dier
tarafnda kuzey kutbuna doru akmaya balar. Bu dalgalar
kutup blgelerindeki boluklar doldurur ve bir kez daha su-
lar dinginletirir. Bylece bunun suyun tamamen yerkrenin
etrafndaki bir hareketi olduu, ama eitli blgelerde boyu-
nun deitii grlmektedir. Azami yer deitirme her za-
man kutup blgelerinde, asgari yer deitirmeyse her zaman
ekvator blgelerinde yaanr.
Yerkrenin tarihinin balarnda, manyetik felaketler sk
olurdu. eitli kaya oluumlar bunun bir kantdr. Bu fela-
ketler nc Dnemin sonuna kadar devam etmitir; bu
dnemde yerkrenin kabuu o kadar kalnlam ve topak-
lamtr ki yerkre nihai manyetik dengesine kavumutur.
Yerkrenin kabuu kalnlap topaklatndan, gleri-
nin deposu da giderek genilemi ve kapasitesini artrmtr.
Ve manyetik felaketler depolanan g hacmi arttka daha
seyreklemitir.
lk manyetik felaketten sonuncusuna kadar (ama sonun-
cusu hari) dalgalar yalnzca sulardan oluuyordu. Son fela-
ket gerekletiinde, kutup blgelerinde engin buz paralar
olumutu. Sallant gerekleip de dalgalar baladnda, ku-
tuplardaki btn buz paraland ve dalgalar tarafndan ba-
ka yere srklendi. Ekvator sular ise buz tamyordu.
Son bir koulu daha gerekletirmek zere, gler arasn-
da tarafsz blgeler oluturulmas gerekiyordu. Souma sz
konusu olduunda kalnlamann ve soumann sonlanmas
nihai duraan koulu ortaya kard.
Yerkrenin kabuunun kalnlamas ve soumasnda
faaliyet gsteren gler arasnda tarafsz bir blge ilk bak-
ta eitleme yasasna dorudan aykrdr. Ama aslna bakla-
cak olursa, tarafsz blgeyi oluturan esasen eitleme yasa-
syd.
203
Nihai manyetik denge tabirini kullanarak, yerkrenin da-

ha ncesinde de birok kez manyetik dengeye kavutuunu
ya da bu dengeyi kaybettiini ve bunun son manyetik denge
olduunu anlatmaya alyorum.
imdi kutuplarn hareketlerinde bir deiiklie ya da d-
zensizlie neden olabilecek tm gler eit gce erimitir.
Bu nedenle son dengelemeden sonsuza dek kutuplarn ileyi-
i ve hareketi, bu zamana kadar olduu gibi herhangi bir de-
iiklik ya da dzensizlik olmadan tamamen eit ve srekli
olmaldr.
Yerkrenin nihai manyetik dengelenii Yaratcnn yce-
lerin en ycesi, byklerin en by ilerinden biriydi. Her
husus ve ayrnt insan havsalasnn alamayaca bir incelikte
tasarlanmt. Bu admn hazrlklar sular yerkrenin yzeyi-
ni oluturan scak kayalarn zerine kmadan nce balam-
t ve yerkrenin kabuundaki gelimeler Arkeyan zamann-
dan nihayete erdii gne kadar devam etmiti.
FELAKET. nc Dnemin sonunda yerkrenin kuzey

kutbu gvenlik noktasnn birka derece dousuna ekilmi
ve bu da manyetik felaketle sonulanmt.
Yerkreyi ziyaret eden son manyetik felaketti bu. Yer-
kre bir daha manyetik bir felaketle karlamayacakt, zi-
ra bu felaketle birlikte yerkre Nihai Manyetik Dengesine
kavutu.
Nihai derken yerkrenin kabuu kendi glerinin ye-
terli bir hacmini tutabilecek kadar kalnlap topaklat-
ndan, manyetik dengesini yeniden bozmann olanaksz
hale geldiini kastediyorum. Bedeninde yeterli hacimde
g tutarak yerkre, ilkin, gne glerinin kutbu gven-
lik noktasnn tesine srklemesini engeller; ikincisi, g-
nein yerkrenin bedeninde tutulan gleri ekmesi jiros-
kopik gcn kutbu geri frlatmasn engeller. Bu bir diz-
ginlemedir.
204
Kutbun sallanmas
N. kuzey kutbu orta konumda.

S. Kuzey kutbu orta konumda.
A. Kutbun 23,5 derecelik normal bat uzaklk snr.
B. Kutbun 23,5 derecelik normal dou uzaklk snr.
C. Kutbun sallantdan nce ekildii dou noktas.
D. Bu dou noktasna giden kutup yolu.
E. Batya doru sallanan kutbun yolu.
F. Kutbun ulat bat noktas.
1. ve 2. Ekvatordaki normal deiiklikler.
3. Gnein Dye dik vurduu nokta.
X1. Gneye doru buz dalaryla birlikte giden su dalgalar.
X2. Kuzeye doru giden salt su dalgas.
W1. Kuzeye doru buz dalaryla birlikte giden su dalgalar.
W2. Gneye giden salt su dalgas.
Yerkre glerinin bir hacminin yerkrenin bedeninde tu-

tulmasnn bir nedeni, yerkrenin atmosferinin ancak belli
bir hacimde yerkre gcn tutup asl halde tayabiliyor ol-
masdr. Gne gleri atmosferin tayabilecei tm gleri
yerkrenin bedeninden ektikten sonra, yerkrenin bedenin-
de hl jiroskopik gce kar dizgin ilevi grecek kadar g
hl vardr.
Yerkrenin bedeninden atmosferin tayabilecei tm
gler ekildikten sonra, gne gleri tkenmi gler yeni-
den canlanma iin yerkreye dnene kadar daha fazla g e-
kemez. Sonra gnein ekimi, mevcut olmasna karn, o ka-
dar zayflar ki jiroskopik g kutbun kontroln ele geirme-
yi baarr. Kutbun hangi hzla geri tandn belirleyen g-
nein bu ekimidir.
Yerkrenin manyetik dengesi, yerkrenin bedenindeki
glerin sabit hacmine baldr.
Yerkrenin kabuu glerinin deposudur.
Keza bu noktada bu zamana kadar bahsedilen glerin
yerkrenin birincil gcnn benim elektromanyetik blm
adn verdiim ilk byk blmndeki gler olduuna dik-
kat ekmek de yerinde olabilir. Gne ikinci byk blm
(souk-manyetik) zerinde gce ya da etkiye sahip deildir.
Bu blm tm elementleri denetim altnda tutar ve hareketli
maddenin uzaya kamasn engeller.
Yerkre gleri byk srtnme izgisinde yerkre-
nin sert kabuu ile merkezindeki eriyik haldeki madde
arasndaki temas izgisinde yaratlr ve yeniden canland-
rlr ve bunlar yaratlp yeniden canlandrlrken, depoya
(sert kabua) aktarlr ve doa gerektiinde bunlardan ya-
rarlanr.
Gne son derece gl manyetik gler yayar ve bu g-
ler yerkrenin birincil gcnn ilk byk blmndeki g-
lere (rnein kutup blgelerini ar derecede manyetikleti-
ren glere) son derece yakndr.
206
Muhtelif Olgular
Dolaysyla gneten gelen ve belli yerkre glerine son

derece yakn olan manyetik gler vardr. Son byk manye-
tik felaketin nedenini gstermek iin tek bana bu yeterlidir.
Gnein manyetik gleri byk merkezi mknatsn manye-
tik ekiminden ok daha gl olduundan, yerkrenin be-
deninden atmosfere atmosferin tayabilecei kadar g e-
kerler.
nc Dnemin sonunda yerkrenin g deposunun
kapasitesi, kabuunun kalnlamas ve topaklamas nede-
niyle, yalnzca gneten gelen arya karlk vermek iin
deil, ayn zamanda dnya dengeye kavutuktan sonra de-
posunda g fazlasn saklamak iin de yeterliydi. Fakat bu
koula ulaldnda, yerkrenin kutbu bu sre zarfnda g-
venlik noktasnn birka derece ilerisine ekilmiti ve kusur-
suz bir denge kurulabilmesi iin orta konuma getirilmesi ge-
rekiyordu.
Arkeyan zamanndan nc Dnemin sonuna kadar,
yerkrenin merkezi mknatsnn direnii gnein yakn gle-
rinin kutup blgelerinde gnein buradaki uzun sren varl
srasnda yerkrenin bedeninde kalan g hacminin jiroskopik
gce kar gerekli dizgini oluturmasn engellemek iin hibir
ekilde yeterli olmayacak aamaya ulaana kadar yerkrenin
glerinin ekilmesini engellemeye yeterli deildi. Bu nedenle
sayfa 204deki diyagramda C okuyla gsterildii zere gne
kutbu gvenlik noktasnn ok tesine ekmiti.
Yerkrenin kutup yzeyinin neredeyse tamamen manye-
tikliini kaybetmesiyle birlikte, gnein ekimi de neredeyse
tamamen ortadan kalkt. Yerkrenin kontrol imdi gne
tarafndan jiroskopik gce brakld. Sonra, bu g kutbu ye-
niden orta konumuna (kuzeye) tamaya balad. Bylece
yerkreyi yeniden dik konumuna getirdi.
Kutup geri doru yoluna bir kez ktktan sonra (gneten
herhangi bir dizginleme ya da ekme olmadan), hzn gide-
rek arttrd ve sonunda:
207
Tam bir sarsnt ortaya kt.

Son manyetik felaket gerekletiinde, kutup blgelerin-
deki btn buzlar sarsnt nedeniyle yumuayp krld ve su-
lar etrafa sald. Tepelerinde buz dalaryla muazzam su
dalgalar olutu; bu buzlar binlerce yldr oluuyordu. Bu b-
yk su ve buz felaketi kuzey yarmkrenin yaklak yarsn
etkisi altna ald. Bir dier byk su dalgas kar tarafta yal-
nzca ekvator blgelerinden kutba doru etki gsterdi.
Son manyetik felaket, kukusuz, ncesindeki btn manye-
tik felaketlerden daha fazla can ve mal kaybna yol at, zira
nceki felaketlerdeki suya ek olarak, bu felakette suya elik
eden buz dalar da vard. Bu byk su ve buz dalgas Kuzey
Amerikann 40 derece ve Avrupann ise 50 derece kuzey en-
leminde etkili olmutur. Jeolojik adan bakldnda, bu snr-
lar buzun nerede durduunu ve aknt izgisini oluturdu-
unu gstermektedir. Fakat sular jeolojiden ve geleneksel an-
latmdan bilindii zere, ok daha ileriye uzanmt. Bu sular
topraklar su altnda brakyor ve tm yaam yok ediyordu.
Dier gelenekler arasnda, rnein bir Pueblo gelenei sularn
New Mexicoya kadar uzandn belirtmektedir.
Akan, nne katp srkleyen, ykp yok eden su ve buz
dalar tm yaam biimlerini mahvetmi ve bunlar sulu e-
kilsiz bir maddeye dntrmt. Bylece buzun etkisini
hissettirdii blgede, hayatn var olmu olduuna dair yal-
nzca birka fragman vardr. nsan iskeletlerinin ve yapt
aletlerin (rnein ok ve mzrak) birka paras cansz sularn
oluturduu akl yataklarnda bulunmutur. Ayrca Nebras-
kada insana ati eserler bulunmutur; Profesr Gilder burada
yerin altnda tnel ularnda evler olduunu kefetmitir.
Aletlerinden de anlalaca zere, bu insanlar yksek bir
medeniyet seviyesine ulamlard. Sular buzlarla da birlein-
ce evlerinin stndeki dzlkleri yerle bir etmiti; aknt t-
nelleri evlerine dek doldurmutu ve bylece bir dnem varo-
lularnn kantlarn gizlemiti.
208
Muhtelif Olgular
Su ve buzlar kuzey yarmkrenin gney ksmnn yarsn-

dan ounu silip sprrken, kuzey yarmkrenin kar ya-
rsnda byk su dalgalar kuzey istikametinde felakete yol
ayordu.
Bu byk felaket dalgalar nce Manurya, Moolistan,
Sibirya, Asyann kuzeydou blmndeki dzlklerde etki-
sini gsterdi, sonra kuzey buz denizinde sona erdi.
Sular byk Asya dzlklerini etkisi altna aldndan, bu
lmcl dalga saylarla ifade edilemeyecek kadar ok Sibirya
mamutunun ve ayrca dzlklerde yaayan dier hayvanla-
rn sonunu hazrlad. Bu hayvanlarn cesetleri sularla birlikte
srklendi ve nihayet kuzey buz denizinde, tam Lena nehri-
nin aznda durdu. Bu hayvanlarn kemikleri ve dileri u an
Llakoff Adas denen bir aday oluturmaktadr. skeletlerin
ou neredeyse hi hasar grmemi olduundan, bu dalgaya
buzlarn elik etmedii aktr. Aksi takdirde bu cesetler, ya-
rmkrenin dier tarafnda olduu gibi, para para olurdu.
Bunu dorulayan bir ekilde, Kuzey Asyada herhangi bir
yerde buz iareti yoktur, oysa zellikle de Lena nehri vadisi
boyunca kuzeye doru akan bir su dalgasna dair rtle-
mez jeolojik kantlar mevcuttur.
Son byk manyetik felaketin sahnesini zihnimde canl
bir ekilde canlandrabiliyorum. Bunun bir eskizini sunmaya
altm, ama framn zihnimdeki izlenime uyum salad-
n sylersem yalan olur. Hayvan hayatnn dehet ve cinnet
anlarnn ayrntlarn aktarmay baaramadm. Eskizim Ku-
zey Amerikann dzlklerini silip spren buz ve su dala-
rn resmediyor. Bu muazzam dalar grlyor! Ykyor! Un
ufak ediyor. lerliyor, ilerliyor, gittike daha da yaklayor ve
her an daha da grlyor, gleniyor. Byk glerin saldr-
s altndaki yerkre titriyor ve sallanyor. Gne gkyzn-
den yava yava kayboluyor ve geride deheti daha da artra-
cak bir karanlk brakyor. Sonra kara gkyznde imek
emareleri grlyor.
209
Zihnimde eli ayana dolanm, dehete dm, oradan

oraya amaszca koturup duran, yaklaan felaketten kurtul-
mak iin ne yne gitmesi ya da dnmesi gerektiini bilmeyen
orman hayvanlarnn resmi canlanyor.
Hantal mastodan srleri bara bara nce bir yne,
sonra baka bir yne kotular. Atlar dier hayvanlarn kor-
kun iniltilerini yanklatrcasna ac ac bardlar, ama nafile.
lmn peneleri onlar yakalamt, hepsi de yere yapp
sulu ekilsiz bir maddeye dntler ve insanlar da dahil ol-
mak zere tm canllar yok oldu.
Kar konulmaz bir hmla ve gle buzla kark su da-
lar nlerine kan her eyi ezip, bulamaca evirdiler. Bu b-
yk dalga birka bin kilometre boyunca ilerledi. Bir buz da
sularn tepesinden aktaki bir kayann yzeyine, eski bir Ar-
keyan dnemi gaz odasnn keskin ve sivri ulu srtna d-
yor. Bunun etkisiyle kayalar paralanyor. Dalga hibir ey
tanmayan bir hmla paralanan ksmlar topluyor, sonra
bunlar sanki akl ta ya da kum tanesiymi gibi nne ka-
tp yzlerce kilometre srklyor. Bu paralanm kayalarn
grltl srklenii bazlar yzlerce ton arlnda iri ka-
ya paralar oluturmutu. Sonunda dalga geri ekilmeye
balad ve dalgalar geriledike, eitli yerlerde girdaplar
olutu. te burada aknt hkimiyeti ele geirmeye balad.
Sular tmyle ekildikten sonra, bu blgelerdeki buz eridi ve
kumlu kayalar ile akllar ortaya kt ve tabakalandrlm
aknt haline geldi. Biz bunu buz felaketinin gerekletii bir-
ok noktada gryoruz.
Dalga geri ekilirken, kark su, su, buz, akl, kum ve k-
k kaya bloklarndan oluan devasa akntlar ortaya kt.
Bu akntlar azaldka, yklerini boaltmaya baladlar. Bra-
klan yklerden ilki en aryd, sonra en hafifine doru iler-
ledi. Bylece bugn biz bu blgede katmanlam bir kelti
gryoruz. Bugn nehir ve vadi akntlarmzn katmanla-
m olduunu gryoruz. Bu gzergh zerinde buzlar ve
210
Muhtelif Olgular
Harita. Byk manyetik dalgalar.
aknt duraan kayalar andrd ve dzletirdi andrma-

lar ve dzletirmeler bugn bile grlebilir. Dzlkler bo-
yunca birok noktada girdaplar keltilerini braktlar. Sonra-
snda bu dzlklerde dalar olutu; toprak ykseldike,
aknt da onunla beraber gitti. Bylece bugn baz dalarn
tepesinde buzun brakt izleri tayan iri kaya paralar g-
ryoruz.
Tm buz eridikten ve sular normal seviyeye indikten son-
ra topran durumuna bakalm.
Ne toprak ama!! Her yer harabeye dnm, bir amur der-
yas! amur, amur, amur! nsann gr alannn tamamn
ve binlerce kilometre tesini amurlar oluturuyor, urada
burada kum ve akl tepecikleri ve dzlkleri vardr. Patika-
larda yer yer amurun iinden kan byk kaya bloklar b-
yk ykmn izlerini gsteriyor. Kimi yerlerde her biri yzler-
ce ton arlnda devasa kaya bloklar var. Bu sessiz ve
amansz antlar insanlara bu korkun trajedinin hikyesini
anlatyor.
Daha birka gn nce bu topra ssleyen ilk ormanlar ne-
rede? Bu topraklarda gezinip otlayan byk mastodon sr-
leri nerede? Ve tm bu topraklarda hkm sren insanlar ne-
rede? Yok! Hepsi gitmi! Hepsi de ezilip bir bulama haline
211
gelmi ve amur deryasna karm. Hayatn balangcndan

bu yana yerkre ne daha nce topran byle eildiini ve
gbrelendiini grd ne de o dnemden beri byle ilendi.
Meyveden dolay kopmaya yz tutan aalarmz, mebzul
miktardaki sebzelerimiz, iek galaksimiz ve altn rengi tahl
tarlalarmz yerkrenin yzeyinin bu ekilde hazrlanmasy-
la mmkn hale geldi. Doann gelecekteki insana nazik bir
hediyesiydi bu.
Son manyetik felaket byk Yaratcnn insan iin hazr-
lad evin zerine yerletirilmi byk harputa tayd.
Yukarda anlatlanlardan jeolojideki buzul a teorisini
kabul etmediim anlalacaktr. Zira bu teori tm doa yasa-
larna aykrdr. Grm destekleyen olgunun ne olduu-
nu gsterdim.
Son manyetik felaket Kutsal Kitaptaki tufanla ayn
eydir.
212
Son Manyetik felaketteki kuzey dalgas. Dalgalarabuzlar elik etmedi. Sonular Dou Asyada ve Bat Alaskada
grlmektedir.
Son Manyetik felaketteki gney ynndeki dalgalar. Kutsal Kitapta
bahsi geen tufan ve jeolojik mit-buzul a.
EK
JEOLOJ ve KOZMK GLER. Yerkrenin Douu. Bu
blme Munun kutsal yazlarnda sylenenleri tekrarlaya-
rak balayacam. Orada yaratl Yaratcnn yedi emrine
ayrlmtr. Muda 70 bin nce yazlmt.
Paralar: Birinci emir: ekilsiz ve dzensiz olarak uzay-
da dank halde bulunan gazlar bir araya getirilsin ve bun-
lardan dnyalar oluturulsun. Bunun zerine gazlar dnen
sarmal eklinde kitleler halinde bir araya getirilmitir.
kinci emir yleydi: Gazlar sousun ve katlasn. Bu
emre uyarak baz gazlar soudu, katlat ve yuvarlak dnya-
lar meydana geldi. Bu dnyalarn d ksmnda kalan gazlar
olduu gibi, iinde kalan gazlar da vard. Karanlk hkm
sryordu ve ne k ne de ses vard, zira henz atmosfer de
yaratlmamt.
nc emir yleydi: Dardaki gazlar ayrsn ve by-
lece sular ve atmosferi olutursunlar. Sonra dardaki gaz-
lar ayrt; bir ksm sular oluturmaya koyuldu, geri kalan-
lar ise atmosferi oluturdu. Ik ve s atmosferde yer ald.
Sular yerkrenin zerine yerletiler ve yzeyini kaplad-
lar. Bylece henz grnrde hibir kara yoktu.
Sonra gne nlar atmosferdeki kla bulutu ve k
dodu ve yerkrenin yzeyine k vurmaya balad. Ve g-
ne nlar atmosferdeki syla bulutu ve s da dodu. By-
lece yerin yzeyi scaklkla tant.
Drdnc emir yleydi: Yerin iindeki ateler yksele-
rek karalar sularn zerine ykseltsinler. Sonra yerin iinde
bulunan yeraltnn ateleri karalar su yznde gzkene ka-
dar yukar kaldrdlar ve sularn yzeyinde topraklar belirdi.
5, 6 ve7. emirler yalnzca hayatla alakaldr.
217
Bu Naacal yazlarn dikkatlice inceledikten sonra yerk-

renin kabuunun kimyasn, kaya oluumlarn ve jeolojik ol-
gular inceledim ve yerkrenin ilk byk medeniyetinin ya-
zlaryla ne derece uyumlu olduunu anlamaya altm.
Gnmz biliminsanlarnn bu byk biliminsan atalar-
mzla kyaslandnda kundaktaki bebekten farkl olup olma-
dnn kararn vermek okuyucularma kalm.
Kozmik Glerin jeolojiyle alakas olmad dnlebi-
lir; dorudan yoktur, ama dolayl olarak bunlar her eyi kon-
trol ederler. Yukarda gsterildii zere, Kozmik Gler yer-
krenin dnnden sorumludur ve yerkrenin dn de
gemiten bugne kadar tm yanarda faaliyetlerinin so-
rumlusudur.
Yerkreyi nihayetinde nihai manyetik dengesine kavutu-
ran byk glerin ileyiini tam manasyla anlayabilmek
iin, kanmca, yerkrenin douunun ksa bir zetini vermek
yararl olacaktr. Jeologlar teorilerini elementlerle element bi-
leiklerinin zerine kurmulardr.
Ben de ayn malzemeyi ele alacam ve ayn zamanda
Kozmik Gler ile termo-kimyann nasl bir rol oynadn
gstereceim.
pheli olgularn birounu ele aldktan sonra, jeologla-
rn bunlardan kardklar sonularn hatal olduunu d-
nyorum; ve bu hatalar jeologlarn genel olarak byk
glerin varln ve ayrca yerkrenin temel yapsnn, bi-
rincil Arkeyan kaya-granitinin kendine zg olan gz
gz niteliini tmyle gz ard etmelerinden kaynaklan-
maktadr. Bu gz gz nitelik bir zorunluluktu; bunun ne-
denleri aada sralanacaktr.
Jeologlarn yapt en byk hatalardan biri eriyik mad-
denin nasl souyup katlatna ilikin anlattklardr.
Eriyik maddenin katlamaya varan souma sreci y-
ledir: lkin, kitlenin dnda ince bir kristal katman yani bir
duvar ya da kabuk oluur. Bu kabuk ya da duvar olutu-
218
Ek
unda, tm kitle katlaana kadar ve atmosfer scaklna

ulaana kadar bedenin boyutunda maddi bir klme yok-
tur. Bu nedenle yerkrenin kabuu eriyik halden kat duru-
ma getiinde maddi olarak klmemiti. Bir bedenin b-
yklndeki tek azalma, d duvar ya da deriyi oluturan
kristallerin atmosfer scaklyla kar karya geldiinde
yaad klme ya da daralmadr. Bylece kresel bir be-
den sz konusu olduunda, bedenin apndaki yegne k-
lme iki kristalin klme miktardr. Krenin iki tarafn-
da yer alan bu kristallerdeki klme ok azdr. Dolaysy-
la yerkre souduunda souma yoluyla herhangi bir k-
lme yaamamt.
Bu iddiann jeologlar, biliminsanlar ve meslek dndan
dnce fukaras kiiler tarafndan nasl karlanacan tah-
min edebiliyorum. Al al moru mor yzleri, srtlar ve yk-
sek sesleriyle yi de souma srecinde yerkrenin apnn
20 mil ksald kantlanmtr diyecekler. Yerkrenin ba-
langtan beri ap bakmndan 20 mil klp klmediini
tartma konusu yapmayacam nk klmenin boyutu
konusunda onlarla hemfikirim; ama klmenin souma d-
nemindeki bzlmeden kaynaklanp kaynaklanmad soru-
suna, kesinlikle hayr diyorum. Dahas klme soumadan
tr olsayd, Yaratc tarafndan koyulan yaratln byk
ilahi yasalar gerekleemezdi.
Yerkrenin kabuunun nasl souduunu ve katlat-
n aklayacam. Bir doa yasasn takip eden bu olgu-
yu aslnda gnlk hayatmzda farkl rnekleriyle gryo-
ruz. Byk eriyik haldeki madde ktlelerinin soumas ve
katlamas noktasnda pratik deneyimlerimden hareket
ediyorum.
D eriyik haldeki bir maddenin soumas ve kristale d-
nmesi sonucu d duvar ya da kabuk oluur olumaz, ka-
buun iindeki eriyik madde onu takip eder; yava yava so-
ur ve kristaller oluturur; ve her yeni kristal oluumuyla bir-
219
likte, kendisine daha nce olumu olan dardaki kristali

balar. Bylece tm ktle kristalleene ve eriyik haldeki mad-
de katlaana kadar byle devam eder.
Grlecei zere, katnn oluma sreci darda gerek-
lemitir ve ieri merkeze doru devam ettirilmitir.
Eriyik haldeki madde souyup kristalletiinde, bu mad-
denin kristalleen her ksm kristalin kendisinden daha fazla
yer igal eder; bylece oluum sreci devam ederken, kristal-
lerin dzlemlerinin birleimleri alan bakmndan azalr ve
bylece btnn gcn ve kristaller arasndaki birleimin
gcn azaltr.
Yukarda anlatlanlarn dikkatli bir incelemesi, bu olu-
um sreci devam ederken, her kristaldeki eriyik maddenin
orannn azaldn gstermektedir, oysa boyut genelde ay-
n kalmaktadr; bu nedenle bir zayflk vardr. D kabuk as-
la merkezi kristallere bindirilen basnc karlayacak ekilde
ie gemez.
Bu koul kitlenin daha da soumasyla birlikte bedenin
iinde i basklara yol aar ve ktlenin scakl atmosfer s-
caklna dtke bu basklar da yava yava younlar.
Bunun nedeni snn ktleden ekilmesidir. Daha nce de
gsterdiim gibi, s yer igal eden bir gtr, scaklk ise sz
konusu snn hacminin lsdr.
Artk unu rahatlkla syleyebiliriz: Is ar stlm be-
denden ekildiinde, eriyik haldeki madde durumundan
kurtulup souduunda, ktlenin merkezi kristalleri bir g-
cn destekleyici kuvvetine sahip olmak yerine bunu bir bo-
lukla ikame eder, bylece kristal bileimleri zayflar ve ou
zaman ktlenin bedeninde uzun atlaklarn olumasna yol
aar. elik kleler yaparken, eer metal ok scakken dk-
lrse klede bir boluk oluur. Bunun teknik dildeki ad
borulamadr. Bu durum ancak eriyik haldeki metalde so-
utulduunda oluur ve ancak d kabuk oluurken merkez-
den tm madde ekilip, o ksm bo brakldnda ortaya -
220
Ek
kar. D kabuk atlaklar ya da kledeki boruyu doldurmak

zere daralmaz. Nitekim yerkrenin kabuu da birincil ka-
yann soumas srasnda gerekleen atlak ve yarklar dol-
duracak ekilde klmemitir. Yerkrenin temel kayalarn-
daki bu atlaklar ve yarklar orada doann belli amalar iin
gerekletirilmiti. Bunlar Yaratc?nn planlad ekliyle ya-
ratl gerekletirmek iin nceden ayarlanm hadiselerdi.
imdi bu iradeyi gsterip aklayacam.
Temel kaya (granit), zerine ar bir styap ina edile-
bilmesi iin daralmas gereken gelimemi bir temeldi. Bu
temelin geliimi ve tamamlan geride braktmz mil-
yonlarca yl boyunca yerkrenin yzeyinde gerekleen
deiikliklerin ounun nedeniydi. Arkeyan zaman ile
nc Dnemin sonu arasnda geen milyonlarca yl bo-
yunca gereklemi olan topran suyla dolmas ve sularn
ekilmesi olaylarnn nedeni buydu. Gazlar her zaman bu
deiikliklerin araclar mahiyetindeki aktif gler olmu-
lardr. Dalarn ve sradalarn nedeni gazlardr. Okyanus-
larmzn ve denizlerimizin derinliinin nedeni de yine
gazlardr; keza bugnk depremlerin ve yanardalarn ne-
deni de gazlardr.
Gazlar balangtan beri aktif olmasalard, sularn zerin-
de bir santim bile toprak olmazd.
Gazlar temel Arkeyan kayasnn iinde belli bir ama iin
bulunuyordu: Topra sularn zerine karmak, topra ka-
zp yukar karmak, denizin zerinde kara oluturmak, top-
ra slah etmek ve insann douu iin hazrlamak noktasn-
da araclar olmak. Varoluu iin gerekli koullar olmasayd
insan ortaya kamazd; bu koul tamamlandnda insan zu-
hur etti.
GAZLAR: lk Emir. Yerkrenin ilk biimi olan gaz ha-

linden balayacam. Bu noktadan balyorum, nk
okurlarm yerkrenin soumas srasnda eitli gazlarn
221
(yerkrenin nebulasn oluturacak olan gazlarn) dalm-

na ilikin fikirlerimi ve kavraym bu ekilde daha iyi ta-
kip edebilirler.
Yerkrenin topografyasnda zaman iinde gerekleen en
nemli deiikliklerin hepsinin nedeni gazlardr. Gazlarn i-
leyii birok popler olguyu aklar, oysa bunlarn kkeni
dn olduu gibi bugn de biliminsanlar asndan gizemli
ve ihtilafl konulardr.
Yerkrenin nebulas, ap 400 ila 450 bin mil olarak tah-
min edilen scak gazlardan oluan dnen bir ktleydi. Daha
fazla ilerlemeden nce, yerkrenin ilk biiminin Munun kut-
sal mlhem yazlarnda belirtildii gibi gaz halinde olduu-
nu belirtelim.
Elementlerden oluan bedenin ilk ve temel durumuna
ulaabilmek iin, kimyann yardmna bavurmamz gere-
kir. Kimyasal analiz, sentez ad verilen bir nceki kimyasal
hareketin geriye dndrlmesidir. Dolaysyla kimyasal
analiz, ncesinde atlm olan bir kimyasal dmn -
zlmesidir. Bu nedenle son kimyasal analiz ya da kimyasal
dmn zlmesi maddeyi zgn biimine geri dnd-
rr.
Asitlerin yardmyla gerekletirilen bir kimyasal analiz,
maddeyi zgn biimine geri dndrmez; yalnzca bileiin
elementlerini birbirinden ayrr ve bunu kusursuz ekilde
yapmaz, zira hl yabanc maddeler denen maddeler vardr.
Bu nedenle analizde daha fazla ilerleme kaydetmek iin daha
ileri bir bilim dalna bavurmam gerekiyor. Dolaysyla ter-
mo kimyadan yararlanacam. Termokimyada son analiz s
gcnn yardmyla gerekletirilir ve bu yolla elementler
gaza dntrlr.
Bunun tesinde bir bilinen analiz biimi olmadndan,
zgn biime ulatmz varsayabiliriz. Bu durum kutsal
yazlar dorulamakta ve bugn yerkrenin kat kabuu olan
eyin ncesinde gazlar olduunu kantlamaktadr.
222
Ek
Yukarda yazlanlarn doru olduunu kantlayacak bir

dier veri de snn yardmyla yerkre elementlerinin gaz-
lara dnmesi; sonra, gazlarn yeniden soumasdr. Kat
haline dnrler ve bylece yerkrenin ilk biiminin gaz
halinde olduunu pheye yer brakmayacak ekilde kant-
lamaktadr. Bugn bu doa olaynn bir rnei olarak, b-
yk bir yanarda patlamasndan sonra sk sk gerekleen
toz bulutlarna dikkat ekmek istiyorum. Biliminsanlarnn
iyi bildii bir olgudur bu. Byk bir patlamann ardndan
atmosferde yksek rakmlarda toz bulutlar grlecektir.
Bu bulutlar o kadar youndur ki gne n bile etkiler-
ler. Bu dumanlarn binlerce mil uzunluunda, yerkrenin
evresinin yarsn kaplayacak uzunlukta olduu sylen-
mitir.
Yanardadan pskren eyler normalde lavdr, yani eri-
yik haldeki kaya, alevler ve dumanlardr. Ar stlm alev-
lerin duman paracklarn eritip gaza dntrmeden yuka-
rya tayabilmesi mmkn deildir. Kuaktaki s kayalar
stp lavlar oluturacak kadar yksek scaklktadr; kuakta
toz da vard, o niye dierleriyle birlikte erimedi? Kanmca bu
bulutlara dair yegne akla yatkn aklama udur: Toz, krate-
ri ar stlm gazlar biiminde terk etmitir ve scak oldu-
undan ge ykselmitir; bunlar yukarya ktka scaklk
da azalmtr; alevler hem katlamayan hem de katlaan
gazlardan olumutur. Katlaan gazlar yerkrenin st at-
mosferinin souk katmanlarna ulatnda, bunlarn sou-
masna ve bir toz eklinde katlamasna yol amtr ki bilim-
de bunlara toz bulutlar ad verilir.
Bu toz bulutlar byk merkezi mknats tarafndan yer-
krenin yzeyine ekilene kadar gkyznde szlmeye de-
vam ederler. Topraa ktkten sonra, ilk yamur damlas
doal olarak bunlar topraa tayacak ve doal olarak dt-
yerde dibe kecektir.
223
Bu ekilde doann merkezden alp yzeye eklediini g-

ryoruz. Kukusuz elektrik frtnalar, tozu atmosferden y-
zeye getirme noktasnda epey bir role sahiptir.
YERKRENN NEBULASINDAK GAZLARIN SOU-

MASI. Byk evrensel merkezka g (eer buna bu ad veri-
lebilirse) yerkrenin gazlarn darda bir araya toplam ve
bunlar bir merkeze ynlendirmitir.
Ayn eyin bugn evrenin eitli noktalarnda da gerek-
letiini gryoruz. Yerkrenin nebulasn, ayn ve hepsini
tekrarladn dndm bu ey Andromeda takmyld-
znda gzkmektedir.
Byk birletirici g tarafndan bir merkeze getirildiin-
de, gazlar son derece yksek bir scakla sahipti. Bunun ka-
nt maddeyi bugn ilk haline dntrmek iin son derece
yksek bir scakln gerekiyor olmasdr.
Souyan gazlar evreleyen eterin etkisinden mi, gazlarn
blnmesinden mi ya da kimyasal afinitelerin ya da byk
birletirici gcn blnmesinden mi yoksa hepsinin bir birle-
iminden mi kaynakl olduunu u an syleyebilecek ko-
numda deilim, ama belli gazlar kimyasal bileikler olutur-
mular ve souyup katlap yerkrenin ilk kabuunu mey-
dana getirmilerdir.
Yerkrenin nebulasn oluturan 80den fazla gaz vard.
Bunlardan yalnzca alts ilk kaya graniti oluturdu. Almin-
yum, kalsiyum, magnezyum, potasyum, silisyum ve oksijen.
Bundan sonra bu alt gaza katlatrc gazlar, dierlerine de
katlamayan gazlar adn vereceim.
Gazlardan bazlar eriyik halde bir biime kavumaya
baladnda, yalnzca belirli bir lde blnmeye bala-
dlar; anlalan o ki nebulann tam ortasnda ar kaya olu-
turan gazlarn bir blgesi bir kre eklinde merkeze doru
ekildi. Fakat onun yan sra katlamayan gazlardan da
epeyce bir miktarda tand. Katlaan gazlarla katlama-
224
Ek
yan gazlar arasnda tam bir ayrlma gereklemedi. Byle-

ce yerkrenin kabuu gazlar ayrlmam haldeyken olu-
maya balad.
Daha nce de belirtildii zere, souma ve katlama nebu-
lann merkezinin yaknnda balad. Gerek kabuun iinde ge-
rekse de dnda oluum srecinde her trden gaz hacmi mev-
cuttu. Dardaki gazlar arasnda ar, katlaan gazlar da var-
d. Bu gazlar sonuta Gnays kayalarn oluturdu; bu kayalar
granitlerin zerine yerleti. Dardaki gazlarn geri kalan ise
atmosferi ve sular oluturdu. Gnays kayalarnn malzemesi
eitli kimyasal kombinasyonlar oluturdu ve birbiri ardna, ta
ki eriyik hale gelene kadar soudu ve sonra Gnays kayalarnn
zerine kt. Yerkre o dnemde hareket ediyordu ve itkisi
eriyik haldeki maddenin yaylmasna ve akmasna neden ol-
du. Bu kayalarn hepsi ayn dnemde deil, srayla olutuun-
dan, katmanlama ortaya kt. te bu nedenle Gnays kayalar
katmanlamken, granit katmanlamamtr, oysa ilk Gnays
kayalarndan bazlar granitle ayn kimyasal bileime sahiptir.
lk Gnays kayalarnn yerletii dnemde granit son dere-
ce scakt. Gnays kayalarnn yerlemesini engelleyecek kadar
katlamamt.
Granit kayann olumas srasnda, katlamam gazlar-
dan bazlar kimyasal bileimler oluturmular ve ortaya son
derece patlayc gazlar kmt ki biz bugn bunlara volka-
nik gazlar diyoruz.
Bu volkanik gazlar granit kayann iindeydi. Granit kayada
kendileri iin odalar oluturmulard ve byk hacimlerle ka-
buun iinde yer alyorlard. Bu hapsedilmi gazlar yukardaki
kayay delmeden hapisten kurtulamazlard. lk bata bunu
yapmalar olanakszd, nk kayalar ok scak ve yumuakt.
Baz gazlar granit kayay olutururken, ayn srete baka
gazlar da patlayc volkanik gazlar oluturuyordu. Ve byle-
ce granit kayann hem iinde hem de dnda muazzam mik-
tarda patlayc gaz zgrle kavumay bekliyordu.
225
PATLAYICI GAZLAR KENDLER N NASIL ODA-

LAR OLUTURDULAR. Muazzam hacimde volkanik gazlar
granit kayann olutuu dnemde katlatrc gazlarla iliki-
de olduundan, bunlarn kalmas iin bir yer gerekiyordu. Bu
gazlarn katlaan ktleye eit ekilde dalmas mmkn de-
ildi, zira byle bir durumda kristallerin birlemesini engel-
leyerek kayann oluumunu da engellerlerdi. Kristallerin bir-
lemesi engellenmi olsayd, yalnzca baruta benzer scak
maddeler, ufalanan kayalar oluabilirdi.
Bu volkanik gazlar byk hacimlerde bir araya toplandlar
ve byk kabarcklar oluturdular. Kaya bunlarn etrafnda
olutu ve bylece bunlar hapsetti. Bu ekilde, granit kayann
iinde en patlayc gazlarla dolu olan byk bir oda olutu.
Yukarda sylenenler nda, yerkrenin temelindeki
granitin oluum srecinde patlayc gazlardan oluan tam
anlamyla gz gz nitelikte bir maden olduu anlalacaktr.
Bu gazlarn muhtemel hacimlerine ilikin yaptm tahmin-
ler neticesinde, kayalarn tam yarsnn bu odalardan olu-
tuunu ve nc Dnemin sonuna kadar, gaz kua hat-
tna kadar bu odalardaki patlamann sonucunda yerkrenin
apnn tam 20 mil kldn dnyorum. Ben bu he-
sab gaz kuaklarnn bugnk ortalama derinliine baka-
rak yaptm. Yerkrenin apndaki klme bu odalardaki
patlama ve atlarnn yere dmesiyle gerekleti, souma
sonucu daralarak deil. Sanrm bu gzlem, biliminsanlar-
mzn depremlerinin kkenini dayandrdklar jeolojideki
hata miti retisini rtmek iin yeterlidir. Depremin
kkeninde gazlarn ama yalnzca gazlarn hareketi vardr.
Gazlar, kuaktaki bir ka ulamaya alrlar ve bu kn
kapal olduunu grnce, gemek iin k amak zorunda
kalrlar.
Odalarn birindeki patlama sonucu at yere dtnde,
sular bunun zerine hcum etti ve sonra zerinde yeni bir
kaya katman olutu.
226
Ek
Bu odalarn byklne gelince, kukusuz byk farkl-

lklar gsteriyorlard. Bazlar be-on santim uzunluunda
kmes kadar odalarken, dierleri yzlerce, binlerce kilomet-
re uzunluunda ve geniliinde alanlard. Odalarn ortalama
uzunluu 90 metreden azd. Bunun kant, yklm bir oda-
nn atsnn zerine ina edilmi olan bir mercan kiretann
varldr.
Okyanusumuzdaki en derin noktalarn tek bir odadaki
patlamadan kaynaklanm olduuna inanmyorum. Kanmca
birbiri ardna ve yakn mesafelerde bir dizi oda vard.
Bu eski Arkeyan gaz odalarnn doa yasalarna binaen
ykseklikten ziyade genilii temsil etmeleri gerekir. Bir pat-
lamann ardndan grlen eitli olaylar bunu doruluyor
grnmektedir.
Arkeyan zamanndan nc Dnemin sonuna kadar
geen yz milyonlarca yldr yerkrenin temel kayas (granit)
yanarda faaliyetleri sonucu kldke klmtr. Top-
rak ve kayalar kh suyun zerine km kh suyun iine bat-
mtr. Her seferinde yukardaki suyun arl nedeniyle k-
lm ve bylece bugn, yerkrenin yzeyine yakn bir yer-
lerde, eski Arkeyan gaz odalarnn hepsi olmasa bile hemen
hemen hepsi patlam, hrpalanm ve klmtr. Eer bu-
gne kalm olan bir oda varsa, o da ok kktr, gz kadar-
dr ve yaltk bir niteliktedir; yani yerkrenin merkeziyle ya
da yerkrenin merkezine giden yark ve atlaklarla herhangi
bir ba yoktur. u anda yerkrenin yzeyinin kilometreler-
ce altnda (gaz kua hatlarna kadar) birincil kaya zerinde
ykselen yap iin salam bir temeldir.
ODALARIN KALDIRILMASI. Yerkrenin kabuunun

soumadaki i basntan kaynaklanan atlaklar ve yarklarla
dolu olduunu daha nce gstermitim; bunlar yerkrenin
merkezinden yukardaki odalara doru gazlar iin gei yolu
olmutur.
227
Yerkrenin merkezi nebulay oluturan gazlarn tama-

mndan meydana gelir. Bunlar ierideki gazlardr. Ar
gazlarn ou eriyik haldedir ve katlamayan gazlar serbest
brakmtr. Kendi ekseni etrafnda dnen yerkre bu eriyik
haldeki maddeyi tamaktadr, ama kabuunki kadar hzl
bir ekilde deil. Bu durum merkezi eriyik madde ile sert ka-
buk arasnda bir srtnmeye neden olur. Bu srtnme hatt
bir mknats oluturur ve yerekimi ad verilen eyin kkeni-
dir. Daha nce de akland gibi iki blm vardr. Merke-
zi merkezka g srtnmeyi artrr.
Serbest gazlar bir yandan tanrken, dier yandan sert
kabukla temasa geerler. Merkezi merkezka gcn hesap-
lanamaz gc tarafndan kabua doru srklenen eriyik
haldeki maddenin muazzam arl nedeniyle, serbest
gazlar odalarn atlak ve yarklarna dolmak zorunda kalr-
lar. En aadaki odadan yzeye en yakn olan odaya kadar
buna zorlanrlar. En stteki oda zaten dolu olduundan,
alttan bastran yeni gazlara yer bulmak zorundadr. Bunu
odann atsn ykselterek yapar, zira en az direni hatt
buradadr. Yeni gazlar ieri doluurken ya da akarken at
da yukar doru kmak zorunda kalr. atnn kalnl da-
ha fazla ykselmeye izin vermeyecek hale gelene kadar bu
sre devam eder. atda zayf noktalar ortaya kar; gaz-
lar buralarda delikler aar ve buradan yanarda eklinde
kaarlar. Destekleyici gleri atnn arln kaldrama-
yacak konuma geldiinde, at ker. Den kayalar aa-
daki odaya geii kapar. Sonra aadaki oda yerkrenin
merkezinden yeni gazlar almak zorunda kalr. Bunu he-
men yukarsndaki yklm odann bana gelen kendi ba-
na gelene kadar yapmaya devam eder ve dolaysyla yu-
kardaki birikmi kayalar gazlarn kaldrabileceinden ve
delikler aabileceinden daha kaln hale gelene kadar bu
byle devam eder. Sonra, yukardaki kayalar kaldrmaya
ve delikler amaya alrlar, ama baaramazlar. Bir sonra-
228
Ek
ki yan odaya ve keza bir odadan dierine devasa bir tnel

alana ve bylece bir kuak oluana kadar kayalar yksel-
meye devam eder. Gazlar atda zayf noktalar tespit eder-
ler; bu noktalar takip edip, sonunda aty paralar ve ku-
aktaki gazlarn boalmasn salayan bir krater oluturur-
lar. Belli yerlerde bu kuaklarn oluumu yukardaki aty
atlatm ve bylece gazlar topra suyun stnde tutan bir
yaltk odaya serbeste geebilmilerdi. Bu durum gazlarn
ar skmasna yol amt. Ardndan odada patlama ol-
mu ve zerindeki kara paras dier eylerle birlikte su-
yun iine batmt. Bunun gemiteki en belirgin rnekleri
Munun, Atlantisin, Bering Kara Kprsnn, Avrupaya
giden karayolunun ve eski Seylonun sular altnda kalmas-
dr. Baz yerlerde odalar yoktu; bu gibi durumlarda kuak
en az direniin olduu hatt takip etmi ve dalarla sra-
dalar ortaya kmtr.
Bu gaz kuaklar yukardaki kaya kaldrlp delikler ala-
mayacak kadar kaln hale gelene kadar oluamazd. Bu gaz
kuaklar bundan 12.500-13.000 yl nce olumutu ve dolay-
syla dalar, her zaman iddia ettiim gibi, grece yakn d-
nemde ortaya kmtr.
Gaz kuaklar olutuunda, geni toprak paralar suyun
altnda kald ve bunlarn yol at delikleri doldurmak ze-
re evre blgelerden su ekildi. Bu durum s sularn kapla-
d birok toprak parasn yzeye kard ve geri kalan top-
raklarn ky hatlarn geniletti ve ayrca topraa ulaan s
deniz sularn kuruttu. Bunun en bariz rnekleri Gney Ame-
rikadaki Amazon denizinin, Mississippi vadisi denizinin ve
Kuzey Amerikadaki St. Lawrence vadisi denizinin kuruma-
s, Floridann ortaya k ve Amerikann hem dou hem de
bat tarafndaki ky eritlerinin uzamasdr.
Bugn yerkrenin bedeni kkl bykl gaz kuakla-
ryla gz gz haldedir. zellikle iki byk gaz kua vardr.
Birisi, dnyann etrafnda kuzey ekvator blgelerinde dola-
229
nan Byk Merkezi Kuaktr. Bu kuan iki blm ve bir-

ok dal vardr. Dieriyse Pasifikin etrafn tmyle dolaan
Pasifik ember Kuadr. Bu kuan birka blm ve bir-
ok dal vardr. Pasifik ember Kuanda tek bana btn
dnyada olduundan daha fazla yanarda vardr.
DOA YASALARI. Yaratln balangcnda, evrensel

yasalar yerkrenin geliiminin tamamlanmasn buyurmu-
tu. Balangtan gnmze kadar eksiksizce takip edilmi
olan bu yasalar genel olarak doa yasalar adyla bilinir. Bu
yasalar ilk batan beri gler tarafndan ynetilmi ve hayata
geirilmitir.
Doa yasalarnn ou gayet iyi anlalmtr ama bunlar
kontrol eden g bilinmemektedir. Bu eserde bilimin bu ek-
sik halkasn tamamlama grevini deruhte etmi bulunuyo-
rum. Fakat tm doa yasalarn gzden geirmekten ziyade,
meslek dndan insanlarn en az anlad ve takdir ettii bir-
ka yasaya dikkat ekmek amacndaym.
Birazdan dikkat ekeceim doa yasalar takdir edilmeli
ve anlalmaldr zira okur bu sayede glerin ne olduunu
ve nasl ilediini, zellikle de yerkrenin byk birincil g-
cnn ileyiini ve dallarnn eitliliini daha eksiksiz bir e-
kilde anlayabilecektir.
ULAR. Bu doa yasasn anlatmak iin u szcn

kullanarak, bu yasay dier doa yasalarndan ayrmak isti-
yorum.
U, insan bedeninin alglayamad ya da insan zihninin
kavrayamad eydir. Ular vardr, ama grlemez, hissedi-
lemez, idrak edilemezler. Bunun dnda bedeni ya da zihni
ilgilendirmeyen ular da vardr. Tm dnen ve akl yr-
ten zihinler muazzam, ok kuvvetli glerin ortasnda yaa-
dmz takdir edecektir. Bu glerin birou bize dokuna-
bilseler, annda lmmze yol aarlar.
230
Ek
Yerkreyi gnein etrafnda dndren byk bir g, yer-

kreyi kendi ekseni etrafnda her gn dndren bir baka
g, atmosferimizde asl halde duran ve dnyann tm me-
kanik mekanizmasn milyonlarca kez dndrebilecek gte
olan bir baka g ve son olarak, tam gcyle ilediinde yer-
krenin yzeyindeki tutuma zelliine sahip olan her eyi
yakabilecek ve kayalar eritip kaynatrarak yerkreyi yok
edebilecek bir g vardr.
nsan yaratldnda narin, ince ve son derece karmak bir
ekilde oluturuldu; o kadar narindi ki byk glerden biri
kendisine dokunabilseydi nnda yok olurdu. Ama neyse ki
bu byk gler genel anlamyla onunla ya da herhangi bir
elementle zarar verecek ekilde temasta bulunamazlar. Bu
glerden yalnzca bir tanesi, ki o da ikincildir, elementleri
etkileyebilir ve bu element de yerkreden gelir.
Gneten kan hibir g yerkre elementlerinden birini
etkileyemez ya da ona dokunamaz.
Byk glerin ortasnda ve onlar tarafndan evrili olma-
mza karn, biz onlar hissedemeyiz, nk bize dokunmaz-
lar; biz onlar alglayamayz nk elementlerden oluan be-
denimiz onlara kar ntrdr.
Byk, muazzam ezici gler yerkrenin iinden trm
etmektedir. Fakat bunlar ileyi bakmndan ylesine dzen-
lenmitir ki tm olaan koullar altnda belirli bir noktada bi-
ze zarar verebilecek kadar bir hacmin topland nadirdir.
Toplandnda bile, bunlar alglayabilmek iin dorudan ge-
i hatlarnn zerinde olmamz gerekir. rnein imei ele
alalm. imek, yerkrenin birincil gcnn blmlerinden
birinin atmosferin asl halde tutabileceinden daha fazla bi-
rikmesinin bir sonucudur.
Bizim bir alglama dzeyimiz vardr; yani yapmz gerei
yalnzca belirli bir menzil dahilinde alglama yapabiliriz. Bu
menzil orta dzeydir. Bu menzilin tesinde, ister yukar ister
aa olsun, ular oluur. Bunlar u olduundan, insan tara-
231
fndan alglanamaz. Bu nedenle de bize zarar veremezler. Bir

g, ne kadar etkili ya da korkutucu olduundan bamsz
olarak, eer bizim menzilimizin tesindeyse bize dokuna-
maz. Bu genel kuraln yalnzca tek bir istisnas vardr, o da
imeklerdir. imdi herkesin bildii birka u rnei vermek
istiyorum:
1) nsan kulann alglama dzeyi snrldr. Ne ok yk-

sek tondaki ne de ok alak tondaki sesleri iitebiliriz.
2) Grme siniri k gcn tama kapasitesi bakmndan
snrldr. Beyne ona zarar verecek denli ok k gc taya-
maz.
3) Bir litrelik su yarm litrelik bir kaba smaz. Yarm litre-
lik su kaba konduunda, geri kalan taar. Geri kalan utur.
4) ap 8 santimetre olan bir demir paras ap 5 santi-
metre olan bir delikten geemez. Demirin kalnl bakmn-
dan geriye kalan santimetre delik iin bir utur.
imdi bu drt rnekten ilk ikisini kantlamak istiyorum.
Birinci rnekSes: Bir grup insann bir odann iinde

oturduklarn ve odann ortasna da elinde flt olan birinin
bulunduunu varsayalm. Fltl kii fltn almaya nce
en dk perdeden balasn, sonra biraz daha sesli alsn.
Belli bir aamada, odadaki dier herkes sesi iitiyor olmasna
karn bir ya da birka kii aletten gelen sesi duyamaz konu-
ma gelecektir. Sesi daha da arttrdnzda, odadaki dier ki-
iler de srayla herhangi bir ses duyamaz hale gelecektir. Ve
sonunda hi kimse ses duyamayacaktr. Bu da gsteriyor ki
ses alglama dzeyi her insanda farkldr, bazlarnda dier-
lerinden daha yksektir.
Flt hi kimsenin iitemeyecei kadar bir ses karmaya
balar balamaz, odaya evcil bir kedi getirin. Kedi odaya gir-
diinde hemen kulaklarn dikip flte bakacaktr, zira kedi
aletten gelen sesi duyar. Kedicik sesi duyar nk duyma se-
232
Ek
viyesi insanlarnkinden daha yksektir. Kedinin bu nitelii

fltten gelen ses dalgalar testiyle kantlanabilir.
Yukarda sylenenler insanlarn ses alglama dzeyinin
bir st snr olduunu ve ayrca baz hayvanlarn snrnn
insanlarnkinden daha yksek olduunu gsteriyor.
imdi de ok byk bir organn en dk notalarn see-
rek bir alt snr testi yapacam. Birok insan bunlar duya-
maz. Atmosferdeki ses dalgalar ve alglanabilir titreimler
burada sesin var olduunu dorulamaktadr. Bu durum in-
sanlarn ses algsnn bir alt snr olduunu ve her insanda bu
snrn farkl olduunu gstermektedir. Kulan ses algs ba-
kmndan hem st hem de bir alt snr olduundan insann
yalnzca orta dzeydeki sesleri alglayabildiini gstermekte-
dir. Dolaysyla st snrn stndeki tm sesler ve alt snrn
altndaki tm sesler insanlar asndan utur. Fakat alglama
dzeyini amayan sesler iitme organlarna zarar verecek ka-
dar iddetli olabilir. Bu tarifteki younluklar insann yaratt-
eserlerin birer rndr ve dolaysyla kulak zarnn koru-
masyla bunlardan saknlabilir.
kinci rnekGrme Siniri: Bunu sayfa 69-80deki Ik

balkl nc Blmde enine boyuna ele aldk.
Zihin.
nsan zihni de ular tarafndan ynetilir, zira:
nsan zihni uzayn balad ya da sonland yerde idrak
edemez.
nsan zihni zaman baladnda ya da sona ereceinde id-
rak edemez.
Bu iki sorun insan zihni asndan utur.
TEKRARLAMALAR. Byk bir doa yasas olmasna kar-

n, ok az anlalm, hatta hi anlalmam bir doa yasasn-
dan bahsediyoruz: Tekrar yasas. Yerkre bir dizi zgn model
ve yasa zerine kuruludur. Her yeni hayat ya da her neyse bir
233
nceki modelden pay alabilir. Her yeni gelen model kk bir

deiiklik yaar. Bunun nedeni her yeni modeli daha karmak
hale getirmek ve bylece yerkrenin srekli soumasyla den-
geye kavuturmak ve hayat gcnn hacmini scaklkla orant-
l dzeye drmektir. Hayatn yar yarya tekrar biliminsan-
lar tarafndan hatal bir ekilde evrim diye adlandrlmtr.
Hayattaki bu yar-tekrarlar bunlar daha karmak hale
getirmeyi amalar, aksi takdirde hayat daha ilk rnn ver-
dikten sonra sona ererdi. O zaman yerkre bugn zerinde
canllarn yaamad bo, kurak bir tarla olurdu. Bu eserde,
Beinci Blmde, hayatn ne olduu nu, neden her yeni ha-
yatn her zaman ncekinden daha karmak olduunu ve ne-
den her yeni hayatn bir nceki hayatn eklinden ve niteli-
inden bu kadar ok pay aldn gsterdim. imdi de bunun
byk tekrar yasasn takip ettiini gstereceim.
Doann her alannda birok tekrar rnei olduunu g-
rrz. Bir nehir havadaki nem paracklaryla balar. Bu nem
paracklar yamur damlalar oluturur ve bunlar yere d-
er, yere den yamur damlalar topran iine geer ve su
kaynaklar olutururlar, su kaynaklar birleir ve dereler
olutururlar, dereler birleir aylar olutururlar, aylar birle-
ir rmaklar olutururlar ve bunlar da tm hametleriyle ok-
yanusa akarlar. Bir aa tohumdan olumaya balar.
Ar stlm bir bedenden kan n koyu grnmez bir
ana n olarak balar, sonra blnr ve tekrar tekrar blnr
ve sonunda saysz renkli n olutururlar. Bu nlarn her
biri doa tarafndan kullanlan bir g tar.
Yerkrenin kendi byk gc bir ana birincil g olarak
balar, sonra blnr, tekrar blnr ve saysz g olutu-
rur. Bu glerin her birinin doa tarafndan kendisine tahsis
edilmi bir grevi vardr.
nsann sinir sistemi ve kan dolam sistemi de dier r-
neklerdir. Tekrar yasasna ite byle daha birok rnek vere-
bilirim.
234
Ek
STN GNE. Gneimiz kendi ekseni etrafnda dn-

mektedir, bu nedenle yine kendi ekseni etrafnda dnen s-
tn bir gne tarafndan ynetilmektedir.
Astronomlar uzayda, byk gne Rigelin tesinde b-
yk karanlk bir gnein olduu teorisini ortaya atm ve bu-
nu aklc bir temele oturtmulardr. Semavi bedenlerin hare-
ketleri ve evrenin bu ksmnda grnte igal edilmemi bir
uzamn ortaya k birok biliminsann bu sonucu karma-
ya itmitir. Bu teori salam temellere sahiptir.
Bu byk karanlk gnein bilinen gnelerimizin en b-
ynden misli misli daha byk olduuna inanlr. Fakat
bedeni karanlk ve grnmez olan bu gnein boyutunun ne
olduuna ya da olabileceine dair herhangi bir tahminde bu-
lunulmamtr.
Karanlk grnmez bir gne olduunu kabul eden baz
aptal yazarlar daha da ileri gidip, bunun l bir gne oldu-
unu sylyorlar. Eer l bir gne olsayd, teleskopu-
muzla grebilirdik, zira yansyan k bu gnein konumu-
nu ve boyutunu ortaya sererdi. Neden grlemeyeceine
dair iki mantkl gereke vardr: Birincisi, en gl teleskop-
larmzn bile gremeyecei kadar uzakta olabilir. Ama da-
ha muhtemel olan, nlarnn koyu ve ar youn olmas-
dr, yle youndur ki hepsi de insan gznn grebilecei-
nin tesindedir.
Gneimizin etrafnda dnd stn gnein hibir za-
man grlmedii kesin gibidir, ama inanlmaz olsa da, bize
grdmz gnelerden daha yakn olabilir. stn gne,
Rigelin tesinde llemez uzaklktadr.
Bylesine insan havsalasnn tesinde bir uzam kontrol
edebilecek kadar gl bir gne, kontrol altndaki on bin-
lerce bedenle, insan gz iin u olan ve tm yerkre gle-
rine kar tarafsz olan nlara ve glere sahip olmaldr. Ri-
gelin tesindeki karanlk grnmez bir gne hari, evrenin
igal edilmemi herhangi bir blgesi olmadndan, gky-
235
znde grdmz her beden muhtemelen onun kontroln-

dedir.
Gneimizden gelen koyu ve youn nlar insan gz-
nn gremeyecei u nitelikte olduklarndan, stn gne-
imizden gelen koyu ve ar youn nlarn bin kat daha
byle olmas akla yatkndr. Bu nedenle hem insanlk hem
de bilim asndan stn gne her zaman bir sr olarak ka-
lacaktr.
YERKRENN SONU. Yerkrenin sonu nasl olacak-

tr? sorusu her zaman ilgin bir soru olmutur ve yalnzca
biliminsanlarnn deil, meslek dndan birok insann da il-
gisini ekmitir. Konuya olan ilgi birok teorinin ortaya atl-
masna neden olmu ve daha nce de gstermi olduum gi-
bi, birou bu zavall dnyann sonunun bir felaketle gelece-
ini iddia etmitir.
Ben bir teori daha ortaya atacam; okurlarmn bu zama-
na kadar grdkleri gibi, bilimsel adan ortodoks bir teori
olmayacak bu.
Yerkre nihai biimine ve kouluna Pleistosen dnemin-
de kavumutur ve bu koul sonsuza dek srecektir.
Evrendeki her beden tarafsz bir blgede hareket etmekte-
dir ve dier tm bedenlerden uzaktadr. Semavi bedenlerden
birini etkilemek iin, evreni kontrol altnda bulunduran b-
yk stn gce bir ey olmas gerekir. Tarafsz blgeler yle
ayarlanmtr ki bedenlerin birbiriyle arpmas mmkn
deildir. Her gne kendi uydularn kontrol eder ve dierle-
ri zerinde etkiye sahip deildir. Hibir sistem birbiriyle a-
kamaz. Hibir beden bir sistemden baka bir sisteme aktar-
lamaz. Yerkre gneimiz var olduu srece l bir dnya
olamaz. Scaklklarmz ve mevsimlerimiz deiemez nk
kutuplarn hareketleri nihai olarak belirlenmitir.
Oksitlenmeler ve erozyonlar devam edecektir. Dalar ya-
va yava sular altnda kalacak ve nehirler tarafndan deniz-
236
Ek
lere tanan malzemelerle adalar oluacak. nsanlar tekrardan

topraklar slah edecek ve da yamalarnda olduundan da-
ha verimli hale getirecektir. Milyonlarca yl sonra volkanik
gazlarn hepsi yerkrenin bedeninden temizlenecektir. Sonra
depremler ve yanardalar yerkrenin gemi tarihine ait ola-
caktr.
nsan daha iyi olacak, kusursuza daha da yaklaacak, b-
yk bilgi birikimiyle tutarl bir hayat srecektir. Mcadele ve
ekime denen bir ey olmayacaktr. Aslanla kuzu can cier
kuzu sarmas olacaktr. ktidar ve servet avcs devletler yer-
yznden silinecektir. nsan topluluklarnn oluturduu tek
bir byk birlik olacaktr, hepsi de birbiriyle gerek anlamy-
la karde olacaktr. Sonra,
Sonrasn ancak stn G bilebilir.
J. CHURCHWARD
1870-1934
Bu eser 1870de yazlmaya baland ve 1870-1934 yllar arasn-

da dzeltmeler ve eklemelerle birlikte be kez gzden geirildi. im-
di de kamuoyunun takdirine sunulmaktadr.
J. C
237
JAMES CHURCHWARDIN
OMEGA YAYINLARINDAN IKACAK
DER KTAPLARI
MUNUN KOZMK GLER 2
MUNUN KUTSAL SEMBOLLER
KAYIP KITA MUNUN OCUKLARI
KAYIP KITA MU

James Churchward - Mu-Nun Kozmik Güçleri 1 (2009) y PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

James Churchward - Mu-Nun Kozmik Güçleri 1 (2009) y PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

omega

MUNUN KOZMK GLER 1

zgn Ad: Cosmic Forces of MU I

Copyright 1934 James Churchward

Yayn Haklar Omega Yaynlar

Yayn Ynetmeni: Asl Kurtsoy Hsm

Kapak Fotoraf: Jeffrey K. Bedrick

Bask: Lord Matbaaclk ve Ktlk

Genel Datm: Say Datm Ltd. ti.

Bu eserdeki malzemelerin derlenmesi noktasnda gr ve

Bir arklar Dizisi Olarak Evren..............................................................19

lk insanlarn retilerinde bilim dinin bir parasyd. Bi-

Bu basit bilimler teorik genellemeler olmadan retiliyor-

Mammon: Kutsal Kitapta maddi zenginlik, hrs, tutkuyu

Kutsal ve Mlhem Yazlar

ad verilen ve dinle bilimi aklayan yazlar biiminde bil-

baldr. Antika gliflerinde ya da aktardm modern sz-

Byk Glerin Kkeni

lerin kkenini gstermeye almadan nce, ilkin g

Dnyevi glerin bazlarnn da elementlerde yakn gle-

nsan yle yaratlm ve oluturulmutur ki onunla ba-

Bir arklar dizisi olarak evren.

dir. lk dili takm ikincil gleriyle ikinci dili takmyla bir-

LK MEDENYETN BLMLER. Munun anavatann

Bu takm William Niven tarafndan Meksikada Mexico

nyorum. Bunlar kaderin muhafaza ettii ve incelememiz,

Tablet No. 1231. Evrensel hareketlerin kilidi

Bu belki de Nivenin 3000in zerinde para ieren Meksi-

Grlecei zere, bu tabletin anlald takdirde mitik

Tablete geri dnecek olursak, bu tablet glerin kkenini

Okurlarm unu sorabilir: Bu karmlar nasl yapyorsu-

1) Merkezi ember Yaratcy sembolize etmektedir: Son-

emberin iinde olmak Yaratcnn iinde olmaktr. Yara-

1086 NOLU MEKSKA TABLET. SIRADAN BR KU.

Hiyeratik H harfi drt byk birincil gcn alfabetik

1086 Nolu Meksika Tableti

KESLMI FGRLER. Bu grupta 116 tablet vardr ve

BEDENLER. Bedenleri ya bir koza ya da tohum zarf bii-

FL HORTUMU. Hortum glerin evrende hangi ynde

KOL ve BACAKLARI. Kol ve bacaklar sfrdan (bkz. 1138

Antikadaki biliminsanlar anlalan o ki her frsatta bun-

Tanrdan gelen drt g Tanrnn iinde

ekil 1. Bu ekil, drt byk gten bahsederken kulla-

Bunlar dier iki Tmlsleri na Eden-

hem parlak hem de koyu nlarn

Tmlsleri na Edenler burada

temadiyen gzlerimizin nne gelen eitli olgular

Bir kabuk oluur olumaz, yerkre sert bir d kabuu ile

glerine teslim ettiini gstermektedir. Bu deiiklik yeni

tuktan hemen sonra ve souyup sertlemeden nce dnmeye

melidir. Doal bir sonu kupann iinde byk miktarda bi-

BRNCL G. Birincil g yerkrenin glerinin temel

ten sonra yorulup tkenirler. Element yeniden canlanma iin

Resim 1. Yerkrenin birincil gc yerkrenin bedeninden

deki gleri ekerken, byk merkezi mknats onlar yerkre-

gn gzlemek mmkndr. Bir rnek verelim: Gnein ya-

Eriyik haldeki madde Gaz halindeki madde

ze sahiptir. Elektromanyetik blmn birok dalnn byk

Bugn kimya hakknda ne biliyoruz? Hibir ey! Bildikle-

Tarafsz blge. A noktasnda iki g eitlenir.

Bu resimde noktal izginin bir manyetik g a,a olduu-

Ayn derecede gl iki mknats arasndaki merkezin

nats varken, ine tarafsz bir blgedeydi. Manyetik gler