DALI Protokol ile Kontrol Edilebilen Enerji Tasarruflu LED Src

Bnyamin ST1 ,2 Burak FULN1,2 Frat PARLAK1

1
Ar-Ge Merkezi Akm Metal A.., Tuzla, STANBUL
bsogut@akimmetal.com.tr bfulin@akimmetal.com.tr fparlak@akimmetal.com.tr
2
Elektronik Mhendislii Blm Sakarya niversitesi, SAKARYA
bunyamin.sogut1@ogr.sakarya.edu.tr burak.fulin@ogr.sakarya.edu.tr

zet 1. Giri

Bu projede, akll LED sistemlerinde, kullanlmak zere DALI
(Dijital Adreslenebilir Aydnlatma Arayz) protokoln
destekleyen enerji tasarruflu akll LED src tasarmndan
bahsedilecektir. Gelitirilen bu srcnn donanm ksm;
kontrol devresi ve g devresi olarak iki farkl kart eklinde
tasarlanm olup modler bir yap salanmtr. Tasarlanan
akll LED src DALI protokolnn tm standart
gereklerini yerine getirebilir niteliktedir, komut gelmedii
zaman src kendini uyku durumuna alr ve komut
geldiinde normal alma koullarnda komutlar alr.
Ksacas verilen komutlara uygun olarak
ap/kapatabilen, ayn zamanda k iddetini arttran/azaltan
veya kendine verilen senaryolar uygulayan ve bu komutlar
olmad zamanlarda g tketimini azaltarak enerji
tasarrufu salayan bir akll LED src gelitirilmitir.
Anahtar Kelimeler: DALI protokol, LED src, akll
aydnlatma, enerji tasarrufu
Abstract
LEDlerin birounun doru akm ile almas tercih edilir.
LEDlerin sabit akm ile altrmak iin AC yknn, DC
ykne evrilmesi gerekmektedir. ACden DCye evirme
yaplrken kayplar meydana gelmektedir ve bu kayplar,
LED srclere gre farkllk gstermektedir. Etkin bir LED
aydnlatma sistemi tasarlamak iin, yksek verimli ve uzun
mrl LED srcye ihtiya duyulmaktadr.
Enerjiyi retiminin yan sra, nemli bir husus da enerjiyi
verimli ve tasarruflu kullanmay gerektirmektedir. Snrl
enerjiyi daha kaliteli kullanmak ve iletmelere daha
ekonomik bir yap salamak iin enerji verimlilii
artrlmaldr. Enerjiyi verimli kullanabilmek iin ve bu
noktada tasarrufu salamak iin enerjiyi her ynyle analiz
edip kontrol etmek gerekmektedir. rnein; ekil 1'de
grld gibi LED lambalar, ampullere kyasla bir hayli az
enerji tketmektedir, nk LED lambalar %90 daha az enerji
harcayp, daha fazla k retmektedirler. Bu sayede enerji
tasarrufu elde edilmesine yardmc olmaktadrlar. [1]

In this project, to be used in smart LED systems, design

processes of an energy saving LED driver that supports DALI
(Digital Addressable Lighting Interface) protocol are
discussed. The hardware part of this developed driver;
control circuit and power circuit as two different cards are
designed as a modular structure is provided. At the same
time, designed smart LED driver would be capable of
carrying out all basic requirements of DALI protocol. In
summary, a LED driver that would be able to turn on and off
the light with the given commands, at the same that would be ekil 1: Halojen ampul ve LED ampul karlatrlmas
able control the intensity of the light or designate the given
scenarios will be developed. Enerji verimlilii ve enerjinin tasarruflu kullanm konusunda
birok otomasyon ve akll teknoloji zmleri
Keywords: DALI protocol, LED driver, armature, smart kullanlmaktadr. Aydnlatma sistemlerinin tasarruflu ve
lighting, energy-saving. kalitesini arttran konforlu kullanm iin akll hale gelmesi
tercih edilmektedir. Akll aydnlatma sistemlerinin
gelitirilmesi iin en efektif zm; evrensel protokoller
kullanlmasdr. Bu protokollerden biri de DALIdir (Digital
Addressable Lighting Interface-Dijital Adreslenebilir
Aydnlatma Arabirimi).
Aadaki tabloda normal LED srclere gre DALI
uyumlu LED srclerin stnlklerine yer verilmitir [2].
DALI Uyumlu LED Srcnn Normal LED
Srclere Gre stnlkleri
Arayz kontrol ile k seviyesi uzaktan kontrol
1
edilebilmektedir.
DALI uyumlu sensrler taklarak ortamdaki aydnla
2 olabilecei gibi; duvar anahtarlar ve alglayclar(sensrler)
gre k seviyesi ayarlanabilmektedir.
DALI uyumlu farkl reticilerin LED srcleri ile ayn
3 alglaycsna den n iddetine gre alglayc bal
sistemde alabilmektedir.
Srcler tek tek veya gruplar halinde
4 adreslenebilmektedir. Bu sayede birden fazla srcnn
kontrol salanmaktadr.
LED armatrleri tamamen kapatmak iin ilave
kablolama, anahtar ya da rle bulunmamaktadr. Slave
5
srcye gnderilen bir "KAPALI" komutu lambann
kapanmasn salamaktadr.
LED armatr arzas ve k k seviyesi gibi iki ynl
6
bilgi sorgulanabilmektedir.
Ik iddetindeki art ve azallar logaritmik olarak
7 yaplmaktadr. Bu sayede insan gz k seviyesi
arasndaki geileri alglayamamaktadr.
Birok zellik programlanabilmektedir. rnein,
maksimum ve minimum k seviyeleri
8 yaplandrlabilmektedir. Gei sresi, herhangi bir
zamanda programlanabilmekte
deitirilebilmektedir.
Tablo 1 : DALI Uyumlu LED srcnn stnkleri
2. DALI ( Dijital Adreslenebilir Aydnlatma
Arabirimi )
DALI, IEC 62386 teknik standardna uygun ve aydnlatma
sistemleri iin gelitirilmi bir iletiim protokoldr. DALI
protokol ile alan cihazlar kablolu bir ekilde DALI hatt
zerinden birbirine mesaj gnderirler [3]. Master cihaz ve
src(slave) arasnda iletiim iin DALI protokol
kullanlr. Master cihaz, gelen verilere gre srcye bal
armatrn kontroln (k seviyesi, kapatma, ama, ara
yzden gnderilen senaryolar uygulama, DALI uyumlu
sensrler ile kumanda edilebilme...) salamaktadr [3]. DALI
Uyumlu LED src; DALI sistemlerine uygun, yksek
verim ve aydnlatma sistemlerinde enerji tasarrufu
salamaktadr. lkemizin bu alanda bir zmn eksik
olmas bu projenin nemli bir amac olmutur.
2.1. DALI Protokol Tanm
Basit bir DALI a en az bir master, en az bir adet DALI
src(slave) ve en az bir adet DALI g kaynandan
olumaktadr. Master; DALI hattndaki tm aydnlatma
ekipmanlarn tek tek, gruplar halinde veya broadcast
denilen yntemle tmn kontrol (k iddetini kapatmak,
amak, azaltmak, arttrmak, istenilen senaryolar da kontrol)
etmektedir. [3]
Tm bu deerler deitirebilirken hatta gnderdii
komutlarla bu aydnlatmalarn g seviyesi deerlerini,
lambalarda arza olup olmadnn bilgisini de
alabilmektedir. Master ekipman bir bilgisayar yazlm
da birer master ekipman olabilir [3]. rnein k
olduu DALI hattna direk mdahale ederek, ayarlanm bir
aydnlatma cihaz ya da bir grubu kontrol edebilmektedir.
DALI cihazlarn ayarlar da yine DALI hatt zerinden
yaplmaktadr. Aydnlatma komutlarnn yannda protokol
iine tanml ayarlama komutlaryla adresleme, aa dahil
etme, cihaz tarama ilevleri yerine getirilmektedir.
DALI anda her bir aydnlatma cihaznn 0 ile 63 arasnda
bir adresi vardr. Yani bir DALI master cihaz en fazla 64
src cihaz kontrol edebilmektedir. Daha fazlas olursa ne
yapacaz sorusunun cevab ise; birden fazla master
kullanlp, her bir master an birbirinden izole edip, 64
mastera kadar aydnlatma ekipman kullanmaktr. [4 5]
ve
ekil 2: DALI Master-Slave balants
DALI master cihaz ile aydnlatma ekipman arasnda DALI
haberlemesi kullanlrken, DALI master cihaz ile otomasyon
yazlm tercihen TCP/IP ile haberlemektedir. rnn
tasarmna gre TCP/IP deil de farkl bir yntem de
seilebilmektedir. 64 adet cihaz adresinin yannda, 16 adede
kadar cihaz grubu yaratlabilmektedir. Cihaz gruplar birden
fazla aydnlatmann ayn ortamda veya farkl ortamlarda
olduu durumlarda kullanlabilmektedir. [4 5]
2.2. Elektriksel zellikler
DALI master ile DALI src(slave) arasnda haberleme ift
kablo ile salanmaktadr. DALI hattnda polarizasyon
kstlamas yoktur ve data haberlemesini salayan kablo iin
+ veya - durumu yoktur. [6] ou haberleme
protokollerinin aksine, hattaki haberleme beslemesi
cihazlardan deil ayr bir g kayna donanmndan
salanmaktadr.
DALI g kayna hatta 16 22,5 Volt aras potansiyel fark seviyeleri nemlidir. DALIde kullanlan mantk deer
oluturmaldr. 16 Voltun altnda okunan deerlerde tablosu aada verilmitir. [9]
haberleme hattnda bir kaak ya da farkl bir problem olduu
anlalmaktadr. rnein; 22,5 Voltluk bir g kayna
kullanlyor ise, hatta lm yapldnda en fazla 2 volt Gerilim Aral Mantk Deeri
kayba izin verilmektedir. (Yaklak 20,5 V) [7 8]
06.5 V 0
166.5 V 1
6.5 V 9.5 V Tanmsz

Tablo 3 : Mantk Deer Tablosu

ekil 3: DALI Blok emas

ekil 4: DALI Elektriksel zellikleri

3. DALI Uyumlu LED Src

DALI cihazlar hatt beslemedii iin hattaki gerilim
seviyesini 0a ekebilmek iin; DALI hatt ksa devre
edilmelidir. DALI standartlar gerei, g kayna
maksimum 250mA akm salamaldr. Bu dk akm ile
snrlanmasnn amac; DALI donanmlar hatt ksa devre
yoluyla anahtarlama yaptnda, fazla akm ekip kendi
donanmlarna zarar vermemesidir.
DALI anda tm aydnlatma donanmlar ayn hat zerinden
haberlemektedir. Kablo hattnn uzunluu 300 metreyi
gememelidir. Hat uzunluuna gre kablo kalnlklar Tablo
1'de verilmitir. [7]
Hat Uzunluu Kablo Kalnl
0-100 metre 0,5 mm2
DALI uyumlu LED src aydnlatmay akll bir ekilde
kontroln salamakta ve LED armatrleri, uzaktan
bilgisayar ara yz, kumanda ve alglayclar yardm ile
kontrol edebilmektedir.
LED src, ana g aktarm devresinden bamsz bir g
devresi ile beslenen bir mikrodenetleyici kontrolnde k
akm deerini deitirerek sabit akm veren bir src
devresidir. Mikrodenetleyici bamsz bir devre ile
beslendiinden dolay, bekleme durumunda g tasarrufu iin
ana g aktarm devresini kapatabilmektedir. Bu sayede
aydnlatma sistemlerinde enerji tasarrufunu salamaktadr.
Ayn zamanda kontrol kart eitli ara birimler ile d
dnyadaki haberleme protokollerine balanabilmektedir.

100-150 metre 0,75 mm2

150-300 metre 1.5 mm2

Tablo 2: Hat uzunluu kablo kalnlklar

Yukarda belirtildii gibi g kayna maksimum 250 mA

akm salamaldr. Teorik olarak her bir DALI cihaz 2mA
akm ekecek ekilde tasarlanmaldr. Hat iin kullanlan
kablo 600V izole olmaldr. Hat ne kadar asenkron
haberleme standartlarndan biraz farkl da olsa, haberleme
ikili say sistemi (0-1) ile salanmaktadr, yani mantk
ekil 5: DALI Sistem Tasarm
3.1. Flyback ve DC-DC Tasarm 3.2. Mikrodenetleyici Kontrol Kart Tasarm

Flyback devresi karartma yeteneine sahip DC/DC devresine DALI hattndan gelen komutlar mikrodenetleyicide
izole edilmi sabit bir gerilim salamaktadr. Ana g aktarm ilenmekte ve verilen komuta gre k seviyesi azaltlp
devresinden gelen izole edilmi sabit gerilimi kullanarak, arttrlp, ama, kapatma ve istenilen senaryo ilemleri
dk k akmlarnda bile krpma yapmayacak ekilde, yaplmaktadr. Kontrol kartnn ayrca bekleme durumunda
sabit akm ile ka balanan LED yk beslenir. iken ana g aktarm devresini, g tasarrufunu salamak
amac ile kontrol kartndan gelen iaret ile kapatabilmektedir.
Mikrodenetleyici bamsz bir ekilde beslendii iin cihaz
bekleme durumunda iken bile DALI hattndan gelen iaretleri
alglayabilmektedir.

ekil 6: DC-DC Tasarm ekil 7: Kontrol Sistemi Ak emas

3.3. DALI Donanm Kart Tasarm
DALI hattndan gelen iaretler ile mikrodenetleyici arasnda
protokole uygun ve izoleli olarak bulunan donanm
tasarmdr.
3.3.1. Sistem Tanm
DALI hattndan gelen komutlar mikrodenetleyicide
ilenmekte ve verilen komuta gre k seviyesi azaltlp
arttrlp, ama ve kapatma ilemleri yaplmaktadr.
Mikrodenetleyici bamsz bir devre ile beslendiinden
dolay bekleme durumunda g tasarrufu salamak iin ana
g aktarm devresini kapatmakta ve ana g aktarm devresi
kapal durumda olsa bile DALI hattndan gelen iaretlerini
alglayabilmektedir. Detayl olarak ekil 8'de DALI hatt ile
mikrodenetleyici arasndaki tasarma yer verilmitir. DALI
hatt devreye iki ynl balanabilmektedir. Bu sayede girie
kpr diyot konularak istenilen pozitif iaret seviyesinin
devreye balanmas gereken yer ayarlanmaktadr. DALI
hattnda bulunan iaret ile mikrodenetleyici arasnda
izolasyon olmak zorundadr. Bu izolasyon optokuplr
yardm ile salanmaktadr.
ekil 8: DALI Donanm Ara yz Devresi
4. Uygulama Sonucu
Deneysel ortamda alma yaplrken alnan osiloskop
grntleri aada verilmitir. aret incelendiinde gerilim
seviyesinin maksimum 14.22 V olduu, minimum deeri ise
1.42 V olduu grlmektedir. aretin lojik sfr olan taraflar
imle ile incelendiinde imlecin maksimum noktas 5.77V
olduu grlmektedir. Bu da DALI standartlarna gre 6.5V
alt sfr, 9V zeri bir iareti kabul edildii iin herhangi bir
sorun tekil etmemektedir. Yaplan donanm ve yazlm
tasarm sonrasnda, DALI hattna bal cihazn verilen DALI
komutlarn gerektii gibi gerekletirebildii grlmtr.
Bu sayede teorik olarak verilen bilgiler deneysel olarak
dorulanmtr.
ekil 9: DALI Haberleme areti
5. Sonular Kaynaklar

Bu almada, DALI kontroll enerji tasarrufu salayan bir [1]www.philips.com.tr/a-w/about/news/archive/standard/

LED src sistemi tasarlanm ve baaryla deneysel olarak
gerekletirilmitir. Basit yaps ve dk maliyetine gre
sistemin kararl bir ekilde alt grlmtr. Tasarlanan
devrenin, farkl markalara ait master cihazlar ile
haberletirilmesi salanm ve DALInin gerekli
standartlarn yerine getirdii gzlemlenmitir. Son olarak,
yaplan deneyler sonucunda tasarlanan srcnn, hem
kullanlan malzemelerin dk maliyeti ve tedarik kolayl,
hem de sistemin kararll nedeniyle pratik uygulamalarda
gvenli bir ekilde kullanlabilecei anlalmtr.
news/press/2015/20150730_Philips_ten_yanlis_bilinen_LE
D_gercekleri
[2] http://www.dali-ag.org/discover-dali/dali-applications
[3] DALI Manual, DALI AG of ZVEI, Division Luminaires,
2001
[4] Topalis.E, Orphanos.G, Koubias.S, apadopoulos.G,
Ageneric network management architecture targeted to
supporthome automation networks and home Internet
connectivity, Consumer Electronics, IEEE Trans. vol. 46,
no. 1, 2000.

[5] Huadong Li, Mingguang Wu, Yufang Zhong,

Development and Research of Lighting System Based on
DALI, IEEE Conference on Industrial Electronics and
Applications, ICIEA 2008, pp. 1302
1307, June 2008.

[6] Yuejun Zhang; Ping Zhou; Mingguang Wu "Research on

DALI and Development of Master-Slave module" IEEE
Conference on Networking, Sensing and Control August
2006

[7] C. Contenti, "Digitally Addressable DALI Dimming

Ballast," IEEE Applied Power Elect. Conf., Dallas, Texas,
March 2002.

ekil 10: DALI Uyumlu LED Src [8] Ma, Yuan, Wobschall, Darold, A Sensor Network for
Buildings Based on the DALI Bus, Sensors Applications
Symposium, 2007. SAS 07. IEEE, pp. 1 3, 6-8 February
2007.
Karartma Giri k k
seviyesi Gerilimi Gerilimi Akm [9] Microchip, Application Note, AN1465, Digitally
Addressable Lighting Interface (DALI) Communication,
100% 220 V 29,7 796 Ma Microchip Technology Inc. 2012.

50% 220 V 23,2 335mA

5% 220 V 21,7 27mA

Tablo 4: Src Giri/k Deerleri