Professional Documents
Culture Documents
COMPLETE WORKS
OF
V E N ER A B L E B E DE,
IN THE ORIGINAL LATIN,
ACCOMPANIED BY
VOL. VI.
SCIENTIFIC TRACTS AND APPENDIX.
LONDON :
MDCCCXLIII,
mmm.
THE
COMPLETE WORKS
OF
V E N ER A B 1.,E B E DE,
IN THE ORIGINAL LATIN,
ACCOMPANIED BY
VOL. VI.
SCIENTIFIC TRACTS AND APPENDIX.
LONDON :
MDCCCXLIII,
;-2/. ,Y.
-'B.;'_?A
v_/.
VENERABILIS
EDITIONUMQUE OPTIMARUM
VOL. VI.
LONDINI:
1.'.N|(['_I AI'I. 1_ \\ltl'l'lAkl_'t t'I _l)(l(l,_,
MDCCC_LIIL
THE
MISCELLANEOUS WORKS
OF
&CCOMPANIED BY
VOL. Vl.
LONDON:
WttI'I'TAI_L]_ _ND _'_, A_ L MAI_IA LA.NI_
MDCCCXLIII.
PREFACE.
on thesesubjects.Although to teachthatthun-
der and lightningwere the collisions of the
clouds,and that earthquakeswere the effectof
windsrushingthroughthe spongycavernsofthe
earthwere erroneousdeductions, yet they were
lightitself
compared withthe superstitions
which
othernationshave attachedtothesephenomena.
Such theoriesdirectedthe mind intothe right
path of reasoning,though the correctseriesof
the connectedeventsand the operatinglawshad
notthen become known. The work of Bede is
evidencethatthe establishmentof the Teutonic
nationsin the Roman empire did not barbarize
knowledge. He collectedand taughtmore na-
turaltruths,withfewererrors,
than any Roman
book on the same subjectshad accomplished.
Thus hiswork displaysan advance,not a retro-
gradationofhuman knowledge;and from itsju-
diciousselection
and concentration
of the best
naturalphilosophyofthe Roman empire,itdoes
high creditto the Anglo-Saxon good sense.
_--
Historyofthe Anglo-Saxons,III.403.
The treatise" De Natura Return"Jsfoundin
the folioeditionsof the works _B. II.1--49.
C. II.lw42_ accompanied withthreecommen-
taxies,
one ofwhich is by JoannesNoviomagus,
the second by Bridefertus
Ramesiensis,
and the
thirdby an anonymous author. The work was
also publishedtogetherWith the treatiseDe
Temporum Ratione,otherwisecalledDe Tern-
PREFACE. v
poribus, Basil. 15_YJ. The three commentaries
extend also over the two following treatises, De
Temporibus and De Temporum Ratione. The
MSS. used for this work are in the British Mu-
seum, for the collation of which, as well as of
those used for the tract De Temporum Ratione,
the editor's thanks are due to Mr. Wright, whose
work entitled Biographia Britannica Literaria,
forming the first portion of a Chronological
British Biography, is by far the most complete
work on Anglo-Saxon Biography that has yet
been published.
DE T_m,O_BVs.--This is the author's first at-
tempt at a general chronology of the world. He
afterwards amplified it in his larger work De
Temporum Ratione. It is found among the works
of Bede in folio EB. II. _05m212. C. II. 118---
124_. That it was composed before the larger
work which follows, is evident from the fact that
it comes down only to the fifth year of the Em-
peror Tiberius III. i. e. A.D. 701-2, whereas the
larger work descends to a period twenty-five
years later. See Colomesius in Paralipom. de
S. E. p. 2_). and Petav. Epistol. p. 157. It is
here printed from a collation of the Basle edition
with a MS. in the British Museum.
DE TEMPORUM RATmNE.--This work is some-
times denominated De Temporibus Liber Major,
and under this name was published, together
with De Return Natura, Basile_e 1529. It is
vi PREFACE.
OPERA SCIENTIFICA.
DE ORTHOGRAPHIA LIBER.
J:
OPUSCULA SCIElqTIFICA
e
6 OPUSCULA SCIENTIFICA
G.
Gula dicendum, non gyla: quia y literam nulla vox
nostra adsciscit.
Gobius, piscis : nonnunquam legitur gobio.
Gaudium, animi lmtitia: exultatio etiam verborum,
atque membrorum.
Gremium, dicimus interius, accinctum vestis seere-
turn : sinum exterius sinuatve vestis receptaculum.
Gluten, neutri generis, glutinis, glutini, sed et gluti-
hUm Sallustius dick, glutini, glutino.
Gith, monoptoton, et pluralem numerum non habet.
est autem neutri generis, et per omnes casus declinatur.
Gracilis, gracillimus, non gracilissimus.
Gaudeo, gaudes, perfeetum habet gavisus sum.
H.
Hilarus, facit pluralem hilari.
Hilaris, pluraliter hilares.
Hospes, et qui reeipit, et qui recipitur.
Horrendum dieimus et despicabile aliquid, et admi-
randum: ut, " oculos horrenda in virgine fixos."
Herbidum locum dicimus, in quo herba est, etiamsi
aridus esse consuevit.
Herbosum, qui herbam facile generat, etsi ad tempus
aridus sit.
Haurio et haustus, per aspirationem seribenda.
Harenam similiter, quia ab hrerendo, vel ab haurien-
do aquam dicta est.
Hebescit, qui a natur_e usu tepescit : hebeteseit, qui
amittit aeiem.
Hi, pronomen plurale, per unum i scribendum.
His, similiter per unum i.
Holocaustoma numero singulari: holocaustomata
pluraliter.
Hamo, hamas, et nomen hamus cum aspiratione scri-
benda, sic et in hamo, et perfectum in hamavi.
Herbescit ager, cure herbam generat : sicut adolescit
et pubescit, cure spic_e proximant.
DE ORTHOGRAPHIA, 17
I.
Intempesta nox, est media nox, quando quiescendum
est: hine utique dicta, quia inopportuna est actioni
vigilantium. Tempestivum enim veteres dixerunt op-
portunum, et intempestivum, inopportunum, ducto a
tempore vocabulo, non a perturbatione aeris, qu_e
consuete tempestas voeatur. Quanquam isto verbo
licenter utantur historici, ut dicant ea tempestate, quod
volunt eo tempore intelligi.
Immaturitas, nocturnum tempus est, quod non est
maturum, id est opportunum, ut agatur aliquid vigi-
lando, quo etiam vulgo dicitur hora importuna : Grsece
?za,p[a. Prteveni in immaturitate: dv da,pl,a. Nihil
vero interest ad sententiam, utrum maturitate, an
in maturitate dicatur, quomodo nihil distat, utrum
quis dicat, egisse se aliquid galli cantu, an in galli
eantu.
Juventus sicut et senectus, plurali numero non flec-
titur.
Juvenis et juvenior, non recipiunt superlativum:
sicut nee senex, nee senior. Solent autem junior et
senior ad se invicem dici, minor et major: etsi neuter
ipsorum senili aecessit, aut propinquavit vetati. Am-
brosius : " Junior est berbis sol, junior foeno."
Interior et intimus, non habet positivum gradum.
Inferior et inflmus, similiter.
lpsum, neutro genere dicendum, non ipsud, ut illud
et istud: quemadmodum veteres nominativum mascu-
linum non ipse dicebant, sed ipsus.
Impingo, faeit perfectum impinxi, et impel.
Immunes periculi, et immunes a periculo.
Indigus et prodigus, per unum u scribenda.
C
18 OPUSCULA SCIENTIFICA
L.
LARGE et largiter, Julius Modestus utrumque recte
dicit: sed large esse qualitatis, largiter quantitatis.
Libidinosus, a libidine, per b.
Lividus, a livore, per u proi_rendum.
Larba, per b.
Ludificor stultum, et deludor : quia veniunt ex uno
Gr_eco _rtTrai_'a), prmteriti perfecti, ludificatus sum.
Veteres vero ludificavi dixerunt.
Labium, superius dicitur: labrum inferius: ros-
trum, non nisi quod incurvum est.
Latere et absconsum esse aliquid dicimus, et late
patere. Virg. " Et scuta latentia condunt."
Lepus, animal est: lepos, jucunditas, v_luptas:
uncle et gratum aliquid, lepidum dicimus.
Limen, vedium est, limes regionum.
Largitas, humanitatis est : largitio, ambitionis.
Ligat quis vinculo : legat testamento.
Loqui, hominis est: obloqui, obtrectatoris, sicut
objicit, opponit : alloqui, persuadentis, hortantisque vel
jubentis: eloqui, oratoris.
Laurentius, C_elius, et talia plura, qum nominativum
casum in ius habent, genitivum singularis numeri in ii
duplicem mittunt, vocativum singularem in simplicem i:
ut hic Laurentius, Cmlius: hujus Laurentii, Cmlii: o
Laurenti, Cmli: sic et hic filius, hujus filii, o fill et hi
filii: aut certe vocativum in ie: ut hic impius, hujus
impii, o impie. Notandum sane in Actib. Apost. ubi
Cornelius vidit angelum Dei introeuntem ad se, et
DE ORTHOGRAPH|A. _]
M.
MARGARITA_ fceminino genere, et margaritum, neutro
dicendum. In Proverbiis: Inaures aurea, et margari-
turn fulgens.
Ma|ogranatum, et malum granatum consuete dicimus,
et utroque modo declinantur, hoc modo : malogranatum,
hujus malogranati, et hvec malogranata, horum malo-
granatorum, his malogranatis, &c. et rursum: hoc
malogranatum, hujus maligranati, et hvec malagranata,
horum malorum granatorum, &c.
Miseret me senis, misereor senis, et misereor senem:
misertus pauperis, per genitivum: miseratus pauperem,
per accusativum.
Miseror autem, compatior significat, denique Greece
dicitur crvl_'dcrXOJ.
Mereo honorem, et mereor: et miles meret stipen-
dium.
Memini, et memor sum honoris, et honorem.
Maritima, sunt loca marl vicina: marina, naris, vel
bellua. Meto metui, et metuo.
Materies artificiorum : materia consiliorum. Alii
_ OPUSCULA SCIENTIFICA
N.
_N_IMIS, dicitur quicquid plus fuerit quam oportet,
nam parum est, quod minus est quam oportet: et
horum in medio modus est, quod dieitur, Satis est.
Cum itaque utile sit in vim et moribus, ut amplius
quam oportet, nihil omnino faciamus: profecto veram
esse sententiam, lqe quid nimis, fateri potius quam
negate debemus. Sed aliquando Latina lingua hoc
verbo sic abutimur, ut nimis, pro eo quod est valde, et
positum inveniamus in literis sacris, et ponamus in ser-
monibus nostris, ham et in Psalmo: " Tu prmcepisti
mandata tua custodire nimis :" non nisi valde intelligi-
mus, si recte intelligimus. Et ' nimis te diligo,' si
alicui earissimo dicimus, non utique plusquam oportet,
sed valde nos diligere intelligi volumus. Denique ilia
Grmea sententia, Ne quid nimis, non habet verbum
_ OPUSGULA SCIENTIFICA
hoc quod hic legitur, ibi enim est J:/au, quod est nimis :
hic autem o'c#J_pa, quod est valde. Sed aliquando, ut
diximus, pro eo quod est valde, et dictum invenimus, et
dicimus, unde etiam nonnulli Latini codices non ha-
bent: " Tu prvecepisti mandata tua custodire."
Noceo, obsum, incommodo, maleficio, officio, in una
significatione ponuntur, quod Gra_ce dicitur _Shl,rrro :
et cuncta dativum casum trahunt.
Nullus est tam in re, quam in persona.
Nemo in persona dicitur : ut ne homo.
Natales, id est nobilitates.
Nuptial, nonse, nares, nundina_, nuga_, nenia_, plu-
ralia tantum: et nar invenimus: nenias autem dicunt
epitaphia, id est carmina, qua_ in memoriam mortuorum
in tumbis scribuntur.
Nequam et nugas, omnis generis et humeri sunt, et
per onmes casus currunt, semper vequaliter dicta :
quamvis Augustinus dicat, nuga_, nugarum, nugis,
ferunt autem, quia nugas Hebr_eus sermo sit, et idem
apud eos, quod apud nos significat: id est levis et
prava_ mentis homines.
Novi, nosti, novit: novimus, nostis, noverunt, sic
deelinantur prvesenti, et pr_eterito perfecto : carl similia
sunt, odi et memlni.
Noceor, noceris, recte dicitur: quamvis aliqui gram-
maticorum asseverent, non debere dici noceor, sed
nocetur mihi : neque enim Hieronymus grammaticorum
regulam ignorabat, qui in propheta Abacuc, ira trans-
ferre non timuit ; " Et non salvabis, dum noeeor."
Necto, nexi pr_eterito.
Noctu, temporis est adverbium : nocte nomen est.
Nubunt f_emina_ : vir enim ducit, muller nubit : quia
pallio obnubit caput genasque.
Nongentos, non nungentos: ab novem.
Nequam, non malum significat, sed inutilem.
Nubo, nupsi. Nuptise, cure vocalis sequitur, b
debet esse: quum consonans, p.
DE ORTHOGRAPHIAo _5
O.
ORSANV_, uirius musici proprie nomen est: sed
generaliter omnia musicorum vasa organa possunt dici.
Joannes Constantinopolitanus episcopus ; "In salieibus
in medio ejus suspendimus organa nostra ;" id est,
citharam, psalterium, lyram, &c.
Organarius autem est, qui utitur organo.
Obriza, obriz_e, generis fceminini: et obrizum, obrizi,
neutri.
Origo, originis, initium est.
Origo, origonis, neutrum est, et est velum navis: et
hahet in pinrali numero origona.
Obtineo laudem, et impetro, ex uno Gr_vco venit
attT t Tt_ x a _.
P.
PETRA, et Grseeum et Latinum nomen est, unmn
idemque in utraque lingua significans: unde et Petri
apostoli nomen, in utraque lingua eandem invictse fidei
significantiam a petra derivatam eontinet.
Platea, similiter in utraque lingua unum idemque
significans : sed ut etymologise ratio probat, a Grseea
origine nomen tractum, atque a latitudine derivatum
est : quoniam Grsece _.aTvv dicitur latum.
Pro, prsepositio, significat ante : ut, "Soli pro portis
Messapus, et acer Atinas sustentant aciem."
Ponitur et pro prsepositione in: ut dicimus, pro
rostris, pro tribunali: et pro eo quod est _r_ apud
Grsecos: ut, " Pro dulci Aseanio veniat," et pro eo
quod est _,rr_p: ut, " Unum illud tibi, nate dea, proque
omnibus unum Prsedicam."
Pudet me amoris. P_enitet me muneris.
Piget me profectionis. Patiens sum laboris.
Pertsesum est me injuria_. Plenus sum bonorum, et
bonis.
Prseeo illi. Palpor et palpo equo.
Pr_ecurro praetori. Procuro pupillo, et curo pu-
pillum.
Potior fructus, et fructum dicitur, apud antiquos
potior hanc rem.
Prseda victos spoliat. Rapina subito venit.
Pax singulariter solum effertur. Sallustius : "Paces
retulit: judicia, bella atque paces."
DI_ ORTHOGRAPHIA. _o7
R.
Subagito, _quentativum.
Salubre, ad locum refertur, et ad cibum.
Sa]utarc consi|ium est. Ira sa|ubre non nocet:
salutare prodest.
Supel|ex, sanies, socordia, sitls, et in neutro sul-
phur, scrupulum, sinapi, slier, singularia tantum sunt,
sed Virgilius, "sulphura viva:" et Terentius mas-
culine serupulum retulit.
Sentes, id est spinm : et sarcinse, quum vasa ..igni-
ficat: et sarcinm, id est auxilia: et scop_ et salinm et
scal_, et in neutro sponsalia, semper pluralia: sed
nostri scalam dixerunt.
Sponte mea venio, non habet plures casus.
Si amem, ames, amet, declinatio est verbi conjunctivi:
sicut quum dicimus, Quum amem, ames, amet.
Scylla, nomen habet a spoliando, sive vexando
nautas:
Spolio vero Latina: Gr_vce dicitur scyl]o _kXo_,
et vexo.
Sanno, sannis, sannui, hoe sannium, quere|a.
Sors sortis, et sots sordis dicitur. Ambrosius:
" Mundat vasa, ne sots aliqua vini gratiam decoloret."
Tametsi negant quidam, sordem nominativum casum
habere.
Si, vel Etsi, nonnunquam indicativum verbum tra-
hunt. Gregorius : "" Frustra miraculum foris ostendi-
mus, si deest quod intus operetur." Item, " Qu_e etsi
ad perectionem non Pertinent, fidem tamen tenent."
Sensus, nomen est quart_ dec|inationis: et parti-
cipium pra_teriti temporis, a verbo passivo, quod est
sentior: cujus etiam Perfectum est, sensus sum, es,
est : non sentitus.
Secturus, non secaturus : a verbo quod est seco.
Scamna sunt, qua_ lectis altioribus apponuntur.
Scabella, qu_ lectis parvulis vel sellis ob ascensum
apponuutur. Scabellum autem et Suppedaneum dici-
tur, quod sub pedibus sit.
D
OPUI_'ULA 8CIEN'I_FICA
I. De Litera.
i _ omnes
discat. viginti et una:
Sunt autem ex
Latin_
_)_ quibus
pellantur,
quinque
a, e, i, o,
vocales
u, cseterm
ap-
_ omnes consonantes: at de
iisdem eonsonantibus sep-
tern dicuntur semivocales, f, l, m, n, r s, x, csvter_
novem mut_e, b, c, d, g, h, k, p, q, t: y, autem sextam
vocalem, et z decimam septimam consonantem, propter
Grseca verba, quibus consucte utimur, assumpsere La-
tini, neque enim aliter Typum, vel Zelum, vel c_etera
hujusmodi, quomodo scriberent, habebant.
Qui etiam post pereeptionem Dominicve fidei, to, %,
p, a, _,, Gra_cas literas, etsi non in alphabeti ordinem
recipiunt, divinis tamen paginis inditas continent,
videlicet, qu_e duplici apud eos figura scribitur, quo-
modo apud Latinos litera H intromittentes, propter
auctoritatem nominis Ihesu. X et p, propter nomen
Christi. aet a,, propter auctoritatem Dominici sermo-
nis, " Ego sum _zet co." , etenim tantum nomine dis-
crepat, cmterum et figura et potestate nostrum a a_qui-
parat, p Grmcorum, ab r nostro et figura distat et
nomine. Porro get a, hoc a nostris differunt, quod
DE ARTE METRIC&. _|
_. De Syllaba.
3. De eoramunib_ 8yllabis.
OMMUNES autem sylla-
b_e modis fiunt novem, qui-
bus aut naturaliter longse,
poetica ]ieentia in breves,
aut naturaliter breves trans-
feruntur in longas. Brevis
quippe transfertur in Ion-
gain, quum correpta vocalis
in eodem verbo a duabus
excipitur consonantibus,
quarum posterior est liquida. Est enim brevis in hoc
natura ; ut,
Mens tenebrls operta suis,
Est longa positione in hoc :
Mortisque tenebras.
In quo Sergins modo injusto utitur exemplo :
Neve flagello.
Flagellum enim in eapite verbi habet liquidam literam
consonanti subjectam, pr_epositio nunquam brevem
natura syllabam verbi praecedentis potest facere longam.
Item natura brevis syllaba ad votum poetarum trans-
ferri potest in longam, quum correpta vocalis in conso-
nantem desinit, et excipitur ab h litera. Et natura
brevis in hoc:
Porcinum tenuere gregem, niger hispidus horret.
Est voluntate poetve longa in hoe,
Vir humilis mcesto dejectus ]umine terrain.
Et item,
Mors fera per hominem miserum sibi subdidit orbem.
Ubi item quidam Grammaticorum dubium exemplum
ponunt:
Terga fatigamus hasta.
Nam etsi non h sequeretur mus, tamen esse posset
longa, poetica licentia, quia plenis pedibus superfuit,
sicut hoc quod item ponunt, est :
Omnla vincit amor, etnos cedamus amori.
DE ARTE METRICA. _5
4. De Primis ,_yllabi_.
.tEC de differentia syllabs-
rum paueis diets sint, quas
suis etiam exemplis ipse plu-
rimum discernere potest, qui
scansionem versus heroici
discere cursverit. Sed qui
ad hoc pervenit,
hunc interim hortamur, syl-
labas omnium partium orao
tionis ex principio versuum
heroicorum diligentius scrutetur. Omnis enim versus
hexameter, qui sex pedibus : et pentameter, qui quin-
que pedibus constat, primam syllabam longam habet,
quia vel a spondeo vel a dactylo incipit : quorum prior
pars duabus longis syllabis consistit, ut dicens:
secundus longa et duabus brevibus, ut dicimus: et
omnino cure codicem hexametri vel elegiaci carminis
assumis in manus, quameunque paginam aperiens in-
spexeris, quemeunque versum arripiens legeris, absque
ulla dubitatione primam syllabam nut natura aut posi-
tione longam invenies : quia nimirum sire spondei sire
dactyli constat esse principium. Item prima smpe
syllaba ex compositione figurve deprehenditur: ut si
neseias qualis sit pius, ex compositione qu_e est impiua,
DE ARTE MRTRICA. _9
5. De Mediis Syllabls.
E'2
5_ OPUSCULA SCIENTIFICA
DE ARTE METRICA 55
N verbis
onis produeuntur
prima_ aeonjugati-
et as, ut
9. De Pedibus.
ES, est syllabarum et tem-
_ " , _ porum eerta dinumeratio:
13. De SltnalelMw.
YNALEPHARUM quo-
que commemorando ratio
est, quia nonnunquam ul-
tima verbi syllaba vel par-
ticula syllabm videtur ab-
sumi. Unde synalepha
Graece dicitur, quasi quo-
dam saltu transmittens. Fit
autem duobus modis. Pri-
tm_-f_ mo, quum aliqua pars ora-
tionis aut in vocalem literam, aut in m consonantem
desinit, incipiente a vocali sequente parte orationis. Ilia
qum sequitur pars orationis prsecedentem vel literam
vocalem, vel syllabam quae in m desierat, sua vocali ab-
sumit. Quod dico hujusmodi est,
Arcta via cst, vere qum ducit ad atria vitro.
Scanditur enim ira, Arcta vi dactylus, est ve spon-
deus, intercepta a syllaba per synalepham. Absumitur
et particula syllable, cum dicit idem Prosper,
Sumite quam magna apposuit sapientia mensam.
Scanditur enim ira, Sumite daetylus, quam ma spon-
deus, gnapposu dactylus, assumpta parte syllabm per
synalepham. Item pars syllabae, qu_e in m desinit,
synalepha intercipitur, cum dicitur,
Nullus enim est insons sola formidine pcen_e,
Qui sanctum et justum non amat imperium.
Scanditur namque ita, Nullus e dactylus, nest in
spondeus, absorpta m per synalepham, et item, Qui
sane spondeus, tet jus spondeus, absumente synalepha
particulam syllaba_ um. Item tota syllaba quze in m
terminata est, per synalepham interit, cure dicitur,
Magnum praesidium est sacro libamine pasci,
Si cor participis crimina nulla premunt.
Scanditur namque sic, Magnum spondeus, praesidi
dactylus, est sa spondeus, intercepta um syllaba per
DE ARTE METRICA. _5
_, _ AM et in exemplis antiquo-
rum inveniuntur aliquoties
duo spondei in fine versus
sicut et duo dactyli nonnun-
_. De Metro .4na_eontlo.
24. De Rythmo.
_C de metris eminentiori-
bus eommemorasse sufllciat,
quorum exempla copiosiora
apud scriptores invenimus :
pra_terea sunt metra alia
perplura, quse in libris
Centimetrorum simplieibus
monstrata exemplis, quis-
quis eupit, reperiet. Re-
periuntur qua_dam et in in-
signi illo volumine Porphyrii poet_e, quod ad Con-
stantinum Augustum missum meruit de exilio liberari.
Qum quia pagana erant, nos tangere non libuit.
Videtur autem rhythmus metris esse consimilis, qu_e
est verborum modulata eompositio non metrica ratione,
sed numero syllabarum ad judieium aurium examinata,
ut sunt earmina vu]garium poetarum. Et quidem
rhythmus sine metro esse potest, metrum veto sine
rhythmo esse non potest: quod liquidius ita definitur.
Metrum est ratio cum modulatione: rhythmus modu-
latio sine ratione: plerumque tamen casu quodam
invenies etiam rationem in rhythmo non artificis mo-
deratione servatam, sed sono et ipsa modulatione
ducente, quem vulgares poeta_ neeesse est rustiee,
docti faeiant doete: quomodo et ad instar iambici
metri puleherrime faetus est hymnus ille pr_eelarus :
Rex _eterncDomine,
Rcrum creator omnium
Qui eras ante seeula
Semper cure patre filius.
Et alii Ambrosiani non pauci. Item ad formam metri
trochaici canunt hymnum de die judicii per alphabetum:
Apparebit repentina
Dies magna Domini,
Far obseura velut nocte
Improvisos oeeupans.
78 OPUSCULA SCIENTIFICA
( 3 metris, commemorandum in
sunt tria
quia: poematum
aut enim activum
genera
vel imitativum est, quod
CAP. I. DE SCHEMATIS.
_ Grammatici
figuratus Grmce : Sche-
inveniri quod
ma vocant: nos habitum,
_ vel formam, vel figuram
recte nominamus : quia per
hoe quodammodo vestitur
et ornatur oratio. Solet iterum Tropica locutio re-
periri, qua_ fit translata dietione a propria signifieatione
ad non propriam similitudinem, necessitatis aut ornatus
gratia. Et quidem gloriantur Gr_eei, talium se Figu-
rarum, vel Troporum fuisse repertores.
Sed ut cognoseas (dilectissime fili), cognoseant item
omnes, qui h_ec legere voluerint, quod sancta Scrip-
tura c_eteris omnibus scripturis non solum auctoritate,
quia Divina est: vel utilitate, quia ad vitam ducit
a_ternam: sed et antiquitate, et ipsa pra_eminet posi-
tione dicendi. Ideo placuit mihi, collectis de ipsa
exemplis ostendere, quia nihil hujusmodi Schematum,
sire Troporum, valent praetendere ullis seculis elo-
quentia_ magistri, quod non ilia przscesserit.
Sunt autem multa_ species Schematum et Troporum :
tamen pra_cipua aliquot Schemata, et Tropos selecti-
ores Scriptura habet: tanquam excerptos ex istis, qui
sunt Grammaticis familiares : quorum primus Tropus,
Metaphora, est omnium generalissimus: ham ca_teri
DE SCHEMATIS. 81
1. De Metaphora.
Metaphora, est return verborumque translatio. Ha_e
fit modis quatuor: 1, ab animali ad animal: 2, ab
inanimali ad inanimal: 3, ab animali ad inanimal: zb,ab
inanimali ad animal. Ergo :
1. Ab animali ad animal ita fit, ut Psalmo seeundo:
Quare fremuerunt gentes ? Et, Dominus qui eripuit
me de ore leonis, et de manu ursi. Item Psalmo 138.
8_ OPUSCULA SCIENTIFICA
3. De MetaleFsi.
Metalepsis, est dietio gradatim pergens ad id quod
ostendit, et ab eo quod proeedit, id quod sequitur
insinuans: quemadmodum habetur apud Psalmistam,
Labores fruetuum tuorum mandueabis. Labores enim
posuit, pro his qua_ laborando aequiruntur bonis.
Neenon et illud Psalmi centesimi tertii: Draeo iste
quem formasti ad illudendum ei: per draeonem dia-
bolus, per diabolum bonus angelus intelffgendus est,
quaffs a Deo formatus est.
4. De Metonymia.
MeT_OVVl_[a,est qu_edam veluti transnominatio, ab
alia significatione ad aliam proximitatem translata.
Hujus sunt mult_e species. Per id quod eontinet, id
quod eontinetur ostendit: per id quod eontinetur, id
quod eontinet : per inventorem, id quod inventum est :
per inventum, inventorem: per effieientem, id quod
efficitur: per id quod efficitur, effieientem. Per id quod
eontinet, id quod eontinetur, ut Genesis vigesimoquarto,
90 OPUSCULA SCIENTIFICA
5. De Antonomasia.
6. De Epitheto.
'ETrlOerov est pr_eposita dietio pronomini. Nam an-
tonomasia vieem nominis sustinet, epitheton nunquam
est sine nomine : ut Eccles. 45. Dileetus Deo et homi-
nibus Moses. Et, Miserieors et miserator Dominus.
Et, Justum Loth oppressum. Fit etiam epitheton
modis tribus: ab animo, a eorpore, extrinseeus. His
DE TROmS. 91
7. De Synecdoche.
_tmex_oX;! est signifieatio pleni intelleetus eapax,
quum plus minusve pronuneiat: aut enim a parte to-
turn ostendit: ut Joannis primo, Verbum earo faetum
est. Et Aetorum _7. Eramus vero in nave, universse
anim_e dueentm septuaginta sex. Aut contra, ut Joan-
nis deeimonono, ergo propter paraseeuen Judmorum,
quia juxta erat monumentum ubi posuerunt Jesum.
8. De Onomatopoeia.
"O_ogx_ro_rou'a est nomen de sono faetum : ut prim_e
Corinthiorum 13. Cymbalum tinniens. Et Esaim 58.
Quasi tuba exalts voeem tuam. Et Hieremi_e quarto,
Canite tuba. Et, Numquid eireumdabis collum equi
hinnitum ._ Et Esaia_ 56. Rugitus leonis. Et Job quar-
to eapite, Vox lemnm. Et Esaiee 56. Canes muti non
valentes latrare.
Ad hunc tropum pertinere quidam existimant sibilos
serpentium, poreorum stridores: eeeterorumque vocem
eonfusam animantium, qu_e et ipsa in scripturis sanctis
smpius indita reperitur.
9. De Periphrasi.
Ilep[poart_ est cit:cumloquutio, qu_e fit aut ut brevi-
tatem splendide describat, et produeat: aut foeditatem
circuitu evitet. Splendide producta veritas, ut secundse
Corinthiorum quinto : Scimus quoniam si terrestris do-
mus nostra hujus habitationis dissolvatm', quod _edifi-
eationem habeamus ex Deo, domum non manu faetam,
veternam in ccelis. Fa_ditatem circuitu evitans: ut
Romanorum primo capite, nam fo_min_e eorum immu-
-taverunt naturalem usum, in eum usum, qui est contra
naturam: similiter autem et masculi, relicto naturali
usu, et e_tera.
9_ OPUSCULA SCIENTIFICA
10. De Hyperbato.
11. De Hyperbole.
1o_. De Allegoria.
13. De Homwosi.
PRtEFATIO.
H_
]00 OPUSCULA SC]fENTIFICA
CAPUT I.
DE QUADRIFARIO DEI OPEREo
guitur.
in verbi Primo, quod
Dei dispensatione
_)] _ qui
non nos,
facta,Aposto]o
sed _eterna
teste, sunt:
ante
_ tempora secularia prvedesti-
_'__ ,
":___ _PERATIO__
-_a-/:-_ navit in regnum.divina,
Secundo,
h_eeqUev
quod in materia informi pa-
riter elementa mundi facta sint, ubi qui vivit in seternum
creavit omnia simul. Tertio, quod eadem materies,
secundum causas simul creatas non jam simul, sed dis-
tinctione sex primorum dierum in coelestem terres-
tremque creaturam formatur. Quarto, quod ex ejusdem
creatur_e seminibus et primordialibus causis totius se-
cull tempus naturali cursu peragitur, ubi pater usque
nunc operatur et filius, ubi etiam corvos pascit, et lilia
vestit Deus.
CAPUT II.
DE MUNDI FORMATIONEo
CAPUT IIL
CAPUT IV.
D_ SLEMENTIS.
CAPUT V.
DE FIRMAMENTO.
CAPUT VI.
DE VARIA ALTITUDINE CG_LI.
CAPUT VIII.
DE AQUISC(ELESTIBUS.
AQuAs firmamento impositas_ coelis quidem spiritu-
alibus humiliores, sed tamen omni creatura corporali
superiores, quidam ad inundationem diluvii servatas,
alii vero rectius ad ignem siderum temperandum sus-
pensas at_rmant.
CAPUT IX.
DE QUINQUE CIRCULIS MUNDI.
CAPUT XI.
DE STELLIS.
CAPUT XII.
DE CUKSU PLANETARUM.
CAPUT XIII.
DE ORDINE EORUM.
CAPUT XIV.
DE APSIDIBUS EORUM
CAPUT XV.
QUARE MUTENT COLORES.
CAPUT XVI.
DE ZODIACO CIKCULO0
CAPUT XVIL
DE DUODECIM SIGNISo
CAPUT XIX.
DE CUKSU ET MAGNITUDINE SOLIS.
CAPUT XXI.
ARGUMENTUM DE CURSU LUNy]E PER SIGNA.
CAPUT XXII.
DE ECLIPSI SOLIS ET LUN._.
CAPUT XXIII.
UBI NON SIT ET QUARE.
CAPUT XXIV.
DE COMETIS.
CAPUT XXV.
DE AERE.
CAPUT XXVI.
DE VENTIS.
CAPUT XXVIL
ORDO VENTOKUM.
CAPUT XXVIII.
DE TONITRUO.
CAPUT XXIX.
DE FULMIN1BUS.
CAPUT XXX.
UBI NOW SINT_ ET QUARE.
CAPUT XXXI,
DE ARCU CO_LI.
CAPUT XXX|I.
DE NUBIBUS.
CAPUT XXXIII.
DE IMBRIBUS.
CAPUT XXX1V.
DE GRANDINE.
CAPUT XXXV.
DE NIVE.
CAPUT XXXVI.
SIGNA TEMPESTATUM VEL $ERENITATIS.
CAPUT XXXVII.
DE PESTILENTIA.
CAPUT XXXVIII.
DE NATURA AQUARUM DUPLICI.
CAPUT XXXIX.
DE ._STU OCEANI.
CAPUT XL.
CUR MARE NON CRESCAT.
CAPUT XLI.
CUR SIT AMARUM.
CAPUT XLII.
DE MARI RUBRO
CAPUT XLIV.
AQUIS TERRAM NECTI,
CAPUT XLV.
TERR_ POSITIO.
CAPUT XLVI.
TERRAM GLOBO SIMILEM
CAPUT XLVII.
DE CIRCULIS TERR_
CAPUT XLVIII.
GNOMONICA DE IISDEM.
CAPUT XLIX.
DE TERR_ MOTU
CAPUT L.
INCE_D_U_ _ET_.
TELLUS Sicilim, qum cavernosa et sulphure ac bitu-
mine strata, ventis pene tota et ignibus patet, spiritu
introrsus cure igne concertante, multis smpe locis
fumum, vel vapores, vel flammas eructat, vel etiam
vento acrius incumbente, arenarum lapidumve moles
egerit. Inde montis _tnm ad exemplum gehennm
ignium tam diutinum durat incendium, quod insularum
JEolidum dicunt undis nutriri, dum aquarum eoncursus
spiritum secure in imum profundum rapiens, tam diu
sufl'ocat, donee venis terrve diWusus fomenta ignis ae-
cendat. Hinc Seyl]mi canes ]atrare fingunmr, dum
proeul navigantes undarum fremore terrentur, quas
sorbente voragine eollidit mstus.
CAPUT LI.
DIVI$IO TERR2E.
TERRARUM orbisuniversus,
oceano cinctus,in tres
dividiturpartes: Europam, Asiam, Africam. Origo
ab occasu solis, et Gaditano freto,qua irrumpens
|_ OPUSCULA 8CIENTIFICA
DE TEMPORIBUS LIBER.
CAPUT I.
TEMPORIS DIVISIO.
E M P O R A momentis,
horis, diebus, mensibus,
annis, seculis et 8etatibus
dividuntur. Momentum est
minimum atque angustissi-
mum tempus, a motu si-
derum dictum: est enim
extremitas hor_e in brevi-
bus intervallis, cum aliquid
sibi cedit atque succedit.
Hora Gr_ecum nomen est, et tamen Latinum sonat:
hora enim finis est temporis, sicut et horve sunt fines
marls, fluviorum, vestimentorum. Constat autem hora
quatuor punctis, decem minutis, quindecim partibus,
XL momentis. Et notandum propter errorem caven-
dum, quod computus partita natura, partita auctoritate
re| consuetudine, nitatur: natura, ut annum com-
munem duodecim menses lunares habere: consuetu-
dine, ut menses triginta diebus computari : auctoritate,
ut hebdomadam septem feriis constare.
CAPUT II.
DE DIE.
CAPUT Ill.
DE NOCTE.
CAPUT V.
DE MENSE.
CAPUT VI.
DE MENSIBUS ROMANORUM.
CAPUT VII.
DE SOLSTIT|O ET ._EQUINOCTIOo
CAPUT VIII.
DE TEMPORIBUS.
CAPUT X.
DE BISSEXTO.
CAPUT XI.
DE CIRCULO DECENNOVENALI.
CAPUT XII.
DE SALTU LUNGS,
CAPUT XIII.
CONTINENTIA CIKCULI EJUSDEM.
CAPUT XIV.
ARGUMENTA TITULORUM PASCHALIUM.
CAPUT XV.
DE SACRAMENTO TEMPORIS PASCHALIS.
CAPUT XVI.
DE z_u_Di ,TATIBUS.
SEx aetatibus mundi tempora distinguuntur. Prima
vetas ab Adam usque ad Noe continens generationes
X, annos veto MDCLVI. Quse tota periit diluvio,
sicut infantiam mergere solet oblivio. Seeunda a Noe
usque ad Abraham generationes similiter eomplexa X
annos autem CCXClI. Quse in lingua inventa est, id
.. est, Hebr_ea. A pueritia namque homo ineipit nosse
loqui post infantiam, clu_e et nomen inde accepit,
quod fari, id est, loqui non potest. Tertia ab Abra-
ham usque ad David generationes XIV annos vero
DCCCXLIII continens. Et quia ab adoleseentia in-
cipit homo posse generate, Matth_eus generationum ab
Abraham sumpsit exordium, qui etiam pater gentium
constitutus est. Quarta a David usque ad transmi-
grationem Babylonis generationibus _eque juxta Mat-
th_eum XIV annis autem CCCCLXXIII porrecta, a
qua Regum tempora coeperunt. Juvenilis enim dig-
nitas regno est habilis. Quinta deinde usque ad
adventure Salvatoris in carnem generationibus et ipsa
XIV porto annis DLXXXIX extenta, in qua ut
gravi senectute fessa malis crebrioribus plebs Hebr_ea
quassatur. Sexta, quve nunc agitur, nulla genera-
tionum vel temporum serie certa, sed ut _etas decre-
pita, ipsa totius seculi morte finienda.
CAPUT XVII.
CURSUSET ORDOTEMFORUM.
PRIMA ergo _etas continet annos juxta Hebr_eos
MDCLVL Juxta septuaginta interpretes MMCCXLII.
Adam annorum CXXX genuit Seth, qui pro Abel
natus est. Seth annorum CV genuit Enos. Iste in-
ccepit invoeare nomen Domini. Enos annorum XC
genuit Cainan. Cainan annorum LXX genuit Mah-
leel, qui interpretatur plantatio Domini. Malaleel an-
DE TEMPORIBUS. |_
CAPUT XVIII.
DE SECUNDA 2ETATE.
CAPUT XIX.
DE TERTIA-_TATE.
TEltTIA _etas continet annos DCCCCXLII. Abra-
ham annorum LXXV venit in Chananeam: Abra-
ham annorum C genuit Isaac. Nam primo genuit
Ismael, a quo Ismaelit_e. Isaac annorum LX genuit
Jacob. Regnum inchoat Argivorum. Jacob anno-
rum XC genuit Joseph. Memphis in JEgypto con-
ditur. Joseph CX annos vixit. Grsecia sub Argo
segetes habere coepit. Hebr_eorum servitus annorum
CXLIV. Cecrops Athenas condidit. Moses annis
XL rexit Israel Lacedmmon conditur. Josue annis
1_ OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XX.
DE QUARTA _TATE.
CAPUT XXI.
DE QUINTA ._TATE.
CAPUT XXII.
DE S_XTA _TATZ.
SEXTA _tas confiner annos pr_vteritos DCCVIII.
Octavianus annis LVI. Hujus anno XLII Dominus
nascitur, completis ab Adam annis MMMDCCCCLII.
Juxta alios MMMMMCXCIX. Tiberius annis XXIIL
Hujus anno XVIII Dominus crucifigitur. Caius annis
quatuor. Matth_eus Evangelium scribit. Claudius an-
his tredecim. Petrus Romam, Marcus Alexandriam
Petit. Nero annis quatuor decim. Petr_s et Paulus
cruci gladioque traduntur. Vespasianus annis X. Hu-
jus secundo anno Hierosolyma subvertitur. Titus an-
his II. Hic facundus et pius fuit. Domitianus annis
XVI. Joannes in Patroon relegatar. Nerva anno L
Joannes Apostolus Ephesum rediens Evangelium scrip-
sit. Trajanus annis XIX. Simon Hierosolymorum
episcopus crucifigitur, et requiescit Joannes Ephesi.
Hadrianus annis XXI. Aquila interpres habetar. An-
toninus Pius annis XXII mensibus quatuor. Valenti-
nus et Marcion agnoscuntar. Antoninus minor annis
XIX. Cataphrygarum hsvresis exoritur. Commodus
annis tribus. Theodotion interpres habetur. _]_lius
Pertinax anno I. Severus Pertinax annis octodecim.
Symmachus interpres habetur. Antonius Caracalla annis
VIL Quinta editio Hierosolymis invenitar. Marcianus
anno L Aurelius Antonius annis quatuor. Sexta editio
Nicapoli reperitur. Alexander annis tredecim. Ori-
genes Alexandri_v claruit. Maximinus annis tribus.
Hi'c persequitur Christianos. Gordianus annis _epte m.
DE TKMPORIBUS. 137
DE TEMPORUM RATIONE.
PR_EFATIO.
nihil
sane possums facere, cur
vel illud ofl'endit, devotus
aliquidgratias agas. Si
de hujusmodi quem
negotio
J tentare pr_esumpserlm: quare de his qu_ sparsim in
veterum scriptis inveniri potuerant, ipse novum opus
condere studuerim, audiat, dicente sancto Augustino:
quia ideo necesse eat p|ures a pluribus fieri libros di-
verso stylo, non diversa fide, etiam de qu_stionibus
eisdem, ut ad plurimos res ipsa perveniat: ad alios sic,
ad a]ios autem sic. Audiat et me pro me simpliciter
respondentem: cui displicet, vel superfluum videtur,
quod ha, c rogatu fratrum undecunque collegi, uniusque
libe]li tenore conclusi, dimittat ea legenda, si quis ve]it,
et ipse de eommunibus patrum fontibus, qu_ sibi suis-
que sufl_cere arbitretur hauriens, mecum nihilominus
debita fraternitatis intemerata jura custodiat.
DE TEMPORUM RATIONE l_|
CAPUT I.
_- VI :_ CC
Z VII T CCC
H VIII Y CCCC
e IX _, D
r X x DC
K XX @ DCC
A XXX _ DCCC
M XL "_ DCCCC
N L
CAPUT II.
DE TRIMODA TEMPORUM RA'I'IOblEo
CAPUT III.
DE MINUTISSIMIS TEMPORUM SPATIIS,
CAPUT IV.
DE RATIONE UNCIARUM.
CAPUT V.
DE DIE.
CAPUT VI.
UBI PRIMUS DIES SECULI SIT.
CAPUT VII.
DE NOCTE.
CAPUT VIII.
DE HEBDOMADA.
CAPUT IX.
DE HEBDOMADIBUS LXX PROPHETICIS
CAPUT X.
DE HEBDOMADA ._ETATUM SECULI.
CAPUT XI.
DE MENSIBUS,
CAPUT XII.
DE MENSIBUS ROMANORUM.
CAPUT XIII.
DE CALENDIS_ NOI'-_ISET IDIBUS.
P_uscls temporibus Pontitlei Minori h_ec providentia
delegabatur, ut novm lunge primum observaret aspec-
turn, visumque re_ sacrificulo nunciaret. Itaque sacri-
ficio a rege et Minore pontifice celebrato, idem ponti-
rex calata, id est, vocata in Capitolium plebe, juxta
Curiam Calabram, quae casm Romuli proxima est, quot
numero dies a Calendis ad Nonas superesset, pronun-
ciabat, et quintanas quidem dicto quinquies, verbo xaX_
septimanas repetito septies pr_edicabat. Verbum au-
_6 OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XIV.
DE MENSIBUS GR_CORUM.
CAPUT XV.
DE MENSIBUS ANGLORUM.
CAPUT XVL
DE SIGNIS DUODECIM MENSIUMo
CAPUT XVIL
DE LUN__ CURSU PER 8IGNA,
CAPUT XVIII.
DE LUN_ DISCURSU SI QUIS SIGNA [GNORAT.
CAPUT XIX.
DE EODEMSI QUI COMPUTARE
NON DIDICERUNT.
SI quis veto etiam ealculandi minus idoneus, lunaris
tamen cireuitus existit curiosus, et huic ad capacitatem in-
genioli sui commodamus argumentum, quo id quod qua_-
rit inveniat: siquidem totam annalis cireuitus seriem,
qua_ duodecim mensibus continetur, alphabetis distinxi-
mus, ita duntaxat, ut primus et secundus ordo vicenos
et septenos dies, tertius autem uno amplius complecta-
tur: illo videlicet qui de tertio repetitis VIII horis
superfluis aecreseit. Et ut diebus quos signare vole-
bamus literae sufficerent, non singulis has diebus, sed
alternis apposuimus, atque ideo non ultra o literam
alphabetum tangere opus erat. Prseposuimus eidem
operi paginam regularem, qua_ X et IX a|phabeta
hujusmodi a diversis |iteris inchoantia, totidem annorum
circuli decennovenalis caperet, simul et mensium singu-
lorum signorumque vocabula duodecim, quse hoc ordine
disposita est, juxta numerum dierum, quibus luna
Zodiacum pervolat, XXVII lineas habet in longitu-
dine: nominibus signorum ante, nominibus veto men-
slum retro adnotatas, ut qui signorum imperitus est, ex
mensium tamen notitia possit invenire quod quserit, X
veto et IX habet in latitudine lineas, quse ordinem
DE _F,MPORUMRATIONE 187
CAPUT XX.
QUOTASIT LUNAIN CALENDASQUASQUE.
PRIMOdecennovenalis circuli anno, in quo nullse sunt
Epactm in Calendas Januarias nona est luna, in Calendas
Februarias decima, in Calendas Martias VIIII, in Calen-
das Apriles X, in Calend&_ Maias XI, in Calendas
Junias XII, in Calendas Junias XIII, in Calendas Au-
gustas XIIII, in Calendas Septembres XV, in Calen-
das Octob. XVI, in Calendas Novembres XVIII, in
188 oPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XXII.
ARGUMENTUM DE QUALIBET LUNA VEL FERIA.
ris. Item si vis scire hoc vel illo die quota sit feria,
computtt dies a Calendis Januariis usque in diem de
quo inquiris : et cure noveris, adde feriam qua_ fuit die
Calendarum Januariarum: et si bissextilis annus est,
etiam bissexti diem postquam transierit augmentare
memento: partite omnia per septem, et quod remanent
diem tibi septimana_ qu_e sit ubicunque qumris ostendet.
Quod ira solum sine lahore currit argumentum, si
numerum mensium singulorum per Calendas, Nonas et
Idus memoriter decantare consuescas.
Januarius in Calendas I in Nonas V in ldus XIH.
Februarius in Calendas XXXII in Nonas XXXVI
in Idus XLIIII.
Martius in Calendas XL in Nonas LXVI in Idus
LXXIIII.
Aprilis in Calendas XCI in Nonas XCV in Idus CIII.
Maius in Calendas CX.XI in Nonas CXXVII in Idus
CXXXV.
Junius in Calendas CLII in Nonas CLVI in Idus
CLXIIII.
Julius in Cal. CLXXXII in Nonas CLXXXVIII
in Idus CXCVI,
Augustus in Calendas CCXIII in Nonas CCXVII
in Idus CCXXV.
September in Cal. CCXLIIII in Nonas CCXLVIII
in Idus CCLVI.
October in Cal. CCLXXIIII in Nonas CCLXXX
in Idus CCLXXXVIII.
November in Cal. CCCV in Nonas CCCIX in Idus
CCCXVII.
December in Calendas CCCXXXV in Nonas
CCCXXXIX in Idus CCCXLVII.
Si ergo scire vis, verbi gratia, anno quo per Calendas
Januarias nona est luna, quota sit luna in Calendas
Maias, dicito, Maias in Calendas CXXI tolle Calendas
remanent CXX adde IX fiunt CXXIX, partire per
LIX quinquagies novies bini centumdecusoctus: tolle
19_2 OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XXIV.
QUOT HORIS LUNA LUCEAT.
CAPUT XXVI.
QUA RATIONE LUNA CUM SIT SITU INFERIOR_ SUPERIOR
CAPUT XXVII.
DE MAGNITUDINE_ VEL DEFECTU SOLIS ET LUN_F_.
CAPUT XXVIII.
DE EFFECTIVA LUN2E POTENTIA.
CAPUT XXIX.
DE CONCORDIA MARIS ET LUNGE.
CAPUT XXX.
DE ,_QUINOCTIIS ET SOLSTITIIS.
CAPUT XXXI.
DE DISPARI LONGITUDINE DIERUM ET VARIO STATU
UMBRARUM.
CAPUT XXXII.
CAUSA IN2SQUALITATjIS DIEKUM EORUNDEM.
CAPUT XXXIIL
QUIBUS IN LOCIS PARES SINT UMBR_[_ VEL DIES.
CAPUT XXXIV.
DE QUINQUE CIRCULJS MUNDI, ET SUBTERRANEO
8IDERUM MEATU.
CAPUT XXXV.
DE QUATUO_ TEMPORIBUS_ ELEMENTIS 9 HUMORIBuS.
CAPUT XXXVL
DE ANNI8 NATURALIBUS.
CAPUT XXXVIII.
DE RATIONE BISSEXTI.
CAPUT XXXIX.
DE MENSURA CREME_TI ET BI88EXTILIS.
CAPUT XL.
QUARE SEXTO CALENDAS MART1AS INTERCALETUR_
CAPUT XLI.
QUOD ET LUNA QUADKANTEM HABEATo
CAPUT XLII.
DE SALTU LUN._o
CAPUT XLIII.
QUARE LUNA ALIQUOTIES MAJOR QUAM COMPUTATUR_
APPAREAT.
_V
23_ OPUSCULASCIENTIFICA.
CAPUT XLIV.
DE CIRCULO DECENNOVENALI.
CAPUT XLV.
Dig EMBOLISMIS ET COMMUNIBUS ANNIS.
CAPUT XLVL
v_ OaDOAVZ_T H_VZCAV_.
EST et alia pra_fati circuli divisio, qua in ogdoadem
et hendecadem id est in VIII ct in XI distinguitur
annos, eo quod octavo et undecimo anno ]una pas-
chalis supremas sum uativitatis metas subeat, et utrum-
que eorum solito embolismis more tmus communis
prmcedat annus: vel certe quia antiquis visum est
VIII annos solares totidem lunaribus annis dierum
numero mquari, quod ab eruditioribus a_vo sequente
doctoribus expertum est, nisi annis XI adjectis, ne-
quaquam fieri posse, ad indicium utriusque observa-
tionis ogdoadibus est et hendecadibus tota luna_
digesta conversio. Namet Gra_ci quondam, quos
et antiquissimi Romanorum perhibentur imltati, cure
ad ]una_ cursum adhuc annos computarent, VIII annis
communibus pari ratione confectis, embolismos trium
mensium pariter intercalabant. Si enim octies un-
decim, et quartam partem volueris supputare, XC
dies, hoe est, tres menses efllcies. Verum etiam nunc
OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XLVII.
DE ANNISDOMINIC_INCARNATIONIS,
PRIMO decennovenalis eirculi versu temporum ordo
prmfig_r, quem Greci calcu|atores a Diocletiani prin-
_) OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT XLVIIL
DE IN DICTtON1BUS.
SECUNDUSordo circuli decennovenalis complectitur
Indietiones XV annorum eircuitu in sua semper vestigia
reduces, quas antiqua Romanorum industria comperi-
mus ad cavendum errorem, qui de temporibus forte
oboriri poterat, institutas. Dum enim, verbi gratia,
quilibet Imperator medio anni tempore vita vel regno
decederet, poterat evenire ut eundem annum unus
historicus _ejusdem regis adscriberet temporibus, eo
quod ejus pattern regnaret : alter vero historicus eundem
_44' Ot"USCULA
s_m_ri_cA.
CAPUT XLIX.
ARGUMENTUM INVENIENDI QUOTA sIT I_DICTIO.
CAPUT L.
DE EPACTIS LUlqARIBUS.
CAPUT LI.
QUOMODO ERRENT QUIDAM IN PRIMI MENSIS INITIO.
CAPUT LII.
ARGUMENTUM QUOT SI_T EPACT_[_ LUNARE8.
CAPUT LHI.
DE EPACTIS SOLIS.
CAPUT LV.
DE REDITU ET COMPUTU ARTICULARI UTRARUMQUE
EPACTARUM.
CAPUT LVI.
DE CYCLO LUNARI.
CAPUT LVII.
ARGUMENTUM DE EOj QUOTA SIT LUNA IN CALENDIS
JANUARIIS.
CAPUT LVHI.
ARGUMENTUM QUOTUS SIT ANNUS CYCLI LUNARIS, VEL
DECENNOVENALIS.
CAPUT LIX.
DE QUARTA DECIMA LUNA PASCH_.
CAPUT LX.
ARGUMENTUM INVENIENDI EAM,
CAPUT LXI.
DE DIE DOMINICO PASCHB_*
CAPUT LXIII.
QUIDINTERPASCHAET AZYMADISTET.
ET quoniam de paschse observatione aliquanta per-
strinximus, etiam hoc intimare placuit, quod juxta ]egis
scripturam alia paschse, alia solennitas est azymorum.
Una quippe dies paschal, id est, transitus est, quarta-
decima videlicet primi mensis, in quo vesperascente
agnus immoIari jussus est : et mox sequenti nocte tran-
sivit Dominus 3Egyptiorum primogenita percutiens,
_0_ OPUSCUL_CIENTI_ICA.
CAPUT LXIV.
TYPICA PASCH._ II_TERPRETATIO.
CAPUT LXV.
CAPUT LXVI.
Prima LEtas.
Tertia __ta_.
A.M. 20'23, [Sept. 3389.] Tertia mundi mtas a nati-
vitate ccepit Abraham patriarch_e, qui LXXV annorum
cure esset, re|icta gente patria, ad imperium Dei venit in
terrain Chanaan, aceipiens promissionem nascituri de suo
semine Salvatoris, in quo benedicerentur omnes genres,
simul et seipsum in gentem magnam esse futurum,
quarum una spiritualis, altera est promissio earnalis.
His temporibus Ninus et Semiramis Assyriis regnant.
A.M. 2034, [Sept. 3400.] Abraham annorum
LXXXVI genuit Ismael, a quo Ismaelit_e: genuit
autem Ismael XII duces, et vixit annos CXXXVII.
A.M. _048, [Sept. 3414.] Idem Abraham annorum
C genuit Isaac, qui primus et solus in tota testamenti
veteris serie ]egitur octava die circumcisus. Quod non
sine magno mysterio privilegium est filio promissionis
donatum.
A.M. 2108, [Sept. 3474.] Isaac annorum LX genuit
Esau et Jacob Patriarchas Idume_e et Israelitic_e
gentis, post quorum ortum vixit annos CXX. His
temporibus primus apud Argos regnavit Inachus annis
DE TEM_ORVMRATIONE. 279
Quarta /Etas.
Quarta mundi _etas non solum cure inchoato Ju&se_
gentis imperio, sed et cure innovata promissione, qum
patribus olim data est, imperil Christiani sumit exor-
dium, jurante domino David veritate, de fruetu ventris
ejus sedere super sedem ejus.
A.M. _930, [Sept. 4_66.] David primus ex tribu
Juda rex, annis XL. Latinorum quintus Latinus Syl-
vius annis L. Ephesus eondita ab Andronieo. Car-
thago eondita est, ut quidam volunt, a Charcedone
Tyrio: ut vero alii, a Didone filia ejus anno CXLIL[
post Trojanum excidium.
A.M. _970, [Sept. 4306.] Solomon filius David annis
quadraginta. Qui quarto regni sui anno, mense seeundo
temphm Domino mdificare ecepit in Hierusahm, col-
leetis ab egressu Israelis ex JEgypto annis CCCCLXXX, Q
ut Regum quoque liber testimonio est: quod in figu-
ram universi temporis, quo in hoc secuto Christi a_lifi-
catur ecclesia, quse in futuro perficitur, septem annis
perfecit, et septimo octavi anni mense dedicavit. La-
tinorum sextus Alba Sylvius, Sylvii _nese filius, reg-
navit annis triginta novem. Regina Saba venit audire
sapientiam Solomonis.
A.M. 2987, [Sept. 43P.3.] Roboam filius Solomonis
annis XVII. Hieroboam de tribu Ephraim, separavit
decem tribus a domo David eta Domino, in figuram
h_ereticorum, qui suos sequaces a Christo et ecclesia
segregant. Hujus quinto anno Sesac rex ,_Egypti re-
OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT LXVII.
DE RELIQUIIS SI_XT._ _TATIS
CAPUT LXVIII.
DE TRINA OPINIONE FIDELIUM, QUANDO VENIAT
DOMINUS.
CAPUT LXX.
DE DIE JUDICII.
_8 OPUSCULA SCIENTIFICA.
CAPUT LXXI.
DE SEPTIMA ET OCTAVA _TATE SECULI FUTUKIo
DE TONITRUIS, AD HEREFRIDUM.
3. De septem ferlls.
_De Dominico die._Si quolibet in anno tonitrua
in die Dominico tonuerint, prout philosophi, qui return
pr_esagia agili consideratione investigaverunt, asse-
runt, clericorum atque sanctimonialium fceminarum
ingentem mortalitatem imminere ipsa tonitrua desig-
nant.
De Lunw d_._Auctores quoque pr_c|ari ingeuii,
qui pervigili specu]atione secundum humanse intelli-
gentim capacitatem, omnia ac prvefigurationes rerum
his, qui earn agnoseere desiderant, scripserunt, Si
aliquo in anno in die Lunm tonitrua fuerint exorta,
turmas conjugum esse morituros, frugesque eclipsim
passuras esse, ipsa tonitrua pr_efigurare aiunt.
De Martis die.--Secundum etiam nimise sagacitatis
florulentam scientiam ac philosophic_e contemplationis
subtilitatem philosophi, qui physica consideratione
DE TONITRUI8 _7
TO THE
MISCELLANEOUS WORKS
OF
VENERABLE BEDE.
CONTENTS.
R 0 LOG U S._Prmceptis
laborem toleranterferebat,
quem voluntarimservitutis
longum in I)eioperestudiumconsuetudoqueinnaturam
verterat.Inedimautem etvigiliarumin tantumpatiens
erat,ut incredulitatem
viribusvinceret.Pernoctabat
in
orationesmpissime,nonnunquam etiam biduo triduoque
sicpermanenscluarta demure diereficiebatur,
recordatus
PauliApostoli dictum,Omnis quidem disciplinain pr_e-
sentiquidem videturnon ease gaudii,sed mceroris ;
posteaautem fructumpacatissimumexercitatis per earn
justitimreddit. O Fratres,conversationeejusdignum
me essenon usurpo,quin imo nullius sermoneexplicari
potest.Erat enim aspectuange]icus, sermone nitidus,
operesanctus,corporeinteger,ingeniooptimus,consilio
magnus,fidecatholicus,spe patientissimus,
caritatedif-
fusus;sedvirtutumtramitemenodabo.
Fuit igiturmiraculum alind,in quo primum sanctus
homo Dei Cuthbertusa Domino glorificatus est_post-
quam servitutisChristi
jugum tonsureequePetriformam,
inmodum coronse spinemcaputChristicingentis,
Domino
adjuvante,susceperat,in ccenobio,
Cluoddicitur Rhipe,
sicutnostri
fidelissimi
testes,
etadhuc viventes,
indicave-
runt.Ministrare namque hospitlbus
advenientibusstatim
neophytusa familiaelectusest. Interquos quidem
quadam dieinmatutinahora,hyemalietnlvali tempore,
apparuitei Angelus Domini in forma stabilisviriper-
fectaque_etate,
sicutpatr.iarchm
AbrahreinvalleMambre
Angeli in forma virorum apparuerunt.Deinde ergo
susceptoeo secundum morem ejusbenigne,putansadhuc
hominem esse, et non Angelum, lavatis
manibus et pe-
dibus linteamanibusque tergens,et manibus humiliter
propterfrigoremfricanset calefaciens pedes ejus;ut
horam dieitertiamad capiendum cibum exspectaret,
nolentemrenuentemquecausaitineris diligentissime
in-
vitabat,
etpostremo, adjurandotamen in nomineDomini
nostri
JesuChristi, consentiendosuperabat.Factojam
signodieihorm tertimet orationeconsummata,mensam
statimapposuit,prmparatocibodesuper,quem habebat;
VITA S. CUTHBERTI. _6_
CAPUT I.
EU S omnipotens,juste raise_
ricors, misericorditerque j us-
tus, dum gentem Anglorum
pro suis multiplicibus oflbn-
sis flagellare disponeret, pa-
ganarum ger_tium, Freso-
num videlicet atque Dano-
rum, immanitatem illi per-
misit dominari. Qu_e gentes,
Ubba duce Frisonum et
Halfdene rege Danorum agentibus, in Britanniam, qu_e
nune Anglia dicitur, venientes, in tres turmas divism,
tribus in partibus terram pervaserunt. Nam Eboracve
civitatis mcenia, una ex his restauravit, regionemque in
circuim incolens ibidem pausavit; reliqu_e dum, multo
ista ferociores, regnum Merciorum terramclue Aus-
tralium Saxonum occuparunt, incendiis, rapinis, atque
homicidiis quaquaversum omnia, rum divina turn hu-
mana, exterminantes. Videres tunc nobiles et pr_eclaros
sacerdotes circa ipsa, in quibus Dominici Corperis et
Sanguinis sacrosancta mysteria confecerant, altaria, tra-
cidari, virgines rapi, matronalia jura solvi, infantes ab
ipsis matrum uberibus avulsos, ad terrain alios elidi,
per pedes alios suspendi, inter barbaras manus alios
decerpi ; postremo, neque sexui, neque mtati, nec ulli
quoque gradui, crudelibus parci. Nec sic tamen besti-
alis illa crudelitas satiari potuit, nisi omnes etiam regii
generis, per quos sum ditioni aliquod timebat periculum,
_4 APPENDIX.
CAPUT II.
PER ejusdem quoque per_ecution_ tempora_ intolera-
bilis tribulatio Northanhumbrorum finibus subito emer-
gens, Dei ecclesias graviter concussit. Tunc quidam
magni mefiti, nomine Eardulfus, episcopatum Lindis-
farnensis ecclesim, qua tunc beatissimus Dei confessor
Cuthbertus corpore quiescebat, probabiliter coram Deo
et hominibius disponebat. Hic dictorum memorati
patr'L%qum ultima ab hac vita migraturus suis contra-
diderat, recordans, loco magis cedere quam reprobis
subcU elegit. Sic enim ipse inter alia pacis ac dilecfi-
onis preecepta paterno more suis tunc consuluit, dicens,
' Si vos unum e duobus necessitas coegerit, multo plus
cupio ut ententes de tumulo tollentesque vobiscum ossa
mea, ab hoe loco recedatis, et ubi Deus providerit
maneatis, quam ut ulla ratione iniquitati eonsentientes,
schismaticorum jugo colla subdatis.' Erat tunc quoque
abbas quidam, Earedus nomine, et ipse apud I)eum
mirm sanctitatis, nec exigua_ apud homines nobilitatis,
qui ejusdem cure episcopo erga beatissimum Dei con-
fessorem semper exstitit devotionis. Hac tribulatione
igitur intonante, memorati duo, sumtis secure religiosm
conversationis quibusdam aliis, incorruptum venerandi
patris corpus de Lindisfarneusi monasterio diseedentes
asportaventnt. Hoc populus ipsius postquam audivit,
domibus cure tota supellectile relictus, cure uxoribus
et parvulis continuo subsequitur. Est enim huic,--qui
suis dieitur proprie populus, quoniam speciali quadam
provisione ab eo servatur, nec alibi nisi sub co vivere
valet, sicut nonnullve gentes, qum in extraneis tuque ut
in propriis degere sciunt terris,--tanta in eo tuitionis
securitas, ut pene nullas adversitatum pertimescat in-
jurias. Hoc tamen quod tanta cos pietate ad se confu-
cc2
APPENDIX.
CAPUT III.
CAPUT IV.
CAPUT V.
Post Edmundi obitum, Dunelmensem ecclesiam
Egilrico regnante, inusitata res ministris altaris procul
dubio iram Dei ostendit imminere, si ad sacrosanctum
mysterium sine castitate proesumant accedere. Quidam
namque presbyter nomine Fleoccher femin_e copulatus
indiguam vitam ducebat. Ad quem multi tam nobiles
quam privati quodam die placitaturi convenerunt, atque
ut Missam ipsis ante placitum celebraret, rogaverunt.
At file, qui ipsa nocte cure uxore dormierat, se facturum
negavit, donec tandem illis semel, bis, terque rogantibus,
divinum timorem vicit humana verecundia. Hora vero,
qua sacrosanctum mysterium erat sumturus, particulam
Dominiei corporis, quve in calicem missa fuerat, ita cure
sanguine in teterrimam speciem commutatam vidit, ut
magis in ca[ice picis colorem quam panis et vini conspi-
ceret. Illico reatum inteUigens pallere et quasi flammis
jamjam tradendus ultricibus, nimium ccepit pavere.
Prmterea multum anxius erat quid de ealice facere de-
beret, utpote exhorrens illud velut suam mortem sumere,
ac nihilominus, quoniam consecratum erat, in terrain
effundere metuens ; tandem magno cure timore ac for-
midine sumsit, sed tant_e fuit amaritudinis, ut nihil
nd2
404 APPENDIX.
CAPUT VI.
VOL. III.
VOL. IV.
VOL. VL
/
YARI_ LECTIONES. 4_9