Shotcrete Nedir ?

Günümüzde uygulama alanları gittikçe artmakta olan Püskürtme Beton (shotcrete); normal betona göre daha
ince taneli ve daha yüksek çimento oranlı özel dizayn betonun, yüksek basınçlı pompa ve hava ile birlikte
püskürtülmesiyle uygulanmaktadır.

Püskürtme Beton Nerelerde Kullanılır?

 Yol veya otoban kenarlarındaki şevlere,
 Temel kazısı sırasında kayma tehlikesi olan yan yüzeylere,
 Tünel yada metro inşaatlarında tavan ve duvarlara,
 Toprak kayması yada kaya, taş parçasının düşmesinin engellenmesinin istenildiği alanlarda,
 Yapı güçlendirme projelerinde bina duvar ve kolonlarına,
 Dekoratif amaçlı olarak yapay kaya gibi alanlara,
 İzolasyon koruyucu katman olarak havuzlarda,
 Suyun aşındırıcı etkisinden korunmak amacıyla dere yataklarında kullanılabilmektedir.
Püskürtme Beton, muadili uygulamalara göre hem çok ucuz hem de çok hızlı ve pratik bir çözümdür. Birçok
alanda perde beton yerine püskürtme beton uygulaması yapılabilir. Bu durumda Püskürtme Beton Fiyatı daha
uygun olacaktır.

Yaş sistemde karışım oranları belli bir dizayna göre hazırlandığı için kesinlikle daha kaliteli ve yüksek
mukavemetli olur. Uygulama sırasında zayiat kuru karışım uygulamalara göre çok daha az olur. Aynı
zamanda Yaş sistem Püskürtme Beton Makinaları daha yüksek kapasiteli olup uygulama kısa sürede
tamamlanır.
Püskürtme Beton (Shotcrete) Avantajları

Püskürtme Beton Uygulamaları, klasik beton uygulamaları ile kıyaslandığında birçok avantaja sahiptir.
Alternatif olarak kullanılabilmesi için gerekli şartların sağlandığı durumlarda tercih edilmesi daha
ekonomik ve daha pratik olacaktır.

*Püskürtme Beton Uygulaması kalıp gerektirmediği için kalıp maliyetinden kurtarır. Kalıplı betonarme
imalatlarına kıyasla Püskürtme Beton imalatı daha ekonomik olur.
*Kalıp işçiliğinden kaynaklanan zaman kaybını önler.
*Tünel tavanları, geometrisi çok bozuk olan yerler, kalıbın taşınmasının zor olduğu alanlarda kolaylıkla
uygulanabilir.
*Püskürtme Beton İmalatı yapılırken mevcut zeminden yararlanılabildiği gibi, tek taraflı (tek yüzlü)
kalıp kullanılarak uygulanabilir.
*Püskürtme Beton İle Güçlendirme yapılırken çok büyük kolaylıklar sağlar ve gerekirse yüzeyi mastar
yardımı ile düzeltilerek ince sıva ya da alçı uygulamasına hazır hale getirilebilir.
*Çok Yüksek istinat duvarları yerine zemin çivisi ile birlikte çok daha sağlıklı çözümler üretilebilir.
*Kalıp alma süresi beklenmediğinden Püskürtme Beton Uygulamalarından hemen sonra diğer işlere
devam edilebilir.
*İstinat duvarı yapımında gerekli temel pabucu alanı nedeniyle fazladan hafriyat yapılma gerekliliğini
ortadan kaldırır.
*Püskürtme Beton İmalatı yapılırken her uygulama katmanı bir öncekine mükemmel bir şekilde
yapışır (Yaş Sistem olarak Uygun Kimyasal Katkıların Kullanılması durumunda). Bu nedenle soğuk derz
oluşumunun önüne geçilmiş olur.
*Özellikle temel kazısı sırasında oluşan göçüklerin durdurulması, engellenmesi, varsa kazı yakınında
bulunan binaların yıkılmasının önlenmesi gibi durumlarda, çok hızlı ve etkin bir çözümdür.
*Püskürtme Beton Uygulamalarının tamiratı çok kolaydır. Lokal olarak zarar görmüş kısımlar üzerine
gerekli donatı konarak ilave katman şeklinde uygulanabilir.
*Püskürtme Beton Uygulaması daha önceden yapılmış ve zamanla arkasında boşluk oluşmuş
alanlarda Basınçlı pompalar yardımı ile beton enjeksiyonu yapılabilir.

Püskürtme Beton Dizaynı

Püskürtme Beton Karışım Oranları, normal betona göre daha ince bir dizayna göre yapılmaktadır.
Bunun iki nedeni vardır. Birinci ve en önemli nedeni ince dizaynlı betonların kohezyonunun daha
yüksek olması ve uygulama yüzeyine daha kolay tutunmasıdır. İkinci nedeni ise püskürtme betonda
kullanılan pompaların daha ince hortum ve basma grubuna sahip olmalarıdır.

Ancak püskürtme Beton Dizaynı yapılırken çok ince bir agrega dağılımını sağlamak veya çimento
(bağlayıcı) oranını yüksek tutmak pompalanma ve yapışma özelliklerini artırırken çatlama ve büzülme
problemlerini de beraberinde getirir. Bu nedenle bir yandan mukavemetin sağlanması, bir yandan
çatlamanın önüne geçilmesi, bir yandan pompalamanın sağlanması ve en önemlisi yapışma kuvvetinin
yüksek olması için optimum bir formüle ihtiyaç duyulur.

Kuru karışım sistemi ile uygulama yapılacaksa iri agrega kullanımı neredeyse imkânsız olur. Çünkü bu
iş için üretilen makineler oldukça düşük kapasiteli ve genelde iri agregaların basımını sağlayamayacak
nitelikte olmaktadır. Yaş sistem yapan makineler içinde de helezonlu olanlar (rotor-stotor sistemi ile
çalışanlar) yine kuru sistem makinelerine benzer olduğu için iri agrega kullanımı kısıtlı olacak ve birçok
Püskürtme Beton Dizaynı için uygun olmayacaktır. Pistonlu makineler ise piston ve özelikle hortum
çaplarına bağlı olarak daha iri agregalı Püskürtme Betonları basabilmektedir. Bu yüzden püskürtme
beton dizaynı yapılırken öncelik kullanılan makinenin cinsine verilmektedir.

Yaş sistem pistonlu makinelerin kullanıldığı şantiyelerde Püskürtme Beton Dizaynı daha sağlıklı ve
daha kaliteli olarak yapılabilir. Burada formül içeriği ile ilgili detaylı bilgi verilmeyecektir. Zira kullanılan
agrega, çimento ve katkı tipine göre çok farklı dizaynlar oluşturulabilir.

Kuru Sistem püskürtme beton karışımında çimento ve kum (ya da kırma kum) bulunur. Su ve Priz
hızlandırıcı katkılar karışıma hortumun ucunda ilave edilir. Bu nedenle çimento dozajının yüksek
olması durumunda bile son derece düşük mukavemetler ve yapışma özelliği elde edilmektedir.

Kuru sistem Püskürtme Betonların geri seken malzeme miktarı çok olduğu için zayiat ve buna bağlı
olarak maliyet artacaktır. Ayrıca şantiyede oluşan atık malzemelerin uzaklaştırılması ayrı bir sorun
olacaktır. Hala günümüzde bir çok şartname kuru sistem üzerine hazırlanmakta olup sadece çimento
dozajı ile dizayn belirlenmekte ve agrega kaynağına bağlı olarak kullanılan kum veya kırma kum ile
karışım elde edilmektedir. Ancak son dönemlerde kullanımı yaş sisteme geçiş nedeni ile gittikçe
azalmaktadır. Kuru sistem Püskürtme Beton tarifinde genelde 400 doz çimento ve yaklaşık 1.700-
1.800 kg/m3 agrega kullanımı öngörülür.

Yaş sistem Püskürtme Beton Dizaynı yapılırken daha düşük çimento oranları ile daha yüksek
mukavemetler elde edilmektedir. İhtiyaca göre karışıma 5-15mm aralığında (1 No Mıcır) ve kimyasal
katkılar konarak mukavemet, yapışma kuvveti ve büzülme değerlerinde optimum sonuçlar elde
edilebilir. Birçok Beton Kimyasalları üreten firma (BASF, Sika gibi,) shotcrete için uygun kimyasallar
üretmektedir. Bu kimyasal katkılar Püskürtme betonun özelliklerini iyileştirmek için çok uygundur.

Özetleyecek Olursak;
Kuru sistem için en az 400 kg çimento ve/veya bağlayıcı 1.700-1.800kg ince agrega ve nozle ucunda
gerekli miktarda su ilave edilmelidir.
Yaş sistemde ise istenen mukavemet düzeyine bağlı olarak çimento miktarı belirlenmeli, karışıma
su/çimento oranını azaltmak ve mukavemeti artırmak için gerekli kimyasal katkılar konulmalı ve
pompa kapasitesine bağlı olarak 200-650kg/m3 5-15mm agrega ilave edilmelidir. Ancak pompanın
Püskürtme Beton karışımını basma durumu da gö zönünde bulundurulmalıdır.
Tünellerimizde Kullanılan Püskürtme Beton Dizaynı

YAŞ PÜSKÜRTME BETON;

Beton Sınıfı: C20/25
1 m3 içerisinde;
Su/Çimento Oranı: 0,44 ( Su:184,8 Lt)
Çimento : 420 Kg
Katkı : 5,38
12-22 : -
5-12 : 576 Kg
0-5 : 1160Kg
Püskürtme
Betonlarından İstenen
Minimum Basınç
Direnci
Dakika Minimum
olarak yaş direnç
2 0,26 Mpa
5 0,38 Mpa
10 0,45 Mpa

Püskürtme
Betonlarından İstenen
Minimum Basınç
Direnci
Gün olarak Minimum
yaş direnç
1 9 Mpa
7 17,5 Mpa
28 20 Mpa

Uygulanan her 100 m3 püskürtme beton için bir deney panosuna çalışma yerinden püskürtme beton
doldurulmalıdır. Panodan alınan karotlar ile 1, 7, 28 günlük mukavemet değerleri tespit edilmelidir.
Ayrıca; kullanılan her bir 500 m3 lük püskürtme betonu için tünel içi kaplamadan karot makinesi ile
kesilmek koşulu ile 15 adet karot alınıp mukavemeti tespit edilmelidir.

Püskürtme Beton Nasıl Uygulanır

 Püskürtme Beton, daha önceden hazırlanmış beton karışımının basınca dayanıklı hortumlar
ile transfer edilerek hava yardımıyla pulvarize bir şekilde püskürtülmesi ile uygulanır. Beton, Pistonlu
veya helezonlu pompalar ile basılırken, hortumun ucunda bulunan ve nozle diye tabir edilen bir
başlıkta karışıma hava ve priz hızlandırıcı katkı ilave edilir. Uygulama şekline göre kuru sistem ve yaş
sistem olarak iki şekilde yapılır.

Kuru sistemde adından da anlaşılacağı üzere kullanılacak Hazır beton karışımı kuru karışım olarak
hazırlanır. Pompa ile basılan karışım Nozle ucunda su hava ve katkı ile birleşir. Ancak su ile etkin bir
karışımın olmaması ve yine gerekli kimyasal katkıların konulamaması nedeni ile malzeme ve uygulama
kalitesi son derece düşüktür. Ayrıca geri seken malzeme miktarı nedeni ile zayiat çok fazla olmaktadır.
Son derece düşük bir kapasite ile uygulandığından artık çok tercih edilmemektedir.

Yaş sistemde, Hazır beton tesislerinde dizaynı uygulama yerine ve ekipmana uygun halde hazırlanmış
yaş karışım beton kullanılır. İstenilen özelikler kimyasal katkılar sayesinde daha kolay elde edilebilir.
Burada kullanılan Püskürtme Beton Makineleri genellikle pistonlu olduğundan daha iri agregalı
betonları basabilmektedir. Bu da rötre büzülmelerini minimize etmekte ve mukavemeti istenen
seviyelere çıkarabilmektedir. Püskürtme Beton Basınç Dayanımları kolaylıkla C 40/45 seviyelerine
ulaşabilir.

Yaş sistem Püskürtme Beton Uygulamalar da elle ve robotik kollu Püskürtme Beton Makineleri ile
yapılmaktadır. Elle yapılan uygulamalarda kullanılan hortum çapı daha küçüktür (Genellikle 2"). Bu
nedenle uygulama hızı biraz düşük olabilir. Şantiye ortamına göre sepetli platform manlift gibi
personel taşıyıcı araçlar kullanılarak istenilen yüksekliklere uygulama yapılabilir. Özellikle Robotik
Kollu Püskürtme Beton Makinelerinin kullanılamadığı dar alanlarda veya yine bu araçların
uzanamadığı bölgelerde elle Püskürtme Beton Uygulaması yapmak mümkündür. Püskürtme Beton İle
Bina Güçlendirme işleri de elle yapılmaktadır.
Robotik kollu püskürtme beton makineleri ise daha çok tünellerde kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Çoğunluğu elektrikle çalışmakta ve bom uzunlukları kısıtlı olmaktadır. Ancak daha kalın hortum çapları
ile çalışabildikleri için çok daha yüksek kapasitelere sahiptir. Uzaktan kumandalı başlığı sayesinde
istenilen noktaya çok hızlı Püskürtme Beton Uygulaması yapabilmektedirler. Her yere uzanamaması
ve genellikle elektrikle çalıştığı için çok büyük jeneratörlere veya elektrik enerjisine ihtiyaç duymaları
en büyük dezavantajlarıdır.

Püskürtme Beton Uygulama Alanları

İnşaat sektöründeki gelişmelere bağlı olarak, Püskürtme Beton Uygulamaları da yaygın olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Püskürtme Beton Uygulamaları önceleri Aliva denilen kuru sistem
makinelerle yapılırken, ihtiyaçların artması ve daha fazla alanda püskürtme beton kullanılması ile
birlikte artık bu uygulamayı yapan makineler de geliştirilmeye başlanmıştır. Yaş sistem ve yüksek
kapasiteli Püskürtme Beton Makineleri sayesinde, Püskürtme beton uygulama alanları daha fazla
konuda alternatif olmaya başlamıştır.
En yaygın Püskürtme beton Uygulama alanları şunlardır;

Tünel İçlerinde
Püskürtme beton uygulamaları tünel içlerinde çok etkin bir çözüm olmuştur. Otoyol ve metro gibi
ulaşım tünellerinde kaplama yüzeyi yapılmadan önce emniyet amaçlı olarak kullanılır. Bu sayede
inşaat yapım aşaması güvenli bir şekilde tamamlanır. HES projeleri, maden ocaklarına inen tüneller
gibi görünümün çok önemli olmadığı alanlarda kalıcı olarak kaplama yüzeyini oluşturmak için yapılır.
Özellikle tünel içlerinde kullanılmak üzere enerjisini dışarıdaki bir güç kaynağından alan elektrikli
Püskürtme Beton Robotları tasarlanmıştır. Uygulama, duvar ve tavanları kaplayacak şekilde donatılı
veya donatısız olarak yapılabilir.

Kayma Tehlikesi Olan Şevlerde

Yol kenarları, dere yatakları, inşaat yapımı sırasında hafriyatı yapılmış yüzeyler, zemin çivisi ile birlikte
taşıyıcı betonarme yapılar Püskürtme Beton kullanılarak imal edilebilir. Şev açısının düşük olduğu
alanlarda ve yüksekliğin az olduğu bölgelerde zemin çivisi kullanılmaksızın püskürtme beton
uygulaması yapılarak yüzey koruma altına alınabilir. Buradaki amaç, su ve hava etkisiyle yüzey
aşınmalarının ve toprak erozyonunun önlenmesidir. Donatı olarak çelik hasır kullanılabileceği gibi
yüzeyin çok girintili çıkıntılı olduğu bölgelerde uygun kafes teller de kullanılabilir. Böylece yüzeyde
kayma eğilimi gösteren bölgeler bütün halinde hareket edecek ve lokal göçmelerin önüne geçilmiş
olacaktır.

Taş, kaya parçası düşme tehlikesi olan Alanlarda

Özellikle zemin yapısının kayalık ve çok sağlam olduğu ancak zamanla parça kopması nedeniyle tehlike
oluşturabilecek yüzeylerin kaplanması için kafes tel uygulaması ile birlikte Püskürtme Beton İmalatı
yapılması etkin bir çözüm olacaktır. Bu tür alanlarda, kafes teller uygun sıklıkta çakılacak (tercihen
kimyasal dübel uygulaması ile) demir kazıklar ile yüzeye yapıştırılıp üzerine teller kapanacak şekilde
Püskürtme Beton Uygulaması Yapılabilir. Bu sayede zaten kendini kolaylıkla taşıyan yüzeyler bir bütün
halde kalacak ve parça kopması engellenecektir.

Bina Güçlendirme, onarımı işlerinde

Yüksek mukavemetli püskürtme beton imalatının yapılması ile birlikte bina güçlendirme işlerinde de
Püskürtme Beton Uygulamaları etkin bir çözüm olmuştur. Taşıyıcı olması planlanan duvarlara gerekli
demir donatının döşenmesinin ardından yüksek mukavemetli Püskürtme betonun uygulanması ile
birlikte bina içlerinde betonarme perde elemanlar elde edilmiş olur. İstenirse yüzey düzeltilerek ayrıca
kaba sıva yapılması ihtiyacı da ortadan kalkar.

Diğer Alanlar
Püskürtme Beton ile İstinat duvarı yapılması da mümkündür. Mevcut dik bir yamaçtan veya tek taraflı
basit bir şekilde kurulan kalıptan yararlanılarak yapılacak uygulama ile kalıpsız ve kısa sürede imalat
yapılabilir. Temel pabuç betonu döküldükten ve gerekli demir donatı döşendikten sonra katmanlar
halinde uygulanacak beton ile klasik betonarme perde imalatı yerine kolaylıkla yapılabilir. Ayrıca
dekoratif amaçlı olarak yapay kaya gibi veya gölet uygulamalarında sıkça kullanılan bir uygulama
olmuştur.

Püskürtme Beton Makineleri

Püskürtme Beton, uygun dizaynda hazırlanmış beton karışımının Beton pompası ile transfer edilerek,
hava yardımıyla pulvarize bir şekilde püskürtülmesi şeklinde uygulanır. Bu uygulamanın yapılabilmesi
için Beton pompasına, hava kompresörüne, katkı pompasına, pulvarize işlemini sağlayan başlığa
(nozle) ihtiyaç vardır. Nozle denilen başlık elle kontrol edilebildiği gibi robotik kollarla da kontrol
edilebilir. Püskürtme betonda kullanılan üç tip makine vardır.
1. Alivalar: Bunlar Kuru sistem olarak bilinen makinelerdir. Bir helezon yardımıyla kuru veya nemli
beton karışımını hortum ucundaki nozle'a transfer ederler. Burada su, katkı ve hava birleşerek
uygulama yüzeyine püskürtülür. Küçük ve düşük kapasiteli bu makineler, yaygın bir kullanım
alanına sahiptir. Avantajları: Küçük olması nedeniyle mobilizasyonu kolay olur,fiyatı çok
uygundur, yüksek kapasite ve yüksek beton dayanımı istenmeyen yerlerde pratik bir çözümdür.
Dezavantajları: Çok düşük kapasiteli oldukları için (4 m3/saat) büyük projelerde kullanılması
uygun değildir, Kuru sistem olması nedeniyle yapışma ve mukavemet sorunları vardır, Tozuma ve
zayiat çok yüksektir, uygulanan beton mukavemeti çok düşüktür.
2. Yaş Sistem Manüel Püskürtme Beton Makineleri: Bu makineler alivaların aksine yaş sistem hazır
beton kullanırlar. Özellikle pistonlu beton pompaları ile entegre edilen püskürtme beton
ekipmanları çok yüksek kapasitede (18m3/saat) ve dayanımda işler yapabilmektedir. Bu
makineler yine hava kompresörü ve katkı pompaları ile birlikte nozle ucunda malzemenin
birleşmesi sonucu, elle yapılan uygulamalarda kullanılırlar. Alivalara göre daha büyük olmalarına
karşın mobilizasyonu kolaydır. Şantiyede uygulanacak yüzeyin yüksekliğine göre, manlift,
personel taşıyıcı, sepetli vinç gibi ilave ekipmanlarla istenilen yükseklikte uygulama yapılabilir.
Avantajları: Sistem olarak en kullanışlı ekipmanlar bunlardır. Özellikle tünel dışındaki tüm işlerde
rahatlıkla kullanılabilir. Hazır Beton dizaynı uygun yapıldığında çok yüksek dayanımda (C40/55) ve
çok yüksek yapışma mukavemetinde beton uygulamaları yapılabilir. Zayiat çok azdır.
Mobilizasyonu kolaydır. Dezavantajları: Alivalara göre çok yüksek yatırım maliyetleri vardır. Nozle
uç elle kullanıldığından daha fazla işçilik gerektirir.
3. Robot Kollu Makineler: Bu makinelerin yaş sistem manüel makinelerden tek farkı nozle ucun
hidrolik sistemden güç alan kumandalı bir bom ucuyla yönlendirilmesidir. Bu makineler özellikle
tüneller için kullanıldığından çoğunlukla elektrikli olarak üretilirler. Avantajları: Nozle ucun
hidrolik kol ile taşınması nedeniyle kapasite çok daha yüksektir. Elektrikli olanları tünel içinde
uygundur. Dezavantajları: Bom uzunlukları kısıtlı olduğu için tünel dışında yüksekliği fazla olan
yerlerde kullanılamaz. Ayrıca yine elektrikli olanlar için çok büyük bir jeneratör veya elektrik
kaynağına ihtiyaç vardır.
Selçukgazi Tüneli Kazı ve Destekleme Uygulaması