MK II

Tema
8
METALNE KONSTRUKCIJE II

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 1

Predmet NASLOV
br. teme PODNASLOV
PODNASLOV
Dodatne
►Osnovni sadržaj. Važniji pojmovi i sadržaji su štampani kao bold.
napomene

objašnjenja

uputstva
►Legenda dodatnih grafičkih simbola:

►Važno! Informativno.

►Praktična primena. Koraci u proceduri.

►Pozitivno. Negativno.

►Varijante rešenja. Analiza slučaja.

►Video prilog. Videti literaturu/tablice/propise.

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 2

MK II
Tema OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA

►Primer tipične hale sa osnovnim elementima konstrukcije i označenim statičkim pozicijama

501 Pokrivač 401 Rožnjača 402 Podužni KS

402 Poprečni KS

301 Glavni nosač

102 Fasadni Stub

201 Kranski nosač

101 Stub

102 VS za prijem sila kočenja 105 VS u kalkanu

►KS=krovni spreg
103 Fasadna greda 104 VS u podužnom zidu
►VS=vertikalni spreg
001 Temelj
dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 3
MK II
Tema SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
8 FUNKCIJE

►Prijem i prenos svih horizontalnih dejstava na elemente glavne noseće

konstrukcije, i dalje na temelje

►Moguća horizontalna dejstva:

►Vetar
►Seizmičke sile
►Inercijalne sile od dizalica...

►Obezbeđivanje stalnosti oblika konstrukcije u toku montaže i ekspoloatacije

►Obezbeđivanje stabilnosti pritisnutih elemenata konstrukcije

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 4

MK II
Tema SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
8 STABILIZACIONI ELEMENTI

a) Stubovi uklješteni u jednom pravcu; b) Stubovi uklješteni u dva pravca

c) Zidna platna

d) Kruta jezgra

e) Spregovi

f) Portalna ukrućenja

g) Dvozglobni okviri

h) Uklješteni okviri

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 5

MK II
Tema SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
8 POPREČNI KROVNI SPREG

►Rešetkasti nosač koji leži u ravni krova, neposredno ispod krovnog pokrivača
►Pojasevi rešetke: gornji pojasevi dva susedna glavna nosača
►"Vertikale": rožnjače
►Dijagonale: dodatni elementi

►Ako je rastojanje GN
6 m ugrađuje se
dodatni pojas (sl. levo)

► GN = glavni nosač
dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 6
MK II
Tema
SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
8 POPREČNI KROVNI SPREG
FUNKCIJE

►Osposobljava krovnu konstrukciju da primi sile upravne na ravan GN

►Obezbeđuje pravilan geometrijski oblik i lakšu montažu konstrukcije

►Prima sile vetra na kalkanski zid i prenosi ih na stubove

►Smanjuje dužinu izvijanja pritisnutih pojaseva (lk) izvan ravni GN (sl.)

► KS = krovni spreg
dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 7
MK II
Tema
SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
8 POPREČNI KROVNI SPREG
SISTEM SA UKRŠTENIM DIJAGONALAMA

►Pretpostavka: dijagonale sprega primaju samo zatezanje zbog male krutosti

►Zavisno od pravca vetra (+/-)

alternativno se angažuje
svaka druga dijagonala

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 8

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
POPREČNI KROVNI SPREG

►Primer

Krovni spreg

Kalkanski zid

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 9

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
POPREČNI KROVNI SPREG

►Konstrukcijsko rešenje čvora - primer

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 10

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
PODUŽNI KROVNI SPREG

►Rešetkasti nosač koji leži u ravni krova, neposredno ispod krovnog pokrivača
►Pojasevi rešetke: venčanica i prva međurožnjača
►"Vertikale": deo gornjeg pojasa glavnih nosača
►Dijagonale: dodatni elementi

►Funkcija: ukrućenje krovne konstrukcije,

prijem reakcija fasadnih stubova
(venčanica oslobođena od savijanja)

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 11

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
PODUŽNI KROVNI SPREG

►Konstrukcijsko rešenja čvora (primer)

Rebro za vezu
Dijagonala venčanice i čvornog
sprega lima
Čvorni lim
Venčanica

Gornji pojas
glavnog nosača

Dijagonala
sprega
dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 12
MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI KROVNI SPREG

►Povećava prostornu krutost hale, posebno tokom montaže (montažni spreg)

►Sprečava preturanje krovnog rešetkastog nosača (a);

►(b) autostabilni nosač - težište nosača leži ispod linije oslonaca

►Kod većih raspona hale, po širini se može postaviti i više ovih spregova

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 13

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI KROVNI SPREG

►Oblik ispune zavisno od razmaka glavnih krovnih nosača

►Osiguranje donjeg pojasa

glavnog nosača od izvijanja
van ravni nosača
(npr. od sišućeg dejstva vetra)
dodavanjem razupirača
koji povezuje donje čvorove GN

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 14

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI KROVNI SPREG

►Konstrukcijsko oblikovanje vertikalnog KS od valjanih profila - radionički detalj

Glavni nosač

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 15

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI KROVNI SPREG

►Konstrukcijsko oblikovanje vertikalnog KS od šupljih profila - radionički detalj

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 16

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
HORIZONTALNI SPREG UZ KALKANSKI ZID

►Kod hala visine > 8 m statički sistem proste grede za fasadne stubove nije
ekonomičan, pa se dodaju 1-2 međuoslonca, tj. HS uz kalkanski zid

►Sistem: horizontalna rešetka sa vešaljkama ili podupiračima

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 17

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
SPREG ZA BOČNE UDARE

►Funkcije:
►Prima bočne udare dizalice
►Međuoslonac fasadnim stubovima u podužnom zidu
►Kao reviziona staza krana

►Izrada:
od rebrastog lima, rešetkasti, kombinacija lima i rešetke
►Unutrašnji pojas: gornja nožica kranskog nosača
►Spoljašnji pojas: [, L ili šuplji profil

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 18

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Statički sistem: rešetkasta konzola

►Pojasevi: glavni/fasadni stubovi
►"Vertikale": venčanica (eventualno fasadna greda ili dodatni štap)
►Ispuna: dodatne dijagonale (nagib 45-60°, radi max. aktiviranja štapova)

► VS = vertikalni spreg

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 19

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Funkcije:
►Stabilizujekonstrukciju hale u podužnom pravcu
►Prihvata reakcije poprečnog KS i horizontalnog sprega do kalkana
►Smanjuje dužinu izvijanja glavnih i fasadnih stubova u ravni podužnog zida

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 20

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Položaj:u krajnjim poljima (a) ili u srednjem polju (b); uvek je u istom polju
gde se nalazi i poprečni krovni spreg

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 21

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Primer izvođenja

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 22

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Primer:
vertikalni spreg postavljen u srednjem polju podužnog zida, služi i kao
montažni spreg

►Montaža započinje od srednjeg polja, formiranjem prostorno krute sekcije

►Nastavak montaže - prema kraju objekta (sl. desno)

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 23

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U PODUŽNOM ZIDU

►Primer radioničkog detalja

Veza VS za stub Veza VS za fasadnu gredu

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 24

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U KALKANSKOM ZIDU

►Sistem: vertikalna rešetka

►Pojasevi: fasadni ili glavni stubovi u kalkanskom zidu
►"Vertikale": fasadne kalkanske grede
►Ispuna: dodatne dijagonale

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 25

MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
VERTIKALNI SPREG U KALKANSKOM ZIDU

►Funkcije:
►Ukrućenjekalkanskog zida
►Kao montažni spreg, da održi zadatu geometriju kalkana tokom montaže

►Obavezna ugradnja: kada se uz kalkanski zid ne nalazi glavni nosač

►Preporučena ugradnja: uz kalkanski zid se nalazi glavni nosač, ali objekat je

u seizmički aktivnim oblastima - radi veće krutosti kalkanskog zida

►Primer izvođenja
dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 26
MK II
Tema
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
8 SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
SPREG ZA KOČENJE

►Glavni stubovi hala su obično uklješteni u poprečnom pravcu, a zglobno

vezani u podužnom

►Sile kočenja/pokretanja krana koje deluju u podužnom pravcu se primaju

vertikalnim spregom koji je obično u srednjem polju hale - spreg za kočenje

►Primeri

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 27

 MK II
Tema 8
OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA
SPREGOVI I PROSTORNA UKRUĆENJA
DILATACIONE SPOJNICE

►Raspored spregova kod hala velike dužine sa dilatacionom spojnicom

dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2016/2017. 28