ÇELİK YAPILARIN TASARIM,

HESAP ve YAPIM ESASLARI

ÖRNEKLER ve TS648’le KARŞILAŞTIRILMASI

 Eksenel Çekme Etkisi

KARAKTERİSTİK EKSENEL ÇEKME KUVVETİ DAYANIMI (Pn)

Eksenel çekme etkisindeki elemanların tasarımında 3 limit durum sözkonusudur.

• Birleşimden uzakta elemanın kayıpsız/zayiatsız en kesitinde akma
• Birleşim bölgesinde faydalı genişlik/yırtılma çizgisi boyunca net kesit alanında
yırtılma
• Birleşimde faydalı genişlik/yırtılma çizgisi boyunca blok kesme yırtılması
 Eksenel Çekme Etkisi

Dayanım Denklemleri

• Birleşimden uzakta elemanın kayıpsız/zayiatsız en kesitinde akma

 Eksenel Çekme Etkisi

Dayanım Denklemleri

• Birleşim bölgesinde faydalı genişlik/yırtılma çizgisi boyunca net kesit alanında

yırtılma
 Eksenel Çekme Etkisi

Ag : kayıpsız enkesit alanı

An : net (kayıplı) enkesit alanı

Ae: etkin net enkesit alanı, birleşim bölgesinde tüm enkesit parçalarıyla
bağlanmadığı durumda, gerilme düzensizliğinin hesaba katıldığı alan

U: gerilme düzensizliği etki katsayısı (Tablo 7.1)

Eksenel Çekme Etkisi
Eksenel Çekme Etkisi
Eksenel Çekme Etkisi
Eksenel Çekme Etkisi
 Eksenel Çekme Etkisi

EKSENEL ÇEKME DURUMUNDA KATSAYILAR (YDKT, GKT)

Akma Sınır Durumu

 Eksenel Çekme Etkisi

EKSENEL ÇEKME DURUMUNDA KATSAYILAR (YDKT, GKT)

Kırılma Sınır Durumu

 Eksenel Çekme Etkisi

EKSENEL ÇEKME DURUMUNDA KATSAYILAR (YDKT, GKT)

Blok Kesme Kırılması Sınır Durumu

 Eksenel Çekme Etkisi

HEA200
A = 5383 mm2
Ölü yük: 150 KN
Hareketli yük: 400 KN
Malzeme S355
Fy = 355 Mpa
Fu = 510 MPa
 Eksenel Çekme Etkisi

YÜK BİRLEŞİMLERİ

Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım (YDKT)

Pu = 1.2G +1.6Q = 1.2x150+1.6x400 = 820 KN

Güvenlik Katsayıları ile Tasarım (GKT)

Pa = G+Q = 150+400 = 550 KN

 Eksenel Çekme Etkisi

AKMA SINIR DURUMU (Bağlantıdan Uzakta)

 Eksenel Çekme Etkisi

AKMA SINIR DURUMU (Bağlantıdan Uzakta)

 Eksenel Çekme Etkisi
KIRILMA SINIR DURUMU (Bağlantı Bölgesinde)
 Eksenel Çekme Etkisi
KIRILMA SINIR DURUMU (Bağlantı Bölgesinde)
 Eksenel Çekme Etkisi
KIRILMA SINIR DURUMU (Bağlantı Bölgesinde)
 Eksenel Çekme Etkisi
TS648’e GÖRE

•Delikler göz önüne alınarak elde olunan faydalı genişlik hiçbir

durumda toplam genişliğin % 85'ini geçemez. (TS648 Madde 2.3.6)

•Yük durumuna göre bazen çekmeye ve bazen de basınca çalışan

çubukları basınca göre de boyutlandırmak gerekir. Bu gibi çubuklarda
narinlik λ ≤ 250 olmalıdır. (TS648 Madde 3.1.2)
 Eksenel Çekme Etkisi
TS648’e GÖRE

Örnekte faydalı enkesit alanı, toplam kesit alanının %80’ine eşittir.

Kesitte oluşan çekme gerilmesi
P = G+Q = 55 ton
s = 1.278 t/cm2 < 2.16 t/cm2 (T/K: 0,592)
 Eksenel Basınç Etkisi

KARAKTERİSTİK EKSENEL BASINÇ KUVVETİ DAYANIMI (Pn)

8.1.2 – Tasarım Esasları

Karakteristik eksenel basınç kuvveti dayanımı, Pn, eksenel basınç etkisindeki
elemanın enkesit asal eksenlerinden herhangi biri etrafında
• eğilmeli burkulma,
• burulmalı burkulma ve/veya eğilmeli burulmalı burkulma sınır durumlarına
göre hesaplanacak dayanımların en küçüğü olarak alınacaktır.
 Eksenel Basınç Etkisi

TASARIM EKSENEL BASINÇ KUVVETİ DAYANIMI (Pn)

Tasarım basınç kuvveti dayanımı, cPn, (YDKT) veya güvenli basınç kuvveti
dayanımı, Pn/c, (GKT) tüm basınç elemanlarında,

c = 0,90 veya c = 1.67

olmak üzere, bu bölümde tanımlanan kurallara uygun olarak hesaolanacaktır.

Eksenel Basınç Etkisi
 Eksenel Basınç Etkisi

KRİTİK GERİLME
 Eksenel Basınç Etkisi

KRİTİK GERİLME
 Eksenel Basınç Etkisi

HEA200
A = 5383 mm2 ry = 49.8mm
L = 4000 mm
Ölü yük: 150 KN
Hareketli yük: 400 KN
Malzeme S355
Fy = 355 Mpa
Fu = 510 MPa
 Eksenel Basınç Etkisi

YÜK BİRLEŞİMLERİ

Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım (YDKT)

Pu = 1.2G +1.6Q = 1.2x150+1.6x400 = 820 KN

Güvenlik Katsayıları ile Tasarım (GKT)

Pa = G+Q = 150+400 = 550 KN

 Eksenel Basınç Etkisi

NARİNLİK KOŞULU

KL/r = 1x4000/49.8 = 80.3 < 200 OK

 Eksenel Basınç Etkisi

KRİTİK GERİLME
 Eksenel Basınç Etkisi

KRİTİK GERİLME ve KARAKTERİSTİK BASINÇ KUVVETİ DAYANIMI

 Eksenel Basınç Etkisi

KARAKTERİSTİK BASINÇ KUVVETİ DAYANIMI

820/1058 = 0.775

550/704 = 0.781
 Eksenel Basınç Etkisi

TS648’e GÖRE

sbem = 1.117 t/cm2 (Madde 3.2.2.2)

s = 1.022 t/cm2 (T/K = 0.915)

 Eğilme Momenti Etkisi

9.2 KUVVETLİ EKSENLERİ ETRAFINDA EĞİLME ETKİSİNDEKİ KOMPAKT ÇİFT

SİMETRİ EKSENLİ I-ENKESİTLİ ELEMANLAR VE TEK SİMETRİ EKSENLİ U-
ENKESİTLİ ELEMANLAR

Kuvvetli asal eksenleri etrafında eğilme etkisindeki, Tablo 5.1B e göre, gövde
ve başlık parçaları kompakt sınıfında olan çift simetri eksenli I-enkesitleri ile
U-enkesitli elemanların karakteristik eğilme momenti dayanımı, Mn, akma
sınır durumu ve yanal burulmalı burkulma sınır durumu için hesaplanan
değerlerin küçüğü olarak alınacaktır.
Eğilme Momenti Etkisi
Eğilme Momenti Etkisi
Eğilme Momenti Etkisi
 Eğilme Momenti Etkisi

Kök içindeki ifade, güvenli tarafta kalmak için 1 alınabilir.

 Eğilme Momenti Etkisi
ÖRNEK
HEA200, S355

G = 0.45 t/m, Q= 1.2 t/m

L=4m
 Eğilme Momenti Etkisi

YÜK BİRLEŞİMLERİ

Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım (YDKT)

qu = 1.2G +1.6Q = 1.2x4.5+1.6x12 = 24,6 KN/m

Güvenlik Katsayıları ile Tasarım (GKT)

qa = G+Q = 4.5+12 = 16,5 KN/m

 Eğilme Momenti Etkisi

MOMENT

Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım (YDKT)

Mu = 24.6x42/8 = 49.2 KNm

Güvenlik Katsayıları ile Tasarım (GKT)

Ma = 16.5x42/8 = 33 KNm
 Eğilme Momenti Etkisi
KAPASİTE ORANLARI

Mn = 132,9 Nm (YDKT) 0.370

Mn/ = 88,5 Nm (GKT) 0.373

 Eğilme Momenti Etkisi
TS648’e GÖRE

fb = 84.9 Mpa
Fb = 210,9 Mpa 0.403
 KARŞILAŞTIRMA

ÇYTHYE
TS648
YDKT GKT
Eksenel Çekme 0,620 0,624 0,592
Eksenel Basınç 0,775 0,781 0,915
Moment 0,370 0,373 0,403