1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

ELEKTRİK – ELEKTRONİK FAKÜLTESİ
ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

METAL MAHFAZALI ( METAL CLAD ) HAVA

VE SF6 İZOLELİ ORTA GERİLİM ŞALT
DOLAP TASARIMI

EK DÖNEM ÖDEVİ

Hazırlayan
---------------------

Ödev Danışmanı
-------------------------------

İSTANBUL, 2016
 2

İÇİNDEKİLER

1. ÖZET
2. GENEL
2.1 ORTA GERİLİM ŞEBEKESİ
2.2 ELEKTRİK ŞALT SAHASI VE ORTA GERİLİM MODÜLER HÜCRELERİ
2.3 ORTA GERİLİM MODÜLER ŞALT HÜCRELERİNDE KULLANILAN SF6 GAZININ TANITIMI
3. TASARIM GEREKLİLİKLERİ
3.1 METAL MUHAFAZALI MODÜLER HÜCRE TEKNİK ŞARTNAMESİ
3.2 STANDARTLAR VE YÖNETMELIKLER
3.2.1 Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği
3.2.2 Elektrik Enerji Tesisleri Proje Yönetmeliği
3.2.3 OG Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği
3.3 ÇALIŞMA ŞARTLARI
3.4 TASARIMDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
3.5 GÜVENLİK TERTİBATI
3.6 TOPRAKLAMA
3.7 KAPAKLAR VE KAPILAR
3.8 İÇ ARIZA
3.9 İŞLETME GÜVENLİĞİ VE KİLİTLEMELER
3.10 GERİLİM GÖSTERGESİ VE FAZ SIRASI KONTROL PRİZİ
3.11 İŞARET PLAKALARI
4. YAPISAL ÖZELLİKLER
4.1 TASARIM VE İMALAT
4.1.1 Metal-Enclosed ve Metal Clad Şalt Dolaplarında İzolasyon
4.1.2 Korozyona Karşı Alınan Önlemler Ve Boya
4.1.2.1 Genel
4.1.2.2 Boyama
4.1.2.3 Galvanizleme
4.1.3 Etiketleme
4.1.4 Ambalajlama Ve Taşıma
4.2 BÖLÜMLENDİRME
4.2.1 Kesici Bölmesi
4.2.1.1 Vakum Kesiciler
4.2.2 Kablo Bölmesi
4.2.2.1 Topraklama Ayırıcısı
4.2.2.2 Yük Ayırıcısı
4.2.2.3 Akım Trafoları
4.2.2.4 Gerilim Trafoları
4.2.3 Bara Bölmesi
4.2.4 Alçak Gerilim Bölmesi
4.2.4.1Koruma Röleleri
4.3 YAPILAN TESTLER
4.3.1 Tip Testler
4.3.2 Rutin Testler
4.3.3 Kabul Kriterleri
5. YEDEKLER VE AKSESUARLAR
6. FABRİKA KATALOĞUNDAN ALINAN OG HÜCRESİ TANITIM BİLGİLERİ
6.1 Flusarc Gaz İzoleli OG Hücreler
6.2 RM6 Gaz İzoleli OG Hücreler
7. KARŞILAŞTIRMA
8. ORTA GERİLİM MODÜLER HÜCRELERİNDE MALİYET
9. SF6 GAS-INSULATED METAL ENCLOSED SWİTCHGEARS
9.1 MODULAR CELLS
9.2 COMPACT CELLS
 3

METAL MAHFAZALI ( METAL CLAD ) HAVA VE SF6 İZOLELİ

ORTA GERİLİM ŞALT DOLAP TASARIMI
1. ÖZET

Güç trafoları, baraları ve diğer bütünleşik elemanları ile elektrik üretim, iletim ve dağıtımın
yapıldığı tesislere şalt sahası denir. Kısaca elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya
yarayan birimlerdir de denebilir. Ayrıca bu tesisler gerilim seviyelerinin alçaltılıp yükseltilme
işleminde de kullanılır. İşte orta gerilim metal muhafazalı hava ve SF6 izoleli şalt dolapları
başka bir deyişle modüler hücreler de bu şalt sahalarında kullanılan başlıca elektriki
ekipmanlarıdır. Modüler hücreler, 1-36kV arası orta gerilim dağıtım sistemlerinde
kullanılmak amacı ile beton ya da saç köşklere göre dizayn edilir ve enerji devamlılığını
sağlamak adına ihtiyaç duyulacak tüm gereksinimleri karşılayacak şekilde fabrikalarda hazır
olarak üretilir. Orta gerilim modüler hücre sistemleri, işletme ihtiyacına göre, OG giriş
hücreleri, OG ölçü hücreleri ve OG çıkış hücreleri gibi üç hücreden oluşmaktadır. Biz bu
yazıda ise konuyu metal muhafazalı modüler hücreler üzerinden anlatacağız. Yazımızda metal
muhafazalı modüler hücrelerin üretilmesi için uyulması gereken tasarım gerekliliklerine,
üretimi sırasında dikkat edilmesi gereken yapısal özelliklere, metal muhafazalı modüler
hücrelerde kullanılan aksesuarlara, genel bir maliyet tutarına, bir fabrika katoluğundan alınan
tanıtım bilgileri üzerinde duracağız.
 4

2. GENEL

2.1 ORTA GERİLİM ŞEBEKESİ

Orta gerilim şebekeleri 1000 volt (1 kV) ile 35 000 volt (35 kV) gerilimler arasındaki
şebekelerdir. Bu şebekeler yüksek ve çok yüksek gerilim şebekeleri ile alçak gerilim
şebekelerinin birbirine bağlanması işleminde kullanılır.

Yüksek gerilimlerin direkt olarak abonelere verilmesi izolasyon ve güvenlik açışından uygun
değildir. Bu sebeple yüksek gerilimler uygun değerlere indirilerek orta gerilim şebekelerine
bağlanır. Orta gerilim şebekeleri küçük şehirler ve sanayi bölgelerine elektrik enerjisinin
taşınmasında kullanılır. Orta gerilimler şehirlerin girişindeki dağıtım trafolarına bağlanır.
Buradan abonelere dağıtılır.

Türkiye’de kullanılan orta gerilim şebekelerinde 10, 15 ve 33 kV’lik gerilimler

kullanılmaktadır. Orta gerilim şebekelerinde kullanılan enerji nakil hatlarının uzunluğuna
göre hat gerilimi tespit edilir. Buna göre şu genellemeyi yapabiliriz. 10 km’ye kadar olan
uzunluklarda 3-10 kV, 20 ile 30 km arasındaki uzunluktaki hatlarda 10-20 kV, 30 ile 70 km
arasındaki uzaklıklarda 20 -35 kV’luk gerilimler kullanılması uygun olurken 70 km’yi geçen
uzunluktaki hatlarda yüksek gerilimler kullanılmaktadır.

2.2 ELEKTRİK ŞALT SAHASI VE ORTA GERİLİM MODÜLER HÜCRELERİ

Şalt sahası; güç trafoları, baraları ve diğer bütünleşik elemanları ile elektrik üretim, iletim ve
dağıtımın yapıldığı tesislerdir. Şalt sahalarında trafolar aracılığıyla elektrik alçaltılıp veya
yükseltilerek istenilen iletim seviyesine getirilir aynı zamanda bunun dışında da önemli
fonksiyonları gerçekleştirilir. Kısaca elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan
birimlerdir.
 5

Şalt sahaları yeraltına, çitle çevrili muhafazalı açık havada ya da özel amaçlı tasarlanmış
binalarında bulunabilir. Yüksek katlı binalarda yapılış amacı itibariyle bir şalt sahası olabilir.
Kapalı şalt sahaları genellikle kentsel alanlarda trafolardan gelen gürültüyü azaltmak, şalt
elemanlarını korumak ve kötü iklim koşulları nedeniyle kullanılabilir.

Şalt Sahası Elemanları

1. Birinci İletim Hattı 7. Akım Transformatörü

2. Topraklama Hattı 8. Yıldırım Parafudru
3. Havai Hat 9. Ana Trafo
4. Gerilimin Trafolar İçin Ölçümü 10. Kontrol Binası
5. İzolatörler 11. Güvenlik Çitleri
6. Kesiciler 12. İkincil İletim Hattı
İşte orta gerilim metal muhafazalı hava ve SF6 izoleli şalt dolapları başka bir deyişle modüler
hücreler de bu şalt sahalarında kullanılan başlıca elektriki ekipmanlarıdır.

Modüler hücreler, 1-36kV arası orta gerilim dağıtım sistemlerinde kullanılmak amacı ile
beton ya da saç köşklere göre dizayn edilir ve enerji devamlılığını sağlamak adına ihtiyaç
duyulacak tüm gereksinimleri karşılayacak şekilde fabrikalarda hazır olarak üretilir. Orta
gerilim modüler hücre sistemleri, işletme ihtiyacına göre, OG giriş hücreleri, OG ölçü
hücreleri ve OG çıkış hücreleri gibi üç hücreden oluşmaktadır. Modüler yapı ve tip
çeşitliliklerinden dolayı sonradan doğabilecek ihtiyaçlara göre hücre ilavesi ya da hücre
iptalinin mümkün olması, aynı boyutlarda farklı işlevler gören hücrelerle değişitirilebilmeleri,
aralarındaki güç bağlantılarının baralar üzerinden yapılması ve ana baralardaki esneklik
sayesinde deprem, toprak kayması, zemin oturması vb. durumlardaki sistem sürekliliğini
olumsuz etkileyebilecek durumlardan etkilenmemesi gibi özelliklere sahip olan orta gerilim
modüler hücreler, piyasada dolap tipi, köşk tipi, kompakt tip, metal muhafazlı tip olarak
yaygınlaşmıştır.
 6

 Bölme ayrımları metaldir.

 Bir bölmeden diğer bölmeye geçiş izolatörler (eşdeğer malzeme) ile sağlanmıstır. Bu
özellik sayesinde herhangi bir kısa devre durumunda olusan arkın diğer bölmelere
geçmesi önlenmiş olur. IP2X dahili koruma sınıfına haizdir.

Metal ayrımlı hücrelerin en büyük özelliği; bölme

ayrımlarının metal olması ve bir bölmeden diğer
bölmeye geçiş esnasında IP2X dahili koruma
derecesini sağlayacak şekilde geçit izolatörü veya
eşdeğeri bir malzemenin kullanımını sağlamasıdır.
Enerjili aktif kısımlara ulasım metal panjurlar vasıtası
ile gerçeklesmektedir. Panjurlar , metal mahfazalı
hücredeki anahtarlama elemanının konum değiştirmesi
sırasında (çekili konumdan test konumuna veya sürülü
konuma geçmesi veya tersi), anahtarlama elemanının
kontaklarının güvenilir bir sekilde hareketini sağlar ve
dahili kilitlemeler sayesinde yanlış manevralar
önlenmiş olur. Ayrıca bu metal panjurlar ve koruma
kombinasyonu sayesinde herhangi bir kısa devre
durumunda oluşan dahili arkın diğer bölmelere geçmesi önlenmiş olur. Sistem enerjili iken
bölmelerde bakım islemini yapmak mümkün olmaktadır. Bölmeler minimum IP2X dahili
koruma sınıfına sahiptir. Diğer bir ifade ile 12mm çapından büyük katı cisimlerin hücrenin
aktif kısımlarına girmesi önlenmiş olur.

Modüler hücrelerden söz edildiğinde, piyasada onlarca marka ve firma bulmak mümkündür.
Biz bu yazıda konuyu metal muhafazalı modüler hücreler üzerinden anlatacağız.

Metal muhafazlı modüler hücreler ( dolap tip ), 12kV ile 36kV 'a kadar endüstriyel
işletmelerin ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Hücre boyutları, kullanılan SF6 gazı ve
polimerik izolasyon malzemeleri sayesinde küçülmüş, ana bara bağlantılarının esnek olması
sebebi ile de oluşabilecek deprem, zemin oturması ve toprak kayması gibi olaylar, modüler
hücreler arasındaki bağlantılara zarar veremeyecek ve sistemi kesintiye götüremeyecektir.
Böylelikle işletme sürekliliği sağlanmıştır. Ayrıca ana bara bağlantılarının üst kısımda
yapılması sayesinde hücrelerden birinin değiştirilmek ya da sökülmek istenmesi durumunda
diğer hücrelerinde sökülmesi gerekmeyecektir. Modüler hücreler üzerinde bulunan aparat,
etiket ve elemanları daha açıklayıcı olması için bir resim üzerinde inceleyelim ;
 7

Modüler Hücreler Üzerindeki Etiket, Aparat ve Elemanlar

Üstteki resimde numaralara göre etiket, aparat ve elemanlar ;

1. Etiket 11. Vakum kesici pozisyonu

2. Yay kuruldu göstergesi 12. Kapasitif gerilim göstergesi
3. Gaz basıncı göstergesi 13. Topraklayıcı pozisyonu
4. Yük ayırıcı pozisyonu 14. Ayırıcı pozisyonu
5. Topraklayıcı pozisyonu 15. Kesici açma - kapatma butonları
6. Kapasitif gerilim göstergesi 16. Koruma rölesi
7. Arıza akım göstergesi 17. Yay kuruldu göstergesi
8. Sigorta durum göstergesi 18. Yük ayırıcı, kapatma - açma
9. Topraklama barası mandalları
10. Kablo bölümü ve kapak

Orta gerilim modüler hücrelerin görevleri şunlardır :

Orta gerilim modüler hücreler, orta gerilim kontrol edilmesinde ve operatör güvenliğinin
sağlanmasında önemli rol oynar. Trafo odaları ve kumanda ünitelerindeki karmaşıklık ve
tehlikelerden tamamen arındırılan bu modüler hücre sistemleri, enerjiyi dış ortamlardan
yalıtarak kullanımını daha kolay ve güvenli bir hale getirir. Orta gerilim ve yüksek gerilim
enerji üretimi, iletimi ve dağıtımında kullanılan cihaz ve sistemlerin yalıtımlarını sağlamak
için tercih edilen gaz malzemeleri güvenli bir çalışma ortamı sağlar. Modüler hücre
sisteminde, bir şalt sahası için gerekli tüm fonksiyonel birimler yan yana rahatlıkla
getirilebilir.
 8

2.3 ORTA GERİLİM MODÜLER ŞALT HÜCRELERİNDE KULLANILAN SF6

GAZININ TANITIMI

SF6 gazı, alev almaz, renksiz, kokusuz, zehirsiz, havadan 5 kere daha ağır ve kimyasal
bakımdan son derece kararlı bir gazdır. %20 oksijen ve %80 saf SF6 karışımının olumsuz bir
etki yaratmadan solunabilmesi mümkündür. Havadan 5 kat ağır olduğundan atmosfere
salındığından çukur yerlere dolma eğilimindedir.

SF6 gazı, yüksek dielektrik dayanımı,

yüksek kimyasal kararlılığı, ısı iletim
yeteneği ve mükemmel ark söndürme
performansı özellikleri nedeni ile
yaklaşık 40 yıldır elektrik şalt
cihazlarında kullanılmaktadır.

Ayrıca, cihazların daha küçük

boyutlarda ve dolayısı ile düşük
maliyetlerle üretilmelerine olanak
sağlamaktadır.

Günümüzde; SF6 ve vakum, elektrik şalt cihazlarında kullanılan iki modern kesme tekniğidir.
SF6 gazı sahip olduğu teknik özellikler sayesinde 800kV’ta kadar olan tüm orta ve yüksek
gerilim sistemlerinde yalıtım ve kesme fonksiyonları için kullanılan tek tekniktir. Bu nedenle
tüm elektrik şalt cihazı üreticileri tarafından tercih edilmekte ve kullanılmaktadır.

Normal atmosferik koşullarda, SF6 gazı havadan 2,5 kat daha fazla dielektrik dayanıma
sahiptir. Şalt cihazlarında bir kaç bar basınç altında kullanılan SF6 gazının dielektrik
dayanımı, bu orandan çok daha fazla olmaktadır.

SF6 gazı elektronegativitesi sayesinde mükemmel ark söndürme yeteneğine sahiptir. Gaz
molekülleri serbest elektronları yakalar ve onları hızlı hareket edemeyen negatif elektronlar
haline getirir. Detaylandırırsak; kesme işlemi sırasında oluşan ark, ortamı ısıttığından SF6
gazı ayrışır ve ortaya kükürt ve fluor atomları çıkar. Akım doğal sıfırına doğru yaklaşırken,
SF6, ark merkezindeki ısının hızla dışarı atılmasını sağlar. Bu sırada yüksek elektronegatif
özellikteki fluor atomları, ortamdaki serbest elektronları yakalarlar ve ark akımı sıfıra
yaklaşır.

SF6 gazı kesme işlemi sonrasında, ısınıp (2000°C) soğuduktan sonra dahi fluor ve kükürt
iyonları SF6 gazına tekrar dönüşmek üzere birleşirler. Böylece, dielektrik ortam tamamen eski
durumuna gelir ki, bu vazgeçilmez bir özelliktir.

Yine SF6 gazı yüksek dielektrik dayanımı sayesinde sadece kesme işlemi için değil ayırma
işlemi için de kullanılmaktadır. Yani kesicilere ilave olarak ayırıcı, yük ayırıcısı ve
topraklama anahtarlarında da SF6 gazı kullanılmaktadır.
 9

GIS (gaz izoleli sistem) ve RMU (ring main unit) gibi ekipmanlarda ise izolasyon ortamı
olarak SF6 gazı kullanılmakta olup, ekipmanın hava izoleli sistemlere göre çok daha ufak
boyutlarda olmasını sağlamaktadır.

SF6 gazlı teknoloji, açma-kapama sırasında aşırı gerilimler yaratmadığı için kapasitif ve
endüktif akımlar gibi sistemlere zorluk çıkaran akımları, parafudrlara ihtiyaç duymadan başarı
ile kesmektedir.

Kapasitif akımlarda SF6; SF6 gazlı kesiciler, açma kapama sırasında NSDD (kendi kendini
besleyemeyen boşalma) veya çoklu yeniden tutuşma (multiple restrike) yaşamazlar. Dolayısı
ile NSDD veya çoklu yeniden tutuşmanın yarattığı aşırı gerilimler bu teknolojide söz konusu
değildir. Bu yüzden kapasitif akımlar (kapasitör banklar, uzun elektrik iletim hatları) bağlı
oldukları sistemlere zarar vermeksizin ve aşırı gerilimler için gerekli ilave parafudrlar
kullanılmaksızın kesilirler. Endüktif akımlarda SF6; Yine SF6 gazlı teknoloji, düşük
akımlarda oluşan arkların kararsızlığının yarattığı darbe akımlarını (chopping current) çok
düşük seviyelere çeker. Dolayısı ile bu akımların yarattığı aşırı gerilimler ihmal edilebilir
düzeydedir.

SF6 gazlı kesicilerin ömrü 30 yıldan fazladır. Tüm ürünler üretildikleri fabrikalarda mühürlü
basınç sistemine uygun olarak SF6 gazı ile doldurulup, tek tek sızdırmazlık testlerinden
geçirildikten sonra, ömür boyu sızdırmaz hale getirilirler. Cihazın ömrü boyunca, gazın tekrar
basıncının ölçülmesi veya gaz eklenmesi gerekmez. İsteğe bağlı olarak kesicilere takılan
basınç anahtarları sayesinde basıncı izlemek mümkündür ki, bu özellik vakum tekniği ile
üretilen kesicilerde mümkün değildir. İç basıncın atmosfer basıncı seviyesine düşmesi halinde
dahi SF6 gazlı kesici, dielektrik dayanımının neredeyse tamamını ve ısınmaya karşı anma
akımındaki dayanıklılığının tamamını, koruyarak hasara uğramadan çalışabilecek durumdadır.

SF6 gazlı kesiciler, tüm kesici üreticilerinin kesme tekniğinden bağımsız olarak sağladıkları
10000 açma kapama kesme kapasitesini standart olarak sağlarlar. Ark ocakları gibi çok özel
uygulamalar dışında bu kesme kapasitesi, ihtiyaç duyulan kapasitenin çok üzerindedir. Daha
fazla kesme kapasitesine ihtiyaç duyulan özel uygulamalar için ise yine kesme tekniğinden
bağımsız olarak her üreticinin özel kesicileri vardır ki, bunlara SF6 gazlı teknoloji ile üretilen
kesicilerde dahildir.

3. TASARIM GEREKLİLİKLERİ

Orta gerilim şalt tesislrinin yönetmelikler ve standartlara uygun olarak projelendirilmesi için
tasarım gereklilikleri aşağıdaki gibidir.

3.1 METAL MUHAFAZALI MODÜLER HÜCRE TEKNİK ŞARTNAMESİ

Bu teknik şartname, bahis konusu orta gerilim dağıtım sistemlerinde kullanılmak üzere temin
edilecek, bina içi kullanıma mahsus, anma gerilimi 36kV’a kadar olan modüler yapıdaki 3
fazlı, metal mahfazalı (metal-enclosed) orta gerilim hücrelerinin tasarım, imalat ve deney
koşullarını kapsamaktadır.

Hücre üreticisinin TSE, ISO, OHSAS belgelerine haiz olması gerekmektedir.

 10

Bu şartnameye göre imal ve temini istenen orta gerilim hücreleri, şartnamenin aşağıdaki
bölümlerinde tanımlanan şart ve özellikleri sağlayacak şekilde tasarlanmış ve imal edilmiş
olmalıdır. Temini istenen hücrelerin tertip şekilleri ve teknik özellikleri, tek hat şemasında
belirtilmelidir.

Bu şartname kapsamındaki orta gerilim modüler hücreler, şartname ve eklerinde belirtilen

özelliklere uygun olarak, 3 fazlı, metal mahfazalı hücre, bara ve mesnet izolatörleri, geçit
izolatörleri, dış bağlantılar için orta gerilim kablo bağlantı düzenekleri, SF6 gazlı kesiciler,
topraklayıcılar, akım ve gerilim trafoları, koruma kumanda ölçü cihazları ve bunlar arasında
yapılan ara bağlantıları, topraklama sistemi, kilitleme düzenleri ve diğer yardımcı
malzemelerin montaj ve bağlantıları yapılmış olarak fabrikada imal ve monte edilmiş olup,
IEC 60298 standartlarına göre uluslararası bağımsız test laboratuarlarında komple tip
testinden geçmiş olacaktır.

İmalatçı firma orta gerilim şalt tesislerinde deneyimli olduğunu, daha önce de aynı tip ve
yapıda ürünleri imal ettiğini ve bu ürünlerin en az beş (5) yıldır işletmede olduğunu kanıtlama
yükümlülüğündedir.

3.2 STANDARTLAR VE YÖNETMELIKLER

Orta gerilim şalt tesisinde kullanılacak hücreler ve içinde kullanılacak ekipmanlar, aşağıdaki
uluslararası standartların yürürlükteki en son baskılarına uygun olarak tasarlanmış, elektriksel
tip testleri yapılmış panel gruplarından oluşacak ve ilgili standartlara ve projeye ilişkin özel
şartlara uygun olarak yapılacaktır. Hücreler, işletme güvenliği yönünden ise bu konuda
yürürlükte olan kanun ve yönetmeliklere uygun olacaktır
 11

3.2.1 Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği

3.2.2 Elektrik Enerji Tesisleri Proje Yönetmeliği

 Gerekçe raporu
 Proje hesapları
 Keşif listeleri ve keşif özeti
 Yapı bölümlerine ilişkin plan ve resimler
 Elektrik ve makine bölümlerine ilişkin plan ve resimler
 Teknik şartnameler
 Kamulaştırma planları (üretim tesisleri projeleri için)
 Fotoğraf ve jeolojik durumu gösteren belgeler (dokümanlar)
 Keşiflere esas olan ölçmeler

3.2.3 OG Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği

Topraklama Tesislerinin Boyutlandırılması Madde 5-a) topraklama tesislerinin kurulması için

temel koşullar:

I. Mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılığın sağlanması,

II. Isıl bakımdan en yüksek hata akımına (hesaplanarak bulunan) dayanıklılık,
III. İşletme araçları ve nesnelerin zarar görmesinin önlenmesi,
IV. En yüksek toprak hata akımı esnasında, topraklama tesislerinde ortaya çıkabilecek
gerilimlere karşı insanların güvenliğinin sağlanması.

3.3 ÇALIŞMA ŞARTLARI

Bina içi (dahili) kullanıma uygun orta gerilim modüler metal-clad hücreler aşağıda belirtilen
ortam koşullarına anma değerleri, çalışma özellikleri ve işletme ömründe hiçbir olumsuz etki
ve değişiklik görülmeden çalışabilmelidir.

• Ortam sıcaklığı kısa zamanlı max. değer : +40 OC

• 24 saatlik periyod’da ortalama max. değer : +35 OC
• Min. değer : - 5 OC
• Atmosferik şartlar normal iklim şartları (IEC 62271-200)
• Bağıl nem 85%, 40 OC‘de
• Yükselti 1000 m’ye kadar, IEC 60120 ve 5000 m’ye kadar düzeltme faktörü ile
olumsuz etki ve değişiklik görülmeden çalışabilmelidir.

3.4 TASARIMDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Tüm hücreler daha önceden de belirtildiği gibi imalatçı firmanın sistem garantisi altında
fabrika imalatı olarak üretilecektir. Hücrelerin montajını yapacak olan firma aynı zamanda
hücrelerin tasarımını yapan imalatçı firma olacak ve panellere ait sunulacak tip test raporları,
panelleri temin edecek firma adına alınmış test raporları olacaktır. Hücreler, fabrika imalatının
herhangi bir aşamasında, önceden haber verilmek şartıyla kullanıcı tarafından denetime tabi
tutulabilecektir.
 12

İmalatçının orijinal dizaynı olacak olan hücrelerin dizaynı, personelin ekipmana müdahale ve
bakımda emniyetine, servisin güvenilirliğine, bakımın kolaylığına, ekipmanın mekaniksel
korunmasına, ekipmanın yer değiştirilebilmesine ve gelecek yüklerin eklenmesi özelliklerine
uygun şekilde olmalıdır.

Orta gerilim hücreleri tam olarak can ve mal güvenliği sağlamaya yönelik olduğu gibi yüksek
seviyede bir işletme ve servis devamlılığı sağlamalıdır. Hücreler dahili ve modüler tip
olacaktır. Birbirine benzer yapıdaki hücrelerin tasarımında aşağıdaki kriterlere dikkat
edilmelidir :

• Sonradan soldan veya sağdan hücre

ekleme olanağı tanıması
• Kolay montaj
• Güvenli ve kolay işletme
• Kompakt ve standart boyutlar
• En az bakım ihityacı gösterme
• Kablo bölümüne önden kolay erişim
• İşletme güvenliği ve kolaylığı
• Personel güvenliği
• Kuvvete dayanmayan perdeleme sistemiyle çalışan kilitleme düzeninin var olması

3.5 GÜVENLİK TERTİBATI

Hücrelerin enerjili olup olmadığının kontrolü için kablo bölümüne kapasitif gerilim bölücü
tesis edilecektir. Kablo bölümüne erişim, önden kolay bir şekilde sağlanacak ve kapasitif
gerilim göstergesi kablo odası kapağına yakın, kolayca görülebilen uygun bir yere monte
edilecektir. Kablo odası harici bir aydınlatma ile aydınlatılacak tipte olmalı ve hücre
üzerinden bir aydınlatma anahtarı ile kumanda edilebilmelidir.

3.6 TOPRAKLAMA

Hücrelerde bakır topraklama iletkeni (barası) bulunacak ve kesiti en az 35 mm² olmak koşulu
ile kısa devre akım yoğunluğu 160 A/mm² değerini aşmayacak şekilde hesaplanacaktır. Genel
olarak, taşınması gereken akımın neden olduğu termik ve mekanik zorlamalar dikkate
alınarak topraklama sisteminin sürekliliği sağlanacaktır.

Topraklama ayırıcıları, ana devreye ait olan teçhizatın şasileri, kablo

topraklamaları, mahfaza ve topraklanması gereken bütün metal parçalar
doğrudan veya metal bölmeler aracılığıyla topraklama barasına bağlanacaktır.

Topraklama barasının bir ucunda, hücrenin topraklama sistemine bağlantısı

için, uygun bir topraklama terminali bulunacak ve toprak sembolüyle
işaretlenecektir.
 13

3.7 KAPAKLAR VE KAPILAR

Mahfazanın parçaları olan kapaklar ve kapılar metalden yapılacak ve kapalı durumlarında

mahfaza için öngörülen koruma derecesini sağlayacaktır. Kapak ve kapılarda tel ızgara veya
benzeri malzemeler kullanılmayacaktır.

Kapak ve kapılar ancak ait oldukları YG bölümü içinde bulunan ve

erişilebilir şekilde yapılmış olan tüm ana devre bölümleri topraklanmış
iken açılabilecektir. Yüksek gerilim bölümlerine erişim için aşağıdaki
kurallara uyulacaktır.

Hücre önü işletme koridorunun dar olduğu zorunlu durumlar için

kesicili hücrelerinin AG dolap kapaklarının rahat açılabilmesi için AG
dolap kapakları iki parçalı olacaktır.

Normal çalışma ve bakım amaçlarıyla açılması gerekmeyen kapaklar

( sabit sapaklar ) :

• Bu kapaklar alet kullanmadan açılmayacak ve sökülmeyecek

yapıda olacak, üzerlerinde uyarı işareti olacaktır.

Normal çalışma için açılması gereken kapak ve kapılar (açılabilir kapak ve kapılar) ve erişim :

• Bu kapak ve kapılar alet kullanmadan açılabilecektir. Ancak, insanların güvenliği için,

bu kapak ve kapılar asma kilit takmaya uygun tesisata sahip olacak, ayrıca ait olduğu
bölümde bulunan ana devreye ait parçalar ölü (gerilimsiz) duruma getirilmeden ve
bölüm dışına uzanan tüm iletken parçalar topraklanmadan açılamayacak şekilde
mekanik kilitleme düzenine sahip olacaktır.

Kablo bağlantı bölümlerine erişim ancak ;

• Anahtarlama cihazları (ayırıcı, kesici ve yük ayırıcısı) açık olduğunda

• Kablo terminali topraklama ayırıcısı kapalı olduğunda
• Bölüm dışına uzanan bütün iletken parçalar topraklanmış olduğunda mümkün
olabilecektir.

Kablolar üzerinde dielektrik deneyleri yapabilmek için, kapak veya kapı açık durumdayken,
topraklama ayırıcısına kumanda edilebilecektir. Ancak, topraklama ayırıcısı kapalı konuma
getirilmeden kapak veya kapı kapatılamayacaktır.

Kesicili çıkış hücresinde kesici bölümüne erişim ancak;

• Kesici ve ayırıcı açık olduğunda

• Bölüm dışına uzanan bütün iletken parçalar topraklanmış olduğunda mümkün
olabilecektir.

Akım-gerilim ölçü hücresinde ölçü trafolarının bulunduğu bölüme erişim ancak,yük ayırıcısı
açık ve topraklama bıçağı kapalı olduğunda mümkün olabilecektir.
 14

3.8 İÇ ARIZA

Metal mahfazalı hücrenin değişik bölümlerinde, bir bozukluk veya yanlış manevradan ya da
sistemden kaynaklanabilecek bir arızada, iç ark oluşmasını önlemek için gerekli önlemler
alınacaktır. İnsanların zarar görmesini önlemek için, zayıf bir olasılıkla dahi olsa oluşabilecek
arkın süresi ve kötü sonuçları sınırlandırılacak ve olabilen en yüksek koruma derecesi
sağlanacaktır.

İç arızaların olasılığını düşürmek ya da riskini azaltmak ve sonuçlarını sınırlandırmak için

standartlarda tavsiye edilen gerekli önlemler alınacaktır.

3.9 İŞLETME GÜVENLİĞİ VE KİLİTLEMELER

Hücrelerdeki tüm mekanik kilitlemeler, kuvvete dayanmayan perdeleme sistemi ile

sağlanmalıdır. Bütün açma kapama işlemleri sadece , yüksek gerilim kapısı kapalıyken
yapılabilir.

Hücrede gerilim olup olmadığı, ana bara ve kablo bölmeleri için , kapasitif gerilim
dedektörleri vasıtası ile ölçüm yapılarak belirlenmelidir.

İşletme anahtarları yerlerine ancak gerekli kilitleme koşullarının sağlanması halinde

yerleştirilebilmeli, aksi takdirde anahtarların yerine oturmasını sağlayan metal perdeler
açılmamalıdır. Bu perdeler kilitleme mekanizmalarının gereksiz yere zorlanmasını önleyecek
şekilde dizayn edilmelidir.

Kesici özel anahtar ve takım gereksinimi olmadan tek kişi ile hücre dışına çıkartılabilmelidir.
İç ark oluşumunda, basınç deşarjını sağlamak için hücre tavanında sac klapeler bulunmalıdır.

Hücrelerin kapısında bir gözetleme penceresi bulunmalı ve bu pencere iç ark oluşumundaki

basınca dayanmalıdır. Vakum kesici, hücre kapısı kapalı iken bir kol vasıtası ile mekaniki
olarak kurulabilmelidir.

Röleler, koruma, kumanda, ölçü ve sayıcı cihazlar hücrede ayrı kapısı olan bir dolaba
yerleştirilmeli ve bu dolap orta gerilim bölmesinden dokunmaya ve oradan gelebilecek arklara
ve basınca karşı emniyetli olarak ayrılmalıdır.

Her bir devre kesicisi aşağıdaki belirtilen ve istenmeyen durumları önlemeye karşı
kilitlenmelidir.

• Kesici kapalı iken, kesicinin test pozisyonundan işletme pozisyonuna sürülmesini veya
işletme pozisyonundan test pozisyonuna geri çekilmesini önleyen kilitleme
• Kesici hareket halindeyken kesicinin, işletme (devrede) veya ayrılmış pozisyonları
arasında bulunduğunda kapatılmasını önleyen kilitleme
• Topraklama ayırıcısı kapalı iken kesicinin işletme pozisyonuna alınmasını veya kesici
işletme pozisyonundayken topraklama ayırıcısının kapanmasını önleyen kilitleme
• Kesici bölmesi kapısı kesici devre dışı kalmadan açılamayacak şekilde yapılan
kilitleme
 15

• Kesici arabası, işletme pozisyonundayken topraklama ayırıcısının elle

kapatılamamasına ilişkin kilitleme
• Kesici arabası işletme ve test konumları arasında iken kesicinin devreye alınmasını
engelleyen kilitleme

Ayrıca kesici bölmesi kapısı açılmadan kesici test konumuna getirilebilmelidir.

Orta gerilim şalt tesisinin topraklaması için ana gövde, klapeler ve diğer tüm akım taşımayan
metal aksamlar birbirine bakır bara ile bağlanacak, uygun bir topraklama barasına harici
olarak irtibatlandırılarak etkili bir topraklama sağlacaktır. Hücrenin boyalı gövdesi, uygun
bağlantı elemanları yardımıyla topraklanmalıdır.

3.10 GERİLİM GÖSTERGESİ VE FAZ SIRASI KONTROL PRİZİ

Ring şebeke kablolarının faz gerilimleri, kapasitif gerilim bölücüleriyle beslenen ışıklı tip
gerilim göstergeleri vasıtasıyla kontrol edilecektir. Bu amaçla kullanılacak ışıklı tip gerilim
göstergeleri kumanda bölümünde yer alacaktır. Kullanılacak gerilim göstergesi tipi ilgili
standardına uygun olacak ve bu tip teklifte belirtilecektir. Gerilim göstergesi sisteminde yer
alan gerilim kontrol prizleri ile faz sırasının kontrolü/uyuşması yapılabilecektir. İhale
dokümanında belirtilmesi halinde (istenilen miktar kadar) Faz Sırası Kontrolu/Uyuşmazlığı
Cihazı hücre ile birlikte ilave teçhizat olarak verilecektir.

3.11 İŞARET PLAKALARI

Metal mahfazalı hücreler aşağıdaki bilgileri içeren dayanıklı ve kolaylıkla görülebilen işaret
plakaları ile donatılacaktır.

 Yapımcının adı  Alıcının adı ve sipariş numarası

 Tipi ve seri numarası  Alıcının malzeme kod numarası
 Uygulanabilen anma değerleri (varsa)
 İlgili standart numarası

Her fonksiyonel ünitede “BU HÜCRE TEDAŞ’IN İLGİLİ TEKNİK ŞARTNAMESİNE

GÖRE ÜRETİLMİŞ VE TEST EDİLMİŞTİR.” ibaresi yazılı ayrı bir işaret plakası
bulunacaktır.

4. YAPISAL ÖZELLİKLER

4.1 TASARIM VE İMALAT

Tüm sistem, tek baralı, hava izolasyonlu, bakır baralı, vakum teknolojisine sahip arabalı
kesiciler ile birlikte nümerik koruma rölelerini ihtiva eden tamamen kapalı tip, modüler
yapıda, çelik sacdan konstrüksiyona sahip, 35 kV’a kadar anma geriliminde çalışmaya müsait,
metal bölmeli, dikili tip, yere monteli, önden kontrollü, panel gruplarından oluşacaktır.
 16

Hücreler, çelik sac levhalardan imal edilecektir. Hücre iskeleti,

soğuk haddelenmiş ve elektrostatik toz boya ile kaplanmış, çelik sac
konstrüksiyon olacaktır.

Hücrelerin arka ve üst yüzeyleri tamamen civatalı kapaklardan

meydana gelecek ve her hücre için müstakil olarak açılabilen yapıda
olacaktır.

Her bir hücre gerektiğinde yoğuşmaya karşı termostat tarafından

kontrol edilen bir ısıtıcı ile donatılacaktır.

Paneller, herhangi bir bölme içerisinde oluşabilecek aşırı basınç

yükselmeleri ve dışarıdan uygulanacak mekanik darbelere karşı hasar görmeden dayanacak
sağlam bir yapıda olacaktır. Fare ve böceklerin hücre içine girmemesi için de tedbir alınmış
olacaktır.

Her bir hücrenin iç hacmi, birbirinden topraklanmış metal levha ve perdelerle ayrılmış
aşağıdaki bağımsız bölümlerden oluşacaktır:

• Kesici bölmesi (arabalı kesici bölümü)

• Kablo bölmesi (güç kablolarının bağlantısının yapıldığı bölüm)
• Bara bölmesi (ana barayı barındıran bölüm)
• Alçak gerilim bölmesi (koruma, ölçme ve kumanda cihazları, rölelerin bulunduğu
bölüm)

Kesici bölmesinin kapısı ile alçak gerilim bölmesinın kapısı özel anahtarla açılabilir ve
menteşeli olacaktır.

Kesici bölmesi, bara bölmesi ve kablo bölmesi arasındaki metal bölme perdeleri üzerinde,
hareketlli kontakların (arabalı kesiciye ait) girişi için öngörülen geçit kovanları olacaktır.
Hareketli kontaklar (arabalı kesiciye ait), izole malzemeden yapılmış silindirik boru içinde
bulunacak ve bu boru sabitlenmiş olacaktır.

Kesici bölmesinde, kesicinin mekaniki sürülmesi ile açılan veya kapanan otomatik metal
perdeler bulunmalıdır. Bu metal perdeler, kesicinin hareketi ile yönlenen, içeri sürüldüğünde
açılan, geri çekildiğinde otomatik olarak kapanan ‘’perde’’ kapatma düzeneğine haiz
olacaktır. Ana bara ve kablo bölmelerine ait perdeler, birbirinden bağımsız olarak açılıp
kapanabilmelidir. Perdelere asma kilit takılabilmelidir.

4.1.1 Metal-Enclosed ve Metal Clad Şalt Dolaplarında İzolasyon

Şalt dolapları genelde, dağıtım merkezleri, indirici merkezleri ve santrallerde

kullanılmaktadır. Prensip olarak arızanın lokalize edilmesi, büyümeden önlenebilmesi,
meydana gelecek hasarın sistemin tümünü etkilememesi için alınan önlemler bu tip dolapların
en önemli avantajlarındandır.
Gerilim testlerinde en önemli husus aktif kısımlarla topraklanmış bölümler arasındaki
mesafelerdir.Bu mesafeler normlarda belirtilen değerler alınmak suretiyle garanti altına
alınmıştır.Ancak tip deneyleri yapılmak suretiyle bu mesafeler daha küçük değerlere
 17

düşürülebilir. Böylece dolap hacimleri daha da küçültülebilmektedir. Mesafelerin

küçültülmesinde ya izolasyon malzemeleri ile takviye yada hava yerine SF6 gazı gibi
izolasyon seviyesi hayli yüksek gazlar kullanılmaktadır. Sonuçta bu tip tesisler daha emniyetli
ve dış şartlara karşı etkilenme hemen hemen tamamen ortadan kaldırılmıştır. İzolasyon
malzemesi kullanımı ise aşağıdaki bölümlerde yapılmalıdır.

Bara İzolasyonu: Baraların üzerleri özel bir hortum ile kaplanmakta ve bu hortum ısıtılmak
suretiyle bakır baraya tam yapışma sağlanmaktadır. Bu hortumların delinme gerilimleri hayli
yüksek olup kalınlıkları uygun seçilmek koşuluyla anma geriliminde hiçbir delinme
olmamaktadır.
Bağlantı ve Ek Yerleri İzolasyonu: Bu bölümlerde yine epoxi-reçineden yapılmış özel
kabuklar vasıtasıyla tamamen kapatılmakta ve açıkta hiçbir yer kalmamaktadır.
Bölümlendirme Plakaları: Gerek yatay yan duvarlar gerekse ön bölümlendirme plakaları
cam elyaf takviyeli özel polyester plakalar vasıtasıyla izole edilmektedir. Rutubet ve toza
karşı elektriki özellikleri test edilmiş bu plakalar vasıtasıyla aktif kısımların toprağa karşı
izolasyonları emniyetli bir şekilde temin edilmiştir.
Basınç Plakaları: İstenmeyen kısa devre hallerinde arızanın meydana geldiği bölümde çok
büyük basınç oluşmaktadır.Bu basıncın sağlıklı bir şekilde dolap dışına atılması için özel
klapeler yapılmıştır. Basınç ortadan kalktığında bu klapeler yine normal durumuna
gelmektedir.

4.1.2 Korozyona Karşı Alınan Önlemler Ve Boya

4.1.2.1 Genel

Metal bölümler korozyona dayanıklı malzemeden yapılacak ve yüzeyler korozyonu en aza

indirecek şekilde işlenecektir. Korozyona karşı aşağıdaki önlemler alınacaktır. Akım taşıyan
parçalar demir içermeyen metalden olacaktır. İmalat ve montajda kullanılacak malzemeler
galvanik korozyona yol açmayacak şekilde seçilecek ve düzenlenecektir. Akım taşıyan ya da
yapı elemanı olarak kullanılan alüminyum alaşımdan parçalar korozyona dayanıklı olacaktır.
Demirden parçalar galvanizli ya da boyalı olacaktır. Korozyondan korunacak yüzeyler,
düzgün, hasarsız, temiz ve kaplamanın ömrünü azaltan yabancı maddelerden arınmış

4.1.2.2 Boyama

Metal mahfazalı hücrelerin boyanması gereken kısımları elektrostatik kaplama yöntemi ile
boyanacaktır. Boyanacak yüzeyler standartlarda öngörülen kumlama, kimyasal temizleme,
fosfatlama vb. yöntemlerle iyice temizlenecektir. Elektrostatik kaplamada reçine bazlı toz
boyalar kullanılacak, kaplama kalınlığı 65 ± 15 µ olacaktır. Boyanın niteliği, boya
kaplamasının kalınlığı ve kaynaşmasının kontrolü ile belirlenecektir. Boya kalınlıkları rast
gele seçilmiş beş noktada boya kontrol aygıtı ile ölçülecektir. Ortalama kalınlık yukarıda
belirtilen değerde olacaktır. Boya tabakalarının birbiriyle kaynaşması, rast gele seçilen beş
noktada TS 4313/ASTM D 3359′a uygun olarak bant yapıştırma yöntemiyle kontrol
edilecektir. Deney sonucu bu standartlarda yer alan Sınıf-4′den daha kötü olmamalıdır.
 18

4.1.2.3 Galvanizleme

Metal mahfazalı hücre yapımında sıcak daldırma galvanizli hazır çelik saclar kullanılmışsa,
bunlar TS 822 veya ISO 4998′e uygun olacaktır. Galvanizli çelik sacların çinko kaplama
ağırlığı (bir metre kare düz sacın her iki yüzeyine kaplanan toplam çinko miktarı); TS 822′ye
göre, anma değeri 381 g/m².maks. (üç nokta deneyi ortalaması 275 g/m²) yada, ISO 4998′e
göre üç nokta deneyi ortalaması 275 g/m² (Z 275 sınıfı) olacaktır.

Metal mahfazalı hücrelerin yapımında kullanılan hazır galvanizli çelik sacların dışındaki diğer
galvaniz işlemleri ve galvanizlenmiş yüzeyler üzerindeki deneyler, sıcak daldırma galvaniz
konusundaki ISO 1459, 1460, 1461 ve TS 914 Standartlarına uygun olarak yapılacaktır. Aksi
belirtilmedikçe, galvaniz kaplama kalınlıkları TS 914 Çizelge-1′e uygun olacaktır.

Civata ve vidalı çubukların dişleri de dahil olmak üzere tüm metal parçaların sıcak daldırma
ile galvanizleme işlemi, işleme, eğme, kesme, delme, puntolama, işaretleme ve kaynak
işlemleri tamamlandıktan ve yüzeyler üzerindeki pas ve yağlar kumlama, kimyasal temizleme
vb. yöntemlerle iyice temizlendikten sonra yapılmalıdır. Galvanizlenen somunlar kılavuzlanıp
dişlerin temizlenmesinden sonra suya dayanıklı ve paslanmayı önleyici yağla yağlanacaktır.

Boyanamayan ve sıcak galvaniz yapılamayan küçük parçalar, elektrogalvaniz yapılacak veya

paslanmaz çelikten yapılacaktır. Elektrogalvaniz kalınlığı en az 12 µ olacaktır.

Panellerde kullanılan her türlü malzeme; civata, rondela somun, pul vs., paslanmaya ve
korozyona karşı mukavim metalden yapılmış olacaktır. Ön kapama plakaları ve kapılar
elektrostatik toz boyalı, boya rengi standart RAL 7035, boya kalınlığı 75+25 mikron
olacaktır. Diğer metal parçalar sıcak daldırma galvaniz veya sarı renkte pasivize edilmiş
elektrogalvanizli olacaktır.

4.1.3 Etiketleme

Panel önü ve iç etiketleme, işlenmiş siyah etiketler veya şeffaf kapaklı değiştirilebilir etiketler
kullanılarak yapılacaktır. İmalatçının adı, tipi ve seri numarası, uygulanabilen anma değerleri,
hücrenin tanımı gibi tanımlamalar etiketler üzerinde bulunacaktır.

4.1.4 Ambalajlama Ve Taşıma

Tüm paneller naylon ambalaj malzemesi ile sarıldıktan sonra tahta paletlere sabitlenerek
nakliyeye hazır hale getirilecektir. Paneller konulacakları en son yere kadar palet üzerinde
taşınmalıdır. Bu konumda çekmeceler pano içinden çıkarılarak hücreler kablo kanalı üzerine
kaydırılacaktır.

Panel grupları yanyana çok sayıda panelden oluştuğu zaman yükleme grupları en fazla 3
panelden oluşacaktır.
 19

4.2 BÖLÜMLENDİRME

4.2.1 Kesici Bölmesi

Bu kompartman, vakum kesiciyi ve işletimine ilişkin tüm yardımcı ekipmanları içermektedir.

Bu kısımda ;

• Vakum kesicili araba

• Kesicinin giriş ve çıkış kutupları için bağlantı amaçlı izole
buşingler
• Kesici yerine sokulup çıkarılırken açılıp kapanan ve bara
bölümü ile kesici bölmesinı ayıran metal perdeler
• Pozisyon kontakları
• Kontrol ve kumanda devreleri için fiş priz düzeni
• Kesici ile topraklama ayırıcısı arası kilitleme düzeni
• Opsiyonel olarak, kesici arabasının üzerine primer sigortalı
blok tipi, dökme reçineli gerilim trafoları bulunmalıdır.

4.2.1.1 Vakum Kesiciler

Kesiciler vakum tüplü ve arabalı olmalıdır. Kesicinin giriş ve

çıkışa ait hareketli kontakları düşük kontak direnci ve iyi
havalandırma sağlamaya yönelik olarak, gümüş kaplı, yaylı ve düz
dikdörtgen yapıda olacaktır.

Aynı anma değerindeki devre kesicileri, kendi aralarında

değiştirilebilir yapıda olacaktır. Devre kesicisi herhangi bir
bölmesi sökmeksizin ayrılabilir özellikte olacaktır.

Vakum kesiciler nominal akımda en az 10.000 açma kapamaya,

kısa devre akımında en az 25 açma kapamaya müsait olmalıdır.

Devre kesicisinin sağlaması gereken aşağıdaki pozisyonlar aşağıdaki gibidir :

• İşletme pozisyonu (Servis pozisyonu veya devrede pozisyonu). Ana ve yardımcı

devreler bağlıdır. Kesici enerjilenebilir. Bu pozisyonda devre kesici arabası
topraklanmış olur.
• Test pozisyonu. Ana devreler ayrılmış ve yardımcı devreler bağlıdır. İzole
pozisyonundaki kesici arabası tamamen cihaz bölmesinin içinde bulunacak ve ana
devredeki metal klapeler ve kompartman ön kapısı kapalı olacaktır. Devre
kesicisinin test pozisyonunda kontrol ve kumandası fiş priz düzeni (yardımcı
bağlantılar) takılı olmalıdır.
• Ayrılmış pozisyonu : Ana ve yardımcı devreler ayrılmıştır. Kesici arabası
hücreden dışarıya çıkarılmıştır.
 20

Her bir devre kesicisinde aşağıdaki temel ekipmanlar bulunmalıdır:

• Açma bobini
• Kapama bobini
• Kapama bobiniyle tekrar kapamaya uygun motor tahrik mekanizması
• 64 kutuplu fiş-priz bağlantısı
• Açma –kapama sayacı
• 12A/12K kapalı yardımcı kontak
• Kapama yayı kurulu sinyali için 2 konumlu kontak

Açma yayı, kesici kapandığında otomatik olarak kurulacaktır.

Kapama yayı, hem elektriksel motor kurmalı olmalı ve hem de bağımsız manuel operasyona
imkan tanımalıdır. Devre kesicisi yay kurma göstergesi içermelidir. Yay kurma motoru, anma
besleme geriliminin %85 ve %110’unda düzenli olarak çalışabilecek şekilde dizayn
edilmelidir.

Çalışma mekanizması ayrı bir işleme gerek duyulmadan bir açma-kapama işlemi çevrimi için
yeterli enerjiyi depo edebilecek ve kapama yayının tam kurulmamış durumunda kesicinin
kapatılmasını önleyecek kilit düzeni bulunacaktır.

Devre kesicisi mekaniki olarak çalışmada anahtarlama durumunu gösteren bir cihaza ve
mekaniki operasyon sayacına sahip olmalıdır. Her bir kesicinin ön yüzeyinde mekaniki açma /
kapama butonları bulunacaktır.

Devre kesicileri mekaniki sürgülenmiş olacak ve elektriki ve mekaniki olarak trip

verilebilecek özellikte olacaktır. Operasyon mekanizması "trip-free" olacak ve bir "anti-
pumping" cihazı içerecektir.

Çekilebilir devre kesicileri üzerindeki kontrol ve kumanda devre bağlantıları, çoklu iletkenli
esnek kablo ile olacak olup fişli ve soketli düzeneğe sahip olacaktır.

4.2.2 Kablo Bölmesi

Bu bölme aşağıda belirtilen ekipmanları içerecektir:

• Yardımcı kontaklı topraklama ve yük ayırıcısı (tek hat şemasında belirtilen yerlerde)
• Akım trafoları (blok tipi, opsiyonel olarak ring tipi
• Gerilim trafoları
• Kablo bağlantı düzeni

Bu kompartmana ulaşım, önden erişimli hücreler için, kesici arabası hücre dışına alındıktan
sonra, kesici bölmesindeki ara plakanın sökülmesiyle mümkündür. Arkadan erişimli
hücrelerde ulaşım ise, ana gövdeye vidalanmış arka plakaların ayrılmasıyla mümkün
olabilecektir.

Kablo girişi, hücre altı canlı kısımlara ulaşımı önlemek için paslanmaz sac levhalarla ve
plastik geçiş rakorlarıyla kapalı olacaktır.
 21

4.2.2.1 Topraklama Ayırıcısı

Topraklama ayırıcıları sabit, hızlı tip olacaktır . Hücrenin kısa

devre dayanım akımına eşit değerde kısadevreye kapatabilme
özelliğine haiz olacaktır.

Topraklama ayırıcısının konum göstergesi doğrudan topraklama

ayırıcısının ana mili üzerinden alınan bilgi ile ön yüzde
görülebilecektir.

Topraklama ayırıcısının kumandası, panelin önünden ve

taşınabilir bir kol vasıtasıyla yapılacaktır.

4.2.2.2 Yük Ayırıcısı

Yük ayırıcıları SF6 gazının 20 yıllık ortalama ömrü boyunca gaz takviyesine gerektirmeyen
yapıda imai edilmektedir. İç arıza nedeniyle gaz basıncının tehlikeli bir düzeye çıkması
halinde işletme personeli için tehlike yaratmayacak şekilde gazın boşaltılmasını sağlayacak
bir düzenlemeye sahiptir.

Yük ayırıcılarınn gerilimsiz veye yüksüz olarak mekanik ömrü 1000 açma kapamadır. Ayrıca
yük ayırıcıları anma akımını 100 kez kesebilecek ve anma kısa devre akımı üzerine 5 kez
kapanma yapabilecek şekilde imal edilmektedir. Bilindiği gibi yük ayırıcıları kısa devrede
açma yapamamaktadır. Bu nedenle fiderlerde kesici kullanılmaktadır.

Yük ayırıcısının çalışma mekanizması ‘’ birikmiş enerji ile kumanda ’’ tipindedir. Elle ya da
motorla kurulan bir yay üzerine biriktirilen enerji kullanılarak, yakından buton/mandal
aracılığı ve kapama bobininin enerjilenmesi ile kapama yapılabilmektedir.

Açma işlem için gerekli enerji ise kapama işlemi sırasında açma yayının otomatik olarak
kurulması ile sağlanmaktadır. Açma işlemide kurmaya benzer şekilde yakın ya da uzaktan
yapılabilmektedir.

Ayırıcı, yük ayırrıcısı ve topraklama ayırıcılarına ayrı ayrı kumanda edebilmektedir ve

aralarında hatalı manevraya karşı mekanik kilit bulumaktadır.
 22

4.2.2.3 Akım Trafoları

Şalt tesisinde kullanılacak olan tüm ölçü akım trafoları IEC 60044-1 standardına uygun
olacaktır. Enerji ölçümü için kullanılacak olan akım trafoları 0.5 doğruluk sınıfında olacaktır.
Bunun dışında genel olarak akım trafolarının doğruluk sınıfı, doğruluk sınır katsayısı ve ölçü
emniyet katsayısı, tesiste kullanılacak olan ölçü cihazlarının
özelliklerine göre belirlenecektir. Akım trafolarının anma güçleri ise,
bağlı oldukları rölelerin, ölçü cihazlarının ve diğer yüklerin
toplamından az olmayacaktır. Akım trafolarının kısa süreli termik
akımı (Ith), en az ait olduğu şalt tesisinin kısa süreli kısa devre dayanım
akımına eşit olacaktır. Buna göre, akım trafolarının K katsayısı (Ith=K
x In), şalt tesisinin kısa devre dayanım akımının nominal akımına
oranına uygun olacaktır.

Tüm ölçü akım trafoları, dahili tip, dökme reçine izoleli, blok veya bara
tipi olacaktır. Akım trafoları, projeye göre, kablo giriş-çıkışlarına veya projede istenen
ölçmeyi yapacak uygun bir bölmeye monte edilecektir.

4.2.2.4 Gerilim Trafoları

Tüm gerilim trafoları IEC 60044-2’ya uygun olacaktır. Gerilim trafoları, dökme reçineli blok
tip olacak ve ihtiyaca uygun şekilde ve tek hat şemalarında belirtilen değer ve oranlarda
olacaktır.

Giriş / çıkış devre kesicili hücrelerde bulunan gerilim trafoları, kablo bölümü veya bara
bölümünde olabilir. Bu durumda, gerilim trafolarının primer taraflarında sigorta
kullanılmayabilir.

Gerilim trafoları istendiğinde, kesici arabası üzerine monte

edilebilir ve yüksek gerilim sigortaları ile korunabilir yapıda
olmalıdır. Gerilim trafoları, sekonder sarımları sigorta ile
korunacaktır. Uygun koruma, kumanda, ölçüm ve yardımcı
devreler seçici olarak koordineli olacaktır.

Gerilim trafolarının anma yükü bağlı olduğu tüm rölelerin,

ölçüm cihazlarının ve ilgili yüklerin toplamından az
olmayacaktır. Ölçü hücrelerinde kullanılan gerilim trafoları,
araba üzerinde bulunacak ve primer akım sınırlama
sigortalarına sahip olacaktır.

Genel olarak, gerilim trafolarının doğruluk sınıfı, kullanılan

ölçü veya koruma cihazlarının özelliklerine göre belirlenecektir.
 23

4.2.3 Bara Bölmesi

Bara bölmesi panelin üstünde, topraklı metal perde ile diğer bölümlerden ayrılmış olup,
döküm reçine izolatörlerle desteklenmiş 3 adet tek faz düz bakır barayı ve devre kesicisine
bağlantıyı içermektedir.

Baralar 3 fazlı olacak ve tüm şalt merkezi dahilinde tüm dinamik, termik ve dielektrik
streslere dayanacak değerlerde olacaktır.

Baralar katı çekilmiş, yüksek iletkenlik katsayılı, elektrolitik bakırdan imal edilecektir. Düşey
baralar ile ana bara arası bağlantılar, katı bara ile sağlanacak olup, esnek bağlantı ekipmanları
kabul edilmeyecektir.

Baralar ve bağlantıları için, anma kısadevre akımı sonucu oluşan termik ve manyetik
kuvvetlere dayanacak şekilde yeterli destekleme ve sağlamlaştırma sağlanacaktır.

Bara sistemi, panellerin her iki tarafından genişlemeye müsait olacaktır. Tüm bara uçları
genişlemeye imkan sağlanması için mevcut şalt tesisinde herhangi bir tadilata gerek
duyulmaksızın delinebilen ve birleştirilebilen yapıda olacaktır.

Bara bölmesinde herhangi bir kablaj bulunmayacaktır. Bara bölmesinda yalıtım hava ile
sağlanacaktır. İstendiğinde , ana baralar, kontak uçlarına kadar, PVC ve büzüşen makaron ile
izole edilebilmelidir.

4.2.4 Alçak Gerilim Bölmesi

Bu bölüm, orta gerilim hücresinin ön üst bölümünde yer alacak ve tamamen kapalı, müstakil
yapıda olacaktır. Yüksek gerilim bölmesinden tamamen yalıtılmış ve basınca karşı korunmuş
olacaktır.

Çekmece kumanda kabloları, 64 kutuplu fişle bağlı olup esnek kablolar metal spiral içinde yer
olacaktır.

Alçak gerilim bölmesi, modüler yapıda, komple sökülebilir özellikte olacaktır. Alçak gerilim
bölmesinde hücreler arası yardımcı kablo bağlantılarını ihtiva eden bir kablo kanalı olacaktır.
Panolararası sürekli iletkenler ve kontrol kabloları soketli yapıda olacaktır.

Pano içi kumanda devreleri fleksibl kablolarla yapılacak ve metal/plastik muhafaza içinde yer
alacaktır.

Bu bölümde proje gereklerine uygun tüm malzeme gerekli bağlantıları yapılmış ve işletmeye
hazır bir şekilde monte edilecektir.

• Nümerik tip koruma röleleri

• Koruma ve ölçü cihazları
• Sigortalar
• Klemensler
• Minyatür devre kesicileri
• Enstrümanlar
 24

• Yardımcı röleler
• İsteğe bağlı olarak, ark oluşması halinde giriş kesicisini açtırmak için gerekli olan
basınç şalteri ve rölesi vb.

Alçak gerilim bölmesina sistem gerilim altında iken erişilebilecektir. Bütün bağlantı
iletkenleri terminalini gösterecek şekilde işaretlenecek ve renkle kodlanacaktır.

4.2.4.1 Koruma Röleleri

Her bir kesici bir adet röle ile kumanda edilecektir. Röleler panelin alçak gerilim bölmesinda
kapı montajlı olacak ve aşağıdaki özelliklerde olacaktır.

Röleler mikro-işlemci teknolojisine sahip olacak ve enerji otomasyon sistemine uyumlu

olmalıdır.

Koruma röleleri nümerik tip olmalı ve nümerik tekniğin sağladığı, arıza kaydetme, ölçüm
yapma gibi özelliklere sahip olmalıdır.

Koruma röleleri tek başlarına kullanılabileceği gibi, istendiğinde bir haberleşme ve bilgisayar
sistemi üzerinden de bilgi alışverişine müsait olmalıdır. Kurulması söz konusu bilgisayar
sisteminde kullanılacak olan yazılım Windows işletim sisteminde çalışabilmeli ve kullanıcıya
kolaylık sağlayacak şekilde olmalıdır. Bu yazılım üzerinden, röle tek başına çalışırken arıza
analizi, ayarlama, kontrol gibi işlemlerin tümü yapılabilmelidir.

Tüm fonksiyonlar birbirlerinden bağımsız çalışabilmeli ve istenildiğinde bloke

edilebilmelidirler.

Röleler aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:

• Üç faz ve toprak için ters zamanlı ve/veya sabit karakteristikli aşırı akım, kısa devre,
toprak kaçağı koruması özelliği olmalıdır.
• Ters zamanlı aşırı akım açma eğrisi seçeneği ve kullanıcı tarafından tanımlanabilen en
az 1 adet açma eğrisi bulunmalıdır.
• Cihaz standart olarak üç faz true RMS akımlarını, nötr akımı, akım demandı (üç faz
için ayrı ayrı ve ortalama) ölçümlerini yapabilmelidir.
• İstenmesi halinde üç faz true RMS gerilimleri ve ortalama RMS gerilimleri, aktif güç,
reaktif güç, görünen güç, aktif güç demandı, reaktif güç demandı, aktif ve reaktif
enerjiler, güç faktörü, frekans ölçümlerini yapabilmelidir.
• Cihaz standart olarak, aşırı akım korumaları (50/51), toprak arızasıı korumaları
(50N/51N), aşırı yük koruması (iki zaman sabitli), ters bileşen koruması (46), kesici
arızası koruması (50BF), açma devresi denetimi (74TC), lock out (86), demaraj
akımlarına karşı blokaj fonksiyonlarına sahip olmalı ve içerisinde seçilebilir 4 adet
parametre ayar grubuna sahip olmalıdır.
• İstenmesi halinde aşırı ve/veya düşük gerilim koruması (59/27), yönlü aşırı
akım/toprak kaçağı koruması (67/67N), yüksek ve/veya düşük frekans koruması
(81O/U), gerilimde faz sırası koruması (47), hassas toprak arızası koruması (67Ns),
rezidüel gerilim koruması (64), düşük akım koruması (37), kalkış zamanın izlemesi
 25

(48), tekrar kapama (79) ve arıza yeri tesbiti fonksiyonlarını da ilave olarak
sağlamalıdır.
• Arıza eğrisi yakalama fonksiyonu olarak minimum 5 saniyelik hafıza birimine sahip
olmalı ve bu 5 saniyelik hafıza birimi içerisinde en az 8 arıza saklanabilmelidir.
Saklanan bu arıza eğrileri vasıtasıyla detaylı akım ve gerilim eğrilerini tutmak sureti
ile bilgisayar üzerinden arıza analizi yapma ve harmonikleri izleme olanağı vermelidir.
• Arızadan açma kaydında son sekiz arıza için pick-up’a girme ve arızadan açma
zamanlarını, pick-up ve arızadan açma anlarındaki akım ve gerilim değerlerini, pick-
up’ta kalış süresini vs. kaydederek arızanın analizini yapma imkanı tanımalıdır.
• Olay kaydı olarak konum değişikliklerini, rölenin bu durumlarda gerçekleştirdiği
fonksiyonları ve diğer benzeri bilgileri kaydetmelidir ve röle içerisinde son 200 olayın
kaydı saklanabilmelidir.
• Akım, gerilim, güç, frekans vb. ölçülen değerlerin minimum ve maksimum değerlerini
zaman etiketli olarak kaydetmelidir.
• Rölede bulunacak RS-232 haberleşme portu, bilgisayar ile röleye doğrudan bağlanarak
cihazın her türlü ayar ve ölçüm bilgilerini alma, cihazı bilgisayar üzerinde
parametreleme olanağı tanımalıdır.

4.3 YAPILAN TESTLER

4.3.1 Tip Testler

Tip Testleri : (IEC 62271-200‘e göre)

• Kısa süreli ve tepe aşırı akım dayanım testi,

• Sıcaklık yükselme deneyi, ısınma testi,
• Dielektrik testleri,
• Mekanik fonksiyon deneyleri ,
• IP Koruma testi.
• Pano içi kesici kısa devre testi
• İç ark testi ve dahili arklara dayanım

Panoların dahili arka dayanımları yapılmış testlerle kanıtlanmalıdır. Yukarıdaki standartlara

göre imal edilerek teklif edilen orta gerilim hücrelerinin tip test raporları teklif ekinde
verilecektir.

NOT: Tip deneyleri fonksiyonel birim üzerinde yapılır. Bileşenlerin tiplerinin, beyan
değerlerinin, muhtemel olan birleşimlerinin (kombinasyonlarının) çeşitliliği nedeniyle tip
deneylerinin metal mahfazalı anahtarlama ve kumanda düzenlerinin bütün düzenlemeleri
üzerinde yapılması pratik değildir. Bu nedenle herhangi bir özel düzenlemenin performansı,
kıyaslanabilir düzenlemelerin (tip testleri yapılmış düzenlemeler) deney verileri ile doğruluğu
kanıtlanabilir. Ancak bunun için imalatçı firma tarafından bu konuda yapılacak detaylı
açıklamanın, ALICI tarafından kabul edilmesi gereklidir.
 26

4.3.2 Rutin Testler

İmalatçı firma tarafından panellerin tamamlanmasını müteakip aşağıda belirtilen rutin testler
yapılacaktır. Kullanıcı, eğer isterse imalatçının fabrikasında yapılacak rutin testlere gözlemci
olarak katılabilir.

Rutin Testler : (IEC 62271-200‘e göre)

Hücre:

• Ana devrede şebeke frekanslı gerilim testi

• Yardımcı devrede şebeke frekanslı gerilim testi
• Fonksiyonel kilitlerin, dahili kilitlemelerin, sinyalizasyon cihazlarının ve yardımcı
cihazların doğru olarak çalıştığının denetlenmesi
• Toprak sürekliliğinin kontrolü
• Görsel tetkik

Kesici:

• Mekanik çalışma deneyleri

• Kontrol enstrümanlarının ve kesici çalışma mekanizmasının elektriksel bağlantısının
doğruluğu denetlenmesi
• Ana devrede şebeke frekanslı gerilim testi
• Yardımcı devrede şebeke frekanslı gerilim testi
• Ana devrenin direncinin ölçülmesi,
• Toprak sürekliliğinin kontrolü
• Görsel tetkik

Alçak Gerilim Bölmesi:

• Elektriksel fonksiyonların kontrolü

• Kablajın tetkik edilmesi
• Görsel tetkik

4.3.3 Kabul Kriterleri

Bütün tip deneylerinden olumlu sonuç alınmış olacaktır.

Tip deneylerinin olumsuz sonuçlanması halinde, alıcı, hücrelerin çalışma güvenilirliğinin

kaybolacağı kanısına varırsa siparişteki aynı tip ve özellikteki bütün birimleri
reddedebilecektir.

Alıcı, karar tamamiyle kendisine ait olmak üzere, imalatçının makul bir süre içinde hücrelerin
tasarımında değişiklik yapma ve şartnamede belirtilen bütün tip deneylerini, giderleri
kendisine ait olmak üzere, tekrar etme isteğini kabul edebilir.

Bütün rutin deneylerden olumlu sonuç alınmış olacaktır. Rutin deneylerin herhangi birinden
olumsuz sonuç alınırsa, bu deneyler partiyi oluşturan tüm modüler hücreler üzerinde
 27

tekrarlanacaktır. Buna göre, bozuk çıkan birimler, giderleri satıcıya ait olmak üzere yenisi ile
değiştirilecek ya da onarılacaktır.

5. YEDEKLER VE AKSESUARLAR

Teklif edilen hücrelerle birlikte işletme ve bakımda kolaylık sağlanması amacıyla aşağıdaki
aksesuarlar teklif edilecektir.

Aksesuarlar :

• Kesici hareketini temin etmek için kumanda kolu

• Kesici yayını el ile kurmak için kurma kol
• Kapıları açıp kapamak için kapı anahtarları
• Topraklama ayırıcısı var ise topraklama ayırıcısı kolu

Orta gerilim şalt tesisinin işletmesinde ilerde ihtiyaç duyulabilecek ve aşağıda listesi verilen
malzemeler teklifle birlikte yedek olarak verilecektir.

Aşığıda belirtilen yedek parçalar imalatçı firma tarafından şalt sahasına geçici kabulden önce
teslim edilecektir.

Yedekler :

• Vakum kesici
• Kesici kutbu (komple vakum tüpleri)
• Kesici yay kurma motoru
• Trip / kapama bobini
• Her bir tip için akım trafosu
• Her bir tip için gerilim trafosu
• Her tipten sigortalar
 28

6. FABRİKA KATALOĞUNDAN ALINAN OG HÜCRESİ TANITIM BİLGİLERİ

6.1 Flusarc Gaz İzoleli OG Hücreler

Dağıtım şebekeleri, endüstriyel trafo merkezleri ve

rüzgar uygulamaları için tasarlanmıştır.
Karakteristikler:
• SF6 gazlı OG hücre
• Kompakt, modüler ve genişletilebilir
• 36 kV, 630 A, 20 kA
• IAC AFL 20 kA 1sn
• Sigorta veya vakumlu kesici ile koruma
• IEC 62271-200 uyumlu

Pazarlar:

• SF6 gazlı OG hücre

• Dağıtım Şebekeleri, Rüzgar Trafo Merkezleri
• Özel OG/AG endüstriyel sahalar

Özellikleri:

• Çevre koşullarına karşı dayanıklı

• Kompakt ve kurulumu kolay
• Dağıtım ve endüstri uygulamaları için modüler tasarım
• Üst bara bağlantı opsiyonu
• Her türlü rüzgar santrali uygulaması için esnek tasarım ’ya kadar

6.2 RM6 Gaz İzoleli OG Hücreler

Sekonder dağıtım için yüksek güvenilirlikli gaz izoleli hücrelerdir.

Karakteristikler:

• SF6 gazlı OG hücre

• 12-24 kV, 630 A’ya kadar 20-25 kA
• IAC AFL 20 kA 1 sn
• SF6 gazlı kesici ile koruma
• IEC 62271-200 uyumlu

Özellikleri:

• Çevre koşullarına dayanıklı

• Enerji altındaki kısımlar için bakım
gerektirmemesi
• Kompakt konfigürasyon çeşitliliği

7. KARŞILAŞTIRMA
Açık Tip Sistem İle Metal Muhafazalı Modüler Hücrelerin Karşılaştırılması
Kriter Modüler Hücreler
Kısa Devre Belirli bir kısa devre seviyesine
Dayanımı dayanacak tarzda dizayn edilirler ve tip
testleri uygulanır.
Ark Kısa devrelerde olusan ark bölmeler
Yayılımı olduğundan diğer kısımlara yayılmaz.
Montaj Tesise montajı son derece kolaydır. Fazla
Durumu insaat isçiliği gerektirmez.
Emniyet Fabrika üretimi olduğundan rutin testleri
yapılmıs, gerekli emniyet tedbirleri
kontrol edilmistir. Ayrıca basit ve sağlam
kilitleme düzenleri ile yanlıs manevralar
önlenir.
Boyutlar Oldukça kompakt bir yapıya sahiptir.
İşletmede Özellikle arıza bakım süresi açısından
Süreklilik işletme kolaylığı sağlar.
Personel Metal bölümler tam topraklanmıştır.
Güvenliği Gerilimli noktalara erismek mümkün
değildir. Dahili ark durumunda yayılması
önlenmistir. (IP2X)
Ekipman Kapalı ve kompakt yapıda olduğundan
Güvenliği yalıtkan özelliklerinin bozulması ve
kirlenme pek görülmez.
Ekonomiklik Fiyat açısından hücre bazında
karsılastırmada daha pahalı gözükmesine
karsın, boyutlar, insaat isçiliği, bakım
masraf ve süresi göz önüne alındığında
daha ekonomik olduğu kesindir.
29
Açık tip sistemler
Mevcut tesisin kısa devre seviyesine
dayanıp dayanamayacağı bilinemez.
Sistem açık olduğundan ark her tarafa
yayılır. Hem personel, hem de isletme
açısından tehlikelidir.
Sistem, doğrudan kurulacak tesiste
imal edildiğinden isçilik fazladır.
Sahada izolasyon testi yapılmadığı
için arıza tespit imkanı yoktur.Gerekli
emniyet tedbirleri tam değildir
(manevralar ve kilitlemeler açısından).
Oldukça büyüktür
Gerekli emniyet tedbirleri tam olarak
sağlanamadığından isletmede güvenlik
söz konusu değildir.
Koruma derecesi olmadığından
yanlışlıkla gerilimli noktalara erisilir.
Ortam ile direkt irtibatı olduğundan
yalıtkan özelliğinin bozulması ve
kirlenme sıkça görülür
Bakım periyodu, insaat, tesis ve bakım
isçiliği, kapladığı alan açısından ele
alındığında kompakt hücreye nazaran
daha pahalı olduğu söylenebilir.
 30

8. ORTA GERİLİM MODÜLER HÜCRELERİNDE MALİYET

Elimsan firmasının katologlarından alınan metal enclosed modüler hücre, modüler hücre
elemanları ve modüler hücre aksesuarlarının fiyatları aşağıdaki gibidir.

9. SF6 GAS-INSULATED METAL
ENCLOSED SWİTCHGEARS
Introduction for SF6 Gas-Insulated Metal
Enclosed Switchgear
The equipment for electrical energy
distribution that we present in this
catalogue, are composed cells
manufactured under a metallic housing
isolated in sulphur hexafluoride, SF6. The
EGS-PANEL system offer two types of
solutions:
• Modular cells in which the modules
may be connected in parallel, making the
combination moreappropiate to the needs
of the customer.
• Compact cells, compact cells is less
expensive than the modular cells
equivalent.
The modular and compact cells, by
customer request, may also be extensible
on one or both sides.
The EGS panels has been carried out
internal arc tested according to IEC 62271-
200 to guarantee the safety of the users of
ours panels.
The quality requirements on the materials
used in our products, as well as the
manufacturing process control and the
professional employees skill, they
guarantee the high quality level of EGS
cells given to our costumers.
The modular or compact cells with
metallic housing isolated in SF6 are
specially designed for indoor installation
in all kinds of medium voltage distribution
networks, ringed or not, with possibilities
of supply from one or several points.
31
9. GAZ YALITIMLI METAL
MUHAFAZALI ŞALTERLEME
DONANIMLARI
SF6 Gaz İzoleli Metal Muhafazalı Şalt
Cihazının Tanıtımı
Bu katalogta mevcut olan elektrik enerjisi
dağıtım için gerekli cihazlar, sülfür
hekzaflüorür yani SF6 ile izole edilmiş
metalik bir mahfaza altında üretilen
hücrelerden oluşmaktadır. EGS-PANEL
sistemi iki çeşit çözüm sunar:
• Birbirine paralel bağlanabilen
modüler hücreler, çeşitli şekillerde
düzenlenilerek müşterinin ihtiyaçlarına
göre daha uygun hale getirilir.
• Kompakt hücreler, aynı özelliklere
sahip modüler hücrelerden daha ucuzdur.
Modüler ve kompakt hücreler, müşteri
isteğine göre bir tarafta veya her iki tarafta
da uzatılabilir.
EGS panelleri için uygulanan testler,
kullanıcılarının güvenliğini garanti etmek
için IEC 62271-200'ye göre dahili ark
testiyle gerçekleştirilir.
Ürünlerde kullanılan malzemelerle ilgili
kalite gereklilikleri, üretim süreci kontrolü
ve profesyonel çalışanların yeteneği,
müşterilere verilen EGS hücrelerinin
yüksek kalitesini garanti eder.
Besleme hattına bağlı olan veya olmayan,
bir veya birden fazla noktadan tedarik
imkânı olan, modüler veya SF6 ile izole
edilmiş metalik gövdeli kompakt hücreler
her türlü orta gerilim dağıtım şebekelerinde
dahili kurulum için özel olarak tasarlanır.

Due to its hermetic construction and all
active elements being within an
atmosphere of SF6 gas, they are
insensitivity to environmental variations.
They may also be set up in underground
transformer substations with risk of flood.
They are able to work during 24 hours
covered by water.
When the place of installation is at a height
greater than 1000 m above sea level,
and/or the ambient temperature is not
between -10ºC and + 55ºC, we request to
be consulted.
9.1 MODULAR CELLS
The coupling system for the extension of
the modular cabinets appears at the upper
sides. For each junction, three 630A
double connectors should be
used.Obviously, the cabinet placed at the
end of a set, has one connection-free side,
may be required to be extensible or not. If
the “end-of-set” cabinet is required to be
extensible, its connection-free side should
be duly closed by means of the
corresponding “end-of-set” plugs.
9.2 COMPACT CELLS
The compact cells may be extensible or
not, by one or by both two lateral sides.
In case of being extensible, other modular
or compact cells could be coupled, with the
only condition for these new cells to be
also extensible.
When the cell has one extensible side, with
no additional cell coupled through it, that
side should be duly closed by means of the
corresponding plugs.
32
Hermetik yapısı ve tüm aktif unsurları
içerisinde bulundurması nedeniyle SF6
gazı , çevresindeki değişimlere karşı çok
hassas değildir.
Aynı zamanda, sel riskine sahip yer altı
trafo merkezlerinde de kurulabilirler. Su ile
kaplı bir şekilde 24 saat boyunca
çalışabilirler.
Kurulum yerinin deniz seviyesinden 1000
m'den yüksek bir yükseklikte olması ve
ortam sıcaklığının -10ºC ile + 55ºC
arasında olmaması durumlarında bize
danışılması daha uygundur.
9.1 MODÜLER HÜCRELER
Modüler dolapların uzatılması için bağlantı
sisteminin üst tarafta olması daha
uygundur. Her bağlantı noktası için, üç
adet 630A çift kablo bağlantı elemanı
kullanılmalıdır. Açıkçası, setin sonuna
yerleştirilen kabinin, kolayca
genişletilebilir bir tarafının olması istenen
bir özelliktir. Tamamlanmış dolabının
uzatılabilir olması gerekiyorsa, bağlantısız
tarafına karşılık gelen kısım tamamlanmış
fişler vasıtasıyla usulüne uygun olarak
kapatılmalıdır.
9.2 KOMPAKT HÜCRELER
Kompakt hücreler her iki taraftan da
uzayabilir veya genişletilebilir.
Sistemin genişletilebilir olması için diğer
modüler veya kompakt hücrelerle
birleştirilebilir olması gerekmektedir. Bu
yeni hücrelerin genişletilebilmesi için tek
koşul budur.
Hücrenin bir uzatılabilir tarafı varsa ve
buna eklenecek hiçbir ilave hücre
olmayacaksa, bu taraf ilgili tapalar
vasıtasıyla usulüne uygun olarak
kapatılmalıdır.
 33

MODULAR CELL CELLS

 34

COMPACT CELLS
 35

KAYNAKÇA

https://www.siemens.com.tr/i/Assets/NXAir_Teknik_Aciklama.pdf

https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&ved=0ahUKEw
iGjZrLrKXQAhXDJMAKHckHBK0QFggmMAI&url=http%3A%2F%2Fwww.emo.org.tr%2
Fekler%2F62632edc1baaeee_ek.pdf%3Ftipi&usg=AFQjCNGh_MLMV-
udrT2xOZfjbJ7z1AVFRg&bvm=bv.138493631,d.d24&cad=rja

http://www.elektriktesisatportali.com/wp-content/uploads/41-HAVA-YALITIMLI-ORTA-
GER%C4%B0L%C4%B0M-METAL-MAHFAZALI-MOD%C3%9CLER-
H%C3%9CCRELER-TEKN%C4%B0K-%C5%9EARTNAMES%C4%B0-Dolap-
t%C4%B0P%C4%B0TEDAS-MYD-95-007.D.pdf

https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0ahUKEw
iGjZrLrKXQAhXDJMAKHckHBK0QFggsMAM&url=http%3A%2F%2Fwww.megep.meb.
gov.tr%2Fmte_program_modul%2Fmoduller_pdf%2FOg%2520Mod%25C3%25BCler%252
0%25C3%2596l%25C3%25A7%25C3%25BCm%2520H%25C3%25BCcreleri.pdf&usg=AF
QjCNF8cp_C3CuvUQ0d2vFFUzs6szIYow&cad=rja

https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0ahUKEw
ibysDIvaXQAhXHJMAKHaqRCpAQFggqMAM&url=http%3A%2F%2Fwww.ormazabal.co
m%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Formazabal%2Fproductos%2Fdescargables%2FCA300TR
0502.pdf&usg=AFQjCNESDm_4iuWauGKxtU_cahvOhJzvvQ&bvm=bv.138493631,d.d24&
cad=rja

http://www.elimsan.com/pdf/mmmh/MMMH_Metal_Enclosed_TR.pdf

http://www.elektrikte.com/2016/01/orta-gerilim-moduler-hucreler.html

http://www.turkishexportal.com/Sf6-Insulated-Ring-Main-Units-
Rmu_SP8F3E_235d837154c8478988f12df6b7d4980e