Ermenek-Baraj-Gölü-Limnolojisi (2016 - 06 - 01 07 - 20 - 50 UTC)

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ERMENEK BARAJ GÖLÜ
LİMNOLOJİSİ
Hasan ÇEVLİK
İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı

Aralık 2013 - Ankara
1
2
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Akif ÖZKALDI
Genel Müdür
Güven KARAÇUHA Ömer ÖZDEMİR

Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı
Ali Rıza DİNİZ Yakup BAŞOĞLU

Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı
3
4
İŞLETME VE BAKIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Bayram TİRYAKİ
Daire Başkanı
Erkan EMİNOĞLU Seyit AKSU

Daire Başkan Yardımcısı Daire Başkan Yardımcısı
Ali SARANER Yılmaz AKMAN

Daire Başkan Yardımcısı Daire Başkan Yardımcısı
Zafer ÖZTEKİN
Su Ürünleri Şube Müdürü
DSİ 4. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
Mustafa UZUN
Bölge Müdürü
Osman Nuri AKYALÇIN Muhittin ÖZYALVAÇ Bahtiyar KABADAYI

Bölge Müdür Yardımcısı Bölge Müdür Yardımcısı Bölge Müdür Yardımcısı
Ahmet YALIN İbrahim PINARKARA

İşletme ve Bakım Şube Müdürü İzleme ve Kalite Kontrol Şube Müdürü
Muzaffer GÜREL
Ermenek Barajı ve HES Proje Müdürü
5
6
ÇALIŞMA GRUBU
ARAZİ ÇALIŞMALARI
Hasan ÇEVLİK Kimya Y. Mühendisi İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Meltem İdem ELİBOL Ziraat Y. Mühendisi İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Fatih DEĞERLİ Su Ürünleri Müh. İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Süleyman Arif ÇAKMAK Tekniker İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Recai AKIN Laborant İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Ahmet KAYA Hidrolog Yrd. İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı
LABORATUVAR ÇALIŞMALARI
Prof. Dr. Nilsun DEMİR A. Ü. Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü
Prof. Dr. Serap PULATSÜ A. Ü. Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü
Rukiye Hale EROL Kimya Mühendisi DSİ 4. Bölge Müdürlüğü
BÜRO ÇALIŞMALARI
Prof. Dr. Nilsun DEMİR A. Ü. Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü
Prof. Dr. Serap PULATSÜ A. Ü. Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü
KATKIDA BULUNANLAR
Adnan BAŞARAN Meteoroloji Mühendisi DSİ 4. Bölge Müdürlüğü
Hamza BIYIKLI İnşaat Mühendisi DSİ 4. Bölge Müdürlüğü
Bülent ÇINAR Ziraat Mühendisi DSİ 4. Bölge Müdürlüğü
RAPOR YAZIMI
Prof. Dr. Nilsun DEMİR Ayse.Nilsun.Demir@agri.ankara.edu.tr
Prof. Dr. Serap PULATSÜ spulatsu@agri.ankara.edu.tr
Hasan ÇEVLİK hcevlik@dsi.gov.tr
Meltem İdem ELİBOL melibol@dsi.gov.tr
EDİTÖR
Hasan ÇEVLİK
Kapak Tasarım H. Uğur Kolsuz ukolsuz@dsi.gov.tr
7
8
ÖNSÖZ
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), ülkemizde tüm su kaynaklarının planlanması,

yönetimi, geliştirilmesi ve işletilmesinden sorumlu, tüzel kişiliğe haiz en yetkili
kuruluştur.
DSİ, "Yurdumuzdaki toprak ve su kaynaklarını geliştirme" yönündeki yetki ve

sorumluluğunu birbiriyle ilişkili geniş bir alanda kullanmaktadır. Su kaynaklarının
planlanması ve geliştirilmesinde; tarım için sulama suyu temini, hidroelektrik enerji
üretimi, içme ve endüstri suyu sağlama, su kaynaklarının kalite durumlarını izleme,
kirlenme kontrolünü yapma ve bu hususta gerekli tedbirleri alarak su kalitesini
iyileştirme çalışmaları yürütülmektedir.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün kullanımında bulunan ve yukarıda sayılan

amaçlarla inşa edilen baraj, gölet ve düzenlenmiş doğal göllerde su ürünlerinin
korunması ve geliştirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde etüt, proje
ve balıklandırma çalışmaları da yürütülmektedir.
Son yıllarda geleneksel balıkçılık faaliyetlerine ilave olarak DSİ ile Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü arasında 1994
yılında düzenlenen ve 2004 yılında yenilenen protokol çerçevesinde uygun
rezervuarlarda kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliği de yaygınlaşmıştır.
İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, DSİ 4. Bölge Müdürlüğü ve A. Ü. Su Ürünleri

Mühendisliği Bölümünün katılımı ve katkıları ile elde edilen verilerin değerlendirildiği
bu raporun, hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederim. Raporda ortaya
konulan sonuç ve önerilerin, su kalitesinin korunmasında, barajlarımızdaki üretim
kapasitesinin en iyi şekilde değerlendirilmesi ve sürdürülebilir işletilmesinin
sağlanmasında faydalı olmasını dilerim.
Akif ÖZKALDI
Devlet Su İşleri Genel Müdürü
9
10
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ................................................................................................................................. 9
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................................11
ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................15

ÇİZELGELER DİZİNİ............................................................................................................17
1. GİRİŞ ...............................................................................................................................21
2. ÇALIŞMA ALANININ TANITIMI .......................................................................................23
2.1. BARAJ YERİNİN JEOLOJİK YAPISI .....................................................................................26

2.2. İKLİM ..............................................................................................................................26
2.2.1. RÜZGÂRLAR .................................................................................................................27
2.2.2. SICAKLIK ......................................................................................................................27
2.2.3. YAĞIŞ ..........................................................................................................................27
2.3. YAPISAL ÖZELLİKLER ......................................................................................................28
2.4. HİDROLOJİ ......................................................................................................................29
2.4.1. ERMENEK ÇAYI BARAJ YERİ AKIMLARI ...........................................................................29
2.4.2. ERMENEK ÇAYI (YEŞİLKÖY) AKIMLARI ............................................................................32
2.4.3. KÜÇÜKSU ÇAYI AKIMLARI ..............................................................................................38
2.4.4. ZEYVE ÇAYI AKIMLARI ...................................................................................................40
2.5. HİDROLİK BEKLEME SÜRESİ ............................................................................................42
2.6. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ......................................................................................................43
2.6.1. ERMENEK BARAJI VE HİDROELEKTRİK SANTRALI ÇED RAPORU (1999) ............................43
3. YÖNTEM VE GEREÇLER................................................................................................45
3.1. ÖRNEKLEME NOKTALARININ SEÇİLMESİ ...........................................................................45

3.2. ÖRNEKLEME PERİYODU ...................................................................................................46
3.3. ARAZİ GÖZLEMLERİ .........................................................................................................47
3.4. SU ÖRNEKLERİNİN ALINMASI VE ANALİZLERİ ....................................................................50
3.5. KLOROFİL A ÖRNEKLERİNİN ALINMASI VE ANALİZLERİ ......................................................52
3.6. PLANKTON ÖRNEKLERİNİN ALINMASI VE ANALİZLERİ ........................................................53
3.7. BENTHOS ÖRNEKLERİNİN ALINMASI VE ANALİZLERİ ..........................................................54
3.8. BALIK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI ......................................................................................55
4. ARAŞTIRMA SONUÇLARI ..............................................................................................57
4.1. FİZİKSEL ÖZELLİKLER......................................................................................................57

4.1.1. DERİNLİK .....................................................................................................................57
4.1.2. SECCHİ DİSK DERİNLİĞİ ................................................................................................59
4.1.3. BULANIKLIK ..................................................................................................................63
4.1.3. SU SICAKLIĞI ...............................................................................................................64
4.1.4. PH DEĞERLERİ .............................................................................................................78
4.1.5. ELEKTRİKSEL İLETKENLİK ..............................................................................................79
11
4.1.6. TOPLAM ÇÖZÜNMÜŞ KATILAR (TDS)..............................................................................81
4.1.7. TOPLAM SERTLİK (TH) ..................................................................................................84
4.1.8. ALKALİNİTE ..................................................................................................................87
4.2. KİMYASAL ÖZELLİKLER ...................................................................................................91
4.2.1. ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN (DO) ............................................................................................91
4.2.2. ANYONLAR .................................................................................................................104
4.2.3. KATYONLAR ...............................................................................................................107
4.2.4. ORGANİK MADDE (PV) ................................................................................................110
4.2.5. AZOT BİLEŞİKLERİ.......................................................................................................112
4.2.6. FOSFOR BİLEŞİKLERİ ..................................................................................................117
4.2.7. KRİTİK FOSFOR VE AZOT YÜKLERİ ...............................................................................125
4.2.8. SINIRLAYICI BESİN ......................................................................................................131
4.3. BİYOLOJİK ÖZELLİKLER .................................................................................................133
4.3.1. KLOROFİL A ...............................................................................................................133
4.3.2. FİTOPLANKTON ...........................................................................................................136
4.3.3. ZOOPLANKTON ...........................................................................................................140
4.3.4. ZOOBENTOS ...............................................................................................................144
4.3.4. BALIKLAR ...................................................................................................................147
5. SU KALİTESİ .................................................................................................................151
6. ÖTROFİKASYON VE TROFİK SINIFLAMA...................................................................154
6.1. ÇEŞİTLİ PARAMETRELERE GÖRE TROFİK DEĞERLENDİRME .............................................155

6.2. CARLSON TROFİK DURUM İNDEKSİ (TSI) ........................................................................156
6.3. GÖLLERİN TROFİK SEVİYELERİNE GÖRE GÖRÜNÜM ÖZELLİKLERİ ....................................159
7. TAŞIMA KAPASİTESİ ........................................ HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ.
7.1 ERMENEK BARAJ GÖLÜ TAŞIMA KAPASİTESİ .................. HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ.
7.2 ERMENEK BARAJ GÖLÜ TAŞIMA KAPASİTESİ – SEÇENEK 2 ....................... HATA! YER İŞARETİ
TANIMLANMAMIŞ.
7.3. ERMENEK BARAJ GÖLÜ TAŞIMA KAPASİTESİ – SEÇENEK 3 ...................... HATA! YER İŞARETİ
TANIMLANMAMIŞ.
8. BALIKÇILIK ...................................................................................................................175
8.1. TİCARİ AVCILIK .............................................................................................................177

8.2. YETİŞTİRİCİLİK ..............................................................................................................178
9. TARTIŞMA VE SONUÇLAR ..........................................................................................181
9.1 FİZİKSEL ÖZELLİKLER.....................................................................................................181

9.2. KİMYASAL ÖZELLİKLER .................................................................................................184
9.3. BİYOLOJİK ÖZELLİKLER .................................................................................................188
9.4. SU KALİTESİ .................................................................................................................192
9.5. ÖTROFİKASYON VE TROFİK SINIFLAMA ...........................................................................192
9.6. TAŞIMA KAPASİTESİ ......................................................................................................193
9.7. BALIKÇILIK ...................................................................................................................195
12
10. ÖNERİLER ...................................................................................................................197
11. ÖZET............................................................................................................................199
12. SUMMARY ...................................................................................................................201
13. KAYNAKÇA .................................................................................................................203
14. EK ÇİZELGELER .........................................................................................................205
15. KALİTE KRİTERLERİ ..................................................................................................237
13
14
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 2.1. Araştırma Sahasının Türkiye’de ve Doğu Akdeniz Havzasındaki Yeri ...................24
Şekil 2.2. Ermenek Barajı .....................................................................................................25
Şekil 2.3. Ermenek Baraj Gölü..............................................................................................25
Şekil 2.4/3. Nadire Kaynakları Mevkiinden Bir Görünüm.......................................................32
Şekil 2.4/5. Nadire Kaynakları Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı ..........................................34
Şekil 2.4/7. Göktepe Deresi Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı .............................................35
Şekil 2.4/8. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımlarının Aylara Göre Dağılımı .................................37
Şekil 2.4/9. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı .................................37
Şekil 2.4/10. Küçüksu Çayı Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı ..............................................39
Şekil 2.4/12. Zeyve Kaynağı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı ............................................40
Şekil 2.4/13. Zeyve Çayı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı ..................................................41
Şekil 3/1. Ermenek Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası ......................................................46
Şekil 3/2. Küçüksu Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası ......................................................47
Şekil 3/3. Zeyve Kaynağı Baraj Girişi Örnekleme Noktası ....................................................48
Şekil 3/4. Ermenek Baraj Çıkışı Örnekleme Noktası .............................................................49
Şekil 4.1/1. Başlıca Büyük Baraj Göllerimizin Derinlikleri ......................................................58
Şekil 4.1/2. Başlıca Büyük Baraj Göllerimizin Ortalama Derinlikleri.......................................58
Şekil 4.1/3. Ermenek Baraj Gölünde Görünürlük Değerlerinin Ortalama Değişimi ................60
Şekil 4.1/4. Ermenek Baraj Gölünde Zamanla Ortalama Görünürlük Değişimi ......................61
Şekil 4.1/5. 1. Örnekleme Bölgesinde Zamanla Görünürlük Değişimi ...................................61
Şekil 4.1/8. Ermenek Baraj Gölünde Berraklık İle İlgili Bir Görünüm .....................................63
Şekil 4.1/9. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Zamanla Sıcaklık Değişimi ..............................71
Şekil 4.1/10. Ermenek Baraj Gölü 2. Bölgede Zamanla Sıcaklık Değişimi ............................72
Şekil 4.1/11. Ermenek Baraj Gölü 3. Bölgede Zamanla Sıcaklık Değişimi ............................73
Şekil 4.1/9. Ermenek Barajı’nda Girişten Çıkışa Doğru pH Değişimi .....................................78
Şekil 4.1/12. Ermenek Baraj Gölü Ağ Çalışmasından Bir Görünüm ......................................83
Şekil 4.1/13. Ermenek Barajı ve Besleyen Kaynaklarda Toplam Sertlik Değişimi .................86
Şekil 4.1/14. Akarsu ve Baraj Göllerimizde Toplam Sertlik Değişimi .....................................86
Şekil 4.1/15. Ermenek Barajında Toplam Alkalinite Değişimi ................................................89
Şekil. 4.2/1. Ermenek Barajı 1. Bölgede Derinliğe Göre Çözünmüş Oksijen Değişimi ..........94
Şekil. 4.2/2. 1. Bölgede Temmuz Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi ...............95
Şekil. 4.2/3. 1. Bölgede Ekim Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi .....................96
Şekil. 4.2/4. Ermenek Barajı 2. Bölgede Derinliğe Göre Çözünmüş Oksijen Değişimi ..........97
15
Şekil. 4.2/5. 2. Bölgede Temmuz Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi ...............98
Şekil. 4.2/6. 2. Bölgede Ekim Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi .....................99
Şekil. 4.2/7. Ermenek Barajı 3. Bölgede Derinliğe Göre Çözünmüş Oksijen Değişimi ........100
Şekil. 4.2/8. 3. Bölgede Temmuz Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi .............101
Şekil. 4.2/9. 3. Bölgede Ekim Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi ...................102
Şekil.4.2/4. Ermenek Barajında Anyon Değişimi .................................................................106
Şekil.4.2/5. Ermenek Barajında Katyon Değişimi ................................................................109
Şekil.4.2/6. Ermenek Barajında Organik Madde Değişimi ...................................................111
Şekil.4.2/7. Ermenek Barajında Azot Değişimi ....................................................................115
Şekil.4.2/8. Ermenek Barajında Çözünmüş İnorganik ve Toplam Fosfor Değişimi ..............119
Şekil 4.3/2. Ermenek Baraj Gölünde Bölgelere Göre Zamanla Klorofil A Değişimi ..............135
Şekil 4.3/3. Fitoplankton kompozisyonun bolluk bazında değişimi ......................................138
Şekil 4.3/4. Fitoplankton kompozisyonun biyokütle bazında değişimi .................................138
Şekil 4.3/6. Ermenek Baraj Gölü Yıllık Zooplankton Kompozisyonu....................................140
Şekil 4.3/7. Ermenek Baraj Gölünde Zooplankton Kompozisyonu değişimi ........................141
Şekil 4.3/8. Ermenek Baraj Gölünde Zooplankton Yoğunlukları Değişimi ...........................142
Şekil 4.3/9. Son Yıllarda Yapılan Etüt Sonuçlarına Göre Baraj Göllerinin Trofik Kategorileri ve
Zooplankton Yoğunlukları ...................................................................................................143
Şekil 4.3/10. Ermenek Baraj Gölü Zoobentos Kompozisyonu .............................................144
Şekil 4.3/11. Ermenek Baraj Gölü Zoobentos Yoğunlukları ................................................145
Şekil 4.3/12. Gökkuşağı Alabalığı .......................................................................................148
Şekil 4.3/13. Aynalı Sazan ..................................................................................................148
Şekil 4.3/13. Kırmızı Benekli Alabalık .................................................................................148
Şekil 4.3/13. Nadire Kaynakları Mevkii ...............................................................................148
Şekil 4.3/13. Ermenek Barajı Zeyve Avlak Sahası Balık Kompozisyonu .............................149
Şekil 6/1. Trofik Durum İndeksleri Arasındaki Sapmaların Olası Nedenleri .........................157
Şekil 6/2. Oligotrofik Bir Gölün Genel Görünümü. ...............................................................159
Şekil 6/3. Mesotrofik Gölden Bir Görünüm. .........................................................................160
Şekil 6/4. Ötrofik Göllerden İki Görünüm.............................................................................160
Şekil 6/5. Hipertrofik Göllerden İki Görünüm. ......................................................................161
Şekil 6/6. Ermenek Baraj Gölünün Genel Görünümü. .........................................................162
Şekil 8/1. Baraj Göllerinde Ticari Avcılık ve Yetiştiricilik Verileri (31.12.2012) .....................178
Şekil 8/2. Ermenek Baraj Gölü’nde Ticari Avcılık ve Yetiştiricilik Kapasitesi........................179
16
ÇİZELGELER DİZİNİ
3
Çizelge 2.4/1. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akım Gözlemleri (hm ) (1965 – 2008) ................................... 31
3
Çizelge 2.4/2. Nadire Kaynağı Akımları (hm ) ....................................................................................... 33
3
Çizelge 2.4/3. Göktepe Deresi Akımları (hm ) ...................................................................................... 34
3
Çizelge 2.4/4. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımları (hm ) .......................................................................... 36
3
Çizelge 2.4/5. Küçüksu Çayı Akımları (hm ) ......................................................................................... 38
3
Çizelge 2.4/6. Zeyve Kaynağı Akımları (hm ) ....................................................................................... 40
3
Çizelge 2.4/7. Zeyve Çayı Akımları (hm ) ............................................................................................. 41
Çizelge 2.6./1. Göksu Nehrinde Yaşayan Balık Türleri ......................................................................... 44
Çizelge 3.8/1. Nisan 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar .................................................................... 55
Çizelge 3.8/2. Temmuz 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar ............................................................... 55
Çizelge 3.8/3. Ekim 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar ..................................................................... 56
Çizelge 3.8/4. Ocak 2012 Çalışmasında Kullanılan Ağlar ..................................................................... 56
Çizelge 4.1/13. Ermenek Barajı Toplam Alkalinite Değerleri (mg/L CaCO3) ........................................ 89
Çizelge 4.2/1. Ermenek Baraj Gölünde Çözünmüş Oksijen Değerleri (mg/L) ...................................... 91
--
Çizelge 4.2./3. Ermenek Barajında Bikarbonat (CO3 ) Değerleri (mg/L) ............................................ 104
Çizelge 4.2./4. Ermenek Barajında Bikarbonat (HCO3-) Değerleri (mg/L).......................................... 104
Çizelge 4.2./5. Ermenek Barajında Klorür (Cl-) Değerleri (mg/L) ........................................................ 105
Çizelge 4.2./6. Ermenek Barajında Sülfat (SO4--) Değerleri (mg/L) ................................................... 105
Çizelge 4.2/7. Ermenek Barajında Anyon Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları .................................. 106
Çizelge 4.2./8. Ermenek Barajında Sodyum Değerleri (mg/L) ............................................................ 107
Çizelge 4.2./9. Ermenek Barajında Potasyum Değerleri (mg/L) ......................................................... 107
Çizelge 4.2./10. Ermenek Barajında Kalsiyum Değerleri (mg/L) ......................................................... 108
Çizelge 4.2./11. Ermenek Barajında Magnezyum Değerleri (mg/L) .................................................... 108
Çizelge 4.2/12. Ermenek Barajında Katyon Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları ............................... 109
Çizelge 4.2/13. Ermenek Barajında Organik Madde Değerleri (mg/L O2) .......................................... 110
Çizelge 4.2/14. Ermenek Barajı Amonyum Azotu Değerleri (mg/L) .................................................... 113
Çizelge 4.2/15. Ermenek Barajı Nitrit Azotu Değerleri (mg/L) ............................................................. 113
Çizelge 4.2/16. Ermenek Barajı Nitrat Azotu Değerleri (mg/L) ............................................................ 114
Çizelge 4.2/17. Ermenek Barajı Toplam İnorganik Azot Değerleri (mg/L) .......................................... 114
Çizelge 4.2/18. Ermenek Barajında Azot Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları ................................... 115
Çizelge 4.2/19. Ermenek Barajı Orto Fosfat Değerleri (mg/L) ............................................................ 118
Çizelge 4.2/20. Ermenek Barajı Çözünmüş İnorganik Fosfor (DIP) Değerleri (mg/L) ......................... 118
Çizelge 4.2/21. Ermenek Barajı Toplam Fosfor (TP) Değerleri (mg/L) ............................................... 119
Çizelge 4.2/22. Örnekleme Noktalarında TP Değerleri ve İlgili Parametrelerin Sonuçları .................. 120
Çizelge 4.2/23. Ermenek Baraj Gölü Trofik Seviye Durumu ............................................................... 123
Çizelge 4.2/24. N:P Oranlarına Göre Sınırlayıcı Besin Elementleri (Anonim, 1982) .......................... 131
Çizelge 4.3/1. Ermenek Baraj Gölünde Klorofil A Değerleri (µg/L) ..................................................... 133
17
Çizelge 4.3/2. Ermenek Baraj Gölü’nde teşhis edilen fitoplankton türleri ve örneklerde bulunuşları (*)
............................................................................................................................................................. 137
Çizelge 4.3/3. Ermenek Baraj Gölü’nde Tespit Edilen Zooplankton Cinsleri ...................................... 140
Çizelge 4.3/4. Ermenek Baraj Gölü'nde Tespit Edilen Zoobentos Cinsleri ......................................... 144
Çizelge 4.3/4. Göksu Havzasında Tespit Edilen Balık Türleri ............................................................. 147
Çizelge 4.3/5. Ermenek Baraj Gölünde Tespit Edilen Balık Türleri ve Oranları .................................. 149
Çizelge 5.1 Ermenek Barajı Örnekleme Noktalarında Su Kalite Sınıfları............................................ 152
Çizelge 6/1. Ermenek Barajında Parametrelere Göre Trofik Seviye Durumu ..................................... 155
Çizelge 6/2. Carlson TSI Değerlerine Göre Göllerin Trofik Durumu ve Özellikleri .............................. 158
Çizelge 7/1. Uzungöl’ün Bazı Özellikleri ve Taşıma Kapasitesine İlişkin Değerler (Verep vd., 2003)
........................................................................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Çizelge 7/2. Kesikköprü Baraj Gölü’nün Fosfor Bütçesi ve Taşıma Kapasitesi Parametreleri (Aşır and
Pulatsü 2008)..................................................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Çizelge 7/3. Menzelet Rezervuarı Hidrolojik ve Fosfor Bütçe Parametreleri (Büyükcapar and Alp 2006)
........................................................................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Çizelge 7/4. Almus Baraj Gölü’nün Alabalık Kültürü İçin Fosfora Dayalı Taşıma Kapasitesi Bulguları
(Buhan vd. 2010) ............................................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Çizelge 7/5. Ermenek Baraj Gölü’nün Morfometrik, Hidrolojik ve Fosfor Bütçe Parametreleri . Hata! Yer
işareti tanımlanmamış.
Çizelge 8/1. Barajların Rezervuar Alanı ve Avcılık Verimliliğine Göre Sınıflandırılması ..................... 177
Çizelge 14/1. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Secchi Değerleri ve Çevresel Koşullar ...................... 207
Çizelge 14/4. Ermenek Baraj Gölünde Secchi ve Klorofil A Değerleri ................................................ 210
Çizelge 14/5. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Ölçülen Sıcaklık Değerleri (°C) .................................. 211
Çizelge 14/8. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Çözünmüş Oksijen Değerleri (°C) ................................. 214
Çizelge 14/9. Ermenek Baraj Gölü 2. Bölge Çözünmüş Oksijen Değerleri (°C) ................................. 215
Çizelge 14/10. Ermenek Baraj Gölü 3. Bölge Çözünmüş Oksijen Değerleri (°C) ............................... 216
Çizelge 14/11. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Elektriksel İletkenlik Değerleri (µS/cm) ........................ 217
Çizelge 14/14. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Toplam Çözünmüş Katı Değerleri (mg/L) .................... 220
Çizelge 14/17. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge %0 Tuzluluk Değerleri (Salinity ppt) ............................ 223
Çizelge 14/20. Ermenek Çayında Yapılan Analiz Sonuçları ............................................................... 226
18
Çizelge 14/21. Küçüksu Çayında Yapılan Analiz Sonuçları ................................................................ 227
Çizelge 14/22. Zeyve Kaynağında Yapılan Analiz Sonuçları .............................................................. 228
Çizelge 14/23. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Yüzeyde Yapılan Analiz Sonuçları .............................. 229
Çizelge 14/24. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Dipte Yapılan Analiz Sonuçları .................................... 230
Çizelge 14/29. Ermenek Barajı Çıkışında Yapılan Analiz Sonuçları ................................................... 235
Çizelge 15/1. Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri* .......................................... 239
Çizelge 15/2. Ege ve Akdeniz Kıyı ve Geçiş Suları Ötrofikasyon Kriterleri* ....................................... 240
Çizelge 15/3. Karadeniz ve Marmara Kıyı ve Geçiş Suları Ötrofikasyon Kriterleri* ............................ 240
Çizelge 15/4. Göl, Gölet ve Baraj Göllerinde Trofik Sınıflandırma Sistemi Sınır Değerleri* ............... 241
Çizelge 15/5. İçme Suyu Temin Edilen veya Temin Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalite
Standartları* ......................................................................................................................................... 242
Çizelge 15/6. İçme Suyu Standartları .................................................................................................. 245
Çizelge 15/7. Alabalık Yetiştiriciliği İçin Su Kalite Kriterleri* ................................................................ 250
Çizelge 15/8. Sazan Yetiştiriciliği İçin Su Kalite Kriterleri* .................................................................. 251
19
20
1. GİRİŞ
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce geliştirilen su kaynaklarından sulama, enerji

üretimi, taşkın koruma, içme-kullanma ve sanayi suyu temini amacıyla inşa edilen
tesislerin kuruluş amaçları ile uyumlu bir biçimde su ürünlerinin korunması ve
geliştirilmesi çalışmaları da yürütülmektedir.
Baraj göllerinde su ürünlerinin geliştirilmesi esas itibariyle su kaynağında doğal olarak

bulunan veya balıklandırma programları dâhilinde ilave edilen balıkların,
rezervuarlara giren besleyici elementler oranında gelişen organizmalarla
beslenmeleri ana prensibine dayanmaktadır. Bu şekilde oluşan balık stokları avlanma
hakkının kiralanması şeklinde değerlendirilmektedir. Maksimum işletme kotunda
5874 ha yüzey alana sahip olan Ermenek Baraj Gölünde ticari avcılık yoluyla yılda 55
ton balık istihsal edilebileceği anlaşılmaktadır.
Son yıllarda geleneksel balıkçılık faaliyetlerine ilave olarak yeni üretim şekilleri de
uygulamaya konulmaktadır. Su ürünleri üretimini artırmak ve baraj göllerinin üretim
kapasitesini daha iyi değerlendirmek amacıyla; “Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün
mülkiyeti veya tasarrufu altında bulundurduğu rezervuarlarda kafeslerde yapılacak su
ürünleri yetiştiriciliğine ilişkin protokol“ düzenlenmiştir.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile mülga Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal
Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü arasında 29.6.1994 tarihinde düzenlenen
protokol 2004 yılında yenilenmiştir. Söz konusu protokol çerçevesinde faaliyete
geçen 530 kafes balıkçılığı işletmesinin yıllık üretim kapasitesi 186 500 tona
ulaşmıştır. Bu işletmelerin 31.12.2012 tarihi itibariyle fiili üretimi 100 700 ton/yıl olarak
gerçekleşmiştir. Baraj göllerinden bir yılda ticari avcılıkla elde edilen balık miktarının
toplam 13 000 ton olduğu göz önüne alınırsa yetiştiricilik yoluyla balık üretiminin
önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Bu kapsamda 2010 yılında Ermenek Baraj Gölünde projeye dayalı ağ kafeslerde su

ürünleri yetiştiriciliği yapılması talebinde bulunulmuştur1.
1
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün
12.01.2010 tarih ve B.12.0.TUG.10.508.03.01.70/0079-00681 sayılı yazısı.
21
Temeli 2002 yılında atılan Ermenek Barajına 2009 yılı Ağustos ayında su tutulmaya
başlanmıştır. Baraj tamamen dolduktan sonra yapılması gereken limnolojik etüt
çalışmalarına - yetiştiricilerin yoğun talepleri nedeniyle – barajın henüz yarısı
dolmuşken 2011 Nisan ayında başlanmıştır. Barajda ekolojik dengenin oluşmasına
fırsat verilmediğinden yapılan gözlem, ölçüm ve analizlerden çok sağlıklı ve tutarlı
sonuçlar beklenemeyeceği baştan kabul edilmelidir.
Yapılan etütlerde öncelikle rezervuarın ağ kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliğine

uygunluğunun araştırılması, uygunsa yapılan faaliyetin su kalitesini bozmadan
yürütülmesi için gerekli şartların, taşıma kapasitesinin belirlenmesi gerekmektedir.
Rezervuarda hiçbir zirai ekonomik faaliyette bulunulmasa bile ileriye dönük su

kalitesinin korunması ve geliştirilmesi için başlangıç kalitesinin ve ekolojik
özelliklerinin bilinmesi gereklidir.
Bu amaçlarla başlanan araştırmanın arazi gözlemleri ve örnekleme çalışmaları, 2011

Nisan, Temmuz, Ekim ve 2012 Ocak aylarında mevsimlik düzeyde tamamlanmıştır.
Baraj Gölünde; fiziksel, kimyasal ve biyolojik parametreler izlenirken, barajın giriş ve

çıkış akımlarında fiziksel ve kimyasal parametreler izlenmiştir.
Bu raporda; Ermenek Baraj Gölü ile ilgili elde edilen gözlem ve analiz sonuçları ile bu
sonuçlar üzerinde, kıta içi su kaynakları kriterleri, ötrofikasyon ve balıkçılık faaliyetleri
bakımından yapılan değerlendirmeler yer almaktadır.
22
2. ÇALIŞMA ALANININ TANITIMI
Ermenek Barajı, Karaman İli, Ermenek İlçe merkezinin 11 km güneydoğusunda,

Göksu Nehrinin Ermenek Çayı kolu üzerinde 32°58’ – 33°02’ boylamları ile 36°34’
enlemi arasında, Akdeniz bölgesinde yer almaktadır.
Ermenek Çayı havzasının en yüksek kotu 2877 m’dir. Ermenek baraj yerindeki nehir
yatağı kotu ise 500 m olup baraj yerinin yukarısındaki havzanın ortalama kotu 1600
m’dir.
Ermenek Projesi kapsamında gerçekleştirilen tesisler; Ermenek Barajı, Ermenek

Kuvvet Tüneli, Ermenek Hidroelektrik Santrali, Erik Regülatörü, Erik Kuvvet Tüneli ve
Erik HES’tir. Hidroelektrik santrallerde üretilen elektrik enerjisinin 380 kV’luk 2 adet
enerji nakil hattıyla Seydişehir ve Akkuyu şalt sahasına ulaştırıarak enterkonnekte
sisteme bağlanması planlanmıştır.
Ermenek Barajı çok dar bir boğaz olan Görmel Boğaz’ında inşa edilmiş olup, baraj
arkasındaki göl ile mansaptaki Gezende Baraj rezervuarı arasında yaratılan 361 m
düşü, enerji üretimi amacıyla değerlendirilmektedir. Bu düşünün 194 m’si inşa edilen
kemer baraj ile, ilave 167 m’si ise 8064 m uzunluğunda inşa edilen kuvvet tüneli ve
eğimli kuvvet şaftı ile sağlanmaktadır.
Ermenek Barajı, temel tabanından 210 m yükseklikte, ince beton kemer baraj olarak
inşa edilmiştir. Ermenek Barajında tutulan su, Ermenek Kuvvet Tüneli ile Ermenek
HES’e çevrilmektedir. Erik Regülatörü ile Erik Kuvvet Tüneline çevrilen su ise önce
Erik HES’te, daha sonra da Ermenek Kuvvet Tüneline aktarılarak Ermenek HES’te
ikinci defa enerjiye dönüştürülmektedir.
Ermenek HES’in yeri, barajın 9 km akış aşağısında Çıkrıkçini Mevkii yakınlarında

Ermenek Çayı sahilindedir. 150 MW gücünde 2 üniteden oluşan santralde yılda
ortalama 1100,82 GWh enerji üretilecektir.
Erik Deresinin Ermenek Çayı ile birleştiği noktadan yaklaşık 4 km akış yukarısında
kurulan Erik Regülatörü vasıtasıyla, Erik Deresinin suları, 4181 m uzunluğunda iletim
tüneli ile 33,72 GWh yıllık enerji üretimine sahip Erik HES’e ulaşmaktadır.
23
Erik HES’ten çıkan su Ermenek Kuvvet Tüneline, tünelin 8. kilometresinde
aktarılmakta, burada Ermenek Çayının suları ile birleşen Erik Deresinin suları
Ermenek HES’te bir daha enerjiye dönüşecek ve yıllık toplam enerji üretimi 1134,54
GWh değerine yükselecektir.
Ermenek Barajının akış aşağısında enerji amacıyla inşa edilip 1990 yılında işletmeye
açılan Gezende Barajı bulunmaktadır.
Şekil 2.1. Araştırma Sahasının Türkiye’de ve Doğu Akdeniz Havzasındaki Yeri
24
Şekil 2.2. Ermenek Barajı
Şekil 2.3. Ermenek Baraj Gölü
25
2.1. Baraj Yerinin Jeolojik Yapısı
Ermenek Çayı Havzası, Akdeniz kıyısı boyunca batı- doğu doğrultusunda uzanan
Toros Dağlarının orta kısmında yer alır. Orta Toroslar ayırtman stratigrafik, yapısal ve
metamorfik özellikler gösteren tektono-strafik kaya birimlerinden oluşmuştur.
Ermenek Çayı Göksu Nehrinin en önemli koludur ve Göksu Nehri ile Mut İlçesinin
batısında birleşir. Ermenek baraj yeri, Erik çevirme bendi, Ermenek ve Erik kuvvet
tünelleri ile Ermenek ve Erik santrallerini içeren proje alanı Ermenek Çayının orta
kesiminde yer almaktadır.
Orta Toroslarda bulunan proje alanı genelde Üst Kretase yaşlı Ermenek Ofiyolitik
Melanjından oluşmuştur. Ermenek Ofiyolitik Melanjı çeşitli sedimanter kayaların
heterojen blokları ve blokları içeren bir matriksten oluşmuştur. Senozoyik (Tersiyer)’e
ait sedimanter kayalar, alt Miyosen yaşlı Görmel Formasyonu ile Orta Miyosen yaşlı
Ermenek Formasyonudur. Bölgenin önemli bir kesiminde bu formasyonlar
yüzeylenirler. Görmel Formasyonu geçirimsiz bir kaya birimidir ve başlıca marn, kil
taşı, silttaşı, killi kireçtaşı, kum taşı ve konglomeradan oluşmuştur. Ermenek
Formasyonu bölgede bulunan tüm kaya birimlerini örtmektedir.
2.2. İklim
Ermenek Çayı, baraj yeri itibariyle 2304 km2 yağış alanına sahiptir. Bu yağış alanı
dağlık bir yapı göstermektedir. Havzanın ortalama kotu 1600 m olup yükselti 500 –
1800 metre aralığında değişmektedir.
Havzanın düşük kotlarında Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Kışları ılık ve yağışlı,
yazları sıcak ve kuraktır. Yukarı yağış alanına doğru yükselti hızla artmakta ve
Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş görülmektedir.
26
2.2.1. Rüzgârlar
Ermenek Meteoroloji İstasyonu ölçümlerine göre belirlenen maksimum rüzgâr hızı
18,9 m/s’dir. Yıl boyunca hâkim rüzgâr yönü güney-doğu istikametindedir. Göksu
Havzasının bir parçası olan Ermenek bölgesi batıdan siklonik lodos ve vadiden gelen
poyraz gibi şiddetli rüzgârlara açıktır. Bu rüzgârların nedeni dağ sıraları ve
aralarındaki boşluktur.
2.2.2. Sıcaklık
Ermenek’te en soğuk ay ortalama 3,3 °C ile Ocak, en sıcak ay ortalama 22,7 °C ile
Temmuz ayıdır. Kış ayları ortalaması 8,1 °C, yaz ayları ortalaması ise 17,2 °C’dir.
2.2.3. Yağış
Ermenek Barajı havzasının yıllık yağış değeri 600 mm’dir. Mevsimsel dağılım
incelendiğinde, Aralık – Şubat ayları arasında yağışın diğer aylara göre iki kat fazla
olduğu görülür.
27
2.3. Yapısal Özellikler
Yağış Alanı 2 304 km2

Yıllık ortalama akım 1 332,6 hm3
Baraj
Gövde dolgu tipi İnce beton kemer
Baraj beton hacmi 296 000 m3
Gövde yüksekliği (Talvegden) 210,00 m
Gövde yüksekliği (Temelden) 218,00 m
Kret kotu 700,00 m
Baraj Gölü
Taşkında maksimum su kotu 699,05 m
Maksimum işletme kotu 694,00 m
Minimum işletme kotu 660,00 m
Maksimum işletme kotunda göl hacmi 4 582 hm3
Maksimum işletme kotunda göl alanı 5 874 ha
Minimum işletme kotunda göl hacmi 2 835 hm3
Minimum işletme kotunda göl alanı 4405 ha
Aktif hacim 1 747 hm3
Derivasyon Tüneli
Tünel uzunluğu 934,5 m
Tünel çapı 6,0 m
Dolusavak
Tipi Tünel (2 adet)
Tünel uzunluğu 426,5 x 447,5 m
Tünel çapı 6,0 m
Dolu savak proje debisi 2 x 500 m3/s
Dolu savak kapak tipi ve yeri Radyal kapak, tünel çıkışı
Kuvvet Tüneli ve Cebri Boru
Kuvvet tüneli uzunluğu 8 064 m
Kuvvet tüneli çapı 5,6 m
Cebri boru uzunluğu 1 125 m
Cebri boru çapı 4,7 m
Kuyruk suyu kotu 333,00 m
28
2.4. Hidroloji
Ermenek Barajını besleyen ana su kaynağı Ermenek Çayıdır. Ermenek Çayının baraj
yerindeki ortalama akımı, Planlama Raporunu esas alan Çevresel Etki
Değerlendirmesi Raporunda, 1946 – 1987 yılları arasında Görmeli Köprüsündeki
gözlemlere göre, 1 332,6 hm3/yıl olarak verilmektedir.
Söz konusu raporda baraj yerinde en yüksek akımın kar erime ve yağmur nedeniyle
nisan – mayıs aylarında, en düşük akımın ise aralık ayında görüldüğü ifade
edilmektedir. Ancak Çizelge 2.4/1’de verilen Görmeli Köprüsündeki 1965 – 2008
yılları gözlem değerleri incelendiğinde; en yüksek akımların mart – nisan aylarında en
düşük akımın ise eylül ayında görüldüğü anlaşılmaktadır. Aralık ayının akışın düşük
değil de yüksek olduğu aylar arasında yer aldığı görülmektedir.
Aylık akım değerlerinde kışları ılık ve yağışlı Akdeniz ikliminin etkisi açık olarak
görülmektedir. Aralık ayından sonra ocak ve şubat aylarındaki düşüşlerin yüksek
kesimlerdeki kar yağışının akışa geçmemesinden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
2.4.1. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akımları

Baraj yeri Görmeli Köprüsündeki Ermenek Çayının yıllık ortalama akımı; 1945 -1987
yılları gözlemlerinin esas alındığı planlama raporunda 1332,6 hm3 olarak verilmekte,
1965-2007 yılları arasında yapılan son 43 yıllık gözlemlere göre 1393,7 hm3
olmaktadır.
Baraj gölünü besleyecek akarsu ve kaynakların da gözlemlendiği 1998 – 2005 yılları

arasında, baraj yeri Görmeli Köprüsündeki Ermenek Çayı ortalama akım ise 1 289,6
hm3/yıl değerini vermektedir. Kütle dengesi ve taşıma kapasitesi hesaplarında bu
son değer kullanılacaktır.
Ermenek Barajı; Gevne Çayı, Göktepe Deresi, Nadire Kaynağı, Küçüksu Çayı, Zeyve
Kaynağı ve Zeyve Çayı tarafından beslenmektedir.
29
hm3 Ermenek Çayı - Baraj Yeri Akımları (1965-2008)
400
350 331,32
300
250 223,24
200 178,27
142,79 136,34
150
116,16
100 86,25
62,05
50 35,47 32,81 23,86
21,86
0
NİSAN
TEMMUZ
EKİM
KASIM
EYLÜL
ŞUBAT
MART
AĞUSTOS
ARALIK
MAYIS
OCAK
HAZİRAN
Şekil 2.4/1. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
hm3 Ermenek Çayı - Baraj Yeri Akımları (1965-2008)

2500
2267,4
2000
1500 1393,7
1000
668,8
500
0
1979
1984
1965
1966
1967
1968
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1980
1981
1982
1983
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
ORT.
Şekil 2.4/2. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı
30
Çizelge 2.4/1. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akım Gözlemleri (hm3) (1965 – 2008)
SU YILI EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL YIL.TOP.
1965 22,70 31,40 124,00 152,00 238,00 352,00 466,00 273,00 98,40 35,20 22,00 19,10 1833,80
1966 25,20 51,90 161,00 419,00 204,00 344,00 432,00 227,00 83,70 29,00 16,00 14,10 2006,90
1967 16,00 51,40 441,00 252,00 79,70 201,00 500,00 335,00 114,00 51,10 31,50 29,40 2102,10
1968 33,90 112,00 171,00 331,00 168,00 405,00 605,00 357,00 99,20 47,10 32,30 29,90 2391,40
1972 50,40 41,50 100,00 50,70 74,80 192,00 340,00 157,00 53,20 36,10 29,80 26,90 1152,40
1973 66,50 51,70 38,50 33,20 84,00 161,00 205,00 104,00 33,60 24,30 20,80 19,20 841,80
1974 25,70 35,00 121,00 38,70 63,30 266,00 115,00 61,60 32,20 23,90 21,80 22,60 826,80
1975 28,40 43,90 212,00 179,00 133,00 314,00 559,00 286,00 92,10 43,60 31,40 26,60 1949,00
1976 40,10 85,20 82,10 152,00 101,00 197,00 524,00 238,00 80,20 47,00 35,30 31,80 1613,70
1977 85,40 70,80 252,00 103,00 103,00 222,00 300,00 201,00 80,20 80,10 30,20 29,20 1556,90
1978 34,00 33,60 56,60 200,00 248,00 261,00 364,00 244,00 78,50 40,10 29,60 28,10 1617,50
1979 129,00 57,80 168,00 343,00 201,00 203,00 187,00 121,00 76,40 44,00 35,60 33,70 1599,50
1980 37,60 109,00 172,00 218,00 113,00 311,00 518,00 282,00 91,60 41,80 33,90 30,50 1958,40
1981 17,00 29,60 107,00 169,00 131,00 361,00 459,00 274,00 114,00 55,70 20,20 16,40 1753,90
1982
1983 41,50 31,90 70,60 61,30 76,20 191,00 426,00 222,00 52,90 18,80 12,70 10,90 1215,80
1984 36,80 240,00 243,00 163,00 191,00 263,00 376,00 247,00 56,20 34,60 32,20 26,20 1909,00
1985 28,60 85,50 57,80 171,00 129,00 220,00 301,00 115,00 45,30 29,20 23,90 23,10 1229,40
1986 80,70 262,00 75,70 257,00 137,00 215,00 235,00 93,00 51,30 32,10 26,10 24,40 1489,30
1987 25,60 35,60 81,90 248,00 141,00 155,00 406,00 506,00 197,00 53,50 35,20 30,20 1915,00
1988 28,12 64,45 71,58 57,85 96,68 235,30 474,90 271,00 73,44 41,86 31,67 27,22 1474,07
1989 36,40 208,00 119,00 74,90 75,50 218,00 133,00 54,50 31,80 28,90 27,00 23,80 1030,80
1990 46,20 206,00 284,00 75,20 114,00 196,00 191,00 94,20 39,70 25,70 21,20 22,40 1315,60
1991 22,80 32,20 106,00 40,80 67,30 166,00 82,70 80,20 33,90 22,20 18,50 16,90 689,50
1992 20,70 30,90 78,90 54,90 53,70 113,00 486,00 209,00 63,40 31,80 23,20 20,00 1185,50
1993 21,80 51,80 69,60 73,20 65,40 149,00 447,00 206,00 55,80 28,90 22,20 19,90 1210,60
1994 18,70 39,10 64,90 112,00 103,00 205,00 204,00 81,90 31,10 21,50 17,80 15,60 914,60
1995 40,40 188,00 127,00 224,00 97,80 224,00 234,00 144,00 49,70 28,80 21,10 18,10 1396,90
1996 25,60 249,00 75,80 80,20 129,00 236,00 288,00 175,00 43,50 26,10 21,90 22,50 1372,60
1997 38,70 41,70 138,00 84,90 69,40 65,30 220,00 135,00 36,50 22,20 18,20 17,20 887,10
1998 62,30 86,40 273,00 76,40 85,50 121,00 263,00 103,00 37,30 23,30 19,10 18,20 1168,50
1999 23,90 71,70 287,00 117,00 197,00 201,00 337,00 163,00 51,50 27,00 20,30 18,80 1515,20
2000 20,80 22,70 45,80 43,2 65,0 118,0 535,0 155,0 41,4 24,4 18,9 17,4 1107,60
2001 30,20 30,80 49,30 55,10 80,60 181,00 90,40 71,70 27,20 19,30 16,40 16,80 668,80
2002 18,00 268,00 508,00 237,00 153,00 272,00 447,00 200,00 80,10 36,30 24,70 23,30 2267,40
2003 26,80 61,10 70,40 151,00 125,00 125,00 399,00 124,00 51,00 27,30 21,10 20,50 1202,20
2004 20,70 27,60 204,00 146,00 135,00 501,00 264,00 129,00 48,80 28,80 23,40 20,10 1548,40
2005 23,40 65,10 49,60 70,80 114,00 217,00 142,00 66,90 30,90 22,00 18,40 18,30 838,40
2006 22,10 45,10 58,10 55,50 98,50 183,00 277,00 95,40 38,60 22,80 17,00 14,20 927,30
2007 27,30 129,00 32,30 29,10 47,20 190,00 88,40 50,20 24,30 19,40 16,90 14,80 668,90
2008
ORTALAMA 35,90 86,63 139,68 138,46 117,66 224,37 331,32 178,27 62,05 33,22 24,09 22,01 1393,66
31
2.4.2. Ermenek Çayı (Yeşilköy) Akımları
Yeşilköy AGİ akımları, akış yukarısında adı Gevne Çayı olan Ermenek Çayı ile
Göktepe Deresi ve Nadire Kaynakları akımlarını kapsamaktadır. Göktepe Deresinin
yıllık ortalama 122 hm3, Nadire Kaynaklarının da 50 hm3 akımı bulunmaktadır.
Kalite gözlemleri için su örnekleri, söz konusu suların karıştığı Yeşilköy AGİ
noktasından alınmıştır. Bu nedenle Göktepe Deresi ve Nadire Kaynaklarının suları
Ermenek Çayı ile birlikte değerlendirilecektir. Baraj dolduğu zaman Nadire Kaynakları
baraj gölü içinde kalacaktır. Böylece bu kaynakların ürünü olan doğa güzellikleri de
mazide kalmış olacaktır (Şekil 2.4/3). Ancak üzülmeye gerek yoktur. Kaybolan
güzelliklerin yerine milli ekonomiye çok büyük katkısı beklenen yeni güzellikler ortaya
çıkmaktadır: Ermenek Barajı ve Baraj Gölü. Yeter ki bu güzellikleri amacına uygun
olarak uzun yıllar işletebilelim.
İlerideki bölümlerde görüleceği üzere DSİ su ürünleri birimi olarak bu konuda azami
dikkat ve gayret gösterilmektedir.
Şekil 2.4/3. Nadire Kaynakları Mevkiinden Bir Görünüm
32
Çizelge 2.4/2. Nadire Kaynağı Akımları (hm3)
EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAĞUSTOS

EYLÜL TOPLAM
2005 3,58 3,42 3,32 3,45 3,37 5,65 5,08 3,81 3,33 3,33 3,18 3,48 45,00
2006 3,19 3,05 3,03 3,00 3,16 5,42 6,14 4,28 3,47 3,36 3,54 3,52 45,15
2007 3,66 3,87 3,76 4,31 3,83 4,37 4,11 3,92 4,11 4,08 3,17 3,31 46,48
2008 5,38 7,22 8,24 5,02 5,58 7,20 4,46 3,87 3,48 3,41 3,51 3,59 60,94
2009 4,32 4,82 4,73 4,31 4,13 4,84 4,92 5,27 4,69 4,25 4,13 3,87 54,29
ORT. 4,03 4,48 4,62 4,02 4,01 5,49 4,94 4,23 3,82 3,69 3,51 3,55 50,37
Akım gözlemlerinin yapıldığı 2005-2009 yılları ölçümlerine göre Nadire Kaynaklarının

yıl boyunca ve yıllara göre düzenli akımlara sahip olduğu görülmektedir
(Çizelge 2.4/2., Şekil 2.4/4., Şekil 2.4/5).
hm3
Nadire Kaynağı Aylık Akım Dağılımı (2005-2009)
10
6 5,49
4,94
5 4,48 4,62
4,03 4,02 4,23
4,01 3,82
4 3,69 3,51 3,55
0
OCAK
KASIM
MAYIS
ARALIK
MART
HAZİRAN
EYLÜL
EKİM
ŞUBAT
NİSAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
Şekil 2.4/4. Nadire Kaynakları Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
33
hm3 Nadire Kaynağı Akımları (2005-2009)
100
90
80
70
60,94
60 54,29
50,37
50 45,00 45,15 46,48
40
30
20
10
0
2005
2006
2007
2008
2009
ORT.
Şekil 2.4/5. Nadire Kaynakları Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı
Çizelge 2.4/3. Göktepe Deresi Akımları (hm3)

YIL EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAĞUSTOSEYLÜL TOPLAM
1990 2,37 16,45 24,75 8,74 15,68 33,58 26,82 6,89 1,28 1,07 1,01 0,92 140,08
1991 1,41 2,06 15,15 3,73 7,30 19,21 8,33 8,00 2,52 1,07 0,97 0,95 70,60
1992 1,41 1,85 5,68 3,43 4,69 14,98 61,02 21,67 5,51 1,86 1,24 0,88 124,65
1993 1,25 3,40 5,94 6,28 5,58 16,01 50,55 20,06 3,48 1,73 1,07 0,82 116,47
1994
1995
1996 2,40 14,59 4,63 5,31 12,61 24,33 24,48 11,34 3,22 1,51 0,94 0,92 107,03
1997 2,82 2,76 14,14 6,74 5,06 5,84 27,09 12,07 2,38 0,99 0,93 1,42 82,32
1998 4,25 6,50 24,99 7,32 9,18 14,87 33,45 8,87 2,44 1,03 0,68 1,13 114,94
1999 1,38 3,69 19,07 10,60 16,89 25,48 41,63 14,52 3,15 1,12 0,86 1,03 140,19
2000 1,23 1,53 2,55 2,70 4,31 13,75 62,82 16,14 2,63 1,25 0,86 0,91 111,27
2001 1,80 1,86 3,14 4,12 6,28 30,50 9,71 4,13 1,01 0,59 0,46 0,57 64,06
2002 0,90 17,16 55,33 24,14 17,43 38,41 62,70 24,84 4,70 2,05 1,45 1,56 250,59
2003 2,01 3,21 4,32 11,68 8,88 15,30 53,52 9,27 2,64 1,32 1,09 1,04 115,03
2004 1,46 1,75 12,28 12,45 13,23 64,87 32,12 9,42 2,06 1,01 0,87 0,79 152,02
ORT. 1,90 5,91 14,77 8,25 9,78 24,40 38,02 12,86 2,85 1,28 0,96 1,00 122,25
34
hm3 Göktepe Deresi Akımları (1990-2004)
50
45
40 38,02
35
30
24,40
25
20
14,77
15 12,86
9,78
10 8,25
5,91
5 1,90 2,85
1,28 0,96 1,00
0
OCAK
ŞUBAT
NİSAN
MAYIS
MART
HAZİRAN
TEMMUZ
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
AĞUSTOS
Şekil 2.4/6. Göktepe Deresi Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
hm3 Göktepe Deresi Akımları (1990-2004)

300
250,59
250
200
152,02
150 140,08 140,19
124,65
116,47 114,94 115,03
122,25
107,03 111,27
100 82,32
70,60 64,06
50
0
1990
1991
1992
1993
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
ORT.
Şekil 2.4/7. Göktepe Deresi Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı
35
Akım gözlemlerinin yapıldığı 1990-2004 yılları ölçümlerine göre Göktepe Deresinin yıl
içindeki akımlarının düzensiz olduğu, en yüksek akımın 38,02 hm3 ile nisan ayında,
en düşük akımın ise 0,96 hm3 ile ağustos ayında olduğu görülmektedir
(Çizelge 2.4/3., Şekil 2.4/6).
Yıllık akımların da zamanla önemli oranda değiştiği, en düşük akımın 64,06 hm 3 ile
2001 yılında, en yüksek akımın ise 250,59 hm 3 ile 2002 yılında olduğu görülmektedir
(Şekil 2.4/7).
Çizelge 2.4/4. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımları (hm3)
EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAGUSTOS

EYLÜLYIL TOP.
1996 15,8 142,0 68,9 67,2 90,7 174,0 241,0 158,0 35,5 19,5 15,9 15,1 1043,6
1997 29,0 29,0 117,0 64,6 59,1 50,1 192,0 129,0 31,8 16,2 15,0 14,6 747,4
1998 54,7 74,3 220,0 56,0 61,5 97,2 226,0 87,9 28,6 18,6 15,2 13,0 953,0
1999 17,9 56,2 202,0 83,3 154,0 166,0 300,0 157,0 49,1 20,7 16,8 15,0 1238,0
2000 14,8 14,3 38,2 35,5 57,9 115,0 428,0 145,0 35,4 19,3 15,4 13,4 932,2
2001 18,6 20,0 32,7 33,3 63,6 166,0 83,0 63,7 19,3 13,9 12,0 12,0 538,1
2002 11,5 175,0 370,0 175,0 117,0 230,0 360,0 189,0 74,9 33,9 19,1 15,9 1771,3
2003 17,8 46,0 56,5 127,0 102,0 101,0 315,0 112,0 40,9 21,5 16,6 14,3 970,6
2004 15,1 21,3 145,0 120,0 109,0 360,0 245,0 122,0 39,9 18,7 16,3 14,6 1226,9
ORT 21,7 64,2 138,9 84,7 90,5 162,1 265,6 129,3 39,5 20,3 15,8 14,2 1046,8
Göktepe Deresinin 122,25 hm3 yıllık akımını ve Nadire Kaynaklarının 50,37 hm3 yıllık
akımını aldıktan sonra Yeşilköy gözlem istasyonunda ortalama 1046,8 hm 3 yıllık
akıma sahip olan Ermenek Çayı, Ermenek Barajını besleyen ana kaynak rolündedir.
36
Şekil 2.4/8. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
hm3 Ermenek Çayı- Yeşilköy Akımları (1996-2004)

2000
1771,3
1800
1600
1400 1238,0 1226,9
1200 1043,6 1046,8
953,0 932,2 970,6
1000
747,4
800
600 538,1
400
200
0
ORT
2002
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2003
2004
Şekil 2.4/9. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı
37
2.4.3. Küçüksu Çayı Akımları
Ermenek Barajını kuzeyden besleyen Küçüksu Çayı 1998-2004 yılları arasında

yapılan gözlemlere göre ortalama 99,91 hm3 yıllık akıma sahiptir. Küçüksu Çayının
nispeten düzenli akımlara sahip olmakla birlikte, yıllık akımın 2001 yılında 41,70
değerine düştüğü, 2002 yılında ise 156,52 hm3 değerine yükseldiği görülmektedir
(Çizelge 2.4/5., Şekil 2.4/10).
Gözlem yapılan dönemdeki aylık akımlar, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı
Akdeniz ikliminin özelliklerini yansıtmaktadır. Kasım-aralık aylarında artmaya
başlayan akımların mart-nisan aylarında kar erimesiyle birlikte en yüksek düzeye
çıktığı görülmektedir (Şekil 2.4/11).
Çizelge 2.4/5. Küçüksu Çayı Akımları (hm3)
EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAGUSTOS

EYLÜL TOPLAM
1998 2,56 5,23 15,70 10,10 11,20 14,00 23,00 9,45 3,35 2,10 1,94 1,69 100,32
1999 1,76 3,25 10,70 8,47 13,50 20,80 22,70 6,21 3,54 1,42 1,45 1,48 95,28
2000 1,77 2,34 3,25 3,32 4,43 7,59 34,80 12,10 3,59 1,84 1,27 1,21 77,51
2001 2,12 3,08 3,01 4,22 4,90 13,30 4,81 2,44 1,46 1,14 0,66 0,56 41,70
2002 0,73 5,70 23,00 18,60 18,60 33,60 36,40 11,30 4,42 2,03 0,96 1,18 156,52
2003 2,69 3,56 4,21 8,41 9,03 14,50 30,40 6,66 3,02 1,04 0,65 0,68 84,85
2004 1,42 3,14 6,35 12,40 16,00 56,00 30,20 10,80 3,69 1,71 0,68 0,80 143,19
ORT 1,86 3,76 9,46 9,36 11,09 22,83 26,04 8,42 3,30 1,61 1,09 1,09 99,91
38
hm3 Küçüksu Çayı Akımları (1998-2004)
200
180
156,52
160
143,19
140
120
100,32
95,28
99,91
100
84,85
77,51
80
60
41,70
40
20
0
2000
2001
2002
1998
1999
2003
2004
ORT
Şekil 2.4/10. Küçüksu Çayı Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı
Şekil 2.4/11. Küçüksu Çayı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
39
2.4.4. Zeyve Çayı Akımları
Yıllık ortalama 87,08 hm3 akımı olan Zeyve Çayını esas itibariyle yıllık akımı 73 hm3
olan Zeyve Kaynakları beslemektedir. Zeyve Çayı akımlarının ölçüldüğü Çavuşköy,
limnolojik etütlere başlandığı Nisan 2011 tarihinde baraj gölü içinde kalmış
olduğundan su örnekleri Zeyve Kaynaklarından alınmıştır.
Çizelge 2.4/6. Zeyve Kaynağı Akımları (hm3)

EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZ
AGUSTOS
EYLÜL TOPLAM
1997 4,01 3,91 4,76 6,09 6,27 7,41 8,47 7,00 4,50 3,69 3,41 3,60 63,11
1998 3,69 4,52 8,26 9,14 8,12 11,65 11,26 8,01 5,15 4,38 3,94 3,66 81,78
1999 3,70 4,04 8,38 10,22 9,37 12,02 12,84 10,04 6,03 4,98 4,70 5,11 91,42
2000 4,99 4,23 5,59 6,36 5,80 8,66 9,44 8,47 6,83 5,45 5,34 4,81 75,95
2005 5,37 4,96 4,48 5,42 6,38 9,59 7,54 5,23 4,85 4,18 3,86 3,79 65,65
2006 3,75 3,44 3,14 3,78 6,17 11,02 11,41 7,12 5,16 4,42 3,72 3,37 66,47
2007 3,36 5,06 4,79 4,43 3,85 5,59 5,75 4,56 3,80 3,36 3,46 3,24 51,25
2008 3,22 3,99 7,04 5,65 4,95 7,65 5,81 3,66 3,07 2,82 2,47 2,25 52,57
2009 3,14 3,38 4,28 10,91 15,22 20,09 21,16 14,87 6,98 4,38 3,87 3,49 111,77
ORT 3,91 4,17 5,63 6,89 7,35 10,41 10,41 7,66 5,15 4,18 3,86 3,70 73,33
Şekil 2.4/12. Zeyve Kaynağı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
40
Çizelge 2.4/7. Zeyve Çayı Akımları (hm3)
EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAGUSTOSEYLÜLTOPLAM

1997 4,16 4,04 5,75 7,54 6,82 7,35 8,70 6,85 3,84 3,30 3,42 3,75 65,52
1998 4,47 5,42 8,95 9,53 8,08 11,81 11,94 7,11 4,01 3,48 3,24 3,55 81,59
1999 4,08 4,98 9,56 11,59 16,23 18,45 15,19 10,09 5,89 4,72 4,12 4,35 109,23
2000 5,06 5,32 5,99 6,99 7,74 10,55 17,95 13,54 5,58 4,93 4,34 3,98 91,97
ORT. 4,44 4,94 7,56 8,91 9,72 12,04 13,45 9,40 4,83 4,11 3,78 3,91 87,08
Şekil 2.4/13. Zeyve Çayı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı
41
2.5. Hidrolik Bekleme Süresi
Literatürde alıkoyma süresi (water retention time), oturma süresi (water residence
time), doldurma süresi (water replenishment time), yenileme süresi (water
replacement time) veya dinlenme süresi (water refreshment time) olarak geçen
deyimlerin hepsi barajın dolma veya boşalma süresini ifade etmektedir. Bu ifadelerin
hepsinin yerine kullanılan hidrolik bekleme süresi, Baraj Gölünün ortalama hacminin,
ortalama çıkış akımına bölümüyle elde edilmektedir. Çıkış akımının ortalama göl
yüzey alanına bölümüne de hidrolik yük denilmektedir.
Tw = V / Qç (1)
qs = Qç/A (2)
Tw : Hidrolik bekleme süresi yıl
V : Ortalama göl hacmi hm3
Qç : Ortalama çıkış akımı hm3 / yıl
qs : Hidrolik yük m/yıl
A : Göl yüzey alanı
Hidrolik bekleme süresi, su kalitesi ve ötrofikasyon değerlendirmeleri bakımından çok

önemlidir. Bekleme süresi ne kadar kısa ise giren su, gölü o kadar çabuk terk ediyor
demektir. Bekleme süresi uzadıkça, çözünmüş maddelerin fizikokimyasal olaylarla
çökelmesi, su canlıları tarafından kullanılan mineral ve besin elementlerinin tüketimi
de artacaktır. Besin elementlerinin tüketimi oranında üretkenlik yükselecek ve çeşitli
kullanımlar için su kalitesi düşecektir. Aşırı üretkenlik sonucu alg patlamalarının
meydana gelmesine, çeşitli kullanımlar için su kalitesinin düşmesine ve arzu
edilmeyen çevre koşullarının oluşmasına ötrofikasyon denilmektedir.
Ermenek Barajı henüz dolmadığından işletme verileri yoktur. Buharlaşma kayıpları

göz ardı edilerek baraj yerinde ölçülen akımlar da çıkış akımı olarak kabul
edildiğinde; Ermenek Baraj Gölünün hidrolik bekleme süresi:
Tw = V / Qç = 4582,0 hm3 / 1289,6 hm3 / yıl= 3,55 yıl
42
Hidrolik bekleme süresi önceki çalışmalarda; Kızılırmak üzerindeki Yamula Barajında
1,20 yıl, Hirfanlı Barajında 2,60 yıl ve Kesikköprü barajında ise 0,05 yıl olarak
bulunmuştur.
Ermenek Barajının sürdürülebilir işletilmesinde; sularının 3,55 yıl gibi uzun bir sürede
yenilendiği göz önüne alınmalıdır.
2.6. Önceki Çalışmalar
2.6.1. Ermenek Barajı ve Hidroelektrik Santralı ÇED Raporu (1999)

Raporda; çevrede yetişen ve ekonomik değeri olan balık türleri aşağıda verilmektedir:
- Salmo trutta macrostigma Dere alası

- Cyprinus carpio Sazan
- Silurus glanis Yayın
- Leuciscus (Squalus) cephalus Tatlısu kefali
Yetiştiricilik konusunda ise aşağıdaki bilgiler verilmiştir:
Ermenek-Karaman Yaylapazarı Köyü, Zeyve Pazarı içindeki arazi üzerinde Zeyve

Alabalık İşletmeleri kurulmuştur. Mülkiyeti Yaylapazarı köy tüzel kişiliğine ait olan
1500 m2 arazi yap-işlet-devret modeli ile 25 yıllığına kiralanmıştır. 1996 yılında
deneme üretimine geçen tesisin kapasitesi asgari 60 ton/yıl’dır.
Gökdere, Küçüksu ve Zeyve Çayını alarak Ermenek Barajını besleyen Ermenek

Çayı; Baraj çıkışında Erik Deresini alıp Gezende Barajını geçtikten sonra Mut ilçesi
yakınlarında Göksu Nehri ile birleşmektedir.
Doç. Dr. Mustafa Kuru tarafından hazırlanan “Türkiye Faunası Tatlısu Balıkları” adlı
kaynaktan alındığı ifade edilerek Ermenek Barajı ve Hidroelektrik Santralı ÇED
Raporunda yer alan Göksu Nehri balık türleri Çizelge 2.6/1’de derlenmiştir.
43
Çizelge 2.6./1. Göksu Nehrinde Yaşayan Balık Türleri
Latince Adı İngilizce Adı Türkçe Adı
*Alburnus orantis İnci balığı
*Anguilla anguilla Eel fish Yılan balığı

*Salmo trutta macrostigma Trout Dere alası
*Cyprinus carpio Carp Sazan balığı
*Vimba vimba tenella Tahta balığı
Acanthorutilus anatolicus Yağ balığı

Pararhodeus kervileri
*Chondrostoma nasus Kababurun
*Leuciscus cephalus Chub Tatlısu kefali

L. borystenicus Tatlısu kefali
L. lepidus Akbalık
*Barbus capito pektoralis Barbel fish Bıyıklı balı
*B. plebejus escherichi Barbel fish Bıyıklı balı

Capoeta capoeta angorae Karabalık
Cobitis taenia Spined loach Taşyiyen balığı
Nemacheilus angorae Ankara ston loach Çöpçü balığı
*Silurus glanis Wels Yayın balığı

Aphanius chantrei fontinalis Dişlisazapçık balıkları
A. sophiae mentoides Dişlisazapçık balıkları
*Mugil cephalus Mullet Deniz kefali
*M. ramade Mullet Deniz kefali

*Stizostedion lucioperca Pike perch Aklevrek (Sudak)
Blennius fluviatilis Horozbina balığı
*Proje alanında varlığı tespit edilen türler

Kaynak: Feasibility Study on Ermenek Hydroelectric Power Development Project
JICA, Aralık 1990
44
3. YÖNTEM VE GEREÇLER
3.1. Örnekleme Noktalarının Seçilmesi
Göl araştırmalarında, örnekleme noktalarında çeşitli derinliklerden örnekler alma

zorunluluğu, alınacak ve analiz edilecek örnek sayısını çok artırdığından örnekleme
noktalarının yerinin ve sayısının saptanmasına büyük özen göstermek
gerekmektedir.
Örnekleme noktalarının seçiminde, evsel ve endüstriyel yerleşimler ve bunların atık

boşaltım yerleri, göle karışan akarsular, örnekleme noktasına ulaşılabilirlik, alınan
örneğin o noktadaki su niteliğini tanıtır olması gibi etkenler göz önüne alınmaktadır.
Örnekleme noktalarının gereksiz artırılması, alınan örnek sayısını daha çok

artıracağından analizleri gerçekleştirecek, analiz sonuçlarını değerlendirecek insan
gücü, laboratuvar, araç - gereç ve maddi imkânlar dikkate alınarak amaca ulaşmak
için mümkün olan en az sayıda örnekleme noktasında çalışılmıştır.
Ermenek Barajı Ermenek Çayı, Küçüksu Çayı ve Zeyve Çayı tarafından

beslenmektedir. Giriş suyu kalitesini belirlemek için bu akarsuların baraj girişi
öncesinde birer örnekleme noktası belirlenmiştir (Şekil 3/1-4). Barajda dolma işlemi
tamamlanmadığından su çıkışı yoktur. Ancak baraj çıkışında 50 L/s debideki sızıntı
sulardan örnekleme yapılmıştır.
Meteorolojik verilerin toplanması, mahallindeki ölçümlerin yapılması, fiziksel,

kimyasal ve biyolojik özelliklerin tespiti amacıyla, üç adet göl içi örnekleme bölgesi
yeterli görülmüştür. Göl içindeki örneklemeler sabit noktalarda değil, her keresinde
örnekleme bölgelerinin bir sahilden diğerine farklı noktalarında yapılmıştır (Şekil 3/5).
45
Şekil 3/1. Ermenek Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
3.2. Örnekleme Periyodu
Büyük kapasiteli göllerde ortalama koşulların belirlenmesi için seçilen istasyon ve

derinliklerden ayda bir, bazı parametreler için de üç ayda bir örnek alınması yeterli
görülmektedir. En azından kış, ilkbahar, yaz ve sonbaharda birer örnekleme yeterli
görülmekle birlikte tabakalaşma döneminde her ay örnekleme yapılması tavsiye
edilmektedir.
Oligotrofik göllerde seyrek örneklemeler ortalama değerlerin hesaplanması için yeterli

olabilir fakat bu durum besleyici yüklerinde mevsimlik değişimler olan ötrofik göllerde
geçerli değildir.
İmkânlar değerlendirilerek Ermenek Barajı örnekleme periyodu mevsimlik olarak

planlanmıştır. Her mevsimin en iyi temsil edilmesi için mevsimin ortasındaki aylar
seçilmiştir. Nisan 2011’de başlanan örneklemeler, Temmuz 2011, Ekim 2011 ve
Ocak 2012’de tamamlanmıştır.
46
Şekil 3/2. Küçüksu Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
3.3. Arazi Gözlemleri
Göldeki istasyonlarda örnekleme yapılırken hava durumu, hava sıcaklığı ve su rengi

kaydedilmiş, ışık geçirgenliği, su sıcaklığı, çözünmüş oksijen ve elektriksel iletkenlik
değerleri mahallinde ölçülmüştür.
Hava sıcaklığı : Civalı termometre ile
Işık geçirgenliği : 20 cm çaplı Secchi – disk ile ölçülmüş,
Su rengi olarak : Gölün görünen rengi kaydedilmiştir.
Su sıcaklığı,
Çözünmüş oksijen ve
Elektriksel iletkenlik ölçümünde :
YSI Pro- Plus Oksijenmetre kullanılmıştır.
47
Sıcaklık tabakalaşmasının tespit edilmesi ve derinliğe göre oksijen değişiminin
incelenmesi için ölçümler; 0 – 2 – 4 – 6 – 8 – 10 – 12 – 14 – 16 – 18 – 20 – 24 – 30
m derinliklerde yapılmıştır.
Şekil 3/3. Zeyve Kaynağı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
48
Şekil 3/4. Ermenek Baraj Çıkışı Örnekleme Noktası
49
3.4. Su Örneklerinin Alınması ve Analizleri
Tabakalaşma döneminde, termoklin tabakasının üst kısmı ile alt kısmından ve

hipolimniyon kuşağının dip kısmından örnek almak çok önemlidir. Dip kısımdaki
örneklemenin göl tabanına çok yakın olması özellikle önemlidir. Dip koşullarının
belirlenmesi için örnekleme bölgesinin en derin yeri seçilmelidir. Bu amaçla yüzeysel
su örnekleri su yüzeyinin hemen altından plastik örnekleme kapları daldırılarak
alınmıştır.
Sıcaklık, çözünmüş oksijen ve elektriksel iletkenlik değerleri 30 m derinliğe kadar

ölçülerek su kalitesi izlendiğinden ayrıca orta derinlik su örneği alınmamıştır.
Dip örnekleri ise örnekleme kabının dibe çarparak zarar görmemesi veya dip
çamurunun suya karışmaması için dipten 2 – 3 m yükseklikten Ruttner örnekleme
kabıyla alınmıştır. Ancak çoğu örneklemede el vincinin halatı kısa kaldığından dip
örneklemesi 95 m derinlikten yapılmıştır.
Alınan örneklerin en kısa sürede analiz edilmesi esastır. Alındığı gün laboratuvara
ulaştırılamayan su örneklerinin yapılacak analize göre standart yöntemlerle
korunması, sıcak havalarda güneş ışığına ve aşırı ısınmaya maruz kalmaması, kış
aylarında donmaması için gerekli önlemler alınmıştır.
Ermenek Baraj Gölünden alınan su örnekleri analizleri yapılmak üzere, aradaki

uzaklık nedeniyle ancak ertesi gün DSİ 4. Bölge Müdürlüğü İzleme ve Kalite Kontrol
Şube Müdürlüğüne iletilebilmiştir.
Baraj gölünün su ürünleri yetiştiriciliği taşıma kapasitesinin belirlenmesine yönelik

toplam fosfor analizi için; Nisan 2011 ve Temmuz 2011 aylarında örnekleme
noktalarından ayrıca su numuneleri alınmış, buz kutularında muhafaza edilerek A.Ü.
Su Ürünleri Mühendisliği Bölümüne ulaştırılmıştır.
Toplam fosfor analizleri Su Ürünleri Mühendisliği Bölümünde Prof. Dr. Serap Pulatsü
tarafından yapılmıştır.
50
Şekil 3/5. Ermenek Baraj Gölü Örnekleme Planı
EG : Ermenek Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
KG : Küçüksu Çayı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
ZG : Zeyve Kaynağı Baraj Girişi Örnekleme Noktası
1. : Baraj Gölü 1. Örnekleme Bölgesi
Ç : Baraj Çıkışı Örnekleme Noktası
51
3.5. Klorofil A Örneklerinin Alınması ve Analizleri
Klorofil-a örnekleri her örnekleme bölgesinde orta, sağ ve sol sahil olmak üzere 5 m
uzunluğunda bir hortum ile alınarak 1 litrelik plastik şişelere konulmuştur. Sağ ve sol
sahil örnekleri alınırken dip derinliğin 5 metreden fazla olmasına dikkat edilmiştir.
Alınan örnekler aynı gün, konaklama merkezinde (Misafirhane) oluşturulan geçici
laboratuvara ulaştırılmış ve derhal analizleri yapılmıştır. Analizlerde etanol metodu
uygulanmıştır.
Etanol Yöntemi
500 mL örnek GF/C Whatman filtre kâğıdından süzülmüş ve süzme işleminde

kullanılan filtre kağıdı rulo yapılarak kapaklı santrifüj tüpüne konulmuştur.
Tüm numuneler için aynı işlem yapılarak her birinin üzerine 10 mL etanol ilave
edilmiştir.
Santrifüj tüplerinin kapağı kapatılarak alüminyum folyoya sarılmış ve bir gece

buzdolabında bekletilmiştir.
Ertesi gün 4500 devir/dakika hızda en az 10 dakika santrifüj edilmiştir.
Spektrofotometrede etanole karşı 663 ve 750 milimikron dalga boylarında absorbans

ölçümleri yapılmıştır. 750 milimikron dalga boyundaki absorbans değeri 0.02’den az
değilse tekrar santrifüj edilmiştir.
Klorofil a konsantrasyonu aşağıdaki eşitlikten μg/L (= mg/m 3) olarak hesaplanmıştır.
[ Klorofil-a ] = 11 x (Abs663 - Abs750) x v / d x V
v : Tüplere konulan etil alkol hacmi (10 mL)
V : Süzülen örnek hacmi (Litre)
d : Ölçüm yapılan tüpün iç çapı (=ışık yolu) (cm)
52
3.6. Plankton Örneklerinin Alınması ve Analizleri
Her örnekleme bölgesinde fotik zon (ışıklı kuşak) yüzeyden 5 m derinliğe kadar ve
afotik zon (ışıksız kuşak) dipten 2 – 3 m yükseklik ile yüzeyden 5 m derinliğe kadar
olan bölümden olmak üzere 8,5 cm çapında ve göz açıklığı 55 mikron olan kapaklı
plankton kepçesiyle iki plankton örneği alınmıştır. Işıksız kuşak örneklerinin çoğunda
dip derinlik el vincinin halat uzunluğu ile sınırlı kalmıştır. 250 cc’lik plastik şişelere
konulan örnekler % 4’lük formaldehit ile fikse edilmiştir.
Laboratuvarda Imhoff konilerinde 48 saat çöktürülen örneklerin çökelti hacimleri

ölçülmüştür.
Zooplankton örnekleri Dussart (1966), Belcher ve Swale (1976), Needham ve

Needham (1978), Anonim (1975) ‘a göre teşhis edilmişlerdir.
Örnekler organizma yoğunluğuna göre gerektiği kadar seyreltilmiş ve sağlanan

homojen örnekten Hensen pistonlu pipeti ile 1 mL alınarak inverted mikroskopta
sayılmıştır.
1 mL örnekteki plankton sayısının belirlenmesinden sonra 1 m3 göl suyundaki

zooplankton sayısı aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır:
N = V n / π r2 h
N : 1 m3 göl suyundaki plankton sayısı
V : Plankton yoğunluğuna göre seyreltilmiş örnek hacmi ( mL )
n : 1 mL örnekteki plankton sayısı (Adet)
r : Kepçe ağzının yarıçapı ( m )
h : Süzme derinliği ( m )
Fitoplankton analizleri için klorofil a tayininde kullanılan örneğin artan kısmı 1/100
oranında Lugol çözeltisiyle korumaya alınmış ve A. Ü. Su Ürünleri Mühendisliği
Bölümüne iletilmiştir. Fitoplankton analizleri Prof. Dr. Nilsun Demir tarafından
yapılmıştır.
53
3.7. Benthos Örneklerinin Alınması ve Analizleri
Göl dibinde yaşayan canlı örneklerinin alınmasında tarama alanı 225 cm 2 olan
Eckman örnekleme kabı kullanılmıştır. Her örnekleme bölgesinde orta, sağ ve sol
sahil olmak üzere üç örnek alınması düşünülmüş ancak vinç halatı kısa geldiği için
orta kısımdan dip örneklemesi yapılamamıştır. Alınan dip çamurları göz açıklığı 500
mikron olan elekte yıkanmış, elekte kalan canlı materyal 250 mL’lik plastik şişelere
konularak % 4’lük formaldehit ile fikse edilmiştir. Binoküler stereomikroskopta
incelenen zoobentik organizmaların cins tayinleri yapılmış, m 2deki fert sayıları
aşağıdaki eşitliklerden hesaplanmıştır. Bu hesaplamalar her örnek için ayrı ayrı
yapılmış, aritmetik ortalama ile istasyon ortalaması bulunmuştur.
N=n/A ΣN = ( n1+ n2 + n3+...) / A
N : m2 göl alanındaki toplam fert sayısı

n : Belli bir cinsin örnekte bulunan sayısı
A : Örnekleme kabının taradığı alan (m2 )
ΣN :1 m2 göl alanındaki toplam fert sayısı
n1+ n2 + n3+.. : Örnekte belirlenen tüm cinslerin sayıları
54
3.8. Balık Örneklerinin Alınması
Rezervuarda bulunan balık cinslerinin tespiti için gölün çeşitli avlak sahalarında
örnekleme çalışmaları yapılmıştır.
Çizelge 3.8/1. Nisan 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar
Ağ Cinsi Miktarı Ağ Gözü açıklığı Parça Uzunluğu
Uzatma ağ 100 m 30x30 mm

Uzatma takım ağ 100 m 17x17 mm 10 m
21x21 mm 10 m
25x25 mm 10 m
30x30 mm 10 m
40x40 mm 20 m
50x50 mm 20 m
60x60 mm 20 m
Çizelge 3.8/2. Temmuz 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar

55
Çizelge 3.8/3. Ekim 2011 Çalışmasında Kullanılan Ağlar

Çizelge 3.8/4. Ocak 2012 Çalışmasında Kullanılan Ağlar

Avlanan balıkların biyometrik ölçümleri ağ cinslerine göre ayrı ayrı yapılmış, ölçümler
total boy üzerinden alınmıştır. Yakalanan balıkların sayısal yüzde oranları verilmiştir.
56
4. ARAŞTIRMA SONUÇLARI
4.1. Fiziksel Özellikler
4.1.1. Derinlik
Derinlik, göllerin trofik seviyelerini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Derinliği az,
littoral sahaları (sığ kıyı kesimleri) geniş göller derin göllere göre daha verimlidir.
Türkiye’nin başlıca büyük barajları Çizelge 4.1/1’de verilmiştir. Ermenek Barajının
maksimum derinlik bakımından inşa halindeki Deriner Barajından sonra ikinci sırada
(Şekil 4.1/1), ortalama derinlik bakımından ise Türkiye’nin en derin barajı olduğu
görülmektedir (Şekil 4.1/2).
Çizelge 4.1/1. Başlıca Büyük Baraj Göllerimizin Derinlikleri

Hacim Alan Max. Derinlik Ort. Derinlik
hm3 km2 m m
Adıgüzel 1 188,00 25,90 137,50 45,87
Alpaslan 2 993,00 114,83 85,00 26,06
Altınkaya 5 763,00 118,31 135,00 48,71
Atatürk 48 700,00 817,00 159,00 59,61
Batman 1 175,00 49,25 68,00 23,86
Boyabat 3 557,00 65,40 188,00 54,39
Çatalan 2 126,33 81,86 65,00 25,98
Demirköprü 1 320,00 47,66 106,20 27,70
Deriner 1 969,00 26,40 205,00 74,58
Ermenek 4 582,00 58,74 204,00 78,00
Hasan Uğurlu 1 073,75 22,66 130,00 47,38
Hirfanlı 5 980,00 263,00 69,00 22,74
Ilısu 10 410,00 299,50 125,00 34,76
Karacaören I 1 234,00 45,50 80,00 27,12
Karakaya 9 580,00 268,00 153,00 35,75
Keban 31 000,00 675,00 160,00 45,92
Kılıçkaya 1 400,39 64,42 98,00 21,74
Kralkızı 1 919,00 57,50 108,75 33,37
Menzelet 1 950,00 42,00 131,40 46,43
Özlüce 1 075,00 25,80 120,00 41,67
Sarıyar 1 900,00 83,83 85,00 22,66
Sır 1 120,00 47,50 103,00 23,58
Silvan 6 840,00 177,44 162,00 38,55
Yamula 3 476,00 85,30 104,00 40,75
57
Şekil 4.1/1. Başlıca Büyük Baraj Göllerimizin Maksimum Derinlikleri
Yaz aylarında sıcaklık tabakalaşması dönemlerinde, atmosferle ilişkisi kesilen derin

kısımlardaki sucul hayatın oksijen ihtiyacını karşılayan hipolimnion tabakasının
kalınlığı, dolayısı ile oksijen depolama kapasitesi göl derinliği ile artmaktadır.
Şekil 4.1/2. Başlıca Büyük Baraj Göllerimizin Ortalama Derinlikleri
58
4.1.2. Secchi Derinliği
Secchi derinliği, göllerin berraklığının-ışık geçirgenliğinin bir ölçüsüdür. Işık

geçirgenliğini etkileyen en önemli parametre askıdaki katı maddelerdir.
Lind (1986) tarafından askıdaki katı bildirilmektedir. (Wetzel, 2001).

maddeler ile ışık geçirgenliği
arasındaki ilişkinin çok üretken göllerde
özellikle geçerli ve fitoplankton
yoğunluğunun tahmininde öteden beri
kullanılan bir yol olduğu, ancak
alglerden ileri gelmeyen bulanıklığın
orta düzeyde varlığında bile Secchi
derinliğinden yararlanarak trofik seviye
belirlenmesinin uygun olmadığı
Fitoplankton üretimi yüksek seviyede olduğunda ışık geçirgenliği azalacağından

Secchi derinliği de düşük olacaktır. Secchi değeri ne kadar düşükse gölün trofik
seviyesi o kadar yüksek demektir. Ancak ölçümlerin bu amaçla kullanılabilmesi için
taşkınlardan ileri gelen sediment etkisinin göz önüne alınması gereklidir.
Nisan 2011 – Ocak 2012 arasındaki bir yıllık dönemde mevsimlik olarak yapılan
ölçümler Çizelge 4.1/2’de değerlendirilmiştir. Hem ortalama hem de minimum Secchi
değerlerine göre Baraj Gölü mezotrofik düzeyde beslenmiş görünmektedir
(Anonim, 1982).
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğünce 30 Kasım 2012

tarihinde yayımlanan “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” kriterlerine göre
değerlendirildiğinde; Ermenek Baraj Gölü’nün oligotrofik düzeyde olduğu
anlaşılmaktadır.
59
Çizelge 4.1/2. Ermenek Baraj Gölünde Secchi Derinlikleri (m)
1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE GÖL ORT.
Ölçüm Sayısı 12 12 12 36
Ortalama 4,08 4,51 4,50 4,36
Std. Sapma 1,41 1,77 1,67 1,64
En Küçük 2,10 2,40 1,90 1,90
En Büyük 7,40 8,00 6,80 8,00
Ortalama Secchi değerlerinde gölün memba kısmındaki 1. bölgeden baraj gövdesine

doğru hafif bir artış görülmekle birlikte ortalamalarda önemli bir sapma
görülmemektedir (Şekil 4.1/3). Baraj göllerinin doğal dengesinin Ermenek Barajında
henüz oluşmadığı anlaşılmaktadır. 10 Ağustos 2009 tarihinde su tutulmaya başlanan
Baraj halen dolum aşamasında olup 2012 yılı sonunda dolması beklenmektedir.
Seki-Disk Görünürlüğü Değişimi

m
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
4,08
4,51 4,50 4,36
5,0
6,0
Şekil 4.1/3. Ermenek Baraj Gölünde Görünürlük Değerlerinin Ortalama Değişimi
Baraj gölü ortalama ışık geçirgenliğinin zamanla değişimi Şekil 4.1/4’de verilmiştir.
Buna göre nisan, temmuz ve ekim aylarına doğru artan berraklığın, ocak ayında
azalmaya başladığı görülmektedir. Bu değişim, ilkbahardan sonbahara doğru azalan
60
üretkenliğin, ocak ayında artmaya başladığı anlamına gelmektedir. Örnekleme
bölgelerinde ışık geçirgenliğinin zamanla değişimi ise Şekil 4.1/5,6,7’de verilmiştir.

m
2011- NİSAN 2011- TEMMUZ 2011- EKİM 2012- OCAK
0,0
1,0
2,0
3,0 2,65
4,0 3,32
5,0
6,0 5,3
6,18
7,0
Şekil 4.1/4. Ermenek Baraj Gölünde Zamanla Ortalama Görünürlük Değişimi

m
0,0
1,0
2,0
3,0
2,98 2,83
4,0
5,0
4,83
6,0 5,65
7,0
Şekil 4.1/5. 1. Örnekleme Bölgesinde Zamanla Görünürlük Değişimi
61
m
0,0
1,0
2,0
3,0 2,55
4,0 3,62
5,0
5,07
6,0
7,0 6,82
Seki-disk görünürlüğü ile ilgili şekillere göre ekim ayında, tüm örnekleme bölgelerinde
berraklığın en üst seviyeye çıktığı görülmektedir. Ekim ayındaki berraklık ile ilgili
olarak baraj gövdesine yakın bir yerden alınan görüntü, Şekil 4.1/8’da verilmiştir.

m
0,0
1,0
2,0
3,0 2,42
4,0 3,52
5,0
6,0
6,07 6,00
7,0
62
4.1.3. Bulanıklık
Ermenek Barajını besleyen ana kaynak olan Ermenek Çayının yağışlar sırasında
bulandığı, Küçüksu Çayı ve Zeyve Kaynaklarının yıl boyu berrak akımlara sahip
olduğu görülüyor. Baraj gölü de düşük bulanıklık değerleri nedeniyle çok berrak göl
aynasına sahiptir (Şekil 4.1/8).
Çizelge 4.1/3. Ermenek Baraj Gölünde Bulanıklık Değerleri (NTU)
ÖRNEKLEM
ÖRNEKLEM
ÖRNEKLEM
ORTALAMA
E BÖLGESİ
E BÖLGESİ
E BÖLGESİ
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
ZEYVE
BARAJ
ÇIKIŞI
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
SI
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 31,00 3,70 2,13 3,64 1,83 1,65 2,37 3,43
Std. Sapma 28,44 2,89 0,86 2,86 1,29 0,70 2,06 2,19
En Küçük 3,00 0,80 0,70 0,50 0,50 0,50 0,50 1,00
En Büyük 70,00 8,50 3,00 9,50 5,00 3,00 9,50 6,30
Şekil 4.1/8. Ermenek Baraj Gölünde Berraklık İle İlgili Bir Görünüm
63
4.1.3. Su Sıcaklığı
Su sıcaklığının su kimyası ve sucul yaşam üzerinde önemli etkileri vardır. Mckee and
Wolf (1963)’te bu etkiler şu şekilde özetlenmektedir:
 Yüksek sıcaklık oksijenin çözünürlüğünü azaltarak bu gerekli gazın sudaki

konsantrasyonunu düşürmektedir.
 Yükselen sıcaklık metabolizma ve solunumu hızlandırarak balık ve öteki su
ürünlerinin oksijen gereksinimini artırmaktadır. Sıcaklıktaki 10°C’lik bir artış
solunum ihtiyacını yaklaşık iki katına çıkarmaktadır. Böylece oksijen
gereksinimi artarken yükselen sıcaklık sudaki çözünmüş oksijeni
azaltmaktadır.
 Zehirli maddelerin etkisi sıcaklık yükseldikçe şiddetlenmektedir.
 Yüksek sıcaklıkta organik birikintilerin çürümesi ve mantar üremesi sonucu
balıklar için uygun olmayan ortamlar oluşmaktadır.
 Yeterli çözünmüş oksijenin bulunduğu ve zehirli maddelerin yokluğunda bile
her bir balık türü ve öteki canlıların dayanabildiği belirli bir sıcaklık değeri
vardır.
Alabalık yetiştiriciliğinde su sıcaklığı çok önemlidir:
 Su sıcaklığı 25°C ye kadar çıkan sularda da alabalık yetiştirilebilir. Ancak
20°C’nin üzerindeki sularda alabalıklar solunum güçlükleri çeker. Çünkü suyun
sıcaklığının yükselmesiyle ihtiva ettiği oksijen miktarı azalır 2.
 Alabalıkların yaşam dönemlerine göre tercih ettikleri sıcaklık değerleri vardır.
Kuluçka dönemi 10 -12 °C
Yavru dönemi 12 -15 °C
Besi dönemi 15 -18 °C 3
 Artan sıcaklık değerleri, göllerde termal tabakalaşma oluşturarak su yüzeyinde
çözünen atmosfer oksijeninin suyun derin kısımlarına geçişine engel
olmaktadır.
Moss (1982)’de ayrıntılı bir biçimde incelenen sıcaklık tabakalaşmasının oluşumu, su
kimyası ve sucul yaşam üzerindeki etkileri aşağıda verilmiştir:
2
http://www.gidasanayii.com
3
http://www.ziraatci.com
64
Tabakalaşma
Sıcaklık tabakalaşmasının nedeni maddelerin ısınınca genleşerek yoğunluklarının

azalmasıdır. Güneşin etkisiyle ısındıkça yüzeydeki suların yoğunluğu azalmaktadır.
Bu ısınmış ve hafiflemiş yüzey suları rüzgâr etkisiyle 3 – 5 metreyi pek geçmeyen bir
derinliğe kadar karışabilmektedir. Derinliğe göre sıcaklık farkı çok az olan bu
tabakaya “epilimniyon” (üst kuşak) denilmektedir.
Epilimniyon tabakasından sonra derinliğe göre sıcaklık hızla düşmekte, sonra sıcaklık
farkı tekrar azalmaya başlamaktadır. Sıcaklığın derinlikle hızlı düşüş gösterdiği
tabakaya “metalimniyon” (orta kuşak) ya da “termoklin tabakası” denilmektedir.
Termoklin tabakasının altında da “hipolimniyon” denilen derin kuşak bulunmaktadır.
Hipolimniyon kuşağında su sıcaklığı düşük fakat derinliğe göre sıcaklık farkı fazla
olmadığından bu tabaka içindeki sular kendi arasında karışabilmektedir. Termoklin
tabakası epilimniyon ile hipolimniyon arasında adeta bir duvar gibi durmakta, alt
katmanlarla üst katmanların karışmasını engellemektedir. Böylece göllerin derin
kısımları fazla ısınamazken atmosfer ile de teması kesilmekte ve havadan oksijen
alamamaktadır.
Ilıman iklim kuşağında yer alan göllerde yaz ayları süresince termoklin bölgesinin
üzerindeki su tabakası diğer bölgelere oranla daha sıcaktır. Sonbaharda yüzey
sularının soğuması, rüzgâr ve fırtına ile de birleşerek termoklin tabakasını gölün
diplerine doğru itmekte ve sonunda termoklin tabakası ortadan kalkmaktadır. Sıcaklık
farkı ortadan kalktığında tüm derinliklerde su yoğunluğu da eşitlenmekte ve su kütlesi
dikey olarak karışmaktadır. Bu olaya sonbahar altüst olayı denilmektedir.
Ülkemizin de bulunduğu ılıman kuşaktaki göllerde kış tabakalaşması da

görülebilmektedir. Suyun yoğunluğunun en fazla olduğu sıcaklık +4 °C’dir. Sıcaklık
bu değerin altına da düşse, üstüne de çıksa yoğunluk azalmaktadır. Suyun bu özelliği
ılıman ve soğuk kuşaktaki göllerde sucul hayatın devamını mümkün kılmaktadır.
Sıcaklık düştükçe yoğunluk artmaya devam etseydi; göller dipten itibaren donmaya
başlar, soğuk mevsimin süresine ve gölün derinliğine bağlı olarak göl suyu tamamen
buz kütlesine dönüşebilirdi. En kötüsü de böyle bir buz kütlesinin bir daha çözünmesi
mümkün olmazdı.
65
Sonbahar alt üst olayından sonra kış aylarında göl suları yüzeyden itibaren
soğumaya devam eder. Kış aylarında +4 °C’ye kadar soğuyan sular gölün dibine
çöker, daha soğuk sular üstte kalır. Sıcaklığın daha da düşmesiyle gölün üstünde
buz tabakası oluşur. Buz tabakasının altında 0°C’ye yakın soğuk su tabakası, en altta
da +4 °C’de sıcak su tabakası meydana gelir. İlkbaharda buz tabakası çözülüp yüzey
suları +4 °C’ye ısındığında en yüksek yoğunluğa ulaştığından aşağı doğru hareket
ederek, buradaki daha az yoğun suyun yer değiştirmesine, böylece ilkbahar altüst
olayına neden olur.
Her iki altüst olayı sırasında göl suları iyice karışmış duruma gelir ve kimyasal madde
konsantrasyonları suyun her tarafında aynı düzeye ulaşır. Yaz ve kış
tabakalaşmasının sucul hayat için önemli sonuçları vardır.
Su Kimyasında Sıcaklık Tabakalaşmasının Önemi
Atmosferdeki azot (N2), oksijen (O2) ve soy gazlar sudaki çözünmüş kısımları ile
dinamik denge içindedirler. Bu gazların, serbestçe karışan ve atmosferle temasta
olan sulardaki konsantrasyonlarını su sıcaklığından tahmin etmek mümkündür.
-- - -
Karbondioksit ise karbonat (CO3) , bikarbonat (HCO3) , hidroksil (OH) ve hidrojen
H+ iyonları ile dengededir ve bu iyonların seviyesini atmosferdeki karbondioksit ve
özellikle karbondioksitin sudaki denge konsantrasyonu belirlemektedir. Solunum ve
fotosentez olayları, oksijen ve karbondioksit dengesinde geçici sapmalara yol açabilir.
Bu sapmalar iyi karışan açık sularda günlük, düzgün ve sakin su yüzeyinden gaz
çıkışının sınırlandığı dönemlerde daha uzun süreli olabilir. Verimli göllerin epilimniyon
tabakasında uzun süreli aşırı oksijen doygunluğu yaygındır. Bununla birlikte denge
koşullarına dönme eğilimi vardır.
Buz altında ya da hipolimniyon tabakasında, atmosfer ile teması kesilen su ortamında

durum böyle değildir. Işık şiddetinin düşük, gün uzunluğunun kısa olduğu soğuk
dönemlerde ters tabakalaşma meydana gelir. Bir gölün en az aydınlanan bölümü
olan hipolimniyonda, fotosentezle oluşan oksijenin azlığı ve organik döküntü ya da
sediment ile yağmur gibi yağan bakteri kümeleri ve dipte yaşayan canlıların
solunumu sonucunda oksijen sıfıra kadar düşebilir. Bu koşullarda oksijen
konsantrasyonu düşerken karbondioksit konsantrasyonu yükselir. Azot
sabitleştiricilerin ortadan kaldırdığı miktarın azlığı ya da bakterilerin ürettiği azotun
66
biyolojik olarak reaksiyona girmemesinden dolayı moleküler azot seviyesi pek
etkilenmez.
Hava ile teması kesilen sudaki çözünmüş oksijen tamamen tükenebilir. Oksijen
konsantrasyonu 1 mg/L’ye yaklaştığında ve altına düştüğünde sediment yüzeyindeki
kimyasal değişimler, daha önce sediment içinde, çözünmeyen oksitlenmiş kompleks
---
bileşikler halinde hapsolan Fe++, Mn++ ve (PO4) gibi inorganik iyonların serbest
kalması ile sonuçlanabilir ve omurgasız hayvanlar ile balık populasyonları bundan
büyük oranda etkilenebilir.
Hipolimniyonda Oksijen Tükenmesi ve Göl Üretkenliği
Epilimniyonda organik madde üretimi ile yakından ilgili olan birim zamanda birim göl
alanında oksijen tüketimine dayanarak hipolimniyondaki oksijen kayıp oranı iki şarta
bağlıdır. Bunlar; drenaj alanından gelen çözünmüş ya da parçacıklı organik
maddelerin kolayca bozunabilen miktarının fazla olması ve yaz boyunca üreyen
fitoplanktonun akışla uzaklaşmayıp büyük oranda gölde kalmasıdır. Bu koşullar en
çok drenaj alanı turbalık ve bataklık olan büyük göllerde görülür. Metalimniyondan
geçen fitoplankton, döküntü, zooplankton, balık dışkısı ve ölüleri ile bakteri yağmuru
hipolimniyonda organik madde birikimine yol açar. Epilimniyonda ne kadar çok üretim
olursa hipolimniyonda da o kadar çok organik madde birikimi olur. Ne kadar çok
organik madde birikirse, gölün alt-üst olmasına kadar yeri doldurulamayan oksijen
rezervinin harcanması da o kadar yüksek olur. Oksijen rezervi üzerindeki bu etki
epilimniyondaki üretimle o kadar da doğrudan bağlantılı değildir. Çünkü ortamda
bulunan oksijen miktarı kısmen hipolimniyon sıcaklığına kısmen de hipolimniyon
hacmine bağlıdır. Belli bir epilimniyon üretimi sonucu çökelen organik madde;
derinliği yalnızca 10 m, hipolimniyon hacmi toplam hacminin yarısı ve dipteki su
sıcaklığı 10 ºC olan bir gölde, hipolimniyondaki oksijenin tamamen tükenmesine yol
açarken; derinliği 100 m, hipolimniyon hacmi toplam hacminin %90’ı ve dipteki su
sıcaklığı +4 ºC olan bir gölde, hipolimniyondaki oksijen konsantrasyonunda ihmal
edilebilecek bir değişime neden olur. Bununla birlikte her iki durumda m 2 su yüzeyine
düşen hipolimniyondaki oksijen azalma oranı karşılaştırılmalıdır. Hipolimniyondaki
oksijen konsantrasyonu bu yüzden bir gölün üretkenliğini belirlemede güvenilir bir
rehber değildir. Fakat pratikte, çoğu az verimli göller yüksek arazilerde, kayalık ve
67
derin havzalarda bulunup ve bütün bu nedenlerle yüksek hipolimniyon oksijenine
sahip iken birçok verimli göl tarıma elverişli, alçak arazilerde, sığ havzalara ve
oksijenini kaybetmiş hipolimniyon tabakasına sahiptir.
Buz altında ters tabakalaşmış sularda, birim alandaki oksijen kaybı oranı gölün
verimliliğini gösterdiği halde mutlak oksijen konsantrasyonu gölün verimliliğini
göstermez. Hipolimniyon tabakası çok soğuk olsa da, yaz tabakalaşması
sabitlenmeden önce su kütlesi sıklıkla +4 ºC’nin bir hayli üzerinde ısınmış
olduğundan, kış aylarındaki oksijen kaybı, aynı gölün yaz aylarındaki kaybından biraz
daha yavaştır. Sonbaharda üretimin azalmasıyla gölde kalan kalıntı organik madde
kış aylarında bakteri yaşamı için gerekli ortamı sağlar.
Tabakalaşmanın Organizma Dağılımına Etkileri
Göllerde üst tabaka çalkantılı olduğu için planktonlar suda kolayca tutunurlar. Bazı su
hareketleri olmasına rağmen hipolimniyon tabakası daha durgun sulara sahiptir ve
plankton yağmurunun çoğu burada kalamaz ve sedimente düşer. Yüzebilen bazı
mavi-yeşil algler dışında metalimniyondan dönüş yoktur. Bu yüzden epilimniyondaki
plankton yoğunluğu hipolimniyondakinden çok daha fazladır. Epilimniyon derinliği
yahut üst tabakadaki karışım derinliği (zm), ışıklı kuşağın (zeu) derinliğinden çok az
ise, organizmalar ışıklı kuşağın alt kısımlarındaki ışığı kullanamayacakları için ürün
potansiyelinin bir kısmı gerçekleşmeyecektir.
Hipolimniyon oksijensizleştikçe metalimniyonda ortaya çıkan oksijen

konsantrasyonunun düşme eğilimi, düşük oksijen konsantrasyonlu ortamda dayanıklı
olabilenlerin dışındaki maddelerin parçalandığı ya da kararsız hale geldiği, farklı
kimyasal katmanlar yaratır. Bazı alglerin büyümesini destekleyen Fe++ve Mn++
iyonları bunlara dâhildir. Örneğin alglerden Trachelomonas sp. hücre kılıfı üretiminde
bu iyonlara gereksinim duyar. Bu kuşakta biriken döküntü, dış beslek bakteriler için
tutunma yeri sağlar. Bunlar, kendi ihtiyaçlarını sentezleyemeyen fakat bu ihtiyaç
maddelerinin hazır bulunduğu yerde büyüyüp gelişen Cryptomonas sp. gibi bazı
kamçılı algler için gerekli vitaminleri üretirler. Hipolimniyonun üst kısımları ışıklı kuşak
içine erişirse ve Desulphovibrio sp. gibi bazı bakterilerin kendi solunum ihtiyaçları için
--
SO4 kükürdünü H2S kükürdüne çevirmeye yetecek kadar oksijensizleşmiş olursa
Thiopedia sp. gibi fotosentez yapabilen bakteriler büyük populasyonlar oluşturabilir.
68
Bunlar fotosentezde hidrojen verici olarak H2S kullanırlar ve hipolimniyonda kalırlar.
Çünkü onların yüzmelerini sağlayan hücre içi gaz kabarcıkları vardır.
Metalimniyondaki kimyasal eğilimler farklı türlerin dağılımında önemli değişimler
yaratır.
Balık dağılımı da tabakalaşmadan etkilenir. Tatlısu balıklarından Salmonidae ve

Coregonidae familyaları yüksek sıcaklık ve düşük oksijen düzeylerini diğer birçok
balık kadar tolere edemezler. Yazın, yüzey suları sıcak ve oksijen doygunluğu düşük
olduğu için tabakalaşmış göllerin daha derin sularına göç ederler. Hipolimniyon az
çok oksijensizleşmiş olursa bu sığınakta onlara kapanır ve böylece Salmonidae ve
Coregonidae familyaları ait balıklar sırf bu nedenle verimli göllerde barınamazlar.
Mckee and Wolf (1963) ve Moss (1982)’deki bilgilerin ışığı altında Ermenek Baraj
Gölü’nde zamana ve derinliğe göre sıcaklık değişimi sucul yaşam ve yetiştiricilik için
büyük öneminden dolayı ayrıntılı incelenmiştir.
Sıcaklık ölçümlerinin de yapıldığı YSI Proplus Oksijenmetrenin prob kordonu

uzunluğu 30 metre olduğundan sıcaklık ölçümleri 30 metre derinliğe kadar
yapılabilmiştir. Ölçüm yapılan dönemlerde sıcaklık değerleri 9,4 ile 27,6 °C arasında
değişmektedir. Bölgeler arasında sıcaklık değerlerinin birbirine çok yakın seyrettiği,
sıcaklık bakımından baraj gölünün üniform bir yapıya sahip olduğu görülmektedir
(Çizelge 4.1/3).
69
Çizelge 4.1/3. Ermenek Baraj Gölünde Sıcaklık Değerleri (°C)
1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE GÖL
Ortalama 14,64 14,73 14,94 14,77
Std. Sapma 5,61 5,63 5,70 5,65
En Küçük 9,4 9,5 9,6 9,4
En Büyük 27,0 27,5 27,6 27,6
1. BÖLGE
Nisan ayında başlayan derinliğe göre sıcaklık farklılaşmasının temmuz ayında

olgunlaştığı ve tabakalaşmanın tamamlandığı görülmektedir (Şekil 4.1/9). Barajı
besleyen ana kaynakların boşaldığı bu bölümde;
Yüzey suyu sıcaklığının Temmuz ayında 27,0 °C’ye kadar çıktığı,
6 metreye kadar uzanan epilimniyon (üst kuşak) tabakası sonunda 25,9 °C olan
sıcaklığın 12 metreye kadar hızla 18,4 °C’ye düştüğü,
12 -14 metre derinlikler arasında bir duraklamadan sonra 18 metreye kadar sıcaklığın
tekrar hızlı bir düşüşle 13,1 °C’ye indiği,
Bu değişime göre 6-18 metre derinlikler arasında iki kademeli Termoklin tabakasının
yer aldığı görülmektedir.
Termoklin, nam-ı diğer metalimniyon (orta kuşak) tabakasından sonra 18 m derinlikte

hipolimniyon (derin-dip kuşak) başlamaktadır.
Baraj gölünde herhangi bir şekilde besin düzeyi yükseldiği zaman, 6-18 metre
derinlikler arasında yer alan, 12 m kalınlığındaki katmerli termoklin tabakasının orta
bölümlerinde yaz aylarında, özellikle Ağustos, Eylül aylarında şiddetli oksijensiz
ortamların oluşması beklenebilir.
Ekim ayında; üst kuşağın 14 m derinliğe kadar genişlediği, termoklin tabakasının 14-
18 m derinlikler arasına sıkışmış olduğu,
70
Ocak ayında ise gölün 9,4 °C’ye kadar soğuduğu ve tam karışım halinde bulunduğu
görülmektedir.
Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Sıcaklık Değişimi

0 5 10 15 20 25 30
0
°C
5
10
15
20.Nis.11
20
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
Şekil 4.1/9. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Zamanla Sıcaklık Değişimi
2. BÖLGE
Nisan ayında gölün ısınmaya başladığı, tabakalaşma belirtilerinin 1. Bölgeye göre

daha net görüldüğü, temmuz ayında ise tabakalaşmanın tamamlandığı
anlaşılmaktadır (Şekil 4.1/10).
Temmuz ayındaki tabakalaşma incelendiğinde:
Sıcaklığı 27,5 – 23,8 °C arasında değişen 10 m kalınlığında epilimniyon,
10 metreden 18 metreye sıcaklığı 23,8 den 12,8 °C’ye düşen 8 m kalınlığında

termoklin de denilen metalimniyon,
18 metreden sonra hipolimniyon katmanının yer aldığı görülmektedir.
71
0 5 10 15 20 25 30
0
°C
5
10
15
20.Nis.11
20
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
1.Bölgede epilimniyon tabakasının 6 m kalınlığında olmasına karşılık 2. Bölgede 10

m olmasının nedeni şu şekilde açıklanabilir:
Ermenek Baraj Gölünde hâkim rüzgâr Kuzey – Batı yönünden esmekte, rüzgârın
estiği yönde yüksek dağlar bulunmaktadır. Bu dağların kuytusunda yer alan 1.
Bölgede rüzgâr etkisinin kısıtlandığı, baraj gölünün tam ortasında yer alan 2. Bölgede
ise daha etkili olduğu, bu etkinin, termoklin tabakasının üst kısımlarını aşındırarak
epilimniyon tabakasına kattığı, böylece epilimniyon tabakası genişlerken termoklin
tabakasının daraldığı anlaşılmaktadır.
Ekim ayında yüzeydeki su sıcaklığının 21,7 °C’ye düşmesiyle su kütlesinin

soğumaya, termal tabakaların kırılmaya başladığı, epilimniyon tabakasının 12
metreye kadar genişlediği, 12 m derinlikten sonra temmuz ayındaki koşulların
sürdüğü görülmektedir.
Ekim ayında başlayan kırılmanın ocak ayında tamamlanmış olduğu ve gölün tam
karışım haline eriştiği anlaşılmaktadır.
72
3. BÖLGE
Nisan ayında 3. bölgede ısınma etkisiyle tabakalaşma, 1. ve 2. örnekleme bölgelerine

göre daha belirgin hissedilmekte, temmuz ayında ise sıcaklık tabakalaşmasının
tamamlandığı görülmektedir (Şekil 4.1/11).

0 5 10 15 20 25 30
0
°C
5
10
15
20.Nis.11
20
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
Temmuz ayında;
Sıcaklığı 27,6 ile 26,2 °C arasında değişen 8 m kalınlığında epilimniyon tabakası,
Onun altında 8 m ile 14 m arasında sıcaklığı 26,2’den 16,7 °C ye düşen termoklin

tabakası yer almakta,
14 metreden sonra yumuşak bir şekilde hipolimniyon tabakasına geçilmektedir.
Her üç örnekleme bölgesinde yıl boyunca sıcaklığın benzer değişimlere yol açtığı
ancak önemli farkların da yaşandığı anlaşılmaktadır.
Bunları şöyle özetlemek mümkündür:
73
Nisan ayında;
3. bölgedeki tabakalaşma başlangıcının daha belirgin olduğu görülüyor. Bu farklı

değişim, 3. bölgenin diğerlerine göre daha fazla güneşlenme imkânı bulmasına
bağlanabilir.
Temmuz ayında;
Epilimniyon tabakası kalınlığının, 1. Bölgede 6 m, 2. Bölgede 10 m, 3. Bölgede ise 8

m olduğu görülüyor. Bunlardan 1. Bölgenin en kuytu, 2. Bölgenin ise en çok rüzgâr
alan bölge olduğu sonucu çıkarılabilir.
1. Bölgede katmerli termoklin tabakasındaki kademenin akarsuların etkisiyle oluştuğu

düşünülmektedir.
3. Bölgede termoklin tabakasından hipolimniyon tabakasına geçişin diğerlerine göre

daha yumuşak olduğu görülüyor. Bu değişimden 3. Bölgedeki hipolimniyon
tabakasının diğerlerine göre daha dinamik olduğu, termoklin tabakasını alttan
karıştırarak yumuşattığı sonucu çıkarılabilir.
Ekim ayında;
Kalın ve soğuk hipolimniyon tabakasında, tam karışım halindeki kış aylarında

depolanan çözünmüş oksijen rezervinin termoklin tabakasını uzun süre alttan
besleyebileceğini tahmin etmek mümkündür.
Ekim ayında yüzeydeki su sıcaklığının 21,6 °C’ye düşmesine rağmen tabakalarda

kırılmanın başlamadığı,
Epilimniyon tabakasının 12 metreye kadar genişlediği,
12 – 24 m derinlikler arasında kalın bir termoklin tabakasının hüküm sürdüğü,
Su sıcaklığının 30 m derinlikte 10,4 °C’ye kadar düştüğü görülmektedir.
74
TERMAL TABAKALAŞMA İLE GÖL TROFİK SEVİYESİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
Termal tabakalaşma sonucu oluşan epilimniyon ve hipolimniyon kuşakları içindeki su

hacimleri oranı ile göl trofik seviyesi arasında ilişki kurulmaktadır.
Termal tabaka kalınlıkları ve kot-hacim ilişkileri kullanılarak termal kuşakların

hacimleri hesaplanmış ve daha önce çalışılan Hirfanlı, Kesikköprü ile Yamula
Barajlarında elde edilen sonuçlarla birlikte Çizelge 4.1/4’te verilmiştir.
Çizelge 4.1/4. Termal Tabakalardaki Su Kütleleri ve Oranları

Hirfanlı Kesikköprü Yamula Ermenek
2004 2004 2007 2011
Epilimniyon (üst kuşak) hacmi 1 670 hm³ 20 hm³ 540 hm³ 565 hm³
Metalimniyon (orta kuşak)

(termoklin) hacmi 1 392 hm³ 16 hm³ 305 hm³ 420 hm³
Hipolimniyon (derin kuşak)

hacmi 689 hm³ 45 hm³ 837 hm³ 3 598 hm³
Epilimniyon /Hipolimniyon
hacimsel oranı 2,42 0,44 0,65 0,16
Hirfanlı Baraj Gölünde termoklin tabakası geniş ve epilimniyon/hipolimniyon oranının

1’den büyük, Yamula, Kesikköprü ve Ermenek Baraj Göllerinde ise 1’den küçük
olduğu görülmektedir. Tanyolaç, 1993’te verilen trofik seviye kriterleri, Hirfanlı Baraj
Gölü’nün ötrofik, Yamula, Kesikköprü ve Ermenek Baraj Göllerinin ise oligotrofik
yapıya uygun olduğunu göstermektedir.
75
SICAKLIK TABAKALAŞMASI, ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN, ORGANİK KİRLENME,
METAN GAZI OLUŞUMU VE BARAJ YÜKSEKLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
Hancağız Barajında 26 Mart 2012 tarihinde metan gazından kaynaklanan patlama

neticesinde iki personelin hayatını kaybetmesinin üzüntüsüyle sıcaklık alt başlığının
sonuna aşağıdaki kısa değerlendirmenin eklenmesine gerek duyulmuştur.
Kış ayları boyunca barajlardaki su kütlesi dikey olarak karışım halindedir.

Atmosferden alınan oksijen, dikey karışımla barajın dip kısımlarına kadar
ulaşmaktadır. İlkbahardan itibaren havaların ısınmasıyla birlikte su kütlesi de
yüzeyden itibaren ısınmaya başlamakta, ısınan su hafiflediği için yüzeyde birikmekte
ve dikey karışma hareketi durmaktadır. Dikey karışma hareketi durunca dip
kısımlardaki su kütlesinin atmosferden oksijenlenmesi kesintiye uğramaktadır.
Yaz ortasına kadar sıcaklık tabakalaşması iyice olgunlaşmakta, su kütlesi; üst

kısımda derinliği 10 metreyi geçmeyen sıcak üst tabaka (epilimnion), yaklaşık 10-20
m derinlikler arasında sıcaklığı hızla düşen orta tabaka (metalimnion, termoklin), 20
metreden sonra ise soğuk dip kısım (hipolimnion) şeklinde üç tabakaya ayrılmaktadır.
Üst tabaka rüzgârın da yardımıyla dikey ve yatay olarak karışmakta ve atmosferden

oksijenlenmeye devam etmektedir. Ortadaki termoklin tabakası iki tabaka arasında
bir duvar gibi durmakta, birbirleriyle ısı ve oksijen alışverişini engellemektedir. Dip
kısımlara doğru kondüksiyonla bir miktar ısı iletimi olmakta, bu da orada hapsedilmiş
oksijenin tüketilmesini hızlandırmaktadır.
Barajın dip kısımları, tabakalaşma öncesi, kış ayları boyunca depoladıkları oksijenle,
sonbaharda görülen alt-üst olayına kadar idare etmek zorundadır. Depolanan
oksijenin miktarı ise 20 m derinliğin altında kalan su kütlesinin hacmi ile doğru
orantılıdır. Bu hacim de barajın derinliği ile doğrudan ilgilidir. 100 metreden fazla
derinliği olan baraj göllerinin dip kısımlarında kolay kolay oksijensiz ortam oluşmaz.
Çünkü dip kısım kendi içinde karışım halindedir ve baraj tabanında harcanan oksijeni
depodan sağlama imkânı vardır.
Oksijensiz ortamın oluşması, derinliği 70-80 metreyi geçmeyen verimli ve kirlilik

baskısı altındaki barajlarda daha çok görülmektedir.
76
Oksijensiz ortam, çok kirlenen barajların orta kısmındaki termoklin tabakasında da
görülmektedir. Diğer iki tabakanın aksine orta tabaka tamamen durgun bir yapıdadır.
Üst ve alt tabakadan oksijen alma imkânı yoktur. Dar bir katman olduğu için depo
oksijeni de kısıtlıdır. Dip kısma göre daha sıcak olduğu için hızlı gelişen biyokimyasal
olaylar sonucu çözünmüş oksijeni çabuk tükenir.
Dip kısmında oksijensiz ortam oluşan barajlara ilave olarak, su alma yapısı yüzeyden
itibaren 10-20 m derinlikler arasında olan barajlardan gelen sular, çoğu zaman
oksijensiz ortamda oluşan metan (CH4), fosfin (PH3) ve çürük yumurta kokulu
hidrojen sülfür (H2S) içerdiklerinden pek pis kokarlar.
Ermenek Barajının besleme havzasında organik kirlenmeye yol açacak yoğun nüfus
ve sanayi tesisleri bulunmamaktadır. Yukarıda açıklanan olumsuz koşulların
Ermenek Baraj Gölünde oluşması beklenmemektedir. Ancak yüksek su kalitesinden
dolayı ağ kafeslerde alabalık yetiştiricilerinin baraj gölüne yoğun talepleri
bulunmaktadır.
Ağ kafeslerde yapılacak yetiştiricilik faaliyetleri uygun bir şekilde sınırlandırılmadığı

zaman, baraj gölünün dip kısımlarında olmasa bile termoklin tabakasında oksijensiz
ortamların oluşması ve yukarıda sözü edilen olumsuz koşulların yaşanması ihtimal
dâhiline girecektir.
77
4.1.4. pH Değerleri
Ermenek Baraj Gölünde, besleyen kaynakların girişinde ve baraj çıkışında ölçülen

tüm pH değerleri kıta içi su kaynaklarının sınıflandırılmasına göre I.sınıf su kalitesine
ve içmesuyu standartlarına uymaktadır (Anonim, 2005). En küçük 7,10 ve en büyük
8,63 arasında değişen pH değerleri balık yaşamı ve yetiştiricilik için de uygundur
(Çizelge 4.1/5, Şekil 4.1/9).
Çizelge 4.1/5. Ermenek Barajı pH Değerleri
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
1.
2.
3.
pH
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 8,26 8,06 7,94 7,87 7,97 8,03 7,94 8,07
Std. Sapma 0,26 0,31 0,29 0,42 0,43 0,48 0,44 0,30
En Küçük 7,90 7,74 7,55 7,10 7,25 7,35 7,10 7,67
En Büyük 8,51 8,40 8,25 8,58 8,48 8,63 8,63 8,39
pH
9,0
8,5
8,0
7,5
7,0
6,5
6,0
EÇ KS ZK 1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE ÇIKIŞ
Ortalama En Küçük En Büyük Alt Limit Üst Limit
Şekil 4.1/9. Ermenek Barajı’nda Girişten Çıkışa Doğru pH Değişimi
78
4.1.5. Elektriksel İletkenlik
Elektriksel iletkenlik suyun elektrik akımını iletebilmesinin bir ölçüsüdür. Başta
mineral asitler olmak üzere iyonlar halinde çözünebilen inorganik ve organik tüm
maddelerin su ortamında elektriği iletme kapasitelerinin toplamıdır. İletkenlik değerleri
çözünmüş katılardaki değişimi ifade eder. Su kalitesi gözlemlerinde izlenmesi
gereken önemli bir parametredir. Tatlı sularda iletkenlik 10 – 1000 S/cm
arasındadır. Kirli sularda ve topraktan çok miktarda mineralin çözündüğü sularda
1000 S/cm değerini aşar. Su kaynağına, kanalizasyon ve bazı endüstriyel atık sular
ile drenaj sularının da elektriksel iletkenlik değerini önemli oranda yükselttiği
bilinmektedir.
Elektriksel iletkenlik (EC, Electrical Conductivity) sıcaklık değişimlerinden çok

etkilenen bir parametredir. Bu yüzden ölçüldüğü sıcaklık değerleri ile birlikte
verilmelidir. 25 °C sıcaklıktaki iletkenlik değerine spesifik elektriksel iletkenlik SpC
(Specific Electrical Conductance) denilmektedir. Farklı sıcaklıktaki ölçümleri 25 °C
sıcaklıktaki değerlere dönüştürecek faktörler bulunmaktadır. Böylece farklı
sıcaklıktaki ölçümlerin karşılaştırılması ve değerlendirilmesi kolaylaşmaktadır.
Elektriksel iletkenlik değerinin anlamı ve öneminin anlaşılması bakımından, Yamula

Baraj Gölü Limnolojisi, 2009 isimli kitabın ilgili bölümü aşağıya aynen alınmıştır:
“TS 266 (1997) standardına göre Yamula Baraj Gölü iletkenlik değerleri
(Çizelge 4.1/6), tavsiye edilen 400 µS/cm değerinin çok üzerindedir. Ancak iletkenlik
sınır değeri EC (1998)’e koşut olarak TS 266 (2005)’te 2500 µS/cm’ye çıkarılmış olup
sulama suyu olarak bile düşük kaliteli olan Kızılırmak suyu içilebilir su niteliğini
kazanmış bulunmaktadır. Avrupa Birliğinin iletkenlik sınır değerini niçin bu kadar
geniş tuttuğu anlaşılamamıştır. Mineral madde bakımından çok zengin ve doğal
olarak iletkenliği de çok yüksek olan maden sularının da bu kapsamda
değerlendirildiği düşünülmektedir.
Bunlara ilave olarak, EPA (Amerikan Halk Sağlığı Merkezi) tarafından iletkenliğin
değişik bir ifadesi olan TDS limiti 500 mg/L olarak verilmektedir. Bu limitin karşılığı
yaklaşık 700 µS/cm’dir. Diğer taraftan Çevre ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan ve
20.11.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “İçmesuyu Elde Edilen veya Elde
79
Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik”te ise iyi
kaliteliden düşük kaliteliye doğru A1, A2, A3 olarak sınıflanan suların hepsi için tavsiye
edilen iletkenlik sınır değeri 1000 µS/cm’dir. Söz konusu yönetmeliğe göre Kızılırmak
ana kolunun Karadeniz’e kadar içme suyu planlamalarının dışında tutulması
gerekmektedir.”
Ermenek Baraj Gölü, besleyen kaynaklar ve çıkış suyunda iletkenlik değişimi Çizelge
4.1/6 ve Şekil 4.1/10 ‘da verilmiş olup ayrıntılı değerlendirme iletkenliğin bir
fonksiyonu olan toplam çözünmüş katılar (TDS) bölümünde yapılacaktır.
Çizelge 4.1/6. Ermenek Barajı İletkenlik Değerleri (S/cm)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
SpC
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 276 412 359 300 295 288 298 437
Std. Sapma 29,0 57,31 14,57 38,39 38,03 41,42 39,54 34,67
En Küçük 238 315 341 232 231 231 231 388
En Büyük 308 464 377 350 354 362 362 463
µS/cm
500
400
300
200
EÇ KS ZK 1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE ÇIKIŞ
Ortalama En Küçük En Büyük
Şekil 4.1/10. Ermenek Barajı’nda Girişten Çıkışa Doğru İletkenlik Değişimi
80
4.1.6. Toplam Çözünmüş Katılar (TDS)
Çözünmüş madde veya toplam çözünmüş katılar, suda çözünmüş halde bulunan
toplam inorganik maddelerin ölçütüdür. İletkenlik değerinin 0,55 – 0,75 arasındaki bir
faktörle çarpılması ile yaklaşık olarak elde edilir. Ermenek Barajını besleyen ana
kaynak, Ermenek Çayında ortalama toplam çözünmüş katı değeri 165 mg/L, diğer
kaynaklardaki değerler ise Küçüksu Çayında 240, Zeyve Kaynaklarında 211 mg/L
seviyesindedir. Baraj gölündeki toplam çözünmüş katı değerleri 126 – 205 mg/L
arasında değişmektedir (Çizelge 4.1/7).
Su örneklerinin alındığı dönemde barajın doldurulmasına devam edildiği ve mansaba

su bırakılmadığı için çıkış suları sızıntı sulardan oluşmakta idi. Bu yüzden kayaçlar
içinden geçerken mineral bakımından zenginleşen çıkış suyunun toplam katı madde
değerinin bir miktar yükseldiği görülmektedir.
Ortalama 174 mg/L toplam çözünmüş katı madde değeri ile Ermenek Baraj Gölü kıta
içi su kaynaklarının sınıflandırılmasına göre I. sınıf su kalitesini sağlamaktadır
(Anonim, 2005).
Çizelge 4.1/7. Ermenek Barajı Toplam Çözünmüş Katı Değerleri (mg/L)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
TDS
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 165 240 211 179 174 170 174 257
Std. Sapma 14,6 24,5 5,9 23,27 22,20 26,05 24,16 17,1
En Küçük 150 198 205 132 139 139 132 233
En Büyük 185 258 219 205 204 204 205 271
Ermenek Baraj Gölündeki su kalitesinin daha iyi anlaşılması için başlıca su

kaynaklarımızın toplam çözünmüş katı madde değerleri Şekil 4.1/11’de birlikte
verilmiştir.
81
TDS mg/L
1200
1000
800
600
400
200
0
Meriç N. İpsala
Atatürk Barajı
Yeşilırmak Çarş
Dicle Barajı
Kesikköprü Brj
Sakarya Adatp
Gökçekaya Brj
Yamula Barajı
Hirfanlı Barajı
Ankara Barajları
Ermenek Barajı
Kızılırmak Bafra
Seyhan Barajı
Keban Barajı
Kılıçkaya Barajı
Aslantaş Barajı
Şekil 4.1/11. Akarsu ve Baraj Göllerimizde Toplam Çözünmüş Madde Değişimi
İçinde çözünmüş maddelerin yüksek miktarda bulunması, içme – kullanma, sanayi

suyu ve tarımsal sulamalar bakımından suyun kalitesini düşürmekte ve kullanımını
kısıtlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında büyük akarsularımız arasında Kızılırmak
Nehrinin en düşük kaliteli suya sahip olduğu görülmektedir. Yamula Baraj Gölü
sulama suyu olarak C3S1 kalitesindedir. Bu durum; Yamula Baraj Gölü Sulamaları
Planlama Raporu (1988)’de “Kızılırmak suyunun içme suyu açısından sertlik ve
tuzluluk değerlerinin kriterlerin çok üzerinde bulunduğu, sulama suyu açısından ise
tuza dayanıklı bitkiler ekildiğinde kontrollü sulama ile problemsiz olarak
kullanılabileceği” şeklinde ifade edilmektedir (Çevlik ve Elibol, 2009).
Sulama suyu olarak C2S1 kalitesinde olan Ermenek Baraj Gölünün değerlendirmeye
alınanlar arasında, toplam çözünmüş madde bakımından, Ankara içme suyu
barajlarından sonra en kaliteli suya sahip olduğu görülüyor.
82
Ortalama toplam çözünmüş katı madde değerlerinin gölün ortalama derinliğine
bölünmesiyle elde edilen morfoedafik indeks (MEI)’in, Kanada'daki verimli göller için
10 ila 30 arasında değiştiği ifade edilmektedir (Cole, 1979).
Yıllık tahmini balık veriminin kaba bir göstergesi olarak öngörülen MEI, Yamula için
38, Hirfanlı için 49, Kesikköprü için 70 olarak bulunmuştur. Bu değerlendirmeye göre
her üç gölde aşırı balık verimi beklenmelidir.
Yukarıdaki değerlendirmeye göre, 2,25 olarak hesaplanan MEI değeri ile Ermenek
Baraj Gölünün su ürünleri açısından düşük verimli olacağını tahmin etmek
gerekmektedir. Ancak yapılan ağ çalışmaları balık açısından baraj gölünün çok
verimli olduğunu göstermektedir (Şekil 4.1/12). Sonuç olarak, MEI ile balık verimi
arasında kurulan ilişkinin en azından bizim göllerimizde geçerli olmadığı
anlaşılmaktadır.
Şekil 4.1/12. Ermenek Baraj Gölü Ağ Çalışmasından Bir Görünüm
83
4.1.7. Toplam Sertlik (TH)
Suyun sertliği sabunu çöktürme kapasitesidir. Sabun başlıca kalsiyum ve
magnezyum iyonları ile çökebildiği gibi alüminyum, demir, mangan, stronsiyum ve
çinko gibi suda az bulunan metal iyonları ile de çökebilir. Pratikte bir suyun sertliği,
içerisindeki çözünmüş kalsiyum ve magnezyum tuzlarından ileri gelir (Gamsız, E. ve
Ağacık, G.,1981).
Kalsiyum ve magnezyum bikarbonatları geçici sertliği, bu elementlerin klorür, nitrat,

sülfat ve silikatları ise kalıcı sertliği verir. Geçici sertlik suların kaynatılması ile
giderilebilir. Her iki sertliğe birden toplam sertlik denir. Geçici ve kalıcı sertliğin tayini
içme ve endüstri suları için çok önemlidir. Kullanılan başlıca sertlik birimleri ve
birbirine dönüşümleri Çizelge 4.1/8’de verilmiştir.
Çizelge 4.1/8. Sertlik Dereceleri Dönüşüm Cetveli

Sertlik Sertlik Derecesi
Birimleri mg/L CaCO3 Fransız Alman İngiliz Amerikan Rus
ppm veya 1,00 0,10 0,056 0,07 0,058 0,40
mg/L CaCO3
Fransız sertlik 10,00 1,00 0,56 0,70 0,58 4,00
derecesi
Alman sertlik 17,86 1,79 1,00 1,25 1,04 7,14
derecesi
İngiliz sertlik 14,19 1,43 0,80 1,00 0,83 5,72
derecesi
Amerikan 17,16 1,72 0,96 1,20 1,00 6,86
sertlik derecesi
Rus sertlik 2,50 0,25 0,14 1,18 0,15 1,00
derecesi
meq/L CaCO3 50,0 5,00 2,80 3,50 2,90 20,04
Sertlik dereceleri arasındaki farklar aşağıda da görüleceği üzere çeşitli ülkelerin

sertlik derecesine temel olarak farklı kalsiyum bileşiğini almaları ile kullandıkları farklı
ağırlık ve hacim ölçülerinden kaynaklanmaktadır:
84
Fransız sertlik derecesi : 10 mg/L CaCO3
Alman sertlik derecesi : 10 mg/L CaO
İngiliz sertlik derecesi : 1 grain (0,0648 g) CaCO3/1 İngiliz galonu (4,5435 L)
Amerikan sertlik derecesi : 1 grain (0,0648 g) CaCO3/1 Amerikan galonu (3,785 L)
Rus sertlik derecesi : 1 mg/L Ca
Sawyer and McCarty (1967)’de sertlik derecelerine göre dört sınıfa ayrılan suların
sınıflandırılması Fransız, Alman ve Rus sertlik dereceleri de ilave edilerek Çizelge
4.1/9’da verilmiştir. Bu sınıflama dışında sertlik derecelerine göre beşe ayrılan
sınıflamalar da vardır.
Çizelge 4.1/9. Çeşitli Sertlik Derecelerine Göre Suların Sınıfları

mg/L CaCO3 Fransız °S Alman °S Rus °S
Yumuşak 0 – 75 0 – 7,5 0 – 4,2 0 – 30
Orta sert 75 – 150 7,5 – 15 4,2 – 8,4 30 – 60
Sert 150 – 300 15 – 30 8,4 – 16,8 60 – 120
Çok sert 300 + 30 + 16,8 + 120 +
Bu sınıflandırmaya göre Ermenek Baraj Gölü ortalama 141 mg/L CaCO3 toplam
sertlik değeriyle orta sert sular grubuna girmektedir (Çizelge 4.1/10). Ancak yine de
diğer su kaynaklarımıza göre oldukça yumuşak kalmaktadır (Şekil 4.1/14).
Çizelge 4.1/10. Ermenek Barajı Toplam Sertlik Değerleri (mg/L CaCO3)

ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
1.
2.
3.
TH
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 133 194 165 142 141 137 141 140
Std. Sapma 24,61 31,24 11,73 19,18 19,20 20,93 21,66 19,90
En Küçük 105 143 155 110 108 110 108 108
En Büyük 165 225 185 180 170 175 180 180
85
mg/L CaCO3
250
200
150
100
50
0
EÇ KS ZK 1. 2. 3. GÖL ÇIKIŞ
BÖLGE BÖLGE BÖLGE
Şekil 4.1/13. Ermenek Barajı ve Besleyen Kaynaklarda Toplam Sertlik Değişimi
mg/L CaCO3
Su Kaynaklarımızda Sertlik Değişimi
500
400
300
300
200
200
100
100 50
0
Aslantaş Barajı
Sert
Kesikköprü Brj
Dicle Barajı
Çok Yumuşak
Orta Sert
Hirfanlı Barajı
Gökçekaya Brj
Yeşilırmak Çarş
Kılıçkaya Barajı
Atatürk Barajı
Ermenek Barajı
Yumuşak
Meriç N. İpsala
Ankara Barajları
Yamula Barajı
Seyhan Barajı
Keban Barajı
Şekil 4.1/14. Akarsu ve Baraj Göllerimizde Toplam Sertlik Değişimi
86
İçme, kullanma ve sanayi suyunda sertliğin yüksek olması istenmeyen bir durumdur.
Yüksek sertlik içme suyunun tadını bozmakta, kullanma suyunda deterjan ve
yumuşatıcı giderini artırmakta, çamaşır ve bulaşık makinelerinin arızalanmasına
sebep olmaktadır.
Bikarbonatlı sularda aşağıdaki reaksiyon gereğince buhar kazanlarında oluşan taşlar,

sanayide büyük enerji kaybı ve arızalara, tehlikeli durumlara ve üretim kaybına yol
açmaktadır. Bu yüzden sanayide kullanılan suların sertliğinin giderilmesi çok
önemlidir.
Isı
Ca++ + 2 HCO3- > Ca CO3↓ + CO2↑ + H2O
Yukarıda sayılan sakıncalarına karşılık yüksek sertlik sucul yaşam için faydalıdır.
Sertliği meydana getiren kalsiyum ve magnezyum iyonları bir yandan canlıların
kemik, kabuk ve hücre yapılarında kullanılırken diğer yandan bu canlılar için zehirli
maddelerin etkisini azaltıcı yönde rol oynarlar (Mckee and Wolf, 1963).
Bu açıdan bakıldığında, Ermenek Baraj Gölündeki sertlik değerlerinin su ürünlerinin

gelişimi ve balık yetiştiriciliği için çok uygun olduğu görülmektedir.
4.1.8. Alkalinite
Suda bulunan HCO3-, CO3-- ve OH- gibi bazik anyonların CaCO3 cinsinden toplamı,
toplam alkalinite olarak ifade edilmektedir. Ancak doğal sularımızdaki alkalinitenin
tamamına yakın kısmı HCO3- iyonlarından ileri gelmektedir. Ölçülebilecek düzeyde
CO3-- iyonu pH değeri 8,4’ün üzerindeki, OH- iyonu ise pH değeri 10’un üzerindeki
sularda bulunabilmektedir (Golterman, et al.,1985).
Toplam sertlik bikarbonat alkalinitesinden büyük ise;
Kalıcı sertlik, toplam sertlik ile bikarbonat alkalinitesinin farkına eşittir.
Toplam sertlik bikarbonat alkalinitesinden küçük veya eşit ise;
Geçici sertlik toplam sertliğe eşit ve kalıcı sertlik sıfırdır.
87
Toplam sertlik değeri ortalama 141 mg/L olan Ermenek Baraj Gölünün alkalinitesi
CO3 ve HCO3 iyonlarından ileri gelmektedir. Karbonat (CO3) iyonundan hesaplanan
karbonat alkalinitesi ortalama 10 mg/L CaCO3, bikarbonat (HCO3) iyonundan
hesaplanan bikarbonat alkalinitesi 101 mg/L CaCO3 ve toplam alkalinite 111 mg/L
CaCO3 değerindedir.
Toplam sertlik değeri bikarbonat alkalinitesinden büyük olduğundan ortalama 141

mg/L CaCO3 sertlik değerinin ortalama 101 mg/L CaCO3 bölümü geçici sertlikten
oluşmaktadır. Geriye kalan 40 mg/L CaCO3 ise kalıcı sertlik değerini vermektedir.
Çizelge 4.1/11. Ermenek Barajı Fenolftalein Alkalinitesi Değerleri (mg/L CaCO3)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
P-Alk. 1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 20 23 0 4 11 15 10 10
Std. Sapma 21,60 24,87 0,00 9,92 16,91 21,21 17,32 14,14
En Küçük 0 0 0 0 0 0 0 0
En Büyük 50 60 0 30 40 50 50 30
Çizelge 4.1/12. Ermenek Barajı Metiloranj Alkalinitesi Değerleri (mg/L CaCO3)

ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
1.
2.
3.
M-Alk.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 83 127 128 112 99 93 101 140
Std. Sapma 43,65 58,13 30,92 21,32 23,38 40,92 30,86 10,80
En Küçük 25 28 100 80 70 30 30 125
En Büyük 130 175 180 160 135 155 160 150
88
Çizelge 4.1/13. Ermenek Barajı Toplam Alkalinite Değerleri (mg/L CaCO3)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
Top.-Alk.
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 103 149 128 115 99 108 111 150
Std. Sapma 27,18 41,70 30,92 17,79 19,60 26,73 21,94 4,08
En Küçük 75 88 100 100 80 80 80 145
En Büyük 140 205 180 160 145 155 160 155
mg/L CaCO3
200
150
100
50
EÇ KS ZK 1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE GÖL ÇIKIŞ
Şekil 4.1/15. Ermenek Barajında Toplam Alkalinite Değişimi
89
90
4.2. Kimyasal Özellikler
4.2.1. Çözünmüş Oksijen (DO)
Çözünmüş oksijen, sucul yaşamın parçası olan tüm canlılar için gereklidir. Buna
doğal sularda, suyun kendi kendini temizleme süreçlerinde işlevi olan organizmalar
da dâhildir. Doğal sularda oksijen miktarı; sıcaklık, tuzluluk, alg ve bitkilerin
fotosentetik aktiviteleri ile atmosferik basınca bağlıdır. Sulardaki solunum ve çeşitli
organizmaların bozunması sudaki çözünmüş oksijeni tüketen faaliyetlerdir. Yüksek
organik madde ve besleyici içeren atık boşaltımları da çözünmüş oksijen
konsantrasyonunun azalmasına neden olur.
Su kalitesi değerlendirmelerinde, DO konsantrasyonlarının belirlenmesi çok

önemlidir. Çünkü oksijen, su kaynaklarındaki kimyasal ve biyolojik işlemleri etkiler.
Ölçülen DO konsantrasyonu; suyun kirlenme derecesini, sudaki organik madde
konsantrasyonunu ve suyun kendini temizleyebilme kapasitesini gösterir.
Oksijen konsantrasyonunun 5 mg/L’den az olması biyolojik toplulukların

fonksiyonlarını olumsuz olarak etkiler. 2 mg/L’nin altına inmesi ise pek çok balığın
ölmesine neden olur. Ruhdel (1977), kafeslerde alabalık yetiştiriciliği için çözünmüş
oksijen konsantrasyonunun alt sınır değerini 6 mg/L olarak belirtmiştir (Korkmaz ve
ark.,2008).
Çizelge 4.2/1. Ermenek Baraj Gölünde Çözünmüş Oksijen Değerleri (mg/L)

Ortalama 9,23 9,05 9,04 9,11
Std Sapma 1,82 1,87 2,15 1,95
En Küçük 4,62 4,25 3,99 3,99
En Büyük 13,89 14,52 15,83 15,83
Sıcaklık ve çözünmüş oksijen ölçümlerinde kullanılan YSI Proplus Oksijenmetrenin

prob kordonu uzunluğu 30 metre olduğundan sıcaklık ölçümlerinde olduğu gibi
çözünmüş oksijen ölçümleri de 30 metre derinliğe kadar yapılabilmiştir.
91
Ölçüm yapılan dönemlerde çözünmüş oksijen değerleri 3,99 ile 15,83 mg/L arasında
değişmektedir (Çizelge 4.2/1). İstatistiki verilere göre örnekleme bölgeleri arasında
önemli farklar bulunmadığı ve çözünmüş oksijen bakımından bölgelerin benzer
yapıya sahip olduğu görülmektedir.
Tatlı sularda oksijenin çözünürlüğü; deniz seviyesinde, 0 °C’de 14,62 mg/L kadardır.
Deniz seviyesine göre yükseklik ve sıcaklık arttıkça oksijenin sudaki çözünürlüğü
azalmaktadır. Suda aşırı miktarda çözünmüş tuz bulunması da oksijen
çözünürlüğünü bir miktar azaltmaktadır. Oksijenin çözünürlük ilişkilerinden
yararlanılarak (Anonim, 1996), sıcaklığa göre deniz seviyesi ve Ermenek Barajı
yükseltisindeki (694 m) çözünürlük değerleri (doygunluk değerleri) Çizelge 4. 2./2’de
verilmiştir.
Çizelge 4.2/2. Oksijenin Sıcaklığa Göre Çözünürlük Değerleri (mg/L)

Deniz Ermenek Deniz Ermenek
°C Seviyesi Barajı °C Seviyesi Barajı
0 14,62 13,45 16 9,87 9,08

1 14,22 13,08 17 9,67 8,90
2 13,83 12,72 18 9,47 8,71
3 13,46 12,38 19 9,28 8,54
4 13,11 12,06 20 9,09 8,36
5 12,77 11,75 21 8,92 8,21
6 12,45 11,45 22 8,74 8,04
7 12,14 11,17 23 8,58 7,89
8 11,84 10,89 24 8,42 7,75
9 11,56 10,64 25 8,26 7,60
10 11,29 10,39 26 8,11 7,46
11 11,03 10,15 27 7,97 7,33
12 10,78 9,92 28 7,83 7,20
13 10,54 9,70 29 7,69 7,07
14 10,31 9,49 30 7,56 6,96
15 10,08 9,27 31 7,43 6,84
92
Çizelgede verilen değerler oksijen çözünürlüğünün belli sıcaklıktaki doygunluk
değerleridir. Bu değerlerin altındaki ölçümler suyun oksijen bakımından doymadığını,
üstündeki değerler ise aşırı doymuş olduğunu gösterir.
Doymamış olma durumu, oksijenin bir şekilde harcandığı ve yerine yenisinin

konamadığı veya aynı hızda konamadığı koşullarda ortaya çıkar. Kirli veya bitkisel
üretimin yüksek olduğu göllerde, tabakalaşma sonucu atmosferle ilişkisi kesilen su
katmanlarında sıkça görülür.
Aşırı doyma durumu çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. En basiti, şiddetli rüzgârın
karıştırmasıyla havadaki oksijenin suda bol miktarda çözünmesiyle aşırı doygunluk
oluşabilir. Ancak havanın normale dönmesiyle su eski doygunluk haline dönüşür.
Aşırı doygunluk durumu, yağmur, kar, dolu gibi yağış türlerinin havadan kaptığı
oksijeni suya taşımasıyla da oluşabilir.
Bol güneşli günlerde fitoplanktonların yaptığı fotosentezle ortaya çıkan oksijenin suyu
zenginleştirmesiyle aşırı doygunluk oluşması da sıkça yaşanan bir durumdur.
Sucul yaşam için en önemli parametrelerden biri olan çözünmüş oksijenin Ermenek
Baraj Gölünde derinliğe ve örnekleme bölgelerine göre değişimi ayrıntılı olarak
incelenmiştir.
1. ÖRNEKLEME BÖLGESİNDE ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN DEĞİŞİMİ
Nisan ayında,
Derinliğe göre hafif bir azalma görülmekle birlikte doygunluk derecesine yakın
değerlerde çözünmüş oksijen bulunmaktadır (Şekil. 4.2/1).
Temmuz ayında,
Nisan ayındakinin tersine derinliğe göre çözünmüş oksijenin önce yavaş, sonra hızla
artarak 14 m derinlikte maksimum değere (13,89 mg/L) ulaştığı, 14 m derinlikten
sonra aynı hızla düşüşe geçtiği görülmektedir.
93
Ekim ayında,
14 m derinliğe kadar eşit seyreden çözünmüş oksijen değerinde, 16 metrede hafif bir
artıştan sonra 18 m derinliğe kadar şiddetli bir düşüş yaşanmaktadır.
Ocak ayında,
Ölçüm yapılan tüm derinliklerde çözünmüş oksijenin eşit dağılım göstermesini,

sıcaklık tabakalaşmasının kırılıp gölün tam karışım haline gelmesinin doğal sonucu
olarak değerlendirmek gerekir.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
0
mg/L
5
10
15
20 20.Nis.11
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
Şekil. 4.2/1. Ermenek Barajı 1. Bölgede Derinliğe Göre Çözünmüş Oksijen Değişimi
Ocak ve Nisan aylarındaki çözünmüş oksijen değerleri kirli veya aşırı üretken
olmayan göllerdeki değişimi yansıtmaktadır. Temmuz ve Ekim aylarındaki değişimi
daha ayrıntılı değerlendirmekte yarar vardır.
Temmuz ayında, yüzeye yakın kısımlarda normalin biraz üzerinde (%110) seyreden
oksijen doygunluğunun 6 metreden sonra hızla artarak 14 m derinlikte yani termoklin
tabakasının tam ortasında 13,89 mg/L değerine eriştiği görülüyor (Şekil. 4.2/2). Bu
değer % 157 aşırı doygunluk anlamına gelmektedir. Termoklin tabakasının orta
94
kısmının atmosferle hiçbir şekilde ilişkisi olamayacağına göre aşırı doygunluğu
sağlayan oksijen nereden gelmektedir?
Bilindiği üzere su kütlesinin ışık alan üst kısımlarında fitoplanktonlar tarafından

fotosentez yapılmakta ve yan ürün olarak oksijen açığa çıkmaktadır. Çok kaliteli ve
berrak bir su kütlesine sahip olan Ermenek Baraj Gölünde, ışıklı kuşağın (fotik zon)
termoklin tabakasının alt kısımlarına kadar uzandığı anlaşılmaktadır.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
5
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30
Şekil. 4.2/2. 1. Bölgede Temmuz Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi
T: Ölçülen değerlere göre sıcaklık değişim eğrisi

DO: (Dissolved Oxygen) ölçülen değerlere göre çözünmüş oksijen değişim eğrisi
SV: (Saturated Value) ölçülen sıcaklığa göre olması gereken doygunluk değeri eğrisi
6-18 m derinlikler arasında yer alan termoklin tabakasında doygunluğun, daha çok
ışık alan ve fotosentez sonucu daha fazla oksijen açığa çıkması beklenen yüzeye
yakın kısımlardaki doygunluktan fazla olmasını ise şu şekilde açıklamak mümkündür:
Sıcaklık bölümünde ayrıntılı olarak incelendiği üzere, yüzey ile 6 m derinlik arasında
yer alan epilimnion (üst kuşak) kendi içinde karışım halinde ve atmosferle ilişkidedir.
Bu nedenle fotosentezle ortaya çıkan oksijenin fazlası atmosfere geçebilir ve aşırı
doygunluk çok fazla yükselemez. Termoklin tabakasında ise fotosentezle ortaya
çıkan oksijenin diğer tabakalara ve atmosfere geçme şansı yoktur. Bu yüzden açığa
95
çıkan oksijen zorunlu olarak suda çözünmekte ve aşırı doygunluk yüzdesini
artırmaktadır.
Sıcaklık değişim eğrisine göre, Ekim ayında; üst kuşağın 14 m derinliğe kadar
genişleyerek termoklin tabakasını 14-18 m derinlikler arasına sıkıştırdığı görülüyor
(Şekil. 4.2/3).
Üst kuşağın genişlemesine paralel olarak çözünmüş oksijen dağılımının da 14 m

derinliğe kadar eşitlendiği, karışmanın etkisiyle termoklin tabakasındaki aşırı
doygunluğun azaldığı, termoklin tabakasının altındaki su kütlesinde ise harcanan
oksijen yerine yenisi sağlanamadığı için Temmuz ayına göre doygunluğun daha da
azaldığı anlaşılmaktadır.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
5
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30
Şekil. 4.2/3. 1. Bölgede Ekim Ayında Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijen Değişimi

96
2. Örnekleme Bölgesindeki derinliğe ve zamana göre çözünmüş oksijen değişimi 1.

Bölgedekine çok büyük benzerlik göstermekte, özellikle her iki bölgedeki Ocak ve
Nisan ayları değişimleri birbirinin tıpkısı gibi görünmektedir. Temmuz ve Ekim
aylarındaki değişimlerde ise nicelik farkı bulunmaktadır (Şekil. 4.2/4).
Temmuz ayında,
1. Bölgede termoklin tabakasının ortasındaki çözünmüş oksijen 13,89 mg/L ve

doygunluk % 157 iken 2. Bölgede 14,52 mg/L ve doygunluğun %160 değerine
yükseldiği, daha sonra hızla düşen çözünmüş oksijen değerinin 20 m derinlikten
sonra sabitlendiği görülmektedir.
2. Bölgede Çözünmüş Oksijen Değişimi

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
0
mg/L
5
10
15
20.Nis.11
20
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
Ekim ayında,
10 m derinliğe kadar eşit ve doygunluk derecesinin üzerinde seyreden çözünmüş

oksijen değerinin, 14 metreye kadar daha da arttıktan sonra şiddetle düşerek 20 m
derinlikte 4,39 mg/L’ye indiği görülmektedir.
97
Ocak ayında,
Ölçüm yapılan tüm derinliklerde çözünmüş oksijenin eşit dağılım göstermesini, 1.

Bölgede olduğu gibi sıcaklık tabakalaşmasının kırılıp gölün tam karışım haline
gelmesinin doğal sonucu olarak değerlendirmek gerekir.
2. Örnekleme Bölgesinde Temmuz ayındaki sıcaklık, ölçülen çözünmüş oksijen ve

teorik doygunluk değişimleri Şekil. 4.2/5’te verilmiştir. 1. Örnekleme bölgesinde
olduğu gibi, doygunluk değerlerinin üzerinde seyreden çözünmüş oksijen değerleri 10
metreden sonra hızla artarak termoklin tabakasının ortalarında 14 m derinlikte en üst
düzeye çıkmakta, daha sonra hızla azalarak 20 m derinlikte doygunluk değerlerinin
altına inmektedir.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
5
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30

98
2. Örnekleme Bölgesinde Ekim ayındaki sıcaklık, ölçülen çözünmüş oksijen ve teorik
doygunluk değişimleri Şekil. 4.2/6’da verilmiştir. Havaların soğumasıyla birlikte
epilimnion tabakasının 12 metre derinliğe kadar genişlemesi ve su kütlesinin dikey
karışmasının doğal sonucu olarak çözünmüş oksijen değerleri de bu derinliğe kadar
eşit bir dağılım göstermektedir. Termoklin tabakasından sonra çözünmüş oksijenin
hızla azalarak teorik doygunluk değerinin altına, Temmuz ayında ölçülen değerlerin
de altına indiği görülmektedir.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30

99
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
0
mg/L
5
10
15
20 20.Nis.11
Derinlik (m)
20.Tem.11
25 05.Eki.11
10.Oca.12
30
Nisan ayında,
Derinliğe göre hafif bir azalma görülmekle birlikte doygunluk derecesine yakın
değerlerde çözünmüş oksijen bulunmaktadır (Şekil. 4.2/7).
Temmuz ayında,
Nisan ayındakinin tersine Temmuz ayında derinliğe göre çözünmüş oksijenin önce
yavaş, sonra hızla artarak 14 m derinlikte yıl boyunca ölçülen en yüksek değere
(15,83 mg/L) ulaştığı görülüyor. Bu değer % 177 aşırı doygunluk anlamına
gelmektedir. (Aşırı doygunluğun nedeni 1. Örnekleme bölgesi çözünmüş oksijen
değişimi bölümünde ayrıntılı incelenmiştir).
Çözünmüş oksijenin 14 m derinlikten sonra aynı hızla düşüşe geçerek 20 m derinlikte

normal değerlere indiği ancak 20-30 m derinlikler arasında bile yetiştiricilik için gerekli
miktarda oksijen bulunduğu görülmektedir.
100
Ekim ayında,
12 m derinliğe kadar doygunluk derecesine yakın seyreden çözünmüş oksijen

değerinde, 14 metrede (11,28 mg/L) önemli bir artıştan sonra 20 m derinliğe kadar
şiddetli bir düşüş yaşanmaktadır. 18 metrenin altında yetiştiricilik limitlerinin altına
inen çözünmüş oksijenin 24 m derinlikte 3,99 mg/L ‘ye kadar düştüğü görülmektedir.
Ocak ayında,
Birinci ve ikinci örnekleme bölgelerinde olduğu gibi üçüncü örnekleme bölgesinde de

ölçüm yapılan tüm derinliklerde çözünmüş oksijen eşit dağılım göstermektedir.
3. Örnekleme Bölgesinde Temmuz ayındaki sıcaklık, ölçülen çözünmüş oksijen ve

teorik doygunluk değişimleri Şekil. 4.2/8’de verilmiştir. Epilimniyon tabakasında
doygunluk değerlerinin üzerinde seyreden çözünmüş oksijen değerleri 8 metreden
sonra hızla artarak termoklin tabakasının ortalarında 14 m derinlikte en üst düzeye
çıkmakta, daha sonra hızla azalarak 20 m derinlikte doygunluk değerlerinin altına
inmektedir.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
5
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30

101
3. Örnekleme Bölgesinde Ekim ayındaki sıcaklık, ölçülen çözünmüş oksijen ve teorik
doygunluk değişimleri Şekil. 4.2/9’da verilmiştir. Havaların soğumasıyla birlikte
epilimnion tabakasının 12 metre derinliğe kadar genişlemesi ve su kütlesinin dikey
karışmasının doğal sonucu olarak çözünmüş oksijen değerleri de bu derinliğe kadar
eşit bir dağılım göstermekte ve teorik doygunluk değerleri ile çakışmaktadır.
Termoklin tabakasının ortasında geçmişten kalan aşırı doygunluğun azalmakla
birlikte sürdüğü, termoklin tabakasından sonra ise hızla azalarak teorik doygunluk
değerinin altına, Temmuz ayında ölçülen değerlerin de altına indiği görülmektedir.
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
0
°C, mg/L
10
15
T °C
20
Derinlik (m)
DO mg/L
25
SV mg/L
30

102
Ermenek Baraj Gölündeki dikey çözünmüş oksijen değişimini, oksijen bolluğunu ve
aşırı doygunluğu, yüksek su kalitesinin sonucu olarak değerlendirmek gerekir.
Kafeslerde balık yetiştiriciliği için çok elverişli olan bu koşulların devamının
sağlanması baraj gölündeki su kalitesinin korunmasına bağlıdır.
Baraj gölü çevresinde nüfus artışı ve dolayısı ile dışardan gelecek kirlilikte bir artış
beklenmemektedir. Bu yüzden su kalitesinin korunması, esas itibariyle yetiştiricilik
kapasitesinin sınırlandırılmasına bağlıdır. Bu sağlandığında kaliteli ürün elde edilmesi
ve uzun yıllar sürdürülebilir yetiştiricilik yapılması mümkün görülmektedir.
103
4.2.2. Anyonlar
-- - - --
Ermenek Barajında tespit edilen anyonlar CO3 , HCO3 , Cl ve SO4 iyonlarından
-
oluşmaktadır. pH değerleri 10’u geçmediği için ortamda hidroksil (OH ) iyonu
bulunmamaktadır. Tespit edilen karbonat, bikarbonat, klorür ve sülfat iyonları analiz
sonuçları Çizelge 4.2./3,4,5,6’da değerlendirilmiştir.
Çizelge 4.2./3. Ermenek Barajında Karbonat (CO3--) Değerleri (mg/L)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
CO3--
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 12,00 13,50 0,00 2,25 6,75 9,00 6,00 6,00
Std. Sapma 12,96 14,92 0,00 5,95 10,15 12,73 10,39 8,49
En Küçük 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
En Büyük 30,0 36,0 0,0 18,0 24,0 30,0 30,0 18,0
Çizelge 4.2./4. Ermenek Barajında Bikarbonat (HCO3-) Değerleri (mg/L) ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
HCO3
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 101,67 33,55 155,55 135,76 121,24 113,24 123,41 170,80
Std. Sapma 53,26 213,50 37,73 25,25 28,52 49,92 37,43 13,18
En Küçük 30,5 183,0 122,0 97,6 85,4 36,6 36,6 152,5
En Büyük 158,6 189,1 219,6 192,5 164,7 189,1 192,5 183,0
104
Çizelge 4.2./5. Ermenek Barajında Klorür (Cl-) Değerleri (mg/L)
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
GÖL
Cl
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 20,35 35,24 33,11 23,43 24,48 22,99 23,63 30,41
Std. Sapma 11,38 17,10 17,01 13,49 12,45 12,52 12,84 9,24
En Küçük 4,26 6,04 4,62 4,97 4,97 4,97 4,97 20,24
En Büyük 28,40 49,70 46,15 42,60 42,60 42,60 42,60 42,60
Çizelge 4.2./6. Ermenek Barajında Sülfat (SO4--) Değerleri (mg/L)

ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
GÖL
SO4
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 14,72 12,12 10,80 10,31 9,33 9,76 9,80 30,24
Std. Sapma 4,32 1,90 3,66 4,95 4,91 4,69 4,87 16,13
En Küçük 9,60 9,60 6,24 4,80 4,80 3,84 3,84 9,60
En Büyük 20,16 14,40 14,40 19,68 19,20 17,28 19,68 48,96
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca 30 Kasım 2012 tarihinde yayımlanan “Yüzeysel Su

Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ekinde bulunan “Kıtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarının
Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” arasında anyon ve katyon parametrelerine yer
verilmemiştir.
Söz konusu yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan 31.12.2004 tarihli “Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği” kalite kriterleri arasında anyonlardan klorür ve sülfat,
105
katyonlardan ise sodyum parametreleri yer almakta idi. Buna göre
değerlendirildiğinde sülfat konsantrasyonunun tüm örnekleme noktalarında I. Sınıf su
kalitesini sağladığı, klorür bakımından ise, küçük farklar ile Küçüksu Çayı, Zeyve
Kaynağı ve baraj çıkışında II. Sınıfa düşen su kalitesinin baraj gölünde I. Sınıf olduğu
görülmektedir (Çizelge 4.2/12).
mg/L
200
150
100
50
0
Karbonat Bikarbonat Klorür Sülfat
Şekil.4.2/4. Ermenek Barajında Anyon Değişimi
Çizelge 4.2/7. Ermenek Barajında Anyon Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları

CO3 HCO3 Cl SO4 Su Kalite
Örnekleme Noktaları
mg/L mg/L mg/L mg/L Sınıfı
Ermenek Çayı 12,00 101,67 20,35 14,72 I
Küçüksu Çayı 13,50 33,55 35,24 12,12 II
Zeyve Kaynağı 0,00 155,55 33,11 10,80 II

1. Örnekleme Bölgesi 2,25 135,76 23,43 10,31 I
Göl Ortalaması 6,00 123,41 23,63 9,80 I
Baraj Çıkışı 6,00 170,8 30,41 30,24 II
106
4.2.3. Katyonlar
Ermenek Barajında ağır metal analizi yapılmamıştır. Ölçümü yapılan sodyum,
potasyum, kalsiyum ve magnezyum analiz sonuçları Çizelge 4.2./8,9,10,11’de
değerlendirilmiştir.
Çizelge 4.2./8. Ermenek Barajında Sodyum Değerleri (mg/L)
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
GÖL
Na
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 5,14 8,45 9,20 5,78 5,12 5,61 5,50 10,81
Std. Sapma 2,49 3,10 2,76 2,94 2,88 3,07 2,98 2,89
En Küçük 1,61 3,45 6,90 1,61 0,92 0,92 0,92 6,90
En Büyük 6,90 11,96 12,19 11,73 10,35 9,89 11,73 13,80
Çizelge 4.2./9. Ermenek Barajında Potasyum Değerleri (mg/L)
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ÖRNEKLEME
ERMENEK
KÜÇÜKSU
KAYNAĞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
ZEYVE
ÇAYI
ÇAYI
GÖL
1.
2.
3.
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 1,43 1,95 1,95 1,56 1,71 1,66 1,64 3,25
Std. Sapma 0,49 0,48 0,48 0,52 0,39 0,47 0,46 1,87
En Küçük 0,78 1,17 1,17 0,78 1,17 0,78 0,78 1,56
En Büyük 1,95 2,34 2,34 2,34 2,34 2,34 2,34 5,85
107
Çizelge 4.2./10. Ermenek Barajında Kalsiyum Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
Ca
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 33,33 46,50 42,50 34,00 33,25 33,00 33,42 47,33
Std. Sapma 5,73 9,21 8,17 6,63 6,63 7,75 7,04 5,25
En Küçük 26,00 34,00 36,00 26,00 22,00 26,00 22,00 40,00
En Büyük 40,00 60,00 56,00 50,00 44,00 52,00 52,00 52,00
Çizelge 4.2./11. Ermenek Barajında Magnezyum Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
Mg
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 12,15 18,99 14,28 13,78 14,05 13,31 13,71 19,44
Std. Sapma 2,62 3,37 2,33 2,41 0,93 2,57 2,13 1,98
En Küçük 9,72 13,97 10,94 9,72 12,76 10,45 9,72 17,01
En Büyük 15,79 23,09 17,01 17,01 15,79 18,23 18,23 21,87
108
mg/L
60
40
20
0
Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum
Şekil.4.2/5. Ermenek Barajında Katyon Değişimi
Çizelge 4.2/12. Ermenek Barajında Katyon Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları

Na K Ca Mg Su Kalite
Örnekleme Noktaları
mg/L mg/L mg/L mg/L Sınıfı
Ermenek Çayı 5,14 1,43 33,33 12,15 I
Küçüksu Çayı 8,45 1,95 46,50 18,99 I
Zeyve Kaynağı 9,20 1,95 42,50 14,28 I

Göl Ortalaması 5,50 1,64 33,42 13,71 I
Baraj Çıkışı 10,81 3,25 47,33 19,44 I
Anyonlar bölümündeki değerlendirmeye ilave olarak, katyonlar bakımından tüm

örnekleme noktalarında su kalitesinin I. Sınıf olduğu görülmektedir.
109
4.2.4. Organik Madde (PV)
Organik madde tayini sudaki oksitlenebilen maddelerin bulunması için yapılır. Asitli
ortamda permanganat kullanılarak organik maddeler oksitlendirilir ve harcanan
permanganat miktarı kaydedilir. Analiz yönteminde harcanan permanganat hacmi
doğrudan oksitleme için gerekli mg/L oksijen miktarını verecek şekilde
ayarlandığından organik madde parametresi kısaca PV (permanganat volume) olarak
anılmaktadır.
Suda çözünmüş olarak bulunan organik maddeler, gölün üretkenliğinden dolayı

oluşan bitkisel ve hayvansal canlıların ölümü ve çürümesinden ileri gelebileceği gibi
gölü besleyen akarsulara atık suların karışmasından da kaynaklanabilir. İkinci
durumda zararlı bakteri ve mikroorganizmaların göle karışması ihtimalinden dolayı
özellikle kirlilik araştırması ve kalite gözlemlerinde organik madde ile ilgili
parametreler dikkatle izlenmelidir.
Çizelge 4.2/13. Ermenek Barajında Organik Madde Değerleri (mg/L O2)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
PV
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 2,37 1,94 2,11 2,23 2,25 2,44 2,30 1,78
Std. Sapma 1,16 0,32 0,44 0,68 0,63 0,64 0,66 0,32
En Küçük 1,45 1,58 1,37 1,27 1,58 1,43 1,27 1,45
En Büyük 4,00 2,40 2,48 3,68 3,36 3,44 3,68 2,22
110
Avrupa Birliği 98/83/EC (1998) içme suyu standardına göre PV sınır değerinin 5
mg/LO2 olduğu göz önüne alındığında, Ermenek Barajında ve barajı besleyen
kaynaklarda organik kirlenmenin bulunmadığı söylenebilir (Çizelge 4.2/13,
Şekil.4.2/6.).
mg/L
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
Şekil.4.2/6. Ermenek Barajında Organik Madde Değişimi
111
4.2.5. Azot Bileşikleri
Azot ve fosfor bileşikleri su kaynaklarında görülebilen besleyici unsurların en

önemlileridir. Bu bileşiklerin konsantrasyonunun sınır değerlerinin üzerine çıkması
durgun sularda ve göllerde ötrofikasyona neden olur. Bu şekilde kirlenen su
kaynakları içmesuyu için elverişli değildir. Su kaynaklarından en verimli şekilde
yararlanabilmek için besleyici akışının önlenmesi gerekir.
Azot, canlı organizmalar açısından yaşamsal değere sahip proteinler için gereklidir.
Bitkiler ve mikroorganizmalar, inorganik azotu organik yapılara dönüştürür. Sucul
ortamda azot; nitrat, nitrit, amonyum ve moleküler azota kadar indirgenebilir.
Yükseltgen ortamda ise amonyum azotu nitrit ve nitrata yükseltgenebilir. Azotun
sucul ortamdaki çevrimini şöyle özetlemek mümkündür:
+ - -
 İnorganik azot türlerinin (NH4 , NO2 , NO3 ) bitkiler ve
mikroorganizmalar tarafından organik azota çevrilerek ortamdan
uzaklaştırılması,
 Azot gazının mikroorganizmalar tarafından amonyum azotu ve organik
azota indirgenmesi,
 Bir organizmadan diğerine kompleks heterotrofik çevrim,
 Amonyum azotunun nitrit ve nitrata çevrimi (nitrifikasyon),
 Organik maddelerin bozunarak amonyum azotuna dönüştürülmesi,
 Nitratın N2O ve N2’ye bakteriler aracılığı ile indirgenmesi
(denitrifikasyon).
Ermenek Baraj Gölü’nde analizi yapılan amonyum azotu, nitrit azotu ve nitrat azotu
değerleri Çizelge 4.2./14,15,16’da değerlendirilmiştir.
112
Çizelge 4.2/14. Ermenek Barajı Amonyum Azotu Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
NH4-N
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 0,13 0,08 0,07 0,06 0,06 0,04 0,05 0,02
Std. Sapma 0,08 0,05 0,03 0,02 0,03 0,02 0,02 0,01
En Küçük 0,06 0,01 0,03 0,04 0,03 0,02 0,02 0,02
En Büyük 0,25 0,16 0,11 0,11 0,11 0,06 0,11 0,03
Çizelge 4.2/15. Ermenek Barajı Nitrit Azotu Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
NO2-N
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 0,069 0,021 0,013 0,040 0,030 0,037 0,036 0,052
Std. Sapma 0,043 0,015 0,010 0,037 0,030 0,034 0,034 0,057
En Küçük 0,009 0,003 0,003 0,002 0,003 0,004 0,002 0,003
En Büyük 0,101 0,038 0,030 0,106 0,087 0,098 0,106 0,132
113
Çizelge 4.2/16. Ermenek Barajı Nitrat Azotu Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
NO3-N
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 1,55 2,07 2,27 1,88 2,04 1,78 1,90 1,10
Std. Sapma 1,90 1,89 2,04 1,77 1,95 2,14 1,96 1,09
En Küçük 0,08 0,05 0,05 0,03 0,04 0,04 0,03 0,04
En Büyük 4,24 4,43 4,43 3,83 4,38 4,96 4,96 2,60
Amonyum, nitrit ve nitrat azotlarının toplamına, toplam inorganik azot (TIN)

denilmektedir. Toplam inorganik azot değerleri Çizelge 4.2/17’de verilmiştir.
Çizelge 4.2/17. Ermenek Barajı Toplam İnorganik Azot Değerleri (mg/L) GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
TIN
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 1,76 2,17 2,35 1,98 2,13 1,86 1,99 1,18
Std. Sapma 2,01 1,86 2,04 1,77 1,94 2,13 1,96 1,05
En Küçük 0,24 0,15 0,18 0,17 0,15 0,13 0,13 0,19
En Büyük 4,59 4,54 4,51 3,97 4,46 5,03 5,03 2,64
114
mg/L
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
NH4-N NO2-N NO3-N TIN

Şekil.4.2/7. Ermenek Barajında Azot Değişimi

Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ekinde bulunan “Kıtaiçi Yüzeysel Su
Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” ne göre amonyum ve nitrat azotu
değerleri, tüm örnekleme noktalarında I. Sınıf su kalitesini sağlamaktadır
(Şekil.4.2/7, Çizelge 4.2/18,).
Çizelge 4.2/18. Ermenek Barajında Azot Değerlerine Göre Su Kalite Sınıfları

GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
NH4-N I I I I I I I I
NO2-N IV III III III III III III IV
NO3-N I I I I I I I I
115
Nitrit azotu değerleri ise, Ermenek Çayında IV. Sınıf (çok kirli), Küçüksu Çayı, Zeyve
Kaynağı ile göl içi örnekleme noktalarında III. Sınıf (kirli), Baraj Çıkışı noktasında IV.
Sınıf (çok kirli) su kalitesini göstermektedir.
Aynı suyun amonyum azotu ve nitrat azotuna göre I. Sınıf, amonyum azotuna göre
yükseltgenme, nitrat azotuna göre indirgenme ürünü olan nitrit azotu bakımında III.
Sınıf veya IV. Sınıf su kalitesinde olması mantıklı ve tutarlı değildir.
Tutarsızlık, muhtemelen örnekleme ile analiz arasında geçen süreden

kaynaklanmaktadır. Analiz zamanına kadar devam eden biyokimyasal faaliyetler,
hava ile temas olmadığından oksijen ihtiyacını ortamdaki nitrattan karşılamak
durumunda kalabilir, böylece nitratın indirgenme ürünü olan nitrit azotu olduğundan
daha yüksek seviyelere çıkmış olabilir.
Azot türlerinin mümkün olan en kısa sürede analiz edilmesi, bu yapılamıyor ise
kimyasal ilave edilerek koruma yapılması veya soğukta muhafaza edilmesi
gerekmektedir. Tüm bunların yapılamadığı durumlarda nitrit azotu analiz sonuçlarının
kalite sınıflamasında değerlendirme dışında tutulması uygun olacaktır.
116
4.2.6. Fosfor Bileşikleri
Fosfor canlılar için gerekli elementlerden biridir. Suda çözünmüş ve parçacık olarak
bulunmaktadır. Genellikle alglerin büyümesinde sınırlayıcı besin olup sudaki birincil
üretimi (primer production) kontrol eder. Fosfor konsantrasyonunun aşırı artması su
kütlesinde ötrofikasyona (eutrophication) neden olur.
Fosforun doğal kaynakları, rüzgârın etkisiyle kayalardan taşınan fosfor ve organik

maddelerdir. Yüzey sularında fosfor seviyesini, deterjan içeren evsel atıklar,
endüstriyel atıklar ve tarımda kullanılan gübrelerin yüzeysel akışla suya taşınması
artırır. Son yıllarda Türkiye’de de faaliyete geçen ve yaygınlaşan kafes balıkçılığı
işletmeleri de baraj göllerindeki fosfor konsantrasyonlarının artışına katkıda
bulunmaktadır.
Fosfor, sudaki biyolojik çevrimin önemli bir bileşenidir. Doğal ve atık sularda;
ortofosfat, polifosfat, ve organik fosfat biçiminde bulunur. Tatlı sularda yüksek
konsantrasyonda ender olarak görülür. Çünkü fosfor fitoplankton, alg ve su bitkileri
tarafından kullanılır. Fosforun önemli bir bölümü de pH’si yüksek ortamlarda Ca++,
Fe(III) ve Mn(IV) iyonları ile fosfatlar halinde sedimente çökelir.
Çok verimsiz göllerde 0,005 mg/L’nin altında, çok verimli göllerde 0,1 mg/L’nin
üzerinde olmak üzere toplam fosfor değerleri, tatlı sularda geniş bir aralıkta dağılım
gösterir. Kirlenmemiş göllerin yüzey suları 0,01 – 0,05 mg/L arasında toplam fosfor
ihtiva etmektedir (Wetzel 2001). Fosfor konsantrasyonunun yüksekliği kirlenmenin
varlığını gösterir.
İçme suyu standartlarında ve su kalite sınıflandırmasında orto-fosfat değerleri yer

almamaktadır. Çizelge 4.2/19’da verilen orto-fosfat değerleri içindeki fosfor,
çözünmüş inorganik fosfor (DIP) veya çözünebilir reaktif fosfor (SRP) olarak da
bilinmektedir. Toplam fosfor değerleri ile kıyaslanabilmesi için orto-fosfat değerleri
Çizelge 4.2/20’de DIP olarak yeniden düzenlenmiştir. Toplam fosfor değerleri ise
Çizelge 4.2/21’de verilmiştir.
Barajın tüm örnekleme noktalarında çözünmüş inorganik fosfor ve toplam fosfor

değişimi Şekil 4.2/8’de birlikte verilmiştir.
117
Çizelge 4.2/19. Ermenek Barajı Orto Fosfat Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
o-PO4
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 0,107 0,053 0,065 0,042 0,058 0,035 0,045 0,055
Std. Sapma 0,069 0,046 0,035 0,023 0,051 0,031 0,038 0,029
En Küçük 0,010 0,013 0,025 0,010 0,010 0,000 0,000 0,015
En Büyük 0,156 0,130 0,120 0,070 0,150 0,100 0,150 0,080
Çizelge 4.2/20. Ermenek Barajı Çözünmüş İnorganik Fosfor (DIP) Değerleri (mg/L)
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
DIP
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 0,035 0,017 0,021 0,014 0,019 0,011 0,015 0,018
Std. Sapma 0,022 0,015 0,011 0,007 0,017 0,010 0,012 0,009
En Küçük 0,003 0,004 0,008 0,003 0,003 0,000 0,000 0,005
En Büyük 0,051 0,042 0,039 0,023 0,049 0,033 0,049 0,026
118
Çizelge 4.2/21. Ermenek Barajı Toplam Fosfor (TP) Değerleri (mg/L)
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
ORTALAMASI
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
GÖL
TP
Gözlem
3 4 4 8 8 8 24 3
Sayısı
Ortalama 0,327 0,106 0,241 0,130 0,114 0,214 0,152 0,072
Std. Sapma 0,109 0,077 0,216 0,094 0,057 0,235 0,156 0,023
En Küçük 0,196 0,025 0,043 0,020 0,036 0,030 0,020 0,040
En Büyük 0,463 0,211 0,588 0,322 0,168 0,786 0,786 0,094
mg/L
0,5
0,4 DIP
0,3 TP
0,2
0,1
0,0
Şekil.4.2/8. Ermenek Barajında Çözünmüş İnorganik ve Toplam Fosfor Değişimi

Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” (YSKYY, 2012) kriterlerine göre;
Ermenek Çayı III. Sınıf

Küçüksu Çayı II. Sınıf
Zeyve Kaynağı III. Sınıf
1.Örnekleme Bölgesi II. Sınıf
119
2.Örnekleme Bölgesi II. Sınıf
3.Örnekleme Bölgesi III. Sınıf
Göl Ortalaması II. Sınıf
Baraj Çıkışı II. Sınıf su niteliğinde görünmektedir.
Ermenek Barajında su kalitesinin düşük olduğu sonucunu çıkarmadan önce, trofik

seviye belirlenmesi ve ötrofikasyon kontrolü çalışmalarında da çok önemli olan
toplam fosfor (TP) analiz sonuçlarının güvenilirliğinin irdelenmesi gerekli
görülmektedir.
Çizelge 4.2/22. Örnekleme Noktalarında TP Değerleri ve İlgili Parametrelerin Sonuçları
DIP TP DIP/TP PV DO
pH
(mg/L) (mg/L) % (mg/L O2) (mg/L)
Ermenek Çayı 0,0349 0,327 10,66 2,37 8,26
Küçüksu Çayı 0,0174 0,106 16,45 1,94 8,06
Zeyve Kaynağı 0,0213 0,241 8,84 2,11 7,94
1. Örnekleme Bölgesi 0,0137 0,130 10,54 2,23 7,87 9,23
Göl Ortalaması 0,0146 0,152 9,58 2,30 7,94 9,11
Baraj Çıkışı 0,0179 0,072 24,79 1,78 8,07
Tüm örnekleme noktalarında, TP değerleri ile yakından ilgili olduğu düşünülen

çözünmüş inorganik fosfor (DIP), organik madde (PV), pH ve çözünmüş oksijen (DO)
değerleri Çizelge 4.2/22’de derlenmiştir.
Çizelge 4.2/22’deki verilerden de yararlanarak aşağıdaki değerlendirmeleri yapmak

mümkündür:
1. Ölçümlerde çözünmüş inorganik fosfor ile toplam fosfor arasındaki oranın % 5,33
ile % 24,79 arasında değiştiği görülmektedir. Oysa Anonim 1982’de yapılan
120
değerlendirmelerde, DIP ile TP arasındaki oranın, 0,01 mg/L gibi düşük TP
değerlerinde % 20’den az, 0,20 mg/L gibi yüksek TP değerlerinde % 45 ve
üzerine çıktığı ifade edilmektedir. Çizelge 4.2/21’de verilen TP değerleri 0,20
mg/L civarında olduğuna göre DIP/TP oranının da % 45’e yakın değerler olması
beklenirken Baraj çıkış noktası hariç %20’yi bulmadığı, bazı oranların %10’un bile
altında kaldığı görülmektedir.
2. Organik maddenin göstergesi olan PV değerleri, içme suyu sınır değerlerinin bile
altındadır ve fosfor değerlerini yükseltecek organik kirlenme mevcut değildir.
3. Asidik olmayan ortamlarda fosforun Ca++, Mg++, Fe(III) ve Mn(IV) iyonları ile
fosfatlar halinde çökelerek göl tabanında biriktiği bilinmektedir. Kümmel (1981)
tarafından litrede 40 mg kalsiyumun, pH’si 7 olan bir sulu ortamda fosfatın
çözünürlüğünü yaklaşık 10 µg/L ile sınırladığı, 100 mg kalsiyumun ise fosfatı 1
µg/L’ye düşürdüğü ifade edilmektedir (Wetzel, 2001). Aynı eserde pH
yükseldiğinde kalsiyum karbonatın fosfatlarla birlikte çökeldiği de bildirilmektedir.
Ermenek Barajında ortalama olarak kalsiyum değeri 33,00-47,33 mg/L arasında,
pH değerleri ise 7,87-8,26 arasında değişmekte olup bu koşullarda göl suyunda
çözünmüş fosforun yüksek konsantrasyonlara ulaşması mümkün
görülmemektedir.
4. Çöken fosfatların, çözünmüş oksijen değerinin 1 mg/L’nin altına düştüğü anoksik

ve asidik ortamlarda tekrar çözünerek su ortamına katılması mümkündür. Fakat
Ermenek Baraj Gölü’nde çözünmüş oksijen değerinin yüksek değerlerde olduğu,
pH değerinin de 7,10’un altına düşmediği, anoksik ve asidik ortamların oluşmadığı
görülmektedir.
121
Sonuç olarak Çizelge 4.2/21’de verilen toplam fosfor (TP) değerlerinin gerçekleşmesi
mümkün görülmemektedir. Bu nedenle fosfor analizlerindeki eksiklik ve ihtiyaçlar
tamamlanarak, analizlerdeki sıkıntıların giderilmesi için konu TAKK Dairesi
Başkanlığına resmi yazı ile iletilmiştir4.
Söz konusu yazı ekinde bulunan değerlendirme raporundaki, Ermenek Barajı fosfor
analizleri ile ilgili bölüm kısaltılarak aşağıya alınmıştır.
“Analiz sonuçları incelendiğinde; orto fosfat ve toplam fosfor değerlerinin hem baraj
gölü içinde hem de besleyen kaynaklarda çok yüksek olduğu görülmektedir. Suda
yüksek fosfor değerlerinin bulunması mümkündür. Ancak, durgun su ortamında bu
değerlerin gözlemlenebilen sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bitkilerin temel besin
elementlerinden fosfor, göl ortamında bitkisel plankton (fitoplankton) üretimini
dolayısı ile klorofil değerini artırmakta, artan plankton üretimi, suyun berraklığını ve
ışık geçirgenliğini azaltmakta ve bu durum ışık geçirgenliğinin ölçüsü olarak
kullanılan Secchi disk değerlerine yansımaktadır.
Doğal göllerde ve baraj göllerinde trofik seviye (besin düzeyi, üretkenlik-verimlilik)

belirlenmesinde, başka birçok parametre yanında, birbiriyle ilişkili olan Secchi disk,
klorofil-a ve toplam fosfor değerleri yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ermenek Baraj Gölü’nde ölçümü yapılan ve trofik seviye değerlendirmelerinde

kullanılabilen parametrelerin analiz sonuçları ile bunlara karşılık gelen trofik seviye
değerleri Çizelge 4.2/23’de birlikte verilmiştir.
Çizelge incelendiğinde; toplam fosfor dışındaki parametrelerin bir bölümünün, baraj

gölünün trofik seviyesini oligotrofik (az verimli), bir bölümünün de mesotrofik (orta
verimli) düzeyde olduğunu işaret ettiği görülmektedir. Bir üst verimlilik kategorisi olan
ötrofik seviyeyi bile hiçbir parametre işaret etmezken ölçülen toplam fosforun ve
toplam fosfor değerinden hesaplanan Carlson TSI (Trophic State İndex) değerinin en
üst verimlilik kategorisi olan hipertrofik (aşırı verimli) seviyeyi gösterdiği dikkat
çekmektedir. Diğer parametrelerin birbirini destekler sonuçlar vermesi, toplam fosfor
değerlerini destekleyen hiçbir parametre olmaması, fosfor analiz sonuçlarını şüpheli
hale getirmektedir.
4
299999 sayı ve 04.07.2012 tarihli yazı
122
Carlson TSI değerlerine göre göllerin trofik durumu ve özellikleri Çizelge 6/2’de
verilmiştir. Ermenek Baraj Gölü’nün ölçülen ve gözlemlenen özellikleri söz konusu
çizelgedeki oligotrofik göllerin özellikleri ile uygunluk göstermektedir. Bu kategoride
bulunan göllerdeki toplam fosfor üst limiti 12 µg/L, bir üst kategori olan mezotrofik
göllerdeki toplam fosforun üst limiti ise 24 µg/L değerindedir.
Çizelge 4.2/23. Ermenek Baraj Gölü Trofik Seviye Durumu

Parametre Trofik
Ölçülen Değer Referans
Kategori
Ortalama
152 µg/L Hipertrofik OECD 1982 (Fixed Boundary
Toplam Fosfor Sistem)
Ortalama Secchi 4,36 m OECD 1982 (Fixed Boundary
Mezotrofik
Sistem)
Minimum Secchi 1,90 m OECD 1982 (Fixed Boundary
Mezotrofik
Sistem)
Ortalama
2,47 µg/L Oligotrofik OECD 1982 (Fixed Boundary
Klorofil a Sistem)
Maksimum
8,92 µg/L Mezotrofik OECD 1982 (Fixed Boundary
Klorofil a Sistem)
TSI (SD) 38,78 Oligotrofik Carlson 1977
TSI (CHL) 39,47 Oligotrofik Carlson 1977
TSI (TP) 76,59 Hipertrofik Carlson 1977

Baskın
Bacillariohyta
Fitoplankton Oligomezotrof Wetzel 2001
Dinophyta
Familyası
İndikatör Dinobryon spp.
Fitoplankton Ceratium spp. Oligotrofik Mason (1991)
Türleri Peridinium spp.
Oligotrofik : Az verimli Mezotrofik : Orta verimli
Ötrofik : Çok verimli Hipertrofik : Aşırı verimli
TSI (SD) :Secchi disk değerine göre hesaplanan trofik durum indeksi
TSI (CHL) :Klorofil A değerine göre hesaplanan trofik durum indeksi
TSI (TP) :Toplam Fosfor değerine göre hesaplanan trofik durum indeksi
123
Yukarıda yapılan değerlendirmelere ilave olarak;
DSİ ile ASAUM (Ankara Üniversitesi Su Ürünleri Araştırma ve Uygulama Merkezi)

arasında yapılan işbirliği protokolü çerçevesinde, taşıma kapasitesinin belirlenmesine
yönelik olarak Su Ürünleri Mühendisliği Bölümünde yapılan analizlerde, Ermenek
Baraj Gölü’nün toplam fosforu 20 µg/L’nin altında tespit edilmiş bulunmaktadır.
124
4.2.7. Kritik Fosfor ve Azot Yükleri
Göllerdeki aşırı beslenmenin (eutrophication) derecesi büyük oranda göl suyundaki

besleyici konsantrasyonuna bağlıdır. Besleyiciler genellikle fosfor, azot, karbon ve
silikanın çeşitli bileşiklerinden oluşmaktadır. Bu besleyicilerden birinin ortamda az
miktarda bulunması, göldeki biyolojik üretkenliğin azalması veya tamamen
durmasına neden olur ki bu da bitkisel büyümenin azalması, dolayısı ile göl
koşullarının iyileşmesi anlamına gelmektedir.
Gölde tüm besleyicilerin bol miktarda bulunması durumunda üretkenlik artmakta, su

bitkileri aşırı gelişmekte ve alg patlamaları görülmektedir. Bu durum suyun
kullanımını kısıtlamaktadır.
Ilıman iklim kuşağında yer alan göllerde genellikle fosfor sınırlayıcı besin
durumundadır. Sıcak iklim bölgelerinde ise genellikle inorganik azotun sınırlayıcı
olduğu saptanmıştır. Karbon ve silika göllerde karbonat ve silikatlar halinde bol
miktarda bulunmakta ve nadiren sınırlayıcı rol oynamaktadır (Anonim, 1984).
Göllerde ve baraj göllerinde sınırlayıcı besin elementi tespit edilerek bu elementin

göle girişi kontrol altına alındığında ötrofikasyonun önleneceği öngörülmekte ve bu
yönde çalışılmaktadır.
Kritik fosfor yükü, Vollenweider (1975, 1976)’ya göre;
Lc(mg P/m2.y) ≈ [P]λ,c qs (1+√Tw), (3)

Yaklaşık eşitliği ile verilmektedir (Anonim 1982).
Lc : Kritik yük (mg fosfor/m². yıl)

[P]λ,c : Kritik fosfor konsantrasyonu (mg/m³)
qs : qs = (z/Tw) Hidrolik yük (m/yıl)
z : Ortalama derinlik (m)
Tw : Hidrolik bekleme süresi (yıl)
125
[P]λ,c kritik fosfor konsantrasyonu, oligotrofikten ötrofik sulara doğru 10 ile 20 mg P/m 3
arasında kabul edilmektedir. Ermenek Baraj Gölü, morfoloji, çözünmüş madde
miktarı ve diğer özelliklerine göre oligotrofik yapıya uygundur. Bu nedenle kritik fosfor
konsantrasyonunu 10 mg/m3 olarak kabul etmek gerekir. Buna göre kritik fosfor
yükünün tahmin edilmesi için önerilen (3) eşitliği aşağıdaki şekilde düzenlenebilir:
LCP = 10 qs (1+√Tw) (4)
qs = Qç/A = Ortalama çıkan akım/ortalama göl yüzey alanı

Tw = V/ Qç = Ortalama göl hacmi/ortalama çıkan akım olup
Bölüm 2.3 ve 2.4’den

A = 58,74 km2
V = 4582,00 hm3
Bölüm 2.4’den
Qç = 1 332,60 hm3
qs = Qç/A = 1332,60 / 58,74 = 22,69 m/yıl

Tw = V/ Qç = 4582,00 / 1 332,60 = 3,44 yıl
LCP = 10 x 22,69 (1+√3,44)

Kritik fosfor yükü, LCP = 647,74 mg/m2.yıl.
Sucul ortamda birincil üreticiler olan alglerin oluşumunda;

Işık
(106 CO2 + 90 H2O 16 NO3 + PO4 > C106H180O45N16P + 154,5 O2 ) (5)
Alg
Fotosentez reaksiyonu gereğince alglerin yapısında molar olarak 16/1 oranında azot
ve fosfor atomu bulunmaktadır.
N/P oranı kütlesel olarak; 16 N/1 P = 16 x 14 /1x 31 = 7,2 olduğundan,
126
LCN = LCP x 7,2 = 647,74 x 7,2
Kritik azot yükü, LCN = 4 663,73 mg/m2.yıl değeri elde edilmektedir.
Kritik yük ile karşılaştırabilmek için göle gelen fosfor yükü aşağıdaki eşitlikten
hesaplanmaktadır:
Göle gelen toplam fosfor = giriş akımı x giren sudaki ortalama göl (6)
yükü (TPy) mg/m2.yıl Q m3/yıl TP mg/m3
/ alanı A m2
Ermenek Barajı üç farklı kaynaktan (Ermenek Çayı, Küçüksu Çayı ve Zeyve Kaynağı)
beslendiği için bu kaynakların toplam fosfor yükünü ayrı ayrı hesaplamak gerekir.
TPYE = QEÇ x TPEÇ
Burada;
TPYE Ermenek Çayından gelen toplam fosfor yükü?
QEÇ Ermenek Çayı akımı = 1046,8 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/4)
TPEÇ Ermenek Çayı toplam fosforu = 327 mg/m3 (Çizelge 4.2/21)
TPYE= 1046,8 x 106 m3 /yıl x 327 mg/m3 = 342 303,6 106mg/yıl
TPYK = QKS x TPKS
Burada;
TPYK Küçüksu Çayından gelen toplam fosfor yükü?
QKS Küçüksu Çayı akımı = 99,91 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/5)
TPKS Küçüksu Çayı toplam fosforu = 106 mg/m3 (Çizelge 4.2/21)
TPYK= 99,91 x 106 m3 /yıl x 106 mg/m3 = 10 590,5 106mg/yıl
TPYZ = QZÇ x TPZK
Burada;
TPYZ Zeyve Çayından gelen toplam fosfor yükü?
QZÇ Zeyve Çayı akımı = 87,08 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/5)
TPZK Zeyve Kaynağı toplam fosforu = 241 mg/m3 (Çizelge 4.2/21)
127
TPYZ= 87,08 x 106 m3 /yıl x 241 mg/m3 = 20 986,3 106mg/yıl
Birim göl alanına gelen fosfor yükünü hesaplamak için besleyen kaynaklardan gelen
toplam yükün göl yüzey alanına bölünmesi gerekir.
TPYE + TPYK TPYZ

Göle gelen toplam =
fosfor yükü (TPy) A
Göle gelen 342 303,6 106mg/yıl + 10 590,5 106mg/yıl +20 986,3 106mg/yıl
toplam fosfor =
yükü (TPy) 58,74 x 106 m2
Göle gelen 373 880,4 106mg/yıl

toplam fosfor =
yükü (TPy) 58,74 x 106 m2
Göle gelen toplam fosfor yükü (TPy) = 6 365 mg/ m2 yıl
Gelen fosfor yükünün niceliğini değerlendirebilmek için kritik fosfor yüküne oranlamak
gerekir.
Gelen fosfor yükü / kritik fosfor yükü oranı = 6 365 / 647,74 = 9,83
Besleyen kaynaklarda ölçülen toplam fosfor analizleri dikkate alındığında; Baraj

gölünün ötrofikasyondan korunması için hesaplanan ve aşılmaması gereken kritik
fosfor yükünün, yaklaşık on katı aşıldığı görülmektedir. Bu durumun baraj gölünde
bataklaşmış bir görüntü ve çok düşük su kalitesi sonucunu doğurması beklenir. Halbuki
ölçülen ve gözlemlenen bir çok parametre baraj gölünün çok kaliteli bir su kütlesine
sahip olduğunu göstermektedir.
Bu yüzden, benzer sebeplerle göl içi örneklerdeki fosfor analizlerinde olduğu gibi,
besleyen kaynaklardaki fosfor analizleri de trofik seviye belirlenmesi ve su kalitesi
değerlendirmelerinde dikkate alınmayacaktır.
128
Baraj gölüne gelen toplam fosfor yükü hesabına benzer şekilde toplam inorganik azot
yükü de hesaplanabilir:
mg/m2.yıl olarak göle = giriş akımı x giren sudaki

gelen toplam inorganik 3
m /yıl TIN mg/m3 / ortalama
m 2
göl alanı
azot yükü (TINY)
TINYE = QEÇ x TINEÇ
Burada;
TINYE Ermenek Çayından gelen toplam inorganik azot yükü?
QEÇ Ermenek Çayı akımı = 1 046,8 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/4)
TINEÇ Ermenek Çayı toplam inorganik azotu = 1 760 mg/m3 (Çizelge 4.2/17)
TINYE= 1 046,8 x 106 m3 /yıl x 1 760 mg/m3 = 1 842 368 106mg/yıl
TINYK = QKS x TINKS
Burada;
TINYK Küçüksu Çayından gelen toplam inorganik azot yükü?
QKS Küçüksu Çayı akımı = 99,91 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/5)
TINKS Küçüksu Çayı toplam inorganik azotu = 2 170 mg/m3 (Çizelge

4.2/17)
TINYK= 99,91 x 106 m3 /yıl x 2 170 mg/m3 = 216 804,7 106mg/yıl
TINYZ = QZÇ x TINZK
Burada;
TINYZ Zeyve Çayından gelen toplam inorganik azot yükü?
QZÇ Zeyve Çayı akımı = 87,08 x 106 m3 /yıl (Çizelge 2.4/5)
TINZK Zeyve Kaynağı toplam inorganik azotu = 2 350 mg/m3 (Çizelge

4.2/17)
129
TINYZ= 87,08 x 106 m3 /yıl x 2 350 mg/m3 = 204 638 106mg/yıl
Göle gelen toplam TINYE + TINYK TINYZ

inorganik azot yükü =
(TINy) A
Göle gelen toplam 1 842 368 106mg/yıl + 216 804,7 106mg/yıl + 204 638 106mg/yıl
58,74 x 106 m2
(TINy)
Göle gelen toplam 2 263 810,7 106mg/yıl

58,74 x 106 m2
(TINy)
Göle gelen toplam inorganik azot yükü (TINy) = 38 540 mg/ m2 yıl
Baraj gölüne gelen organik madde içindeki azotu ihmal ederek;
Gelen azot yükü / kritik azot yükü oranı = 38 540 / 4 663,73 = 8,26
Gelen organik madde içindeki azot analizi yapılmış olsa bu oranın daha da yüksek
çıkacağı kuşkusuzdur.
Gelen azot yükünün kritik değerin çok üzerinde olmasına rağmen ilerideki bölümlerde,
çeşitli parametrelere göre Baraj Gölündeki verimliliğin mezotrofik düzeyi geçmediği
görülecektir. Bu yüzden fosfor analizleri gibi azot analizleri de güvenilir
bulunmadığından değerlendirme dışı bırakılacaktır.
130
4.2.8. Sınırlayıcı Besin
Ötrofikasyon kontrolünde fosfor ve azot oranlarının belirlenmesi çok önemlidir.
Fitoplankton ve sucul bitkilerin bünyelerindeki fosfor ve azot atom olarak 1P/16N
oranındadır ve bitkilerin büyüme için bu oranda besine ihtiyaç duyacağı genel olarak
kabul edilmektedir. Sudaki N/P oranı 16’dan büyük olursa, alglerin büyümesi için fosfor
atomları yetersiz olur ve alg biyoması ortamdaki fosfor miktarı ile sınırlanır. Atomsal
N/P oranı 16’dan küçük olursa alg büyümesi azot tarafından sınırlanır (Anonim, 1982).
Anonim 1982’ye göre göllerde ötrofikasyonu sınırlayıcı besin tipinin tespitinde

kullanılan kriterler Çizelge 4.2/24’te verilmiştir.
Çizelge 4.2/24. N:P Oranlarına Göre Sınırlayıcı Besin Elementleri (Anonim, 1982)
TN/TP Kütlesel Oranı TIN/DIP Kütlesel Oranı Sınırlayıcı Besin
< 10 <5 Azot
10 – 17 5 – 12 Azot ve/veya Fosfor
> 17 > 12 Fosfor
Fosfor ve azot analiz sonuçları güvenilir bulunmadığından Ermenek Baraj Gölü için
sınırlayıcı besin maddesi tespit edilememiştir.
131
132
4.3. Biyolojik Özellikler
Biyolojik özellikler alt başlığı içinde, baraj gölünden alınan klorofil a, fitoplankton,
zooplankton ve zoobentik örneklerin analizi ve değerlendirmesi yapılmıştır.
4.3.1. Klorofil A
Klorofil a bütün fitoplanktonik canlılarda
mevcut olan fotosentetik bir pigmenttir.
Fotosentez ve kemosentez yolu ile
besin maddesi üretimi klorofil
sayesinde mümkün olmaktadır. Diğer
bir ifadeyle göllerde birincil üretim
(primer prodüksiyon) klorofilli plankton
ve litoral bitkiler (göllerin sığ
kesimlerinde bulunan bitkiler)
tarafından gerçekleştirilmektedir
(Anonim, 2005).
Ekosistemlerde mevcut canlılardan birinin diğeri üzerinden beslenmesi sonucu besin

zinciri adı verilen bir halka gerçekleşir. Bir tatlısu ekosisteminde besin zincirinin ilk
halkasını fitoplanktonik canlılar ve bitkiler oluşturmaktadır. Klorofil a miktarı bu
nedenle bir gölde fitoplankton biyokütlesinin ve verimliliğin en önemli göstergesidir.
Çizelge 4.3/1. Ermenek Baraj Gölünde Klorofil A Değerleri (µg/L)
Ortalama 3,10 2,19 2,14 2,47
Std. Sapma 2,69 1,61 1,55 2,07
En Küçük 0,73 0,60 0,80 0,60
En Büyük 8,92 5,57 5,31 8,92
133
Ermenek Baraj Gölünde 0,60 ile 8,92 arasında değişen klorofil a değerlerinin yıllık
ortalamasının 2,47 µg/L olduğu görülmektedir (Çizelge 4.3/1). Yıllık ortalama klorofil
değeri, Anonim, 1982 ve YSKYY, 2012’ye göre gölün oligotrofik seviyede olduğunu,
en yüksek klorofil değeri ise Anonim, 1982’ye göre gölün mezotrofik seviyede
olduğunu göstermektedir.
Yıllık ortalamanın (2,47 µg/L) oligotrofik seviyenin üst sınırına (2,50 µg/L), en yüksek
klorofil değerinin de (8,92 µg/L) mezotrofik seviyenin alt sınırına (8 - 25 µg/L) çok
yakın olması baraj gölünün sözü edilen iki trofik seviyenin arasında olduğunu işaret
etmektedir. Bu durum bazı kaynaklarda oligomezotrofik kategori ile ifade
edilmektedir.
µg/L Ortalama Klorofil A Değişimi
4,0
3,10
3,0
2,47
2,19 2,14
2,0
1,0
0,0
Şekil 4.3/1. Ermenek Baraj Gölünde Bölgelere Göre Klorofil A Değişimi
134
µg/L
Klorofil A Değişimi
8,0
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE
2011 NİSAN 2011 TEMMUZ 2011 EKİM 2012 OCAK
Şekil 4.3/2. Ermenek Baraj Gölünde Bölgelere Göre Zamanla Klorofil A Değişimi
Örnekleme bölgelerine göre yıllık ortalama klorofil a değişimi incelendiğinde; 1.

Örnekleme bölgesinin diğerlerine göre daha verimli olduğu görülmektedir. 2.
Örnekleme bölgesi ile 3. Örnekleme bölgesi birbirine çok yakın olmakla birlikte
verimliliğin, barajı besleyen ana kaynakların giriş yaptığı 1. Örnekleme bölgesinden
baraj gövdesine doğru azaldığı görülmektedir. Bu değişim; su girişinin olduğu
yerlerde göle giren besin elementlerinden dolayı verimliliğin yüksek olacağı, su
çıkışına doğru verimliliğin azalacağı beklentisiyle uyum içindedir.
Klorofil değerlerinin zamanla değişimi tüm örnekleme bölgelerinde birbirine

benzemektedir. Nisan ayında tüm örnekleme bölgelerinde yüksek olan klorofil
değerlerinin, diğer aylarda düşük ve birbirine yakın düzeyde seyrettiği görülmektedir.
Buradan örnekleme bölgelerinin, aynı zaman diliminde benzer çevresel koşullara
sahip olduğu sonucu çıkarılabilir (Şekil 4.3/2).
135
4.3.2. Fitoplankton
Ermenek Baraj Gölü’nde, Bacillariophyta’dan 9, Chlorophyta’dan 15,
Chrysophyta’dan 3, Cryptophyta’dan 3 ve Dinophyta’dan 4 tür olmak üzere toplam 34
fitoplankton türü teşhis edilmiştir (Çizelge 4.3/2). Örneklerde en sık rastlanan tür
sentrik diatomlardan Cyclotella meneghiniana türüdür. Pennat diatomlardan Ulnaria
acus Nisan ayında daha fazla bulunmuş ancak diğer türler sayıca belirgin bir varlık
göstermemiştir. Yeşil alglerden Elakatothrix gelatinosa Temmuz, Ekim ve Ocak
ayında sayıca daha fazla bulunmuş, Planctonema lauterbornii ise Temmuz ayından
itibaren artış göstermiştir. Chrysophyta’dan Dinobryon spp. örneklerde sürekli ve
sayıca belirgin bir oranda bulunmuştur. Cryptophyta divizyonundan türlerde
örneklerde sürekli bulunmuş, özellikle Ocak ayında oransal artış göstermişlerdir.
Dinoflagellatlardan Ceratium ve Peridinium spp. ise tüm örneklerde bulunmuş ve
fitoplanktonun değişmeyen bir üyesi olmuştur. Chrysophyta’dan Dinobryon spp. ve
Dinoflagellatlardan Ceratium ve Peridinium spp. türleri Mason (1991) tarafından
oligotrofik göllerin karakteristik fitoplanktonu olarak bildirilmiştir. Ayrıca baraj gölünde
Cyanophyta ve Euglenophyta filumlarından türlerin bulunmaması baraj gölünün
oligotrofik özellik gösterdiğini desteklemektedir.
Fitoplankton Kompozisyonu
Fitoplankton kompozisyonunun örnek alınan tarihlerde sayıca ve biyokütle bazında
değişimi incelendiğinde, sayıca Bacillariophyta’nın baskın olduğu, ancak biyokütle
bazında Dinophyta yani dinoflagellatların toplam fitoplanktonun %36-76’sını
oluşturduğu belirlenmiştir (Şekil 4.3/3-4).
Fitoplankton Bolluğu ve Biyokütle
Ermenek Baraj Gölü’nde fitoplankton bolluğu, en yüksek değeri Temmuz ayında 3.
İstasyonda 2722x103 hücre/L olarak, en düşük değeri ise Ocak ayında 2. İstasyonda
581x103 hücre/L olarak tahmin edilmiştir (Şekil 4.3/5). Ermenek Baraj Gölü’nde
fitoplankton sayısının örnek alınan tarihlerde değişimi incelendiğinde, fitoplanktonun
Temmuz 2011’de sayıca en yüksek değerine ulaştığı belirlenmiştir. Fitoplankton
sayısı, Nisan, Ekim ve Ocak örneklerinde en yüksek 1. İstasyonda bulunurken,
Temmuz ayında en yüksek bolluk 3. İstasyonda bulunmuştur.
Ermenek Barajında ortalama fitoplankton biyokütlesi 1,1 mg/l olarak tahmin edilmiştir.
Bu değer Mischke et al. (2002)’ye göre iyi ekolojik kaliteyi göstermektedir.
Fitoplankton türleri ve biyokütlesine göre baraj gölü oligotrofik besin düzeyindedir.
136
Çizelge 4.3/2. Teşhis Edilen Fitoplankton Türleri ve Örneklerde Bulunuşları (*)
Nisan Temmuz Ekim Ocak
Bacillariophyta 2011 2011 2011 2012
Achanthidium minutissimum (Kütz.) Czarnecki + - + -
Cyclotella meneghiniana Kütz. +++ +++ +++ +++
Cymbella amphicephala Naegeli x - - x
Gomphonema angustum Agardh - x - -
G. parvulum Kütz. - x x -
Nitzschia dissipata (Kütz.) Grun. + x x -
Rhoicosphaenia curvata (Kütz.) Grun. x x x x
Stephanodiscus hantzschii Grunow + x x x
Ulnaria acus (Kütz.)M. Aboal ++ + + +
Chlorophyta
Carteria radiosa Korshikov + + + -
Closteriopsis acicularis (G.M.Smith) H.Belcher et Swale x x - -
Coelastrum sphaericum Naeg. x - - -
Cosmarium bioculatum Brebisson ex Ralfs x x x x
Elakatothrix gelatinosa Wille + ++ ++ ++
Monoraphidium komarkovae Nyg. + + + +
M. minutum (Nägeli)Komárková-legnerová + - + +
Oocystis borgei J. Snow - x + x
O. parva W. & G.S.West - x - -
Pandorina morum (O.F.Müller) Bory ++ + + -
Planctonema lauterbornii Schmidle - + ++ ++
Scenedesmus linearis Kom. - x x -
Sphaerocystis schroeteri Chodat - x - -
Staurastrum cingulum (West et G.S.West) G.M.Smith - x - -
Tetraedron minimum (A. Braun) Hansg. x + + x
Chrysophyta
Bitrichia chodatii (Reverdin) Chodat x - - -
Dinobryon divergens Imhof + ++ ++ ++
Dinobryon sociale var. americanum ++ + + +
(Brunnthaler)H.Bachmann
Cryptophyta
Cryptomonas erosa Ehr. + + - ++
C. marssonii Skuja - + + ++
Rhodomonas lacustris Pascher et Ruttner + + + ++
Pyrrophyta
Ceratium hirundinella (O.F.Muller) Dujardin + + + +
Peridinium lomnickii Woloszynska - + + +
P. umbonatum F.Stein + + + +
P. willei Huitfeldt-Kaas + + + +
5 5
(*) +++; türün bolluğu 3 x 10 hücre/L’den fazla, ++; türün bolluğu 3 – 1 x 10 hücre/L
arasında, +; türün bolluğu 105 hücre/L’den az, x; türün bulunuşu nadir, -; tür mevcut değil.
137
Sayı
100
Fitoplankton kompozisyonu (%)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Nisan 2011 Temmuz 2011 Ekim 2011 Ocak 2012
Dinophyta Cryptophyta Chrysophyta Chlorophyta Bacillariophyta
Şekil 4.3/3. Fitoplankton Kompozisyonunun Bolluk Bazında Değişimi
Biyokütle
100
90
Fitoplankton kompozisyonu (%)
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Dinophyta Cryptophyta Chrysophyta Chlorophyta Bacillariophyta
Şekil 4.3/4. Fitoplankton Kompozisyonunun Biyokütle Bazında Değişimi
138
Fitoplankton sayısı (hücrex103/L) 3000
2500 1 2 3
2000
1500
1000
500
0
Şekil 4.3/5. Fitoplankton Bolluğunun İstasyonlara Göre Değişimi.
139
4.3.3. Zooplankton
Ermenek Baraj Gölü’nde Nisan 2011- Ocak 2012 dönemlerinde 3 adet örnekleme
bölgesinde yapılan çalışmalarda 4 zooplankton grubuna ait 11 cins tespit edilmiştir
(Çizelge 4.3/3).
Çizelge 4.3/3. Ermenek Baraj Gölü’nde Tespit Edilen Zooplankton Cinsleri
CLADOCERA ROTiFERA
Bosmina sp Asplanchna sp
Daphnia sp Brachianus sp
COPEPODA Filinia sp
Cyclops sp Keratella sp
Nauplius sp Polyarthra sp
RHİZOPODA Trichocerca sp
Difflugia sp
% Dağılım Cladocera
18,56
Rotifera 66,21
Copepoda
15,16
Rhizopoda
0,07
Şekil 4.3/6. Ermenek Baraj Gölü Yıllık Zooplankton Kompozisyonu
140
Yıllık zooplankton kompozisyonu incelendiğinde % 66,21 ile Rotifera baskınlığı
görülmektedir (Şekil 4.3/6).
Baskınlığı ötrofikasyon belirtisi olan rotiferler, suyu filtre etme özelliğine sahiptirler
(Cirik ve Cirik, 1991) ve ilkbahar başlarında en yüksek yoğunluğa ulaşmaktadırlar
(Erençin ve Köksal, 1981).
Herzig (1987) tarafından Rotifera türlerinin genellikle ötrofik göllerde, Copepoda

türlerinin ise oligotrofik göllerde daha yoğun olarak bulundukları belirtilmektedir. Emir
ve Demirsoy (1996) tarafından ise tatlı su ekosistemlerinde Rotifera türlerinin diğer
zooplankton türlerine göre sayısal olarak fazla olmasının, besin düzeyinin yüksek
olmasına, Rotifera türlerinin üreme başarısına ve en önemlisi Cladocera ve
Copepoda populasyon artışının balıklar tarafından baskı altında tutulmasına bağlı
olduğu bildirilmiştir (Ertosun, 2007).
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
0
20%
10%
0%
Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12
CLADOCERA COPEPODA ROTİFERA
Şekil 4.3/7. Ermenek Baraj Gölünde Zooplankton Kompozisyonu değişimi
141
adet / m³
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Göl Ortalaması
Cladocera Copepoda Rhizopoda Rotifera Ortalama
Şekil 4.3/8. Ermenek Baraj Gölünde Zooplankton Yoğunlukları Değişimi
Ermenek Baraj Gölü rotifera baskınlığından dolayı her ne kadar ötrofik gibi görünse
de yıllık ortalama zooplankton yoğunluğu bakımından fakir durumdadır.
Zooplankton yoğunluğu Şekil 4.3/9’da önceki çalışma sonuçlarıyla birlikte verilmiştir.
Ermenek Baraj Gölü’nde ortalama 1.754 adet /m³ olan zooplankton yoğunluğu;
Yamula Baraj Gölü’nde 2007’de 60.506 adet /m³,
Hirfanlı Baraj Gölü’nde 2003 – 2004’te 318.385 adet /m³,
Kesikköprü Baraj Gölü’nde 2003 – 2004’te 511.046 adet/m³,
Karacalar Baraj Gölü ‘nde 2007’de 157.726 adet /m³,
Onaç II Baraj Gölü’nde ise 2010’da 4.851.854 adet/m³ bulunmuştur.
Bu sonuçlar Ermenek Baraj Gölü’nün trofik seviyesinin, ötrofik düzeyde bulunan

Onaç II, Hirfanlı, Kesikköprü ve Karacalar Baraj Göllerine göre çok daha düşük
düzeyde olduğunu göstermektedir. Ermenek Baraj Gölü’nde zooplankton
yoğunluğunun, mezotrofik karakterde olan Yamula Baraj Gölünün bile çok altında
olduğu görülmektedir.
142
Şekil 4.3/9. Son Yıllarda Yapılan Etüt Sonuçlarına Göre Baraj Göllerinin Trofik
Kategorileri ve Zooplankton Yoğunlukları
143
4.3.4. Zoobentos
Ermenek Baraj Gölü’nde Nisan 2011 - Ocak 2012 arasında 3 zoobentos grubuna ait
3 cins tespit edilmiştir. Tespit edilen zoobentos cinsleri Çizelge 4.3/4’de verilmiştir.
Çizelge 4.3/4. Ermenek Baraj Gölü'nde Tespit Edilen Zoobentos Cinsleri

Ordo Cins
Diptera Chrinomus sp
Gastropoda Planorbis sp
Oligochaeta Tubifex sp
%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12
Diptera Gastropoda Oligochaeta
Şekil 4.3/10. Ermenek Baraj Gölü Zoobentos Kompozisyonu
144
adet/m²
1200
1000
800
600
400
200
0
Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca. 12
Diptera Gastropoda Oligochaeta

Şekil 4.3/11. Ermenek Baraj Gölü Zoobentos Yoğunlukları
Ermenek Baraj Gölü’nde etüt dönemlerine göre zoobentos kompozisyonu Şekil

4.3/10’ da, zoobentos gruplarının yoğunlukları Şekil 4.3/11’ de verilmiştir. Nisan 2011
hariç diğer etüt dönemlerinde Dipteranın yoğun olduğu görülmektedir.
Ermenek Baraj Gölü’nde baskın olan zoobentos grubu Diptera’dır. Bu grupta da

Chrinomus sp. tek başına kompozisyona hakimdir. Svenson vd. (1999)’a göre genel
olarak göldeki besleyicilik düzeyi arttıkça Chironomidae ve Gastropoda gibi
makrofaunal grupların yoğunluğunda artış olmaktadır. Ryding and Rast (1989),
ötrofik göllerde Chironomidleri baskın organizmalar olarak vermektedir (Ertosun,
2007).
Ermenek Baraj Gölü bu sonuca göre ötrofik gibi görünse de birim alandaki zoobentos
miktarı bakımından fakir durumdadır. Ermenek Baraj Gölü’nde 406 adet/ m² olan
zoobentos miktarı; Yamula Baraj Gölü’nde 2007’de ortalama 276 adet /m², bu baraj
gölünün mansabında yer alan Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Göllerinde ise 2003 –
2004’te 3830 ve 9102 adet/m² bulunmuştur. Bu sonuçlar Ermenek Baraj Gölü’nün
trofik seviyesinin ötrofik düzeyde bulunan Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Göllerine göre
çok daha düşük düzeyde olduğunu göstermektedir.
Organik maddelerce çok kirlenmiş sularda Tubifex sp. populasyonu 920 cm²’ de 20
birey dolayındadır ( Tanyolaç 1993). Bu miktar m²’ de 217 bireye karşılık gelmektedir.
Ermenek Baraj Gölü’nde Tubifex sp. miktarı ise 9 adet/m² bulunmuştur.
145
Tubifex’ in az bulunmasını, baraj gölü dibinde yeterince organik madde birikmemiş
olmasının doğal sonucu olarak değerlendirmek gerekir. Ermenek Barajında
rezervuarın dolması beklenmeden limnolojik etüt çalışmalarına başlandığı için bu
durum beklenen sonuçlardan biridir.
Dip yapıda sınırlı sayıda canlı tespit edilmesi ve baraj gölünden alınan 20 adet dip
numunesinden 8’inde hiç canlı bulunmaması, dip yapının henüz oluşmadığının açık
göstergesidir. Bu yüzden trofik kategori ile ilgili değerlendirmelere dip canlılarını dâhil
etmemek uygun olacaktır.
146
4.3.5. Balıklar
Ermenek Çayının da dâhil olduğu Göksu Havzasının balık türleri Çizelge 4.3/5’te
verilmiştir.
Çizelge 4.3/5. Göksu Havzasında Tespit Edilen Balık Türleri

Latince Adı Türkçe Adı
Silurus glanis Yayın
Anguilla anguilla Yılan balığı
Stizostedion lucioperca Aklevrek (Sudak)
Squalus cephalus Tatlısu kefali
Barbus capito pectoralis Bıyıklı balık
Barbus plebejus escherichi Bıyıklı balık
Chondrostoma nasus Kababurun
Alburnus orantis İnci balığı
Vimba vimba tenella Tahta balığı
Mugil cephalus Deniz kefali
Mugil ramade Deniz kefali

Kaynak: Feasibility Study on Ermenek Hydroelecric Power Development Projeckt,
JICA, Aralık 1990
Limnolojik etütler kapsamında, Ermenek Baraj Gölünün Zeyve Çayı girişi bölümünde
yapılan ağ çalışmalarında, Alburnus orantis (İnci balığı), Cyprinus carpio (Aynalı
sazan) ve Oncorhynchus mykiss (Gökkuşağı alabalığı) tespit edilmiştir.
Kısıtlı sayıda yakalanan gökkuşağı alabalığının (Şekil 4.3/12) Zeyve Kaynağı

mansabındaki balık çiftliğinden kaçtığı bellidir. Aynalı sazanların kaynağı ise
belirlenememiştir. Bilindiği üzere aynalı sazan 2004 yılında DSİ balıklandırma
programından çıkarılmıştır. Ancak daha önce akış aşağısında bulunan Gezende
Barajına bırakılan aynalı sazanların, Ermenek Barajı inşaatı başlamadan, akış
yukarısına geçtikleri tahmin edilmektedir.
147
Boy 74 cm
Ağırlık 6,5 kg
Yaş 7 +
Şekil 4.3/12. Gökkuşağı Alabalığı Şekil 4.3/13. Aynalı Sazan
Tahmin edildiği gibi baraj gövde inşaatının başlaması öncesinde bir kısım aynalı
sazan Ermenek Barajı rezervuarına girmiş ve başka herhangi bir şekilde baraja balık
bırakılmamış ise, Ermenek Baraj Gölünde aynalı sazanın doğal olarak üredikleri
sonucu ortaya çıkmaktadır.
Barajın su tutması aşamasında Nadire Kaynakları mevkiinde, Salmo trutta

macrostigma’nın (Kırmızı Benekli Alabalık) varlığını sürdürdüğü, amatör balık
avcılarının ifadelerinden anlaşılmaktadır (Şekil 4.3/14 – 15).
Kaynak: Hamza Bıyıklı
Şekil 4.3/14. Kırmızı Benekli Alabalık Şekil 4.3/15. Nadire Kaynakları Mevkii
148
Çizelge 4.3/6. Ermenek Baraj Gölünde Tespit Edilen Balık Türleri ve Oranları
Balık Türleri Adet Sayısal % Gram Kütlesel %
Gökkuşağı Alabalık 4 0,5 10 420 4,4
Aynalı Sazan 56 6,9 93 590 39,7
İnci Balığı 747 92,6 131 725 55,9
Toplam 807 100,0 235 735 100,0
Ermenek Baraj Gölünün Zeyve avlak sahasında doğal balık faunasının esas itibariyle
inci balığından oluştuğu görülmektedir (Çizelge 4.3/6, Şekil 4.3/16). Kompozisyonda
yer alan gökkuşağı alabalığı ve aynalı sazan baraj gölünün doğal türleri değildir.
% Dağılım
Gökkuşağı 6,9 Aynalı
Alabalık 0,5 Sazan
İnci Balığı
92,6
Şekil 4.3/16. Ermenek Barajı Zeyve Avlak Sahası Balık Kompozisyonu
Baraj gölünün ilerideki evrelerinin izlenmesi bakımından, diğer avlak sahalarında da

ağ çalışmaları yapılarak Çizelge 4.3/5’te verilen balık türlerinden hangilerinin
149
bulunduğunun tespit edilmesi uygun olacaktır. Bilindiği üzere Ermenek Barajının
mansabında 1990 yılında işletmeye açılan Gezende Barajı denizle bağlantıyı
kestiğinden yılan balığı ve deniz kefalinin stokta bulunma ihtimali kalmamıştır.
Ermenek Baraj Gölünün, av teknik şartlarına ve yasaklarına uyulduğunda ticari

avcılığı yapılacak düzeyde gelişeceği tahmin edilen ve Ermenek Çayının da dâhil
olduğu Göksu havzasının doğal türlerinden olan yayın balığı ile balıklandırılması
uygun olacaktır.
150
5. SU KALİTESİ
Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından 30 Kasım 2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ne göre kıta içi
yüzeysel sular dört sınıfa ayrılmıştır:
Sınıf I : Yüksek kaliteli su

Sınıf II : Az kirlenmiş su
Sınıf III : Kirlenmiş su
Sınıf IV : Çok kirlenmiş su
Söz konusu yönetmelikte verilen, kalite sınıflarına göre suların kullanım amaçları ise
aşağıda özetlenmiştir:
Sınıf I – Yüksek Kaliteli Su

İçme suyu olma potansiyeli yüksek olan yüzeysel sular,
Yüzme gibi vücut teması gerektirenler dâhil rekreasyonel maksatlar için
kullanılabilir su,
Alabalık üretimi için kullanılabilir nitelikte su,
Hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacı için kullanılabilir nitelikte su,
Sınıf II – Az Kirlenmiş Su
İçme suyu olma potansiyeli olan yüzeysel sular,
Rekreasyonel maksatlar için kullanılabilir nitelikte su,
Alabalık dışında balık üretimi için kullanılabilir nitelikte su,
Mer’i mevzuat ile tespit edilmiş olan sulama suyu kalite kriterlerini sağlamak
şartıyla sulama suyu,
Sınıf III – Kirlenmiş Su

Gıda, tekstil gibi nitelikli su gerektiren tesisler hariç olmak üzere, uygun bir
arıtmadan sonra su ürünleri yetiştiriciliği için kullanılabilir nitelikte su ve sanayi
suyu,
151
Sınıf IV – Çok Kirlenmiş Su
Sınıf III için verilen kalite parametrelerinden daha düşük kalitede olan ve üst
kalite sınıfına ancak iyileştirilerek ulaşabilecek yüzeysel sular.
Su kalite sınıflarının belirlenmesinde kullanılan ve analizi yapılan parametrelere göre

tüm örnekleme noktalarında tespit edilen su kalite sınıfları Çizelge 5.1’de verilmiştir.
Çizelge 5.1 Ermenek Barajı Örnekleme Noktalarında Su Kalite Sınıfları
GÖL ORTALAMASI
ZEYVE KAYNAĞI
ERMENEK ÇAYI
KÜÇÜKSU ÇAYI
1. ÖRNEKLEME
2. ÖRNEKLEME
3. ÖRNEKLEME
BARAJ ÇIKIŞI
BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
Su Kalite
Parametreleri
Sıcaklık I I I I I I I I
pH I I I I I I I I
İletkenlik I II I I I I I I
Sodyum* I I I I I I I I
Klorür* I II II I I I I II
Sülfat* I I I I I I I I
Çözünmüş Oksijen I I I I I I I I
Amonyum Azotu I I I I I I I I
Nitrit Azotu IV III III III III III III IV
Nitrat Azotu I I I I I I I I
Toplam Fosfor III II III II II III II II

* 31 Mayıs 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği”nde bulunan fakat 30 Kasım 2012 tarihli “Yüzeysel Su Kalitesi
Yönetimi Yönetmeliği”nde yer almayan parametreler.
152
Çizelge 5.1 incelendiğinde; Sıcaklık, pH, Sodyum, Sülfat, Çözünmüş Oksijen,
Amonyum Azotu ve Nitrat Azotu parametrelerine göre tüm örnekleme noktalarında su
kalitesinin I. Sınıf olduğu,
İletkenlik değerlerinin Küçüksu Çayında ortalama 425 µS/cm değeriyle 400 µS/cm
olan I. Sınıf su üst limitinin çok az üzerinde ancak II. Sınıf su üst limiti olan 1000
µS/cm’nin çok uzağında olduğu,
Küçüksu Çayında ortalama 35,24 mg/L değeriyle su kalitesini I. Sınıfın dışına iten
klorürün II. Sınıf su üst limiti olan 200 mg/L değerinin çok uzağında olduğu
görülmektedir.
İlgili bölümlerde ayrıntılı bir şekilde incelendiği üzere, hatalı olan toplam fosfor ve
azot analiz sonuçlarını değerlendirme dışı bırakarak, Ermenek Baraj Gölü su
kalitesinin I. Sınıf olduğunu ve içme suyu, rekreasyonel maksatlar, alabalık üretimi,
hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacı dâhil tüm kullanımlar için uygun kalitede olduğunu
söylemek mümkündür.
153
6. ÖTROFİKASYON VE TROFİK SINIFLAMA
Ötrofikasyon, bir ekosistemde esas itibariyle azot ve fosfor içeren besin maddelerinin
yükselmesidir. Aynı zamanda birincil üretkenliğin artması, bitkilerin aşırı gelişmesi ve
çürümesi sonucunda çözünmüş oksijenin tükenmesi, su kalitesinin şiddetle düşmesi,
balık ve diğer sucul hayvan tür ve stoklarının azalması da ötrofikasyon anlamında
kullanılmaktadır.
Su ortamında, sucul bitkiler ile alg patlaması da denilen aşırı fitoplankton gelişimi
ekosistemin normal fonksiyonunu kesintiye uğratarak çeşitli problemlere neden
olmaktadır. Aşırı fitoplankton gelişimi olduğunda:
 Zehirli veya besin olarak tercih edilmeyen fitoplankton türleri gelişmekte

 Suyun berraklığı azalmakta, bulanıklık artmakta
 İçme suyu için renk, koku ve arıtma problemleri ortaya çıkmakta
 Çözünmüş oksijenin tükenmesi sonucunda balık kırgınları olmakta
 Kaliteli balık türleri kaybolmakta
 Hasat edilebilir balık miktarı düşmekte
 Su kütlesinin estetik değeri azalmaktadır.
Sayılan olumsuzluklara karşın toplumun her kesimi ötrofikasyon karşısında aynı tavrı
almayabilir. Örneğin su kuşları ile ilgilenenler, büyük su kuşu populasyonlarını
destekleyeceği için bir gölün ötrofik (trofik seviyesi yüksek) olmasını isterler. Buna
karşılık göl kıyısında dinlenme tesisi işletenler, yüzme ve su sporları için daha
elverişli olduğundan aynı gölün oligotofik (trofik seviyesi düşük) olmasını arzu
ederler. Bu yüzden su kaynaklarından sorumlu devlet otoritesinin, su kütlesinin trofik
seviyesini tespit etmesi, uygun seviyeyi koruması ve tercihi farklı kullanıcıları
uzlaştırması gerekmektedir.
154
6.1. Çeşitli Parametrelere Göre Trofik Değerlendirme
Göllerde trofik seviyenin (ötrofikasyon durumunun) belirlenmesi için fiziksel, kimyasal

ve biyolojik çeşitli parametreler kullanılagelmektedir. Ermenek Baraj Gölünde ölçülen
ve trofik seviye belirlenmesinde kullanılabilen bazı parametreler Çizelge 6/1’de
değerlendirilmiştir. Hatalı olduğu belirlenen toplam azot ve fosfor analiz sonuçları
değerlendirme dışı bırakılmıştır.
Çizelge 6/1. Ermenek Barajında Parametrelere Göre Trofik Seviye Durumu
Parametre Ölçülen Değer Trofik Kategori Referans

Ortalama Secchi 4,36 m OECD 1982 (Fixed Boundary
Mezotrofik
Sistem)
“ “ Oligotrofik YSKYY 2012
Minimum Secchi 1,90 m OECD 1982 (Fixed Boundary
Mezotrofik
Sistem)
Ortalama Klorofil a 2,47 µg/L Oligotrofik OECD 1982 (Fixed Boundary
Sistem)
“ “ Oligotrofik YSKYY 2012
Maksimum Klorofil a 8,92 µg/L Mezotrofik OECD 1982 (Fixed Boundary
Sistem)
TSI (SD) 38,78 Oligotrofik Carlson 1977
TSI (CHL) 39,47 Oligotrofik Carlson 1977
Epilimniyon:
0,16 Oligotrofik Tanyolaç 2004
Hipolimniyon Oranı
Düşey Oksijen Ortograd +
Mezotrofik Tanyolaç 2004
Değişimi Clinograd
Baskın Fitoplankton Bacillariohyta
Oligomezotrofik Wetzel 2001
Familyası Dinophyta
Cyclotella spp. Wetzel 2001
İndikatör Ceratium spp.
Oligotrofik
Fitoplankton Türleri Dinobryon spp. Mason 1991
Peridinium spp.
Çizelge 6/1’de değerlendirilen parametrelerin çoğunluğu baraj gölünü oligotrofik

düzeyde göstermektedir. Mezotrofik düzeyi gösteren parametrelerin varlığı, baraj
gölünün işletilmesinde ötrofikasyondan koruma önlemlerine azami dikkat edilmesi
gerektiğinin işareti sayılmalıdır.
155
6.2. Carlson Trofik Durum İndeksi (TSI)
Carlson tarafından oluşturulan trofik durum indeksi (trophic state index) (TSI) için
Secchi disk görünürlüğü, klorofil ve toplam fosfor değerleri kullanılmaktadır.
TSI (SD) = 60 – 14,41 ln (SD)
TSI (CHL) = 30,6 + 9,81 ln (CHL)

TSI (TP) = 4,15 + 14,42 ln (TP)
Doğal logaritma kullanılan bu formüllerde;
SD : Secchi disk görünürlüğü (m)

CHL : Klorofil pigmenti konsantrasyonu (mg/m3 = µg/L)
TP : Toplam fosfor konsantrasyonunu (mg/m3 = µg/L) ifade etmektedir.
30’dan küçük TSI değerleri oligotrof, 50 ile 70 arasındaki değerler ise ötrof göl ve
rezervuarlara karşılık gelmektedir. Hipertrofik koşullar 70’den büyük TSI değerlerinde
görülmektedir. Trofik durum indeksi, yoğun zooplankton gelişiminin olduğu, besin
elementlerinin mevsimsel olarak azaldığı dönemler ile alglerden kaynaklanmayan
bulanıklık dönemlerinde değişimler gösterebilir. TSI değerleri arasındaki sapmalar
Şekil 6/1’de açıklanmaya çalışılmıştır.
X ekseninin altındaki değerler fosfordan başka bir sınırlayıcı etkeni, bu eksenin

üzerindeki değerler ise sınırlayıcı etkenin fosfor olma ihtimalinin yüksekliğini işaret
etmektedir.
Y ekseninin sağındaki değerler, ışık geçirgenliğinin tahmin edilen klorofil indeksinden

daha büyük olduğunu işaret etmektedir. Burada zooplanktonik organizmaların
otlaması sonucunda küçük parçacıkların nispeten azalması söz konusudur.
Y ekseninin solunda alt köşedeki değerler, yüksek çözünmüş organik madde veya
algler dışındaki küçük parçacıklardan ileri gelen bulanıklık sebebiyle ışık
geçirgenliğinin düşmesini işaret etmektedir.
Ermenek Baraj Gölünde ölçülen Secchi disk ve klorofil değerleri yukarıda verilen
eşitliklerde yerine konulduğunda:
156
TSI (SD) = 60 – 14,41 ln (SD) = 60 – 14,41 ln 4,36 = 38,78
TSI (CHL) = 30,6 + 9,81 ln (CHL) = 30,6 + 9,81 ln 2,47 = 39,47
Elde edilen trofik durum indeksleri TSI (SD) 38,78 ve TSI (CHL) 39,47 değerlerine
göre Ermenek Baraj Gölü oligotrofik yapıda görünmektedir (Çizelge 6/2).
TSI (CHL) ile TSI (SD) farkının pozitif olması, Baraj Gölünde büyük parçacıkların
baskın ve zooplankton tarafından alg tüketiminin etkili olduğu anlamına gelmektedir.
(Şekil.6/1).
Işık geçirgenliği ve klorofil değerlerine göre hesaplanan indeksler birbirlerini

desteklemektedir. Güvenilir fosfor ölçümleri olmadığı için fosfora göre trofik durum
indeksi hesaplanmamıştır. Ancak Çizelge 6/2’de verilen Carlson TSI
değerlendirmelerine göre Ermenek Baraj Gölü’nde ortalama toplam fosfor değerinin
6 – 12 µg/L aralığında olması gerekmektedir.
+
Fosfor Sınırlayıcı Besin

TSI (CHL) – TSI (TP)
Büyük Parçacıklar Baskın

→
Küçük Parçacıklar Baskın

0
←
Çözünmüş Organik Madde Zooplanktonun Fitoplanktonu Artan

veya Oranda Tüketmesi
Kil Bulanıklığı Yüksek Fosfordan Başka Bir Sınırlayıcı
-―
Etkenin Varlığı
-― ← 0 → +
TSI (CHL) – TSI (SD)
Şekil 6/1. Trofik Durum İndeksleri Arasındaki Sapmaların Olası Nedenleri
157
Balıkçılık ve Rekreasyon Su Temini Trofik Durum ve Özellikler TSI
SD (m)
TP (µg/L)
Chl (µg/L)
Berrak su, oksijen yıl
<
Alabalık üretimine uygundur Suyu filtre edilmeden kullanılabilir boyunca hipolimniyonda
<6
<8
0,95
< 30
mevcut
Derin göller alabalık üretimine Sığ göllerde hipolimniyonda

Oligotofik
2,6
8–4
uygundur oksijensizlik oluşabilir

6–12
0,95–
30 – 40
Demir ve manganez suyun tat ve

Hipolimniyondan kaynaklanan Su nispeten berraktır, yaz
kalitesini bozabilir. Ham suyun
oksijensizlik alabalıkların ölmesine süresince hipolimniyonda
4–2
bulanıklığı filtrasyonu gerekli

12–24
yol açabilir. oksijensizlik ihtimali yüksektir.

2,6–7,3
40 – 50
kılabilir.
Mezotrofik
Oksijensiz hipolimniyon
Sadece ılık su balıkları için
158
kuşağı, makrofit sorunları
2–1
uygundur.
24–48
7,3–20
görülebilr
50 – 60
Ötrofik
Mavi–yeşil algler baskındır,

Yabancı ot,, alg ve bulanıklık
Ciddi tat ve renk sorunları alg patlamaları makrofit
yüzme ve ulaşıma engel olabilir
1–0,5
48–96
20–56
sorunları görülür
60 – 70
Yoğun alg ve makrofit

bulunur
96–192
56–155
70 – 80
0,5–0,25
Dayanıklı balıklar yaşayabilir,

yazın balık ölümleri görülür
Çizelge 6/2. Carlson TSI Değerlerine Göre Göllerin Trofik Durumu ve Özellikleri
Alg patlamaları olurken

Hipertrofik
> 80
>155
makrofit az görülür
< 0,25
192–384
6.3. Göllerin Trofik Seviyelerine Göre Görünüm Özellikleri
Göllerde trofik seviye durumlarına göre önemli görünüm farklılıkları bulunmaktadır.
Şekil 6/2. Oligotrofik Bir Gölün Genel Görünümü.
Oligotrofik göllerde berraklık ve mavi renk hâkimdir.
159
Şekil 6/3. Mesotrofik Gölden Bir Görünüm.
Mesotrofik göllerde berraklık azalmakta, renk maviden yeşile dönmektedir.
Şekil 6/4. Ötrofik Göllerden İki Görünüm.
Ötrofik göllerde berraklığın iyice azaldığı, yeşil rengin koyulaştığı veya sarımsı yeşile
döndüğü görülmektedir.
160
Şekil 6/5. Hipertrofik Göllerden İki Görünüm.
Hipertrofik göllerde berraklığın son derece kısıtlandığı, su yüzeyinin alg veya yosunla
kaplandığı görülmektedir.
161
Şekil 6/6. Ermenek Baraj Gölünün Genel Görünümü.
Ermenek Baraj Gölünün genel görünümü, trofik seviye parametrelerinin çoğunlukla

gösterdiği gibi, baraj gölünün oligotrofik düzeyde olduğunu kanıtlamaktadır.
162
7. TAŞIMA KAPASİTESİ
Denizel ortamlarla karşılaştırıldığında göl ve rezervuarlar, alansal olarak oldukça

küçük, zayıf akıntıya sahip ve suyun değişimi, günden çok ay veya yıl bazında olan
alıcı ortamlardır. Bu nedenlerle iç su alanlarında kafeslerde yetiştiricilikten
kaynaklanan atıkların etkisi denizlerdeki yetiştiriciliğin çevresel etkilerinden çok daha
fazla olabilmektedir (Beverıdge et al., 1997). Balık kafeslerinden alıcı ortama giren ve
esas olarak karbon ve azot içeren katı organik materyalin bir kısmı (yaklaşık % 15’i)
askıda katı madde olarak su kolonunda kalmakta, bir kısmı ise kafes dışındaki
balıklar tarafından tüketilmektedir. Önemli bir kısmı ise sedimentte birikerek bentik
sistemin organik madde bakımından zenginleşmesine, bentik makrofauna ve
sediment kimyasında önemli değişimlere yol açmaktadır (Ackefors and Enell, 1990).
Fosfor bütçe modeli öncelikle Vollenweider tarafından oluşturulmuş, Dillon ve Rigler

adlı Kanadalı araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Fosfor genellikle göllerde
sınırlayıcı besin elementi olduğu için model ile fosfor konsantrasyonu tahmin
edilmekte, toplam fosfor değeri de yaygın olarak limnolojistler tarafından göllerin
besin elementi seviyelerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Fosfor bütçe modelinin,
yapılan çalışmalarda derin ve sığ göllerde kullanıma uygun olduğu ve içsularda
entansif yetiştiricilik yapılacak alıcı ortamların taşıma kapasitesinin tahmininde
kullanılabileceği belirtilmiştir (Dıllon and Rıgler, 1974).
Trabzon’un Çaykara ilçesinde bulunan Uzungöl’ün genel hidrografik özellikleri ve

alabalık yetiştiriciliği için taşıma kapasitesinin belirlenmesi üzerine bir çalışma
yapılmıştır (Verep vd., 2003). Uzungöl’ün taşıma kapasitesinin belirlenmesinde,
Dillon ve Rigler tarafından geliştirilen fosfor bütçe modeli uygulanmış ve araştırma
kapsamında Uzungöl’ün taşıma kapasitesinin yani toplam kabul edilebilir fosfor
yükünün 70,58 g/m2.yıl olduğu belirtilmiştir. Bu değere göre gölün taşıma kapasitesi;
1,0/1; 1,5/1; 2,0/1; 2,5/1 yem değerlendirme oranlarına göre sırasıyla 2422 ton/yıl,
1395 ton/yıl, 980 ton/yıl ve 755 ton/yıl olarak tahmin edilmiştir (Çizelge 7/1).
Araştırıcılar göl çevresindeki alabalık işletmeleri, turistik tesisler ve sivil yerleşimin
atık sularının etkileri göz önüne alındığında gölün taşıma kapasitesinin aşıldığını ve
bu nedenle göl çevresindeki tesislerin sayısının sabit kalması ve hatta azalması
gerektiğini vurgulamışlardır.
163
Verep vd., (2003)‘ün Uzungöl’ün taşıma kapasitesine ilişkin bulguları Çizelge 7/1’de
verilmiştir.
Çizelge 7/1. Uzungöl’ün Bazı Özellikleri ve Taşıma Kapasitesine İlişkin Değerler

(Verep vd., 2003)
Özellikler Maksimum Ortalama Minimum
Göl derinliği (m) 5,84 3,08 1.50
Göl alanı (m2) 127609 3,08 -
Göl hacmi (m3) 393402 - -
Göl su seviyesi (cm) 180 69 24
Gölün taşıma kapasitesi (ton/yıl) 2421 - 755
Pulatsü (2003) tarafından, ağ kafeslerde entansif gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliğinin

yapıldığı Kesikköprü Baraj Gölü’nün (Ankara) taşıma kapasitesini tahmin etmek
amacıyla, Dillon ve Rigler (1974)’in geliştirdiği fosfor bütçe modeli göle uygulanmış
ve gölün taşıma kapasitesi 3335 ton/yıl bulunmuştur. Tahmin edilen bu değerin,
gölün o döneme ilişkin balık üretiminin yaklaşık olarak on katından fazla olduğu
belirtilmiştir. Aynı modelin uygulandığı ve 2004 yılı hidrolojik verilerinin kullanıldığı
Anonim (2005)’ te ise Kesikköprü Baraj Gölü’nde taşıma kapasitesi 6617 ton/yıl
olarak bildirilmiştir.
Kesikköprü Baraj Gölü’nde pelet ve ekstrude yem kullanan iki farklı ağ kafes
işletmesi verileri baz alınarak elde edilen fosfor bütçesi ve taşıma kapasitesine ilişkin
kantitatif bulgular Çizelge 7/2’de sunulmuştur (Aşır ve Pulatsu, 2008).
164
Çizelge 7/2. Kesikköprü Baraj Gölü’nün Fosfor Bütçesi ve Taşıma Kapasitesi
Parametreleri (Aşır and Pulatsü 2008)
Özellikler Sembol Değerler
Yetiştiricilik öncesi ortalama toplam fosfor konsantrasyonu (P)i 53,10

(mg/m3)
Kabul edilebilir maksimum toplam fosfor konsantrasyonu (P)f 60,0

(mg/m3)
Baraj Gölü’nün yetiştiricilik için kapasitesi ∆(P) 6,90
Fosforun sedimentte tutulma oranı x 0,5
Fosfor tutulma katsayısı R 0,23
Yetiştiricilikten kaynaklanan toplam fosfor yüklemesi Lbalık 5,17

(g/m2 .yıl)
İzin verilebilir yükleme değeri (kg/yıl) Lizin 30040
Bir ton balık üretimi için ortama bırakılan fosfor miktarı (kg) Pelet 11,42
Ekstrude 7,64
Gölün taşıma kapasitesi (ton/yıl) Pelet 2630
Ekstrude 3932
Büyükçapar ve Alp (2006) adlı araştırmacılar da Dillon-Rigler fosfor bütçe modelini

Menzelet Rezervuarı’na (Kahramanmaraş) uyarlamışlar ve toplam kabul edilebilir
fosfor yüklemesi ve taşıma kapasitesini sırasıyla 84,67x106 g/yıl ve 6998 ton/yıl
olarak tahmin etmişlerdir (Çizelge 7/3).
165
Çizelge 7/3. Menzelet Rezervuarı Hidrolojik ve Fosfor Bütçe Parametreleri
(Büyükcapar and Alp 2006)
Özellikler Sembol Değer
Drenaj alanı (km2) Ad 8430,00
Yüzey alanı (km2) As 42,00
Göl hacmi (106 m3) V 1310,30
Ortalama derinlik (m) Z 33,70
Çıkış suyu (106 m3) Q 2529,00
Seyrelme hızı (yıl) P 1,93
Suyun yenilenme süresi (yıl) tw=1/p 0,51
Fosfor yüklemesi (106 g/yıl) 84,67
Gölün taşıma kapasitesi (ton/yıl) 6998
Tokat ilinde bulunan Almus Baraj Gölü’nde Türkiye’de bulunan diğer baraj göllerinde
olduğu gibi alabalık yetiştiriciliği hızlı bir artış göstermektedir. Almus Baraj Gölü’nün
taşıma kapasitesinin belirlenmesi üzerine yapılan bir çalışmada, Almus Baraj
Gölü’nün fosfor taşıma kapasitesi 2275,21 mg/m2.yıl olarak bulunmuş, gölde 6981,76-
4023,33 ton/yıl değerleri arasında balık yetiştiriciliği yapıldığında gölün ötrofikasyona
uğramaksızın kendi kendini yenileyebileceği sonucuna varılmıştır (Polat ve Özmen,
2011). Buhan vd. (2010) tarafından belirlenen Almus Baraj Gölü taşıma kapasitesine
ilişkin sonuçlar ise Çizelge 7/4’de sunulmuştur.
166
Çizelge 7/4. Almus Baraj Gölü’nün Alabalık Kültürü İçin Fosfora Dayalı Taşıma
Kapasitesi Bulguları (Buhan vd. 2010)
Göl alanı (m2) A 313x105
Göl hacmi (m3) V 950x106
Çıkan su hacmi (m3/yıl) Q 750x106
Ortalama derinlik (m) z=V/A 30,351
Yenilenme süresi (1/yıl) ρ=Q/V 0,789
Gölün taşıma kapasitesi (ton/yıl) 5536
Çevlik ve Elibol (2011) tarafından Yamula Baraj Gölü’nün (Kayseri) taşıma

kapasitesi, 60 mg/m3 limit TP değeri kullanıldığında 24618 ton/yıl, 40 mg/m 3 limit TP
değeri kullanıldığında ise 10942 ton/yıl olarak tahmin edilmiştir.
Ağ kafeslerde sürdürülebilir yetiştiricilik için geliştirilen ve -Ağ Kafeslerde Yetiştiriciliğe

İlişkin Karar Destek Sistemi- kısaca CADS_TOOL olarak adlandırılan bir bilgisayar
programı, Gökçekaya Baraj Gölü’nde ağ kafeslerde gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği
yapan düşük (29 ton/yıl) ve yüksek (950 ton/yıl) kapasiteli farklı iki işletmede
kullanılmıştır. Ağ kafes işletmelerinde CADS_TOOL kapsamındaki modüllere göre
alan sınıflandırması, alan seçimi, ağ kafeslerde taşıma yoğunluğu (kg/m3) belirlenmiş
ve alıcı ortamın taşıma kapasitesi tahmin edilerek işletmelerin sosyo-ekonomik
durumları değerlendirilmiştir (Pulatsü ve Özdal, 2012).
7.1 Ermenek Baraj Gölü Taşıma Kapasitesi – Seçenek 1
Araştırma kapsamında Dillon ve Rigler’in fosfor bütçe modeli ile taşıma kapasitesi
tahmininde aşağıdaki basamaklar izlenmiştir;
1) Alıcı ortamın toplam fosfor değerinin bilinmesi gerekmektedir. Ilıman iklim

kuşağındaki bir gölde toplam fosfor değerinin belirlenmesi için yapılacak ölçüm suyun
iyice karıştığı zamanda yapılmalıdır.
167
2) Bir göl ya da rezervuarın taşıma kapasitesi üretim öncesi ve sonrası su kolonunun
verimliliği arasındaki farkın belirlenmesine dayanmaktadır.
3-) Suyun kapasitesi entansif yetiştiricilik için toplam fosfor (P), kullanım öncesi
fosfor (Pi) ile kabul edilebilir fosfor (Pf) değerleri arasındaki farktır.
P= Pf- Pi (1)
Toplam fosfor (P) işletmeden gelen fosfora (Lbalık), gölün büyüklüğüne (A), suyun
kendini yenileyebilme ve yüklemeyi kaldırabilme yetisine bağlı olmaktadır.
P= Lbalık(1-Rbalık) z p (2)
Rbalık değeri, hesaplanması en zor parametredir. İşletmelerden gelen fosforun en az

%45-50’si sedimentin yapısına bağlı olarak sedimente olmakta ve şu şekilde
hesaplanmaktadır;
Rbalık=x+[(1-x)R] (3)
x= fosforun sedimente doğru çökme oranıdır. (0,45-0,55)
R= fosfor tutulma kapasitesidir. R=1/1+0,747p0,507
p= seyrelme hızıdır. (1/yıl)
4-) Kabul edilebilir toplam fosfor yükleme şu şekilde hesaplanmaktadır;
La=Lbalık . A (4)
5-) Entansif kafes yetiştiriciliği (ton/yıl) kapasitesi, kabul edilebilir toplam fosfor
yüklemesi La’nın 1 ton yetiştiricilikten ortama bırakılan fosfor miktarına bölünmesiyle
bulunmaktadır.
Çizelge 7/5’deki verilere göre;
1-) Ermenek Baraj Gölü’nün üretim öncesi ortalama fosfor değeri [P i]= 20,0 mg/m3
olarak ölçülmüştür.
2-) 60 mg/m3 maksimum kabul edilebilir fosfor değeri (Pf) olarak kabul edilmiştir.
168
3-) Hesaplama; P=Pf-Pi =40,0mg/m3
Lbalık=P z p/1-Rbalık
R=1/1+0,747p0,507
p= Çizelgedeki verilere göre 0,28 ise;
R= 0,72 olarak hesaplanmaktadır.
Çizelge 7/5. Ermenek Baraj Gölü’nün Morfometrik, Hidrolojik ve Fosfor Bütçe

Parametreleri
Yetiştiricilik öncesi ortalama (P)i 20,00

toplam fosfor konsantrasyonu
(mg/m3)
Yüzey alanı (km2) AO 58,74
Göl hacmi (106m3) V 4582
Ortalama derinlik (m) z 78,00
Göle gelen toplam su miktarı

Q 1289,60
(106 m3)
Seyrelme hızı (yıl-1) p=Q/V 0,28
Suyun yenilenme süresi (yıl) tw=1/p 3,55
Fosfor tutulma katsayısı R 0,72
*(P)f = 60 mg/m3 ; 54 000
Gölün taşıma kapasitesi (ton/yıl) TK *(P)f = 35 mg/m3; 20 000
*(P)f = 30 mg/m3; 13 500
*Kabul edilebilir maksimum toplam fosfor konsantrasyonu (mg/m 3)
169
Rbalık=x+[(1-x)R] (3) eşitliğinden
x=0,5 olarak alınmaktadır.
Rbalık= 0,5+(1-0,5) 0,72
Rbalık=0,86 olarak hesaplanmaktadır.
P= Lbalık(1-Rbalık) z p (2) eşitliğinden
Lbalık=40.78.0,28/1-0,86
Lbalık=40.78.0,28/0,14
Lbalık=6 240 mg /m2.yıl = 6,24 g /m2.yıl olarak hesaplanmaktadır.
4-) Barajın yüzey alanı 58,74x106 m2 ise toplam kabul edilebilir yükleme La;
La=Lbalık.A (4) eşitliğinden
La=6,24 g /m2 .yıl x 58,74 x 106 m2
La= = 366,54 x 106 g yıl = 366 540 kg/yıl
5-) Entansif alabalık yetiştiriciliği yapılan bir işletmede ortama bırakılan fosfor miktarı
şu şekilde hesaplanmaktadır;
Ekstrude yemin fosfor içeriği: % 0,9
1 ton yemde 9,0 kg fosfor bulunur.
Yem değerlendirme oranı: 1,0 ise,
Pyem= 9,0 kg’dır.
Alabalığın fosfor içeriği % 0,22’dir.
1 ton yaş balık bünyesindeki fosfor miktarı 2,2 kg.
Ortama bırakılan fosfor miktarı = 9,0-2,2 = 6,8 kg/ton balık

170
6-) Fosfor yüklemesi 6,8 kg/ton olan bir işletmede üretimi yapılacak maksimum balık
miktarı (Taşıma Kapasitesi) şu şekilde hesaplanmaktadır;
Taşıma kapasitesi = 366 540 kg/yıl / 6,8 kg/ton = 53 902,94 ton/yıl
Ermenek Baraj Gölünün Taşıma Kapasitesi ≈ 54 000 ton/yıl
7.2 Ermenek Baraj Gölü Taşıma Kapasitesi – Seçenek 2
Ermenek Baraj Gölü yüksek kalitede su kütlesine sahiptir. Çeşitli parametrelere göre
oligo-mezotrofik düzeyde beslenmiş olduğu tespit edilen baraj gölü, yukarıda
hesaplanan taşıma kapasitesinin tamamı kullanıldığında kısa zamanda ötrofik
düzeye geçmiş olacak ve su kalitesi düşecektir.
Entansif alabalık yetiştiriciliği, beslenme kategorisi oligotrofik ve mezotrofik olan baraj

göllerinde güvenle yapılabilmektedir. Ötrofik ve hipertrofik olan baraj gölleri, su
kalitesi düşük olduğu için yetiştiriciliğe uygun değildir.
Baraj gölünde sürdürülebilir bir yetiştiricilik yapılabilmesi için; taşıma kapasitesi

mezotrofik seviyenin içinde kalacak şekilde belirlenmesi, buna göre kabul edilebilir
toplam fosfor limiti olarak, Anonim 1982’de verilen trofik sınıflandırmada, mezotrofik
göllerin üst sınırı olan 35 mg/m3 değerinin alınması uygun olacaktır.
1-) Ortalama fosfor değeri [Pi]= 20,0 mg/m3’dür.
2-) Kabul edilebilir fosfor limiti (Pf) = 35 mg/m3.
3-) Hesaplama;
P = Pf-Pi = 35-20 = 15,0 mg/m3
Lbalık =P z p/1-Rbalık
R=1/1+0,747p0,507 p= Çizelgedeki verilere göre 0,28 ise;
171
Rbalık=x+[(1-x)R] (3) eşitliğinde
Rbalık= 0,5+(1-0,5) 0,72
P = Lbalık(1-Rbalık) z p (2) eşitliğinden
Lbalık = 15x78x 0,28/1-0,86
Lbalık = 15x78x 0,28/0,14
Lbalık = 2340 mg /m2 .yıl
Lbalık = 2,34 g /m2 .yıl
La = 2,34 x 58,74 x 106 = 137,45 x 106 g/yıl = 137450 kg/yıl
5-) İntansif alabalık yetiştiriciliği yapılan bir işletmede ortama bırakılan fosfor miktarı
şu şekilde hesaplanmaktadır;
Ekstrude yemin fosfor içeriği: % 0,9
1 ton yemde 9,0 kg fosfor bulunur.
Yem değerlendirme oranı: 1,0 ise,
Pyem= 9,0 kg’dır.
Alabalığın fosfor içeriği % 0,22’dir.
1 ton yaş balık bünyesindeki fosfor miktarı 2,2 kg.
Ortama bırakılan fosfor miktarı = 9,0-2,2 = 6,8 kg/ton balık

172
Taşıma kapasitesi = 137450 kg/yıl / 6,8 kg/ton = 20213,24 ton/yıl
7.3. Ermenek Baraj Gölü Taşıma Kapasitesi – Seçenek 3
Ermenek Baraj Gölünün, Seçenek – 2’de verilen 20 000 ton/yıl üzerinden kafeslerde
balık yetiştiriciliğine açılmasının uygun olacağı 29.03.2012 tarihinde Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğüne bildirilmiştir5.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğünce 30.11.2012 tarihinde

yayımlanan “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” baraj göllerinin yetiştiriciliğe
açılması kriterlerine açıklık getirmiştir. Buna göre oligotrofik ve mezotrofik göllerin
yetiştiriciliğe açılması benimsenmiş ve mezotrofik göllerin toplam fosfor üst sınırı 30
mg/m3 olarak belirlenmiştir.
Bu durumda, kabul edilebilir toplam fosfor limiti olarak 30 mg/m 3 değerinin alınması
suretiyle yeni bir taşıma kapasitesi hesaplanması gereği ortaya çıkmaktadır.
1-) Ortalama fosfor değeri [Pi]= 20,0 mg/m3’dür.
2-) Kabul edilebilir fosfor limiti (Pf) = 30 mg/m3.
3-) Hesaplama;
P = Pf-Pi = 30-20 = 10,0 mg/m3
Lbalık =P z p/1-Rbalık
R=1/1+0,747p0,507 p= Çizelgedeki verilere göre 0,28 ise;
5
29.03.2012 tarih ve 126337 EDYS numaralı yazı
173
Rbalık=x+[(1-x)R] (3) eşitliğinde
Rbalık= 0,5+(1-0,5) 0,72
P = Lbalık(1-Rbalık) z p (2) eşitliğinden
Lbalık = 10x78x 0,28/1-0,86
Lbalık = 10x78x 0,28/0,14
Lbalık = 1560 mg /m2 .yıl
Lbalık = 1,56 g /m2 .yıl
La = 1,56 x 58,74 x 106 = 91,63 x 106 g/yıl = 91630 kg/yıl
5-) İntansif alabalık yetiştiriciliği yapılan bir işletmede ortama bırakılan fosfor miktarı,
önceki bölümde 6,8 kg/ton balık olarak hesaplanmıştır.
Taşıma kapasitesi = 91630 kg/yıl / 6,8 kg/ton = 13 475 ton/yıl
174
8. BALIKÇILIK
Ermenek Baraj Gölü’nde aynı anda iki tür balıkçılık yapılması mümkündür. Birincisi
rezervuarda doğal olarak bulunan balık türlerinin veya balıklandırma programları
çerçevesinde aşılanan balıkların oluşturacakları stokların avlanma hakkının
kiralanması suretiyle yapılan ticari avcılık, ikincisi ise projeye dayalı yetiştiricilik
yapılmasıdır.
Yetiştiricilikte en çok entansif yetiştiricilik diye tabir edilen, rezervuarın uygun

yerlerine kurulan ağ kafeslerde suni yemleme ile yapılan yetiştiricilik türü
uygulanmaktadır.
Baraj gölünün tamamı bir kişi, kooperatif veya birlik tarafından kiralandığı zaman yarı
entansif ve ekstansif yetiştiricilik türlerinin de uygulanması mümkündür. Ekstansif
yetiştiricilikte rezervuar kiracı tarafından balıklandırılmakta, doğal ortamda
beslenerek büyüyen balıklar avlanmaktadır.
Yurdumuzda henüz uygulaması bulunmayan ekstansif yetiştiricilik türünün önemli

avantajları bulunmaktadır. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:
1. Yetiştiriciliğin en önemli gider kalemi olan yem masrafı yoktur.

2. Yem kullanılmadığından su kalitesine olumsuz etkisi yoktur.
3. Göl ortamında doğal olarak üreyen ve balıkların gıdasını oluşturan canlıların
öldükten sonra göl dibinde birikmesi yerine balıklar tarafından daha fazla tüketileceği
için su kalitesine olumlu etkisi olacağı beklenmektedir.
4. Suni yem yerine doğal yemlerle beslenen balıkların yüksek kalite ve lezzeti
sayesinde daha iyi pazar değeri bulacağı tahmin edilmektedir.
Yarı entansif yetiştiricilikte ise baraj gölünün perdelerle ayrılan bir bölümüne balıklar
daha yoğun stoklanmakta ve ortamdaki doğal besinlere ilave olarak suni yemleme
yapılmaktadır. Suni olarak beslenecek balıkların tel kafeslerle Baraj Gölünün belli bir
yerinde tutulabilmesi için su seviyesinin nispeten sabit olması gereklidir. Su
seviyesinin yıl boyunca geniş bir aralıkta değişim gösterdiği baraj göllerimizde bu
yetiştiricilik türünün uygulanamayacağı düşünülmektedir.
175
Buna karşılık yüzey alanının tamamı bir kişi veya kuruluş tarafından kiralanan küçük
barajlarımızda yapılması mümkün görülen yarı entansif yetiştiricilik türü
uygulamalarına göletlerde başlanmıştır.
Ermenek Baraj Gölü’ne ulaşım belli ve kısıtlı sayıda noktadan sağlanmaktadır. Göl
alanının kontrolü nispeten kolay fakat çok derin ve kısıtlı avlak sahasıyla ekstansif ve
yarı entansif yetiştiriciliğe uygun olmadığını söylemek mümkündür.
Ermenek Baraj Gölü yüksek su kalitesiyle kafeslerde balık yetiştiriciliğine çok

uygundur. Ticari avcılık faaliyetleri de uygulanabilir bir sektör olarak görülmektedir.
Ayrıca, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yayımlanan “Ticari ve amatör

amaçlı su ürünleri avcılığını düzenleyen tebliğ” kuralları çerçevesinde amatör
avcıların da diğer baraj göllerinde olduğu gibi Ermenek Baraj Gölü’nden de
yararlanma imkânları bulunmaktadır.
176
8.1. Ticari Avcılık
Ülkemizdeki baraj gölleri genellikle derin vadi tipinde olup yüzey alanlarına göre dar
littoral sahalara sahiptir. Littoral sahaların genişliği balıkların doğal ortamda
beslenmesi ve avcılık için çok önemlidir. Bu bakımdan baraj göllerimiz genelde
yapısal olarak oligotrofik (az verimli) karakterdedir.
Türkiye’de işletmedeki baraj göllerinin balık verimiyle ilgili olarak tarafından yapılan
bir değerlendirme (Tüfek ve Yalçın, 2007) Çizelge 8/1’de verilmiştir. Barajların göl
alanı büyüdükçe balık verimlerinin azaldığı görülmektedir.
Ortalama balık verimi değerlerine göre, 5874 ha göl alanıyla Ermenek Baraj
Gölünden bir yılda ticari avcılıkla 60 ton balık elde edilebileceği anlaşılmaktadır.
Uygun balıklandırma programlarıyla bu miktarı artırmak mümkündür.
Limnolojik etütler sırasında yakalanan ve balık çiftliğinden göle kaçtığı belli olan
gökkuşağı alabalığı ile Gezende Barajından geldiği tahmin edilen aynalı sazanın
baraj gölünde çok iyi geliştiği görülmüştür.
Çizelge 8/1. Barajların Rezervuar Alanı ve Avcılık Verimliliğine Göre Sınıflandırılması

göre toplam alan
olan baraj sayısı
hesabına konu
işletme kotuna
Ortalama yıllık
Yüzey alanına
balık verimi
Yıllık verim
göre baraj
Ortalama
kg/ha
sınıfı
Küçük (< 1000 ha) 102 26 300 27,4
Orta (1000 – 5000 ha) 24 61 300 14,1
Büyük (> 5000 ha) 7 196 000 10,2
Toplam 133 283 600 23,5
Baraj gölünün, Göksu Havzasının doğal türü olan yayın balığı ve pullu sazan ile
balıklandırılması durumunda ticari avcılık kapasitesinin daha da artacağı
beklenmektedir.
177
8.2. Yetiştiricilik
DSİ Genel Müdürlüğünün kullanımında bulunan ve ticari avcılığa açılan 157 adet
baraj gölünden yılda 13 000 ton balık avlanmasına karşılık 109 adet barajda
faaliyette bulunan 530 kafes balıkçılığı işletmesinin yıllık üretim kapasitesi 186 500
tona ulaşmıştır. Bu işletmelerin 31.12.2012 tarihi itibariyle fiili üretimi 100 700 ton/yıl
olarak gerçekleşmiştir (Şekil 8/1).
Ton/Yıl Baraj Göllerinde Balıkçılık Durumu 2012

250000
200000
186 500
150000
100 700
100000
50000
13 000
0
Yetiştiricilik
Yetiştiricilik
Ticari Avcılık
530 Proje
109 Baraj
Fiili Üretim
157 Baraj
Şekil 8/1. Baraj Göllerinde Ticari Avcılık ve Yetiştiricilik Verileri (31.12.2012)
2011–2012 yıllarında gerçekleştirilen göl araştırmalarında elde edilen verilerin

değerlendirilmesi sonunda, Ermenek Baraj Gölü’nün 20 000 ton/yıl kapasite ile
yetiştiriciliğe açılması uygun görülmüştür. Belirlenen kapasite uygulamaya
konulduğunda, ticari avcılıkla yurt çapındaki barajlardan elde edilenden daha fazla
balık üretimi tek başına Ermenek Baraj Gölü’nden sağlanmış olacaktır (Şekil 8/2).
178
Ton/Yıl Ermenek Barajında Balıkçılık Durumu
60000
56 000
50000
40000
30000
20 000
20000
13 500
10000
60
0
Avcılık
Ticari
TP Limiti 30
TP Limiti 35
TP Limiti 60
Kapasitesi
Kapasitesi
Kapasitesi
Taşıma
Taşıma
Taşıma
Şekil 8/2. Ermenek Baraj Gölü’nde Ticari Avcılık ve Yetiştiricilik Kapasitesi
Belirlenen taşıma kapasitesinin aşılmaması, kaliteli yem kullanımı ve diğer

yetiştiricilik teknik şartlarına uygun davranılması durumunda, Ermenek Baraj
Gölü’nden uzun yıllar yetiştiricilik yoluyla yüksek kalitede ürün elde edilebileceği
tahmin edilmektedir.
179
180
9. TARTIŞMA VE SONUÇLAR
9.1 Fiziksel Özellikler
Derinlik, göllerin trofik seviyelerini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Derinliği az,
littoral sahaları (sığ kıyı kesimleri) geniş göller, derin göllere göre daha verimlidir.
Maksimum derinlik bakımından Ermenek Barajı 204 m ile Deriner Barajından sonra
ikinci sırada yer almaktadır. Ortalama derinlik bakımından ise 78 m ile Türkiye’nin en
derin barajı niteliğindedir.
Nisan 2011 – Ocak 2012 arasındaki bir yıllık dönemde ölçülen Secchi değerleri 1,90
ile 8,00 m arasında değişmekte olup göl ortalaması 4,36 metredir. Hem ortalama
hem de minimum Secchi değerlerine göre Baraj Gölü mezotrofik düzeyde beslenmiş
görünmektedir (Anonim, 1982).
Seki değerleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğünce 30

Kasım 2012 tarihinde yayımlanan “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği”
kriterlerine göre değerlendirildiğinde; Ermenek Baraj Gölü’nün oligotrofik düzeyde
olduğu anlaşılmaktadır.
Ermenek Barajını besleyen ana kaynak olan Ermenek Çayı yağışlarla bulandığı için
ortalama bulanıklık değeri (31,0 NTU) nispeten yüksektir. Küçüksu Çayı (3,7 NTU) ve
Zeyve Kaynaklarında (2,13 NTU) yıl boyu berrak akımlar görülmüştür. Baraj gölü de
düşük bulanıklık değeri (2,37 NTU) nedeniyle çok berrak göl aynasına sahiptir.
Baraj gölünde ölçülen sıcaklık değerleri 9,4 ile 27,6 °C arasında değişmektedir.
Ortalama sıcaklık değeri 14,77 °C olup kıta içi su kaynakları kriterlerine göre I. Sınıf
su kalitesini sağlamaktadır.
Sıcaklık etkisiyle bütün göllerde sıcaklık tabakalaşması oluşmaktadır. Derinliğe göre

sıcaklık farkı çok az olan en üstteki tabakaya “epilimniyon” (üst kuşak), sıcaklığın
derinlikle hızlı düşüş gösterdiği orta tabakaya “metalimniyon” (orta kuşak) ya da
“termoklin tabakası” denilmektedir. Termoklin tabakasının altında da “hipolimniyon”
denilen derin kuşak bulunmaktadır.
181
Epilimniyon ve hipolimniyon kuşaklarındaki su kütlesinin oranı Tanyolaç 1993’te trofik
seviye kriterleri arasında yer almaktadır. Ötrofik göllerde epilimniyon/hipolimniyon
oranının 1’den büyük, oligotrofik göllerde ise 1’den küçük olduğu ifade edilmektedir.
Söz konusu oran; Hirfanlı Baraj Gölünde 2,42, Kesikköprü Baraj Gölünde 0,44
Yamula Baraj Gölünde 0,65 ve Ermenek Baraj Gölünde 0,19 olarak tespit edilmiştir.
Bu değerlere göre Hirfanlı Baraj gölünün ötrofik, diğerlerinin oligotrofik olması
gerekmektedir.
Ölçümü yapılan diğer trofik seviye parametreleri Hirfanlı Baraj Gölünün ötrofik,
Ermenek Baraj Gölünün ise oligotrofik olduğunu doğruladığı tespit edilmiştir.
Mezotrofik düzeyde olduğu belirlenen Yamula Baraj Gölüne özümleme kapasitesinin
üzerinde besin girdiği, Kesikköprü Baraj Gölünün ise aşırı besin girişi nedeniyle
ötrofik seviyeye çıktığı anlaşılmaktadır.
Ermenek Barajının giriş ve çıkışında ölçülen tüm pH değerleri kıtaiçi su kaynaklarının

sınıflandırılmasına göre I.sınıf su kalitesine ve içmesuyu standartlarına uymaktadır.
Göl içinde en küçük 7,10 ve en büyük 8,63 arasında değişen pH değerleri balık
yaşamı ve yetiştiricilik için de uygundur.
Ortalama 298 µS/cm elektriksel iletkenlik değeri ile Ermenek Baraj Gölü kıta içi su
kaynaklarının sınıflandırılmasına göre I. Sınıf su kalitesini sağlamaktadır. Besleyen
kaynaklardan Ermenek Çayı ile Zeyve Kaynaklarının kalitesi de I. Sınıftır. Besleyen
kaynaklardan Küçüksu Çayı ile sızıntı sulardan oluşan çıkış suyunun iletkenlik
değerinin I. Sınıf su limitini aştığı tespit edilmiştir.
Ermenek Baraj Gölündeki toplam çözünmüş madde miktarı, ortalama 174 mg/L
olarak bulunmuştur. Ortalama toplam çözünmüş katı değerlerinin gölün ortalama
derinliğine bölünmesiyle elde edilen ve yıllık tahmini balık veriminin kaba bir
göstergesi olarak öngörülen morfoedafik indeksin (MEI) Kanada'daki verimli göller
için 10 ila 30 arasında değiştiği ifade edilmektedir (Cole, 1979).
MEI, Yamula Baraj Gölü için 38, Hirfanlı Baraj Gölü için 49, Kesikköprü Baraj Gölü
için 70 olarak hesaplanmıştır. Bu değerlendirmeye göre her üç gölde aşırı balık
verimi beklenmelidir.
182
Yukarıdaki değerlendirmeye göre, 2,25 olarak hesaplanan MEI değeri ile Ermenek
Baraj Gölünün su ürünleri açısından düşük verimli olacağını tahmin etmek
gerekmektedir. Ancak araştırmalar sırasında yapılan ağ çalışmaları baraj gölünün
balık verimi açısından çok verimli olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, MEI ile
balık verimi arasında kurulan ilişkinin en azından bizim göllerimizde geçerli olmadığı
anlaşılmaktadır.
183
9.2. Kimyasal Özellikler
Ermenek Baraj Gölünde ölçüm yapılan dönemlerde, çözünmüş oksijen

konsantrasyonu 3,99 ile 15,83 mg/L arasında değişmektedir. 30 m derinliğe kadar
yapılabilen çözünmüş oksijenin göl ortalaması 9,11 mg/L ile I. Sınıf su kalitesindedir.
Ayrıca birbirine çok yakın seyreden çözünmüş oksijen ortalama değerleri, benzer
koşulların ve I. Sınıf su kalitesinin tüm örnekleme bölgelerinde hüküm sürdüğünü
göstermektedir.
Her üç örnekleme bölgesinde de 16 m derinliğe kadar doygunluk derecesinin

üzerinde olan çözünmüş oksijen değerinin Temmuz ve Ekim aylarındaki ölçümlerde
16-20 m aralığından sonra doygunluk değerinin altına düştüğü görülmüştür.
Çözünmüş oksijenin en düşük değeri 3,99 mg/L ile baraj gövdesine yakın olan 3.
Örnekleme bölgesinde, 24 m derinlikte tespit edilmiştir. 24 m derinlikten sonra
oksijenin tekrar artmaya başladığı görülmektedir.
Ermenek Baraj Gölündeki dikey çözünmüş oksijen değişimi, oksijen bolluğu ve aşırı
doygunluğunu, yüksek su kalitesinin sonucu olarak değerlendirmek gerekir.
Kafeslerde balık yetiştiriciliği için çok elverişli olan bu koşulların devamının
sağlanması baraj gölündeki su kalitesinin korunmasına bağlıdır.
Baraj gölü çevresinde nüfus artışı ve dolayısı ile dışardan gelecek kirlilikte bir artış
beklenmemektedir. Bu yüzden su kalitesinin korunması, esas itibariyle yetiştiricilik
kapasitesinin sınırlandırılmasına bağlıdır. Bu sağlandığında kaliteli ürün elde edilmesi
ve uzun yıllar sürdürülebilir yetiştiricilik yapılması mümkün görülmektedir.
Ermenek Baraj Gölü ortalama 141 mg/L CaCO3 toplam sertlik değeriyle orta sert
sular grubuna girmektedir. Ancak yine de birçok su kaynağımıza göre oldukça
yumuşak kalmaktadır.
Çeşitli kullanımlar için sakıncalı olmasına karşılık yüksek sertlik derecesi sucul yaşam
için faydalıdır. Sertliği meydana getiren kalsiyum ve magnezyum iyonları bir yandan
canlıların kemik, kabuk ve hücre yapılarında kullanılırken diğer yandan bu canlılar
için zehirli maddelerin etkisini azaltıcı yönde rol oynamaktadırlar. Bu açıdan
bakıldığında, Ermenek Baraj Gölündeki sertlik değerlerinin su ürünlerinin gelişimi ve
balık yetiştiriciliği için çok uygun olduğu görülmektedir.
184
-- - - --
Ermenek Barajında tespit edilen anyonlar CO3 , HCO3 , Cl ve SO4 iyonlarından
-
oluşmaktadır. pH değerleri 10’u geçmediği için ortamda hidroksil (OH ) iyonu
bulunmamaktadır.
Karbonat değeri 0 – 30 mg/L (ortalama 6,00) arasında, bikarbonat değeri 36,6 –

192,5 mg/L (ortalama 123,4), klorür 4,97 – 42,60 mg/L (ortalama 23,63), sülfat değeri
ise 3,84 – 19,68 mg/L (ortalama 9,80) arasında değişmektedir.

Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ekinde bulunan “Kıtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarının
Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” arasında anyon ve katyon parametrelerine yer
verilmemiştir.
Söz konusu yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan 31.12.2004 tarihli “Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği” kalite kriterleri arasında anyonlardan klorür ve sülfat,
katyonlardan ise sodyum parametreleri yer almakta idi. Buna göre
değerlendirildiğinde sülfat konsantrasyonunun tüm örnekleme noktalarında I. Sınıf su
kalitesini sağladığı, klorür bakımından ise, küçük farklar ile Küçüksu Çayı, Zeyve
Kaynağı ve baraj çıkışında II. Sınıfa düşen su kalitesinin, baraj gölünde I. Sınıf
Katyonlardan sodyum 0,92 – 11,73 mg/L arasında (ortalama 5,50), potasyum 0,78 –
2,34 mg/L (ortalama 1,64), kalsiyum 22,00 – 52,00 mg/L (ortalama 33,42),
magnezyum ise 9,72 – 18,23 mg/L (ortalama 13,71) arasında değişmektedir. Tespit
edilen katyon değerleri I. Sınıf su kalitesini sağlamaktadır.
185
Baraj gölünü besleyen kaynaklardaki ortalama organik madde miktarı (PV), Ermenek
Çayında 2,37 mg/LO2, Küçüksu Çayında 1,94 ve Zeyve Kaynağında 2,11 mg/LO 2
tespit edilmiştir. Su girdisinin % 78’ini sağlayan Ermenek Çayındaki organik madde
miktarı 1,45 – 4,00 mg/LO2 arasında değişmektedir.
Baraj gölünde ise 1,27 – 3,68 mg/LO2 arasında değişen organik madde miktarı
ortalama 2,30 mg/LO2 olarak bulunmuştur. Avrupa Birliği 98/83/EC (1998) içme suyu
standardına göre PV sınır değerinin 5 mg/LO2 olduğu göz önüne alındığında,
Ermenek Barajında ve barajı besleyen kaynaklarda organik kirlenmenin bulunmadığı
sonucunu çıkarmak mümkündür.

Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ekinde bulunan “Kıtaiçi Yüzeysel Su
Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” ne göre amonyum ve nitrat azotu
değerleri, tüm örnekleme noktalarında I. Sınıf su kalitesini sağlamaktadır.
Nitrit azotu değerleri ise, Ermenek Çayında IV. Sınıf (çok kirli), Küçüksu Çayı, Zeyve
Kaynağı ile göl içi örnekleme noktalarında III. Sınıf (kirli), Baraj Çıkışı noktasında IV.
Sınıf (çok kirli) su kalitesini göstermektedir.
Aynı suyun amonyum azotu ve nitrat azotuna göre I. Sınıf, amonyum azotuna göre
yükseltgenme, nitrat azotuna göre indirgenme ürünü olan nitrit azotu bakımında III.
Sınıf veya IV. Sınıf su kalitesinde olması mantıklı ve tutarlı değildir.
Tutarsızlık, muhtemelen örnekleme ile analiz arasında geçen süreden

kaynaklanmaktadır. Analiz zamanına kadar devam eden biyokimyasal faaliyetler,
hava ile temas olmadığından oksijen ihtiyacını ortamdaki nitrattan karşılamak
durumunda kalabilir, böylece nitrit azotu olduğundan daha yüksek seviyelere çıkmış
olabilir.
Azot türlerinin mümkün olan en kısa sürede analiz edilmesi, bu yapılamıyor ise
kimyasal ilave edilerek koruma yapılması veya soğukta muhafaza edilmesi
gerekmektedir. Tüm bunlar yapılamadığına göre nitrit azotu analiz sonuçlarının kalite
sınıflamasında değerlendirme dışında tutulması uygun olacaktır.
186
DSİ ile ASAUM (Ankara Üniversitesi Su Ürünleri Araştırma ve Uygulama Merkezi)
arasında yapılan işbirliği protokolü çerçevesinde, taşıma kapasitesinin belirlenmesine
yönelik olarak Su Ürünleri Mühendisliği Bölümünde yapılan analizlerde, Ermenek
Baraj Gölü’nün toplam fosfor değeri 20 µg/L’nin altında tespit edilmiştir. Şu noktayı da
ilave etmek gerekir ki; trofik seviye tespitinde kullanılan diğer parametreler, bulunan
bu sonucu destekler niteliktedir.
187
9.3. Biyolojik Özellikler
Ermenek Baraj Gölünde 0,60 ile 8,92 arasında değişen klorofil a değerlerinin yıllık
ortalamasının 2,47 µg/L olduğu görülmektedir. Yıllık ortalama klorofil değeri, Anonim,
1982 ve YSKYY, 2012’ye göre gölün oligotrofik seviyede olduğunu, en yüksek
klorofil değeri ise Anonim, 1982’ye göre gölün mezotrofik seviyede olduğunu
göstermektedir.
Yıllık ortalamanın (2,47 µg/L) oligotrofik seviyenin üst sınırına (2,50 µg/L), en yüksek
klorofil değerinin de (8,92 µg/L) mezotrofik seviyenin alt sınırına (8 - 25 µg/L) çok
yakın olması baraj gölünün sözü edilen iki trofik seviyenin arasında olduğunu işaret
etmektedir. Bu durum bazı kaynaklarda oligomezotrofik kategori ile ifade
edilmektedir.

fitoplankton türü teşhis edilmiştir.
Örneklerde en sık rastlanan tür sentrik diatomlardan Cyclotella meneghiniana

türüdür. Pennat diatomlardan Ulnaria acus Nisan ayında daha fazla bulunmuş, diğer
türler sayıca belirgin bir varlık göstermemiştir.
Yeşil alglerden Elakatothrix gelatinosa Temmuz, Ekim ve Ocak ayında sayıca daha
fazla bulunmuş, Planctonema lauterbornii ise Temmuz ayından itibaren artış
göstermiştir. Chrysophyta’dan Dinobryon spp. örneklerde sürekli ve sayıca belirgin
bir oranda bulunmuştur. Cryptophyta divizyonundan türler de örneklerde sürekli
bulunmuş, özellikle Ocak ayında oransal artış göstermişlerdir.
Dinoflagellatlardan Ceratium ve Peridinium spp. Ise tüm örneklerde bulunmuş ve

fitoplanktonun değişmeyen bir üyesi olmuştur. Chrysophyta’dan Dinobryon spp. ve
Dinoflagellatlardan Ceratium ve Peridinium spp. türleri Mason (1991) tarafından
oligotrofik göllerin karakteristik fitoplanktonu olarak bildirilmiştir.
Ayrıca baraj gölünde Cyanophyta ve Euglenophyta filumlarından türlerin

bulunmaması baraj gölünün oligotrofik özellik gösterdiğini desteklemektedir.
188
Fitoplankton kompozisyonunun örnek alınan tarihlerde sayıca ve biyokütle bazında
değişimi incelendiğinde, sayıca Bacillariophyta’nın baskın olduğu, ancak biyokütle
bazında Dinophyta yani dinoflagellatların toplam fitoplanktonun %36-76’sını
oluşturduğu belirlenmiştir.
Ermenek Baraj Gölü’nde fitoplankton bolluğu, en yüksek değeri Temmuz ayında 3.

İstasyonda 2722x103 hücre/l olarak, en düşük değeri ise Ocak ayında 2. İstasyonda
581x103 hücre/l olarak tahmin edilmiştir. Fitoplankton sayısının örnek alınan
tarihlerde değişimi incelendiğinde, fitoplanktonun Temmuz 2011’de sayıca en yüksek
değerine ulaştığı belirlenmiştir. Fitoplankton sayısı, Nisan, Ekim ve Ocak
örneklerinde en yüksek 1. İstasyonda bulunurken, Temmuz ayında en yüksek bolluk
3. İstasyonda bulunmuştur.
Ermenek Baraj Gölü’nde Nisan 2011- Ocak 2012 dönemlerinde 3 adet örnekleme
bölgesinde yapılan çalışmalarda 4 zooplankton grubuna ait 11 cins tespit edilmiştir.
Yıllık kompozisyonda % 66,21 ile Rotifera baskınlığı görülmektedir.
Baskınlığı ötrofikasyon belirtisi olan rotiferler, suyu filtre etme özelliğine sahiptirler
(Cirik ve Cirik, 1991) ve ilkbahar başlarında en yüksek yoğunluğa ulaşmaktadırlar
(Erençin ve Köksal, 1981).
Herzig (1987) tarafından Rotifera türlerinin genellikle ötrofik göllerde, Copepoda

türlerinin ise oligotrofik göllerde daha yoğun olarak bulundukları belirtilmektedir
(Ertosun, 2007). Emir ve Demirsoy (1996) tarafından ise tatlı su ekosistemlerinde
Rotifera türlerinin diğer zooplankton türlerine göre sayısal olarak fazla olmasının,
besin düzeyinin yüksek olmasına, Rotifera türlerinin üreme başarısına ve en önemlisi
Cladocera ve Copepoda populasyon artışının balıklar tarafından baskı altında
tutulmasına bağlı olduğu bildirilmiştir (Ertosun, 2007).
189
Ermenek Baraj Gölü rotifera baskınlığından dolayı her ne kadar ötrofik gibi görünse
de yıllık ortalama zooplankton yoğunluğu bakımından fakir durumdadır.
Ermenek Baraj Gölü’nde ortalama 1.754 adet /m³ olan zooplankton yoğunluğu;
Yamula Baraj Gölü’nde 2007’de 60.506 adet /m³,
Hirfanlı Baraj Gölü’nde 2003 – 2004’te 318.385 adet /m³,
Kesikköprü Baraj Gölü’nde 2003 – 2004’te 511.046 adet/m³,
Karacalar Baraj Gölü ‘nde 2007’de 157.726 adet /m³,
Onaç II Baraj Gölü’nde ise 2010’da 4.851.854 adet/m³ bulunmuştur.
Bu sonuçlar Ermenek Baraj Gölü’nün trofik seviyesinin ötrofik düzeyde bulunan Onaç
II, Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Göllerine göre çok daha düşük düzeyde olduğunu
göstermektedir.
Ermenek Baraj Gölü’nde Nisan 2011 - Ocak 2012 arasında 3 zoobentos grubuna ait
3 cins tespit edilmiştir. Nisan 2011 hariç diğer etüt dönemlerinde Dipteranın yoğun
Ermenek Baraj Gölü’nde baskın olan zoobentos grubu Diptera’dır. Bu grupta

Chrinomus sp. tek başına kompozisyona hakimdir. Svenson vd. (1999)’a göre genel
olarak göldeki besleyicilik düzeyi arttıkça Chironomidae ve Gastropoda gibi
makrofaunal grupların yoğunluğunda artış olmaktadır. Ryding ve Rast (1989), ötrofik
göllerde Chironomidleri baskın organizmalar olarak vermektedir (Ertosun, 2007).
Ermenek Baraj Gölü bu sonuca göre ötrofik gibi görünse de birim alandaki zoobentos
miktarı bakımından fakir durumdadır. Ermenek Baraj Gölü’nde 406 adet/ m² olan
zoobentos miktarı; Yamula Baraj Gölü’nde 2007’de ortalama 276 adet /m², bu baraj
gölünün mansabında yer alan Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Göllerinde ise 2003 –
2004’te 3830 ve 9102 adet/m² bulunmuştur. Bu sonuçlar Ermenek Baraj Gölü’nün
trofik seviyesinin ötrofik düzeyde bulunan Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Göllerine göre
çok daha düşük düzeyde olduğunu göstermektedir.
190
Organik maddelerce çok kirlenmiş sularda Tubifex sp. populasyonu 920 cm²’ de 20
birey dolayındadır ( Tanyolaç 1993). Bu miktar m²’ de 217 bireye karşılık gelmektedir.
Ermenek Baraj Gölü’nde Tubifex sp. miktarı ise 9 adet/m² bulunmuştur.
Tubifex’ in az bulunmasını, baraj gölü dibinde yeterince organik madde birikmemiş

olmasının doğal sonucu olarak değerlendirmek gerekir. Ermenek Barajında
rezervuarın dolması beklenmeden limnolojik etüt çalışmalarına başlandığı için bu
durum beklenen sonuçlardan biridir.
Dip yapıda sınırlı sayıda canlı tespit edilmesi ve baraj gölünden alınan 20 adet dip
numunesinden 8’inde hiç canlı bulunmaması, dip yapının henüz oluşmadığının açık
göstergesidir. Bu yüzden trofik kategori ile ilgili değerlendirmelere dip canlıları dâhil
edilmemiştir.
Limnolojik etütler kapsamında, Ermenek Baraj Gölünün Zeyve Çayı girişi bölümünde
yapılabilen ağ çalışmalarında, Alburnus orantis (İnci balığı), Cyprinus carpio (Aynalı
sazan) ve Oncorhynchus mykiss (Gökkuşağı alabalığı) tespit edilmiştir.
Kısıtlı sayıda yakalanan gökkuşağı alabalığının Zeyve Kaynağı mansabındaki balık

çiftliğinden kaçtığı, önemli miktarda yakalanan aynalı sazanların ise Ermenek Barajı
inşaatı başlamadan, Gezende Barajından akış yukarısına geçtikleri ve Ermenek
Baraj Gölünde doğal olarak üredikleri tahmin edilmektedir.
Barajın su tutması aşamasında Nadire Kaynakları mevkiinde, Salmotrutta

macrostigma’nın (Kırmızı Benekli Alabalık) varlığını sürdürdüğü, amatör balık
avcılarının ifadelerinden anlaşılmaktadır.
Ermenek Baraj Gölünün Zeyve avlak sahasında doğal balık faunası esas itibariyle
inci balığından oluşmaktadır. Baraj Gölünün, Ermenek Çayının da dâhil olduğu
Göksu havzasının doğal türlerinden olan ve populasyonu Türkiye çapında azalan,
ekonomik değeri yüksek yayın balığı ile balıklandırılması uygun olacaktır.
191
9.4. Su Kalitesi
“Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” kriterlerine göre Ermenek Baraj

Gölünün, içme suyu, rekreasyonel maksatlar, alabalık üretimi, hayvan üretimi ve
çiftlik ihtiyacı dâhil tüm kullanımlar için uygun, I. Sınıf su kalitesine sahip olduğu tespit
edilmiştir.
9.5. Ötrofikasyon ve Trofik Sınıflama
Ötrofikasyon, bir ekosistemde esas itibariyle azot ve fosfor içeren besin maddelerinin
yükselmesidir. Ötrofikasyon aynı zamanda birincil üretkenliğin artması, bitkilerin aşırı
gelişmesi ve çürümesi sonucunda çözünmüş oksijenin tükenmesi, su kalitesinin
şiddetle düşmesi, balık ve diğer sucul hayvan tür ve stoklarının azalması anlamında
da kullanılmaktadır.
Su ortamında, sucul bitkiler ile alg patlaması da denilen aşırı fitoplankton gelişimi
ekosistemin normal fonksiyonunu kesintiye uğratarak çeşitli problemlere neden
olmaktadır. Aşırı fitoplankton gelişimi olduğunda:
 Zehirli veya yenmeyen fitoplankton türleri gelişmekte

 Suyun berraklığı azalmakta, bulanıklık artmakta
 İçme suyu için renk, koku ve arıtma problemleri ortaya çıkmakta
 Çözünmüş oksijenin tükenmesi sonucunda balık kırgınları artmakta
 Kaliteli balık türleri kaybolmakta
 Hasat edilebilir balık miktarı düşmekte
 Su kütlesinin estetik değeri azalmaktadır.
Sayılan olumsuzluklara karşın toplumun her kesimi ötrofikasyon karşısında aynı tavrı
almayabilir. Örneğin su kuşları ile ilgilenenler, büyük su kuşu populasyonlarını
destekleyeceği için bir gölün ötrofik (trofik seviyesi yüksek) olmasını isterler. Buna
karşılık göl kıyısında dinlenme tesisi işletenler, yüzme ve su sporları için daha
elverişli olduğundan aynı gölün oligotofik (trofik seviyesi düşük) olmasını isterler. Bu
yüzden su kaynaklarından sorumlu devlet otoritesinin, su kütlesinin trofik seviyesini
192
tespit etmesi, uygun seviyeyi koruması ve tercihi farklı kullanıcıları uzlaştırması
gerekmektedir.
Göllerde trofik seviyenin (ötrofikasyon durumunun) belirlenmesi için fiziksel, kimyasal

ve biyolojik çeşitli parametreler kullanılagelmektedir. Ermenek Barajı’nda ölçülen ve
trofik seviye belirlenmesinde kullanılan parametrelerin çoğunluğu baraj gölünün
oligotrofik düzeyde olduğunu göstermektedir.
9.6. Taşıma Kapasitesi
Baraj göllerindeki kapasitenin daha iyi değerlendirilmesi ve su ürünleri üretiminin

artırılması amacıyla DSİ ile mülga TÜGEM arasında; 29.06.1994 yılında yetiştiricilik
protokolü düzenlenmiştir. 2012 sonu itibariyle yetiştiricilik işletmelerinin üretim
kapasitesi 186 500 tonu geçmiş, fiili üretim ise 100 700 ton olarak gerçekleşmiştir.
Şiddetle artan üretim kapasitesi sonucunda su kalitesinin bozulmaması için baraj
göllerimizde yetiştiricilik faaliyetlerinin sınırlandırılması gerekmektedir. Bu sınırlama
yapılan üretimin devamlılığı için de zorunludur.
Yapılan ilk protokolde kafes işletmelerinin faaliyet alanı, barajın normal su kotundaki
alanının %1’ini, 28.12.2004 tarihinde yenilenen protokolde ise minimum işletme
kotundaki alanının %3’ünü geçmeyecek şekilde sınırlandırılmıştır. Bu uygulama
günümüze kadar sürdürülmüş ve belli oranda etkili olmuştur. Ancak, şiddetle artan
üretim kapasitesi karşısında daha etkili sınırlandırma yöntemlerinin yürürlüğe
konulması gerekmektedir. Bu yöntemlerden biri taşıma kapasitesinin belirlenmesi ve
bu kapasitenin üzerindeki taleplere izin verilmemesi olabilir.
Taşıma kapasitesinin belirlenmesinde yaygın olarak fosfor bütçesi modeli

kullanılmaktadır. Bu modelde taşıma kapasitesi, ılıman bölgelerde entansif alabalık
yetiştiriciliği için Beveridge 1984’de verilen 60 mg/m 3 limit fosfor konsantrasyonuna
göre hesaplanmaktadır. Bu limite göre Ermenek Baraj Gölünün taşıma kapasitesi
56 000 ton/yıl hesaplanmıştır.
Fakat 60 mg/m3 fosfor limiti, çeşitli kaynaklara göre ötrofik düzeyi ifade eden sınırlar
içinde kalmaktadır. Ötrofik ve daha üst seviyede beslenmiş göllerde fiziksel ve
kimyasal parametreler yetiştiricilik için gerekli şartları sağlayamamaktadır. Bu yüzden
193
ötrofik ve hipertrofik baraj göllerinin yetiştiriciliğe açılması uygun değildir. Taşıma
kapasitesi oligotrofik ve mezotrofik göller için hesaplanmalıdır.
Aynı zamanda taşıma kapasitesi hesabına esas, aşılması istenmeyen fosfor sınır
değerinin, faaliyet sonunda baraj gölünün beslenme düzeyini ötrofik seviyeye
çıkarmayacak şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.
Ermenek Baraj Gölünde su kalitesinin korunması ve yukardaki şartların sağlanması

bakımından, Anonim 1982’de verilen ve mezotrofik göllerin üst sınırı olan 35 mg/m3
TP sınır değeri esas alınarak taşıma kapasitesi 20 000 ton/yıl hesaplanmıştır.
Ermenek Baraj Gölünün, 20 000 ton/yıl üzerinden kafeslerde balık yetiştiriciliğine

açılmasının uygun olacağı 29.03.2012 tarihinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğüne bildirilmiştir.

açılması kriterlerine açıklık getirmiştir. Buna göre daha önce de ifade edilen
hassasiyetlere uygun olarak, oligotrofik ve mezotrofik göllerin yetiştiriciliğe açılması
benimsenmiş ve mezotrofik göllerin toplam fosfor üst sınırı 30 mg/m 3 olarak
belirlenmiştir.
Söz konusu yönetmelik uyarınca, bundan sonra kabul edilebilir toplam fosfor limiti
olarak 30 mg/m3 değerinin alınması ve buna göre taşıma kapasitesi hesaplanması
gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu yeni duruma göre Ermenek Baraj Gölünün taşıma kapasitesi 13 500 ton/yıl
hesaplanmıştır.
194
9.7. Balıkçılık
Ermenek Baraj Gölü’nde aynı anda iki tür balıkçılık yapılması mümkündür. Birincisi
rezervuarda doğal olarak bulunan balık türlerinin veya balıklandırma programları
çerçevesinde aşılanan balıkların oluşturacakları stokların avlanma hakkının
kiralanması suretiyle yapılan ticari avcılık, ikincisi ise entansif yetiştiricilik diye tabir
edilen rezervuarın uygun yerlerine kurulacak ağ kafeslerde yetiştiricilik yapılmasıdır.
Baraj gölünün tamamı bir kişi, kooperatif veya birlik tarafından kiralandığı zaman yarı
entansif ve ekstansif yetiştiricilik türlerinin de uygulanması mümkündür. Ekstansif
yetiştiricilikte rezervuarın balıklandırılması kiracı tarafından yapılmakta, doğal
ortamda beslenerek büyüyen balıklar avlanmaktadır.
Yurdumuzda henüz uygulaması bulunmayan ekstansif yetiştiricilik türünün avantajları

arasında; yem kullanılmadığından su kalitesine olumsuz etkisinin olmaması, suni
yem yerine doğal yemlerle beslenen balıkların daha yüksek et kalitesine sahip olması
sayılabilir.
Yarı entansif yetiştiricilikte ise baraj gölünün perdelerle ayrılan bir bölümünde daha
yoğun balıklandırma yapılıp ortamdaki besinlere ilave olarak suni yemleme
yapılmaktadır. Suni olarak beslenecek balıkların tel kafeslerle Baraj Gölünün belli bir
yerinde tutulabilmesi için su seviyesinin nispeten sabit olması gereklidir. Su
seviyesinin yıl boyunca geniş bir aralıkta değişim gösterdiği baraj göllerimizde bu
yetiştiricilik türünün uygulanamayacağı düşünülmektedir.
Buna karşılık yüzey alanının tamamı bir kişi veya kuruluş tarafından kiralanan küçük
barajlarımızda yapılması mümkün görülen yarı entansif yetiştiricilik türü
uygulamalarına göletlerde başlanmıştır.
Ermenek Baraj Gölü’ne ulaşım belli ve kısıtlı sayıda noktadan sağlanmaktadır. Göl
alanının kontrolü nispeten kolay fakat çok derin ve kısıtlı avlak sahasıyla ekstansif ve
yarı entansif yetiştiriciliğe uygun olmadığını söylemek mümkündür.
195
Ortalama balık verimi değerlerine göre, 5874 ha göl alanından bir yılda ticari avcılıkla
60 ton balık elde edilebileceği anlaşılmaktadır. Baraj gölünün, Göksu Havzasının
doğal türü olan yayın balığı ve pullu sazan ile takviye balıklandırılması durumunda
ticari avcılık kapasitesinin daha da artacağı beklenmektedir.
Ayrıca, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yayımlanan “Ticari ve amatör

amaçlı su ürünleri avcılığını düzenleyen tebliğ” kuralları çerçevesinde amatör
avcıların da diğer baraj göllerinde olduğu gibi Ermenek Baraj Gölü’nden de
yararlanma imkânları bulunmaktadır.
DSİ Genel Müdürlüğünün kullanımında bulunan ve ticari avcılığa açılan 157 adet
baraj gölünden yılda 13 000 ton balık avlanmasına karşılık 109 adet barajda
faaliyette bulunan 530 kafes balıkçılığı işletmesinin yıllık üretim kapasitesi 186 500
tona ulaşmıştır. Bu işletmelerin 31.12.2012 tarihi itibariyle fiili üretimi 100 700 ton/yıl
olarak gerçekleşmiştir.
2011–2012 yıllarında gerçekleştirilen göl araştırmalarında elde edilen verilerin

değerlendirilmesi sonunda, Ermenek Baraj Gölü’nün 20 000 ton/yıl kapasite ile
yetiştiriciliğe açılması uygun görülmüştür. Belirlenen kapasite uygulamaya
konulduğunda, ticari avcılıkla yurt çapındaki barajlardan elde edilenden daha fazla
balık üretimi tek başına Ermenek Baraj Gölü’nden sağlanmış olacaktır

196
10. ÖNERİLER
DSİ ile mülga TÜGEM arasında; 29.06.1994 yılında yapılan protokol ile baraj gölleri,
kafeslerde balık yetiştiriciliğine açılmıştır. Yetiştiricilik işletmelerinin üretim kapasitesi
2012 sonu itibariyle 186 500 tonu geçmiş, fiili üretim ise 10 700 ton olarak
gerçekleşmiştir. Su kalitesinin korunması için baraj göllerimizde yetiştiricilik
faaliyetlerinin sınırlandırılması gerekmektedir. Bu sınırlama yapılan üretimin
devamlılığı için de zorunludur.
28.12.2004 tarihinde yenilenen söz konusu protokol ile yetiştiricilik faaliyetlerine

ayrılan saha, minimum işletme kotundaki göl alanının %3’ünü geçmeyecek şekilde
sınırlandırılmıştır. Halen yürürlükte olan bu uygulama, şiddetle artan üretim
kapasitesi karşısında yetersiz kalmaktadır. Yetiştiriciliğe açılacak baraj göllerinde
taşıma kapasitesinin belirlenmesi ve bu kapasitenin üzerindeki taleplere izin
verilmemesi daha etkili bir sınırlandırma yöntemi olarak görülmektedir.
Ermenek Baraj Gölünde su kalitesinin korunması ve yukardaki şartların sağlanması

bakımından, Anonim 1982’de verilen ve mezotrofik göllerin üst sınırı olan 35 mg/m 3
toplam fosfor sınır değeri esas alınarak taşıma kapasitesi 20 000 ton/yıl
hesaplanmıştır.
açılması kriterlerine açıklık getirmiştir. Buna göre oligotrofik ve mezotrofik göllerin
yetiştiriciliğe açılması benimsenmiş ve mezotrofik göllerin toplam fosfor üst sınırı 30
mg/m3 olarak belirlenmiştir.
Söz konusu yönetmelik uyarınca, bundan sonraki taşıma kapasitesi hesaplarında,

yetiştiricilik faaliyeti sonrası kabul edilebilir toplam fosfor limiti olarak 30 mg/m 3
değerinin alınması gerekmektedir.

Ortalama balık verimi değerlerine göre, 5874 ha göl alanından bir yılda ticari avcılıkla
60 ton balık elde edilebileceği anlaşılmaktadır. Baraj gölünün, Göksu Havzasının
197
doğal türü olan yayın balığı ve pullu sazan ile balıklandırılması durumunda ticari
avcılık kapasitesinin daha da artacağı beklenmektedir.

198
11. ÖZET
Maksimum derinlik bakımından Ermenek Barajı 204 m ile Deriner Barajından sonra
ikinci sırada yer almaktadır. Ortalama derinlik bakımından ise 78 m ile Türkiye’nin en
derin barajı niteliğindedir.
Kıta içi yüzeysel su kaynaklarının sınıflandırılmasına göre Ermenek Baraj Gölü’nde

su sıcaklığı, pH, elektriksel iletkenlik, çözünmüş oksijen, klorür, sülfat, sodyum,
amonyum ve nitrat azotu değerleri I. Sınıf su kalitesini sağlamaktadır.
Orta sert sular grubuna giren Ermenek Baraj Gölünde ve besleyen kaynaklarda
organik kirlenme tespit edilmemiştir.

fitoplankton türü teşhis edilmiştir.
Fitoplankton kompozisyonunda sayıca Bacillariophyta’nın, biyokütle bazında ise

Dinophyta’nın baskın olduğu belirlenmiştir.
Ermenek Baraj Gölü’nde Cladocera’dan 2, Copepoda’dan 2, Rhizopoda’dan 1 ve

Rotifera’dan 6 olmak üzere toplam 11 zooplankton cinsi tespit edilmiş, yıllık
kompozisyonda Rotiferanın baskınlığı belirlenmiştir.
Ermenek Barajı’nda ölçülen ve trofik seviye belirlenmesinde kullanılan parametrelerin

çoğunluğu baraj gölünün oligotrofik düzeyde olduğunu göstermektedir.
Su kalitesinin korunması ve ağ kafeslerde sürdürülebilir balık yetiştiriciliği

yapılabilmesi amacıyla, Ermenek Baraj Gölü’nün taşıma kapasitesi 20 000 ton/yıl
olarak hesaplanmıştır.
Nesli azalan türlerin takviye edilmesi ve ticari avcılığın desteklenmesi amacıyla, Baraj
Gölünün, Göksu havzasının doğal türlerinden olan ve ekonomik değeri yüksek yayın
balığı ve pullu sazan ile takviye balıklandırılması tavsiye edilmiştir.
199
200
12. SUMMARY
In terms of maximum depth, Ermenek Dam (204 m) ranks second after Deriner Dam
(205 m). In terms of the average depth, it is the deepest dam (78 m) in Turkey.
According to classification for inland surface water resources, Ermenek Dam Lake is
first class in terms of water temperature, pH, electrical conductance, dissolved
oxygen, chlorid, sulphate, sodium, ammonia nitrogen and nitrate nitrogen.
Ermenek Dam Lake has medium hard water. In the dam lake and supplying sources
aren’t any organic pollution.
In the dam lake was identified total of 34 phytoplankton species which belong to 9
Bacillariophyta, 15 Chlorophyta, 3 Chrysophyta, 3 Cryptophyta and 4 Dinophyta.
In the phytoplankton composition, in number Bacillariophyta and on the basis of

biomass Dinophyta were determined as dominant.
In the dam lake was identified total of 11 zooplankton genus which belong to 2
Cladocera, 2 Copepoda, 1 Rhizopoda and 6 Rotifera. In annual composition,
dominance of Rotifera was determined.
Most of the parameters used for the identification of trophic level shows that Ermenek
is a oligothrophic (low level efficient) dam lake.
For the protection water quality and sustainable aquaculture, the carrying capacity of
Ermenek Dam Lake for intensive trout farming is calculated as 20 000 tons/year.
For reinforcement of endangered species and to support commercial fishing, stocking

into Dam Lake high economic value catfish which is the natural species of the basin
Göksu and common carp is advised.
201
202
13. KAYNAKÇA
Anonim, 1975. Standart Methods For the Examination of Water and Wastewater.
Washington
Anonim, 1982. Eutrophication of Waters Monitoring, Assessment and Control,

OECD. Paris, France.
Anonim, 1984. Sapanca Gölü Kirlilik Araştırması. DSİ İçmesuyu ve Kanalizasyon

Dairesi Başkanlığı. Ankara
Anonim, 1996. YSI 6920 Multi-Parameter Water Quality Monitor Instruction Manual
and Service Manual.
Anonim, 2005. Hirfanlı ve Kesikköprü Baraj Gölleri ve Havzalarında Kirlilik

Araştırması. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel
Müdürlüğü, Ankara
Anonim, 2006. Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliğine İlişkin Uygulama Esasları

(Genelge 2006/1)
Anonim, 2012. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği, Resmî Gazete.

30.11. 2012 Sayı 28483
Belcher, H. and Swale, E. 1976. A beginner’s guide to Freshwater Algae. London
Cirik, S. ve Cirik, Ş. 1991. Limnoloji Ders Kitabı, Ege Üniversitesi, İzmir
Cole G., A. 1979Textbook of Limnology.
Çevlik, H. ve Elibol, M. İ. 2011. Yamula Baraj Gölü Limnolojisi. Devlet Su İşleri

Genel Müdürlüğü, Ankara
Dussart, B. 1966. Limnologie. Paris
Erençin, Z. ve Köksal, G. 1981. İçsular Temel Bilimleri, A. Ü. Veteriner Fakültesi

Yayınları, Ders Kitabı, Ankara
Ertosun, B.K. 2007. Üçpınar (Uşak) Göletinin Trofik Statüsünün Tespiti. A.Ü. Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Gamsız, E. ve Ağacık, G. 1981. Su Analiz Metotları. Ankara.
Golterman, H., L., Clymo, RS., and Ohnstad, MAM. 1978. “Methods for Physical &
Chemical Analysis of Fresh Waters”, IPB Handbook Nr. 8.
203
Korkmaz, A.Ş., Zencir, Ö. ve Coşkun, T. 2008. Süleyman Demirel Üniversitesi
Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı: 1-2.
Mason, C. F. 1991. Biology of Freshwater Pollution. 2nd ed. Longman, 351 s., Great
Britain.
Mckee, J. E. and Wolf, H. W. 1963. Water Quality Criteria. The Resources Agency
of California State Water Resources Control Board. Publication No. 3-A.
Mischke, U., Riedmüller, U., Hoehn, E., Schönfelder, I. & Nixdorf, B. (2008).
Description of the German system for phytoplankton-based assessment of
lakes for implementation of the EU Water Framework Directive (WFD). In U.
Mischke & B. Nixdorf (Eds), Bewertung von Seen mittels Phytoplankton zur
Umsetzung der EU-Wasserrahmenrichtlinie, BTUC-AR2/2008 (pp. 117-146).
Bad Saarow, Freiburg, Berlin: University of Cottbus.
Moss, B. 1982. Ecology of Fresh Waters.
Needham, J. and Needham, P. 1978. A guide to study of Freshwater Biology. USA
Pulatsü, S. 2003. Kesikköprü Baraj Gölünün Taşıma Kapasitesinin Tahmininde

Fosfor Bütçe Modelinin Uygulanması. Ankara.
Pulatsü, S. ve Özdal, B. 2012. Ağ Kafeslerde Gökkuşağı Alabalığı Yetiştiriciliğinin

Sürdürülebilirliği için Bir Bilgisayar Programının Kullanımı: Gökçekaya Baraj
Gölü (Nallıhan, Ankara). TÜBİTAK Sonuç Raporu, 68 s., Ankara.
Tanyolaç, J. 1993. Limnoloji, Ankara.
Tüfek, Ö. M. ve Yalçın, N. 2007. Rezervuarlarda Su Ürünleri Yetiştiriciliği. Türk

Sucul Yaşam Dergisi, Y 3-5 Sayı 5-8.
Tanyolaç, J. 2004. Limnoloji. Hatiboğlu Yayınları. Ankara
Verep B., Çelikkale, M.S., Düzgüneş, E. ve Okumuş, İ. 2003. Uzungöl’ün Genel

Hidroğrafik Özellikleri ve Taşıma Kapasitesi. Türk Sucul Yaşam Dergisi, Y 1,
Sayı 1.
Wetzel, R. G. 1975. Limnology, W. B. Saunders Company.
Wetzel, R. G. 1987. Limnology. W. B. Saunders Company. Philadelphia, London,

Toronto. 745 s.
Wetzel, R.G., 2001. Limnology. Lake and River Ecosystems. USA
204
14. EK ÇİZELGELER
205
206
Çizelge 14/1. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Secchi Değerleri ve Çevresel Koşullar
Sağ Orta Sol
Secchi Disk (m) 3,50 3,00 2,45
20.NİSAN 2011
Hava Durumu Parçalı bulutlu

Hava Sıcaklığı (°C) 16,2
Bulut Oranı 4/8
Su Yüzeyi Durumu Durgun
Su Rengi Yeşil
Secchi Disk (m) 2,10 3,25 3,15
20.TEMMUZ 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Yüzeyi Durumu Dalgalı
Su Rengi Yeşil
Secchi Disk (m) 5,00 7,40 4,56
05.EKİM 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Rengi Yeşil
Secchi Disk (m) 4,70 4,50 5,30
10.OCAK 2012
Hava Durumu Sağanak yağışlı

Bulut Oranı 8/8
Su Yüzeyi Durumu Çırpıntılı
Su Rengi Yeşil
207
Sağ Orta Sol
Secchi Disk (m) 2,55 2,70 2,40
20.NİSAN 2011

Bulut Oranı 3/8
Su Rengi Ceviz yeşili
Secchi Disk (m) 3,50 2,85 4,50
20.TEMMUZ 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Rengi Yeşil
Secchi Disk (m) 5,45 8,00 7,00
05.EKİM 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Rengi Mavi-yeşil
Secchi Disk (m) 4,80 6,20 4,20
10.OCAK 2012
Hava Durumu Çok bulutlu

Bulut Oranı 7/8
Su Yüzeyi Durumu Çırpıntılı
Su Rengi Yeşil
208
Sağ Orta Sol
Secchi Disk (m) 1,90 2,80 2,55
20.NİSAN 2011

Bulut Oranı 3/8
Su Rengi Ceviz yeşili
Secchi Disk (m) 3,20 3,60 3,75
20.TEMMUZ 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Rengi Yeşil
Secchi Disk (m) 5,00 6,80 6,40
05.EKİM 2011
Hava Durumu Açık

Bulut Oranı 0/8
Su Rengi Mavi-yeşil
Secchi Disk (m) 5,20 6,20 6,60
10.OCAK 2012

Bulut Oranı 4/8
Su Rengi Yeşil
209
Çizelge 14/4. Ermenek Baraj Gölünde Secchi ve Klorofil A Değerleri
1. BÖLGE 2. BÖLGE 3. BÖLGE

Secchi Klorofil A Secchi Klorofil A Secchi Klorofil A
(m) (µg/L) (m) (µg/L) (m) (µg/L)
20.NİSAN 2011
Sağ 3,50 5,01 2,55 5,00 1,90 5,31
Orta 3,00 8,07 2,70 5,57 2,80 4,30
Sol 2,45 8,92 2,40 3,85 2,55 4,63

20.TEMMUZ 2011
Sağ 2,10 1,20 3,50 1,60 3,20 1,80
Orta 3,25 0,73 2,85 0,60 3,60 1,60
Sol 3,15 1,20 4,50 1,00 3,75 1,60
Sağ 5,00 1,00 5,45 2,20 5,00 1,40

05.EKİM 2011
Orta 7,40 0,91 8,00 0,80 6,80 1,20
Sol 4,56 2,40 7,00 1,40 6,40 0,80
Sağ
10.OCAK 2012
4,70 2,00 4,20 1,00 5,20 1,00
Orta 4,50 2,20 6,20 1,80 6,20 0,80
Sol 5,30 3,60 4,80 1,40 6,60 1,20
210
Çizelge 14/5. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölgede Ölçülen Sıcaklık Değerleri (°C)
20.NİSAN 20.TEMMUZ 05.EKİM 10.OCAK
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 15,2 27,0 21,7 9,4
2 13,8 26,5 21,3 9,4
4 13,6 26,1 21,3 9,4
6 13,3 25,9 21,2 9,4
8 12,7 25,0 21,0 9,4
10 12,2 23,1 21,0 9,4
12 11,6 18,4 20,8 9,4
14 11,4 17,2 20,5 9,4
16 11,1 14,5 15,9 9,4
18 10,5 13,1 12,9 9,4
20 10,4 12,8 12,3 9,4
24 10,1 11,5 11,1 9,4
30 9,8 10,8 10,4 9,4
211

Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 15,4 27,5 21,7 9,5
2 14,7 26,9 21,5 9,5
4 14,3 26,6 21,4 9,5
6 14,2 25,9 21,4 9,5
8 14,1 25,1 21,4 9,5
10 13,4 23,8 21,4 9,5
12 11,9 18,9 20,9 9,5
14 11,5 16,1 16,8 9,5
16 11,0 14,1 15,0 9,5
18 10,4 12,8 13,4 9,5
20 10,3 12,4 12,4 9,5
24 9,9 11,7 11,3 9,5
30 9,6 10,9 10,4 9,5
212
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 15,2 27,6 21,6 9,6
2 14,9 27,2 21,6 9,6
4 14,8 26,7 21,6 9,6
6 14,7 26,4 21,6 9,6
8 14,7 26,2 21,5 9,6
10 12,2 22,9 21,5 9,6
12 11,9 20,2 21,2 9,6
14 11,7 16,7 17,4 9,6
16 11,0 15,1 15,5 9,6
18 10,5 14,2 13,9 9,6
20 10,2 13,1 12,6 9,6
24 9,9 11,8 11,2 9,6
30 9,6 10,9 10,4 9,6
213
Çizelge 14/8. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Çözünmüş Oksijen Değerleri (°C)
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 11,19 8,09 9,03 8,82
2 11,56 8,25 9,11 8,79
4 11,43 8,46 9,20 8,75
6 11,39 8,56 9,20 8,71
8 10,81 9,21 9,25 8,69
10 10,51 10,63 9,21 8,67
12 10,09 13,52 9,18 8,65
14 9,95 13,89 9,12 8,64
16 9,85 12,95 9,94 8,59
18 9,61 11,09 5,18 8,59
20 9,42 9,48 4,62 8,61
24 9,66 8,07 4,66 8,58
30 9,41 7,52 5,11 8,59
214
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 10,98 7,95 8,59 8,90
2 11,09 8,09 8,69 8,82
4 11,30 8,27 8,77 8,80
6 11,25 8,77 8,70 8,75
8 11,24 9,29 8,76 8,70
10 10,55 10,10 8,75 8,69
12 10,10 12,82 9,25 8,69
14 9,81 14,52 10,48 8,68
16 9,73 12,79 9,74 8,65
18 9,22 10,31 5,61 8,63
20 9,15 8,00 4,39 8,64
24 9,12 7,19 4,25 8,63
30 8,19 6,91 4,67 8,59
215
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 10,23 8,06 8,23 8,62
2 10,64 8,18 8,33 8,58
4 10,59 8,30 8,35 8,56
6 10,64 8,56 8,29 8,51
8 10,56 8,66 8,31 8,5
10 10,17 11,83 8,32 8,48
12 10,21 14,65 8,51 8,45
14 10,00 15,83 11,28 8,44
16 9,71 14,47 10,35 8,45
18 9,33 11,74 6,84 8,44
20 9,26 8,11 4,31 8,45
24 8,73 7,13 3,99 8,43
30 8,36 6,66 4,21 8,43
216
Çizelge 14/11. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Elektriksel İletkenlik Değerleri (µS/cm)
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 299 252 238 266
2 299 252 237 267
4 300 251 237 268
6 301 251 238 269
8 303 252 238 269
10 304 259 238 270
12 306 271 240 270
14 305 270 242 270
16 305 279 264 270
18 307 287 276 270
20 307 289 278 270
24 305 296 282 271
30 305 300 285 271
217
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 297 253 237 271
2 299 252 236 271
4 298 252 237 271
6 298 252 237 271
8 298 253 237 272
10 302 257 237 272
12 305 276 240 272
14 306 268 262 272
16 307 283 264 272
18 309 292 275 272
20 309 293 278 272
24 308 297 282 272
30 312 302 286 272
218
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 293 253 233 272
2 295 253 234 272
4 296 252 234 272
6 296 252 235 272
8 296 252 235 272
10 301 259 235 272
12 303 261 238 272
14 303 265 256 272
16 304 278 260 273
18 305 284 271 273
20 306 298 276 273
24 308 300 282 273
30 310 306 288
219
Çizelge 14/14. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Toplam Çözünmüş Katı Değerleri (mg/L)
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 194 164 155 173
2 194 164 154 174
4 195 163 154 174
6 196 163 155 175
8 197 164 155 175
10 198 168 155 175
12 199 176 156 176
14 198 176 157 176
16 198 181 172 176
18 199 187 179 176
20 200 188 181 176
24 198 192 183 176
30 198 195 185 176
220
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 193 164 154 176
2 194 164 153 176
4 194 164 153 176
6 194 164 154 176
8 194 164 154 176
10 196 167 154 176
12 198 179 156 177
14 199 174 170 177
16 200 184 172 177
18 201 190 179 177
20 201 191 181 177
24 200 193 183 177
30 203 196 186 177
221
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 191 164 151 177
2 192 164 152 177
4 192 164 152 177
6 192 164 153 177
8 192 164 153 177
10 196 168 153 177
12 196 170 155 177
14 197 172 166 177
16 198 181 169 178
18 198 185 176 178
20 198 194 179 178
24 200 195 183 178
30 202 199 187
222
Çizelge 14/17. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge %0 Tuzluluk Değerleri (Salinity ppt)
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 0,14 0,12 0,11 0,13
2 0,14 0,12 0,11 0,13
4 0,14 0,12 0,11 0,13
6 0,14 0,12 0,11 0,13
8 0,15 0,12 0,11 0,13
10 0,15 0,12 0,11 0,13
12 0,15 0,13 0,11 0,13
14 0,15 0,13 0,11 0,13
16 0,15 0,13 0,13 0,13
18 0,15 0,14 0,13 0,13
20 0,15 0,14 0,13 0,13
24 0,15 0,14 0,14 0,13
30 0,15 0,14 0,14 0,13
223
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 0,14 0,12 0,11 0,13
2 0,14 0,12 0,11 0,13
4 0,14 0,12 0,11 0,13
6 0,14 0,12 0,11 0,13
8 0,14 0,12 0,11 0,13
10 0,14 0,12 0,11 0,13
12 0,15 0,13 0,11 0,13
14 0,15 0,13 0,12 0,13
16 0,15 0,14 0,13 0,13
18 0,15 0,14 0,13 0,13
20 0,15 0,14 0,13 0,13
24 0,15 0,14 0,14 0,13
30 0,15 0,14 0,14 0,13
224
Derinlik (m) 2011 2011 2011 2012
0 0,14 0,12 0,11 0,13
2 0,14 0,12 0,11 0,13
4 0,14 0,12 0,11 0,13
6 0,14 0,12 0,11 0,13
8 0,14 0,12 0,11 0,13
10 0,14 0,12 0,11 0,13
12 0,15 0,12 0,11 0,13
14 0,15 0,13 0,12 0,13
16 0,15 0,13 0,12 0,13
18 0,15 0,14 0,13 0,13
20 0,15 0,14 0,13 0,13
24 0,15 0,14 0,13 0,13
30 0,15 0,15 0,14
225
Çizelge 14/20. Ermenek Çayında Yapılan Analiz Sonuçları
10.OCA
PARAMETRELE Sembo
Birimi 20.NİSA 20.TEMMU 05.EKİ K
R l
N 2011 Z 2011 M 2011 2012
Asitlik – alkalilik
pH - 8,51 8,37 7,90
derecesi
Spesifik
elektriksel SpC µS/cm 238 308 283
iletkenlik
Toplam
TDS mg/L 150 185 161
çözünmüş katılar
mg/L
Toplam sertlik TH 105 165 130
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 50 10 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 25 130 95
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Toplam Alkalinite 75 140 95
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 6,90 1,61 6,90
Potasyum K mg/L 1,56 0,78 1,95
Kalsiyum Ca mg/L 26,0 40,0 34,0
Magnezyum Mg mg/L 9,72 15,79 10,94
Karbonat CO3 mg/L 30,0 6,0 0,0
Bikarbonat HCO3 mg/L 30,5 158,6 115,9
Klorür Cl mg/L 28,40 4,26 28,40
Sülfat SO4 mg/L 9,60 20,16 14,40
Bulanıklık Turb NTU 70,0 20,0 3,0
Amonyum azotu NH4-N mg/L 0,251 0,092 0,061
Nitrit azotu NO2-N mg/L 0,101 0,009 0,098
Nitrat azotu NO3-N mg/L 4,24 0,34 0,08
Orto fosfat o-PO4 mg/L 0,156 0,010 0,155
Toplam fosfor TP mg/L 0,463 0,196 0,323

Permanganat
PV mg/L O2 4,00 1,45 1,66
değeri
226
Çizelge 14/21. Küçüksu Çayında Yapılan Analiz Sonuçları
PARAMETRELER Sembol Birimi
2011 2011 2011 2012
pH - 8,40 8,33 7,75 7,74
derecesi
Spesifik elektriksel
SpC µS/cm 315 432 437 464
iletkenlik
Toplam çözünmüş
TDS mg/L 198 252 254 258
katılar
mg/L
Toplam sertlik TH 143 225 200 210
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 60 30 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 28 175 150 155
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Toplam Alkalinite 88 205 150 155
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 9,20 3,45 9,20 11,96
Potasyum K mg/L 1,95 1,17 2,34 2,34
Kalsiyum Ca mg/L 34,0 60,0 46,0 46,0
Magnezyum Mg mg/L 13,97 18,23 20,66 23,09
Karbonat CO3 mg/L 36,0 18,0 0,0 0,0
Bikarbonat HCO3 mg/L 33,6 213,5 183,0 189,1
Klorür Cl mg/L 42,60 6,04 42,60 49,70
Sülfat SO4 mg/L 14,40 13,44 9,60 11,04
Bulanıklık Turb NTU 8,5 0,8 2,5 3,0
Amonyum azotu NH4-N mg/L 0,08 0,161 0,064 0,012
Nitrit azotu NO2-N mg/L 0,033 0,003 0,038 0,010
Nitrat azotu NO3-N mg/L 4,43 0,39 0,05 3,40
Orto fosfat o-PO4 mg/L 0,050 0,020 0,130 0,013
Toplam fosfor TP mg/L 0,211 0,040 0,146 0,025

Permanganat
PV mg/L O2 2,40 1,70 2,06 1,58
değeri
227
Çizelge 14/22. Zeyve Kaynağında Yapılan Analiz Sonuçları
2011 2011 2011 2012
pH - 8,25 8,18 7,76 7,55
derecesi
SpC µS/cm 348 377 341 368
iletkenlik
TDS mg/L 219 214 205 206
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 0 0 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 100 180 115 115
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 9,20 2,76 6,90 12,19
Potasyum K mg/L 2,34 1,17 2,34 1,95
Kalsiyum Ca mg/L 36,0 56,0 42,0 36,0
Magnezyum Mg mg/L 15,8 10,94 13,37 17,01
Karbonat CO3 mg/L 0,0 0,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 46,15 4,62 35,50 46,15
Sülfat SO4 mg/L 14,40 6,24 14,40 8,16

Permanganat
PV mg/L O2 2,48 1,37 2,38 2,22
değeri
228
Çizelge 14/23. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Yüzeyde Yapılan Analiz Sonuçları
2011 2011 2011 2012
pH - 7,84 8,58 8,11 7,56
derecesi
SpC µS/cm 295 254 232 317
iletkenlik
TDS mg/L 186 153 132 184
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 0 30 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 103 80 100 115
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 4,60 2,76 4,60 7,13
Potasyum K mg/L 1,56 1,17 1,17 1,56
Kalsiyum Ca mg/L 32,0 34,0 26,0 32,0
Magnezyum Mg mg/L 14,25 9,72 10,94 17,01
Karbonat CO3 mg/L 0,0 18,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 28,40 4,97 14,20 35,50
Sülfat SO4 mg/L 9,60 19,68 4,80 6,72

Permanganat
PV mg/L O2 3,68 2,26 1,74 2,74
değeri
229
Çizelge 14/24. Ermenek Baraj Gölü 1. Bölge Dipte Yapılan Analiz Sonuçları
2011 2011 2011 2012
pH - 8,03 8,14 7,60 7,10
derecesi
SpC µS/cm 318 343 292 350
iletkenlik
TDS mg/L 200 205 175 196
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 0 0 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 105 160 115 115
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 6,90 1,61 6,90 11,73
Potasyum K mg/L 2,34 0,78 1,56 2,34
Kalsiyum Ca mg/L 36,0 50,0 30,0 32,0
Magnezyum Mg mg/L 13,36 13,37 14,58 17,01
Karbonat CO3 mg/L 0,0 0,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 35,50 4,97 21,30 42,60
Sülfat SO4 mg/L 9,60 16,8 9,60 5,71

Permanganat
PV mg/L O2 1,76 2,18 2,22 1,27
değeri
230
2011 2011 2011 2012
pH - 8,44 8,48 8,10 7,51
derecesi
SpC µS/cm 296 255 231 314
iletkenlik
TDS mg/L 186 145 139 180
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 40 40 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 75 70 80 115
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 4,60 1,61 4,60 7,36
Potasyum K mg/L 1,95 1,17 1,95 2,34
Kalsiyum Ca mg/L 36,0 28,0 22,0 34,0
Magnezyum Mg mg/L 13,36 13,37 12,76 14,58
Karbonat CO3 mg/L 24,0 24,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 24,85 4,97 24,85 31,95
Sülfat SO4 mg/L 9,60 14,88 4,80 5,76

Permanganat
PV mg/L O2 3,36 2,91 1,58 1,58
değeri
231
2011 2011 2011 2012
pH - 8,23 8,15 7,54 7,25
derecesi
SpC µS/cm 300 336 277 354
iletkenlik
TDS mg/L 189 192 161 204
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 0 10 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 90 135 100 130
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 6,90 0,92 4,60 10,35
Potasyum K mg/L 1,95 1,17 1,56 1,56
Kalsiyum Ca mg/L 34,0 44,0 28,0 40,0
Magnezyum Mg mg/L 13,36 14,58 14,58 15,79
Karbonat CO3 mg/L 0,0 6,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 42,60 5,68 25,40 35,50
Sülfat SO4 mg/L 9,60 19,2 4,80 6,00

Permanganat
PV mg/L O2 2,56 2,02 2,38 1,58
değeri
232
2011 2011 2011 2012
pH - 8,54 8,48 8,02 7,35
derecesi
SpC µS/cm 298 255 231 262
iletkenlik
TDS mg/L 188 142 139 150
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 50 20 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 40 100 93 90
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 6,90 1,61 4,60 7,13
Potasyum K mg/L 2,34 0,78 1,56 1,95
Kalsiyum Ca mg/L 32,0 30,0 26,0 28,0
Magnezyum Mg mg/L 14,58 13,37 10,94 12,15
Karbonat CO3 mg/L 30,0 12,0 0,0 0,0
Bikarbonat HCO3 mg/L 48,8 122 112,9 109,8
Klorür Cl mg/L 35,50 4,97 17,80 28,40
Sülfat SO4 mg/L 14,40 3,84 4,80 6,72

Permanganat
PV mg/L O2 3,20 2,67 1,90 2,06
değeri
233
2011 2011 2011 2012
pH - 8,63 8,15 7,71 7,38
derecesi
SpC µS/cm 300 335 260 362
iletkenlik
TDS mg/L 189 201 148 204
katılar
mg/L
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 50 0 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 30 155 90 145
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 9,20 0,92 4,60 9,89
Potasyum K mg/L 1,95 1,17 1,56 1,95
Kalsiyum Ca mg/L 28,0 52,0 32,0 36,0
Magnezyum Mg mg/L 15,79 10,94 10,45 18,23
Karbonat CO3 mg/L 30,0 0,0 0,0 0,0
Klorür Cl mg/L 42,60 4,97 24,85 24,85
Sülfat SO4 mg/L 14,40 17,28 9,60 7,01

Permanganat
PV mg/L O2 3,44 2,73 2,06 1,43
değeri
234
Çizelge 14/29. Ermenek Barajı Çıkışında Yapılan Analiz Sonuçları
2011 2011 2011 2012
pH - 8,39 8,14 7,67
derecesi
SpC µS/cm 463 388 460
iletkenlik
TDS mg/L 271 233 266
katılar
mg/L
Toplam sertlik TH 200 180 215
CaCO3
Fenolftalein mg/L
P-Al 30 0 0
alkalinitesi CaCO3
Metiloranj mg/L
M-Al 125 150 145
alkalinitesi CaCO3
Top. mg/L
Toplam Alkalinite 155 150 145
Alk. CaCO3
Sodyum Na mg/L 13,8 6,90 11,73
Potasyum K mg/L 5,85 2,34 1,56
Kalsiyum Ca mg/L 52,0 40,0 50,0
Magnezyum Mg mg/L 17,01 19,44 21,87
Karbonat CO3 mg/L 18,0 0,0 0,0
Bikarbonat HCO3 mg/L 152,5 183,0 176,9
Klorür Cl mg/L 20,24 28,40 42,60
Sülfat SO4 mg/L 48,96 9,60 32,16
Bulanıklık Turb NTU 1,0 3,0 6,3
Amonyum azotu NH4-N mg/L 0,030 0,019 0,017
Nitrit azotu NO2-N mg/L 0,003 0,132 0,020
Nitrat azotu NO3-N mg/L 0,68 0,04 2,60
Orto fosfat o-PO4 mg/L 0,070 0,080 0,015
Toplam fosfor TP mg/L 0,083 0,094 0,040

Permanganat
PV mg/L O2 1,45 2,22 1,66
değeri
235
236
15. KALİTE KRİTERLERİ
237
238
Çizelge 15/1. Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri*
Su Kalite Sınıfları
Su Kalite Parametreleri
I II III IV
Genel Şartlar
Sıcaklık (oC) ≤ 25 ≤ 25 ≤ 30 > 30
6,0-9,0
pH 6,5-8,5 6,5-8,5 6,0-9,0
dışında
İletkenlik (µS/cm) < 400 400-1000 1001-3000 > 3000
RES 436 nm: 1.5 RES 436 nm: 3 RES 436 nm: 4.3 RES 436 nm: 5
Renk RES 525 nm: 1.2 RES 525 nm: 2.4 RES 525 nm: 3.7 RES 525 nm: 4.2
RES 620 nm: 0.8 RES 620 nm: 1.7 RES 620 nm: 2.5 RES 620 nm: 2.8
(A) Oksijenlendirme Parametreleri
Çözünmüş oksijen (mg
>8 6-8 3-6 <3
O2/L)a
a
Oksijen doygunluğu (%) 90 70-90 40-70 < 40
Kimyasal oksijen ihtiyacı
< 25 25-50 50-70 > 70
(KOİ) (mg/L)
Biyolojik oksijen ihtiyacı
<4 4-8 8-20 > 20
(BOİ5) (mg/L)
B) Nutrient (Besin Elementleri) Parametreleri
Amonyum azotu
< 0,2b 0,2-1b 1-2b >2
(mg NH4+-N/L)
Nitrit azotu (mg NO2‾-N/L) < 0,002 0,002-0,01 0,01-0,05 > 0,05
Nitrat azotu (mg NO3‾-N/L) <5 5-10 10-20 > 20
Toplam kjeldahl-azotu 0.5 1.5 5 >5
(mg/L)
Toplam fosfor (mg P/L) < 0,03 0,03-0,16 0,16-0,65 > 0,65
C) İz Elementler (Metaller)
Cıva (μg Hg/L) < 0,1 0,1-0,5 0,5-2 >2
Kadmiyum (μg Cd/L) ≤2 2-5 5-7 >7
Kurşun (μg Pb/L) ≤10 10-20 20-50 > 50
Bakır (μg Cu/L) ≤20 20-50 50-200 > 200
Nikel (μg Ni/L) ≤20 20-50 50-200 > 200
Çinko (μg Zn/L) ≤200 200-500 500-2000 > 2000
D) Bakteriyolojik Parametreler
Fekal koliform (EMS/100
≤10 10-200 200-2000 > 2000
mL)
Toplam koliform 20000-
≤100 100-20000 > 100000
(EMS/100 mL) 100000
Tehlikeli maddeler ve bu tabloda verilmeyen diğer kirleticiler
Tehlikeli maddeler konuyla ilgili ülke envanteri (referans değerler) oluşturulduktan
sonra, 1 Ocak 2015’den itibaren değerlendirilecektir.
*: 30.11.2012 tarihinde yayımlanan Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliğinden
alınmıştır.
(a) Konsantrasyon veya doygunluk yüzdesi parametrelerinden sadece birisinin sağlanması

yeterlidir.
(b) pH değerine bağlı olarak serbest amonyak azotu konsantrasyonu 0.02 mg NH3–N/L
değerini geçmemelidir.
(c) Kalite sınıflarına göre suların kullanım maksatları:
239
Çizelge 15/2. Ege ve Akdeniz Kıyı ve Geçiş Suları Ötrofikasyon Kriterleri*
Su Kalitesi Sınıfı ÇIN (µg/l) TP (µg/l) Chl a (µg/l) Seki Disk(m)
Oligotrofik <20 <10 <0.4 >10
Mezotrofik 20-100 10-20 0.4-2 >3-10
Ötrofik 100-200 >20-30 >2-4 1.5-3

Hipertrofik >200 >30 >4 <1.5
Çizelge 15/3. Karadeniz ve Marmara Kıyı ve Geçiş Suları Ötrofikasyon Kriterleri*
Su Kalitesi Sınıfı ÇIN (µg/l) TP (µg/l) Chl a (µg/l) Seki Disk(m)

Oligotrofik <20 <15 <0.7 >6
Mezotrofik 20-140 15-30 0.7-3 3-6
Ötrofik 141-250 31-40 3.1-5 1.5-2.9

Hipertrofik >250 >40 >5 <1.5
alınmıştır.
ÇIN: (nitrat+nitrit+amonyum)- Azotu (N) toplamını temsil eder.
Notlar:
1. Su kalitesi sınıflandırması en kötü ölçüm değerleri dikkate alınarak yapılır. Listedeki kirlilik
parametrelerinden en az iki parametrenin en kötü durumu gösterdiği kategori su kalitesini
temsil eder.
2. Yalnız bir tek kirlilik parametresi veya seki disk derinliği, tabloda verilen sınır değerlerin
%50’sini aşmıyorsa, tablodaki diğer üç parametreden en kötü olanının yer aldığı kategori su
kalitesini temsil eder.
3. Mezotrofik su kalitesi sınıfının trofik seviye sınır değerleri aralığı geniştir. Bu sınıfın trofik
seviye değerleri yüksek ve ötrofik su kalitesi sınır değerlerine yakın ise, bu su kütlesi ötrofik
duruma meyilli olup, düzenli izlenmesi gereken sucul ortam olarak kabul edilir.
4. Tabloda verilen su kalitesi sınıflandırmasının yapılması için ölçümlerin Temmuz-Eylül

döneminde yapılması esastır. Sığ sularda (toplam derinlik 20 m) yüzey ve dip su örneklemesi
yapılmalıdır. 20 metreden daha derin sularda yüzey, orta ve dip su örneklemesi yapılır.
5. Kıyı sularının kalite sınıflandırması yapılırken, kirletici kaynağın su kolonuna etkisinin tespit
edilmesi için en kötü ölçümün elde edildiği yüzey veya dip su kirlilik değerleri dikkate alınır.
6. Ötrofik hale gelen veya yaklaşan alıcı ortamda, trofik seviye izleme parametreleri
incelenerek kirlilik kaynağı (besin elementleri ve organik madde kirliliği) belirlenir; ulaşılan
sonuca göre koruma tedbirlerine öncelik verilir.
240
Çizelge 15/4. Göl, Gölet ve Baraj Göllerinde Trofik Sınıflandırma Sistemi Sınır
Değerleri*
Trofik düzey Toplam P Toplam N Klorofil a Seki Disk
(μg/L) (μg/L) (μg/L) Derinliği (m)
Oligotrofik ≤10 ≤350 <3.5 >4
Mezotrofik 10>TP≥30 350>TN≥650 3.5-9.0 4-2
Ötrofik 30>TP≥100 650>TN≥1200 9.1-25.0 1.9-1
Hipertrofik >100 >1200 >25.0 <1

alınmıştır.
1- Trofik seviye, oligotrofik seviyeden hipertrofik seviyeye doğru yükselir.

2- Analiz sonuçlarında yapılan değerlendirme neticesinde, birden fazla trofik seviyesinin
çıkması durumunda ağırlıklı olan trofik seviye geçerlidir.
3- Analiz sonuçlarında yapılan değerlendirme neticesinde, birden fazla ve her biri farklı trofik
seviyenin çıkması durumunda en yüksek trofik seviye geçerlidir.
4- Analiz sonuçlarında yapılan değerlendirme neticesinde, iki trofik seviye bulunması
durumunda trofik seviyesi yüksek olan geçerlidir.
241
Çizelge 15/5. İçme Suyu Temin Edilen veya Temin Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların
Kalite Standartları*
A1 A1 A2 A2 A3 A3
Parametreler K Z K Z K Z
6,5 –
1 PH 5,5–9 5,5–9
8,5
Renk (basit
2 filtrasyondan mg/l Pt skalası 10 20 (İ) 50 100 (İ)
sonra)
Toplam askıda katı
3 mg/l SS 25
madde
4 Sıcaklık ºC 22 25 (İ) 22 25 (İ) 22 25 (İ)
20 ºC’de
5 İletkenlik 1000 1000 1000
μs/cmˉ¹
(25 ºC’de
6 Koku seyrelme 3 10 20
faktörü)
7* Nitratlar mg/l NO3 25 50 (İ) 50 (İ) 50 (İ)
0,7–
81 Floridler (Florür) mg/l F 0,7–1 1,5 0,7–1,7
1,7
Toplam
9 ayrıştırılabilir mg/l CI
organik klor
10* Çözünmüş demir mg/l Fe 0,1 0,3 1 2 1
11* Mangan mg/l Mn 0,05 0,1 1

0,05
12 Bakır mg/l Cu 0,02 0,05 1
(İ)
13 Çinko mg/l Zn 0,5 3 1 5 1 5
14 Bor mg/l B 1 1 1
15 Berilyum mg/l Be
16 Kobalt mg/l Co
17 Nikel mg/l Ni
18 Vanadyum mg/l V
19 Arsenik mg/l As 0,01 0,05 0,05 0,05 0,1
20 Kadmiyum mg/l Cd 0,001 0,005 0,001 0,005 0,001 0,005
21 Toplam krom mg/l Cr 0,05 0,05 0,05
1
Verilen bu değerler yıllık ortalama sıcaklık için belirlenen en yüksek limit değerlerdir.
(üst ve alt)
242
Çizelge 15/5 (devam)
A1 A1 A2 A2 A3 A3
22 Kurşun mg/l Pb 0,05 0,05 0,05
23 Selenyum mg/l Se 0,01 0,01 0,01
24 Cıva mg/l Hg 0,0005 0,001 0,0005 0,001 0,0005 0,001
25 Baryum mg/l Ba 0,1 1 1
26 Siyanür mg/l Cn 0,05 0,05 0,05
27 Sülfat mg/l SO4 150 250 150 250 (İ) 150 250 (İ)
28 Klorür mg/l CI 200 200 200

Surfaktanlar
mg/l
29 (Metilen mavisi ile 0,2 0,2 0,5
(laurilsülfat)
reaksiyona giren)
30*1 Fosfatlar mg/l P2 O5 0,4 0,7 0,7
Fenoller (Fenol
indeksi) Para mg/l C6 H5OH
31 0,001 0,001 0,005 0,01 0,1
nitroanilin 4
aminoantipirin
Çözünmüş yada
emülsifiye olmuş
hidrokarbonlar
32 mg/l 0,05 0,2 0,5 1
(petrol eteri ile
ayrıştırıldıktan
sonra)
Polisiklik aromatik
33 mg/l 0,0002 0,0002 0,001
hidrokarbonlar
Toplam Pestisit
34 (Parathion,BHC,die mg/l 0,001 0,0025 0,005
ldrin)
Kimyasal oksijen mg/l O2
35* 30
ihtiyacı (COD)
Çözünmüş oksijen % O2
36* >70 >50 >30
doygunluk oranı
Biyokimyasal
oksijen
37* ihtiyacı(BOD5) mg/l O2 <3 <5 <7
(Nitrifikasyonsuz
20 ºC’de)
Kjeldahl metodu ile
38 azot(Kjeldahl mg/l N 1 2 3
Azotu) (NO3 hariç)
243
A1 A1 A2 A2 A3 A3
39 Amonyak mg/l NH4 0,05 1 1,5 2 4(İ)

Kloroformla
40 ayrıştırılabilen mg/l SEC 0,1 0,2 0,5
maddeler
Toplam organik
41 mg/l C
karbon
Flokülasyon ve
membran(5μ)
filtrasyonundan
42 mg/l C
sonra geriye kalan
organik karbon
TOC
Toplam koliformlar
43 /100 ml 50 5.000 50.000
37 ºC’de
44 Fekal koliformlar /100 ml 20 2.000 20.000
45 Fekal streptokok /100 ml 20 1.000 10.000
46 Salmonella 5.000 ml Yok Yok

Z = zorunlu
K = kılavuz
* : 20/11/2005–25999 tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanmıştır.
İstisnalar
Madde 12 — Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Sel ya da diğer doğal afetler durumunda,
b) Ek-I deki belli parametrelerin, istisnai meteorolojik ya da coğrafi şartlar nedeniyle (İ)
(istisnai iklimsel ya da coğrafik şartlar) olarak işaretlenmesi durumunda,
c) Yüzeysel suyun belli maddelerle doğal olarak zenginleşmeye uğraması nedeniyle, Ek-I
deki tabloda (A1), (A2) ve (A3) kategorileri için belirlenen sınır değerleri aşması halinde,
d) Sığ göller ya da durgun yüzey sularının içmesuyu kaynağı olarak kullanımının söz konusu
olması halinde, Ek-I de yıldız (*) işaretiyle belirlenmiş parametreler için, ilgili idarece askıya
alınabilir.
(d) bendinde yer alan muafiyet yalnızca derinliği yirmi metreyi geçmeyen, su değişimi bir
yıldan daha yavaş olan ya da su gövdesine atık su boşaltımı olmayan göllere uygulanır.
Hiçbir durumda yukarıda ifade edilen istisnalar kamu sağlığının korunması şartlarını
engelleyemez.
244
Çizelge 15/6. İçme Suyu Standartları
Parametre Birim TS 266 (2005) 98/83/EC(1998) WHO (1998)
Eschericha coli
Sayı/100 mL 0 0
(E. coli)
Enterococci Sayı/100 mL 0 0
Koliform Bakteri Sayı/100 mL 0 0 0
Antimon mg/L 0,005 0,005 0,005
Akrilamid mg/L 0,0001 0,0005
Arsenik mg/L 0,01 0,01 0,01
Benzen mg/L 0,001 0,001 0,01
Benzopyrene mg/L 0,00001 0,0007
Bor mg/L 1 1 0,5
Bromat mg/L 0,01 0,01 0,025
Kadmiyum mg/L 0,005 0,005 0,003
Krom mg/L 0,05 0,05 0,05
Bakır mg/L 2 2 2
Siyanür mg/L 0,05 0,05 0,07
1,2 Dikloretan mg/L 0,003 0,03
Epiklorhidrin mg/L 0,0001 0,0004
Florür mg/L 1,5 1,5 1,5
Kurşun mg/L 0,01 0,01 0,01
Cıva mg/L 0,001 0,001 0,001
Nikel mg/L 0,02 0,02 0,02
Nitrat mg/L 50 50 50
Nitrit mg/L 0,5 0,5 0,2
Pestisitler* mg/L 0,0001 0,0001
Toplam Pestisit mg/L 0,0005 0,0005
Polisiklik
Aromatik mg/L 0,0001 0,0001
Karbonlar
Selenyum mg/L 0,01 0,01 0,01
Tetrakloreten mg/L 0,01 0,04
Trikloreten mg/L 0,01 0,07
Trihalometan
mg/L 0,1 1
toplam
245
TS 266
Parametre Birim 98/83/EC(1998) WHO (1998)
(2005)
Vinylklorür mg/L 0,0005 0,005
Alüminyum mg/L 0,2 0,2 0,2
Amonyum mg/L 0,5 0,5 1,5
Klorür mg/L 250 250 250
Clostridiumperfingens
sayı/100mL 0 0
(sporlular dahil)**
mg/L Pt-Co
Renk*** 20 ***** 15
Skalası
İletkenlik 20 °C’de µS/cm 2500 2500
6,5 ≤ pH ≤
pH pH birimi 6,5 ≤ pH ≤ 9,5
9,5
Demir mg/L 0,2 0,2 0,3
Mangan mg/L 0,05 0,05 0,5
Koku ***** ***** *****
Oksitlenebilirlik (PV) mg/L O2 5
Sülfat mg/L 250 250 250
Sodyum mg/L 200 200 200
Tat ***** ***** *****
Toplam organik karbon
mg/L ***** *****
(TOK)
Bulanıklık NTU 5 ***** 5
Trityum Bq/L 100 100
Toplam gösterge dozu mSv/yıl 0,1 0,1
Alfa aktivitesi Bq/L 0,1 0,1
Beta aktivitesi Bq/L 1 1
Karbontetraklorür mg/L 0,002
Diklorometan mg/L 0,02
1,1,1 Trikloretan mg/L 2
Toluen mg/L 0,7
Ksilen mg/L 0,5
Etilbenzen mg/L 0,3
Stiren mg/L 0,02
246
Parametre Birim TS 266 (2005) 98/83/EC(1998) WHO (1998)
Monoklorobenzen mg/L 0,3
1,2 Diklorbenzen mg/L 1
1,4 Diklorbenzen mg/L 0,3
Triklorbenzen (top.) mg/L 0,02
Alaklor mg/L 0,02
Aldikarb mg/L 0,01
Aldrin/Dieldrin mg/L 0,00003
Atrazin mg/L 0,002
Bentazon mg/L 0,3
Karbofuran mg/L 0,007
Klordan mg/L 0,0002
Klorotoluen mg/L 0,03
Siyanazin mg/L 0,0006
DDT mg/L 0,002
1,2 Dibromo 3
mg/L 0,001
kloropropan
1,2 Dibromoetan mg/L 0,0004–0,015
1,2 Dikloropropan mg/L 0,04
1,3 Dikloropropan mg/L 0,02
Heptaklor ve
mg/L 0,00003
heptaklorepoksit
Hekzaklorobenzen mg/L 0,001
İzoproturan mg/L 0,009
Lindan mg/L 0,002
MCPA mg/L 0,002
Metoksiklor mg/L 0,02
Metolaklor mg/L 0,01
Molinat mg/L 0,006
Pendimethalin mg/L 0,02
Propanil mg/L 0,02
Prydat mg/L 0,1
Simazin mg/L 0,002
Terbutilazin mg/L 0,007
247
TS 266
Parametre Birim 98/83/EC(1998) WHO (1998)
(2005)
Trifluralin mg/L 0,02
2,4 DB mg/L 0,09
Diklorprop mg/L 0,1
Fenoprop mg/L 0,009
Mecoprop mg/L 0,01
2,4,5 – T mg/L 0,009

Monokloeamin mg/L 0,003
Klorin mg/L 0,005
Klorit mg/L 0,2
2,4,6 Triklorfenol mg/L 0,2
Formaldehit mg/L 0,9
Bromoform mg/L 0,1
Dibromoklorometan mg/L 0,1
Bromodiklorometan mg/L 0,06
Kloroform mg/L 0,2
Dikloroasetikasit mg/L 0,05
Trikloroasetikasit mg/L 0,1
Trikloroasetaldehit mg/L 0,01
Dikloroasetonitril mg/L 0,09
Dibromoasetonitril mg/L 0,1
Siyanojen klorür
mg/L 0,07
(CN olarak)
* Pestisit ifadesi, organik insektisitler, organik herbisitler, organik fungusitler, organik
nematositler, organik acaristler, organik algisitler, organik rodentisitler, organik slimistler ve
ilgili ürünler (bunlarla birlikte büyüme düzenleyicileri) ile bunların metabolitleri, parçalanma
tepkime ürünlerini kapsamaktadır. Belirtilen değer her bir pestisit için ayrı ayrı uygulanır.
Suda aldrin, dieldrin, heptaklor, epoksit bulunması halinde bu değer 0,030 µg/L olarak
uygulanmalıdır.
248
Yukarıda belirtilen ve ayrı ayrı tespit edilebilen pestisitlerin toplamını ifade etmektedir. Değer,
benzo(b) floranten, benzo(k) floranten, benzo(ghi) perilen indenol(1,2,3-cd) piren
bileşiklerinin toplamını ifade etmektedir.
** Suyun yüzeyden alınmaması veya yüzey suyundan etkilenmemesi halinde bu özellik
aranmaz.
*** Suyun kendine has renginden fark edilebilir bir sapma gözlenmemelidir.
**** Suyun, yüzey suyunun arıtılması ile elde edilmesi durumunda, bulanıklık en çok 1,0 NTU
olmalıdır.
***** Fark edilebilir bir değişiklik gözlenmemeli.
249
Çizelge 15/7. Alabalık Yetiştiriciliği İçin Su Kalite Kriterleri*
Parametre Birim Değer Açıklama
Su Sıcaklığı °C 4 – 18
pH 6,5 – 8,5
Çözünmüş Oksijen mg/L >5
Amonyak (NH3) mg/L < 0,1
< 0,2 Sert sularda

Nitrit (NO2) mg/L
0,06 – 0,1 Yumuşak sularda
Alüminyum** mg/L < 0,1
< 0,003 Sert sularda

Kadmiyum** mg/L
< 0,0004 Yumuşak sularda
Krom** mg/L < 0,05
< 0,01 Sert sularda

Bakır** mg/L
Kurşun** mg/L < 0,001
Çinko** mg/L < 0,1
Cıva** mg/L < 0,00005
< 0,1 Sert sularda

Nikel** mg/L
Askıda Katı Madde mg/L < 25

* Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü web sitesinden alınarak düzenlenmiştir
(Anonim, 2006).
** İhtiyaç duyulduğunda aranılacak parametreler
250
Çizelge 15/8. Sazan Yetiştiriciliği İçin Su Kalite Kriterleri*
Parametre Birim Değer Açıklama
Su Sıcaklığı °C 16 – 28
Amonyak (NH3) mg/L < 0,02
Nitrit (NO2) mg/L 0,06 – 0,1

Kadmiyum** mg/L
Bakır** mg/L
Kurşun** mg/L < 0,1
<2 Sert sularda

Çinko** mg/L
Nikel** mg/L < 0,5
* Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü web sitesinden alınarak düzenlenmiştir

(Anonim, 2006).
** İhtiyaç duyulduğunda aranılacak parametreler
251

Ermenek-Baraj-Gölü-Limnolojisi (2016 - 06 - 01 07 - 20 - 50 UTC)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ermenek-Baraj-Gölü-Limnolojisi (2016 - 06 - 01 07 - 20 - 50 UTC)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

ERMENEK BARAJ GÖLÜ

İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı

Güven KARAÇUHA Ömer ÖZDEMİR

Ali Rıza DİNİZ Yakup BAŞOĞLU

Erkan EMİNOĞLU Seyit AKSU

Ali SARANER Yılmaz AKMAN

DSİ 4. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

Osman Nuri AKYALÇIN Muhittin ÖZYALVAÇ Bahtiyar KABADAYI

Ahmet YALIN İbrahim PINARKARA

Kapak Tasarım H. Uğur Kolsuz ukolsuz@dsi.gov.tr

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), ülkemizde tüm su kaynaklarının planlanması,

DSİ, "Yurdumuzdaki toprak ve su kaynaklarını geliştirme" yönündeki yetki ve

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün kullanımında bulunan ve yukarıda sayılan

İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, DSİ 4. Bölge Müdürlüğü ve A. Ü. Su Ürünleri

ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................15

2. ÇALIŞMA ALANININ TANITIMI .......................................................................................23

2.1. BARAJ YERİNİN JEOLOJİK YAPISI .....................................................................................26

3.1. ÖRNEKLEME NOKTALARININ SEÇİLMESİ ...........................................................................45

4. ARAŞTIRMA SONUÇLARI ..............................................................................................57

4.1. FİZİKSEL ÖZELLİKLER......................................................................................................57

6. ÖTROFİKASYON VE TROFİK SINIFLAMA...................................................................154

6.1. ÇEŞİTLİ PARAMETRELERE GÖRE TROFİK DEĞERLENDİRME .............................................155

7. TAŞIMA KAPASİTESİ ........................................ HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ.

8.1. TİCARİ AVCILIK .............................................................................................................177

9. TARTIŞMA VE SONUÇLAR ..........................................................................................181

9.1 FİZİKSEL ÖZELLİKLER.....................................................................................................181

12. SUMMARY ...................................................................................................................201

13. KAYNAKÇA .................................................................................................................203

14. EK ÇİZELGELER .........................................................................................................205

15. KALİTE KRİTERLERİ ..................................................................................................237

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce geliştirilen su kaynaklarından sulama, enerji

Baraj göllerinde su ürünlerinin geliştirilmesi esas itibariyle su kaynağında doğal olarak

Bu kapsamda 2010 yılında Ermenek Baraj Gölünde projeye dayalı ağ kafeslerde su

Yapılan etütlerde öncelikle rezervuarın ağ kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliğine

Rezervuarda hiçbir zirai ekonomik faaliyette bulunulmasa bile ileriye dönük su

Bu amaçlarla başlanan araştırmanın arazi gözlemleri ve örnekleme çalışmaları, 2011

Baraj Gölünde; fiziksel, kimyasal ve biyolojik parametreler izlenirken, barajın giriş ve

Ermenek Barajı, Karaman İli, Ermenek İlçe merkezinin 11 km güneydoğusunda,

Ermenek Projesi kapsamında gerçekleştirilen tesisler; Ermenek Barajı, Ermenek

Ermenek HES’in yeri, barajın 9 km akış aşağısında Çıkrıkçini Mevkii yakınlarında

Şekil 2.1. Araştırma Sahasının Türkiye’de ve Doğu Akdeniz Havzasındaki Yeri

Şekil 2.3. Ermenek Baraj Gölü

Yağış Alanı 2 304 km2

2.4.1. Ermenek Çayı Baraj Yeri Akımları

Baraj gölünü besleyecek akarsu ve kaynakların da gözlemlendiği 1998 – 2005 yılları

hm3 Ermenek Çayı - Baraj Yeri Akımları (1965-2008)

Şekil 2.4/3. Nadire Kaynakları Mevkiinden Bir Görünüm

EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAĞUSTOS

Akım gözlemlerinin yapıldığı 2005-2009 yılları ölçümlerine göre Nadire Kaynaklarının

Şekil 2.4/4. Nadire Kaynakları Akımlarının Aylara Göre Dağılımı

Çizelge 2.4/3. Göktepe Deresi Akımları (hm3)

hm3 Göktepe Deresi Akımları (1990-2004)

Şekil 2.4/7. Göktepe Deresi Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı

Çizelge 2.4/4. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımları (hm3)

EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAGUSTOS

hm3 Ermenek Çayı- Yeşilköy Akımları (1996-2004)

Şekil 2.4/9. Ermenek Çayı-Yeşilköy Akımlarının Yıllara Göre Dağılımı

Ermenek Barajını kuzeyden besleyen Küçüksu Çayı 1998-2004 yılları arasında

Çizelge 2.4/5. Küçüksu Çayı Akımları (hm3)

EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRANTEMMUZAGUSTOS

Şekil 2.4/11. Küçüksu Çayı Akımlarının Aylara Göre Dağılımı