TS en 1995 1-1

TS EN 1995-1-1
Ahşap Yapıların Tasarımı

Bölüm 1-1: Genel kurallar ve bina
kuralları
Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

İnş. Y. Müh.
İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Fakültesi
Mimarlık Bölümü
Eurocode 5’in Kapsamı
Genel • Eurocode 5, birbirine yapıştırıcı veya mekanik bağlantılar

ile birleştirilmiş ahşap veya ahşap esaslı paneller
Tasarım Esasları
kullanılarak inşa edilen binalar ve inşaat mühendisliği
Malzemeler alanına giren diğer yapıların tasarımında uygulanır.
• Bu Eurocode, EN 1990 “Yapı tasarımının esasları”
Dayanıklılık
standardında verilen tasarım esasları ve doğrulama,
Yapısal Analiz yapıların güvenliği ve kullanılabilirliği ile ilgili gerekler ve
prensipleri tamamlayıcı niteliktedir.
Taşıma Gücü
• Eurocode 5, aşağıda verilenlerle birlikte kullanılmak
Kullanılabilirlik üzere tasarlanmıştır:
– EN 1990: Yapı tasarımının esasları
Birleşimler – EN 1991: Yapılar üzerindeki etkiler
– EN’ler: Ahşap yapılara ait yapı mamulleri
– EN 1998: Depreme dayanıklı yapıların tasarımı

2
İstanbul Teknik Üniversitesi | Mimarlık Fakültesi | Mimarlık Bölümü
Eurocode 5’in Kapsamı
Genel • Eurocode 5, aşağıda belirtilen bölümlerden

Tasarım Esasları
oluşmaktadır:
– EN 1995-1: Genel
Malzemeler
• EN1995-1-1: Genel kurallar ve bina kuralları
Dayanıklılık
• EN 1995-1-2: Yapısal yangın tasarımı
Yapısal Analiz – EN 1995-2 : Köprüler
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

3
EN 1995-1-1’in İçeriği
Genel • Bölüm 1: Genel

Tasarım Esasları • Bölüm 2: Tasarım esasları
• Bölüm 3: Malzeme özellikleri
Malzemeler
• Bölüm 4: Dayanıklılık
Dayanıklılık
• Bölüm 5: Yapısal analiz
Yapısal Analiz • Bölüm 6: Taşıma gücü sınır durumları
Taşıma Gücü • Bölüm 7: Kullanılabilirlik sınır durumları
Kullanılabilirlik • Bölüm 8: Metal bağlantı elemanlı birleşimler
• Bölüm 9: Bileşenler ve sistemler
Birleşimler
• Bölüm 10: Yapı elemanlarının detaylandırılması ve
kontrol

4
Ulusal Ek
Genel EN 1995-1-1’in 13 maddesinde ulusal seçime izin verilir.
Tasarım Esasları
2.3.1.2(2)P: Yüklerin yük etki süresi sınıflarına atanması
2.3.1.3(1)P: Ahşap yapıların servis sınıflarına atanması
Malzemeler 2.4.1(1)P: Malzeme özellikleri için kısmi faktörler
6.1.7(2): Çatlakların kayma dayanımına etkisi için modifikasyon
Dayanıklılık faktörü
6.4.3(8): Beşik çatı kirişleri, eğrisel kirişler ve alt kenarı eğrisel beşik
Yapısal Analiz çatı kirişlerinde liflere dik doğrultuda çekme gerilmeleri
7.2(2): Kirişlerde sehim sınır değerleri
Taşıma Gücü 7.3.3(2): Konut döşemelerinde titreşim sınır değerleri
8.3.1.2(4): Uç lifteki çiviler için yatay yük taşıma kapasitesi
Kullanılabilirlik 8.3.1.2(7): Çivili birleşimlerde yarılmaya duyarlı ahşap türleri
9.2.4.1(7): Duvar diyaframlarının tahkiki
Birleşimler 9.2.5.3(1): Berkitme sistemleri için modifikasyon faktörleri
10.9.2(3): Metal çivili plaka bağlantılı makaslarda montaj
toleransları: maksimum yay
10.9.2(4): Metal çivili plaka bağlantılı makaslarda montaj
toleransları : düşeyden maksimum sapma
5
Prensipler ve Uygulama Kuralları Arasındaki Farklılıklar
Genel • Bağımsız maddelerin karakterine bağlı olarak, bu

Tasarım Esasları
standardda prensipler ve uygulama kuralları birbirinden
farklı gösterilmiştir.
Malzemeler
• Prensipler;
Dayanıklılık – Alternatifi olmayan genel ifadeler ve tarifleri ve
– Özel olarak belirtmedikçe alternatifine izin verilmeyen gerekler
Yapısal Analiz
ve analitik modelleri içerir.
Taşıma Gücü • Prensipler, paragraf numarasından sonra konulan P
harfiyle belirtilmiştir.
Kullanılabilirlik
Birleşimler

6
Prensipler ve Uygulama Kuralları Arasındaki Farklılıklar
Genel • Uygulama kuralları, prensiplerle uyumlu olan ve

Tasarım Esasları
prensiplerin gereklerini karşılayan, genel olarak kabul
edilmiş kurallardır.
Malzemeler
• Standartta, yapılar için verilen uygulama kurallarından
Dayanıklılık farklı alternatif tasarım kurallarının uygulanmasına da
izin verilebilir.
Yapısal Analiz
– Ancak, alternatif kuralların ilgili prensiplerle uyumlu olduğu
Taşıma Gücü gösterilmeli ve
– Eurocode’ların kullanılması durumunda beklenen yapısal
Kullanılabilirlik güvenlik, hizmet verebilirlik ve dayanıklılık bakımından asgari
denklik sağlanmalıdır.
Birleşimler

7
Enkesit Boyut ve Aksları
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Dikdörtgen Kesit İnce Gövdeli Kesit İnce Başlıklı Kesit
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler
Çok Parçalı Kolon Kafes Kolon

8
Tasarım Esasları
Genel • Bir yapı, tasarlanan kullanım ömrü boyunca uygun

Tasarım Esasları
güvenilirlik derecesini sağlayacak ve ekonomik olacak
tarzda tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
Malzemeler
Yapı;
Dayanıklılık – İnşa edilmesi ve kullanım esnasında oluşması muhtemel bütün
etkiler ve tesirlere direnç göstermeli,
Yapısal Analiz
– Kullanım için gerekli şartlara uygunluğu sürdürmelidir.
Taşıma Gücü • Bir yapı, yeterli;
– Yapısal direnç,
Kullanılabilirlik
– Kullanılabilirlik ve
Birleşimler – Dayanıklılığa sahip olacak şekilde tasarlanmalıdır.

9
Güvenilirlik Kavramı
Genel • EN 1990’da güvenilirlik, bir yapı veya taşıyıcı elemanın,

Tasarım Esasları
tasarım ömrü de dâhil olmak üzere, tasarımında dikkate
alınan belirtilmiş gerekleri karşılayabilme yeterliliği
Malzemeler tanımlanır. Güvenilirlik, çoğunlukla olasılık terimleri ile
Dayanıklılık ifade edilir ve bir yapının güvenlik, kullanılabilirlik ve
dayanıklılığını kapsar.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

10
Genel • Yapısal tasarım ile ilgili niceliklerin (etkiler, geometri,

Tasarım Esasları
sınırlamalar, malzeme mukavemeti, vb) rasgele doğası
göz önüne alındığında, yapısal güvenilirlik
Malzemeler değerlendirmesi deterministik yöntemle yapılamaz, bir
Dayanıklılık olasılık analizi gerekir.
• Güvenlik tahkikinin (doğrulamasının) amacı hasar
Yapısal Analiz
olasılığının (belirli bir tehlike durumunun oluşması veya
Taşıma Gücü aşılması) sabit bir değerin altında kalmasını sağlamaktır.
Bu değer, yapı türünün, can ve mal güvenliğine etkinin
Kullanılabilirlik
bir fonksiyonu olarak belirlenir.
Birleşimler

11
Genel • Bir yapı için tehlikeli olan her durum bir "sınır durum"
Tasarım Esasları
olarak adlandırılır. Yapı bu sınır duruma eriştikten sonra,
artık dizayn edildiği işlevlerini yerine getiremez.
Malzemeler
• İki tip sınır durumu vardır:
Dayanıklılık – Taşıma Gücü Sınır Durumu (ULS: Ultimate Limit State)
– Kullanılabilirlik Sınır Durumu (SLS: Serviceability Limit State)
Yapısal Analiz
• Taşıma Gücü Sınır Durumunu aşma yapının tamamının
Taşıma Gücü veya bir bölümünün göçmesine neden olur.
Kullanılabilirlik • Kullanılabilirlik Sınır Durumunu aşma ise, projenin
gereksinimleri açısından yapıyı elverişsiz hale getirir.
Birleşimler

12
Güvenilirlik Yönetimi
Genel • Seviye III Yöntemi: Tam probabilistik bu yöntem prensip

olarak, belirtilen güvenilirlik problemine doğru cevaplar
Tasarım Esasları oluşturur. Ancak, tasarım kodlarının kalibrasyonunda,
istatistiki verilerin sıklığındaki yetersizlik sebebiyle seyrek
Malzemeler olarak kullanılır.
• Seviye II Yöntemi: Birinci mertebe güvenilirlik yöntemi veya
Dayanıklılık β-yöntemi iyi tanımlanmış belirli yaklaşımların kullanılmasını
sağlar ve çoğu yapı uygulamalarının yeterli hassaslıkta olduğu
Yapısal Analiz sonucunu doğurur. Gerekli veriler genellikle mevcut
olmadığından bu yöntemi de pratik tasarımda uygulamak
Taşıma Gücü zordur.
• Seviye I Yöntemi: Yarı probabilistik olan bu yöntem kısmi
Kullanılabilirlik faktör yöntemi olarak adlandırılır. Bu yöntem, yapının gerekli
güvenilirliğini, problem değişkenlerinin «karakteristik
Birleşimler
değerlerini» ve bir dizi «güvenlik elemanını» kullanarak
sağlayan bir dizi kurala uyum esasına dayanır. Bunlar etki,
malzeme ve geometrideki belirsizlikleri kapsayan kısmi
güvenlik faktörleri ile temsil edilmektedir.

13
Kısmi Faktör Yöntemi
Genel Bu yöntem, tasarımcının herhangi bir probabilistik bilgiye sahip

olmasını gerektirmez, çünkü güvenlik sorununun probabilistik
Tasarım Esasları
yönleri zaten yöntem kalibrasyon sürecinde (karakteristik
Malzemeler değerlerin ve kısmi güvenlik faktörlerinin seçiminde) dikkate
alınır. Yöntem aşağıdaki varsayımlara dayanmaktadır:
Dayanıklılık
• Etki tesirleri ve direnç bağımsız rassal değişkenlerdir.
Yapısal Analiz • Etki tesirleri ve direnç karakteristik değerleri, verilen bir
olasılığın temelinde, ilgili dağılımların verilen düzeninin oranı
Taşıma Gücü
olarak sabittir.
Kullanılabilirlik • Diğer belirsizlikler, kısmi faktörler ve ek unsurlar uygulayarak
karakteristik değerler tasarım değerlerine dönüştürülerek
Birleşimler
dikkate alınır.
• Tasarım etki tesirleri, tasarım direncini geçmiyorsa güvenlik
değerlendirmesi olumludur.

14
Kısmi Faktör Yöntemi
Genel
Ed ≤ Rd
Tasarım Esasları Rk
Tasarım
Malzemeler
Seviyesi
Dayanıklılık
Rd = Rk /γR Ed = γE*Ek
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Ek
Kullanılabilirlik
Birleşimler

15
Taşıma Gücü Sınır Durumları
Genel • EQU: Yapı veya yapı ile rijit kabul edilen bütünlük
halindeki yapı kısmında statik denge kaybı, burada;
Tasarım Esasları
– Değerdeki küçük değişiklikler veya tek bir kaynaktan gelen
Malzemeler
etkilerin dağılımı önemlidir ve
– Yapı malzemeleri veya zemin dayanımları genellikle yönlendirici
Dayanıklılık değildir;
• STR: Temel pabuçları, kazıklar, temel duvarları vb. dahil
Yapısal Analiz
olmak üzere yapı veya yapı elemanlarında iç göçme veya
Taşıma Gücü aşırı şekil değiştirme, burada yapı malzemeleri ve yapı
yönlendiricidir.
Kullanılabilirlik
• GEO: Zemin veya kayanın, direnç sağlamada önemli
Birleşimler olduğu hallerde, zemindeki göçme veya önemli şekil,
değişikliği.
• FAT: Yapı veya yapı elemanlarındaki yorulma göçmesi.

16
Tahkikler
Genel Statik Denge Tahkiki (EQU): Ed ,dst . ≤ Ed ,stb.
Tasarım Esasları Ed,dst. : Kararlılık bozucu etki tesirlerinin tasarım değeri
Ed,stb. : Kararlılık sağlayıcı etki tesirlerinin tasarım değeri
Malzemeler
Dayanıklılık
Direnç Tahkiki (STR ve/veya GEO): Ed ≤ Rd
Bir bölüm, eleman veya bağlantıda, kopma veya aşırı şekil değiştirme
Yapısal Analiz sınır durumu
Taşıma Gücü
Ed : İç kuvvetler, momentlerin etki tesirleri veya farklı iç kuvvetler veya
momentleri temsil eden vektörlerin tasarım değerleri,
Kullanılabilirlik
Rd :Tekabül eden dirençlerin tasarım değerleri
Rd = R ( Xd 1 ,.... X di , ad ,1 ,......ai ) veya Rd =

Birleşimler Rk
γR
X k ,i X k ,i
X d ,i =ηi veya X d ,i =
γ M ,i γ M ,i

17
Taşıma Gücü Sınır Durumu
Etki Kombinasyonları
Kalıcı ve geçici tasarım durumları için etkilerin kombinasyonu
Genel (Malzeme yorulması hariç) Temel kombinasyon
Tasarım Esasları Ed = E { ∑ γ G , j Gk , j + γ P Pk + γ Q1 Qk ,1 + ∑ γ Qi ψ 0,i Qk ,i }
Malzemeler
Kazara oluşan tasarım durumu için etkilerin kombinasyonu
Ed ,A = E { ∑ γ GA , j Gk , j + γ PA Pk + Ad +ψ 1,1 Qk ,1 + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Dayanıklılık
Deprem tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Yapısal Analiz Ed ,A = E { ∑ γ GA , j Gk , j + γ P Pk + AEd + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Taşıma Gücü Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Pk : Öngerme etkisinin karakteristik değeri
Kullanılabilirlik Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri
Qk,i : Öncü tek değişken etkiye eşlik eden etki i nin karakteristik değeri
Birleşimler
Ad : Kazara oluşan etkinin tasarım değeri
AEd : Sismik etkinin tasarım değeri
ψ0i : Kombinasyon faktörleri
γGj, γP, γQi : Kısmi faktörler
18
Genel Değişken etkinin kombinasyon değeri (ψ0Qk):
Etkilerin kombinasyonuna bağlı olarak tesirlerin meydana gelme
Tasarım Esasları olasılığının aşıldığı, münferit etki karakteristik değeri ile yaklaşık aynı
olacak şekilde seçilen, istatistikî değerlendirme esas alınarak da
Malzemeler belirlenebilen değer. Bu değer ψ0 ≤ 1 katsayısı ile çarpılarak
karakteristik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade edilebilir.
Dayanıklılık
Değişken etkinin tekrar değeri (ψ1Qk):
Yapısal Analiz Referans dönem içerisinde, sadece küçük bir kısmı oluşturan toplam
süre boyunca aşılması veya aşılma sıklığının verilen bir değerle
Taşıma Gücü sınırlanması için belirlenen, istatistikî değerlendirmenin de esas
alınabildiği değer. Bu değer ψ1 ≤ 1 katsayısı ile çarpılarak karakteristik
Kullanılabilirlik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade edilebilir.
Değişken etkinin yarı sabit değeri (ψ2Qk):
Birleşimler Referans dönem içerisinde, büyük bir kısmı oluşturan toplam süre
boyunca aşılması için belirlenen değer. Bu değer ψ2 ≤ 1 katsayısı ile
çarpılarak karakteristik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade
edilebilir.

19
Kısmi Faktörler
Genel Öncü tek değişken
Öncü tek değişken
Kalıcı Etkiler Gk etkiye eşlik eden
etki Qk,1
Tasarım Esasları Etkiler etki Qk,i
Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu
Malzemeler Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar
Dayanıklılık Set A 1,10 0,90 1,5 0 1,5·ψ0,i 0
1,35 1,00 1,5 0 1,5·ψ0,i 0
Yapısal Analiz
veya aşağıdakilerin en elverişsizi
Set B
Taşıma Gücü 1,35 1,00 1,5·ψ0,1 0 1,5·ψ0,i 0
0,85·1,35 1,00 1,5 0 1,5·ψ0,i 0
Kullanılabilirlik
Set C 1,00 1,00 1,30 0 1,30 0
Birleşimler

20
Kısmi Faktör Setleri
Genel Sınır Durumu Kısmi Faktör Seti

EQU - Yapıların statik dengesi Set A
Tasarım Esasları
STR - Yapı elemanlarının,
geoteknik etkileri kapsamayan Set B
Malzemeler tasarımı
Dayanıklılık Yaklaşım 1: Set C ve Set B’den ayrı ayrı hesaplanan

tasarım değerlerinin, geoteknik etkiler ve ilave olarak
yapıya etkiyen/yapıdan kaynaklanan diğer etkilere
Yapısal Analiz uygulanması. Yaygın durumlarda, temel pabuçlarının
STR - Yapı elemanlarının, boyut tayininde Set C ve yapısal dirençte Set B dikkate
Taşıma Gücü alınır.
geoteknik etkileri kapsayan
tasarımı (temel pabuçları, Yaklaşım 2: Set B’den hesaplanan tasarım değerlerinin,
Kullanılabilirlik kazıklar, temel duvarları, vb.) geoteknik etkiler ve ilave olarak yapıya etkiyen/yapıdan
GEO – Zemin direnci kaynaklanan diğer etkilere uygulanması.
Birleşimler
Yaklaşım 3: Set C’den hesaplanan tasarım değerlerinin,
geoteknik etkiler ve aynı zamanda Set B’den hesaplanan
kısmi faktörlerin yapıya etkiyen/yapıdan kaynaklanan
diğer etkilere uygulanması.

21
Kullanılabilirlik Sınır Durumu
Tahkik ve Etki Kombinasyonları
Genel
Ed ≤ C d
Tasarım Esasları
Ed : Kullanılabilirlik ölçütlerinde tarif edilen etki tesirlerinin, ilgili
Malzemeler kombinasyon esas alınarak belirlenen tasarım değeri
Cd :Geçerli kullanılabilirlik ölçütlerinin tasarım değer sınırı
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Karakteristik Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + Qk ,1 + ∑ ψ 0,i Qk ,i }
(geri dönüşsüz sınır durumlar)
Taşıma Gücü
Sık Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + ψ 1,1 Qk ,1 + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Kullanılabilirlik (geri dönüşümlü sınır durumlar)
Yarı-kalıcı Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + ∑ ψ 2,i Qk ,i }

Birleşimler
(uzun süreli etkiler ve görünüş)
Kullanılabilirlik sınır durumunda etki kısmi faktörü γF = 1.0 olarak alınır.

22
ψ - Kombinasyon Faktörleri (Binalar için)
Genel Etki ψ0 ψ1 ψ2
Binalara etkiyen yükler
Tasarım Esasları
Kategori A: Ev, konut alanları 0,7 0,5 0,3
Kategori B: Ofis alanları 0,7 0,5 0,3
Malzemeler Kategori C: Kongre alanları 0,7 0,7 0,6
Kategori D: Alışveriş alanları 0,7 0,7 0,6
Dayanıklılık Kategori E: Depolama alanları 1,0 0,9 0,8
Kategori F: Trafiğe açık alanlar (Araç ağırlığı ≤ 30 kN) 0,7 0,7 0,6
Yapısal Analiz Kategori G: Trafiğe açık alanlar (30 kN < Araç ağırlığı ≤ 30 kN) 0,7 0,5 0,3
Kategori H: Çatılar 0 0 0
Taşıma Gücü Binalara etkiyen kar yükü
Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç 0,7 0,5 0,2
Kullanılabilirlik Diğer CEN üyesi ülkelerdeki, ortalama kotu H > 1000 m olan yerler 0,7 0,5 0,2
Diğer CEN üyesi ülkelerdeki, ortalama kotu H ≤ 1000 m olan yerler 0,5 0,2 0
Birleşimler Binalara etkiyen rüzgar yükü 0,6 0,2 0
Binalardaki sıcaklık (yangın haricindeki) 0,6 0,5 0

23
Yük Etki Süresi Sınıfları
Genel • Yük etki süresi arttıkça ahşap ve ahşap esaslı elemanlarda

dayanımda azalma olur. Bu etkiyi tasarımda dikkate alabilmek için
Tasarım Esasları yük etki sınıfları tanımlanmıştır.
Malzemeler Yük Etki Süre Yük Etki Yük etkisi örneği
Süresi Sınıfı Süresi Sınıfı
Dayanıklılık Sürekli 10 yıldan fazla Sürekli öz ağırlık
Yapısal Analiz Uzun 6 ay - 10 yıl Uzun depolama

Orta 1 hafta – 6 ay Orta hareketli yük, kar
Taşıma Gücü
Kısa 1 haftadan az Kısa kar, rüzgar
Kullanılabilirlik Çok kısa Çok kısa rüzgar, kazara etkiyen
yükler
Birleşimler

24
Kullanım Sınıfları
Genel Nem içeriği arttıkça ahşap ve ahşap esaslı elemanlarda dayanımda

azalma olur. Bu etkiyi tasarımda dikkate alabilmek için malzemeler
Tasarım Esasları bir kullanım sınıfına atanmalıdır.
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

25
Kullanım Sınıfları
Kullanım sınıfı 1: Bu sınıf 20 °C sıcaklık ve yalnızca yılda bir
Genel kaç hafta içinde % 65’i aşan çevredeki havanın rölatif nemi
ile karşılık gelen malzeme nem içeriği ile karakterize edilir.
Bu sınıfta ortalama nem içeriği çoğu yumuşak ahşapta
Tasarım Esasları %12’yi aşmayacaktır.
Kullanım sınıfı 2: Bu sınıf 20 °C sıcaklık ve yalnızca yılda bir
Malzemeler kaç hafta içinde % 85’i aşan çevredeki havanın rölatif nemi
ile karşılık gelen malzeme nem içeriği ile karakterize edilir.
Dayanıklılık
Bu sınıfta ortalama nem içeriği çoğu yumuşak ahşapta
%20’yi aşmayacaktır.
Kullanım sınıfı 3: Kullanım sınıfı 2’den daha fazla nem
Yapısal Analiz içeriğine neden olan iklim koşulları ile karakterize edilir.
Taşıma Gücü Kullanım Ortalama İklim

Sınıfı Nem İçeriği Koşulları
Kullanılabilirlik
20 °C ve %65
KS1 u ≤ %12
rölatif nem
Birleşimler
20 °C ve %85
KS2 u ≤ %20
rölatif nem
Kullanım sınıfı
KS3 u > %20
2’den fazla

26
Malzeme Özellikleri
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

27
Malzeme Özellikleri
Yoğunluk – Dayanım, Rijitlik İlişkisi
(N/mm2) (N/mm2)
Genel
Eğilme Eğilme
Tasarım Esasları Çekme (liflere paralel) Çekme (liflere paralel)
Basınç (liflere paralel) Basınç (liflere paralel)
Malzemeler
Yoğunluk (kg/m3) Yoğunluk (kg/m3)
Dayanıklılık (N/mm2) (N/mm2)
Yapısal Analiz
Elastisite Modülü (parelel) Elastisite Modülü (parelel)
Elastisite Modülü (dik) Elastisite Modülü (dik)
Kayma Modülü Kayma Modülü
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Yoğunluk (kg/m3) Yoğunluk (kg/m3)
Birleşimler Yumuşak Ahşap Sert Ahşap

28
Malzeme Özelliği Tasarım Değeri
Genel Xk
X d = kmod ⋅
Tasarım Esasları
γM
Malzemeler
Xk: Dayanım özelliği karakteristik değeri
Dayanıklılık γM: Malzeme özelliği kısmi faktörü
Yapısal Analiz
kmod: Yük etki süresi ve nem içeriği etkilerini dikkate alan
modifikasyon faktörü
Taşıma Gücü
Emean Gmean
Kullanılabilirlik
Ed = Gd =
Birleşimler γM γM
Emean: Elastisite modülü ortalama değeri
Gmean: Kayma modülü ortalama değeri
29
Malzeme Kısmi Faktörleri γM
Genel
Temel Kombinasyon
Tasarım Esasları Masif Ahşap 1,3
Yapıştırılmış Lamine Ahşap 1,25
Malzemeler LVL, kontrplak, OSB 1,2
Yonga Levhalar 1,3
Dayanıklılık Lif Levhalar, sert 1,3
Lif Levhalar, orta 1,3
Yapısal Analiz Lif Levhalar, MDF 1,3
Lif Levhalar, yumuşak 1,3
Taşıma Gücü Birleşimler 1,3
Çivili metal plaka bağlantı elemanları 1.25
Kullanılabilirlik
Kazara Oluşan Tasarım Durumu Kombinasyonu 1,0
Birleşimler

30
kmod ve kdef Değerleri
Genel • Kullanım sınıfı ve yük etkisi süresini dikkate alan

Tasarım Esasları
modifikasyon değeri kmod ve deformasyon değeri kdef
kmod : Taşıma gücü sınır durumu için modifikasyon değeri
Malzemeler kdef : Deformasyon değeri (ilgili kullanım sınıfı için sünme
deformasyonlarını dikkate alan faktör)
Dayanıklılık
Yapısal Analiz Emean

Emean , fin =
Taşıma Gücü (1 + kdef )
Kullanılabilirlik Rk Gmean
Rd = kmod ⋅ Gmean , fin =
Birleşimler γM (1 + kdef )
ucreep K ser
kmod = K ser , fin =
uinst (1 + kdef )
31
kmod Değerleri
Genel Malzeme Standart Kullanım Yük etkisi sınıfı

Sınıfı Sürekli Uzun Orta Kısa Çok kısa
Masif Ahşap EN 14081-1 1 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Tasarım Esasları
2 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
3 0,50 0,55 0,65 0,70 0,90
Malzemeler Yapıştırılmış EN 14080 1 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Lamine 2 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Dayanıklılık Ahşap 3 0,50 0,55 0,65 0,70 0,90
Lamine EN 14374, 1 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Yapısal Analiz Kaplama EN 14279 2 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Kereste (LVL) 3 0,50 0,55 0,65 0,70 0,90
Taşıma Gücü Kontrplak EN 636
Bölüm 1, 2, 3 1 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Kullanılabilirlik Bölüm 2, 3 2 0,60 0,70 0,80 0,90 1,10
Bölüm 3 3 0,50 0,55 0,65 0,70 0,90
OSB EN 300
Birleşimler
OSB/2 1 0,30 0,45 0,65 0,85 1,10
OSB/3, OSB/4 1 0,40 0,50 0,70 0,90 1,10
OSB/3, OSB/4 2 0,30 0,40 0,55 0,70 0,90

32
kmod Değerleri
Genel Malzeme Standart Kullanım Yük etkisi sınıfı

Sınıfı Sürekli Uzun Orta Kısa Çok kısa
Yonga EN 312
Tasarım Esasları
Levhalar Bölüm 4, 5 1 0,30 0,45 0,65 0,85 1,10
Bölüm 5 2 0,20 0,30 0,45 0,60 0,80
Malzemeler Bölüm 6, 7 1 0,40 0,50 0,70 0,90 1,10
Bölüm 7 2 0,30 0,40 0,55 0,70 0,90
Dayanıklılık Lif Levhalar, EN 622-2
sert HB.LA, HB.HLA 1 1 0,30 0,45 0,65 0,85 1,10
Yapısal Analiz yada 2
HB.HLA1 or 2 2 0,20 0,30 0,45 0,60 0,80
Taşıma Gücü Lif Levhalar, EN 622-3
orta MBH.LA1 yada 2 1 0,20 0,40 0,60 0,80 1,10
Kullanılabilirlik MBH.HLS1 yada 2 1 0,20 0,40 0,60 0,80 1,10
MBH.HLS1 yada 2 2 – – – 0,45 0,80
Lif Levhalar, EN 622-5
Birleşimler
MDF MDF.LA, MDF.HLS 1 0,20 0,40 0,60 0,80 1,10
MDF.HLS 2 – – – 0,45 0,80

33
kdef Değerleri
Genel Malzeme Standart Kullanım Sınıfı

1 2 3
Masif EN 14081-1 0,60 0,80 2,00
Tasarım Esasları
Ahşap
Yapıştırılmış Lamine EN 14080 0,60 0,80 2,00
Malzemeler Ahşap
Lamine Kaplama Kereste EN 14374, EN 14279 0,60 0,80 2,00
Dayanıklılık (LVL)
Kontrplak EN 636 0,80 – –
Yapısal Analiz Part 1 0,80 1,00 –
Part 2 0,80 1,00 2,50
Taşıma Gücü Part 3
OSB EN 300 2,25 – –
Kullanılabilirlik OSB/2 1,50 2,25 –
OSB/3, OSB/4
Birleşimler

34
kdef Değerleri
Genel Malzeme Standart Kullanım Sınıfı

1 2 3
Yonga Levhalar EN 312 2,25 – –
Tasarım Esasları
Part 4 2,25 3,00 –
Part 5 1,50 – –
Malzemeler Part 6 1,50 2,25 –
Part 7
Dayanıklılık Lif Levhalar, EN 622-2 2,25 – –
sert HB.LA 2,25 3,00 –
Yapısal Analiz HB.HLA1, HB.HLA2
Lif Levhalar, EN 622-3 3,00 – –
Taşıma Gücü orta MBH.LA1, MBH.LA2 3,00 4,00 –
MBH.HLS1, MBH.HLS2
Kullanılabilirlik Lif Levhalar, EN 622-5 2,25 – –
MDF MDF.LA MDF.HLS 2,25 3,00 –
Birleşimler

35
Boyut Faktörleri
Genel Hacim etkilerini dikkate alan boyut faktörleri

Tasarım Esasları
Masif Ahşap Yapıştırılmış Lamine Ahşap
Malzemeler  150 0,2  600 0,1
   f m,k   kh ⋅ f m ,k 
Dayanıklılık kh = min  h  kh = min  h  
f
⇒ 
k ⋅ f

 1,3  1,1  t ,0,k   h t ,0,k 
Yapısal Analiz  
h: Eğilme elemanı için derinlik veya çekme elemanı için genişlik [mm]
Taşıma Gücü
Lamine Kaplama Kereste (LVL)
Kullanılabilirlik
 300  s  3000  s / 2
   f m ,k   kh ⋅ f m,k 
Birleşimler kh = min  h  kl = min  l   ⇒ 
 1, 2  1,1 f k ⋅ f
 t ,0,k   l t ,0,k 
 
h: Eğilme elemanı için derinlik [mm]
l: Uzunluk [mm]
36
Yumuşak Ahşap Malzeme Özellikleri (TS EN 338)
(Ladin, çam, köknar, karaçam…)
Dayanım Özellikleri (N/mm2) Rijitlik Özellikleri (kN/mm2)
Ortalama Yoğunluk
Genel
Karak. Yoğunluk
Elastisite Modülü
Elastisite Modülü
Ortalama Kayma
Ahşap Sınıfı
(liflere paralel)
(liflere paralel)
(liflere paralel)
(liflere paralel)
5% Elastisite
(liflere dik)
(liflere dik)
(liflere dik)
(kg/m3)
(kg/m3)
Ortalama
Ortalama
Modülü
Modülü
Tasarım Esasları
Çekme
Çekme
Kayma
Eğilme
Basınç
Basınç
Malzemeler
Dayanıklılık
fm,k ft,0,k ft,90,k fc,0,k fc,90,k fv,k E0,mean E0,05 E90,mean Gmean ρk ρmean
Yapısal Analiz C14 14 8 0,4 16 2 3 7 4,7 0,23 0,44 290 350
C16 16 10 0,4 17 2,2 3,2 8 5,4 0,27 0,5 310 370
C18 18 11 0,4 18 2,2 3,4 9 6 0,3 0,56 320 380
Taşıma Gücü
C20 20 12 0,4 19 2,3 3,6 9,5 6,4 0,32 0,59 330 390
C22 22 13 0,4 20 2,4 3,8 10 6,7 0,33 0,63 340 410
Kullanılabilirlik
C24 24 14 0,4 21 2,5 4 11 7,4 0,37 0,69 350 420
C27 27 16 0,4 22 2,6 4 11,5 7,7 0,38 0,72 370 450
Birleşimler C30 30 18 0,4 23 2,7 4 12 8 0,4 0,75 380 460
C35 35 21 0,4 25 2,8 4 13 8,7 0,43 0,81 400 480
C40 40 24 0,4 26 2,9 4 14 9,4 0,47 0,88 420 500
C45 45 27 0,4 27 3,1 4 15 10 0,5 0,94 440 520
C50 50 30 0,4 29 3,2 4 16 10,7 0,53 1 460 550

37
Sert Ahşap Malzeme Özellikleri (TS EN 338)
(Meşe, kayın, akçaağaç…)
Dayanım Özellikleri (N/mm2) Rijitlik Özellikleri (kN/mm2)
Ortalama Yoğunluk
Genel
Karak. Yoğunluk
Elastisite Modülü
Elastisite Modülü
Ortalama Kayma
Ahşap Sınıfı
(liflere paralel)
(liflere paralel)
(liflere paralel)
(liflere paralel)
5% Elastisite
(liflere dik)
(liflere dik)
(liflere dik)
(kg/m3)
(kg/m3)
Ortalama
Ortalama
Modülü
Modülü
Tasarım Esasları
Çekme
Çekme
Kayma
Eğilme
Basınç
Basınç
Malzemeler
Dayanıklılık
fm,k ft,0,k ft,90,k fc,0,k fc,90,k fv,k E0,mean E0,05 E90,mean Gmean ρk ρmean
Yapısal Analiz D18 18 11 0,6 18 7,5 3,4 9,5 8 0,63 0,59 475 570
D24 24 14 0,6 21 7,8 4 10 8,5 0,67 0,62 485 580
D30 30 18 0,6 23 8 4 11 9,2 0,73 0,69 530 640
Taşıma Gücü
D35 35 21 0,6 25 8,1 4 12 10,1 0,8 0,75 540 650
D40 40 24 0,6 26 8,3 4 13 10,9 0,86 0,81 550 660
Kullanılabilirlik
D50 50 30 0,6 29 9,3 4 14 11,8 0,93 0,88 620 750
D60 60 36 0,6 32 10,5 4,5 17 14,3 1,13 1,06 700 840
Birleşimler D70 70 42 0,6 34 13,5 5 20 16,8 1,33 1,25 900 1080

38
Dayanıklılık
Genel • Dayanıklılık için temel gereksinimler EN1990 belirtilmiştir.

• Biyolojik organizmalara karşı dayanım: Ahşap ve ahşap esaslı
Tasarım Esasları
malzemeler ya EN 350-2’ye uygun olarak EN 335-1, EN 335-2 ve
Malzemeler
EN 335-3’de tanımlanmış belirli tehlike sınıfları için yeter doğal
dayanıklılığa sahip olmalı, yada EN 351-1 ve EN 460’a uygun olarak
Dayanıklılık seçilmiş bir koruyucu işlem görmüş olmalıdır.
• Korozyona dayanım: Metal bağlantı elemanları ve diğer yapısal
Yapısal Analiz
bağlantılar, gerektiğinde, ya kendiliğinden korozyona dayanıklı veya
Taşıma Gücü
korozyona karşı korunmuş olmalıdır.
Kullanılabilirlik
Birleşimler

39
Yapısal Analiz Esasları
Genel
Genel • Hesaplamalar, ilgili tüm değişkenleri içeren uygun
Tasarım Esasları
tasarım modelleri kullanılarak yapılacaktır.
• Global yapısal davranış, yük etkilerini lineer malzeme
Malzemeler
modeli (elastik davranış) hesaplayarak
Dayanıklılık değerlendirilmelidir.
Yapısal Analiz
• İç kuvvetleri uygun sünekliğe sahip birleşimlerle
dağıtabilen yapılar için elemanlardaki iç kuvvetlerin
Taşıma Gücü hesabında elasto-plastik yöntemler kullanılabilir.
Kullanılabilirlik • Yapının bütününde veya bir kısmında iç kuvvetlerin
hesap modeli birleşimlerdeki deformasyonlardan
Birleşimler
kaynaklanan etkileri dikkate almalıdır.

40
Bileşenler ve Birleşimler
Genel • Yapısal analizde eksenel kaçıklık ve malzeme
inhomojenitesi (geometrik ve yapısal kusurlar) dikkate
Tasarım Esasları
alınmalıdır. (Tasarım yöntemleri ile dolaylı olarak
Malzemeler sağlanmaktadır.)
• Bileşen dayanım tahkiklerinde enkesit alanındaki
Dayanıklılık
azalmalar dikkate alınmalıdır. (Net enkesit alanı
Yapısal Analiz 6mm’den küçük çivi ve vidalarda göz ardı edilebilir.)
• Birleşimlerin yük taşıma kapasitesi, global yapısal
Taşıma Gücü
analizde hesaplanan elemanlar arasındaki iç kuvvet ve
Kullanılabilirlik momentler dikkate alınarak tahkik edilmelidir.
• Birleşimin deformasyonu global analizde varsayılana
Birleşimler
uygun olmalıdır.
• Birleşimin analizi, birleşimi oluşturan tüm elemanların
davranışını dikkate almalıdır.

41
Taşıyıcı Sistemler
Genel • Taşıyıcı sistem analizi, yapının ve mesnetlerinin
Tasarım Esasları
davranışını kabul edilebilecek bir doğruluk düzeyinde
dikkate alan uygun statik modeller kullanılarak
Malzemeler gerçekleştirilmelidir.
Dayanıklılık • Analiz, çerçeve modelleri (Madde 5.4.2) veya çivili metal
plaka bağlantılı kafes kirişler için basitleştirilmiş analizi
Yapısal Analiz
(Madde 5.4.3) ile gerçekleştirilmelidir.
Taşıma Gücü • Düzlem çerçeve ve kemerlerde ikinci mertebe etkiler
Kullanılabilirlik dikkate alınmalıdır (Madde 5.4.3).
Birleşimler

42
Çerçeve Sistemler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Çerçeve sistemlerin analizinde iç kuvvet ve momentlerin hesabında,
Birleşimler eleman ve düğüm noktalarının deformasyonları, mesnet dış
merkezlikleri, mesnet yapısının rijitliği dikkate alınmalıdır.
• Tüm elemanlar için sistem çizgileri eleman profili içerisinde kalmalıdır.
Sistem çizgileri, profil çizgileri ile çakışmadığında dayanım tahkiklerinde
dışmerkezlik etkileri dikkate alınmalıdır.
43
Çerçeve Sistemler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Modelde eksantrik birleşimler olması durumunda (genelde kafes kiriş
Birleşimler mesnedinde olduğu gibi), bu durum fiktif elemanlar dikkate alınabilir.
• Birinci mertebe lineer elastik analizde düşeyden kaçıklık gibi geometrik
ve yapısal kusurların (bu etkiler eleman dayanım tahkiklerinde dolaylı
olarak dikkate alındığından) dikkate alınmasına gerek yoktur.

44
Çerçeve Sistemler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Birleşimler genel olarak mafsallı kabul edilir. Birleşim deformasyonunun
Birleşimler eleman iç kuvvet ve moment dağılımına önemli bir etkisi yoksa birleşim
dönmeye karşı rijit de kabul edilebilir.
• Birleşimlerde kayma, iç kuvvet ve momentlerin dağılımına önemli bir
etkisi yoksa ihmal edilebilir.

45
Basitleştirilmiş Analiz
Genel Kafes kiriş yüksekliği > 0.15xaçıklık ve
10xmaksimum dış eleman derinliği
Tasarım Esasları a2 ≤ a1/3 veya
100mm
Malzemeler
Dayanıklılık
Girinti
Yapısal Analiz Uygulanamaz
a1
Taşıma Gücü Açıklık
Kullanılabilirlik Bu analiz yönteminde, kafes sistem tüm düğüm noktaları mafsallı olarak
kabul edilir ve düğüm noktalarına etkiyen tasarım yükleri ile birinci-mertebe
Birleşimler lineer elastik analiz yapılır.

46
Düzlem Çerçeve ve Kemerler
Genel İkinci Mertebe Lineer Analiz
Tasarım Esasları
Malzemeler iki mafsallı çerçeve ve kemer
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü simetrik yükleme
Kullanılabilirlik
Birleşimler
φ = 0, 005 (h ≤ 5m)
asimetrik yükleme
φ = 0, 005 5 h (h > 5m)

47
Kalıcı ve geçici tasarım durumları için etkilerin kombinasyonu
Genel (Malzeme yorulması hariç)
Tasarım Esasları Ed = E { ∑ γ G , j Gk , j + γ P Pk + γ Q1 Qk ,1 + ∑ γ Qi ψ 0,i Qk ,i }
Malzemeler
Kazara oluşan tasarım durumu için etkilerin kombinasyonu
Ed ,A = E { ∑ γ GA , j Gk , j + γ PA Pk + Ad +ψ 1,1 Qk ,1 + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Dayanıklılık
Deprem tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Yapısal Analiz Ed ,A = E { ∑ γ GA , j Gk , j + γ P Pk + AEd + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Taşıma Gücü Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Kullanılabilirlik Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri
Birleşimler
Ad : Kazara oluşan etkinin tasarım değeri
AEd : Sismik etkinin tasarım değeri
γGj, γP, γQi : Kısmi faktörler
48
Direnç Tahkiki (Doğrulama)
Rk
Ed ≤ Rd = kmod
Genel
Tasarım Esasları γM
Bir bölüm, eleman veya bağlantıda, kopma veya aşırı şekil değiştirme sınır
Malzemeler
durumu
Dayanıklılık Ed : İç kuvvetler, momentlerin etki tesirleri veya farklı iç kuvvetler
veya momentleri temsil eden vektörlerin tasarım değerleri,
Yapısal Analiz Rd : Tekabül eden dirençlerin tasarım değerleri
γM : Kısmi faktör (1,3)
Taşıma Gücü
f t ,0,k
Çekme Dayanımı
f t ,0,d = kmod
Kullanılabilirlik (Liflere Paralel)
γM
Birleşimler
f m ,k
Eğilme Dayanımı f m ,d = kmod
γM
49
Esaslar
Genel • Yapının lineer elastik analizinde, iç kuvvetlerin dağılımının rijitlik
dağılımından etkilenmediği durumlarda (örneğin tüm elemanlar aynı
Tasarım Esasları zamana bağlı özelliklere sahip) ortalama rijitlik değerleri (mean) kullanılır.
• Yapının lineer elastik analizinde, iç kuvvetlerin dağılımının rijitlik
Malzemeler dağılımından etkilendiği durumlarda (örneğin farklı zamana bağlı özelliklere
sahip kompozit elemanlar olması durumu) son ortalama (final mean) rijitlik
Dayanıklılık değerleri kullanılır.
• Yapının ikinci mertebe lineer elastik analizinde yük etki sınıflarına göre
Yapısal Analiz düzeltilmemiş rijitlik değerleri kullanılır.
• Taşıma gücü sınır durumunda birleşim kayma modülü Ku, 2/3Kser olarak
Taşıma Gücü dikkate alınır.
Kullanılabilirlik
Emean Gmean K ser
Emean , fin = ; Gmean , fin = ; K ser , fin =
Birleşimler (1 +ψ 2 kdef ) (1 +ψ 2 kdef ) (1 +ψ 2kdef )

50
Enkesit Tahkiki
Normal Kuvvet
Genel
N t ,0,d
Tasarım Esasları σ t ,0,d =
Anet
Malzemeler
(1) Lif doğrultusu
Dayanıklılık
Çekme Etkisi Çekme Etkisi
Yapısal Analiz (Liflere Paralel) (Liflere Dik)
Taşıma Gücü σ t ,0,d ≤ ft ,0,d σ t ,90,d ≤ ft ,90,d

Kullanılabilirlik Basınç Etkisi Basınç Etkisi
(Liflere Paralel) (Liflere Dik)
σ c ,0,d ≤ f c ,0,d
Birleşimler
σ c ,90,d ≤ kc ,90 ⋅ f c ,90,d
kc,90: Yük konfigürasyonunu, yarılma olasılığını ve basınç deformasyonu
derecesini dikkate alan bir katsayı (1~4)
51
Enkesit Tahkiki
Normal Kuvvet
Genel
Tasarım Esasları
Basınç Etkisi
Malzemeler
Lif doğrultusu (Liflere α Açılı)
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü f c ,0,d

σ c ,α ,d ≤
Kullanılabilirlik f c ,0,d
sin α + cos α
2 2
Birleşimler kc ,90 ⋅ f c ,0,d
kc,90: Yük konfigürasyonunu, yarılma olasılığını ve basınç deformasyonu

derecesini dikkate alan bir katsayı (1~4)
52
Enkesit Tahkiki
Eğilme
Genel Tek Eksenli Eğilme Etkisi
σ m, y ,d
Tasarım Esasları
≤1
Malzemeler
f m, y ,d
(1) Lif doğrultusu
σ m, z ,d
Dayanıklılık
Md ≤1
Yapısal Analiz σ m,d = f m, z ,d
İki Eksenli Eğilme Etkisi W
Taşıma Gücü
σ m, y ,d σ m, z ,d km:Enkesitte gerilmelerin yeniden dağılımı
Kullanılabilirlik + km ≤1 ve malzeme inhomojenitesini dikkate alan
f m, y ,d f m, z ,d faktör. Masif ahşap, yapıştırılmış lamine
Birleşimler ahşap ve lamine kaplama kereste için
σ m, y ,d σ m, z ,d dikdörtgen enkesitlerde 0,7 diğer
km + ≤1 enkesitlerde 1,0 değeri ile; diğer ahşap
f m, y ,d f m, z ,d esaslı elemanlarda tüm enkesit tiplerinde
1,0 değeri ile dikkate alını.
53
Enkesit Tahkiki
Bileşik Eğilme
Eğilme ve Çekme Kuvveti
Genel
σ t ,0,d σ m, y ,d σ m, z ,d
Tasarım Esasları + + km ≤1
ft ,0,d f m, y ,d f m, z ,d
Malzemeler
σ t ,0,d σ m, y ,d σ m, z ,d
Dayanıklılık + km + ≤1
ft ,0,d f m, y ,d f m, z ,d
Yapısal Analiz
Eğilme ve Basınç Kuvveti
Taşıma Gücü 2
 σ c ,0,d  σ m, y ,d σ m, z ,d
Kullanılabilirlik   + + km ≤1
Birleşimler  f c ,0,d  f m, y ,d f m, z ,d
2
 σ c ,0,d  σ m, y ,d σ m, z ,d
  + km + ≤1
 f c ,0,d  f m, y ,d f m, z ,d
54
Enkesit Tahkiki
Kesme Kuvveti
Genel
Tek Eksenli Kesme
Kuvveti Etkisi
Vd ⋅ S
Tasarım Esasları
τ d ≤ f v,d τd =
Malzemeler
I ⋅b
Dayanıklılık Kayma gerilme bileşenlerinin
İki Eksenli Kesme ikisinin de liflere dik olduğu
Yapısal Analiz
Kuvveti Etkisi durumda kayma dayanımı, liflere
2 2
 τ y ,d
dik çekme dayanımının yaklaşık
  τ z ,d  iki katıdır.
 +   ≤ 1
Taşıma Gücü

Kullanılabilirlik  f v,d   f v,d 
Birleşimler

55
Enkesit Tahkiki
Burulma Momenti
Genel
M tor
Tasarım Esasları τ tor ,d =
Wtor
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz τ tor ,d ≤ kshape ⋅ f v ,d

Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik  1, 2 dairesel enkesit


  h
Birleşimler
k shape = 1 + 0,15
min  b dikdörtgen enkesit
  2, 0
56
Elemanların Stabilitesi
Basınç ve ya Basınç ve Eğilme Etkisindeki Kolonlar
Genel σ c ,0,d σ m, y ,d σ m, z ,d λy f c ,0,k
+ + km ≤ 1 λrel , y =
Tasarım Esasları kc , y ⋅ f t ,0,d f m, y ,d f m, z ,d π E0,05
σ c ,0,d σ m, y ,d σ m, z ,d
≤ 1 λ = λz
Malzemeler
+ km + f c ,0,k
Dayanıklılık kc , z ⋅ ft ,0,d f m, y ,d f m, z ,d rel , z
π E0,05
Yapısal Analiz
1 1
Taşıma Gücü kc , y = ; kc , z =
k y + k y2 − λrel
2
,y k z + k z2 − λrel
2
,z
Kullanılabilirlik
Birleşimler
(
k y = 0,5 ⋅ 1 + β c ( λrel , y − 0.3) + λrel
2
,y )
kz = 0,5 ⋅ (1 + β ( λ c rel , z − 0.3 ) rel , z
+ λ 2
)
Masif ahşap: β=0,2, Glulam ve LVL: β=0,1
57
Elemanların Stabilitesi
Eğilme veya Eğilme ve Basınç Etkisinde Kirişler
Genel  σ m,d 
  ≤ 1 λrel ,m =
f m,k
 kcrit ⋅ f m ,d
Tasarım Esasları
 σ m,crit
Malzemeler 2
 σ m,d  σ c ,d
Dayanıklılık   + ≤1
Yapısal Analiz  kcrit ⋅ f m ,d  kc , z ⋅ f c ,0,d
Taşıma Gücü
M y ,crit π E0,05 I z G0,05 I tor
Kullanılabilirlik
σ m ,crit = =
Wy lef Wy
Birleşimler
λrel ,m ≤ 0, 75 → kcrit = 1
0, 75 < λrel ,m ≤ 1, 4 → kcrit = 1,56 − 0.75λrel ,m
1, 4 < λrel ,m → kcrit = 1 λrel
2
,m
58
Kullanılabilirlik Sınır Durumları
Genel
EN 1990 Madde 3.4’de kullanılabilirlik sınır
Tasarım Esasları durumları şu şekilde sınıflandırılmıştır:
– Yapı veya yapı elemanlarının normal kullanım
Malzemeler şartlarındaki işlevleri
– Kişilerin konforu
Dayanıklılık
– Yapının görünüşü (Görünüş tabiri ile estetikten
Yapısal Analiz
ziyade, fazla sehim ve aşırı çatlak oluşumu
kastedilmektedir.)
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

59
Genel Ed ≤ C d
Tasarım Esasları Karakteristik Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + Qk ,1 + ∑ ψ 0,i Qk ,i }
(geri dönüşsüz sınır durumlar)
Malzemeler
Sık Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + ψ 1,1 Qk ,1 + ∑ ψ 2,i Qk ,i }
Dayanıklılık (geri dönüşümlü sınır durumlar)
Yarı-kalıcı Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + ∑ ψ 2,i Qk ,i }

Yapısal Analiz (uzun süreli etkiler ve görünüş)
Kullanılabilirlik sınır durumunda etki kısmi faktörü γF ve malzeme kısmi
Taşıma Gücü
faktörü γM 1.0 olarak alınır.
Kullanılabilirlik Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Birleşimler Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri

60
Sehim
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
unet , fin ≤ wnet , fin
Dayanıklılık
wnet , fin = winst + wcreep − wc = w fin − wc
Yapısal Analiz winst wnet,fin wfin
İki mesnetli kiriş l/300’den l/500’e kadar l/250’den l/350’ye kadar l/150’den l/300’e kadar
Taşıma Gücü
Konsol kiriş l/150’den l/250’ye kadar l/125’den l/175’e kadar l/75’den l/150’ye kadar
Kullanılabilirlik uinst Karakteristik kombinasyon; Emean , Gmean , Kser
Birleşimler ufin Yarı kalıcı kombinasyon; Emean,fin , Gmean,fin , Kser,fin
Emean Gmean K ser

Emean , fin = ; Gmean , fin = ; K ser , fin =
(1 + kdef ) (1 + kdef ) (1 + kdef )
61
Birleşim Kayma Modülü
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Fser
Dayanıklılık
K ser =
uinst
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
K ser = ρ m1,5 d / 23 Dübel, bulon, vida, çivi (önceden delik açılmış)
Kullanılabilirlik K ser = ρ m1,5 d 0,8 / 30 Çivi (önceden delik açılmamış)
Birleşimler K ser = ρ m1,5 d 0,8 / 80 Zımba
Birleşimdeki iki ahşap esaslı elemanın yoğunlukları farklı ise ρ m = ρ m,1 ⋅ ρ m,2
Çelik – ahşap birleşimlerde ahşabı yoğunluğu esas alınarak Kser, 2 ile çarpılabilir.

62
Titreşim
Genel Konut yapılarında titreşimleri azaltmak için döşeme temel frekansı f1 > 8 Hz
olmalıdır.
iyi performans
Tasarım Esasları
π ( EI )l
f1 =
Malzemeler 2l 2 m
kötü performans
Dayanıklılık w
≤a [mm / kN ]
F
Yapısal Analiz
v ≤ b( f1ζ −1) [m / ( Ns 2 )]
Taşıma Gücü UK National Annex
Döşeme açıklığı ≤ 4000mm → a ≤ 1.8 mm
Döşeme açıklığı > 4000mm → a ≤ 16500 / l1.1 mm
Kullanılabilirlik m: Bir alana gelen kütle [kg/m2]
a ≤ 1mm → b = 180 − 60a
l: Döşeme açıklığı [m] a > 1mm → b = 180 − 40a
(EI)l: Eşdeğer plak eğime rijitliği [Nm2/m]
Birleşimler
w: Döşemenin herhangi bir noktasına etkiyen düşey tekil kuvvetten kaynaklanan
maksimum anlık sehim
v: Birim impuls hız tepkisi diğer bir değişle döşemenin maksimum tepkiyi veren
noktasına etki eden ideal bir birim impulsdan (1 Ns) kaynaklanan düşey döşeme
titreşim hızının (m/s) maksimum başlangıç değeri.
ζ: Modal sönüm oranı (%1 değeri dikkate alınabilir)

63
Birleşimler
Metal Bağlantı Elemanlı Birleşimler
Genel • Bağlantı Elemanları:
Tasarım Esasları
– Çivi
– Vida
Malzemeler – Dübel
Dayanıklılık – Bulon
– Zımba
Yapısal Analiz
– Çivili metal plaka
Taşıma Gücü – Ayırma halkası ve kayma plaka bağlantı elemanları
– Dişli plak bağlantı elemanları
Kullanılabilirlik
Birleşimler

64
Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
bağlantı
elemanı
Malzemeler
Her bir bağlantı elemanın liflere paralel doğrultuda
Fv , Rk karakteristik yük taşıma kapasitesi
Dayanıklılık
Fv , Rd = kmod
γM Fv , Ed ≤ Fv , Rd
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü kayma

düzlemi
Kullanılabilirlik
Birleşimler
bulon/dübel çivi/vida çakışan çivi ayırma halkası

65
Birleşimler
Genel Kuvvetin liflere bir α açısıyla etkimesi durumu
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık Fv , Ed = FEd ⋅ sin α
Yapısal Analiz Fv , Ed ≤ F90, Rd

çivili metal plaka
  wpl 0,35
çekme yarılması
Taşıma Gücü   
max  100 
w= 
Kullanılabilirlik   1

 1
Birleşimler Karakteristik yarılma kapasitesi

h
F90, Rk F90, Rk = 14 ⋅ b ⋅ w
F90, Rd = kmod he
γM 1−
sadece yumuşak ahşap h
66
Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Şekildeki yumuşak ahşap kullanılarak oluşturulmuş kafes kiriş düğüm noktasında
Yapısal Analiz sürekli ve orta vadede değişken yüklerin kombinasyonu sonuca hesaplanan tasarım
kesme kuvveti Vd = 8,9 kN olarak verilmiştir. 50mm/120mm boyutlarındaki yatay
Taşıma Gücü elemanda yarılma tahkiki yapınız.
Kullanılabilirlik
Birleşimler

67
Birleşimler
Ahşap-Ahşap Birleşimler
Çivi, vida, zımba, dübel, bulon bağlantı elemanları
Genel
kesme kuvveti taşıma kapasitesi
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler
eleman 1
eleman 2
tek etkili
68
Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
eleman 1
Birleşimler eleman 2
çift etkili
69
Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları β: Elemanların gömülme dayanımı oranı
fh,i,k: i nolu ahşap elemanın karakteristik gömülme dayanımı
Malzemeler d: Bağlantı elemanı çapı
My,Rk: Bağlantı elemanı karakteristik akma momenti
Dayanıklılık Fax,Rk: Bağlantı elemanı karakteristik eksenel çekme kapasitesi
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü Johansen Akma Teorisi (1949) Halat Etkisi
Kullanılabilirlik Halat etkisinin, Johansen akma teorisine göre hesaplanan kesme kuvveti taşıma kapasitesine
oranı daire kesitli çivilerde %10’u, kare kesitli çivilerde %25’i, diğer çivilerde %50’yi, vidalarda
Birleşimler %100’ü, bulonlarda %25’i ve dübellerde %0’ı geçmemelidir. Fax,Rk bilinmiyorsa halat etkisinin
katkısı sıfır olarak alınmalıdır.

70
Birleşimler
Çelik Levha-Ahşap Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler ince levha
Dayanıklılık
ince levha:
t≤0.5d
Yapısal Analiz kalın levha:
t≥d
Taşıma Gücü kalın levha
Kullanılabilirlik
Birleşimler ince levha ince levha kalın levha
tek etkili
71
Birleşimler
Çelik Levha-Ahşap Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
ince/kalın
Malzemeler iç çelik levha
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
ince
dış çelik levha
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik kalın
dış çelik levha
Birleşimler
ince levha kalın levha
çift etkili
72
Birleşimler
Çivili Birleşimler
Genel Ahşabın karakteristik yoğunluğu (ρk) 500
kg/m3’ten fazla ve/veya çivinin çapı 8 mm’yi
Tasarım Esasları geçiyorsa ahşapta önceden delik açılmalı
Malzemeler
fu ≥ 600 MPa
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
M y , Rk = 0,3 fu d 2,6 M y , Rk = 0, 45 fu d 2,6
Kullanılabilirlik d ≤ 8mm
Birleşimler f h ,k = 0, 082 ρ k d −0,3 f h ,k = 0, 082 ρ k (1 − 0, 01d )
(delik açılmamış) (delik açılmış)
fh,k: karakteristik gömülme dayanımı
d > 8mm için bulonlardaki gibi
t − t2 > 4 d
73
Birleşimler
Çivili Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
EN 14592’ye göre düz olmayan çiviler
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Düz çiviler
Birleşimler
Karakteristik eksenel çekme dayanımı

74
Birleşimler
Çivili Birleşimler: Ahşap-Ahşap
Gömme derinliği tpen düz çiviler için en az 8d, yivli çiviler için en az 6d
Genel
olmalıdır. Çivi Lif yönü
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler

75
Birleşimler
Çivili Birleşimler: Ahşap-Ahşap
Minimum aralıklar veya kenar/köşe mesafeleri
Genel
α delik açılmamış delik açılmış
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler
Minimum aralıklar panel – ahşap birleşimlerde tablodaki değerlerin 0,85 ile, çelik – ahşap
birleşimlerde 0,7 ile çarpılması ile elde edilir. Kenar/köşe mesafeleri tümünde tablodaki
gibidir.
76
Birleşimler
Zımbalı Birleşimler
Genel
Tasarım Esasları
fu ≥ 800 MPa
Malzemeler b ≥ 6d
t2 ≥ 14d M y , Rk = 240d 2,6
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Minimum aralıklar
α veya kenar/köşe
Taşıma Gücü mesafeleri
Kullanılabilirlik
Birleşimler
Birleşimde en az iki tane zımba teli olmalı

77
Birleşimler
Bulonlu Birleşimler
Genel EN14592’ye göre ahşap birleşimlerde 4.6, 4.8, 5.6 ve 8.8 kalitesinde
bulonlar kullanılabilir.
Tasarım Esasları
Bulon Kalitesi 4.6 4.8 5.6 8.8
Malzemeler fu,k (N/mm2) 400 400 500 800
Dayanıklılık M y , Rk = 0,3 fu ,k d 2,6
Yapısal Analiz
Minimum aralıklar
Taşıma Gücü α veya kenar/köşe
Yumuşak ahşap mesafeleri
Kullanılabilirlik LVL
Sert ahşap
Birleşimler

78
Birleşimler
Dübelli Birleşimler
Genel
6mm < d < 30mm
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
M y , Rk = 0,3 fu ,k d 2,6
Yapısal Analiz
Minimum aralıklar
Taşıma Gücü α veya kenar/köşe
Yumuşak ahşap mesafeleri
Kullanılabilirlik LVL
Sert ahşap
Birleşimler

79
Birleşimler
Diğer Bağlantı Elemanları
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık Vidalar
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler
Çivili Metal Plakalar

80
Birleşimler
Diğer Bağlantı Elemanları
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Dişli Plak Bağlantı
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Birleşimler
Ayırma Halkası ve Kayma Plakası

81
Bileşenler ve Sistemler
Genel • Bileşenler
Tasarım Esasları
– Yapıştırılmış ince gövdeli kirişler
– Yapıştırılmış ince başlıklı kirişler
Malzemeler – Mekanik olarak birleştirilmiş kirişler
Dayanıklılık – Mekanik olarak birleştirilmiş ve yapıştırılmış kolonlar
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik • Sistemler
Birleşimler – Kafes kirişler
– Çivili metal plaka bağlantılı kafes kirişler
– Çatı ve döşeme diyaframları
– Duvar diyaframları

82

TS en 1995 1-1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 1995 1-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TS EN 1995-1-1

Ahşap Yapıların Tasarımı

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Eurocode 5, birbirine yapıştırıcı veya mekanik bağlantılar

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Eurocode 5, aşağıda belirtilen bölümlerden

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Bölüm 1: Genel

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel EN 1995-1-1’in 13 maddesinde ulusal seçime izin verilir.

Genel • Bağımsız maddelerin karakterine bağlı olarak, bu

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Uygulama kuralları, prensiplerle uyumlu olan ve

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Çok Parçalı Kolon Kafes Kolon

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Bir yapı, tasarlanan kullanım ömrü boyunca uygun

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • EN 1990’da güvenilirlik, bir yapı veya taşıyıcı elemanın,

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Yapısal tasarım ile ilgili niceliklerin (etkiler, geometri,

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Seviye III Yöntemi: Tam probabilistik bu yöntem prensip

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Bu yöntem, tasarımcının herhangi bir probabilistik bilgiye sahip

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Rd = R ( Xd 1 ,.... X di , ad ,1 ,......ai ) veya Rd =

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Sınır Durumu Kısmi Faktör Seti

Dayanıklılık Yaklaşım 1: Set C ve Set B’den ayrı ayrı hesaplanan

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Yarı-kalıcı Kombinasyon: Ed = E { ∑ Gk , j + Pk + ∑ ψ 2,i Qk ,i }

Kullanılabilirlik sınır durumunda etki kısmi faktörü γF = 1.0 olarak alınır.

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Yük etki süresi arttıkça ahşap ve ahşap esaslı elemanlarda

Yapısal Analiz Uzun 6 ay - 10 yıl Uzun depolama

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Nem içeriği arttıkça ahşap ve ahşap esaslı elemanlarda dayanımda

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Taşıma Gücü Kullanım Ortalama İklim

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Birleşimler Yumuşak Ahşap Sert Ahşap

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel • Kullanım sınıfı ve yük etkisi süresini dikkate alan

Yapısal Analiz Emean

Genel Malzeme Standart Kullanım Yük etkisi sınıfı

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Malzeme Standart Kullanım Yük etkisi sınıfı

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Malzeme Standart Kullanım Sınıfı

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Malzeme Standart Kullanım Sınıfı

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ

Genel Hacim etkilerini dikkate alan boyut faktörleri

Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ