TS EN 1992-1-1 - Frilo PDF

TS EN 1992‐1‐1
Betonarme Yapıların Tasarımı
Bölüm 1‐1: Genel Kurallar ve Binalara
Uygulanacak Kurallar
Y. Doç. Dr. Cenk Üstündağ
İnş. Y. Müh.
İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Fakültesi
Mimarlık Bölümü
Eurocode 2’nin Kapsamı
Genel • Eurocode 2, donatısız, donatılı (betonarme) ve öngerilmeli beton

kullanılarak inşa edilen binalar ve inşaat mühendisliği alanına giren
Tasarım Esasları
diğer yapıların tasarımında uygulanır. Bu Eurocode, EN 1990 “Yapı
tasarımının esasları” standardında verilen tasarım esasları ve
doğrulama, yapıların güvenliği ve kullanılabilirliği ile ilgili gerekler
Malzemeler ve prensipleri tamamlayıcı niteliktedir.
• Eurocode 2, beton yapıların sadece yüke direnç, kullanılabilirlik,
Dayanıklılık dayanıklılık ve yangına direnç ile ilgili gereklerini kapsar. Isı ve ses
yalıtımı gibi diğer özelliklerle ilgili gerekler Eurocode 2 kapsamında
Yapısal Analiz değildir.
• Eurocode 2, aşağıda verilenlerle birlikte kullanılmak üzere
Taşıma Gücü tasarlanmıştır:
– EN 1990: Yapı tasarımının esasları
Kullanılabilirlik – EN 1991: Yapılar üzerindeki etkiler
– hEN’s: Beton yapılara ait yapı mamulleri
Detaylandırma – ENV 13670: Beton yapıların uygulanması
– EN 1997: Geoteknik tasarım
– EN 1998: Deprem bölgelerinde yapılacak yapılar için depreme dayanıklı
yapı tasarımı
2
İstanbul Teknik Üniversitesi | Mimarlık Fakültesi | Mimarlık Bölümü
Eurocode 2’nin Kapsamı
Genel • Eurocode 2, aşağıda belirtilen bölümlerden

Tasarım Esasları
oluşmaktadır:
– Bölüm 1‐1: Genel kurallar ve binalara uygulanacak kurallar
Malzemeler – Bölüm 1‐2: Yapısal yangın tasarımı
Dayanıklılık – Bölüm 2: Betonarme ve öngerilmeli beton köprüler
– Bölüm 3: Sıvı tutma ve depolama yapıları
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
3
EN 1992‐1‐1’in İçeriği
Genel • Kısım 1: Genel
Tasarım Esasları
• Kısım 2: Tasarım esasları
• Kısım 3: Malzemeler
Malzemeler
• Kısım 4: Dayanıklılık ve beton örtü tabakası
Dayanıklılık • Kısım 5: Yapısal analiz
Yapısal Analiz
• Kısım 6: Taşıma gücü sınır durumları
• Kısım 7: Kullanılabilirlik (hizmet verebilirlik) sınır durumları
Taşıma Gücü
• Kısım 8: Donatının ve öngerme kablolarının detaylandırılması
Kullanılabilirlik • Kısım 9: Yapı elemanlarının detaylandırılması ve özel kurallar
Detaylandırma • Kısım 10: Öndökümlü beton elemanlar ve yapılara uygulanan
ilave kurallar
• Kısım 11: Hafif agregalı beton yapılar
• Kısım 12: Donatısız ve seyrek donatılı beton yapılar
4
Milli Ek
Genel EN 1992‐1‐1’in 121 maddesinde ulusal seçime izin verilir.
Tasarım Esasları — 2.3.3 (3) — 3.1.6 (1)P — 4.4.1.2 (13) — 5.8.5 (1) — 6.2.2 (1) — 6.5.4 (4) — 7.3.2 (4) — 9.2.2 (4) — 9.6.3 (1) — 9.10.2.4 (2) — A.2.1 (2)
— 2.4.2.1 (1) — 3.1.6 (2)P — 4.4.1.3 (1)P — 5.8.6 (3) — 6.2.2 (6) — 6.5.4 (6) — 7.3.4 (3) — 9.2.2 (5) — 9.7 (1) — 11.3.5 (1)P — A.2.2 (1)
Malzemeler
— 2.4.2.2 (1) — 3.2.2 (3)P — 4.4.1.3 (3) — 5.10.1 (6) — 6.2.3 (2) — 6.8.4 (1) — 7.4.2 (2) — 9.2.2 (6) — 9.8.1 (3) — 11.3.5 (2)P — A.2.2 (2)
Dayanıklılık
— 2.4.2.2 (2) — 3.2.7 (2) — 4.4.1.3 (4) — 5.10.2.1 (1)P — 6.2.3 (3) — 6.8.4 (5) — 8.2 (2) — 9.2.2 (7) — 9.8.2.1 (1) — 11.3.7 (1) — A.2.3 (1)
Yapısal Analiz — 2.4.2.2 (3) — 3.3.4 (5) — 5.1.3 (1)P — 5.10.2.1 (2) — 6.2.4 (4) — 6.8.6 (1) — 8.3 (2) — 9.2.2 (8) — 9.8.3 (1) — 11.6.1 (1) — C.1 (1)
— 2.4.2.3 (1) — 3.3.6 (7) — 5.2 (5) — 5.10.2.2 (4) — 6.2.4 (6) — 6.8.6 (2) — 8.6 (2) — 9.3.1.1 (3) — 9.8.3 (2) — 11.6.1 (2) — C.1 (3)
Taşıma Gücü
— 2.4.2.4 (1) — 4.4.1.2 (3) — 5.5 (4) — 5.10.2.2 (5) — 6.4.3 (6) — 6.8.7 (1) — 8.8 (1) — 9.5.2 (1) — 9.8.4 (1) — 11.6.2 (1) — E.1 (2)
Kullanılabilirlik — 2.4.2.4 (2) — 4.4.1.2 (5) — 5.6.3 (4) — 5.10.3 (2) — 6.4.4 (1) — 7.2 (2) — 9.2.1.1 (1) — 9.5.2 (2) — 9.8.5 (3) — 11.6.4.1 (1) — J.1 (3)
— 2.4.2.5 (2) — 4.4.1.2 (6) — 5.8.3.1 (1) — 5.10.8 (2) — 6.4.5 (3) — 7.2 (3) — 9.2.1.1 (3) — 9.5.2 (3) — 9.10.2.2 (2) — 12.3.1 (1) — J.2.2 (2)
Detaylandırma
— 3.1.2 (2)P — 4.4.1.2 (7) — 5.8.3.3 (1) — 5.10.8 (3) — 6.4.5 (4) — 7.2 (5) — 9.2.1.2 (1) — 9.5.3 (3) — 9.10.2.3 (3) — 12.6.3 (2) — J.3 (2)
— 3.1.2 (4) — 4.4.1.2 (8) — 5.8.3.3 (2) — 5.10.9 (1)P — 6.5.2 (2) — 7.3.1 (5) — 9.2.1.4 (1) — 9.6.2 (1) — 9.10.2.3 (4) — A.2.1 (1) — J.3 (3)
5
Prensipler ve Uygulama Kuralları Arasındaki Farklılıklar
Genel • Bağımsız maddelerin karakterine bağlı olarak, bu
Tasarım Esasları
standardda prensipler ve uygulama kuralları birbirinden
farklı gösterilmiştir.
Malzemeler
• Prensipler;
Dayanıklılık – Alternatifi olmayan genel ifadeler ve tarifleri ve
– Özel olarak belirtmedikçe alternatifine izin verilmeyen gerekler
Yapısal Analiz
ve analitik modelleri içerir.
Taşıma Gücü • Prensipler, paragraf numarasından sonra konulan P
harfiyle belirtilmiştir.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
6
Prensipler ve Uygulama Kuralları Arasındaki Farklılıklar
Genel • Uygulama kuralları, prensiplerle uyumlu olan ve
Tasarım Esasları
prensiplerin gereklerini karşılayan, genel olarak kabul
edilmiş kurallardır.
Malzemeler
• Standardda, yapılar için verilen uygulama kurallarından
Dayanıklılık farklı alternatif tasarım kurallarının uygulanmasına da
izin verilebilir.
Yapısal Analiz
– Ancak, alternatif kuralların ilgili prensiplerle uyumlu olduğu
Taşıma Gücü gösterilmeli ve
– Eurocode’ların kullanılması durumunda beklenen yapısal
Kullanılabilirlik güvenlik, hizmet verebilirlik ve dayanıklılık bakımından asgari
denklik sağlanmalıdır.
Detaylandırma
7
Kabuller
Genel EN 1990’da verilen genel kabullere ilave olarak aşağıdaki
kabuller yapılmıştır:
Tasarım Esasları
• Yapılar uygun nitelik ve tecrübeye sahip teknik elemanlar
Malzemeler
tarafından tasarlanmıştır.
• Fabrikalarda, beton santrallerinde ve şantiyede yeterli
Dayanıklılık gözetim ve kalite kontrolü yapılmıştır.
• Yapım, yeterli beceri ve tecrübeye sahip personel tarafından
Yapısal Analiz
gerçekleştirilmiştir.
Taşıma Gücü • Kullanılan yapı malzemeleri ve mamulleri, bu Eurocode’da
veya ilgili malzeme veya mamul standardlarında tarif edildiği
Kullanılabilirlik gibidir.
Detaylandırma • Yapıya yeterli bakım yapılacaktır.
• Yapı, tasarlanma amacı doğrultusunda kullanılacaktır.
• ENV 13670’te yer alan yapım ve işçilikle ilgili gereklere
uyulmuştur.
8
Tasarım Esasları
Genel • Bir yapı, tasarlanan kullanım ömrü boyunca uygun
Tasarım Esasları
güvenilirlik derecesini sağlayacak ve ekonomik olacak
tarzda tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
Malzemeler
Yapı;
Dayanıklılık – İnşa edilmesi ve kullanım esnasında oluşması muhtemel bütün
etkiler ve tesirlere direnç göstermeli,
Yapısal Analiz
– Kullanım için gerekli şartlara uygunluğu sürdürmelidir.
Taşıma Gücü • Bir yapı, yeterli;
– Yapısal direnç,
Kullanılabilirlik
– Kullanılabilirlik ve
Detaylandırma – Dayanıklılığa sahip olacak şekilde tasarlanmalıdır.
9
Güvenilirlik Kavramı
Genel • EN 1990’da güvenilirlik, bir yapı veya taşıyıcı elemanın,
Tasarım Esasları
tasarım ömrü de dâhil olmak üzere, tasarımında dikkate
alınan belirtilmiş gerekleri karşılayabilme yeterliliği
Malzemeler tanımlanır. Güvenilirlik, çoğunlukla olasılık terimleri ile
Dayanıklılık ifade edilir ve bir yapının güvenlik, kullanılabilirlik ve
dayanıklılığını kapsar.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
10
Genel • Yapısal tasarım ile ilgili niceliklerin (etkiler, geometri,
Tasarım Esasları
sınırlamalar, malzeme mukavemeti, vb) rasgele doğası
göz önüne alındığında, yapısal güvenilirlik
Malzemeler değerlendirmesi deterministik yöntemle yapılamaz, bir
Dayanıklılık olasılık analizi gerekir.
• Güvenlik tahkikinin (doğrulamasının) amacı hasar
Yapısal Analiz
olasılığının (belirli bir tehlike durumunun oluşması veya
Taşıma Gücü aşılması) sabit bir değerin altında kalmasını sağlamaktır.
Bu değer, yapı türünün, can ve mal güvenliğine etkinin
Kullanılabilirlik
bir fonksiyonu olarak belirlenir.
Detaylandırma
11
Genel • Bir yapı için tehlikeli olan her durum bir "sınır durum"
Tasarım Esasları
olarak adlandırılır. Yapı bu sınır duruma eriştikten sonra,
artık dizayn edildiği için işlevlerini yerine getiremez.
Malzemeler
• İki tip sınır durumu vardır:
Dayanıklılık – Taşıma Gücü Sınır Durumu (ULS: Ultimate Limit State)
– Kullanılabilirlik Sınır Durumu (SLS: Serviceability Limit State)
Yapısal Analiz
• Taşıma Gücü Sınır Durumunu aşma yapının tamamının
Taşıma Gücü veya bir bölümünün göçmesine neden olur.
Kullanılabilirlik • Kullanılabilirlik Sınır Durumunu aşma ise, projenin
gereksinimleri açısından yapıyı elverişsiz hale getirir.
Detaylandırma
12
Güvenilirlik Yönetimi
Genel • Seviye III Yöntemi: Tam probabilistik bu yöntem prensip

olarak, belirtilen güvenilirlik problemine doğru cevaplar
Tasarım Esasları oluşturur. Ancak, tasarım kodlarının kalibrasyonunda,
istatistiki verilerin sıklığındaki yetersizlik sebebiyle seyrek
Malzemeler olarak kullanılır.
• Seviye II Yöntemi: Birinci mertebe güvenilirlik yöntemi veya
Dayanıklılık β‐yöntemi iyi tanımlanmış belirli yaklaşımların kullanılmasını
sağlar ve çoğu yapı uygulamalarının yeterli hassaslıkta olduğu
Yapısal Analiz sonucunu doğurur. Gerekli veriler genellikle mevcut
olmadığından bu yöntemi de pratik tasarımda uygulamak
Taşıma Gücü zordur.
• Seviye I Yöntemi: Yarı probabilistik olan bu yöntem kısmi
Kullanılabilirlik faktör yöntemi olarak adlandırılır. Bu yöntem, yapının gerekli
güvenilirliğini, problem değişkenlerinin «karakteristik
Detaylandırma
değerlerini» ve bir dizi «güvenlik elemanını» kullanarak
sağlayan bir dizi kurala uyum esasına dayanır. Bunlar etki,
malzeme ve geometrideki belirsizlikleri kapsayan kısmi
güvenlik faktörleri ile temsil edilmektedir.
13
Kısmi Faktör Yöntemi
Genel Bu yöntem, tasarımcının herhangi bir probabilistik bilgiye sahip

olmasını gerektirmez, çünkü güvenlik sorununun probabilistik
Tasarım Esasları
yönleri zaten yöntem kalibrasyon sürecinde (karakteristik
Malzemeler değerlerin ve kısmi güvenlik faktörlerinin seçiminde) dikkate
alınır. Yöntem aşağıdaki varsayımlara dayanmaktadır:
Dayanıklılık
• Etki tesirleri ve direnç bağımsız rassal değişkenlerdir.
Yapısal Analiz • Etki tesirleri ve direnç karakteristik değerleri, verilen bir
olasılığın temelinde, ilgili dağılımların verilen düzeninin oranı
Taşıma Gücü
olarak sabittir.
Kullanılabilirlik • Diğer belirsizlikler kısmi faktörler ve ek unsurlar uygulayarak
karakteristik değerler, tasarım değerlerine dönüştürülerek
Detaylandırma
dikkate alınır.
• Tasarım etki tesirleri, tasarım direncini geçmiyorsa güvenlik
değerlendirmesi olumludur.
14
Kısmi Faktör Yöntemi
Genel
Tasarım Esasları Rk
Ed ≤ Rd
Malzemeler
Dayanıklılık Tasarım Seviyesi
Rd = Rk /R Ed = E*Ek
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Ek
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
15
Taşıma Gücü Sınır Durumları
Genel • EQU: Yapı veya yapı ile rijit kabul edilen bütünlük

halindeki yapı kısmında statik denge kaybı, burada;
Tasarım Esasları
– Değerdeki küçük değişiklikler veya tek bir kaynaktan gelen
Malzemeler
etkilerin dağılımı önemlidir ve
– Yapı malzemeleri veya zemin dayanımları genellikle yönlendirici
Dayanıklılık değildir;
• STR: Temel pabuçları, kazıklar, temel duvarları vb. dahil
Yapısal Analiz
olmak üzere yapı veya yapı elemanlarında iç göçme veya
Taşıma Gücü aşırı şekil değiştirme, burada yapı malzemeleri ve yapı
yönlendiricidir.
Kullanılabilirlik
• GEO: Zemin veya kayanın, direnç sağlamada önemli
Detaylandırma olduğu hallerde, zemindeki göçme veya önemli şekil,
değişikliği.
• FAT: Yapı veya yapı elemanlarındaki yorulma göçmesi.
16
Tahkikler
Genel Statik Denge Tahkiki (EQU): Ed ,dst .  Ed ,stb.
Tasarım Esasları Ed,dst. : Kararlılık bozucu etki tesirlerinin tasarım değeri
Ed,stb. : Kararlılık sağlayıcı etki tesirlerinin tasarım değeri
Malzemeler
Direnç Tahkiki (STR ve/veya GEO): Ed  Rd
Dayanıklılık
Bir bölüm, eleman veya bağlantıda, kopma veya aşırı şekil değiştirme
Yapısal Analiz sınır durumu
Taşıma Gücü
Ed : İç kuvvetler, momentlerin etki tesirleri veya farklı iç kuvvetler veya
momentleri temsil eden vektörlerin tasarım değerleri,
Kullanılabilirlik
Rd :Tekabül eden dirençlerin tasarım değerleri
Rk
Detaylandırma Rd  R  X d 1 ,.... X di , ad ,1 ,......ai  veya Rd 
R
X k ,i X k ,i
X d ,i i veya X d ,i 
 M ,i  M ,i
17
Taşıma Gücü Sınır Durumu
Etki Kombinasyonları
Kalıcı ve geçici tasarım durumları için etkilerin kombinasyonu
Genel (Malzeme yorulması hariç)
Tasarım Esasları Ed  E    G , j Gk , j   P Pk   Q1 Qk ,1    Qi  0,i Qk ,i 
Malzemeler
Kaza durumu tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Ed ,A  E    GA , j Gk , j   PA Pk  Ad  1,1 Qk ,1    2,i Qk ,i 
Dayanıklılık
Deprem tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Yapısal Analiz Ed ,A  E    GA , j Gk , j   P Pk  AEd    2,i Qk ,i 
Taşıma Gücü Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Pk : Öngerme etkisinin karakteristik değeri
Kullanılabilirlik Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri
Qk,i : Öncü tek değişken etkiye eşlik eden etki i nin karakteristik değeri
Detaylandırma
Ad : Kazara oluşan etkinin tasarım değeri
AEd : Sismik etkinin tasarım değeri
0i : Kombinasyon faktörleri
Gj, P, Qi : Kısmi faktörler
18
Genel Değişken etkinin kombinasyon değeri (0Qk):
Etkilerin kombinasyonuna bağlı olarak tesirlerin meydana gelme
Tasarım Esasları olasılığının aşıldığı, münferit etki karakteristik değeri ile yaklaşık aynı
olacak şekilde seçilen, istatistikî değerlendirme esas alınarak da
Malzemeler belirlenebilen değer. Bu değer 0 ≤ 1 katsayısı ile çarpılarak
karakteristik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade edilebilir.
Dayanıklılık
Değişken etkinin tekrar değeri (1Qk):
Yapısal Analiz Referans dönem içerisinde, sadece küçük bir kısmı oluşturan toplam
süre boyunca aşılması veya aşılma sıklığının verilen bir değerle
Taşıma Gücü sınırlanması için belirlenen, istatistikî değerlendirmenin de esas
alınabildiği değer. Bu değer 1 ≤ 1 katsayısı ile çarpılarak karakteristik
Kullanılabilirlik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade edilebilir.
Değişken etkinin yarı sabit değeri (2Qk):
Detaylandırma Referans dönem içerisinde, büyük bir kısmı oluşturan toplam süre
boyunca aşılması için belirlenen değer. Bu değer 2 ≤ 1 katsayısı ile
çarpılarak karakteristik değerin belirlenmiş bölümü olarak ifade
edilebilir.
19
Kısmi Faktörler
Genel Öncü tek değişken
Öncü tek değişken
Kalıcı Etkiler Gk etkiye eşlik eden
etki Qk,1
Tasarım Esasları Etkiler etki Qk,i
Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu
Malzemeler Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar Şartlar
Dayanıklılık Set A 1.10 0.90 1.5 0 1.5∙0,i 0
1.35 1.00 1.5 0 1.5∙0,i 0
Yapısal Analiz
veya aşağıdakilerin en elverişsizi
Set B
Taşıma Gücü 1.35 1.00 1.5∙0,1 0 1.5∙0,i 0
0.85∙1.35 1.00 1.5 0 1.5∙0,i 0
Kullanılabilirlik
Set C 1.00 1.00 1.30 0 1.30 0
Detaylandırma
20
Kısmi Faktör Setleri
Genel Sınır Durumu Kısmi Faktör Seti

EQU ‐ Yapıların statik dengesi Set A
Tasarım Esasları
STR ‐ Yapı elemanlarının,
geoteknik etkileri kapsamayan Set B
Malzemeler tasarımı
Dayanıklılık Yaklaşım 1: Set C ve Set B’den ayrı ayrı hesaplanan
tasarım değerlerinin, geoteknik etkiler ve ilave olarak
yapıya etkiyen/yapıdan kaynaklanan diğer etkilere
Yapısal Analiz uygulanması. Yaygın durumlarda, temel pabuçlarının
STR ‐ Yapı elemanlarının, boyut tayininde, Set C ve yapısal dirençte Set B dikkate
Taşıma Gücü alınır.
geoteknik etkileri kapsayan
tasarımı (temel pabuçları, Yaklaşım 2: Set B’den hesaplanan tasarım değerlerinin,
Kullanılabilirlik kazıklar, temel duvarları, vb.) geoteknik etkiler ve ilave olarak yapıya etkiyen/yapıdan
GEO – Zemin direnci kaynaklanan diğer etkilere uygulanması.
Detaylandırma
Yaklaşım 3: Set C’den hesaplanan tasarım değerlerinin,
geoteknik etkiler ve aynı zamanda Set B’den hesaplanan
kısmi faktörlerin yapıya etkiyen/yapıdan kaynaklanan
diğer etkilere uygulanması.
21
Kullanılabilirlik Sınır Durumu
Tahkik ve Etki Kombinasyonları
Genel
Ed  C d
Tasarım Esasları
Ed : Kullanılabilirlik ölçütlerinde tarif edilen etki tesirlerinin, ilgili
Malzemeler kombinasyon esas alınarak belirlenen tasarım değeri
Cd :Geçerli kullanılabilirlik ölçütlerinin tasarım değer sınırı
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Karakteristik Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk  Qk ,1    0,i Qk ,i 
(geri dönüşsüz sınır durumlar)
Taşıma Gücü
Sık Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk   1,1 Qk ,1    2,i Qk ,i 
Kullanılabilirlik (geri dönüşümlü sınır durumlar)
Yarı‐kalıcı Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk    2,i Qk ,i 
Detaylandırma
(uzun süreli etkiler ve görünüş)
Kullanılabilirlik sınır durumunda etki kısmi faktörü F = 1.0 olarak alınır.
22
 ‐ Kombinasyon Faktörleri (Binalar için)
Genel Etki 0 1 2
Binalara etkiyen yükler
Tasarım Esasları
Kategori A: Ev, konut alanları 0.7 0.5 0.3
Kategori B: Ofis alanları 0.7 0.5 0.3
Malzemeler Kategori C: Kongre alanları 0.7 0.7 0.6
Kategori D: Alışveriş alanları 0.7 0.7 0.6
Dayanıklılık Kategori E: Depolama alanları 1.0 0.9 0.8
Kategori F: Trafiğe açık alanlar (Araç ağırlığı ≤ 30 kN) 0.7 0.7 0.6
Yapısal Analiz Kategori G: Trafiğe açık alanlar (30 kN < Araç ağırlığı ≤ 30 kN) 0.7 0.5 0.3
Kategori H: Çatılar 0 0 0
Taşıma Gücü Binalara etkiyen kar yükü
Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç 0.7 0.5 0.2
Kullanılabilirlik Diğer CEN üyesi ülkelerdeki, ortalama kotu H > 1000 m olan yerler 0.7 0.5 0.2
Diğer CEN üyesi ülkelerdeki, ortalama kotu H ≤ 1000 m olan yerler 0.5 0.2 0
Detaylandırma Binalara etkiyen rüzgar yükü 0.6 0.2 0
Binalardaki sıcaklık (yangın haricindeki) 0.6 0.5 0
23
Malzeme Kısmi Faktörleri
Genel  fyk  cc fck fp 0.1k 

Rd  R  , , 
Tasarım Esasları 
 s  c  s 
Malzemeler
Taşıma gücü sınır durumu için malzeme faktörleri
Tasarım durumları Beton için Donatı çeliği için Öngerme çeliği için
Dayanıklılık C S S
Yapısal Analiz
Kalıcı & Geçici 1.5 1.15 1.15
Taşıma Gücü Kazara oluşan 1.2 1.0 1.0
Kullanılabilirlik sınır durumunda C ve S değerleri için önerilen değer 1.0’dır.

Kullanılabilirlik
Detaylandırma
24
Beton Dayanım Sınıfı
Genel
C 35 / 45
Tasarım Esasları
28 günlük karakteristik 28 günlük karakteristik
Malzemeler silindir dayanımı (fc,cyl) küp dayanımı (fc,cube)
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
h=300mm
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Kenar ölçüsü 150 mm olan küp numune
Detaylandırma
En yüksek dayanım sınıfı Cmax’tır.
d=150 mm Cmax değeri, her ülke için, kendi milli ekinde
verilebilir. Önerilen değer: C90/105
25
Betonun Malzeme Özellikleri
c [N/mm2] Doğrusal olmayan yapısal analiz için  c  k  
2
Genel fcm 1   k  2 
80 c
Tasarım Esasları
C 80 
c  c1
 c1
C55 k  1.05Ecm 
Malzemeler 60 fc fcm
Dayanıklılık C45
40 0.4 fc
Yapısal Analiz Ec=1.05 Ecm
C 25 Ecm
Taşıma Gücü 20 c
c1 c,u
Kullanılabilirlik c [o/oo]
Detaylandırma 1.0 2.0 3.0 4.0
fcm 0.3
fcm  fck  8 [N / mm ] 2 Ecm  22( ) [N / mm2 ]
10
fcm 28 günlük ortalama silindir basınç dayanımı Ecm Betonun sekant elastisite modülü
fck 28 günlük karakteristik basınç dayanımı Ec Betonun 28 günlük tanjant elastisite modülü
26
Enkesit Tasarımında Dikkate Alınacak
Gerilme – Şekil Değiştirme İlişkileri
Genel c c
fck
fck
Tasarım Esasları
fcd fcd
Malzemeler
c c
Dayanıklılık
c2 cu2 c3 cu3
  c  
2 c
Yapısal Analiz 0   c   c 2 için  c  fcd 1   1  0   c   c 3 için  c  fcd
   c3
   c 2  
Taşıma Gücü  cu 3   c   c 3 için  c  fcd
 cu2   c   c 2 için  c  fcd
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
27
Beton Dayanım Sınıfları
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
28
Betonun t Günlük Dayanımı
Genel Beton basınç dayanımının farklı safhalarda (kalıp
Tasarım Esasları
sökülmesi, öngerilmenin betona aktarılması) herhangi bir t
zamanı için tanımlanmasına da [fck(t)] ihtiyaç duyulabilir.
Malzemeler
Farklı yaşlar için fck(t) değerleri:
Dayanıklılık
Yapısal Analiz 3 < t < 28 gün  fck(t) = fcm(t) ‐ 8 (MPa)

Taşıma Gücü
t ≥ 28 gün  fck(t) = fck
Kullanılabilirlik Daha gerçekçi değerler, özellikle t ≤ 3 gün için dayanım
Detaylandırma
değerleri, deneylerle elde edilmelidir.
29
Betonun t Günlük Dayanımı
Genel Herhangi bir yaştaki (t) beton basınç dayanımı, çimento
Tasarım Esasları
tipine, ortam sıcaklığına ve kür şartlarına bağlıdır.
Ortalama 20 ºC ortam sıcaklığında ve EN 12390’a uygun
Malzemeler
şekilde küre tabi tutulmuş betonun (t) günlük ortalama
Dayanıklılık basınç dayanımı fcm(t)
Yapısal Analiz
fcm (t )   cc (t ) fcm
Taşıma Gücü
   28 1/2  
 cc (t )  exp  s 1     
   t   
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
s: Çimento tipine bağlı katsayı,
CEM 42,5 R, CEM 52,5 N, CEM 52,5 R (Sınıf R) için 0.20,
CEM 32,5 R, CEM 42,5 N (Sınıf N) için 0.25,
CEM 32,5 N (Sınıf S) için 0.38
30
Beton Dayanımı Tasarım Değerleri
Genel Basınç dayanımı tasarım değeri
Tasarım Esasları fcd = αcc fck/C
Malzemeler
Çekme dayanımı tasarım değeri
Dayanıklılık
fctd = αct fctk,0.05 /C
Yapısal Analiz
C : Beton için kısmi emniyet faktörü
Taşıma Gücü
αcc : Basınç dayanımı üzerindeki uzun süreli tesirleri ve yük
Kullanılabilirlik uygulanma yönteminden kaynaklanan olumsuz tesirleri dikkate
almak için kullanılan katsayıdır. αcc değeri, 0.8 ila 1.0 olmakla
Detaylandırma birlikte, milli eklerde verilebilir. Önerilen değer 1.0’dır.
αct : Çekme dayanımı üzerindeki uzun süreli tesirleri ve yük
uygulanma yönteminden kaynaklanan olumsuz tesirleri dikkate
almak için kullanılan katsayıdır. Önerilen değer 1.0’dır.
31
Betonun Elastik Şekil Değiştirmesi
Genel • Betonun elastik şekil değiştirmeleri büyük ölçüde beton

karışım elemanlarına (özellikle agregaya) bağlıdır. Standardda
Tasarım Esasları verilen değerler, genel kullanım amacıyla temsili değerler
olarak kabul edilmelidir. Ancak, yapının verilen bu genel
Malzemeler değerlerden sapmaya karşı hassas olacağı hâllerde, elastik
şekil değiştirmeler özel olarak tayin edilmelidir.
Dayanıklılık • Betonun elastisite modülü, karışım elemanlarının elastisite
modülleri tarafından belirlenir. Sekant değeri σc = 0 ile 0.4 fcm
Yapısal Analiz arasında olan kuvars agrega kullanılmış betonun yaklaşık
elastisite modülü Ecm değeri
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik Ecm = 22[(fcm)/10]0.3
Detaylandırma Bu değer, kireçtaşı ve kumtaşı agrega kullanılmış betonlar için

sırasıyla % 10 ve % 30 oranında azaltılmalıdır. Bazalt
agreganın kullanıldığı beton için ise bu değer, % 20 oranında
artırılmalıdır.
32
Betonun Elastik Şekil Değiştirmesi
Genel Elastisite modülünün zamana bağlı değişimi

Tasarım Esasları
Ecm(t) = (fcm(t) / fcm)0.3Ecm
Malzemeler
Dayanıklılık
Ecm(t) ve fcm(t) t günlük değerler, Ecm ve fcm 28 günlük olarak
Yapısal Analiz tayin edilmiş değerlerdir.
Taşıma Gücü Poisson oranı;
=0.2 (Çatlamamış beton)
Kullanılabilirlik
=0 (Çatlamış beton)
Detaylandırma
33
Zamana Bağlı Şekil Değiştirmeler
Betonun Sünme ve Büzülmesi
Genel
c(t) Şekil değiştirme Toplam Deformasyon
cc(t,to) Sünme ş.d.  c (t )   cs (t )   c 0 (t0 )   cc (t ,t0 )
Tasarım Esasları
cs Büzülme ş.d.
c0 (t0) Elastik ş.d.
c0 Elastik ş.d.
Malzemeler
cc Sünme ş.d.
cs(t) Büzülme
Dayanıklılık t  cc (t ,t0 )   c 0 (t0 )  (t ,t0 )
c(t) Gerilme Sünme
Yapısal Analiz
 c (t ,t0 )   c 0 (t0 )   c 0 (t0 )  (t ,t0 )
Taşıma Gücü t
t0
 c (t0 )  c (t0 )  (t ,t0 )
Kullanılabilirlik  
 (t,t0) Sünme katsayısı Ecm (t0 ) Ec
c Sabit basınç gerilmesi
Detaylandırma  c (t ,t0 )  c (t0 )  J(t ,t0 )
Ec0 Betonun 28 günlük tanjant elastisite modülü
Ecm (t0) t=t0 anında sekant elastisite modülü Sünme Fonksiyonu:
J(t,t0) Sünme fonksiyonu 1  (t ,t0 )
J(t ,t0 )  
Ecm (t0 ) Ec
34
Betonun Sünme ve Büzülmesi
Genel • Betonun sünme ve büzülmesi,
– ortamın nemi,
Tasarım Esasları
– yapı elemanının boyutları ve
Malzemeler – beton karışım oranlarına
bağlıdır.
Dayanıklılık
• Sünme aynı zamanda
Yapısal Analiz – betonun, yükün ilk uygulanmaya başlandığı andaki olgunluğuna,
Taşıma Gücü
– yük uygulanma süresine ve
– yük büyüklüğüne de
Kullanılabilirlik bağlıdır.
Detaylandırma • Sünme katsayısı  (t, t0) yüksek doğruluk gerekmeyen
hallerde, betonun 0.45 fck(t0)’dan daha büyük basınç
gerilmesine maruz bırakılmaması şartıyla grafikler kullanılarak
belirlenebilir. t0 yükleme anındaki beton yaşıdır.
35
Normal Çevre Ortam Şartlarına Maruz Betonda
Sünme Katsayısı  (, t0)’ın Belirlenmesi
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
2 Ac Ac Beton enkesit alanı
h0 
u u Betonun kurumaya maruz kısmının çevre uzunluğu
Verilen değerler, sıcaklığı ‐40 ºC ila + 40 ºC ve ortalama bağıl nem oranı RH % 40 ila % 100 olan ortamlar için geçerlidir.
36
Betonun Sünmesi
Genel • Betona t0 yaşta uygulanmaya başlanan sabit basınç gerilmesi σc
etkisinde t= sürede betonda sünme nedeniyle oluşan şekil
Tasarım Esasları değiştirme εcc(,t0) aşağıda verilen bağıntı kullanılarak
hesaplanabilir.
Malzemeler
εcc (, t0) =  (, t0)∙(σc /Ec)
Dayanıklılık
Yapısal Analiz • Betonun t0 yaştaki basınç gerilmesinin 0.45 fck(t0)’ı aşması hâlinde,

sünmenin doğrusallıktan saptığı kabul edilmelidir. Bu gibi hâllerde,
Taşıma Gücü aşağıda verilen bağıntı kullanılarak doğrusal olmayan itibari sünme
katsayısı elde edilir.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
k (, t0) =  (, t0) exp(1.5 (kσ – 0.45))
k (, t0) :  (, t0) ’ın yerini alan doğrusal olmayan itibari sünme katsayısı,

kσ : Gerilme‐dayanım oranı σc / fcm(t0)’dır. Burada, σc basınç gerilmesi ve fcm(t0)
yükleme anındaki ortalama beton basınç dayanımıdır.
37
Betonun Büzülmesi
Genel Büzülme etkisiyle oluşan toplam birim şekil değiştirme, kuruma
büzülmesi ve bünyesel büzülme etkisiyle oluşan birim şekil değiştirme
Tasarım Esasları
bileşenlerinden oluşur.
• Kuruma büzülmesi etkisiyle oluşan birim şekil değiştirme,
Malzemeler sertleşmiş beton molekülleri içerisinde bulunan suyun dışarı
hareketinden kaynaklanır ve yavaş gelişir.
Dayanıklılık • Bünyesel büzülme etkisiyle oluşan birim şekil değiştirme ise,
betonun sertleşme safhasında ortaya çıkmakla birlikte, büyük kısmı
beton dökümünden sonraki ilk günlerde oluşur. Bünyesel büzülme,
Yapısal Analiz
beton dayanımının doğrusal bir fonksiyonudur. Bu tür büzülme
özellikle sertleşmiş beton üzerine yeniden beton dökülen yerlerde
Taşıma Gücü dikkate alınmalıdır.
Kullanılabilirlik
εcs = εcd + εca
Detaylandırma
εcs : Büzülmeden kaynaklanan toplam birim şekil değiştirme
εcd : Kuruma büzülmesinden kaynaklanan birim şekil değiştirme
εca : Bünyesel büzülmeden kaynaklanan birim şekil değiştirme
38
Betonun Büzülmesi
Kuruma büzülmesinden kaynaklanan Bünyesel büzülmeden kaynaklanan
Genel birim şekil değiştirme birim şekil değiştirme
 cd  t   ds  t ,t s   kh   cd,0  ca  t   as  t    ca   
Tasarım Esasları
ds  t ,t s  
t  ts   ca     2.5   fck  10   10 6
Malzemeler t  t s   0.04 h03
as  t   1  e
 0.2t  0.5
t ‐ İşlem anındaki gün olarak beton yaşı
Dayanıklılık ts ‐ Kuruma büzülmesinin başlangıcındaki beton yaşı
Yapısal Analiz CEM Sınıf N çimento ile imal edilen betonda büzülmeden kaynaklanan
tek eksenli anma birim şekil değiştirme değerleri εcd,0 (‰)
Bağıl nem % 2 Ac
Taşıma Gücü
fck/fck,cube h0 
20 40 60 80 90 100 u
Kullanılabilirlik
20/25 0.62 0.58 0.49 0.30 0.17 0.00 h0 kh
Detaylandırma 40/50 0.48 0.46 0.38 0.24 0.13 0.00 100 1.0
60/75 0.38 0.36 0.30 0.19 0.10 0.00 200 0.85
80/95 0.30 0.28 0.24 0.15 0.08 0.00 300 0.75
90/105 0.27 0.25 0.21 0.13 0.07 0.00 ≥ 500 0.70
39
Donatı Çeliği
Genel
Genel • Çubuk, doğrultulmuş kangal, kaynaklı hasır çelik ve kafes kiriş
biçimli donatılar için prensipler ve kurallar verilmiştir.
Tasarım Esasları • EN 10080’e uygun olmalıdır.
• Donatı çeliğinin davranışı aşağıdaki özelliklerle tanımlanır:
Malzemeler – Akma dayanımı (fyk veya f0,2k)
– En büyük gerçek akma dayanımı (fy,max)
Dayanıklılık – Çekme dayanımı (ft)
– Süneklik (εuk ve ft/fyk)
Yapısal Analiz – Bükülebilirlik
– Aderans (bağ) özellikleri
Taşıma Gücü – Kesit boyutları ve toleranslar
– Yorulma dayanımı
Kullanılabilirlik – Kaynaklanabilirlik
– Kaynaklı hasır çelik ve kafes kiriş şekilli donatılar için kesme ve kaynak
dayanımı
Detaylandırma
• Tasarım ve detaylandırma için yer alan uygulama kuralları, akma
dayanımı, fyk = 400 MPa ‐ 600 MPa aralığında olan donatılar için
geçerlidir.
40
Donatı Çeliği
Genel
Genel
Sıcak haddelenmiş çelik Soğuk işlenmiş çelik
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma Donatı; çekme dayanımının akma dayanımına oranı (ft/fy)k olarak

tanımlanan süneklik özelliği ve en büyük yükte uzama εuk bakımından
yeterli olmalıdır.
41
Donatı Çeliği
Kullanım İçin Uygun Özellikler
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
Sınıf A: Normal sünek (örn. soğuk işlenmiş çelik)
Sınıf B: Yüksek sünek (örn. sıcak haddelenmiş çelik)
Sınıf C: Çok yüksek sünek (deprem bölgeleri için)
42
Donatı Çeliği
Tasarım Kabulleri
Genel (İdeal)
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
(Tasarım)
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
εud = 0.9εuk (önerilen değer)

Ortalama yoğunluk değeri 7850 kg/m3 olarak kabul edilebilir.
Elastisite modülü tasarım değeri Es, 200 GPa olarak kabul edilebilir.
43
Dayanıklılık ve Beton Örtü Tabakası
Genel • Dayanıklı bir yapı, kullanılabilirlik, dayanım ve kararlılıkla ilgili
gerekleri hizmet verme kalitesinde önemli bir kayıp veya tahmin
Tasarım Esasları edilenden daha fazla bakım ihtiyacı olmaksızın kullanım ömrü
boyunca sağlamalıdır.
Malzemeler
• Yapıya sağlanacak gerekli koruma, yapının tasarlanan kullanımı,
Dayanıklılık tasarım kullanım ömrü, bakım programı ve yapıya olan etkiler
dikkate alınarak belirlenmelidir.
Yapısal Analiz
• Oluşması muhtemel önemli derecedeki doğrudan ve dolaylı etkiler,
Taşıma Gücü
çevresel şartlar ve bu şartlardan kaynaklanan tesirler dikkate
alınmalıdır.
Kullanılabilirlik • Donatının korozyondan korunması, beton örtü tabakası yoğunluğu,
kalitesi ve kalınlığı ile çatlak mevcudiyetine bağlıdır. Beton örtü
Detaylandırma tabakasının yoğunluğu ve kalitesi, en büyük su/çimento oranı ve en
az çimento miktarının sınırlanması (kontrolü) ile sağlanır ve
betonun en düşük dayanım sınıfı ile ilişkilendirilebilir.
44
Çevresel Şartlar ile İlgili Etki Sınıfları (EN 206‐1)
Genel Çevre Etkileri: Betonun maruz kaldığı kimyasal ve fiziksel etkilerdir. Beton,
donatı veya betona gömülü metal üzerindeki bu etkiler yapı tasarımında yük
Tasarım Esasları olarak alınmaz.
Malzemeler Korozyon veya zararlı etki tehlikesi yok XO
Karbonatlaşma XC Carbonatisation
Dayanıklılık Donatı
Deniz suyu haricindeki klorürler XD Deicing‐Salt
Korozyonu
Yapısal Analiz Deniz suyu XS Sea
Betona Donma / Çözülme XF Frost

Taşıma Gücü
Verilen Kimyasal etki XA Acid
Kullanılabilirlik Hasar Aşınma XM Mechanical Abraison
Detaylandırma
45
Sınıf Çevrenin Tanımı Örnek
Genel
Donatısız beton: Donma /
çözülme etkisi, aşınma veya Çok düşük rutubetli havaya sahip binaların iç
Tasarım Esasları X0
kimyasal etki haricindeki bütün kısımlarındaki beton
etkiler; Donatılı beton: Çok kuru
Malzemeler Çok düşük rutubetli havaya sahip binaların iç
1 Kuru veya sürekli ıslak
kısımlarındaki beton; Sürekli olarak su içerisindeki beton
Dayanıklılık 2 Islak, ara sıra kuru
Su ile uzun süreli temas eden beton yüzeyler; Temellerin
çoğu
XC Orta derecede veya yüksek rutubetli havaya sahip
Yapısal Analiz
3 Orta derecede rutubetli binaların iç kısımlarındaki betonlar; Yağmurdan
korunmuş, açıkta bulunan betonlar
Taşıma Gücü XC 2 etki sınıfı dışındaki, su temasına maruz beton
4 Döngülü ıslak ve kuru
yüzeyler
Kullanılabilirlik 1 Orta derecede rutubetli Hava ile taşınan klorürlere maruz beton yüzeyler
Yüzme havuzları; Klorür içeren endüstriyel sulara maruz
Detaylandırma XD 2 Islak, ara sıra kuru
beton bileşenler
Klorür ihtiva eden serpintilere maruz köprü kısımları; Yer
3 Döngülü ıslak ve kuru
döşemeleri; Araç park yeri döşemeleri
46
Sınıf Çevrenin Tanımı Örnek
Genel
Hava ile taşınan tuzlara maruz,
1 fakat deniz suyu ile doğrudan Sahilde veya sahile yakın yerde bulunan yapılar
Tasarım Esasları
temas etmeyen
XS
2 Sürekli olarak su içerisinde Deniz yapılarının bölümleri
Malzemeler
3 Gelgit, dalga ve serpinti bölgeleri Deniz yapılarının bölümleri
Dayanıklılık Buz çözücü madde içermeyen
1 Yağmura ve donmaya maruz düşey beton yüzeyler
suyla orta derecede doygun
Yapısal Analiz Buz çözücü madde içeren suyla Donma ve hava ile taşınan buz çözücü madde etkisine
2
orta derecede doygun maruz yol yapılarının düşey beton yüzeyleri
Taşıma Gücü XF Buz çözücü madde içermeyen
3 Yağmur ve donmaya maruz yatay beton yüzeyler
suyla yüksek derecede doygun
Kullanılabilirlik Buz çözücü maddelere maruz yol ve köprü kaplamaları;
Buz çözücü madde içeren su veya
Buz çözücü tuz ihtiva eden su serpintisine doğrudan ve
4 deniz suyu ile yüksek derecede
donma etkisine maruz beton yüzeyler; Deniz yapılarının
doygun
Detaylandırma dalga etkisi altındaki donmaya maruz bölgeleri
1 Az zararlı kimyasal ortam Tabii zemin ve yeraltı suyu
XA 2 Orta zararlı kimyasal ortam Tabii zemin ve yeraltı suyu
3 Çok zararlı kimyasal ortam Tabii zemin ve yeraltı suyu
47
Dayanıklılık Gösterge Dayanım Sınıfları
Genel • Donatıyı korozyondan ve betonu zararlı etkilerden
Tasarım Esasları
korumak için, betonun yeterli dayanıklılıkta seçilmesi,
beton bileşiminde bazı hususların dikkate alınmasını
Malzemeler gerektirir. Bu korumaların sağlanabilmesi, betonun
Dayanıklılık yapısal tasarımın gerektirdiğinden daha yüksek basınç
dayanımına sahip olması sonucunu doğurur.
Yapısal Analiz
• Beton basınç dayanım sınıfları ve etki sınıfları arasındaki
Taşıma Gücü ilişki, gösterge dayanım sınıfları ile tarif edilebilir.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
48
Dayanıklılık Gösterge Dayanım Sınıfları
Genel Korozyon
Deniz suyundan
Tasarım Esasları Klorür sebebiyle
Karbonatlaşma sebebiyle korozyon kaynaklanan klorür
korozyon
sebebiyle korozyon
Malzemeler
XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3
Dayanıklılık
C 20/25 C 25/30 C 30/37 C 30/37 C 35/45 C 30/37 C 35/45
Yapısal Analiz
Betona verilen hasar
Taşıma Gücü
Tehlikesiz Donma / çözülme etkisi Kimyasal etki
Kullanılabilirlik X0 XF1 XF2 XF3 XA1 XA2 XA3
Detaylandırma
C 12/15 C 30/37 C 25/30 C 30/37 C 30/37 C 30/37 C 35/45
49
Beton Örtü Tabakası Kalınlığı
Genel • Beton örtü tabakasının anma kalınlık değeri cnom, projelerde gösterilmiş
olmalıdır. Bu değer, en düşük kalınlık değeri cmin ile tasarımda izin verilen
Tasarım Esasları sapma değeri Δcdev’in toplamıdır.
Malzemeler cnom = cmin + Δcdev
Dayanıklılık • En düşük beton örtü tabakası kalınlığı cmin, aderans gerekleri ve çevre

etkileriyle ilgili gereklerin her ikisini de sağlayacak en büyük değer olarak
Yapısal Analiz seçilmelidir.
cmin = max {cmin,b ; cmin,dur + Δcdur, ‐ Δcdur,st ‐ Δcdur,add ; 10 mm}

Taşıma Gücü
cmin,b – Aderans gereklerini karşılayan en düşük beton örtü tabakası kalınlığı
Kullanılabilirlik cmin,dur – Çevre etkileriyle ilgili gerekleri karşılayan en düşük beton örtü tabakası kalınlığı
Δcdur, – İlave emniyet payı
Detaylandırma Δcdur,st – Paslanmaz çelik kullanıldığında en düşük beton örtü tabakası kalınlığındaki azalma
Δcdur,add – İlave koruma uygulanması hâlinde en düşük beton örtü tabakası kalınlığındaki azalma
Δcdur,,Δcdur,st, Δcdur,add için önerilen değer 0 mm’dir.
Δcdev için önerilen değer ise 10 mm’dir.
50
Aderans Gereklerini Karşılayan En Düşük Beton Örtü
Tabakası Kalınlığı (cmin,b)
Genel Aderans gerekleri
Çubukların yerleşim düzeni En düşük beton örtü tabakası kalınlığı cmin,b*
Tasarım Esasları
Tekli Donatı çubuğunun çapı
Malzemeler
Demet şeklinde Eş değer çap (n) n   nb  55 mm
Dayanıklılık * En büyük agrega anma tane büyüklüğünün 32 mm’den fazla olması hâlinde, cmin,b, 5
mm artırılmalıdır.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
51
Çevre Etkileriyle İlgili Gerekleri Karşılayan En Düşük
Beton Örtü Tabakası Kalınlığı (cmin,dur)
Genel Yapısal sınıflandırma ve cmin,dur değerleri, her ülke için,
Tasarım Esasları
kendi milli ekinde verilebilir. Önerilen yapı sınıfı (tasarım
kullanım ömrü 50 yıl olan) S4’tür.
Malzemeler
Çevre etki sınıflarına göre cmin,dur değerleri (mm)
Dayanıklılık Yapı Çevre Etki Sınıfları
Sınıfı X0 XC1 XC2/XC3 XC4 XD1/XS1 XD2/XS2 XD3/XS3
Yapısal Analiz
S1 10 10 10 15 20 25 30
Taşıma Gücü S2 10 10 15 20 25 30 35
Kullanılabilirlik S3 10 10 20 25 30 35 40
S4 10 15 25 30 35 40 45
Detaylandırma
S5 15 20 30 35 40 45 50
S6 20 25 35 40 45 50 55
52
Yapı Sınıfı Modifikasyonu
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
53
Yapısal Analiz
Genel • Yapısal analizin amacı, iç kuvvetler ile momentlerin veya
Tasarım Esasları
gerilmelerin, birim şekil değiştirmelerin ve yer
değiştirmelerin yapının bütünü veya bir bölümü
Malzemeler üzerinde dağılımını belirlemektir.
Dayanıklılık • Analizler, yapı geometrisi ve davranışına ilişkin idealize
etme yöntemleri kullanılarak yapılmalıdır. Seçilen
Yapısal Analiz
idealize etme yöntemleri, dikkate alınan probleme
Taşıma Gücü uygun olmalıdır.
Kullanılabilirlik • Yapı geometrisi ve özelliklerinin, yapının inşa
aşamalarının her birinde göstereceği davranış üzerindeki
Detaylandırma
etkisi, tasarımda dikkate alınmalıdır.
54
Önerilen Yük Düzenlemeleri
QQk + GGk + Pm QQk + GGk + Pm QQk + GGk + Pm
Genel GGk + Pm
Tasarım Esasları
QQk + GGk + Pm QQk + GGk + Pm
Malzemeler GGk + Pm
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
QQk + GGk + Pm
Taşıma Gücü GGk + Pm
Kullanılabilirlik
GGk + Pm
Detaylandırma

GGk + Pm
55
Yapı Davranışını İdealize Etme Yöntemleri
Genel Doğrusal elastik davranış: Analizde çatlamamış kesit ve

mükemmel elastisite varsayar.
Tasarım Esasları
Tekrar dağılımı sınırlı doğrusal elastik davranış: Hem
Malzemeler doğrusal olan, hem de doğrusal olmayan analizden
türetilen karışık varsayımlara dayalı bir tasarım işlemidir
Dayanıklılık
(analiz değil).
Yapısal Analiz Plastik davranış (çubuk model yöntemi dâhil): Kinematik
yaklaşımda taşıma gücü sınır durumunda yapının plastik
Taşıma Gücü
mafsal oluşumu ile bir mekanizmaya dönüşmesini varsayar.
Kullanılabilirlik Statik yaklaşımda ise yapı basınç ve çekme etkisindeki
elemanlar ile temsil edilir.
Detaylandırma
Doğrusal olmayan davranış: Artan yükler için çatlama,
donatı çeliğinin akma sınırı ötesinde plastikleşmesini ve
basınç etkisindeki betonun plastikleşmesini dikkate alır.
56
Geometrik Kusurlar
Genel • Yapı geometrisinde ve yük konumlarında oluşması
Tasarım Esasları
muhtemel sapmaların olumsuz tesirleri, yapı
elemanlarının ve yapıların analizinde dikkate alınmalıdır.
Malzemeler
• Enkesit boyutlarındaki sapmalar, normal olarak malzeme
Dayanıklılık emniyet faktörleri kullanılmak suretiyle dikkate alınır. Bu
sapmalar yapısal analize dâhil edilmemelidir.
Yapısal Analiz
• Geometrik kusurlar, kalıcı ve kazara oluşan tasarım
Taşıma Gücü durumlarında taşıma gücü sınır durumları için dikkate
Kullanılabilirlik alınmalıdır. Geometrik kusurların kullanılabilirlik sınır
durumlarında dikkate alınmasına gerek yoktur.
Detaylandırma
57
Geometrik Kusurlar
Genel Geometrik kusurlar, aşağıda verilen bağıntıyla hesaplanan
Tasarım Esasları
eğim i ile ifade edilebilir:
Malzemeler i  0  h  m
Dayanıklılık
h 
2 2
;  h  1  1
Yapısal Analiz
 m  0.5 1  
l 3  m
Taşıma Gücü
0: Temel değer (Önerilen değer: 1/200)
Kullanılabilirlik
αh: Yapı elemanının uzunluk veya yüksekliğine bağlı azaltma faktörü
Detaylandırma αm: Yapı elemanı adedine bağlı azaltma faktörü
l: Uzunluk veya yükseklik
m: Toplam tesire katkısı olan düşey yapı elemanlarının adedi
58
Geometrik Kusurlar
Genel • Bağıntıda verilen l ve m tarifleri, birbirinden farklı üç

Tasarım Esasları
durum için dikkate alınan tesire bağlı olarak değişir:
– Ayrık (bağlantısız) yapı elemanı üzerindeki tesir:
Malzemeler l = Yapı elemanının gerçek uzunluğu
Dayanıklılık m = 1.
– Çapraz bağ sistemi üzerindeki tesir:
Yapısal Analiz
l = Binanın yüksekliği
Taşıma Gücü m = Çapraz bağ sistemi üzerine etkiyen yatay kuvvete katkısı
bulunan düşey yapı elemanı adedi
Kullanılabilirlik – Yatay yükü aktaran döşeme ve çatı örtüsü üzerindeki tesir:
Detaylandırma l = Kat yüksekliği
m = Döşeme üzerine etkiyen toplam yatay kuvvete katkısı
bulunan, kattaki/katlardaki düşey yapı elemanı adedi.
59
Geometrik Kusurlar
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik Çapraz Bağsız Yapı Elemanı Çapraz Bağlı Yapı Elemanı

Detaylandırma
l0 etkili uzunluk (burkulma boyu); N: eksenel kuvvet
Geometrik kusur, dış merkezlik etkisi ei veya en büyük momenti
oluşturan yanal kuvvet Hi olarak dikkate alınır.
60
Geometrik Kusurlar
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Çapraz Bağ Sistemi Döşeme Örtüsü Çatı Örtüsü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
61
Yapının İdealize Edilmesi
Genel Yapı elemanları, yapılarına ve işlevlerine göre kirişler, kolonlar,

döşemeler, duvarlar, plaklar, kemerler, kabuklar vb. olarak
Tasarım Esasları sınıflandırılır.
Malzemeler
Kiriş, açıklığı toplam kesit yüksekliğinin en az 3 katı olan yapı
elemanıdır. Açıklık / toplam kesit yüksekliği oranı daha küçük olan
Dayanıklılık kirişler yüksek kiriş olarak kabul edilir.
Yapısal Analiz
Döşeme, yüzey boyutlarından en küçük olanı, toplam kalınlığının en az
Taşıma Gücü 5 katı olan yapı elemanıdır. Tek doğrultuda çalışan döşeme:
– İki kenarı serbest (mesnete oturmayan) ve makul ölçüde birbirine
Kullanılabilirlik paralel olan, veya
– Dört kenarından mesnete oturan ve büyük açıklığının küçük açıklığına
Detaylandırma oranı ikiden büyük olan dikdörtgen biçimli döşemenin orta bölümü.
62
Yapının İdealize Edilmesi
Genel Yapısal analizde dişli veya kaset döşemelerin, tabla veya taşıyıcı tabla
ve enine bağlantı dişlerinin yeterli burulma rijitliğine sahip olması
Tasarım Esasları şartıyla, ayrık elemanlar olarak işleme tabi tutulmasına gerek
duyulmaz. Aşağıda verilenlerin karşılanması hâlinde, yeterli burulma
Malzemeler
rijitliğinin sağlandığı kabul edilir:
Dayanıklılık – Diş açıklığının 1500 mm’yi geçmemesi,
– Tabla altında kalan diş yüksekliğinin, diş genişliğinin 4 katını aşmaması,
Yapısal Analiz – Tabla yüksekliğinin, dişler arasındaki net açıklığın en az 1/10’u veya 50
mm’den büyük olanı kadar olması,
Taşıma Gücü
– Dişler arasındaki net açıklık, toplam döşeme yüksekliğinin 10 katından
daha az olan dişli döşemelerde enine bağlantı dişlerinin bulunması,
Kullanılabilirlik
Kolon, enkesit derinliği enkesit genişliğinin en fazla 4 katı ve eleman
Detaylandırma yüksekliği kesit derinliğinin en az 3 katı olan yapı elemanıdır. Bu
oranları aşan yapı elamanları ise perde duvar olarak kabul edilir.
63
Geometrik Veriler
Efektif Tabla Genişliği (Sınır Durumların Hepsi İçin)
Genel • Oluşan gerilmelerin düzgün dağıldığı kabul edilen tablalı
Tasarım Esasları
T kirişlerde efektif tabla genişliği, gövde ve tabla
boyutlarına, yükleme tipine, kiriş açıklığına,
Malzemeler mesnetlenme şartlarına ve enine donatıya bağlıdır.
Dayanıklılık • Efektif tabla genişliğinin hesaplanmasında, momentin
sıfır olduğu noktalar arasındaki l0 mesafesi esas alınır.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
Kirişin konsol kısım uzunluğu l3, bitişik kiriş açıklığının yarısından daha az
ve bitişik açıklıkların birbirine oranı 2/3 ile 1.5 arasında olmalıdır.
64
Geometrik Veriler
Efektif Tabla Genişliği (Sınır Durumların Hepsi İçin)
Genel Tablalı T veya L kirişlerde efektif tabla genişliği beff
Tasarım Esasları beff   beff ,i  bw  b
beff ,i  0.20bi  0.1l0  0.2l0 ve beff ,i  bi
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
65
Geometrik Veriler
Yapı Kiriş ve Döşemelerinin Efektif Açıklığı
Genel Yapı elemanının efektif açıklığı, leff
Tasarım Esasları leff = ln + a1+ a2
ln: Mesnet yüzeyleri arasındaki net açıklık
Malzemeler
a1 ve a2: Açıklığın her iki ucundaki mesafeler
Dayanıklılık Süreksiz Eleman Sürekli Eleman
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik Ankastre Mesnet
merkez ekseni Konsol
Detaylandırma
Mesnet Elemanı
66
Geometrik Veriler
Yapı Kiriş ve Döşemelerinin Efektif Açıklığı
Genel • Sürekli döşemeler ve kirişler genellikle mesnetlerin dönmeyi
engellemediği kabulü yapılarak analiz edilir.
Tasarım Esasları • Kiriş veya döşemenin oturduğu mesnetle yekpare (bütünleşik)
olduğu yerlerde, mesnetteki kritik tasarım momenti, mesnet
Malzemeler yüzeyindeki moment olarak alınmalıdır. Tasarımda mesnet
elemanına (kolon, duvar vb.) aktarılan moment ve eksenel kuvvet,
Dayanıklılık genellikle elastik veya yeniden dağıtılmış değerlerden büyük
olanıdır. Mesnet yüzeyindeki moment, ankastre uç momentinin %
Yapısal Analiz 65’inden daha küçük olmamalıdır.
Taşıma Gücü
• Kullanılan analiz yönteminden bağımsız olarak, kiriş veya
döşemenin dönmesini engellemeyen mesnetten öteye sürekli olan
Kullanılabilirlik
kiriş veya döşemelerde, mesnet ekseninden diğer mesnet eksenine
kadar olan açıklık esas alınarak hesaplanan tasarım mesnet
Detaylandırma momenti, moment azaltma payı ΔMEd kadar azaltılabilir.
ΔMEd = FEd,sup t/8
FEd,sup : Tasarım mesnet tepki kuvveti,
t : Mesnet genişliği
67
Doğrusal Elastik Davranış Analizi
Genel • Yapı elemanlarına uygulanan elastisite teorisinin esas

alındığı doğrusal analiz, kullanılabilirlik ve taşıma gücü
Tasarım Esasları
sınır durumlarının her ikisi için de geçerlidir.
Malzemeler • Doğrusal analiz, etki tesirlerinin tayini için aşağıda
verilen kabuller kullanılarak uygulanabilir:
Dayanıklılık
i. Enkesitte çatlak oluşmamıştır,
Yapısal Analiz ii. Gerilme‐birim şekil değiştirme ilişkisi doğrusaldır,
iii. Elastisite modülü değeri yaklaşık (ortalama) değerdir.
Taşıma Gücü
• Isıl şekil değiştirme, oturma ve büzülme tesirlerini
Kullanılabilirlik taşıma gücü sınır durumunda dikkate almak amacıyla,
çatlamış kısma ait azaltılmış rijitlik değeri analizde
Detaylandırma kullanılabilir. Ancak, bu durumda çekme pekleşmesi
ihmal edilir ve sünme tesirleri dikkate alınır.
Kullanılabilirlik sınır durumu için, çatlakların tedrici
geliştiği kabul edilmelidir.
68
Tekrar Dağılımı Sınırlı
Genel • Momentlerin herhangi bir şekilde tekrar dağılım etkisi,
Tasarım Esasları
tasarımın bütün aşamalarında dikkate alınmalıdır.
• Tekrar dağılımı sınırlı doğrusal elastik davranış analizi,
Malzemeler
yapı elemanlarının taşıma gücü sınır durumu tahkikinde
Dayanıklılık kullanılabilir.
Yapısal Analiz
• Doğrusal elastik davranış analizi kullanılarak taşıma gücü
sınır durumunda hesaplanan momentler, tekrar
Taşıma Gücü dağıtılabilir. Ancak, dağıtımdan sonra oluşan momentler,
Kullanılabilirlik uygulanan yüklerle dengede kalmaya devam etmelidir.
Detaylandırma
69
Tekrar Dağılımı Sınırlı
Genel Hakim etki olarak eğilmeye maruz ve yan yana açıklıklarının
uzunlukları oranı 0.5 ile 2 aralığında olan sürekli kirişler
Tasarım Esasları
veya döşemelerde, aşağıda verilenlerin sağlanması şartıyla,
Malzemeler eğilme momentleri, dönme kapasitesi ile ilgili tahkik
yapılmaksızın tekrar dağıtılabilir:
Dayanıklılık fck ≤ 50 MPa için δ ≥ k1 + k2xu/d
fck > 50 MPa için δ ≥ k3 + k4xu/d
Yapısal Analiz
Sınıf B ve Sınıf C donatı kullanılması hâlinde δ ≥ k5
Taşıma Gücü Sınıf A donatı kullanılması hâlinde δ ≥ k6
Kullanılabilirlik δ : Yeniden dağıtım sonrası oluşan momentin, elastik eğilme momentine oranı,
xu : Tekrar dağıtım sonrasında taşıma gücü sınır durumundaki tarafsız eksen
Detaylandırma derinliği,
d : Efektif kesit yüksekliği
k1 = 0.44; k2 = 1.25 (0.6 + 0.0014/εcu2); k3 = 0.54; k4 = 1.25 (0.6 + 0.0014/εcu2);
k5 = 0.7; k6 = 0.8
70
Plastik Davranış Analizi
Genel • Plastik davranış analizini esas alan yöntemler sadece
taşıma gücü sınır durumları için kullanılmalıdır.
Tasarım Esasları
• Kritik kesitlerin sünekliği, oluşturulması tasarlanan
Malzemeler mekanizmaya yeterli olmalıdır.
Dayanıklılık
• Plastik davranış analizinde, alt sınır (statik) yöntemi
veya üst sınır (kinematik) yöntemi esas alınmalıdır.
Yapısal Analiz • Statik yöntemde yapı basınç ve çekme etkisindeki
Taşıma Gücü
elemanlar ile temsil edilir (Çubuk Model Yöntemi).
• Kinematik yöntem taşıma gücü sınır durumunda yapının
Kullanılabilirlik plastik mafsal oluşumu ile bir mekanizmaya
Detaylandırma
dönüşmesini varsayar. Kiriş, çerçeve ve döşemelere
uygulanır. Taşıma gücü sınır durumu için kritik kesitlerde
gerekli sünekliğin sağlanması durumunda, dönme
kapasitesinin doğrudan tahkik edilmesine gerek yoktur.
71
Plastik Davranış Analizi
Genel Aşağıda verilenlerin tümünün karşılanması şartıyla, gerekli
Tasarım Esasları
sünekliğin sağlandığı, tahkik yapılmaksızın kabul edilir:
i. Herhangi bir kesitteki çekme donatısı alanı aşağıda
Malzemeler
verildiği gibi sınırlıdır:
Dayanıklılık • Beton dayanım sınıfı ≤ C 50/60 için xu/d ≤ 0.25
• Beton dayanım sınıfı ≤ C 55/67 için xu/d ≤ 0.15
Yapısal Analiz
ii. Sınıf B veya Sınıf C donatı çeliği kullanılmalıdır.
Taşıma Gücü iii. Ara mesnetlerde oluşan momentlerin, açıklıkta oluşan
Kullanılabilirlik momentlere oranı 0.5 ile 2.0 arasında olmalıdır.
Detaylandırma
72
Dönme Kapasitesi
Genel • Sürekli kirişler ve tek yönlü eğilmeye maruz sürekli döşemelere

uygulanan basitleştirilmiş işlemlerde, kiriş/döşeme birleşim
Tasarım Esasları bölgesinde kesit yüksekliğinin yaklaşık 1.2 katı mesafe boyunca
oluşan dönme kapasitesi esas alınır. Bu bölgede oluşan ilgili etki
Malzemeler
kombinasyonları altındaki şekil değiştirmenin plastik olduğu
Dayanıklılık (plastik mafsal oluşumu) kabul edilir.
• Uygulanacak etki kombinasyonunda hesaplanan dönme açısı s’nin
Yapısal Analiz izin verilen plastik dönme açısına eşit veya daha küçük olduğunun
gösterilmesi hâlinde, taşıma gücü sınır durumundaki plastik dönme
Taşıma Gücü
tahkiki sonucunun yeterli olacağı kabul edilir.
Kullanılabilirlik
0.6h 0.6h
Detaylandırma
73
Dönme Kapasitesi
Genel • Plastik mafsal bölgelerindeki xu/d değerleri; C50/60 ve daha küçük
beton dayanım sınıfları için 0.45 değerini, C55/67 ve daha büyük
Tasarım Esasları beton dayanım sınıfları için ise 0.35 değerini aşmamalıdır.
Malzemeler
• s dönme açısının belirlenmesinde, etkilerin ve malzeme
özelliklerinin tasarım değerleri ile öngerilmenin, dönmenin tayin
Dayanıklılık edileceği andaki ortalama değeri esas alınmalıdır.
• Basitleştirilmiş işlemde izin verilen plastik dönme, izin verilen
Yapısal Analiz
dönme açısı temel değeri pl,d’nin kayma narinliğine bağlı kλ
Taşıma Gücü
düzeltme faktörüyle çarpılmasıyla bulunur.
λ : Tekrar dağıtılma sonrasında, momentin sıfır ve en büyük

Kullanılabilirlik k  değeri aldığı noktalar arasındaki mesafenin, efektif yükseklik
3 d değerine oranı
Detaylandırma • Basitleştirme olarak λ, uygun eğilme momenti ve kayma tasarım
değerleri için hesaplanabilir.
Msd

Vsd  d
74
Dönme Kapasitesi
Genel Sınıf B ve Sınıf C donatı kullanılan betonarme kesitler için izin verilen
temel dönme değeri pl,d (Kayma narinliği λ = 3.0 değeri için)
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Sınıf C
Taşıma Gücü
Sınıf B
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
75
Doğrusal Olmayan Davranış Analizi
Genel • Doğrusal olmayan davranış analiz yöntemleri, denge ve
uygunluk sağlanması ve malzemenin yeterli derecede
Tasarım Esasları doğrusal olmayan davranış gösterdiği kabulü ile taşıma gücü
sınır durumu ve kullanılabilirlik sınır durumu için de
Malzemeler
kullanılabilir. Analiz birinci veya ikinci mertebe olabilir.
Dayanıklılık • Taşıma gücü sınır durumunda, bölgesel kritik kesitlerin,
uygulanan herhangi inelastik şekil değiştirmeye direnç
Yapısal Analiz gösterebilme yeterliliği analiz yoluyla tahkik edilmelidir.
Tahkikte, uygun belirsizlikler de dikkate alınmalıdır.
Taşıma Gücü
• Hakim etki olarak statik yüklere maruz yapılarda, daha önceki
Kullanılabilirlik yük uygulama tesirleri genellikle ihmal edilir ve etkilerin
yoğunluğunda tedrici artış olduğu kabul edilebilir.
Detaylandırma • Doğrusal olmayan analizlerin kullanımında, rijitliği temsil
eden malzeme özelliklerinin gerçek değerleri kullanılmalı
ancak, göçme belirsizlikleri de dikkate alınmalıdır. Sadece ilgili
uygulama alanlarında geçerli tasarım biçimleri kullanılmalıdır.
76
Eksenel Yükün Katıldığı İkinci Mertebe Tesirlerin Analizi
Tarifler
Genel İki eksenli eğilme: Aynı anda iki asal eksene göre eğilme.
Çapraz bağlı elemanlar veya sistemler: Analiz ve tasarımda, yapının yatay
Tasarım Esasları etkilere karşı genel kararlılığına katkıda bulunmadığı kabul edilen yapısal
elemanlar ve alt sistemler.
Malzemeler Çapraz bağ elemanları veya sistemleri: Analiz ve tasarımda, yapının yatay
etkilere karşı genel kararlılığına katkıda bulunduğu kabul edilen yapısal
Dayanıklılık
elemanlar ve alt sistemler.
Yapısal Analiz Burkulma: Herhangi yanal etki olmaksızın tam olarak eksenel basınca maruz
yapı elemanı veya yapıda kararlılığın bozulması yoluyla ortaya çıkan hasar.
Taşıma Gücü Burkulma yükü: Burkulmanın meydana geldiği yük. Ayrık elastik yapı
elemanlarında burkulma yükü, Euler yükünün benzeridir.
Kullanılabilirlik Efektif uzunluk: Sehim eğrisinin biçimi için dikkate alınan uzunluk. Bu uzunluk
aynı zamanda burkulma boyu olarak da tanımlanır. Efektif uzunluk, gerçek yapı
Detaylandırma elemanı ile aynı enkesite sahip ve aynı burkulma yükü ile yüklenen sabit
eksenel yük etkisindeki uçları mafsallı bir kolonun uzunluğudur.
77
Tarifler
Genel Birinci mertebe tesirler: Yapısal şekil değiştirmelerden kaynaklananlar dikkate
alınmaksızın, geometrik kusurlar dâhil olmak üzere hesaplanan etki tesirleri.
Tasarım Esasları Ayrık yapı elemanları: Herhangi bağlantısı olmayan veya yapı tasarımı
amacıyla bağlantısı olmayan eleman olarak işleme tabi tutulan yapı elemanı.
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma İkinci mertebe anma momenti: Belirli tasarım yöntemlerinde kullanılan, nihai
enkesit direnci ile uyumlu toplam momenti veren ikinci mertebe moment.
İkinci mertebe tesirler: Yapısal şekil değiştirmelerden kaynaklanan ilave etki
tesirleri.
78
Genel
Genel • İkinci mertebe tesirlerin dikkate alındığı hâllerde, şekil
değiştirme sonrasında gerekli denge ve direnç şartları tahkik
Tasarım Esasları edilmelidir. Şekil değiştirmelerin hesaplanmasında, çatlak,
doğrusal olmayan malzeme özellikleri ve sünmeden mevcut
Malzemeler olanların tesirleri dikkate alınmalıdır. Doğrusal malzeme
özellikleri, tasarımda azaltılmış riijitlik değerleri kullanılması
Dayanıklılık yoluyla dikkate alınır.
• Analizde, varsa bitişik yapı elemanlarının ve temellerin
Yapısal Analiz (zemin‐yapı etkileşimi) esneklik tesiri dikkate alınmalıdır.
• Yapısal davranışın, şekil değiştirmelerin meydana gelebileceği
Taşıma Gücü doğrultuda oluşacağı kabul edilmeli ve gerekli hâllerde iki
eksenli eğilme uygulanmalıdır.
Kullanılabilirlik
• Yapı elemanı geometrisi ve eksenel yüklerin konumu ile ilgili
Detaylandırma belirsizlikler, geometrik kusurlara bağlı ilave birinci mertebe
tesirler olarak dikkate alınmalıdır.
• Birinci mertebe tesirlerin %10’undan daha az olan ikinci
mertebe tesirler ihmal edilebilir.
79
İkinci Mertebe Tesirler İçin Basitleştirilmiş Kriterler
Ayrık Yapı Elemanları İçin Narinlik Kriterleri
Genel  < lim
Tasarım Esasları durumunda ikinci mertebe tesirler ihmal edilir.
l0
Malzemeler 
i
Dayanıklılık
l0 : Efektif uzunluk
Yapısal Analiz i : Çatlamamış beton kesitin atalet yarıçapı
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
80
Ayrık Yapı Elemanları İçin Narinlik Kriterleri
20  A  B  C
Genel
lim 
Tasarım Esasları
n
1
A (ef değerinin bilinmemesi hâlinde, A = 0.7 değeri kullanılabilir)
Malzemeler 1  0.2ef
B  1  2 (ω değerinin bilinmemesi hâlinde, B = 1.1 değeri kullanılabilir)
Dayanıklılık
C  1.7  rm (rm değerinin bilinmemesi hâlinde, C = 0.7 değeri kullanılabilir)
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
ef : Efektif sünme oranı
ω = Asfyd /(Acfcd): Mekanik donatı oranı,
Kullanılabilirlik
As : Boyuna donatı toplam alanı,
n = NEd / (Acfcd): Bağıl normal kuvvet,
Detaylandırma
rm = M01 / M02: Moment oranı,
M01, M02 : Birinci mertebe uç momentleri, M02 ≥ M01
81
Binalarda Genel İkinci Mertebe Tesirler
Genel
Tasarım Esasları FV ,Ed  k1 
ns

 Ecd Ic
ns  1.6 L2
Malzemeler
Dayanıklılık
bağıntısının gerçekleşmesi şartıyla binalarda genel ikinci
Yapısal Analiz mertebe tesirler ihmal edilebilir.
FV,Ed : Toplam düşey yük (çapraz bağlı elemanlarda ve çapraz bağ
Taşıma Gücü
elemanlarında
Kullanılabilirlik ns : Kat adedi
L: Binanın moment kısıtlayıcı seviyesinden yukarıdaki toplam yüksekliği
Detaylandırma Ecd : Beton elastisite modülü tasarım değeri
Ιc: Çapraz bağ elemanının/elemanlarının atalet momenti (çatlamamış
beton enkesit için)
k1c: 0.31 (önerilen değer)
82
Eksenel Yükün Katıldığı İkinci Mertebe Tesirleri
Analiz Yöntemleri – Genel Yöntem
Genel Genel Yöntem, geometrik doğrusallık sapmalarını,
Tasarım Esasları
dolayısıyla da ikinci mertebe tesirleri ihtiva eden, doğrusal
olmayan davranış analizini esas alır.
Malzemeler
Bu yöntem üç basit kabule dayanır:
Dayanıklılık • Doğrusal şekil değiştirme dağılımı
Yapısal Analiz • Donatı ve betonda aynı seviyede eşit şekil değiştirmeler
Taşıma Gücü
• Beton ve çelik için gerilme‐şekil değiştirme bağıntıları
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
83
Analiz Yöntemleri – Basitleştirilmiş Yöntemler
Genel Basitleştirilmiş yöntemde enkesit dayanım momenti ve birinci
mertebe moment arasındaki fark bağıl ikinci mertebe moment
Tasarım Esasları olarak kullanılabilir. Bu moment birinci mertebe momente
eklendiğinde, enkesitin taşıma gücü sınır durumu tasarım
Malzemeler momenti elde edilir.
Pratikte bağıl ikinci mertebe momentin hesabı için iki yöntem
Dayanıklılık vardır:
• Anma rijitliğinin esas alındığı yöntem: Anma rijitlik
Yapısal Analiz değerlerinin (EI) doğrusal birinci mertebe analizde
kullanılmak üzere yaklaşık olarak tahmin edilebilmesi hâlinde,
Taşıma Gücü bu yöntem ayrık yapı elemanları ve tüm yapı için de
kullanılabilir.
Kullanılabilirlik
• Anma eğriliğinin esas alındığı yöntem: İkinci mertebe
Detaylandırma sehimlere karşılık gelen anma eğriliğinin (1/r) tahmin edildiği
bu yöntem esas olarak ayrık elemanlar için uygundur. Ancak,
eğrilik dağılımı ile ilgili gerçekçi kabullerin yapılmasıyla
yapılara da uygulanabilir.
84
Genel Ayrık bir yapı elemanı için toplam moment
1 l
Tasarım Esasları M  M0  M2  M0  N  y  M0  N   2
r c
Malzemeler
M: toplam moment
Dayanıklılık
M0 : birinci mertebe moment
Yapısal Analiz M2 : ikinci mertebe moment
Taşıma Gücü N: eksenel kuvvet
Kullanılabilirlik y: 1/r’ye karşılık gelen sehim
1/r : y’ye karşılık gelen eğrilik
Detaylandırma
l: uzunluk
c: eğrilik dağılımı için faktör
85
Genel Her iki yöntem arasındaki fark eğiriliğin ifadesindedir.
Tasarım Esasları Anma rijitliğinin esas alındığı yöntemde, eğrilik (1/r)
tahmini anma rijitliği (EI) cinsinden tanımlanır.
Malzemeler
1 M
Dayanıklılık 
r EI
Yapısal Analiz Anma eğriliğinin esas alındığı yöntemde ise, eğrilik (1/r)
Taşıma Gücü
çekme ve basınç donatısının akma şekil değiştirmesi
temelinde direkt olarak tahmin edilir.
Kullanılabilirlik
1 2 yd
Detaylandırma

r 0.9d
86
İki Eksenli Eğilme
Genel • Genel yöntem iki eksenli eğilme için de kullanılabilir.
Tasarım Esasları • Basitleştirilmiş yöntemlerin kullanılması hâlinde, ilk
adım olarak, her bir asal eksende, iki eksenli eğilmenin
Malzemeler
dikkate alınmadığı bağımsız tasarım yapılabilir.
Dayanıklılık Kusurların, sadece en gayri müsait tesirin oluşabileceği
doğrultuda dikkate alınması gerekir.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
87
Genel Narinlik oranlarının
y z
Tasarım Esasları
2; 2
z y
Malzemeler
şartlarının ikisini de,
Dayanıklılık
bağıl dış merkezliklerin
Yapısal Analiz
ey heq ez beq
 0.2;  0.2
Taşıma Gücü ez beq ey heq
Kullanılabilirlik şartlarında birini sağlaması hâlinde, daha başka kontrole
gerek duyulmaz.
Detaylandırma
Bu şartların sağlanamaması hâlinde her bir doğrultudaki,
ikinci mertebe tesirlerin de dikkate alındığı iki eksenli
eğilme uygulanmalıdır.
88
a a
Genel  MEdz   MEdy 
      1.0
Tasarım Esasları  MRdz   MRdy 
MEdz/y : İlgili eksene göre, ikinci mertebe moment de dâhil
Malzemeler
olmak üzere tasarım momenti,
Dayanıklılık
MRdz/y : İlgili doğrultudaki direnç momenti,
Yapısal Analiz a : Üstel değer
Taşıma Gücü Dairesel veya elips şekilli enkesitler için: a = 2
Dikdörtgen enkesitler için:
Kullanılabilirlik
NEd / NRd 0.1 0.7 1.0
Detaylandırma a 1.0 1.5 2.0
NEd : Eksenel kuvvet tasarım değeri,
NRd = Acfcd + Asfyd enkesitin tasarım eksenel direnci
89
Narin Kirişlerin Yanal Duraysızlığı (Kararsızlığı)
Genel • Narin kirişlerin yanal duraysızlığı; ön yapımlı kirişlerin taşınması ve
montajında, inşaatı tamamlanmış yapıdaki yeterli yanal çapraz
Tasarım Esasları bağsız kirişlerde olduğu gibi, gerekli yerlerde dikkate alınmalıdır.
Geometrik kusurlar da dikkate alınmalıdır.
Malzemeler
• Çapraz bağsız (yanal desteksiz) kirişlerin tahkikinde, l/300
Dayanıklılık mertebesindeki yanal sehim geometrik kusur olarak kabul
edilmelidir. Burada l, toplam kiriş uzunluğudur.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
90
Narin Kirişlerin Yanal Duraysızlığı (Kararsızlığı)
Genel Yanal kararsızlık ile ilgili ikinci mertebe tesisler, aşağıda verilen
şartlarda ihmal edilebilir:
Tasarım Esasları
Kalıcı durumlar Geçici durumlar
Malzemeler I0t 50 I0t 70
 ; h b  2.5  ; h b  3.5
Dayanıklılık b h b 1/3
b h b 1/3
Yapısal Analiz l0t : Burulma sınırlayıcıları arasındaki mesafe

h : l0t’nin orta kısmında toplam kiriş yüksekliği
Taşıma Gücü
b : Basınca çalışan tabla genişliği
Kullanılabilirlik
Destek yapılarının tasarımında, yanal kararsızlık ile ilgili burulma
Detaylandırma
dikkate alınmalıdır
91
Kalıcı ve geçici tasarım durumları için etkilerin kombinasyonu
Genel (Malzeme yorulması hariç)
Tasarım Esasları Ed  E    G , j Gk , j   P Pk   Q1 Qk ,1    Qi  0,i Qk ,i 
Malzemeler
Kaza durumu tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Ed ,A  E    GA , j Gk , j   PA Pk  Ad  1,1 Qk ,1    2,i Qk ,i 
Dayanıklılık
Deprem tasarımı için etkilerin kombinasyonu
Yapısal Analiz Ed ,A  E    GA , j Gk , j   P Pk  AEd    2,i Qk ,i 
Taşıma Gücü Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Kullanılabilirlik Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri
Detaylandırma
Ad : Kazara oluşan etkinin tasarım değeri
AEd : Sismik etkinin tasarım değeri
92
Eğilme (Eksenel Kuvvetli ve Eksenel Kuvvetsiz)
Genel Nihai direnç momenti belirlenmesinde kabuller:
Tasarım Esasları • Düzlem kesitler düzlem kalır (Bernoulli)
• Basınç veya çekme etkisi altında olan betona gömülü
Malzemeler
donatı veya öngerme kablolarındaki birim şekil
Dayanıklılık değiştirme, bu elemanların çevresindeki betonun birim
Yapısal Analiz
şekil değiştirmesi ile aynıdır.
• Betonun çekme dayanımı ihmal edilir.
Taşıma Gücü
• Basınç etkisindeki betonda oluşan gerilmeler tasarım
Kullanılabilirlik gerilme/birim şekil değiştirme ilişkisinden elde edilir.
Detaylandırma
93
Tasarım Esasları Tasarım gerilme/birim şekil değiştirme
c c
Malzemeler fck
fck
Dayanıklılık fcd
fcd
Yapısal Analiz
c c
Taşıma Gücü c2 cu2 c3 cu3
Kullanılabilirlik
fcd = αcc fck/C
Detaylandırma
fctd = αct fctk,0.05 /C
94
Tasarım Esasları Tasarım gerilme/birim şekil değiştirme
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
95
Tasarım Esasları • Donatı gerilmeler, tasarım grafiklerinden elde edilir.
Malzemeler
Dayanıklılık
(İdeal)
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
(Tasarım)
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
96
Genel Oluşması muhtemel birim şekil değiştirme aralığı
Tasarım Esasları
veya
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Donatı çeliğinin çekmede birim şekil değiştirme sınırı
Detaylandırma
Betonun basınçta birim şekil değiştirme sınırı
Betonun basınçta teorik birim şekil değiştirme sınırı
97
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
• Diyagram: Taşıma gücü sınır durumunda şekil değiştirmeler
Kullanılabilirlik
• Her bir şekil değiştirme düzeyinde betonun ve/veya çeliğin
Detaylandırma direncine ulaşılır.
98
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Bölge 1: Eksenel çekme ve küçük dış merkezli çekme
Kullanılabilirlik
• Enkesit tamamen çekme altındadır.
Detaylandırma • Çekme sadece donatı çeliği tarafından karşılanır.
• Akma sınırı aşılmış çelik uzamaya devam eder ve maksimum
uzamasını yaparak kopar.
99
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Bölge 2: Eğilme ve bileşik eğilme durumu
Kullanılabilirlik
• Kesitin çekme bölgesi çatlamıştır.
Detaylandırma • Beton basınç bölgesi bulunmaktadır. Tarafsız eksen yukardadır.
• Kırılma nedeni çeliktir.
100
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Donatı fazla olunca bu bölgede olunur.
Detaylandırma • Tarafsız eksen aşağıya kaymıştır.
• Çelik akma sınırı aşıldığından, akma sahanlığında uzamaya devam
ederken beton kısalması sınır değere ulaşarak kırılır.
• Çeliğin neden olduğu haber veren bir kırılmadır.
101
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Orta ve küçük dış merkezli basınç kuvveti durumudur.
Detaylandırma • Tarafsız eksen çok aşağıdadır.
• Çelik akma sınırına ulaşamadan kırılma betondan olur (ani göçme!).
102
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Bölge 5: Eksenel basınç ve dış merkezli basınç
Kullanılabilirlik
• Küçük dış merkezli basınç kuvveti durumu
Detaylandırma • Kesitin tümünde basınç gerilmeleri vardır ve tarafsız eksen kesit
dışına çıkmıştır. Beton birim kısalması sınır değeri aşınca beton
plastik duruma girdiğinden kesitin tümünde veya büyük bir
bölümünde sınır değere vararak kırılmaya neden olacaktır.
103
Genel Tasarım
Tasarım Esasları Moment ve eksenel kuvvetlerin dengesi sağlanmalı
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
104
Genel Tasarım
Tasarım Esasları Donatı eksenine göre moment alınarak Fs1d elimine edilir.
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
105
Genel Tasarım
Tasarım Esasları • Boyutsuz parametreler
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz • Fs1d moment dengesinden elimine edildiğinden, donatı

Taşıma Gücü alanı As eksenel kuvvet dengesinden elde edilir.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
106
Genel Tasarım
Tasarım Esasları • İki denge denklemi
NEd = NRd ve MEd = MRd
Malzemeler
• Şekil değiştirme dağılımı için iki bağımsız şekil
Dayanıklılık
değiştirme (c2 ve s1)
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
• Üçüncü bilinmeyen parametre: Çekme donatısı As1
Detaylandırma
Sistemin çözümü için üçüncü bir denklem gerekli!
107
Genel Tasarım
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
• Taşıma gücü sınır durumunda çelik şekil değiştirmesi (25‰) veya
Kullanılabilirlik beton şekil değiştirmesi (‐3.5‰) sınır değerlerine ulaşır.
Detaylandırma • Bu durumda c2 = ‐3.5‰ veya s1 =25‰ değerini seçerek
bilinmeyen sayısı ikiye indirilmiş olur ve artık sistemin çözümü
mümkündür.
• Çözüm iteratif olarak veya tasarım araçları vasıtasıyla
gerçekleştirilebilir.
108
Genel Tasarıma Yardımcı Araçlar
Tasarım Esasları Boyutsuz Parametreli
Tablolar
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
109
Tasarım Esasları Genel Tasarım Diyagramları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
110
Tasarım Esasları Etki Diyagramları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
111
Kayma
Genel Kayma Tahkiki
Tasarım Esasları
Ed  Rd  VEd  VRd
Malzemeler
Kayma direnci tahkikinde kullanılan semboller:
Dayanıklılık
• VRd,c : Kayma donatısı bulunmayan yapı elemanının
Yapısal Analiz tasarım kayma direnci.
Taşıma Gücü • VRd,s : Kayma donatısının akması vasıtasıyla
karşılanabilen kesme kuvveti tasarım değeri.
Kullanılabilirlik
• VRd,max : Yapı elemanı tarafından karşılanabilen ve basınç
Detaylandırma çubuklarının kırılması ile sınırlı olan en büyük kesme
kuvveti tasarım değeri.
112
Kayma
Genel Çekme ve basınç bölgeleri eğik olan yapı elemanlarında
Tasarım Esasları
ilave semboller:
• Vccd : Eğik basınç bölgesinde, basınç alanına etkiyen
Malzemeler
kuvvetin kesme kuvveti bileşeni tasarım değeri.
Dayanıklılık • Vtd : Eğik çekme bölgesinde, çekme donatısına etkiyen
Yapısal Analiz
kuvvetin kesme kuvveti bileşeni tasarım değeri.
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
113
Kayma
Genel • Kayma donatısı bulunan yapı elemanının kayma direnci
Tasarım Esasları VRd = VRd,s + Vccd + Vtd

• Yapı elemanının VEd ≤ VRd,c şartını sağlayan bölgeleri için kayma
Malzemeler donatısı hesaplanması gerekmez. VEd, dikkate alınan kesitte dış
Dayanıklılık
yükleme ve öngermeden (aderanslı veya aderanssız kabloları)
kaynaklanan tasarım kesme kuvvetidir.
Yapısal Analiz • Yapılan tasarım kesme kuvveti hesabı sonucunda kayma donatısı
kullanılmasına gerek olmadığı ortaya çıksa bile, minimum kayma
Taşıma Gücü donatısı kullanılmalıdır. Minimum kayma donatısı, enine yüklerin
tekrar dağılımının mümkün olduğu döşemeler (masif, dişli veya
Kullanılabilirlik
boşluklu döşemeler) gibi yapı elemanlarında kullanılmayabilir.
Detaylandırma Minimum kayma donatısı, yapının toplam direnci ve duraylılığına
katkısı olmayan ikinci dereceden önemli yapı elemanlarında
(açıklığı ≤ 2 m olan lentolar gibi) da kullanılmayabilir.
• Yapı elemanının VEd ≥ VRd,c şartını sağlayan bölgelerinde, VEd ≤ VRd
şartının sağlanması için yeterli kayma donatısı kullanılmalıdır.
114
Kayma
Genel Kayma donatısı gerektirmeyen yapı elemanları
Tasarım Esasları Kayma direnci VRd,c tasarım değeri
Malzemeler
Dayanıklılık
Minimum
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
115
Kayma
Genel Kayma donatısı gerektirmeyen yapı elemanları
Mesnet kenarından (veya elastik mesnet elemanları kullanılması hâlinde
Tasarım Esasları
mesnet elemanının merkezinden) itibaren 0.5d ≤ av ≤ 2d arasındaki bir mesafe
dâhilinde üst tarafından yük uygulanan yapı elemanlarında, uygulanan yükün
Malzemeler
kesme kuvveti VEd’ye katkısı, VEd’nin
Dayanıklılık  = av/2d faktörü ile çarpılması yoluyla dikkate alınabilir.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
(a) Doğrudan mesnetlere sahip kiriş (b) Konsol taşıyıcı
Detaylandırma
VEd  0.5  bw  d  v  fcd
v: kesme etkisiyle çatlamış beton için azaltma faktörü
 f 
v  0.6 1  ck 
 250 
116
Kayma
Genel Kayma donatısı gerektiren yapı elemanları
Kafes kiriş modeli ve kayma donatısı bulunan yapı elemanlarına ait semboller
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
1 ≤ cot  ≤ 2.5
117
Kayma
Tasarım Esasları Kayma direnci VRd tasarım değeri
 Asw
Malzemeler V
 Rd ,s   z  fywd  cot
min  s
Dayanıklılık VRd ,max   cw  bw  z  v1  fcd
 cot  tan
Yapısal Analiz Asw : Kayma donatısı enkesit alanı,
s : Etriye aralığı,
Taşıma Gücü fywd : Kayma donatısı tasarım akma dayanımı,
ν1 : Kesme kuvveti etkisiyle çatlamış beton için dayanım azaltma faktörü,
Kullanılabilirlik fck ≤ 60 MPa için ν1 = 0.6; fck ≥ 60 MPa için ν1 = 0.9 ‐ fck/200 > 0.5
αcw : Basınç bölgesinde oluşan gerilme durumunu dikkate almak için kullanılan
Detaylandırma katsayı (Öngerimeli olmayan yapılar için αcw =1)
cot θ = 1 için kayma donatısı en büyük efektif enkesit alanı :
Asw ,max  fywd 0.5   cw  v1  fcd

bw  s sin
118
Kayma
Tasarım Esasları
Doğrudan basınç etkisi altında bulunan kısa kesme açıklıklarındaki
kayma donatısı
Malzemeler Mesnet kenarından itibaren 0.5d ≤ av ≤ 2.0d arasındaki bir mesafe
dâhilinde üst tarafından yük uygulanan yapı elemanlarında, uygulanan
Dayanıklılık yükün kesme kuvveti VEd’ye katkısı, VEd’nin  = av/2d faktörü ile
çarpılarak azaltılması yoluyla dikkate alınabilir.
Yapısal Analiz
VEd ≤ Asw ∙ fywd sin α
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
119
Kayma
Genel Tablalı T kirişlerin gövde ve tabla kısımları arasında oluşan kesme
kuvveti
Tasarım Esasları • Tabla kısmının kayma dayanımı, bu kısmın, basınç çubukları
ve çekme donatısını biçimindeki çekme çubuklarından oluşan
Malzemeler bir sistem olduğu kabulüyle hesaplanabilir.
• Tablalı T kirişte, boyuna minimum donatı bulunmalıdır.
Dayanıklılık
• Tabla kolu ile kiriş gövdesinin kesiştiği yerde oluşan boyuna
Yapısal Analiz
kayma gerilmesi vEd, tablanın dikkate alınan kısmında oluşan
normal (boyuna) kuvvetteki değişim vasıtasıyla belirlenir ve
Taşıma Gücü aşağıdaki bağıntıyla hesaplanır:
Kullanılabilirlik vEd = ΔFd / (hf ∙ Δx)

Detaylandırma
hf : Kiriş gövdesi ile tabla kolu kesişim yerindeki tabla kalınlığı,
Δx : Dikkate alınan uzunluk,
ΔFd : Tablada oluşan normal kuvvette Δx uzunluğu boyunca meydana
gelen değişim
120
Kayma
Genel Tablalı T kirişlerin gövde ve tabla kısımları arasında oluşan
Tasarım Esasları
kesme kuvveti
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
121
Burulma
Genel Yapının statik dengesinin, yapı elemanlarının burulma
direncine bağlı olduğu durumlarda, taşıma gücü ve
Tasarım Esasları
kullanılabilirlik sınır durumlarını da kapsamak üzere,
Malzemeler yapının burulma etkisine karşı tasarımında yapı bir bütün
olarak dikkate alınmalıdır.
Dayanıklılık
Burulma momenti nedeniyle oluşan kayma gerilmesi:
TEd
Yapısal Analiz
 t ,i  tef ,i 
Taşıma Gücü
2 Ak
i cidarında burulmaya bağlı
Kullanılabilirlik
oluşan kesme kuvveti VEd,i
Detaylandırma
VEd ,i   t ,i  tef ,i  zi
TEd, uygulanan tasarım burulma momenti
122
Zımbalama
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
Zımbalama kesme kuvveti, bir döşeme veya temelin, bağıl olarak oldukça küçük
bir alan olan yüke maruz Aload alanına etki eden tekil yük veya tepki kuvvetinden
kaynaklanabilir.
123
Zımbalama
Genel Kontrol sınırının tanımı
Tasarım Esasları
Malzemeler esas kontrol kesiti
esas kontrol alanı Acont
Dayanıklılık
esas kontrol sınırı u1
Yapısal Analiz yük uygulanan alan Aload
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
rcont sonraki kontrol sınırı
124
Zımbalama
Genel • Kayma direnci, kolon yüzeyinde ve esas kontrol sınırı
Tasarım Esasları
u1’de kontrol edilmelidir. Bu kontrol sonucunda kayma
donatısı kullanılması gerektiği sonucu ortaya çıkarsa, bu
Malzemeler sınırdan ötede kayma donatısı kullanılmasına ihtiyaç
Dayanıklılık duyulmayacak bir sonraki sınır uout,ef bulunmalıdır.
• Esas kontrol sınırı u1, normal şartlarda yük uygulanan
Yapısal Analiz
alandan 2.0d mesafe kabul edilebilir ve çevre uzunluğu
Taşıma Gücü en az olacak şekilde oluşturulmalıdır
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
125
Zımbalama – Kontrol Sınırları
Genel • Açıklık yakınındaki kontrol sınırı
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
açıklık
Yapısal Analiz • Bir kenar veya köşeye yakın olan veya kenar veya köşe
Taşıma Gücü üzerindeki kontrol sınırı
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
126
Zımbalama – Özel Uygulamalar
yük uygulanan alan
Genel
Tasarım Esasları Yüksekliği değişken temel
pabucunda kontrol kesiti
Malzemeler yüksekliği
Dayanıklılık Başlığı lH < 2.0hH kadar

genişletilmiş kolona oturan
Yapısal Analiz
döşeme
Taşıma Gücü esas kontrol sınırı yük uygulanan alan
Kullanılabilirlik
Detaylandırma Başlığı lH > 2(d + hH) kadar

genişletilmiş kolona oturan
döşeme
dairesel kesitli kolonlarda esas kontrol yük uygulanan alan
sınırı
127
Zımbalama ‐ Kontroller
Genel • Zımbalama etkisiyle oluşan kayma gerilmesi için tasarım
işlemi, kolon yüzünde ve esas kontrol sınırı u1’de yapılan
Tasarım Esasları
kontrollere dayanır.
Malzemeler • Kontrol sınırında veya yük uygulanan alan çevresinde,
en büyük zımbalama kayma gerilmesi aşılmamalıdır:
Dayanıklılık
vEd < vRd,max
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
vEd < vRd,c Zımbalama kayma donatısı gerekli değil.
Kullanılabilirlik
vRd,c : Dikkate alınan kontrol kesiti boyunca zımbalama kayma donatısı
Detaylandırma
bulunmayan bir döşemenin zımbalama kayma direnci tasarım
değeridir.
vRd,max : Dikkate alınan kontrol kesiti boyunca en büyük zımbalama kayma
direnci tasarım değeridir.
128
Zımbalama – Zımbalama Kayma Direnci
Genel Kayma donatısı bulunmayan döşemeler ile kolon kaideleri
Tasarım Esasları
Döşeme Zımbalama Kayma Direnci
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz Kolon Kaidesi Zımbalama Kayma Direnci
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
CRd,c, vmin ve k1 değerleri, her ülke için, kendi milli ekinde verilebilir.

Önerilen Değerler: CRd,c = 0.18/ c, k1 = 0.1 vmin = 0.035∙k3/2∙fck1/2
129
Genel Kayma donatısı bulunmayan döşemeler ile kolon kaideleri
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
130
Genel Kayma donatısı bulunan döşemeler ile kolon kaideleri
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma Kayma donatısı kullanılması gerekli olmayan kontrol sınırı uout (veya uout,ef)

kullanılarak hesaplanmalıdır:
131
Genel Kayma donatısı bulunan döşemeler ile kolon kaideleri
Tasarım Esasları En son kayma donatısı sırası, kontrol sınırı uout (veya
uout,ef)’tan itibaren en fazla kd mesafe içeride olacak şekilde
Malzemeler
yerleştirilmelidir. k değeri için önerilen değer 1.5’tir.
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
sınır uout sınır uout,ef
132
Kullanılabilirlik Sınır Durumları
Genel
Genel EN 1990 Madde 3.4’de kullanılabilirlik sınır durumları şu şekilde
sınıflandırılmıştır:
Tasarım Esasları – Yapı veya yapı elemanlarının normal kullanım şartlarındaki işlevleri
– Kişilerin konforu
Malzemeler
– Yapının görünüşü (Görünüş tabiri ile estetikten ziyade, fazla sehim
Dayanıklılık ve aşırı çatlak oluşumu kastedilmektedir.)
EN 1992‐1‐1 yaygın kullanılabilirlik sınır durumlarını kapsar. Bu
Yapısal Analiz durumlar:
– Gerilme sınırlaması
Taşıma Gücü
– Çatlak kontrolü
Kullanılabilirlik – Sehim kontrolü
• Diğer sınır durumları (titreşim gibi) bu standard kapsamında
Detaylandırma değildir.
• Gerilmeler ve sehimlerin hesabında, eğilmede çekme
gerilmesinin fct,eff ’i aşmaması şartıyla, enkesitlerin çatlamamış
olduğu kabul edilir.
133
Kullanılabilirlik Sınır Durumu
Genel Ed  C d
Tasarım Esasları
Karakteristik Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk  Qk ,1    0,i Qk ,i 
Malzemeler
Sık Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk   1,1 Qk ,1    2,i Qk ,i 
Dayanıklılık
Yarı‐kalıcı Kombinasyon: Ed  E   Gk , j  Pk    2,i Qk ,i 
Yapısal Analiz
Kullanılabilirlik sınır durumunda etki kısmi faktörü F ve malzeme kısmi
Taşıma Gücü faktörü M 1.0 olarak alınır.
Kullanılabilirlik Gk : Kalıcı etkinin karakteristik değeri
Detaylandırma Qk,1 : Öncü tek değişken etkinin karakteristik değeri
134
Gerilme Sınırlaması
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Gerilme Sınırlaması
Dayanıklılık
• Betonda basınç gerilmelerinin sınırlandırılması
Yapısal Analiz • Donatı ve öngerme kablolarında çekme gerilmelerinin
Taşıma Gücü sınırlandırılması
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
135
Gerilme Sınırlaması (Beton)
Genel Yapının işlevinde beklenmeyen tesirlere neden olabilecek,
Tasarım Esasları • boyuna doğrultudaki çatlakları,
• mikro çatlakları veya
Malzemeler
• yüksek seviyede sünmeyi
Dayanıklılık
engellemek için betonda basınç gerilmesi
Yapısal Analiz sınırlandırılmalıdır.
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
136
Gerilme Sınırlaması (Beton)
Genel Boyuna doğrultudaki çatlaklar
• Karakteristik yük kombinasyonu etkisinde oluşan gerilme
Tasarım Esasları
seviyesinin kritik değeri aşması hâlinde,
Malzemeler • Basınç bölgesinde beton örtü kalınlığının artırılması veya
enine sargı donatısı kullanılması gibi diğer tedbirlerin
Dayanıklılık alınmadığı durumda,
Beton basınç gerilmesinin, XD, XF ve XS çevre etki sınıflarına
Yapısal Analiz
maruz alanlarda 0.6fck değeri ile sınırlandırılması uygun olabilir.
Taşıma Gücü
c ≤ 0.6fck
Kullanılabilirlik Yarı kalıcı yükler etkisi altında betondaki basınç gerilmesinin
0.45fck değerinden küçük olması hâlinde, doğrusal sünme
Detaylandırma oluşacağı, betondaki basınç gerilmesinin 0.45fck değerini aşması
hâlinde, doğrusal olmayan sünme oluşacağı kabul edilir
c ≤ 0.45fck
137
Gerilme Sınırlaması (Donatı ve Öngerme Kabloları)
Genel Elastik olmayan birim şekil değiştirmeyi, kabul edilemeyen çatlamayı
veya şekil değiştirmeyi önlemek için donatıdaki çekme gerilmeleri
Tasarım Esasları sınırlandırılmalıdır.
Karakteristik yük kombinasyonu etkisinde donatıdaki çekme
Malzemeler gerilmesinin 0.8fyk değerini aşmaması hâlinde, kabul edilemeyen
çatlama veya şekil değiştirmenin önlendiği kabul edilir.
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
s ≤ 0.8fyk
Gerilmenin, oluşan şekil değiştirme nedeniyle meydana geldiği
Taşıma Gücü durumda, çekme gerilmesi 1.0fyk değerini aşmamalıdır.
Kullanılabilirlik s ≤ 1.0fyk
Öngerme kablolarındaki ortalama gerilme değeri, 0.75fpk değerini
Detaylandırma aşmamalıdır.
pm ≤ 0.75fpk
138
Çatlak Kontrolü
Genel Çatlak oluşumu, yapının uygun işlevini veya dayanıklılığını bozmayacak veya
kabul edilemez yapı görünüşüne sebep olmayacak şekilde sınırlandırılmalıdır.
Tasarım Esasları Yapının önerilen işlevi, tipi ve çatlak sınırlamasının maliyeti dikkate alınarak
hesaplanan sınır çatlak genişliği wmax belirlenmelidir.
Malzemeler
Dayanıklılık Önerilen wmax Değerleri
Çevre etki sınıfı Donatılı elemanlar ve Aderanslı kabloları

Yapısal Analiz
aderanssız kabloları bulunan
Taşıma Gücü bulunan öngerilmeli öngerilmeli
elemanlar elemanlar
Kullanılabilirlik Yarı kalıcı yük Sık etki eden yük
kombinasyonu kombinasyonu
Detaylandırma
X0, XC1 0.4 0.2
XC2, XC3, XC4 0.3 0.2
XD1, XD2, XS1, XS2, XS3 0.3 Basınç boşalması
139
Çatlak Kontrolü
Genel Çatlak Kontrolü
Tasarım Esasları • Minimum donatı alanları
• Doğrudan hesaplama yapılmaksızın çatlak kontrolü
Malzemeler
• Çatlak genişliklerinin hesaplanması
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
140
Çatlak Kontrolü – Minimum Donatı Alanı
Genel Çatlak kontrolünün gerekli olması hâlinde, çekme oluşumu
Tasarım Esasları
beklenen alanlarda meydana gelecek çatlamaları kontrol
etmek amacıyla minimum miktarda aderanslı donatı
Malzemeler kullanılması gerekir.
Dayanıklılık Kullanılacak donatı miktarı, çatlamadan hemen önce
betonda oluşan çekme kuvveti ile akma anında veya çatlak
Yapısal Analiz
genişliğini sınırlandırmak gerekiyorsa daha düşük bir
Taşıma Gücü gerilmede donatıda oluşan çekme kuvveti arasındaki
dengeden hesaplanabilir.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma As ,min   s  kc  k  fct ,eff  Act
141
Genel As ,min   s  kc  k  fct ,eff  Act
Tasarım Esasları As,min : Çekme bölgesindeki minimum donatı çeliği alanı,
Act : Çekme bölgesindeki beton alanı. Çekme bölgesi, kesitin, ilk çatlak
Malzemeler oluşmadan hemen önce çekmeye zorlanacağı hesaplanan
bölümüdür,
Dayanıklılık s : Çatlak oluşumundan hemen sonra donatı için izin verilen en büyük
gerilmenin mutlak değeri. Bu gerilme değeri olarak, donatının akma
Yapısal Analiz dayanımı fyk değeri alınabilir. Ancak, en büyük çubuk çapı veya çubuk
aralığına göre belirlenmiş çatlak genişliği sınır değerlerini karşılamak
için daha düşük bir gerilme değeri kullanılması gerekebilir,
Taşıma Gücü fct,eff : Çatlakların ilk defa oluşmasının beklendiği anda betondaki efektif
çekme dayanımı ortalama değeri: fct,eff = fctm veya çatlamanın 28
Kullanılabilirlik günden önce meydana gelmesi bekleniyorsa daha düşüktür (fctm(t)).
k : Kendiliğinden dengelenen düzgün olmayan gerilmelerin tesirini
Detaylandırma dikkate almak için kullanılan ve sınırlama kuvvetlerinin azaltılmasını
sağlayan katsayı,
h ≤ 300 mm olan gövdeler veya genişliği 300 mm’den küçük başlıklar
için k = 1.0’dır. h ≥ 800 mm olan gövdeler veya genişliği 800 mm’den
büyük başlıklar için k = 0.65’tir.
142
Tasarım Esasları
kc : Moment kolu değişimini ve çatlamadan hemen önce
Malzemeler enkesitteki gerilme dağılımını dikkate almak için kullanılan
katsayı
Dayanıklılık
Sadece çekme durumu için kc = 1.0’dır.
Yapısal Analiz Eğilme durumu veya eksenel kuvvetler ile birlikte eğilme durumunda:
Taşıma Gücü
Dikdörtgen enkesitler, kutu enkesitler ve T enkesitlerin gövde bölümleri
için:
Kullanılabilirlik  c 
kc  0.4  1   1
 1 
  ct ,eff 

*
k h h f
Detaylandırma
Kutu enkesitler ve T enkesitlerin başlık bölümleri için:
Fcr
kc  0.9  0.5
Act  fct ,eff
143
Tasarım Esasları
c : Dikkate alınan enkesit bölümüne etki eden beton ortalama
gerilmesi (c = NEd /bh)
Malzemeler
NEd : Dikkate alınan enkesit bölümüne, kullanılabilirlik sınır
Dayanıklılık durumunda etki eden eksenel kuvvet (pozitif basınç kuvveti).
(İlgili etki kombinasyonları altında öngerilme ve eksenel kuvvet
Yapısal Analiz karakteristik değerleri dikkate alınarak belirlenmelidir.)
h* : h < 1.0 m için h* = h; h ≥ 1.0 m için h* = 1.0 m
Taşıma Gücü k1 : Eksenel kuvvetlerin gerilme dağılımı üzerindeki tesirlerini
dikkate almak için kullanılan katsayı:
Kullanılabilirlik NEd’nin basınç kuvveti olması hâlinde k1 = 1.5
NEd’nin çekme kuvveti olması hâlinde k1 = 2h*/3h
Detaylandırma
Fcr : fct,eff kullanılarak hesaplanan, çatlamaya neden olan momente
bağlı olarak meydana gelen çatlamadan hemen önce başlık
içinde oluşan çekme kuvvetinin mutlak değeri
144
Doğrudan Hesaplama Yapılmaksızın Çatlak Kontrolü
Genel Doğrudan çatlak genişliklerinin hesaplanması ile ilgili kurallar
basitleştirmek amacıyla
Tasarım Esasları
• çubuk çapı veya
Malzemeler • çubuk aralığı
sınırlandırılarak çizelge biçiminde verilmiştir.
Dayanıklılık
Çelikte oluşan gerilme, ilgili etki kombinasyonu etkisi altında çatlamış
Yapısal Analiz enkesit esas alınarak hesaplanmalıdır.
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
145
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
146
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
147
Çatlak Genişliklerinin Hesaplanması
Genel Çatlak genişliği wk
Tasarım Esasları wk= sr,max (sm – cm)
Malzemeler
sr,max : En büyük çatlak aralığı,
Dayanıklılık sm : Oluşan şekil değiştirmelerin tesiri de dâhil olmak ve çekme
pekleşmesi tesirleri de dikkate alınmak üzere ilgili yük
Yapısal Analiz
kombinasyonu etkisi altında donatının ortalama birim şekil
Taşıma Gücü değiştirmesi. Sadece, betonun aynı seviyede sıfır birim şekil
değiştirme durumunun ötesinde çekme nedeniyle oluşan
Kullanılabilirlik ilave birim şekil değiştirmesi dikkate alınır,
cm : Çatlaklar arasındaki betonun ortalama birim şekil değiştirmesi
Detaylandırma
148
Genel Aderanslı donatının, çekme bölgesi içerisinde merkezleri birbirlerine makul
derecede yakın olacak şekilde sabitlendiği yerlerde [aralık ≤ 5 (c + /2)], en
Tasarım Esasları büyük nihai çatlak aralığı,
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
149
Genel Aderanslı donatı aralığının 5(c +/2)’yi aştığı veya çekme bölgesinde
aderanslı donatı bulunmadığı durumlarda, çatlak genişliği üst sınır
Tasarım Esasları değeri, en büyük çatlak aralığı:
Malzemeler
Dayanıklılık Donatıları birbirine dik iki doğrultuda yerleştirilmiş elemanlarda, asal
gerilme eksenleri ile donatı doğrultusu arasındaki açı dikkate değer
Yapısal Analiz derecede büyük (> 15o) ise, en büyük çatlak aralığı:
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
 : y doğrutusundaki donatı ile asal çekme gerilmesi
doğrultusu arasındaki açı,
sr,max,y ve sr,max,z : Sırasıyla y ve z doğrultularında çatlak aralıkları
150
Genel Donatı çubuğundan olan mesafeye göre beton yüzeyinde oluşan
çatlak genişliği w
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık Tarafsız eksen
Yapısal Analiz Beton çekme yüzeyi
Taşıma Gücü Çatlak aralığı
Kullanılabilirlik
Çatlak aralığı
Detaylandırma
Gerçek çatlak genişliği
151
Sehim Kontrolü
Genel • Bir yapı elemanının veya yapının şekil değiştirmesi, eleman
veya yapının doğru şekilde işlev göstermesini veya
Tasarım Esasları
görünüşünü olumsuz yönde etkileyecek derecede
Malzemeler olmamalıdır.
• Kiriş, döşeme veya konsolun yarı kalıcı yükler etkisinde
Dayanıklılık
yapacağı hesaplanmış sehiminin, açıklık/250 değerini aşması
Yapısal Analiz hâlinde, yapının görünüşü ve genel kullanım amacına
uygunluğu bozulabilir. Sehim mesnetlere göre değerlendirilir.
Taşıma Gücü Sehimlerin bazılarını veya tamamını dengelemek için
Kullanılabilirlik
önceden ters sehim verilmiş (bombeli) elemanlar
kullanılabilir ancak, kalıp vasıtasıyla oluşturulan ters sehim
Detaylandırma genellikle açıklık/250 değerini aşmamalıdır.
• Yarı kalıcı yükler etkisinde inşaat sonrası oluşan sehim için
açıklık/500 değeri, genellikle uygun bir sınır değerdir.
152
Sehim Kontrolü
Genel Sehim sınır durumu kontrolü
Tasarım Esasları • Açıklık/yükseklik oranının sınırlandırılması,
• Hesaplanmış sehim değeri ile sehim sınır değerinin
Malzemeler
karşılaştırılması
Dayanıklılık
ile yapılır.
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
153
Açıklık/Yükseklik Oranının Sınırlandırılması
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
154
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Bu bağıntılar uygun tasarım yükü etkisi altında, kullanılabilirlik sınır
Yapısal Analiz durumunda, kiriş veya döşemenin açıklık ortasında veya konsolun
mesnedindeki çatlamış enkesitte çelik gerilmesinin 310 MPa (yaklaşık olarak fyk
Taşıma Gücü = 500 MPa’ya karşılık gelir) olduğu kabulü esas alınarak türetilmiştir.
Diğer gerilme seviyelerinin kullanıldığı durumda, bu bağıntılar ile elde edilen
Kullanılabilirlik değerler, 310/σs değeri ile çarpılmalıdır.
Detaylandırma
155
Genel
Tasarım Esasları
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
156
Hesapla Sehim Kontrolü
Genel Eğilme etkisine maruz elemanlarda, elemanın göstereceği
Tasarım Esasları
davranışın yeterli seviyede tahmini
Malzemeler    II  1    I
Dayanıklılık  : Örneğin birim şekil değiştirme, eğrilik veya dönme olabilen
şekil değiştirme parametresi (basitleştirme amacıyla,  sehim
Yapısal Analiz
olarak da alınabilir)
Taşıma Gücü I, II sırasıyla çatlamamış ve tamamen çatlamış durumlara
ilişkin parametre değerleri
Kullanılabilirlik
 : Dağıtım katsayısı (bir enkesitte çekme pekleşmesinin dikkate
Detaylandırma
alınmasını sağlayan)
2
  sr 
 1   
 s 
157
Hesapla Sehim Kontrolü
2
Genel   sr 
 1   
Tasarım Esasları 
 s 
 = 0, Çatlamamış enkesitler için,
Malzemeler
 : Yük etkime süresinin veya ortalama birim şekil değiştirme
Dayanıklılık
değerine kadar tekrarlı yüklemenin etkisini dikkate almak için
kullanılan katsayı,
Yapısal Analiz  = 1.0, kısa süreli tek yükleme için,
 = 0.5, kesintisiz etki eden yükler veya çok sayıda tekrarlı
Taşıma Gücü yükleme çevrimi için,
s : Çatlamış enkesit esas alınarak hesaplanan çekme donatısı
Kullanılabilirlik gerilmesi,
sr : İlk çatlamaya neden olan yük şartları altında çatlamış enkesit
Detaylandırma esas alınarak hesaplanan çekme donatısı gerilmesi
sr /s yerine eğilme için Mcr/M veya sadece çekme için Ncr/N konulabilir.
Burada, Mcr çatlamaya neden olan moment, Ncr ise çatlamaya neden olan
kuvvettir.
158
Yapı Elemanlarının Detaylandırılması
Kirişler – Boyuna Donatı
Genel Minimum ve Maksimum Boyuna Donatı Oranları
fctm
Tasarım Esasları As ,min  0.26   bt  d  0.0013bt d
fyk
Malzemeler
As ,max  0.04  Ac
Dayanıklılık
Yapısal Analiz Basit mesnetler kabulü ile tasarım yapılsa dahi, yekpare yapılarda,
mesnetlerdeki enkesitler, kısmi rijitlikten kaynaklanan ve açıklık
Taşıma Gücü ortasındaki en büyük momentin en az 0.15 katı olan eğilme
momentine göre tasarlanmalıdır.
Kullanılabilirlik
Sürekli kirişlerin ara mesnetlerinde, tablalı bir enkesitteki toplam
Detaylandırma çekme donatısı alanı As, efektif tabla genişliği boyunca yayılmalıdır.
Çekme donatısının bir kısmı, gövde genişliği boyunca sıklaştırılabilir.
159
Kirişler – Boyuna Donatı
Genel Sürekli kirişlerin ara mesnetlerinde, tablalı bir enkesitteki toplam
çekme donatısı alanı As, efektif tabla genişliği boyunca yayılmalıdır.
Tasarım Esasları Çekme donatısının bir kısmı, gövde genişliği boyunca sıklaştırılabilir.
Malzemeler
Dayanıklılık
Yapısal Analiz
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
Tablalı bir enkesite çekme donatısının yerleştirilmesi
160
Kirişler – Kayma Donatısı
Genel Kayma donatısı ile yapı elemanının boyuna ekseni arasındaki α açısı, 45o ile 90o
arasında olmalıdır. Kayma donatısı aşağıda verilenlerin kombinasyonundan
Tasarım Esasları oluşabilir:
• Boyuna çekme donatısını ve basınç bölgesini saran bağlantılar
Malzemeler • Pilyeler,
Dayanıklılık • Kalıp içerisine boyuna donatıyı sarmayacak şekilde yerleştirilen ancak,
basınç ve çekme bölgelerine uygun şekilde ankrajlanmış kafes, merdiven
Yapısal Analiz vb. şekilli donatılar.
Gerekli olan kayma donatısının 0.50 katını bağlantılar oluşturmalıdır.
Taşıma Gücü
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
İç bağlantı alternatifleri Dış bağlantı
161
Genel Kayma donatısı oranı:
Tasarım Esasları
w 
Asw
 w ,min 
0.08 fck  
Malzemeler s  bw  sin fyk
Dayanıklılık
w : Kayma donatısı oranı,
Yapısal Analiz
Asw : s uzunluğu boyunca kayma donatısı alanı,
s : Elemanın boyuna ekseni boyunca ölçülen kayma donatısı aralığı
Taşıma Gücü bw : Elemanın gövde genişliği
 : Kayma donatısı ile boyuna eksen arasındaki açıdır.
Kullanılabilirlik
Detaylandırma
162
Genel Kayma donatısı eleman takımları arasında boyuna
Tasarım Esasları
doğrultudaki en büyük aralık sl,max değerini aşmamalıdır.
sl,max = 0.75d(1+cot 
Malzemeler
Pilyeler arasında boyuna doğrultudaki en büyük aralık sb,max
Dayanıklılık değerini aşmamalıdır.
Yapısal Analiz sb,max = 0.6d(1+cot 
Taşıma Gücü
Bir dizi kayma bağlantısının kolları arasındaki enine aralık
st,max değerini aşmamalıdır.
Kullanılabilirlik
st,max = 0.75d≤600 mm
Detaylandırma
163
Masif Döşemeler ‐ Donatı
Genel Ana Doğrultudaki Minimum ve Maksimum Donatı Oranları
fctm
Tasarım Esasları As ,min  0.26   bt  d  0.0013bt d
fyk
Malzemeler
As ,max  0.04  Ac
Dayanıklılık
Çubuk aralıkları smax, slabs değerini aşmamalıdır.
Yapısal Analiz Önerilen smax, slabs değerleri:
– Ana donatı için 3h ≤ 400 mm, burada h, döşemenin toplam kalınlığıdır.
Taşıma Gücü – İkincil donatı için 3.5h ≤ 450 mm.
Tekil yüklerin bulunduğu veya en büyük momentin oluştuğu alanlarda,
Kullanılabilirlik bu hükümler sırasıyla aşağıdaki hâle dönüşür:
– Ana donatı için 2h ≤ 250 mm.
Detaylandırma – İkincil donatı için 3h ≤ 400 mm.
Kayma donatısı yerleştirilmiş bir döşemenin kalınlığı en az 200 mm
olmalıdır. Kayma donatısı detaylandırılırken, kirişler için donatı oranına
ilişkin verilen en az değer ve tarif uygulanır.
164
Kolonlar – Boyuna Donatı
Genel Boyuna Donatı
Tasarım Esasları Minimum Donatı Çapı min = 8 mm
Minimum Donatı Alanı
Malzemeler
 0.10NEd 
 
Dayanıklılık
As ,min   fyd 
 0.002 A 
Yapısal Analiz  c max
Taşıma Gücü Maksimum Donatı Alanı
Kullanılabilirlik Bindirme bölgeleri dışında: As,max = 0.04 Ac
Bindirme bölgelerinde: As,max = 0.08 Ac
Detaylandırma
165
Kolonlar – Enine Donatı
Genel Enine Donatı
Tasarım Esasları
• Enine donatının (bağlantılar, halkalar veya fret) çapı, 6 mm veya en
büyük boyuna çubuk çapının dörtte biri değerlerinin büyük
Malzemeler olanından az olmamalıdır. Enine doğrultuda donatı olarak kullanılan
hasır çelikteki tellerin çapı 5 mm’den küçük olmamalıdır.
Dayanıklılık • Kolon boyunca enine donatı aralığı, scl,tmax değerini aşmamalıdır.
Yapısal Analiz En küçük boyuna çubuk çapının 20 katı
 
scl ,t max   Kolon enkesitinin küçük boyutu 
Taşıma Gücü
 400 mm 
 min
Kullanılabilirlik
• Kolon enkesitinin büyük boyutuna eşit mesafe dâhilinde, kiriş veya
Detaylandırma döşemenin altında veya üstünde kalan enkesitlerde ve en büyük
boyuna çubuk çapının 14 mm’den büyük olması hâlinde scl,tmax
değeri 0.6 faktörü ile çarpılarak azaltılmalıdır.
166

TS EN 1992-1-1 - Frilo PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS EN 1992-1-1 - Frilo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TS EN 1992‐1‐1

Genel • Eurocode 2, donatısız, donatılı (betonarme) ve öngerilmeli beton

Genel • Eurocode 2, aşağıda belirtilen bölümlerden

Genel • Seviye III Yöntemi: Tam probabilistik bu yöntem prensip

Genel Bu yöntem, tasarımcının herhangi bir probabilistik bilgiye sahip

Genel • EQU: Yapı veya yapı ile rijit kabul edilen bütünlük

Genel Sınır Durumu Kısmi Faktör Seti

Genel  fyk  cc fck fp 0.1k 

Kullanılabilirlik sınır durumunda C ve S değerleri için önerilen değer 1.0’dır.

Yapısal Analiz 3 < t < 28 gün  fck(t) = fcm(t) ‐ 8 (MPa)

Genel • Betonun elastik şekil değiştirmeleri büyük ölçüde beton

Kullanılabilirlik Ecm = 22[(fcm)/10]0.3

Detaylandırma Bu değer, kireçtaşı ve kumtaşı agrega kullanılmış betonlar için

Genel Elastisite modülünün zamana bağlı değişimi

Yapısal Analiz • Betonun t0 yaştaki basınç gerilmesinin 0.45 fck(t0)’ı aşması hâlinde,

k (, t0) :  (, t0) ’ın yerini alan doğrusal olmayan itibari sünme katsayısı,

Detaylandırma Donatı; çekme dayanımının akma dayanımına oranı (ft/fy)k olarak

εud = 0.9εuk (önerilen değer)

Betona Donma / Çözülme XF Frost

Malzemeler cnom = cmin + Δcdev

Dayanıklılık • En düşük beton örtü tabakası kalınlığı cmin, aderans gerekleri ve çevre

cmin = max {cmin,b ; cmin,dur + Δcdur, ‐ Δcdur,st ‐ Δcdur,add ; 10 mm}

QQk + GGk + Pm

Genel Doğrusal elastik davranış: Analizde çatlamamış kesit ve

Genel • Bağıntıda verilen l ve m tarifleri, birbirinden farklı üç

Kullanılabilirlik Çapraz Bağsız Yapı Elemanı Çapraz Bağlı Yapı Elemanı

Genel Yapı elemanları, yapılarına ve işlevlerine göre kirişler, kolonlar,

Genel • Yapı elemanlarına uygulanan elastisite teorisinin esas

Genel • Sürekli kirişler ve tek yönlü eğilmeye maruz sürekli döşemelere

Yapısal Analiz l0t : Burulma sınırlayıcıları arasındaki mesafe

fctd = αct fctk,0.05 /C

Yapısal Analiz • Fs1d moment dengesinden elimine edildiğinden, donatı

Tasarım Esasları VRd = VRd,s + Vccd + Vtd

Kullanılabilirlik vEd = ΔFd / (hf ∙ Δx)

Dayanıklılık Başlığı lH < 2.0hH kadar

Detaylandırma Başlığı lH > 2(d + hH) kadar

CRd,c, vmin ve k1 değerleri, her ülke için, kendi milli ekinde verilebilir.

Detaylandırma Kayma donatısı kullanılması gerekli olmayan kontrol sınırı uout (veya uout,ef)

Dayanıklılık Önerilen wmax Değerleri

Çevre etki sınıfı Donatılı elemanlar ve Aderanslı kabloları

Detaylandırma As ,min   s  kc  k  fct ,eff  Act

You might also like