Εισαγωγή

 στην  Ειδική  Εκπαίδευση  

 Παιδιά  με  ειδικές  ανάγκες  

•  Κατηγορίες  διαφορετικών  δυνατοτήτων  

–  Διανοητικές  αναπηρίες  (νοητική  καθυστέρηση)  
–  Μαθησιακές  δυσκολίες  
–  Συναισθηματικές  ή  συμπεριφορικές  διαταραχές  
–  Αυτισμός  
–  Διαταραχές  λόγου  ή  ομιλίας  
–  Διαταραχές  ακοής  
–  Διαταραχές  όρασης  
–  Σωματικές  αναπηρίες  ή  προβλήματα  υγείας  
–  Τραυματική  εγκεφαλική  βλάβη  
–  Πολλαπλές  αναπηρίες  
–  Χαρισματικότητα  και  ταλέντα  
 Ετικετοποίηση  και  Ταξινόμηση  των  παιδιών  με  
ειδικές  ανάγκες  
•  Στο  παρελθόν,  αποκλεισμός  ατόμων  με  αναπηρίες  από  τις  διευκολύνσεις,  
τις  δραστηριότητες  και  τα  προνόμια  της  καθημερινής  ζωής  

•  Ορισμός  ατόμων  με  ειδικές  ανάγκες:  τα  άτομα  τα  οποία  δεν  είναι  σε  θέση  
να  συμμετέχουν  σε  όλες  τις  δραστηριότητες  και  να  απολαμβάνουν  όλων  
των  αγαθών  που  προσφέρει  στα  υπόλοιπα  μέλη  της  η  κοινωνία  στην  
οποία  ζουν,  εξαιτίας  της  κατάστασης  κάποιου  ή  κάποιων  από  τα  
ψυχοσωματικά  ή  κοινωνικά  χαρακτηριστικά  τους.  
 Οφέλη  ετικετοποίησης  &  ταξινόμησης  

•  Εντοπισμός  διαφορών  σε  μάθηση  και  συμπεριφορά  

•  Πρόσβαση  σε  διευκολύνσεις  και  υπηρεσίες  που  είναι  διαθέσιμες  στα  
άτομα  με  αναπηρίες  
•  Αποδοχή  προστατευτικής  αντίδρασης  
•  Διευκόλυνση  επικοινωνίας-­‐αξιολόγησης-­‐έρευνας  
•  Δυνατότητα  για  χρηματοδότηση  έρευνας  
•  Προώθηση  προγραμμάτων  και  νομοθεσιών  
•  Γνωστοποίηση  ειδικών  αναγκών  στο  κοινωνικό  σύνολο  

 
 Μειονεκτήματα  ετικετοποίησης  &  ταξινόμησης  

•  Προκατάληψη  για  το  τι  δεν  μπορεί  να  κάνει  ο  μαθητής  

•  Στιγματισμός  παιδιού  
•  Χαμηλές  προσδοκίες  από  τα  παιδιά  με  ανάγκες  
•  Αρνητική  επίδραση  στην  αυτοεκτίμηση  του  παιδιού  
•  Κατάχρηση  της  ετικέτας  για  την  ερμηνεία  συμπεριφοράς  
•  Γενίκευση  χαρακτηριστικών  και  άρα  αδυναμία  εκτίμησης  της  
μοναδικότητας  κάθε  παιδιού  
•  Αποφυγή  συστηματικής  εξέτασης  των  διδακτικών  παραμέτρων  
•  Ετικέτες  αναπηρίας  σε  μειονότητες    
•  Απορρόφηση  μεγάλων  χρηματικών  ποσών  και  επαγγελματικού  &  
μαθητικού  χρόνου  
Εναλλακτικές  της  ετικετοποίησης  και  ταξινόμησης  

•  Ετικετοποίηση:  αντικείμενο  ευρείας  συζήτησης  για  δεκαετίες  

•  Εναλλακτικές  προσεγγίσεις:  
–  Ανάλυση  20/20    
–  Ταξινόμηση  σύμφωνα  με  αναλυτικό  πρόγραμμα  

•  Όμως  αν  δεν  χρησιμοποιούμε  ετικέτες  για  να  αφερόμαστε  στα  παιδιά  με  
ειδικές  ανάγκες  πώς  θα  αναφερόμαστε  στα  παιδιά  με  ειδικές  ανάγκες;  
–  Αναφορά  με  βάση  αυτό  που  προσπαθούμε  να  τα  διδάξουμε.  
 Τι  είναι  η  Ειδική  Εκπαίδευση;  

•  Νομοθετικά  κατευθυνόμενο  εγχείρημα  

•  Προϊόν  του  κινήματος  πολιτικών  δικαιωμάτων  

•  Παρέμβαση  βασισμένη  στη  διδασκαλία  

–  Η  εξατομικευμένη,  ως  προς  τον  σχεδιασμό,  ειδική,  εντατική  και  
στοχοκατευθυνόμενη  διδασκαλία.  

 
 Η  ειδική  εκπαίδευση  ως  παρέμβαση  

•  «Η  ειδική  εκπαιδευση  είναι  σκόπιμη  παρέμβαση  σχεδιασμένη  να  

προλαμβάνει,  να  περιορίζει  και/ή  να  ξεπερνά  τα  εμπόδια  που  μπορεί  να  
παρακωλύουν  τη  μάθηση  και  την  πλήρη  και  ενεργητική  συμμετοχή  ενός  
παιδιού  με  ανάγκες  στο  σχολείο  και  την  κοινωνία.»  

–  Προληπτική  
–  Διορθωτική    
–  Αντισταθμιστική  
 Προληπτική  παρέμβαση  

•  Πρόληψη  σε  τρία  επίπεδα:  

–  Πρωτογενής  πρόληψη:  αποσκοπεί  στη  μείωση  συχνότητας  εμφάνισης  
νέων  περιστατικών  
–  Δευτερογενής  πρόληψη:  αποσκοπεί  στη  μείωση  των  συνεπειών  των  
παραγόντων  επικινδυνότητας    
–  Τριτογενής  πρόληψη:  αποσκοπεί  στην  πρόληψη  της  επιδείνωσης  των  
συνεπειών  της  αναπηρίας  και  στον  περιορισμό  των  επιπλοκών  
 Διορθωτική  παρέμβαση  

•  Στόχος:  η  εξάλειψη  των  συνεπειών  μίας  αναπηρίας  με  τη  διδασκαλία  

δεξιοτήτων  
–  Ακαδημαϊκών  
–  Κοινωνικών  
–  Αυτοεξυπηρέτησης  
–  Επαγγελματικών  

•  Υπόθεση:  ένα  άτομο  με  αναπηρία  χρειάζεται  ειδική  εκπαίδευση  για  να  
λειτουργήσει  επιτυχώς  σε  τυπικά  πλαίσια  
 Αντισταθμιστική  παρέμβαση  

•  Στόχος:  διδασκαλία  εναλλακτικών  δεξιοτήτων  που  θα  επιτρέπει  σε  ένα  

άτομο  με  αναπηρία  να  επιτελεί  ένα  έργο  παρά  την  αναπηρία  του  

•  Παροχή  πελονεκτήματος  στα  άτομα  με  αναπηρία    

–  Υποστηρικτικά  μηχανήματα  
–  Ειδική  κατάρτιση  
 Η  ειδική  εκπαίδευση  ως  διδασκαλία  

•  Ποιος;  
–  Τα  παιδιά  με  ειδικές  ανάγκες  και  διεπιστημονική  ομάδα  
επαγγελματιών    
•  Τι;  
–  Λειτουργικό  αναλυτικό  πρόγραμμα  
•  Πώς;  
–  Εξειδικευμένα  ή  προσαρμοσμένα  υλικά  και  μέθοδοι  
•  Πού;  
–  Κανονικές  τάξεις,  τμήματα  ένταξης,  ξεχωριστές  τάξεις,  ειδικά  σχολεία,  
σχολεία-­‐οικοτροφεία,  προγράμματα  στο  σπίτι  
Εκπαιδευτικό   Ορισμός  
πλαίσιο  
Κανονική  τάξη   Οι  μαθητές  παρακολουθούν  το  μεγαλύτερο  μέρος  του  
εκπαιδευτικού  προγράμματος  σε  κανονική  τάξη  και  δέχονται  
ειδική  εκπαίδευση  εκτός  κανονικής  τάξης  για  λιγότερο  από  21%  
της  διάρκειας  της  σχολικής  ημέρας  
Τμήμα  ένταξης   Οι  μαθητές  δέχονται  ειδική  εκπαίδευση  και  συναφείς  υπηρεσίες  
εκτός  της  κανονικής  τάξης  σε  ποσοστό  τουλάχιστον  21%  αλλά  όχι  
μεγαλύτερο  του  60%  της  διάρκειας  της  σχολικής  ημέρας  
Ξεχωριστή  τάξη   Οι  μαθητές  δέχονται  ειδική  εκπαίδευση  και  συναφείς  υπηρεσίες  
εκτός  της  κανονικής  τάξης  για  61%-­‐100%  της  διάρκειας  της  
σχολικής  ημέρας  
Ειδικό  σχολείο   Οι  μαθητές  δέχονται  ειδική  εκπαίδευση  και  συναφείς  υπηρεσίες  
σε  ειδικό  σχολείο  ημέρας  για  μαθητές  με  αναπηρίες,  σε  ποσοστό  
μεγαλύτερο  του  50%  της  διάρκειας  της  σχολικής  ημέρας,  με  
κρατικά  έξοδα  
Σχολείο-­‐ Οι  μαθητές  δέχονται  ειδική  εκπαίδευση  και  συναφείς  υπηρεσίες  
Οικοτροφείο   σε  ένα  σχολείο  όπου  δέχονται  ειδική  φροντίδα  όλο  το  24-­‐ωρο  
Πρόγραμμα  στο   Οι  μαθητές  δέχονται  ειδική  εκπαίδευση  και  συναφείς  υπηρεσίες  
σπίτι/Νοσοκομείο   σε  ένα  νοσοκομείο  ή  μέσω  κάποιου  προγράμματος  στο  σπίτι  
 Ορισμός  γνωρισμάτων  ειδικής  εκπαίδευσης  

•  Τρία  επίπεδα  για  την  θεώρηση  της  ειδικής  εκπαίδευσης:  

–  Ανταπόκριση  της  κοινωνίας  σε  ανάγκες  και  δικαιώματα  ατόμων  με  

ειδικές  ανάγκες  

–  Ξεχωριστό  επάγγελμα  με  πολιτισμικές  πρακτικές,  εξειδικευμένα  

εργαλεία  και  ερευνητική  βάση  

–  Ατομικά  σχεδιασμένη  εξειδικευμένη  εντατική  και  

στοχοκατευθυνόμενη  διδασκαλία  
 Ατομικά  σχεδιασμένη  

•  Μαθησιακοί  στόχοι  επιλεγμένοι  για  κάθε  μαθητή    

•  Διδακτικές  μέθοδοι  και  διδακτικά  υλικά  επιλεγμένα  για  κάθε  μαθητή  

•  Πλαίσια  διδασκαλίας  προσαρμοσμένα  βάσει  ευκαιριών  που  παρέχονται  

στον  κάθε  μαθητή  να  μάθει  δεξιότητες-­‐στόχους  

 
 Εξειδικευμένη  

•  Μοναδικές  ή  προσαρμοσμένες  διδακτικές  διαδικασίες  που  σπάνια  

χρησιμοποιούνται  στη  γενική  εκπαίδευση  

•  Διδακτικό  υλικό  και  υποστήριξη  για  την  κατάκτηση  μαθησιακών  στόχων  

•  Συναφείς  υπηρεσίες  

•  Υποστηρικτική  τεχνολογία  
 Εντατική  

•  Διδασκαλία  με  προσοχή  στη  λεπτομέρεια,  την  ακρίβεια,  τη  δομή,  τη  
σαφήνεια  και  επαναλαμβανόμενη  εξάσκηση  

•  Σταθερή,  επίμονη  διδασκαλία  

•  Παροχή  τυχαίων  φυσικών  ευκαιριών  στους  μαθητές  για  να  

χρησιμοποιήσουν  τις  γνώσεις  και  τις  δεξιότητες-­‐στόχους  
 Στοχοκατευθυνόμενη  

•  Διδασκαλία  με  στόχο  τη  μέγιστη  δυνατή  επάρκεια  και  επιτυχία  των  
μαθητών  στα  παρόντα  και  μελλοντικά  περιβάλλοντα  

•  Αξία/ποιότητα  της  διδασκαλίας  που  καθορίζεται  από  την  επίτευξη  των  

μαθησιακών  αποτελεσμάτων  από  τον  μαθητή  
 Μέθοδοι  βασισμένες  στην  έρευνα  

•  Αξιολόγηση  αποτελεσματικότητας  των  διδακτικών  προσεγγίσεων  

•  Επιλογή  διδακτικών  προγραμματών  βάσει  ερευνών  

 Καθοδηγούμενη  από  την  επίδοση  του  μαθητή  

•  Συστηματικός  έλεγχος  της  προόδου  του  μαθητή  

•  Τροποποίηση  της  διδασκαλίας  βάσει  των  αποτελεσμάτων  από  τις  συχνές  

μετρήσεις  της  μάθησης  
 Σημερινά  επιτεύγματα  

•  Παροχή  δωρεάν  κατάλληλης  εκπαίδευσης  

•  Απόκτηση  γνώσεων  για  αποτελεσματική  διδασκαλία  

•  Συνεργασία  δασκάλων-­‐γονέων  

•  Τεχνολογική  πρόοδος  
 Παρούσες  και  μελλοντικές  προκλήσεις  

•  Γεφύρωση  του  χάσματος  μεταξύ  έρευνας  και  πράξης  

•  Αύξηση  της  διαθεσιμότητας  και  της  εντατικότητας  της  πρώιμης  

παρέμβασης  και  των  προγραμμάτων  πρόληψης  

•  Υποστήριξη  των  μαθητών  με  αναπηρίες  κατά  τη  μετάβαση  από  το  
σχολείο  στην  ενήλικη  ζωή  

•  Βελτίωση  της  συνεργασία  Ειδικής  Εκπαίδευσης-­‐Γενικής  Εκπαίδευσης  

•  Αύξηση  της  διαθεσιμότητας  και  της  ποιότητας  των  προγραμμάτων  ειδικής  εκπαίδευσης  
για  χαρισματικούς  και  ταλαντούχους  μαθητές  
•  Αντιμετώπιση  της  χρόνιας  και  αυξανόμενης  έλλειψης  πιστοποιημένων  εκπαιδευτικων  
ειδικής  εκπαίδευσης  
•  Βελτίωση  της  ποιότητας  των  προ-­‐  και  ενδο-­‐υπηρεσιακών  προγραμμάτων  κατάρτισης  για  
να  διασφαλιστεί  ότι  όλοι  οι  εκπαιδευτικοί  ειδικής  εκπαίδευσης  ικανοποιούν  τα  
επαγγελματικά  κριτήρια  
•  Παροχή  προγραμμάτων  εποπτείας  για  νέους  εκπαιδευτικούς  ειδικής  εκπαίδευσης  και  
συνεχής  επαγγελματική  υποστήριξή  τους  με  σκοπό  την  αύξηση  της  
αποτελεσματικότητας  και  της  συνοχής  του  διδακτικού  δυναμικού  
•  Ανάπτυξη  κατάλληλων  προσαρμογών  και  εναλλακτικών  αξιολογήσεων,  ώστε  η  
συμμετοχή  των  μαθητών  με  αναπηρίες  στα  τεστ  να  παρέχουν  δίκαιες  και  έγκυρες  
μετρήσεις  στη  μάθησή  τους  
•  Εφαρμογή  τεχνολογικών  μέσων  που  μειώνουν  ή  εξαλείφουν  τις  συνέπειες  των  
σωματικών  και  αισθητηριακών  διαταραχών  που  προκαλούν  αναπηρία  
•  Αύξηση  της  πρόσβασης  σε  υποστηρικτική  τεχνολογία  που  ενισχύει  την  εκπαιδευτική  
επίδοση  και  την  προσωπική  ανεξαρτησία  των  ατόμων  με  αναπηρίες  
•  Βελτίωση  της  συμπεριφοράς  και  των  στάσεων  των  ατόμων  χωρίς  αναπηρία  απέναντι  
στα  άτομα  με  αναπηρία  
•  Περισσότερες  ευκαιρίες  για  συμμετοχή  ατόμων  με  αναπηρία  σε  όλο  το  εύρος  των  
δραστηριοτήτων  στο  σπίτι,  στην  εργασία  και  στην  ψυχαγωγία