Τεχνίτης Σωληνουργός

Βιβλιογραφία
Τεχνίτης Σωληνουργός
Σελίδα | 1
ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΩΝ

(ΕΣΠΑ 2007-2013)
«Διάχυση αποτελεσμάτων αξιοποίησης του εκπαιδευτικού υλικού»

της Πράξης «Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα για ανέργους και
επαπειλούμενους ανέργους των βιομηχανικών κλάδων της ευρύτερης
περιοχής τους Πειραιά, μέσω της παροχής υπηρεσιών επαγγελματικής
συμβουλευτικής, κατάρτισης/ επανακατάρτισης με στόχο την αναβάθμιση
των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων»
Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Περιεχόμενα
1. Γενικά περί χαλκοσωλήνων ............................................................................................... 1

2. Στάδια παραγωγής χαληβδοσωλήνων .............................................................................. 4
3. Κατασκευή χαλύβδινων σωλήνων ευθείας ραφής .......................................................... 10
3.1 Σωλήνες Ελικοειδούς ραφής (SAW) .................................................................................... 12
3.2 Δοκιμές και έλεγχοι ποιότητας των σωλήνων ..................................................................... 14
4. Γενικά περί ανοξείδωτων χαλύβων - σωλήνων ............................................................... 16
5. Μηχανική Συμπεριφορά ................................................................................................. 18
6. Χημική συμπεριφορά ...................................................................................................... 19
7. Συγκολλητότητα .............................................................................................................. 20
8. Ανόπτηση ........................................................................................................................ 21
9. Ανοξείδωτα στοιχεία δικτύου.......................................................................................... 22
10. Συντήρηση δικτύων διακίνησης υγρών ........................................................................... 24
11. Διάβρωση- περιγραφή του προβλήματος ....................................................................... 26
12. Τεχνική συγγραφή υποχρεώσεων ................................................................................... 29
12.1. Γενικά ................................................................................................................................ 29
12.1.1. Στοιχεία από την Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων (ΕΣΥ) ................................. 29
12.1.2 Ποιότητα υλικών και συσκευών. Παραγγελίες ................................................. 29
13. Γενικά τεχνικά στοιχεία δικτύων ..................................................................................... 31
13.1 Δίκτυα σε ψευδοροφές ...................................................................................................... 31
13.2 Βαφή των συστημάτων σωληνώσεων και του μηχανολογικού εξοπλισμού ..................... 31
13.3. Σήμανση – Αναγνώριση - Επιγραφές ................................................................................ 32
13.3.1 Κλίσεις των σωληνώσεων ................................................................................. 35
13.3.2 Αυτόματα εξαεριστικά ...................................................................................... 35
13.3.3 Κλίσεις των σωληνώσεων ................................................................................. 36
13.3.4. Αυτόματα εξαεριστικά ..................................................................................... 37
13.3.5 Αλλαγή όδευσης σωληνώσεων ........................................................................ 37
14. Εξαρτήματα Σωληνώσεων ............................................................................................... 38
14.1 Διαστολές-συστολές και κραδασμοί .................................................................................. 39
14.2 Διαστολικά σωληνώσεων................................................................................................... 40
14.3 Συστολοδιαστολές- Στηρίγματα ......................................................................................... 40
14.4 Θέσεις των εξαρτημάτων δικτύου ..................................................................................... 41
14.4.1 Δικλείδες απομόνωσης ..................................................................................... 41
14.4.2 Λυόμενοι σύνδεσμοι ......................................................................................... 41
14.4.3 Κρουνοί.............................................................................................................. 41
15. Ενώσεις Σωληνώσεων ..................................................................................................... 42
15.1 Σύνδεσμοι σωληνώσεων δικτύων ...................................................................................... 42
15.2 Συγκολλούμενοι σύνδεσμο. ............................................................................................... 43
15.3 Συνδέσεις σωλήνων με μούφες ......................................................................................... 44
15.4 Συνδέσεις με κόλληση τόξου ή οξυγονοκόλλησης ........................................................... 44
15.4.1. Σιδηροσωλήνες................................................................................................. 44
15.4.2. Χαλκοσωλήνες .................................................................................................. 45

15.5 Σύνδεση ανόμοιων μετάλλων ............................................................................................ 46
15.6 Φλάντζες, ρακόρ ................................................................................................................ 46
16. Περάσματα και χιτώνια (inserts and sleeves) .................................................................. 47
17. Αναρτήσεις στηρίγματα και αγκύρια σωληνώσεων ........................................................ 48
18. Μονώσεις ........................................................................................................................ 54
18.1 Γενικά ................................................................................................................................. 54
18.2 Μόνωση Σωληνώσεων Νερού ........................................................................................... 55
18.3 Μόνωση Σωλήνων Ατμού .................................................................................................. 56
19. Τοποθέτηση οργάνων ..................................................................................................... 57
19.1 Θέσεις οργάνων διακοπής ................................................................................................. 57
19.2 Τύποι οργάνων διακοπής ................................................................................................... 57
19.3 Βαλβίδες δικτύων σωληνώσεων ........................................................................................ 58
19.4 Μανόμετρα ........................................................................................................................ 58
19.5 Θερμόμετρα ....................................................................................................................... 59
20. Έλεγχος δονήσεων ........................................................................................................... 61
20.1 Εύκαμπτοι σύνδεσμοι ........................................................................................................ 61
20.2 Μεταλλικοί αντικραδασμικοί σύνδεσμοι σωληνώσεων ................................................... 61
20.3 Βάσεις................................................................................................................................. 61
20.4 Άγκιστρα ............................................................................................................................. 62
20.5 Στήριξη σωλήνων ............................................................................................................... 62
20.6 Αντλίες ................................................................................................................................ 62
21. Τρόπος Επιμέτρησης ....................................................................................................... 63
21.1 Γενικοί όροι ........................................................................................................................ 63
21.2 Δίκτυα σωληνώσεων .......................................................................................................... 63
21.3 Αποφρακτικά όργανα και εξαρτήματα δικτύων ................................................................ 63
21.4 Θερμικές μονώσεις ............................................................................................................ 64
22. Δοκιμή στεγανότητας σωληνώσεων ................................................................................ 65
22.1 Δοκιμή συστημάτων αυτοματισμού .................................................................................. 65
22.2 Δοκιμές αντλιών ................................................................................................................. 65
22.3 Δοκιμές εγκατάστασης ....................................................................................................... 66
22.4 Έλεγχος στεγανότητας ....................................................................................................... 66
22.4.1 Έλεγχος στεγανότητας σε πίεση ....................................................................... 66
22.4.2 Έλεγχος στεγανότητας σε θέρμανση ................................................................. 67
22.5 Έλεγχος καλής λειτουργίας ............................................................................................... 67
23. Παραλαβή της εγκατάστασης ......................................................................................... 69
24. Έλεγχοι – Ρυθμίσεις ......................................................................................................... 70
24.1 Εισαγωγή ............................................................................................................................ 70
24.1.1 Γενικά ................................................................................................................ 70
24.1.2 Επιθεώρηση - Έλεγχος κατά την κατασκευή ..................................................... 70
24.1.3 Επιθεώρηση - Έλεγχος στον τόπο του έργου .................................................... 71
24.1.4 Έναρξη λειτουργίας ........................................................................................... 71
24.1.5 Ορισμοί.............................................................................................................. 71
24.2 Έλεγχος και ρύθμιση δικτύων σωληνώσεων νερού .......................................................... 72
24.2.1 Απαιτούμενα όργανα ........................................................................................ 72

24.2.2 Προκαταρκτικές εργασίες και προετοιμασία του ελέγχου και της ρύθμισης .. 72
25. Πρωτόκολλα επιθεώρησης – κατάσταση μηχανολογικών συστημάτων ......................... 77
25.1 Πρωτόκολλα δοκιμών συστημάτων νερού ........................................................................ 77
25.2 Οπτική επιθεώρηση ........................................................................................................... 78
26. Τεχνικές εγκατάστασης των χαλκοσωλήνων ................................................................... 79
27. Σύνδεση χαλκοσωλήνων και εξαρτημάτων ..................................................................... 80
27.1 Τριχοειδής κόλληση ........................................................................................................... 80
27.2 Σύνδεση χαλκοσωλήνων χωρίς εξαρτήματα με χρήση κόλλησης ..................................... 84
27.3 Σύνδεση χαλκοσωλήνων με πρεσαριστά εξαρτήματα ...................................................... 85
27.4 Κάμψη χαλκοσωλήνων ...................................................................................................... 90
27.5 Κατασκευή S για αποφυγή εμποδίου στην εγκατάσταση ................................................. 93
28. Διαστολή και στήριξη χαλκοσωλήνων ............................................................................. 95
29. Αποτελέσματα διαστολών – αντιμετώπιση ..................................................................... 98
30. Μόνωση ........................................................................................................................ 104
31. Οδηγίες Εγκατάστασης .................................................................................................. 107
32. Τελικές πληροφορίες για σωστή εγκατάσταση ............................................................. 109
Στάδια παραγωγής χαληβδοσωλήνων
1. Γενικά περί χαλκοσωλήνων

Μηχανικές και Φυσικές Ιδιότητες
Με εξαιρετικές μηχανικές και φυσικές ιδιότητες, ο χαλκός έχει την ιδιότητα να

αντιστέκεται σε ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας, πίεσης και περιβάλλοντος.
Ο χαλκοσωλήνας μπορεί να ανταπεξέλθει από τους 200° Κελσίου για τα ηλιακά
συστήματα μέχρι τους -200° Κελσίου για υγροποιημένα αέρια των συστημάτων
κλιματισμού και πιέσεων 35-40 bar.
Όταν εκτίθεται στο περιβάλλον (ακτίνες UV, ηλιακή ακτινοβολία, οξυγόνο), ο
χαλκοσωλήνας διατηρεί τις ιδιότητές του στο πέρασμα του χρόνου, και δεν υφίσταται
οποιαδήποτε φθορά.
Είναι αξιόπιστο, ανθεκτικό στην φωτιά υλικό το οποίο μπορεί να αντέξει στην
θερμοκρασία των 650° κελσίου για 30 λεπτά, για ασφαλή εγκατάσταση φυσικού
αερίου, ή για σύστημα πυρόσβεσης με ψεκασμό (sprinkler).
Ο χαλκός είναι το ιδανικό υλικό για τις υδραυλικές εγκαταστάσεις των σπιτιών
(ύδρευση – θέρμανση) που έχουν θερμοκρασίες 80° Κελσίου και πιέσεις 10 bar.
ΧΡΗΣΕΙΣ
Παρόλο που ο χαλκός είναι σημαντικά σκληρός, μπορεί να λυγίσει εύκολα και τα
συστήματα μπορούν να συναρμολογηθούν στο εργοτάξιο ή εκτός αυτού.
Ο χαλκοσωλήνας και τα εξαρτήματά του μπορούν να έχουν πολλές και διαφορετικές
χρήσεις:
 Υδραυλικά συστήματα - χρήση ζεστού και κρύου νερού
Συστήματα Θέρμανσης - κεντρική , ενδοδαπέδια , επιτοίχια
 Εγκαταστάσεις Αερίου - φυσικό αέριο, προπάνιο-βουτάνιο, ιατρικά και
βιομηχανικά αέρια
 Ηλιακά Συστήματα Θέρμανσης
 Κλιματισμός
Σελίδα | 1
Γενικά περί χαλκοσωλήνων
 Σωληνώσεις μεταφοράς πετρελαίου

 Συστήματα Πυρόσβεσης (sprinklers)
 Συστήματα Ανακύκλωσης Βρόχινου Νερού
 Συστήματα γεωθερμίας
Ο χαλκός μπορεί να ανακυκλωθεί άπειρες φορές χωρίς να χάσει καθόλου τις

ιδιότητές του.
Ο ανακυκλωμένος χαλκός, παραμένει πανομοιότυπος ως προς τις ιδιότητές του με την
αρχική του μορφή, όσες φορές και να ανακυκλωθεί. Ήδη, η Ευρώπη προμηθεύεται το
43% του χαλκού που χρειάζεται από ανακυκλωμένο υλικό
Χάρη στην μικρή εξωτερική τους διάμετρο, την χαμηλή θερμική διαστολή, τις
εξαιρετικές μηχανικές τους ιδιότητες και την ελκυστική τους εμφάνιση, οι
χαλκοσωλήνες μπορούν εύκολα να είναι εμφανείς.
Παραθέτουμε τα τεχνικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα συστήματα χάλκινων

σωλήνων:
 Τα συστήματα χάλκινων σωλήνων είναι εύκολα στην εγκατάσταση.
 Υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία τεχνικής συνδέσεων (συγκόλληση, συμπίεση-
πρεσάρισμα), που έχουν αποδειχθεί αξιόπιστες και εύκολες να εφαρμοστούν.
 Μικρή απώλεια πίεσης στους σωλήνες : δεν υπάρχει μείωση στις διατομές των
εξαρτημάτων.
 Λιγότερος χώρος για την εγκατάσταση.
 Ο χαλκοσωλήνας μπορεί να αντιστέκεται σε υψηλές πιέσεις και διατηρεί υψηλό
το ποσοστό παροχής με μικρή εξωτερική διάμετρο.
 Χαμηλός συντελεστής γραμμικής διαστολής, υψηλή αντίσταση διάβρωσης, δεν
γηράσκει, δεν φθείρεται.
Σήμανση (μαρκάζ) χαλκοσωλήνων

Ο χαλκοσωλήνας θα πρέπει να είναι επισημασμένος (μαρκαρισμένος) ανά μισό μέτρο
μήκους με τα εξής στοιχεία:
 Εμπορική ονομασία.
Σελίδα | 2
Γενικά περί χαλκοσωλήνων
 Διαστάσεις σωλήνα (διάμετρος Χ πάχος)

 Όνομα προδιαγραφής ΕΝ 1057.
 Μήνας και έτος κατασκευής.
 Όνομα κατασκευαστή.
Για τις υδραυλικές εγκαταστάσεις με χαλκοσωλήνες προτιμούμε πάντοτε γνωστά και

επώνυμα προϊόντα.
Επίσης τα εξαρτήματα πρέπει να φέρουν ανάγλυφες επισημάνσεις (μαρκαρίσματα)

με τις διαστάσεις τους και το όνομα του κατασκευαστή.
Σελίδα | 3
2. Στάδια παραγωγής χαληβδοσωλήνων

Α. Ποιοτικός έλεγχος και επεξεργασία πρώτης ύλης
Η πρώτη ύλη (χαλυβδοταινία) ελέγχεται ποιοτικά πριν αυτή ενταχθεί στην παραγωγική
διαδικασία. Εν συνεχεία, η χαλυβδοταινία κόβεται στο προβλεπόμενο πλάτος ώστε να
γίνει η σωληνοποίησή και η συγκόλληση σύμφωνα με τις προδιαγραφές παραγωγής
του εργοστασίου. Η χαλυβδοταινία επανελέγχεται ποιοτικά στη γραμμή παραγωγής.
Β.Σωληνοποίηση
Η χαλυβδοταινία σωληνοποιείται με κατάλληλα διαμορφωτικά ράουλα έως το σημείο
που οι δύο άκρες του ελάσματος έρχονται σε επαφή μεταξύ τους. Η φάση της
σωληνοποίησης γίνεται εν ψυχρώ (σε θερμοκρασία περιβάλλοντος).
Εικόνα 1: Φάσεις διαμόρφωσης σωλήνων
Γ. Συγκόλληση
Η επόμενη παραγωγική φάση περιλαμβάνει τη συγκόλληση των άκρων του ελάσματος
που έχουν έρθει σε επαφή μεταξύ τους. Η συγκόλληση επιτυγχάνεται καθώς τα δύο
άκρα θερμαίνονται στην ιδανική θερμοκρασία επίτευξης σωστής συγκόλλησης του
χάλυβα με τη χρήση υψίσυχνων ρευμάτων. Η συγκόλληση γίνεται αυτογενώς (High
Frequency Electric Resistance Welding, HF ERW) με συμπίεση και χωρίς τη χρήση
κάποιου ηλεκτροδίου.
Σελίδα | 4
Εικόνα 2: Συγκόλληση των άκρων
Το αποτέλεσμα της συμπίεσης των κατάλληλα θερμασμένων άκρων της

χαλυβδοταινίας, είναι η αυτογενής συγκόλληση των άκρων. Μίγμα του θερμασμένου
χάλυβα, με τα οξείδια που προκύπτουν από τη θέρμανση των άκρων, εξωθούνται εκτός
της ζώνης συγκόλλησης, η οποία έτσι μένει καθαρή από εγκλείσματα. Το μίγμα ψύχεται
σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και δημιουργεί την κρέμαση της συγκόλλησης. Έλεγχος
συγκόλλησης. Η συγκόλληση ελέγχεται συνεχώς με τη μη καταστροφική μέθοδο
ποιοτικού ελέγχου των δινορευμάτων με επαγωγικό πηνίο (Eddy Current Test). Η
εξωτερική κρέμαση της συγκόλλησης αφαιρείται με κατάλληλο κοπτικό εξοπλισμό. Και
εφόσον προβλέπεται από τις προδιαγραφές, γίνετε ανόπτηση της ραφής µε χρήση
ηλεκτρικού ρεύµατος µέσης συχνότητας (2,7 kHz).
Δ. Αφαίρεση εσωτερικής κρέμασης συγκόλλησης

Ειδικά για ορισμένους τύπους χαλυβδοσωλήνων, χρησιμοποιείται κατάλληλης
τεχνολογίας εξοπλισμός για την αφαίρεση της εσωτερικής κρέμασης της συγκόλλησης
Η αφαίρεση της εσωτερικής κρέμασης της συγκόλλησης
(γρέζι) προσφέρει στους χαλυβδοσωλήνες πιο ομαλή ροή στο
εσωτερικό του σωλήνα με μικρότερη πτώση πίεσης κατά τον
υπολογισμό των θερμοϋδραυλικών δικτύων σε σύγκριση με
τους συμβατικούς χαλυβδοσωλήνες. Επιπλέον, η αφαίρεση
της εσωτερικής κρέμασης της συγκόλλησης προσφέρει υψηλό δείκτη προστασίας
έναντι της δυνητικής διάβρωσης με έναυση την περιοχή της συγκόλλησης, λόγω
Σελίδα | 5
εγκλεισμάτων εντός της συγκόλλησης είτε λόγω των επικαθήσεων των αλάτων του
νερού
Ε. Θερμή έλαση
Οι σωλήνες από ½ μέχρι 4 ίντσες κατασκευάζονται µε παραπέρα έλαση εν θερµό (Hot
Finished Pipes). Γι’ αυτό χρησιμοποιούνται σωλήνες ειδικής αρχικής διαμέτρου και
πάχους που κατασκευάζεται όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Ο σωλήνας αυτός αφού
θερμανθεί σε ηλεκτρικό επαγωγικό κλίßανο σε θεοκρασία περίπου 1000c, περνά μέσα
από κατάλληλα έλαστρα που διαμορφώνουν τη διάµετρο του και το πάχος του
τοιχώματος στα μεγέθη που θέλουν. Στην συνέχεια ο σωλήνας κόßεται σε καθορισμένα
μήκη και τα τεμάχια αυτά, αφού ψυχθούν πηγαίνουν πάλι σε μηχανήματα
επεξεργασίας των άκρων, ελέγχου και δοκιµών και εφαρμογής των προστατευτικών
επικαλύψεων, όπως αναφέρθηκε και για τους σωλήνες µε µεγάλη διάµετρο. Το
σύστηµα παραγωγής σωλήνων που περιγράφηκε και εφαρμόζεται από τα
Σωληνουργεία δίνει σωλήνες µεγάλης αντοχής, ομοιογενής σε υλικό, µε ακριßείς
τελικές διαστάσεις και µε λεία και οµαλή επιφάνια του σωλήνα. Επιπλέον οι
σωλήνες µικρών διαµέτρων (από ½ µέχρι 4 ιντσών), που παράγονται µε έλαση εν
Θερµό παρουσιάζουν γι’ αυτούς που τους χρησιμοποιούν όλα τα πλεονεκτήματα των
ανοπτηµένων σωλήνων (χωρίς εσωτερικές τάσεις, εύκολοι στην κοπή σπειρωμάτων,
εύκαμπτοι κτλ.).
Εικόνα 3: Θερμή έλαση σωλήνα
Σελίδα | 6
Πλεονεκτήματα παραγωγικής διαδικασίας χαλυβδοσωλήνα με θερμή έλαση

1. Κατά τη φάση της αυτογενούς συγκόλλησης, η κρυσταλλική δομή και κατ' επέκταση
η μηχανική συμπεριφορά του χάλυβα στην περιοχή της συγκόλλησης (Θερμικά
Επηρεαζόμενη Ζώνη) διαφοροποιείται από αυτή του υπόλοιπου σωλήνα. Για την
επίτευξη ομοιόμορφης κρυσταλλικής δομής, ο χάλυβας μετά τη σωληνοποίησή του,
υπόκειται σε ολική εξομάλυνση στους 850οC - 1.100οC. Η πρόσθετη θερμική κατεργασία
προσφέρει υψηλό δείκτη ασφάλειας λόγω της ισχυροποίησης της περιοχής της
διαμήκους συγκόλλησης.
2. Επιπλέον, κατά τη φάση της σταδιακής σελιδοποίησης σε θερμοκρασία
περιβάλλοντος, δημιουργούνται ανομοιόμορφα κατανεμημένες εσωτερικές τάσεις στο
σώμα του σωλήνα με αποτέλεσμα τη μείωση της κατεργασιμότητας και της ασφάλειας
του. Η ολική εξομάλυνση του χάλυβα στους 850οC - 1.100οC προσφέρει βέλτιστη
ολκιμότητα, ευκαμψία, κατεργασιμότητα και πυραντίσταση.
ΣΤ. Λοιπές φάσεις

Το τελικό στάδιο της παραγωγής των χαλυβδοσωλήνων είναι το γαλβάνισμα εν θερμώ
ή το επιφανειακό βάψιμο, η κατεργασία των άκρων και ο ποιοτικός έλεγχος των
τελικών προϊόντων.
Οι χαλυβδοσωλήνες διατίθενται:
 Γαλβανισμένοι εν θερμώ σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10240
 Βαμμένοι μαύροι
 'Aβαφοι
Επίσης, όσον αφορά τα άκρα των χαλυβδοσωλήνων, στο εμπόριο διατίθενται:
 Με σπείρωμα στα άκρα και μία μούφα
 Με αυλακωμένα άκρα (μόνο για τους χαλυβδοσωλήνες
 Με σπείρωμα χωρίς μούφα ή με ελεύθερα άκρα, κατά παραγγελία
Οι χαλυβδοσωλήνες με αυλακωμένα άκρα χρησιμοποιούνται σε δίκτυα πυρόσβεσης
καθώς και σε άλλα δίκτυα με συνδέσμους ταχείας σύνδεσης. Με τους αυλακωμένους
Σελίδα | 7
χαλυβδοσωλήνες, επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ταχύτητα σύνδεσης. Παράλληλα,

επιτυγχάνεται μικρότερη φύρα χαλυβδοσωλήνων καθώς λόγω του εργοστασιακού
αυλακώματος, δεν απαιτείται να γίνει αυλάκωμα του σωλήνα στο εργοτάξιο με πιθανό
αποτέλεσμα το “σπάσιμο’’ του γαλβανίσματος και την απόρριψη του χαλυβδοσωλήνα.
Σε κάθε περίπτωση, με τη χρήση των αυλακωμένων χαλυβδοσωλήνων, επιτυγχάνεται
μειωμένο συνολικό κόστος εγκατάστασης λόγω μείωσης κόστους έως 30% και μείωση
φύρας έως 10%.
Μηχανικές Ιδιότητες
Ποιότητα
Χημική Σύνθεση (%) 'Aνω Όριο Όριο
Χάλυβα Επιμήκυνση
Διαρροής Θραύσης
C Mn P S ReH min Rm A min

Όνομα Κωδικός
max max max max (Mpa) (Mpa) %
S 195T 10026 0,2 1,4 0,035 0,03 195 320 έως 520 20
Σελίδα | 8
C - 'Άνθρακας, P - Φωσφόρος, S - Θείο, Mn – Μαγγάνιο
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ & ΒΑΡΗ
Ονομαστική M
Εξωτερική Διάσταση Εξωτερική
Εξωτερική
Διάμετρος Μούφας Διάμετρος Σειρά Medium
Διάμετρος
Μάζα Ανά
Πάχος Μονάδα
Τοιχώματος Μήκους
Μέγιστο Ελάχιστο
D (mm) D (mm) R (in) (T) 'Aβαφου
(mm) (mm)
Σωλήνα
ΑΒ ΒΜ
T
(kg/m) (kg/m)
15 21,3 1/2" 21,8 21,0 2,6 1,20 1,20
20 26,9 3/4" 27,3 26,5 2,6 1,60 1,60
25 33,7 1" 34,2 33,3 3,2 2,40 2,40
32 42,4 1 1/4" 42,9 42,0 3,2 3,10 3,10
40 48,3 1 1/2" 48,8 47,9 3,2 3,60 3,60
50 60,3 2" 60,8 59,7 3,6 5,00 5,10
65 76,1 2 1/2" 76,6 75,3 3,6 6,40 6,50
80 88,9 3" 89,5 88,0 4,0 8,40 8,50
100 114,3 4" 115 113,1 4,5 12,20 12,50
Σελίδα | 9
Κατασκευή χαλύβδινων σωλήνων ευθείας ραφής
3. Κατασκευή χαλύβδινων σωλήνων ευθείας ραφής

Οι σωλήνες με ραφή, χάρη στον απλούστερο τρόπο κατασκευής, έχουν σημαντικά
οικονομικά πλεονεκτήματα. Επίσης, πλεονεκτούν, γιατί μπορούν να
κατασκευάζονται εύκολα σε διάφορες ποιότητες χάλυβα στις μορφές και τις
διαστάσεις που θέλουμε. Ακόμα, οι σωλήνες με ραφή προσφέρονται και σε μια
ποικιλία προστατευτικών επικαλύψεων (γαλβάνισμα, αντιδιαβρωτική προστασία
με ανθρακόπισσα, βαφή εποξειδική κλπ.)
Σωλήνες με ονομαστική διάμετρο από ½ ίντσα μέχρι και 4 ίντσες κατασκευάζονται
με έλαση εν θερμό.
Η πρώτη ύλη αποτελείται από χαλιβδοταινίες ποιότητας St- 37.2, DIN 17100.
Κάθε σωλήνας μετά την έξοδό από το έλαστρο δέχεται πρόσθετη ευθυγράμμιση,
φρεζάρισμα των άκρων και υδραυλική δοκιμή σε πίεση 50 ατμοσφαιρών (50
kp/cm2 = 700 psi) όπως προβλέπουν οι αντίστοιχοι κανονισμοί.
Η κατασκευή του σπειρώματος στα άκρα του κάθε σωλήνα γίνετε με βάση τους
κανονισμούς DIN 2999 (ή τους αντίστοιχους ISO 7).
1. Η ολικής εξομάλυνσης και αφανούς εσωτερικής ραφής σύμφωνα με το

πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255/2005 σειρά M (Medium) καλύπτουν τις ανάγκες όλων
των θερμοϋδραυλικών δικτύων (ύδρευσης, θέρμανσης, πυρόσβεσης, LPG και
κλιματισμού) και των δικτύων φυσικού αερίου.
2. Η ολικής εξομάλυνσης σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255/2005 σειρά L
καλύπτουν τις ανάγκες των θερμοϋδραυλικών δικτύων ύδρευσης και
θέρμανσης.
Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 αντικαθιστά τα πρότυπα ΕΛΟΤ 268 - 271 και
διαφοροποιείται ως προς αυτά στα κάτωθι:
 Αυστηρότερες προδιαγραφές επιλογής πρώτης ύλης (χαλυβδοταινίας)
Σελίδα | 10
 Αυστηρότερες ανοχές πάχους των τοιχωμάτων και βάρους των

χαλυβδοσωλήνων
 Αυστηρότερος ποιοτικός έλεγχος
 Προσδιορισμός της υφής και του ύψους της εσωτερικής κρέμασης της
συγκόλλησης (γρέζι).
Η κατασκευή χαλύβδινων σωλήνων ευθείας ραφής περιλαμβάνει και σωλήνες
κατάλληλους για χρήση σε εγκαταστάσεις παραγωγής και μεταφοράς υγρών και
αερίων καυσίμων. Οι σωλήνες αυτοί, που από πλευράς ποιότητας και αντιστοίχων
ελέγχων είναι υψηλών απαιτήσεων, κατασκευάζονται με βάση τους Αμερικάνικους
κανονισμούς API (American Petroleum Institute) ή τους Γερμανικούς DIN 17172.
Οι σωλήνες αυτοί παράγονται στα ακόλουθα είδη:
1. Σωλήνες Γαλβανισμένοι εσωτερικά και εξωτερικά, με σπείρωμα και στα δύο

άκρα και μια μούφα βιδωμένη στο ένα άκρο. Η επιψευδαργύρωση είναι
σύμφωνη με τον DIN 2444.
2. Σωλήνες Μαύροι με σπείρωμα και στα δύο άκρα και με μια μούφα βιδωμένη
στο ένα άκρο. Οι σωλήνες είναι εξωτερικά βαμμένοι με πισσόχρωμα για απλή
αντιοξειδωτική προστασία.
3. Χαλυβδοσωλήνες χωρίς σπειρώματα και μούφα για χρήση σε κατασκευές,
εγκαταστάσεις, ικριώματα κ.λπ., γαλβανισμένοι, μαύρη ή άβαφη κατά
παραγγελία. Οι διαστάσεις τους και τα λοιπά στοιχεία είναι σύμφωνα με τους
πίνακές 1.1 – 1.5.
4. Σωλήνες για υψηλές θερμοκρασίες (σωλήνες λεβήτων και εναλλακτών
θερμότητας ) με βάση τους Κανονισμούς DIN 17177 ή ASTM A-252.
5. Σωλήνες πασάλων με βάση τους Κανονισμούς ASTM A-252 και
6. Σωλήνες μεταφοράς υγρών καυσίμων με βάση τους κανονισμούς DIN 17172
και API 5L, 5CT.
Σελίδα | 11
3.1 Σωλήνες Ελικοειδούς ραφής (SAW)
Οι σωλήνες με ελικοειδή ραφή μεγάλης διαμέτρου βρίσκουν σήμερα ευρεία εφαρμογή

στη μεταφορά νερού, τις αποχετεύσεις, τη μεταφορά στερεών μέσα από σωληνώσεις,
ως στοιχεία δομικών κατασκευών, για πασσαλώσεις κλπ
Εικόνα 4: Παραγωγής χαλύβδινων σωλήνων
Το πρόγραμμα παραγωγής χαλύβδινων σωλήνων μεγάλων διαστάσεων περιλαμβάνει

σωλήνες ελικοειδούς ραφής, διαμέτρου από 6 ¼’’ (159 mm) έως 80’’ (2.032 mm). Οι
σωλήνες ελικοειδούς ραφής των Σωληνουργείων, κατασκευάζονται βάσει των Διεθνών
Κανονισμών, όπως ISO, DIN, AWWA, ASTM, BS, ANSI κλπ.
Οι σωλήνες μεγάλης διαμέτρου κατασκευασμένοι με ελικοειδή ραφή παρουσιάζουν,

χάρη και στην εφαρμοζόμενη υψηλής στάθμης τεχνολογία, πολλά πλεονεκτήματα και
μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και σε εγκαταστάσεις με υψηλές πιέσεις.
Για την κατασκευή των σωλήνων με τη μέθοδο της ελικοειδούς ραφής

χρησιμοποιούνται χαλυβδοταινίες θερμής ελάσεως σε ρόλους (colis). Το τέλος της μίας
ταινίας συγκολλάτε με την αρχή της επόμενης ώστε να σχηματίζεται μία ταινία χωρίς
τέλος.
Σελίδα | 12
Η χαλυβδοταινία κατά την εκτύλιξή της περνά μεταξύ δύο κοπτικών συστημάτων που
διαμορφώνουν κατάλληλα τα πλευρά της ώστε να είναι έτοιμα για τη συγκόλληση. Στη
συνέχεια οδηγείται στην κυρίως σωληνομηχανή που μετασχηματίζει την επίπεδη ταινία
σε ένα κυλινδρικό σωλήνα με βάση την αρχή της ελικοειδούς ραφής όπως φαίνεται στο
σχήμα. Καθώς σχηματίζεται ο σωλήνας τα πλευρικά άκρα της χαλυβδοταινίας
συγκολλούνται μεταξύ τους αρχικά στο εσωτερικό, στο κάτω μέρος του σωλήνα και στη
συνέχεια καθώς αυτός περιστρέφεται, στο εξωτερικό του στο επάνω μέρος.
Εικόνα 5: Αρχή της ελικοειδής διαμόρφωσης
Τόσο η εσωτερική, όσο και η εξωτερική συγκόλληση γίνονται με τη μέθοδο

Βυθιζόμενου Τόξου (Submerged - Arc Welding). Έτσι δημιουργείται μία ισχυρή συνεχής
διπλή ραφή συγκόλλησης του σωλήνα η ποιότητα της οποίας ελέγχεται συνεχώς από
ένα μηχάνημα υπερήχων προσαρμοσμένο πάνω στη σωληνομηχανή. Ο παραγόμενος
σωλήνας κόβεται στα καθορισμένα από τις προδιαγραφές μήκη. Στα τεμάχια των
σωλήνων γίνεται κατεργασία των άκρων (λοξοτομή κλπ) και στη συνέχεια
υποβάλλονται σε υδραυλική δοκιμή καθώς και σε άλλες δοκιμές σύμφωνα με τις
προδιαγραφές.
Τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η κατασκευή σωλήνων μεγάλης

διαμέτρου με ελικοειδή ραφή είναι ότι:
 Παράγονται σωλήνες υψηλής ποιότητας με οικονομικό τρόπο, σε μεγάλη

ποικιλία διαμέτρων και πάχους τοιχώματος.
 Οι σωλήνες παίρνουν το τελικό τους σχήμα στη σωληνομηχανή χωρίς να
χρειάζονται άλλη επεξεργασία για ευθυγράμμιση, κυλινδρικότητα κλπ.
Σελίδα | 13
 Η κατανομή των τάσεων σ' ολόκληρο τον σωλήνα είναι πιο ομοιόμορφη.
 Οι σωλήνες αυτοί παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκαμψία από τους σωλήνες
ευθείας ραφής.
3.2 Δοκιμές και έλεγχοι ποιότητας των σωλήνων
Στη διάρκεια κατασκευής των σωλήνων γίνονται συνεχείς δοκιμές και έλεγχοι, ώστε να
εξασφαλίζεται η παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, απόλυτα σύμφωνης, ακόμα
και με τις προδιαγραφές.
Τα Σωληνουργεία διαθέτουν πλήρη εργαστήρια και σύγχρονα μηχανήματα για την
διεξαγωγή των παρακάτω δοκιμών κα ελέγχων, σύμφωνα με όσα προβλέπουν οι
κανονισμοί ή οι ειδικές προδιαγραφές που έχουν συμφωνηθεί με τον πελάτη.
Έλεγχος χημική σύνθεσης του χάλυβα

 Καθορισμός της περιεκτικότητας σε C, P, S, κτλ. στο χημικό εργαστήριο ή σε
σύγχρονο μηχάνημα φασματογραφικής ανάλυσης.
Έλεγχος των μηχανικών ιδιοτήτων
 Δόκιμη αντοχής σε εφελκυσμό ( όριο διαρροής, όριο θραύσης, επιμήκυνση).
 Δοκιμές σε αντοχή Charpy και σε κάμψη
 Δοκιμή σκληρότητας
 Δοκιμές συμπίεσης δακτυλίου κτλ.
Έλεγχος της ραφής (συγκόλλησης)
 Συνεχής έλεγχος της ραφής με μηχάνημα υπέρηχων.
 Μικροσκοπικός μεταλλογραφικός έλεγχος.
Ηλεκτρομαγνητικός έλεγχος σωλήνων
 Γίνεται με ειδικό αυτόματο μηχάνημα σε όλο το μήκος των σωλήνων και για το
εκατό τα εκατό της διατομής τους.
Υδραυλική δοκιμή
 Σε ειδικά μηχανήματα οι σωλήνες δοκιμάζονται σε υδροστατική πίεση.
Ικανότητα μηχανημάτων μέχρι 360 ατμόσφαιρες.
Σελίδα | 14
Έλεγχος διαστάσεων κ.τ.λ.

 Έλεγχος εξωτερικής διαμέτρου, πάχους τοιχώματος, σπειρώματος κ.τλ. με
ειδικούς ελεγκτήρες.
 Έλεγχος ευθύτητας σωλήνων, κυκλικότητας διατομής κτλ.
Ποιοτικός έλεγχος επικαλυμμένων σωλήνων
Τα Σωληνουργεία διαθέτουν εξοπλισμένο εργαστήριο ελέγχων όπου μπορούν να
διεξαχθούν πλήθος δοκιμών όπως:
 Δοκιμή πρόσφυσης.
 Δοκιμή τήξεως - ροής.
 Δοκιμή εφελκυσμού και επιμήκυνσης.
 Δοκιμή σκληρομέτρησης.
 Δοκιμή κρούσης.
 Δοκιμή διείσδυσης.
 Δοκιμή καθοδικής αποδέσμευσης.
 Δοκιμή κάμψεως.
 Δοκιμή διαφορικής θερμιδομέτρησης
Σελίδα | 15
Γενικά περί ανοξείδωτων χαλύβων - σωλήνων
4. Γενικά περί ανοξείδωτων χαλύβων - σωλήνων

Ο όρος «Ανοξείδωτοι Χάλυβες» δεν είναι το όνομα μιας μοναδικής σειράς χαλύβων
αλλά ο χαρακτηρισμός ενός μεγάλου αριθμού τύπων που διαφέρουν σημαντικά ως
προς την σύσταση. Παρόλα αυτά, το κοινό χαρακτηριστικό για όλους τους
ανοξείδωτους χάλυβες είναι η περιεκτικότητα τους σε χρώμιο και σε ποσοστό άνω του
11%, μέταλλο το οποίο προσδίδει ιδιότητες αντοχής στην διάβρωση. Επιπροσθέτως
εκτός από το χρώμιο, οι ανοξείδωτοι χάλυβες μπορεί να περιέχουν άλλα κράματικά
στοιχεία, κυρίως νικέλιο και μολυβδαίνιο, τα οποία ανάλογα του ποσοστού επιδρούν
ποικιλότροπος τόσο στις μηχανικές και φυσικές ιδιότητες όσο και στον βαθμό αντοχής
σε διάβρωση.
Οι ανοξείδωτοι χάλυβες ταξινομούνται σε τρείς βασικές κατηγορίες.
1. Ωστενικοί
2. Μαρτενσιτικοί
3. Φερριτικοί
Η ποιότητα των προϊόντων που υπάρχει στη αγορά της σειράς 300 (Ωστενικοί)
χαρακτηρίζονται και ως 18-8 και περιέχει τουλάχιστον 18% χρώμιο και 8% νικέλιο και
επιπλέον- ανάλογα με τον τύπο- μολυβδαίνιο, τιτάνιο, νιόβιο ή άλλα μέταλλα.
Το πλεονέκτημα των ωστενιτικών χαλύβων έναντι των άλλων κατηγοριών ανοξείδωτων
είναι ότι συνδυάζουν εξαιρετικές μηχανικές και φυσικές ιδιότητες που οφείλονται
πρωταρχικά στην περιεκτικότητα τους σε νικέλιο (8-14%) με ταυτόχρονη υψηλή αντοχή
σε διάβρωση.
Σελίδα | 16
Εικόνα 6: Δίκτυο σωληνώσεων ανοξείδωτο
Σελίδα | 17
Μηχανική συμπεριφορά
5. Μηχανική Συμπεριφορά
Οι ωστενιτικοί ανοξείδωτοι χάλυβες περιέχουν εκτός του χρωμίου σημαντική ποσότητα
νικελίου που αποτελεί και το κύριο χαρακτηριστικό της κατηγορίας αυτής.
Συγκεκριμένα και σε αντίθεση με τους μαρτενσιτικούς και φερριτικούς ανοξείδωτους
χάλυβες σίδηρος (λόγω του νικέλιο) διατηρείται ωστνιτικός σε όλες τις θερμοκρασίες
μα αποτέλεσμα οι χάλυβες αυτοί να έχουν υψηλότερες φυσικές και μηχανικές
ιδιότητες από τους αντίστοιχους μαρτενσιτικούς και φεριτικούς, να είναι
αντιμαγνητικοί στην ανοπτημένη τους φάση, και να μην υφίστανται σκλήρυνση (βαφή)
μα οποιαδήποτε θερμική κατεργασία.
Διαμορφώνονται εύκολα τόσο «εν ψυχρώ» όσο και εν «θερμώ» αλλά θα πρέπει να
ληφθεί υπ’ όψιν ότι κατά την «εν ψυχρώ» κατεργασία μετατρέπονται γρήγορα σε
σκληρυμένους με ταυτόχρονη αύξηση του ορίου διαρροής και της τελικής αντοχής
εφελκυσμού και επιπλέον αναπτύσσουν κάποια μαγνητικότητα. Οι ωστενιτικοί
ανοξείδωτοι χάλυβες χαρακτηρίζονται από μεγάλη μηχανική αντοχή- σε σχέση με τους
άλλους τύπους ανοξείδωτων χαλύβων- και από μεγάλη αντίσταση στη απολέπιση
(φολίδωση) στις υψηλές θερμοκρασίες. Συγκεκριμένα οι τύποι AISI 304,AISI304L,
AISI316Lκαι AISI 321 μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε θερμοκρασίες έως 950 C για
συνεχή λειτουργία, και έως 870 C για διακοπτόμενη. Ο τύπος AISI 310 μπορεί να
χρησιμοποιηθεί με αξιοπιστία σε θερμοκρασίες έως και 1150C .Τέλος θα πρέπει να
επισημανθεί ότι προαναφερόμενοι χάλυβες ενώ παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα
θερμικής διαστολής έχουν μικρό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας.
Σελίδα | 18
Χημική συμπεριφορά
6. Χημική συμπεριφορά
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι χάλυβες αυτοί παρουσιάζουν εξαιρετική αντοχή στην
διάβρωση, συγκρινόμενοι μα τους άλλους τύπους των μαρτενισικών και φερριτικών
χαλύβων. Η προσθήκη μολυβδαινίου, (τύποι 316,316 L) αυξάνει την αντίσταση στην
διάβρωση από την άλμη και από ισχυρά αγωγικά μέσα.
Κατά τη θέρμανση των ωστενικών χαλύβων σε θερμοκρασίες από 430 C έως 870 C
παρατηρείται το φαινόμενο της ενδοκρυσταλλικής διάβρωσης, ο άνθρακας που
υπάρχει στον κρύσταλλο μετακινείται και ενώνεται εκλεκτικά στην επιφάνεια του
κρυστάλλου με το υπάρχον χρώμιο . Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ελαττώνεται η
περιεκτικότητα του μετάλλου σε ελεύθερο χρώμιο με επακόλουθο τη μείωση τοπικά
της αντίστασης σε διάβρωση. Ανάλογα με την περίπτωση αυτό μπορεί να αποφευχθεί
είτε χρησιμοποιώντας τον τύπο L (304L, 316L) .οπού η περιεκτικότητα είναι μικρή, είτε
κάνοντας απόπτυση του μετάλλου για σταθεροποίηση της δομής , είτε τέλος
χρησιμοποιώντας τον τύπο 321 στον οποίο έχει προστεθεί τιτάνιο που εμποδίζει αυτή
την εκλεκτική ένωση άνθρακα –χρωμίου.
Τα κύρια προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση των χαλύβων σε υψηλές
θερμοκρασίες (έως 1200 C) είναι.
1. Απώλεια αντοχής
2. Μεταβολή του σχήματος και των διαστάσεων υπό σταθερή τάση (ερπυσμός)
3. Οξείδωση ή χημική προσβολή (αυτό μπορεί να αποφευχθεί με τη χρήση του
τύπου 310.
Σελίδα | 19
Συγκολλητότητά
7. Συγκολλητότητα
Η επιλογή υλικού ηλεκτροδίου σε σχέση με το προς συγκόλληση ανοξείδωτο μέταλλο
πρέπει να γίνεται βάση της σύστασης του μετάλλου και από του αντίστοιχους πινάκες
των κατασκευαστών ηλεκτροδίων.
Στις κατασκευαστικές βιομηχανίες παραγωγής ανοξείδωτων υλικών (σωλήνων-
εξαρτημάτων) χρησιμοποιείται κυρίως η συγκόλληση με αντίσταση. Με αυτό τον τρόπο
έχουμε καλύτερη παραγωγικότητα αλλά απαιτούνται μεγάλες και πολύπλοκες μηχανές
και εγκαταστάσεις πράγμα που κάνει την συγκόλληση με αντίσταση ανεφάρμοστη για
της συνήθεις ανάγκες συνδέσεως σωληνώσεων. Αυτός είναι και ο λόγος που
χρησιμοποιούνται 1)Ηλεκτροσυγκόλληση τόξου- ηλεκτροδίου.
2) Ηλεκτροσυγκόλληση τόξου βολφραμίου με προστασία αδρανούς αερίου TIG. (σαν
προστατευτικό αέριο καλύτερα να χρησιμοποιείται αργό παρά ήλιον).
Στη συγκόλληση τόξου χρησιμοποιείται ανοξείδωτο ηλεκτρόδιο με σύσταση ίδια

περίπου με αυτή του μετάλλου. Η συγκόλληση αυτή χρησιμοποιείται συχνότατα για
συγκολλήσεις προσώπου και σε περιπτώσεις που η συγκόλληση με αδρανή αέριο δεν
είναι δυνατή. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι αυτή η πρακτική δεν προσφέρεται για
πάχη μικρότερα του1,5 ΜΜ.
Οι ανοξείδωτοι σωλήνες παράγονται με ραφή ή χωρίς.
Σελίδα | 20
Ανόπτηση
8. Ανόπτηση
Η διαδικασία της ανόπτησης πραγματοποιείται μετά την εν ψυχρό μορφοποίηση των
ανοξείδωτων σωλήνων όπου αυτοί θερμαίνονται και κατόπιν εμβαπτίζονται. Αυτό έχει
σαν αποτελέσματα υλικό να είναι μαλακό και εύχρηστο γι α οποιαδήποτε μηχανική
κατεργασία χωρίς αλλοίωση των ιδιοτήτων του και ταυτόχρονα αποκτά σταθερή
ωστενιτική δομή σε όλη τη μάζα.
Η ανόπτηση λαμβάνει χώρα είτε παρουσία οξυγόνου οπότε μετά απαιτείται
επιφανειακός καθαρισμός του μέταλλου (PICKLING), είτε σε μη οξειδωτική
ατμόσφαιρα και είναι γνωστή σαν γυαλιστερή ανόπτηση (BRIGHT ANNEALED). Η
μηχανικές ιδιότητες είναι ανεξάρτητες του τρόπου ανόπτησης.
Σελίδα | 21
Ανοξείδωτα στοιχεία δικτύου
9. Ανοξείδωτα στοιχεία δικτύου
Διαστολικό Μεταλλικό 2-ply με Ανοξείδωτη 316Τι Φυσούνα, Χαλύβδινα Συγκολλητά

Άκρα και Εσωτερικό Πουκάμισο PN16, Αξονικής Μετατόπισης ±23mm 50mm
ΑΝΟΞΕΙΔΩΤΕΣ ΣΕΛΕΣ ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ RS1-200/70-77 Ανοξείδωτη Σέλα Επισκευής (Μανσόν)

με EPDM, RS1-200/70-77
Βαλβίδα Αντεπιστροφής Εμβόλου-Ελατηρίου “Υ” Ανοξείδωτη 316 PN40 ΣΠΕΙΡΩΜΑ 3/8
Σελίδα | 22
Ανοξείδωτα στοιχεία δικτύου
Βάνα Μαχαιρωτή Τύπου Ανυψούμενου Βάκτρου με Σώμα και Σύρτη Ανοξείδωτο 316
και Μεταλλική Στεγανοποίηση, με Χειροτροχό, PN10 DN50
Σελίδα | 23
Συντήρηση δικτύων διακίνησης υγρών
10. Συντήρηση δικτύων διακίνησης υγρών

Έχει παρατηρηθεί ότι πολλές πανάκριβες εγκαταστάσεις διακίνησης νερού και άλλων
υγρών σε βιομηχανίες, κτίρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης,
κατοικίες κτλ. είναι λίγο έως καθόλου προστατευµένες από φθορές.
Α. Τα προβλήματα της φθοράς των εγκαταστάσεων διακίνησης νερού και άλλων

υγρών οφείλονται:
1. Στις επικαθίσεις αλάτων και άλλων φερτών ή ιζηµατοειδών υλών.

2. Στην εσωτερική οξείδωση που προκαλείται από το διακινούµενο ή
αποθηκευμένο υγρό.
3. Στην εξωτερική οξείδωση εξαιτίας της υγρασίας και άλλων συστατικών του
αέρα.
4. Στην ηλεκτρολυτική διάβρωση που ενισχύεται από διάφορες αιτίες,
5. στο υδραυλικό πλήγµα εξαιτίας απότοµης διακοπής ή έναρξης της ροής του
υγρού.
6. Στο πάγωμα του νερού που διαστέλλεται και προκαλεί θραύση στην
εγκατάσταση.
7. Σε διάφορες άλλες φυσικές ή χημικές αιτίες.
B. Οι επενδύσεις που αφορούν πρόληψη αξίζουν, γιατί αποσβένονται γρήγορα.

Για την προστασία των εγκαταστάσεων διακίνησης υγρών, προτείνεται να γίνονται
δοκιμασμένες καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις µε χαµηλό κόστος συγκριτικά µε το
κόστος των προστατευόµενων εγκαταστάσεων και των προβληµάτων που προκαλούν
οι φθορές τους. Συγκεκριμένα, για να υπολογίσει κανείς το χρόνο απόσβεσης µιας
επένδυσης που προτείνεται για λόγους πρόληψης, πρέπει απαραίτητα να
συνυπολογίσει όλους τους πιο κάτω παράγοντες:
1. Κόστος αγοράς και παράταση ζωής προστατευόµενων δικτύων και

µηχανηµάτων.
2. Κόστος υλικών συντήρησης που εξοικονοµείται χάρη στη λύση που προτείνεται.
3. Κόστος εργατοωρών που απαιτούνται για τη συντήρηση.
4. Φθορά που προκαλείται στις εγκαταστάσεις µε τη συντήρηση (π.χ. µε το χηµικό
καθαρισµό).
Σελίδα | 24
Συντήρηση δικτύων διακίνησης υγρών
5. Κόστος αναλωσίµων που θα εξοικονομηθεί µε την κατάργηση άλλων µεθόδων

προληπτικής συντήρησης (π.χ. χηµικά βελτιωτικά νερού) σε περίπτωση που
εφαρμοστεί η προτεινόµενη λύση1.
6. Κόστος χρήµατος (τόκοι συν κόστος ευκαιρίας) που προκύπτει από τη
δέσμευση χρηµάτων για την κάλυψη των πιο πάνω εξόδων.
7. ∆ιοικητικό κόστος για την προμήθεια υλικών συντήρησης και το συντονισµό
των εργασιών.
8. Επιπτώσεις στην υγεία των συντηρητών (π.χ. µε το χηµικό καθαρισµό).
9. Επιπτώσεις στην υγεία των καταναλωτών (π.χ. για πόσιµο νερό ή υγρά
τρόφιµα), όταν το δίκτυο είναι φθαρµένο.
10. Ζηµιά που προκαλεί η µη διαθεσιµότητα των εγκαταστάσεων (που σηµαίνει
προσωρινή διακοπή της παραγωγής προϊόντος ή της παροχής υπηρεσιών)
εξαιτίας:
i. βλάβης σε ώρες αιχµής,
ii. αναγκαστικής διακοπής της λειτουργίας τους για καθαρισµό και συντήρηση,
iii. χρόνου που απαιτείται για την αντικατάστασή τους λόγω πρόωρης
καταστροφής τους.
11. Κόστος ευκαιρίας εξαιτίας της επείγουσας αφιέρωσης πολύτιµου χρόνου
σηµαντικών στελεχών της επιχείρησης στις ξαφνικές βλάβες, που τα αποσπά
από άλλες πιο σηµαντικές εργασίες.
12. Εξασφάλιση σταθερά υψηλής ποιότητας παραγόµενου προϊόντος ή
προσφερόµενων υπηρεσιών στους πελάτες – διασφάλιση της αξιόπιστης
εικόνας της επιχείρησης στην αγορά.
13. Οικολογικές επιπτώσεις µιας φθαρµένης εγκατάστασης.
14. Ζητήµατα ασφάλειας που προκύπτουν από µία φθαρµένη υδραυλική
εγκατάσταση (π.χ. διαρροές εύφλεκτων ή τοξικών υλών, υπερθέρµανση
εξαιτίας αλάτων σε ατµολέβητες κτλ.)
Σελίδα | 25
Διάβρωση – περιγραφή του προβλήματος
11. Διάβρωση- περιγραφή του προβλήματος

Το πρόβλημα της διάβρωσης των εγκαταστάσεων απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τον
τεχνικό κόσμο. Μια λύση αξιόπιστη και αποτελεσματική είναι οπωσδήποτε
ευπρόσδεκτη. Μια λύση όμως, για να είναι σωστή, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις
παραμέτρους του προβλήματος.
Για την περαιτέρω διερεύνηση πρέπει να διακρίνουμε τη διάβρωση σε δύο μεγάλες

κατηγορίες,
α) την απλή ή συνήθη διάβρωση
β) την ηλεκτρολυτική διάβρωση.
Η απλή διάβρωση παρατηρείται στην επιφάνεια των μετάλλων και είναι αποτέλεσμα
χημικών αντιδράσεων που προκαλούνται από την επίδραση του περιβάλλοντος στο
οποίο ευρίσκονται. Άλλα μέταλλα είναι περισσότερο και άλλα λιγότερο ευάλωτα. Ο
σίδηρος π.χ. είναι πολύ πιο ευάλωτος από το χαλκό, όταν είναι εκτεθειμένος στο νερό ή
την ατμόσφαιρα. Η παρουσία, στο νερό, ορισμένων ουσιών εν διαλύσει (π.χ. οξυγόνου
ή χλωρίου) επιταχύνει τη διάβρωση. Σε γενικές γραμμές η ταχύτητα φθοράς των
μετάλλων από την απλή διάβρωση είναι μικρή και η αντοχή τους πριν καταστραφούν
είναι για πολλά χρόνια.
Η ηλεκτρολυτική διάβρωση είναι εκείνη που έχει απασχολήσει τον τεχνικό κόσμο
ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την εξάπλωση δικτύων σωληνώσεων. Για να υπάρξει
ηλεκτρολυτική διάβρωση είναι απαραίτητο να υπάρχουν δύο διαφορετικά μέταλλα σε
επαφή ή συνδεδεμένα μεταξύ τους με αγώγιμο υλικό και να διαβρέχονται από έναν
ηλεκτρολύτη (δεν χρειάζεται να είναι ισχυρό οξύ ή βάση, ακόμη και το νερό του
δικτύου με τα εν διαλύσει άλατα ή το επιφανειακό στρώμα υγρασίας που διαποτίζει τη
σκόνη που αποθέτει η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρολύτης).
Τυπικό παράδειγμα με πλήθος εφαρμογών είναι η σύνδεση ενός χάλκινου με ένα

χαλύβδινο σωλήνα, ενός χαλύβδινου ή ανοξείδωτου boiler με δίκτυο χαλκοσωλήνων
(έστω και αν παρεμβάλλεται ορειχάλκινο ή ανοξείδωτο εξάρτημα), όπου ηλεκτρολύτης
είναι το διερχόμενο νερό. Το ζευγάρι των δύο διαφορετικών μετάλλων σε συνδυασμό
με τον ηλεκτρολύτη δημιουργούν ένα ηλεκτρικό στοιχείο (όπως ακριβώς σε μια
Σελίδα | 26
μπαταρία), Όταν τα δύο μέταλλα βρίσκονται σε επαφή ή ενώνονται με ένα εξωτερικό

αγώγιμο δρόμο (π.χ. μούφα), δημιουργείται ένα κλειστό κύκλωμα διαρρεόμενο από
ρεύμα. Το ηλεκτροθετικότερο μέταλλο αποτελεί την άνοδο και το λιγότερο
ηλεκτροθετικό την κάθοδο.
Επίσης, φαινόμενα ηλεκτρολυτικής διάβρωσης μπορούν να παρουσιαστούν και σε

εκτεταμένα δίκτυα σωληνώσεων κτιριακών εγκαταστάσεων, ακόμα και στην
περίπτωση ίδιων μετάλλων (π.χ γαλβανιζέ ή μαύρη σωλήνα) σε όλη τους την έκταση
στα οποία δίκτυα σωληνώσεων σε κοντινή απόσταση υπάρχουν (όπως πλέον συμβαίνει
πολύ συχνά στα σύγχρονα κτίρια) καλωδιώσεις ισχυρών ρευμάτων, υπολογιστών ή
ασθενών ρευμάτων – ασθενών ρευμάτων, επικοινωνιών, υπολογιστών.
Συχνά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε κατασκευές.

 Τρυπήματα σε θερμοσίφωνες, σωληνώσεις, boilers, ηλιακά, σώματα
καλοριφέρ, βάνες, αντλίες, κυκλοφορητές, μεταλλικές δεξαμενές κτλ.
 Σκουριά στο νερό χρήσης, ιδιαίτερα όταν δεν έχουν ανοιχτεί οι βρύσες για
καιρό
 Συχνές εξαερώσεις των σωμάτων θέρμανσης
 Μαύρο νερό στο κύκλωμα της θέρμανσης
 Οξειδωμένες υπόγειες δεξαμενές και σωληνώσεις
 Διάβρωση σε δίκτυα διακίνησης θαλασσινού νερού
 Διάβρωση δικτύων αφαλατωμένου ή απεσταγμένου νερού
 Τρυπήματα στην ατμογεννήτρια και στο δίκτυο ατμού
 Αυξημένη τιμή σιδήρου στον ατμό ή στο νερό
 Τρυπήματα («pitting») σε σημεία συγκόλλησης μετάλλων,
κυρίως σε ανοξείδωτες κατασκευές
 Διάβρωση σε μεταλλικά μέρη σκαφών και πλοίων
Σκουριασμένα κάγκελα, κουφώματα αλουμινίου κτλ.
 Οξείδωση και διάβρωση στην καρότσα, σε κινητήρες, υδροχιτώνια, τάπες και
θόλους φορτηγών και Ι.Χ.
 Διάβρωση μεταλλικών κατασκευών, όπως π.χ.
– μεταλλικοί πύργοι, πυλώνες της ΔΕΗ κτλ.,
– μεταλλικές σκάλες, ράφια, εξέδρες κτλ.,
Σελίδα | 27
– μηχανές παραγωγής σε βιομηχανίες,

– γερανοί, γερανογέφυρες, μηχανήματα οδοποιίας κτλ.
 Οξείδωση μεταλλικού (χαλύβδινου) οπλισμού κτιρίων και διερρηγμένο
σκυρόδεμα και σοβάς σε κολώνες, δοκάρια, πλάκες.
 Ανόδια μαγνησίου εμβαπτιζόμενα σε boilers ή σε σωληνώσεις, τα οποία
συχνά θέλουν λύσιμο και αντικατάσταση ή «μπαζώνουν» το δίκτυο με
τρίμματα οξειδίου του μαγνησίου.
Σελίδα | 28
Τεχνική συγγραφή υποχρεώσεων
12. Τεχνική συγγραφή υποχρεώσεων

12.1. Γενικά
Η Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων καθορίζει τις προδιαγραφές με τις οποίες θα γίνουν

οι εργασίες για την κατασκευή των εκάστοτε υδραυλικών εγκαταστάσεων.
12.1.1. Στοιχεία από την Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων (ΕΣΥ)
Σ` αυτή την παράγραφο θα δοθούν περιληπτικά στοιχεία από την ΕΣΥ που αφορούν τον
τρόπο κατασκευής των εγκαταστάσεων
12.1.1.1. Κανονισμοί και προδιαγραφές εκτέλεσης των εγκαταστάσεων
Οι εγκαταστάσεις θα εκτελεστούν σύμφωνα με:

- τους όρους της Τεχνικής Συγγραφής Υποχρεώσεων (ΤΣΥ), της Τεχνικής Περιγραφής, της
Γενικής Συγγραφής Υποχρεώσεων, και των σχεδίων της μελέτης, δηλαδή όλων των
συμβατικών στοιχείων της εργολαβίας.
- τους ισχύοντες ελληνικούς κανονισμούς για κάθε κατηγορία εργασιών, εφόσον
υπάρχουν. Σε αντίθετη περίπτωση, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και
προδιαγραφές κρατών μελών της Ευρώπης και, εάν δεν υπάρχουν, των ΗΠΑ.
- τους ισχύοντες κανονισμούς της χώρας προέλευσης των μηχανημάτων, συσκευών και
οργάνων, για όσα απ` αυτά από χώρες της Ευρώπης.
- τους κανόνες της τέχνης, της επιστήμης και της εμπειρίας, καθώς και τις υποδείξεις
της επίβλεψης.
12.1.2 Ποιότητα υλικών και συσκευών. Παραγγελίες
Όλα τα υλικά που προμηθεύονται από τον ανάδοχο για το έργο θα είναι καινούργια,
εγκεκριμένα από την αρμόδια υπηρεσία, χωρίς βλάβες ή ελαττώματα, και θα είναι
σύμφωνα με τις αντίστοιχες προδιαγραφές της μελέτης. Για όσα υλικά, συσκευές και
μηχανήματα απαιτούνται εγκρίσεις από αρμόδιες κρατικές αρχές, ο Τεχνίτης
υποχρεούται να κάνει τις απαιτούμενες ενέργειες με δική του αποκλειστική ευθύνη
και έξοδα.
Όσα υλικά προέρχονται από το εξωτερικό θα είναι άριστης ποιότητας και σύμφωνα με
τους κανονισμούς της χώρας προέλευσης, εφόσον δεν υπάρχουν αντίστοιχοι ελληνικοί
Σελίδα | 29
Τεχνική συγγραφή υποχρεώσεων
κανονισμοί. Όλα τα υλικά θα είναι σύμφωνα με όσα καθορίζονται στην Τεχνική

Περιγραφή και το Τιμολόγιο και με τις ειδικές εντολές της επίβλεψης σχετικά με την
προέλευση, διαστάσεις, ποιότητα κτλ., απαλλαγμένα από κάθε ελάττωμα που μπορεί
να ελαττώσει την αντοχή ή την εμφάνισή τους και πρέπει να έχουν υποστεί τους
προβλεπόμενους από τους προηγούμενους κανονισμούς ελέγχους και δοκιμές,
πιστοποιημένα με επίσημες αρμόδιες βεβαιώσεις.
Όλος ο εξοπλισμός των εγκαταστάσεων θα αποτελείται από τυποποιημένα προϊόντα
κατασκευαστών, που ασχολούνται με την παραγωγή τους, όσα δε είναι ομοειδή θα
προέρχονται από τον ίδιο κατασκευαστικό οίκο.
Ο Τεχνίτης είναι υποχρεωμένος να υποβάλλει στην επίβλεψη, λεπτομερή πίνακα με τα
πλήρη κατασκευαστικά στοιχεία κάθε υλικού, δηλαδή τις προδιαγραφές κατασκευής,
την ισχύ, τις παροχές, τις αποδόσεις λειτουργίας, την ρύθμιση, το βάρος κτλ., με
απεικονίσεις, σχέδια, φωτογραφίες, καταλόγους κτλ., έτσι ώστε να μπορεί η επίβλεψη,
πριν από την παραγγελία, να το συγκρίνει με τις αντίστοιχες προδιαγραφές και να το
εγκρίνει ή απορρίψει.
Στην περίπτωση απόρριψης, ο Τεχνίτης είναι υποχρεωμένος να προτείνει άλλα είδη σε
τακτή προθεσμία. Εάν και αυτά δεν γίνουν δεκτά από την επίβλεψη, η ίδια θα
υποδείξει στον ανάδοχο ποιά είδη θα προσκομίσει και αυτός είναι υποχρεωμένος να τα
αποδεχθεί χωρίς καμμία αντίρρηση. Οποιαδήποτε έγκριση υλικών, εξαρτημάτων και
συσκευών δεν απαλλάσσει τον ανάδοχο από τις ευθύνες του.
Η επίβλεψη έχει το δικαίωμα να διατάξει τον ανάδοχο να απομακρύνει από το
εργοτάξιο εντός 5-ημερών κάθε είδος που δεν ανταποκρίνεται προς τους όρους της
Σύμβασης. Εάν ο Εργολάβος δεν συμμορφωθεί, η επίβλεψη μπορεί να
πραγματοποιήσει την απομάκρυνση με δικά της μέσα και με χρέωση του ανάδοχου.
Ο Εργολάβος οφείλει να προσκομίζει με κάθε υλικό ή μηχάνημα τα αντίστοιχα
πιστοποιητικά ελέγχου απόδοσης. Εάν τυχόν δεν τα προσκομίσει, η επίβλεψη μπορεί
να μην πιστοποιεί για πληρωμή τα αντίστοιχα είδη μέχρι την προσκόμιση των σχετικών
πιστοποιητικών.
Ο Εργολάβος πρέπει να εκτελεί την εργασία του με κάθε προσοχή και καλαισθησία και
να συμμορφώνεται προς τις γενικές αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές συνθήκες, για
να επιτύχει την απαιτούμενη συμμετρία γραμμών, σωληνώσεων, αγωγών,
ασφαλιστικών διατάξεων κτλ., να αποφεύγει και αντιπαρέρχεται κάθε εμπόδιο και να
συμμορφώνεται πάντα με τις οδηγίες της επίβλεψης και τους κατασκευαστές που θα
εγκαταστήσουν ή θα προμηθεύσουν τα υλικά.
Σελίδα | 30
Γενικά τεχνικά στοιχεία δικτύων
13. Γενικά τεχνικά στοιχεία δικτύων

13.1 Δίκτυα σε ψευδοροφές
Τα δίκτυα αυτά θα τρέχουν επάνω σε σχάρες ή θα στηρίζονται σε σιδηρόδρομους

στερεωμένους στην οροφή ή θα στηρίζονται στη οροφή με διμερή κολάρα αποστάσεως
βαρέως τύπου.
13.2 Βαφή των συστημάτων σωληνώσεων και του μηχανολογικού εξοπλισμού
Όλες οι μη γαλβανισμένες κατασκευές από χάλυβα, βραχίονες, αναρτήρες, σχάρες και

εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους που είναι κανονικά ξηροί,
πρέπει να βαφούν με δύο στρώσεις μίνιου και δύο στρώσεις ελαιοχρώματος πριν από
την εγκατάστασή τους. Κάθε ακαθαρσία, σκουριά, πετρέλαιο ή λιπαντικό πρέπει να
αφαιρεθεί πριν από τη βαφή. Μετά την κατασκευή, κάθε φθορά του φιλμ της βαφής
πρέπει να επιδιορθωθεί, αφού αφαιρεθεί κάθε σκουριά, πετρέλαιο ή λιπαντικό.
Μετά την συμπλήρωση των εργασιών, όλα τα στηρίγματα που παραμένουν ορατά θα
βαφούν με μία στρώση υποστρώματος και μία στρώση στιλπνής επάλειψης, σε χρώμα
της έγκρισης της επίβλεψης. Όλα τα ειδικά δίκτυα σωληνώσεων, σχάρες, σώματα
βαλβίδων κλπ., που δεν καλύπτονται από την μόνωση, θα καθαρισθούν, κάθε σκουριά,
άλατα, ακαθαρσία, συνδετικά, υλικά, πετρέλαιο ή λιπαντικό θα αφαιρεθεί και θα
βαφούν με δύο στρώσεις μίνιου, ένα υπόστρωμα και ένα στρώμα από στιλπνή βαφή
επικάλυψης, σε χρώμα εγκεκριμένο από την επίβλεψη.
Στην περίπτωση των δικτύων σωληνώσεων από μονωμένους μαύρους
χαλυβδοσωλήνες, κάθε ακαθαρσία, άλατα ή σκουριά θα αφαιρεθεί με
συρματόβουρτσα και η περιοχή θα βαφεί με διπλή στρώση αντισκωρικού μίνιου ή άλλο
εγκεκριμένο μίνιο, πριν τοποθετηθεί η μόνωση. Στην περίπτωση των συγκολλημένων
ενώσεων, αυτές θα τριφτούν καλά με σύρμα μετά την ολοκλήρωσή τους και θα βαφούν
με ένα στρώμα κόκκινου μίνιου.
Ο Εργολάβος θα επιδιορθώνει κάθε φορά με μίνιο την τελική επιφάνεια του
εξοπλισμού που θα προμηθεύσει ο κατασκευαστής. Θα χρησιμοποιηθεί βαφή ή
σμαλτόχρωμα της ίδιας κλάσης και ποιότητας με αυτά της αρχικής τελικής επιφάνειας.
Η τελική επιφάνεια θα είναι τέλεια από κάθε άποψη.
Οι γαλβανισμένοι σωλήνες και εξαρτήματα . Κάθε εκτεθειμένο σπείρωμα ή φθαρμένη
γαλβανισμένη επιφάνεια θα καθαρισθεί προσεκτικά και θα βαφεί με ένα στρώμα
Σελίδα | 31
βαφής ψυχρού γαλβανίσματος. Τέλος , όλες οι σωληνώσεις που διέρχονται από

κανάλια ή δάπεδα θα ελαιοχρωματιστούν με διπλή στρώση μίνιου.
Επίσης, με ριπολίνη φωτιάς θα επιχρισθούν όλες οι σιδηρές κατασκευές για
διαμόρφωση στηρίξεων, αναρτήσεων κλπ.
13.3. Σήμανση – Αναγνώριση - Επιγραφές
Όλες οι σωληνώσεις αναγνωρίζονται με γράμματα και ετικέτες ενδεικτικές της

αντίστασης στη θερμότητα και στους υδρατμούς, με χρωματιστές κολλημένες ταινίες.
Όλες οι μονάδες του εξοπλισμού, όπως λέβητες, δεξαμενές, δοχεία, θερμαντήρες,
διανεμητές, βαλβίδες, , βαλβίδες ελέγχου κλπ, Οι σωληνώσεις, μονωμένες ή όχι, μέσα
στα μηχανοστάσια θα σημανθούν σε διαστήματα 6m και σε όλες τις βαλβίδες, στους
συνδέσμους "Τ" και στις
απολήξεις. Η σήμανση θα αποτελείται από έγχρωμους δακτυλίους πλάτους 65mm για
τον χαρακτηρισμό του ρευστού που διέρχεται από τους σωλήνες. Για διακλαδώσεις
μήκους μικρότερου των 6m θα υπάρχει τουλάχιστον μία ένδειξη.
Τα χαρακτηριστικά χρώματα των δακτυλίων αυτών θα είναι ως ακολούθως:
-Σωληνώσεις προσαγωγής: Χρώμα κόκκινο (διπλός ζεστού νερού θέρμανσης
δακτύλιος).
-Σωληνώσεις επιστροφής: Χρώμα κόκκινο (απλός ζεστού νερού θέρμανσης δακτύλιος).
-Σωληνώσεις κρύου νερού: Χρώμα μπλε (απλός χρήσης δακτύλιος).
-Σωληνώσεις προσαγωγής: Χρώμα πορτοκαλόχρουν ζεστού νερού χρήσης (διπλός
-Σωληνώσεις επιστροφής: Χρώμα πορτοκαλόχρουν ζεστού νερού χρήσης (απλός
-Σωληνώσεις πετρελαίου: Χρώμα μαύρο (απλός δακτύλιος).
-Σωληνώσεις προσαγωγής: Χρώμα πράσινο (διπλός ψυχρού νερού κλιματισμού
-Σωληνώσεις επιστροφής: Χρώμα πράσινο (απλός ψυχρού νερού κλιματισμού
Όλες οι σωληνώσεις μετά τον χρωματισμό τους θα έχουν βέλη, κατά διαστήματα, με
τη φορά της ροής του περιεχομένου ρευστού. Το μέγεθος του βέλους θα
ανταποκρίνεται στην εξωτερική διάμετρο του σωλήνα (με την μόνωση), θα είναι
Σελίδα | 32
ισομεγέθες (με στάμπα), και ευκρινούς χρώματος, σύμφωνα με τις υποδείξεις του
επιβλέποντος μηχανικού.
Οι γραμμές σωληνώσεων μέσα σε χώρους σωλήνων και αλλού θα σημανθούν όπως
παραπάνω, αλλά σε μέγιστα διαστήματα των 15m.
Σήμανση και βέλος διεύθυνσης θα τοποθετηθούν σε κάθε γραμμή που διέρχεται μέσω
διαχωριστικών στοιχείων ή δαπέδων από κάθε πλευρά.
Πινακίδες σήμανσης θα εγκατασταθούν δίπλα στα αντίστοιχα μηχανήματα και θα
αναγράφουν τους απαιτούμενους χειρισμούς για την λειτουργία, τη συχνότητα
επεμβάσεων για συντήρηση, τα συνιστώμενα υλικά συντήρησης και τους τυχόν
κινδύνους που επιφυλάσσουν τα μηχανήματα για το προσωπικό λειτουργίας και
συντήρησης.
Οι πινακίδες σήμανσης θα είναι στα ελληνικά και στα αγγλικά και πρέπει να εγκριθούν
από την επίβλεψη. Οι πινακίδες θα φέρουν μηχανικά χαραγμένα γράμματα με ελάχιστο
ύψος 15mm. Οι πινακίδες εξαρτημάτων ανηρτημένων στους σωλήνες, όπως βαλβίδες
κλπ, θα προσαρμοσθούν σε μη σιδηρές ταινίες που θα περικλείουν το δίκτυο
σωληνώσεων ή τη μόνωση του εξοπλισμού, στερεωμένες ασφαλώς με ορειχάλκινους
κοχλίες και περικόχλια. Η θέση της πινακίδας θα είναι κατά μήκος του σωλήνα σε θέση
που να μπορεί να διαβασθεί εύκολα. Κοντά στις χρωματισμένες ετικέτες θα
τοποθετηθούν τα βέλη διεύθυνσης της ροής.
Επιβλαβείς αναθυμιάσεις θα επισημαίνονται με λέξεις και η αναγνωριστική πινακίδα
κινδύνου θα έχει αναγνωριστικό βασικό χρώμα σε συμφωνία με τα BS-1710/1975.
Θέσεις σημάνσεων
Μηχανοστάσια και λεβητοστάσια:

α) στη σύνδεση κατάθλιψης των αντλιών.
β) στις συνδέσεις του εξοπλισμού.
γ) στις εισόδους και εξόδους των μηχανοστασίων και του λεβητοστασίου..
Σε διαδρόμους (εντός των ψευδοροφών):

α) σε σημεία που τοποθετούνται πάνελ επιθεώρησης.
β) κοντά σε βαλβίδες απομόνωσης.
γ) στην είσοδο και έξοδο των διαδρόμων.
Σελίδα | 33
Απόσταση σημάνσεων
Όπου η απόσταση μεταξύ των σημείων εισόδου και εξόδου είναι μεγαλύτερη των 20m,
τότε θα τοποθετηθούν ενδιάμεσες σημάνσεις.
Σε χώρους πάνω από ψευδοροφές:
α) στην είσοδο του χώρου.
β) στην έξοδο του χώρου.
Σε διαδρόμους πάνω από ψευδοροφές:
α) σε σημεία όπου τοποθετούνται πάνελ επιθεώρησης.
β) στην είσοδο και την έξοδο του διαδρόμου.
Στα φρεάτια (shafts) των εγκαταστάσεων

Σε όλα τα επίπεδα πρόσβασης στο shaft.
Προβλέπονται διαγράμματα τέτοια, ώστε να δίνουν επαρκή πληροφόρηση για την
ιχνηθέτης και τοποθέτηση διαδρομών εγκαταστάσεων, οργάνων ελέγχου και βαλβίδων.
Γενικά, η σήμανση αποτελείται από:

- χρώματα.
- βέλη για την κατεύθυνση ροής.
- επεξηγηματικό κείμενο.
- υπόμνημα που θα δείχνει τον κώδικα χρωμάτων και τις συντμήσεις και θα
εγκατασταθεί στο γραφείο συντήρησης.
Ο κώδικας χρωμάτων θα είναι σύμφωνος με τα BS-1710/1975.

Όλες οι βαλβίδες θα σημανθούν με πινακίδες, για όλες τις γραμμές ψυχρού νερού και
κρύου νερού χρήσης που θα προσαρτηθούν στον χειροστρόφαλο με πλαστικό δέσιμο
επαρκούς αντοχής. Οι βαλβίδες των γραμμών ζεστού νερού, ατμού, συμπυκνωμάτων
και πετρελαίου, καθώς και οι βαλβίδες όλων των άλλων εγκαταστάσεων, θα
σημανθούν με κυκλικές ορειχάλκινες πινακίδες, προσαρτημένες στα χειροστρόφαλα με
μεταλλικές αλυσίδες. Η διάμετρος των ετικετών θα είναι τουλάχιστον 30mm.
Σελίδα | 34
Οι ετικέτες των βαλβίδων για το σύστημα πυρόσβεσης θα είναι διαμέτρου 75mm,

ορειχάλκινες, στις οποίες θα χαραχθούν οι καθορισμένοι αριθμοί, ύψους 50mm.
13.3.1 Κλίσεις των σωληνώσεων
Πρέπει να αποφεύγεται η δημιουργία θυλάκων αέρα και σημείων παγίδευσης αέρα.

Επίσης θα πρέπει να δίνεται η κατάλληλη κλίση στις σωληνώσεις και να λαμβάνεται η
πρόνοια, ώστε να είναι δυνατός ο εύκολος εξαερισμός του δικτύου ακόμα και αν
χρειασθούν να προστεθούν εξαεριστικά.
Οι διακλαδώσεις προς τις συσκευές θα έχουν κατάλληλες κλίσεις. Οι σωληνώσεις
πετρελαίου και αέρα θα έχουν κλίσεις προς τις δεξαμενές ή τα αεριοφυλάκιο.
13.3.2 Αυτόματα εξαεριστικά
Σε διαδρόμους (εντός των ψευδοροφών):

α) σε σημεία που τοποθετούνται πάνελ επιθεώρησης.
β) κοντά σε βαλβίδες απομόνωσης.
γ) στην είσοδο και έξοδο των διαδρόμων.
Απόσταση σημάνσεων.
Όπου η απόσταση μεταξύ των σημείων εισόδου και εξόδου είναι μεγαλύτερη των 20m,
τότε θα τοποθετηθούν ενδιάμεσες σημάνσεις.
Σε χώρους πάνω από ψευδοροφές:
α) στην είσοδο του χώρου.
β) στην έξοδο του χώρου.
Σε διαδρόμους πάνω από ψευδοροφές:

α) σε σημεία όπου τοποθετούνται πάνελ επιθεώρησης.
β) στην είσοδο και την έξοδο του διαδρόμου.
Στα φρεάτια (shafts) των εγκαταστάσεων.
Σε όλα τα επίπεδα πρόσβασης στο shaft.
Σελίδα | 35
Προβλέπονται διαγράμματα τέτοια, ώστε να δίνουν επαρκή πληροφόρηση για την

ιχνηθέτησης και τοποθέτηση διαδρομών εγκαταστάσεων, οργάνων ελέγχου και
βαλβίδων.
Γενικά, η σήμανση αποτελείται από:
- χρώματα.
- βέλη για την κατεύθυνση ροής.
- επεξηγηματικό κείμενο.
- υπόμνημα που θα δείχνει τον κώδικα χρωμάτων και τις συντμήσεις και θα
εγκατασταθεί στο γραφείο συντήρησης.
Ο κώδικας χρωμάτων θα είναι σύμφωνος με τα BS-1710/1975.
Όλες οι βαλβίδες θα σημανθούν με πινακίδες, για όλες τις γραμμές ψυχρού νερού και
κρύου νερού χρήσης που θα προσαρτηθούν στον χειροστρόφαλο με πλαστικό δέσιμο
επαρκούς αντοχής. Οι βαλβίδες των γραμμών ζεστού νερού, ατμού, συμπυκνωμάτων
και πετρελαίου, καθώς και οι βαλβίδες όλων των άλλων εγκαταστάσεων, θα
σημανθούν με κυκλικές ορειχάλκινες πινακίδες, προσαρτημένες στα χειροστρόφαλα με
μεταλλικές αλυσίδες. Η διάμετρος των ετικετών θα είναι τουλάχιστον 30mm.
Οι ετικέτες των βαλβίδων για το σύστημα πυρόσβεσης θα είναι διαμέτρου 75mm,
ορειχάλκινες, στις οποίες θα χαραχθούν οι καθορισμένοι αριθμοί, ύψους 50mm.
13.3.3 Κλίσεις των σωληνώσεων
Πρέπει να αποφεύγεται η δημιουργία θυλάκων αέρα και σημείων παγίδευσης αέρα.

Επίσης θα πρέπει να δίνεται η κατάλληλη κλίση στις σωληνώσεις και να λαμβάνεται η
πρόνοια, ώστε να είναι δυνατός ο εύκολος εξαερισμός του δικτύου ακόμα και αν
χρειασθούν να προστεθούν εξαεριστικά.
Οι διακλαδώσεις προς τις συσκευές θα έχουν κατάλληλες κλίσεις. Οι σωληνώσεις
πετρελαίου και αέρα θα έχουν κλίσεις προς τις δεξαμενές ή τα αεριοφυλάκιο.
Σελίδα | 36
13.3.4. Αυτόματα εξαεριστικά
Σε όλα τα δίκτυα σωληνώσεων κλειστού κυκλώματος θα εγκατασταθούν εξαεριστικά.

Οι θέσεις των εξαερωτικών θα είναι τα ψηλότερα σημεία του δικτύου, όπου
δημιουργούνται θύλακες αέρα ή όπου αλλού απαιτείται. Τα εξαεριστικά θα είναι
αυτόματα με πλωτήρα.
13.3.5 Αλλαγή όδευσης σωληνώσεων
Οι καμπυλώσεις των σωλήνων για την διαμόρφωση της απαιτουμένης αξονικής

πορείας των δικτύων θα εκτελούνται έτσι, ώστε να μη παραβλάπτουν την αντοχή
αυτών, ούτε να αλλοιώνεται το κυκλικό σχήμα της διατομής τους. Έτσι οι καμπυλώσεις
θα σχηματίζονται είτε με χρησιμοποίηση ειδικών τεμαχίων μεγάλης ακτίνας
καμπυλότητας από μαλακτό χυτοσίδηρο με ενισχυμένα χείλη (καμπυλών) κοχλιωτών
(για τις μέχρι Φ-2" διαμέτρους) ή συγκολλητών (για τις άνω των Φ-2" σωλήνες) μεγάλης
ακτίνας καμπυλότητας (τεμάχια χωρίς ραφή κατά DIN-2448, St.35/DIN-1629/3
Manesmann, οξυγονοκολλητά ή ηλεκτροσυγκολλητά), είτε με κάμψη των σωλήνων με
ειδικό εργαλείο (κουρμπαδόρο) εν ψυχρώ για διαμέτρους μέχρι Φ-1".
Καθορίζεται, ότι σωλήνες καμπτόμενοι κατά τρόπο μη σύμφωνα προς τις
προδιαγραφές (πχ. με θέρμανση με οξυγόνο και κάμψη με τη βοήθεια
σωληνοκάβουρα) ή εμφανίζονται κατά την κάμψη αλλοίωση της κυκλικής διατομής
τους, θα απορρίπτονται αμέσως από την επίβλεψη και ο Εργολάβος θα υποχρεούται να
τους αποξηλώση και τους απομακρύνει από το εργοτάξιο χωρίς καμία αποζημίωση.
Χρήση εξαρτημάτων μικρής ακτίνας καμπυλότητας (γωνίες) μπορεί να επιτραπεί από
την επίβλεψη μόνο εφόσον το επιβάλλουν αναπόφευκτα κατασκευαστικά εμπόδια.
Οι διακλαδώσεις των σωλήνων για τροφοδότηση αναχωρούντων κλάδων θα γίνονται
μόνο με ειδικά εξαρτήματα "ταυ", "σταυροί" κτλ., με ενισχυμένα χείλη.
Σελίδα | 37
Εξαρτήματα Σωληνώσεων
14. Εξαρτήματα Σωληνώσεων

Όλα τα εξαρτήματα, πρέπει να είναι κατάλληλα για χρήση και λειτουργία στο
συγκεκριμένο σύστημα σωληνώσεων, αρίστης ποιότητας και η εγκατάστασή τους θα
είναι σύμφωνη με τις προδιαγραφές και τους κανονισμούς. Τα εξαρτήματα,
αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται όπως υποδεικνύεται από τον κατασκευαστή. Ο
εγκαταστάτης πρέπει να επιθεωρήσει προσεκτικά, προτού τα εγκαταστήσει και να
απομακρύνει κάθε ελαττωματικό κομμάτι.
Οι υποδείξεις του κατασκευαστή για την εγκατάσταση των σωληνώσεων θα πρέπει να
τηρηθούν αυστηρά και όσον αφορά τα εξαρτήματα.
Εξαρτήματα "ταυ" θα χρησιμοποιηθούν γενικά στις διακλαδώσεις. Εν τούτοις θα
επιτρέπονται απ' ευθείας συγκολλήσεις σωλήνων διακλαδώσεων προς τις κύριες
σωληνώσεις όπου οι διακλαδώσεις έχουν διατομές που διαφέρουν τουλάχιστον κατά
(2) τάξεις μεγέθους από τις κύριες γραμμές. Στη περίπτωση αυτή, η διακλάδωση θα
ενώνεται με καμπύλη μεγάλης ακτίνας, ώστε να σχηματίζει εύκολη είσοδο για τα υγρά.
Σωληνώσεις διαφορετικών διαμέτρων θα ενώνονται με ομοκεντρικά συστολικά
εξαρτήματα.
Όπου είναι αναγκαίο (στο οριζόντιο δίκτυο σωληνώσεων), θα χρησιμοποιηθούν
έκκεντρα συστολικά εξαρτήματα, ώστε να διευκολύνουν, την αποστράγγιση και τον
εξαερισμό του συστήματος.
Όταν χρησιμοποιούνται έκκεντρα συστολικά εξαρτήματα για την σύνθεση γραμμών
υγρών, το εξάρτημα πρέπει να εγκαθίσταται με τέτοιο τρόπο, ώστε η κορυφή και των
δύο γραμμών να είναι σε συνεχές επίπεδο. Σε γραμμές αέρα, το εξάρτημα πρέπει να
εγκαθίσταται έτσι ώστε ο πυθμένας και των δύο γραμμών να είναι στο ίδιο επίπεδο. Οι
συνδέσεις πρέπει να είναι κωνικού τύπου. Όλα τα κοχλιωτά εξαρτήματα θα είναι τύπου
μεγάλου τόξου, με καλά χαρακτηριστικά ροής.
Αλλαγές διεύθυνσης θα γίνονται με εξαρτήματα, εκτός από καμπύλωση
(κουρμπάρισμα) που θα επιτρέπεται για σωλήνες χωρίς ραφή διαμέτρου Φ-4" ή
μικρότερες, με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιείται κουρμπαδόρος σωληνώσεων και
σχηματίζονται μεγάλου τόξου καμπύλες. Η ακτίνα καμπυλότητας, μετρούμενη στον
άξονα του σωλήνα, δεν θα είναι μικρότερη από το εξαπλάσιο της διαμέτρου του
σωλήνα. Δεν θα γίνουν αποδεκτές στρεβλώσεις στις καμπές των σωλήνων, τσακίσματα
ή άλλες κακοτεχνίες. Οι αλλαγές διεύθυνσης σε σωληνώσεις αποχέτευσης θα
εκτελούνται πάντοτε με καμπύλες 45ο. Οι διακλαδώσεις θα έχουν μέγιστη γωνία 45ο.
Σελίδα | 38
Ενώσεις Σωληνώσεων
Οι καμπύλες 90ο με συγκολλημένα ελάσματα θα έχουν μεγάλη ακτίνα εκτός αν

δείχνεται διαφορετικά στα σχέδια.
Κλειστά ρακόρ δεν είναι αποδεκτά και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κανένα
τμήμα του έργου. Όλα τα ρακόρ θα είναι βαρέως τύπου.
Φλάντζες ολίσθησης ή συγκολλημένου λαιμού μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εκτός
από όπου δείχνεται διαφορετικά στα σχέδια.
Τα εξαρτήματα των χαλκοσωλήνων θα είναι συγκολλημένα ή με άκρα
κασσιτεροκολλημένα με συμπίεση, σπειροειδή ή φλαντζωτά άκρα σύμφωνα με τα
DIN. Όπου χρησιμοποιούνται φλάντζες ολίσθησης θα είναι συγκολλημένες κατά μήκος
της εσωτερικής και της εξωτερικής πλευράς της φλάντζας.
14.1 Διαστολές-συστολές και κραδασμοί
Η διαστολή του δικτύου σωληνώσεων πρέπει να απορροφηθεί με την πρόβλεψη

εγκατάστασης διαστολικών ευθύγραμμου ή γωνιακού τύπου, ή με τον σχηματισμό
βρόγχων, διακλαδώσεων ή καμπυλών σε μακρινές ευθείες διαδρομές σωληνώσεων.
Οι κατακόρυφες στήλες χωρίς διακλαδώσεις θα έχουν σταθερό σημείο στο μέσο τους
και τα άκρα ελεύθερα να διασταλούν προς τα πάνω και κάτω.
Οι κατακόρυφες στήλες με διακλαδώσεις θα έχουν στο μέσο τους loops ή διαστολικά
και σταθερά σημεία στα τέταρτα του μήκους τους από τα άκρα.
Όλοι οι σωλήνες διακλαδώσεων θα είναι ελεύθεροι να εκτελέσουν θερμική κίνηση και
δεν θα χρησιμοποιηθούν σαν σημεία αγκύρωσης (fix points).
Προβλέπονται σημεία αγκύρωσης, έτσι ώστε η διαστολή ή η συστολή να
παραλαμβάνεται στα διαστολικά, στους βρόγχους, στις διακλαδώσεις ή στις καμπύλες
που προβλέπονται. Όλα τα σημεία αγκύρωσης θα μελετηθούν, ώστε να αντέχουν στις
μέγιστες καταπονήσεις που θα αναπτυχθούν μέσα στο σύστημα των σωληνώσεων.
Τα διαστολικά, ευθύγραμμου ή γωνιακού τύπου προβλέπονται όπου είναι απαραίτητα
και θα περιλαμβάνουν χαλύβδινα κοχλιωτά ή φλαντζωτά άκρα, με πτυχώσεις (bellows)
από ανοξείδωτο χάλυβα και όλους τους απαραίτητους αρθρωτούς ή διπλής εξάρτησης
συνδέσμους.
Οι σύνδεσμοι εκτόνωσης τύπου bellows θα χρησιμοποιηθούν σαν ολοκληρωμένο
τμήμα του σύνθετου συστήματος αγκυρίων/οδηγών/διαστολικών, ώστε να
ελαχιστοποιηθεί η κίνηση των σωλήνων και η εξασκούμενη πίεση στα σημεία
αγκύρωσης.
Σελίδα | 39
Θα εγκατασταθούν εύκαμπτες συνδέσεις όπου δείχνονται στα σχέδια και όπου είναι
αναγκαίο για να ελαχιστοποιηθεί η μετάδοση του θορύβου και των κραδασμών. Οι
εύκαμπτες συνδέσεις θα έχουν φλαντζωτά άκρα που θα στερεώνονται μεταξύ
κοχλιωτών φλαντζών από μαλακό χάλυβα ώστε να εξασφαλίζεται σωστή και
ικανοποιητική τοποθέτηση. Οι εύκαμπτες συνδέσεις θα είναι κατάλληλες για τις
συνθήκες λειτουργίας του αντίστοιχου συστήματος.
Ο τεχνίτης είναι υπεύθυνος να προβλέψει όλους τους πρόσθετους συνδέσμους και τις
εύκαμπτες συνδέσεις που θα απαιτηθούν για να ασφαλίσουν την σωστή λειτουργία της
εγκατάστασης.
14.2 Διαστολικά σωληνώσεων
Στις σωληνώσεις μεγάλου μήκους υπάρχει περίπτωση κατά την έναρξη και στάση
λειτουργίας να εμφανιστούν σημαντικές αυξομειώσεις του μήκους των σωληνώσεων
λόγω συστολοδιαστολών, πρέπει να προβλεφθούν διατάξεις παραλαβής των
συστολοδιαστολών ώστε να αποκλείεται η εμφάνιση επικίνδυνων τάσεων στους
σωλήνες. Τέτοιες διατάξεις είναι:
α) η διαμόρφωση του άξονα των σωληνώσεων σε "Ωμέγα".
β) η μετατόπιση του άξονα του σωλήνα δια κάμψεως (στις μικρές διαμέτρους
σωλήνων).
γ) τα χαλύβδινα διαστολικά τύπου φυσαρμόνικας.
Και στις τρείς περιπτώσεις πρέπει να γίνει κατάλληλη αγκύρωση των σωληνώσεων σε
ορισμένα σημεία ώστε οι μετακινήσεις να παραλαμβάνονται στις επιθυμητές θέσεις.
14.3 Συστολοδιαστολές- Στηρίγματα
Τα στηρίγματα θα είναι κατάλληλα ώστε να επιτρέπουν τις συστολοδιαστολές των

σωλήνων. Γι' αυτό θα έχουν δυνατότητα κίνησης του άκρου τους κατά την κατεύθυνση
του άξονα των σωλήνων. Τα στηρίγματα θα πρέπει να περιβάλλουν τη μόνωση του
σωλήνα και να μη τον ακουμπούν. Στα σημεία αυτά η μόνωση των σωληνώσεων θα
αποτελείται από τεμάχια με ειδική σκληρότητα και μηχανική αντοχή. Οπωσδήποτε
όμως πριν από τη τοποθέτηση των στηριγμάτων και των σωληνώσεων θα υποβληθεί
για έγκριση από την επίβλεψη σχέδιο που θα δείχνει τα σταθερά και τα κινητά σημεία
στήριξης.
Σελίδα | 40
14.4 Θέσεις των εξαρτημάτων δικτύου
14.4.1 Δικλείδες απομόνωσης
Δικλείδες απομόνωσης θα τοποθετηθούν σε όλα τα δίκτυα σωληνώσεων, στους

δευτερεύοντες κλάδους και στις στήλες. Θα είναι τύπου συρταρωτού (βάνες),
διακόπτες κτλ.
14.4.2 Λυόμενοι σύνδεσμοι
Λυόμενοι σύνδεσμοι, ρακόρ ή φλάντζες, θα τοποθετηθούν:

α) στις συνδέσεις των σωλήνων με μηχανήματα, δεξαμενές, αντλίες κτλ., για την
δυνατότητα εύκολης αποσύνδεσής τους χωρίς ιδιαίτερη επέμβαση στο δίκτυο.
β) στην μία πλευρά κάθε δικλείδας απομόνωσης ή βαλβίδας αντεπιστροφής.
γ) σε ορισμένες θέσεις του δικτύου που θα καθοριστούν μετά από έγκριση της
επίβλεψης για την δυνατότητα εύκολης αποσύνδεσης του δικτύου.
14.4.3 Κρουνοί
Οι κρουνοί εκκένωσης θα είναι ορειχάλκινοι και θα συνδέονται με κοχλίωση με τις

σωληνώσεις.
Σελίδα | 41
15. Ενώσεις Σωληνώσεων

15.1 Σύνδεσμοι σωληνώσεων δικτύων
Όλες οι σωληνώσεις για κοχλιοτόμηση θα κοπούν με κόπτη σωληνώσεων. Θα

χρησιμοποιηθεί αρκετό λάδι κοπής κατά την διάρκεια της διαδικασίας κοπής για να
διατηρήσει το σπείρωμα ψυχρό και τις άκρες καθαρές. Πριν γίνουν οι συνδέσεις, όλα
τα άκρα των σωλήνων θα στρογγυλευτούν και οι σωλήνες θα καθαριστούν προσεκτικά,
καθώς και τα εξαρτήματα και τα άλλα μέρη της εγκατάστασης.
Μετά τα βίδωμα των σωλήνων δεν πρέπει να περισσεύουν περισσότερες από τρεις (3)
σπείρες.
Οι γαλβανισμένοι σιδηροσωλήνες μέχρι διαμέτρου Φ-2" θα συνδεθούν με
γαλβανισμένα κοχλιωτά εξαρτήματα (μούφες).
Σωλήνες διαμέτρου Φ-21/2" ή μεγαλύτερες μπορούν να συνδεθούν με κοχλιωτά
εξαρτήματα (μέχρι Φ-3") και με μηχανικούς συνδέσμους για διαμέτρους μεγαλύτερες
των Φ-3". Οι μούφες θα είναι από μαλακτό χυτοσίδηρο (μαγιάμπλ) με ενισχυμένα χείλη
στην περιοχή της εσωτερικής κοχλίωσης (κορδονάτα). Σαν υλικό παρεμβύσματος για
στεγάνωση θα χρησιμοποιηθεί teflon, που πρέπει να εμφανίζει ικανή αντοχή σε νερό
θερμοκρασίας από 2οC μέχρι 110οC και να μην παρουσιάζει οποιαδήποτε αλλοίωση,
φθορά ή διάλυση κατά την λειτουργία της εγκατάστασης. Επίσης δύναται να γίνει
χρήση κάναβης βαμμένης με μίνιο. Το υλικό στεγάνωσης τοποθετείται μόνο στο
αρσενικό σπείρωμα.
Μαύροι σιδηροσωλήνες μέχρι Φ-2" θα συνδεθούν με κοχλιωτά εξαρτήματα. Οι
κοχλιωτοί σύνδεσμοι είναι σύμφωνοι με τους γερμανικούς κανονισμούς ή τους
ισοδύναμους κανονισμούς ISO, κατασκευασμένοι με στεγανωτική ταινία σπειρώματος
ή λευκή συνδετική ενωτική ουσία.
Τα αρσενικά και τα θηλυκά σπειρώματα πρέπει να καθαρίζονται με συρμάτινη
βούρτσα. Συνθετική ουσία θα χρησιμοποιηθεί μόνο στα αρσενικά σπειρώματα και
πρέπει να ληφθεί πρόνοια για αποφυγή εισχώρησης της ουσίας, στις σωληνώσεις ή στα
εξαρτήματα. Οι σωληνώσεις και οι σύνδεσμοι θα ευθυγραμμιστούν και θα συσφιχτούν
με το χέρι, κατόπιν θα συστραφούν με κλειδί (μερικά ατελή σπειρώματα θα αφεθούν
εκτεθειμένα). Τα πλεονάζοντα σπειρώματα θα καθαριστούν με συρμάτινη βούρτσα
για να απομακρύνουν τα συνθετικά (στεγανωτικά) υλικά που έχουν απομείνει.
Μαύροι χαλυβδοσωλήνες διαμέτρου Φ-21/2" ή μεγαλύτερες, θα συνδεθούν με
συγκόλληση τόξου ή οξυγονοκόλληση, ή με φλάντζες. Οι φλάντζες θα είναι κλάσης ND-
Σελίδα | 42
10 σύμφωνα με το DIN-2501. Οι διακλαδώσεις θα γίνονται με γωνίες 45ο με

καμπύλωση κοντά στο σημείο σύνδεσης του προς διακλάδωση σωλήνα με σκοπό την
διευκόλυνση της ροής.
Όπου φλάντζες σύνδεσης ενώνονται με φλάντζες με επίπεδη μετωπική επιφάνεια, οι
συνδέουσες αυτές φλάντζες θα έχουν επίσης επίπεδη μετωπική επιφάνεια. Σε
φλαντζωτές συνδέσεις επίπεδης μετωπικής επιφάνειας θα χρησιμοποιηθεί
παρέμβυσμα με πλήρη μετωπική επιφάνεια. Οι φλαντζωτοί σύνδεσμοι θα βιδωθούν
χρησιμοποιώντας αυλακωμένο ορείχαλκο ή συνδετικούς δακτύλιους αμιάντου,
σύμφωνα με την λειτουργία τους και εξαγωγικούς χαλύβδινους κοχλίες και περικόχλια,
όπως ορίζουν οι Γερμανικοί Κανονισμοί, χρησιμοποιώντας δύο επίπεδες ροδέλες ανά
κοχλία, καθένα σε κάθε πλευρά του ζεύγους των φλαντζών. Όταν ο κοχλίας συσφιχθεί
πλήρως δεν πρέπει να προεξέχει λιγότερο από 2mm και περισσότερο από 7mm από το
περικόχλιο.
Τα υλικά παρεμβυσμάτων πρέπει να έχουν ικανή αντοχή για θερμοκρασίες από 2οC
μέχρι 110οC και να μην παρουσιάζουν οποιαδήποτε φθορά, αλλοίωση ή διάλυση κατά
την λειτουργία της εγκατάστασης.
15.2 Συγκολλούμενοι σύνδεσμο.
Οι αυλοί θα κοπούν μόνο με κόπτη σωλήνων και όλα τα ρινίσματα και το γρέζι θα
απομακρυνθούν. Το εξωτερικό του αυλού και το εσωτερικό του εξαρτήματος θα
καθαριστούν με σμυριδόπανο μέσου βαθμού σκληρότητας ή με σμυριδόχαρτο.
Η σμυριδόσκονη και τα μεταλλικά ρινίσματα πρέπει να απομακρυνθούν.
Το μίγμα κόλλησης πρέπει να εφαρμοσθεί ομαλά με μία βούρτσα στο εξωτερικό του
αυλού και στο εσωτερικό του εξαρτήματος. Να αποφευχθεί η χρήση των δακτύλων στο
άπλωμα της κόλλησης. Η ουσία κόλλησης που από ατύχημα θα προσβάλλει το μάτι
είναι επικίνδυνη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί ώστε να αποφευχθεί η άφεση
πλεονάζουσας κόλλησης στο εσωτερικό και εξωτερικό μέρος του τελειωμένου
συνδέσμου. Το εξάρτημα θα ολισθήσει επί του αυλού και θα συστραφεί για να
διανείμει την ουσία κόλλησης. Ο σύνδεσμος πρέπει να συγκολληθεί αμέσως, προτού
συγκεντρωθεί υγρασία στην ουσία κόλλησης (αυτό μπορεί αργότερα να προκαλέσει
διάβρωση. Θα πρέπει να θερμανθεί ομαλά, να πληρωθεί με υλικό κόλλησης και το
πλεονάζον να καθαρισθεί.
Όλοι οι προετοιμασμένοι σύνδεσμοι πρέπει να κατασκευασθούν πλήρως μέσα σε μία
εργάσιμη ημέρα. Ενιαίοι σύνδεσμοι, που παραμένουν ακόλλητοι κατά την διάρκεια της
νύχτας, πρέπει να αποσυναρμολογηθούν, να καθαρισθούν από την ουσία κόλλησης, να
Σελίδα | 43
επανακαθαρισθούν, να ξαναγεμίσουν με ουσία κόλλησης και να

επανασυναρμολογηθούν.
Το κράμα κόλλησης από 95% κασσίτερο και 5% αντιμόνιο θα χρησιμοποιηθεί σε όλες
τις εγκαταστάσεις νερού.
15.3 Συνδέσεις σωλήνων με μούφες
Οι συνδέσεις των τεμαχίων των σωλήνων κατά προέκταση ή διακλάδωση προς

διαμόρφωση των δικτύων θα εκτελεστεί για τους μαύρους σιδηροσωλήνες με
σπείρωμα και ραφή αποκλειστικά και μόνο με εξαρτήματα και ειδικά τεμάχια από
μαλακτοποιημένο χυτοσίδηρο (μαγιάμπλ) με ενισχυμένα χείλη στην περιοχή της
εσωτερικής κοχλίωσης (κορδονάτα). Στις θέσεις όπου απαιτείται αποσυναρμολόγηση
των σωλήνων θα τοποθετηθούν ρακόρ.
Οι συνδέσεις στις διακλαδώσεις των σωλήνων θα γίνονται με εξαρτήματα "ταυ".
Όλες οι συνδέσεις θα στεγανοποιούνται με κατάλληλο στεγανοποιητικό υλικό που θα
εναποτεθεί μόνο στο αρσενικό σπείρωμα και θα εγκριθεί από την επίβλεψη. Το
στεγανοποιητικό υλικό θα έχει την απαιτούμενη αντοχή στις φυσικές και χημικές
ιδιότητες του διερχόμενου ρευστού και δεν θα υφίσταται αλλοίωση από τις συνθήκες
πίεσης και θερμοκρασίας της κατάστασης λειτουργίας.
Μετά το "βίδωμα" των σωλήνων δεν πρέπει να περισσεύουν περισσότερες από τρείς
(3) σπείρες.
15.4 Συνδέσεις με κόλληση τόξου ή οξυγονοκόλλησης
15.4.1. Σιδηροσωλήνες
Για τους χαλυβδοσωλήνες χωρίς ραφή γίνεται χρήση οξυγονοκόλλησης ή

ηλεκτροσυγκόλλησης. Οι προς συγκόλληση επιφάνειες των άκρων των σωλήνων θα
έχουν κατάλληλη γωνία κλίσης.
Στις θέσεις όπου απαιτείται η δυνατότητα αποσυναρμολόγησης τοποθετούνται
φλάντζες. Τα υλικά παρεμβυσμάτων για επίτευξη στεγανότητας στις κοχλιώσεις και
φλάντζες πρέπει να εμφανίζουν επαρκή αντοχή σε νερό θερμοκρασίας τουλάχιστο
115οC χωρίς να πάθουν αλλοίωση, φθορά ή διάλυση μέσα στο νερό κατά την
λειτουργία της εγκαταστάσης. Τα χείλη των τεμαχίων σωληνώσεων θα λειαίνονται
προσεκτικά, ώστε να μη εμφανίζουν εσωτερικά προεξοχές ή ανωμαλίες που
Σελίδα | 44
εμποδίζουν τη ροή του νερού. Οι σωλήνες που θα συνδέονται με συγκόλληση

(ηλεκτρική ή οξυγόνου) θα έχουν υποστεί προηγούμενα κατάλληλο καθαρισμό και
διαμόρφωση των άκρων σύμφωνα με το DΙΝ-2559.
Όλες οι συγκολλήσεις θα γίνουν από επαγγελματίες συγκολλητές. Οι συγκολλητές θα
έχουν κατάλληλο πιστοποιητικό από αρμόδια υπηρεσία, και θα δοκιμασθούν σύμφωνα
με τα DIN-8560 ή άλλη γνωστή διαδικασία.
Όλες οι συγκολλήσεις οξυγόνου-ασετυλίνης, ηλεκτρικού τόξου και αερίου θα γίνουν
σύμφωνα με τους γερμανικούς κανονισμούς DIN ή τους ελληνικούς. Ο τεχνίτης θα
κάνει ελέγχους με ακτίνες Χ στις συγκολλήσεις σε όσα σημεία του υποδείξει η
επίβλεψη. Όλες οι επιφάνειες προς συγκόλληση θα προετοιμάζονται με ένα
εγκεκριμένο τρόπο, κατάλληλα κομμένες και καθαρισμένες.
Ο Εργολάβος θα είναι απόλυτα υπεύθυνος για την ποιότητα των συγκολλήσεων. Η
καταλληλότητά των θα προσδιορισθεί με τον έλεγχο των ικανοτήτων των αντίστοιχων
ηλεκτροσυγκολλητών ως προς την κατασκευή συγκολλήσεων ικανοποιητικών για τις
συνθήκες λειτουργίας και τα μηχανήματα που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν. Οι
ικανότητες των ηλεκτροσυγκολλητών θα ελεγχθούν στο εργοτάξιο σε διάφορες θέσεις
συγκόλλησης. Κάθε ραφή θα έχει χαρακτηριστική κωδική ένδειξη του
ηλεκτροσυγκολλητή που την εκτέλεσε. Σε περίπτωση που οι θερμοκρασίες των
σωλήνων που πρόκειται να συγκολληθούν είναι πολύ χαμηλές (πχ. 0oC), τότε τα υλικά
θα θερμαίνονται σε μήκος ενός μέτρου γύρω από το σημείο συγκόλλησης μέχρι
θερμοκρασίας 35oC περίπου και ύστερα θα συγκολλούνται.
Τα ηλεκτρόδια θα φυλάγονται μέσα σε ξηρό θερμαινόμενο χώρο και θα είναι
απαλλαγμένα από υγρασία προτού χρησιμοποιηθούν.
15.4.2. Χαλκοσωλήνες
Κατά την συγκόλληση τα άκρα του σωλήνα πρέπει να καθαριστούν επιμελώς με

ατσαλόμαλλο για να μην παρουσιάζουν ανωμαλίες. Η κοπή θα γίνεται με κατάλληλο
κοπτικό εργαλείο.
Η συγκόλληση θα γίνει με την βοήθεια εποξειδικής πάστας, που δεν πρέπει να μείνει
περισσότερο από δύο (2) ώρες στο σωλήνα ή το εξάρτημα. Το σημείο συγκόλλησης θα
θερμανθεί με "μπεκ" προπανίου με συνεχή μετακίνηση της φλόγας για ομοιόμορφη
κατανομή της θερμοκρασίας. Πρέπει να δοθεί προσοχή, ώστε να αποφευχθεί
υπερθέρμανση, που έχει σαν συνέπεια την καταστροφή της κόλλησης.
Σελίδα | 45
Στη συνέχεια θα τοποθετηθεί σύρμα συγκόλλησης στο διάκενο του σημείου

συγκόλλησης και η περίσσεια της κόλλησης και της πάστας θα απομακρυνθεί με
ύφασμα.
15.5 Σύνδεση ανόμοιων μετάλλων
Συνδέσεις μεταξύ σωλήνων, εξαρτημάτων, αναρτήρων και εξοπλισμού εν γένει από

διαφορετικά μέταλλα, θα μονώνονται έναντι απευθείας επαφής με χρήση διηλεκτρικού
μονωτικού υλικού.
Για την περίπτωση όπου χαλκοσωλήνες έρχονται απευθείας σε επαφή με μαλακό
χάλυβα, θα χρησιμοποιηθούν διηλεκτρικές ενώσεις ή σύνδεσμοι.
Πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε να εξασφαλισθεί ότι ο κατάλληλος σύνδεσμος
χρησιμοποιείται, με συνδετικούς δακτύλιους μόνωσης, και ότι κάθε δυνατή
προφύλαξη έχει ληφθεί έναντι δημιουργίας ηλεκτρολυτικής αντίδρασης. Ο τεχνίτης θα
ελέγξει κάθε σημείο των μονωτικών συνδέσμων και μονωτικών αναρτήρων με
ωμόμετρο, ώστε να εξασφαλίσει την καλύτερη μόνωση και απομόνωση του
συστήματος. Ο έλεγχος αυτός θα παρακολουθηθεί και από την επίβλεψη.
15.6 Φλάντζες, ρακόρ
Σε όλα τα δίκτυα σωληνώσεων, όπου τοποθετούνται βάνες, διακόπτες, φίλτρα,

συσκευές, μηχανήματα, αντλίες, όργανα κτλ., θα εγκατασταθούν φλάντζες ή ρακόρ,
ώστε να είναι δυνατή η αποσύνδεση αυτών.
Οι λυόμενοι σύνδεσμοι μέχρι διαμέτρου Φ-2" θα είναι τύπου "ρακόρ" κατά DIN-2993,
με κωνική έδραση, μαύροι ή γαλβανισμένοι ανάλογα με το δίκτυο σωληνώσεων στο
οποίο τοποθετούνται.
Πίεση λειτουργίας 10atm για θερμοκρασία νερού μέχρι 120οC.
Για μεγαλύτερες διαμέτρους, πάνω από Φ-2", θα τοποθετούνται λυόμενοι σύνδεσμοι
τύπου "φλαντζών" με κοχλιωτή σύνδεση για δίκτυο γαλβανισμένων σιδηροσωλήνων,
DIN-2566, ή με ηλεκτροσυγκολλητή σύνδεση, DIN-2576, για χαλυβδοσωλήνες χωρίς
ραφή.
Πίεση λειτουργίας 10atm για θερμοκρασία νερού μέχρι 120οC.
Σελίδα | 46
Περάσματα και χιτώνια(inserts and sleeves)
16. Περάσματα και χιτώνια (inserts and sleeves)

Ο τεχνίτης θα σχεδιάσει την εργασία του πριν από την τελική κατασκευή των
διαχωριστικών και θα εγκαταστήσει όλα τα περάσματα και χιτώνια (inserts and sleeves)
που είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση της εργασίας τους. Θα προμηθευτούν και
εγκατασταθούν χιτώνια σωλήνων για όλους τους σωλήνες που διέρχονται μέσω
διαχωριστικών στοιχείων , δαπέδων, χωρισμάτων οροφών, κλπ. Τα χιτώνια θα έχουν
αρκετό μήκος, ώστε να επεκταθούν σε όλο το πάχος της κατασκευής σε ισόπεδα άκρα
με το τελείωμα κάθε πλευράς, εκτός αν προδιαγράφεται διαφορετικά.
Χιτώνια σωλήνων διαμέσου διαχωριστικων ή άλλων χωρισμάτων ή οροφών, θα είναι
σωλήνες συμβατού υλικού. Τα χιτώνια των εξωτερικών χωρισμάτων θα είναι αρκετά
μεγάλα ώστε να επιτρέπουν καλαφάτισμα, ούτως ώστε να είναι υδατοστεγή.
Για το καλαφάτισμα θα χρησιμοποιηθεί σχοινί αμιάντου και σιλικόνη.
Οι σωλήνες που διέρχονται μέσω χιτωνίων κατά την είσοδό τους στα μηχανοστάσια ή
διέρχονται από ένα πυροδιαμέρισμα σε ένα άλλο πρέπει να εγκατασταθούν όπως
ορίζουν οι κανονισμοί πυροπροστασίας.
Όπου οι σωληνώσεις διέρχονται από υγρές περιοχές τα χιτώνια θα εφοδιάζονται με
στεγανές φλάντζες (σταμάτημα νερού).
Τα χιτώνια δαπέδου θα εκτείνονται 25mm πάνω από το δάπεδο για να εμποδίσουν το
νερό από πλύσιμο και σφουγγάρισμα να στάξει στην οροφή του κάτω ορόφου. Τα
χιτώνια για γυμνούς (αμόνωτους) σωλήνες θα είναι μεγαλύτερα κατά (2) μεγέθη από
τους διερχόμενους σωλήνες.
Τα χιτώνια για μονωμένους σωλήνες θα είναι αρκετά μεγάλα για να καλύψουν το
πλήρες πάχος του καλύμματος του σωλήνα με περιθώριο για διαστολή και συστολή.
Όπου οι σωλήνες διέρχονται μέσω σχαρών, θα ανοιχθούν οπές στη σχάρα και θα
τοποθετήσει χιτώνια από χαλυβδοσωλήνα, ένα μέγεθος μεγαλύτερο από το σωλήνα
που διέρχεται από τη σχάρα στο σημείο αυτό. Τα χιτώνια δεν θα χρησιμοποιηθούν σαν
στηρίγματα, και σε όλες τις περιπτώσεις οι σωλήνες θα είναι ανεξάρτητοι από τα
χιτώνια. Τα χιτώνια διαμέσου καλυμμάτων σχαρών θα εφοδιάζονται με στεγανές
φλάντζες ώστε να εξασφαλίζεται η στεγανότητα του συνδέσμου.
Σελίδα | 47
Αναρτήσεις στηρίγματα και αγκύρια σωληνώσεων
17. Αναρτήσεις στηρίγματα και αγκύρια σωληνώσεων

Η εγκατάσταση αναγκαία στηρίγματα, οδηγούς (guide points) και αγκύρια (fix points)
για τις σωληνώσεις, άλλα συστήματα ή εξοπλισμό, σύμφωνα με τις προδιαγραφές και
τις οδηγίες της επίβλεψης.
Οι σωλήνες θα αναρτηθούν ξεχωριστά. Δεν επιτρέπεται να στηριχθούν ή να
κρεμαστούν σωλήνες από άλλους σωλήνες. Τα σημεία από τα οποία διέρχονται οι
σωλήνες διαμέσου διαχωριστικών ή δαπέδων και οι συνδέσεις στις εγκαταστάσεις, τον
εξοπλισμό κλπ., δεν αποτελούν σημεία στήριξης των σωλήνων. Το μέγεθος κάθε
στηρίγματος θα είναι τέτοιο ώστε να στηρίζει όχι λιγότερο από (1,5) φορά το ολικό
βάρος του σωλήνα και του νερού που μεταφέρει.
Οι κατακόρυφες σωληνώσεις θα στηριχθούν κατάλληλα στη βάση ή όπως δείχνεται για
να φέρουν όλο το βάρος του σωλήνα και θα οδηγούνται με εγκεκριμένα στηρίγματα
(clamps) σωλήνων και κολάρων. Διακλαδώσεις από κατακόρυφες σωληνώσεις δεν θα
χρησιμοποιηθούν σαν στήριγμα για την κατακόρυφη σωλήνωση. Όλα τα στηρίγματα
και τα αγκύρια θα κατασκευασθούν είτε από γαλβανισμένο χάλυβα, είτε θα βαφούν
με (2) στρώσεις εμπλουτισμένου μίνιου πριν από την εγκατάστασή τους.
Τα δίκτυα σωληνώσεων που οδεύουν κατά ομάδες ή μεμονωμένα θα στηρίζονται
επαρκώς στην φέρουσα κατασκευή. Οι κατακόρυφες σωληνώσεις θα στερεώνονται
μέσω κατάλληλης σιδηροκατασκευής και στηριγμάτων με σχήμα που η διατομή του
εξαρτάται από τη διατομή του σωλήνα.
Σε εξωτερικές ή σε εσωτερικές συνθήκες μεγάλης υγρασίας, όλες οι αναρτήσεις και τα
στηρίγματα θα είναι γαλβανισμένα εν θερμώ μετά την κατασκευή και σε περίπτωση
που η γαλβανισμένη επιφάνεια καταστραφεί κατά την εγκατάσταση, η όλη επιφάνεια
θα ξυστή με σύρμα και βαφεί με (2) στρώσεις εγκεκριμένου εμπλουτισμένου μίνιου.
Στηρίγματα, ράβδοι και αναρτήσεις θα είναι γαλβανισμένα όταν χρησιμοποιούνται με
γαλβανισμένη σωλήνα.
Εκτός από τις περιπτώσεις όπου χρησιμοποιούνται σαν σημεία πάκτωσης ή στηρίγματα
για κατακόρυφες σωλήνες, τα στηρίγματα των σωλήνων θα εγκατασταθούν με σκοπό
να επιτρέψουν την ελεύθερη κίνηση λόγω διαστολών και συστολών.
Τα στηρίγματα θα τοποθετηθούν δίπλα στις ενώσεις, αλλαγές διευθύνσεων και
διακλαδώσεις.
Μονές σωληνώσεις που αναρτώνται από οροφές στηρίζονται με ράβδους ανάρτησης.
Όπου δύο ή περισσότεροι σωλήνες εμπλέκονται, θα χρησιμοποιηθεί κοινό στήριγμα, η
Σελίδα | 48
δε απόσταση στηριγμάτων των σωληνώσεων καθορίζεται με βάση το μέγεθος του

μικρότερου σωλήνα.
Πολλαπλοί σωλήνες που οδεύουν κατά μήκος θα στηρίζονται με ειδικά
κατασκευασμένο σκελετό καναλιών, σταθερά προσδεμένο στο δάπεδο ή και στην
οροφή, όπως είναι αναγκαίο. Όλοι οι σωλήνες θα διαταχθούν έτσι ώστε να ολισθαίνουν
πάνω στα χαλύβδινα στηρίγματα και θα προβλεφθούν μπουλόνια "U" ώστε να
σχηματίζεται ένας σταθερός οδηγός.
Διπλά περικόχλια και ροδέλες, δηλαδή περικόχλιο στήριξης και περικόχλιο ασφάλισης,
θα χρησιμοποιηθούν σε όλες τις ράβδους ανάρτησης και στα μπουλόνια U.
Όλα τα στηρίγματα μη μονωμένων σωλήνων ή χαλκοσωλήνων θα εξοπλισθούν με
ελαστικό παρέμβυσμα, πάχους τουλάχιστον 4mm. Όλα τα στηρίγματα για μονωμένους
σωλήνες θα τοποθετηθούν έτσι, ώστε το χαλύβδινο στήριγμα να μην έρχεται σε επαφή
με την επιφάνεια του σωλήνα.
Για την προστασία της μόνωσης του σωλήνα στα σημεία ανάρτησης, ο σωλήνας με την
μόνωση θα περιβληθεί με πλαστικό σωλήνα από PVC μήκους τουλάχιστον 3xD, όπου D
είναι η διάμετρος του σωλήνα.
Δίκτυα σωληνώσεων που υπόκεινται σε θερμική κίνηση και διαμέτρου σωλήνων
μεγαλύτερης των 50mm θα στηριχθούν σε κυλιόμενες ράβδους ή κυλινδρικά
στηρίγματα. Οδηγοί σωλήνων θα τοποθετηθούν όπου χρειάζονται για να εξασφαλίσουν
ευθυγράμμιση των σωλήνων και να εμποδίσουν κάμψεις σε μεγάλες διαδρομές.
Αντικραδασμικά θα εγκατασταθούν εάν είναι αναγκαίο για να περιορίζουν υπερβολικές
μετακινήσεις, παλμικές κινήσεις ή κραδασμούς των σωλήνων. Τα αντικραδασμικά θα
εγκατασταθούν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή τους και θα υποβληθούν
λεπτομέρειες για έγκριση από την επίβλεψη.
Αγκύρια ράουλων ή ισοδύναμοι σφιγκτήρες θα χρησιμοποιηθούν για να στερεώνουν
βραχίονες και στηρίγματα σε κατασκευές σκυροδέματος.
Βραχίονες και στηρίγματα προσαρμοσμένα σε μεταλλικά δδιαχωριστικά θα
στερεωθούν με πώματα διαστολής ή άλλα κατάλληλα στηρίγματα.
Ξύλινα πώματα δεν θα χρησιμοποιηθούν.
Η στήριξη κοχλιών σε φύλλα υλικού ή κοίλα χωρίσματα θα γίνει με συνδετικά
μπουλόνια ή άλλη εγκεκριμένη μέθοδο. Οι κοχλίες που χρησιμοποιούνται για την
στήριξη εξαρτημάτων γαλβανισμένων ή εξαρτημάτων από κράμα αλουμινίου ή
εξοπλισμού θα έχουν το ίδιο τελείωμα.
Σελίδα | 49
Ορειχάλκινοι κοχλίες θα χρησιμοποιηθούν για να στερεώσουν εξαρτήματα ή εξοπλισμό

κατασκευασμένο από χαλκό, ορείχαλκο, μπρούντζο, ή μέταλλο όπλων και θα έχουν το
ίδιο τελείωμα.
Οι αναρτήσεις των σωλήνων ή τα στηρίγματα θα είναι σύμφωνα με τους παρακάτω

πίνακες:
α) Μέγιστη απόσταση μεταξύ στηριγμάτων (σε "m").
Ονομαστική διάμετρος
Χαλυβδοσωλήνες Χαλκοσωλήνες
(mm) Οριζ. Οριζ. Κατα Οριζ. Οριζ.

Κατακό αμόνωτη μονωμένη κόρυφη αμόνωτη μονωμένη ρυφη
10 1,8 1,7 2,2 1,2 1,0

1,2
15 1,8 2,0 2,2 1,2 1,4
1,2
18 2,4 2,4 3,0 1,4 1,4
1,4
25 2,4 2,4 3,0 1,7 1,5
1,7
32 2,7 2,7 3,3 1,7 1,5
1,9
40 3,0 2,7 3,7 2,0 1,8
2,2
50 3,0 2,9 3,7 2,0 1,8
2,2
65 3,6 3,2 4,5 2,0 1,8
2,2
80 3,6 3,2 4,8 2,4 2,2
2,6
100 3,9 3,6 4,8 2,7 2,5
2,9
Σελίδα | 50
125 4,2 3,9 5,2

150 4,2 4,2 5,2
200 4,5 4,2 5,6
250 5,1 4,5 6,3
300 5,9 5,0 7,3
β) Μεγέθη σιδηρών ταινιών και ράβδων
Ονομαστική Επίπεδες σιδηρές Μέγεθος Κοχλίες U

διάμετρος ταινίες ράβδου
(mm) (mm) (mm) (mm)
10 25 x 3 6 6
15 25 x 3 6 6
20 25 x 3 6 6
25 25 x 3 6 6
32 40 x 5 6 6
40 40 x 5 10 10
50 40 x 5 10 10
65 50 x 6 12 12
80 50 x 6 12 12
100 50 x 6 12 12
125 50 x 6 15 15
150 50 x 6 15 15
Για χυτοσιδηρούς σωλήνες, οι αναρτήσεις δεν πρέπει να απέχουν περισσότερο από

2,0m μεταξύ τους. Όπου τα συγκροτήματα εξαρτημάτων σωλήνων εδάφους είναι
μήκους μεγαλύτερου από 1,5m οι αναρτήσεις θα εγκατασταθούν για την στήριξη του
συγκροτήματος.
Η απόσταση μεταξύ των στηριγμάτων για χυτοσιδηρές σωληνώσεις δεν θα πρέπει να
υπερβαίνει τα 0,75m πριν και μετά τον σύνδεσμο.
Σελίδα | 51
Οι πλαστικές σωληνώσεις θα στηρίζονται σύμφωνα με τις υποδείξεις του

κατασκευαστή.
Μετά την εγκατάσταση των συστημάτων σωληνώσεων, τη δοκιμή τους και τη θέση τους
σε ικανοποιητική λειτουργία, τα περικόχλια των ράβδων ανάρτησης και τα περικόχλια
συναρμολόγησης θα συσφιχθούν καλά, ώστε να αποφευχθεί κάθε μετακίνηση των
περικοχλίων.
Οι ράβδοι στήριξης των σωληνώσεων ή πολύ περισσότερο τα βιομηχανοποιημένα
στηρίγματα σωληνώσεων θα δίνουν τη δυνατότητα αυξομείωσης του μήκους τους για
να μπορεί να ρυθμισθεί κατάλληλα η κλίση των σωληνώσεων και ύστερα από τη
τοποθέτησή τους. Οι διάμετροι των ράβδων ανάρτησης των σωληνώσεων θα είναι
σύμφωνες με τον ακόλουθο πίνακα:
Ονομαστική διάμετρος σωλήνα Διάμετρος ράβδου

3/4" μέχρι 2" 3/8"
21/2 μέχρι 3" 1/2"
4" μέχρι 5" 5/8"
6" 3/4"
8" μέχρι 12" 7/8"
Η ανάρτηση με πριονωτές μεταλλικές ταινίες θα πραγματοποιείται κατά το σύστημα

Eraflex με την χρήση:
- μεταλλικά γαλβανισμένα στοιχεία (eyes) ανάρτησης της ταινίας.
- πριονωτή γαλβανισμένη χαλύβδινη ταινία.
- μηχανισμοί ασφάλισης της ταινίας.
Όλο το σύστημα ανάρτησης θα στερεώνεται στην σιδηροκατασκευή με κατάλληλα
στηρίγματα ανάλογα με την περίπτωση, πχ. βύσματα κτλ., όπως περιγράφεται στην
συνέχεια:
Όταν δεν είναι δυνατή η με σιδηροκατασκευή ανάρτηση, πχ. μη ύπαρξη δοκών κτλ.,
ώστε τα βύσματα να εργάζονται σε διάτμηση, τότε η σιδηρά ράβδος θα διαπερνά την
πλάκα από μπετόν και θα καταλήγει σε χαλύβδινο έλασμα, λαπάτσα, με το οποίο θα
αποτελεί ένα σώμα. Η λαπάτσα θα υπολογιστεί για να αντέχει στο φορτίο των
σωληνώσεων.
Όπου απαιτείται κατά την ανάρτηση των δικτύων θα τοποθετούνται αντιδονητικά για
την αποφυγή μετάδοσης κραδασμών. Επίσης θα ληφθέν υπόψη οι συστολές και
Σελίδα | 52
διαστολές των σωληνώσεων με την πρόβλεψη σταθερών σημείων, πάκτωση, και

ελεύθερων, που θα επιτρέπουν την μετακίνηση των σωλήνων.
Σελίδα | 53
Μονώσεις
18. Μονώσεις
18.1 Γενικά
Η μόνωση θα είναι πλήρης με όλα τα απαιτούμενα υλικά, συμπεριλαμβανομένης της

προστασίας της μόνωσης, που θα προμηθευθεί και θα εφαρμοσθεί όπως απαιτείται
από τις προδιαγραφές.
Το υλικό πρέπει να είναι καινούργιο, αρίστης ποιότητας για την αντίστοιχη κλάση και
κατάλληλο για την συγκεκριμένη περίπτωση. Το υλικό της θερμικής μόνωσης θα είναι
απαλλαγμένο από αμίαντο και απαλλαγμένο επίσης από απαράδεκτες οσμές στη
θερμοκρασία στην οποία θα χρησιμοποιηθεί, για να μην αλλοιώνεται κάτω από τις
συγκεκριμένες συνθήκες από συμπυκνώματα και ικανό να εφαρμοσθεί στις
συγκεκριμένες επιφάνειες, χωρίς να παθαίνει διάβρωση στις συνθήκες του εργοταξίου.
Μονωτικά υλικά οργανικής προέλευσης, όπως πχ. φελλός, μετάξι κτλ., πρέπει να έχουν
υποστεί κατάλληλη επεξεργασία για να μην προσβάλλονται από οργανικά παράσιτα και
θα χρησιμοποιούνται μόνο σε ορατές εγκαταστάσεις.
Καμία επικάλυψη δεν θα τοποθετηθεί στις γραμμές σωληνώσεων ή σε άλλο
εξοπλισμό, προτού τα συστήματα δοκιμασθούν και εγκριθούν από τον εκπρόσωπο
του εργοδότη. Η μόνωση θα τοποθετηθεί μόνον από ειδικευμένους τεχνίτες. Η εργασία
θα είναι άριστης ποιότητας από κάθε άποψη. Θα ακολουθηθούν πιστά οι υποδείξεις
του κατασκευαστή σχετικά με την μέθοδο τοποθέτησης και στερέωσης.
Όλη η μόνωση θα τοποθετηθεί σταθερά και καθαρά, με ακέραια τεμάχια, εκτός από τις
περιπτώσεις όπου το τεμάχιο πρέπει να κοπεί ή να λοξευθεί στις γωνίες. Όλη η μόνωση
θα τοποθετηθεί σε καθαρές, στεγνές επιφάνειες και τα συνεχόμενα τμήματα θα
καρφωθούν μαζί σταθερά. Η μόνωση θα είναι συνεχής διαμέσου αναρτήσεων σωλήνων
ή αεραγωγών.
Όλα τα δίκτυα σωληνώσεων θα μονωθούν ξεχωριστά. Γειτονικοί ή παράλληλοι σωλήνες
δεν θα μονωθούν μαζί. Θα ληφθεί πρόνοια για την ελεύθερη διαστολή όλης της
μόνωσης όταν είναι αναγκαίο.
Όπου η μόνωση τοποθετηθεί σε επιφάνειες που μπορεί να λειτουργούν σε
θερμοκρασίες χαμηλότερες από 16οC θα επεξεργασθεί με ένα άφλεκτο και άοσμο υγρό
το οποίο ξηραινόμενο αποκτά ξεχωριστό χρώμα από το μονωτικό υλικό, ή θα
τοποθετηθεί ολοκληρωμένη στεγάνωση έναντι υδρατμών, με διαπερατότητα όχι
μεγαλύτερη από 0,019smn.
Σελίδα | 54
Μονώσεις
Η θερμική μόνωση στα μηχανοστάσια και στο ύπαιθρο θα προστατεύεται με κάλυμμα

από φύλλο αλουμινίου, ελάχιστου πάχους 0,6mm ασφαλισμένο είτε με περτσίνια, είτε
με συνδέσμους μανδάλωσης με τέτοιο τρόπο, ώστε να προλαμβάνεται φθορά της
στεγάνωσης της μόνωσης. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην τελειωμένη επιφάνεια
όλης της θερμικής μόνωσης και στην επένδυση η οποία πρέπει να παρουσιάζει μία
καθαρή και συμμετρική όψη ευθυγραμμισμένη με την εξωτερική επιφάνεια των
σωλήνων.
Όλες οι τραχείς, ανώμαλες ή ελαττωματικές επιφάνειες θα απομακρυνθούν και θα
αντικατασταθούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις της επίβλεψης. Η θερμική μόνωση που
είναι τοποθετημένη σε χαμηλή στάθμη (μέχρι ύψους 1,8m από το έδαφος) στους
μηχανικούς διαδρόμους θα προστατεύεται με γαλβανισμένα μεταλλικά ελάσματα
πάχους 0,6mm. Στις θέσεις τερματισμού της μόνωσης των σωλήνων θα τοποθετηθούν
περιλαίμια συγκράτησης από λεπτή ορειχάλκινη ταινία πάχους 0.3-0.4mm και πλάτους
20-30mm.
Για να εξασφαλισθεί ότι η μόνωση τοποθετήθηκε σωστά και με το σωστό πάχος,

δειγματοληπτικά θα κοπεί ένα από τα τμήματα της τελικής επικάλυψης. Αν όμως
προκύψουν ελαττώματα, ο τεχνίτης πρέπει να κόψει δύο ακόμη τμήματα για
επιθεώρηση. Αν και πάλι ανακαλυφθούν ελαττώματα, ο τεχνίτης θα απομακρύνει με
έξοδα του όλη την επικάλυψη και θα προμηθεύσει και θα τοποθετήσει νέα μόνωση η
οποία θα ικανοποιεί την επίβλεψη.
18.2 Μόνωση Σωληνώσεων Νερού
Η μόνωση θα τοποθετηθεί σύμφωνα με τις συστάσεις της εταιρίας κατασκευής της,

"περαστή", ή με κατά μήκος άνοιγμα των τεμαχίων της μόνωσης, με κοπή στην
γενέτειρα του κυλίνδρου και με χρήση της από τον κατασκευαστή συνιστώμενης κόλας
για την συγκόλληση τόσο της διαμήκους τομής, όσο και των εγκάρσιων συνδέσεων
μεταξύ των διαδοχικών τεμαχίων της μόνωσης ή με κούμπωμα της ενσωματωμένης
διάταξης στεγανοποίησης (φερμουάρ), εφ' όσον χρησιμοποιηθεί τέτοια μόνωση.
Η μόνωση των φλαντζών, λυόμενων συνδέσμων, βανών και λοιπών εξαρτημάτων θα
γίνεται με ειδικά προκατασκευασμένα κομμάτια ή με κομμάτια μονωτικού που θα
τοποθετούνται στο εργοτάξιο της ίδιας αγωγιμότητας και πάχους με την μόνωση των
αντίστοιχων σωλήνων.
Σελίδα | 55
Μονώσεις
Όταν χρησιμοποιούνται κομμάτια μονωτικού, οι γωνίες θα μονώνονται με τρία

τουλάχιστον κομμάτια, τα δε υπόλοιπα εξαρτήματα θα μονώνονται με τόσα κομμάτια
ώστε να διατηρείται το σχήμα τους. Τα κομμάτια της μόνωσης θα ενώνονται με κόλα.
Όπου τα εξαρτήματα δεν μονώνονται, η μόνωση θα τερματίζει κοντά τους πάνω σε
δακτυλίδια γαλβανισμένα και το κενό μεταξύ μόνωσης και δακτυλιδιού θα γεμίζει με
μονωτικό τσιμέντο.
Η μόνωση των σωληνώσεων δεν θα διακόπτεται στους αναρτήρες και στα χιτώνια
διέλευσης. Στους αναρτήρες θα τοποθετούνται προστατευτικά περιβλήματα μήκους 30
cm, κατά προτίμηση από σιδηροσωλήνα ή από λαμαρίνα γαλβανισμένη πάχους 1.5mm.
Στα σημεία ανάρτησης σωληνώσεων κάτω των 2", μεταξύ των περιβλημάτων και τις
μονώσεις δεν θα παρεμβάλλεται κανένα άλλο προστατευτικό μέσο. Στα σημεία
ανάρτησης των σωληνώσεων 2" και άνω καθώς και στα χιτώνια όλων των σωληνώσεων
θα παρεμβάλλεται κατάλληλα επεξεργασμένο ξύλο, φελλός ή πάπλωμα ορυκτών ινών.
Εναλλακτικά στα σημεία ανάρτησης δύναται να τοποθετηθούν ειδικά κοχύλια PU.
Στους υπαίθριους χώρους οι μονώσεις θα προστατεύονται με φύλλο αλουμινίου
πάχους 0,6mm που θα διαμορφώνεται κατάλληλα κατά τους εγκάρσιους και διαμήκεις
αρμούς, οστά τα μορφής U χείλη να υπερκαλύπτονται, αφού προηγούμενα
τοποθετηθεί ειδική μάζα στεγάνωσης και κοχλιωθούν με ανοξείδωτους κοχλίες
(λαμαρινόβιδες) σε αποστάσεις 10 cm (κατά μέγιστο 15 cm.). Μετά την κατασκευή ο
Εργολάβος υποχρεώνεται να προβεί σε βαφή του μεταλλικού μανδύα της μόνωσης με
τρεις στρώσεις ελαιοχρώματος δηλαδή μια στρώση προετοιμασίας και δυο στρώσεις
τελικής βαφής.
18.3 Μόνωση Σωλήνων Ατμού
Οι σωληνώσεις προσαγωγής ατμού θα μονωθούν με ειδικά κοχύλια από πετροβάμβακα

πάχους 3cm με επένδυση φύλου αλουμινίου. Τα τμήματα δικτύων στο ύπαιθρο θα
καλύπτονται και με φύλλα αλουμινίου πάχους 0,6mm.
Ο Εργολάβος επίσης θα είναι υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει για την ασφαλέστερη
σφράγιση του αλουμινίου και ειδική κόλα εφαρμοζόμενη στο αλουμίνιο όσο και στη
ταινία, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Επίβλεψης.
Σελίδα | 56
Τοποθέτηση οργάνων
19. Τοποθέτηση οργάνων

Η τοποθέτηση οργάνων προβλέπεται για όλα τα συστήματα όπως περιγράφεται
παρακάτω και/ή σε επί μέρους τμήματα συστημάτων ή οπουδήποτε αλλού που
φαίνεται στα σχέδια. Όπου δεν στερεώνονται απευθείας στον εξοπλισμό, τις
σωληνώσεις ή αγωγούς είναι σκόπιμο να δημιουργούνται ειδικοί θάλαμοι που να
περιέχουν μετρητές εξ αποστάσεως.
Μετρητές πίεσης ή ύψους άμεσης ανάγνωσης προβλέπονται σε όλους τους συμπιεστές,
αντλίες (εισαγωγή και εξαγωγή), εναλλάκτες θερμότητας, δοχεία θερμού νερού,
κυλίνδρους, συλλέκτες γενικά, μειωτές πιέσεως (εισαγωγή και εξαγωγή), συνδέσεις
εισαγωγής ατμού σε διάφορα μηχανήματα όπως coil εναλλακτών θερμότητας, κλπ. και
όπως κατά οποιοδήποτε άλλο τρόπο αναφέρεται στις προδιαγραφές.
Μετρητές θερμοκρασίας άμεσης ανάγνωσης προβλέπονται σε όλους τους εναλλάκτες
θερμότητας, δοχεία θερμού νερού, συλλέκτες συμπυκνωμάτων, ψυκτικός εξοπλισμός,
σε όλες τις συνδέσεις της πρωτεύουσας ροής, όλους τους συλλέκτες, σε όλες τις
συνδέσεις προσαγωγής και επιστροφής σε κτίρια στο σημείο εισόδου (στο πλησιέστερο
μηχανοστάσιο) και σε όλες τις κύριες συνδέσεις προσαγωγής και επιστροφής με τα
επιμέρους μηχανοστάσια.
Όλα τα φίλτρα προβλέπεται να έχουν μετρητές διαφορετικής πίεσης τύπου πλακός
στερεωμένο απευθείας κατά πλάτος του κάθε φίλτρου, ή κεκλιμένου μανομέτρου
στερεωμένο απευθείας στο περίβλημα της συσκευής.
19.1 Θέσεις οργάνων διακοπής
Όργανα διακοπής και ρυθμίσεως θα εγκατασταθούν σ' όλα τα δίκτυα σωληνώσεων,

τους δευτερεύοντες κλάδους και στήλες, τις παροχές και επιστροφές των
μηχανημάτων, το μηχανοστάσιο. Τα όργανα διακοπής, συρταρωτές δικλείδες (gate
valves) ή σφαιρικές δικλείδες (ball valves), τα όργανα ρυθμίσεως ρυθμιστικές δικλείδες
(διακόπτες, globe valves), οι βαλβίδες αντεπιστροφής, οι κρουνοί κλπ. θα είναι όπως
φαίνονται στα σχέδια ή χρειάζονται για την καλή λειτουργία, ρύθμιση και ισορροπία
των διάφορων συστημάτων.
19.2 Τύποι οργάνων διακοπής
Τα όργανα διακοπής ρύθμισης, αντεπιστροφής κλπ., πρέπει να είναι κατάλληλα για τις
πιέσεις και θερμοκρασίες των δικτύων που εξυπηρετούν. Μέχρι διαμέτρου Φ-2" από
χυτό φωσφορούχο μπρούτζο (rot guss) ή σφυρήλατο ορείχαλκο (forged brass) με
Σελίδα | 57
Έλεγχος δονήσεων
σπείρωμα κλάσεως πιέσεως ΝD-10 κατά DΙΝ-2401 και από διάμετρο Φ-21/2" και πάνω
θα είναι από φαιό χυτοσίδηρο (graw guss) με φλάντζες κλάσεως πιέσεως ΝD-10 κατά
DΙΝ-2401. Τα αποφρακτικά όργανα θα είναι σφαιρικές δικλείδες (ball valves) μέχρι Φ-2"
και συρταρωτές δικλείδες (gate valves) από Φ-21/2" (65 mm) και πάνω.
19.3 Βαλβίδες δικτύων σωληνώσεων
Τα όργανα διακοπής και ρύθμισης θα είναι βάνες, διακόπτες, βαλβίδες αντεπιστροφής,

κρουνοί κτλ., όπως φαίνεται στα σχέδια ή απαιτείται για την καλή λειτουργία, ρύθμιση
και ισορροπία των διαφόρων συστημάτων.
Τα όργανα θα είναι κατάλληλα για τις πιέσεις και θερμοκρασίες λειτουργίας των
δικτύων που εξυπηρετούν.
Μέχρι διαμέτρου Φ-2" είναι ορειχάλκινα ποιότητας gun metal. Πάνω από Φ-2" θα είναι
χυτοσιδηρά με φλάντζες, κατάλληλα για πίεση λειτουργίας 15atm και θερμοκρασία
μέχρι 150οC.
Θα εγκατασταθούν βαλβίδες σε όλες τις συνδέσεις γραμμών διακλάδωσης προς κύριες
γραμμές και στις κύριες γραμμές ή διακλαδώσεις όπου απαιτείται, προς επίτευξη
απομόνωσης κάθε συστήματος. Συρταρωτές βαλβίδες θα εγκατασταθούν σε κάθε
πλευρά των βαλβίδων ελέγχου ή του εξοπλισμού. Οι βαλβίδες παράκαμψης θα έχουν
σφαιρικό σχήμα και θα είναι της αυτής ποιότητας με την ρυθμιστική βαλβίδα η οποία
παρακάμπτεται. Όλες οι ρυθμιστικές βαλβίδες θα εξοπλισθούν με διάταξη
παράκαμψης βαλβίδων και με μανόμετρα πριν και μετά την βαλβίδα ελέγχου.
Γενικά, βαλβίδες Φ-2" ή μικρότερες θα είναι κοχλιωτές. Βαλβίδες Φ-21/2" και
μεγαλύτερες θα είναι φλαντζωτές. Συρταρωτές βαλβίδες απαιτούνται όπου η
λειτουργία είναι τελείως ανοιχτή ή τελείως κλειστή. Σφαιρικές βαλβίδες απαιτούνται
για λειτουργία στραγγαλισμού και για παρακάμψεις.
Βαλβίδες ανακούφισης θα εγκατασταθούν όπου απαιτηθεί από την μελέτη εφαρμογής
που θα εκπονήσει ο εργολάβος.
Όλες οι βαλβίδες που δεν είναι κανονικά προσιτές από τον χειριστή, θα εφοδιαστούν
με ράβδο χειρισμού ή με αλυσιδωτό μηχανισμό χειρισμού.
19.4 Μανόμετρα
Θα εγκατασταθούν μανόμετρα στην είσοδο και στην έξοδο όλων των βαλβίδων πίεσης,
των φίλτρων, των αντλιών και του υπόλοιπου εξοπλισμού όπου μία αλλαγή πίεσης
Σελίδα | 58
μπορεί να συμβεί. Η κλίμακα των δεικτών θα είναι ανάλογη με τις προβλεπόμενες

πιέσεις, ούτως ώστε η μέση ανάγνωση να είναι στο μέσο της κλίμακας. Όλα τα
μανόμετρα θα εφοδιαστούν με βαλβίδες που θα επιτρέπουν την εναλλαγή ή την
αντικατάσταση.
Όλα τα μανόμετρα θα εξοπλισθούν με βελονοειδή βαλβίδα. Μανόμετρα που θα
εγκατασταθούν όπου οι πιέσεις είναι παλμικές ή κρουστικού χαρακτήρα, όπως στις
γραμμές πεπιεσμένου αέρα, θα εξοπλισθούν με ένα snubber.. Στις πλευρές
αναρρόφησης όλων των αντλιών θα εγκατασταθούν μανόμετρα.
Οι μετρητές πίεσης που προσαρμόζονται σε εγκαταστάσεις και σωληνώσεις θα έχουν
πλάκα ένδειξης από 0bar μέχρι όχι λιγότερο από 1,50-φορά και όχι περισσότερο από
την διπλάσια της κανονικής πίεσης σε λειτουργία. Όταν προσαρμόζονται σε δοχεία
πίεσης οι μετρητές θα έχουν πίνακες ενδείξεων με διάμετρο όχι μικρότερη από Φ-
150mm με περίβλημα από στιλβωμένο ορείχαλκο ή επιχρωμιωμένο μαλακό χάλυβα. Σε
όλες τις θέσεις, οι πίνακες ενδείξεων των μετρητών θα έχουν διάμετρο όχι μικρότερη
από Φ-100mm και το περίβλημα θα είναι από στιλβωμένο ορείχαλκο, επιχρωμιωμένο
μαλακό χάλυβα ή από εγκεκριμένο σμαλτωμένο μέταλλο.
Μετρητές πίεσης θα προσαρμόζονται με κρουνούς μανομέτρου που έχουν ένα μοχλό
χειρολαβής.
Μετρητές που χρησιμοποιούνται μόνο για να δείξουν το μανομετρικό ύψος ή στατικό
πιεζομετρικό ύψος των συστημάτων θα είναι όπως παραπάνω, αλλά θα είναι
διαβαθμισμένοι σε bar και μέτρα ύδατος με ρυθμιζόμενο κόκκινο δείκτη.
Όλες οι βαλβίδες ελέγχου θα έχουν κατάλληλες συνδέσεις συστημάτων για μετρητές
πίεσης πάνω στις σωληνώσεις σε κάθε εισαγωγή και εξαγωγή προς τις βαλβίδες. Τα
συστήματα αυτά θα αποτελούνται από ένα βραχύ σωλήνα με κρουνό συμπληρωμένο
από ένα μοχλό χειρολαβής.
19.5 Θερμόμετρα
Προμήθεια και εγκατάσταση θερμομέτρων θα γίνει σε όλα τα σημεία όπου συμβαίνει

αλλαγή θερμοκρασίας. Οι περιοχές μέτρησης θα είναι ανάλογες με τις θερμοκρασίες
που προβλέπονται κατά την λειτουργία, έτσι ώστε η μέση ανάγνωση να είναι στο μέσο
της κλίμακας.
Όλα τα θερμόμετρα θα εξοπλισθούν με διαχωριζόμενες φωλιές και υποδοχές
θερμομέτρων, με μέταλλο κατάλληλο για την λειτουργία αυτή.
Σελίδα | 59
Τα θερμόμετρα θα είναι τύπου οριζόντιου ή κάθετου στελέχους. Οι υποδοχές των

θερμομέτρων θα είναι τοποθετημένες έτσι, ώστε τα αισθητήρια να είναι πραγματικά
βυθισμένα στο μέσο που πρόκειται να μετρηθεί.
Θερμόμετρα ορθής ή αμβλείας γωνίας προβλέπονται για προσάρτηση σε κάθετους
σωλήνες ή κάθετους κυλίνδρους κόκκινου χρώματος. Ένας χαλαρός δείκτης κόκκινου
χρώματος θα τοποθετείται στη θέση θερμοκρασίας κανονικής λειτουργίας.
Σελίδα | 60
20. Έλεγχος δονήσεων

Όλος ο εξοπλισμός και οι μονάδες πρέπει είναι έτσι σχεδιασμένες, ώστε να μην
προκαλούν υπερβολικές δονήσεις. Οι συσκευές θα είναι τοποθετημένες πάνω σε
ελαστικά υποστηρίγματα, όπως φελλός ή λάστιχα φορτωμένα κοντά στο μέγιστο και
υπολογισμένα να μεταδίδουν την ελάχιστη ενέργεια στη βάση χωρίς να επιτρέπουν την
υπερβολική δόνηση των μηχανών. Θα επιλεγούν εξοπλισμοί με ελάχιστες δυνάμεις μη
ζυγοσταθμισμένες, θα χρησιμοποιηθούν συστήματα ελέγχου δονήσεων για μόνωση
των εξοπλισμών, σωληνώσεων και αγωγών, όπου είναι αναγκαίο. Όλα τα μέρη των
εξοπλισμών πρέπει να ζυγοσταθμιστούν με τις εμπορικά επιτρεπόμενες ανοχές πριν
εξαχθούν από το εργοστάσιο.
20.1 Εύκαμπτοι σύνδεσμοι
Όπου οι εξοπλισμοί είναι τοποθετημένοι σε υποστηρίγματα ή άγκιστρα στήριξης

δονητικής μόνωσης, εύκαμπτες συνδέσεις εγκεκριμένου τύπου θα χρησιμοποιούνται,
έτσι ώστε οι ταλαντώσεις των εξοπλισμών να μην μεταδίδονται στα κατασκευαστικά
μέρη.
20.2 Μεταλλικοί αντικραδασμικοί σύνδεσμοι σωληνώσεων
Στην αναρρόφηση και κατάθλιψη των αντλιών θα εγκατασταθούν εύκαμπτοι

αντικραδασμικοί σύνδεσμοι για την απόσβεση και μη μετάδοση των κραδασμών. Οι
σύνδεσμοι θα είναι τύπου και μεγέθους σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κατασκευαστή
των αντλιών.
20.3 Βάσεις
Όλα τα μηχανήματα που εδράζονται στο δάπεδο θα έχουν γενικά αντικραδασμικές

βάσεις.
Σε όσα μηχανήματα δεν είναι δυνατή τέτοια έδραση, πχ. υποβρύχιες αντλίες κτλ.,
επιβάλλεται να τοποθετηθούν στις θέσεις στερέωσης κατάλληλα ελαστικά πέλματα και
δακτύλιοι έτσι, ώστε να μην μεταφέρονται οι κραδασμοί στον οικοδομικό σκελετό. Σε
περίπτωση ανάρτησης μηχανημάτων, εφόσον κριθεί σκόπιμο από την επίβλεψη, θα
Σελίδα | 61
κατασκευαστεί βάση από σκελετό από μορφοσίδηρο. Η στήριξη των σωλήνων γίνει με
αντιδονητικά στηρίγματα.
20.4 Άγκιστρα
Άγκιστρα στήριξης με ελατήρια θα προβλέπονται για συστήματα σωληνώσεων όπου

υπερβολικοί κραδασμοί μπορούν να εμφανισθούν, που να οφείλονται σε υψηλές
πιέσεις, υπερβολικές διαστολές ή βάνες που κλείνουν γρήγορα.
20.5 Στήριξη σωλήνων
Η εγκατάσταση των περιλαμβάνει:

α) Την τοποθέτηση και ανάρτησή τους από την οροφή.
β) Την σύνδεσή τους με τα δίκτυα.
20.6 Αντλίες
Η σύνδεση των αντλιών στο δίκτυο θα πραγματοποιηθεί με φλάντζες και γι' αυτό θα
συνοδεύονται με τις αναγκαίες πρόσθετες φλάντζες, κοχλίες και παρεμβύσματα για την
προσαρμογή τους στις σωληνώσεις.
Οι εν σειρά αντλίες θα συνδεθούν απ ευθείας στο δίκτυο και θα στηρίζονται από αυτό.
Οι εδραζόμενες αντλίες θα συνδεθούν με το δίκτυο σωληνώσεων μέσω τεμαχίων
εύκαμπτων σωλήνων ίσης διαμέτρου προς την διάμετρο των αντιστοίχων σωληνώσεων.
Θα εγκατασταθούν και αγκυρωθούν σε βάση από οπλισμένο σκυρόδεμα, χυτό σε
μεταλλική σκάφη, ύψους κλπ. διαστάσεων υπολογιζόμενων, ώστε το βάρος κάθε
βάσης να αντιστοιχεί σε 150% του βάρους της αντίστοιχης αντλίας. Καθεμιά από τις
βάσεις αυτές θα εδράζεται με αντιδονητικά στηρίγματα σε βάση από σκυρόδεμα
πάχους 10 εκατοστών.
Σελίδα | 62
Τρόπος Επιμέτρησης
21. Τρόπος Επιμέτρησης

21.1 Γενικοί όροι
Οι επιμετρήσεις των εργασιών θα γίνουν όπως καθορίζονται στις εισαγωγές των

αντιστοίχων κεφαλαίων του Α.Τ.Ο.Ε. Όσες περιπτώσεις δεν καθορίζονται στον Α.Τ.Ο.Ε.
ή στο τιμολόγιο θα επιμετρούνται σύμφωνα με τους παρακάτω τρόπους.
21.2 Δίκτυα σωληνώσεων
Οι σωληνώσεις με μαύρους ή γαλβανισμένους σιδηροσωλήνες, χαλυβδοσωλήνες χωρίς

ραφή (τύπου "μάνεσμαν") ή από άλλο μέταλλο θα επιμετρούνται μετά την πλήρη
διαμόρφωση και τοποθέτησή τους. Η μέτρηση θα γίνεται στον άξονα των σωλήνων με
αφετηρία ή τέρμα του μήκους κάθε τμήματος που μετριέται το σημείο συνάντησης των
αξόνων δύο σωλήνων που διασταυρώνονται ή το σημείο προσαρμογής του σωλήνα σε
μηχάνημα ή συσκευή ή το σημείο τερματισμού μιας αναμονής κλπ. Το μήκος των
διαφόρων αποφρακτικών και λοιπών οργάνων που τυχόν παρεμβάλλονται στο τμήμα
που μετριέται δεν θα αφαιρείται κατά την επιμέτρηση.
Τα κάθε τύπου ατομικά στηρίγματα των σωλήνων που χρησιμοποιούνται ή για την
αγκύρωση σε τοίχους ή για την ανάρτηση από την οροφή ή για την στήριξη σε
σιδηροκατασκευή δεν θα επιμετρούνται χωριστά γιατί θεωρούνται ότι
περιλαμβάνονται στην εργασία κατασκευής των σωληνώσεων.
Χωριστά θα επιμετρούνται μόνο οι σιδηροκατασκευές για την ομαδική στήριξη ή
ανάρτηση σωλήνων με παράλληλες κατακόρυφες ή οριζόντιες οδεύσεις.
Από τα ειδικά τεμάχια σχηματισμού των σωληνώσεων ξεχωριστά θα επιμετρούνται
μόνο οι λυόμενοι σύνδεσμοι, φλάντζες και ρακόρ, γιατί όλα τα υπόλοιπα εξαρτήματα
θεωρούνται ότι περιλαμβάνονται στην εργασία κατασκευής των σωληνώσεων.
21.3 Αποφρακτικά όργανα και εξαρτήματα δικτύων
Τα διάφορα αποφρακτικά όργανα κάθε τύπου χειροκίνητα ή αυτόματα επιμετρούνται

κατά τεμάχια πλήρη μαζί με τα εξαρτήματα που συνοδεύουν αυτά σύμφωνα με όσα
καθορίζονται στο τιμολόγιο. Πρόσθετες φλάντζες για την προσαρμογή των
αποφρακτικών οργάνων στις σωληνώσεις δεν θα επιμετρούνται γιατί θεωρούνται
πάντοτε ότι αυτές συνοδεύουν τα αποφρακτικά όργανα.
Σελίδα | 63
Τρόπος Επιμέτρησης
Οι φλάντζες, και αντίστοιχα τα ρακόρ, μαζί με τους αναγκαίους κοχλίες και τα

παρεμβύσματα επιμετρούνται σε ζεύγη αντίστοιχης διαμέτρου.
21.4 Θερμικές μονώσεις
Οι θερμικές μονώσεις των σωληνώσεων θα αποτιμώνται ανά "m" μήκους και θα

επιμετρούνται κατά άξονα. Το μήκος των διαφόρων αποφρακτικών οργάνων και
εξαρτημάτων στα οποία θα διακόπτεται η μόνωση δεν θα αφαιρείται από το μήκος της
μόνωσης.
Τα περιλαίμια συγκράτησης της μόνωσης στις θέσεις τερματισμού αυτής, δεν θα
επιμετρούνται χωριστά γιατί θεωρούνται ότι περιλαμβάνονται στην εργασία
κατασκευής της μόνωσης.
Οι θερμικές μονώσεις που αποτιμώνται κατά τετραγωνικό μέτρο "m2", θα
επιμετρούνται κατά την εξωτερική επιφάνεια των διαφόρων συσκευών πριν από την
μόνωση, δηλαδή χωρίς να αφαιρούνται τα κενά για την τοποθέτηση οργάνων και
σύνδεσης με τα δίκτυα. Η τοποθέτηση των απαιτούμενων μεταλλικών ταινιών
συγκράτησης στις κορυφές τερματισμού του μονωτικού μανδύα και στα χείλη των
οπών δεν αποτιμάται ιδιαίτερα και θεωρείται ότι αποτελεί μέρος της εργασίας
θερμικής μόνωσης.
Σελίδα | 64
Δοκιμή στεγανότητας σωληνώσεων
22. Δοκιμή στεγανότητας σωληνώσεων

Μετά την αποπεράτωση των δικτύων σωληνώσεων και πριν από την τοποθέτηση
(σύνδεση) των θερμαντικών σωμάτων, κλιματιστικών μονάδων κτλ., το δίκτυο θα τεθεί
σε υδραυλική υπερπίεση διπλάσια της πίεσης λειτουργίας και όχι μικρότερη από 10atm
για έξι (6) συνεχείς ώρες. Μετά την τοποθέτηση των κλιματιστικών μονάδων,
θερμαντικών σωμάτων κλπ, θα δοκιμασθεί πάλι η στεγανότητα της εγκατάστασης.
Καταυτόν η εγκατάσταση θα γεμισθεί με νερό, θα ταπωθούν τα τυχόν ελεύθερα άκρα
των σωληνώσεων, θα γίνει πλήρης εξαερισμός και με αντλία θα ασκηθεί πίεση 6atm
για έξι (6) συνεχείς ώρες. Σε περίπτωση διαρροής κατά τις δοκιμές, ο τεχνίτης
υποχρεούται να επισκευάσει την παρουσιασθείσα ανωμαλία ή να αντικαταστήσει κάθε
ελαττωματικό εξάρτημα και η δοκιμή επαναλαμβάνεται μέχρι διαπίστωσης πλήρους
στεγανότητας.
Ακολούθως, η εγκατάσταση θα τεθεί σε λειτουργία θέρμανσης μέχρι θέρμανσης του
νερού στους 90οC και κατόπιν θα αφεθεί να ψυχθεί, ώστε να ελεγχθεί η στεγανότητα
κυρίως των συνδέσεων, ενώσεων και παρεμβυσμάτων κατά τις διακυμάνσεις της
θερμοκρασίας. Στη συνέχεια θα τεθεί σε λειτουργία η εγκατάσταση ψύξης μέχρι ψύξης
του νερού στους 44οF (6,6oC). Κατόπιν θα αφεθεί να θερμανθεί στη συνήθη
θερμοκρασία, ώστε να ελεγχθεί πάλι η στεγανότητα των σωληνώσεων και η
αποτελεσματικότητα της στεγανότητας των μονάδων (αποφυγή εφιδρώσεων).
22.1 Δοκιμή συστημάτων αυτοματισμού
Μετά την αποπεράτωση των εγκαταστάσεων κλιματισμού θα εκτελεστούν δοκιμές για

τον έλεγχο της πειθαρχίας της στις εντολές του συστήματος των οργάνων
αυτοματισμού.
22.2 Δοκιμές αντλιών
Ο Εργολάβος πρέπει να ζητήσει από το εργοστάσιο κατασκευής των αντλιών να γίνουν

δοκιμές και να χαραχθούν οι αντίστοιχες καμπύλες απόδοσης. Τα πιστοποιητικά των
δοκιμών και οι καμπύλες θα παραδοθούν στην επίβλεψη με την προσκόμιση των
αντλιών.
Όλες οι αντλίες θα δοκιμαστούν και ρυθμιστούν έτσι, ώστε να λειτουργούν
ικανοποιητικά. Γι’ αυτό θα ληφθούν υπόψη οι πιέσεις, οι θερμοκρασίες, οι παροχές
Σελίδα | 65
κτλ. στοιχεία και θα ρυθμιστούν οι βάνες, ώστε η ροή του νερού να είναι η
απαιτούμενη από την μελέτη σ` όλα τα τμήματα του δικτύου.
22.3 Δοκιμές εγκατάστασης
Μετά την ολοκλήρωση της τοποθέτησης και συναρμολόγησης των στοιχείων της
εγκατάστασης . (πριν όμως κλείσουν τα ανοίγματα στα διαχωριστικά στοιχεία και
γίνουν οι μονώσεις των σωληνώσεων) πρέπει να δοκιμαστεί η εγκατάσταση.
Η δοκιμασία μιας εγκατάστασης αναφέρεται στην στεγανότητα των συνδέσεων, στην
πίεση λειτουργίας, στην καλή συνολική λειτουργία της.
22.4 Έλεγχος στεγανότητας
22.4.1 Έλεγχος στεγανότητας σε πίεση
Ο έλεγχος στεγανότητας σε πίεση 9χωρίς θέρμανση) αφορά το δίκτυο των

σωληνώσεων. Η πίεση δοκιμής (με νερό θερμοκρασίας περιβάλλοντος) ορίζεται ίση
προς 1.3 της μέγιστης πίεσης, που αναπτύσσεται στο δίκτυο κατά τη θερμή κατάσταση
αλλά τουλάχιστον κατά 1 bar μεγαλύτερή της και όχι μικρότερη από 1 bar. Συνιστάται
να ακολουθεί αμέσως και η δοκιμή με θερμό νερό θερμοκρασίας ίσης προς την
προβλεπόμενη από τη μελέτη μέγιστη θερμοκρασία λειτουργίας για να ελέγχεται η
στεγανότητα και σε θερμή κατάσταση.
Ο τεχνίτης εκδίδει πιστοποιητικό δοκιμών, που υπογράφεται και από τον επί κεφαλής
του συνεργείου της κατασκευής και το παραδίδει με έγγραφο στον εργοδότη.
Στο πιστοποιητικό αναγράφονται:
 ο τόπος (με πλήρη διεύθυνση) της εγκατάστασης, η ισχύς της, η μέγιστη
επιτρεπόμενη πίεση και η μέγιστη επιτρεπόμενη πίεση λειτουργίας της.
 το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του κατασκευαστή
 η ημερομηνία, που έγινε η δοκιμή
 η πίεση της δοκιμής
 η χρονική διάρκεια της υπό πίεση καταπονήσεως της εγκαταστάσεως
Στο πιστοποιητικό περιλαμβάνεται και δήλωση του εργολάβου, ότι η όλη εγκατάσταση
είναι στεγανή και ότι σε κανένα σημείο της δεν βρέθηκε μετά από ειδικό έλεγχο μόνιμη
παραμόρφωση
Σελίδα | 66
22.4.2 Έλεγχος στεγανότητας σε θέρμανση
Η εγκατάσταση, έτοιμη προς λειτουργία αλλά χωρίς μονώσεις και με φανερά τα σημεία
συνδέσεων, θερμαίνεται δοκιμαστικά μερικές ώρες και μετά αφήνεται να ψυχθεί.
Εξετάζεται σε αυτή την περίπτωση η στεγανότητα των συνδέσμων και αν
παρατηρηθούν διαρροές διορθώνονται. Στη συνέχεια η εγκατάσταση υποβάλλεται σε
συνεχή λειτουργία τουλάχιστον 24 ωρών και γίνεται τελικός έλεγχος των συνδέσμων
για να διαπιστωθεί η στεγανότητά τους.
22.5 Έλεγχος καλής λειτουργίας
Η εγκατάσταση πλήρως έτοιμη υποβάλλεται σε δοκιμαστική λειτουργία προκειμένου

να ελεγχθούν :
α. Η ταχύτητα και ικανοποιητική ομοιομορφία με την οποία θερμαίνονται όλα τα
θερμαντικά σώματα
β. Η απρόσκοπτη και ασφαλής λειτουργία των διατάξεων ασφάλειας και ρύθμισης
γ. Η ακρίβεια των ενδείξεων τα των οργάνων
δ. Η καλή και σε ανεκτά επίπεδα θορύβου λειτουργίας του κυκλοφορητή ή των
κυκλοφορητών
Ο λειτουργικός έλεγχος ολοκληρώνεται με την πρώτη ρύθμιση των εγκαταστάσεων.
Αυτή είναι δυνατή εφόσον το επιτρέπουν οι εξωτερικές συνθήκες και εφόσον μπορεί να
πραγματοποιηθεί μια διαφορά θερμοκρασιών εσωτερικού χώρου και περιβάλλοντος
Δt=tL-tα  10 grad. Σε αντίθετη περίπτωση ο λειτουργικός έλεγχος επαναλαμβάνεται υπό
κατάλληλες συνθήκες, πραγματοποιείται δε ως εξής :
1. Ελέγχεται κατά πόσο η εγκατάσταση είναι γεμάτη νερό (από τη δοκιμή
στεγανότητας) ή γεμίζεται πάλι εξαρχής.
2. Ελέγχονται όλες οι δικλείδες (δικτύου και σωμάτων) κατά πόσο είναι πλήρως
ανοικτές. Ιδιαίτερα ελέγχεται κατά πόσο είναι ανοικτός ο εσωτερικός ρυθμιστικός
μανδύας ή οι άλλες αντίστοιχες διατάξεις των δικλείδων των σωμάτων.
3. Τίθεται σε λειτουργία ο καυστήρας και ακολουθεί σχολαστικός εξαερισμός του όλου
δικτύου (επανειλημμένος εξαερισμός).
Υπενθυμίζεται, ότι η ρύθμιση αφορά στην ροή του νερού, ώστε τα σώματα να
αποδίδουν την προβλεφθείσα ποσότητα θερμότητας, που καθορίζεται από τη μέση
θερμοκρασία τους tm= (tV + tL) /2 για θερμοκρασία αέρα tL=20oC. Η ροή αυτή μπορεί να
ρυθμιστεί και με άλλες μέσες θερμοκρασίες και άλλη θερμοκρασία αέρα. Ως εκ τούτου
Σελίδα | 67
οφείλει ο υπεύθυνος της κατασκευής να καθορίζει για κάθε σώμα τις συνθήκες, που σε
συνάρτηση με το είδος των σωμάτων πρέπει να επικρατήσουν κατά τις δοκιμές
ρυθμίσεως.
Θεωρείται πάντως απαραίτητο να χρησιμοποιούνται αισθητήρια (ή και όργανα)
θερμοκρασίας πολύ ευαίσθητα, ώστε να παρακολουθούν χωρίς αδράνεια τις
μεταβολές της θερμοκρασίας νερού και αέρα (τρία αισθητήρια και ένα όργανο ή τρία
όργανα).
Η τελική ρύθμιση και ο έλεγχος των αποδόσεων γίνεται κατά την πρώτη περίοδο
θερμάνσεως από το πέρας των εργασιών κατασκευής της εγκαταστάσεως.
Σελίδα | 68
Παραλαβή της εγκατάστασης
23. Παραλαβή της εγκατάστασης

Εφόσον ολοκληρωθούν με επιτυχία τόσο οι δοκιμές στεγανότητας, όσο και οι δοκιμές
λειτουργίας της εγκατάστασης και έχουν παραληφθεί τα έντυπα και λοιπά στοιχεία που
συνοδεύουν τον εξοπλισμό γίνεται προσωρινή παραλαβή της εγκατάστασης.
Η οριστική παραλαβή της εγκατάστασης πρέπει να γίνεται μετά από ένα λογικό χρονικό
διάστημα κανονικής λειτουργίας που πρέπει να έχει συμφωνηθεί μεταξύ ιδιοκτήτη και
κατασκευαστή.
Σελίδα | 69
Έλεγχοι - Ρυθμίσεις
24. Έλεγχοι – Ρυθμίσεις

24.1 Εισαγωγή
24.1.1 Γενικά
Για να λειτουργήσει ικανοποιητικά και σύμφωνα με τις απαιτήσεις της μελέτης μια
εγκατάσταση, θα πρέπει να γίνεται πάντα, πριν από την παράδοση - παραλαβή της
κατασκευής της, στον χρήστη, ένας σχολαστικός έλεγχος της εγκατάστασης και οι
απαιτούμενες ρυθμίσεις.
Η διαδικασία του ελέγχου και των ρυθμίσεων σε μια εγκατάσταση απαιτεί αρκετό
χρόνο, για να γίνει έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η σωστή διεξαγωγή των ελέγχων και των
ρυθμίσεων και να καταγραφούν τα αποτελέσματα. Επίσης η διαδικασία αυτή απαιτεί
ειδικευμένο προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων, και καλό είναι ο συντονισμός όλων των
εργασιών και η στενή παρακολούθηση της όλης διαδικασίας να γίνεται κάτω από τον
έλεγχο και σύμφωνα με τις οδηγίες ενός μόνο Επιβλέποντος Μηχανικού ή μιας μόνο
ομάδας επίβλεψης.
Ο χρόνος που απαιτείται για τον έλεγχο και τις ρυθμίσεις πρέπει να λαμβάνεται πάντα
υπόψη στο χρονοδιάγραμμα κατασκευής ενός έργου.
24.1.2 Επιθεώρηση - Έλεγχος κατά την κατασκευή
Μια εγκατάσταση περιλαμβάνει μηχανήματα , συσκευές και δίκτυα που

κατασκευάζονται από διάφορες βιομηχανίες ή βιοτεχνίες. Κάθε προμηθευτής -
κατασκευαστής τέτοιων συσκευών ή μηχανημάτων θα πρέπει να παρέχει όλες τις
απαραίτητες διευκολύνσεις στον επιβλέποντα Μηχανικό για την επιθεώρηση και τον
έλεγχο των μηχανημάτων μετά το πέρας της.
Κάθε προμηθευτής - κατασκευαστής πρέπει να εγγυάται την απόδοση των
μηχανημάτων που προμηθεύει και να τα συνοδεύει με τα χαρακτηριστικά τους στοιχεία
κατάλληλα παρουσιασμένα (π.χ. καμπύλες, πίνακες απόδοσης) και ακόμα, όταν
απαιτείται, να τα συνοδεύει με κατάλληλο πιστοποιητικό ελέγχου σύμφωνα με
αναγνωρισμένο διεθνές πρότυπο (π.χ. ΕΛΟΤ, ARI, BRITISH STANDARD κλπ.).
Κάθε μηχάνημα που απαιτεί δοκιμή πίεσης πρέπει να συνοδεύεται από το κατάλληλο
πιστοποιητικό και να φέρει ενδεικτική πινακίδα με το όνομα του κατασκευαστή, τον
αύξοντα αριθμό του μηχανήματος, την πίεση δοκιμής και την πίεση λειτουργίας.
Σελίδα | 70
24.1.3 Επιθεώρηση - Έλεγχος στον τόπο του έργου
Όταν πρόκειται να λειτουργήσει ένα έργο κλιματισμού - αερισμού ακολουθείται η

παρακάτω διαδικασία: Γίνεται πρώτα η πλήρωση των δικτύων του έργου που
λειτουργεί με νερό. Ακολουθεί επιθεώρηση και έλεγχος της εγκατάστασης, τίθεται αυτή
σε λειτουργία και γίνονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις.
Όλα τα δίκτυα με νερό της εγκατάστασης πρέπει να έχουν κατάλληλα πληρωθεί και
ελεγχθεί σε υδραυλική πίεση μεγαλύτερη κατά 50% από την πίεση λειτουργία και για
ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 30 πρώτων λεπτών της ώρας. Έτσι ελέγχεται η
στεγανότητα των δικτύων νερού της εγκατάστασης.
Ο έλεγχος της στεγανότητας των δικτύων που λειτουργούν σε χαμηλή πίεση γίνεται
συνήθως με μακροσκοπικό οπτικό έλεγχο. Συνιστάται αντί του ελέγχου στεγανότητας
να γίνεται ο έλεγχος της σωστής κατασκευής και τοποθέτησης. Με την σωστή
κατασκευή, τοποθέτηση και ευθυγράμμιση ελαχιστοποιούνται οι τυχόν διαρροές.
Γενικά οι εργασίες ελέγχου πρέπει να καθορίζονται προσεκτικά και σε συνεργασία με
τους κατασκευαστές των μηχανημάτων ώστε να είναι συμβατές με τις συνθήκες
λειτουργίας τους και να μην υπάρχει η πιθανότητα να προκληθούν φθορές ή βλάβες
που δεν καλύπτονται από την εγγύηση καλής λειτουργία του μηχανήματος.
24.1.4 Έναρξη λειτουργίας
Η έναρξη της λειτουργία ορισμένων μηχανημάτων ή τμημάτων των εγκαταστάσεων,

συνιστάται να γίνεται από ειδικευμένο προσωπικό του κατασκευαστή αλλά κάτω από
την επίβλεψη και τις οδηγίες του Επιβλέποντα μηχανικού που γνωρίζει τα
χαρακτηριστικά της μελέτης και τις απαιτήσεις του έργου.
24.1.5 Ορισμοί
24.1.5.1 Έλεγχος
Με τον όρο αυτό εννοείται ο καθορισμός των ποσοτικών αποδόσεων των μηχανημάτων
ή συσκευών.
Σελίδα | 71
24.1.5.2 Ρύθμιση
Με τον όρο αυτό εννοείται η πραγματοποίηση όλων των μετρήσεων και εργασιών που
απαιτούνται για να επιτευχθεί η επιθυμητή (μέσα σε ορισμένα όρια), παροχή σε ένα
δίκτυο σωληνώσεων ή αεραγωγών ή σε μία τερματική συσκευή.
24.2 Έλεγχος και ρύθμιση δικτύων σωληνώσεων νερού
24.2.1 Απαιτούμενα όργανα
Για την διαδικασία του ελέγχου και της ρύθμισης των δικτύων σωληνώσεων νερού
απαιτούνται κατ’ ελάχιστο τα παρακάτω όργανα:
- Κατάλληλα μανόμετρα για την μέτρηση της πίεσης αντλιών και της πτώσης πίεσης στα
διάφορα μηχανήματα και συσκευές. Η κλίμακα του οργάνου πρέπει να είναι τέτοια
ώστε οι μετρήσεις να μπορούν να αντιστοιχούν πάντοτε στην περιοχή των 2/3 της
κλίμακας.
- Κατάλληλα φορητά θερμόμετρα επαφής για την μέτρηση της επιφανειακής
θερμοκρασίας των σωληνώσεων.
24.2.2 Προκαταρκτικές εργασίες και προετοιμασία του ελέγχου και της ρύθμισης
Πριν από την έναρξη της λειτουργίας της εγκατάστασης και της διαδικασίας του
ελέγχου και της ρύθμισης θα πρέπει να γίνονται οι παρακάτω προκαταρκτικές
εργασίες:
α) Συλλογή και εξέταση όλων των στοιχείων της μελέτης (σχέδια, προδιαγραφές κλπ.).
β) Συλλογή όλων των απαιτουμένων στοιχείων των μηχανημάτων και συσκευών της
εγκατάστασης (κατάλογοι, Τεχνικά χαρακτηριστικά, καμπύλες απόδοσης αντλιών,
καμπύλες πίεσης, παροχής και θερμοκρασίας και άλλα στοιχεία απόδοσης, για τους
λέβητες, τα ψυκτικά μηχανήματα, τα ψυκτικά και θερμαντικά στοιχεία τους εναλλάκτες
θερμότητας κλπ., ισχύς κινητήρων, χαρακτηριστικές καμπύλες ρυθμιστικών βαλβίδων
και άλλα).
γ) Σύγκριση των Τεχνικών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων και συσκευών που
προβλέπονται από την μελέτη με αυτά των μηχανημάτων και συσκευών που τελικά
τοποθετήθηκαν.
Σελίδα | 72
δ) Επιθεώρηση όλης της εγκατάστασης (δίκτυο σωληνώσεων), από τις κεντρικές αντλίες
μέχρι τις τερματικές μονάδες και επισήμανση των τυχόν αντικαταστάσεων ή των
τροποποιήσεων που έχουν γίνει.
ε) Επιθεώρηση και έλεγχος του ορθού της θέσης και του τρόπου τοποθέτησης των
φίλτρων, των ρυθμιστικών βαλβίδων και των αυτοματισμών πριν τεθούν σε λειτουργία
οι αντλίες.
στ) Προετοιμασία διαφόρων πινάκων για την αναγραφή των αποτελεσμάτων των
μετρήσεων για τις αντλίες και τα διάφορα μηχανήματα ή συσκευές.
ζ) Άνοιγμα όλων των ρυθμιστικών βαλβίδων.
η) Σχεδίαση, σε κατάλληλα διαγράμματα, του δικτύου σωληνώσεων, όπως αυτό έχει
κατασκευαστεί, με ένδειξη των παροχών του κάθε τμήματος ή κλάδου για την
υποβοήθηση υπό της διαδικασίας του ελέγχου και της ρύθμισης όσο και της
αναγραφής των αποτελεσμάτων των ελέγχων και των μετρήσεων.
24.2.3. Βασική διαδικασία του ελέγχου και της ρύθμισης των δικτύων σωληνώσεων, κοινή για
όλα τα συστήματα
Η διαδικασία που περιγράφεται πιο κάτω αφορά τα δίκτυα σωληνώσεων που έχουν
σχεδιαστεί για επιτρεπόμενα όρια διακύμανσης της ονομαστικής παροχής +10% και
που αποτελούν και την πιο συνηθισμένη εφαρμογή του κλιματισμού. Για δίκτυα
σωληνώσεων με άλλα επιτρεπόμενα όρια διακύμανσης της ονομαστικής παροχής
ισχύουν τα ίδια με ανάλογη προσαρμογή των αντιστοίχων ορίων ρύθμισης (π.χ. αντί για
ρύθμιση στο 110% της ονομαστικής παροχής μπορεί να γίνει ρύθμιση στο 105% ή στο
120% αυτής κλπ.).
Μετά την εκτέλεση όλων των προκαταρκτικών εργασιών και την περάτωση της
προετοιμασίας του ελέγχου και της ρύθμισης, μπορεί να αρχίσει η κύρια διαδικασία,
που περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια.
α) Έλεγχος για το εάν όλα τα κυκλώματα του νερού όπως επίσης και τα ηλεκτρικά
κυκλώματα τροφοδοσίας και αυτοματισμού βρίσκονται στην θέση κανονικής
λειτουργίας.
β) Έλεγχος για το εάν έχει γίνει κατάλληλος καθαρισμός, έκπλυση και επαναπλήρωση
της εγκατάστασης.
γ) Έλεγχος για το εάν όλες οι ρυθμιστικές βαλβίδες (χειροκίνητες ή αυτόματες), είναι
ανοικτές ή στην σωστή προκαθορισμένη θέση.
Σελίδα | 73
δ) Ρύθμιση, κατά τέτοιο τρόπο, όλων των συσκευών που λειτουργούν αυτόματα, ώστε
να μην επηρεάζονται αντίστροφα τα αποτελέσματα της ρύθμισης.
ε) Μέτρηση της στατικής πίεσης στην θέση της κεντρικής αντλίας, χωρίς να λειτουργεί η
αντλία.
στ) Θέση της εγκατάστασης σε λειτουργία και κατάλληλος εξαερισμός του δικτύου ώστε
να αποκατασταθούν οι κανονικές συνθήκες ροής.
ζ) Μέτρηση των στροφών και της έντασης ρεύματος του ηλεκτροκινητήρα της αντλίας.
η) Μέτρηση, με κατάλληλα μανόμετρα, της πίεσης αναρρόφησης και κατάθλιψης με
την αντλία σε θέση λειτουργίας και τη ρυθμιστική βαλβίδα που προβλέπεται στην
κατάθλιψη της αντλίας, τελείως κλειστή.
Με βάση την πίεση στο σημείο αποκοπής (SHUT OFF HEAD) της αντλίας καθορίζεται η
πραγματική καμπύλη λειτουργίας της αντλίας η οποία μπορεί να μην συμπίπτει
απόλυτα με την καμπύλη του κατασκευαστή. Εάν η διάμετρος του στομίου
αναρρόφησης της αντλίας δεν είναι ίση με τη διάμετρο του στομίου κατάθλιψης,
πράγμα που συνήθως συμβαίνει, θα πρέπει να γίνει κατάλληλη διόρθωση των
ενδείξεων των μανομέτρων, και στις οποίες πρέπει να προστεθεί η διαφορά των
δυναμικών πιέσεων Δhc που δίδεται από τον τύπο:
Vd 2  Vs 2
Δhc= (m)
2g
όπου:
Vd: η ταχύτητα στο στόμιο κατάθλιψης (m/s).
Vs: η ταχύτητα στο στόμιο αναρρόφησης (m/s).
g: η επιτάχυνση της βαρύτητας (9,81m/s2).
Η ταχύτητα μπορεί να υπολογιστεί από τον τύπο:

Q
V= ( ft / s )
450 A
όπου:
Α: η επιφάνεια του στομίου σε ft2 με βάση την προβλεπόμενη φλάντζα ή εάν αυτό δεν
είναι δυνατό με βάση την διάμετρο του σωλήνα.
Σελίδα | 74
Q: η παροχή σε GPM
Κατά προτίμηση η μέτρηση της πίεσης αναρρόφησης ή κατάθλιψης της αντλίας θα
πρέπει να γίνει με την χρησιμοποίηση ενός μανομέτρου. Στην περίπτωση που
χρησιμοποιούνται δυο μανόμετρα θα πρέπει να γίνει σχετική διόρθωση των ενδείξεων
λόγω υψομετρικής διαφοράς των μανομέτρων, εάν αυτή η διαφορά είναι σημαντική.
θ) Επανάληψη της παραπάνω μέτρησης με τελείως ανοικτή την ρυθμιστική βαλβίδα,
που προβλέπεται στην κατάθλιψη της αντλίας.
Με βάση την συνολική πίεση της αντλίας και την βοήθεια ης χαρακτηριστικής της
καμπύλης απόδοσης μπορεί να βρεθεί η παροχή της αντλίας.
Εάν η συνολική πίεση είναι μεγαλύτερη από αυτήν της μελέτης θα έχουμε μικρότερη
παροχή από την ονομαστική ενώ εάν η συνολική πίεση είναι μικρότερη από αυτήν της
μελέτης, η παροχή θα είναι μεγαλύτερη από την ονομαστική. Στην τελευταία
περίπτωση με κατάλληλο στραγγαλισμό της ρυθμιστικής βαλβίδας που προβλέπεται
στην κατάθλιψη ρυθμίζεται η παροχή της αντλίας στο 110% της ονομαστικής της τιμής.
Στις νέες συνθήκες λειτουργίας της αντλίας θα πρέπει να γίνεται απαραίτητα μέτρηση
της απορροφουμένης ισχύος (ένταση - τάση), του κινητήρα και επιβεβαίωση ότι δεν
υπάρχει περίπτωση υπερφόρτισης. Ακολούθως πρέπει να τεθούν σε λειτουργία οι
αντλίες και οι κυκλοφορητές των δευτερευόντων κυκλωμάτων, εφόσον προβλέπονται,
και να γίνει αναρρύθμιση της κύριας αντλίας, αν κάτι τέτοιο φανεί ότι απαιτείται.
ι) Μέτρηση της πτώσης πίεσης σε όλα τα μηχανήματα και συσκευές της εγκατάστασης
(π.χ. ψυκτικά μηχανήματα, λέβητες, εναλλάκτες θερμότητας, θερμαντικά και ψυκτικά
στοιχεία κλπ.), πριν γίνει οποιαδήποτε ρύθμιση της παροχής. Ακολουθεί η σύγκριση
των μετρήσεων αυτών με τις τιμές της μελέτης και ο εντοπισμός εκείνων των στοιχείων
στα οποία παρουσιάζονται σημαντικές αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές.
ια) Προκαταρκτική ρύθμιση, με την βοήθεια των ρυθμιστικών βαλβίδων, όλων των
μηχανημάτων και συσκευών που παρουσιάζουν μεγαλύτερη παροχή από αυτήν της
ονομαστικής, στο 110% της ονομαστικής.
ιβ) Επανάληψη της μέτρησης της πτώσης πίεσης σε όλα τα μηχανήματα και συσκευές
του δικτύου. Εάν η παροχή της αντλίας έχει πέσει κάτω από την ονομαστική μπορούμε
να ανοίξουμε λίγο την ρυθμιστική βαλβίδα στην κατάθλιψη της αντλίας ώστε η παροχή
να κυμαίνεται τώρα στο 105-110% της ονομαστικής, εφόσον βέβαια επιτρέπει κάτι
τέτοιο η ισχύς του κινητήρα της αντλίας.
ιγ) Επανάληψη της ρύθμισης όλων των μηχανημάτων και συσκευών που παρουσιάζουν
παροχή μεγαλύτερη από το 10% της ονομαστικής, έτσι ώστε να αυξηθεί η παροχή στα
στοιχεί εκείνα που παρουσιάζουν μικρότερη παροχή από την ονομαστική.
Σελίδα | 75
ιδ) Επανάληψη της παραπάνω διαδικασίας μέχρις ότου η παροχή όλων των
μηχανημάτων και συσκευών γίνει, κατά το δυνατό, ίση προς το 110% της ονομαστικής.
ιε) Τελικός έλεγχος της πίεσης της αντλίας, της πτώσης πίεσης των μηχανημάτων και
της απορροφουμένης ισχύος από τον κινητήρα της αντλίας και καταγραφή των
αποτελεσμάτων.
ιστ) Ρύθμιση στο 90% της ονομαστικής παροχής, της τιμής της παροχής του κυκλώματος
παράκαμψης (BYPASS), με την βοήθεια της προβλεπόμενης ρυθμιστικής βαλβίδας, σε
κάθε κλάδο στον οποίο προβλέπονται τρίοδες βαλβίδες αυτόματης λειτουργίας.
ιζ) Σήμανση κατάλληλη των θέσεων των ρυθμιστικών βαλβίδων και καταγραφή των
ενδείξεων των μανομέτρων και θερμομέτρων της εγκατάστασης, που πρέπει να γίνει
μετά το τέλος της ρύθμισης.
ιθ) Έλεγχος της σωστής λειτουργίας όλων των διατάξεων ασφαλείας.
Σελίδα | 76
Τεχνικές εγκατάστασης των χαλκοσωλήνων
25. Πρωτόκολλα επιθεώρησης – κατάσταση

μηχανολογικών συστημάτων
Μετά το πέρας της διαδικασίας ελέγχου, ρυθμίσεων και δοκιμών της εγκατάστασης, ο
τεχνίτης θα υποβάλλει στην επίβλεψη για έγκριση τα εξής:
25.1 Πρωτόκολλα δοκιμών συστημάτων νερού
Τα πρωτόκολλα δοκιμών θα περιέχουν τα εξής στοιχεία για κάθε σύστημα (ψύκτης

νερού, λέβητας, αντλία) νερού:
Πληροφοριακά στοιχεία.
- Αντλίες.
α) εργοστάσιο κατασκευής.
β) τύπος και μέγεθος αντλίας που εγκαταστάθηκε.
γ) ονομαστική ισχύς (ΗΡ), ονομαστική τάση λειτουργίας, φάση, κύκλοι, ένταση πλήρους
φορτίου και βαθμός απόδοσης.
δ) rpm κινητήρα υπό πλήρες φορτίο.
ε) καμπύλες λειτουργίας αντλίας.
ζ) παροχή (l/s).
η) μανομετρικό ύψος σε πλήρη ροή.
θ) μανομετρικό ύψος σε μηδενική ροή.
Στοιχεία δοκιμών.
Θα καταγραφούν τα παρακάτω στοιχεία:
- Αντλίες
α) μανομετρικό ύψος με μηδενική ροή (kpa).
β) πίεση κατάθλιψης σε μέγιστη ροή (kpa).
γ) πίεση αναρρόφησης σε μέγιστη ροή (kpa).
δ) ένταση και τάση κινητήρα υπό φορτίο και συντελεστής ισχύος.
ε) σχεδίαση πραγματικής καμπύλης λειτουργίας του κινητήρα σε έντυπο καμπύλης
λειτουργίας του κινητήρα του κατασκευαστή για να δειχθεί το σημείο λειτουργίας της
εγκατεστημένης αντλίας.
- Αυτοματισμοί θερμοκρασίας-πίεσης-σχετικής υγρασίας
Σελίδα | 77
Πρωτόκολλα επιθεώρησης – κατάσταση
μηχανολογικών συστημάτων
α) τιμές λειτουργίας και σημείων ελέγχου (set points)

β) ηλεκτρικές μανδαλώσεις.
γ) αυτοματισμοί διαφραγμάτων.
δ) περιγραφή όλου του συστήματος αυτοματισμών.
ε) καταγραφή τυχόν ελαττωματικής λειτουργίας.
25.2 Οπτική επιθεώρηση
Θα γίνει οπτική επιθεώρηση για όλα τα δίκτυα των συστημάτων, όσον αφορά την
τοποθέτηση, εγκατάσταση, ανάρτηση των σωλήνων και των εξαρτημάτων ιδιαίτερα για
τις διαστάσεις των σταθερών σημείων (fixed points) και το διαχωρισμό των διαφόρων
συνδέσεων στα διάφορα τμήματα του συστήματος.
Θα ελεγχθεί η ικανοποιητική λειτουργία των διαφόρων βαλβίδων, παγίδων ακαθάρτων,
βαλβίδων αερισμού και εξαερισμού, φίλτρων, αντισταθμιστών, βαλβίδων δοκιμής,
μανομέτρων, θερμοστατών, θερμομέτρων, ελέγχων στάθμης, φίλτρων προστασίας,
μειωτών πίεσης, αντλιών κλπ.
Το πρόγραμμα δοκιμών θα καλύψει επίσης:
- έλεγχο της ποιοτικής κατασκευής του τύπου, του πάχους και της έντεχνης
τοποθέτησης της μόνωσης των σωληνώσεων και αεραγωγών.
- έλεγχο του αριθμού, της μορφής και της περιγραφής των πινακίδων εξοπλισμού.
- έλεγχο όλων των σωλήνων και των φλανζωτών συνδέσεων προς τις δεξαμενές
τροφοδοσίας, διατάξεις, διανομές, θερμαντήρες νερού, διατάξεις κλιματισμού
αποστραγγίσεις και εξαερισμούς για συμμετρία και έλλειψη καταπόνησης.
- έλεγχο των υλικών φιλτραρίσματος σε όλα τα φίλτρα, για τον τύπο και την ποσότητα.
- έλεγχος της ποιότητας νερού με την βοήθεια χημικής ανάλυσης και των
αποτελεσμάτων βακτηριολογικού ελέγχου.
- κάθε άλλη απαιτούμενη επιθεώρηση για την εξασφάλιση σωστής και ασφαλούς
λειτουργίας των συστημάτων.
Σελίδα | 78
Τεχνικές εγκατάστασης των χαλκοσωλήνων
26. Τεχνικές εγκατάστασης των χαλκοσωλήνων

 Σύνδεση χαλκοσωλήνων και εξαρτημάτων με τριχοειδή κόλληση μαλακές -
σκληρές κολλήσεις.
 Σύνδεση χαλκοσωλήνων χωρίς εξαρτήματα με χρήση κόλλησης.
 Σύνδεση χαλκοσωλήνων με πρεσσαριστά μηχανήματα.
 Σύνδεση με λυόμενες συνδέσεις χαλκοσωλήνων με ορειχάλκινα εξαρτήματα.
 Κάμψη χαλκοσωλήνων.
 Διαστολή και στήριξη χαλκοσωλήνων.
 Πίνακας θερμικής διαστολής.
 Μόνωση χαλκοσωλήνων.
 Χρήσιμες πληροφορίες για σωστή υδραυλική εγκατάσταση.
Σελίδα | 79
Σύνδεση χαλκοσωλήνων και εξαρτημάτων
27. Σύνδεση χαλκοσωλήνων και εξαρτημάτων

27.1 Τριχοειδής κόλληση
Η πιο απλή, γρήγορη και ταυτόχρονα αξιόπιστη μέθοδος που χρησιμοποιείται σήμερα
για τη δημιουργία δικτύων υδραυλικών εγκαταστάσεων (μη λυόμενων) είναι εκείνη με
χρήση εξαρτημάτων χαλκού και κόλλησης.
Η σύνδεση με τριχοειδή συγκόλληση είναι γενικά μια θερμική μέθοδος σύνδεσης όπου
μια ουσία, η κόλληση (εν προκειμένω κράμματα Κασσιτέρου - Αργύρου ή Κασσιτέρου -
Χαλκού) της οποίας το σημείο τήξης (η θερμοκρασία που λιώνει δηλαδή) είναι
χαμηλότερο από αυτό των προς σύνδεση τεμαχίων (χαλκοσωλήνων) και η οποία
θερμαινόμενη λιώνει, απορροφάται και γεμίζει το χώρο μεταξύ των (χαλκοσωλήνα -
εξαρτήματος). Μετά την ψύξη της στερεοποιείται και έτσι επιτυγχάνεται η κόλληση.
Η αρχή πάνω στην οποία στηρίζεται η σύνδεση αυτή των χαλκοσωλήνων με τη χρήση
εξαρτημάτων και κολλήσεων είναι η αρχή του τριχοειδούς φαινομένου, γι’ αυτό η
τεχνική αυτή ονομάζεται “τριχοειδής συγκόλληση”. Οι δυνάμεις τριχοειδούς έλξης είναι
τέτοιες, ώστε η υγρή κόλληση απορροφάται στο διάκενο οποιαδήποτε και αν είναι η
κλίση του σωλήνα.
Ο χώρος μεταξύ χαλκοσωλήνα και εξαρτήματος, το μικρό αυτό διάκενο, δρα σαν
τριχοειδής σωλήνας και έχει σαν αποτέλεσμα η κόλληση όταν βρίσκεται σε υγρή
κατάσταση (κατά τη διάρκεια της τήξης) να εισέρχεται και να γεμίζει το διάκενο όπως
ακριβώς γίνεται και απορροφάται το μελάνι από το στυπόχαρτο, ή όπως το πετρέλαιο
ανεβαίνει στο φυτίλι στη λάμπα πετρελαίου.
Σελίδα | 80
Γενικά το εύρος του διάκενου πρέπει σε όλο το μήκος να είναι μικρό και ομοιόμορφο.
Οι κολλήσεις ανάλογα με το σημείο τήξης χωρίζονται σε δυο κατηγορίες.
1) Στις Σκληρές Κολλήσεις οι οποίες έχουν σημείο τήξης >από 450 °C.
2) Στις Μαλακές Κολλήσεις οι οποίες έχουν σημείο τήξης <των 450 °C.
Σελίδα | 81
ΜΑΛΑΚΕΣ ΚΟΛΛΗΣΕΙΣ
Για τα δίκτυα ύδρευσης και θέρμανσης οι κολλήσεις εκείνες οι οποίες πρέπει να
χρησιμοποιούνται είναι οι μα-λακές κολλήσεις. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τις
πλέον προτιμώμενες μαλακές κολλήσεις καθώς και τα διάφορα χαρακτηριστικά τους,
όπως π.χ. χημική σύνθεση, περιοχή τήξης, θερμοκρασία εργασίας κ.λπ.
ΕΙΔΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΡΜΟ ΕΙΔΟΣ ΨΥΧΡΟ ΘΕΡΜΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

ΚΟΛΛΗΣΗΣ ΤΗΞΗΣ ΚΡΑΣΙΑ ΑΠΟΞΕΙ- ΝΕΡΟ ΝΕΡΟ ΘΕΡΜΑΝΣ
*C ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΩΤΙΚΟΥ Η
*C
SnAgS 221 - 240 230 F-SW21 F-SW • • •
22 F-SW 25
SnCu3 230 · 250 240 • • •
Η θερμοκρασία εργασίας είναι μια περιοχή θερμοκρασιών κοντά στην περιοχή τήξης
της κόλλησης.
Οι μαλακές κολλήσεις που προσφέρονται στο εμπόριο έχουν μορφή σύρματος (σε
καρούλια των 250 grs).
Για την πραγματοποίηση της κόλλησης επιβάλλεται η χρήση " αποξειδωτικής" ουσίας.
Η λειτουργία των "αποξειδωτικών" συνίσταται στην αποφυγή οξείδωσης των
επιφανειών κατά τη διάρκεια της κόλλησης και την υποβοήθηση της ροής της
κόλλησης στη θερμοκρασία εργασίας.
Τα αποξειδωτικά πρέπει να είναι διαλυτά στο κρύο νερό και να μπορούν εύκολα να
ξεπλυθούν.
Σήμερα υπάρχουν αποξειδωτικά και υπό μορφή πάστα. Στα οποία είναι μίγματα από
υλικό κόλλησης και αποξειδωτικού σε αναλογία >50% κόλληση.
XHMIKH ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΚΟΛΛΗΣΗΣ

ΜΕΤΑΛΛΟ ΧΗΜΙΚΟΣΥΜΒΟΛΟ
Κασσίτερος Sn
Άργυρος Ag
Φώσφορος P
Χαλκός Cu
Σελίδα | 82
SnAg5
Συμβολίζεται η κόλληση που περιέχει 5% Άργυρο ,και το υπόλοιπο (95%) Κασσίτερο.
ΣΚΛΗΡΕΣ ΚΟΛΛΗΣΕΙΣ
Όπως αναφέρθηκε “σκληρές κολλήσεις” χαρακτηρίζονται οι κολλήσεις οι οποίες έχουν
σημείο τήξης > από 450 "C. Οι σκληρές κολλήσεις διακρίνονται στις χαλκοκολλήσεις
(κράμματα Cu, Ρ κυρίως ή Cu, Ρ με μικρές ποσότητες σε Ag) και στις ασημοκολλήσεις οι
οποίες είναι κράμματα Cu και Ag (Ag > 20%). Οι σκληρές κολλήσεις προσφέρονται στο
εμπόριο σε μορφή βέργας. Οι σκληρές κολλήσεις χρησιμοποιούνται σε δίκτυα
εγκατάστασης για φυσικό αέριο, κλιματισμό, ιατρικά αέρια, πυρασφάλεια και όπου
αλλού από τις ισχύουσες προδιαγραφές επιβάλλονται.
Η διαδικασία που χρησιμοποιείται στις σκληρές κολλήσεις είναι η ίδια με αυτή που
χρησιμοποιείται στις μαλακές κολλήσεις. Γενικά στις σκληρές κολλήσεις
χρησιμοποιούμε υψηλότερες θερμοκρασίες (όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, η
θερμοκρασία εργασίας ανάλογα με την κόλληση κυμαίνεται από 650 - 750 °C) και
πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί.
Εικόνα 7: Συγκόλληση με χρήσης φλόγας
Σε ειδικές περιπτώσεις όταν υπάρχει ανάγκη να εργαστούμε σε κατοικημένο χώρο και

προς αποφυγή του κινδύνου πυρκαγιάς λόγω χρήσης φλόγας στις κολλήσεις, μπορούμε
αντί φλόγας να χρησιμοποιήσουμε ειδική συσκευή θέρμανσης με ηλεκτρική αντίσταση.
Σελίδα | 83
Εικόνα 8: Συσκευή θέρμανσης με ηλεκτρική αντίσταση.
27.2 Σύνδεση χαλκοσωλήνων χωρίς εξαρτήματα με χρήση κόλλησης
Εκτός από τις συνδέσεις χαλκοσωλήνων με εξαρτήματα χαλκοί) είναι δυνατόν να γίνουν
συνδέσεις χαλκοσωλήνων χωρίς εξαρτήματα, αλλά με χρησιμοποίηση ειδικών
εργαλείων.
Οι πιο συνηθισμένες συνδέσεις είναι: η δημιουργία μούφας στο άκρο του σωλήνα και η
δημιουργία διακλάδωσης σε κάποιο σημείο.
 Στις διακλαδώσεις πρέπει η διάμετρος του σωλήνα διακλάδωσης να είναι

μικρότερη της διαμέτρου του κυρίως σωλήνα.
 Το μήκος διείσδυσης πρέπει να αντιστοιχεί στο τριπλάσιο του πάχους
τοιχώματος του σωλήνα.
Δημιουργία λαιμού με τη χρήση του ειδικού εκτονωτικού εργαλείου.

Τέτοια εργαλεία υπάρχουν διαφόρων τύπων από απλά χειρονακτικά μέχρι μηχανικά
πλήρως αυτοματοποιημένα.
Σελίδα | 84
Το μήκος διείσδυσης να είναι τουλάχιστο τριπλάσιο του πάχους του σωλήνα.
Ποντάρισμα του σωλήνα γίνεται ώστε ο σωλήνας διακλάδωσης να εισέλθει τόσο ώστε
να μη στενέψει η διάμετρος του κυρίως σωλήνα. Υπάρχει για το σκοπό αυτό ειδικός
πονταδόρος (πένσα).
Διαδικασία σκληρής κόλλησης κατά τα γνωστά (καθαρισμός κ.λπ.)
Τελικό αποτέλεσμα.
27.3 Σύνδεση χαλκοσωλήνων με πρεσαριστά εξαρτήματα
Press fittings: Μια απλή, αξιόπιστη και σύγχρονη λύση σύνδεσης χαλκοσωλήνων
Η σύνδεση χαλκοσωλήνων με εξαρτήματα press fittings προσφέρει πλήθος
πλεονεκτημάτων στον επαγγελματία που θα την επιλέξει. Η νέα γενιά των εξαρτημάτων
Σελίδα | 85
press fittings είναι υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, σε ιδιαίτερα ικανοποιητική σχέση

ποιότητας - τιμής ενώ ταυτόχρονα έχουν άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.
Η ”εν ψυχρώ” σύνδεση χαλκοσωλήνων με εξαρτήματα press fittings μπορεί να
εφαρμοστεί σε εγκαταστάσεις: θέρμανσης, ύδρευσης, φυσικού αερίου, πυρόσβεσης,
ηλιακών συστημάτων, κλιματισμού, πεπιεσμένου αέρα, βιομηχανικές κ.ά.
Η χρήση εξαρτημάτων press fittings ανταποκρίνεται άμεσα σε βασικές ανάγκες των
εγκαταστατών και των εργοληπτών, όπως αυτή της εγκατάστασης δικτύων υψηλής
ποιότητας και αξιοπιστίας και η μέγιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου χρόνου των
επαγγελματιών.
Η χρήση εξαρτημάτων Press fittings ενδείκνυται επίσης για τους παρακάτω λόγους:
 επιτυγχάνεται σε ελάχιστα μόνο δευτερόλεπτα μια δυνατή σύνδεση
• εύκολη και γρήγορη κατασκευή του δικτύου
• η σύνδεση γίνεται εν ψυχρώ, δεν γίνεται χρήση φιαλών αερίων και φλόγιστρων
• δεν έχουμε θερμική επεξεργασία μετάλλου (χαλκού),
• δεν απαιτούνται υλικά υποστήριξης για τις συνδέσεις
• δεν απαιτούνται μέτρα πυροπροστασίας ( σε ανακαινίσεις κλπ)
• δε χρειάζεται καμία μετέπειτα επεξεργασία ή καθαρισμός των συνδέσμων
• Δίνει αξιόπιστη λύση και ξεπερνάει τις δυσκολίες σύνδεσης στις μεγάλες
διαμέτρους χαλκοσωλήνων (από 4>54mm έως 108mm).
ΤΡΟΠΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Οι χαλκοσωλήνες και τα εξαρτήματα συνδέονται μεταξύ τους με σταθερή συμπίεση
επιτυγχάνοντας έτσι μια σταθερή και άλυτη σύνδεση. Για τη σωστή εφαρμογή,
ακολουθούνται τα παρακάτω στάδια:
 Κοπή του χαλκοσωλήνα σε επιθυμητό μήκος και καθαρισμό αυτού από γρέζια.
 Έλεγχος αν το στεγανοποιητικό δακτυλίδι βρίσκεται στη σωστή θέση
Σελίδα | 86
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΩΝ
Τα εξαρτήματα του συστήματος είναι από χαλκό ή ορείχαλκο σύμφωνα με τον
παρακάτω πίνακα:
Στις διατομές Φ76,1 - Φ88,9 - Φ108 είναι κυρίως ορειχάλκινα.
Η κατασκευή του εξαρτήματος βασίζεται στο ειδικά διαμορφωμένο "λούκι" μέσα στο
οποίο είναι προσαρμοσμένος ειδικός στεγανοποιητικός δακτύλιος ( O-Ring ) από
υψηλής αντοχής ελαστικό, EPDM”.
Επιπλέον τα εξαρτήματα έχουν πριν από το ’’O-Ring” έναν κυλινδρικό οδηγό, ο οποίος
διευκολύνει την ομαλή είσοδο του σωλήνα στο εξάρτημα και ταυτόχρονα προστατεύει
το ειδικό ’Ό-Ring” από τυχόν φθορές. Έτσι εγγυάται η ποιότητα και ασφάλεια των
εγκαταστάσεων.
Συνθήκες λειτουργίας για τα εξαρτήματα με EPDM:P = 16 BAR, Τ = 110 °C.

Τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε καύσιμα αέρια καθώς και εύφλεκτα υλικά
(π.χ. γραμμές πετρελαίου) φέρουν ειδική "κίτρινη σήμανση" με τα χαρακτηριστικά
λειτουργίας. Στην περίπτωση αυτή ο ειδικός στεγανοποιητικός δακτύλιος (O-Ring) είναι
από HBRN και είναι κίτρινου χρώματος. Συνθήκες λειτουργίας για τα εξαρτήματα με
HBRN:P = 5 BAR, Τ = 650 °C.
Όλα τα εξαρτήματα είναι πιστοποιημένα με τους βασικότερους ευρωπαϊκούς
οργανισμούς όπως: DVGW (Γερμανίας), KIWA (Ολλανδίας), SVGW (Ελβετίας), οι οποίοι
αναγράφονται πάνω στα εξαρτήματα.
Οι κατασκευαστές των εξαρτημάτων press fittings είναι πιστοποιημένοι με ISO 9001.
Σελίδα | 87
Τέλος, όλα τα εξαρτήματα συνοδεύονται με γραπτή εγγύηση 10 ετών.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΟΣ
Βάση των εξαρτημάτων press fittings είναι μια ηλεκτρούδραυλική πρέσα. Πάνω σε αυτή
προσαρμόζονται ανάλογα με τη διάμετρο του εξαρτήματος αντίστοιχες δαγκάνες, για
τις διατομές Φ 12 - Φ 54 ή αλυσίδες για τις διατομές Φ 76,1 - Φ 108. Η αλλαγή των
δαγκάνων γίνεται με εύκολο και σίγουρο τρόπο.
ΧΑΛΚΟΣΩΛΗΝΑΣ
Τα εξαρτήματα press fittings μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλους τους τύπους
χαλκοσωλήνων -ευθύγραμμους και εύκαμπτους - αρκεί αυτοί να πληρούν τις
προδιαγραφές ΕΝ 1057 και να εξασφαλίζονται τα ελάχιστα πάχη τοιχωμάτων.
ΛΥΟΜΕΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΧΑΛΚΟΣΩΛΗΝΑ ΜΕ ΣΦΑΙΡΟΚΩΝΙΚΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ (ΚΟΛΛΗΤΟΣ ΜΕ

ΤΟ ΧΑΛΚΟΣΩΛΗΝΑ)
1. Κόβουμε ένα κομμάτι χαλκοσωλήνα διαμέτρου π.χ. 015, και τον
προετοιμάζουμε για κόλληση (απογρέζωση-καθαρισμός επιφάνειας), με το
σφαιρικό εξάρτημα.
2. Τοποθετούμε το ειδικό περικόχλιο που χρειάζεται για τη σύνδεση.
3. Κολλάμε το ορειχάλκινο σφαιρικό εξάρτημα με το χαλκοσωλήνα.
4. Βιδώνοντας το περικόχλιο, με το συνεργαζόμενο αρσενικό σπείρωμα του
ορειχάλκινου εξαρτήματος (με την κατάλληλη κωνική εσωτερική
Σελίδα | 88
διαμόρφωση), πιέζεται το σφαιρικό εξάρτημα και έτσι επιτυγχάνεται η

στεγανοποίηση της σύνδεσης.
ΛΥΟΜΕΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΕΚΧΕΙΛΩΣΗ (ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΙΣ ΨΥΚΤΙΚΕΣ

ΕΚΓΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ)
Η εκχείλωση του χαλκοσωλήνα γίνεται με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων (εκχειλωτικά).

Το εκχειλωτικό εργαλείο αποτελείται από:
α) πλάκα συγκράτησης του σωλήνα
β) εκχειλωτικό κώνο
Παρατήρηση: Η εκχείλωση διευκολύνεται αν προσθέσουμε λίγο λάδι στον κώνο.

1. Αφαιρούμε το σωλήνα από το εργαλείο εκχείλωσης και εξετάζουμε προσεκτικά
το αποτέλεσμα για τυχόν βλάβη των χειλιών.
Σελίδα | 89
2. Βιδώνουμε το περικόχλιο με το συνεργαζόμενο αρσενικό σπείρωμα του μαστού

(με την κατάλληλη σφαιρική διαμόρφωση), οπότε πιέζεται η σφαιρική
διαμόρφωση του μαστού με το εκχειλωμένο σημείο του χαλκοσωλήνα και έτσι
επιτυγχάνεται η στεγανοποίηση της σύνδεσης.
27.4 Κάμψη χαλκοσωλήνων
Οι χαλκοσωλήνες κυκλοφορούν στο εμπόριο σε δύο καταστάσεις: α) μαλακοί,

συνήθως σε ρόλους και β) σκληροί, ευθύγραμμοι.
- Σε ότι αφορά τους μαλακούς χαλκοσωλήνες είναι κατανοητό, ότι επειδή είναι
μαλακοί, μπορούμε να τους κάμψουμε εύκολα και να τους προσαρμόσουμε, χωρίς
δυσκολία, στις απαιτήσεις μιας υδραυλικής εγκατάστασης.
-Για τους σκληρούς χαλκοσωλήνες, η συνήθης πρακτική, για να αλλάζουμε
κατεύθυνση σε ένα υδραυλικό δίκτυο είναι η χρήση εξαρτημάτων χαλκού.
Παρ’ όλα αυτά πολλές φορές στην πράξη υπάρχει ανάγκη να κάμψουμε το
χαλκοσωλήνα.
Η κάμψη (κουρμπάρισμα) του χαλκοσωλήνα μπορεί να γίνει χωρίς δυσκολία εν ψυχρώ,
με χρήση κουρμπαδόρου.
Κάμψη (κουρμπάρισμα) χαλκοσωλήνων
Για το κουρμπάρισμα των χαλκοσωλήνων χρησιμοποιούμε συνήθως δύο μεθόδους:

α) με ελατήριο (spiral), σε μαλακούς χαλκοσωλήνες
β) με κουρμπαδόρο
Η κάμψη των χαλκοσωλήνων με κουρμπαδόρο δεν είναι δύσκολη δουλειά, καθώς η
απαιτούμενη δεξιότητα και εμπειρία αποκτώνται με την πρακτική εξάσκηση.
Σελίδα | 90
Κάμψη με ελατήρια (spiral)

Εύκαμπτα ελατήρια μπορεί να χρησιμοποιηθούν είτε σαν γέμισμα του χαλκοσωλήνα,
(εσωτερικά) είτε σαν κάλυψη (εξωτερικά) με σκοπό να υποστηρίζουν τα τοιχώματά του,
όταν γίνεται η κάμψη (κουρμπάρισμα).
Τέτοια "ελατήρια" υπάρχουν στο εμπόριο για τις τυποποιημένες διαστάσεις των
χαλκοσωλήνων από διάμετρο 010 mm μέχρι 018 mm η οποία είναι η μέγιστη διάμετρος
για χρήση "ελατηρίου" σε κάμψη.
Κάμψη με κουρμπαδόρο
Υπάρχουν δυο είδη κουρμπαδόρων
α) χειρός
β) πάγκου
Σελίδα | 91
Η χρήση ενός κουρμπαδόρου μπορεί να αποδειχτεί ότι είναι συμφέρουσα σε

περιπτώσεις δικτύων όπου απαιτείται μεγάλος αριθμός αλλαγών κατεύθυνσης του
δικτύου, ιδιαίτερα όταν αυτό κατασκευάζεται με χαλκοσωλήνα μικρής διαμέτρου.
Υπάρχουν κουρμπαδόροι διαφόρων τύπων και μεγεθών οι οποίοι μεταφέρονται
εύκολα και έχουν κατασκευασθεί για κουρμπάρισμα χαλκοσωλήνων μέχρι διάμετρο
042mm.
Με τη χρήση του κουρμπαδόρου πετυχαίνουμε την απαιτούμενη κάμψη ανάλογα με τη
διάμετρο και το πάχος του σωλήνα.
Ο σχεδιασμός του κουρμπαδόρου είναι τέτοιος ώστε να υποστηρίζεται ο σωλήνας κατά
το κουρμπάρισμα και έτσι να αποφεύγεται η παραμόρφωση (συρρίκνωση).
Συρρικνώσεις πάντως μπορεί μερικές φορές να συμβούν στην εσωτερική επιφάνεια του
κουρμπαρισμένου σωλήνα εάν η πίεση της φόρμας πάνω στη γλίστρα ασκείται σε
λάθος θέση.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΜΨΗΣ ΔΙΑΜΕΤΡΟ ΣΩΛΗΝΑ ΜΜ

ΕΛΑΤΗΡΙΟ ΕΩΣ D18
ΚΟΥΡΜΠΑΔΟΡΟΣ ΕΝ ΨΥΧΡΩ ΕΩΣ D 28
ΚΟΥΡΜΠΑΔΟΡΟΣ ΕΝ ΘΕΡΜΩ ΑΠΟ D28 ΕΩΣ D42
ΓΕΜΙΣΜΑ ΜΕ ΑΜΜΟ Ή ΕΙΔΙΚΟ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΓΑΛΩΝ
ΜΕΙΓΜΑ ΔΙΑΤΟΜΩΝ
Σελίδα | 92
ΚΑΝΟΝΑΣ . Η ακτίνα καμπυλότητας της κάμψης πρέπει να είναι 3 έως 6 φορές τη

διάμετρο του σωλήνα.
27.5 Κατασκευή S για αποφυγή εμποδίου στην εγκατάσταση
Ζητείται η κατασκευή S για αποφυγή εμποδίου στην εγκατάσταση, με δεδομένο το

ύψος του, H=50mm, και την απόστασή του από την αρχή
Κανόνας κλίσης (γωνία κουρμπαρίσματος) μήκους 600mm.
Εύρεση κλίσης γωνία (α κουρμπαρίσματος). Από το μήκος του κανόνα 600mm

αφαιρούμε το ύψος του εμποδίου, στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι 50mm, οπότε
έχουμε υπόλοιπο 550 mm. Κλείνοντας τον κανόνα έτσι ώστε οι άκρες του να έχουν
απόσταση 550mm, ο κανόνας έχει πάρει μια συγκεκριμένη κλίση, η οποία, είναι και η
ζητούμενη.
Εύρεση σημείου (X) - αρχή κουρμπαρίσματος. Βρίσκουμε το σημείο Β, το οποίο Α
(αρχή) απέχει L=200 mm από την αρχή του σωλήνα. Από το σημείο Β και αριστερά σε
απόσταση όσο το ύψος του εμποδίου Η +2D (D διάμετρος χαλκοσωλήνα)
Η + 2D = 50 + 2 χ 15 = 80mm
Σελίδα | 93
Σελίδα | 94
Διαστολή και στήριξη χαλκοσωλήνων
28. Διαστολή και στήριξη χαλκοσωλήνων

Διαστολή χαλκοσωλήνων
Η διαστολή των σωλήνων με αιτία την αύξηση της θερμοκρασίας του μέσου που
μεταφέρουν ή του περιβάλλοντος, πρέπει να είναι ελεγχόμενη, ώστε να μη φορτίζει τα
στηρίγματα και τις σωληνώσεις με πρόσθετες μηχανικές καταπονήσεις.
Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η παράμετρος αυτή και να
υπολογίζεται με ακρίβεια, ιδιαίτερα όταν το μήκος του σωλήνα είναι μεγάλο, οπότε η
επιμήκυνση λόγω διαστολής είναι επίσης μεγάλη.
Η αύξηση του μήκους (διαστολή) του χαλκοσωλήνα υπολογίζεται από τον ακόλουθο
τύπο:
α=0,0168mm/m C
όπου:
Δ/ η επιμήκυνση (αύξηση του μήκους) σε mm
Ιο το αρχικό μήκος του χαλκοσωλήνα σε m
α ο συντελεστής θερμικής διαστολής που για τον χαλκό είναι 0,0168 mm/m
"C και
ΔΤ η μέγιστη θερμοκρασιακή μεταβολή (αύξηση θερμοκρασίας) σε "C
Ο πίνακας που ακολουθεί δίνει τη διαστολή για τα διάφορα μήκη χαλκοσωλήνων για
συνήθεις θερμοκρασιακές μεταβολές.
Σελίδα | 95
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Χαλκοσωλήνας αρχικού μήκους lo=6 m και Το = 20° C. Η αύξηση του μήκους για τελική
θερμοκρασία Τ =80 "C θα είναι Δ1 = 6,06 mm (ΔΙ=6 χ 0.0168 χ 60 =6,06 mm).
Θερμική διαστολή χαλκοσωλήνων
ΔΤ=30° ΔΤ=40° ΔΤ=50° ΔΤ=60° ΔΤ=70° ΔΤ=80° ΔΤ=90° Δί=100"

0,1 0,05 0,07 0,08 0,10 0,12 0,13 0,15 0,17
0,2 0,10 0,13 0,17 0,20 0,24 0,27 0,30 0,34
0,3 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50
0,4 0,20 0,27 0,34 0,40 0,47 0,54 0,60 0,67
0,5 0,25 0,34 0,42 0,50 0,59 0,67 0,76 0,84
0,6 0,30 0,40 0,50 0,60 0,71 0,81 0,91 1,01
0,7 0,35 0,47 0,59 0,71 0,82 0,94 1,06 1,18
0,8 1 0,40 0,54 0,67 0,81 ' 0,94 1,08 1Μ 1,34
0,9 0,45 0,60 0,76 0,91 1,06 1,21 1,36 1,51
1 0,50 0,67 0,84 1,01 1,18 1,34 1,51 1,68
2 1,01 1,34 1,68 2,02 2,35 2,69 3,02 3,36
3 1,51 2,02 2,52 3,02 3,53 4,03 4,54 5,04
4 2,02 2,69 3,36 4,03 4,70 5,40 6,05 6,72
5 2,52 3,36 4,20 5,04 5,88 6,72 7,56 8,40
6 3,02 4,03 5,04 6,06 7,06 8,06 9,07 10,08
7 3,53 4,70 5,88 7,06 8,23 9,41 10,58 11,76
8 4,03 5,38 6,72 8,06 9,41 10,75 12,10 13,44
9 4,54 6,05 7,56 9,07 10,58 12,10 13,61 15,12
10 5,04 6,72 8,40 10,08 11,76 13,44 15,12 16,80
11 5,54 7,39 9,24 11,09 12,94 14,78 16,63 18,48
12 6,05 8,06 10,08 12,10 14,11 16,13 18,14 20,16
13 6,55 8,74 10,92 13,10 15,29 17,47 19,66 21,84
14 7,06 9,41 11,76 14,11 16,46 18,82 21,17 23,52
15 7,56 10,08 12,60 15,12 17,64 20,16 22,68 25,20
16 8,06 10,75 13,44 16,13 18,82 21,50 24,19 26,88
17 8,57 11,42 14,28 17,14 19,99 22,85 25,70 28,56
18 9,07 12,10 15,12 18,14 21,17 24,19 27,22 30,24
19 9,58 12,77 15,96 19,15 22,34 25,54 28,73 31,92
20 10,08 13,44 16,80 20,16 23,52 26,88 30,24 33,60
21 10,58 14,11 17,64 21,17 24,70 28,22 31,75 35,28
Σελίδα | 96
22 11,09 14,78 18,48 22,18 25,87 29,57 33,26 36,96

23 11,59 15,46 19,32 23,18 27,05 30,91 34,78 38,64
24 12,10 16,13 20,16 24,19 28,22 32,26 36,29 40,32
25 12,60 16,80 21,00 25,20 29,40 33,60 37,80 42,00
Σελίδα | 97
Αποτελέσματα διαστολών - αντιμετώπιση
29. Αποτελέσματα διαστολών – αντιμετώπιση

Οι θερμικές διαστολές των χαλκοσωλήνων, αν και είναι μικρότερες από τις δια-στολές
των πλαστικών σωλήνων μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές καταπονήσεις και να
προκαλέσουν προβλήματα στην εγκατάσταση αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
Στα σχήματα που ακολουθούν φαίνονται μερικά είδη παραμορφώσεων των σωλήνων
που οφείλονται στη διαστολή τους.
Στηρίγματα και στήριξη σωλήνων

Ο τρόπος στήριξης των χαλκοσωλήνων που χρησιμοποιούνται για μεταφορά ζεστού
νερού πρέπει να επιτρέπει τον έλεγχο της συστολής τους, ώστε να αποφεύγονται
φορτίσεις και πρόσθετες μηχανικές καταπονήσεις στις σωληνώσεις και τα στηρίγματα.
Οι συστολοδιαστολές δεν επιτρέπεται να παραμορφώνουν την εγκατάσταση.
Σταθερά σημεία στήριξης (αγκυρώσεις) τοποθετούμενα σε επιλεγμένα σημεία,
αναγκάζουν τις επιμηκύνσεις προς καθορισμένες διευθύνσεις, όπου προβλέπουμε και
τις παραλαβές των συστολοδιαστολιόν.
Σελίδα | 98
Παραλαβή συστολοδιαστολής με κατάλληλο σχεδιασμό και χρήση στηριγμάτων.

Οι χαλκοσωλήνες στερεώνονται στους τοίχους ή την οροφή με ειδικά στηρίγματα,
μεταλλικά ή πλαστικά σε ορισμένες αποστάσεις. Οι ελάχιστες αποστάσεις των
στηριγμάτων εξαρτώνται αφενός από τη διάμετρο του σωλήνα και αφετέρου από το
εάν το τμήμα είναι οριζόντιο ή κατακόρυφο και δίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Στήριγμα αγκύρωσης: που δεν επιτρέπει καμιά μετακίνηση του χαλκοσωλήνα.
Απλό στήριγμα: που επιτρέπει μετακίνηση-διολίσθηση του χαλκοσωλήνα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Παραλαβή συστολοδιαστολών σε ένα μεγάλο ευθύγραμμο τμήμα
σωλήνωσης.
Τα παρακάτω σχήμα δείχνει πως θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των
συστολοδιαστολιόν
π.χ. σε ένα σωλήνα μήκους 25 μέτρων.
Σελίδα | 99
- Τι στηρίγματα θα χρησιμοποιήσουμε,
- που θα βάλουμε τα απλά στηρίγματα,
- προς ποιά κατεύθυνση θα οδηγήσουμε την κίνηση των σωληνώσεων κ.λπ.
Όταν μια διακλάδωση σωλήνα συνδέεται με έναν άλλο σωλήνα που και αυτός ο ίδιος
κινείται λόγω συστολοδιαστολών, τότε η διακλάδωση θα πρέπει και να μπορεί να
απορροφά τις κινήσεις αυτές προς αποφυγή προβλημάτων. Σ’ αυτή την περίπτωση
χρησιμοποιούμε τη διάταξη διασταύρωσης (δ) που δείχνει η παρακάτω εικόνα.
Τρόποι αντιμετώπισης συστολοδιαστολών
Σελίδα | 100
Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατός ένας αποτελεσματικός σχεδιασμός του δικτύου,
η αντιμετώπιση της διαστολής γίνεται με διαστολικά εξαρτήματα.
Τα εξαρτήματα αυτά, είναι "ελαστικοί μηχανισμοί" που τοποθετούνται στο δίκτυο, ή

καλύτερα παρεμβάλλονται σ’ αυτό και εξουδετερώνουν (απορροφούν) όλες τις δια-
στολές, απαλλάσσοντας το δίκτυο από οποιαδήποτε μηχανική καταπόνηση που θα
μπορούσε να επιδράσει αρνητικά σ’ αυτό.
Τα τυποποιημένα διαστολικά ανάλογα με τη διάμετρο της σωλήνωσης και το μέγεθος
της διαστολής, τοποθετούνται απαραίτητα σε μεγάλου μήκους ευθύγραμμα τμήματα
της σωλήνωσης και πάντα μεταξύ διαδοχικών σταθερών στηριγμάτων.
Σελίδα | 101
Για την κατασκευή μη τυποποιημένων διαστολικών τύπου Ω με χρήση εξαρτημάτων

(γωνιών), δίνεται ο παρακάτω πίνακας προσδιορισμού του ανοίγματος R του
διαστολικού:
Κατασκευή διαστολικών “Ω” με χρήση εξαρτημάτων.
Ελάχιστη απόσταση R σε mm σε συνάρτηση με την εξωτερική διάμετρο του
χαλκοσωλήνα και τη διαστολή.
Εξωτ. Διάμ. ΔΙΑΣΤΟΛΗ ΣΕ ΜΜ

mm 12 25 38 50 75 100
R=16,25√d ΔΙ σε ΜΜ
12 195 282 347 398 488 563
15 218 315 388 445 546 630
18 239 345 425 488 598 690
22 264 381 470 539 661 763
28 298 430 531 609 745 861
35 333 481 593 680 833 962
42 365 527 650 745 913 1054
54 414 598 737 845 1035 1195
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, τα σταθερά στηρίγματα τοποθετούνται στα

σημεία της σωλήνωσης, που επιβάλλεται να παραμένουν σταθερά, πως είναι και τα
σημεία αναχώρησης κλάδων.
Σελίδα | 102
Οι χαλκοσωλήνες στερεώνονται με ειδικά στηρίγματα. Οι ελάχιστες αποστάσεις των

στηριγμάτων εξαρτώνται αφενός από τη διάμετρο του σωλήνα και αφετέρου από το
εάν το τμήμα είναι οριζόντιο ή κατακόρυφο και δίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Εξωτερική Απόσταση Εξωτερική Απόσταση

ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΑ διάμετρος Στερέωσης Μ διάμετρος Στερέωσης Μ
mm mm
12 1,25 42 3,00
Κατάλληλα στηρίγματα
σε αποστάσεις βάση
15 1,25 54 3,50
του κανονισμού 18 1,50 64 4,00
22 2,00 76,1 4,25

28 2,25 88,9 4,75
35 2,75 108 5,00
Σελίδα | 103
Μόνωση
30. Μόνωση
Ο χρυσός κανόνας προστασίας μιας εγκατάστασης νερού είναι να κρατάμε τη
θερμοκρασία της πάντοτε πάνω από τους 0 "C (σημείο πήξης νερού). Στην πράξη ο
εγκαταστάτης θα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προστασίας έναντι του
παγετού χρησιμοποιώντας την καλύτερη και παχύτερη μόνωση η οποία θα του δώσει
και τη μεγαλύτερη επιβράδυνση του παγώματος του νερού.
Στόχος της μόνωσης των σωλήνων θέρμανσης είναι:

 Περιορισμός της θερμικής απώλειας του συστήματος για λόγους ενεργειακής
οικονομίας.
 Διατήρηση της θερμοκρασίας του θερμού νερού.
 Αποφυγή προβλημάτων λόγω παγετού.
 Βοηθά σημαντικά στην απορρόφηση των συστολών - διαστολών των
εντοιχισμένων κυρίως σωληνώσεων, οι οποίες προκαλούν συχνά ρωγμές στα
επιχρίσματα των τοίχων.
Είδη μονωτικών υλικών

 Συνθετικό καουτσούκ διατίθεται στο εμπόριο σε μαύρο χρώμα και σε
συσκευασία σωλήνα και φύλλου (πάχους 6-9-13-19 και 32mm)
Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας καουτσούκ λ = 0,36 (W/m.K.)

 Διογκωμένο πολυαιθυλένιο (ΡΕ) διατίθεται σε γκρι χρώμα και σε συ-σκευασία
σωλήνα ή φύλλου με πάχος όπως και το συνθετικό καουτσούκ.
 Υαλοβάμβακας σε πάπλωμα με φύλλο αλουμινίου έχει συντελεστή (λ) περίπου
το ίδιο με το συνθετικό καουτσούκ.
Μειονέκτημα του διογκωμένου πολυαιθυλενίου σε σύγκριση με το
Σελίδα | 104
Μόνωση
καουτσούκ είναι η σκληρότητά του, η μικρότερη αντοχή που εμφανίζει σε δυσμενείς

κλιματολογικές συνθήκες και η ανεπαρκής πρόσφυσή του με τις σωληνώσεις.
Για την επιλογή του πάχους και του είδους του μονωτικού, απαιτείται μελέτη για να
έχουμε τη ζητούμενη εξοικονόμηση ενέργειας με το χαμηλότερο δυνατό κόστος αγοράς
του μονωτικού.
Εργοστασιακά μονωμένοι χαλκοσωλήνες

Οι μονωμένοι χαλκοσωλήνες είναι προϊόν εξέλασης διογκωμένου πολυαιθυλενίου
(PEF) υψηλής ποιότητας, δομημένο με κλειστού τύπου μικροκυψελίδες. Η μόνωση
καλύπτεται εξωτερικά από προστατευτικό μανδύα πολυαιθυλενίου τριών
διαφορετικών τύπων.
Οι μονωμένοι χαλκοσωλήνες διατίθενται σε ρόλους 25 και 50 μέτρων, σε δύο τύπους
μονωτικού υλικού με διαφορετικό πάχος μόνωσης, ανάλογα με τις απαιτήσεις της
εγκατάστασης.
Μονωμένοι χαλκοσωλήνες ΡΕ-Χ

Μόνωση με χαμηλής πυκνότητας δικτυωμένο PEF χωρίς HCFC και ινώδη υλικά, σε πάχη
6 και 1 mm.
Μονωμένοι χαλκοσωλήνες ΡΕ
Μόνωση με χαμηλής πυκνότητας PEF χωρίς HCFC και ινώδη υλικά, σε πάχη 6,9 και 13
mm.
Οι κλειστού τύπου μικροκυψελίδες της μόνωσης σε συνδυασμό με τον προστατευτικό
μανδύα δημιουργούν ένα ενιαίο φράγμα αντίστασης προσδίδοντας τα απαραίτητα
τεχνικά χαρακτηριστικά για κάθε εφαρμογή, όπως, θέρμανση, κλιματισμός, ψύξη και
άλλες υδραυλικές εγκαταστάσεις.
Οι μονωμένοι χαλκοσωλήνες ως προς τις μονωτικές ιδιότητες, την αντοχή στη φωτιά, τα
τεχνικά χαρακτηριστικά και τις χημικές ιδιότητες, παράγονται σύμφωνα με τις
Σελίδα | 105
Μόνωση
προδιαγραφές των περισσοτέρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και σύμφωνα
με άλλες διεθνείς προδιαγραφές.
Οι μονωμένοι χαλκοσωλήνες έχουν χαμηλό συντελεστή λ που προσδιορίζει τη θερμική
αγωγιμότητα και πολύ καλό συντελεστή μ που προσδιορίζει την αντίσταση
διαπερατότητας υδρατμών και νερού.
Οι μονωμένοι χαλκοσωλήνες καλύπτουν την Εναρμονισμένη Ευρωπαϊκή Προδιαγραφή
ΕΝ 14313 που αφορά τα μονωτικά υλικά από PEF για τις οικοδομικές και βιομηχανικές
υδραυλικές εγκαταστάσεις.
Σελίδα | 106
Οδηγίες εγκατάστασης
31. Οδηγίες Εγκατάστασης
πιο απλά, πιο γρήγορα, πιο οικονομικά
Σελίδα | 107
Τελικές πληροφορίες για σωστή εγκατάσταση
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ: Αφού ολοκληρωθούν οι εργασίες δια-μόρφωσης του

δικτύου (κάμψεις, συνδέσεις κ.λπ.) και γίνει η δοκιμή πίεσης, θα πρέπει να
στεγανοποιηθούν τα γυμνά άκρα των χαλκοσωλήνων και τα σημείο άπου έγιναν τομές
στη μόνωση.
Σελίδα | 108
32. Τελικές πληροφορίες για σωστή εγκατάσταση

Η εμπειρία στα δίκτυα μεταφοράς νερού με χαλκοσωλήνες έχει δείξει ότι για να
ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες ζημιών λόγω διάβρωσης πρέπει να προσέξουμε
τους παρακάτω παράγοντες.
Όπως έχει τονιστεί πολλές φορές οι υδραυλικές εγκαταστάσεις από χαλκό έχουν
μεγάλη αντοχή, είναι αξιόπιστες και εξασφαλίζουν λειτουργία με σιγουριά, χωρίς
προβλήματα για πολλές δεκαετίες. Ένας επαγγελματίας υδραυλικός πρέπει να εκτελεί
προσεκτικά την εργασία συναρμολόγησης των σωληνώσεων ακολουθώντας τη σωστή
τεχνική κατασκευής των δικτύων.
Σκοπός τον παρακάτω επισημάνσεων είναι να προσεχθούν ορισμένοι παράγοντες που
σχετίζονται και επηρεάζουν την ποιότητα κατασκευής και λειτουργίας των δικτύων
παροχής νερού, ζεστού ή κρύου, ώστε να ελαχιστοποιηθούν και αυτές οι σπάνιες
πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων (πχ διάβρωσης) κατά τη λειτουργία του δικτύου.
1. Στα δίκτυα μεταφοράς νερού, ζεστού, κρύου ή θέρμανσης και για
διαμέτρους χαλκοσωλήνων μέχρι 28mm, πρέπει να χρησιμοποιούμε
μαλακή κόλληση. Εάν υπάρχει ανάγκη για κουρμπάρισμα του
χαλκοσωλήνα αυτό να γίνεται εν ψυχρώ με κουρμπαδόρο. Οι υψηλές
θερμοκρασίες >400"C, είτε για σύνδεση με σκληρή κόλληση είτε για
κουρμπάρισμα, αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων
διάβρωσης.
2. Συνιστάται προσεκτική χρήση του αποξειδωτικού και καλή πλύση του
δικτύου εσωτερικά για απομάκρυνση τυχόν υπολειμμάτων αποξειδωτικού.
Η παραμονή υπολειμμάτων αποξειδωτικού στο εσωτερικό όπως και στην
επιφάνεια των χαλκοσωλήνων πρέπει να αποφεύγεται.
3. Το εσωτερικό των σωληνώσεων πρέπει να είναι καθαρό και
απαλλαγμένο από ξένα σώματα όπως π.χ. γρέζια, χώμα, άμμο, υλικά
συσκευασίας κ.λπ. Θα πρέπει όταν συναρμολογούμε ένα δίκτυο, να
εξασφαλίζουμε την μη είσοδο τέτοιων ξένων σωμάτων ιδιαίτερα στα
οριζόντια τμήματα.
4. Δοκιμή στεγανότητας δικτύου. Η εγκατάσταση, ολόκληρη ή σε τμήματα,
πρέπει πριν την κάλυψη των σωληνώσεων να δοκιμαστεί για τη
Σελίδα | 109
στεγανότητά της με δοκιμή πίεσης. Η δοκιμή γίνεται στο δίκτυο κρύου

νερού με πρεσάρισμα στα 12bar πίεση για 10 τουλάχιστον λεπτά. Κατά τη
διάρκεια της δοκιμής δεν επιτρέπεται να παρουσιαστεί διαρροή ή πτώση
της πίεσης. Στα δίκτυα ζεστού νερού ή θέρμανσης η παραπάνω δοκιμή
επαναλαμβάνεται αφού το νερό φτάσει σε θερμοκρασία λειτουργίας
(περίπου 90"C). Στα δίκτυα ζεστού νερού ή θέρμανσης με τη δοκιμή
στεγανότητας διαπιστώνουμε επίσης, αν σωστά αντιμετωπίστηκε σε όλο το
δίκτυο και η διαστολή των χαλκοσωλήνων.
5. Εάν προβλέπεται ότι, μετά τη δοκιμή στεγανότητας, θα μεσολαβήσει

μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι τη μόνιμη λειτουργία του δικτύου, το
ιδανικό θα ήταν η δοκιμή στεγανότητας να γίνει με άζωτο και να γεμίσει το
δίκτυο με νερό λίγο πριν τη μόνιμη λειτουργία του. Διαφορετικά, το δίκτυο
να παραμείνει γεμάτο με νερό το οποίο πρέπει να ανανεώνεται σε τακτά
χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον 2-3 φορές το χρόνο).
6. Όταν ένα δίκτυο περιέχει χαλκοσωλήνες με ποικιλία διαμέτρων και
χρησιμοποιούμε κυκλοφορητή, πρέπει να προσέχουμε τις ταχύτητες ροής
σε όλες τις διακλαδώσεις του δικτύου. Η ταχύτητα ροής στο τμήμα με τη
μικρότερη διάμετρο δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη.
7. από 0,5 m/sec. Στα δίκτυα μεταφοράς νερού καλό είναι να χρησιμοποιούμε
ένα μόνο υλικό, χαλκό. Όταν χρησιμοποιήσουμε και χαλκοσωλήνες και
χαλυβδοσωλήνες, θα πρέπει να «αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της
γαλβανικής διάβρωσης του χάλυβα Εάν λοιπόν στην πράξη, δεν μπορούμε
να χρησιμοποιήσουμε μόνο χαλκό, τότε παίρνουμε τα εξής μέτρα: α) Οι
χαλκοσωλήνες ακολουθούν τους χαλυβδοσωλήνες ως προς την κατεύθυνση
της ροής του νερού, β) Η σύνδεση μεταξύ χαλκοσωλήνων και
χαλυβδοσωλήνων γίνεται με ορειχάλκινα εξαρτήματα και, γ) Σε εμφανή
σημεία του δικτύου, τοποθετούνται εξαρτήματα με ράβδους μαγνησίου,
για εξουδετέρωση της δράσης του χαλκού πάνω στο χάλυβα (κυρίως στα
μπόιλερ των ηλιακών θερμοσιφώνων και στη θέρμανση).
Σελίδα | 110
Η σωστή στήριξη των χαλκοσωλήνων ιδιαίτερα στα δίκτυα ζεστού νερού ή θέρμανσης,
αποτρέπει τη δημιουργία των γνωστών προβλημάτων που σχετίζονται με τη διαστολή
των χαλκοσωλήνων.
Είναι πολύ σημαντικό επίσης, να παίρνονται τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης του
χαλκοσωλήνα όταν αυτός διέρχεται συμπαγείς τοίχους ή ορόφους.
Οι χαλκοσωλήνες δεν επηρεάζονται από τα οικοδομικά υλικά, ούτε από τον ασβέστη.
Τα μόνα χημικά στοιχεία που προσβάλλουν το χαλκό είναι το θειάφι και η αμμωνία
Κανένα όμως από τα κοινά οικοδομικά υλικά δεν περιέχει τέτοιες ουσίες.
Παγετός. Οι σωληνώσεις πρέπει να προστατεύονται από τον παγετό με την
κατάλληλη μόνωση ανάλογα με την περίπτωση.
Σωληνώσεις που είναι εκτεθειμένες σε συνθήκες παγετού πρέπει να διαθέτουν διάταξη
εκκένωσης. Συνιστάται, για δίκτυα που χρησιμοποιούνται κατά διαστήματα, να είναι
κενά την κρίσιμη περίοδο των χαμηλών θερμοκρασιών. Για μικρά χρονικά διαστήματα
παγετού το πρόβλημα αντιμετωπίζεται αφήνοντας από τη βρύση εκκένωσης να τρέχει
συνέχεια λίγο νερό.
Οι χαλκοσωλήνες δεν πρέπει να τοποθετούνται σε χώρους όπου υπάρχουν λιμνάζοντα,
στάσιμα νερά ή μόνιμα παραμένουσα υγρασία Μην τοποθετείτε τους χαλκοσωλήνες
μεταφοράς κρύου νερού μέσα σε σπιράλ από πλαστικό. Υπάρχει κίνδυνος, ιδιαίτερα σε
οριζόντια τμήματα, να εισχωρήσουν νερά μέσα στο σπιράλ και να δημιουργηθούν
μόνιμα στάσιμα νερά τα οποία μακροχρόνια είναι δυνατόν να προκαλέσουν διάβρωση
στους χαλκοσωλήνες.
Οι λήψεις νερού να επισημαίνονται χρωματικά, (μπλε χρώμα για το κρύο και κόκκινο
για το ζεστό).
Σε παράλληλη κατακόρυφη τοποθέτηση χαλκοσωλήνων κρύου και ζεστού νερού, του
ζεστού νερού είναι αριστερά και του κρύου δεξιά, όπως και η λήψη του ζεστού νερού
είναι αριστερά .
Σελίδα | 111
Ποιότητα νερού. Το νερό για να είναι πόσιμο, πρέπει να ανταποκρίνεται στις

απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής οδηγίας 80778. Εάν αυτό δεν συμβαίνει, τότε πρέπει να
υποστεί την κατάλληλη επεξεργασία πριν δοθεί στην κατανάλωση. Επειδή ο χαλκός δεν
περιέχει άγνωστες προσμίξεις, οι χαλκοσωλήνες χρησιμοποιούνται σήμερα σε
ολόκληρο τον κόσμο για τη μεταφορά πόσιμου νερού.
Σε οριζόντια παράλληλη διαδρομή χαλκοσωλήνων οι σωληνώσεις κρύου νερού
τοποθετούνται πάντα χαμηλότερα από αυτές του ζεστού .
Οι σωληνώσεις κρύου νερού πρέπει να τοποθετούνται σε τέτοιες αποστάσεις από
καπνοδόχους ή σωληνώσεις θέρμανσης, ώστε να μην επηρεάζονται από τη θερμότητα.
Ένα ιδανικό υδραυλικό δίκτυο από χαλκό είναι αποτέλεσμα της επαγγελματικής
εργασίας του εγκαταστάτη. Ο εγκαταστάτης οφείλει να είναι μεθοδικός προσεκτικός
στη λεπτομέρεια και να εκτελεί την εργασία του σύμφωνα με τις μεθόδους και τους
τεχνικούς κανονισμούς κατασκευής των υδραυλικών εγκαταστάσεων.
Σελίδα | 112
Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Τεχνίτης Σωληνουργός

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Τεχνίτης Σωληνουργός

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Βιβλιογραφία

ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΩΝ

«Διάχυση αποτελεσμάτων αξιοποίησης του εκπαιδευτικού υλικού»

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Γενικά περί χαλκοσωλήνων ............................................................................................... 1

15.4.2. Χαλκοσωλήνες .................................................................................................. 45

24.2.1 Απαιτούμενα όργανα ........................................................................................ 72

1. Γενικά περί χαλκοσωλήνων

Με εξαιρετικές μηχανικές και φυσικές ιδιότητες, ο χαλκός έχει την ιδιότητα να

 Σωληνώσεις μεταφοράς πετρελαίου

Ο χαλκός μπορεί να ανακυκλωθεί άπειρες φορές χωρίς να χάσει καθόλου τις

Παραθέτουμε τα τεχνικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα συστήματα χάλκινων

Σήμανση (μαρκάζ) χαλκοσωλήνων

 Διαστάσεις σωλήνα (διάμετρος Χ πάχος)

Για τις υδραυλικές εγκαταστάσεις με χαλκοσωλήνες προτιμούμε πάντοτε γνωστά και

Επίσης τα εξαρτήματα πρέπει να φέρουν ανάγλυφες επισημάνσεις (μαρκαρίσματα)

2. Στάδια παραγωγής χαληβδοσωλήνων

Εικόνα 1: Φάσεις διαμόρφωσης σωλήνων

Εικόνα 2: Συγκόλληση των άκρων

Το αποτέλεσμα της συμπίεσης των κατάλληλα θερμασμένων άκρων της

Δ. Αφαίρεση εσωτερικής κρέμασης συγκόλλησης

Εικόνα 3: Θερμή έλαση σωλήνα

Πλεονεκτήματα παραγωγικής διαδικασίας χαλυβδοσωλήνα με θερμή έλαση

ΣΤ. Λοιπές φάσεις

χαλυβδοσωλήνες, επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ταχύτητα σύνδεσης. Παράλληλα,

C Mn P S ReH min Rm A min

C - 'Άνθρακας, P - Φωσφόρος, S - Θείο, Mn – Μαγγάνιο

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ & ΒΑΡΗ

15 21,3 1/2" 21,8 21,0 2,6 1,20 1,20

20 26,9 3/4" 27,3 26,5 2,6 1,60 1,60

25 33,7 1" 34,2 33,3 3,2 2,40 2,40

32 42,4 1 1/4" 42,9 42,0 3,2 3,10 3,10

40 48,3 1 1/2" 48,8 47,9 3,2 3,60 3,60

50 60,3 2" 60,8 59,7 3,6 5,00 5,10

65 76,1 2 1/2" 76,6 75,3 3,6 6,40 6,50

80 88,9 3" 89,5 88,0 4,0 8,40 8,50

100 114,3 4" 115 113,1 4,5 12,20 12,50

3. Κατασκευή χαλύβδινων σωλήνων ευθείας ραφής

1. Η ολικής εξομάλυνσης και αφανούς εσωτερικής ραφής σύμφωνα με το

 Αυστηρότερες ανοχές πάχους των τοιχωμάτων και βάρους των

Οι σωλήνες αυτοί παράγονται στα ακόλουθα είδη:

1. Σωλήνες Γαλβανισμένοι εσωτερικά και εξωτερικά, με σπείρωμα και στα δύο

3.1 Σωλήνες Ελικοειδούς ραφής (SAW)

Οι σωλήνες με ελικοειδή ραφή μεγάλης διαμέτρου βρίσκουν σήμερα ευρεία εφαρμογή

Εικόνα 4: Παραγωγής χαλύβδινων σωλήνων

Το πρόγραμμα παραγωγής χαλύβδινων σωλήνων μεγάλων διαστάσεων περιλαμβάνει

Οι σωλήνες μεγάλης διαμέτρου κατασκευασμένοι με ελικοειδή ραφή παρουσιάζουν,

Για την κατασκευή των σωλήνων με τη μέθοδο της ελικοειδούς ραφής

Εικόνα 5: Αρχή της ελικοειδής διαμόρφωσης

Τόσο η εσωτερική, όσο και η εξωτερική συγκόλληση γίνονται με τη μέθοδο

Τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η κατασκευή σωλήνων μεγάλης

 Παράγονται σωλήνες υψηλής ποιότητας με οικονομικό τρόπο, σε μεγάλη

3.2 Δοκιμές και έλεγχοι ποιότητας των σωλήνων

Έλεγχος χημική σύνθεσης του χάλυβα

Έλεγχος διαστάσεων κ.τ.λ.

4. Γενικά περί ανοξείδωτων χαλύβων - σωλήνων

Εικόνα 6: Δίκτυο σωληνώσεων ανοξείδωτο

Στη συγκόλληση τόξου χρησιμοποιείται ανοξείδωτο ηλεκτρόδιο με σύσταση ίδια

9. Ανοξείδωτα στοιχεία δικτύου

Διαστολικό Μεταλλικό 2-ply με Ανοξείδωτη 316Τι Φυσούνα, Χαλύβδινα Συγκολλητά

ΑΝΟΞΕΙΔΩΤΕΣ ΣΕΛΕΣ ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ RS1-200/70-77 Ανοξείδωτη Σέλα Επισκευής (Μανσόν)

Βαλβίδα Αντεπιστροφής Εμβόλου-Ελατηρίου “Υ” Ανοξείδωτη 316 PN40 ΣΠΕΙΡΩΜΑ 3/8

10. Συντήρηση δικτύων διακίνησης υγρών

Α. Τα προβλήματα της φθοράς των εγκαταστάσεων διακίνησης νερού και άλλων