Njesite e matjes

Njesite themelore
Për të matur gjatësinë, njesia themelore është metri (m).
Për metrin ekzistojnë disa shumefisha:
Kilometri (km) dhe nënfishat e tij (decimetri, centimetri, milimetri)
Për të matur masën njesia themelore është kilogrami, gjithashtu përdoret dhe grami, toni etj.
Për të matur vëllimin, njesia themelore është litri (l). Gjithashtu përdoret dhe mililitri (ml),
centilitri (cl) etj.

Kujtojmë që:

1 1 1
1dm = 10 m 1cm = 100 m 1mm = 1000 m 1km = 1000 m
1 1
1g = 1000 kg 1mg = 1000 g 1kg = 1000 g

1kv = 100 kg 1ton = 1000 kg

1 1
1ml = 1000 l 1cl = 100 l 1l = 1000 ml

Madhësia Nënfisha Njesite themelore Shumëfisha

Gjatësia Centimetri Metri Kilometri
Milimetri
Masa Grami Kilogrami Kuintali
Miligrami Toni
Vëllimi Mililitri,centilitri litri Kilolitri

Ushtrimi 1

Për secilën nga situatat e mëposhtme, tregoni madhësinë që do të matni dhe njesite që do të
përdorni.

a) Lartësia e një pallati

b) Gjatësia e lumit Drin
c) Sasia e ujit në liqenin e Shkodrës
d) Masa e tokës
e) Distanca Tokë-Hënë
f) Sasia e verës në një shishe
g) Trashesia e librit të matematikës
h) Masa e një thesi me miell
i) Gjatësia e rrugës nga shtëpia në shkollë

Zgjidhje:

a) Për të gjetur lartësinë e një pallati përdorim njësinë matëse metër (m).
b) Për të gjetur gjatësinë e lumit Drin përdorim njësinë matëse kilometër (km).
c) Për të gjetur sasinë e ujit në liqenin e Shkodrës përdorim njësinë matëse liter (l).
d) Për të gjetur masën e tokës përdorim njësinë matëse ton (t).
e) Për të gjetur distancën Tokë-Hënë përdorim njësinë matëse kilometër (km).
f) Për të gjetur Sasinë e verës në një shishe përdorim njësinë matëse litër (l).
g) Për të gjetur trashësinë e librit të matematikës përdorim njësinë matëse centimetër (cm).
h) Për të gjetur masën e një thesi me miell përdorim njësinë matëse kilogram (kg).
i) Për të gjetur gjatësianë e rrugës nga shtëpia në shkollë përdorim njësinë matëse kilometër
(km).

Ushtrimi 2

Cilën njësi mund të përdorim (mm, cm, m, km) që të matet:

a) Trashësia e një fije shkrepse.

Përgjigje: millimeter (mm)

b) Gjatësia e një lapsi.

Përgjigje: centimetër (cm)

c) Gjatësia e rruges Tiranë – Durrës.

Përgjigje: kilometër (km)

d) Lartësia e një peme

Përgjigje: metër (m)
Këmbimi i njësive te matjes

Duke patur parasysh lidhjet që ekzistojnë midis shumëfishave dhe nënfishave me njesite
themelore të gjatësisë, masës, vellimit dhe me njëra-tjetrën, plotësojmë barazimet më poshtë:

a) 3 dm = 30 cm
b) 6 cm = 0.06 m
c) 13 mm = 0.013 m
d) 21 km = 21.000 m
e) 3200 m = 3.2 km
f) 25 kg = 25000 g
g) 5 kv = 500 kg
h) 3 ton = 3000 kg = 30 kv
i) 3000 g = 3 kg
j) 5 l = 25000 ml
k) 3 kl = 3000 l
l) 10 l = 10000 cl
m) 5 cl = 0.05 l
n) 230 ml = 0.23 l

Pasi plotësojmë barazimet më siper, i përgjigjemi pyetjeve:

 Si veprojmë kur kalojme nga një njesi më e madhe në një njesi më e vogël?
Përgjigje: Për të kaluar nga një njesi më e madhe në një njesi më të vogël ne përdorim
shumëzimin.

 Si veprojmë kur kalojme nga një njesi më e vogël në një njesi më të madhe?
Përgjigje: Për të kaluar nga një njesi më e vogël në një njesi më të madhe ne përdorim pjestimin.

Ushtrimi 1

Ktheni njesite në centimetra:

a) 15 mm = 1.5 cm
b) 26 mm = 2.6 cm
c) 48 mm = 4.8 cm
d) 150 mm = 15 cm
e) 1267 mm = 126.7 cm
Ushtrimi 2

Ktheni njesite në gramë:

a) 2 kg = 2’000 g
b) 13 kg = 13’000 g
c) 245 kg = 245’000 g
d) 658.2 kg = 658’200 g
e) 12.45 kg = 12’450 g

Ushtrimi 3

Ktheni njesite në litra:

a) 2’500 ml = 2.5 l
b) 1’200 ml = 1.2 l
c) 600 ml = 0.6 l
d) 1’225 ml = 1.225 l
e) 25’420 ml = 25.42 l

Shndërrime të njësive të gjatësisë

Njësia themelore e gjatësisë është metri dhe shënohet m.

Më poshtë kemi shumëfishat dhe nënfishat e metrit:

Shumëfishat Nënfishat

Kilometri (km) Decimetri (dm)

1 km = 1000 m 1 dm = 0.1 m

Hektometri (hm) Centimetri (cm)

1 hm = 100 m 1 cm = 0.01 m

Dekametri (dam) Milimetri (mm)

1 dam - 10 m 1 mm = 0.001 m

Ushtrime – njesite e gjatesise

Ushtrimi 1

Sa dm ka 1 km dhe sa metra është më i madh 1 km nga 1 dam?

Zgjidhje

Dimë që:
1 dm = 0.1 m
1 km = 1000 m
Pra, 1 km = 1000 m dhe (1000 ∙ 10) dm.
Përgjigje: 1 km = 10’000 dm.

Ushtrimi 2

Ktheni në njësinë më të vogël:

a) 250 km në metër.
b) 5484 km në metër.
c) 53 hm në metër.
d) 13 dam në metër
e) 25 m në centimetër
f) 165 cm në milimetër.

Zgjidhje

(pika a, b dhe c)
a) 250km = (250 ∙ 1000) m = 250’000 m.
b) 5484 km = (5484 ∙ 1000) m = 5’484’000 m.
c) 53 hm = (53 ∙ 100) m = 5300 m.
Në të njejtën mënyrë përpiquni të zgjidhni pikat d, e, f.

Ushtrimi 3

Ktheni në njësinë më të vogël:

a) 35 km në metër dhe centimetër.
b) 152 dam në metër dhe decimetër.
c) 652 dm në centimetër dhe milimetër.
d) 45m në decimetër dhe milimetër.

Zgjidhje

(pika a dhe b)

a) 35 km = (35 ∙ 1000) m = 35’000 m

35000 m = (35000 ∙ 100) cm = 3’500’000 cm.
Përgjigje: 35 km = 35’000 m = 3’500’000 cm.

b) 152 dam = (152 ∙ 10) m = 1520 m

1520 m = (1520 ∙ 100) cm = 152’000 cm
Përgjigje: 152 dam = 1520 m = 152’000 cm.

Ushtrimi 4

Mblidh:

a) 25 mm + 32 cm + 64 m + 25 cm
b) 72 km + 30 m + 52 km + 100 m
c) 4521 km + 355 ham + 485 m + 1250 dam + 452 km

Zgjidhje

a) Fillimisht i kthejmë të gjitha në të njëjtën njësi.

Në këtë rast i kthejmë të gjitha në centimetër dhe kryejmë veprimet:
25 mm = 2.5 cm
64 m = 6400 cm

Pra, do të kemi:
2.5 cm + 32 cm + 6400 cm + 25 cm =
6400 cm + 59.5 cm =
6459.5 cm = 64.595 m
b) I kthejmë të gjitha njësitë në metër. Do të kemi:
72000 m + 30 m + 52000 m + 100 m =
124000 m + 130 m =
124130 m = 124.13 km

c) I kthejmë të gjitha njësitë në kilometër. Do të kemi:

4521 km + 35.5 km + 0.485 km + 12.5 km + 452 km =
5021.485 km.

Ushtrimi 5

Të kryhet mbledhja dhe shuma të kthehet në centimetër:

a) 7m 3dm 6cm + 3m 5dm 8cm

b) 9m 2.5dm 3.2cm + 5.5m 4 dm 1cm

Zgjidhje

(pika a)
a)
Atëherë kthejmë gjithë njësitë në centimetër.
10 m = 1000 cm
8 dm = 80 cm.

Atëherë mbledhim:
1000 + 80 + 14 = 1094 cm.

Shndërrime të njësive të sipërfaqes

Njësia themelore e sipërfaqes është metri katror, shënohet

Metri katror është sipërfaqja e një katrori me brinjë 1 metër (1m)
Me poshtë kemi shumëfishat dhe nënfishat e metrit kator ( ):

Shumëfishat Nënfishat
1 km2 = 1000000 m2 1 dm2 = 0.01 m2
1 hm2 = 10000 m2 1 cm2 = 0.0001 m2
1 dam2 - 100 m2 1 mm2 = 0.000001 m2

Njësit agrare

1 dynym = 1000 m2
1 ar (a) = 100 m2
1 ha = 10000 m2
1 ha = 10 dynym

Ushtrime – njesite e siperfaqes

Ushtrimi 1

Shndërro njësitë:

a) 5 dm2 në cm 2
b) 6 m2 në cm2
c) 25 km2 në m2
d) 12 hm2 në m2

Zgjidhje
(pika a dhe b)
<a)

b)

Ushtrimi 2
Shndërro njësitë:
a) në
b)
c) në

Zgjidhje
(pika a)
a) Në fillim shndërrojmë njësitë:

Pra, do të kemi:

Përgjigje:

Ushtrimi 3
a) Të gjendet sipërfaqja e katrorit me brinjë 5 metër.
b) Të shprehet sipërfaqja në

Zgjidhje
a) a = 5
S=?

b)
pra,

Ushtrimi 4
Krahasoni:
a) me
b) me
c) me
d) me
e) me

Zgjidhje
(pika a dhe b)
a) Në fillim i kthejmë në

Bëjmë krahasimin:

Pra,

b) Në fillim shndërrojmë në

Bëjmë krahasimin:

Pra,

Ushtrimi 5
Një drejtkëndësh e ka gjatësinë 20 cm dhe gjerësinë sa gjysma e gjatësisë.
Gjeni gjerësinë, perimetrin dhe sipërfaqen e drejtkëndëshit.

Zgjidhje
a = 20 cm

P = 2 ∙ (a+b)= 2 ∙ (20 + 10) = 60 cm

S = a ∙ b = 20 ∙ 10 = 200

Përgjigje: b = 10 cm, P = 60 cm dhe

 Shndërrime të njësisë së vëllimit

Njësia themelore e vëllimit është metri kub, shënohet dhe është vëllimi I një kubi me
brinjë 1 metër (1 m).

Tek njësistë e vëllimit, për të kaluar nga njëra njësi në tjetrën, ne shumëzojmë ose pjestojmë me
1000.

Njesite e vëllimit janë si më poshtë:

Shumfishat Nënfishat

1 km3 = 1 000 000 000 m3 1 dm3 = 0.001 m3

1 hm3 = 1 000 000 m3 1 cm3 = 0.000001 m3
1 dam3 = 1000 m3 1 mm3 = 0.000000001 m3

Ushtrime – njesite e vellimit

Ushtrimi 1
Shndërro njësitë:
a) në
b) në
c) në
d) në

Zgjidhje
a)

b)
c)

d)

Ushtrimi 2
Krahaso:
a) me
b) me
c) me
d) me

Zgjidhje
(pika a dhe b)
a) Në fillim kthejmë në :

Tani që i kemi të dyja në të njëjtën njësi, i krahasojmë:

Përgjigje:

b) Në fillim kthejmë në :

Tani që i kemi të dyja në të njëjtën njësi, i krahasojmë:

Përgjigje:

Ushtrimi 3
Njehso duke i kthyer në njësi matëse të numrit të fillimit:
a)
b)

Zgjidhje
a) Në fillim kthejmë njësite e tjera në :

Tani kryejmë mbledhjen:

=

b) Në fillim kthejmë njësite e tjera në :

Tani që i kemi të gjitha në të njëjtat njësi, kryejmë mbledhjen:

Ushtrimi 4
Shndërro njësitë e nxënësisë:
a) 1 l në ml
b) 150 kl në l
c) 1235 ml në l
d) 12 dl në ml
e) 25 cl në dl
f) 50dl në ml
g) 125 ml në dl
Zgjidhje
a) 1l = (1 ∙ 1000) ml = 1000 ml

b) 150 kl = 150 ∙ 1000 l = 150’000 l

c)

d) 12 dl = (12 ∙ 100) ml = 1200 ml

e)

f) 50 dl = (50 ∙ 100) ml = 5000 ml

g)

Njesite e nxënësisë

Për të matur vëllimin e lëngjeve përdoren njesi të veçanta të vëllimit, të ndryshme nga ato më
lart.
Njësia themelore e njësisë së nxënësisë është litri (l). Më poshtë kemi shumëfishat dhe nënfishat
e litrit.

Shumëfishat Nënfishat
1 kl = 1000 l 1 dl = 0.1 l
1 hl = 100 l 1 cl = 0.01 l
1 dal = 10 l 1 ml = 0.001 l

Pra, sic shihet, për të kaluar nga njëra njësi nxënësië në tjëtrën, ne shumëzojmë ose pjestojmë me
10.
 Njesite e kohes

Njësia themelore e kohës është sekonda dhe shënohet me s.

Sistemi i masave të kohës është një system i përzier që formohet nga pjesë jo dhjetore, si dita viti
etj; nga një pjesë që ka bazë numrin 60, si ora, minuta, sekonda dhe një pjesë dhjetore, siç është
një e dhjeta e sekondës, një e qindta e sekondës etj.

Më poshtë kemi njesite e kohës:

 1 vit = 365 ditë.

 1 ditë = 24 orë.
 1 orë = 60 minuta = 3600 sekonda
 1 minutë = 60 sekonda
 1 sekondë – njësia themelore e kohës.

Ushtrime te zgjidhura – njësitë e kohes

Ushtrimi 1

Të kthehen njësitë e kohes në orë:

a) 7200 s
b) 720 min
c) 6 ditë
d) 1 vit

Zgjidhje

a) Dimë që:
1 orë = 3600 s
Pra, do të këmi:
7200
= 2 orë
3600

720
b) 720 min = orë = 12 orë
60

c) 6 ditë = (6 ∙ 24) orë = 144 orë.

d) Dimë që një ditë ka 24 orë dhe një vit ka 365 ditë. Atëherë do të kemi:
365 ∙ 24 = 8760 orë.

Ushtrimi 2

Të kthehen njësitë e kohes në minuta:

a) 270 s
b) 540 s
c) 15 orë
d) 3 ditë
e) 1 javë

Zgjidhje

270
a) 270 s = min
60
270 s = 4.5 min

540
b) 540 s = min
60
540 s = 9 min

c) 15 orë = (15 ∙ 60) orë = 900 min

d) 3 ditë = (3 ∙ 24 ∙ 60) min = 4320 min

e) 1 javë = 7 ditë
7 ditë = (7 ∙ 24 ∙ 60) min = 43440 min

Ushtrimi 3

Të kthehen njësitë e kohes në ditë:

a) 432000 s
b) 6 javë
c) 2400 orë
d) 7200 minuta

Zgjidhje
(pika a dhe b)
 432000
a) 432000 s = 24•60•60 ditë
432000
432000 s = ditë
86400
432000 s = 5 ditë.

b) 6 javë = (6 ∙ 7) ditë = 42 ditë.

Ushtrimi 4

Të gjendet shuma dhe ndryshesa:

a)
b)
c)
d)

Zgjidhje
a)

b)

c)
d)

Ushtrimi 5
Të gjenden herësat dhe prodhimet:
a)
b)
c)
d)

Zgjidhje
(pika a)

a)