VILJUŠKARI

1. Viljuškar se koristi za utovar standardnih euro-pool paleta na drumsko

vozilo u sistemu prikazanom na slici.
PALETOMAT

a) Koliko treba viljuškara da bi vreme utovara kamiona u koji staje 10

paleta bilo manje od 6 min, ako su poznate
vdo=0,2 m/s vdn=0,25 m/s
vso=0,3 m/s vsn=0,25 m/s
vko=8 km/h vkn=10 km/h
ρ=0,85
b) Koliki je potreban broj viljuškara ako se brzina kretanja viljuškara
poveća za 50 %
c) Izračunati iskorišćenje viljuškara u oba slučaja

REŠENJE

a) Kapacitet jednog viljuškara u vremenskom periodu od 6 minuta se računa

prema formuli:
QK 6′ =
360  pal 
TC  6′
gde je TC vreme ciklusa viljuškara
TC = ρ ∑ t i
i

a pri čemu su ti vremena pojedinih aktivnosti u ciklusu:

t1 – vreme zahvatanja – Bazirano je na iskustvenim vrednostima (strana 370.

knjige prof. Sretenovića – 10 do 15s), a u ovom slučaju usvajamo 10s
t2 – vreme spuštanja opterećenih viljuški
Računa se na osnovu načina kretanja viljuški viljuškara, tj. uopšte načina
kretanja pri čemu je tg vreme koje se dodaje zbog gubitaka pri ubrzanju i usporenju
i za njegovu vrednost usvajamo vrednost od 1 do 1.5s. U konkretnom slučaju će
biti usvojeno 1s.
1
 H1 0. 5m
t2 = + tg = + 1s = 1.67 + 1 = 2.67 s
v max 0.3 m
s
t3 - vreme okretanja za 180°
Vreme potrebno za izvršavanje ove aktivnosti se bazira na iskustvenim
vrednostima i kreće se u sledećim granicama.
Okretanje za 90° - 6 do 8s
Okretanje za 180° - 10 do 15s
U ovom slučaju usvajamo 10s.

t4 – vreme kretanja opterećenog viljuškara

S sr 45 m
t 4 = t ko = + tg = + t g = 20,25 + t g gde je tg 1s.
vko 8000m
3600 s
t 4 = 20.25s + 1s = 21.25s
t5 – vreme podizanja opterećenih viljuški

H 1.1m
t 5 = t do = + tg = + t g = 5.5s + t g , tg=1s
v max 0. 2 m
s
t 5 = 5.5s + 1s = 6.5s
t6 – vreme odlaganja palete na vozilo
Takođe se bazira na iskustvenim vrednostima, i kreće se u granicama od 5 do 8s,
a u ovom slučaju usvajamo 5s.
t7 – vreme spuštanja neopterećenih viljuški
H 1,1m
t 7 = t sn = + tg = + t g = 4.4 s + t g tg=1s
v sn 0.25 m
s
t 7 = 4.4 s + 1s = 5.4 s
t8 – vreme okretanja za 90° (usvajamo 6s)
t9 – vreme kretanja neopterećenog viljuškara
Ssr 45m
t9 = + tg = + 1s = 16.2 + 1 = 17.2s
v kn 10000 m
3600s
t10 – vreme podizanja neopterećenih viljuški

H1 0.5m
t10 = + tg = + t g = 2 s + t g tg=1s
vdn 0.25 m
s
t10 = 2 s + 1s = 3s

10
TC = ρ ⋅ ∑t
i =1
i = 0.85 ⋅ (10 + 2.67 + 10 + 21.25 + 6.5 + 5 + 5.4 + 6 + 17.2 + 3) =

0.85 ⋅ 87.02 = 73.967s

Q K 6′ =
360
= 4.87  pal 
73.967  6 ′

2
 Potreban broj viljuškara za utovar 10 paleta u periodu od šest minuta je
Q potr 10
N= = = 2.06 ⇒ potrebno je tri viljuškara.
Q K 6′ 4.87

b)U slučaju povećanja brzine kretanja viljuškara za 50%, odgovarajuće brzine će

iznositi
vko=12 km/h=3,33 m/s
vkn=15 km/h=4,17 m/s
tj., u odnosu na ciklus viljuškara iz prethodnog dela zadatka promeniće se samo
t4 i t9.
T4b – vreme kretanja opterećenog viljuškara
Za tg usvajamo 1s

S sr 45 m
t 4 b = t ko = + tg = + 1 = 13.5 + 1 = 14.5s
v ko 3.33 m
s
∆ t 4 = t 4 − t 4b = 21.25 − 14.5 = 6.75s
t9b – vreme kretanja neopterećenog viljuškara
Isto kao i u slučaju t4b:
Ssr 45m
t 9b = + tg = + 1s = 10.8 + 1 = 11.8s
v kn 4.17 m
s
∆ t 9 = t 9 − t 9 b = 17.2 − 11.8 = 5.4s

Razlika između ciklusa u prvom i drugom slučaju je

TCb = TC − ρ ⋅ (∆t 3 + ∆t 8 ) = 73.967 − 0.85(6.75 + 5.4) = 77.37 − 10.33 = 63.637 s

Kapacitet viljuškara je
= 5.65  pal ′
360
Q Kb 6′ =
63.637  6 

a potreban broj viljuškara je

10
Nb = = 1.77 ⇒ Nb =2
5.65

c) Iskorišćenje viljuškara se dobija iz

Q potr
η=
N ⋅ Qvilj
tako da su iskorišćenja viljuškara
10 10
ηa = = = 0.6845
3 ⋅ 4.87 14.61
10 10
ηb = = = 0.8849
2 ⋅ 5.65 11.3

3
 2. Kutije dimenzija 0,4x0,3x0,3m, težine 30 kg, dopremaju se vagonima u skladište.
Radi efikasnijeg manipulisanja koriste se PUL palete i vagonski viljuškar nosivosti 600
kg , pri čemu se paletizacija obavlja u samom vagonu ručno. U skladištu se palete
odlažu jedna na drugu.
a) Odrediti potrebno vreme rada jednog viljuškara za istovar jednog vagona, ukoliko
je maksimalna visina dizanja viljuškara 2.5 m, prosečno opterećenje vagona je 15 t. U
obzir uzeti sve relevantne karakteristike palete.
max hd=2,5m
vdo=0,28 m/s vdn=0,33 m/s
vso=0,43 m/s vsn=0,33 m/s
vo=8.2 km/h vn=13 km/h

b) Koliko je viljuškara potrebno da se postava od 5 vagona istovari za manje od 3

časa.

45 m

REŠENJE

a) Najpre je neophodno da odredimo način formiranja palete. Uzimajući u obzir

uslove da je nosivost viljuškara 600 kg i da se palete u skladištu slažu jedna na
drugu, tj. da gornja površina ukrupnjenog tereta mora da bude ravna, uz date
dimenzije kutija, formiranje paleta će biti kao na slici

4
 400mm

300mm

600mm
1200
mm
144mm

800mm

800 mm

U jedan red palete staje osam kutija raspoređenih u dve kolone i četiri vrste. Zbog
ograničenja nosivosti viljuškara na paleti se mogu formirati dva reda i tada je masa
tereta na paleti
m pal = 2 ⋅ 8 ⋅ 30kg = 480kg = 0.48t a ukupna masa palete je
m pal = 2 ⋅ 8 ⋅ 30kg + 25kg = 480kg + 25kg = 0.505t

Potreban broj cilkusa viljuškara je

m 15t
nC = voz = = 29.07 = 30 ciklusa.
m pal 0.505t
Obzirom da je maksimalna visina dizanja viljuškara 2,5m formiranje sloga u skladištu
će biti u četiri reda, pri čemu je zadovoljena i statička nosivost palete (4x0.505t<4 t).
Na osnovu ovoga se računa i srednja visina dizanja
72 + ⋅816 + ⋅1560 + 2304 4752
Hd = = = 1188mm
4 4

t1 – vreme zahvatanja – 10s

t2 – vreme spuštanja opterećenih viljuški

H1 0.072m
t2 = + tg = + 1s = 1.17
v so 0.43 m
s
t3 - vreme okretanja za 180° - 10s.

t4 – vreme kretanja opterećenog viljuškara

Lvo 45 m
t4 = + tg = + t g = 20,76 gde je tg 1s.
vo 8200 m
3600s

5
 t5 – vreme podizanja opterećenih viljuški

H 1.188 m
t5 = + tg = + t g = 5.24 , tg=1s
v do 0.28 m
s

t6 – vreme odlaganja palete na vozilo

Takođe se bazira na iskustvenim vrednostima, i kreće se u granicama od 5 do 8s,
a u ovom slučaju usvajamo 5s.
t7 – vreme spuštanja neopterećenih viljuški
H 1,188m
t7 = + tg = + t g = 3.76 tg=1s
v sn 0.43 m
s

t8 – vreme okretanja za 180° (usvajamo 10s)

t9 – vreme kretanja neopterećenog viljuškara
L 45 m
t 9 = vn + t g = + t g = 13.46
vn 13000 m
3600s
t10 – vreme podizanja neopterećenih viljuški

H 1.188m
t 10 = + tg = + t g = 1.22 tg=1s
vn 0.33 m
s

10
TC = ρ ⋅ ∑ t i = 0.85 ⋅ (10 + 1.117 + 10 + 20.76 + 5.24 + 5 + 3.76 + 10 + 13.46 + 1.22) =
i =1

0.85 ⋅ 80.61 = 68.52s

Vreme istovara vagona jednim viljuškarom je

Tist = TC ⋅ nC = 68.52 ⋅ 30 = 2055 .6s = 34.26 min
b) Kako je vreme istovara jednog vagona jednim viljuškarom 34 minuta i 26
sekundi, vreme istovara pet vagona je 171 minuta i 3 sekunde. Odavde izvodimo
zaključak da je uslov da se pet vagona istovari za manje od 3h postojanje najmanje
jednog viljuškara.