Arhitektrua Računarskih Sistema I Mreža Goran Đukanovič

ARHITEKTURA RAČUNARSKIH
SISTEMA I MREŽA
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 1

ARHITEKTURA RAČUNARSKIH
SISTEMA I MREŽA
Doc. dr Goran Đukanović, dipl.inž.el

goran.z.djukanovic@apeiron-edu.eu
Arhitektura
Arhitektura računarskih
Arhitekturaračunarskih
računarskih sistema
sistema
sistema i mreža
i imreža
mreža Slajd 2 Slajd
Slajd22
SADRŽAJ
 RAZVOJ ARHITEKTURE RAČUNARA I DEFINICIJE
 NUMERIČKI OSNOVI RAČUNARSKE TEHNIKE
 JEDNOPROCESORSKI I VIŠEPROCESORSKI
RAČUNARSKI SISTEMI
 OSNOVI MREŽA
Arhitektura
Arhitekturaračunarskih
sistema
sistema i mreža
i imreža
mreža Slajd 3 Slajd
Slajd33
I
RAZVOJ ARHITEKTURE RAČUNARA I
DEFINICIJE
Arhitektura
sistema i mreža
i mreža Slajd 4 Slajd 4
ARHITEKTURA
• Arhitektura (Latinski „architectura“, od starogrče složenice

„architéktōn“, ὰρχιτεκτονική , od ὰρχι glavni i Τεκτονική
graditelj) u užem smislu je nauka i umjetnost projektovanja
i oblikovanja zgrada i drugih građevina.
• Arhitektura računara (computer architecture) se bavi
projektovanjem i korišćenjem računara.
• Računar je programabilna mašina. Računar radi po
unaprijed zadatom programu.
• Program – raspored po kome će se nešto izvoditi.
• Program je organizovana lista instrukcija, koja, kad se
izvrši, uzrokuje da se računar ponaša na ranije određen
način.
Arhitektura
sistema i mreža
RAČUNARSKI SISTEM I MREŽA
• Računarski sistemi su mašine koje obrađuju ulazne

informacije (podatke ili naredbe) i iz njih proizvode izlazne
informacije (rezultate).
• Kompletan funkcionalan računar, uključujući softver, i
neophodne periferne uređaje.
• Svaki računarski sistem na primjer, zahtijeva operativni
sistem.
• Računarska mreža – skup međusobno povezanih
računara, perifernih uređaja i drugih resursa, s ciljem
kvalitetnijeg, efikasnijeg i operativnijeg korišćenja
podataka, informacija i raspoloživih resursa.
Arhitektura
sistema i mreža
RAZVOJ RAČUNARA
Svaki računar se može posmatrati kao sistem:

Ulazni podaci: ulazi
Centralna jedinica: obrada
Izlazne informacije: izlazi
ulaz obrada izlaz
Arhitektura
sistema i mreža
VRSTE RAČUNARA
Promjene u načinu upotrebe dovele su do razvoja novih tržišta i nastanka nekoliko
klasa računara
Personal Desktop Server Klasteri/Wareho Embedded
Mobile device use scale
PMD
Cijena sistema $100-$1.000 $300-$2.500 $5.000- $100.000- $10-$100.000
$10.000.000 $200.000.000
Cijena $10-$100 $50-$500 $200-$2.000 $50-$250 $0,01-$100
mikroprocesora
Važne Cijena, energija, Cijena- Propusna moć, Cijena- Cijena, energija,
arhitekturne performanse u performanse, raspoloživost, performanse, performanse
karakteristike radu, brzina energija, skalabilnost, propusna moć, specifične za
izvršavanja grafičke energija energetska primjenu
zadataka performanse efikasnost
Prodaja 1,8 mlrd (90% 350 mil 20 mil 19 mlrd
mobilnih)
• Podjela računara prema vrsti signala koji koriste:

-analogni
-digitalni
-hibridni
Arhitektura
sistema i mreža
VRSTE RAČUNARA
Ugrađeni računari (embedded)
• napravljeni za izvršavanje ograničenog broja zadataka
• najbrže rastući dio tržišta računara
• od svakodnevnih uređaja – mašine za rublje, mikrovalne,

štampači, mrežni usmjerivači, svi automobili koji sadrže
jednostavne mikroprocesore, stereo sistemi,...
• do ručnih digitalnih uređaja - mobilni telefon, pametne kartice,

video igrice i digitalni STB.
Arhitektura
sistema i mreža
SEMINARSKI - PREPORUKE
BROJ I CIFRA
• Cifra je samo pojedinačni znak za pisanje brojeva 0, 1 itd.

do 9
• Pogrešni su izrazi astronomske cifre, velike cifre, cifra od

trideset hiljada i slično.
• BROJKA je isto što i CIFRA!
• Pogrešno je upotrebljavati riječ CIFRA umjesto riječi BROJ.
Arhitektura
sistema i mreža
SEMINARSKI - PREPORUKE
Pogrešno je (Bolje je)
• Dolazio je 8 puta (Dolazio je osam puta)
• 47 ljudi je došlo (Četrdeset sedam ljudi je došlo)
• 1965. godine je... (Godine 1965. je...)
• 125 hiljada... (125000, sto dvadeset pet hiljada)
• 12-ak, 150-tak (dvanaestak, sto pedesetak)
Arhitektura
sistema i mreža
ISTORIJA RAZVOJA RAČUNARA
• Šta računar može da radi?
• Sposobnost računara da obrađuje i pamti velike količine

podataka, omogućuje njihovu primjenu u rješavanju velikog
broja problema.
Arhitektura
sistema i mreža
• Mnogi poslovi i rutine mogu da se nedvosmisleno opišu

nekom procedurom. Odlazak na posao, obračun penzija,
obrada fotografija, obračun poreza itd.
• Kada se procedura precizno opiše, onda se za obradu

podataka može koristiti računar.
• Za takve primjene je korisno primijeniti računarsku obradu

podataka, a kreativni dio posla ostaviti za čovjeka.
Arhitektura
sistema i mreža
U poslovanju često postoji potreba da se provede neka
procedura nad jako velikom količinom podataka, npr:
• popis stanovništva,
• glasanje,
• pretrage i sortiranja,
• upravljanje projektima,
• obrada plata,
• obrada penzija,...
Ako se radi ručno, to zahtijeva veliki ljudski rad ali i donosi

mnoštvo grešaka prouzrokovanih nepažnjom.
Arhitektura
sistema i mreža
• Ono na čemu se najranije računalo bili su prsti na rukama.
• Međutim za potrebe trgovine bilo je nužno smisliti neko

pomagalo koje će moći da prebroji i izračuna veće
vrijednosti.
• Jedno od takvih pomagala je bio Abakus.
• Abakus je prosta i istorijski stara sprava za računanje, koja

se koristila kod starih Egipćana, Grka, Rimljana, Kineza...
Arhitektura
sistema i mreža
• Koliko god je Abakus čovjeku pomogao u računanju, to nije
mašina koja je automatski rješavala operacije, već se to
računanje vršilo u ljudskoj svijesti.
• Abakus je bio samo mehaničko sredstvo, koje je čovjeku
služilo kao pomoć.
Rimski
abakus
Arhitektura
sistema i mreža
• Rimski abakus zasnovan je na bi-kvinarnom kodu.
• Prorezi sadrže po jedan kamenčić za bazu 5
(5,50,500,5000 itd),
• 4 kamenčića za bazu 10 (1, 10, 100,1000, itd)
Rimski
abakus
Broj prikazan na abakusu je 1.069.181 (sa
karakterističnim predstavljanjem nule).
Arhitektura
sistema i mreža
Kineski
abakus
heaven
5
earth
Nula:
Arhitektura
sistema i mreža
Japanski
abakus
“Soroban”
Arhitektura
sistema i mreža
Ruski
abakus
Arhitektura
sistema i mreža
Školski
abakus
Arhitektura
sistema i mreža
• Još u XVII vijeku su se javile ideje za konstruisanje mašina za obradu
podataka
• To su bile mehaničke mašine, modeli Šikarda, Paskala, a kasnije

Bebidža u XIX vijeku itd).
• To su bili samo uređaji za pomoć pri računanju, a ne računari, jer nisu

mogli da rade po različitim zapamćenim programima.
• Procvat industrije časovnika omogućio je pronalazak konstruktivnih

rješenja za mehanizme koji rade na mehaničkim principima.
Arhitektura
sistema i mreža
• Smatra se da je prvu ovakvu mašinu (mehanički kalkulator) izradio
njemački profesor matematike i astronomije Vilhelm Šikard (Wilhelm
Schickard) 1623. godine.
• Originalni model nije sačuvan.
Arhitektura
sistema i mreža
• Mašina je radila 4
računske operacije.
• Rad sa šestocifrenim
brojevima.
• Ako se premaši ovaj

kapacitet aktivirala je
zvono.
• 1960. godine
napravljena je
replika.
Računski sat
Arhitektura
sistema i mreža
Paskalina
• Blejz Paskal, francuski matematičar i filozof

• Sa devetnaest godina, 1642. ne znajući za rad Šikarda, konstruisao
aritmetičku mašinu
• U principu mehanička računska mašina, puna točkića, zupčanika i
osovina, čija je osnovna namjena bila izvođenje računske operacije
sabiranje.
Arhitektura
sistema i mreža
• Moglo se i oduzimati okretanjem točkića unazad i množiti

ponavljanjem operacije sabiranja.
• U principu ovo je adiciona mašina, sa principom rada kao
kod starih registar kasa.
Arhitektura
sistema i mreža
• U Njemačkoj je 1673 godine, nakon 30 godina, Gotfrid

Lajbnic (Gottfried Leibniz) napravio usavršenu verziju
Paskalove mašine
• množenje, dijeljenje i korjenovanje.
Arhitektura
sistema i mreža
• Čarls Bebidž (Charles Babbage), engleski matematičar,
filozof i inženjer mehanike, je izmislio mašinu za računanje
i štampanje rezultata.
• Godine 1820. napravio je mali model te mašine i nazvao ju

Diferencna mašina.
• Mašina se sastojala od poluga i zupčanika, bila je

glomazna i habala se.
Arhitektura
sistema i mreža
REPLIKA DIFERENCNE MAŠINE
Arhitektura
sistema i mreža
• 1830-tih Bebidž je razmišljao i o analitičkoj mašini čiji su neki dijelovi
slični današnjim računarima, posebno dio za ulazne podatke, obradu i
smještanje rezultata, ali ju nikad nije završio.
• Radio je na njoj 40 godina
• Analitička mašina je trebala da bude pokretana parom i trebala je imati

preko 30 metara dužine i 10 metara širine.
• Programi i podaci su trebali da budu unošeni putem bušenih kartica.
• Zamišljena kao prvi mehanički računar koji se programira
Arhitektura
sistema i mreža
• Kao izlaz, analitička mašina bi imala printer, krivolinijski ploter i zvono.
• Takođe, mašina bi bila u stanju da buši brojeve na kartice za kasnije

čitanje.
• Zamišljena je tako da radi sa decimalnim sistemom.
• Memorija kapaciteta 1000 brojeva, svaki sa po 50 cifara.
• Aritmetička jedinica je trebala da bude u stanju raditi sa sve četiri

aritmetičke operacije.
Arhitektura
sistema i mreža
Bebidžova analitička mašina, na parni pogon (Charles Babbage)
Arhitektura
sistema i mreža
Ada Byron (Ejda Bajron, grofica od Lavlejsa,
ćerka Lorda Bajrona) bila je interpretator i
promoter Bebidžovih vizionarskih radova:
•Napisala je plan upotrebe analitičke
mašine za računanje niza Bernoulli-jevih
brojeva
•Verovatno je bila prvi programer na
svijetu
•Jedan od savremenijih programskih
jezika je nazvan po njoj:
ADA programski jezik
Arhitektura
sistema i mreža
• Sledeći značajan korak u razvoju računske tehnike je
Holeritova ideja bušenih elektronskih kartica (koje Čarls
Bebidž nikad nije stigao da realizuje).
• Krajem XIX vijeka u Sjedinjenim Američkim Državama

raspisan je konkurs kojim se tražilo rješenje za popis
stanovništva 1890 godine, i da bi se riješili problemi obrade
ogromne količine podataka pri popisu.
Arhitektura
sistema i mreža
• Prihvaćeno je rješenje koje je ponudio Herman
Holerit (Herman Hollerith), a posao popisa preko
60 miliona stanovnika završen je za svega 6
sedmica.
• Holeritova ideja su bile bušene elektronske kartice,

izum je patentirao i otvorio vlastitu firmu, koja
nakon njegove smrti, mijenja naziv u IBM
(International Business Machine Corporation).
Arhitektura
sistema i mreža
Holeritov uređaj za čitanje podataka sa bušenih kartica “Punched Card Tabulator”
Arhitektura
sistema i mreža
• U Njemačkoj 1938 godine Konrad Cuse (Konrad Zuse) je
izgradio računske mašine Z1 i Z2,
• Z1 i Z2 rade u binarnom sistemu ali na elektromehaničkom

principu (elektromehanički digitalni računar).
• Zatim elektromehanički element zamjenjuje sa bržom

elektronskom cijevi te 1941 godine izrađuje novi model Z3 i
kasnije Z4. Ta dva računara predstavljaju prve računare
opšte namjene i to programski kontrolisane.
Arhitektura
sistema i mreža
Autor pored rekonstrukcije Z1 mašine
Arhitektura
sistema i mreža
Z3 mašina
Arhitektura
sistema i mreža
• Alan Turing, britanski matematičar je razvio Bombu, mašinu
zasnovanu na prethodnom radu Poljskih matematičara, koja
je od kraja 1942.godine dekodirala sve poruke koje je
poslalala Enigma mašina njemačkog vazduhoplovstva.
• Formulisao je koncept algoritma, vještačke inteligencije,

Turingovu mašinu i Turingov test.
• U II svjetskom ratu radio je u Bletchley Parku – Britanski

centar za dešifrovanje.
Arhitektura
sistema i mreža
ENIGMA
Arhitektura
sistema i mreža
Mašina
“BOMBA” za
dešifrovanje
Arhitektura
sistema i mreža
• Početkom četrdesetih godina XX vijeka Hauard
Ejken (Howard Aiken) kombinovao je Holeritove
mašine i Bebidžovu ideju o programabilnom
računaru.
• Izgradio je mašinu pod imenom ASCC (Automatic

Sequence Controlled Calculator) ili Mark I.
Arhitektura
sistema i mreža
• ASCC je imala papirnu traku sa programom, ulaz
na bušenim karticama, brojače za brojeve i
elektromehaničke releje za smještanje rezultata.
• Proradila je 1944. godine ali je već tada bila

zastarjela, označivši kraj elektromehaničke ere.
• Mark I mašina bila je dugačka 17m, široka 2.5m i

sastavljena od 750 000 dijelova.
Arhitektura
sistema i mreža
Mašina “MARK I”
Arhitektura
sistema i mreža
• Godine 1943 Američka vojska finansirala je izgradnju
računara ENIAC (The Electronic Numerical Integrator And
Calculator).
• Koristio se za izračunavanja putanja projektila
• ENIAC je bio računar sa elektronskim cijevima, završen

1946. godine.
• Izgradili su ga naučnici Ekert (Eckert) i Mohli (Mauchly) sa

Univerziteta u državi Pensilvanija.
Arhitektura
sistema i mreža
• ENIAC se u savremenim računarskim naukama smatra
prvim pravim elektronskim računarom opšte namjene
(elektronski digitalni računar).
• Sastojao se od 18000 elektronskih cijevi i bio je težak preko

30 tona, dugačak 30m i visok 3m.
• Obavljao je 5000 sabiranja u sekundi
• Ipak, glavni nedostatak bio mu je nemogućnost

memorisanja programa.
Arhitektura
sistema i mreža
Detalj ENIAC-a
Arhitektura
sistema i mreža
• Godine 1946 matematičar Džon Fon Nojman
(John von Neumann) definiše elektronski digitalni
računar opšte namjene
• predložio je nov način upravljanja instrukcijama i

podacima koji omogućuje pohranjivanje programa
i podataka u memoriji računara.
• Fon Nojman smatra se tvorcem kocepta

programabilnog računara.
Arhitektura
sistema i mreža
• Radio je na verziji računara EDVAC (Electronic Discrete
Variable Automatic Computer) koju je nazvao IAS mašina.
• IAS mašina koju je izradio u saradnji sa Hermanom

Goldštajnom (Herman Goldstine) imala je veliki uticaj na
dalji razvoj računara.
• On je shvatio da je umjesto decimalne aritmetike koju je

koristio ENIAC (svaka cifra predstavljena sa 10
elektronskih cijevi od kojih je uvijek samo jedna aktivna),
pogodnije koristiti binarnu aritmetiku.
Arhitektura
sistema i mreža
• Njegov arhitekturni pristup, poznat kao Fon

Nojmanova mašina primijenjen je kod prvog
računara sa zapamćenim programom EDSAC, a
još uvijek je osnov za gotovo sve računare.
• Prve prave računarske mašine (kompjuteri)

pojavile su se nakon II svjetskog rata i bile su (kao
i danas) realizovane na elektronskim uređajima.
Arhitektura
sistema i mreža
• Elektronske komponente koje su danas u upotrebi
imaju logiku na nivou nula i jedinica.
• Pisanje male procedure na nivou nula i jedinica

bilo bi veoma zametno za ljude, sa mogućnošću
mnoštva grešaka.
• Ljudi očigledno dobro razumiju jezik procedure.

Stoga su razvijeni programski jezici pomoću kojih
je proceduru moguće zapisati na način blizak
ljudima, a ipak dovoljno jednostavno da se lako
mogu prevesti na jezik nula i jedinica razumljiv
računarima.
Arhitektura
sistema i mreža
GENERACIJE RAČUNARA
• Od kako su se počele koristiti elektronske
komponente u izradi digitalnih računara u kojima
se podaci prenose, čuvaju i obrađuju elektronski,
računari se dijele u generacije.
• Svaka generacija donosila je nova poboljšanja

koja su ih činila bržim i efikasnijim.
• Postoji opšta saglasnost oko definisanja prve 3

generacije ali oko četvrte i pete se često diskutuje.
Arhitektura
sistema i mreža
Prva generacija računara
Karakterisana je primjenom vakuumskih cijevi i
memorije za skladištenje podataka i programa. Za
memoriju su korišteni magnetna traka, magnetni
doboš i magnetni diskovi.
PROGRAMIRANJE se vršilo na mašinskom jeziku

jer još uvijek nisu postojali PROGRAMSKI JEZICI.
Džordž Bul je 1954. godine opisao svoj sistem za
simboličko rasuđivanje koji je kasnije postao osnova
za mašinski jezik.
Arhitektura
sistema i mreža
Prva generacija računara
Karakterističan primjer prve generacije je računar
ENIAC, koji je korišten do 1955. godine, uglavnom za
projektovanje balističkih raketa.
U prvu generaciju spada i Fon Nojmanov EDVAC,

poznat kao prvi računar koji koristi magnetne diskove,
kao i Ekertov i Mohlijev UNIVAC (Universal Automatic
Computer), koji je koristio magnetne trake.
UNIVAC je bio u upotrebi do 1963 godine.
Arhitektura
sistema i mreža
Druga generacija računara
Zasnovana je na tranzistorima, koji su jeftiniji, brži,
manji, troše manje električne energije i proizvode
manje toplote.
Pored ovih tehnoloških unapređenja pojavljuju se prvi

programski jezici, Flow Matic, iz kojeg kasnije nastaje
COBOL, FORTRAN, ALGOL (ALGOrithmic
Language) i LISP.
Arhitektura
sistema i mreža
Godine 1961. napravljen je prvi komercijalni

računar koji je koristio tranzistore (Philco
Transac S-2000).
Arhitektura
sistema i mreža
1961. godine IBM-ov računar 1401 postiže

veliki komercijalni uspjeh.
Arhitektura
sistema i mreža
Treća generacija računara
Karakterisana je pojavom integrisanih kola:
SSI (Small Scale Integration) sa 64 tranzistora
MSI (Medium Scale Integration) sa 128
tranzistora u čipu.
Magnetni diskovi zamjenjuju magnetne trake.
Pojavljuje se prvi mikroračunar, 1960. godine
firma DEC (Digital Equipment Corporation)
uvodi PDP-1 (Programmed Data Processor-1).
Arhitektura
sistema i mreža
Pojavljuje se prvi mikroračunar, 1960. godine firma
DEC (Digital Equipment Corporation) uvodi PDP-1
(Programmed Data Processor-1).
1964. godine IBM je objavio System/360, prvu
familiju kompatibilnih mašina.
Princip kompatibilnosti novih familija sa
prethodnim promijenio je način razmišljanja o
računarima.
Arhitektura
sistema i mreža
PDP-1
Arhitektura
sistema i mreža
Četvrta generacija računara
Karakterisana je nastavljanjem integracije
tranzistora:
LSI (Large Scale Integration): 1000-10000
VLSI (Very Large Scale Integration): 104-105
SVLSI (Super Very Large Scale Integration): >
500 000
Arhitektura
sistema i mreža
Četvrta generacija računara
Nastavljanje integracije tranzistora je
omogućilo stvaranje mikroprocesora.
1971. godine kompanija Intel je izbacila na
tržište prvi centralni procesor četvorobitni 4004.
1972. godine Intel pravi osmobitni procesor
8008, a
1978. godine šesnaestobitni procesor 8086
čime otpočinje epoha mikroprocesora.
Arhitektura
sistema i mreža
Superračunari
Računari velikih mogućnosti i velike brzine obrade
zasnovani na paralelizaciji računarskog procesa.
Počeli su da se proizvode krajem sedamdesetih i
početkom osamdesetih godina, a primjenjivali su se
uglavnom za naučnotehničke proračune i u vojne
svrhe.
Prave se u malom broju primjeraka a najpoznatiji su
Cray i CDC (Control Data Corporation).
Arhitektura
sistema i mreža
Superračunari
Superkompjuter Cray-2
Arhitektura
sistema i mreža
Superračunari
CDC 6600
Arhitektura
sistema i mreža
Personalni računari
1975. Godine pojavljuje se prvi personalni

računar MITS Altair. Imao je memoriju od 256
bajtova, a nije imao tastaturu i ekran.
Programirao se korišćenjem prekidača na
kućištu a kao izlaz je koristio sijalice.
Arhitektura
sistema i mreža
Altair 8800
Arhitektura
sistema i mreža
Džobs (Steve Jobs) i Vozniak (Steve Wozniac)

1976. godine razvili su računar Apple I, koji se
prodavao u dijelovima i nije postigao veliki
komercijalni uspjeh.
Arhitektura
sistema i mreža
Apple I
Arhitektura
sistema i mreža
1977. godine predstavljen je Apple II koji je
imao testaturu, napajanje i generisao je grafiku
u boji, a 1978. godine uvedena je disketa
umjesto magnetnih kaseta.
Apple II
Arhitektura
sistema i mreža
Zatim, u prvoj polovini 80tih godina mnoge
kompanije razvijaju personalne računare, a
kod nas su najpoznatiji bili ZX Spectrum,
Commodore 64 i Atari.
Svi su imali procesor, memoriju i tastaturu, a
kao izlaznu jedinicu su koristili televizor, a za
čuvanje podataka imali su kasetofon.
Arhitektura
sistema i mreža
ZX Spectrum
Arhitektura
sistema i mreža
Commodore 64
Arhitektura
sistema i mreža
Atari
Arhitektura
sistema i mreža
1981. godine kompanija IBM razvija IBM PC koji
uskoro postaje standard oko koga i druge kompanije
razvijaju svoje računare.
Arhitektura
sistema i mreža
1983. godine kompanija Apple Computers

uvodi računar Lisa koji je otvorio put razvoju
Apple Macintosh-a.
Imao je grafičko okruženje i pokazivanjem
miša na sličice aktivirale su se komande.
Arhitektura
sistema i mreža
računar Apple Lisa
Arhitektura
sistema i mreža
1983. godine pojavljuje se
IBM PC/XT (eXtended
Technology) koji ima
memoriju od 128 do 256 KB
i disk od 10 MB.
Arhitektura
sistema i mreža
Godine 1984 predstavljen je
IBM AT (Advanced
Technology), sa Intel
procesorom 80286,
memorijom od 512 KB,
diskom do 20 MB i
disketnom jedinicom od 360
KB do 1.2 MB.
Arhitektura
sistema i mreža
1986. godine Compaq uvodi prvi PC baziran
na procesoru 80386, a 1987. godine IBM uvodi
svoju familiju računara PS/2.
1989. godine počinje proizvodnja PC sa
procesorom 80486, a od 1993. godine PC
baziranog na procesoru Pentium.
Arhitektura
sistema i mreža
RAZVOJ RAČUNARA
Računari danas više nisu luksuz nego potreba.
Računari i njihova primjena su uključeni u sve
aspekte svakodnevnog života.
Moderni multimedijalni
laptop računar sa
višestrukim primjenama
Arhitektura
sistema i mreža
RAZVOJ RAČUNARA
Svaki današnji računar slijedi osnovni plan
projektovan od strane Bebidža.
Računar je višenamjenski - izuzetno
prilagodljivo sredstvo.
Može da sabira brojeve, ali istovremeno i da se
koristi za lansiranje interkontinentalnih
balističkih raketa!
Arhitektura
sistema i mreža

Arhitektrua Računarskih Sistema I Mreža Goran Đukanovič

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Arhitektrua Računarskih Sistema I Mreža Goran Đukanovič

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ARHITEKTURA RAČUNARSKIH

Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 1

Doc. dr Goran Đukanović, dipl.inž.el

 NUMERIČKI OSNOVI RAČUNARSKE TEHNIKE

• Arhitektura (Latinski „architectura“, od starogrče složenice

• Računarski sistemi su mašine koje obrađuju ulazne

Svaki računar se može posmatrati kao sistem:

• Podjela računara prema vrsti signala koji koriste:

Ugrađeni računari (embedded)

• napravljeni za izvršavanje ograničenog broja zadataka

• najbrže rastući dio tržišta računara

• od svakodnevnih uređaja – mašine za rublje, mikrovalne,

• do ručnih digitalnih uređaja - mobilni telefon, pametne kartice,

• Cifra je samo pojedinačni znak za pisanje brojeva 0, 1 itd.

• Pogrešni su izrazi astronomske cifre, velike cifre, cifra od

• BROJKA je isto što i CIFRA!

• Pogrešno je upotrebljavati riječ CIFRA umjesto riječi BROJ.

Pogrešno je (Bolje je)

• Dolazio je 8 puta (Dolazio je osam puta)

• 47 ljudi je došlo (Četrdeset sedam ljudi je došlo)

• 1965. godine je... (Godine 1965. je...)

• 125 hiljada... (125000, sto dvadeset pet hiljada)

• 12-ak, 150-tak (dvanaestak, sto pedesetak)

• Šta računar može da radi?

• Sposobnost računara da obrađuje i pamti velike količine

• Mnogi poslovi i rutine mogu da se nedvosmisleno opišu

• Kada se procedura precizno opiše, onda se za obradu

• Za takve primjene je korisno primijeniti računarsku obradu

Ako se radi ručno, to zahtijeva veliki ljudski rad ali i donosi

• Međutim za potrebe trgovine bilo je nužno smisliti neko

• Jedno od takvih pomagala je bio Abakus.

• Abakus je prosta i istorijski stara sprava za računanje, koja

• To su bile mehaničke mašine, modeli Šikarda, Paskala, a kasnije

• To su bili samo uređaji za pomoć pri računanju, a ne računari, jer nisu

• Procvat industrije časovnika omogućio je pronalazak konstruktivnih

• Originalni model nije sačuvan.

• Ako se premaši ovaj

• Blejz Paskal, francuski matematičar i filozof

• Moglo se i oduzimati okretanjem točkića unazad i množiti

• U Njemačkoj je 1673 godine, nakon 30 godina, Gotfrid

• Godine 1820. napravio je mali model te mašine i nazvao ju

• Mašina se sastojala od poluga i zupčanika, bila je

REPLIKA DIFERENCNE MAŠINE

• Radio je na njoj 40 godina

• Analitička mašina je trebala da bude pokretana parom i trebala je imati

• Programi i podaci su trebali da budu unošeni putem bušenih kartica.

• Zamišljena kao prvi mehanički računar koji se programira

• Takođe, mašina bi bila u stanju da buši brojeve na kartice za kasnije

• Zamišljena je tako da radi sa decimalnim sistemom.

• Memorija kapaciteta 1000 brojeva, svaki sa po 50 cifara.

• Aritmetička jedinica je trebala da bude u stanju raditi sa sve četiri

Bebidžova analitička mašina, na parni pogon (Charles Babbage)

• Krajem XIX vijeka u Sjedinjenim Američkim Državama

• Holeritova ideja su bile bušene elektronske kartice,

Holeritov uređaj za čitanje podataka sa bušenih kartica “Punched Card Tabulator”

• Z1 i Z2 rade u binarnom sistemu ali na elektromehaničkom

• Zatim elektromehanički element zamjenjuje sa bržom

Autor pored rekonstrukcije Z1 mašine

• Formulisao je koncept algoritma, vještačke inteligencije,

• U II svjetskom ratu radio je u Bletchley Parku – Britanski

• Izgradio je mašinu pod imenom ASCC (Automatic

• Proradila je 1944. godine ali je već tada bila

• Mark I mašina bila je dugačka 17m, široka 2.5m i