Professional Documents
Culture Documents
როგორ გავხდე კარგი მშობელი PDF
როგორ გავხდე კარგი მშობელი PDF
პროფესიული
განვითარების
ეროვნული
ცენტრი
PARENT
EFFECTIVENESS
TRAINING
Dr.
Thomas Gordon
როგორ გავხდე
კარგი მშობელი
დოქტორი
თომას გორდონი
თარგმნა
ნინო ჭიაბრიშვილმა
რედაქტორები:
ნატო ინგოროყვა, ირაკლი კაკაბაძე
სტილისტი:
ირმა ტაველიძე
დიზაინერი:
ბესიკ დანელია
English-language edition copyright ©1970, 2000 by the LA Trust. All rights reserved,
including the right to reproduce this book, or parts thereof, in any form, except for the
inclusion of brief quotations in a review.
ISBN 978-9941-0-6858-4
მადლიერების ნიშნად
5
მინდა, მადლობა გადავუხადო ჩემს ცოლს, ლინდას. მიუხედავად იმისა,
რომ მის ოჯახში ხშირად იყენებდნენ დასჯას, ლინდამ PET-ის არაძალა-
დობრივი მეთოდები ისწავლა და არაჩვეულებრივი მსმენელია. მას არა
მხოლოდ მე და ჩემი ქალიშვილები ვაფასებთ, არამედ მრავალი მეგობა-
რიც.
ლინდამ ორი წიგნი დაწერა: ერთი ქალებს ასწავლის, როგორ აიღონ
პასუხისმგებლობა საკუთარ ცხოვრებაზე, ხოლო მეორე, რომლის სათა-
ურია „იყავი საუკეთესო“, ასწავლის PET მოდელის გამოყენებას ნებისმიერ
ურთიერთობაში.
მინდა, დიდი მადლობა გადავუხადო PET-ის ყველა ინსტრუქტორს რო-
გორც შეერთებულ შტატებში, ასევე მთელ მსოფლიოში, რომლებიც თავ-
დადებით ეხმარებიან მშობლებს შვილების აღზრდის მშვიდობიანი, დე-
მოკრატიული მეთოდების სწავლაში.
ბოლოს, მადლობა მინდა გადავუხადო „ქრაუნ პაბლიშერის“ რედაქ-
ტორს, ელიზაბეტ რაპოპორტს, რომელმაც ორ რამეში დამარწმუნა: პირ-
ველი: რაოდენ მნიშვნელოვანი იყო PET მისი ოჯახისათვის და, მეორე:
რომ დრო იყო, წიგნის განახლებულ ვერსიაზე მეზრუნა.
6
შინაარსი
შესავალი 13
7
შინაარსი
8
შინაარსი
9
შინაარსი
10
შინაარსი
11
შინაარსი
დანართი 298
1. ვუსმენთ გრძნობებს (სავარჯიშო) / 2. არაეფექტური
შეტყობინებების გამოცნობა (სავარჯიშო) / 3. მე–შეტყობინების
გაგზავნა (სავარჯიშო) / 4. მშობლის ძალაუფლების გამოყენება
(სავარჯიშო) / 5. კომუნიკაციის 12 დამბლოკველი: მშობლების
ტიპური რეაქციების შედეგების კატალოგი
12
შესავალი
13
შესავალი
14
შესავალი
15
როგორ გავხდე
კარგი მშობელი
1
მშობლებს ადანაშაულებენ,
მაგრამ არ ასწავლიან
19
თავი 1
20
მშობლებს ადანაშაულებენ, მაგრამ არ ასწავლიან
21
თავი 1
22
მშობლებს ადანაშაულებენ, მაგრამ არ ასწავლიან
23
თავი 1
26
მშობლებს ადანაშაულებენ, მაგრამ არ ასწავლიან
27
თავი 1
28
2
29
თავი 2
მისაღები
ქცევები
მიუღებელი
ქცევები
მისაღები
ქცევები
მიუღებელი
ქცევები
მისაღები
ქცევები
მიუღებელი
ქცევები
32
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
მისაღები
მისაღები ქცევები
ქცევები
მიუღებელი
მიუღებელი ქცევები
ქცევები
33
თავი 2
მისაღები
ქცევები
მიუღებელი
ქცევები
მისაღები
ქცევები
მიუღებელი
ქცევები
34
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
მისაღები
მისაღები ქცევები
ქცევები
მიუღებელი
მიუღებელი ქცევები
ქცევები
35
თავი 2
h h
ქცევები
i მიუღებელი i
ქცევები
36
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
არაგულწრფელი მიმღებლობა
მიმღებლობა
არაგულწრფელი
მიმღებლობა
მიუღებლობა
დავუშვათ, დედა გაღიზიანებულია იმის გამო, რომ მისი ხუთი წლის გო-
გონა ძალიან გვიან წვება დასაძინებლად. დედას თავისი გეგმები აქვს –
წიგნის წაკითხვა სურს. შვილთან გაწამაწიას მას, რა თქმა უნდა, ეს საქმი-
ანობა ურჩევნია. მაგრამ, მეორე მხრივ, წუხს იმის გამო, რომ ბავშვს ძილი
არ ეყოფა და მეორე დღეს გაღიზიანებული იქნება, ან გამოუძინებლობის
გამო დასუსტებული ადვილად გაცივდება. ამის მიუხედავად, ცდილობს
37
თავი 2
38
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
39
თავი 2
40
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
41
თავი 2
42
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
„რა დიდი შვებაა იმის აღმოჩენა, რომ არა ხარ ვალდებული, ყველას
პრობლემა მხოლოდ შენ მოაგვარო“.
w პრობლემა
შვილს აქვს
მისაღები ქცევები
პრობლემა
არ არსებობს
w პრობლემა
მიუღებელი ქცევები
მშობელს აქვს
43
თავი 2
44
მშობლები ადამიანები არიან და არა ღმერთები
შვილს აქვს
პრობლემა w მოსმენის უნარები
მშობელს აქვს
პრობლემა w კონფრონტაციის უნარები
როცა მშობელს პრობლემა აქვს, ის რაღაც სიგნალით შვილს ეუბნება:
„პრობლემა მაქვს და შენი დახმარება მჭირდება“. ეს სრულიად განსხვავ-
დება იმ სიგნალისაგან, როცა ბავშვს აქვს პრობლემა და მშობელი სთავა-
ზობს დახმარებას: „ვატყობ, პრობლემა გაქვს, გინდა დაგეხმარო?“
ჩვენ შეგვიძლია გრაფიკულად ვაჩვენოთ მშობელთა წვრთნის მთელი
არსი:
45
თავი 2
46
3
47
თავი 3
48
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
49
თავი 3
54
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
55
თავი 3
56
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
ნეთ, რომ თქვენი თხუთმეტი წლის შვილი ერთ საღამოს ვახშმობისას აც-
ხადებს:
57
თავი 3
„არასწორად ფიქრობ“.
„რა ბავშვობაა“.
„ძალიან ცდები“.
„ვერ დაგეთანხმები“.
7. შექება, თანხმობა
პოზიტიური აზრის ან შეფასების, თანხმობის გამოხატვა:
„მომხედე, ყოვლისმცოდნევ“.
„ველურივით იქცევი“.
„კარგი, ჩემო „პატარავ“.
60
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
„უბრალოდ დაივიწყე“.
„მოდი, ამაზე ჭამის დროს ნუ ვილაპარაკებთ“.
„მოდი, რამე სასიამოვნოზე ვილაპარაკოთ“.
„როგორ მიდის ფეხბურთის საქმეები?“
„ალბათ პრეზიდენტსაც კი არა აქვს ისეთი რთული პრობლემები,
როგორიც – შენ“.
„ყველამ გავიარეთ ეს ყველაფერი“.
61
თავი 3
62
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
63
თავი 3
64
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
აქტიური მოსმენა
65
თავი 3
ბავშვი
შიმშილი
66
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
ბავშვი
შიმშილი
კოდირების
პროცესი
ბავშვი
კოდი
g
კოდირების
შიმშილი
პროცესი „როდის იქნება
სადილი მზად?“
ბავშვი მამა
კოდი
g
კოდირების დეკოდირების
შიმშილი „შია“
პროცესი პროცესი
67
თავი 3
კოდი
g
კოდირების დეკოდირების
შიმშილი „შია“
პროცესი პროცესი
68
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
69
თავი 3
მამა: ესე იგი, თავს თავიდანვე დამარცხებულად თვლი, რადგან იცი, რომ
შეუძლებელია მაღალი შეფასების მიღება.
მარია: ჰო! სულაც არ ვაპირებ მასწავლებლის ერთ-ერთი ფინია გავხდე
და სხვა ბავშვებმა შემიჯავრონ. ისედაც დიდად პოპულარული არა ვარ!
ვგრძნობ, რომ გოგოების უმრავლესობას სულაც არ მოვწონვარ (ტი-
რის).
მამა: გრძნობ, რომ პოპულარული არა ხარ და ამის გამო ნერვიულობ?
მარია: ჰო, რა თქმა უნდა! არის გამორჩეული გოგოების ჯგუფი. ისინი ყვე-
ლაზე პოპულარულები არიან. მინდა, მეც ვიყო მათ ჯგუფში, მაგრამ არ
ვიცი – როგორ!
მამა: ესე იგი, გინდა, შენც მათ კამპანიაში იყო, მაგრამ არ იცი, რა გზით?
მარია: მართალია. ნამდვილად არ ვიცი, როგორ ხვდებიან გოგოები მათ
კამპანიაში. ისინი მომხიბლავები არ არიან, ყოველ შემთხვევაში – ყვე-
ლა. არც ფრიადოსნები. ზოგიერთი კი არის ფრიადოსანი, მაგრამ უმ-
რავლესობას ჩემზე დაბალი ნიშნები აქვს. მოკლედ, არ ვიცი!
მამა: თუ სწორად გაგიგე, გინდა იცოდე, რატომ ხვდებიან ზოგიერთები მათ
კამპანიაში, ზოგიერთები კი – ვერა?
მარია: მხოლოდ ის ვიცი, რომ ისინი საკმაოდ მეგობრულები არიან –
ბევრს საუბრობენ და მეგობრებსაც ადვილად იჩენენ. გამარჯობას ვერ
დაასწრებ და ენაწყლიანები არიან. მე ასე არ შემიძლია! არ გამომდის!
მამა: ფიქრობ, რომ ეს არის ის, რაც მათ აქვთ, შენ კი – არა?
მარია: მე არა ვარ კარგი მოსაუბრე. ადვილად ვსაუბრობ დაქალთან,
როცა ორნი ვართ, მაგრამ როცა დიდი კამპანიაა, ვჩუმდები. არ ვიცი,
რაზე ვილაპარაკო.
მამა: გამოდის, მეგობართან მარტო თავს კარგად გრძნობ, გოგოების კამ-
პანიაში კი – უხერხულად.
მარია: სულ მეშინია, რაიმე სულელური ან უადგილო არ ვთქვა. ამიტომ
ვდგავარ და თავს ზედმეტად ვგრძნობ. სრულ იდიოტად!
მამა: წარმომიდგენია.
მარია: ვერ ვიტან, როცა ზედმეტი ვარ, მაგრამ საუბარში ჩართვის მცდე-
ლობაც მაშინებს.
72
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
73
თავი 3
74
როგორ ვუსმინოთ ისე, რომ შვილებს უნდოდეთ ჩვენთან საუბარი: აღიარების (მოწონების) ენა
1. თქვენ უნდა გსურდეთ იმის გაგება, რისი თქმაც ბავშვს სურს. ეს იმას
ნიშნავს, რომ მზად ხართ, მას დრო დაუთმოთ. თუ დრო არა გაქვთ, უბ-
რალოდ უნდა უთხრათ ამის შესახებ.
2. თქვენ გულწრფელად უნდა გსურდეთ, სასარგებლო იყოთ ბავშვისათ-
ვის კონკრეტული პრობლემის გადაჭრისას კონკრეტულ მომენტში. თუ
არ გსურთ, დაიცადეთ მანამ, სანამ მოგესურვებათ.
3. უნდა შეგეძლოთ, გულწრფელად მიიღოთ მისი გრძნობები, როგორიც
უნდა იყოს ისინი – განსხვავებული თქვენი გრძნობებისაგან თუ იმისა-
გან, რაც, თქვენი აზრით, შვილს უნდა ჰქონდეს. ამ განწყობის ჩამოყა-
ლიბებას დრო სჭირდება.
4. თქვენ უნდა გქონდეთ ღრმა რწმენა, რომ შვილს შეუძლია საკუთარ
გრძნობებთან გამკლავება, მათზე მუშაობა და პრობლემის გადაჭრა.
ეს რწმენა გამოგიმუშავდებათ, თუ დააკვირდებით, როგორ აგვარებს
შვილი საკუთარ პრობლემას.
5. გაცნობიერებული უნდა გქონდეთ, რომ გრძნობები წარმავალია და
არა მუდმივი. ისინი იცვლება – სიძულვილი სიყვარულად შეიძლება
გადაიქცეს, სასოწარკვეთა – იმედად. ამდენად, არ უნდა გეშინოდეთ
შვილის მიერ გამოხატული გრძნობების; ისინი სამუდამოდ მასთან არ
რჩებიან. აქტიური მოსმენა დაგარწმუნებთ ამაში.
6. უნდა შეგეძლოთ შვილში დამოუკიდებელი ადამიანის დანახვა – ის
განუმეორებელი პიროვნებაა და არა თქვენი ნაწილი; ცალკე ინდივი-
დია, რომელსაც თქვენ სიცოცხლე და ინდივიდუალურობა მიეცით. ეს
„განცალკევებულობა“ საშუალებას მოგცემთ, „ნება დართოთ“ შვილს,
ჰქონდეს საკუთარი გრძნობები, საგნების მისეული ხედვა. მხოლოდ
75
თავი 3
76
4
78
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
79
თავი 4
80
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
დედა: ისეთი გაბრაზებული ხარ, რომ ალბათ მისი დანახვაც აღარ გინდა
(აქტიური მოსმენა).
ანტონი: მართალია, მაგრამ თუ მას აღარ ვემეგობრები, ვიღას ვეთამაშო!
დედა: ჰო, სულაც არ არის სასიამოვნო მარტო დარჩენა (აქტიური მოსმე-
ნა).
ანტონი: როგორც ჩანს, როგორღაც უნდა შევეგუო მას. მაგრამ ისე მიჭირს,
თავი შევიკავო და მასზე არ გავბრაზდე.
დედა: მესმის, გინდა შეეწყო მას და თან ბრაზობ (აქტიური მოსმენა).
ანტონი: არც ვბრაზდებოდი ხოლმე, რადგან ის ყოველთვის იმას აკეთებ-
და, რაც მე მინდოდა. ახლა კი აღარ მაძლევს მბრძანებლობის უფლე-
ბას.
დედა: ესე იგი, მატეო აღარ ეთანხმება შენს სურვილებს (აქტიური მოსმე-
ნა).
ანტონი: არა... ისეთი პატარა აღარ არის. თუმცა ახლა უფრო საინტერესო
გახდა.
დედა: ალბათ ასეთი უფრო მოგწონს, არა? (აქტიური მოსმენა)
ანტონი: ჰო, მაგრამ ისე მივეჩვიე, რომ ძნელია გადავეჩვიო მბრძანებლო-
ბას. იქნებ ასე ხშირად არ გვეჩხუბა, ხანდახან თუ დავუთმობდი. რო-
გორ ფიქრობ, ეს გვიშველის?
დედა: შენ ფიქრობ, რომ თუ ხანდახან დაუთმობ, ისევ იმეგობრებთ (აქტი-
ური მოსმენა).
ანტონი: შესაძლებელია... უნდა ვცადო!
81
თავი 4
82
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
ქეისი: ისე მინდა, მათ მოვწონდე, რომ მეშინია, რაიმე სულელური არ წა-
მოვროშო.
მამა: იმდენად გსურს, პოპულარული გახდე, რომ გეშინია, შეცდომა არ
დაუშვა? (აქტიური მოსმენა)
ქეისი: ჰო, მაგრამ ალბათ იმაზე უარესს ვერ გავაკეთებ, ვიდრე იდიოტივით
დგომაა.
მამა: თვლი, რომ ეს მდგომარეობა გაცილებით უარესია, ვიდრე გარისკვა
და ლაპარაკის დაწყება? (აქტიური მოსმენა)
ქეისი: რა თქმა უნდა, უარესია! დავიღალე ჩუმად ყოფნით!
83
თავი 4
84
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
85
თავი 4
86
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
87
თავი 4
88
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
89
თავი 4
90
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
91
თავი 4
„როდისმე გავთხოვდები?“
„როგორი გრძნობაა სიკვდილი?“
92
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
მამა: ალბათ გინდა გაიგო, რა უნდა გააკეთო იმისათვის, რომ ბიჭებს მოს-
წონდე, არა?
ქალიშვილი: ჰო. მგონია, რომ მათ რატომღაც არ მოვწონვარ და არ ვიცი,
რატომ...
მამა: ესე იგი, ვერ იგებ, რატომ არ მოსწონხარ ბიჭებს.
ქალიშვილი: დავუშვათ, ცოტას ვლაპარაკობ. მეშინია მათთან ლაპარაკის.
მამა: ესე იგი, ბიჭების თანდასწრებით თავს შებოჭილად გრძნობ და გი-
ჭირს თავისუფლად ყოფნა.
ქალიშვილი: ჰო. მეშინია, ისეთი რამე არა ვთქვა, რომ მათ ცერცეტა ვეგო-
ნო.
მამა: არ გინდა, ფიქრობდნენ, რომ სულელი ხარ.
ქალიშვილი: ჰო. თუ ჩუმად ვიქნები, სულაც არ ვრისკავ.
მამა: გეჩვენება, რომ ჩუმად ყოფნა უფრო უსაფრთხოა.
ქალიშვილი: ჰო, მაგრამ ეს არაფერს კარგს არ მომიტანს, რადგან ახლა
ფიქრობენ, რომ უხასიათო ვარ.
მამა: ჩუმად ყოფნა იმას ვერ მოგცემს, რისი მიღწევაც გსურს.
ქალიშვილი: ვერა. ალბათ უნდა გავრისკო.
93
თავი 4
94
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
95
თავი 4
ჯეიმსი: უჰ, რა საშინელი დღე იყო! მითხრეს, რომ ალბათ ორ საგანში ვერ
მივიღებ ნიშანს – ერთი მათემატიკა და ერთიც ინგლისური.
მისის ნ: (ცივად) ცუდ ხასიათზე ხარ?
ჯეიმსი: რა თქმა უნდა.
მისის ნ: (ისევ ცივად) იმედგაცრუებული ხარ?
ჯეიმსი: რბილად ნათქვამია. შეიძლება სკოლა ვერ დავამთავრო. ესღა
მაკლდა!
96
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
98
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
უაზრო გამეორება
99
თავი 4
100
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
101
თავი 4
102
აქტიური მოსმენის უნარის გამოყენება
103
თავი 4
104
5
როგორ მოვუსმინოთ
პატარებს
106
როგორ მოვუსმინოთ პატარებს?
107
თავი 5
108
როგორ მოვუსმინოთ პატარებს?
109
თავი 5
110
როგორ მოვუსმინოთ პატარებს?
111
6
112
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
113
თავი 6
114
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
115
თავი 6
მშობელს აქვს
პრობლემა w კონფრონტაციის უნარები
არაეფექტური კონფრონტაცია ბავშვთან
„გადაწყვეტილება-შეტყობინების“ გაგზავნა
118
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
119
თავი 6
120
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
121
თავი 6
122
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
შენ-შეტყობინება და მე-შეტყობინება
„შეწყვიტე!“
„ნუ გააკეთებ!“
„ასე არ უნდა მოიქცე!“
„თუ არ გაჩერდები....“
„რა იქნება, ასე რომ არ მოიქცე?“
„აუტანელი ხარ!“
„პატარასავით იქცევი“.
„ყურადღებას ითხოვ“.
„რა იქნება, ცოტა უკეთ მოიქცე?“
„როდის გაიზრდები?“
123
თავი 6
მშობელი
კოდი
g
კოდირების
დაღლილია
პროცესი „დაღლილი
ვარ“
მშობელი
კოდი
g
კოდირების
დაღლილია
პროცესი „რა აუტანელი
ხარ!“
124
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
კოდი
g
კოდირების დეკოდირების „დედა
დაღლილია
პროცესი პროცესი დაღლილა“
„დაღლილი
ვარ“
მშობელი ბავშვი
კოდი
g
კოდირების დეკოდირების „ცუდი
დაღლილია
პროცესი პროცესი ვარ“
„რა აუტანელი
ხარ!“
125
თავი 6
126
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
127
თავი 6
128
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
129
თავი 6
130
როგორ ველაპარაკოთ შვილებს ისე, რომ მოგვისმინონ?
131
7
როგორ ავამოქმედოთ
„მე-შეტყობინება“
შენიღბული „შენ-შეტყობინება“
132
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
133
თავი 7
134
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
135
თავი 7
ვეზუვის ამოფრქვევა
136
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
137
თავი 7
138
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
139
თავი 7
140
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
141
თავი 7
142
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
144
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
145
თავი 7
შექების ალტერნატივა
146
როგორ ავამოქმედოთ „მე-შეტყობინება“?
147
თავი 7
აწყდებიან, ისაა, რომ ზოგჯერ ბავშვი უარს ამბობს საკუთარი ქცევის შეც-
ვლაზე, მიუხედავად იმისა, რომ კარგად ესმის მისი გავლენა მშობელზე.
ზოგჯერ ყველაზე მკაფიო „მე-შეტყობინებაც“ კი უშედეგოა – ბავშვი არ
ცვლის იმ ქცევას, რომელიც ეწინააღმდეგება მშობლის მოთხოვნილებებს.
ბავშვის კონკრეტული ქცევის მოთხოვნილება ეჯახება მშობლის მოთხოვ-
ნილებას, შეაცვლევინოს მიუღებელი ქცევა.
ჩვენ ამას მოთხოვნილებათა კონფლიქტს ვუწოდებთ. ასეთი კონფ-
ლიქტი გარდაუვალია პიროვნებათაშორის ურთიერთობაში და ჭეშმარი-
ტების მომენტად არის ცნობილი.
ამგვარი კონფლიქტების გადაჭრის გზების ძიება ჩვენი წიგნის მთავარი
მიზანია და მის განხილვას მეცხრე თავიდან დავიწყებთ.
150
8
151
თავი 8
გარემოს გამდიდრება
გარემოს გაღარიბება
152
მიუღებელი ქცევის შეცვლა გარემოს ცვლილებით
გარემოს გამარტივება
გარემოს შეზღუდვა
153
თავი 8
უსაფრთხოების ზომები
154
მიუღებელი ქცევის შეცვლა გარემოს ცვლილებით
155
თავი 8
156
მიუღებელი ქცევის შეცვლა გარემოს ცვლილებით
157
თავი 8
158
9
გარდაუვალი კონფლიქტები –
ვინ გაიმარჯვებს?
159
თავი 9
160
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
161
თავი 9
162
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
163
თავი 9
164
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
165
თავი 9
166
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
167
თავი 9
168
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
169
თავი 9
170
გარდაუვალი კონფლიქტები – ვინ გაიმარჯვებს?
171
თავი 9
მავლობაში, მანამ, სანამ ბავშვის ქცევა აუტანელი გახდება, მას ნებას აძ-
ლევენ გაიმარჯვოს, მაგრამ შემდეგ მკვეთრად გადადიან I მეთოდზე. მერე
მშობლებს დანაშაულის გრძნობა უჩნდებათ და თანდათან II მეთოდს უბ-
რუნდებიან, და წრე ტრიალებს. ერთმა მშობელმა ეს ასე გამოხატა:
172
10
მშობლის ძალაუფლება:
აუცილებელი და გამართლებული?
რა არის ძალაუფლება
173
თავი 10
მშობელი
შვილი
მშობელი
შვილი
174
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
175
თავი 10
176
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
177
თავი 10
178
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
მოზარდობა
179
თავი 10
180
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
181
თავი 10
182
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
183
თავი 10
186
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
187
თავი 10
188
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
189
თავი 10
190
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
ფარისევლობა, პირფერობა
191
თავი 10
194
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
195
თავი 10
196
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
197
თავი 10
198
მშობლის ძალაუფლება: აუცილებელი და გამართლებული?
199
თავი 10
200
11
კონფლიქტის გადაჭრის
„უდანაკარგო“ მეთოდი
201
თავი 11
202
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
203
თავი 11
204
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
205
თავი 11
206
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
207
თავი 11
208
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
209
თავი 11
რომ იმ ოჯახის ბავშვებს, სადაც III მეთოდს იყენებენ, უფრო მაღალი გო-
ნებრივი შესაძლებლობები აქვთ, ვიდრე იმ ოჯახებში აღზრდილებს, სადაც
I და II მეთოდებს იყენებენ.
212
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
213
თავი 11
214
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
დედა: ბონი, პრობლემა მაქვს და მინდა გაგიზიარო. დილით ისე ნელა იც-
ვამ, რომ ყველას გვაგვიანდება, ტერი ზოგჯერ თავის ავტობუსს ვერ უს-
წრებს. იძულებული ვარ, შემოვიდე შენს ოთახში, დაგეხმარო ჩაცმაში,
მერე კი დრო აღარ მრჩება, რომ საუზმე მოვამზადო ყველასთვის და
სულ ვჩქარობ, ვჩქარობ, ვჩქარობ... ვუყვირი ტერის, იჩქაროს, რომ ავ-
ტობუსს მიუსწროს. ეს ისეთი დიდი პრობლემაა...
ბონი (გრძნობით): არ მინდა ხოლმე დილით ჩაცმა.
დედა: საბავშვო ბაღში წასასვლელად ჩაცმა არ გინდა?
ბონი: არ მინდა ბაღში წასვლა, მინდა, სახლში დავრჩე და წიგნები ვათვა-
ლიერო, როცა გვერდით ხარ და არ გძინავს.
დედა: ბაღში წასვლას სახლში ყოფნა გირჩევნია?
ბონი: ჰო.
დედა: გირჩევნია, სახლში დარჩე და დედას ეთამაშო?
ბონი: ჰო, ვეთამაშო და წიგნები ვათვალიერო.
დედა: ბაღში ამას არ აკეთებთ?
ბონი: არა. ისე მენატრება ხოლმე ის თამაშები, რომლებსაც დაბადების
დღეზე ვთამაშობთ. ბაღში სხვანაირად ვთამაშობთ.
დედა: ბაღში თამაში მოგწონს?
ბონი: არც ისე, რადგან სულ ერთი და იგივეა.
დედა: ერთხელ თამაში მოგწონს, მაგრამ სულ ერთი და იგივე გბეზრდება.
ბონი: ჰო, ზუსტად ამიტომ მინდა ხოლმე სახლში თამაში.
დედა: სახლის და ბაღის თამაშები განსხვავდება და გბეზრდება ერთი და
იგივე.
ბონი: ჰო, ყოველდღე ერთი და იგივე.
დედა: გაცილებით სახალისოა განსხვავებულის კეთება.
ბონი: ჰო, მაგალითად, ძერწვა.
დედა: ბაღში არ ძერწავთ?
ბონი: არა, მხოლოდ ვაფერადებთ და ვხატავთ.
დედა: ესე იგი, ძირითადად ის არ მოგწონს, რომ ყოველდღე ერთსა და
იმავეს აკეთებთ, მართალია?
ბონი: ყოველდღე არა – ყოველდღე ერთსა და იმავეს არ ვაკეთებთ.
დედა: ყოველ დღე ერთსა და იმავე თამაშებს არ თამაშობთ?
ბონი (ოხვრით): ერთსა და იმავე თამაშებს ვთამაშობთ ყოველდღე, მაგ-
რამ ზოგჯერ ახლებსაც ვსწავლობთ, თუმცა მაინც არ მომწონს. სახლში
ყოფნა მომწონს.
215
თავი 11
216
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
217
თავი 11
218
კონფლიქტის გადაჭრის „უდანაკარგო“ მეთოდი
219
თავი 11
220
12
221
თავი 12
222
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
223
თავი 12
224
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
225
თავი 12
226
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
227
თავი 12
228
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
229
თავი 12
230
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
231
თავი 12
232
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
რა თქმა უნდა, ყოველთვის ასე მარტივად არ არის საქმე, მაგრამ III მე-
თოდი მართლაც გასაოცრად ამართლებს არათუ სკოლამდელებთან, ჩვი-
ლებთანაც კი. მახსენდება ჩვენს ოჯახში მომხდარი ამბავი:
ჩვენი გოგონა ხუთი თვის იყო, როდესაც ტბის პირას, კოტეჯში დას-
ვენება გადავწყვიტეთ. ამ მოგზაურობამდე პატარას ღამის 11:00-დან
დილის 7:00-მდე მშვიდად ეძინა ხოლმე. გარემოს შეცვლამ ბოლო
233
თავი 12
234
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
235
თავი 12
236
მშობლების შიში და შფოთვა „უდანაკარგო“ მეთოდთან დაკავშირებით
237
თავი 12
238
13
„უდანაკარგო“ მეთოდის
გამოყენება
როგორ დავიწყოთ
239
თავი 13
240
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
241
თავი 13
242
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
243
თავი 13
244
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
245
თავი 13
246
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
247
თავი 13
248
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
249
თავი 13
1. ისაუბრეთ.
2. დაუბრუნდით მე-2 საფეხურს და კიდევ რამდენიმე ალტერნატივა მო-
ძებნეთ.
3. პრობლემის გადაჭრის პროცესი მეორე დღისათვის გადადეთ.
4. გაამხნევეთ პროცესის მონაწილეები: „კარგით რა, ხომ უნდა არსებობ-
დეს რაიმე გზა“, „მოდით, მოვინდომოთ და მოვძებნოთ მისაღები გა-
დაწყვეტილება“, „ყველა ვარიანტი განვიხილეთ?“, „კიდევ ვცადოთ!“
5. მკაფიოდ განსაზღვრეთ შექმნილი სირთულის არსი და სცადეთ გაარკ-
ვიოთ, ხომ არ იმალება მის მიღმა უფრო რთული პრობლემა. „საინტე-
რესო იქნება გავიგოთ, კონკრეტულად რა გვიშლის ხელს პრობლემის
გადაჭრაში“, „იქნებ არის რაღაც სხვა პრობლემები, რომლებსაც ჯერ
ვერ მივაგენით?“
250
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
251
თავი 13
252
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
253
თავი 13
254
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
255
თავი 13
არ არის პრობლემა
256
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
257
თავი 13
ყველა თავისთვისაა
258
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
259
თავი 13
260
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
261
თავი 13
262
„უდანაკარგო“ მეთოდის გამოყენება
263
თავი 13
264
14
როგორ გადავურჩეთ
„მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
i i w ეფექტური „მე-შეტყობინებები“
ღირებულებათა საკითხი
„ჩემი თმაა“.
„მე ასე მომწონს“.
„თავი დაანებე ჩემთვის ჭკუის სწავლებას“.
„უფლება მაქვს, საკუთარ თმას ისე მოვექცე, როგორც მინდა“.
„ეს შენ არ გეხება“.
„მე ხომ არ გირჩევ, რა სიგრძის თმა უნდა გქონდეს!“
267
თავი 14
268
როგორ გადავურჩეთ „მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
269
თავი 14
270
როგორ გადავურჩეთ „მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
271
თავი 14
272
როგორ გადავურჩეთ „მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
273
თავი 14
274
როგორ გადავურჩეთ „მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
275
თავი 14
276
როგორ გადავურჩეთ „მშობლობის სამსახურიდან“ დათხოვნას
„მშვიდად ვერ ვიქნები, როცა ვიცი, რომ ჩემი შვილი საშინაო დავა-
ლებას არ ასრულებს“.
277
თავი 14
278
15
279
თავი 15
280
როგორ ავიცილოთ კონფლიქტი საკუთარი თავის შეცვლით
281
თავი 15
282
როგორ ავიცილოთ კონფლიქტი საკუთარი თავის შეცვლით
283
თავი 15
284
როგორ ავიცილოთ კონფლიქტი საკუთარი თავის შეცვლით
285
თავი 15
286
როგორ ავიცილოთ კონფლიქტი საკუთარი თავის შეცვლით
287
თავი 15
288
როგორ ავიცილოთ კონფლიქტი საკუთარი თავის შეცვლით
289
16
ჩვენი შვილების
სხვა „მშობლები“
290
ჩვენი შვილების სხვა „მშობლები“
291
თავი 16
292
ჩვენი შვილების სხვა „მშობლები“
293
თავი 16
294
ჩვენი შვილების სხვა „მშობლები“
295
თავი 16
296
ჩვენი შვილების სხვა „მშობლები“
297
დანართი
298
დანართი
299
დანართი
ქულების ჯამი
რამდენად სწორად შეგიძლიათ გრძნობების გამოცნობა:
61-80 გრძნობების გამოცნობის არაჩვეულებრივი უნარი გაქვთ.
41-60 გრძნობების გამოცნობის უნარი საშუალოზე მაღალი გაქვთ.
21-40 გრძნობების გამოცნობის უნარი საშუალოზე დაბალი გაქვთ.
0-20 გრძნობების გამოცნობის ძალიან სუსტი უნარი გაქვთ.
300
დანართი
გასაღები:
1. „ტელევიზორის ყურება და თამაში ერთდროულად არ შემიძლია. ძა-
ლიან ვღიზიანდები, როცა არ მაძლევენ დასვენების და მშვიდად ყოფ-
ნის საშუალებას“.
302
დანართი
303
დანართი
304
დანართი
19. სჯით ან ემუქრებით შვილს, როცა შეამჩნევთ, რომ გაფრთხილების მიუხედავად, კვებასა და კვებას
შორის იცმუცნება.
20. ქალიშვილს ჯილდოს ჰპირდებით, თუკი პაემანიდან ყოველთვის დროულად დაბრუნდება.
21. სჯით ან ლანძღავთ შვილს, რომელმაც თამაშის შემდეგ ოთახი არ დაალაგა.
22. აწესებთ დაჯილდოების სისტემას, როგორც სტიმულს იმისთვის, რომ ქალიშვილმა ტელეფონზე
საუბრის დრო შეზღუდოს.
23. ლანძღავთ შვილს, რომელმაც დაუდევრად გატეხა/გააფუჭა ძვირადღირებული სათამაშო.
24. გარკვეულ ჯილდოს ჰპირდებით 13 წლის ქალიშვილს, თუკი უარს იტყვის სიგარეტის მოწევაზე.
25. სჯით ან ლანძღავთ შვილს თქვენ მიმართ უხეშობისთვის.
26. გარკვეულ ჯილდოს ჰპირდებით ქალიშვილს, თუკი სწავლას მოუმატებს და უკეთესი შეფასებები ექნება.
27. მოითხოვთ შვილისაგან, აღარ დაახვავოს სათამაშოები სასადილო ოთახში.
28. ეუბნებით ქალიშვილს, რომ ამაყობთ მისით და კმაყოფილი ხართ მისი არჩევანით, როცა მოგწონთ
ბიჭი, რომელსაც ხვდება.
29. მოითხოვთ, შვილმა მოასუფთაოს ხალიჩა, რომელზეც საჭმელი დაყარა.
30. აქებთ ან აჯილდოებთ შვილს, რომელიც წყნარად ზის თმის დავარცხნისას.
31. სჯით შვილს, რომელიც თურმე თამაშს აგრძელებს, თქვენ კი გგონიათ, რომ უკვე სძინავს.
32. აწესებთ დაჯილდოების სისტემას, როცა ბავშვს ჩვეულებად აქვს ქცეული ჭამის წინ ხელების დაბანა.
33. მოითხოვთ შეწყვიტოს ეს ყველაფერი, ან სჯით შვილს, როცა წაასწრებთ, რომ გენიტალიებს ხელით
ეხება.
34. აწესებთ დაჯილდოების სისტემას, როცა შვილი დროულად ემზადება სკოლისათვის.
35. სჯით ან საყვედურობთ შვილებს, რომლებიც ხმამაღლა ჩხუბობენ სათამაშოს გამო.
36. აქებთ ან აჯილდოებთ შვილს, თუკი არ ტირის, როცა თავისი ვერ გააქვს და ნაწყენია.
37. დასჯით ემუქრებით ან საყვედურობთ შვილს, რომელიც, მიუხედავად იმისა, რომ რამდენჯერმე
სთხოვეთ, გეუბნებათ, არ შევასრულებ დავალებასო.
38. ეუბნებით ქალიშვილს, რომ უყიდით, რაც სურს, თუ სტუმრად წასვლამდე ტანსაცმელს არ დაისვრის.
39. სჯით ან საყვედურობთ შვილს, როცა ხედავთ, რომ მეზობლის გოგონას ქვედაბოლო აუწია და
შეარცხვინა.
40. შვილს გარკვეულ ფულად ჯილდოს ჰპირდებით, თუკი ყოველ მომდევნო სემესტრში უკეთესი
შეფასებები ექნება.
პასუხების ფურცელი
1. უ ჩ ? 21. უ ჩ ?
2. უ ჩ ? 22. უ ჩ ?
3. უ ჩ ? 23. უ ჩ ?
4. უ ჩ ? 24. უ ჩ ?
5. უ ჩ ? 25. უ ჩ ?
6. უ ჩ ? 26. უ ჩ ?
7. უ ჩ ? 27. უ ჩ ?
8. უ ჩ ? 28. უ ჩ ?
9. უ ჩ ? 29. უ ჩ ?
10. უ ჩ ? 30. უ ჩ ?
11. უ ჩ ? 31. უ ჩ ?
12. უ ჩ ? 32. უ ჩ ?
13. უ ჩ ? 33. უ ჩ ?
14. უ ჩ ? 34. უ ჩ ?
15. უ ჩ ? 35. უ ჩ ?
16. უ ჩ ? 36. უ ჩ ?
17. უ ჩ ? 37. უ ჩ ?
18. უ ჩ ? 38. უ ჩ ?
19. უ ჩ ? 39. უ ჩ ?
20. უ ჩ ? 40. უ ჩ ?
305
დანართი
ძალაუფლების ორივე
დასჯის გამოყენება ჯილდოს გამოყენება წყაროს გამოყენება
ქულა რანჟირება ქულა რანჟირება ქულა რანჟირება
0-5 ძალიან იშვიათად 0-5 ძალიან იშვიათად 0-10 ანტიავტორიტარული
308
დანართი
შექება, დათანხმება
გავრცელებული აზრის საწინააღმდეგოდ, რომ შექება მუდამ სასარგებ-
ლოა ბავშვისთვის, უნდა ითქვას, რომ ხშირად მას უარყოფითი შედეგებიც
აქვს. პოზიტიურმა შეფასებამ, რომელიც არ შეესაბამება ბავშვის წარმოდ-
გენებს საკუთარი თავის შესახებ, შეიძლება ცუდი შედეგი მოიტანოს: „ლა-
მაზი კი არა, უშნო ვარ“, „მეჯავრება ჩემი თმა“, „კარგად ვერ დავუკარი,
საზიზღრობა იყო“.
ბავშვი თვლის, რომ რაკი მშობელი დადებითად აფასებს, სხვა დროს
შესაძლოა უარყოფითადაც შეაფასოს. ამავე დროს, თუკი ხშირ ქებას მიჩ-
ვეულს საჭირო დროს არ შევაქებთ, ბავშვი ჩათვლის, რომ ვაკრიტიკებთ
(„არ შემაქე თმის გამო, ეტყობა, არ მოგეწონა“).
ხშირად ბავშვი ქებას მანიპულირების საშუალებად მიიჩნევს – მშობ-
ლის იარაღად, გავლენა მოახდინოს შვილზე და გააკეთებინოს ის, რაც თა-
ვად სურს („ამას იმიტომ მეუბნები, რომ უკეთ ვისწავლო“).
ზოგჯერ ბავშვი ქებას იმის დასტურად იღებს, რომ მშობლებს მისი
არ ესმით („ამას არ მეტყოდი, რომ იცოდე, რას ვფიქრობ საკუთარ თავ-
ზე“).
ის თავს დარცხვენილად და უხერხულად გრძნობს შექების დროს, გან-
საკუთრებით, თუკი მეგობრების თანდასწრებით ვაქებთ („ოჰ, მამა, არ
არის ეს მართალი!“)
თუკი ბავშვს ხშირად ვაქებთ, ის დამოკიდებული ხდება და მუდამ
მოითხოვს ქებას („არაფერი გითქვამს დალაგებული ოთახის გამო“, „დე,
როგორ გამოვიყურები?“, „რა ყოჩაღი ვარ, არა?“, „ნახე, რა კარგად დავ-
ხატე!“).
309
დანართი
311
WWW.TPDC.GE