Filipino

sa Piling Larang

PY
Akademik
O
C
Patnubay ng Guro
E D

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at

EP

sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong

paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang
mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-
email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng
D

Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang iyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Filipino sa Piling Larang- Akademik
Patnubay ng Guro
Unang Limbag 2016

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa

Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda/materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.)
na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.

PY
Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Eduaksyon at Filipinas Copyright
Licensing Authority (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit ditto. Hindi
inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang
karapatang-aring iyon.

O
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
C
Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro
Corazon L. Santos, PhD
D
Gerard P. Concepcion, PhD
Ronel O. Laranjo, MA
Tagasuri ng Sining ng Pagtuturo : Salvador Biglaen
E

Tagasuri ng Wika: Wilma B. Bitamor

Pabalat: Teresa Bernadette L. Santos
EP

Tagapamahala ng Pagbuo ng Patnubay ng Guro

Bureau of Curriculum Development
Bureau of Learning Resources
D

Inilimbag sa Pilipinas ng __________________________

Department of Education – Bureau of Learning Resources (DepEd – BLR)

Office Address: Ground Floor Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax: (02) 634 – 1072; 634 – 1054; 631 – 4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph

ii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 TALAAN NG NILALAMAN
INTRODUKSYON

I. KABANATA 1: Ang Kahulugan at Katuturan ng Akademikong Pagsulat

Panimulang Pagsusulit …………………………………………………………………………….. 1
Aralin 1.1: Ang Kahulgan at Katuturan ng Pagsulat ………………………………….. 3
Aralin 1.2: Ang Kahulugan at Katuturan ng Akademikong Pagsulat ………… 10
Aralin 1.3: Etika at Responsibilidad sa pagsulat ……………………………………… 17
Panghuling pagsusulit …………………………………………………………………………….. 21

PY
II. KABANATA 2: Pagbabalangkas at Pagbubuod
Panimulang Pagsusulit …………………………………………………………………………... 23
Aralin 2.1: Pagsulat ng Balangkas ……………………………………….………………….. 24
Aralin 2.2: Pagsulat ng Buod ……………………………………………….…………………. 29

O
Panghuling Pagsusulit …………………………………………….................………………. 33
III. KABANATA 3: Mga Akademikong Sulatin Batay sa Anyo at Layunin
C
Panimulang Pagsusulit ………………………………………………………….……………….. 34
Aralin 3.1: Pagsulat ng Katitikan ng Pulong ………………………….…………………. 37
D
Aralin 3.2: Pagsulat ng Talumpati …………………………………………………………… 45
Aralin 3.3: Pagsulat ng Posisyong Papel ……………………………….………………… 57
E

Panghuling pagsusulit ……………………………………………………………………………. 68

IV. KABANATA 4: Sanaysay
EP

Panimulang Pagsusulit …………………………………………………………….…………….. 71

Aralin 4.1: Lakbay-Sanaysay ……………………………………………………….………... . 73
Aralin 4.2: Replektibong Sanaysay ……………………………………………….……….. 85
Panghuling Pasusulit …………………………………………………………………………… .. 96
D

V. KABANATA 5: Mga Akademikong Sulatin Sa Iba’t ibang Disiplina

Panimulang Pagsusulit …………………………………………………………………………. . 98
Aralin 5.1: Akademikong Sulatin sa Humanidades ………………………………. 102
Aralin 5.2: Akademikong Sulatin sa Agham Panlipunan.…………….……….... 111
Aralin 5.3: Akademikong Sulatin sa Agham ………………….…....................... 120
Panghuling Pagsusulit …………………………………………………………………..……… 129
VI. Paggawa ng Portfolio…………………………………………………………………..…….134

iii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Introduksiyon
Bilang wikang pambansa, kinakailangang lumagpas ang wikang Filipino
bilang wika lamang ng komunikasyon sa iba’t ibang mga sektor sa lipunang
Pilipino. May pangangailangang mapaunlad ito bilang wika ng kaalaman at wika
sa produksiyon mismo ng kaalaman. Kapag nasa wikang Filipino ang pagdukal at
pagdiskurso ng iba’t ibang mga akademikong disiplina, mas nailalapat ito sa
pagkatao, karanasan, at kalinangan ng mga Pilipino. Sa pagbuo at pagbalangkas
ng isang makabayang edukasyon, mas napalilitaw ang ganitong tunguhin,
habang napauunlad ang paggamit at pag-iintelektuwalisa ng wikang Filipino.

PY
Bagaman hindi pinakauna, nananatiling bukas ang mga tinipong
babasahin sa seryeng ito hinggil sa lalong pagdaragdag at pagbubuo ng
mahuhusay na mga exemplar para sa kalinangan ng mga mag-aaral. Ang mga
tinipong babasahing ito ay isang inklusibong pagsisikap upang maisama ang ilan

O
sa mga anyo ng teksto na may tuon sa akademikong diskurso ng iba’t ibang mga
napapanahong usapin. Mula sa balangkas ng Kagawaran ng Edukasyon, ginamit
ang mga teknikal at malikhaing teksto habang naipakikilala sa mga mag-aaral
C
ang iba’t ibang mga paksa na nagmumula sa iba’t ibang mga akademikong
disiplina. May pagsasaalang-alang din na nararapat na maging popular pa rin ang
mga ito, nang sa gayon ay maging kawili-wili sa mga mag-aaral ang pagbabasa.
D
Sisimulan sa Unang Bahagi ang mga batayang kaalaman at katangian ng
pagsulat, partikular sa akademikong larangan. Ipaliliwanag ng mga babasahin
E

ang tuon at layunin ng akademikong pagsulat, lalo na sa tipo ng mga

mambabasang tatangkilik nito. Isa sa pinakamalahalagang gampanin ng
EP

akademikong pagsulat ay ang tungkulin at responsibilidad ng iskolar na siyang

lumulubog sa proseso ng pananaliksik. Hindi lamang nararapat na maunawaan
niya ang daynamiks ng mismong pagsulat, ngunit nararapat rin niyang mailapat
ang mga ito sa isang makabuluhang proseso ng pagsulat. Bilang isang Pilipinong
iskolar, kinakailangan niyang matutunan ang pananaliksik at pagsulat hinggil sa
D

kultura at lipunang Pilipino, ugnay sa iba’t ibang mga akademikong disiplina sa

antas ng unibersidad.

Sa Ikalawang Bahagi, ilan sa mga anyo ng pagsulat na masasabing

propesyonal at/o teknikal ang isinama sa mga babasahin. Ang ilan sa mga ito’y
katitikan ng pulong, panukalang proyekto, posisyong papel, bionote, abstrak, at
buod. May dalawang pangunahing mga layunin ang mga babasahin sa bahaging
ito. Una, upang tumugon sa pangangailangan ng mga mag-aaral na makilala at
maunawaan ang ilang prominenteng mga indibidwal at ang kanilang mga milyu,
adbokasi, at ambag sa lipunang Pilipino. Pagkilala ito sa nagawa at ginagawa ng

iv

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 mga iskolar na ito, habang napayayaman ng mag-aaral ang kaniyang kaalaman
hinggil sa mga ito, na ugnay sa kaniyang binabasa at pinag-aaralan. Ikalawa,
upang tumugon sa pangangailangan ng mag-aaral na makasulat ng mga
mahahalagang ulat at impormasyon mula sa mga lumitaw na diskusyon, at
gayundin naman sa gagawing pagdiskurso. Walang mag-aaral ang hindi lulubog
sa isang pulong halimbawa, ito man ay sa pagitan ng kaniyang mga kamag-aral, o
kaya ay sa mga magiging katrabaho; at ang pagbuo ng isang makabuluhang
talumpati o presentasyon na ihaharap sa isang panel hinggil sa isang ulat,
bubuuing proyekto o pananaliksik.

Katangian ng propesyonal na pagsulat ang pagpapasimple ng mga

komplikadong pahayag. Kinakailangan ang mainam na pagsasala at paggamit ng

PY
mga salita, nang sa gayon ay hindi magkaroon ng maling pag-unawa sa babasa
ng teksto. Ang estilo ng manunulat ay kinakailangang objektiv, direkta, maikli, at
malinaw, partikular sa mga nais niyang sabihin. Kaiba halimbawa sa pagsusulat
ng mga kuwento o tula na kung saan may mga pagkakataong kailangang
palalimin at pabulaklakin pa ang mga pahayag, ang propesyonal na pagsulat ay

O
nangangailangan ng malinaw na direksiyon at pagpapaliwanag, sa isang hindi
emosyonal na paraan. C
Hindi nakukuha nang agaran ang mga kasanayang kinakailangan sa
propesyonal na pagsulat subalit, mahalaga ang masteri sa iba’t ibang mga
katangian na maaaring paglubugan ng mga mag-aaral. Ilan sa mga ito ay ang
pagpapalawig ng mga katotohanan, pagsisintesis ng mga impormasyong
D
kinakailangan, at pagbuo ng mga objektiv na pagpapahayag. Kadalasan, ang
propesyonal na pagsulat ay ginagawa sa ekspositoring pamamaraan, na
E

nagbibigay ng impormasyon na may kinalaman sa trabaho o pagtatrabaho.

Dalawa sa mga pinakagamiting mga anyo ng propesyonal na pagsulat na

EP

masasabing generic sa anumang propesyon ay ang katitikan ng pulong at

panukalang proyekto. Sa sinumang bahagi ng isang organisasyon o kompanya,
ang pag-upo sa pulong sa pulong ay bahagi ng pakikiisa hindi lamang sa usapin
ng pakikipag-ugnayan, maging sa pakikisangkot sa iba’t ibang mga usapin ng
D

mga katrabaho at ng misong organisasyon o kompanya. Mahalagang matutunan

kung paano sasalaain ang lahat ng mga pinag-usapan sa isang maikli at malinaw
na paraan. Sa ganitong pagtingin, mauunawang mabigat ang kahalagahan at
responsibilidad ng gumagawa ng katitikan sapagkat nasa kaniyang atentibong
pakikinig at pagsulat ang muling pag-uulat ng esensya ng anumang pulong:
ginawang mga desisyon, mga gagawing plano, at pagtiyak sa mga aksyon na
nabuo. Sa pamamagitan ng isang mahusay na pagsulat ng katitikan ng pulong,
magsisilbi itong pormal na rekord sa pulong na ginawa ng mga dumalong
indibidwal, at impormatibong dokumento sa mga hindi nakadalo.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Sa isang banda, mahalaga naman ang panukalang proyekto sa paglatatag
at pagpaplano ng gagawing proyekto. Hindi lamang ito simpleng paglalahad
upang ipaunawa ang gagawing proyekto; bagkus, kinakailangan nitong maging
mapanghikayat, nang sa gayon ay pahintulutan ang pagsasagawa ng partikular
na proyekto. May tatlong pangunahing layunin ito: angpagtitiyak sa kung anong
proyekto ang kinakailangang gawin, pagpapaliwanag kung bakit ito kailangang
gawin, at panghihikayat sa mambabasa (o panel) na mayroong sapat na plano,
metodo, pinansya, at panahon upang isagawa ang proyekto.

Bagaman may kani-kaniyang format ang bawat organisasyon at

kompanya sa pagsulat ng katitikan ng pulong at panukalang proyekto, generic
naman ang kinakailangang lamanin ng mga ito. Mahalaga ang mga kasanayang

PY
ito sa isang mag-aaral, sapagkat pagsasanay ito sa karanasang susuungin nila
paglabas ng paaralan.

Ipakikita rin ng mga piniling babasahin na maaari pa rin namang gamitin

ang mga kinagisnan nang anyo ng pagsulat sa mas mataas na pagtalakay at

O
diskurso. Sa pagsulat ng buod halimbawa, kinakailangang makalabas na sa
kahon ng maikling kwento, nobela, at pelikula ang binubuod ng mga mag-aaral.
Habang sa pagsulat naman ng posisyong papel, kinakailangang masanay ang mga
C
mag-aaral na bumuo ng sariling mga argumento hinggil sa isang napapanahong
isyu, habang isinasalang-alang ang iba’t ibang mga katotohanang ugnay dito.
Lampas sa minimum competencies na inihanda ng DepEd ang pagsulat ng papel
pananaliksik, subalit iminumungkahing ito ang maging panghuling gawain ng
D
mga mag-aaral nang sa gayon ay maisulat nila ang isang akademikong diskurso
na bunga ng kanilang pananaliksik, bilang paghahanda na rin sa kalikasan ng
E

pagsulat sa antas ng unibersidad. Kasama na ang abstrak bilang bahagi ng pag-

uulat sa papel-pananaliksik, kinakailangang matutunan ng mga mag-aaral ang
ganitong anyo ng akademikong pagsulat, nang sa gayon ay maipasa at mailathala
EP

nila sa hinaharap ang mga pananaliksik na ito. Maraming journal sa Filipino ang
nag-aabang lamang sa mga artikulo na nagmumula sa iba’t ibang mga disiplina.

Habang sa Kabanata 3, apat sa mga anyo ng malikhaing pagsulat ang

D

isanama sa mga babasahin: talumpati, lakbay-sanaysay, replektibong sanaysay,

at piktoryal na sanaysay. May iisang layunin ang mga tekstong ito: ang
makagbigay ng impormasyon sa isang masidhing pamamaraan. Masasabing
emosyonal ang ganitong anyo ng pagsulat. May kalayaan ang manunulat sa
pagpili ng mga salitang sasabihin o isusulat, nang sa gayon ay mas makapukaw
ng atensyon at emosyon sa tagapakinig o mambabasa. Hindi na iba ang ganitong
gawain sa mga kabataan ngayon, lalo’t sila ay kabilang sa tinatawag na milenyal
na edad. Halos lahat na lamang ng kanilang nasasaisip at nararamdaman ay
iniuulat sa lahat. Gamit ang teknolohiya ng new media, partikular ang internet at
Social Networking Sites, malaya nilang ipinamamalita sa mundo kung ano man
ang nais nilang sabihin. Popular halimbawa sa blogosphere ang pagpapaskil ng

vi

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 mga lakbay-sanaysay, replektibong sanaysay, at piktoryal na sanaysay. Bagaman
lubog at babad na ang mga mag-aaral sa ganitong mga anyo ng pagsulat,
ipamamalas ng mga babasahin na hindi lamang nararapat na makulong sa
kalungkutan, hinaing, at pag-ibig ang mga paksa ng mga ito, bagkus
kinakailangang umangat pa ito sa mga isyung pangkultura’t panlipunan. Kahit pa
seryoso o masaya/malungkot ang tinig, hindi nawawala ang tali ng emosyon
upang mailugar ang kanilang mga sarili sa mundo na kanilang ginagalawan.

Sa kaso ng malikhaing pagsulat, ang hamon ay kung paano ipapakita nang

bago ang mga dati nang naipakita. o kaya’y kung paano ipapakita ang hindi pa
naipapakita ng iba. Kadalasan, ekstensyon ng sarili ang anumang nabubuong
malikhaing sulatin. Interpretasyon ng manunulat ang mundo na kaniyang

PY
ipinapakita sa kaniyang mga sulatin. Kung gayon, ang isang mananaliksik ay
nakauunawa na ang isang malikhaing akda ay binuo ng mga salitang pinili ng
manunulat. Makatagpo man sa akda ng sensitibong salita sa paningin ng iba,
higit pa dito, ito’y dapat tingnan sa pagka-akda at pagka-likhang sining nito.

O
Matutunghayan sa mga talumpating isinama sa mga babasahin, ang
pagbanggit at paggigiit sa mga personal na karanasan bilang panghabambuhay
C
na aral. Mababasa ang mga pinagdaanang karanasan sa buhay na tinitingnan
bilang resipi sa tagumpay. Pinatutunayan ng mga talumpating ito na kaya ng
bawat isang maging matagumpay, anuman ang kalagayan sa buhay.
D
Wala rin namang pinag-iba ito sa mga lakbay-sanaysay na nagpapakita ng
mga pampersonal na karanasan bilang lunsaran sa pagkatuto. Ang paksa ng
E

“ako,” “siya/sila,” “Pilipinas/Pilipino” at “ibang bansa,” ay mailalantad na

masasabing normal na diskurso lamang ng higit pa sa pampersonal na motibo.
Lagpas pa sa mga larawan ng lugar at pagkain ang pag-unawa sa sarili, bagkus
EP

ito ay produkto ng pagbasa at pag-alam matapos ang mga hindi malilimutang

karanasan ng paglalakbay.

Samantala, ang mga replektibong sanaysay ay nakabalangkas sa talabang

D

sarili-pagkabansa. Paglulugar ang mga sanaysay na ito ng mga manunulat hinggil

sa problematisasyon ng uri, identidad, at pagkabansa. Sentral sa mga ito ang
kani-kanilang mga karanasan bilang tao, at bilang iskolar na bahagi at
nakikibahagi sa mas malawak na mundo ng tunggalian.

Habang ang mga piktoryal na sanaysay ay nakatuon sa ilang mga isyung

panlipunan, at sa paglulugar ng sarili sa usapin ng pagkabansa. Aktwal ang mga
larawang ginamit nang sa gayon ay makaugnay ito sa mismong mga karanasan
ng sangkot na mga indibidwal. Ito ang pinakamalapit sa sinasabing “paglubog”
ng sarili, sa karanasan ng iba.

vii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Bilang mga Pilipino, mahalaga sa mga mag-aaral ang makisangkot sa ba’t
ibang isyung pumapaloob sa pagiging Pilipino, at pagbubuo ng bansa. Inaasahan
na sa pamamagitan ng mga babasahing ito, mas mapalalawak at mapalalalim pa
ang paraan at antas ng repleksyong ginagawa ng bawat isa. Lagpas pa sa awit,
tula, nobela, o pelikula ang kailangang bigyan ng repleksyon at pag-unawa.

Bagaman magkakaibang kabanata, iisa lamang ang tunguhin ng kabanata

4, 5, at 6. Maipakita at maipaunawa sa mag-aaral ang paggamit sa wikang
Filipino partikular sa pagsulat ng mga pananaliksik sa iba’t ibang disiplina.
Tinipon ang ilang mga akademikong journal na gumagamit ng wikang Filipino sa
mga paksang may kinalaman sa Humanidades, Agham Panlipunan, at Agham.
Patunay at hamon ang mga babasahin sa mga kabanatang ito sa lalong pag-

PY
iintelektwalisa ng wikang Filipino. Hamon din naman ito sa mga mag-aaral na
kung ano man ang disiplina na kanilang kukunin sa unibersidad, kinakailangang
magamit nang sa gayon ay mapagyaman pang lalo ang pambansang wika.

May ilang mga anyo ng pagsulat ang nangangailangan pa talaga ng

O
masidhing pagpapaunlad. Sa katunayan, sa panahon ng pangangalap ng mga
exemplar na babasahin para sa seryeng ito, sinubukang kumalap sa mga
akademikong institusyon sa labas ng Maynila, dahil sa ang karamihan ng mga
C
limbag na sanggunian ay pinatatakbo ng malalaking unibersidad sa Metro.
Napatunayan din naman na may kakulangan pa sa paggamit at pagsulat sa
wikang Filipino, partikular sa mga propesyonal na pagsulat.
D
Samakatuwid, inspirasyon at hamon ang seryeng ito para sa lahat ng mga
mag-aaral na Pilipino, upang lalo pang pag-ibayuhin ang pagpapaunlad sa
E

wikang Filipino bilang wika ng kaalaman at wika sa produksyon ng kaalaman.

EP
D

viii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

ix

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

xi

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

xii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

xiii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PY
O
C
E D
EP
D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 1

PANIMULANG PAGSUSULIT

I. Piliin ang titik ng wastong sagot sa bawat pangungusap. (2 puntos bawat isa)

1. Ito ay artikulasyon ng mga ideya, konsepto, paniniwala, at nararamdaman sa

paraang nakalimbag.

A. Pakikinig
B. Pagbabasa
C. Pagsasalita

PY
D. Pagsusulat

2. Anyo ng Pagsulat na nagbibigay-linaw sa mga pangyayari, sanhi at bunga, at

pagbibigay ng mga halimbawa.

O
A. Paglalahad
B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran
C
3. Anyo ng Pagsulat na nakapokus sa pagkakasunod-sunod ng daloy ng mga
pangyayaring aktwal na naganap.
D
A. Paglalahad
E

B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran
EP

4. Anyo ng Pagsulat na nagpapahayag ng katwiran o opinyon o argumentong

pumapanig o sumasalungat sa isang isyung nakahain sa manunulat.

A. Paglalahad
D

B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran

5. Anyo ng Pagsulat na na nagsasaad ng obserbasyon, uri, kondisyon, palagay,

damdamin ng isang manunulat hinggil sa isang bagay, tao, lugar, o pangyayari.

A. Paglalahad
B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Isulat ang TAMA kung wasto ang ipinahahayag ng mga pangungusap; kung
hindi naman, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

_____ 6. Matapat ang isang mananaliksik na nagsusulat ng impormasyon sa notecard

hinggil sa mga impormasyon na kaniyang nakuha sa mga aklat.

_____ 7. Sistematiko ang isang mananaliksik na nagbabanggit hinggil sa limitasyon

ng kaniyang ginagawang pag-aaral.

_____ 8. Maparaan ang isang mananaliksik na hindi gumagamit ng mga datos na

kwestiyonable.

PY
_____ 9. Ginagamit ang akademikong pagsulat sa pagbabalita ng mga pangyayari
hinggil sa mga paboritong artista sa telebisyon.

_____ 10. Mahalaga ang naidudulot ng akademikong pagsulat, partikular sa pag-uulat

ng mga pananaliksik na ginawa ng iba’t ibang mga iskolar hinggil sa iba’t

O
ibang mga disiplina.

III. Sagutin ang mga tanong nang hindi lalagpas sa 10 pangugusap. (10 puntos
bawat isa)
C
1. Bakit isang proseso ang akademikong pagsulat? Patunayan.
2. Ano ang etika sa pagsulat? Magbigay ng ilang katangian.
D
3. Paano masasabing may oryentasyong Pilipino ang isang pananaliksik? Talakayin.
E

MGA SAGOT

I.
EP

1. D
2. A
3. C
4. D
5. B
D

II.
6. MALI
7. MALI
8. MALI
9. MALI
10. TAMA

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 ARALIN 1.1

ANG KAHULUGAN AT KATUTURAN NG AKADEMIKONG PAGSULAT

ARALIN 1.1 Ang Kahulugan at Katuturan ng Pagsulat

Linggo: 1

Deskripsyon: Pagbibigay ng panimulang kaalaman at pag-unawa sa mga mag-aaral

hinggil sa kahulugan, kalikasan, at katangian ng pagsulat ng sulating akademik

I. Tuklasin

PY
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Kumustahin ang mga mag-aaral. Itanong Ibigay ang
kung ano-ano nang mga sulatin ang panimulang

O
kanilang naranasang isulat na (tula, blog, pagsusulit.
diary, atbp.).

Magsagawa ng isang maikling talakayan o

pagbabahagi hinggil sa mga personal na
C
karanasan kung bakit sila nagsusulat at
paano sila magsulat.
D
Tumawag ng ilang mga volunteer na
tatayo at magbabahagi sa harap ng mga
E

mag-aaral.
EP

Magpakita sa mga mag-aaral ng iba’t

ibang halimbawa ng mga teksto gaya ng
journal entry, balita sa dyaryo, editoryal,
blog, iskrip, komiks, at iba pa.
D

Magpapanood ng bidyo ng interbyu sa

mga totoong awtor o magpabasa ng
mga transkripsiyon ng interbyu sa
kanila.

Itanong sa mga mag-aaral kung ano kaya

ang dahilan ng mga indibidwal na awtor
kung bakit sila nagsusulat (?), depende sa
mga halimbawang teksto na ipinakita.
Ilista sa pisara ang mga sagot na nalikom
sa bawat anyo ng teksto. Upang mas

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
maging malinaw, isulat sa pisara nang
pahalang ang iba’t ibang mga
halimbawang teksto na ipinakita sa klase,
at sa ilalim nito, ilagay ang mga isasagot
ng mga mag-aaral.

Pag-usapan kung may pagkakaiba o

pagkakapareho ang mga dahilan ng
pagsulat batay sa bawat tekstong
ipinakita.

PY
Takdang-aralin: Magsaliksik at magbasa
ng mga sanaysay tungkol sa larangan ng
pagsulat.

O
II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga

Pangnilalaman
C Pagganap Kasanayang
Pampagkatuto
Batay sa mga nabasang Itanong sa mga mag-aaral kung
sanaysay, pabuuin ang mga naunawaan ba nila ang mga
D
mag-aaral ng sarili nilang kahulugan ng pagsulat na
kahulugan ng Pagsulat na ugnay kanilang nalikom. Sabihing
sa layunin nito. Tumawag ng maging handa silang matalakay
E

mga mag-aaral na magbabahagi ito.

ng kanilang kahulugan.
EP

Basahin ang tekstong Makrong

Pag-usapan sa klase ang Ilang Kasanayan sa Pagsulat.
layunin sa pagsulat Bigyang-pansin ang (mga)
IMPORMATIB NA kahulugang ibinigay para sa
PAGSULAT Kilala rin sa tawag Pagsulat.
D

na expository writing.Ito ay
naghahangad na makapagbigay
impormasyon at mga
paliwanag.Ang pokus nito ay
ang mismong paksang
tinatalakay sa teksto.
Halimbawa: Pagsulat ng report
ng obserbasyon,mga istatistiks
na makikita sa mga libro at
ensayklopidya, balita, at
teknikal o businesss report
Maaaring pag-usapan sa klase
ang ilang mga batayang
kaalaman ng pagsulat:
Ayon kina Xing at Jin: “ang
pagsulat ay isang
komprehensibong kakayahan na
naglalaman ng wastong gamit,
talasalitaan, pagbubuo ng
kaisipan, retorika at iba pang

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.

MAPANGHIKAYAT NA
PAGSULAT Kilala sa tawag na
persuasive writing. Ito ay
naglalayong makumbinsi ang
mga mambabasa tungkol sa
isang katwiran, opinyon o
paniniwala. Ang pangunahing
pokus nito ay ang mambabasa
na nais maimpluwensyahan ng
isang awtor. Halimbawa:
editoryal, sanaysay, talumpati,
pagsulat ng proposal at
konseptong papel
MALIKHAING PAGSULAT
Ito ay ginagawa ng mga
O
manunulat ng mga akdang
pampanitikang tulad ng
maikling katha, nobela, tula,
dula at iba pang malikhain o
C writer is wasteful”. Metapora ni
masining na akda. Kadalasan
ang pangunahing layunin ng
awtor dito ay magpahayag
D
lamang ng kathang-isip,
imahinasyon, ideya, damdamin
E
o kumbinasyon ng mga ito.
EP
PANSARILING
PAGPAPAHAYAG
Pagsulat o pagtatala ng mga
bagay na nakita, narinig, nabasa
o naranasan. Sa layuning ito,
D
ginagawa ang pagsulat bunga ng
paniniwalang ito’y
mapapakinabangan. Ilan pa sa
mga halimbawa nito ang
pagsulat ng dyornal, plano ng
bahay, mapa at iba
Bumuo ng isang sintesis hinggil
sa mga layunin ng Pagsulat.
Bago tapusin ang sesyon,
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
mga elemento.”
Sinabi ni Badayos: “ang
kakayahan sa pagsulat nang
mabisa ay isang bagay na
totoong mailap para sa
nakararami sa atin maging ito'y
pagsulat sa unang wika o
pangalawang wika man.”
Ayon kay Keller: “ang pagsulat
ay isang biyaya, isang
PY
pangangailangan at isang
kaligayahan ng nagsasagawa
nito.”
Ayon kay Donald Murray:
“Writing is rewriting”.
Paglalarawan ni Murray sa
mabuting manunulat – “A good
Murray: He saws and shapes
and cuts away, discarding
wood… The writer cannot build
a good strong piece of writing
unless he has gathered an
abundance of fine raw materials.
Ayon kay Donald Murray: “ang
pagsulat ay isang eksplorasyon-
pagtuklas sa kahulugan,
pagtuklas sa porma at ang
manunulat ay gumagwa nang
pabalik- balik nagtutuon sa isa
sa mga batayang kasanayan sa
bawat panahon nang kanyang
matuklasan kung ano ang
kanyang isusulat at kung paano
niya iyon maipapahayag nang
mahusay.”
Ang paglalarawan naman nina
Peck at Buckingham sa
pagsulat: “Ang pasulat ay
ekstensyon ng wika at
 sabihin sa mga mag-aaral na:
“ngayong alam na natin ang
mga layunin sa Pagsulat, ano
kayang mga kahulugan ang
maaaring mabuo hango o batay
sa mga layuning napag-usapan
natin?” Ito ang ating susunod na
layunin sa ating susunod na
pagkikita.”
Bilang takdang-aralin:
paghanapin ang mga mag-aaral
karanasang natamo ng isang tao
mula sa kanyang
pakikinig,pagsasalita at
pagbabasa.”
Pangkatin ang mga mag-aaral na
may tig-limang miyembro.
Ipabahagi sa bawat pangkat ang
mga impormasyong nakuha ng
bawat miyembro hinggil sa
kahulugan at katuturan ng
pagsulat na kanilang kinuha

PY
ng iba’t ibang mga kahulugan mula sa Internet.
ng pagsulat na matutunghayan
sa internet. Ipasulat/Ipatala ang Magtatala ang bawat miyembro
website, tao o artikulong ng pangkat ng mga
pinagkunan. impormasyong makukuha nila

Siguraduhing mailista nila ang
mga sanggunian na kanilang
pinagkunan ng mga kahulugan
ng pagsulat.
Maaring puntahan ang link na
D
ito: http://www.academia.edu
/5641061/PAGSULAT
E
O
sa mula sa pagbabahagi ng mga
kapangkat / kapangkat.
C
Bubuo ang bawat pangkat ng
sintesis hinggil sa kahulugan at
katuturan ng Pagsulat.
Pipili ng magiging tagapag-ulat
ang pangkat na magbabahagi ng

kanilang napag-usapan tungkol

sa kahulugan at katuturan ng
Pagsulat.
EP

III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
D

Gamit ang ginabayang talakayan at concept tree,

isulat sa pisara ang iba’t ibang salita o
konseptong may kinalaman sa:

1) proseso
2) anyo
3) gamit ng pagsulat.

Magpagawa ng sintesis sa mga mag-aaral

tungkol sa sariling pagpapakahulugan ng
pagsulat mula sa isinagawang concept tree.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi
ng kanilang mga nabuong sintesis tungkol sa
pagsulat.

Bago tapusin ang sesyong ito, sabihin sa mga

mag-aaral na: “Ngayon naunawaan na natin ang
kahulugan at katuturan ng pagsulat, titingnan
naman natin ang isang uri ng Pagsulat, ang
Akademikong Pagsulat.

PY
Bilang takdang-aralin: Humanap, basahin, at
magdala ng tig-iisang halimbawa ng
akademikong artikulo (pumunta sa
http://www.philjol.info/philjol/index.php), na
nakasulat sa wikang Filipino. Maaaring kumuha

O
sa Internet o sa mga limbag na journal ang mga
mag-aaral hinggil sa isang paksang interesante
para sa kanila.

IV. Ilapat
C
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
D
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Basahin ang personal na sanaysay na Bakit ako Ipasulat sa isang
Nagsusulat, at ihambing ito sa akademikong sanaysay ang
E

artikulo na kanilang pinili at dinala sa klase. mga sagot ng

mga mag-aaral.
EP

Itanong sa mga mag-aaral kung may

natatanging: Tapusin ang
1) paggamit sa antas ng wika (pormal o di aralin sa
pormal) pagsasabi ng:
2) pagkakaiba sa layunin ng mga awtor “Sa susunod
D

3) paraan ng pananaliksik nating sesyon,

hinggil sa akademikong artikulo na kanilang mas bibigyang-
dala. pansin pa natin
ang
Pag-usapan: Paano natatangi ang pagsulat sa akademikong
mga akademikong artikulo? Ano-ano ang mga pagsulat”.
katangian nito bilang pang-akademiko? Paano
sila naghahanda bago sumulat?

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Pangalan ng mag-aaral: ____________________________________________
Gawain sa Pagsulat:________________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi malinaw

malinaw at malinaw at paksa. Hindi ang paksa at
tiyak na paksa, tiyak na paksa, gaanong ang mga argu-
na ngunit hindi malinaw ang mento.

PY
Pokus at sinusuportahan detalyado ang mga suportang
Detalye ng mga mga suportang impormasyon
detalyadong impormasyon o argumento.
impormasyon o argumento.
o argumento.

O
Kawili-wili May May Hindi malinaw
ang introduksyon, introduksyon, ang
introduksyon;
C
mahusay na pagtalakay, at introduksyon,
naipakilala pagtalakay, at pagtatapos o pagtala-
nang mahusay may kongklusyon. kay sa paksa,
ang paksa. karampatang at ang pagtata-
D
Mahalaga at pagtatapos o pos o
nauukol sa kongklusyon. kongklusyon.
E

Organisasyon paksa ang mga

impormasyon
na ibinahagi sa
EP

isang maayos
na paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
kongklusyon.
D

Malinaw ang May intensyon May kaunting Hindi malinaw

intensyon at at layunin ang kalinawan sa ang inten-syon
layunin ng manunulat. intensyon at at layunin ng
manunulat. May kaalaman layunin ng manunu-lat.
Tinig ng Kapansin- ang manunulat manunulat.
Manunulat pansin ang sa paksa. Limitado ang
kahusayan ng kaniyang
manunulat sa kaalaman sa
paksa. paksa.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limita-do ang

paggamit ng paggamit ng manunulat ang pagga-mit sa
mga salita; mga salita, nais sabihin, mga salita.
Pagpili ng Angkop at bagaman sa bagaman
mga angkop natural at hindi ilang walang
na salita pilit. pagkakataon baryasyon sa
ay hindi paggamit sa
angkop at mga salita.
natural.

PY
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi maayos
pagkakaayos pagkakaayos ng mga ang mga
ng mga salita ng mga salita pangungusap pangungusap
at pangugusap. at na may saysay. at hindi
Estruktura,
Walang pangungusap. Maraming mauna-waan.
Gramatika,

O
pagkakamali May kaunting mga Lubhang
Bantas,
sa gramatika, pagkakamali pagkakamali mara-ming
Pagbabaybay
bantas, at sa gramatika, sa gramatika, pagka-kamali
baybay.
C bantas, at bantas, at sa grama-tika,
baybay. baybay. bantas, at
baybay.
E D
EP

Mga Komento
at Mungkahi
D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
ARALIN 1.2: Ang Kahulugan at Katuturan ng Akademikong Pagsulat

Linggo: 2

Deskripsyon: Pag-unawa sa Akademikong Pagsulat bilang pagpapahayag ng

iskolarling kaalaman.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Bilang panghikayat sa

PY
gamit ng Akademikong
Pagsulat, ikukuwento ng
guro ang kanyang
karanasan bilang mag-aaral
sa unibersidad partikular sa

O
paggawa ng pananaliksik,
at sa pagsulat nito.
Bigyang-pokus ang mga
akademikong paghahanda
C
at pananaliksik na ginawa
bilang bahagi ng proseso
ng akademikong pagsulat.
D

Itanong sa mga mag-aaral

E

kung ano-ano ang kurso na

kanilang kukunin sa
unibersidad.
EP

Ipaisip sa kanila ang ilang

mga paksa na maaaring
gawan ng pananaliksik
partikular sa kurso na
D

kanilang napili.

Itanong sa mga mag-aaral:

“Ano ang maitutulong ng
pananaliksik at
Akademikong Pagsulat sa
disipilina/kurso na inyong
kukunin sa unibersidad? Sa
paanong paraan?

10

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Magkaroon ng malayang Tumawag ng ilang mag-
talakayan sa pagkaunawa aaral na magbabahagi ng
ng mga mag-aaral hinggil kaniyang reaksyon tungkol
sa: sa napili niyang
MAHAHALAGANG akademikong artikulo.
KONSEPTO NG
AKADEMIKONG Sabihin sa mga mag-aaral:
PAGSULAT AYON KAY “Tingnan natin kung paano

PY
KAREN GOCSIK (2004) nagpahayag ng mga ideya
1. Ginagawa ng mga ang inyong mga
iskolar at para sa mga akademikong artikulo.”
iskolar. Itanong sa mga mag-aaral
2. Nakalaan sa mga paksa kung paano ipinahayag sa

O
at mga tanong na pinag- kanilang mga teksto ang
uusapan ng o interesante sa mga impormasyong
akademikong komunidad. nasusulat dito?
3. Nararapat na maglahad
C
ng importanteng Tumawag ng ilang mag-
argumento. aaral at ilista sa pisara ang
mahahalagang salita na
D
Balikan ang akademikong may kinalaman sa:
artikulo na kinuha ng mga 1) Paglalahad
E

mag-aaral noong 2) Paglalarawan

nakaraang sesyon. 3) Pagsasalaysay
Ipatukoy sa kanila ang: 4) Pangangatwiran
EP

1) paksa
2) mga layunin
3) at kahalagahan
ng partikular na
akademikong artikulo.
D

Gawin ang Think-Pair-

Share. Hahanap ang bawat
mag-aaral ng kapareha at
iuulat ang kani-kanilang
mga sagot.

Bago tapusin ang sesyon,

sabihin sa mga mag-aaral:
“Bawat paksa, layunin, at
kahalagahan ng

11

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
akademikong sulatin ay
tinutugunan ng isang
mainam na paraan kung
paano ito ‘iuulat’ o
“sasabihin” sa
mambabasa.”

Bilang takdang-aralin,
alamin ang paraan kung
paano ipinahayag o iniulat

PY
sa inyong akademikong
journal ang ginawa nitong
pananaliksik.

III. Pagnilayan at Unawain

O
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
C
Matapos ang isinagawang
gawain, itanong sa mga
mag-aaral ang mga
D
partikular na katangian
kapag:
1) Naglalahad
E

2) Naglalarawan
3) Nagsasalaysay
4) Nangangatwiran
EP

ang isang teksto?

Bumuo ng sintesis at
ihambing ang mga ito base
D

dito:
1) Paglalahad (ekpositori)
– kung ang teksto ay
nagbibigay-linaw o
nagpapaliwanag hinggil sa
proseso, isyu, konsepto, o
anumang paksa na
nararapat na alisan ng pag-
aalinlangan.
2) Paglalarawan
(deskriptiv) – kung ang
teksto ay bumubuo ng

12

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
isang imahe sa
pamamagitan ng
paglalantad ng mga
katangian nito.
3) Pagsasalaysay (narativ)
– kung ang teksto ay
nagkukwento ng mga
magkakaugnay na
pangyayari.
4) Pangangatwiran

PY
(argumentativ) – kung ang
teksto ay may layuning
manghikayat at
magpapaniwala sa
pamamagitan ng

O
pagbibigay ng mga rason at
ebidensya.
C
Itanong sa mga mag-aaral:
“Sa inyong palagay, may
malaking pagkakaiba ba
ang paraan ng
D
pagpapahayag sa
akademikong pagsulat sa
E

malikhaing pagsulat
(halimbawa, maikling
kwento, tula, nobela, na
EP

inyong binasa noong grade

10)? Tumawag ng ilang
mga mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang
mga sagot.
D

Sabihin sa mga mag-aaral

na: Bagaman may iba’t
ibang paraan ng
pagpapahayag na
ginagamit sa akademikong
pagsulat, ito ang mga
karaniwang layunin ng
mismong mga teksto:
1. Manghikayat-
nagbibigay ng posibleng

13

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
sagot, dahilan at
ebidensiyang maaari mong
paniwalaan o hindi.
2. Mag-analisa kung
nagbibigay ng posibleng
sagot sa pamamagitan ng
paliwanag at ebalwasyon.
Ito rin ay nag-aanalisa ng
iba’t ibang varyabol at ang
kaugnayan ng mga ito sa

PY
isa’t isa.
3. Magbigay ng
impormasyon- kung
nagpapalawak at
nagpapalalim sa kaalaman

O
ng mambabasa.

<http://www.vsm.sk/Curric
C
ulum/academicsupport/aca
demicwritingguide.pdf>

Takdang-aralin. Magdala
D
ng tig-iisang halimbawa ng
mga teksto, at uriin ang
E

mga ito kung naglalahad,

naglalarawan,
nagsasalaysay, o
EP

nangangatwiran, at
humandang patunayan
kung bakit. Alamin din
kung ano ang (mga)
layunin ng bawat teksto:
D

kung ito ba ay
nanghihikayat, nag-
aanalisa, o nagbibigay ng
impormasyon.

14

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Gamit ang mga lumang
kartolina o mga scratch na
bond paper, pipili ang guro
ng 16 na mga mag-aaral na
tatayo sa apat na sulok ng
silid-aralan. Tatalakayin nila
ang:
1) paksa

PY
2) layunin
3) nilalaman (kahit buod
lamang o gist)
4) uri ng pagpapahayag na
ginamit sa teksto.

O
Pipiliin ng guro ang apat na
mag-aaral na magkakasama
C sa bawat sulok:
unang sulok - Naglalahad
ikalawang sulok -
Naglalarawan
D
ikatlong sulok -
Nagsasalaysay
E

ikaapat na sulok –
Nangangatwi-ran
EP

Gamit ang estilong Poster

Presentation, isusulat ng
bawat kalahok ang:
1) paksa
2) layunin
D

3) nilalaman (kahit buod

lamang o gist)
4) uri ng pagpapahayag na
ginamit sa teksto, at ito’y
ididikit nila sa sulok na
kanilang kinabibilangan.

Ang iba pang miyembro ng

pangkat ay iikot sa apat na
sulok ng silid-aralan upang
makinig at magbigay ng

15

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
reaksyon, tanong, o komento
sa mga nag-uulat. Upang
mapanatili ang kaayusan,
pangkatin ang mga mag-
aaral sa apat, nang sa gayon
sa bawat 10 minuto ay
makapunta, makalipat, at
makaikot sila sa bawat sulok
ng silid-aralan.

PY
Matapos ang gawain, bigyan
ng 3-5 minutong pahinga
ang mga mag-aaral upang
makapagproseso sila hinggil
sa mga impormasyong

O
napakinggan nila.

Bago matapos ang sesyon,

C itanong sa mga mag-aaral:
“Sa inyong palagay, posible
bang magkaroon ng
kombinasyon sa mga uri o
D
paraan ng pagpapahayag sa
iisang teksto lamang?
E

Patunayan ang inyong

sagot.” Tumawag ng ilang
mag-aaral na magbabahagi
EP

ng kanilang mga sagot.

Magkaroon ng isang
malayang talakayan.

Takdang-aralin: Pumili ng
D

mahuhusay na pahayag o
yaong mga tumatak sa isip
(at puso) ng mga mag-aaral
mula sa kanilang mga
dinalang teksto. Maaaring
ang mga ito ay tesis na
pahayag, argumento, o
kongklusyon. Salungguhitan
ng mga mag-aaral ang mga
ito, o kaya’y markahan ng
highlighter.

16

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 ARALIN 1.3: Etika at Resposibilidad sa Pagsulat

Linggo: 3

Deskripsyon: Pag-alam at pag-unawa sa etika at responsibilidad sa pagsulat bilang

mga mahahalagang pamantayan sa Akademikong Pagsulat, partikular na ang usapin
ng Plagiarism.
I. Tuklasin
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Bilang pangganyak, itanong sa mga
mag-aaral ang etika at responsibilidad

PY
sa:
1) paglalaro ng basketbol
2) paghahanap ng trabaho
3) pakikipag-ugnayan sa bagong kakilala

O
Tumawag ng ilang mag-aaral upang
magbahagi ng kanilang mga ideya. C
Sabihin sa mga mag-aaral na: “Kahit sa
proseso ng pananaliksik at pagsulat ay
may tiyak na etika at resposibilidad. Sa
inyong palagay, ano-ano kaya ang mga
D
etika at responsibilidad na ito?”
E

Maaaring pag-usapan ang mga

sumusunod na senaryo:
1) Isa kang journalist, ilalabas mo ba sa
EP

publiko ang isang balitang may

kaugnayan sa “pagkasira” ng imahe ng
Pangulo ng Pilipinas?
2) May nakita kang impormasyon sa
internet na nagsasabing “walang kultura
D

ang mga Pilipino bago dumating ang

mga Kastila sa Pilipinas.” Paano mo ito
gagawan ng repleksyon sa iyong blog?
3) Isa kang manunulat ng inyong campus
paper. Paano mo ipaaabot nang may
paggalang sa administrasyon ang mga
sirang pasilidad sa inyong paaralan?

Tumawag sa mga mag-aaral, at

ipatalakay ang kanilang mga ideya
tungkol dito.

17

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Linangin
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Basahin ang Etika at Balikan ang ilang mga puntos
Responsibilidad ng sa kahalagahan ng etika at
Mananaliksik, at pag-usapan responsibilidad sa pananaliksik
ang mga puntos dito hinggil sa: at pagsulat. Bigyang-linaw na
1) pagkilala sa mga ginamit na sa isang akademikong
ideya konteksto, mahalagang
2) paggamit o pagkuha ng mga matutunan ang iba’t ibang
datos nang walang pahintulot. karaniwang anyo ng plagiarism

3) paggawa ng mga
pampersonal na obserbasyon.
4) paggawa ng short cut
5) pandaraya o plagiarism
PY
nang sa gayon ay maiwasan ang
mga ito.
Talakayin ang mga
impormasyong nakita ng mga

O
Talakayin kung paano iiwasan mag-aaral hinggil sa mga
ang mga ito ng isang etikal at karaniwang anyo ng plagiarism.
responsableng manunulat o Bigyang puntos ang
mananaliksik. Gamitin ang mga sumusunod:
C
pahayag mula sa takdang- 1) tahasang pag-angkin sa
aralin, at banggitin kung pananaliksik ng iba
kaninong manunulat o iskolar 2) hindi pagkilala sa sinabi o
D
nanggaling ang mga pahayag na ideya ng awtor
ito. 3) pag-angkin o panggagaya sa
E

gawa o pananaliksik ng iba

Takdang-aralin: Magsaliksik sa
Internet tungkol sa usapin ng Basahin ang Tuwid na Landas
EP

plagiarism. Alamin ang mga ang Tinahak ni Rizal.

gawaing maituturing na
plagiarism. Humandang
talakayin ang mga ito sa
susunod na sesyon.
D
Suriin kung naging etikal ang
talumpati ng pangulo at pag-
usapan kung bakit/bakit hindi
naging etikal.

Pag-usapan kung paano naging

etikal si Pangulong Aquino sa
pagbanggit ng mga ideya ni
Rizal hinggil sa kaniyang
talumpati.

18

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Sabihin sa mga mag-aaral: “ Isa sa
mahahalagang kasanayan ang paggawa
ng bibliograpiya o sanggunian para sa
mga pinagkunan ng datos o
impormasyon.”

Gawain: ipalista sa mga mag-aaral ang

mahahalagang pahayag na kanilang

PY
pinili mula sa akademikong artikulo
noong nakaraang linggo:
1) buong pangalan ng awtor.
2) taon kung kailan ito naisulat
3) pamagat ng teksto

O
4) pamagat ng pinagkunang libro o
sanggunian
5) adres at pangalan ng palimbagan.
C
Ipahanda ang mga tekstong ginamit ng
mga mag-aaral sa Aralin 2, at
magpagawa ng note card para sa mga
D
ito. Maaaring gumamit ng 1/4 pirasong
papel o 1/8 index card. Sundin ang
E

sumusunod na format:
1) paksa
2) pinagkunan
EP

3) pahayag, impormasyon, kaalaman, o

konsepto
4) pahina
Gamitin ang halimbawang bionote sa
ibaba.
D

Takdang-aralin: Mag-isip ng isang tiyak

na paksa na maaaring may kinalaman sa:
a) kursong kukunin sa unibersidad
b) kultural na usapin na ugnay sa
kasalukuyan
c) lugar na kinalakihan
d) interesanteng paksa para sa mag-aaral.

19

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Para sa sesyon na ito,
magtungo sa silid-aklatan
na makikitaan ng mga
limbag na sanggunian na
may kinalaman sa paksang
napili ng mag-aaral. Kung
posible, maaari ring
gumamit ng Internet upang

PY
makakuha ng mga online
na sanggunian.

Papiliin ang mga mag-aaral

ng tig-sampung

O
sanggunian, at ito ay
gagawan nila ng note card.
Gawing sampol ang nasa
C ibaba.

Gabayan ang mga mag-

aaral sa paggawa ng mga
D
note card.
E

Ibigay ang panghuling

pagsusulit.
EP

Halimbawang Notecard

Silapan, Ofelia at Melecio Fabros III. 1997. Kasanayan sa Komunikasyon 1.

Quezon City: UP Open University.
D

Filipino bilang Lingua Franca

“Pambansang lingua franca ang wikang Filipino dahil ito ang ginagamit mo sa
iyong kausap kapag magkaiba ang inyong mga katutubong wika.”

pahina 22

20

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 1

PANGHULING PAGSUSULIT

I. Piliin ang titik ng wastong sagot sa bawat pangungusap. (2 puntos bawat isa)

1. Ito ay artikulasyon ng mga ideya, konsepto, paniniwala, at nararamdam sa

paraang nakalimbag.

A. Pakikinig
B. Pagbabasa
C. Pagsasalita

PY
D. Pagsusulat

2. Anyo ng Pagsulat na nagbibigay-linaw sa mga pangyayari, sanhi at bunga, at

pagbibigay ng mga halimbawa.

O
A. Paglalahad
B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran
C
3. Anyo ng Pagsulat na nakapokus sa pagkakasunod-sunod ng daloy ng mga
pangyayaring aktwal na naganap.
D
A. Paglalahad
E

B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran
EP

4. Anyo ng Pagsulat na nagpapahayag ng katwiran o opinyon o argumentong

pumapanig o sumasalungat sa isang isyung nakahain sa manunulat.

A. Paglalahad
D

B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran

5. Anyo ng Pagsulat na na nagsasaad ng obserbasyon, uri, kondisyon, palagay,

damdamin ng isang manunulat hinggil sa isang bagay, tao, lugar, o pangyayari.

A. Paglalahad
B. Paglalarawan
C. Pagsasalaysay
D. Pangangatwiran

21

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Isulat ang TAMA kung wasto ang ipinahahayag ng mga pangungusap; kung
hindi naman, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

_____ 6. Matapat ang isang mananaliksik na nagsusulat ng impormasyon sa notecard

hinggil sa mga impormasyon na kaniyang nakuha sa mga aklat.

_____ 7. Sistematiko ang isang mananaliksik na nagbabanggit hinggil sa limitasyon

ng kaniyang ginagawang pag-aaral.

_____ 8. Maparaan ang isang mananaliksik na hindi gumagamit ng mga datos na

kwestiyonable.

PY
_____ 9. Ginagamit ang akademikong pagsulat sa pagbabalita ng mga pangyayari
hinggil sa mga paboritong artista sa telebisyon.

_____ 10. Mahalaga ang naidudulot ng akademikong pagsulat, partikular sa pag-uulat

ng mga pananaliksik na ginawa ng iba’t ibang mga iskolar hinggil sa iba’t

O
ibang mga disiplina.

III. Sagutin ang mga tanong nang hindi lalagpas sa 5 pangugusap. (10 puntos
bawat isa)
C
1. Bakit isang proseso ang akademikong pagsulat? Patunayan.
2. Ano ang etika sa pagsulat? Magbigay ng ilang katangian.
D
3. Paano masasabing may oryentasyong Pilipino ang isang pananaliksik? Talakayin.
E

MGA SAGOT

I.
EP

1. D
2. A
3. C
4. D
5. B
D

II.
6. MALI
7. MALI
8. MALI
9. MALI
10. TAMA

22

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 2

PANIMULANG PAGSUSULIT

I. Isulat ang P, kung pangunahing ideya; at isulat naman ang S, kung suportang
ideya ang ipinahihiwatig ng mga sumusunod na paksa. (2 puntos bawat isa)

_____ 1. Hudeo-Kristiyanong tradisyon ng paggamot

_____ 2. Katutubong tradisyon ng paggamot
_____ 3. Paggamot sa kasaysayang Pilipino
_____ 4. Siyentipikong tradisyon ng paggamot

PY
_____ 5. Luma at bagong tradisyon ng paggamot

II. Isulat ang TAMA kung wasto ang ipinahahayag ng mga pangungusap; kung
hindi naman, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

O
_____ 1. Nagsisilbing giya o padron ng isusulat na pag-aaral ang balangkas.
_____ 2. Bagaman maikli, kinakailangang malinaw at direkta ang pagbubuod.
C
_____ 3. Sa pagbabalangkas, mas mainam ang pasaklaw (deductive) na pag-aayos ng
mga ideya.
_____ 4. Sa pagbabalangkas, maaaring gumamit ng mga parirala o pangungusap
D
bilang paksa ng bawat aytem.
_____ 5. Sa pagbabalangkas, kinakailangan ng mga sumuportang ideya ang bawat
pangunahing paksa.
E

III. Ilahad ang pagkakaiba at pagkakapareho ng balangkas at buod. (20 Puntos)

EP

MGA SAGOT

I.
1. P
D

2. S
3. S
4. S
5. S

II.
6. TAMA
7. TAMA
8. TAMA
9. TAMA
10. TAMA

23

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 2
Pagbabalangkas at Pagbubuod

ARALIN 2.1: Pagsulat ng Balangkas

Linggo: 4

Deskripsyon: Pag-alam at pag-unawa sa proseso ng pagbabalangkas bilang

mahalagang bahagi ng akademikong pagsulat.

I. Tuklasin
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

PY
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Itanong sa mga mag-aaral Ibigay ang
kung bakit mahalaga ang Panimulang
isang gabay para sa mga pagsusulit.

O
arkitekto, inhinyero, pintor,
manunulat, at iba pa.
Tumawag ng mga mag-
aaral na magbabahagi ng
C
kanilang mga ideya.
D
Itanong: “Ano-ano ang
mga maaaring kahinatnan
E

kung sila ay hindi susunod

sa mga gabay na kanilang
EP

inihanda? Ano kaya ang

epekto nito sa kanilang
mga proyektong
ginagawa?” Tumawag ng
ilang mga mag-aaral na
D

magbabahagi ng kanilang
mga ideya.

Itanong: “Paano iniuugnay

ang pagbuo ng gabay,
partikular ang
pagbabalangkas sa proseso
ng akademikong pagsulat?
Patunayang mahalaga ito

24

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
sa proseso ng pagsulat.”
Tumawag ng ilang mga
mag-aaral na magbabahagi
ng kanilang mga ideya.

Sabihin sa mga mag-aaral:

“Matapos nating patunayan
ang kahalagahan ng
pagbabalangkas bilang

PY
gabay, ating pag-uusapan
kung ano-ano ang mga
katangian nito.”

O
II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman
C Pagganap Pampagkatuto
Pag-usapan sa klase: Kumustahin ang mga mag-
1) Kapag ikaw ay gumawa aaral tungkol sa kanilang
mga karanasan sa paggawa
D
ng balangkas, mas mapag-
ng balangkas. Itanong:
iisipan mong mabuti kung
“Nahirapan ba kayo sa
paano mo sisimulan o
E

paggawa nito? Kung oo, ok

tatapusin ang iyong lang yan at huwag mag-
sanaysay. alala, iyan ang kagandahan
EP

2) Kapag ikaw ay gumawa ng pagbabalangkas –

ng balangkas, mapipili mo
ang mga ideya o konsepto
na nais mong isama sa
D
maaari pa itong baguhin at
paghusayin!”
Ipahanda sa mga mag-aaral

sanaysay. Dapat lahat ng ang kanilang ginawang

ito ay magkakaugnay. balangkas mula sa
3) Kapag ikaw ay gumawa nakaraang sesyon. Itanong
ng balangkas, mas kung sino sa kanila ang
magiging madali sa iyong gumamit ng:
ayusin ang mga ideya sa 1) parirala
2) pangungusap
iyong sanaysay. Mapipili
3) paksa
mo kung ano ang mga sa kanilang mga balangkas.
ideyang nais mong ilagay
sa panimula, katawan at Sabihing: Tandaan lamang

25

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
katapusan ng iyong na kung ano ang ginamit sa
sanaysay. simula pa lang, ay ganoon
4) Kapag ikaw ay gumawa din dapat ang kabuuan ng
balangkas.”
ng balangkas, maiiwasan
mong mawala sa pokus Maglaan ng 10 minuto
habang nagsusulat ng upang maayos pa ng mga
sanaysay dahil para itong mag-aaral ang kanilang
mindmap. Gagabayan ka isinulat na balangkas.
nito para maisulat ng Baguhin ito ung

PY
malinaw ang iyong mga kinakailangan gamit ang
paraang:
ideya.
1) parirala
5) Kapag ikaw ay gumawa 2) pangungusap
ng balangkas, maiiwasan 3) paksa

O
mong maging paulit-ulit
ang mga ideya sa iyong Bumuo ng pangkat na may
sanaysay, dahil sa simula tig-limang mga miyembro.
pa lang ay nakaplano na
C
Pag-usapan kung ang
kanilang binuong mga
kung ano ang mga ideyang
balangkas ay mayroong:
isasama mo at hindi. 1) angkop na pagbabahagi
D
ng mga ideya
(https://alstutor.wordpress. 2) angkop na
E

com/category/sample-als- pagkakasunod-sunod ng
outlinebalangkas/) mga ideya
3) kawastuhan at kasapatan
EP

ng mga pantulong na paksa

Takdang-aralin: sa ilalim ng bawat paksa
Sabihin sa mga mag-aaral
na: “Bago matutunang Paghambingin ang sagot ng
sumulat ng sariling bawat isa, talakayin ito sa
D

balangkas hinggil sa pangkat. Alamin at ilista

gagawing pananaliksik, ang mga nakitang
kalakasan at kahinaan ng
matutunan munang
mga ginawang balangkas.
balangkasin ang gawa ng
iba.” Pumili ng isang tagapag-
ulat sa pangkat na
Basahin ang Buod ng magbabahagi ngkanilang
SONA 2015, at gawan ito mga napag-usapan at
ng balangkas na may natuklasan sa kanilang
ginawang talakayan.

26

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
ganitong format:
I. Paksa 1 Isulat sa pisara ang mga
A. Paksa 1.1 katangian ng isang
mahusay na balangkas,
1. ideya
mula sa ginawang
2. ideya talakayan ng mga mag-
B. Paksa 1.2 aaral.
1. ideya
2. ideya Takdang-aralin:
II. Paksa 2 Magsaliksik sa Internet

PY
A. Paksa 2.1 tungkol sa mga paksang
may kinalaman sa
1. ideya
Pilipinas. Pumili lamang
2. ideya ng isa sa mga paksa:
B. Paksa 2.2 1) Simbahan sa Quiapo

O
1. ideya 2) Mga Katutubong pag-
2. ideya unawa sa sakit o
III. Paksa 3 karamdaman
A. Paksa 3.1
C
3) Kultura ng Milenyal na
kabataan
1. ideya
4) Industriya ng call center
2. ideya sa Pilipinas
D
B. Paksa 3.2 5) Masamang epekto ng
1. ideya paglalaro ng Video Games
E

2. ideya 6) Facebook sa Pilipinas

(maaari pang dagdagan at iba pa.
7) (Kahit anong paksa na
EP

kung kulang)
may pahintulot at pagsang-
ayon ng guro)
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

D

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Itanong sa mga mag-aaral Gumawa ng isang
ang kanilang natutuhan o balangkas na may 3 antas
naunawaan sa ng ideya (I, A, 1) hinggil sa
pagbabalangkas gamit ang isang partikular na paksa
grapikong presentasyon. na nakaugnay sa kahit na
anong malalaking paksa
mula sa ibinigay na
takdang-aralin.

Sabihin sa mga mag-aaral

27

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
na “ang layunin ng
balangkas ay
makapagbigay ng isang
mahusay na “imahe” sa
anumang isusulat na
teksto.”

Gumamit ng papaksang
paraan para sa pagbuo ng
balangkas sa gawaing ito.

PY
Maglaan ng 15 minuto para
rito.

Pangkatin ang mga mag-

aaral na may

O
magkakaugnay na paksa.
Ibabahagi nila ang mga
balangkas na inihanda sa
C bawat isa. Pag-usapan
kung malinaw o hindi ang
“imahe” na ibinibigay ng
balangkas.
D

Magbigay ng mga
E

mungkahi sa bawat isa,

upang mas mapahusay pa
ang mga balangkas na
EP

ginawa.

Pag-usapan ang
mahuhusay na balangkas
upang gawing halimbawa
D

at/o gabay sa klase, at

ihandang ibahagi ito at
talakayin sa harap ng klase.

Maging gabay ang guro sa

talakayan.

28

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 ARALIN 2.2: Pagsulat ng Buod

Linggo: 5

Deskripsyon: Pag-alam at pag-unawa sa proseso ng pagbubuod bilang mahalagang

bahagi ng akademikong pagsulat.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Tanungin ang mga mag-

PY
aaral kung ano ang
kanilang paboritong
pelikula. Itanong kung
ilang oras ang haba ng mga
ito.

O
Sabihin sa mga mag-aaral:
“Kapag pinakukwento sa
inyo ang paborito ninyong
C
pelikula, hindi ba mas
maikli na lamang ito? Sa
ganitong konsepto rin
D
umiikot ang pagbubuod.
Ngunit, paano ba
E

ginagamit ang pagbubuod

sa akademikong pagsulat?”
Tumawag ng ilang mga
EP

mag-aaral upang sagutin

ang tanong. Tandaang
walang maling sagot dito.

Tumawag ng ilang mag-

D

aaral na magbabahagi ng
kanilang palagay tungkol
sa gamit ng pagbubuod sa
akademikong larangan.

Itanong: “bakit kaya ito...”

1) nagpapahusay ng
kasanayan sa pagbabasa? –
pagtiyak sa mga
pangunahing ideya sa

29

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
binabasang teksto.
2) nagpapaunlad ng kritikal
na pag-isip? – paghatol o
pagpapasya sa
mahahalagang ideya ng
teksto na isasama sa buod.
3) nagpapahusay ng
kasanayan sa pagsulat? –
dumaraan sa masusing
pagpili ng sariling mga

PY
salita at pagbuo ng mga
pangungusap ang isang
pagbuod.

II. Linangin

O
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Pag-usapan sa klase:
C
Kumustahin ang paggawa
“Paano masasabing buod ng buod ng mga mag-aaral.
ang mga bionote nina Tanungin ang ilang
D
Virgilio Almario at problema na kanilang
Bienvenido Lumbera na pinagdaanan sa pagsulat.
makikita sa inyong Tumawag ng ilang mag-
E

babasahin?” Tumawag ng aaral na magbabahagi ng

ilang mga mag-aaral na kanilang mga sagot.
magbabahagi ng kanilang
EP

ideya. Talakayin ang mga paraan

na kanilang ginawa upang
Sabihin sa mga mag-aaral: malagpasan ang mga
“Upang mas maunawaan problemang kinaharap.
D

natin ang pagbubuod, Bilang gabay, ikakategorya

ang mga ito ng guro na
basahin ang akademikong
maaaring may kinalaman
journal na pinamagatang sa:
Ekonomiks sa Diwang 1) paghanap ng
Pilipino: Halo-Halo, Tingi- mahahalagang ideya
Tingi at Sari-Sari, at 2) pagsulat gamit ang mga
salungguhitan ang sariling salita at
mahahalagang ideya rito. pangungusap
3) angkop na
pagkakasunod-sunod ng
Mula sa natutunan at mga ideya batay sa orihinal

30

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 naunawaan sa naunang
aralin:
1) gawan muna ng
balangkas,
2) Paalalahanan ang mga
mag-aaral. Sabihin ito:
“Bago sumulat ng isang
buod para sa nasabing
artikulo, tandaang dapat ay
maging 1/4 o 1/3 lang ito
sa kabuuang haba ng
orihinal na artikulo.”
na teksto.
Sabihin sa mga mag-aaral:
“Bumuo ng triad. Sa loob
ng 15-20 minuto,
kinakailangang mabasa ng
iyong mga kapangkat ang
buod na iyong isinulat.
Samakatuwid, ang bawat
isa sa inyo ay makababasa
ng dalawang buod mula sa
iyong mga kapangkat.”

PY
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

O
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Matapos ang itinakdang
oras, kinakailangang pag-
C
usapan nila sa triad kung
kaninong buod ang
pinakamahusay, gamit ang
ganitong pamantayan:
D
1) Tamang pagkakasunod-
sunod ng mga pangunahing
ideya.
E

2) Angkop na paggamit ng
mga salita at wastong
EP

pagkakabuo ng mga
pangungusap
3) Gaan at dali ng pagbasa.

Para sa mga mapipiling

D

pinakamahusay na buod,
ipapaskil ang mga ito sa
apat na haligi ng silid-
aralan. Sa loob ng 20-30
minuto, kinakailangang
mabasa ang mga ito ng
mga mag-aaral.

Bilang pagtatapos ng
sesyong ito,
kinakailangang

31

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 mapagbotohan kung anong
buod para sa kanila ang
pinakamahusay sa lahat.
Magsisilbi itong exemplar
o padron para sa lahat.

Maaari ring mag-usap ang

buong klase hinggil sa
isang alternatibong padron,
nang sa gayon ay hingi
naikakahon ang isip nila sa
isang “mahusay” na

PY
padron.

Takdang-aralin: Basahin
ang
Ang Himagsik ni Amanda

O
Bartolome: Isang
Pagbasang Ideolohikal sa
DEKADA ’70. Gawan ito
C
ng balangkas ayon sa mga
pangunahing ideya ng
artikulo.
E D

IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

EP

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Para sa sesyong ito, gamit
ang ginawang balangkas
hinggil sa Ang Himagsik ni
D

Amanda Bartolome: Isang

Pagbasang Ideolohikal sa
DEKADA ’70 ay susulat
ang mga mag-aaral ng
buod nito.

Ibigay ang panghuling

pagsusulit.

32

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 2

PANGHULING PAGSUSULIT

I. Isulat ang P, kung pangunahing ideya; at isulat naman ang S, kung suportang
ideya ang ipinahihiwatig ng mga sumusunod na paksa. (2 puntos bawat isa)

_____ 1. Hudeo-Kristiyanong tradisyon ng paggamot

_____ 2. Katutubong tradisyon ng paggamot
_____ 3. Paggamot sa kasaysayang Pilipino
_____ 4. Siyentipikong tradisyon ng paggamot

PY
_____ 5. Luma at bagong tradisyon ng paggamot

II. Isulat ang TAMA kung wasto ang ipinahahayag ng mga pangungusap; kung
hindi naman, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

O
_____ 1. Nagsisilbing giya o padron ng isusulat na pag-aaral ang balangkas.
_____ 2. Kadalasan,1/4 hanggang 1/3 ng kabuuang teksto ang buod nito.
C
_____ 3. Sa pagbabalangkas, mas mainam ang pasaklaw (deductive) na pag-aayos ng
mga ideya
_____ 4. Sa pagbabalangkas, maaaring gumamit ng mga parirala o pangungusap
D
bilang paksa ng bawat aytem.
_____ 5. Sa pagbabalangkas, kinakailangan ng mga suportang ideya ang bawat
pangunahing paksa.
E

III. Ilahad ang pagkakaiba at pagkakapareho ng balangkas at buod. (20 Puntos)

EP

MGA SAGOT

I.
1. P
D

2. S
3. S
4. S
5. S

II.
6. TAMA
7. TAMA
8. TAMA
9. TAMA
10. TAMA

33

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 3

PANIMULANG PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA; kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

_____1. Isang mahalagang rekord ang katitikan ng pulong hinggil sa mga napag
usapan at napagtibay ng isang partikular na organisasyon.
_____2. Ang ulat ng mga napag-usapan at mga aksyong gagawin ay ang siyang
pinakamahalagang impormasyon na makikita sa katitikan ng pulong.

PY
_____3. Agenda ang tawag sa mga paksa o aksyong gagawin na makikita sa katitikan
ng pulong.
_____4. Maaaring magbigay ng enumerasyon ng mga bagay na inilalahad o di kaya’y
suriin ito batay sa bahagi o uriin ayon sa kategorya kapag sumusulat ng
tekstong naglalahad.

O
_____5. Ang tekstong naglalarawan ay nagkukwento ng isang pangyayari o mga
pangyayaring magkakaugnay at may karakterisasyon o pag-unlad ng tauhan.
_____6. Ang mga tekstong naglalahad at naglalarawan ay nagpapahayag ng mga
C
katangian batay sa limang pandama: paningin, pandinig, pang-amoy,
panlasa at panalat.
_____7. Nanghihikayat pumanig sa opinyon ng tagapagsalita ang akademikong
sulating nangangatwiran.
D
_____8.Ang talumpati ay isang akademikong teksto na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.
E

_____9.Sapat na ang matitibay na argumento sa posisyong papel kahit walang

ebidensya.
_____10.Mas epektibo ang posisyong papel kung mabulaklak ang pananalita upang
EP

maitago ang tunay na kahulugan ng mga pahayag.

II. PAGPILI NG SAGOT. Piliin ang titik ng tamang sagot. (2 puntos bawat isa)
1. Alin sa mga sumusunod ang hindi nararapat na ilagay sa unang pahina ng katitikan
ng pulong?
D

A. lugar ng pulong
B. pangalan ng organisasyon
C. oras ng pagtatapos ng pulong

2. Alin sa mga sumusunod ang kadalasang makikita sa katawang bahagi ng katitikan

ng pulong?

A. Mga Dumalo
B. Ikatlong Agenda
C. Oras ng pagsisimula ng pulong

34

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 3. Alin sa sumusunod ang hindi kailangan habang kumukuha ng tala para sa
gagawing katitikan ng pulong?

A. audio recorder
B. bolpen at papel
C. katitikan ng nakaraang pulong

4. Alin sa sumusunod na pangungusap ang naglalahad?

A. Matangos ang ilong ng babae.

B. Pulang-pula ang labi ng babae.
C. May dugong Hapones ang babae.

PY
5. Alin sa sumusunod na pangungusap ang HINDI nangangatwiran?

A. Dapat wakasan na ang korapsyon sa bansa.

B. Hindi talaga mawakasan ang korapsyon sa bansa.

O
C. Mahalagang wakasan ang korapsyon para umunlad ang bansa.

6. Ano ang pagkakatulad ng paglalarawan at pagsasalaysay?

C
A. Hindi maaaring gamitin sa posisyong papel.
B. Gamitin bilang mga ebidensya sa argumento.
C. Ginagamit sa pagkukwento ng mga pangyayari.
D
7. Ano ang pagkakaiba ng talumpati at posisyong papel?
E

A. Ang talumpati ay isinulat upang bigkasin samantalang ang posisyong papel

ay isinulat upang basahin lamang.
EP

B. Ang talumpati ay gumagamit ng pagsasalaysay habang ang posisyong

papel ay gumagamit naman ng pangangatwiran.
C. Ang talumpati ay dapat makahikayat, pero ang posisyong papel ay dapat
maglarawan ng isang partikular na isyu.
D

8. Alin sa sumusunod ang maaaring gamiting matibay na ebidensya para sa

argumento?

A. narinig na kwento
B. balitang napanood
C. sariling karanasan

9. Batay sa binigkas na talumpati ni Dr. Bienvenido Lumbera sa 2009 Carlos Palanca

Awards Night, “Ano ba ang naging batayan sa pagpaparangal sa nagwaging likha?
Galing sa akademya ang karaniwang hinihirang na hurado, kaya’t ang mga propesor
at manunulat ay naghahanap ng mga katangiang kinikilala sa unibersidad at kolehiyo

35

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
bilang makabuluhan at makasining.” Ano ang mahihinuha sa mga pahayag na ito
tungkol sa pagpili ng mga paparangalang likha?

A. kinikilala at batikang mga manunulat ang nagdedesisyon sa mananalo

B. mga mahuhusay at tanyag na propesor ang pumipili ng mga mananalo
C. mataas na uri ng sining at pagpapahalaga sa lipunan ang pinipiling
mananalo

10. Batay sa Posisyong Papel ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng PUP hinggil sa

Pagtatanggal ng Filipino sa mga Kolehiyo at Unibersidad, “Sa halip na alisin, hindi
ba't nararapat na lalo pang patatagin ang disiplinang Filipino sa kurikulum ng
kolehiyo sa pamamagitan ng mga asignaturang Filipino na magiging pundasyon

PY
nito.” Ano ang pangunahing argumento sa nasabing pahayag?

A. pagkilala ng sariling wika

B. intelektwalisasyon ng wika
C. pagtakwil sa dayuhang wika

O
MGA SAGOT
C
I.
1.Tama
D
2.Tama
3.Tama
E

4.Tama
5. Mali
6. Mali
EP

7. Tama
8. Mali
9. Tama
10. Mali
II.
D

1. C
2. B
3. C
4. C
5. B
6. C
7. A
8. B
9. B
10. B

36

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 3
MGA AKADEMIKONG SULATIN BATAY SA ANYO AT LAYUNIN

ARALIN 3.1: Pagsulat ng Katitikan ng Pulong

Linggo: 6

Deskripsyon: Pag-alam at pag-unawa sa proseso ng pagsulat ng katitikan ng pulong

bilang isang mahalagang pangangailangan sa industriya o trabaho

I. Tuklasin

PY
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Ipasagot sa mga mag-aaral Ibigay ang panimulang
ang paunang pagsusulit. pagsusulit.

O
Tanungin ang mga mag-
aaral sa kahalagahan ng C
mga pulong o pagpupulong
sa isang pangkat o
organisasyon. Tumawag ng
D
ilang mga mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang
mga ideya.
E

Isulat sa pisara ang

EP

mahahalagang puntos
tungkol sa kahalagahan ng
pagpupulong, at pag-
usapan sa klase kung paano
D

nangyayari ang mga

sumusunod. (Maaaring
magbigay ng mga
partikular na karanasan ng
mga mag-aaral)
1) Paggawa ng mga
desisyon, mosyon, o boto
2) Pagpaplano ng mga
hakbang na kailangang
gawin

37

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
3) Pagtukoy at
pagsubaybay ng mga
problema at aksyon

Itanong sa mga mag-aaral:

“Paano malalaman at
mauunawaan ng mga hindi
nakadalo ng pulong ang
mga napag-usapan at

PY
napagkaisahan sa mismong
pulong?” Tumawag ng
ilang mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang

O
mga ideya.

II. Linangin
C
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
D
Sabihin sa mga mag-aaral:
“Matapos ninyong maranasan ang
pagkuha ng tala, mayroon ba
E

kayong mga suliraning kinaharap?”

EP

Isa-isahin at iproseso ang mga tugon

ng mga mag-aaral, sa pamamagitan
ng pagsasagawa ng isang malayang
talakayan. Isulat sa pisara ang mga
lumitaw na sagot ng mag-aaral, at
D

tumawag ng iba pang mga mag-

aaral kung alin sa mga ito ang
kanilang mga naranasan, at ano-ano
ang kanilang mga ginawa upang
masolusyonan ang mga ito.

Sabihin sa klase: “Upang mas

maunawaan at mas maranasan ang
pagsulat ng katitikan ng pulong,
isasakatuparan natin ito sa
pamamagitan ng pagsasatao ng
isang pulong. Bumuo kayo ng

38

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
pangkat na may 7-8 miyembro, na
magpupulong hinggil sa isang
proyekto, isyu, o problemang
kinakaharap ngayon ng mga
Pilipino. Ang bawat miyembro ay
kikilos, magsasalita, at mag-iisip
bilang isang tunay na indibidwal na
nakalubog sa isang konteksto.
Halimbawa, maaaring gumawa ng
pulong tungkol sa isang proyektong

PY
gagawin ng Sanggunian Kabataan
sa inyong lugar. Sa ganitong
konteksto, kinakailangang
magkaroon ng mga magsasatao ng:
mga kinatawan ng SK, mga

O
magulang, mga mismong sangkot na
residente, at iba pa. Kinakailangang
makabuo sila ng pagpupulong na
C
tatalakay sa:
1) paggawa ng mga desisyon,
mosyon, o pagboto
2) pagpaplano ng mga hakbang na
D
kailangang gawin
3) pagtukoy sa pagsubaybay ng mga
E

problema at aksyon

Bigyan ang mga mag-aaral ng 15-25

EP

minuto upang makapagplano ang

pangkat tungkol sa kanilang
gagawing pulong. Mas mainam
kung ipapakita ng pangkat ang
kanilang pulong sa harap ng klase,
D

nang sa gayon ay makita ng mga

mag-aaral ang pinagmulang
kaligiran ng isusulat na katitikan ng
pulong.

Matapos makapagplano, isa-isang

ipapakita ng mga mag-aaral sa loob
ng 15-20 minuto ang kanilang mga
pulong.

Habang nagpupulong,

39

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
kinakailangang mairekord ang
kabuuan ng pulong sa pamamagitan
ng pagsulat ng tala at pagrekord nito
sa pamamagitan ng smart phone o
audio recorder ng ibang pangkat.
Samakatuwid, ang magsisilbing
tagasulat ng katitikan ng pulong ay
ang ibang mga pangkat. Itatalaga ng
guro kung aling pangkat ang
magiging tagasulat ng katitikan ng

PY
pulong ng ibang pangkat. Maaaring
gamitin ang ganitong iskena:
-Pangkat 2 ang susulat ng katitikan
ng pulong na ginawa ng Pangkat 1.
-Pangkat 3 ang susulat ng katitikan

O
ng pulong na ginawa ng Pangkat 2.
-Pangkat 4 ang susulat ng katitikan
ng pulong na ginawa ng Pangkat 3.
C
-Pangkat 5 ang susulat ng katitikan
ng pulong na ginawa ng Pangkat 4.
-Pangkat 1 ang susulat ng katitikan
ng pulong na ginawa ng Pangkat 5.
D
Sa pagsulat ng katitikan ng pulong,
gawin ang ilang paalala:
E

1) Maging objektiv, tiyak, at

malinaw sa mga isusulat.
2) Gumamit lamang ng isang
EP

pamanahunan, tandaang ang

isinusulat na mga puntos sa pulong
ay nataspos nang pag-usapan.
3) Ilagay ang mga pangalan ng
sangkot na mga indibidwal kung
D

kinakailangan.
4) Basahin ang katitikan, at i-edit ito
kung kinakailangan.

5) Gamitin ang template sa ibaba.

40

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Matapos maisulat ang Ilapat ang mga naunawaan
katitikan ng pulong; i-save at natutunan ng mga mag-
at itago ang soft copy at aaral sa araling ito. Ilan sa
hard copy ng mga ito. mga posibleng senaryo ay:
1) pagsulat ng katitikan ng
Magbigay ng kopya sa mga pulong sa loob ng kanilang
sangkot na pangkat, at pag- kinabibilangang
usapan sa klase kung may akademikong organisasyon

PY
nakaligtaang mga puntos, sa paaralan.
may paglilinaw. 2) pagsulat ng katitikan ng
Isakatuparan ito sa pulong sa mga gagawing
pamamagitan ng isang ekstra kurikular na
palihan. Magiging gabay aktibidad o proyekto ng

O
ang guro sa pagpoproseso paaralan.
ng mga inihahaing punto Ipagawa ang katitikan ng
ng bawat pangkat. pulong bilang output, at
C maaaring bigyan ag mga
mag-aaral ng kopya, nang
sa gayon ay mapag-usapan
at matalakay ito sa klase.
E D
EP
D

41

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Katitikan ng Pulong sa _______________________
Pangalan ng Organisasyon/Departamento/Institusyon
Petsa
Lugar ng Pulong

Mga Dumalo Mga Hindi Nakadalo

1 1
2 2
3 3
4 4
5 5

PY
6 6
7 7

O
1 Nagsimula ang pulong sa ganap na _________
2
3
4
5
(Paksa/Agenda 1)
C
6
7
D
8 (Paksa/Agenda 2)
9
E

10
11
12
EP

13
14 (Paksa/Agenda 3)
15
16
17
D

18
19
20 (Paksa/Agenda 4)
21
22
23
24
25
26
27
28

42

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 29 (Paksa/Agenda 5)
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39 Nagtapos ang pulong sa ganap na _________
40

PY
41 Inihanda ni: __________
42
43 (Sa paggawa ng line numbers gamit ang MSWord, iklik ang
44 Page Layout >Line Numbers)

O
C
E D
EP
D

43

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Katitikan ng Pulong
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw
tiyak na paksa, tiyak na gaanong ang paksa at
na paksa, ngunit malinaw ang ang mga

PY
Pokus at sinusuportahan hindi mga argumento.
Detalye ng mga detalyado ang suportang
detalyadong mga impormasyon
impormasyon suportang o argumento.
o argumento. impormasyon

O
o argumento.
Kawili-wili May May Hindi
ang introduksyon, introduksyon, malinaw
introduksyon,
C
mahusay na pagtalakay, at ang
naipakilala pagtalakay, at pagtatapos o introduk-
nang mahusay may konklusyon. syon,
ang paksa. karampatang pagtalakay
D
Mahalaga at pagtatapos o sa paksa, at
nauukol sa konklusyon. ang
Organisasyon
E

paksa ang mga pagtatapos o

impormasyon konklusyon.
na ibinahagi sa
EP

isang maayos
na paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
konklusyon.
D

Malinaw ang May May kaunting Hindi

intensyon at intensyon at kalinawan sa malinaw
layunin ng layunin ang intensyon at ang
manunulat. manunulat. layunin ng intensyon at
Kapansin- May manunulat. layunin ng
Tinig ng
pansin ang kaalaman ang Limitado ang manunulat.
Manunulat
kahusayan ng manunulat sa kaniyang
manunulat sa paksa. kaalaman.
paksa.

44

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado
paggamit ng paggamit ng manunulat ang
mga salita. mga salita ang nais paggamit sa
Pagpili ng mga Angkop at bagaman sa sabihin, mga salita.
angkop na natural at hindi
ilang bagaman
salita pilit. pagkakataon walang
ay hindi baryasyon sa
angkop at paggamit ng
natural. mga salita.
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi
pagkakaayos pagkakaayos ng mga maayos ang

PY
ng mga salita ng mga salita pangungusap mga
at pangugusap. at na may pangungusa
Walang pangungusap. saysay. p at hindi
Estruktura,Gr
pagkakamali sa May kaunting Maraming maunawaan.
amatika,
gramatika, pagkakamali mga Lubhang
Bantas,

O
bantas at sa gramatika, pagkakamali maraming
Pagbabaybay
baybay. bantas at sa gramatika, pagkakamal
baybay. bantas at i sa
C baybay. gramatika,
bantas at
baybay.
E D
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

45

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Aralin 3.2: Pagsulat ng Talumpati

Linggo: 7

Deskripsyon: Pagsulat at pagbigkas ng talumpating naglalahad, nangangatwiran,

nagsasalaysay o naglalarawan sa isang partikular na okasyon o pagtitipon.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

PY
Magparinig sa mga mag-aaral ng
isang talumpati ni Pangulong
Benigno Aquino III. Maaaring
gamitin ang bidyo ng Pambansang
Kongreso ng wika: Talumpati ni

O
Pangulong Benigno S. Aquino III
https://www.youtube.com/watch?v=
cANB8bMTuiM
C
Kung walang kompyuter, babasahin
ng guro nang malakas sa mga mag-
D
aaral ang babasahing Tuwid na
Landas ang Tinahak ni Rizal
E

Bago magparinig o magbasa,

sabihin sa mga mag-aaral na
EP

pakinggang mabuti ang talumpati.

Hindi kailangang magtala ng mga
impormasyon.

Pagkatapos mapakinggan nang

D

mabuti ng mga mag-aaral ang

talumpati, itanong sa mga mag-aaral
kung ano ang paksa at tungkol saan
ang talumpati.

Itanong din sa mga mag-aaral ang

naging epekto sa kanila ng
talumpating napakinggan.
Tanggapin ang lahat ng sagot ng
mag-aaral.
Kailangang ipaliwanag ng mag-

46

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

aaral ang sagot.

Sabihin sa klase na ang napakinggan

ay isang talumpati na isang tekstong
binibigkas sa harap ng maraming
tao at ito ay isang uri ng
akademikong teksto/sulatin na
maaaring gamitan ng paglalarawan,
pagsasalaysay, paglalahad at

PY
pangangatwiran.

Sabihin sa mga estudyante na pag-

aaralan sa araling ito ang katangian
ng isang mabisang talumpati at kung

O
paano sumulat nito.

Takdang-aralin: Ipabasa sa mga

mag-aaral ang Tuwid na Landas ang
C
Tinahak ni Rizal ni Pangulong
Benigno Aquino III
D

II. Linangin
E

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

EP

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Bago magsimula ng klase, Itanong sa klase kung
magdrowing ng concept naunawaang mabuti ang
web sa pisara. katangian ng paglalahad,
pangangatwiran,
D

pagsasalaysay at
paglalarawan.

Upang mas malinang pa ang

Sabihin sa klase na
tatalakayin sa araw na ito
pag-unawa ng mga mag-aaral,
pangkatin ang klase. Batay sa
talakayan at binasang tekstong
Tuwid na Landas ang Tinahak
ni Rizal
Ipasagot sa mga mag-aaral

47

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang
Pangnilalaman
ang tungkol sa paggamit ng
paglalahad,
pangangatwiran,
pagsasalaysay at
paglalarawan sa talumpati.
Gamit ang concept web,
tumawag ng mga mag-
aaral at ipasulat sa pisara
kung anong mga salita ang
maaari nilang iugnay sa
paglalahad,
pangangatwiran,
pagsasalaysay at
paglalarawan.
Isa-isahin ang mga salitang
isinulat ng mga mag-aaral
at talakayin ang katangian
ng paglalahad,
pangangatwiran,
pagsasalaysay at
D
paglalarawan batay sa mga
salitang ito.
E
Mahalagang matalakay sa
mga mag-aaral ang mga
sumusunod na katangian:
EP
Para sa paglalahad, ang
susing salita ay
pagpapaliwanag na
sumasagot sa mga tanong
D
na Sino, Ano, Bakit, Saan,
Kailan at Paano. Sa
paglalahad, maaaring
magbigay ng enumerasyon
ng mga bagay na inilalahad
o di kaya’y suriin ito batay
sa bahagi o uriin ayon sa
kategorya.
Nagpapaliwanag din ito ng
kahulugan at kahalagahan
ng isang konsepto o salita.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pagganap Pampagkatuto
ang worksheet na naglalaman
ng mga katanungan sa ibaba:
Paglalahad
1. Sino ang tagapagsalita ng
talumpati at sino ang
tagapakinig?
2. Kailan binigkas ang
talumpati at ano ang okasyon?
3. Ano ang usaping inilahad
PY
ng tagapagsalita?
4. Naging mabisa ba ang
paglalahad? Ipaliwanag ang
sagot.
O
Pangangatwiran
1. Isa-isahin ang mga inihaing
argumento ng tagapagsalita
C
batay sa usaping inilahad.
2. Magbigay ng 1-2 ebidensya
na sumuporta sa bawat
argumento.
3. Naging mabisa ba ang
pangangatwiran? Ipaliwanag
ang sagot.
Paglalarawan
1. Ibigay ang mga katangian
ni Rizal na inilarawan ng
tagapagsalita.
2. Ilarawan ang tuwid na daan
batay sa talumpati.
3. Naging mabisa ba ang
paglalarawan? Ipaliwanag ang
sagot.
Pagsasalaysay
1. Isalaysay ang buod ng isang
kwentong ginamit ng
tagapagsalita sa talumpati.
2. Naging mabisa ba ang
pagsasalaysay? Ipaliwanag
48
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
ang sagot.
Para sa pagsasalaysay, ang
susing salita naman ay Bigyan ng 10-15 minuto ang
pagkukuwento. mga mag-aaral upang pag-
Pagkukuwento ito ng isang usapan at sagutin ang
pangyayari o mga worksheet.
pangyayaring ugnay-ugnay
at may karakterisasyon o Pagkatapos ng pangkatang
pag-unlad ng tauhan. gawain, tumawag ng isang
pangkat upang sagutin ang

Para sa paglalarawan, ang
susing salita dito ay
pagpapakita ng katangian.
Nagpapahayag ito ng mga
katangian batay sa limang
PY
isang partikular na
katanungan sa itaas. Isa-isahin
ang mga pangkat hanggang
maubos ang lahat ng tanong.
Siguraduhing makakasagot

O
pandama: pangingin, ang lahat ng pangkat.
pandinig, pang-amoy, Tumawag lamang ng isang
panlasa at panalat. mag-aaral na magsasalita para
C
sa isang pangkat.
Para sa pangangatwiran,
ang susing salita ay Susumahin ng guro ang
panghihikayat. talakayan batay sa mga sagot
D
Nanghihikayat itong ng mga mag-aaral. Muling
pumanig sa opinyon ng bigyang-diin ang katangian ng
E

tagapagsalita. Binubuo ito paglalahad, pangangatwiran,

ng mga matitibay na paglalarawan at pagsasalaysay
argumento o mga dahilan at ang naidudulot na epekto
EP

upang mapasang-ayon ang nito sa talumpati.

mga tagapakinig.
Sinusuportahan naman ng Takdang aralin: Ipabasa ang
mga ebidensya ang mga mga tekstong
argumento upang 1. Talumpati sa Pagtatapos
D

mapatibay ito at mas 2015 ni Keith Andrew D.

makumbinsi ang mga Kibanoff
tagapakinig.
2.Dangal at Parangal ni
Bienvenido Lumbera

49

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Balik-aralan ang mga katangian ng
paglalahad, pangangatwiran,
paglalarawan at pagsasalaysay na
tinalakay noong nakaraang sesyon.
Batay sa mga katangiang ito, itanong
sa mga mag-aaral kung alin sa
dalawang talumpating ipinabasa sa
kanila bilang takdang-aralin ang mas

PY
nagustuhan nila at ipaliliwanag din ang
kanilang sagot. Tumawag lamang ng
dalawa o tatlong mag-aaral.

Ipakuha sa mga mag-aaral ang kopya

O
nila ng Talumpati sa Pagtatapos 2015
ni Keith Andrew D. Kibanoff at
Dangal at Parangal ni Bienvenido
Lumbera.
C
Papiliin ang mga mag-aaral kung
anong talumpati ang mas nagustuhan
nila at humanap ng kaklase na may
D
kaparehong piniling talumpati.
Magpagawa ng dalawang lebel na
E

balangkas na pangungusap ng
talumpating pinili. Ipaalala sa mga
mag-aaral ang mga dapat isaalang-
EP

alang sa paggawa ng isang balangkas.

Magbigay ng 5-10 minuto para
matapos ang gawain.

Pagkatapos ng gawain, tumawag ng

D

tig-isang magkapareha upang ipresenta

ang ginawang balangkas para sa
Talumpati sa Pagtatapos 2015at
Dangal at Parangal. Ipasulat ito sa
pisara at pagkumparahin ang mga
balangkas.

Itanong sa mga mag-aaral kung paano

sinimulan (introduksyon) ang
dalawang talumpati. Ipabasa sa isang
mag-aaral ang introduksyon ng bawat

50

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
talumpati. Pagkatapos basahin, itanong
sa mag-aaral kung naging madulas ba
ang pagbigkas ng bahaging iyon ng
talumpati.

Itanong din sa klase kung ano sa apat

na paraan (paglalahad,
pangangatwiran, paglalarawan at
pagsasalaysay) ang ginamit sa gitnang
bahagi ng talumpati. Ipabasa ang

PY
bahaging nagpapakita ng paglalahad,
pangangatwiran, paglalarawan at
pagsasalaysay. Pagkatapos basahin,
itanong sa mag-aaral kung naging
madulas ba ang pagbigkas ng bahaging

O
iyon ng talumpati.

Itanong sa mga mag-aaral kung paano

C
naman tinapos (konklusyon) ang mga
talumpati. Ipabasa sa isang mag-aaral
ang konklusyon ng bawat talumpati.
Pagkatapos basahin, itanong sa mag-
D
aaral kung naging madulas ba ang
pagbigkas ng bahaging iyon ng
E

talumpati.

Batay sa naging talakayan, bigyang-

EP

diin na ang talumpati ay isang tekstong

binibigkas kaya dapat madulas
bigkasin ang mga salita at angkop ang
haba ng mga pangungusap.
D

Ito rin ay nangangailangan ng

nakakapukaw ng interes na
introduksyon. Sa gitnang bahagi nito,
maaaring gamitin ang paglalahad,
pangangatwiran, paglalarawan at
pagsasalaysay. At dapat ito ay may
konklusyon o pagtatapos na
naglalagom ng pangunahing punto ng
talumpati.

51

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Balik-aralan ang mga katangian
ng isang talumpati batay sa mga
nakaraang talakayan.

Sabihin sa mga mag-aaral na

gagawa sila ng talumpati at
maaaring pumili sa mga
sumusunod:

PY
1. Kinatawan ng mga mag-aaral
sa Grade 12 na magbibigay ng
talumpati para sa mga bagong
pasok na mag-aaral sa Grade 11

O
sa pag-uumpisa ng klase sa
C senior high school.

2. Kinatawan ng mga mag-aaral

sa Grade 12 na magbibigay ng
talumpati para sa araw ng
pagtatapos ng klase sa senior
D
high school na may temang
“Kabataang Mula K to 12,
E

Tagapagdala ng Kaunlaran sa
Bansang Pilipinas.”
EP

3. Kinatawang mag-aaral ng
paaralan na magbibigay ng
talumpati sa isang paaralan sa
junior high school upang
himuking pumasok sa inyong
D

paaralan para mag-aral sa senior

high school.

4. Kinatawang mag-aaral ng
paaralan na magbibigay ng
talumpati sa lahat ng mga
papasok na mag-aaral sa senior
highschool upang himuking
kumuha ng Academic Track.

Matapos pumili ng mga mag-

52

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
aaral, magpasulat sa isang buong
papel ng dalawang lebel na
balangkas na pangungusap ng
talumpati.

Ipaalala sa mga mag-aaral na

dapat lagyan ng pamagat, may
introduksyon, may lohikal na
pagkakasunod-sunod ang
katawan at may konklusyon ang

PY
isusulat na talumpati.

Umikot sa silid-aralan habang

gumagawa ng balangkas ang mga
mag-aaral upang magabayan sila.

O
Sa oras na matapos ang paggawa
ng balangkas ng mag-aaral,
kailangang tsekan ng guro kung
C sapat na ito. Kapag natapos na ng
mag-aaral ang balangkas, maaari
nang umpisahang isulat ang
talumpati. Kailangang maipakita
D
muna ang balangkas sa guro
bago umpisahang gumawa ng
E

borador ng talumpati. Kapag

hindi natapos ang pagsusulat ng
talumpati, maaari itong ipauwi sa
EP

mga mag-aaral bilang takdang-

aralin na ipapasa sa susunod na
sesyon.

Mga kahingian sa pagsulat ng

D

talumpati:
1. Bibigkasin sa loob ng 3-5
minuto.
2. 5-8 pahina na laktaw-laktaw o
double space (maaaring
kompyuterisado o computerized
o sulat kamay)
3. May pamagat, introduksyon,
katawan at konklusyon.
4. Gumawa ng 4 na kopya ng
talumpati.

53

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Maaaring gawing gabay ng mag-

aaral ang mga talumpati na
tinalakay sa klase.

Ipakuha ang kopya ng isinulat na

talumpati sa mga mag-aaral.
Sabihin sa mga mag-aaral na
magkakaroon ng pagki-kritik ng
isinulat na talumpati ng kaklase

PY
upang mas mapaganda pa ang
talumpati.
Ilahad sa mga mag-aaral ang
magiging proseso ng worksyap.
1. Basahin sa harap ng mga

O
kapangkat ang talumpati.
Kailangang pakinggan ng mga
tagapakinig ang talumpati upang
C makapagbigay sila ng komento
pagkatapos magtalumpati ng
kaklase. Huwag munang ibigay
ang kopya ng talumpati.
D
2. Magbigay ng kopya ng
talumpati sa mga kapangkat at
E

ipabasa ito sa kanila upang

matingnan ang kamalian sa
ispeling, gramatika at iba pa.
EP

Maaari na rin itong sulatan ng

mga positibo at negatibong
komento na makakapagpaayos
ng talumpati.
3. Pumili ng isang
D

tagapagpadaloy sa pangkat
ngunit hindi dapat ang nagsulat
ng talumpati.
4. Itatanong ng tagapagdaloy ang
mga komento ng mga kapangkat
tungkol sa napakinggan at
nabasang talumpati ang mga
sumusunod: a. Mayroon bang
interesanteng introduksyon ang
talumpati?
b. Naging lohikal ba ang daloy

54

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
ng katawan?
c. Nagamit ba nang mahusay ang
paglalarawan/ pagsasalay/
paglalahad/ pangangatwiran?
Magbigay ng mga ispesipikong
halimbawa sa teksto. d. Naging
akma ba ang binigay na
konklusyon/ pagtatapos?
e. Kung may bahaging hindi
malinaw, maaari rin itong

PY
itanong sa nagsulat na kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang
matapos ang lahat ng miyembro
ng pangkat.

O
Hatiin sa pangkat ang mga mag-
aaral na may 3-4 na miyembro
bawat pangkat. Siguraduhing iba-
C iba ang piniling paksa/okasyon
ng mga mag-aaral sa isang
pangkat.
D
Pagkatapos ng worksyap, sabihin
sa mga mag-aaral na irebisa ang
E

kanilang talumpati batay sa mga

komento ng kanilang kaklase.
Ipapasa ito sa guro sa susunod na
EP

sesyon.

Mga kahingian sa sulatin:

1. Lagyan ng pangalan, baitang
at seksyon.
D

2. 6-10 pahina na laktaw-laktaw

(maaaring kompyuterisado o
sulat kamay)
3. May pamagat, introduksyon,
katawan at konklusyon.

55

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Talumpati
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw ang
tiyak na paksa, tiyak na gaanong paksa at ang

PY
na paksa, ngunit malinaw ang mga
Pokus at sinusuportahan hindi mga argumento.
Detalye ng mga detalyado ang suportang
detalyadong mga impormasyon
impormasyon o suportang o argumento.

O
argumento. impormasyon
o argumento.
Kawili-wili ang May introduk- May Hindi
introduksyon, syon,
C introduksyon, malinaw ang
naipakilala nang mahusay na pagtalakay, at introduksyon
mahusay ang pagtalakay, at pagtatapos o pagtalakay sa
paksa. may konklusyon. paksa, at ang
D
Mahalaga at karampatang pagtatapos o
nauukol sa pagtatapos o konklusyon.
E

Organisasyon paksa ang mga konklusyon.

impormasyon
na ibinahagi sa
EP

isang maayos
na paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
konklusyon.
D

Malinaw ang May May kaunting Hindi

intensyon at intensyon at kalinawan sa malinaw ang
layunin ng layunin ang intensyon at intensyon at
manunulat. manunulat. layunin ng layunin ng
Kapansin- May manunulat. manunulat.
Tinig ng
pansin ang kaalaman ang Limitado ang
Manunulat
kahusayan ng manunulat sa kaniyang
manunulat sa paksa. kaalaman.
paksa.

56

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

Nasasabi ng Limitado ang

Malinaw ang Malinaw ang manunulat paggamit sa
paggamit ng paggamit ng ang nais mga salita.
mga salita. mga salita sabihin,
Pagpili ng Angkop ang bagaman sa bagaman
mga angkop gamit ng mga ilang walang
na salita salita, natural at pagkakataon baryasyon sa
hindi pilit. ay hindi paggamit ng
angkop at mga salita.

PY
natural.
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi
pagkakaayos ng pagkakaayos ng mga maayos ang
mga salita at ng mga salita pangungusap mga
pangugusap. at na may pangungusap

O
Estruktura, Walang pangungusap. saysay. at hindi
Gramatika, pagkakamali sa May kaunting Maraming maunawaan.
Bantas, gramatika, pagkakamali mga Lubhang
Pagbabaybay bantas at
C sa gramatika, pagkakamali maraming
baybay. bantas at sa gramatika, pagkakamali
baybay. bantas at sa gramatika,
baybay. bantas at
D
baybay.
E
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

57

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
ARALIN 3.3: Posisyong Papel
Linggo: 8
Deskripsyon: Pagsulat ng isang posisyong papel tungkol sa isang napapanahong
isyu.

I. Tuklasin
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Magpaskil sa pisara ng mga isyung

panlipunan tulad ng
1. Patuloy na pangingibang bansa ng mga

PY
Pilipino para magtrabaho: nakatutulong o
nakasasama sa bansa?
2. Internet: nakabubuti o nakasasama para
sa mga kabataan?
3. Bitay: dapat bang ibalik o hindi?

O
Pumili ng isang isyu at hatiin ang klase sa
dalawang pangkat.
Magkakaroon ng debate ang klase. Ang
C
isang panig ay ipagtatanggol ang positibo
habang ang kabilang panig naman ay para
sa negatibo. Sa loob ng 10 minuto,
D
magbabatuhan lang ng argumento ang
magkabilang panig. Isang beses lamang
E

maaaring tumayo ang isang mag-aaral.

Ang guro ang magdedesisyon kung sinong
panig ang mananalo batay sa mga
EP

argumentong inilahad ng mga mag-aaral.

Mahalagang bigyan diin ng guro na ang
magiging pamantayan sa pagkapanalo ay
hindi lamang ang dami ng argumentong
ibinato ngunit maging ang bigat nito.
D

Sasabihin ng guro kung sino ang nanalo sa

debate at ang dahilan nito. Iuugnay ng
guro ang debate sa magiging aralin para sa
sesyong ito.

Sasabihin ng guro na ang debate ay isang

uri ng pangangatwiran at sa araling ito,
lilinangin ang kasanayan sa
pangangatwiran upang makasulat ng isang
posisyong papel tungkol sa isang isyu.

58

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 II. Linangin
Pamantayang
Pangnilalaman
Batay sa naging talakayan
noong mga nakaraang sesyon,
balik-aralan ang katangian ng
pangangatwiran.
Ang pangangatwiran ay isang
uri ng panghihikayat.
Nanghihikayat itong pumanig
sa opinyon ng manunulat.
Binubuo ito ng mga matitibay
na argumento o mga dahilan
upang mapasang-ayon ang
mga mambabasa.
O
Sinusuportahan naman ng
mga ebidensya ang mga
argumento upang mapatibay
ito at mas makumbinsi ang
C dalawang posisyong papel na
mga mambabasa. Ang mga
ebidensya sa mga argumento
ay maaaring kunin sa
D
obserbasyon, mga pahayag
mula sa awtoridad (pulis,
E
abogado, dalubhasa, doktor,
propesor, atbp.), istatistiks o
kaya’y mga
EP
mapagkakatiwalaang datos at
pag-aaral.
Iugnay ang pangangatwiran sa
pagsulat ng posisyong papel.
D
Ipaliwanag na ang posisyong
papel ay isang akademikong
sulatin na naglalahad ng mga
katwiran ukol sa panig sa
isang isyu. Naglalaman ito
nang malinaw na tindig sa
isyu, mga argumento at
ebidensya.
Takdang-aralin: Ipabasa sa
mga mag-aaral ang Posisyong
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pagganap Pampagkatuto
Balik-aralan ang mga
katangian ng pangangatwiran
at posisyong papel.
Itanong sa mga mag-aaral
kung ano ang kaugnayan ng
pangangatwiran at ng
posisyong papel.
PY
Itanong sa mga mag-aaral
kung binasa nila ang mga
posisyong papel at ano ang
pangunahing isyung sinasagot
ng mga ito.
Ipaliwanag na inilabas ang
ito kaugnay ng Commission
on Higher Education (CHED)
Memorandum Order Blg. 20
noong 2013 na nagsasaad ng
pag-aalis ng Filipino bilang
asignatura sa kolehiyo.
Hatiin sa pangkat ang mga
mag-aaral. Ipasagot sa mga
mag-aaral ang worksheet na
naglalaman ng sumusunod:
Pamagat: Posisyong Papel ng
Kagawaran ng Filipinolohiya
ng PUP hinggil sa
Pagtatanggal ng Filipino sa
mga Kolehiyo at Unibersidad
Pangunahing posisyon:
Argumento 1:
Ebidensya 1:
Ebidensya 2:
59
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Papel ng Kagawaran ng Argumento 2:
Filipinolohiya ng PUP hinggil Ebidensya 1:
sa Pagtatanggal ng Filipino Ebidensya 2:
sa mga Kolehiyo at Ebidensya 3:
Unibersidad at Pagtatanggol
sa wikang Filipino, tungkulin Aksyon kaugnay ng isyu:
ng bawat Lasalyano
Pamagat: Pagtatanggol sa
wikang Filipino, tungkulin ng
bawat Lasalyano

PY
Pangunahing posisyon at
argumento:

Ebidensya 1:
Ebidensya 2:

O
Ebidensya 3:
Ebidensya 4:
Ebidensya 5:
C
Ebidensya 6:
Ebidensya 7:

Aksyon kaugnay ng isyu:

D
Bigyan ng 10-15 minuto ang
E

mga mag-aaral upang sagutin

ang worksheet.
EP

Pagkatapos ng pangkatang
gawain, tumawag ng isang
pangkat upang sagutin ang
isang partikular na aytem sa
itaas. Isa-isahin ang mga
D

pangkat hanggang maubos

ang lahat ng tanong.
Siguraduhing makakasagot
ang lahat ng pangkat.
Tumawag lamang ng isang
mag-aaral na magsasalita para
sa isang pangkat.

Pagkatapos ng talakayan,
itanong sa mga mag-aaral
kung alin sa dalawang

60

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
posisyong papel ang mas
nakapagkumbinsi sa kanila
tungkol sa isyu ng pag-aalis
ng asignaturang Filipino sa
klase. Ipataas ang kamay ng
mga mag-aaral. Bilangin kung
anong teksto ang mas marami.
Muling itanong sa klase kung
bakit.

PY
Susumahin ng guro ang
talakayan batay sa mga sagot
ng mga mag-aaral. Muling
bigyang-diin ang katangian ng
pangangatwiran, at ang

O
naidudulot na epekto nito sa
pangungumbinsi sa
mambabasa.
C
III. Pagnilayan at Unawain
D
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
E

Ipakuha sa mga mag-aaral ang kopya nila

ng Posisyong Papel ng Kagawaran ng
Filipinolohiya ng PUP hinggil sa
EP

Pagtatanggal ng Filipino sa mga

Kolehiyo at Unibersidad at Pagtatanggol
sa wikang Filipino, tungkulin ng bawat
Lasalyano
D

Papiliin ang mga mag-aaral kung anong

posisyong papel ang mas nagustuhan nila
at humanap ng kaklase na may
kaparehong piniling teksto.
Magpagawa ng dalawang lebel na
balangkas na pangungusap ng posisyong
papel na pinili. Ipaalala sa mga mag-aaral
ang mga dapat isaalang-alang sa paggawa
ng isang balangkas. Magbigay ng 5-10
minuto para matapos ang gawain.

61

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Pagkatapos ng gawain, tumawag ng tig-
isang magkapareha upang ipresenta ang
ginawang balangkas para sa Posisyong
Papel ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng
PUP hinggil sa Pagtatanggal ng Filipino
sa mga Kolehiyo at Unibersidad at
Pagtatanggol sa wikang Filipino,
tungkulin ng bawat Lasalyano.
Ipasulat ito sa pisara at pagkumparahin
ang mga balangkas.

PY
Itanong sa mga mag-aaral kung paano
sinimulan (introduksyon) ang teksto.
Itanong sa mga mag-aaral kung paano
iprinesenta ang mga argumento at

O
ebidensya.

Itanong sa mga mag-aaral kung paano

C
naman tinapos (konklusyon) ang mga
posisyong papel.

Batay sa naging talakayan, bigyang-diin

D
na ang posisyong papel ay isang
akademikong teksto/ sulatin na
E

nangangatwiran at nagbibigay ng
paninindigan sa isang partikular na isyu.
Inilalahad nang malinaw ang mga
EP

argumento at pinapatibay ito ng mga

malalakas na ebidensya. Kailangang
manaliksik upang makakuha ng mga
ebidensya. At bilang pangwakas, may
aksyong ginagawa ang sumulat sa isyung
D

inihain.

IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Balik-aralan ang mga katangian ng isang
posisyong papel batay sa mga nakaraang
talakayan.

62

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Tanungin ang mga mag-aaral kung ano sa
tingin nila ang mainit na isyu ngayon sa
Pilipinas.
Maglista sa pisara ng 5 isyung panlipunan
batay sa sagot ng mga mag-aaral.

Mula sa limang isyu, papiliin ang mag-

aaral ng isang isyu na nais niyang gawan
ng posisyong papel.

PY
Matapos pumili ng mga mag-aaral,
magpasulat sa isang buong papel ng
dalawang lebel na balangkas na
pangungusap para sa isusulat na
posisyong papel.

O
Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat lagyan
ng pamagat, may kawili-wiling
C introduksyon, lohikal na pagkakasunod-
sunod ang mga argumento at mga
ebidensya at may tiyak na aksyon bilang
konklusyon ang isusulat na posisyong
D
papel.
E

Umikot sa silid-aralan habang gumagawa

ng balangkas ang mga mag-aaral upang
magabayan sila. Sa oras na matapos ang
EP

paggawa ng balangkas ng mag-aaral,

kailangang tsekan ng guro kung sapat na
ito. Kapag natapos na ng mag-aaral ang
balangkas, maaari ng umpisahang isulat
ang posisyong papel. Kailangang
D

maipakita muna ang balangkas sa guro

bago umpisahang gumawa ng borador ng
posisyong papel. Kapag hindi natapos ang
pagsusulat ng posisyong papel, maaari
itong ipauwi sa mga mag-aaral bilang
takdang-aralin na ipapasa sa susunod na
sesyon.

Mga kahingian sa pagsulat ng posisyong

papel:
1. 3-5 pahina na laktaw-laktaw (maaaring

63

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
kompyuterisado o sulat kamay)
3. May pamagat, introduksyon, may 3-5
argumento at ebidensya at konklusyon.
4. Gumawa ng 4 na kopya ng posisyong
papel.
Maaaring gawing gabay ng mag-aaral ang
dalawang posisyong papel na tinalakay sa
klase.

Ipakuha ang kopya ng isinulat na

PY
posisyong papel ng mga mag-aaral.

Sabihin sa mga mag-aaral na

magkakaroon ng pagki-kritik ng isinulat
na posisyong papel ng kaklase upang mas

O
mapaganda pa ang papel.

Ilahad sa mga mag-aaral ang magiging

C proseso ng worksyap.

1. Magbigay ng kopya ng posisyong papel

sa mga kapangkat at ipabasa ito sa kanila
D
upang matingnan ang kamalian sa
ispeling, gramatika at iba pa. Maaari na
E

rin itong sulatan ng mga positibo at

negatibong komento na makakapagpaayos
ng posisyong papel.
EP

2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa

pangkat ngunit hindi dapat ang nagsulat
ng posisyong papel. 3. Itatanong ng
tagapagdaloy ang mga komento ng mga
kapangkat tungkol sa nabasang posisyong
D

papel ang mga sumusunod:

a. Mayroon bang malinaw na tindig ang
posisyong papel?
b. Naging malinaw ba ang mga
argumento?
c. Napatibay ba ng mga ebidensyang
inihain ang mga argumento?
d. Naging konkreto ba ang aksyong
gagawin bilang konklusyon?
e. Kung may bahaging hindi malinaw,
maaari rin itong itanong sa nagsulat na

64

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang matapos
ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral na

may 3-4 na miyembro.

Siguraduhing iba-iba ang piniling paksa

ng mga mag-aaral sa isang pangkat.

PY
Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa mga
mag-aaral na irebisa ang kanilang
posisyong papel batay sa mga komento ng
kanilang kaklase. Ipapasa ito sa guro sa
susunod na sesyon.

O
Mga kahingian sa sulatin:
1. Lagyan ng pangalan, baitang at
C seksyon.
2. 3-5 pahina na laktaw-laktaw (maaaring
kompyuterisado o sulat kamay)
3. May pamagat, introduksyon, 3-5
D
argumento at ebidensya at konklusyon.
E

Ipasagot ang panghuling pagsusulit.

EP
D

65

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Posisyong Papel
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at tiyak malinaw at paksa. Hindi malinaw ang
na paksa, na tiyak na paksa, gaanong paksa at ang
sinusuportahan ngunit hindi malinaw mga
Pokus at

PY
ng mga detalyado ang ang mga argumento.
Detalye
detalyadong mga suportang suportang
impormasyon o impormasyon impormasyo
argumento. o argumento. no
argumento.

O
Kawili-wili ang May May Hindi
introduksyon, introduksyon introduk- malinaw ang
naipakilala nang mahusay na syon, introduksyon
mahusay ang
C
pagtalakay, at pagtalakay, pagtalakay sa
paksa. Mahalaga may at paksa, at ang
at nauukol sa karampatang pagtatapos o pagtatapos o
paksa ang mga pagtatapos o konklusyon. konklusyon.
D
Organisasyon
impormasyon na konklusyon.
ibinahagi sa
E

isang maayos na
paraan. Mahusay
ang pagtatapos o
EP

konklusyon.
Malinaw ang May intensyon May Hindi
intensyon at at layunin ang kaunting malinaw ang
layunin ng manunulat. kalinawan intensyon at
manunulat. May kaalaman sa intensyon layunin ng
D

Kapansin-pansin ang manunulat at layunin manunulat.

Tinig ng
ang kahusayan sa paksa. ng
Manunulat
ng manunulat sa manunulat.
paksa. Limitado
ang
kaniyang
kaalaman.
Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado ang
Pagpili ng
paggamit ng mga paggamit ng manunulat paggamit sa
mga angkop
salita. Angkop at mga salita ang nais mga salita.
na salita
natural at hindi bagaman sa sabihin,

66

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

pilit. ilang bagaman

pagkakataon
walang
ay hindi
baryasyon
angkop at
sa paggamit
natural.
ng mga
salita.
Mahusay ang Mainam ang Nakagagaw Hindi
pagkakaayos ng pagkakaayos a ng mga maayos ang
mga salita at ng mga salita pangungusa mga

PY
pangugusap. at p na may pangungusap
Estruktura,G Walang pangungusap. saysay. at hindi
ramatika, pagkakamali sa May kaunting Maraming maunawaan.
Bantas, gramatika, pagkakamali sa mga Lubhang
Pagbabaybay bantas at baybay. gramatika, pagkakamal maraming

O
bantas at i sa pagkakamali
baybay. gramatika, sa gramatika,
bantas at bantas at
C baybay. baybay.
E D

Mga Komento
EP

at mungkahi
D

67

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 3

PANGHULING PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

_____1. Isang mahalagang rekord ang katitikan ng pulong hinggil sa mga napag
usapan at napagtibay ng isang partikular na organisasyon.
_____2. Ang ulat ng mga napag-usapan at mga aksyon gagawin, ay ang siyang
pinakamahalagang impormasyon na makikita sa katitikan ng pulong.

PY
_____3. Agenda ang tawag sa mga paksa o aksyong gagawin na makikita sa katitikan
ng pulong.
_____4. Maaaring magbigay ng enumerasyon ng mga bagay na inilalahad o di kaya’y
suriin ito batay sa bahagi o uriin ayon sa kategorya kapag sumusulat ng
tekstong naglalahad.

O
_____5. Ang tekstong naglalarawan ay nagkukuwento ng isang pangyayari o mga
pangyayaring ugnay-ugnay at may karakterisasyon o pag-unlad ng tauhan.
_____6. Ang mga tekstong naglalahad at naglalarawan ay nagpapahayag ng mga
C
katangian batay sa limang pandama: pangingin, pandinig, pang-amoy,
panlasa at panalat.
_____7. Nanghihikayat pumanig sa opinyon ng tagapagsalita ang akademikong
sulating nangangatwiran.
D
_____8.Ang talumpati ay isang akademikong teksto na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.
E

_____9.Sapat na ang matitibay na argumento sa posisyong papel kahit walang

ebidensya.
_____10.Mas epektibo ang posisyong papel kung mabulaklak ang pananalita upang
EP

maitago ang tunay na kahulugan ng mga pahayag.

II. PAGPILI NG SAGOT. Piliin ang titik ng tamang sagot. (2 puntos bawat isa)
1. Alin sa mga sumusnod ang hindi nararapat na ilagay sa unang pahin ng katitikan ng
pulong?
D

A. oras ng pagtatapos ng pulong

B. lugar ng pulong
C. pangalan ng organisasyon

2. Alin sa mga sumusonod ang kadalasang makikita sa katawan na bahagi ng

katitikan ng pulong?

A. Mga Dumalo
B. Ikatlong Agenda
C. Oras ng pagsisimula ng pulong

68

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 3. Alin sa mga sumusunod ang hindi kailangan habang kumukuha ng notes para sa
gagawing katitikan ng pulong?

A. audio recorder
B. katitikan ng nakaraang pulong
C. bolpen at papel

4. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang naglalahad?

A. Matangos ang ilong ng babae.

B. Pulang-pula ang labi ng babae.
C. May dugong Hapones ang babae.

PY
5. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang HINDI nangangatwiran?

A. Dapat na wakasan na ang korapsyon sa bansa.

B. Hindi talaga mawakasan ang korapsyon sa bansa.

O
C. Mahalagang wakasan ang korapsyon para umunlad ang bansa.

6. Ano ang pagkakatulad ng paglalarawan at pagsasalaysay?

C
A. Hindi maaaring gamitin sa posisyong papel.
B. Gamitin bilang mga ebidensya sa argumento.
C. Ginagamit sa pagkukwento ng mga pangyayari.
D
7. Ano ang pagkakaiba ng talumpati at posisyong papel?
E

A. Ang talumpati ay isinulat upang bigkasin samantalang ang posisyong papel

ay isinulat upang basahin lamang.
EP

B. Ang talumpati ay gumagamit ng pagsasalaysay habang ang posisyong

papel ay gumagamit naman ng pangangatwiran.
C. Ang talumpati ay dapat makahikayat, pero ang posisyong papel ay dapat
maglarawan ng isang partikular na isyu.
D

8. Alin sa mga sumusunod ang maaaring gamiting matibay na ebidensya para sa

argumento?

A. narinig na kwento
B. balitang napanood
C. sariling karanasan

9. Batay sa binigkas na talumpati ni Dr. Bienvenido Lumbera sa 2009 Carlos Palanca

Awards Night, “Ano ba ang naging batayan sa pagpaparangal sa nagwaging likha?
Galing sa akademya ang karaniwang hinihirang na hurado, kaya’t ang mga
propesor at manunulat ay naghahanap ng mga katangiang kinikilala sa unibersidad

69

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 at kolehiyo bilang makabuluhan at makasining.” Ano ang mahihinuha sa mga
pahayag na ito tungkol sa pagpili ng mga paparangalang likha?

A. kinikilala at batikang mga manunulat ang nagdedesisyon sa mananalo

B. mga mahuhusay at tanyag na propesor ang pumipili ng mga mananalo
C. mataas na uri ng sining at pagpapahalaga sa lipunan ang pinipiling
mananalo

10. Batay sa Posisyong Papel ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng PUP hinggil sa

Pagtatanggal ng Filipino sa mga Kolehiyo at Unibersidad, “Sa halip na alisin,
hindi ba't nararapat na lalo pang patatagin ang disiplinang Filipino sa kurikulum
ng kolehiyo sa pamamagitan ng mga asignaturang Filipino na magiging

PY
pundasyon nito.” Ano ang pangunahing argumento sa nasabing pahayag?

A. pagkilala ng sariling wika

B. intelektwalisasyon ng wika
C. pagtakwil sa dayuhang wika

O
III. MAIKLING SANAYSAY. Gumawa ng maikling sanaysay nang hindi
bababa sa limang (5) pangungusap. (10 puntos)
C
Ilahad ang pagkakaiba at pagkakapareho ng katitikan ng pulong, talumpati at
posisyong papel.
D
a. Nilalaman- 7 puntos
b. Organisasyon- 2 puntos
E

c. Wika- 1 puntos

MGA SAGOT
EP

I. II.
1.Tama 1. C
2.Tama 2. B
D

3.Tama 3. C
4.Tama 4. C
5. Mali 5. B
6. Mali 6. C
7. Tama 7. A
8. Mali 8. B
9. Tama 9. B
10. Mali 10. B

70

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 4

PANIMULANG PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

____1. Ang sanaysay ay akademikong sulatin na nagsasaad ng sariling damdamin,

kuru-kuro o
kaisipan ng isang manunulat kaugnay ng kanyang nakikita o naoobserbahan.
____2. Seryoso at personal ang paksa ng pormal na sanaysay.

PY
____3. Kalimitang ginagamit ang patalinhagang sanaysay sa mga impormal na
sanaysay.
____4. Maituturing na lakbay-sanaysay ang programang Biyahe ni Drew.
____5. Ang programang pampaglalakbay ay nakasulat na tekstong naglalarawan at
nagsasalaysay tungkol sa lugar, tao, aktibidad at pagkain sa isang partikular na

O
lugar.
____6. Ang lakbay-sanaysay ay mapanuri o kritikal na uri ng sanaysay na tungkol sa
mga naiisip ng manunulat kaugnay sa kanyang nakikita o naoobserbahan.
C
____7. Ang replektibong sanaysay ay personal na sanaysay na tungkol sa mga
nararamdaman, kaugnay ng mga nakikita o naoobserbahan ng manunulat.
____8.Maaaring lamanin ng replektibong sanaysay ang mga kalakasan at kahinaan ng
manunulat.
D
____9.Mas naglalahad at nangangatwiran ang replektibong sanaysay kaysa
nagsasalaysay at naglalarawan.
E

____10.Parehong may introduksyon, katawan at wakas ang replektibong sanaysay at

lakbay-sanaysay.
EP

II. SANAYSAY. Sumulat ng sanaysay batay sa hinihingi sa ibaba. (40 puntos)

1. Pumili ng isang lugar na napuntahan.
2. Pumili ng isang paksa sa ibaba:
a. pag-ibig
b. kahirapan
D

c. edukasyon
3. Batay sa napiling lugar at paksa sa itaas, sumulat ng isang sanaysay na
nagsasalaysay at naglalarawan ng paglalakbay at repleksyon kaugnay ng paksa.
(Halimbawa: paglalakbay sa Boracay at repleksyon tungkol sa pag-ibig)
4. Gumawa ng dalawang lebel na balangkas na pangungusap. Lagyan ng pamagat,
introduksyon, katawan at wakas.(5 puntos)
5. Magsulat ng sanaysaysay na HINDI BABABA sa 15 pangungusap. (45 puntos)
Pamantayan sa Pagmamarka
a. Nilalaman- 15 puntos
b. Organisasyon- 15 puntos
c. Wika- 15 punto
71

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 MGA SAGOT

I.

1.Tama
2. Mali
3. Mali
4.Mali

PY
5. Mali
6. Mali
7. Mali

O
8. Tama
9. Mali C
10. Tama
E D
EP
D

72

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 4

SANAYSAY

ARALIN 4.1: Lakbay-Sanaysay

Linggo: 9

Deskripsyon: Pagsulat ng isang lakbay-sanaysay batay sa isang programang

pampaglalakbay na napanood.

I. Tuklasin

PY
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Isulat ang salitang sanaysay sa pisara ng Ipasagot ang

O
pababa tulad nito: panimulang
pagsusulit.
S
A
C
N
A
Y
D
S
A
E

Y
Magtanong sa klase ng mga salita, parirala
o pangungusap na pumapasok sa isipan
EP

nila kapag naririnig ang salitang sanaysay

na nagsisimula sa letrang S at itanong
kung bakit.
Isunod ang letrang A, N, A, Y, S, A, at Y.
Tanggapin ang lahat ng sagot ng mga
D

mag-aaral.

Itanong sa klase kung sino na sa kanila

ang nakasulat na ng sanaysay at kung
tungkol saan ito.

Ipapaliwanag ng guro na ang tatalakayin

sa araling ito, ang pagsulat ng sanaysay at
ang mga uri nito partikular na ang
Lakbay-Sanaysay at Replektibong
Sanaysay.

73

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Itanong sa mga mag-aaral Isulat sa pisara ang salitang

kung nakasulat na na sila
ng sanaysay at kung ano
ang naging paksa nila.
Tanggapin ang lahat ng
sagot ng mga mag-aaral.
LAKBAY-SANAYSAY. Itanong sa
klase kung ano ang pagkakaunawa
nila sa sanaysay batay sa talakayan
noong nakaraang sesyon.
Sabihin na mayroon pang isang

Iugnay ang mga sagot na
ito sa kahulugan at
katangian ng sanaysay.
Talakayin na ang sanaysay
PY
salitang nakadugtong sa sanaysay,
ang salitang lakbay. Itanong sa mga
mag-aaral kung ano ang kahulugan
ng salitang lakbay. Mga inaasahang
sagot 1.pagpunta sa ibang lugar

O
ay isang akademikong 2. paglalakwatsa, pagliliw-aliw
sulatin na nagsasaad ng 3. suroy-suroy
sariling damdamin, kuru- 4. pagtuklas
kuro o kaisipan ng isang
C
manunulat kaugnay ng Itanong sa mga mag-aaral kung sino
kanyang nakikita o sa kanila ang mahilig maglakbay at
naoobserbahan. kung saan-saang lugar na sila
D
nakarating.
May tatlong uri ng
E

sanaysay. Sabihin sa klase na maglalakbay sila

1. Ang Personal na ngayon sa Palawan partikular sa
sanaysay ay tungkol sa Coron sa pamamagitan ng panonood
EP

mga nararamdaman, ng programang pampaglalakbay o

kaugnay ng mga nakikita o travel show na pinamagatang
naoobserbahan. Biyahe ni Drew (maaaring maakses
dito:
2. Ang Mapanuri o Kritikal https://www.youtube.com/watch?v=
D

na sanaysay ay tungkol sa tDPM91TqoHg)

mga naiisip ng manunulat 40 minuto ang haba ng video.
kaugnay sa kanyang
nakikita o naoobserbahan. Habang nanonood ipatala sa mga
mag-aaral ang mga sumusunod:
3. Ang Patalinhagang 1. Mga lugar na pinuntahan ni Drew
sanaysay ay tungkol sa 2. Mga pagkaing kinain ni Drew
mga kasabihan o sawikain. 3. Mga taong nakasalamuha ni
Drew o ininterbyu sa bidyo
Maaari ring maging pormal 4. Mga ginawa ni Drew (mas
o impormal ang sanaysay. nakatutok sa mga pandiwa tulad ng

74

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang
Pangnilalaman
Sa pormal, mas seryoso
ang paksa
habang sa impormal mas
magaan ang paksa.
Itanong sa mga mag-aaral
kung naunawaan nila ang
kahulugan at pangunahing
katangian ng sanaysay.
Sabihin sa mga mag-aaral
na inaasahan silang
makakapagsulat ng isang
lakbay sanaysay na isang
uri ng personal at
impormal na sanaysay sa
pagtatapos ng aralin.
D
E
EP
D
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pagganap Pampagkatuto
umakyat sa bundok, lumangoy,
atbp.)
Matapos ang bidyo, hatiin sa apat na
pangkat ang mga mag-aaral batay sa
mga ipinalista habang nanonood.
Ipasagot sa pangkat ang tanong
batay sa napili nila:
PY
1. Saan-saang lugar pumunta si
Drew sa Coron? Paano ilalarawan
ang mga ito batay sa nakita sa
video? Paano siya nakapunta sa mga
lugar na nabanggit?
O
2. Ano-ano ang kinain ni Drew sa
Coron? Paano ilalarawan ang mga
ito batay sa nakita sa bidyo at
C
paglalarawan ni Drew? Magkano
ang halaga ng mga pagkain?
3. Sino-sino ang nakasalamuha ni
Drew sa paglilibot sa Coron? Sino-
sinong mga tao ang nagpakilala sa
Coron batay sa bidyo? Paano
ilalarawan ang mga taong ipinakita
batay sa pinanood?
4. Ano-ano ang mga ginawa ni
Drew habang nasa Coron siya?
Isalaysay o ikwento ang mga ito.
Magkano ang ginastos niya upang
magawa ang mga iyon?
Bigyan ng 10-15 minuto ang mga
pangkat upang matapos ang gawain.
Matapos nito, tumawag ng isang
kinatawan ng bawat pangkat na
mag-uulat ng kanilang mga sagot.
Bigyang-diin na ang mga
elementong bumubuo sa
programang pampaglalakbay ay
paglalarawan at pagsasalaysay ng
mga lugar, tao, aktibidad at pagkain
sa isang partikular na lugar. Kasama
rin dito ang maaaring magastos sa
75
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

paglalakbay.

Itanong sa mga mag-aaral kung sino

ang gustong pumunta sa Coron
batay sa napanood sa bidyo.
Sa panonood ng programang
pampaglalakbay, naeengganyo nito
ang mga manonood na pumunta sa
nasabing lugar.

PY
Takdang-aralin:
Ipabasa sa mga mag-aaral ang Solo
sa
Oslo ni Will Ortiz at

O
Mga Pagsasanay sa Paggalugad sa
Siyudad ni Eugene Evasco
C
III. Pagnilayan at Unawain
D
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
E

Balikan ang pinanood na episode ng

“Biyahe ni Drew,” at ihambing ito sa
EP

mga sanaysay nina Will Ortiz at Eugene

Evasco.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano-ano
ang pagkakapareho ng dalawang tekstong
nabasa at sa programang
D

pampaglalakbay. Inaasahang sagot:

1. parehong tungkol sa paglalakbay
2. parehong nagsasalaysay sa mga
karanasan sa isang lugar
3. parehong naglarawan ng kanilang mga
nakita at naramdaman

Itanong din sa mga mag-aaral ang

pagkakaiba ng tatlo. Inaasahang sagot
1. ang programang pampaglalakbay ay
bidyo habang ang dalawa ay nakalimbag

76

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

na teksto 2. ang isa ay tumalakay sa isang

lugar sa Pilipinas habang ang dalawa ay
tumalakay sa ibang bansa
Ipakuha sa mga mag-aaral ang kopya nila
ng Solo sa
Oslo ni Will Ortiz at
Mga Pagsasanay sa Paggalugad sa
Siyudad ni Eugene Evasco

PY
Papiliin ang mga mag-aaral kung anong
lakbay-sanaysay ang mas nagustuhan nila
at humanap ng kaklase na may
kaparehong piniling teksto. Ipasagot ang
worksheet na naglalaman ng mga

O
sumusunod. Sagutin ng isang
pangungusap o parirala o ilang salita
lamang sa loob ng 10-15 minuto.
C
A. Pamagat ng akda:

B. Pagkakasunod-sunod ng mga
D
pangyayari
Pangyayari 1:
E

Pangyayari 2:
Pangyayari 3:
Pangyayari 4:
EP

Pangyayari 5:

C. Mga Lugar na pinuntahan

Lugar 1:
Paglalarawan:
D

Ginawa:
Lugar 2:
Paglalarawan:
Ginawa:
Lugar 3:
Paglalarawan:
Ginawa:
D. Mga Taong nakasalamuha
Tao 1:
Katangian:
Tao 2:

77

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Katangian:
Tao 3:
Katangian:

E. Mga Kinain
Pagkain 1:
Paglalarawan:
Pagkain 2:
Paglalarawan

PY
Pagkain 3:
Paglalarawan:

E. Mga Ideyang naisip o napagtanto ng

awtor sa paglalakbay

O
Ideya 1:
Ideya 2:
Ideya 3:
C
Pagkatapos ng gawain, tumawag ng tig-
isang magkapareha upang ipresenta ang
mga sagot para sa Solo sa
D
Oslo ni Will Ortiz at
Mga Pagsasanay sa Paggalugad sa
E

Siyudad ni Eugene Evasco

Ipasulat ito sa pisara at pagkumparahin

EP

ang mga sagot. Hindi na kailangang isa-

isahin ang mga sagot ng mga mag-aaral.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang
pangkalahatang obserbasyon nila sa
dalawang teksto batay sa sagot sa
D

worksheet.
Mga inaasahang sagot:
1. may maayos na daloy ng mga
pangyayari
2. may malinaw na paglalarawan sa mga
lugar, tao at pagkain
3. gumamit ng maraming pandiwa at
pang-uri upang mailarawan at maikwento
ang mga pangyayari, tao at lugar
4. may mga ideyang napagtanto sa
paglalakbay

78

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Sa pangkalahatan, itanong sa klase kung

pormal ba o impormal ang naging paraan
ng mga manunulat at bakit kaya nila
nasabi ito.

Batay sa naging talakayan, bigyang-diin

na ang lakbay-sanaysay ay isang
akademikong teksto na nagsasalaysay at

PY
naglalarawan ng mga karanasan ng may-
akda sa pinuntahang lugar,
nakasalamuhang tao at pagkain at
maging ang kanyang mga naisip o
napagtantong ideya. Kadalasan mas

O
personal at impormal ang pagkakasulat
nito. C
IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

D
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
E

Balik-aralan ang mga katangian ng isang

lakbay-sanaysay batay sa mga nakaraang
talakayan.
EP

Tanungin ang mga mag-aaral kung saan-

saang mga lugar na sila nakapunta.
Maaaring ito ay lugar sa Pilipinas o sa
ibang bansa.
D

Sabihin sa mga mag-aaral na pumili ng

isang lugar kung saan sila nakapaglakbay
na at ito ang gagawing paksa sa isusulat
na lakbay-sanaysay. O kaya’y sa lugar
nila kung saan maaaring mamasyal ang
mga kaklase.

Magpasulat sa isang buong papel ng

dalawang lebel na balangkas na
pangungusap para sa isusulat na lakbay-

79

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

sanaysay.

Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat lagyan

ng pamagat, may maayos na daloy o
pagkakasunod-sunod na mga pangyayari,
at paglalarawan ng mga taong
nakasalamuha, lugar na pinuntahan at
pagkaing kinain at sa huli maaari ring
maglagay ng mga ideyang napagtanto sa

PY
paglalakbay.

Umikot sa silid-aralan habang gumagawa

ng balangkas ang mga mag-aaral upang
magabayan sila. Sa oras na matapos ang

O
paggawa ng balangkas ng mag-aaral,
kailangang tsekan ng guro kung sapat na
ito. Kapag natapos na ng mag-aaral ang
C balangkas, maaari ng umpisahang isulat
ang lakbay-sanaysay. Kailangang
maipakita muna ang balangkas sa guro
bago umpisahang gumawa ng borador ng
D
lakbay-sanaysay. Kapag hindi natapos ang
pagsusulat ng lakbay-sanaysay, maaari
E

itong ipauwi sa mga mag-aaral bilang

takdang-aralin na ipapasa sa susunod na
sesyon.
EP

Mga kahingian sa pagsulat ng lakbay-

sanaysay:
1. 3-5 pahina na laktaw-laktaw (maaaring
kompyuterisado o sulat kamay)
D

3. May pamagat, panimula, 2-5

pangyayari, 2-5 taong nakasalamuha, 2-5
pagkaing kinain, 1-2 ideyang napagtanto
at katapusan.
4. Gumawa ng 4 na kopya ng lakbay-
sanaysay.

Maaaring gawing modelo ng mag-aaral

ang dalawang lakbay-sanaysay na
tinalakay sa klase.

80

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ipakuha ang kopya ng isinulat na lakbay-

sanaysay ng mga mag-aaral.

Sabihin sa mga mag-aaral na

magkakaroon ng pagki-kritik ng isinulat
na lakbay-sanaysay ng kaklase upang mas
mapaganda pa ang papel.

Ilahad sa mga mag-aaral ang magiging

PY
proseso ng worksyap.

1. Magbigay ng kopya ng lakbay-

sanaysay sa mga kapangkat at ipabasa ito
sa kanila upang matingnan ang kamalian

O
sa ispeling, gramatika at iba pa. Maaari na
rin itong sulatan ng mga positibo at
negatibong komento na makakapagpaayos
C ng lakbay-sanaysay.
2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa
pangkat ngunit hindi dapat ang nagsulat
ng lakbay-sanaysay.
D
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang mga
komento ng mga kapangkat tungkol sa
E

nabasang lakbay sanaysay ang mga

sumusunod:
a. Mayroon bang interesanteng panimula
EP

ang lakbay-sanaysay?
b. Naging maayos ba ang daloy o
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari?
c. Nailarawan bang mabuti ang mga lugar,
tao at pagkain?
D

d. Naging malinaw ba ang ideyang

napagtanto sa paglalakbay?
e. Kung may bahaging hindi malinaw,
maaari rin itong itanong sa nagsulat na
kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang matapos
ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral na

may 3-4 na miyembro bawat pangkat.

81

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa mga

mag-aaral na irebisa ang kanilang lakbay-
sanaysay batay sa mga komento ng
kanilang kaklase. Ipapasa ito sa guro sa
susunod na sesyon.
Mga kahingian sa sulatin:
1. Lagyan ng pangalan, baitang at
seksyon.
2. 3-5 pahina na laktaw-laktaw (maaaring

PY
kompyuterisado o sulat kamay)
3. May pamagat, panimula, 2-5
pangyayari, 2-5 taong nakasalamuha, 2-5
pagkaing kinain, 1-2 ideyang napagtanto
at katapusan.

O
C
E D
EP
D

82

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Lakbay-sanaysay
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw ang
tiyak na paksa, tiyak na gaanong paksa at ang
na paksa, ngunit malinaw ang mga

PY
Pokus at sinusuportahan hindi mga argumento.
Detalye ng mga detalyado ang suportang
detalyadong mga impormasyo
impormasyon o suportang no
argumento. impormasyon argumento.

O
o argumento.
Kawili-wili ang May May Hindi
introduksyon, introduksyon, introduk- malinaw ang
C
naipakilala nang mahusay na syon, introduksyon,
mahusay ang pagtalakay, at pagtalakay, pagtalakay sa
paksa. may at pagtatapos paksa, at ang
Mahalaga at karampatang o pagtatapos o
D
nauukol sa pagtatapos o konklusyon. konklusyon.
Organisasyon paksa ang mga konklusyon.
E

impormasyon
na ibinahagi sa
isang maayos
EP

na paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
konklusyon.
Malinaw ang May May Hindi
D

intensyon at intensyon at kaunting malinaw ang

layunin ng layunin ang kalinawan sa intensyon at
manunulat. manunulat. intensyon at layunin ng
Kapansin- May layunin ng manunulat.
Tinig ng pansin ang kaalaman ang manunulat.
Manunulat kahusayan ng manunulat sa Limitado ang
manunulat sa paksa. kaniyang
paksa. kaalaman.

83

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado ang

paggamit ng paggamit ng manunulat paggamit sa
mga salita. mga salita ang nais mga salita.
Pagpili ng Angkop at bagaman sa sabihin,
mga angkop natural at hindi ilang bagaman
na salita pilit. pagkakataon walang
ay hindi baryasyon sa
angkop at paggamit ng
natural. mga salita.

PY
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi maayos
pagkakaayos ng pagkakaayos ng mga ang mga
mga salita at ng mga salita pangungusap pangungusap
pangugusap. at na may at hindi
Estruktura,
Walang pangungusap. saysay. maunawaan.
Gramatika,

O
pagkakamali sa May kaunting Maraming Lubhang
Bantas,
gramatika, pagkakamali mga maraming
Pagbabaybay
bantas at sa gramatika, pagkakamali pagkakamali
baybay.
C
bantas at sa gramatika, sa gramatika,
baybay. bantas at bantas at
baybay. baybay.
E D
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

84

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 ARALIN 4.2: Replektibong Sanaysay
Linggo: 10
Deskripsyon: Pagsulat ng isang replektibong sanaysay batay sa sariling karanasan.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
Iparinig sa mga mag-aaral ang
kantang “Kanlungan” ni Noel
Cabangon.
Maaaring gamitin ang video na ito:

PY
https://www.youtube.com/watch?v=g
FDuZ_xs7AE

Sabihin sa mga estudyante na

pakinggang mabuti ang kanta at

O
intindihin ang mensahe.

Itanong sa mga mag-aaral kung ano

ang ibig sabihin ng “Kanlungan” sa
C
pinakinggang kanta? Mga inaasahang
sagot
1. lugar kung saan nagkita ang mga
D
tauhan sa kanta
2. paraiso
E

3. magandang lugar

Sabihin o kantahin sa mga mag-aaral

EP

ang linyang paulit-ulit sa kanya,

“Pana-panahon ang pagkakataon.
Maibabalik ba ang kahapon?”

Itanong sa mga mag-aaral kung

D

mayroon silang gusto o maaaring

balikan mula sa kanilang nakaraan,
ano ito? Tanggapin ang lahat ng
sagot.

Sabihin sa mga mag-aaral na sa

araling ito, tatalakayin ang tungkol sa
replektibong sanaysay. Ang gawain
ay may kaugnayan sa pagre-reflek o
pagninilay-nilay tungkol sa mga
karanasan.

85

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Itanong sa mga mag-aaral Balik-aralan ang

kung anong katangian ng lakbay sanaysay
pagpapakahulugan nila sa at replektibong sanaysay.
salitang REPLEKTIBO o Magdrowing ng Venn
REPLEKSYON. diagram upang ipakita ang
Mga inaasahang sagot pagkakapareho at

PY
1. pagbabalik-tanaw at pagkakaugnay ng lakbay at
pagsusuri sa mga pangyayari replektibong sanaysay.
batay sa personal na Itanong kung ano ang
karanasan pagkakapareho at pagkakaiba
2. pag-iisip ng mga naging ng dalawa. Inaasahang sagot

O
epekto sa sarili ng personal na 1. pagkakaiba: lakbay
karanasan sanaysay- tungkol sa
paglalakbay, mas nakatuon sa
Iugnay ang mga sagot na ito
C
mga nakita at naranasan,
sa kahulugan at katangian ng personal
replektibong sanaysay. replektibong
sanaysay- tungkol sa
D
Talakayin na ang replektibong kalakasan at kahinaan batay sa
sanaysay ay isang karanasan, personal at kritikal
E

akademikong sulatin na 2. pagkakatulad: may

nagsasalaysay ng mga panimula, katawan at
personal na karanasan at katapusan, impormal, batay sa
EP

sinusuri ang naging epekto ng karanasan, naglalarawan at

mga karanasang iyon sa nagsasalaysay
manunulat. Maaaring lamanin
nito ang kalakasan ng Itanong sa mga mag-aaral
manunulat at maging ang kung ano ang gusto nilang
D

kanyang mga kahinaan. maging silbi o maiambag sa

Isinasalaysay at inilalarawan pamilya at bayan nila
din ng manunulat kung paano pagkatapos ng senior high
napaunlad ang kanyang mga school? Tanggapin ang lahat
kalakasan at kung paano niya ng sagot ng mga mag-aaral.
naman napagtagumpayan o
balak pagtagumpayan ang
kanyang mga kahinaan.

Balik-aralan ang tatlong uri ng

sanaysay (personal,

86

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

kritikal/mapanuri at
patalinhaga).

Itanong sa mga mag-aaral Itanong sa mga mag-aaral

kung saan nabibilang ang
replektibong sanaysay.
Inaasahang sagot 1.personal at
mapanuri/kritikal
2. May pagka-impormal din
kung nabasa ba nila ang mga
nila ang mga akdang Bakit
Ako naging Manunulat? at
Hindi Ngayon ang Panahon
Itanong sa klase kung ano ang

ito dahil sa tumatalakay ito sa
personal na karanasan ng
manunulat.
Itanong sa mga mag-aaral
PY
pangunahing paksa ng mga
manunulat.
Papiliin ang mga mag-aaral
kung anong replektibong

O
kung naunawaan nila ang sanaysay ang mas nagustuhan
kahulugan at pangunahing nila at humanap ng 2-3
katangian ng replektibong kaklase na may kaparehong
sanaysay.
C piniling teksto.

Sabihin sa mga mag-aaral na Pangkatin ang mga mag-aaral

inaasahan silang na binubuo ng 3-4 na
D
makakapagsulat ng isang estudyante bawat pangkat.
replektibong sanaysay na
E

isang uri ng personal, Ipasagot ang worksheet na

mapanuri/kritikal at impormal naglalaman ng sumunusunod:
na sanaysay sa pagtatapos ng
EP

aralin. A. Pamagat ng sanaysay

Takdang-aralin: Ipabasa sa
mga mag-aaral ang Bakit Ako
naging Manunulat? ni Rene
D
B. Ano ang pangunahing
pinagnilayan ng may-akda?
C. Mga pangyayaring
nagpapakita ng kalakasan ng

Villanueva. may-akda
1.
2.
3.
4.
5.

87

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

D. Mga pangyayaring
nagpapakita ng kahinaan ng
may-akda
1.
2.
3.

E, Hakbang na ginawa upang

mapagtagumpayan ang

PY
kahinaan.
1.
2.
3.

O
F. Mga napagtanto/ pagsusuri
sa karanasan
1.
2.
C
3.

Bigyan ng 10-15 minuto ang

D
mga pangkat. Matapos nito,
tumawag ng isang kinatawan
E

bawat pangkat upang mag-

ulat ng kanilang mga sagot.
EP

Sumahin ang talakayan sa

pagbibigay-diin sa katangian
ng sanaysay batay sa
nabasang mga halimbawa.
D

Bigyang-diin na ang
replektibong sanaysay ay
nagsasalaysay at naglalarawan
ng mga personal na karanasan
at sinusuri ang naging epekto
ng mga kahinaan at kalikasan
ng manunulat sa kanyang
isinulat.

88

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Muling ipakuha sa mga mag-aaral ang

kopya nila ng Bakit Ako naging
Manunulat? ni Rene Villanueva.

Pahanapin ng kapareha ang mga mag-

aaral. Ipasagot ang worksheet na
naglalaman ng mga sumusunod:

PY
A. Paano sinimulan ng manunulat ang
sanaysay? Naging kawili-wili ba ito?

B. Mayroon bang kaisahan ang katawan at

O
may lohikal na daloy ito? Gumawa ng
balangkas ng katawan ng sanaysay.
C
C. Paano tinapos ng may-akda ang
sanaysay? Naging maayos ba ito?

Pagkatapos ng gawain, tumawag ng tig-

D
iisang magkapareha upang sagutin ang
bawat katanungan.
E

Isulat sa pisara ang balangkas ng sanaysay

batay sa sagot ng mga mag-aaral.
EP

A. Introduksyon
B. Katawan
1. Unang
pangyayari
2. Ikalawang
D

pangyayari
3. Ikatlong
pangyayari
C. Konklusyon

Batay sa mga kasagutan ng mga mag-

aaral, itanong sa klase kung ano ang
pangkalahatang obserbasyon nila sa
teksto.
Mga inaasahang sagot:
1. may kawili-wiling introduksyon

89

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

2. may maayos na daloy ng mga

pangyayari
3. may malinaw na pagsasalaysay at
paglalarawan sa mga karanasan.
4. gumamit ng mga pandiwa at pang-uri
upang mailarawan at maisalaysay ang
mga pangyayari, tao at lugar
5. may malinaw na pagsusuri sa mga
karanasan sa buhay

PY
6. may maayos na pagtatapos.

Sa pangkalahatan, itanong sa klase kung

pormal ba o impormal ang naging paraan
ng mga manunulat at ipapaliwanag ito.

O
Bigyang-diin sa pagtatapos ng klase na
ang replektibong sanaysay ay mayroon
C
kawili-wiling introduksyon, mga
karanasang sumusuporta dito at malinaw
na pagtatapos na nagsusuma ng
karanasan.
E D

IV. Ilapat
EP

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Balik-aralan ang mga katangian ng

D

isang replektibong sanaysay batay sa

mga nakaraang talakayan.

Tanungin ang mga mag-aaral kung

ano ang balak nila pagkatapos ng
senior high school at ano ang
maiaambag ng kanilang gawain o
trabaho sa Pilipinas.

Sabihin sa mga mag-aaral na

kumpletuhin ang pangungusap na

90

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

ito: (Pangalan ng mag-aaral) bilang

(gawain o trabaho) ng Pilipinas. Ito
ang magiging pamagat ng kanilang
isusulat na sanaysay.

Magpasulat sa isang buong papel ng

dalawang lebel na balangkas na
pangungusap para sa isusulat na
replektibong sanaysay.

PY
Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat
lagyan ng pamagat, may kawili-
wiling panimula, maayos na
pagsasalaysay at paglalarawan ng

O
mga pangyayari,
malalim na pagsusuri sa mga
pangyayari at malinaw na pagtatapos
C o konklusyon.

Umikot sa silid-aralan habang

gumagawa ng balangkas ang mga
D
mag-aaral upang magabayan sila. Sa
oras na matapos ang paggawa ng
E

balangkas ng mag-aaral, kailangang

tsekan ng guro kung sapat na ito.
Kapag natapos na ng mag-aaral ang
EP

balangkas, maaari ng umpisahang

isulat ang replektibong lakbay.
Kailangang maipakita muna ang
balangkas sa guro bago umpisahang
gumawa ng borador ng replektibong
D

sanaysay. Kapag hindi natapos ang

pagsusulat ng replektibong
sanaysay, maaari itong ipauwi sa
mga mag-aaral bilang takdang-aralin
na ipapasa sa susunod na sesyon.

Mga kahingian sa pagsulat ng

lakbay-sanaysay:
1. 3-5 pahina na laktaw-laktaw
(maaaring kompyuterisado o sulat
kamay)

91

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

3. May pamagat, panimula, 2-5

pangyayari, 2-5 pagsusuri sa mga
pangyayari, at katapusan.
4. Gumawa ng 4 na kopya ng
replektibong sanaysay.

Maaaring gawing modelo ng mag-

aaral ang dalawang replektibong
sanaysay na tinalakay sa klase.

PY
Ipakuha ang kopya ng isinulat na
replektibong sanaysay ng mga mag-
aaral.

Sabihin sa mga mag-aaral na

O
magkakaroon ng pagki-kritik ng
isinulat na replektibong sanaysay ng
kaklase upang mas mapaganda pa
C ang papel.

Ilahad sa mga mag-aaral ang

magiging proseso ng worksyap.
D
1. Magbigay ng kopya ng lakbay-
E

sanaysay sa mga kapangkat at

ipabasa ito sa kanila upang
matingnan ang kamalian sa ispeling,
EP

gramatika at iba pa. Maaari na rin

itong sulatan ng mga positibo at
negatibong komento na
makakapagpaayos ng replektibong
sanaysay.
D

2. Pumili ng isang tagapagpadaloy

sa pangkat ngunit hindi dapat ang
nagsulat ng replektibong sanaysay.
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang
mga komento ng mga kapangkat
tungkol sa nabasang replektibong
sanaysay ang mga sumusunod:
a. Mayroon bang interesanteng
panimula ang replektibong
sanaysay?
b. Naging maayos ba ang daloy o

92

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari?
c. Nakapagbigay ba ng pagsusuri o
repleksyon sa mga pangyayari?
d. Naging malinaw ba ang
pagtatapos?
e. Kung may bahaging hindi
malinaw, maaari rin itong itanong sa
nagsulat na kaklase.

PY
4. Ulitin ang proseso hanggang
matapos ang lahat ng miyembro ng
pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-

O
aaral na may 3-4 na miyembro
C bawat pangkat.

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa

mga mag-aaral na irebisa ang
kanilang replektibong sanaysay
batay sa mga komento ng kanilang
D
kaklase. Ipapasa ito sa guro sa
susunod na sesyon.
E

Mga kahingian sa sulatin:

1. Lagyan ng pangalan, baitang at
EP

seksyon.
2. 3-5 pahina na laktaw-laktaw
(maaaring kompyuterisado o sulat
kamay)
3. May pamagat, panimula, 2-5
D

pangyayari, 2-5 pagsusuri sa mga

pangyayari, at katapusan.

Ipasagot ang panghuling pagsusulit.

93

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Replektibong Sanaysay
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at tiyak malinaw at paksa. malinaw ang
na paksa, na tiyak na Hindi paksa at ang
sinusuportahan ng paksa, ngunit gaanong mga
Pokus at

PY
mga detalyadong hindi malinaw argumento.
Detalye
impormasyon. detalyado ang ang mga
mga suportang
suportang impormasy
impormasyon. on.

O
Kawili-wili ang May May Hindi
introduksyon, introduksyon, introduk- malinaw ang
naipakilala nang mahusay na syon, introduksyon
mahusay ang
C
pagtalakay, at pagtalakay, , pagtalakay
paksa. Mahalaga at may at sa paksa, at
nauukol sa paksa karampatang pagtatapos ang
ang mga pagtatapos o o pagtatapos o
D
Organisasyon
impormasyon na konklusyon. konklusyon konklusyon.
ibinahagi sa isang .
E

maayos na paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
EP

konklusyon.
Malinaw ang May May Hindi
intensyon at intensyon at kaunting malinaw ang
layunin ng layunin ang kalinawan intensyon at
manunulat. manunulat. sa layunin ng
D

Kapansin-pansin May intensyon manunulat.

Tinig ng ang kahusayan ng kaalaman ang at layunin
Manunulat manunulat sa manunulat sa ng
paksa. paksa. manunulat.
Limitado
ang
kaniyang
kaalaman.
Pagpili ng Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi Limitado ang
mga angkop paggamit ng mga paggamit ng ng paggamit sa
na salita salita. Angkop at mga salita manunulat mga salita.

94

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

natural at hindi bagaman sa ang nais

pilit. ilang sabihin,
pagkakataon bagaman
ay hindi walang
angkop at baryasyon
natural. sa
paggamit
ng mga
salita.

PY
Mahusay ang Mainam ang Nakagagaw Hindi
pagkakaayos ng pagkakaayos a ng mga maayos ang
mga salita at ng mga salita pangungus mga
pangugusap. at ap na may pangungusap
Estruktura,G Walang pangungusap. saysay. at hindi

O
ramatika, pagkakamali sa May kaunting Maraming maunawaan.
Bantas, gramatika, bantas pagkakamali mga Lubhang
Pagbabaybay at baybay. sa gramatika, pagkakama maraming
C bantas at li sa pagkakamali
baybay. gramatika, sa gramatika,
bantas at bantas at
baybay. baybay.
E D
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

95

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 4

PANGHULING PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

____1. Ang sanaysay ay akademikong sulatin na nagsasaad ng sariling damdamin,

kuru-kuro o kaisipan ng isang manunulat kaugnay ng kanyang nakikita o
naoobserbahan.
____2. Seryoso at personal ang paksa ng pormal na sanaysay.

PY
____3. Kalimitang ginagamit ang patalinhagang sanaysay sa mga impormal na
sanaysay.
____4. Maituturing na lakbay-sanaysay ang programang Biyahe ni Drew.
____5. Ang programang pampaglalakbay ay nakasulat na tekstong naglalarawan at
nagsasalaysay tungkol sa lugar, tao, aktibidad at pagkain sa isang partikular na

O
lugar.
____6. Ang lakbay-sanaysay ay mapanuri o kritikal na uri ng sanaysay na tungkol sa
mga naiisip
C
ng manunulat kaugnay sa kanyang nakikita o naoobserbahan.
____7. Ang replektibong sanaysay ay personal na sanaysay na tungkol sa mga
nararamdaman,
kaugnay ng mga nakikita o naoobserbahan ng manunulat.
D
____8.Maaaring lamanin ng replektibong sanaysay ang mga kalakasan at kahinaan ng
manunulat.
E

____9.Mas naglalahad at nangangatwiran ang replektibong sanaysay kaysa

nagsasalaysay at
naglalarawan.
EP

____10.Parehong may introduksyon, katawan at wakas ang replektibong sanaysay at

lakbay-anaysay.
D

96

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 II. SANAYSAY. Sumulat ng sanaysay batay sa hinihingi sa ibaba. (40 puntos)

1. Pumili ng isang lugar na napuntahan.

2. Pumili ng isang paksa sa ibaba:
a. pag-ibig
b. kahirapan
c. edukasyon
3. Batay sa napiling lugar at paksa sa itaas, sumulat ng isang sanaysay na
nagsasalaysay at naglalarawan ng paglalakbay at repleksyon kaugnay ng paksa.
(Halimbawa: paglalakbay sa Boracay at repleksyon tungkol sa pag-ibig)
4. Gumawa ng dalawang lebel na balangkas na pangungusap. Lagyan ng pamagat,
introduksyon, katawan at wakas.(5 puntos)

PY
5. Magsulat ng sanaysaysay na HINDI BABABA sa 15 pangungusap. (45 puntos)

Pamantayan sa Pagmamarka
a. Nilalaman- 15 puntos
b. Organisasyon- 15 puntos

O
c. Wika- 15 puntos
C
MGA SAGOT
I. 1.Tama
D
2. Mali
3. Mali
E

4.Mali
5. Mali
6. Mali
EP

7. Mali
8. Tama
9. Mali
10. Tama
D

97

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 5

PANIMULANG PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

____1. Ang abstrak ay buod ng papel-pananaliksik na naglalaman ng kaligiran,

layunin,
metodolohiya, resulta at konklusyon ng pag-aaral.
____2. Maaaring hindi na isama sa abstrak ang konklusyon dahil makikita na ito sa

PY
mismong
papel-pananaliksik.
____3. Layunin ang pinakamahalagang bahagi ng papel-pananaliksik kaya ito ang
dapat mauna sa pagsulat ng abstrak.
____4. Ginagamit na ang wikang Filipino sa mga akademikong sulatin sa

O
humanidades, agham
panlipunan at agham kaya masasabing ito ay isang intelektwal na wika.
____5. Batay sa mga mananaliksik, ang Sillag Festival ay maikukumpara sa isang
C
sinag na kakikitaan ng kultura at identidad ng mga Ilokano.
____6. Nakuha ng Sillag Festigal ang pangalan nito sa sil-lag na nangangahulugang
sinag ng buwan.
____7. Batay kay Samuelson, ang ekonomiks ay isang sangay ng agham panlipunan
D
na natutungkol sa pamamahagi ng iba’t iba ngunit limitadong yaman upang
tugunan ang
E

paparami at walang hanggang hilig ng tao.

____8. Ang tingi, halo-halo at sari-sari ay mga katutubong konsepto ng ekonomiks sa
lipunang Pilipino.
EP

____9. Sa tradisyong Hudeyo-Kristiyano, ang tao ay binubuo ng katawan at kaluluwa

lamang.
____10. Tradisyong Awstronesyano o katutubo ang pinakamatatag at pinakatamang
tradisyon ng paggamot sa Pilipinas.
D

II. PAGPILI NG SAGOT. Piliin ang titik ng tamang sagot.(2 puntos bawat isa)

1. Ano ang pagkakapareho ng buod at abstrak?

A. may iisang talata lamang
B. binubuo ng 200-300 salita
C. nagsusuma ng akademikong sulatin

2. Alin sa mga sumusunod na kurso ang nabibilang sa Humanidades?

A. biolohiya
B. linggwistiks
C. heograpiya

98

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 3. Alin sa mga sumusnod na kurso ang HINDI nabibilang sa Agham Panlipunan?
A. Panitikan
B. Sikolohiya
C. Arkeolohiya

4. Saang mga disiplina nabibilang ang pag-aaral na may pamagat na “Wika,

Astronomiya, Kultura: Kulturang Pilipino sa mga Katawagang Astronomiko”?
A. Agham at Humanidades
B. Agham at Agham Panlipunan
C. Agham Panlipunan at Humanidades

5. “Nais ng pag-aaral na ito na makapag-ambag sa pagpapaunlad ng wikang Filipino

PY
upang lalong mapabilis ang intelektwalisasyon nito.” Anong bahagi ng papel
pananaliksik ang isinasaad sa itaas na hango sa abstrak ni Tereso Tullao, Jr.?
A. Layunin
B. Metodolohiya
c. Kaligiran ng pag-aaral

O
6. Alin sa mga sumusunod ang naglalahad ng konklusyon?
A. Ang pag-aaral ay isang pangunahin o eksploratoryong pag-aaral sa
C
ugnayan ng wika at ang mga tradisyon/pamamaraan ng paggamot o
medisina.
B. Tunay ngang mayaman ang festival bilang pagkukunan ng mahahalagang
impormasyon bilang daluyan ng kultura at identidad ng anumang wika,
D
lahi at kultura.
C. Marapat lamang sundan, hamak man, ang mga katangi-tanging
E

pinasimulan ng mga
Pilipino propesor na gumamit ng wikang Filipino bilang instrumento sa
pagsusuri.
EP

7. Alin sa mga sumusunod ang HINDI kaugnay ng ekonomiks na nakaugat sa

lipunang Pilipino?
A. pagbibigay ng pasa load
B. panonood ng mga telenobela
D

C. pagmamano sa mga nakatatanda

8. Alin sa mga sumusunod ang masasabing may kahulugan sa Sillag Festival bilang
pagkakakilanlan ng La Union?
A. adobo
B. bulalo
C. pinakbet

99

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
9. Ano ang pagkakaiba ng tradisyong katutubo at tradisyong siyentipiko sa
paggagamot?

A. Mga katutubong Pilipino ang manggagamot sa tradisyong katutubo habang

mga prayle naman ang manggagamot sa tradisyong siyentipiko.
B. Sa tradisyong katutubo, ang sakit ay maaring sa katawan, ginhawa at
kaluluwa habang sa tradisyong siyentipiko ang sakit ay sa katawan lamang.
C. Ginagamit ang mga halaman at orasyon sa tradisyong Awstronesyano
bilang gamot habang bakuna lamang ang itinuturing na gamot sa
tradisyong siyentipiko.

10. Ano ang pinatutunayan ng paggamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang disiplinang

PY
pang-akademya?

A. pambansang wika ang wikang Filipino

B. intelektwalisado na ang wikang Filipino
C. marami na ang nakakaunawa ng wikang Filipino

O
II. PAGSULAT NG ABSTRAK. Sumulat ng abstrak na 5-7 pangungusap na
naglalaman ng kaligiran, layunin, metodolohiya, resulta at konklusyon ng pag-
aaral. (30 puntos).
C
Pamantayan sa Pagmamarka
a. Nilalaman- 10 puntos
D
b. Organisasyon- 10 puntos
c. Wika- 10 puntos
E

Direksiyong Historikal ng mga Pag-aaral Panggramar ng mga Wikang Timog

Bisaya Kalakip ang Parsiyal na Anotasyon ng Ilang Sulatin sa Gramatika mula 1960
EP

– 2015Francisco B. Bautista, Jr.

Sa papel na ito, may pagtatangkang ilahad ang direksiyong historikal ng

mga gramatikal na pag-aaral sa mga wikang Timog Bisaya (i.e. Sebwano, Tausug,
Surigaonon, Butuanon) mula sa taong 1900 hanggang kasalukuyan. Gamit ang
D

freymwurk ni Gonzales-Garcia (2011) sa pagkaklasipika ng mga meyjor na trend

sa Filipino/Tagalog, dinalumat ang kalakhan ng mga lawas ng teksto upang
matiyak na ang mga representatibong teksto sa bawat panahon ay maitatampok.

Sa mga wikang nakapaloob sa sangay na pinagaralan, lumalabas na

malaki ang diperensya ng mga sulatin ukol sa Sebwano kumpara sa mga kapatid
nitong wika. Magkagayunman, kahit ang Sebwano ay nakapagtala rin ng mas
kaunting bilang ng pag-aaral kung ihahanay sa mga pangunahing wika sa bansa
base sa imbentaryong isinagawa nina Blake (1920), Asuncion-Landé (1971),
atbp. kung saan ito ay bumubuo lamang sa 1 hanggang 7 porsiyento ng lahat ng
mga nasarbey na sulatin.

100

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Ipinakita ng paglalahad ng progresong historikal na malinaw ang
pagkakasalin-salin ng interes pagdating sa pag-aaral ng wika. Ang naging
direksiyon ay mula sa masidhing kagustuhan ng mga misyonero na ipalaganap
ang Kristiyanismo tungo sa mas akademikong lapit ng mga katutubo at
dayuhang iskolar. Mayroong iba’t ibang motibasyon ang paglalathala ng mga
papel katulad ng pagbuo ng politikal na impluwensiya sa komunidad pangwika
at ng komersiyal nitong halaga lalo na kung ang target na mambabasa ay mga
dayuhang nag-aaral ng katutubong wika.

Upang maging katuwang ng kapwa mananaliksik, isang parsiyal na

anotasyon ng mga piling kontemporaneong sulatin sa gramatika (mula 1960

PY
hanggang kasalukuyan) ang inilakip sa tekstong ito.

Sanggunian: Bautista, Francisc Jr. “Direksiyong Historikal ng mga Pag-aaral

Panggramar ng mga Wikang Timog Bisaya Kalakip ang Parsiyal na Anotasyon ng
Ilang Sulatin sa Gramatika mula 1960 hanggang 2015.” Daluyan: Journal ng

O
Wikang Filipino 21.1 (2015): 7-31.

MGA SAGOT
C
I.
1. Tama
2. Mali
D
3. Tama
4. Tama
E

5. Tama
6. Tama
7. Tama
EP

8. Tama
9. Mali
10. Mali

II
D

1. C
2. B
3. A
4. A
5. A
6. B
7. C
8. C
9. B
10. B

101

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 5

MGA AKADEMIKONG SULATIN SA IBA’T IBANG DISIPLINA

ARALIN 5.1: Akademikong sulatin sa Humanidades

Linggo: 11
Deskripsyon: Pagbasa ng isang akademikong sulatin sa larang o disiplina ng
Humanidades at pagsulat ng abstrak ng nabasang papel-pananaliksik.

I. Tuklasin

PY
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Isulat sa pisara ang salitang Akademya. Ipasagot ang

Itanong sa mga mag-aaral kung anong panimulang

O
mga salita ang maaari nilang iugnay sa pagsusulit.
salitang akademya. Tanggapin ang lahat
ng kasagutan ng mga estudyante.
C
Sabihin sa mga mag-aaral na sa
kabanatang ito, tatalakayin ang iba’t ibang
akademikong sulatin o papel-pananaliksik
D
na nakasulat sa wikang Filipino sa tatlong
disiplina o larangan: Humanidades,
E

Agham Panlipunan at Agham. Ang mga

papel-pananaliksik na ito ay mas nakatuon
sa lipunang Pilipino at nakasulat sa
EP

wikang Filipino. Sabihin na makikita rin

sa bahaging ito na ang wikang Filipino ay
dumadaan na sa yugto ng
intelektwalisasyon. Ang
intelektwalisasyon ay ang paggamit ng
D

wika sa mas matataas na diskurso

partikular sa akademya. Ibig sabihin
nagagamit na rin ang wikang Filipino sa
iba’t ibang disiplina.

102

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Sabihin sa klase na sa araling ito,

magbabasa at magsusuri sila ng isang
akademikong sulatin o papel-pananaliksik
sa larang o disiplina ng Humanidades na
nakasulat sa wikang Filipino.

Ang Humanidades ay mga akademikong

PY
disiplina na nakatutok sa pag-aaral
kaugnay sa wika, panitikan, sining,
linggwistiks, pilosopiya, atbp. Sa pagbasa
at pagsusuri ng mga akademikong sulatin,
inaasahang makakapagsulat ang mga

O
mag-aaral ng isang abstrak.

Talakayin na ang abstrak ay isang uri ng

buod na karaniwang makikita sa unang
C
bahagi ng isang papel-pananaliksik o
akademikong papel na nalathala sa isang
dyornal. Ito ay karaniwang isang pahina
D
lamang at may haba na 200-300 mga
salita. Kailangang lamanin ng abstrak ang
E

mga sumusunod:
1. Kaligiran o background ng pag-aaral 2.
Layunin ng pag-aaral
EP

3. Metodolohiyang ginamit
4. Mga natuklasan/ resulta ng pag-aaral
5. Konklusyon

Itanong sa mga mag-aaral kung

D

naunawaan nila ang kahulugan,

pangunahing katangian at nilalaman ng
abstrak.

Takdang-aralin: Ipabasa sa mga mag-aaral

ang Ang Wika ng Sillag Festival Bilang
Daluyan ng Kultura at Identidad ng mga
Ilokano nina John Amtalao at Jane Lartec

103

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ipanood sa mga mag-aaral ang isang

pagtatanghal sa Sillag Festival sa La
Union. Maaaring ipakita ang unang 2
minuto lang ng bidyong ito mula sa
youtube:
https://www.youtube.com/watch?v=qx
S2V1JvP8U

PY
Itanong sa mga mag-aaral kung ano
ang napansin nila sa mga kasuotan,
kagamitan at galaw ng mga kalahok.
Mga inaasahang sagot:

O
1. makulay na kasuotan
2. masiglang galaw ng katawan
3. gumamit ng mga ilaw sa
pagtatanghal
C
4. may mga katutubong kagamitan
tulad ng banga
5. may krus at dasal sa pag-uumpisa
D
ng pagtatanghal
E

Itanong sa klase kung ano kaya ang

sinisimbulo ng mga gamit, galaw at
kasuotang napanood sa bidyo. Hindi
EP

kailangang sagutin. Sabihin sa mga

mag-aaral na sila ang maghahanap ng
sagot batay sa ginawang pananaliksik
nina John Amtalao at Jane Lartec na
pinamagatang Ang Wika ng Sillag
D

Festival Bilang Daluyan ng Kultura at

Identidad ng mga Ilokan. Huwag
ipabasa sa mga mag-aaral ang unang
pahina ng papel-pananaliksik dahil
nilalaman nito ang abstrak. Magsimula
sa PANIMULA.
Pangkatin ang mga mag-aaral na
binubuo ng 3-4 na estudyante.

Ipasagot ang worksheet na naglalaman

ng sumusunod. Kailangang sagutin

104

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

ang bawat tanong ng isang

pangungusap lamang:

A. Pamagat ng akademikong sulatin/

papel-pananaliksik

B. Bakit isinagawa ng mga

mananaliksik ang pag-aaral?

PY
C. Ano ang kahalagahan ng
pananaliksik?

D. Paano isinagawa ng mga

mananaliksik ang pag-aaral?

O
E. Ano ang Sillag Festival?
C
F. Batay sa pananaliksik, ano-ano ang
winiwika ng Sillag Festival?

E. Batay sa nabuong dayagram ng

D
mga mananaliksik, ipaliwanag ang
relasyon ng Sillag Festival, Kultura at
E

Wika.

Bigyan ng 10-15 minuto ang mga

EP

pangkat. Matapos nito, tumawag ng

isang kinatawan sa bawat pangkat
upang mag-ulat ng kanilang mga
sagot.
D

Ipabasa sa mga mag-aaral ang unang

pahina ng papel-pananaliksik. Sabihin
sa mga mag-aaral na pagkumparahin
ang sagot nila sa ginawang abstrak ng
mga mananaliksik.

Sumahin ang talakayan sa

pamamagitan ng pagbibigay-diin na
ang abstrak ay buod ng papel-
pananaliksik na naglalaman ng
kaligiran, layunin, metodolohiya, mga

105

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

resulta at konklusyon ng pag-aaral.

Takdang-aralin:
Pahanapin ang mga mag-aaral ng
isang artikulo na nakasulat sa wikang
Filipino na saklaw ng disiplina ng
humanidades (wika, panitikan, sining,
linggwistiks, at pilosopiya) na galing
sa mga nalathalang dyornal.

PY
Kailangang basahin ito nang mabuti at
isama rin ang abstrak ng artikulo.

Maaaring sumangguni sa mga

sumusunod na dyornal:

O
1. Humanities Diliman Journal
http://journals.upd.edu.ph/index.php/h
umanitiesdiliman
2. Malay Journal
C
http://ejournals.ph/index.php?journal=
malay
3. Daluyan Journal
D
http://journals.upd.edu.ph/index.php/d
jwf
E

Kung walang akses sa internet o sa

kahit anumang dyornal ang mag-aaral,
EP

maaaring ipabasa ang papel-

pananaliksik na Matagal nang Patay
ang Babae: Bawal sa Panitikang
Bayan
D

IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Balik-aralan ang mga katangian ng

abstrak batay sa mga nakaraang talakayan.

Itanong sa mga mag-aaral kung

nakapaghanap ba sila ng mga papel-

106

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

pananaliksik o artikulo mula sa mga

dyornal. Tumawag ng 2 o 3 mag-aaral
upang ibahagi ang pamagat ng nakuhang
artikulo.

Magpasulat sa isang buong papel ng 200-

300 salitang abstrak.

Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat lagyan

PY
ng pamagat, ilahad ang kaligiran, layunin
ng pag-aaral, metodolohiya, mga
natuklasan/ resulta at
konklusyon ng pag-aaral. Maaaring
gamiting gabay ang abstrak na kasama ng

O
artikulong nahanap.

Umikot sa silid-aralan habang gumagawa

C ng abstrak ang mga mag-aaral upang
magabayan sila. Bigyan ng 20-30 minuto
ang mga mag-aaral upang matapos ang
abstrak.
D
Kapag natapos na ang mag-aaral sa
E

pagsulat, magkakaroon ng pagki-kritik ng

isinulat na abstrak ng kaklase upang mas
mapaganda pa ang papel.
EP

Ilahad sa mga mag-aaral ang magiging

proseso ng worksyap.

1. Ipabasa ang abstrak nang malakas sa

D

nagsulat. Kailangang makinig ng mga

kapangkat upang malaman kung may
kamalian sa gramatika, gamit ng salita at
iba pa.
2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa
pangkat ngunit hindi dapat ang nagsulat
ng abstrak.
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang mga
komento ng mga kapangkat tungkol sa
nabasang abstrak ang mga sumusunod:
a. Malinaw ba ang kaligiran ng pag-aaral?

107

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

b. Nailahad ba ang layunin ng pag-aaral?

c. Natukoy ba ang metodolohiyang
ginamit sa pag-aaral?
d. Natiyak ba ang (mga) kinalabasan ng
pag-aaral?
e. Malinaw ba ang ibinigay na
konklusyon?
f. Kung may bahaging hindi malinaw,
maaari rin itong itanong sa nagsulat na

PY
kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang matapos
ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral na

O
may tatlong miyembro.

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa mga

C mag-aaral na irebisa ang kanilang abstrak
batay sa mga komento ng kanilang
kaklase. Ipapasa ito sa guro sa susunod na
sesyon kasama ang abstrak ng artikulong
D
nahanap at ang mismong artikulo.
E

Kahingian sa sulatin:
1. Lagyan ng pangalan, baitang at
seksyon.
EP

2. 1 pahina na laktaw-laktaw (maaaring

kompyuterisado o sulat kamay)
3. May pamagat, panimula, 1-2
pangungusap tungkol sa kaligiran ng pag-
aaral, 1-2 pangungusap tungkol sa
D

layunin, 1 pangungusap tungkol sa

metodolohiya, 3-4 pangungusap na
naglalahad ng mga natuklasan sa pag-
aaral at 1 pangungusap na nagsasaad ng
konklusyon.

108

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Abstrak (Humanidades)
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw ang
tiyak na tiyak na gaanong paksa at ang
paksa, na paksa, ngunit malinaw ang mga
Pokus at
sinusuportaha hindi mga impormas-
Detalye

PY
n ng mga detalyado ang suportang yon.
detalyadong mga impormasyon.
impormasyon. suportang
impormasyon.
Kawili-wili May May Hindi

O
ang introduksyon, introduksyon, malinaw ang
introduksyon, mahusay na pagtalakay, at introduksyon,
naipakilala pagtalakay, at pagtatapos o pagtalakay sa
nang mahusay may
C konklusyon. paksa, at ang
ang paksa. karampatang pagtatapos o
Mahalaga at pagtatapos o konklusyon.
nauukol sa konklusyon.
D
paksa ang
Organisasyon mga
E

impormasyon
na ibinahagi
sa isang
EP

maayos na
paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
konklusyon.
D

Malinaw ang May May kaunting Hindi

intensyon at intensyon at kalinawan sa malinaw ang
layunin ng layunin ang intensyon at intensyon at
manunulat. manunulat. layunin ng layunin ng
Tinig ng Kapansin- May manunulat. manunulat.
Manunulat pansin ang kaalaman ang Limitado ang
kahusayan ng manunulat sa kaniyang
manunulat sa paksa. kaalaman.
paksa.

109

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado ang

paggamit ng paggamit ng manunulat paggamit sa
mga salita. mga salita ang nais mga salita.
Pagpili ng mga Angkop at bagaman sa sabihin,
angkop na natural at ilang bagaman
salita hindi pilit. pagkakataon walang
ay hindi baryasyon sa
angkop at paggamit ng
natural. mga salita.

PY
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi maayos
pagkakaayos pagkakaayos ng mga ang mga
ng mga salita ng mga salita pangungusap pangungusap
at at na may at hindi
Estruktura,Gr
pangugusap. pangungusap. saysay. maunawaan.
amatika,

O
Walang May kaunting Maraming Lubhang
Bantas,
pagkakamali pagkakamali mga maraming
Pagbabaybay
sa gramatika, sa gramatika, pagkakamali pagkakamali
bantas at
C
bantas at sa gramatika, sa gramatika,
baybay. baybay. bantas at bantas at
baybay. baybay.
E D
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

110

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 ARALIN 5.2: Akademikong sulatin saAgham Panlipunan
Linggo: 12
Deskripsyon: Pagbasa ng mga akademikong sulatin sa larang o disiplina ng agham
panlipunan at pagsulat ng abstrak batay sa nabasang papel-pananaliksik.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang

mas tinatangkilik nila sa mga larawang

PY
ipapakita at bakit.
Magpakita ng mga larawan o magdala ng
mga sumusunod:
1. Isang paketeng shampoo at isang
boteng shampoo

O
2. Prepaid card (PhP 300-500) o pagloload
ng tingi (PhP 1-200)
3. Imitation o pekeng produkto tulad ng
sapatos/damit/bag/relo/ selfon at tunay na
C
produkto (Halimbawa Adidas vs Abidas/
Nike vs Niek)
4. Mais con yelo at halo-halo
D
Sabihin sa klase na sa araling ito,
E

tatalakayin ang isang akademikong sulatin

na kaugnay ng larang o disiplinang
Agham Panlipunan. Ilan sa mga
EP

disiplinang nakapaloob sa Agham

Panlipunan ay ang antropolohiya,
arkeolohiya, ekonomiks, heograpiya,
agham pampulitika, sikolohiya,
sosyolohiya, atbp. Aalamin sa araling ito
D

ang kaugnayan ng mga larawan kanina sa

larang ng ekonomiks.

Ipabasa sa mga mag-aaral ang artikulong

Ekonomiks sa Diwang Pilipino: Halo-
Halo, Tingi-Tingi at Sari-Sari ni Tereso
Tullao, Jr.

111

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ipalabas sa mga mag-aaral ang kopya

ng artikulong Ekonomiks sa Diwang
Pilipino: Halo-Halo, Tingi-Tingi at
Sari-Sari

Ipasagot ang worksheet na naglalaman

ng sumusunod:

PY
A. Pamagat ng akademikong sulatin/
papel-pananaliksik
B. Bakit isinulat ng mananaliksik ang
artikulo?

O
C. Ano ang kahalagahan ng artikulo?
D. Ano ang limang pangunahing
konsepto sa ekonomiks?
C
E. Paano inilarawan ng mananaliksik
ang konsepto ng ekonomiks sa
lipunang Pilipino?
F. Ano-ano ang patunay na inilahad ng
D
mananaliksik sa paglalarawan ng
konsepto ng ekonomiks sa diwang
E

Pilipino?
E. Ano ang naging rekomendasyon ng
mananaliksik sa kanyang artikulo?
EP

Bigyan ng 10-15 minuto ang mga

pangkat. Matapos nito, magtawag ng
tig-iisang kinatawan ng pangkat upang
mag-ulat ng kanilang mga sagot.
D

Matapos ang talakayan, itanong sa mga

mag-aaral kung ano ang kaugnayan ng
mga ipinakitang larawan sa naunang
diskusyon. Mga inaasahang sagot:
1. may kaugnayan sa ekonomiks ang
mga larawan
2. kaugnay ito ng mga konseptong
tingi, sari-sari at hilig na nakapaloob pa
rin sa ekonomiks

112

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Bigyang-diin na ang pag-aaral na

isinasagawa sa akademya ay hindi
nalalayo sa mga pang-araw-araw na
pamumuhay ng mga Pilipino tulad ng
nakita sa Sillag Festival ng
Humanidades at ngayon sa ekonomiks
ng agham panlipunan.

PY
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

O
Balik-aralan ang katangian at nilalaman ng
abstrak. C
Sabihin sa mga mag-aaral na humanap ng
kapareha.

Ipalabas ang abstrak ng Ekonomiks sa

D
Diwang Pilipino: Halo-Halo, Tingi-Tingi at
Sari-Sariat Ang Wika ng Sillag Festival
E

Bilang Daluyan ng Kultura at Identidad ng

mga Ilokano.
EP

Pagkukumparahin ang dalawang tinalakay

na mga artikulo at punan ng sagot:
D

Pagkatapos ng gawain, tumawag ng tig-

isang magkapareha upang ipresenta ang
mga sagot.

113

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Itanong sa mga mag-aaral kung paano

nagkapareho at nagkaiba ang dalawang
artikulo.

Bigyang-diin na ang
abstrak ay pare-pareho sa kahit anong
disiplina at nagkakaiba-iba lamang batay sa
nilalaman ng papel-pananaliksik o artikulo.

PY
Takdang-aralin:
Pahanapin ang mga mag-aaral ng isang
artikulo na nakasulat sa wikang Filipino na
saklaw ng disiplina ng Agham Panlipunan
(antropolohiya, arkeolohiya, ekonomiks,

O
heograpiya, agham pampulitika, sikolohiya,
sosyolohiya, atbp.) na galing sa mga
nalathalang dyornal. Kailangang basahin ito
C
nang mabuti at isama rin ang abstrak ng
artikulo.

Maaaring sumangguni sa mga sumusunod

D
na dyornal:
1. Social Science Diliman Journal
E

http://journals.upd.edu.ph/index.php/socials
ciencediliman/index
2. Philippine Social Science Review Journal
EP

http://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/in
dex
3. Malay Journal
http://ejournals.ph/index.php?journal=malay
4. Daluyan Journal
D

http://journals.upd.edu.ph/index.php/djwf

Kung walang akses sa internet o sa kahit

anumang dyornal, maaaring ipabasa ang
papel-pananaliksik na Ang Pagiging
Deboto Bilang Pakikipagkapwa: Isang
Panimulang Pagsusuri sa mga Liham
Pasasalamat ng mga Deboto

114

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ipalahad sa mag-aaral ang

mga konseptong natutuhan
at naunawaan sa mga
gawain at pagsasanay

IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

PY
Balik-aralan ang mga katangian ng
abstrak batay sa mga nakaraang talakayan.

Itanong sa mga mag-aaral kung

O
nakapaghanap ba sila ng mga papel-
pananaliksik o artikulo mula sa mga
dyornal. Tumawag ng 2 o 3 mag-aaral
C upang ibahagi ang pamagat ng nakuhang
artikulo.
Magpasulat sa isang buong papel ng 200-
300 salitang abstrak.
D

Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat lagyan

E

ng pamagat, ilahad ang kaligiran, layunin

ng pag-aaral, metodolohiya, mga
natuklasan/ resulta at
EP

konklusyon ng pag-aaral. Maaaring

gamiting gabay ang abstrak na kasama ng
artikulong nahanap.

Umikot sa silid-aralan habang gumagawa

D

ng abstrak ang mga mag-aaral upang

magabayan sila. Bigyan ng 20-30 minuto
ang mga mag-aaral upang matapos ang
abstrak.

Kapag natapos na ang mag-aaral sa

pagsulat, magkakaroon ng pagki-kritik ng
isinulat na abstrak ng kaklase upang mas
mapaganda pa ang papel.

Ilahad sa mga mag-aaral ang magiging

115

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

proseso ng worksyap.

1. Ipabasa ang abstrak nang malakas sa

nagsulat. Kailangang makinig ng mga
kapangkat upang malaman kung may
kamalian sa gramatika, gamit ng salita at
iba pa.
2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa
pangkat ngunit hindi dapat ang nagsulat

PY
ng abstrak.
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang mga
komento ng mga kapangkat tungkol sa
nabasang abstrak ang mga sumusunod:
a. Malinaw ba ang kaligiran ng pag-aaral?

O
b. Nailahad ba ang layunin ng pag-aaral?
c. Natukoy ba ang metodolohiyang
ginamit sa pag-aaral?
C d. Natiyak ba ang (mga) kinalabasan ng
pag-aaral?
e. Malinaw ba ang ibinigay na
konklusyon?
D
f. Kung may bahaging hindi malinaw,
maaari rin itong itanong sa nagsulat na
E

kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang matapos
ang lahat ng miyembro ng pangkat.
EP

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral na

may tatlong miyembro bawat pangkat.

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa mga

D

mag-aaral na irebisa ang kanilang abstrak

batay sa mga komento ng kanilang
kaklase. Ipapasa ito sa guro sa susunod na
sesyon kasama ang abstrak ng artikulong
nahanap at ang mismong artikulo.

Kahingian sa sulatin:
1. Lagyan ng pangalan, baitang at
seksyon.
2. 1 pahina na laktaw-laktaw (maaaring
kompyuterisado o sulat kamay)

116

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

3. May pamagat, panimula, 1-2

pangungusap tungkol sa kaligiran ng pag-
aaral, 1-2 pangungusap tungkol sa
layunin, 1 pangungusap tungkol sa
metodolohiya, 3-4 pangungusap na
naglalahad ng mga natuklasan sa pag-
aaral at 1 pangungusap na nagsasaad ng
konklusyon.

PY
O
C
E D
EP
D

117

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Abstrak (Agham Panlipunan)
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw ang
tiyak na tiyak na gaanong paksa at ang
paksa, na paksa, ngunit malinaw ang mga
Pokus at

PY
sinusuportaha hindi mga suportang impormasyon.
Detalye
n ng mga detalyado ang impormasyon.
detalyadong mga suportang
impormasyon. impormasyon.

O
Kahali-halina May May Hindi
ang introduksyon, introduksyon, malinaw ang
introduksyon, mahusay na pagtalakay, at introduksyon,
naipakilala
C
pagtalakay, at pagtatapos o pagtalakay sa
nang mahusay may konklusyon. paksa, at ang
ang paksa. karampatang pagtatapos o
Mahalaga at pagtatapos o konklusyon.
D
nauukol sa konklusyon.
paksa ang
E

Organisasyon mga
impormasyon
na ibinahagi
EP

sa isang
maayos na
paraan.
Mahusay ang
pagtatapos o
D

konklusyon.

Malinaw ang May May kaunting Hindi

intensyon at intensyon at kalinawan sa malinaw ang
layunin ng layunin ang intensyon at intensyon at
manunulat. manunulat. layunin ng layunin ng
Tinig ng
Kapansin- May kaalaman manunulat. manunulat.
Manunulat
pansin ang ang manunulat Limitado ang
kahusayan ng sa paksa. kaniyang
manunulat sa kaalaman.
paksa.

118

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Katangian 10 6 3 1

Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado ang

paggamit ng paggamit ng manunulat ang paggamit sa
mga salita. mga salita nais sabihin, mga salita.
Pagpili ng Angkop at bagaman sa bagaman
mga angkop natural at ilang walang
na salita hindi pilit. pagkakataon baryasyon sa
ay hindi paggamit ng
angkop at mga salita.
natural.

PY
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi maayos
pagkakaayos pagkakaayos ng mga ang mga
ng mga salita ng mga salita pangungusap pangungusap
at at na may at hindi
Estruktura,G
pangugusap. pangungusap. saysay. maunawaan.
ramatika,

O
Walang May kaunting Maraming Lubhang
Bantas,
pagkakamali pagkakamali mga maraming
Pagbabaybay
sa gramatika, sa gramatika, pagkakamali pagkakamali
bantas at
C bantas at sa gramatika, sa gramatika,
baybay. baybay. bantas at bantas at
baybay. baybay.
E D
EP

Mga Komento
at mungkahi
D

119

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
ARALIN 5.3: Akademikong Sulatin sa Agham
Linggo: 13
Deskripsyon: Pagbasa ng mga akademikong sulatin sa larang o disiplina ng afhamat
pagsulat ng abstrak batay sa nabasang papel-pananaliksik.

I. Tuklasin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Magpakita ng iba’t ibang salita at itanong

sa mga mag-aaral kung ano ang

PY
kahulugan nito o di kaya’y magsabi ng
sitwasyon kung kailan ito nagaganap:
1. usog (hindi magandang pakiramdam
kapag may bumating hindi kakilala)
2. kaluluwa (humihiwalay sa katawan

O
kapag namamatay)
3. orasyon (mga dasal o mga inuusal ng
mga albularyo kapag nanggagamot o
nagpapaalis ng sakit)
C
4. apotekaryo (gumagawa ng halamang
gamot o herbalist)
5. bakuna (pagpapaineksyon para
D
maiwasan o magamot ang sakit)
E

Sabihin sa klase na sa araling ito,

tatalakayin ang isang akademikong sulatin
na kaugnay ng larang o disiplinang
EP

Agham. Ilan sa mga disiplinang

nakapaloob sa Agham ay ang biolohiya,
kemistri, pisika, agham pangmundo o
earth science, matematika, agham
pangkompyuter, inhenyeriya, medisina
D

atbp.

Ipabasa sa mga mag-aaral ang artikulong

Paggamot, Medisina, at Wika ni Enrico
Azicate

120

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 II. Linangin

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ipalabas sa mga mag-aaral ang kopya ng

artikulong Paggamot, Medisina, at Wika.

Ipasagot ang worksheet na naglalaman ng

sumusunod:

A. Pamagat ng akademikong sulatin/

PY
papel-pananaliksik

B. Bakit isinagawa ng mga mananaliksik

ang pag-aaral?

O
C. Ano ang kahalagahan ng pananaliksik?

D. Paano isinagawa ng mga mananaliksik

C
ang pag-aaral?

E. Ano-ano ang tradisyon ng paggamot sa

Pilipinas?
D
F. Batay sa pananaliksik, ano ang
E

pagkakaiba ng mga tradisyon ng

paggamot sa Pilipinas?
EP

E. Batay sa mananaliksik, ipaliwanag ang

relasyon wika, kultura at paggamot/
medisina.

Bigyan ng 10-15 minuto ang mga

D

pangkat. Matapos nito, magtawag ng tig-

iisang kinatawan ng pangkat upang mag-
ulat ng kanilang mga sagot.

Bigyang-diin na ang pag-aaral na

isinasagawa sa akademya at pinapaksa sa
akademikong sulatin ay hindi nalalayo sa
mga pang-araw-araw na pamumuhay ng
mga Pilipino tulad ng nakita sa
humanidades at agham panlipunan.

121

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
III. Pagnilayan at Unawain

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Balik-aralan ang katangian at nilalaman

ng abstrak.

Sabihin sa mga mag-aaral na humanap ng

kapareha.

Ipalabas ang abstrak ng kopya ng

PY
Paggamot, Medisina, at Wika ni Enrico
Azicate at Wika, Astronomiya, Kultura:
Kulturang Pilipino sa mga Katawagang
Astronomikoni Dante Ambrosio, at
Paggamot, Medisina, at Wika ni Dante

O
Ambrosio.

Pumili lamang ng isang artikulo at

gagawan ito ng abstrak.
C
E D
EP

Bigyan ng 10-15 minuto para

makapagsulat ng abstrak ang mga mag-
aaral.
D

Pagkatapos ng gawain, tumawag ng tig-

dalawang magkapareha para sa isang
artikulo upang ipresenta ang nabuong
abstrak. Unang babasahin ang tungkol sa
abstrak ng Paggamot, Medisina, at Wika.
Itanong sa mga mag-aaral kung nasabi na
ng dalawang magkapareha ang dapat
lamanin ng abstrak.

Tumawag naman ng tig-dalawang

magkapareha para sa Wika, Astronomiya,

122

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Kultura: Kulturang Pilipino sa mga

Katawagang Astronomiko.
Pagkumparahin ang sagot ng mga
magkapareha at itanong sa klase kung
nasabi na ang dapat lamanin ng abstrak.

Bigyang-diin na ang paggawa ng abstrak

ay hindi lamang nakalimita sa mga papel-
pananaliksik kundi maging sa mga

PY
artikulo na nalathala sa mga libro.

Takdang-aralin:
Pahanapin ang mga mag-aaral ng isang
artikulo na nakasulat sa wikang Filipino

O
na saklaw ng disiplina ng agham
(biolohiya, kemistri, pisika, agham
pangmundo o earth science, matematika,
C
agham pangkompyuter, inhenyeriya,
medisina atbp.)
na galing sa mga nalathalang dyornal.
Kailangang basahin ito nang mabuti at
D
isama rin ang abstrak ng artikulo.
E

Maaaring sumangguni sa mga sumusunod

na dyornal:
1. Social Science Diliman Journal
EP

http://journals.upd.edu.ph/index.php/socia
lsciencediliman/index
2. Humanities Diliman Journal
http://journals.upd.edu.ph/index.php/huma
nitiesdiliman
D

3. Philippine Social Science Review

Journal
http://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/i
ndex
4. Malay Journal
http://ejournals.ph/index.php?journal=mal
ay
5. Daluyan Journal
http://journals.upd.edu.ph/index.php/djwf

Kung walang akses sa internet o sa kahit

123

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

anumang dyornal, maaaring ipabasa ang

hindi ginawan ng abstrak na papel-
pananaliksik .

Ipalahad sa mag-aaral ang mga konsepto

na dapat naintindihan at naunawaan.

IV. Ilapat

PY
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Balik-aralan ang mga katangian ng

O
abstrak batay sa mga nakaraang talakayan.

Itanong sa mga mag-aaral kung

C nakapaghanap ba sila ng mga papel-
pananaliksik o artikulo mula sa mga
dyornal. Tumawag ng 2 o 3 mag-aaral
D
upang ibahagi ang pamagat ng nakuhang
artikulo.
Magpasulat sa isang buong papel ng 200-
E

300 salitang abstrak.

Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat lagyan

EP

ng pamagat, ilahad ang kaligiran, layunin

ng pag-aaral, metodolohiya, mga
natuklasan/ resulta at
konklusyon ng pag-aaral. Maaaring
gamiting gabay ang abstrak na kasama ng
D

artikulong nahanap.

Umikot sa silid-aralan habang gumagawa

ng abstrak ang mga mag-aaral upang
magabayan sila. Bigyan ng 20-30 minuto
ang mga mag-aaral upang matapos ang
abstrak.

Kapag natapos na ang mag-aaral sa

pagsulat, magkakaroon ng pagki-kritik ng
isinulat na abstrak ng kaklase upang mas

124

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

mapaganda pa ang papel.

Ilahad sa mga mag-aaral ang magiging

proseso ng worksyap.

1. Ipabasa ang abstrak nang malakas sa

nagsulat. Kailangang makinig ng mga
kapangkat upang malaman kung may
kamalian sa gramatika, gamit ng salita at

PY
iba pa.
2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa
pangkat ngunit hindi dapat ang nagsulat
ng abstrak.
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang mga

O
komento ng mga kapangkat tungkol sa
nabasang abstrak ang mga sumusunod:
a. Malinaw ba ang kaligiran ng pag-aaral?
C b. Nailahad ba ang layunin ng pag-aaral?
c. Natukoy ba ang metodolohiyang
ginamit sa pag-aaral?
d. Natiyak ba ang (mga) kinalabasan ng
D
pag-aaral?
e. Malinaw ba ang ibinigay na
E

konklusyon?
f. Kung may bahaging hindi malinaw,
maaari rin itong itanong sa nagsulat na
EP

kaklase.
4. Ulitin ang proseso hanggang matapos
ang lahat ng miyembro ng pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral na

D

may tatlong miyembro bawat pangkat.

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa mga

mag-aaral na irebisa ang kanilang abstrak
batay sa mga komento ng kanilang
kaklase. Ipapasa ito sa guro sa susunod na
sesyon kasama ang abstrak ng artikulong
nahanap at ang mismong artikulo.

Kahingian sa sulatin:
1. Lagyan ng pangalan, baitang at

125

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

seksyon.
2. 1 pahina na laktaw-laktaw (maaaring
kompyuterisado o sulat kamay)
3. May pamagat, panimula, 1-2
pangungusap tungkol sa kaligiran ng pag-
aaral, 1-2 pangungusap tungkol sa
layunin, 1 pangungusap tungkol sa
metodolohiya, 3-4 pangungusap na
naglalahad ng mga natuklasan sa pag-

PY
aaral at 1 pangungusap na nagsasaad ng
konklusyon.
Ipasagot ang panghuling pagsusulit.

O
C
E D
EP
D

126

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Pagsulat
Gawain sa Pagsulat: Abstrak (Agham)
Pangalan ng mag-aaral: _____________________________________________

Katangian 10 6 3 1

May isang May isang May isang Hindi

malinaw at malinaw at paksa. Hindi malinaw
tiyak na tiyak na gaanong ang paksa
paksa, na paksa, ngunit malinaw ang at ang mga

PY
sinusuportaha hindi mga impormasy
Pokus at Detalye
n ng mga detalyado suportang on.
detalyadong ang mga impormasyo
impormasyon suportang n.
. impormasyo

O
n.
Kawili-wili May May Hindi
ang introduksyon introduksyon malinaw
C
introduksyon, , mahusay na , pagtalakay, ang
naipakilala pagtalakay, at pagtatapos introduksyo
nang at may o n,
mahusay ang karampatang konklusyon. pagtalakay
D
paksa. pagtatapos o sa paksa, at
Mahalaga at konklusyon. ang
E

nauukol sa pagtatapos
Organisasyon paksa ang o
mga konklusyon
EP

impormasyon .
na ibinahagi
sa isang
maayos na
paraan.
D

Mahusay ang
pagtatapos o
konklusyon.
Malinaw ang May May Hindi
intensyon at intensyon at kaunting malinaw
layunin ng layunin ang kalinawan sa ang
manunulat. manunulat. intensyon at intensyon at
Tinig ng Manunulat
Kapansin- May layunin ng layunin ng
pansin ang kaalaman manunulat. manunulat.
kahusayan ng ang Limitado
manunulat sa manunulat sa ang

127

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 paksa. paksa. kaniyang
kaalaman.
Malinaw ang
Malinaw ang Nasasabi ng Limitado
paggamit ng
paggamit ng manunulat ang
mga salita.
mga salita ang nais paggamit sa
Angkop at
bagaman sa sabihin, mga salita.
Pagpili ng mga
natural at
ilang bagaman
angkop na salita
hindi pilit.
pagkakataon walang
ay hindi baryasyon sa
angkop at paggamit ng
natural. mga salita.
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa Hindi

PY
pagkakaayos pagkakaayos ng mga maayos ang
ng mga salita ng mga salita pangungusap mga
at at na may pangungusa
pangugusap. pangungusap saysay. p at hindi
Estruktura,Gramatik Walang . May Maraming maunawaan

O
a, Bantas, pagkakamali kaunting mga . Lubhang
Pagbabaybay sa gramatika, pagkakamali pagkakamali maraming
bantas at sa gramatika, sa gramatika, pagkakamal
baybay. bantas at
C bantas at i sa
baybay. baybay. gramatika,
bantas at
baybay.
E D
EP

Mga Komento at
mungkahi
D

128

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 KABANATA 5
PANGHULING PAGSUSULIT

I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)

____1. Ang abstrak ay buod ng papel-pananaliksik na naglalaman ng kaligiran,

layunin, metodolohiya, resulta at konklusyon ng pag-aaral.
____2. Maaaring hindi na isama sa abstrak ang konklusyon dahil makikita na ito sa
mismong papel-pananaliksik.
____3. Layunin ang pinakamahalagang bahagi ng papel-pananaliksik kaya ito ang

PY
dapat mauna sa pagsulat ng abstrak.
____4. Ginagamit na ang wikang Filipino sa mga akademikong sulatin sa
humanidades, agham panlipunan at agham kaya masasabing ito ay isang
intelektwal na wika.
____5. Batay sa mga mananaliksik, ang Sillag Festival ay maikukumpara sa isang

O
sinag na kakikitaan ng kultura at identidad ng mga Ilokano.
____6. Nakuha ng Sillag Festigal ang pangalan nito sa sil-lag na nangangahulugang
sinag ng buwan.
C
____7. Batay kay Samuelson, ang ekonomiks ay isang sangay ng agham panlipunan
na natutungkol sa pamamahagi ng iba’t iba ngunit limitadong yaman upang
tugunan ang paparami at walang hanggang hilig ng tao.
____8. Ang tingi, halo-halo at sari-sari ay mga katutubong konsepto ng ekonomiks sa
D
lipunang Pilipino.
____9. Sa tradisyong Hudeyo-Kristiyano, ang tao ay binubuo ng katawan at kaluluwa
E

lamang.
____10. Tradisyong Awstronesyano o katutubo ang pinakamatatag at pinakatamang
tradisyon ng paggamot sa Pilipinas.
EP

II. PAGPILI NG SAGOT. Piliin ang titik ng tamang sagot.(2 puntos bawat isa)

1. Ano ang pagkakapareho ng buod at abstrak?

D

A. may iisang talata lamang

B. binubuo ng 200-300 salita
C. nagsusuma ng akademikong sulatin

2. Alin sa mga sumusunod na kurso ang nabibilang sa Humanidades?

A. biolohiya
B. heograpiya
C. linggwistiks

129

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
3. Alin sa mga sumusnod na kurso ang HINDI nabibilang sa Agham Panlipunan?

A. panitikan
B. sikolohiya
C. arkeolohiya

4. Saang mga disiplina nabibilang ang pag-aaral na may pamagat na “Wika,

Astronomiya, Kultura: Kulturang Pilipino sa mga Katawagang Astronomiko”?

A. agham at humanidades
B. agham at agham panlipunan
C. agham panlipunan at humanidades

PY
5. “Nais ng pag-aaral na ito na makapag-ambag sa pagpapaunlad ng wikang Filipino
upang lalong mapabilis ang intelektwalisasyon nito.” Anong bahagi ng papel
pananaliksik ang isinaad sa itaas na hango sa abstrak ni Tereso Tullao, Jr.?

O
A. layunin
B. metodolohiya
c. kaligiran ng pag-aaral

6. Alin sa mga sumusunod ang naglalahad ng konklusyon?

C
A. Ang pag-aaral ay isang pangunahin o eksploratoryong pag-aaral sa
D
ugnayan ng wika at ang mga tradisyon/pamamaraan ng paggamot o
medisina.
E

B. Tunay ngang mayaman ang festival bilang pagkukunan ng mahahalagang

impormasyon bilang daluyan ng kultura at identidad ng anumang wika,
lahi at kultura.
EP

C. Marapat lamang na sundan, hamak man, ang mga katangi-tanging

pinasimulan ng mga Pilipinong propesor na gumamit ng wikang Filipino
bilang instrumento sa pagsusuri.

7. Alin sa mga sumusunod ang HINDI kaugnay ng ekonomiks na nakaugat sa

D

lipunang Pilipino?

A. pagbibigay ng pasa load

B. panonood ng mga telenobela
C. pagmamano sa mga nakatatanda

8. Alin sa mga sumusunod ang masasabing may kahulugan saSillag Festival bilang
pagkakakilanlan ng La Union?

A. adobo
B. bulalo

130

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 C. pinakbet
9. Ano ang pagkakaiba ng tradisyong katutubo at tradisyong siyentipiko sa
paggagamot?

A. Mga katutubong Pilipino ang manggagamot sa tradisyong katutubo habang

mga prayle naman ang manggagamot sa tradisyong siyentipiko.
B. Sa tradisyong katutubo, ang sakit ay maaring sa katawan, ginhawa at
kaluluwa habang sa tradisyong siyentipiko ang sakit ay sa katawan
lamang.
C. Ginagamit ang mga halaman at orasyon sa tradisyong Awstronesyano
bilang gamot habang bakuna lamang ang itinuturing na gamot sa
tradisyong siyentipiko.

PY
10. Ano ang pinatutunayan ng paggamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang disiplinang
pang-akademya?

A. pambansang wika ang wikang Filipino

O
B. intelektwalisado na ang wikang Filipino
C. marami na ang nakakaunawa ng wikang Filipino
C
II. PAGSULAT NG ABSTRAK. Sumulat ng abstrak na binubuo ng 5-7
pangungusap na naglalaman ng kaligiran, layunin, metodolohiya, resulta at
konklusyon ng pag-aaral. (30 puntos).
D
Pamantayan sa Paggrado
a. Nilalaman- 10 puntos
E

b. Organisasyon- 10 puntos
c. Wika- 10 puntos
EP

Direksiyong Historikal ng mga Pag-aaral Panggramar ng mga Wikang Timog Bisaya

Kalakip ang Parsiyal na Anotasyon ng Ilang Sulatin sa Gramatika mula 1960 –
2015Francisco B. Bautista, Jr.

Sa papel na ito, may pagtatangkang ilahad ang direksiyong historikal ng

D

mga gramatikal na pag-aaral sa mga wikang Timog Bisaya (i.e. Sebwano, Tausug,
Surigaonon, Butuanon) mula sa taong 1900 hanggang kasalukuyan. Gamit ang
freymwurk ni Gonzales-Garcia (2011) sa pagkaklasipika ng mga meyjor na trend
sa Filipino/Tagalog, dinalumat ang kalakhan ng mga lawas ng teksto upang
matiyak na ang mga representatibong teksto sa bawat panahon ay maitatampok.

Sa mga wikang nakapaloob sa sangay na pinagaralan, lumalabas na

malaki ang diperensya ng mga sulatin ukol sa Sebwano kumpara sa mga kapatid
nitong wika. Magkagayunman, kahit ang Sebwano ay nakapagtala rin ng mas
kaunting bilang ng pag-aaral kung ihahanay sa mga pangunahing wika sa bansa
base sa imbentaryong isinagawa nina Blake (1920), Asuncion-Landé (1971),

131

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
atbp. kung saan ito ay bumubuo lamang sa 1 hanggang 7 porsiyento ng lahat ng
mga nasarbey na sulatin.

Ipinakita ng paglalahad ng progresong historikal na malinaw ang

pagkakasalin-salin ng interes pagdating sa pag-aaral ng wika. Ang naging
direksiyon ay mula sa masidhing kagustuhan ng mga misyonero na ipalaganap
ang Kristiyanismo tungo sa mas akademikong lapit ng mga katutubo at
dayuhang iskolar. Mayroong iba’t ibang motibasyon ang paglalathala ng mga
papel katulad ng pagbuo ng politikal na impluwensiya sa komunidad pangwika
at ng komersiyal nitong halaga lalo na kung ang target na mambabasa ay mga
dayuhang nag-aaral ng katutubong wika.

PY
Upang maging katuwang ng kapwa mananaliksik, isang parsiyal na
anotasyon ng mga piling kontemporaneong sulatin sa gramatika (mula 1960
hanggang kasalukuyan) ang inilakip sa tekstong ito.

Sanggunian: Bautista, Francisc Jr. “Direksiyong Historikal ng mga Pag-aaral

O
Panggramar ng mga Wikang Timog Bisaya Kalakip ang Parsiyal na Anotasyon ng
Ilang Sulatin sa Gramatika mula 1960 hanggang 2015.” Daluyan: Journal ng
Wikang Filipino 21.1 (2015): 7-31.
C
E D
EP
D

132

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 MGA SAGOT
I. 1.Tama
2. Mali
3. Tama
4. Tama
5. Tama
6. Tama
7. Tama
8. Tama
9. Mali
10. Mali

PY
II. 1. C
2. C
3. A
4. A

O
5. A
6. B
7. C
8. C
9. B
C
10. B
E D
EP
D

133

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 PAGGAWA NG PORTFOLIO

Linggo: 19 at 20
Deskripsyon: Pagtitipon ng iba’t ibang akademikong sulatin ng mag-aaral sa isang
portofolio at pagsulat ng bionote o tala tungkol sa awtor.

I. Tuklasin
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Magpaikot sa mga mag-aaral ng mga

portfolio na naglalaman ng iba’t ibang

PY
akademikong sulatin.

Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang

napansin nila sa mga portfolio. Tanggapin
ang lahat ng sagot.

II. Linangin

O
C
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
D
Sabihin sa mga mag-aaral na tapos na ang
talakayan sa iba’t ibang mga akademikong
E

sulatin. Kailangang tipunin ang mga

sulating ito sa isang portfolio.
EP

Ang mga bahagi ng portfolio ay ang mga

sumusunod:
1. Bionote o Tala tungkol sa awtor
2. Talaan ng Nilalaman
3. Buod
D

4. Balangkas
5. Katitikan
6. Talumpati
7. Posisyong Papel
8. Lakbay-sanaysay
9. Replektibong sanaysay
10. Abstrak 1 (Humanidades)
11. Abstrak 2 (Agham Panlipunan)
12. Abstrak 3 (Agham)

Sabihin sa mga mag-aaral na natalakay na

134

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

ang lahat ng mga uri ng akademikong

pagsulat maliban sa isa, ang bionote o tala
tungkol sa awtor.

Ipaliwanag na ang bionote o tala tungkol

sa awtor ay maikling pagpapakilala sa
manunulat. Nilalaman nito ang
kapanganakan, karaniwan itong nasa
ikatlong panauhan. Naglalaman ng

PY
mahahalagang tala tungkol sa pinag-
aralan ng manunulat, mga karangalang
natamo at mga interes sa buhay o pag-
aaral. Hindi ito lumalampas sa isang
pahina.

III. Pagnilayan at Unawain

O
C
Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto
D
Ipakuha ang kopya ng bionote o tala
tungkol sa awtor na sina Bienvenido
E

Lumbera at Virgilio Almario.

Sabihin sa mga mag-aaral na humanap

EP

ng kapareha at suriin kung ano-ano ang

nilalaman ng dalawang bionote.

Batay sa nilalaman, sumulat ng sariling

bionote. Isusulat ito sa isang buong
D

papel at isasama sa portfolio. Maaari

din itong kompyuterisado at hindi
lalagpas ng isang pahina. Hindi na
kailangan ikritik ito. Maaari itong
ipauwi sa mag-aaral kung hindi
natapos.

Takdang-aralin: Magdala ng mga

kagamitan para sa portfolio (maaaring
lumang magasin o folder, pandikit at
gunting)

135

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
IV. Ilapat

Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang

Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

Ibalik sa mga mag-aaral ang mga

akademikong sulatin na isinulat sa
isang buong semestre.

Sabihin sa mga mag-aaral na tingnan

ang komento ng mga guro ukol sa
isinulat na akademikong sulatin.

PY
Maaari nilang irebisa ang mga
akademikong sulatin batay sa
komento ng guro.

Tipunin ang mga sulatin sa isang

O
portfolio. Sabihin sa mga mag-aaral
na maging malikhain sa paggawa ng
portfolio at dapat ito ay kaaya-aya sa
C paningin ng babasa.
Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat
ang pagkakasunod-sunod nito ay:
1. Bionote o Tala tungkol sa awtor
D
2. Talaan ng Nilalaman
3. Buod
E

4. Balangkas
5. Katitikan
6. Talumpati
EP

7. Posisyong Papel
8. Lakbay-sanaysay
9. Replektibong sanaysay
10. Abstrak 1 (Humanidades)
11. Abstrak 2 (Agham Panlipunan)
D

12. Abstrak 3 (Agham)

Umikot sa silid-aralan habang

gumagawa ng portfolio ang mga
mag-aaral upang magabayan sila.
Bigyan ng 20-30 minuto ang mga
mag-aaral upang matapos ang
portfolio.

Kapag natapos na ang mag-aaral sa

paggawa ng portfolio, magkakaroon

136

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

ng pagki-kritik ng portfolio ang

kaklase upang mas mapaganda ito.

Ilahad sa mga mag-aaral ang

magiging proseso ng worksyap.

1. Ipakita ang portfolio sa mga

kaklase.
2. Pumili ng isang tagapagpadaloy sa

PY
pangkat ngunit hindi dapat ang
gumawa ng portfolio.
3. Itatanong ng tagapagdaloy ang
mga komento ng mga kapangkat
tungkol sa portfolio:

O
a. Maayos ba ang pagkakasunod-
sunod ng nilalaman?
b. Narebisa ba ang nilalaman batay sa
C komento ng guro?
c. Naging malikhain ba ang ginawang
portfolio?
d. Kaaya-aya ba para sa mambabasa
D
ang kabuuang hitsura ng portfolio?
e. Kung may iba pang komento,
E

maaari rin itong sabihin sa gumawa

ng portfolio.
4. Ulitin ang proseso hanggang
EP

matapos ang lahat ng miyembro ng

pangkat.

Hatiin sa pangkat ang mga mag-aaral

na may tatlong miyembro bawat
D

pangkat.

Pagkatapos ng worksyap, sabihin sa

mga mag-aaral na ayusin ang
kanilang portfolio batay sa mga
komento ng kanilang kaklase.
Ipapasa ito sa guro sa susunod na
sesyon.

Kahingian sa portfolio:
1. Malikhain

137

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Pamantayang Pamantayan sa Mga Kasanayang
Pangnilalaman Pagganap Pampagkatuto

2. Kumpleto ang nilalaman (Bionote

o Tala tungkol sa manunulat, Talaan
ng Nilalaman, Buod, Balangkas,
Katitikan, Talumpati, Posisyong
Papel, Lakbay-sanaysay,
Replektibong sanaysay, Abstrak 1
(Humanidades), Abstrak 2 (Agham
Panlipunan), Abstrak 3 (Agham))
3. Narebisa batay sa mga komento ng

PY
guro at kaklase.

Kolektahin ang portfolio ng mga

mag-aaral.

O
C
E D
EP
D

138

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.
 Gabay sa Pagmamarka ng Porftolio
10 8 6 4
NILALA-  Mahusay at  Epektibong  Maayos na  May
MAN epektibong nailalahad ang nailalahad ang kakulangan
nailalahad ang mga ideya mga ideya sa mga ideya
(Daloy ng mga ideya  Nasunod ang  Nasunod ang  Hindi
ideya at  Nasunod ang karamihan ng ilan sa mga nasunod ang
pagrerebisa sa lahat ng mga mga mungkahing mga
iba’t ibang uri mungkahing mungkahing rebisyon mungkahing
ng rebisyon rebisyon rebisyon
akademikong
sulatin)

PY
ORGANI-  Lohikal at  Masinop ang  May  Hindi
SASYON masinop ang pagkakaayos pagtatangkan naisaayos
pagkakaayos sa iba’t ibang g maging nang mabuti

O
(pagkakasuno sa iba’t ibang akademikong masinop sa ang iba’t
d-sunod at akademikong sulatin pagkakaayos ibang
elementong sulatin sa iba’t ibang akademikong
nag-uugnay sa  May malinaw  May
C akademikong sulatin
akademikong na elementong sulatin  Walang
sulatin ) elementong nag-uugnay sa  May pagkakaugna
nag-uugnay sa iba’t ibang pagtatangkan y-ugnay ang
D
iba’t ibang akademikong g maglagay iba’t ibang
akademikong sulatin ng akademikong
E

sulatin elementong sulatin

 Kumpleto ang  Kumpleto ang nag-uugnay sa  Hindi
lahat ng lahat ng iba’t ibang kumpleto
EP

akademikong akademikong akademikong ang mga

sulatin sulatin sulatin akademikong
 Kumpleto ang sulatin
lahat ng
akademikong
D

sulatin
MALIK-  Kaaya-ayang  Malikhaing  May  Hindi naging
HAIN at malikhaing naipresenta pagtatakang kaayaya at
naipresenta ang mga maging malikhain sa
(kabuuang ang mga akademikong malikhain sa pagpepresent
anyo ng akademikong sulatin pagpepresenta a ng mga
portfolio) sulatin ng mga akademikong
akademikong sulatin
sulatin

139

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2016.