การประยุกต์เกี่ยวกับอัตราส่วนและร้อยละ

อัตราส่วน
อัตราส่วน a : b หรือ a / b เป็นการเปรียบเทียบปริมาณ a และ ปริมาณ b ซึ่งอาจมีหน่วยเดียวกันหรือต่างหน่วย
กัน
ร้อยละ
ร้อยละ หรือ เปอร์เซ็นต์ เป็นอัตราส่วนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณใดปริมาณหนึ่งกับ 100
อัตราส่วน
อัตราส่วน a : b หรือ a / b เป็นการเปรียบเทียบปริมาณ a และ ปริมาณ b ซึ่งอาจมีหน่วยเดียวกันหรือต่างหน่วย
กัน ตัวอย่างเช่น

อัตราส่วนของพื้นที่ผิวโลกส่วนที่เป็นน้้าต่อพื้นที่ผิวโลกส่วนที่เป็นดิน เป็น 7 : 3
อัตราส่วนของจ้านวนห้องเรียนเป็นห้องต่อจ้านวนนักเรียนเป็นคน เป็น 35 : 1,400

ประโยคที่แสดงการเท่ากันของอัตราส่วนสองอัตราส่วน เรียกว่า สัดส่วน เช่น

13 / 15 = 26 / 30

การหาจ้านวนใดจ้านวนหนึ่งในสัดส่วน อาจใช้การคูณไขว้ ดังนี้

ส้าหรับอัตราส่วน a / b และ c / d
ถ้า a / b = c / d แล้ว a × b = b × c

ในการน้าสัดส่วนไปใช้เพื่อแก้โจทย์ปัญหาหรือแก้ปัญหาในสถานการณ์ต่างๆ บางครั้งจ้าเป็นต้องหาค่าของตัวแปรที่
อยู่ในสัดส่วนนั้น ดังตัวอย่าง
ตัวอย่าง จงหาค่าของ x ในสัดส่วน x / 7 = 24 / 56
วิธีทา
เนื่องจาก x / 7 = 24 / 56
จากผลคูณไขว้
จะได้ x × 56 = 7 × 24
x = (7 × 24) / 56
ดังนั้น x = 3
นั่นคือ ค่าของ x เป็น 3

ร้อยละ

ร้อยละ หรือ เปอร์เซ็นต์ เป็นอัตราส่วนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณใดปริมาณหนึ่งกับ 100 เช่น

ร้อยละ 25 หรือ 25% หรือ เท่ากับ 25 : 100 หรือ 25 / 100
ร้อยละ 230 หรือ 230% หรือ เท่ากับ 230 : 100 หรือ 230 / 100
ในทางกลับกัน เราสามารถเขียนอัตราส่วนให้อยู่ในรูปร้อยละ เช่น
3 : 8 = 3 / 8 = (3 × 12.5) / (8 × 12.5) = 37.5 / 100 = 37.5%
1.75 : 2.5 = 1.75 / 2.5 = (1.75 × 40) / (2.5 × 40) = 70 / 100 = 70%

เมื่อกล่าวถึงร้อยละ เราควรระบุว่าเป็นร้อยละของจ้านวนใด เพราะร้อยละที่เท่ากันของจ้านวนที่ต่างกัน จะมีค่าไม่

เท่ากัน เช่น
ร้อยละ 5 ของ 200 เท่ากับ (5 / 100) × 200 = 10
ร้อยละ 5 ของ 300 เท่ากับ (5 / 100 ) × 300 = 15

ในทางกลับกัน เมื่อก้าหนดร้อยละที่ไม่เท่ากันของจ้านวนที่ต่างกัน อาจมีค่าเท่ากันได้ เช่น

ร้อยละ 8 ของ 200 เท่ากับ (8 / 100) × 200 = 16
ร้อยละ 10 ของ 160 เท่ากับ (10 / 100) × 160 = 16
โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับร้อยละ จะเป็นข้อความที่มีความหมายใน 3 ลักษณะ ดังตัวอย่าง
1. ร้อยละ 8 ของ 60 เท่ากับเท่าไร ซึ่งหาค้าตอบได้โดยใช้สัดส่วน
x / 60 = 8 / 100 เมื่อ x เป็นร้อยละ 8 ของ 60
2. 8 เป็น 25% ของจ้านวนใด ซึ่งหาค้าตอบได้โดยใช้สัดส่วน
8 / x = 25 / 100 เมื่อ 8 เป็นร้อยละ x ของ 32
3. 8 เป็น 25% ของจ้านวนใด ซึ่งหาค้าตอบได้โดยใช้สัดส่วน
8 / x = 25 / 100 เมื่อ 8 เป็น 25% ของ x

ตัวอย่าง หนูหน่อยน้าน้้าส้มแท้ 100% ที่มีปริมาตร 700 ลูกบาศก์เซนติเมตร มาท้าให้เจือจางเป็น 28% โดยเติม

น้้าดื่มที่มีปริมาตรสุทธิขวดละ 600 มิลลิลิตรลงไป จงหาว่าต้องเติมน้้าดื่มกี่ขวด

วิธีทา
ให้ เติมน้้าดื่ม x ขวด
จะได้ น้้าที่เติมเป็นปริมาตร 600x ลูกบาศก์เซนติเมตร
มีส้มชนิด 100% อยู่ 700 ลูกบาศก์เซนติเมตร
น้้าส้มเจือจาง 28% หมายความว่า
ใน 100 ส่วน มีน้าส้มแท้ 28 ส่วน มีน้า 72 ส่วน โดยปริมาตร
เขียนสัดส่วนได้ดงั นี้ 28 / 72 = 700 / 600x
จะได้ 28 × 600x = 72 × 700
600x = (72 × 700) / (28 × 600)
x=3
นั่นคือ ต้องเติมน้้าดื่ม 3 ขวด