ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016  ΤΕΥΧΟΣ 01

 Περιεχόμενα

Σημείωμα της έκδοσης..............................................................................................................................................................................3

Τα νέα του Μουσείου.................................................................................................................................................................................4
Έγραψαν για μας.............................................................................................................................................................................................5
Τα εκπαιδευτικά μας Προγράμματα........................................................................................................................................ 6-7
Μουσειακά Παραλειπόμενα................................................................................................................................................................8
IAN Πρόγραμμα δράσεων του Μουσείου για το 2015-2016.......................................................................................9
ΦΕΒ Από τα διοράματα του Μουσείου.............................................................................................................................................. 10
ΜΑΡ Τα ζώα του Μουσείου............................................................................................................................................................................ 11
Tα μανιτάρια του Μουσείου μας.................................................................................................................................................. 12
2016 Μανιταροφιλία και Μανιταρογνωσία στην Ελλάδα................................................................................................... 13
Νέες Πανελλήνιες έντυπες καταγραφές μανιταριών...................................................................................... 14-16
Μανιταρο-συνταγές................................................................................................................................................................................. 17
Βιβλιοπαρουσιάσεις................................................................................................................................................................................ 18
Δράσεις Μουσείων.................................................................................................................................................................................. 19
Η σελίδα της WWF Ελλάς................................................................................................................................................................ 20
Η σελίδα της ANIMA - Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής.............................. 21
Η σελίδα της Δράσης για την Άγρια Ζωή.......................................................................................................................... 22
Η σελίδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.................................................................................................... 23
Η σελίδα της Καλλιστώ - Περιβαλλοντική οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση.............. 24
Η σελίδα του Φορέα Διαχείρισης Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου........................................ 25
Σχολικό βήμα.................................................................................................................................................................................................. 26
Αρθρογραφία....................................................................................................................................................................................... 27-29
Αφιέρωμα στα Μοναστήρια των Μετεώρων.................................................................................................................... 30

Εκδότης: Επιμέλεια Εξωφύλλου:

Μουσείο Φυσικής Ιστορία Μετεώρων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
& Μουσείο Μανιταριών Μετεώρων & Μουσείο Μανιταριών
Ιστορία εξωφύλλου:
Συντακτική Oμάδα:
Κωνσταντινίδης Γιώργος Λεπτομέρεια από το «Μονοπάτι των μανι-
Λεγάκης Αναστάσιος ταριών» του Μουσείου
Λιέας Νίκος
Πάλλα Βίκυ
Παραλικίδης Νίκος

Υπεύθυνη Περιοδικού:
Βίκυ Πάλλα

Δημιουργικό - Eκτύπωση:
Λυχνία Α.Ε.
Ανδραβίδας 7, 13671 Χαμόμηλο Αχαρνών
Τ. 210 3410436, F. 210 3425967
lyhnia.com • info@lyhnia.com

01ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ
ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ &
ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ
 Νίκος Πάλλας
Διευθυντής του Μουσείου

Το Μουσείο είναι σχετικά νέο. Έχει μόλις ένα χρόνο ζωής. Στο διάστημα αυτό μας
επισκέφθηκαν χιλιάδες άτομα και τα σχόλια που έχουμε δεχθεί είναι εξαιρετικά.
Σημείωμα της
Είμαστε πραγματικά περήφανοι, γιατί αυτό που έχουμε δημιουργήσει δέχεται έκδοσης
καθημερινά ιδιαίτερα θετικές κριτικές, που αποτυπώνονται με σαφήνεια στο
βιβλίο εντυπώσεων του Μουσείου, αλλά και στις σελίδες μας στα social media.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι έχουν ασχοληθεί, με ιδιαίτερα θετικό τρόπο, παρά
τη μικρή μας ηλικία, η μεγάλη πλειοψηφία των ΜΜΕ της χώρας.
Αυτή η αντιμετώπιση ασφαλώς μας χαροποιεί, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει το βάρος
των ευθυνών μας, απέναντι σε ένα κοινό απαιτητικό και ευαισθητοποιημένο σε
θέματα περιβάλλοντος.
Αυτό, το βάρος της ευθύνης, μας οδηγεί στην αποφυγή της στατικότητας. Μέσα
από τη δημιουργία γεγονότων, επιθυμούμε να ενισχύσουμε αποφασιστικά την
επαφή του ανθρώπου με τη φύση, αλλά και την ευαισθητοποίησή του, σε σχέση 3
με το περιβάλλον.
Η αντίληψη αυτή, μας οδήγησε στην έκδοση που έχετε μπροστά σας.
Ο στόχος μας δεν είναι απλά και μόνον η ενημέρωση για τις δράσεις του Μου-
σείου ή η ανάδειξη των εκθεμάτων του.
Στόχος μας είναι να δώσουμε βήμα και σε άλλους. Να ενώσουμε δυνάμεις απέ-
ναντι σε προβλήματα και στόχους. Να αναπτύξουμε το διάλογο.
Για αυτό:
• Δίνουμε βήμα σε επιστήμονες, που με το κύρος και τον ακαδημαϊκό τους
λόγο, εμβαθύνουν τη γνώση.
• Δίνουμε βήμα σε περιβαλλοντικές οργανώσεις για να αναδείξουμε το τεράστιο
έργο τους.
• Δίνουμε βήμα στους Μανιταρόφιλους, που τα τελευταία χρόνια μας κατα-
πλήσουν με τις δράσεις τους.
• Δίνουμε βήμα στους Φίλους του Μουσείου, για να καταθέσουν τις εμπειρίες
και τις απόψεις τους.
• Δίνουμε βήμα στους μαθητές και τα σχολεία, για να αναδείξουν τις περιβαλ-
λοντικές τους δράσεις.
• Παρέχουμε χώρο σε παρουσίασεις βιβλίου σχετικά με τη φύση.
• Αναδεικνύουμε, τέλος, δραστηριότητες άλλων Μουσείων, προσβλέποντας
πάντα στη δημιουργία ενός αλληλοτροφοδοτούμενου δικτύου αυξημένης
αποτελεσματικότητας.
Δεν ξέρουμε αν θα πετύχουμε όλους μας τους στόχους. Για ένα όμως είμαστε
βέβαιοι: Οτι θα κάνουμε τα πάντα για να τους πετύχουμε!
Τα νέα του
Μουσειου
Πάρε µέρος στο ∆ιαγωνισµό!
ΦΟΣ ΤΟΥ
ΓΡΑ ΜΗ
ΤΟ Ν
Ω

Α!
Σ!
ΦΩ

ΙΑ
Ο

Τ
ΓΡ

Ν
ΑΦ Ρ Ο
ΟΣ ΤΗΣ Χ

Διαγωνισμός
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων
και Μουσείο Μανιταριών διοργανώνει
διαγωνισµό µε θέµα “Φωτογράφος του
Μήνα-Φωτογράφος της Χρονιάς”!
Πρόκειται για φωτογραφίες που οι
επισκέπτες του Μουσείου βγάζουν στο

Φωτογραφίας
χώρο µας και αφορούν τα εκθέµατα του
(πουλιά, ζώα, µανιτάρια, διοράµατα).
Ο διαγωνισµός ξεκινά 1/9/2015 και
ολοκληρώνεται 31/8/2016.

Αποστολή Φωτογραφίας

Διαγωνισμός
info@meteoramuseum.gr

Ψηφοφορία
www.facebook.com/meteoramuseum

Ζωγραφικής
Χορηγός:

Συνεχίζεται με επιτυχία ο διαγωνισμός

Σε εξέλιξη βρίσκεται ο διαγωνισμός για το “Φωτογράφο του ζωγραφικής για τους μαθητές δημοτι-
Μήνα” και το “Φωτογράφο της Χρονιάς” που διοργανώνει κού που συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά
4 το Μουσείο μας. Ήδη έχουν αναδειχθεί οι νικητές των μη- προγράμματα του Μουσείου, ο οποίος
νών Σεπτεμβρίου, Οκτωβρίου, Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου. θα διαρκέσει μέχρι 15/6/2016, ημερο-
Όπως είναι γνωστό, οι νικητές κάθε μήνα λαμβάνουν τα μηνία δηλαδή ολοκλήρωσης των εκπαι-
δώρα τους, ενώ όλοι μαζί στο τέλος θα διαγωνιστούν για δευτικών προγραμμάτων.
για το “Φωτογράφο της Χρονιάς”, ο οποίος θα λάβει δώρο Τα έργα θα κριθούν από επιτροπή που
μια φωτογραφική μηχανή. συστήνεται για το σκοπό αυτό, ενώ στους
Ο διαγωνισμός διαρκεί δώδεκα μήνες και οι φωτογραφίες 3 νικητές θα δωθούν δώρα. Οι πίνακες
των νικητών θα κοσμήσουν το ημερολόγιο του Μουσείου για θα εκτίθενται στην αίθουσα “Ασπροπά-
το 2017. Χορηγός του διαγωνισμού είναι η εταιρία Πέρκας ρης” του Μουσείου και θα παραμείνουν
Electronet, των Τρικάλων, την οποία για άλλη μια φορά ευ- μέχρι 30/7/2016.
χαριστούμε. Περισσότερες πληροφορίες για το διαγωνισμό
μπορείτε να βρείτε: www.meteoramuseum.gr

Εκπαιδευτικά
προγράμματα Το Μουσείο πρωτοπορεί
και ΟΛΥΜΠΟΣ Ένα πρωτοποριακό σύστημα ξενάγησης, που αξιοποιεί τις
Είναι απολύτως αξιέπαινη η πρω- πλέον σύγχρονες τεχνολογίες για κινητές συσκευές, εφαρ-
τοβουλία της γαλακτοβιομηχανίας μόζει το Μουσείο μας. Η εφαρμογή αυτή είναι αποτέλε-
ΟΛΥΜΠΟΣ να χορηγήσει τη συμμε- σμα συνεργασίας με την Τρικαλινή εταιρεία URBOTOUR,
τοχή 1500 μαθητών στα εκπαιδευ- η οποία προσφέρει υψηλές τεχνολογικές υπηρεσίες. Έτσι,
τικά προγράμματα του Μουσείου. ο επισκέπτης του Μουσείου θα έχει την δυνατότητα μέσα
Είναι μια ενέργεια, που διευκολύνει από το tablet ή το κινητό του με έναν πολύ εύκολο τρόπο,
τη συμμετοχή τους σε μια διαδικα- να βλέπει πληροφορίες για τα εκθέματα χωρίς να έχει την
σία, όπου κύριος στόχος της είναι ανάγκη ξεναγού. Η ξενάγηση αυτή σε πρώτη φάση, θα γί-
η ενίσχυση της περιβαλλοντικής νεται στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, ενώ στη συνέχεια θα
ευαισθησίας των μαθητών. Αποκτά προστεθούν και άλλες γλώσσες. Για μας, εκτός των άλλων,
δε ιδιαίτερη αξία οταν γίνεται σε είναι και ένας τρόπος για μία αποτελεσματικότερη διάχυση
μια περίοδο μεγάλης οικονομικής των περιβαλλοντικών μας μηνυμάτων.
και κοινωνικής κρίσης. Τους ευχα-
ριστούμε!
 Επιμέλεια: Βίκυ Πάλλα
Εκπαιδευτικός , Yπεύθυνη έκδοσης Περιοδικού
Έγραψαν
Oρισμένες κρίσεις των επισκεπτών μας από το βιβλίο εντυπώ- για μας
σεων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείου
Μανιταριών.

5
 Ελένη Μπακογιάννη
Εκπαιδευτικός - Υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μουσείου

Τα εκπαιδευτικά μας
Προγράμματα
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μου-
σείο Μανιταριών, αντιλαμβανόμενο τις σύγχρονες
τάσεις της μουσειακής εκπαίδευσης και πιστό στη
φιλοσοφία του για την ευαισθητοποίηση των μαθητών
και τη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης, οργα-
νώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μικρούς
μαθητές.

Γιατί, όμως, είναι σημαντική η
εκπαιδευτική δράση για ένα μου-
σείο;
Από χώρος συλλογής αντικειμένων,
στην ανάπτυξη εκπαιδευτικού
χαρακτήρα.
Τα μουσείο στην πρώιμή του μορφή
εμφανίστηκε στις ιδιωτικές συλλογές
των αριστοκρατών. Με το πέρασμα των
χρόνων υπήρξε μεγάλη ανάπτυξη στον
τομέα αυτό, με την ίδρυση των πρώτων
μουσείων και την κατασκευή κτιρίων
αποκλειστικά για αυτό. Αν και αρχικά
τα μουσεία λειτουργούσαν σαν χώροι
συλλογής, διατήρησης και έκθεσης των
αντικειμένων, σήμερα ο ρόλος τους δεν
είναι μόνο αυτός. Το μουσείο έχει πλέον
κοινωνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό
χαρακτήρα, με σημαντικούς στόχους την
ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της
αισθητικής παιδείας.
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας, ιδιαίτερα,
βρίσκεται στο επίκεντρο της λειτουργίας
των μουσείων και υπάρχει έτσι η μουσει-
ακή εκπαίδευση, δηλαδή η εκπαίδευση
που προσφέρεται στο κοινό. Διαφέρει
βέβαια από την τυπική εκπαίδευση
καθώς δεν προσφέρει εξειδικευμένη
γνώση βάσει επίσημου προγράμματος.
Στόχος είναι να προάγει την ενεργή και
αυθόρμητη συμμετοχή των επισκεπτών
και να τους ψυχαγωγεί. Αυτό μπορεί να
επιτευχθεί μέσα από τον ίδιο τον τρόπο
παρουσίασης των εκθεμάτων, την παρο-
χή πληροφοριακού υλικού, τη χρήση πο-
λυμέσων, την ίδρυση εργαστηρίων όπου
ο επισκέπτης μπορεί να πειραματιστεί
και να εκφραστεί καλλιτεχνικά, αλλά και
την οργάνωση ειδικών εκπαιδευτικών
προγραμμάτων, δηλαδή οργανωμένα
προγράμματα γνωριμίας των εκθεμάτων
με το κοινό.
Το κοινό του μουσείου αποτελείται από
επισκέπτες διαφόρων ηλικιών, με δια-
φορετικό γνωστικό υπόβαθρο, που θα
έρθουν ατομικά ή ομαδικά κτλ., οπότε
είναι απαραίτητο να υπάρχει ευελιξία
στην εκπαιδευτική διαδικασία και να
είναι κατάλληλη για κάθε ηλικία.
Ιδιαίτερη κατηγορία επισκεπτών αποτε-
λούν τα παιδιά. Εκπαιδευτικά προγράμ-
ματα για παιδιά, όπως και για μεγάλους,
προσφέρονται από πληθώρα μουσεί-
ων. Σκοπός τους είναι να μετατραπεί
η επίσκεψη στο μουσείο σε ευχάριστη
εμπειρία, να καλλιεργήσουν την κριτική
παρατήρηση και κατανόηση των εκθε-
μάτων. Παράλληλα, ανεπτυγμένη είναι
πλέον η σχέση μουσείου-σχολείου, αφού
πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα απευ-
θύνονται στο οργανωμένο σχολικό κοινό
και υπάρχει αρκετά συχνά συνεργασία
με τους εκπαιδευτικούς για την υλοποί-
ησή τους.
Τα τρέχοντα εκπαιδευτικά
προγράμματα του Μουσείου
Το Μουσείο μας, λοιπόν, βάσει και των
παραπάνω, επιθυμεί να μετατρέψει την
επίσκεψη στο χώρο του σε μια εποικο-
δομητική και ψυχαγωγική εμπειρία για
τα παιδιά και για αυτό συνεχώς ανα-
πτύσσει την εκπαιδευτική του δράση.
Τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα
αφορούν μαθητές νηπιαγωγείου και δη-
μοτικού, αλλά σύντομα θα προστεθούν
προγράμματα και για μεγαλύτερα παι-
διά. Περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα
δραστηριοτήτων και μέσα από τη βιω-
ματική προσέγγιση της μάθησης παρέ-
χεται η δυνατότητα στους μαθητές να
συμμετέχουν ενεργά σε κάθε επίπεδο
της επιμόρφωσής τους σε συνδυασμό
με τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία.
Οι βασικοί θεματικοί άξονες που αφο-
ρούν είναι οικοσυστήματα και που-
Περισσότερες πληροφορίες για τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και για καινούργια που θα προστεθούν,
υπάρχουν στην ειδική ιστοσελίδα του Μουσείου www.meteoramuseum.edu.gr.
λιά-μετανάστευση. Αναλυτικά:
“Το δάσος και οι κάτοικοί του”.
Για το νηπιαγωγείο και την Α’ Δημοτικού.
Τα μικρά παιδιά θα ανακαλύψουν το
οικοσύστημα του δάσους και θα γνωρί-
σουν κάποιους από τους πιο γνωστούς
κατοίκους του: ζώα, φυτά αλλά και
μανιτάρια.
“Μικροί Παρατηρητές Πουλιών”.
Για την Α’ και Β’ Δημοτικού.
Μέσα από τη συλλογή πουλιών του
Μουσείου, θα γίνει μια πρώτη γνωρι-
μία με τα βασικά χαρακτηριστικά των
πουλιών και τις ομάδες πουλιών που
υπάρχουν (αρπακτικά κτλ.)
“Το νερό πηγή ζωής για τα οικοσυ-
στήματα”.
Για Γ’-Δ’-Ε’ Δημοτικού.
Οι μαθητές θα γνωρίσουν οικοσυστή-
ματα στα οποία βασικό στοιχείο είναι το
νερό, καθώς και το ρόλο που αυτό δια-
δραματίζει για τη ζωή των οργανισμών
που διαβιούν εκεί (ζώα-φυτά-μανιτάρια).
“Το μεγάλο ταξίδι ξεκινά”.
Για Β’-Γ’ Δημοτικού.
Οι μικροί μαθητές θα γνωρίσουν την
έννοια της μετανάστευσης των πτηνών.
7
«Γιατί και πώς φεύγουν; Πού πάνε;», θα
είναι κάποια από τα ερωτήματα με τα
οποία θα ασχοληθούν.
“Ταξιδεύοντας με τα αποδημητικά
πουλιά”.
Για Δ’-Ε’ Δημοτικού.
Η μετανάστευση είναι ένα συνεχές και
αδιάκοπο ταξίδι, ενώ οι μεταναστευ-
τικές διαδρομές που ακολουθούν τα
πουλιά ποικίλουν. Τα παιδιά θα ανακα-
λύψουν μεταναστευτικές διαδρομές
της Ευρώπης, καθώς και το ρόλο της
Ελλάδας σε αυτές.
Μουσειακά
Παραλειπόμενα
Μιλούν οι αριθμοί
Μπορεί να έχουν περάσει δύο μήνες από
την 1η Γιορτή Μανιταριού που διοργάνωσε
το Μουσείο μας, στην Καλαμπάκα, όμως ο
απόηχος της έχει διάρκεια. Πώς να μην έχει
άλλωστε, όταν μιλούν οι άριθμοι: πέντε χιλιά-
δες κόσμος, οκτώ χιλιάδες μερίδες μανιτα-
ροεδεσμάτων, δέκα σεφ, είκοσι διαφορετικά
πιάτα μανιταριών. Σημαντικός απολογισμός.
Για αυτό και η Γιορτή θα επαναλαμβάνεται
κάθε χρόνο το πρώτο Σαββατοκύριακο του
Οκτώβρη.
Αναδεικνύουν τις ευθύνες μας
Το Μουσείο μας διαθέτει πολλά και ιδιαίτε-
ρης μουσειολογικής αξίας εκθέματα. Ανά-
μεσα σε αυτά είναι και κάποια που ξεχωρί-
ζουν και δίνουν μια επιπλέον αξία σε όποιο
Μουσείο τα διαθέτει. Είναι είδη που έχουν
εξαφανιστεί. Είναι πολύ σημαντικό να διαθέ-
τεις πτηνά, που η τελευταία τους παρατήρηση
έγινε το 1914 (Μεταναστευτικό Περιστέρι) ή
το 1981 (Τουρλίδα της Αλάσκας) ή το 2001
(Λεπτομύτα). Η παρουσία αυτών των πτηνών
στο Μουσείο μας αναδεικνύει πρώτα από
όλα τις ευθύνες των ανθρώπων για την εξα-
φάνιση τους. Άραγε το αναλογίζονται αυτοί
που πρέπει;
Βροχή θετικών σχολίων
Έχουν ήδη γεμίσει περίπου 500 (!!!) σελίδες
στο βιβλίο επισκεπτών του Μουσείου, με
ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια.
Χιουμοριστικές προσεγγίσεις, ευφάνταστα
σκιτσάκια, ευρηματικές κριτικές, προτάσεις
για μικροβελτιώσεις συνθέτουν την εικόνα
αυτών των σελίδων. Σας ευχαριστούμε θερμά
και υποσχόμαστε να βελτιωνόμαστε συνεχώς.
Μεγάλη συμμετοχή
Ξεπερνά κάθε προσδοκία η συμμετοχή των
μαθητών στα εκπαιδευτικά προγράμματα του
Μουσείου μας. Από Θεσσαλία, Μακεδονία,
Στερεά Ελλάδα κλπ., οι μαθητές δίνουν το
παρόν σ’αυτή την πλήρη περιβαλλοντικών μη-
νυμάτων διαδικασία. Το πιο σημαντικό βέβαια
δεν είναι αυτή καθαυτή η συμμετοχή. Αυτό που
έχει μεγάλη σημασία, είναι η τεράστια περι-
βαλλοντική ευαισθησία των μαθητών που ανα-
δεικνύεται μέσα από αυτή την προσπάθεια.
Αυτό εξάλλου είναι και το γεγονός που μας
ωθεί να συνεχίσουμε, με ακόμα μεγαλύτερο
ζήλο τις προσπάθειές μας για ανάδειξη των
περιβαλλοντικών και οικολογικών μας αξιών.
Ανακοινώθηκε αρχές Σεπτεμβρίου
το πρόγραμμα που αφορά τις
δραστηριότητες του Μουσείου μας
για την περίοδο: Σεπτέμβριος 2015
- Αύγουστος 2016. Περιλαμβάνει
σειρά δράσεων, την εξειδίκευση των
οποίων θα βρείτε στην ιστοσελίδα μας.
Σεπτέμβριος
01 Έναρξη διαγωνισμού
“Φωτογράφος του Μήνα –
Φωτογράφος της Χρονιάς”
20 Έναρξη εκπαιδευτικών
προγραμμάτων
09
Δεκέμβριος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια συνεργασίας με “Μύλο Ξωτικών”
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
Δράσεις με θέμα “Χριστούγεννα στο
Μουσείο”
12
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
το Δεκέμβριο
Μάρτιος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
Δράσεις με θέμα “Απόκριες στο Μουσείο”
20 Παγκόσμια ημέρα Γης (δράσεις)
03
22 Παγκόσμια ημέρα για το νερό (δρά-
σεις)
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
το Μάρτιο
Ιούνιος
15 Λήξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων
15 Λήξη διαγωνισμού ζωγραφικής
21, 28Δράσεις “Κυριακή στο Μουσείο”
30 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
06
τον Ιούνιο
Παρατηρήσεις
• Το πρόγραμμα του Μουσείου “Μα-
νιταροδράσεις” συνεχίζεται όλο το
χρόνο (συλλογή, γευσιγνωσία, γεύ-
ματα κτλ).
• Η εξειδίκευση των διαφόρων δράσε-
ων θα ανακοινώνεται έγκαιρα.
Οκτώβριος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
02-03-04 1η Γιορτή Μουσείου Μανιταριού,
με την υποστήριξη των
«Μανιταρόφιλων Ελλάδος», των
«Μανιταρόφιλων Ηπείρου» και
των «Μανιταρόφιλων Δυτικής
Μακεδονίας»
10 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας
10
για τον Σεπτέμβριο
20 Έναρξη διαγωνισμού ζωγραφικής
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας
για τον Οκτώβριο
Ιανουάριος
Τέλος συνεργασίας με “Μύλο Ξωτικών”
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
Πρόταση συνεργασίας με Ανωτάτη Σχολή
Καλών Τεχνών για έκθεση
01
Έναρξη προγράμματος “Συνάντηση με τους
επιστήμονες”
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
τον Ιανουάριο
Απρίλιος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
Δράσεις με θέμα “Μετέωρα: Ζώα και
Μανιτάρια”
04
30 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
τον Απρίλιο
Ιούλιος
03,10,17,24 Δ ράσεις “Κυριακή
στο Μουσείο”
31 Λ ή ξ η δ ι α γ ω ν ι σ μ ο ύ
“Φωτογράφος του μήνα –
07
Φωτογράφος της χρονιά”
για τον Ιούλιο
• Η συνεργασία μας με το Πανεπιστή-
μιο Αθηνών θα συνεχιστεί, καθώς και
με άλλους επιστημονικούς φορείς και
περιβαλλοντικές οργανώσεις (Ορνι-
θολογική, WWF, Καλλιστώ, Φορέας
Διαχείρισης Δαδιάς κτλ).
Πρόγραμμα
δράσεων του
Μουσείου
για το
2015-2016
Νοέμβριος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
04 & 11 Εργαστήρι Origami
28 Έναρξη συνεργασίας με
“Μύλο Ξωτικών”
30 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας
για το Νοέμβριο
11
9
Φεβρουάριος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια του προγράμματος “Συνάντηση
με τους επιστήμονες”
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
02 Παγκόσμια Ημέρα για τους
02
Υγροβιότοπους” (δράσεις)
03 & 11 Εργαστήρι Origami
14,21&28 Δράσεις “Κυριακή στο Μουσείο”
29 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας
για το Φεβρουάριο
Μάιος
Συνέχεια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Συνέχεια διαγωνισμού ζωγραφικής
14-15 Παγκόσμια ημέρα Αποδημητικών
Πουλιών (δράσεις)
05
22 Παγκόσμια ημέρα Βιοποικιλότητας
(δράσεις)
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας για
το Μάιο
Αύγουστος
01 Π ρόγραμμα “Γυναίκα και Φύση-έκ-
θεση προϊόντων γυναικείων συνε-
ταιρισμών
06-12 Φεστιβάλ περιβαλλοντικών ταινιών
08
31 Λήξη διαγωνισμού φωτογραφίας
Οι δράσεις αυτές στηρίζονται στην αμέ-
ριστη υποστήριξη της Περιφέρειας Θεσ-
σαλίας και του Δήμου Καλαμπάκας, τους
οποίους και πάλι ευχαριστούμε θερμά,
αλλά και σε ένα πρόγραμμα χορηγιών το
οποίο ήδη εκτελείται.
Από τα
Διοράματα
του
Μουσείου

«Άγρια πανίδα στο δάσος»

10

Η προστασία
των δασών από
ανεξέλεγκτες
ανθρωπογενείς
παρεμβάσεις
αποτελεί
υποχρέωση ΌΛΩΝ
 Της Ελευθερίας Παπακώστα
Εκπαιδευτικός - Υπεύθυνη προγραμματισμού του Μουσείου
Τα ζώα του
Μουσείου
Γυπαετός ο…
μουστακαλής
γύπας
Σύμβολο τύχης και ευτυχίας για τους Πέρσες τερο. Ήδη από τη δεκαετία του 1980 παρατηρήθηκε δραματική μείωση,
αλλά και πρωταγωνιστής σε ιστορίες της ελ- με αποτέλεσμα το είδος να εξαφανίζεται εντελώς από την ηπειρωτική
ληνικής μυθολογίας, ο Γυπαετός ανήκει στα χώρα και ο σημερινός πληθυσμός του να βρίσκεται μόνο στην Κρήτη,
είδη γύπα που φιλοξενεί η Ελλάδα. χωρίς ωστόσο να υπερβαίνει τα 30 πουλιά. Με τόσο μικρό πληθυσμό
Με άνοιγμα φτερών που αγγίζει τα 2,80 μέ- είναι λογική η ένταξη του είδους στην κατηγορία Κρισίμως Κινδυνεύοντα.
τρα και μήκος σώματος 1,10 μέτρα, κερδίζει Δηλητηριασμένα δολώματα, λαθροθηρία και υποβάθμιση των βιοτόπων
του Γυπαετού, είναι οι κύριοι υπαίτιοι της εξαφάνισής του. 11
τον τίτλο του μεγαλύτερου γύπα της χώρας
αλλά και ενός εκ των μεγαλύτερων αρπακτι- Προγράμματα προστασίας της άγριας πανίδας, όπως το πρόγραμμα Life,
κών πουλιών παγκοσμίως. Έχει σκουρόχρωμο καλούνται να προστατέψουν το είδος. Χωρίς όμως τη συμβολή και την ευ-
πτέρωμα και η συνήθειά του να τρίβεται σε αισθητοποίηση όλων των πολιτών, κανένα πρόγραμμα δεν θα έχει επιτυχία.
ασβεστολιθικά πετρώματα χρωματίζει το συ- Είναι στο χέρι μας να σώσουμε τον «Μουστακαλή» Γύπα!
νήθως υπόλευκο κάτω μέρους του σε πορ-
τοκαλί. Η επιστημονική ονομασία του είδους
Gypaetus barbatus, που μεταφράζεται ως
Γενειοφόρος ή Μουστακαλής Γύπας, οφείλεται
σε ένα μοναδικό χαρακτηριστικό του Γυπαε-
τού, τις σκληρές τρίχες στο πηγούνι του, κάτω
από το ράμφος, οι οποίες δίνουν την εντύπωση
ότι έχει μουστάκια.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό που διακρίνει το
είδος, είναι οι γαστρονομικές του προτιμήσεις,
αφού το 70%-90% της διατροφής του αποτε-
λείται από κόκκαλα νεκρών ζώων (σε αντίθεση
με τα υπόλοιπα πτωματοφάγα που τρέφονται
με τη σάρκα). Τα ισχυρά όξινα γαστρικά υγρά
του (ph=1) θα διασπάσουν πολύ γρήγορα τα
οστά που μπορεί να έχουν έως και 10εκ. διά-
μετρο. Λόγω των διατροφικών του επιλογών, οι
Κρητικοί του έχουν δώσει το όνομα Κοκκαλάς.
Σύνηθες γεύμα αποτελούν και οι χελώνες, τις
οποίες θα πετάξει στα βράχια για να σπάσει
το καβούκι τους. Πιστεύεται πως ο Γυπαετός
είναι ένας από τους υπόπτους της δολοφονίας
του τραγικού ποιητή Αισχύλου, με τη ρίψη μιας
χελώνας στο κεφάλι του ποιητή!
Αν και είναι μοναχικό πουλί, πολλές φορές θα
ακολουθήσει άλλα πτωματοφάγα προκειμένου
να βρει τροφή.
Επιλέγει να χτίσει τη φωλιά του σε υψόμετρο
τουλάχιστον 750 μέτρων, συνήθως σε μικρές
σπηλιές ή απότομα βράχια. Αναπαράγεται το
χειμώνα και θα γεννήσει 1-2 αυγά, αλλά μόνο
ο ένας νεοσσός θα επιζήσει και θα εγκατα-
λείψει τη φωλιά του στην ηλικία των τεσσάρων
μηνών.
Εκτός όμως από το μεγαλύτερο γύπα της Ελ-
λάδας, ο Γυπαετός αποτελεί και τον σπανιό-
 Βασίλης Καουνάς
Μανιταρόφιλοι Ελλάδας
Τα μανιτάρια
του Μουσείου Αμανίτης
ο μυγοκτόνος
και ο επίσκοπος
Καισαρείας
Βασίλειος 

12

Φωτογραφία: Γιάννης Συτιλίδης

Ο Αμανίτης ο μυγοκτόνος είναι

Το εξώφυλλο του βιβλίου του Tony van ο ερυθροντυμένος άγιος, με το έλκη-
Renterghem: «When Santa Was A Sha- θρο και τους τάρανδους του, μοιράζει
man: Ancient Origins of Santa Claus & δώρα από σπίτι σε σπίτι, το βράδυ της
the Christmas Tree»
ίσως το πιο όμορφο, αναγνωρίσι-
μο και διαδεδομένο μανιτάρι στη
λαϊκή παράδοση, την τέχνη, τα παλιά
παραμύθια και τα σύγχρονα κινούμενα
σχέδια. Εξ αιτίας του, το 1931, ο San-
ta Claus, …συμπαρασύροντας και τον
δικό μας Αι-Βασίλη, ντύθηκε την κόκκινη
στολή με τα λευκά γουνάκια, στο πλαί-
σιο διαφημιστικής εκστρατείας αμερι-
κάνικης πολυεθνικής εταιρείας ανα-
ψυκτικών. Εικάζεται πως ο μύθος στον
οποίο βασίστηκε η διαφήμιση σχετίζεται
με τους σαμάνους των αρκτικών
περιοχών της Σιβηρίας που, ντυμένοι
στα κόκκινα και λευκά χρώματα
του Αμανίτη, χρησιμοποιούσαν το
συγκεκριμένο μανιτάρι σε θρησκευτικές
τελετές. Στα τέλη του Δεκεμβρίου,
με τον εορτασμό του χειμερινού
ηλιοστασίου, οι σαμάνοι επισκέπτονταν
τα φιλικά τους σπίτια, προσφέροντας
ως δώρα τσάντες με αποξηραμένους
μυγοκτόνους Αμανίτες. Η γνωστή μανία
με την οποία οι τάρανδοι αναζητούν
αυτό το μανιτάρι, σκάβοντας συχνά και
κάτω από τα χιόνια, ενισχύει περαιτέρω
την υπόθεση της σύνδεσης του μύθου
και του σεναρίου της διαφήμισης, όπου
παραμονής της Πρωτοχρονιάς.
Amanita muscaria
Αμανίτης ο μυγοκτόνος
 (L.) Lam.
Λαϊκές ονομασίες: Ζουρλομάντα-
ρο, Γκουγκούλιαρε Ζούρλε (βλάχι-
κα, Περιβόλι Γρεβενών) κ.ά.
Κοινό είδος στις εύκρατες και
ψυχρές περιοχές του βόρειου
ημισφαιρίου. Παράγει μεγάλα μα-
νιτάρια με αιματοκόκκινο ή κοκκι-
νοπορτοκαλί καπέλο (διάμ. 5-30
εκ.), που στολίζεται με τις χαρα-
κτηριστικές λευκές νιφάδες. Έχει
λευκά ελάσματα και λευκό πόδι
(6-22 x 1,5-3 εκ.) με ομόκεντρες,
ανάγλυφες ζώνες στη βολβώδη
βάση και λευκό δαχτυλίδι. Είναι
τοξικό είδος με παραισθησιογό-
νες ιδιότητες.
Βιβλιογραφία: Γ. Κωνσταντινίδης, Μα-
νιτάρια, φωτογραφικός οδηγός μανιτα-
ροσυλλέκτη, 2009
G.M.Halpern, 2007, Healing Mush-
rooms: Effective Treatments for Today’s
Illnesses
D. Michelot, L.M.Melendez-Howell.
2003. Amanita muscaria: chemistry,
biology, toxicology, and ethnomycol-
ogy. Mycological Research. Volume
107, Issue 2

Μανιταρολόγιον 2015
Το 2015, η χρονιά που αισίως ολοκλη-
ρώνεται, προσέθεσε σημαντικό αριθμό
δράσεων, καταγραφών, δημοσιεύσεων,
γιορτών και γεγονότων, που εδραιώνουν
και αναπτύσσουν το φαινόμενο της
μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας
στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, αφού οι
σχέσεις μας πλέον με τους Βαλκάνιους
φίλους και μανιταρόφιλους σε Σερβία,
Βουλγαρία, Κροατία, Μαυροβούνιο, Ρου-
μανία και Σλοβενία, αναδεικνύουν τα
Βαλκάνια ως το ευρύτερο, κοινό πεδίο
καταγραφικής έρευνας, συνεργασίας,
συνύπαρξης και συνδημιουργίας. Πα-
ράλληλα συνεχίζεται και εμπλουτίζεται
με νέα πρόσωπα η συνεργασία και με
άλλους φίλους και μανιταρόφιλους
εκτός Βαλκανίων (Carlo Agnello, Pablo
Alvarado Garcia, Nicolas Van Vooren,
Gianfranco Medardi, Jozep Vidal,
Michal Mikšik, Michal Tomšovský, Beñat
Jeannerot, Henry Beker, Giovani Pacioni,
Solomon Wasser, Giampaolo Simonini).
Θα υπογραμμίσω ωστόσο την ελληνο-
ρωσική μανιταροφιλία που εγκαινιάστη-
κε μέσα στο 2015 με τη μυκητολόγο
Tatyana Svetasheva και συνεχίστηκε με
τη Μυκητολογική Κοινότητα της Αγίας
Πετρούπολης και το περιοδικό «Planet
of Fungi» που εκδίδει. Συγκεκριμένα στο
τεύχος Μαΐου φιλοξενούνται 3 φωτο-
γραφίες μανιταριών του Γ. Κωνσταντι-
νίδη, ενώ στο τεύχος του Οκτωβρίου
παρουσιάζεται 7σελιδο αφιέρωμα στο
νεοελληνικό φαινόμενο μανιταροφιλίας
και μανιταρογνωσίας. Εξ ίσου σημαντι-
κή και τιμητική είναι και η παρουσίαση
του βιβλίου «Μανιτάρια, φωτογραφικός
οδηγός μανιταροσυλλέκτη», του Γ. Κων-
σταντινίδη στο ιταλικό περιοδικό «Rivista
di Micologia» (Μάρτιος 2015) από τον
μυκητολόγο Giampaolo Simonini.
Στο εσωτερικό συνεχίζεται η συνεργασία
με τους όλους τους μανιταροφιλικούς
συλλόγους και αναβαθμίζεται η συ-
νεργασία της ερευνητικής ομάδας των
Μανιταρόφιλων Ελλάδας με τη μυκητο-
λογική ομάδα του Γεωπονικού Αθηνών
(Δ. Δήμου, Η. Πολέμης και Γ. Ζερβάκης),
που συνυπογράφουν 3 καταγραφικές
εργασίες της ελληνικής μυκητίδας (Μα-
κρομύκητες Αιγαίου, αμμόφιλα είδη, κι-
στόφιλα είδη).
Εφτά καινούργια είδη υπόγειων ασκο-
μυκήτων βλέπουν το φως της δημοσι-
ότητας έχοντας ως συγγραφείς και τα
μέλη των Μανιταρόφιλων Ελλάδας Β.
Καουνά και Γ. Κωνσταντινίδη: Barssia
hellenica Kaounas, Agnello, P. Alvarado
& Slavova, Genea brunneocarpa G.
Moreno, J. Cabero & Kaounas, Genea
fageticola Konstantinidis, Cabero &
F. García, Genea pinicola Kaounas,
Cabero & F. García, Genea
pseudoverrucosa Bratek, Konstantinidis
& Van Vooren, Terfezia cistophila Ant.
Rodr., Bordallo, V. Kaounas, & Morte και
Terfezia grisea Bordallo, V. Kaounas &
Ant. Rodr.
Μανιταροφιλία
και
Μανιταρογνωσία
στην Ελλάδα
Η δημιουργία και η λειτουργία του Μου-
σείου Μανιταριών Μετεώρων αποτελεί
καταλυτικής σημασίας εξέλιξη για τη
διάδοση της μανιταροφιλίας και της
μανιταρογνωσίας στη χώρα μας, κα-
θώς προβάλλει με τον πλέον λειτουρ-
γικό και ελκυστικό τρόπο τα μανιτάρια
ως στοιχείο της βιοποικιλότητας, ως
13
πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία έρ-
γων τέχνης και ως βασικό συστατικό
δημιουργίας μανιταροπροϊόντων. Με
χαρά και τιμή διαπιστώνω ότι για τον
σχεδιασμό, το στήσιμο και τη λειτουρ-
γία του μουσείου συνεργαστήκαμε 17
μέλη των Μανιταρόφιλων Ελλάδας: Ν.
Πάλλας, Γ. Κωνσταντινίδης, Β. Πάλλα, Ν.
Σγουρίδη, Κ. Βασιλακόπουλος, Δ. Κλει-
σιάρη, Ε. Μπάρκας, Φ. Παρασκευαΐδης,
Δ. Βέργου, Κ. Γιώτας, Λ. Λαχουβάρης,
Γ. Κύρκου, Α. Σλιάρας, Κ Τσιμπουράκη,
Γ. Προυντζόπουλος, Ν. Γκονέλας και Σ.
Ζωγράφος.
Ως ιδιαίτερης επικοινωνιακής αξίας γε-
γονός θα πρέπει να αξιολογηθεί και η
προβολή στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha
(24/2/2015), στη σειρά «Μην αρχίζεις
την μουρμούρα», επεισοδίου αφιερωμέ-
νου στα μανιτάρια, τη δράση των Μανι-
ταρόφιλων Ελλάδας και το manitari.gr.
Παράλληλα, στο β΄ εξάμηνο του 2015,
στήνεται η ιστοσελίδα των Μανιταρόφι-
λων Ελλάδας «mycohellas.gr».
Γ. Κωνσταντινίδης
Πρόεδρος Μανιταρόφιλων Ελλάδας
 Γιώργος Κωνσταντινίδης
Μανιταρόφιλοι Ελλάδας
Μανιτάρια
της
Ελλάδας
Πρώτες
έντυπες
παρουσιάσεις

Leucocoprinus
cepistipes
(Sowerby) Pat.
14 Λευκοκόπρινος
ο κρεμμυδόποδος
=Leucocoprinus cepistipes var. rorulen-
tus (Panizzi) Babos)

Οικολογία-φαινότυπος: Καρποφορεί σχεδόν ολόκληρο τον χρόνο, κυρίως όμως

το φθινόπωρο ως επί το πλείστον σε τροπικά και υποτροπικά οικοσυστήματα,
σε κορμούς δέντρων, στο έδαφος, σωρούς οργανικού λιπάσματος, σωρούς
φύλλων ή υπολείμματα ξύλου, συχνά σε γλάστρες και θερμοκήπια. Σπάνιο
είδος στην Ελλάδα, βρέθηκε μόνο μια φορά.
Μορφολογία: Bασιδιώματα μικρά έως μέτρια με λευκωπό ή κρεμ, λεπτό, λείο
ή κοκκώδες-φλοκώδες καπέλο (3-6 εκ διάμ.) που αργότερα ραγαδιάζει σε
ομόκεντρους κύκλους στην κορυφή και κιτρινίζει, ωχροκαφετί ή αργιλοκαφετί
κέντρο, γραμμωτή περίμετρο, λευκωπά έως κρεμ ελάσματα που καφετίζουν
στην ωριμότητα, σχεδόν λείο, κυλινδρικό ή ροπαλόμορφο πόδι ((3) 4-8 (12) x
0,2-0,4 (0,6) εκ.) που στα φρέσκα, νεαρά βασιδιώματα εκκρίνει σταγόνες και
κιτρινοκαφετίζει στο άγγιγμα, λευκό, εύθραυστο, λεπτό δαχτυλίδι με κίτρινες
σταγόνες, οσμή που θυμίζει Lepiota cristata με ίχνη φρούτου ή σαπουνιού και
γεύση καουτσούκ.
Μικροσκοπία: Βασιδιοσπόρια ελλειπτικά, λεία, υαλώδη, παχύτοιχα, δεξτρινώδη,
κογκόφιλα ((7,5) 8-10 (13) x (5,5) 6-7 (8) μm, ΓΚ-6135: 7,65-10,2 x 5,55-8
μm) με εμφανή βλαστητικό πόρο. Χειλοκυστίδια λεία, υαλώδη, λεπτότοιχα,
ροπαλόμορφα, διογκωμένα ή ακανόνιστα λαγηνόμορφα ((21) 30-60 (108) x
11-15 (17) μm, ΓΚ-6135: 41-86,5 x 12,8-15,45 (19,95) μm) χωρίς ή με (στην
ωριμότητα) λεπτές κυλινδρικές προεξοχές (-20 x 2-3 μm). Ακραία τμήματα
πιλοδερμίδας κατά δέσμες, στενά λαγηνόμορφα ((30) 45-90 (100) x (4) 6,5-9
(14) μm) με μακριούς, μερικές φορές ελικοειδείς λαιμούς (x 3-4 μm).
Εδωδιμότητα: Μη εδώδιμο.
Βιβλιογραφία: Breitenbach J.-Kränzlin F.: 4/246, Funga Nordica 554, Funghi
d’ Italia 176, ΜΑΝΙΤΑΡΟΦΙΛΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ (fb), manitari.gr

Αρ. συλλογής: ΓΚ 6135, Ζαγκλιβέρι Θεσσαλονίκης, σε πρέμνο λεύκας, 20-

09-2012.
Εύρεση-φωτογράφιση: Δημήτρης Βολοβότσης (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας).
Ταυτοποίηση-φωτογράφιση μικροσκοπικών χαρακτηριστικών: Γιώργος Κων-
σταντινίδης (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας).
 Δημήτρης Σωφρόνης
Μανιταρόφιλοι Ελλάδας
Μανιτάρια
της
Ελλάδας
Πρώτες
έντυπες
παρουσιάσεις

Leucocoprinus
ianthinus (Sacc.) P. Mohr
Λευκοκόπρινος
15
ο ιάνθινος
=Leucocoprinus lilacinogranulosus
(Henn.) Locq.

Οικολογία-φαινότυπος: Καρποφορεί σαπροτροφικά, μοναχικά ή σε μικρές

ομάδες τους θερμούς μήνες, σε θερμοκήπια και γλάστρες εσωτερικού χώρου.
Σπάνιο είδος στην Ελλάδα, βρέθηκε μόνο μια φορά.
Μορφολογία: Βασιδιώματα μικρά έως μέτρια, με λεπτόσαρκο καπέλο (1,5-6
εκ. διάμ.), παραβολικό, αβγοειδές, καμπανόμορφο έως σχεδόν επίπεδο με
εμφανή ύβο, λεπιδωτό, πορφυρό ή κόκκινο-καφετί, με ομόκεντρα λέπια του
ίδιου χρώματος σε λευκωπό φόντο στην περίμετρο. Ελάσματα 35-55 πυκνά,
ελεύθερα, μερικά με αναστομώσεις. Πόδι (3-7 x 0,2-0,5 εκ.) κυλινδρικό, ροπα-
λόμορφο στην βάση, λευκωπό στο πάνω μέρος και κάτω από το δαχτυλίδι, με
πορφυρές-ιώδεις διαμήκεις ίνες. Δαχτυλίδι εφαρμοστό, λευκό, με καφετιά-ιώδη
περίμετρο. Σάρκα λευκή, λεπτή με ευχάριστη μυρωδιά και γεύση μανιταριού.
Μικροσκοπία: Βασιδιοσπόρια ελλειπτικά, αμυγδαλόμορφα, λεία, υαλώδη,
παχύτοιχα, δεξτρινώδη, κογκόφιλα (8-12 x 5,5-7,5 μm, ΔΣ-839: 8-12 x 5-7
μm), με εμφανή βλαστητικό πόρο. Χειλοκυστίδια (27-80 x 9-35 μm, ΔΣ-839:
35-60 x 12-24 μm), λεία, λεπτότοιχα, ροπαλόμορφα, ασκόμορφα, ή κυλινδρικά.
Ακραία στοιχεία πιλοδερμίδας αλυσιδωτά, κυλινδρικά ή ελλειψοειδή (15-35
Χ 5-9 μm, ΔΣ-839: x 6-10,5 μm).
Εδωδιμότητα: Μη εδώδιμο.
Βιβλιογραφία: Flora Agaricina Neerlandica V/80, manitari.gr

Αρ. συλλογής: ΔΣ 839, Κερατέα Αττικής, σε γλάστρα εσωτερικού χώρου, 18-9-

2012. Εύρεση: Μαριάννα Μερκούρη. Φωτογράφιση-ταυτοποίηση-φωτογράφιση
μικροσκοπικών χαρακτηριστικών: Δημήτρης Σωφρόνης (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας).
 Γιώργος Κωνσταντινίδης
Μανιταρόφιλοι Ελλάδας
Μανιτάρια
της
Ελλάδας
Πρώτες
έντυπες
παρουσιάσεις

Leucocoprinus
cretaceus
(Bull.) Lοcq.
16
Λευκοκόπρινος
ο γύψινος
=Leucoagaricus cretaceus (Bull.

Οικολογία-φαινότυπος: Καρποφορεί το φθινόπωρο σε σωρούς οργανικού

λιπάσματος, σωρούς υποστρώματος καλλιέργειας μανιταριών, υπολείμματα
ξύλου ή σε λιβάδια. Σπάνιο είδος στην Ελλάδα, βρέθηκε μόνο μια φορά.
Μορφολογία: Bασιδιώματα μικρά έως μέτρια (μεγάλα) με κωνικές ή
πυραμιδόμορφες τούφες από λευκά ή ωχρά ινώδη λέπια (που εύκολα
αποκολλώνται) στο λευκό, που κιτρινίζει ελαφρώς αν πιεσθεί, ημισφαιρικό,
καμπανόμορφο έως σχεδόν επίπεδο καπέλο (3-7 (10) εκ διάμ.), με ή χωρίς
ύβο, λευκά, ελεύθερα ελάσματα, κοκκώδες-ινώδες ή σχεδόν λείο, λευκωπό
πόδι ((2) 5-10 (11) x 0,2-1 (1,5) εκ.) που μεταχρωματίζεται ελαφρώς σε κρεμ-
κιτρινωπό στο άγγιγμα, μεμβρανώδες, λεπτό, πρόσκαιρο, λευκό δαχτυλίδι,
σάρκα που αποκτά λίγο ή πολύ ωχροκαφετιά απόχρωση στην ωριμότητα ή αν
κοπεί και δυσάρεστη οσμή. Μικροσκοπία: Βασιδιοσπόρια ελλειπτικά, υαλώδη,
λεία, παχύτοιχα, δεξτρινώδη, κογκόφιλα ((8) 9-11 (12,3) x (5) 5,5-7 (7,5) μm,
ΓΚ-8873: 8-10,2 (12,3) x 5,05-7,05 μm) με εμφανή βλαστητικό πόρο. Χειλο-
κυστίδια ακανόνιστα ροπαλόμορφα, στενά ροπαλόμορφα, ατρακτόμορφα ή
διογκωμένα (30-63 (100) x 7-15 (20) μm) και ιδιαιτέρως ποικιλόμορφα, επιμήκη,
διακλαδιζόμενα, μερικά με σχήμα Η, Τ ή Υ ακραία τμήματα πιλοδερμίδας (ΓΚ-
8873: x 3,8-9,5 μm).
Εδωδιμότητα: Μη εδώδιμο.
Βιβλιογραφία: B. Cetto2/401, Flora Agaricina Neerlandica V/79, Funga
Nordica 554, scielo.br, ΜΑΝΙΤΑΡΟΦΙΛΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ (fb)

Αρ. συλλογής: ΓΚ 8873, Νεοχωρούδα Θεσσαλονίκης, σε υπόστρωμα

καλλιέργειας μανιταριών (Δ. Τσακίρη), 18-10-2015.
Εύρεση: Νίκος Γκονέλας (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας). Φωτογράφιση: Δέσποινα
Κλεισιάρη (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας). Ταυτοποίηση-φωτογράφιση μικροσκοπικών
χαρακτηριστικών: Γιώργος Κωνσταντινίδης (Μανιταρόφιλοι Ελλάδας).
 Δήμητρα Ευαγγελοπούλου-Βέργου.
Μανιταρόφιλοι Ελλάδας

Η παραδοσιακή κουζίνα γεννήθηκε στην εποχή της αφορίας, όταν οι άνθρωποι Μανιταρο-
με λίγα προϊόντα έπρεπε να μαγειρεύουν για πολλά άτομα και μάλιστα να πα-
ράγουν γεύσεις και νοστιμιές και τα κατάφερναν… Η σύγχρονη κουζίνα είναι
συνταγές
προϊόν της εφορίας και της πληθώρας των προϊόντων και επηρεάζεται άμεσα απ’
την διαφορετικό τρόπο ζωής που ούτε τραπέζι Κυριακάτικο αντέχει ούτε απλό
φαγητό ανέχεται Το πάντρεμα του χθες με το σήμερα μπορεί να έχει και αύριο
για την κουζίνα, την γεύση και τις νοστιμιές. Αρκεί να υπάρχει διάθεση, μεράκι
και αυτοσχεδιασμός και να αποφεύγονται οι υπερβολές. Γιατί τελικά η μαγειρική
έχει την σφραγίδα του καθενός και της καθεμιάς που ασχολείται με την κουζίνα.
Κάπως έτσι θα βαδίσουμε σ’ αυτή τη σελίδα της φιλόξενης στήλες του περιο-
δικού……. Με δικές μου συνταγές αλλά και δικές σας εφ’ όσον το επιθυμείτε.
Με μανιταροσυνταγές και όχι μόνο. Μ ε διάθεση για γνωριμία και ανταλλαγές
απόψεων και εμπειριών

ΜΑΝΙΤΑΡΟΠΙΤΤΑ
ίσως η πιο αγαπημένη συνταγή. 17
Υλικά : Εκτέλεση:
Για τη ζύμη. 1. Σε μία λεκάνη βάζουμε το αλεύρι ανοίγουμε μία λακκού-
4 κούπες τσαγιού αλεύρι βα στη μέση και ρίχνουμε μέσα όλα τα υλικά εκτός από
2 κούπες νερό-χλιαρό το νερό το οποίο ρίχνουμε λίγο-λίγο για να γίνει η ζύμη
1 κουταλιά λάδι,1ξίδι μαλακή .Τη Ζυμώνουμε αρκετή ώρα και την αφήνουμε
1 κουταλάκι αλάτι, 1 ζάχαρη στο ψυγείο για μισή ώρα .
1 κούπα λάδι -1 κούπα βούτυρο 2. Στη συνέχεια χωρίζουμε τη ζύμη σε μικρά κομμάτια όσο
( για το ράντισμα των φύλλων) το μέγεθος ενός καρυδιού. Τα κομματάκια αυτά της ζύμης
τα ανοίγουμε με τα δάχτυλα μας μικρά φυλλαράκια και
Για τη γέμιση τα ενώνουμε ανά δύο με λίγο βούτυρο και ανοίγουμε με
8 μανιτάρια ότι μανιτάρια έχουμε τον πλάστη 8 φύλλα.
6 κρεμμύδια ξερά-1 ματσάκι φρέσκα 3. Έχουμε ετοιμάσει τη γέμιση : Σοτάρουμε τα κρεμμύδια
2 ώριμες ντομάτες με το λάδι, τα μανιτάρια και όλα τα υπόλοιπα υλικά προ-
½ ματσάκι μαϊντανό σθέτοντας ένα ποτήρι νερό και τα αφήνουμε να βράσουν
Λίγη καυτερή πιπεριά μέχρι να τελειώσει το νερό.
αλάτι-πιπέρι
4. Στρώνουμε στο ταψί τα 4 φύλλα και τα ραντίσουμε ανά 1
1 κούπα λάδι
με το μείγμα από το λάδι και το βούτυρο. Βάζουμε πάνω
τη γέμιση και τη σκεπάζουμε με τα υπόλοιπα 4 φύλλα.
Αλείφουμε την πίττα με βούτυρο και λίγο νερό και την
ψήνουμε στους 200ο για μία σχεδόν ώρα.
Μικρό μυστικό:
Μπορούμε αν θέλουμε για παραλλαγή να προσθέσουμε
στη γέμισή και 200γρ.κιμά μοσχαρίσιο.
Βιβλιοπαρουσιάσεις

Δήμητρα Βέργου - Ευαγγελοπούλου:

«Μανιτάρια από το δάσος... στην κουζίνα»
Γιώργου Κωνσταντινίδη:
Το βιβλίο της κυρίας Δήμητρας Βέργου - Ευαγγελο-
«Μανιτάρια, φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη»,
πούλου είναι ένας ακόμα μεστός καρπός, αυτού του
18 δέντρου, αυτού του πυρήνα ζωής και δημιουργίας, που
2η έκδοση 2014
συμβατικά αποκαλούμε «Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μακε-
δονίας». Ακόμα μία απόδειξη ότι «αγαπάμε τα μανιτάρια, Ένιωσα χαρά και τιμή, όταν μου ζητήθηκε να γράψω για το βι-
περισσότερο όμως αγαπάμε τη ζωή». Επιβεβαίωση της βλίο «Μανιτάρια, φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη»,
άλλης διάστασης που έχουν δώσει στην καθημερινότη- του φίλου και συνεργάτη Γιώργου Κωνσταντινίδη. Τα πράγματα
τά μας αυτή η αγάπη, η συλλογική δράση, η συνεργασία εδώ είναι ξεκάθαρα, διαυγή, κρυστάλλινα: Έργο ζωής, απόσταγ-
και η χαρά της δημιουργίας και της προσφοράς που σαν μα βιωματικής γνώσης και πολύχρονης εμπειρίας, αλλά και κό-
κοινό κτήμα και αγαθό μοιραζόμαστε. σμημα, έργο τέχνης, ύμνος στη φύση και στον δημιουργό. 450
είδη μανιταριών παρουσιάζονται με φωτογραφίες εξαίρετης
Πίσω από την πρώτη κουταλιά μανιταρόσουπας που χύ- ποιότητας και περιγράφονται διεξοδικά με κείμενα που συνδυά-
θηκε στο πρώτο κουπάκι της 1ης Πανελλήνιας Γιορτής ζουν αριστοτεχνικά την επιστημονική τεκμηρίωση και την αμεσό-
Μανιταριού στη Γέφυρα του Σπανού το 2003, τη μανι- τητα του εκλαϊκευμένου λόγου.
ταρομαγειρίτσα στα Μανιταροανακατωσάρια στα Γρε-
βενά, ώς και την πιο πρόσφατη μανιταρόσουπα της 1ης
Το βιβλίο έχει δεχτεί εξαίρε-
Εαρινής Συνάντησης Μανιταρόφιλων στο καταφύγιο της
τες κριτικές τόσο στην Ελλά-
Δεσκάτης τον Μάιο του 2008, βρίσκεται η Δήμητρα. Η
δα, όπου οι μανιταρόφιλοι
Δήμητρα με τις μανιταρόσουπες, τις μανιταρόπιτες, τα
το βάφτισαν …«Ευαγγέλιο»,
μανιταροτουρσιά, τους μανιταρομεζέδες και τα μανι-
όσο και στο εξωτερικό, με
ταρογλυκά. Η Δήμητρα που κεντάει μανιτάρια στα τρα-
κορυφαία στιγμή την πα-
πεζομάντιλα και ζωγραφίζει μανιτάρια στις πασχαλινές
ρουσίαση του στο έγκριτο
περδίκες!
ιταλικό περιοδικό «Rivista di
Micologia» (Μάρτιος 2015)
Καλή η Μανιταρογιορτή, καλά και τα Μανιταροανακα-
από τον Giampaolo Simonini.
τωσάρια, καλή και η Εαρινή Συνάντηση. Έλα, όμως, που ο
Στην παρουσίαση ο Ιταλός
χρόνος έχει 365 μέρες... «Ζήσε Μάη» να φας μανιτάρι,
μυκητολόγος, εκφράζει την
δεν λέει... Εμείς θέλουμε συνταγές για κάθε μέρα! Πες
άποψη πως ο τρόπος συγ-
ο ένας, πες ο άλλος, άλλο που δεν ήθελε κι η Δήμητρα,
γραφής, αλλά και η μέθοδος
στρώθηκε στον υπολογιστή και συμμάζεψε τις συνταγές
μελέτης της μυκοχλωρίδας
της γιαγιάς Κλεάνθης, τις μπόλιασε με καινούρια γευστι-
στην Ελλάδα -με τη συμ-
κά δεδομένα, υλικά και τεχνικές, αυτοσχεδίασε με τις
μετοχή και τη συνεργασία
γεύσεις και τα αρώματα του Βωλίτη, της Κοκκινούσκας,
πολλών συλλεκτών, φωτογράφων και ερευνητών- καθιστούν
του Κανθαρίσκου και της Μορχέλλας, στόλισε τα πιάτα
το ελληνικό πρότυπο, το πλέον ελκυστικό, σε σχέση με ό,τι
και το τραπέζι, τα φωτογράφισε και νά το αποτέλεσμα!
συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη! Αυτό επιβεβαιώνει με τον
Είχα την τύχη να είμαι ο δοκιμαστής σε κάποιες από
καλύτερο τρόπο αυτό που συνεχώς μας υπενθυμίζει ο Γιώργος:
αυτές τις γευστικές δημιουργίες. Σας διαβεβαιώνω ότι
«Στόχος και ευθύνη όλων μας να συνυπάρχουμε και να συνδη-
καλά κάνετε και ζηλεύετε!
μιουργούμε με αγάπη, την πραγματικότητα που δικαιούμαστε».
Γιώργος Κωνσταντινίδης
ερευνητής μυκοχλωρίδας, συγγραφέας Δημήτρης Σωφρόνης - Αντιπρόεδρος Μανιταρόφιλων Ελλάδας
 Επιμέλεια: Λιέας Νίκος
Φίλοι του Μουσείου
Δράσεις
Τα Μουσεία Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μουσείων
Είμαστε Εμείς Λονδίνου

Πραγματοποιή- Διαγωνισμός: Φωτογράφος άγριας ζωής 2015

θηκε με μεγάλη Η ετήσια έκθεση για τον καλύτερο φωτογράφο της
άγριας ζωής κάνει πρεμιέρα κάθε χρόνο στο Μουσείο
επιτυχία σε Αθή-
Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου πριν εκτεθεί σε περισ-
να και Θεσσαλο-
σότερες από εξήντα πόλεις, στο Ηνωμένο Βασίλειο
νίκη, στις 26 και και σε όλο το κόσμο. Στην έκθεση παρουσιάζονται
27 Νοεμβρίου, η βραβευμένες φωτογραφίες, δείχνοντας το ταλέντο
5η Ημερίδα για και την οπτική του κάθε φωτογράφου, σε όλους τους
τα Μουσεία με επισκέπτες.
διοργανωτές το
Μουσείο Μπενά-
κη, την Πρεσβεία
των Η.Π.Α. στην
Αθήνα και το Βρετανικό Συμβούλιο.
Διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλά-
δα, τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία
παρουσίασαν τρόπους με τους οποί- 19
ους μουσεία και πολιτιστικοί οργανι-
σμοί μπορούν να λειτουργήσουν ως
παράγοντες αλλαγής στην κοινωνία.
Σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει συ-
νεχώς νέες κοινωνικές, πολιτικές και
οικονομικές προκλήσεις, οι πολιτιστικοί
φορείς καλούνται να σκεφτούν ξανά
Αμερικανικό Μουσείο
τον ρόλο και την απήχησή τους στην Φυσικής Ιστορίας
κοινωνία. Μέσα από μια γνήσια ανά- Η Φυσική Ιστορία του κρασιού
γκη να παράγουν κοινωνικό έργο και
Τι μπορεί να συνδέει την οινογνωσία και ελληνικά
να απευθύνονται σε όλο και πιο ευρύ
κρασιά με την παλαιοντολογία, τη μοριακή βιολογία,
κοινό, επιλαμβάνονται θέματα όπως
την ανθρωπολογία, τα έντομα κ.α.;
η διαφορετικότητα, η ανεκτικότητα, η
καινοτομία, η δημιουργικότητα και η
συμμετοχικότητα.
Το Μουσείο μας παρακολούθησε την
εκδήλωση και προετοιμάζεται να συμ-
μετάσχει στο πρόγραμμα “Museums
Connect: Building Global Communities
Program” (Τα μουσεία συνδέονται - κτί-
ζοντας παγκόσμιες συνεργασίες) το
οποίο διοργανώνεται από το Γραφείο
Πολιτιστικών και Εκπαιδευτικών Προ-
γραμμάτων των Η.Π.Α. σε συνεργασία
με την Αμερικανική Πρεσβεία.

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Το μήνυμα της θάλασσας.
Εικαστική και επιστημονική έκθεση έως το Μάρτιο του 2016
“Το Μήνυμα της Θάλασσας”, που επέλεξε να προβάλει φέτος
το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας μέσα από μια διπλή
έκθεση, αποτελεί συνέχεια διαφόρων σχετικών εκδηλώσεων
που έλαβαν χώρα μέχρι τον περασμένο Ιούνιο και παρουσι-
άζει με εξαιρετικό τρόπο ένα μοναδικής σημασίας θέμα για
ολόκληρο τον πλανήτη.
Η σελίδα της
WWF Ελλάς
20
Είμαστε το ανεξάρτητο Ελληνικό τμήμα του παγκόσμιου δι-
κτύου του WWF. Διατηρούμε στο ακέραιο την αυτοδιοίκησή
μας και τη δυνατότητα να διαμορφώνουμε τις δικές μας
προτεραιότητες. Ταυτόχρονα «συμπορευόμαστε» με το δί-
κτυο όσον αφορά τους παγκόσμιους στόχους και τις αρχές
λειτουργίας μας.
Η αποστολή μας
Να χτίσουμε ένα μέλλον όπου άνθρωπος και φύση συνυ-
πάρχουν αρμονικά.
Οι στόχοι μας
Η δράση μας είναι εξαιρετικά πολυδιάστατη και διαμορφώ-
νεται βάσει δύο βασικών στόχων:
1. Προστασία της βιοποικιλότητας
Δίνουμε καθημερινό αγώνα για την προστασία οικολογικά
ευαίσθητων ειδών και περιοχών και προσπαθούμε να συμβά-
λουμε στη συνολική βελτίωση της διαχείρισης του φυσικού
περιβάλλοντος.
2. Μείωση του ανθρώπινου αποτυπώματος
Προωθούμε βιώσιμες λύσεις για τη μείωση του οικολογικού
αποτυπώματος, δίνοντας έμφαση στην κλιματική αλλαγή και
τον τρόπο ζωής, και σε μια ισόρροπη σχέση μεταξύ ανθρώ-
πων και φύσης.
Οι αξίες μας:
Αισιοδοξία
Με θετική ενέργεια και αισιοδοξία, αναζητούμε και προ-
ωθούμε λύσεις για κάθε περιβαλλοντικό ζήτημα το οποίο
αντιμετωπίζουμε.
Αποφασιστικότητα
Έχουμε πάθος για τη δουλειά μας και είμαστε αποφασισμένοι
να κάνουμε τη διαφορά.
Γνώση
Τεκμηριώνουμε επιστημονικά κάθε μας δράση και μεταδίδου-
με κατανοητή οικολογική γνώση προς την κοινωνία.
Συμμετοχή
Ενθαρρύνουμε και επιδιώκουμε τη συμμετοχή σε όλες μας
τις δράσεις μέσα από ανοιχτό διάλογο, συνέργιες και συ-
νεργασίες.
Τι μας κάνει ξεχωριστούς
Για πάνω από μισό αιώνα προωθούμε υπεύθυνες λύσεις στα
πιο κρίσιμα περιβαλλοντικά προβλήματα της Ελλάδας και
του πλανήτη, μέσα από ολοκληρωμένη προσέγγιση, πνεύμα
συνεργασίας και απόλυτη διαφάνεια.
Στην πρώτη γραμμή
Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή στη προστασία του πε-
ριβάλλοντος εδώ και μισό αιώνα. Έχουμε συμβάλει στην
υπογραφή ιστορικών συμφωνιών και έχουμε εμπνεύσει εκα-
τομμύρια πολίτες να αναλάβουν δράση για έναν ζωντανό
πλανήτη.
Προωθούμε λύσεις
Δεν εντοπίζουμε απλά τα προβλήματα: χρησιμοποιούμε την
εμπειρία, τους συνεργάτες και την επιστημονική μας βάση
και προωθούμε βιώσιμες προτάσεις για την επίλυσή τους.
Ολοκληρωμένη προσέγγιση
Αναζητούμε την «μεγάλη εικόνα». Δεν αντιμετωπίζουμε τα
περιβαλλοντικά προβλήματα μεμονωμένα, αλλά μαζί με τα
κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά τους αίτια και επιπτώσεις.
Δημιουργούμε συνεργασίες
Λειτουργούμε πέρα από σύνορα, διαφορετικούς πολιτισμούς
και κουλτούρες με στόχο τη δημιουργία συνεργασιών με-
ταξύ πολιτών, τοπικών κοινωνιών, ΜΚΟ, επιχειρήσεων και
κυβερνήσεων.
Διαφάνεια
Διαχειριζόμαστε τους πόρους μας σύμφωνα με τα αυστη-
ρότερα εθνικά και διεθνή πρότυπα, με απόλυτη διαφάνεια
και υπό τον ετήσιο οικονομικό έλεγχο ορκωτών λογιστών και
του Υπουργείου Οικονομικών.
Δίνουμε το παράδειγμα
Μειώνουμε πρώτοι το οικολογικό μας αποτύπωμα.
· περιορίζουμε τα ταξίδια στο εσωτερικό και εξωτερικό
και εξαγοράζουμε τους ρύπους μας μέσω της οργάνωσης
climatefriendly.
· ανακυκλώνουμε χαρτί, αλουμίνιο, πλαστικό και ηλεκτρονικές
συσκευές
· χρησιμοποιούμε οικολογικά απορρυπαντικά
· αποφεύγουμε τα πλαστικά προϊόντα και τα είδη μιας χρήσης.
·χρησιμοποιούμε και προωθούμε βιολογικά και μεσογειακά
προϊόντα στις εκδηλώσεις μας.

Η ΑΝΙΜΑ είναι σωματείο μη κερδοσκοπικό. Ιδρύθηκε το
2005 από μια ομάδα ανθρώπων που αποχώρησαν από το
Κέντρο Περίθαλψης της Αίγινας, ανάμεσά τους και ιδρυτικά
μέλη, με σκοπό την αναβάθμιση της περίθαλψης άγριων
ζώων και την τήρηση ενός κώδικα δεοντολογίας ως προς την
εσωτερική λειτουργία του φορέα, με έμφαση στη διαφάνεια,
τη δημοκρατία και το σεβασμό στους εργαζόμενους.
Η ΑΝΙΜΑ, δεδομένου ότι η δραστηριότητά της περιλαμβάνει
τον ανθρώπινο παράγοντα εξ αρχής, έχει επεκτείνει τη δρα-
στηριότητά της και πέραν της περίθαλψης, οργανώνοντας
δράσεις προστασίας της άγριας ζωής και ενημέρωσης των
πολιτών σε σχετικά θέματα, μπαίνοντας δυναμικά στον χώρο
της περιβαλλοντικής αγωγής και συνεργαζόμενη με άλλες
περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Υποστηρίζεται από επιστημονική επιτροπή στην οποία συμ-
μετέχουν εξειδικευμένοι κτηνίατροι, βιολόγοι, δασολόγοι,
περιβαλλοντολόγοι, νομικοί. Συνεργάζεται σταθερά με την
Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσα-
λονίκης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου
της Κρήτης.
Στο Σταθμό Α’ Βοηθειών που λειτουργεί στην Καλλιθέα (Αθή-
να) και διαθέτει εξεταστήριο και χώρο νοσηλείας, εισάγονται
κατ έτος περισσότερα από 3000 άγρια ζώα, προερχόμενα
από όλη την επικράτεια. Τον Σταθμό στελεχώνει έμπειρο
προσωπικό (φροντιστές, νοσηλευτές) και εθελοντές, στους
οποίους περιλαμβάνεται κτηνίατρος. Όλες οι ιατρικές πρά-
ξεις εκτελούνται στο Κτηνιατρικό Κέντρο Περιστερίου (ιδι-
ωτικό ιατρείο).
Η σελίδα της
ANIMA -
Σύλλογος
Προστασίας
και Περίθαλψης
Άγριας Ζωής
21
Η ΑΝΙΜΑ διαθέτει, από το 2011, Σταθμό Επανένταξης σε
περιοχή εντός του Δήμου Σαρωνικού, κοντά στο Λαγονήσι.
Η εγκατάσταση βρίσκεται σε αγροτεμάχιο παραχωρημέ-
νο γι αυτόν τον σκοπό από την Περιφέρεια Αττικής. Στους
κλωβούς του Σταθμού Επανένταξης γυμνάζουν τα φτερά
τους αποθεραπευμένα πουλιά, για όσο χρειάζεται πριν την
απελευθέρωση. Κάποια από τα αποθεραπευμένα πουλιά
φιλοξενούνται και στις εγκαταστάσεις του συνεργαζόμενου
Κέντρου Περίθαλψης ΑΛΚΥΟΝΗ, στην Πάρο.
Μετά τη θεραπεία και το τέλος της προετοιμασίας, τα ζώα
απελευθερώνονται σε κατάλληλο φυσικό περιβάλλον, ανά-
λογα με το είδος, την εποχή και την προέλευσή τους.
Σε όλη αυτή τη διαδικασία καθοριστικό ρόλο παίζουν οι εθε-
λοντές της ΑΝΙΜΑ, καθώς θα ήταν αδύνατο να καλυφθούν
οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες από έμμισθο προσωπικό.
Η ΑΝΙΜΑ στηρίζεται οικονομικά από τις δωρεές και τις συν-
δρομές των μελών και φίλων και από εταιρικές χορηγίες. Στην
ιστοσελίδα www.wild-anima.gr είναι αναρτημένοι οι χορηγοί
καθώς και το καταστατικό, τα ονόματα των μελών του
Διοικητικού Συμβουλίου και της Επισατημονικής Επιτροπής,
οι ισολογισμοί, τα στατιστικά των εισαγωγών, oι τραπεζικοί
λογαριασμοί και πολλές άλλες πληροφορίες.
ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής
Μενελάου 134, Καλλιθέα 17676
e-mail www.wild-anima.gr
website www.wild-anima.gr
Η σελίδα της
Δράσης
για την
Άγρια Ζωή
22
Η Δράση για την Άγρια
Ζωή είναι μη κερδο-
σκοπικό σωματείο με
έδρα τη Θεσσαλονίκη,
το οποίο ασχολείται με
την περίθαλψη και επα-
νένταξη στη φύση τραυ-
ματισμένων, άρρωστων
και αδύναμων να επι-
βιώσουν άγριων ζώων.
Κάθε έτος περιθάλπει
περί τα 1500 άγρια ζώα
από τη βόρεια Ελλάδα,
καθώς και περιοχές της
Ηπείρου και Θεσσαλίας.
Στην πλειονότητά τους
πρόκειται για πουλιά,
δεν λείπουν όμως τα
θηλαστικά και τα ερπετά, συνήθως χελώνες.
Τα ζώα αφού αναρρώσουν επανεντάσσονται στον κατάλ-
ληλο για το κάθε είδος βιότοπο. Εάν όμως δεν μπορούν να
επιστρέψουν άμεσα στη φύση, αποστέλλονται στο Ελληνικό
Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων (ΕΚΠΑΖ), στην Αίγινα,
προκειμένου να συνεχίσουν εκεί τη θεραπεία τους.
Το έργο αυτό πλαισιώνει πλήθος άλλων δράσεων, όπως
ενημερωτικές επισκέψεις σε σχολεία, εκδηλώσεις, συμμε-
τοχές σε φεστιβάλ, περιβαλλοντικά παιχνίδια για παιδιά κ.α.
που ως στόχο έχουν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση
των πολιτών.
Το σύνολο των δράσεων υλοποιείται χάρη στην εθελοντική
συνεισφορά ευαισθητοποιημένων πολιτών. Σημαντικό όμως
ρόλο σε αυτή την προσπάθεια παίζουν και όσοι βρίσκουν και
προωθούν για περίθαλψη κάποιο τραυματισμένο άγριο ζώο.
Η Δράση για την Άγρια Ζωή όμως, δεν θα μπορούσε να
σταθεί δίχως και την οικονομική υποστήριξη του κόσμου. Τα
λειτουργικά έξοδα είναι ανυπέρβλητα για τα μέλη της ομάδας
και η όποια συνδρομή απολύτως αναγκαία προκειμένου να
συνεχιστεί αυτό το έργο, καθώς οι πόροι από τους πολίτες
αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων. Η συνεισφορά σας λοιπόν
είναι όχι απλά πολύτιμη, αλλά απαραίτητη.
Τρόποι συμμετοχής:
• Εθελοντική εργασία
• Προμήθεια αναλώσιμων, φαρμάκων και τροφών
• Υιοθεσία κάποιου ζώου (είναι εικονική όχι πραγματική,
το ζώο παραμένει υπό τη φροντίδα της Δράσης και
με τον τρόπο αυτό ο «ανάδοχος» αναλαμβάνει έναντι
συμβολικού ποσού μέρος των εξόδων για τη φροντίδα
ενός συγκεκριμένου ασθενή)
• Οικονομική υποστήριξη
• Εγγραφή μέλους
Μπορείτε να μας βρείτε
Στέκι Μεταναστών, Ερμού 23, Θεσσαλονίκη
www.drasi-agriazoi.gr
https://www.facebook.com/drasiagriazoi/?fref=ts
στο τηλέφωνο 6979914852.
Δράστε μαζί μας !
 Ελληνική
Ορνιθολογική Εταιρεία
Η σελίδα της
για τα πουλιά, Ελληνικής
Ορνιθολογικής
για τη φύση, Εταιρείας

για’ σένα 23

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είναι περιβαλλοντική, μη Δράση για την διάσωση των τελευταίων ζευγα-
κερδοσκοπική οργάνωση με σκοπό τη μελέτη και προστασία των
ριών Ασπροπάρη στα Βαλκάνια
άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους στην Ελλάδα.
Η Ζώνη Ειδικής Προστασίας Μετεώρων και Αντιχάσιων
Από το 1982 εργάζεται με σκοπό να διασφαλίσει ένα βιώσι-
Ορέων είναι μία από τις 15 περιοχές στην Ελλάδα όπου
μο περιβάλλον τόσο για τα πουλιά, όσο και για τον άνθρωπο.
υλοποιούνται οι δράσεις του Προγράμματος LIFE+ «Η επι-
Το έργο της περιλαμβάνει ευρύ φάσμα δράσεων: από την
στροφή του Ασπροπάρη», στο οποίο ενώνουν τις δυνάμεις
προστασία και τη μελέτη, ως την ενημέρωση, την εκπαίδευση,
τους τέσσερις φορείς από τρεις χώρες με σκοπό τη διάσωση
αλλά και τις παρεμβάσεις για κρίσιμα θέματα του φυσικού
των τελευταίων ζευγαριών Ασπροπάρη στην Ελλάδα και τη
περιβάλλοντος.
Βουλγαρία.
Είναι εταίρος της BirdLife International, της μεγαλύτερης
Τα Μετέωρα φιλοξενούσαν παλαιότερα τον μεγαλύτερο
παγκόσμιας ομοσπονδίας για την προστασία των πουλιών και
πληθυσμό Ασπροπάρη στην Ελλάδα, ενώ σήμερα απομέ-
των βιοτόπων τους. Άλλωστε, τα προβλήματα των πουλιών
νουν μόλις δύο ζευγάρια, σε σύνολο λιγότερων από 10 σε
δεν γνωρίζουν σύνορα...
όλη τη χώρα. Οι δράσεις της Ορνιθολογικής στην περιοχή
επικεντρώνονται στην παρακολούθηση των πουλιών, στην
Η Ορνιθολογική σε νούμερα: αντιμετώπιση των απειλών που αντιμετωπίζουν, όπως η πα-
• Δράσεις προστασίας σε περισσότερες από 60 σημαντικές περιοχές
σε όλη την Ελλάδα
ράνομη διασπορά και χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων
• Μελέτη και παρακολούθηση 204 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά
στη φύση και στην ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού
(ΙΒΑ) στην Ελλάδα για τη σημαντικότητά του Ασπροπάρη και την ανάγκη προ-
• Υλοποίηση περισσότερων από 100 προγραμμάτων έρευνας και δια- στασίας του.
χείρισης την τελευταία εικοσαετία με ευρωπαϊκούς, εθνικούς, ιδιωτικούς Στο Πρόγραμμα συμμετέχουν η Ελληνική Ορνιθολογική Εται-
και ιδίους πόρους
ρεία, το WWF Ελλάς και οι Ορνιθολογικές Οργανώσεις
• Σταθερή συνεργασία με πάνω από 50 επιστημονικούς και άλλους φο-
ρείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την υλοποίηση εξειδικευμένων
της Βουλγαρίας (BSPB) και Μ. Βρετανίας (RSPB), με τη χρη-
προγραμμάτων και δράσεων ματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ιδρύματος
• Δεκάδες παρεμβάσεις και καταγγελίες ετησίως σε περιπτώσεις κα- Α.Γ. Λεβέντη.
ταστροφής της φύσης με τη συμβολή πολιτών και τοπικών οργανώσεων
• Συμμετοχή 20.000 παιδιών και ενηλίκων ετησίως σε εκδηλώσεις και σε
Μάθε περισσότερα για τον Ασπροπάρη στο: www.lifeneophron.eu
προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Αθήνα:
• Άμεση ενημέρωση χιλιάδων ατόμων σε εκδηλώσεις και περίπτερα ενη-
Θεμιστοκλέους 80, 10681
μέρωσης σε όλη την Ελλάδα
Τηλ/Fax: 210 8228704, 210 8227937 e-mail: info@ornithologiki.gr
• Δίκτυο περισσότερων από 100 εκπαιδευμένων εθελοντών στις κα-
ταγραφές πουλιών που δραστηριοποιούνται σε σταθερή βάση σε όλη
την Ελλάδα Θεσσαλονίκη:
Κομνηνών 23, 54624
• Συμμετοχή περισσότερων από 1.000 ατόμων ετησίως σε εθελοντικές
δράσεις Τηλ/Fax. 2310 244245 e-mail: thess@ornithologiki.gr
www.ornithologiki.gr
Η σελίδα της
Καλλιστώ -
Περιβαλλοντική
οργάνωση για την
άγρια ζωή
και τη φύση
24
Γνωριμία με την
Περιβαλλοντική
Οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ
Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ είναι Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια
Ζωή και τη Φύση, η οποία δημιουργήθηκε το 2004 από επιστή-
μονες που διαθέτουν περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας
στον τομέα της περιβαλλοντικής έρευνας και διαχείρισης.
Η οργάνωση εστιάζει κυρίως στην προώθηση της βιώσιμης
συνύπαρξης ανθρώπου και άγριας ζωής, δίνοντας έμφαση
σε 3 είδη σαρκοφάγων (αρκούδα, λύκο, τσακάλι) και στους
βιότοπούς τους που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ορεινών
και ημιορεινών οικοσυστημάτων της χώρας. Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ
έχει την έδρα της στη Θεσσαλονίκη, ενώ παράλληλα διατηρεί
δίκτυο τοπικών συνεργατών στη Θεσσαλία (Καρδίτσα και
Τρίκαλα), Ήπειρο (Ιωάννινα), Δ. Μακεδονία (Καστοριά και
Γρεβενά) και Αν. Μακεδονία-Θράκη (Παρανέστι). Εκπροσωπεί
τις περιβαλλοντικές οργανώσεις στους Φορείς Διαχείρισης
των Εθνικών Πάρκων Β. Πίνδου και Οροσειράς Ροδόπης και
συνεργάζεται στενά με άλλους Φορείς Διαχείρισης Προστα-
τευόμενων Περιοχών.
Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ υποστηρίζει δημόσιες υπηρεσίες αλλά και ιδιώ-
τες στην εφαρμογή μέτρων όπως: η χορήγηση ηλεκτροφόρων
περιφράξεων και ποιμενικών σκύλων (για την μείωση των ζημιών
στην αγροτική οικονομία), η λειτουργία Ομάδων Άμεσης Επέμ-
βασης (για την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων αλληλε-
πίδρασης αρκούδας – ανθρώπου), η λήψη μέτρων αποτροπής
τροχαίων ατυχημάτων σε οδικούς άξονες με θύματα είδη της
άγριας πανίδας (όπως στην Εγνατία Οδό).
Χάρη στην προσήλωση των ανθρώπων της η ΚΑΛΛΙΣΤΩ μέσα
σε όλα αυτά τα χρόνια έχει καταφέρει πολλά και συνεχίζει:
• Προωθεί τη θέσπιση και αποτελεσματική λειτουργία Προ-
στατευόμενων Περιοχών, καθώς και εθνικών και διεθνών
Δικτύων των Περιοχών αυτών (όπως το NATURA 2000)
και “οικολογικών διαδρόμων” σύνδεσης μεταξύ τους.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η κατοχύρωση ως
Προστατευόμενων Περιοχών των εκτάσεων που διαχει-
ρίζονται πλέον από τον Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς
Ροδόπης και από τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου
Βόρειας Πίνδου.
• Εγκαθίδρυσε θεσμικά και συμμετέχει πλέον επίσημα
στην Ομάδα Άμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα (Bear
Emergency Team-BET), η οποία επεμβαίνει κάθε φορά
που κάποιο άγριο ζώο βρίσκεται σε κίνδυνο (περιπτώσεις
τροχαίων, λαθροθηρίας κ.λπ.).
• Υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίη-
σης και εκπαίδευσης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη αλλά και
στην ύπαιθρο.
• Οργανώνει προγράμματα εθελοντικής εργασίας, με στόχο
την ενημέρωση, ενεργοποίηση και συμμετοχή των πολιτών
στις προσπάθειες διατήρησης του φυσικού περιβάλλο-
ντος .
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην σελίδα
μας στο facebook:
 Η σελίδα του
Φορέα
Διαχείρισης
Δάσους
Δαδιάς-
Λευκίμης-
Σουφλίου

25

Το Εθνικό Πάρκο Δάσους

Δαδιάς – Λευκίμης - Σουφλίου
Στο μέσο του Νομού Έβρου, στις νοτιοανατολικές λοφώ- Ο Φορέας Διαχείρισης
δεις απολήξεις του ορεινού όγκου της Ροδόπης, το Εθνικό Ο Φορέας Διαχείρισης ιδρύθηκε το 2002 και εδρεύει στη
Πάρκο ∆άσους ∆αδιάς-Λευκίµης-Σουφλίου είναι ένα από ∆αδιά Έβρου. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η προστασία,
τα λίγα καταφύγια αρπακτικών πουλιών στην Ευρώπη, ενώ η διαχείριση και η ανάδειξη του Εθνικού Πάρκου ∆άσους
εδώ αναπαράγεται ο μοναδικός πληθυσμός Μαυρόγυπα ∆αδιάς-Λευκίµης-Σουφλίου, ασκώντας παράλληλα συντονι-
στα Βαλκάνια. στικό ρόλο στις δραστηριότητες των φορέων που σχετίζονται
Η οικολογική του αξία επισημάνθηκε το 1970 από Ευρωπαί- µε το δάσος. Μεταξύ άλλων στις δράσεις του περιλαμβά-
ους επιστήμονες, το 1980 η περιοχή κηρύχθηκε προστατευ- νονται:
όμενη και από το 2006 έχει χαρακτηριστεί ως Εθνικό Πάρκο. • Η ενημέρωση - ξενάγηση των επισκεπτών
Η πολύχρονη παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή και η • Η επιστημονική παρακολούθηση
ήπια χρήση της γης στο βάθος των αιώνων έχει οδηγήσει στη
διαμόρφωση ενός πλούσιου μωσαϊκού µε βοσκοτόπια, καλ- • Η υλοποίηση προγραμμάτων Ενημέρωσης – Ευαισθητοποί-
λιέργειες πευκοδάση, δρυοδάση, ρεματιές και βράχια που ησης και περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
συνθέτουν ένα ιδιαίτερο, υψηλής οικολογικής αξίας τοπίο. • Η ανάδειξη και προβολή του Εθνικού Πάρκου
Το Εθνικό Πάρκο ∆άσους ∆αδιάς - Λευκίµης - Σουφλίου • Η επόπτευση – φύλαξη της περιοχής
αποτελεί ιδανικό προορισμό για όσους αγαπούν τη φύση. Η
ομορφιά του δάσους είναι μοναδική όλο το χρόνο, µε εναλ-
λαγές σε χρώματα, εικόνες και ήχους. Ο λευκός χειμώνας
µε τα αρπακτικά που γυροπετούν ή κουρνιάζουν στα κλαδιά
των δέντρων µε τα πεσμένα φύλλα. Η άνοιξη µε τα μεθυστικά
της αρώματα, τα χιλιάδες αγριολούλουδα και το μελωδικό
κελάηδισμα των πουλιών. Το καλοκαίρι µε τη μυρωδιά από
το ρετσίνι των πεύκων και τα νεαρά ζώα που γεννήθηκαν
την άνοιξη και ανακαλύπτουν τον κόσμο. Το φθινόπωρο µε
τις εκατοντάδες αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου και
του πράσινου.
Σχολικό
Βήμα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ
6ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΤΡΙΚΑΛΩΝ
σουν τη χαρά της δημιουργικότητας, να
αποκτήσουν εμπειρία για την ενέργεια ως
μονάδα και ως ομάδα και να πάρουν τα
οφέλη του υπεύθυνου τρόπου δράσης.
Η φωτογραφική ομάδα και οι υπεύθυνοι
26 καθηγητές θα ήθελαν να ευχαριστή-σουν
τη Διεύθυνση του σχολείου μας και τον
Σύλλογο Διδασκόντων, που αγκάλιασαν
την πρωτοβουλία και συνετέλεσαν – ο
καθένας με τον τρόπο του – σε ένα όσο
το δυνατόν αρτιότερο αποτέλεσμα.
Τη φωτογραφική ομάδα αποτέλεσαν οι
μαθητές-τριες της Α΄ τάξης Βασιλική
Αποστόλου, Ευαγγελία Βώπη, Γιώργος
Γεωργομάνος, Αλίκη Γεωργομάνου, Ζωή
Γκαγκανάτσιου, Ελβίρα Ελφίμοβα και οι
μαθητές-τριες της Γ΄τάξης Μαρία Ιακω-
Στο πλαίσιο της Εβδομάδας Περιβάλλο- ενθύμιο από μια φωτογραφία σε μεγάλο βάκη, Γεωργία Κουτούμπα, Γεωργία Κου-
ντος (12 έως 16 Οκτωβρίου 2015), ομά- μέγεθος. τρουλιά, Βασιλική Μπακλαβά, Ιωάννης
δες μαθητών του 6ου Γυμνασίου Τρικάλων, Μπένιας και Άννα Μπουραζάνα.
Μέσα από τη δράση αυτή που οργά-
σε συνεργασία με τους καθηγητές της νωσε το 6ο Γυμνάσιο στόχος ήταν να έρ-
Βιολογίας, κ. Δήμητρα Γουγουλάκη και θουν τα παιδιά σε άμεση επαφή με το Οι υπεύθυνοι καθηγητές
της Πληροφορικής, κ. Γιώργο Παπαδημη- φθινοπωρινό περιβάλλον, να ασκηθούν Δήμητρα Γουγουλάκη – Γιώργος
τρίου, διενήργησαν μια όμορφη σχετική στην παρατήρηση – θεμέλιο λίθο κάθε Παπαδημητρίου
δράση: επιστήμης – , να αυτενεργήσουν, να νιώ-
Αποτύπωσαν σε φωτογραφικό υλικό την
παρατήρησή τους για το φθινόπωρο στην
περιοχή τους, φωτογραφίζοντας το περι-
βάλλον του σχολείου, του σπιτιού τους,
αλλά και του ευρύτερου χώρου όπου
κινούνται, και εξέφρασαν τα συναι-σθή-
ματα που τους διέγειρε η σχετική παρα-
τήρηση. Οι φωτογραφίες αναρτήθη-καν
στην ιστοσελίδα του σχολείου, τόσο με
τη μορφή έκθεσης φωτογραφιών όσο
και με τη μορφή βίντεο συνοδευόμενου
από μουσική. Ανάλογη έκθεση με τίτλο
«Το φθινόπωρο της περιοχής μου μέσα
από τα μάτια των παιδιών – εικόνες και
συναισθήματα» έγινε και στην αίθουσα
εκδηλώσεων του σχολείου την Πέμπτη
29/10/2015 (η αποτύπωση των συναι-
σθημάτων έγινε πάνω σε χάρ-τινα φθι-
νοπωρινά φύλλα). Την έκθεση αυτή επι-
σκέφθηκαν οι μαθητές μας και οι γονείς
των παιδιών της Α΄ τάξης που την ίδια
μέρα είχαν προσκληθεί σε συγκέντρω-
ση γονέων. Στο τέλος της διοργάνωσης
οι μαθητές που συμμετεί-χαν πήραν ως
 Λεγάκις Αναστάσιος
Αναπληρωτής Καθηγητής Ζωολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τα Μουσεία
Φυσικής Ιστορίας
στην Ελλάδα
Η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος στη
σημερινή Ελλάδα συνεχίζεται με ταχύ ρυθμό
καθώς δεν υπάρχουν μηχανισμοί και θεσμοί που
να μπορούν να στηρίξουν τις προσπάθειες αντι-
μετώπισης του προβλήματος αυτού. Μια από τις
σημαντικότερες ελλείψεις είναι η σωστή ενημέ-
ρωση του κοινού για τη φύση, τις λειτουργίες της
και τις καταστροφές που προκαλεί ο άνθρωπος.
Ο σωστά ενημερωμένος πολίτης είναι ο καλύ-
τερος προστάτης της φύσης γιατί γνωρίζει την
αξία της. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχουν εξειδικευ-
μένα στελέχη για να εφαρμόσουν μια πολιτική
προστασίας. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από
άτομα και υπηρεσίες χωρίς ειδικές γνώσεις να
προσφέρουν λύσεις στα πολύπλοκα προβλήματα
που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον. Τέλος,
δεν υπάρχουν τοπικοί φορείς τέτοιοι που να είναι
σε θέση να γνωρίζουν άμεσα τα προβλήματα
του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής τους
και να έχουν δυνατότητες παρακολούθησης και
επέμβασης. Οι τοπικοί φορείς είναι πάντοτε οι
δυνητικά καλύτεροι γνώστες γιατί ζουν κοντά
στα προβλήματα και μπορούν να προσφέρουν τι
πιο ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις. Φορείς
που συνδυάζουν και τα τρία προαναφερθέντα
στοιχεία είναι τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας.
Ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ασχολείται κυ-
ρίως με τον φυσικό κόσμο, οι υλικές αποδείξεις
του οποίου διατηρούνται με τη μορφή συλλογών
φυσικής ιστορίας που συνήθως χωρίζονται σε
ζωολογικές, βοτανικές και γεωλογικές. Αυτές οι
συλλογές και τα δεδομένα που συνδέονται με
αυτές, αποτελούν τη βάση για την έρευνα και τις
εκπαιδευτικές δραστηριότητες κάθε μουσείου.
Τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας αποτελούν τη
βάση για τη καταγραφή της ποικιλότητας της
ζωής και γενικότερα του φυσικού κόσμου, για
τη διαλεύκανση των εξελικτικών σχέσεων ανά-
μεσα στους οργανισμούς, για τον εντοπισμό των
παλιών και των σημερινών κατανομών της ζωής
Αρθρογραφία
27
στη Γη και για τη κατανόηση των διαδικασιών
που οδηγούν στην ποικιλότητα τη ζωής και του
φυσικού κόσμου και που διαμορφώνουν τη μορφή
και τη λειτουργία της γης. Όπως οι βιβλιοθήκες,
οι συλλογές τέχνης και τα αρχαιολογικά μουσεία
είναι οι χώροι εναπόθεσης και διατήρησης της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς, έτσι και τα Μου-
σεία Φυσικής Ιστορίας αποτελούν μόνιμες και
αυξανόμενες αποθήκες της φυσικής κληρονο-
μιάς. Ταυτόχρονα, τα Μουσεία Φυσικής Ιστορί-
ας παίζουν έναν βασικό ρόλο ως εκπαιδευτικοί
οργανισμοί. Η ιστορία της Γης παρουσιάζεται
με τη βοήθεια αντικειμένων που διατηρούνται
στις συλλογές των μουσείων αυτών. Έτσι αυτά τα
μουσεία πρέπει να συνδυάζουν την ευχαρίστηση
και την ψυχαγωγία μαζί με την πληροφόρηση και
την εκπαίδευση.
Ένα πλήρες Μουσείο Φυσικής Ιστορίας αποτε-
λείται στην ουσία από δύο μουσεία: ένα εσωτε-
ρικό μουσείο για τους επιστήμονες και ερευνη-
τές και ένα εξωτερικό μουσείο για το κοινό. Το
εσωτερικό μουσείο αποτελείται από τις συλλογές
και τους ανθρώπους που τις φροντίζουν και τις
μελετούν. Το εξωτερικό μουσείο αποτελείται από
όλες τις παραδοσιακές μεθόδους παρουσίασης
εκθεμάτων και από προγράμματα περιβαλλοντι-
κής εκπαίδευσης που μεταφέρουν τη γνώση του
εσωτερικού μουσείου στο κοινό.
Στον Ελληνικό χώρο σήμερα υπάρχουν ελάχιστα
Μουσεία Φυσικής Ιστορίας τα περισσότερα από
τα οποία δεν είναι οργανωμένα και δεν είναι
γνωστό το τι περιέχουν. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν
πέρασε από την αναγεννησιακή φάση της Δυτικής
Ευρώπης και δεν ανέπτυξε την αγάπη και το σε-
βασμό για το φυσικό περιβάλλον. Ένας διαρκής
αγώνας για επιβίωση σαν κράτος τα τελευταία
150 χρόνια σε συνδυασμό με την προηγούμε-
νη κατοχή τεσσάρων αιώνων δεν επέτρεψαν τη
δημιουργία παράδοσης γύρω από τις φυσικές
επιστήμες, ιδιαίτερα τις επιστήμες της ζωής.
 ΠΑΡΑΛΥΚΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Phd ΔΑΣΟΛΟΓΟΣ
ΕΔΙΠ (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ) ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΘ-
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΙΧΘΥΟΠΟΝΙΑΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ.
Αρθρογραφία

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ
ΜΟΥΣΕΙΩΝ
ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
28 ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο σύγχρονος ρόλος των Μουσείων Φυσι- Υπάρχει δυσκολία άμεσης επαφής με τα

κής Ιστορίας αποκαλύπτεται πολυσύνθε-
τος και δυναμικός μέσα στο πλαίσιο των
ευρύτερων εξελίξεων . Ο ρόλος αυτός
διαγράφεται μέσα από τις εκπαιδευτικές
δραστηριότητες εκπαιδευτικά προγράμ-
ματα, συνέδρια, ενημερώσεις, διαλέξεις
που υλοποιεί ο ίδιος ο οργανισμός. Μέσα
από αυτές τις δραστηριότητες προάγεται η
γνώση για θέματα που αφορούν το Φυσικό
Περιβάλλον.
Γενικά τα μουσεία έχουν τη δυνατότητα
να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη
διαδικασία διάδοσης του πολιτισμού και
στην απόδοση νοήματος στη ζωή. Βασικό
στοιχείο που διαφοροποιεί τα μουσεία από
τα άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα μιας κοινό-
τητας είναι η δυνατότητα που προσφέρουν
για επαφή με πρωτογενής πηγής μάθησης
που συνιστούν τα μουσειακά αντικείμενα.
Τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας προσφερ-
θούν εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε
όλους. Μέσα στο πλαίσιο αυτών των εκ-
παιδευτικών προσφορών είναι ευθύνη του
μουσείου να μεταδίδει τα μηνύματα του με
τρόπο κατανοητό και ταυτόχρονα ελκυστικό
προς ένα έντονα διαφοροποιημένο κοινό.
Επίσης σχετίζονται με τη διαβιου μάθηση
καθώς αποτελούν χώρο στον όποιο μπο-
ρούν να αναπτύξουν γνώση και καλύτερη
κατανόηση των πραγμάτων άτομα όλων
των ηλικιών.
Τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας ιδρύονται
γιατί:
άγρια ζώα και τους βιοτόπους τους.
Λόγω μείωσης της βιοποικιλότητας.
Εξάλειψη της άγριας ζωής, για την οποία
ευθύνεται ο άνθρωπος, είτε κυνηγώντας
τα ίδια τα ζώα, είτε καταστρέφοντας το
βιότοπό τους.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα όπου η μεγάλη ποι-
κιλία οικοσυστημάτων και βιοτόπων καθώς
και η απομόνωση ιδιαίτερα νησιωτικών περι-
οχών δίνουν στη χώρα το προνόμιο να έχει
την μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στη Ευρώπη.
Επίσης στα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας
έχουμε:
Κατανόηση της έννοιας βιότοπος οικοσύ-
στημα.
Εισαγωγή στα κυριότερα οικοσυστήματα
του πλανήτη.
Συνειδητοποίηση της ανεξάντλητης προ-
σφοράς της φύσης στον άνθρωπο καθώς
και διαμόρφωση θετικών στάσεων σε κάθε
προσπάθεια διατήρησης και προστασίας
της.
Επισήμανση των κινδύνων που απειλούν
χλωρίδα και πανίδα.
Ανάπτυξη ικανοτήτων παρατήρησης, πε-
ριγραφής και σύγκρισης με εκφραστική
ορθότητα και πληρότητα.
Τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας διδάσκουν
πολλά σχετικά με την αλληλεξάρτηση όλων
των ζώντων όντων. όπου οι επισκέπτες μυού-
νται στις λειτουργίες του φυσικού κόσμου
που όλοι πρέπει να προστατεύσουμε.
 Άρθρο του Μανώλη Βουβάκη,
Διευθύνοντα Συμβούλου της εταιρίας Radiant Technologies

Αρθρογραφία

Μουσεία και Νέες

Τεχνολογίες

Στα τέλη του 20ου αιώνα υπήρξε μία στρο-
φή στην πολιτική των Μουσείων, καθώς οι
προτεραιότητές τους άλλαξαν. Η εστίαση
των Μουσείων στη συλλογή, συντήρηση
και διαφύλαξη αρχαιοτήτων και άλλων
εκθεμάτων επεκτάθηκε και στην προβολή
των αντικειμένων αυτών στο ευρύ κοινό. Ο
ρόλος των Μουσείων έγινε περισσότερο
εκπαιδευτικός, αλλά και ψυχαγωγικός, σε
μία προσπάθεια να προσελκύσουν νέες
κατηγορίες επισκεπτών και να αναδείξουν
τις συλλογές τους. Η αλλαγή αυτή αντικα-
τοπτρίζεται και στην εξέλιξη των μουσείων
από τον παραδοσιακό τύπο, όπου το εν-
διαφέρον επικεντρώνεται στα αντικείμενα
(object oriented), στο μοντέρνο τύπο, όπου
δίνεται προσοχή τόσο στα αντικείμενα όσο
και στο κοινό (object and people oriented)
και τέλος στο μεταμοντέρνο τύπο, όπου η
εξυπηρέτηση του κοινού είναι ο καθοριστι-
κός παράγοντας (people oriented) (Νάκου,
2001). Στην εποχή μας τα εκθέματα παρου-
σιάζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο,
χρησιμοποιώντας σύγχρονα μέσα για την
επίτευξη του σκοπού αυτού. Η τεχνολογία
έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιτυχία αυτής
της μεταστροφής, αφού επέτρεψε την έντα-
ξη πρωτοποριακών για το χώρο στοιχείων,
όπως η αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ επι-
σκέπτη και μουσείου και η διαδραστικότητα.
Η ένταξη όμως της τεχνολογίας στο μου-
σειακό περιβάλλον, παράλληλα με την ανά-
πτυξη άλλων δραστηριοτήτων, δημιούργησε
ορισμένες ανάγκες όσον αφορά στην κα-
λύτερη δυνατή εξυπηρέτηση του επισκέπτη,
καθώς επίσης βοήθησε και στην εξέλιξη αυ-
τού που ονομάζεται ‘μουσειακή εμπειρία’. Σε
γενικές γραμμές τα πολυμεσικά συστήματα
έχουν ως στόχο την βέλτιστη παρουσίαση
των εκθεμάτων και την πληροφόρηση, τον
29
οποίο στόχο επιτυγχάνουν μέσω της ευε-
λιξίας τους και της προσαρμοστικότητάς
τους στις ανάγκες των επισκεπτών (Οικο-
νόμου, 2003). Ένα Σύστημα Ξενάγησης,
παραδείγματος χάρην, ανταποκρίνεται στις
απαιτήσεις αυτές και τις υπερκαλύπτει, κα-
θώς εκτός από εργαλείο πληροφόρησης
έχει και εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό χα-
ρακτήρα.
Παρέχει τη δυνατότητα σε ένα φορέα να
προσφέρει στοχευόμενες ξεναγήσεις στους
επισκέπτες του, με σκοπό τη διεύρυνση του
κοινού του. Οι διαφορετικές ξεναγήσεις εί-
ναι δυνατόν να στοχεύουν σε αντίστοιχες
ομάδες επισκεπτών, όπως σε γνώστες της
θεματικής του Μουσείου, σε έναν μέσο επι-
σκέπτη ή σε παιδιά ή ακόμα και σε ΑμεΑ,
θέμα στο οποίο θα αναφερθούμε σε άλλο
άρθρο στο μέλλον.
Συμπερασματικά, η διαδραστικότητα, μέσω
της τεχνολογίας, έχει αρχίσει να αντιμετω-
πίζεται ως αναπόσπαστο κομμάτι των προ-
σφερόμενων υπηρεσιών ενός Μουσείου. Ο
εκπαιδευτικός του χαρακτήρας, η σταθερή
ποιότητα και εγκυρότητα των πληροφοριών
που προσφέρονται, αλλά και η συλλογή στα-
τιστικών και άλλων στοιχείων που αφορούν
την «κινητικότητα» των επισκεπτών εντός του
Μουσείου ενισχύονται καθοριστικά. Ανοίγει
έτσι ένα νέο κανάλι αμφίδρομης επικοινω-
νίας μεταξύ του φορέα και των επισκεπτών,
που μονο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχει.

Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Social Media του Μουσείου
Αφιέρωμα στα
Μοναστήρια
των Μετεώρων
Η Μονή
Μεταμορφώσεως
του Σωτήρος
(Μεγάλο Μετέωρο)
30
Η Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
είναι γνωστή ως Μεγάλο Μετέωρο. Χτί-
στηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14ου
αιώνα, από τον Όσιο Αθανάσιο το Με-
τεωρίτη και αποτέλεσε την αφετηρία του
Μετεωρίτικου Μοναχισμού.
Ο Αγιορείτης Μοναχός Αθανάσιος
ασκήτεψε αρχικά σε ένα βράχο το «Στύ-
λο των Σταγών», ενώ ήταν ο πρώτος που
ανέβηκε στο Πλατύ Λίθο (την τοποθε-
σία που χτίστηκε η Μονή) με συνοδεία
δεκατεσσάρων Μοναχών.
Ο πρώτος Ναός που οικοδομήθηκε στο
Μοναστήρι ήταν αφιερωμένος στην Πα-
ναγία της Μετεωρίτισσας Πέτρας.
Τον Όσιο Αθανάσιο διαδέχτηκε ο μα-
θητής του Όσιος Ιωάσαφ (πρώην Σέρ-
βος ηγεμόνας με το όνομα Ιωάννης
Ούρεσης Άγγελος Κομνηνός Δούκας
ο Παλαιολόγος), ο οποίος στήριξε και
συνέχισε το έργο του. Περί το 1387 ο
Όσιος Ιωάσαφ οικοδόμησε μεγαλοπρε-
πή Ναό αφιερώμένο στη Μεταμόρφωση
του Σωτήρος.
Σημερα, η Μονή διαθέτει έξι Παρεκκλή-
σια: τρία παλια:
1. του Oσίου Αθανασίου του Μετεω-
ρίτη, σε σπηλαιώδες κοίλωμα στην
κλίμακα ανόδου, πού αποτελεί
κατά την παράδοση και το πρώτο
Επιμέλεια: Ευαγγελία Ντούλη,
κατοικητήριό του,
2. του Τιμίου Προδρόμου (με οικο-
δομική φάση ίσως της εποχής των
πρώτων κτιτόρων) και
3. των Iσαποστόλων Αγίων Κωνστα-
ντίνου και Ελένης
και τρία σύγχρονα:
1. του Αγίου Νεκταρίου
2. του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος και
της Iσαποστόλου Αγίας Όλγας, και
3. των Αγίων Αναργύρων.
Στα παλιά χρόνια η πρόσβαση στη Μονή
γινόταν με ανεμόσκαλες και από τον
Πύργο (στα 1520), όπου δέσποζε  ο
εξώστης με το Δίχτυ, που το χρησιμο-
ποιούν ακόμη και σήμερα για να μετα-
φέρουν πράγματα. Μέχρι το 1923 η
ανάβαση γινόταν με τις ανεμόσκαλες
και το δίχτυ. Σήμερα η ανάβαση γίνεται
με σκάλα που αριθμεί 146 σκαλιά, που
σε οδηγούν στην είσοδο της Μονής.
Ο επισκέπτης της Μονής έχει την ευκαι-
ρία να θαυμάσει πλήθος αντικειμένων
μεγάλης μουσειακής αξίας.
Στην παλιά τράπεζα της Μονής, πέρα
από την ευκαιρία που προσφέρεται να
δει κάποιος τη μορφή και τη λειτουργία
μιας παλαιάς Μοναστηριακής τράπε-
ζας, στεγάζεται η Θεολογική Πινακο-
θήκη «Γεώργιος Τσιουλάκης»
Στο παλιό διώροφο νοσοκομείο-γηρο-
κομείο της Μονής βρίσκεται σήμερα
το σκευοφυλάκιο της Μονής, με μονα-
δικά και πολύτιμα κειμήλια. Στον πρώτο
όροφο, εκτίθενται δείγματα από παλαιά
χειρόγραφα, έγγραφα και παλαίτυπα της
Μονής, ενώ στο ισόγειο, βρίσκεται αί-
θουσα με ανεκτίμητες φορητές εικόνες,
ξυλόγλυπτα, χρυσοκέντητα κ.α
Μέσα στο Μοναστήρι βρίσκεται επί-
σης Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο,
αφιερωμένο στον Κώστα Μαντζάνα και
αίθουσα ιστορικών λιθογραφιών με
μοναδικά και ανεκτίμητα εκθέματα της
Ιστορίας του Ελληνισμού.
Μέσα στη Μονή διατηρείται επίσης σε
άριστη κατάσταση το παλαιό παραδο-
σιακό μαγειρείο, πλήρως εξοπλισμένο,
δίνοντας στους επισκέπτες την ευκαιρία
να δουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής
και μοναστηριακής οργάνωσης.
Τέλος, σπουδαίο σημείο της Μονής είναι
το παλαιό κελάρι, όπου φυλάσσονται
χειροποίητα σκεύη και εργαλεία της
αγροτικής ζωής.
Το Μεγάλο Μετέωρο σίγουρα αποτελεί
ένα θρησκευτικό τόπο μεγάλης αίγλης
και ταυτόχρονα ένα μέρος, όπου δι-
αφυλάσσεται η πολιτιστική, ιστορική,
λαογραφική κληρονομιά της Ελλάδας.
 Όποια κι αν είναι η ιδέα σας,
την τυπώνουµε σε χαρτί!
Στη Λυχνία αγαπάµε τις ιδέες και τα όνειρα και µας γοητεύει να τα κάνουµε πράξη!
Γι’ αυτό επενδύουµε συνεχώς σε τεχνολογία υψηλών προδιαγραφών, για να
µπορούµε να παράγουµε ποιοτικές εκτυπώσεις και να σας προσφέρουµε
ανταγωνιστικές, ολοκληρωµένες λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες σας.
Λύσεις που ξεκινούν από µια απλή επαγγελµατική κάρτα και καταλήγουν στην
πιο απαιτητική εκτύπωση και βιβλιοδεσία.
Στη Λυχνία είναι καθηµερινό µέληµά µας να βάζουµε µε αφοσίωση και συνέπεια
τις ιδέες σας στο χαρτί!

Ολοκληρωµένες Υπηρεσίες Έντυπης Επικοινωνίας

Πιστοποίηση για τη χρήση τεχνολογιών
Ανδραβίδας 7 Τ.: 210 3410436 www.lyhnia.com Πιστοποίηση Σ∆Π
Αρ. Πιστοπ:
3

136 71 Χαµόµυλο Αχαρνών F.: 210 3425967 info@lyhnia.com ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2000
Aρ. Πιστοπ. 738/∆/2008

Λυχνία Α.Ε. Lyhnia S.A. @LYHNIAsa Lyhnia S.A. lyhnia

 Ανακaλύψτε
την πλούσια συλλογή µας!
Στα καταστήματα ΕΛΤΑ