5135_1

http://digital.lib.auth.gr/record/140859

The physical item is part of Aristotle University of Thessaloniki Libary Collection.

This digital representation of the original is made available to the public, under the
Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
 ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ
Μ 11 Μ I Λ I Λ

eKK/VHCixc riKH βι jieempncic

ΤΟΜΟΙ Λ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΤΙίΤΧΟΪ Λ'

' "\

ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Τον Διεν&υντον, Εκκλησιαστική Έ- Πανεπιστημίου.— Προκήρυξις τοσ

πιΟεώρησις 1907 (Εκκλησία Κων­
σταντινουπόλεως) ............................5
’Επίσημα ’Έγγραφα, "Λπάντησις τοΰ
άγγλικ. επισκόπου Q. F. Bleylh πηιις
τά μέλη τής Έλ-Κοΰρα ΌρΟ. Έλλ.
Εκκλησίας.......................................15
.Θ
°Α. Παπαδοπονλον - Κεραμέως, 11 n ο -
Οένιος "Αλεξάνδρειάς καί Ευγένιος
Ίωαννούλις.......................................23
Germanicus, Έκ Γερμανίας . . . .31
Σ. Ε. Ή ΙόΟΟετηρις Ίωάννου τοΰ Χρυ-
Π
X ε Ρ αστ ο π ου λε ίο υ Δ ιαγιο ν ι σ μ ο ΰ.
< Ήλίας Μηνιάτης».-- ΤΙ |!ι|1λι-
οίΐήκη τοΰ Κ. ΣάΟα.— Μακεδο­
νική ΙΙερίΟαλήιις.— Ξένος Τύπος:
ΊΙ ΐΙέσις των ύρδοδόξων σλαύων
.
έν Αυστρία.— Περί τοΰ ένδύμα-
τος τών κληρικών.— Κρίσις τής
περί τοΰ Νεωτερισμού Παπικής
’Εγκυκλίου "PascendL. Ή εορτή
τής έν Lourdes Παναγίας .... 59-63
ΕΙΔΗΣΕΙΣ. F- ’Εκκλησία1 Αλεξάνδρει­

σοστόιιου έν Βιέννη .... 55 άς. Μπενάκειον Όρφανοτροφεΐον.

ΚΡΙΤΙΚΗ: Chr. Bzur, S. Jean Chry- Άμπέτειος Σχολή. Τεσσαροκον­
sostome ot ses oeuvres dans Γ hi- ταετή ρίς καΌηγητοΰ. Δωρεά ομο­
Α.

stoire litteraire, Louvain-Paris υπό γενών ’Αλεξάνδρειάς. ’Εκκλησία

Χρνσοστόμον A. Παπαδοπονλον 56 Διασπορας. Κοπτική Μονή Ιερο­
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ TOY ΤΥΠΟΥ. ‘Ελ­ σολύμων. Σύγχρονα εκκλησιαστικό,
ληνικός Τύπος·. Δήλωσις τής Πρ\>- ζητήματα. . . . 61
τανείας τοΰ έν Έλλάδι "Εθνικού

ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
"G κ τοΰ Πατριαρχικοί? J υασογραφοίου

ΕΤΟΣ Α'.— igo8.

 ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ
Mill ΙΙλΙλ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕί2ΡΙΙΣΙΣ

lin'orsi'ia
rj’HropiOC 1TXJ JXMIXXHX

ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΑΙ

nr ΕΤΗΣΙΑΙ ΣΤΝΔΡΟΜΑΙ
Λ la Redaction du

‘‘Phare pcclesiastiqae,, jj Αίγυπτος

φρ. χρ. 25
Rue Gessi Pacha lO 0 Εξωτερικόν
ATJjXANDRIE
CEgrpte)

0 ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΦΑΡΟΥ

.
Έξέτασις καί νπεοάσπισις των δικαίων τής καί)’ ημάς Εκκλησίας καί
.Θ
τού Ι’ένυυς.— ’Ερμηνεία των αγίων Εραιγών καί ανάπτυξις των tv
αίτιας iieiiov αληθειών.— Ίστορικάί εκκλησιαστικοί ιιελίται.— ’Η­
θικά διδάγματα καί διηγήματα.— Οικογενειακά αναγνώσματα προς
κράτννσιν τής ελλ. ορθοδόξου οικογένειας εν τοΤς πατρίοις.— Χρι­
Π

στιανική Αρχαιολογία καί Αίγνπτολογία.— ’ Εκκ/.ησιαστική Στατιστική.

— Επίσημα'Έγγραφα Εκκλησιών καί είδικιώς τής 'Εκκλησίας
Α.

Αλεξάνδρειάς.— Άνασκοπ'η τον θρησκευτικόν, πνευματικοί' καί

ί/ϋικον βίοντών ξένων λαών. — ’Ανταποκρίσεις έκ διαφόρων θρησκεν-
τικών κέντρων. — Έπαγρνπνησις επί των ενεργειών τών προπαγάν­
δων έν ταϊς όρ&οδόξοις γώραις. — Σνζήτησις επί ζητημάτων ατρορών-
των είςτδν εκκλησιαστικόν καί θρησκευτικόν βίον καί είςτ'ην θεολογι-
κήν επιστήμην.—Παιδαγωγικά ήμέτερά τε καί ξένα.—Έξέτασις τών
πνευματικών καί ηθικών συμι/ ε ράντων καί. αναγκών είδικώς του έν
Αιγύπτιο ’Ελληνισμόν.—Θρησκεντιική καί ’ Εκκλησιαστικί) βιβλιο­
γραφία ήμετέρα τε καί ξένη.—’ Επιθεώρησις τον τύπου ήμετέρου τε
και ξένον έν τοίς σχετικοϊς προς τον σκοπόν τον περιοδικού ζητήμα-
σιν.—’Εκκλησιαστική χρονικογραφία.—Κριτική.
Χρείας καλονοης το περιοδικόν ϋ'ά κοΰμώσι και εικόνες.
Ο «Έκκλησ. .Φάρος» αγγέλλει παν σύγγραμμα, ουτινος στέλλεται
εις τήν Διεύίΐυνσιν έν άντίτυπον, δημοσιεύει δέ κρίσιν ειδικήν τών
εις διπλοΰν άποστελλομένων.
Εκκλησιαστικός Φάρος

.
.Θ
Π
Α.
Α.
Π
.Θ
.
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ
ΜΗΝΙλΙλ

0KKXHCIXC'ΠΚΗ 0Μ ieeCJL)|»HCJC

Τ Ο Μ Ο 2 Α'

.
.Θ
Π
Α.

Βιβλ Eta.

ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

"Gk του I Ιατριαρχικοΰ τυοοογραφα'ου

1908
Α.
Π
.Θ
.
1 ·:*■»% » S* >·' T: T TT "■ T T^T &· 3 * 3 3 » *%&# *»»_
. To
rV
> cr*-

iiC

V li

1907
Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως.
.
.Θ
Καί τό διαρρεϋσαν έτος διά τήν Μεγάλην τού Χρίστου
Εκκλησίαν, τήν διά τήν εξαιρετικήν αυτής εν τώ έΰνει Όέσιν
πυγκεντροΰσαν τάς τοΰ ορθοδόξου ελληνικού Γένους χρυσός
Π

ελπίδας και τά ήδέα όνειρα, ύπήρξενέτος βαρύ δεινών συμ­

φορών. Οί στόνοι τών έν Βουλγαρία και ’Ανατολική Ρωμυλίφ
Α.

υπό τής αγροικίας τοΰ βουλγαρικού όχλου άπηνώς καταδιω-

χΰέντων ήμετέρων ομογενών, συμπραττοΰσης καί έν&αρρυ-
νοΰσης αυτής τής βουλγαρικής Κυβερνήσεως, βαρείς ετι ή-
χούσιν είς τάς άκοάς σΰμπαντος τοΰ Έ/Αηνικοϋ. Άφηρ-
πάγησαν από τής δικαιοδοσίας αυτών οί ναοί, τά σχολεία, τά
νοσοκομεία, αί μοναί καί εί τι ετερον ευαγές καΰίδρυμα, τύ ό­
ποιον έν χρύνοιςκατά τό μάλλον ή ήττον άφισταμένοις ή φιλο-
γένειακαί φιλοπατρία ομογενών διάτοΰίδίου χρήματος ίδρυσε.
Πάντα έκηρΰχθησαν βουλγαρικαί ίδιοκτησίαι, οίδ’ήμέτεροι
ομογενείς, τιμωρούμενοι υπό τοΰ βουλγαρικού θηριώδους σο­
βινισμού διά την έν τοΐς πατρίοις εμμονήν αύτώνκαί αυτών τών
εστιών καί τών άσυλων αυτών στερηύέντες, κατά χιλιάδας έξη-
ναγκάσθησανπρός έγκατάλειψιν τής γενετείρας καί μετανάστευ-
σιν είς την κοινήν πάντων ήμώνέΟνικήν Μητέρα, όπουέπέπρωτο
νά ίδωμεν ανιδρυόμενος έκ βάθρων τάς παλαιάς αυτών οικήσεις.
I) "(Jkk\i ισιαστικι ι·'GtPiOeoopi wit." ' '"v

'Ωσε! δε τούτο μή ήρκει, μακρά άλυσις φόνων καί κατα το

παρελθόν έτος έσημειώθη, διαπραχθέντων υπό των αυτών γνω­
στών βουλγαρικών ορδών και ληστοσυμμοριών εν τή πολυπά­
θει Μακεδονία κατά τώνήμετέρων, ώς τά πολλά προκρίτων,
νέα δράματα σπαραγμών και άκροτηριάσεων, νέοι εμπρησμοί,
νέαι δηώσεις. Καί δεν υπήρχε βεβαίως ανάγκη τών περιλαλή-
των εκείνων ομολογιών τοϋ βουλγάρου τέως αντιπροσώπου
τής Βουλγαρίας ένΚων)πόλει Νάτσεβιτς, τοϋ Μιχαηλόφσκη
καί τών άλλην γνωστών βουλγάρων, δπως μάθωμεν ημείς οί
έλληνες αν καί κατά πόσον ένείχοντο καί ενέχονται εις τά κατά
τών ήμετέρων ομογενών τερατουργηΰέντα ταϋτα_ εγκλήματα
αί επίσημοι τής Βουλγαρικής Ηγεμονίας άρχαί, διότι ημείς
είπέρτις καί άλλος εϊμεθα ειςθέσιν νά γινώσκωμεν τάςβουλ­
γαρικός διαθέσεις. Τοϋτο μόνον είνε τό έκΐών ομολογιών ■
τούτων κέρδος, ότι εύκαίρως ήδύναντο οί έν Ευρώπη νάδιί-
.
δωσι την αλήθειαν, έαν ήθελον, διότι έπεκράτησεν εκεί, πο­
.Θ
λιτικών λόγων ένεκα, ϊνα αλήθεια, από ελληνικού; έξερχοαέ-
νη στόματος, μή καθίσταται πιστευτή καί νά παρουσιάζη—
ταιώς-ψεύδος επίτηδες. Έξ άλλου αυτή ή 'Υψηλή Πύλη, ήτις'
Π

είχε πολλούς λόγους νά μή τρέφη άντιπαθείας προς, τό άτο-

μον τού Νάτσεβιτς, άκούσασα παρ’ αυτού τοϋ ατόματος αυτού
Α.

τάς γενναίας έκείνας αποκαλύψεις, ήδύνατό εύμενέστερον νά

τείνηιό ούς προς τά τής Εκκλησίας παράπονα,;.·, δι’.έπανει-
λημμένων τακριρίων καταγγελούσης είς τήν Αύτοκρατορικήν
Όθωμ. Κυβέρνησιν «τά άλλως γνωστά αυτή πρωτοφανή ανο­
σιουργήματα καί αδικήματα, άπερ δχ?ν.ος αχαλίνωτος δτέπρα-·
ξεν έν Βου?^γαρίρ καί’Ανατολική Ρωμυλία·.*. τή πρωτοφανεΐ,
συνευδοκίρ τών αρχών τού τόπου καί τής κυβερνήαεως·,. ήτις
ου μόνον, έν καιρώ τών συμβάντων, ούδέν έλαβε μέτρον - πρός
περίφρούρησιν τών ?α]στευομενών υπηκόων αυτής..,- αλλά και
στχν,επλήρωσε, τρόπον τινά, τήν αρπαγήν καί τήν αδικίαν διά -
τής εφαρμογής τοϋ γνωστού περί παιδείας νόμου, δι’ ου άπας
ό έν Βουλγαρίρ καί Ανατ. Ρωμυλία ορθόδοξος ελληνικός
π?α|θυσμός αποστερείται τού άνεγνωρισμένου δικαιώματος αύ-
 *C:kk\i ισία Κοομσι αμτιμουπηΛι cos
/

τού τοΰ διδάσκειν έν τή ίδίφ γλυισση τά εαυτού τέκνα». Καί,

όμως, παρά πάντα ταύτα, οί βούλγαροι, είς ούδεν λογιζύμενοι
καί αυτήν την ύπόληψιν αυτών ώς έθνους, έξηκολούθουν νά κη-
ρύττωσι δι’ αυτού τού ήμιεπισήμου αυτών οργάνου, δτι «μία
μόνη φυλή Οφείλει νά κυρίαρχη επί τής χερσονήσου τοΰ Αίμου,
ή βουλγαρική. Ώς έκ τούτου, ό ελληνισμός τής Άνατ. Ρω­
μυλίας καί τής Μακεδονίας δέον νά έκμηδενισθή καί νά έξον-
τωθή... Ή καταστροφή τού ελληνισμού δέο^ νά άποτελέση άρ-
θρον πίστεως διά τούς βουλγαρους. Ή κατά τού ελληνισμού
πάλ/η οφείλει νά άρχίση έν αυτή τήκοιτίδι του... Βούλγαροι,
μή λησμονείτε τό καθήκον σας» ! Ταύτα καί τά τοιαύτα έχων
ύπ’όψιν ό ΓρηγόριοςΝάτσεβιτς, έγραψε : «δεν ήδυνάμην νά
άντιμετωπίσω τούς έν τώ διπλωματικό) σόόματι συναδέλφους
μου χωρίς νά έρυθριάσω ώς έκ τού αίσχους διά τού οποίου ή πα­
ρούσα Κυβέρνησις περιέλουσε την πατρίδα μου» !
Ή ’Οθωμανική έν τούτοις Κυβέρνησις ού μόνον δεν πα-
.
ρέσχεν εύήκοον ούς εϊςτά δίκαια τού Οικουμενικού Πατριαρ­
.Θ
χείου παράπονα, άλλ’ έπί πλέον έδυσχέραινε τήν ΰέσιν τής
Εκκλησίας Κων)πόλεως έν Μακεδονία, πολλούς τών έν αυτή
Π

μητροπολιτών ένοχους τών έν τή ταλαίνη ταύτη χώρςι έκτυλισ-

σομενών θεωρήσασα καί διά τούτο, παρά πάσαν έ'λλειψιν λό­
Α.

γων σοβαρών ένοχής, άποστερήσασα πολλάς ορθοδόξους έπαρ-

χίας τών ίκανωτάτων αυτών ποιμένων.
Εύνοϊκωτέραν πολιτικήν προς τό Οίκ. Πατριαρχεΐον δεν
εδειζεν ή Ύψ. Πύλη ούδ’ είς τό καταφανώς γελοίον κ ο υ τ σ ο-
βλαχικόν λεγόμενον ζήτημα. Άλ?..οτρίαις είσηγήσεσιν ύπεν-
δίδουσα προς καταφανή αυτής τής ιδίας βλάβην έν τώ προσώ-
πω τών πιστών αύτής υπηκόων, παρέσχεθάρρος είς τήν έπίση-
μον ρωμουνικήν έν Μακεδονία προπαγάνδαν νά όργιόζη, ανα­
ζητούσα καί δημιουργούσα άνά τάς έλληνικωτάτας τής Μακε­
δονίας έπαρχίας ρωμουνικάς κοινότητας καί ρωμούνους μακε-
δόναςπαρά τάς πολυαριθμοτάτας τών κοινοτήτων διαμαρτυ­
ρίας. Κατά τάς διαμαρτυρίας ταύτας ό έλληνοβλαχικός πληθυ-
σμός πλειστόκις καί πολλαπλώς έζεδήλωσετήν αποδοκιμασίαν
8 "Gkk\i ισιαστικπ "GroiBeoopi ισίίε

αυτού «κατά της ανοσίας έκμεταλλεύσεως τού ονόματος αυτού»

καί άπέκρουσεν έντόνως καί κατηγορηματικώτατα «πάσανάνά-
μιξιν των αυτοκλήτων προστατών καί συνηγόρων του ρ,ΰ. μό­
νον ως Ηένων αύτώ καί άλλοτρίων, άλλα καί χειρίστιον έχ0 ρο)ν
καί επίβουλων τών τιμαλφεστατων αυτού συμφερόντων». Κατά
τούτων πάντων ό πληθυσμός οΰτος, πλούσιος εϊς αίσθημα έλλη-
νικώτατονκαί ευπειθής εις το Οίκουμεν. Πατριαρχεϊον, ούτινος
αναγνωρίζει εαυτό ποίμνην, επικαλείται την προστασίαν τής
Μεγάλης Εκκλησίας ως «τής μόνης ανώτατης πνευματικής καί
εθνικής αυτού Αρχής)). Οί π/.ηθυσμοί ούτοτ μια τρων ή. καί
καρδία άνακηρύττουσι καί όμολογοΰσιν, ότι, πίστιν καί ύπα-
κοήν διατρανοϋντες πάντοτε προς την Α. Μ. τον έπικυρίαρ-
χον αυτών άνακτα, συν τούτοις είνε «άρρήκτω ήθικώ δεσμώ
συν ηνωμένοι, εν άδιασπάστω συνεκτική) κρίκω,κεκυροηιένι» υπό
τών κοινών παραδόσεων, συν τή έν ήθοις τε καί έΟίμοις κε-
κτημένη άφοσκυσει μετά τών ελληνιστί δια? εγομένων αδελ­
.
φών», αύθορμήτως, μετ’αποστροφής καί ά,γανακτήσεως άπο-
.Θ
κηρύττουσι «γεγονυία τήφωνι] καί όμοθύμως καταδικάζουσιν
οός παντάπασιν εξευτελιστικόν καί μονονού παραπαιόντων καί
Π

παρακρουσιν φρενών ύποστά.ντιον τό άντικρυς μωρό ν καί σα-

θρότατον διάβημα τών εύαριδμοτάτων αργυρωνήτων, ούμην δε
Α.

καίπάσης άντιλήψεως έχεφρόνων άνάρώπων έστερημένων προ-

παγανδιστών συμπολιτών αυτών τών άφΟύνιρ χρυσίο) δημι-
ουργηΰέντωνκαί συγκρατουμένων».. «Επ’ ούδενί λόγω καί
ουδέποτε στέργομεν ν’ άντικαταστήσωμεν τον ιερόν καί άνε-
κτίμητον ημών άδάμαντακαί μαργαρίτΐ]ν, την εκκλησιαστικήν
γλώσσαν τοΰτ’ έστι, διά τοΰ γλοτσσικοϋ τερατουργήματος τής
μιξοβαρβάρου Σ?«χυορρωμουνικής, τής έν ταΐς παριστρίαις χοό-
ραις ?.αλουμένης, ής ουδέ λέξιν μίαν ούτε ημείς οί τύ έλληνορ-
θύδοίον π?^ειονο·ψηφούν καί δεσπόζον στοιχεΐον έν τή κραταιά
’Οθωμανική Αυτοκρατορία άποτείιούντες έννοοΰμεν, ούτε αυ­
τοί οί δύσμοιροι, οί πάντως έν δακτύλοις άριθμούμενοι, τά
μίσθαρνα ανδράποδα τά ύπονομεύοντα την εθνικήν ημών ύπύ-
στασιν καί σκευωροϋντα παντί άνοσίω καί άθεμίτφ τρόπω
 Τ:κκ\ι ισία Κ<Βμσταμτιμουίθό\£αΜ. I)

την έπίτευξιν τών ιδίων καταχθονίων βλέψεων κα'ι σκοπών»

— λ,έγουσινοί κάτοικοι τοϋ Κρουσόβου. «Ούδείς πλούτος—
προσεπιλέγουσιν οί κάτοικοι τοΰ Μοναστηριού—ούδεμ.ία δύνα-
μις θά άποσπάση ποτέ ημάς από τών άγκαλών τής Μεγάλης
τοϋ Χριστού ’Εκκλησίας, ήτις προ άμνήμονεΰτων χρόνων
έγαλοΰχήσε και έξέθρεψεν ήμάςπνευματικώς, ούτε άπό τού εν­
δόξου ελληνικού Γένους, εις ου τήν άνάδειξιν καί προαγω­
γήν εϊργάσΰημεν καί Όέλομεν έργασθή μετά τοϋ αυτού ενθέρ­
μου ζήλου, μετά τής αυτής άπαραμίλλου αύταπαρνήσεως, ήτις
διακρίνει τά απανταχού γής έσκορπισμένα εύγενή καί μεγαλό-
φρονα αυτού τέκνα». Τήν αυτήν ευγένειαν αισθημάτων, τήν
αύτήν άκράδαντον σταθερότητα έμμονης έντοϊς πατρίοις τεκ-
μηριούσι καί άλλαι πολυάριθ μοι έλληνοβλαχικών πόλεων, κω­
μών καί χωρίων διαμαρτυρίαι άποστελλόμεναι έπανειλ,ημμένως
εις τό Οίκ. ΙΙατριαρχεϊον προς διάψευσιν τών έν Ρουμανία
τεκταινομένων καί έξ αυτής εις τήν λοιπήν Ευρώπην διατυμπα-
.
νιζομένων προς παραπλάνησιντών άγνοούντων τήν αλήθειαν
.Θ
τών πραγμάτων. ’Αλλά τήν μεγαλειτέραν αληθώς άπόδειξιντοϋ
ελληνικού χαρακτήρός τών υπό τής Ρουμανίας διαφιλονεικου-
Π

μένων πληΰυσ[ΐών αποτελεί ή επ’εσχάτων έν τή ccΕκκλησια­

στική ’ Αλήθεια» δημοσιευΟεΐσα Εγκύκλιος τής Ρωμουνικής
Α.

προπαγάνδας υπό τήν επιγραφήν ((Μακεδονοβλαχικύς ’Εκ­

παιδευτικός Σύλλογος έν Βουκουρεστίσ», προς τοτ'ις Βλάχους
τής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας καί ’Αλβανίας...» Ή
Εγκύκλιος αΰτη ι ίνε συντεταγμένη είς γλώσσαν έ λ λ η ν ι κ ή ν,
ένώ απευθύνεται προς τούς ((Κουτσοβλάχους» τών έν αυτή
δηλουμένων χωρών, ένώ δέ τό Συμβούλιον τοϋ Συλλόγου
άποτεινόμενον προς αυτούς λέγει, on, «διά νά κρίνη κανείς
τό γένος ενός λαού, λαμβάνει ώς κριτήριοντήνγλώσσάν του»,
ή Ρωμουνική προπαγάνδα χρησιμοποιεί τήν έ λ λ η ν ι κ ή ν
γλώσσαν, ϊνα συνεννοηθ ή προς τούς Κουτσοβλάχους, άρδην
αναιρούσα αύτή έαυτήν ακόυσα !
Οΰτοτ ταχαίως μωραίνονται οί τό "ψεύδος λαλούντες !
Εντεύθεν ή Μεγάλη ’Εκκλησία ούδαμώς συνήνεσεν,ούδέ
ίο ΧΞκκ\πσιαα"πκΰ ΧΞιυιθεοόρΗσιτ

συναιρέσει ποτέ εϊς την υπό των ρωμοΰνων αίτουμένην διά

διαφόρων διπλωματικών διαβημάτων και αυτό τοϋτο πιέσεων
βιαζομένην παραχώρησιν, δι’ ής, ώςέπισήμως ομολογεί, ήθελε
συντελέσει «εϊς δημιουργίαν άγνωστων φυλετικών διακρίσεων,
θιγουσών μέν τό κανονικόν εκκλησιαστικόν, διοικητικόν σύ­
στημα, ένσπειρουσών δέ την έριν, την έ'χθραν και την διαπά-
λην μεταξύ ευσεβών αυτής τέκνων, άπ’ αιώνων έν άδιασπά-
στωένότητι καί ταυτότητι παραδόσεονν, αισθημάτων και γνώ­
μης υπό την μητρικήν αυτής σκέπην διαβιούντων», δι’ εγκυ­
κλίου δέ προέτρετ^ιε τούς έν Μακεδονία κα'ι Ήπείρω αρχι­
ερείς καί τούς χριστιανούς αυτών νά έμμείνωσιν «έδραΐοι καί
αδιασάλευτοι έν τή πατρώα ευσεβείς καί ταΐς παραδόσεσιν,
άποκρούοντες καί ματαιοΰντες διά τής άδιασπάστου προς άλ-
λήλους ένότητος καί ομοφροσύνης πάσαν τών έναντίων σα-
γήνην καί επιβουλήν καί στερρώς τά κεκτημένα καί απαράγρα­
πτα δίκαια έν πάση νομιμοφροσύνη περιφρουροΰντες καί περι-
.
.Θ
σώζοντες κατά πάσης άντιβαινούσης άπαιττίσεως». Επειδή
δέ οί ενδιαφερόμενοι είνε πάτοτε έτοιμοι προς παρεξηγήσεις,
αυτή δ’ ή επιτόπιος Κυβέρνησις νομίζει, δτι ή τοιαύτη ή
Π

τοιαύτη διαγωγή τών μητροπολιτών δύναται νά χρησιμεύση

ώς λαβή καί αφορμή κατηγοριών εύλογοφανών, δι’ άλλης εγ­
Α.

κυκλίου συνιστα τοϊς κατά τύπους ποιμέσι «προσοχήν έν τε

τοίς λόγοις καί ταΐς ένεργείαις», περιορισμόν «εϊς τήν νόμιμον
προάσπισιν καί περιφρούρησιν τών τέκνων τής Εκκλησίας,
όπως μή ταϋτα καταλίπωνται έρμαιον καί πρόχειρος λεία τών
διαφόρων προπαγανδών, ό δέ χαρακτήρ τής νομίμου καί δι-
καίας ταύτης άμύνης καί ύπερασπίσεως, καθ’’ ής ούδεμία δί­
καια δύναται νά προβληθή ούδαμόθεν αίτίασις, διεκφαίνη-
ται καίέπιμαρτυρήταιέν πάσαις ταΐς σχετικαΐς ένεργείαις, έπι-
μελώς άποφευγομένων έν τε τώ έπ’ έκκλησίας κηρύγματι καί
έν ταΐς λοιπαΐς περιφρουρητικαΐς ένεργείαις παντός δυναμένου
ϊνα παρεξηγΐ]θή καί θεωρηθή ώς διεγεΐρον καί έξάπτον τά φυ­
λετικά πάθη καί μίση καί ώς έρίδων καί διαπάλης μεταξύ τών
διαφόρων εθνοτήτων προκλητικόν». Τήν σώφρονα πολιτείαν
 Όκκ\ι ισία Κ'οομσταμτιμον/πιό\Γοον 11

τής Εκκλησίας, πολιτείαν τοΰ φωτός καί τής χριστιανικής παρ­

ρησίας, διορώντες καί οί πληθυσμοί εκείνοι, οϊτινες, είτε υπό
το κράτος τής βίας, είτε υπό πλανηρών τών πλάνων προπα­
γανδιστούν παραχθέντες λόγων, έκτων αγκαλών τής Μητρος
αυτών εις ά?Αας μυτρυιάς αγκόλας μετερριπτάσθησαν,βουλγα-
ρίσαντες ή ρωμουνίσαντες, άθρόοι κατά τό διαρρεΰσαν έτος
έκ τής τών ασώτων χώρας, νόστον νοσήσαντες ιερόν τε καί
όξιέπαινον, έπανέκαμψαν εις τον οίκον τον πατρικόν, ένθα
έγένοντοδεκτοί μετά πολλής τής συγγνώμης.
Δεν έπαύσαντο εντούτοις καί αί πο?νυώνυμοι λατινικαί προ-
παγάνδαι πράγματα τή Έκκλησίςι παρέχουσαι καί δή έν αύτώ
τώ θρησκευτικά) τής Μεγάλης Εκκλησίας κέντρα). Γάλλοι
κληρικοί έν Κωνσταντινουπόλει καί παρ’ αυτήν διαβιοΰντες,
ούδαμώς βλέποντες τό έν τοϊς ίδίοις αυτών όφθαλμοϊς μέγα
κάρφος καί οίονεί λησμονοΰντες την έλεεινήν κατάστασιν τής
ιδίας εαυτών λατινικής ιεραρχίας άφ’ ενός, καί την καταπλη­
.
.Θ
κτικήν απουσίαν θρησκευτικού συναισθήματος παρά τώ ύπ’
αυτών τούτων θρησκευτικώς διαφθαρέντι γαλλικά» λαώ άφ’
ετέρου ,έσχον τό θράσος νά δυσφημήσωσι τήνΈκκλησίαν Κων)-
Π

πόλεως φλυαροΰντες περί έσχατης δήθεν καταπτώσεως καί

έξευτελισμού τού ορθοδόξου κλήρου «όπό τής πόλεως— λέ-
Α.

γουσι—τού ’Αρχαγγέλου μέχρι τοΰ Κάιρου, ώς έκ τής όνα-

μίξεοος τών λαϊκών έν τοϊς έκκλησιαστικοϊς πράγμασι», περί
«ύπαιτιότητοςτών έν Μακεδονίρι καί Άγχιάλω σφαγών» αυ­
τού τού έν Φαναρίω σχισματικού έλληνος Πατριάρχου ’Ιωα­
κείμ τού Γ' καί τών Έλ?.ήνων», περί «φοβερού διωγμού, ον τό
Πατριαρχεΐον έξασκεϊ έπί τών Κουτσοβλάχων τής Μακεδο­
νίας, όπως παρακωλύση τούτους από τού νά όπολαύωσι τών δι­
καιωμάτων τών έκχωρηθέντων αύτοΐς διά τοΰ Αύτοκρατ. Ίρα-
δέ τού παρελθόντος Μαΐου» καί περί άλλων, ών αριθμός ούκ
έστιν. Ούτωςέγραφον έν τή «Croix», «Verite», «Frangaise»,
«IJnivers» καί τώ έπιχαρίτω τών γνωστών Assompsionistes
όργάνω «Echos d’ Orient», όπό τού οποίου ουδέποτε τοιαύ-
της ύλης ρυπαρογραφήματα έ?Αείπουσιν. ’Επειδή δέ ταύτα εϊνε
 Υ:κκ\ιισιαστικι'ι ΌϊοιΟτώρι icn^'.
12

μόνον ψιλοί λέξεις καί λόγοι κενοί, οί είρημένοι προπαγανδι-

σταί μοναχοί προέβησαν καί εις πράξεις, γνωστόν δ’εινετό
βδελυρόν εκείνο σκάνδαλον, τοϋ οποίου δράσται έγένοντο εν τω
έν Κοντοσκαλίω Κων)πολεως ναώ τής Παναγίας Έλπίδος.
Διά τοΰ σκανδάλου τούτου ήλθον αυτοί ούτοι εις έπιβεβαίω-
σιν τών λόγων τοΰ γάλλου βουλευτοΰ καί πριόην υπουργού
J. Lanessan κατά τήν διάλεξιν αυτού «περί τής προστασίας
τών έντή Ανατολή καθολικών», γενομένην έν τή ((σχολή τών
άνωτέρων κοινωνικών μελετών». ((Το μοναδικόν — έλεγεν
ό γάλλος βουλευτής— καί αποκλειστικόν αντικείμενων τών
καθολικών ιεραποστόλων έν τή’Ανατολή είνε ό θρησκευτικός
προσηλυτισμός έν ανάγκη διά τής βίας, αν διαθέτωοι τά προς
τούτο μέσα... Ό προσηλυτισμός ούτος, διευθυνόμενος έν πρώ-
τοις κατά τών μή χριστιανών, έστράψη ακολούθως κατά τής
’Ορθοδόξου ’Ανατολικής Έκκλ/ησίας, έξαναγκασθείσης εις
άμυναν... Ό παπισμός περί εν μόνον μεριμνά : πώς νά έξολο-
.
.Θ
θρεύση τούς μή χριστιανούς καί τόν ορθόδοξον χριστιανισμόν.
Ούδείς λόγος Τσχνσέ ποτέ νά έπιφέρη τροποποίησιν εν τή
συμπεριφορά αυτού τή κατατεινούση αείποτε εις ι’πίιενξιν τού
Π

διπλού τούτου σκοπού του. Καί ή πολιτική αΰτη τού παπισμού

έφηρμύσθη αείποτε κατά γράμμα υπό τών έν τή ’Ανατολή κα­
Α.

θολικών ιερέων...» ((cSiecle» 8 Μαίου). Τούτων ένεκα ό Οι­

κουμενικός πατριάρχης ’Ιωακείμ ό Γ” απέλυσεν έγκύκλιον, δι*
ής προτρέπε ται τούς ύπ’ αυτόν πιστούς νά έμμένωσιν «εδραίοι
καί ακλόνητοι έν τή πίστει καί ταϊς παραδόσεσι τών πατέρων,
έν οίς έμαθον καί έν οΐς έπιστώθησαν, από τών τετυφλωμ,έ-
νων δέ καί έξεστραμμένων ποικιλωνύμων καί ποικιλομόρφίυν
προπαγανδιστών νά άποστρέφωσι τό εαυτών πρόσωπον», δι’
έτέρας δέ συνιστά τήν συστηματικήν αποφυγήν τών προπα-
γανδικών σχολών, έν αίς καί πάντοτε μέν έτελούντο, ίπ’
έσχάτως δ’ άνεκαλύφθησαν τελούμενα καί οργιά τοιαύτα, άτι-
να, σεισμόν αληθή έπενεγκόντα κοινωνικόν έν Ευρώπη τε καί
έν μέση Ι\ων)πόλει, πείθουσιν, ότι τά τέκνα τών ορθοδόξων
ομογενών, « προς τή βεβαίρ έθνική ζημία, πρύς τή βέβαιο-
 *Gkk\i ισία Κοομσταμτιμουπιό.\ι;οοϊ
13

τέρα θρησκευτική βλάβη, τρέχουσι τον νϋν άνευρεθέντα και

προδήλως από καιρού τεχνευόμενον κίνδυνον και τής σωματι­
κής ακόμη καταστροφής);.
Και ώσε'ι μή ήρκουν υί τΟσούτυι κατά τής Μεγάλης τοΰ
Χρίστου Εκκλησίας διωγμοί, πολλά δυστυχώς παρέσχε πράγ­
ματα εις τό Οικουμενικόν Πατριαρχεΐον ή στάσις αύνής τής
Αύτοκρατορικής Κυβερνήσεως διά του ύπ’ αυτής δημιουργη-
θέντος ζητήματος τών άθρόων έξισ?.αμίσεων τών χριστιανών.
Εΐνε γνωστόν, δτι έν άπωτέροις χρόνοις αρκετός π?ιηθυσμός
χριστιανών, κατόικώνχωρία τινα καί κώμας τών νομαρχιών Άγ­
κυρας καί Τραπεζοΰντος, εύρέθη ήναγκασμένος να κρύπτη την
αληθή αυτού θρησκείαν καί νά παρουσιάζηται φαινομενικώς
μωαμεθανικός προς οικονομίαν τών δεινών περιστάσεων άχρι
καιρού. Ήτο φυσικόν, δτι μετά τό περί άνεξιθρησκείας διάγ­
γελμα τής Τουρκίας, οί κρύφιοι ούτοι χριστιανοί ένόμισαν
εύθετον τύν χρόνον νά άποκαλύψωσι τάς αληθείς αυτών θ ρη-
.
.Θ
σκευτικάς πεποιθήσεις καί την καταγιογήν, αλλά, καί τοι ή
’Οθωμανική Κυβέρνησις έφάνη άναγνωρίζουσα τό τε παρελ­
θόν καί τό ένεστώς τών υπηκόων αυτής τούτων, ούχ ήττον
Π

δεν άπεσβέσθησαν εκ τών μητρφων καί τά τουρκικά αύτών ψευ­

δώνυμα, οΰτω δ’έπ’εσχάτων ή 'Υψηλή ΙΙύλη, άποσκοποΰσα
Α.

είςτήνέντοΐς μέρεσιν έκείνοις στρατολογίαν, δεν άνεγνώρισεν

αυτούς ώς χριστιανούς. Άλλ’ έκτος τών δεκακισχιλίων που
οΰτω δοκιμαζόμενων χριστιανών, διά τον έξισλαμισμύν τών
οποίων ή Μεγάλη Εκκλησία διεμαρτυρήθη έντόνως προς τήν
’Οθωμανικήν Κυβέρνησιν καί πρός τάς Εύρωπαΐκάς δυνάμεις,
καί αλλαι έξισλαμίσεις άθρόαι, προ πάντων όρδοθόξων νεανί-
δων, καί κατά τό παρελθόν έτος έσημειιοθ η σαν, μετά βαθείας
δ’ οδύνης άναμιμνήσκεταί τις χρόνων σκοτεινών έν μέσφείκο-
στώ αίώνι ! Καί άναφέρονται δυστυχώς πολυπληθέστατα κρού­
σματα, καί τό δή ?^υπηρότατον, δτι αί βίαιαι αύται έξισλαμί-
σεις ένεργούνται υπό κυβερνητικών, ώς τά πολλά, υπαλλήλων,
καταπατούντων διά τής τοιαύτης αυτών διαγωγής πάντας τούς
σχετικούς νόμους τού Κράτους, μεγάλην ανευλάβειαν πρός
 "ϋκκλ,ιισιασιικιί 'GroiOcropiiffiy.
•1

αυτούς έπιδεικνύμενοι. Την τοιαύτην κατάστασιν το Οίκουμ.

Πατριαρχεϊον μη άνεχόμενον, ήναγκάσθη εν έντόνω καί αύθις
έγγράφφ προς την Υψηλήν Πύλην νά διαμαρτυρηθή διά τήν
άποπλάνησινκα'ιτόν βίαιονέξισλαμισμόντών έλληνίδων κορών
προσεπιλέγον, δτι, κηρύσσον την ’Ορθόδοξον Εκκλησίαν έν
θρησκευτική) διωγμω έν τοϊς κύλποις τού’Οθωμανικού Κρά­
τους, θά άναγκασθή νά άπαγορεύση δι’απειλής των αυστηρό­
τατων θρησκευτικών ποινών καί εις τούς χριστιανούς μέν έν
γένει, αλλά προ πάντων είς τάς γυναίκας, νά παΰσωσι πά­
σαν σχέσιν προς οικίας καί όίκογενείας μωαμεθανικός.
Παρά τούς δεινούς τούτους περισπασμούς αυτής ή Μεγά­
λη τού Χριστού Εκκλησία, έν και ρω τούς έκκλησιαστικούς
αυτής άνδρας έχουσα, μεγάλην έμαρτύρησε και αύθις την
ζωήν και την δράσιν μεριμνώσα, έφ’δσον έπέτρεψαν ο! και­
ροί και αί περιστάσεις, περί τής πνευματικής κα! ήθικής
εύεστοΰς τού χριστεπωνύμου αυτής ποιμνίου. Διότι κα'ι έρα­
.
.Θ
νοι τή πρωτοβουλία αυτής υπέρ τών έν Βουλγαρία κα! ’Ανα­
τολική Ρωμυλία παθόντωνόμαιμόνων ημών συνελέγησαν παρά
τών πιστών, κα! περ! τών θρησκευτικών και πνευματικών τού
Π

ύπ’ αυτήν ποιμνίου τάς δεούσας κατέβαλε μέριμνας, κα! τήν προς
ομοδόξους Εκκλησίας συμβολήν αυτής διά πνευματικής έπι-
Α.

κοινωνίας παρέσχεν ένζητήμασιν Ιδία κανονικοϊς, οΐον το περ!

βαθμών συγγένειας ζήτημα, το δέ δή πάντων εύχαριστότα-
τον κα! είς δεύτεραν έκδοσιν τής Καινής Διαθήκης προέβη,
τής πρώτης βελτίονα.
Μετά παλμών ανυπομονησίας έν τούτοις τό ορθόδοξον έλ-
?Λ]νικόν Γένος άναμένει, δπως ϊδη κατά τό μόλις άρξάμενον
νέον έτος τά καταπατούμενα αύτοΰ προνόμια άναστηλούμενα
κα! άποκαθιστάμενα κα! τήν ’Εκκλησίαν αυτού έξερχομένην
νικήτριαν έκ τών δεινοτάτων δοκιμασιών τού παριππεύσαντος
έτους, δτι πολλήν άθλησιν ύπέμεινε παθημάτων, τούτο μέν
όνειδισμοϊς τε κα! θλίψει θεατριζομένη, τούτο δέ κοινωνός
τών ούτως άναστρεφομένων γενηθεϊσα (Έβρ. ι', 33).
 fcJIICHMX βπγχφχ
'Ιεραποστολή 'Αγίου Λουκά
Κ u ϊ φ α - υπο το όρος τοΰ Καρ-
[ΐήλοΐ1,
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ,
Αύγούαιου 9, 1907.
Μακαριότατε,
Των ορθοδόξων Σνρων τοΰ
Ελ-Κονρα, παρά την Τρίπολιν
και έν τη περιοχή τοΰ Πατριαρ­
χείου Άντιοχείαςκειμένον, αίτη-
σαμένων τον έν Τεροσολνμοις
Αγγλικανόν Επίσκοπον, όπως
δεγϋή αντονς (5600 τον άριό-
μόν) εις την Άγγλικανικήν Εκ­
κλησίαν, ή αύτοϋ Σεβασμιότης
.Θ
μετά σύντονον σκέψιν άπεψάσισε
ν άπορρίψη την αΐτησίν των,
με παρεκάλεσε δε νά διαβιβάσω
Π
νμΐν την (προς αντονς) άπάν-
τησίν τον.
Α.
Διατελώ,
ΕύπειΌής υμών {θεράπων
(ϋπ.) ΘΕΟΛΩΡΟΣ Ε. ΝΤΑΟΓΛΙΓΚ
Προς την Αΰτοΰ Μακαριότητα
τον Πατριάρχην ’Αλεξάνδρειάς.
St. Luke’s Mission,
I I a i f a-under-Mt. Carmel.
Palestine.
August mil 1!X)7.
May it please your Beatitude,
The Orthodox Syrians of
EL Kura, near Tripoli, in the
Patriarchate of Antioch ha­
ving petitioned the A nglican
Bishop in Jerusalem to re­
ceive them (5600 the number]
into the Anglican Church, his
ladship, after much careful
consideratin of the case has
.
decided to refuse their appli­
cation and has requested me
to forward to you his reply.
/ am,
Your obedient servant,
THEODORE E. DOWLING
His Beatitude
The Patriarch of Alexandria.
 "(Ξτυίσπμα Τίγγραψα
if)
ΓΙαρά τοΰ έν Τεροσολυμοις και
’Ανατολή επισκόπου τής Άγ-
γλικανικής Εκκλησίας,
Προς τα μέλη τής έν Έλ-Κοΰρα
‘Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλη­
σίας καί τους μετ’ αυτών
συνδεομένους.
’Κν 'Ιερουολύμοις 26 ’Ιουνίου 1907.
"Αγαπητοί ένΧρκΙτφ Αδελφοί,
Λυπούμαι μή δυνάμενος νά δώσιυ
εις την έγγραφον υμών αί'τησιν ά-
πάντησιν εννοϊκωτέραν ταϊς ΰμε-
τέραις εύ/αΐς εκείνης, ήνήδυνήθην
νά δώσω εις την φιλικήν καί φιλύ-
φρονα πρεσβείαν, ήτις συνήντησέ
με προσωπικώς έν Βηρυτω.
Έγώ τε καί οί εμοί σύμβουλοι
.Θ
αίσθανόμεθα λίαν ειλικρινή συμ­
πάθειαν προς υμάς επί τή γενο-
μένη υμΐν αδικία δσον αφορά εις
Π
τά υμέτερα δικαιώματα τοΰ προ-
σηκόντως άντιπροσωπεΰεσθαι έν
Α.
τοίς Σιφιβουλίοις τής ΰφ’ ήν δια-
τελείτε Κυβερνήσεως. ’Αλλά δεν
φρονώ ότι, έν τή ύμετέρα προθέσει
τοΰ νά έγκαταλίπητε την ύμετέραν
Εκκλησίαν, έχετε λάβει το σοφώ-
τατον, ή τό πιθανσιτατον βήμα το
άγον εις τήν έπιτυχίαν τής έπανορ-
θιόσεως των πρός υμάς αδικη­
μάτων.
Εϊνε αληθές, ότι αί έκκκησιαστι-
καί υμών άρχαί δεν (ραίνονται δυ-
νηίΐεΐσαι ή θελήσασαι να παρά-
σχωσιν ΰμΐν ιρυσικήν προστασίαν
πρός ύποστήριξιν τών ύμετέρων
αξιώσεων. Άλλ’ έγώ νομίζω, δτι
υμείς, ώς τέκνα ευπειθή τοΰ άρ-
From the Bishop of the Church
of England in Jerusalem
and the East,
To the Members of the Ortho­
dox Greek Church at El
Kouri, a and those asso­
ciated with them.
Jerusalem, June 26, 1907,
Dear Brethren in CHRIST,
I am sorry to be unable to
give your written petition an
answer more favourable to your
wishes than 1 was able to give
to the friendly and courteous
deputation which met me per­
sonally at Bevrout.
.
I, and those who are acting
with me as advisers, feel a very
sincere sympathy with you un­
der the aggression which was
made upon your rights of pro­
per representation in the Coun­
cils of the Government under
which you live. But in propo­
sing to leave your Church, I
do not think that you have ta­
ken the wisest, or the most
likely step, towards obtaining
the redress of your wrongs.
It is true that the authori­
ties of your own Church do not
appear to have been able, or wil­
ling to offer you natoural prote­
ction in support of your claims.
But I think that, as dutiful Sons
of your most ancient Patriar­
chate, in which “ the disciples
were first called Christians» [and
 ΤΞωίσιιμα Τίγγραψα
χαιοτάτου Πατριαρχείου σας, εν φ
«οί "Απόστολοι το πρώτον Χρι­
στιανοί έκλήΟησαν» (καί έφ’ φ βε­
βαίως εινε καθήκον μοτ> νά «προ­
τρέξω υμάς ιϊπαντας, όπως έν κα­
θαρά καρδία έχησιίε» τής ύμετέρας
Εκκλησίας), ι>ά ήδυνασίΐε νά πρά-
ξητε πλείονα τών όσιον έπράξατε,
όπως έπιτυχητε τής ύποστηρίξεως
ταυτης, ήν δικαιούσθε ν’ απαι­
τητέ κα'ι να προσδοκάτε.
Ή επιτυχής σκευωρία ξένου τί­
νος διερμηνέως φαίνεται ότι εινε
τό άσήμαντον σημεΐον, προς ό τό
όλον κίνημα έχει στραφή. Υμείς
έπρεπε πρώτον νά ποιήσητε εντό­
νους παραστάσεις διά τοΰ υμετέρου
Πατριάρχου προς τό Ρωσσικόν
Προξενείου, κα'ι ν’ άποκροιισητε
.Θ
τυπικώς τόν αντιπρόσωπον, δ\' βία
επέβαλον ύμΐν, εάν δέ τό διάβημα
υμών τούτο άπετόγχανεν, υπάρχει
(καί) νόμιμος έφεσις.
Π
Εις εμέ δέν φαίνεται νά υπάρχη
άποχρών θρησκευτικός λόγος έν τώ
Α.
ύμετέρω πόί)ιο τοΰ ν’ άποσχισίΐήτε
τής Εκκλησίας, έν ή εδέχΟητε τό
Βάπτισμα, ή έν τώ γεγονότι, ότι α­
νήκετε εις άλλον κλάδον τής ΓΑγίας
Καθολικής Εκκλησίας. Υμείς υπο-
δηλοΰτε ότι, εάν μή δεχίΐή υμάς
ή Άγγλικανική Εκκλησία, ί)’ απο-
ταίΐήτε άλλαχόσε.
Ό ’Αρχιδιάκονος Ντάουλιγκ
έχει εξετάσει μετ’ επιστασίας και
υπομονής τούς λόγους καί τάς προ­
τάσεις σας, παρήν δέ καί έν Βηρυτώ
μετ’ έμοΰ. Τούτου λοιπόν ή έκιίεσις,
ώς καί αί τών διαφόρων λαϊκών
τής ήμετέρας Εκκλησίας (οϊτινες,
Έκκλ. Φάρος A’, ά, 1908,
I?
wherein it is certainly my duty
to “ exliort you all that with
purpose of heart you should
cleave unto,, your Church)- you
might have done more than you
have done to conciliate the sup­
port which you have a right to
claim and expect.
The successful intrigue of a
foreign dragoman seems to be
the insignificant point on which
the whole movement has tur­
ned. A strong representation
through your Patriarch, to the
Russian Consulate, with a for­
mal refusal of the representa­
tive forced upon you, should
have been first pressed by you:
.
and had it failed there is legal
appeal.
There does not seem to me to
be any sufficient religious reason
for your desiring to separate
yourselves from the Church of
your Baptism : nor for your be­
ing incorporated into another
Branch of the Holy Catholic
Church. You intimate that,should
the Church of England not ac­
cept you, you will apply elsew­
here.
Archdeacon Dowling has very
carefully and patiently consi­
dered your statements and pro­
posals, and he was present with
me at Beyrout: and his report,
and those of various laymen of
our Church, [who have, with my-
2
18 “Οωίσιιμα "Ογγραφα.
μετ’ εμοϋ, έχουσι δείξει μέγα ενδια­
φέρον διά την ΰμετέραν ύπόίΐεσιν,)
εχουσι θεωρηθή ακριβώς ύπ’ εμοϋ.
Κάγώ δέ επιμελώς έστάδμισα παν
δ,τι είχε προταθή κατά την έν Βη-
ρυτώ συνέντευξιν ημών.
Δύναμαι πολύ καλώς νά εννοήσω
δτι, εν φ παροξυσμώ διατελεΐτε,
κα'ι μετά τοσοΰτο ενδοιαστικήν και
ελλιπή ύποστήριξιν, οΐαν έσχετε εκ
μέρους τών ύμετέρεον εκκλησιαστι­
κών αρχών (την βοήθειαν τών ό­
ποιων εν τοΰτοις νομίζω, δτι ήδυ-
νασί)ε πληρέστερον νά ζητήσητε),
ή θρησκευτική και πολιτική ελευ­
θερία τοϋ Άγγλικανικοΰ δόγματος
φυσικώς έχει έλκυσει πιος υμάς.
Δύναμαι ωσαύτως νά εννοήσω, δτι
κατά βάθος έν τε τώ κινήματι
.Θ
τοΰτω καί έν ά'λλοις παρομοίοις
κινήμασιν εντός (τοΰ κλίματος) τοϋ
ύμετέρου Πατριαρχείου, άτινα κατά
Π
τά τελευταία ταΰτα έτη έ/ουσιν
άποταθή προς τήν ήμετέραν ’Εκ­
κλησίαν, υπάρχει θρησκευτική τις
Α.
έφεσις. Συναισθάνομαι ώσαύτιος
δτι, ώς είνε δΐ'νατόν νά παρου-
σιασΟώσι περιστάσεις, καί)’ άς ο!
έν τέλει πολιτικής τίνος Κυβερνή-
σεως δυνατόν νά συναισί)ανί)ώσι
τάς άξιάισεις τών κοινών θνητών
(of common humanity), οΰτιο δυ­
νατόν νά έγερίΐώσι περιστάσεις,
καθ’ άς όφείλομεν ν’ άναγνωρί-
σωμεν τάς ίίρησκευτικάς άξιυίσεις
(τών πιστευόντων), δτι είνε μέλη
τής 'Αγίας Καθολικής Εκκλησίας,
ως καί τάς άξιάισεις ξένου τη·ός ή
έίίνικοΰ κλάδου, (καί)’ άς) αί έκ-
κλη σίαι είνε αδελφαί έν Χριστώ.
self, been greatly interested in
your case], have been thoroughly
considered by me: and I have
carefully weighed the record of
all that wi?s alleged at our in­
terview at Beyrout.
1 can quite understand that
under provocation, and mith
such hesitating and inadequate
support as you have had from
the authorities of your own
Communion, [whose help, ho­
wever, I think you might have
more fully sought], the religi­
ous and political freedom of the
Anglican Communion has so­
mewhat naturally attracted you.
And lean understand too, that
.
at the bottom of this and other
similar movements within your
Patriarchate, which of late years
have made appeal to our Church,
there is a certain religion a-
spiration. I feel also that, as,
there may arise cases were the
officials of any civil Government
may become concious of the
claims of common humanity,
so there may arise cases where
we should recognise tlm reli­
gious claims of membership in
the Holy Catholic Church, as
well as those of some foreign
or national Branch of the Sister­
hood of the Churches in
CHRIST. But what is really now
before us is almost entirely of
a political character: and with
negard to Church questions,
you have very little knowledge
 “Gibiji ΐ',-ia Αΐγγρπφχ
Άλλ’ δ τι πράγματι εχομεν νΰν
προ οφθαλμών (ή προκειμένη πε-
ρίστασις δηλ.) φέρει εντελώς σχεδόν
πολιτικόν χαρακτήρα' δσον δ’ α­
φόρα εις εκκλησιαστικά ζητήματα,
υμείς έχετε πολύ μικρών γνώσιν
τής ’Εκκλησίας, μεθ’ ής προτείνετε
να ενωθήτε' φαίνεται δε δτι και
λίαν επιπολαίως κρίνετε περί τής
σοβαρότΐ|τος τοϋ διαβήματος, δπερ
διανοεΐσθε να πράξητε, αποσχιζόμε­
νοι τής Εκκλησίας, εν ή έδέξασθε
τό Βάπτισμα. Έξ ετέρου, δεχόμενος
υμάς υπό τάς συνθήκας τής πα-
ροΰσης υμών αίτήσεως, δεν θά ή-
δυνάμην να δικαιολογήσω την πρά-
ξίν μου ταυτην είς τους επισκό­
πους τοΰ ήμετέρου δόγματος — τύν
αριθμόν πλείους τών 300 — ,ους
.Θ
εγώ αντιπροσοιπεικο ενταύθα.
Είς τάς πολιτικάς καί κοινωνι­
κός σχέσεις άλλου τινύς κλάδου τής
"Αγίας Καθολικής Εκκλησίαςημείς
Π
δεν εχομεν άμεσον δικαίωμα έπεμ-
βάσεως· καίτοι δε ή υμετέρα
Α.
Εκκλησία φαίνεται απαθώς έχουσα
προς υμάς εν ζητήμασιν έκπαι-
δευτικοίς καί ουδόλως προνοοϋσα
νά διδάξη υμάς, όποΐαι αί ίστορι-
καί αξιώσεις τής Σεβάσμιας υμών
Εκκλησίας, καί οποίον τό πρύς αυ­
τήν καθήκον υμών, εντούτοις τά
σημεία ταΰτα ουδόλως προβάλ-
λονται εν τή υμετέρα αιτήσει, δι’ ής
αΐτεΐσθε, δπως γίνητε δεκτοί εις
τό Άγγλικανικόν δόγμα.
"Ωσαύτως, εί καί κατά την έν
Βηρυτώ συνέντευξίν μας, τή (>η
Μαΐοτι, εγώ υπέδειξα ΐμΐν, δτι δεν
ειχον τό άναγκαιοϋν χρήμα, δπως
19
of the Church which you pro­
rose to join: and you seem
to consider very lightly, the
seriousness of the step you ■
contemplate, in severing ,-your
selves from the Church of you,r
Baptism. On the other hand
there would be no justification
of" my- action to the Bishops,of
our' Communion, more; than
300 in number-,· ' whom I v..re­
present here, in receiving you
under the circumstances· of your
present ‘appeals ·
•«I|
With tlie political and soci­
al relations of another Branch
of the Holy· Cotholic Church
.
we have'ho immediate right of
interference: and though your
own Church seems to be apa­
thetic towards you in matters
of education/ and· in such in­
structions :as should teach you
what are the historical claims
of your own venerableChurch,
and your1 duty towards Her,
still these' are not points which
come' forward in your .appli­
cation for acceptance into the
Anglican Communion.
And further, though at our
interview 'at Beyrout on May
6, I pointed out to you that I
had no' finances with which
to meet a demand for Clergy
and teachers, on the scale that
έο '(Ξωίσπμα έγγραφα
άνταποκριθώ ε’ις τον ΰφ’ υμών ά-
παιτούμενον αριθμόν κληρικών και
διδασκάλων (τούθ’ δπερ ισοδυνα-
μεΐ περίπου προς τό προσωπικόν
τών κληρικών κα'ι διδασκάλων τών
άπαιτουμένων διά μίαν έπαρχίαν),
όμως ή άπαίτησις καί πάλιν προ­
βάλλεται έν τή επιστολή, σας, άνευ
ούδεμιάς προτάσεως περί τής ύμε-
τέρας συνέργειας δΓ αυτοβοηθείας.
Έν τοϊς τοιούτοις μεγάλοις κινή-
μασι δέον νά λαμβάνωνται ΰπ’ ό’-
■ψει τόσον ή υλική (οικονομική),
όσον καί ή θρησκευτική, ή εκπαι­
δευτική καί ή πολιτική άπσψις.
Έν τούτοις αί συμφοραί καί τα
αδικήματα, άτινα ΰφίστανται τα
μέλη τής Καθολικής Εκκλησίας
τοΰ Χριστού, φυσικώς έχουσι δικαι­
.Θ
ώματα (αξιώσεις) επί τήν ήμετέραν
συμπάθειαν καί ενέργειαν καί η­
μείς έπράξαμεν πάν τό έφ’ ήμΐν,
Π
όπως εκιρράσωμενταύταπρόςύμάς.
Έσχομεν συνεντεύξεις μετά τού
Πατριάρχου ’Αντιόχειας, μετά τοΰ
Α.
Μητροπολίτου Βηρυτού (ό δε Αρ­
χιδιάκονος Ντάουλιγκ ωσαύτως
μεθ’ ενός άλλου επισκόπου τού αυτού
θρόνου), μετά τού Γενικού Διοι-
κητού τού Λιβάνου, καί μετά τού
Βρεττανοΰ Γενικού Προξένου- προς
τούτοις ό ’Αρχιδιάκονος Ντάουλιγκ,
κατ’ έμήν παράκλησιν, έσχε συνέν-
τευξιν καί μετά τοΰ Ρώσσου Γενι­
κού Προξένου έν Κάϊφα.
Μετά πάντων τούτων,ως καί μετά
διαιρόρων άλλων λαϊκών ίιγιούς κρί-
σειος,ή ύμετέρα υπόδεσις έχει πλή­
ρως καί έσκεμμένως συζητηθή. Πάν
(ί,τι ήδυνάμεθα νά ποάξωμεν προς
you require, (something like the
clerical and educational staff
of a Diocese) the demand is
again urged in your letter, wi­
thout any proposal of co-ope­
ration for self help. There is
a business side to such largo
movements, as well as there
are religious, eduaational and
political aspects to be consi­
dered.
Still, the distress and wrongs
of Members of CHRIST'S Ca­
tholic Church have naturally
claims on our sympathy, and
.
action, and we have done our
best to express this to you. We
have had interviews with the
Patriarch of Antioch, with the
Metropolitan of Beyrout, (and
Archdeacon Dowling also with
another Bishop of the Patriar­
chate), with the Governor Gene­
ral of the Lebanon, with the
British Consul General: and
Archdeacon Dowling, at my re­
quest, had an interview with
the Eussian Consul General, at
Haifa.
With all these and with vari­
ous laymen of sound judgment,
your case has been fully and
anxiously discussed. All that we
OQUld do to aid your qause[so
 * (όωΐσιιμα Έγγραφα
υποστήριςιν υμών (εντός των προ­
σηκόντων ήμΐν ορίων καί έφ’ δσον
ή ενέργεια ημών θά συνετέλει εις
την υμετέραν ωφέλειαν), έχει γίνει.
’Έχω δε λόγους να φρονώ, δτι,
εάν λάβητε τάναγκαΐα μέτρα, δπως
προβάλητε την υμετέραν ϋπόθεσιν
κατά τάς προσεχείς μεταβολής τής
εν τώ Λιβάνω αντιπροσωπείας,
ίΐέλετε τόχει ευμενούς άκροάσεως,
άλλ" επί τώ δρω (αρκεί) νά έπανέλ-
ί)ητε εις τό καίΐεστώς εκείνο (εις
την θέσιν εκείνην), δπερ παρέχει
υμΐν τό δικαίωμα τοϋ υποδείκνυε»’,
κατάτήν συνήθειαν,τά συμφέροντα
υμΐν.
Δεν νο[ΐίζω δτι αί ιριλικαί πα­
ραστάσεις, άς εγώ τε καί οί έμοί
συΐ’ΐίδεληιοι έποιησάμεθα υπέρ υ­
.Θ
μών, θ' άπορρυρθώσιν. Ή προς
ή μας στάσις τόσον του Πατριάρ-
χου Αντιόχειας, τών επισκόπων
Π
αϋτοϋ, καί τοϋ Γενικού Διοικητοΰ,
δσον καί τοϋ Ρώσσου Γενικού Προ­
ξένου, δτε καθυπεβάλλομεν αυτοΐς
Α.
την υμετέραν τ'πόθεσιν, δικαιολο­
γεί την ήμετέραν πεποίθησιν, δτι
ή εκ μέρους υμών έννομοςκαί συμ­
βιβαστική ύπόδειξις τών ύμετέρων
δικαιωμάτων καί ευχών, ήδη θέλει
γίνει δεκτή ι'π’ αυτών εν παρομοίω
συμβιβαστικά) πνειήιατι. Σάς έξορ-
κίζομεν δέ νά πραξητε, ώς ευπειθή
τέκνα τής υμετέρας ’Εκκλησίας,
πάν τό έφ’ υμΐν, όπως προβάλητε
τοιαϋτα πράγματα, όποια συντε-
λοϋσι.ν εις την εΙρήνην. Ημείς ου-
δέν ευρίσκομεν εναντίον υμών αί­
σθημα τοιοΰτο, ώστε να μη υπε­
ρίσχυση ή ευμενής καί ευπειθής
21
far as we were able to press
it within limits proper to our­
selves, and with benefit to you],
has been done. And I have re­
ason to think that a fair hea­
ring will be given to you, if
you take suitable steps to put
forward your case on the co­
ming changes of representation
in the Lebanon : provided you
have returned to the position
which gives the right to urge
youn interests according to
custom.
1 do not think that the fri­
endly representations which I,
.
and my colleagues, have made
in your benalf, will be thrown
away. The attitude taken tow­
ards us by the Patriarch of An­
tioch, and his Bishops, and by
the Governor Ceneral, and also
by the Russian Consul-Gene­
ral, on our placing your case
before them, justifies our con­
fidence that your own legiti­
mate and conciliatory represen­
tation of your rights and wis­
hes will now be met by them
in a like conciliatory spirit.
And we exhort you fo do your
utmost as loyal Sons of your
Church, to put forward such
things as make of for peace.
We find no feeling against you
that a kindly and loyal firmness
in pressing forward your rights
will not overcome. And I
 "'(Ιαπσιιμα *’(:γγραψα.
η έμμονή, υμών έν τη υποβολή
υποστήριξες τφν. υμετέρων δίκαί-
- ων.-, π ιστεύώ δέ, δτι έχουσιν ήδη
. ληφίΐή μέτρα, ευνοϊκά ΐμΐν, υπό
τού Ρώσσου Γεν,ικοΰ Προξένου
<· μετά τινων των,.,μελών τοΰ προ­
σωπικού του, ό δέ Γενικός Διοικη-
. τηςκαϊόΰμέτεροςΠατριάρχηςέχου-
σιν έκιρρασιΐή. φιλίκώς πε'ρι υμών.
Έν πάση δέ ,εΐ’εργεία υμών επί
τοιαυτης (Ιμσεως, ίίά έχητε τήν
συνη,γορίαν τής 'Αγγλικανικής Εκ­
κλησίας.
Ημείς έκτιμώμεν την προς ημάς
εμπιστοσύνην καί ευμένειαν ιμιών έν
τϊ| παροΰση έκ,κλήσει, αλλ' εγώ δεν
δυναμμι ν' ,α^οκρυψω τήν ήμετέ-
ραν έντύπωσεν,, δτι τήν προς ημάς
: έκκλημίν σαςι έχ^τε απευθύνει έν
. στιγμή παροξυσμού καί μετά τοι-
■ αυτής σπουδής, μειΤ οΐας,καΟ’ α οί
. ,όμόδοξρί σας ερρονοΰσιν, έχετε προ-
ί·:βή $1ς;.τήν έγ^μίγ,άλειψιν αυτών.
Π
! . Διίατελώ, λίαν πιστώς ίηίέτερος έν
, ιι,ν ■ , . Χριστώ.
Α.
[0-ογ.] G. F. ΒΤ,ΥΤΙΙ
Εχίσχοττος ?Ί·'Ιεοοοολΐ'ΐιοιςχαΙ 'Ανατολή.
I:··
• :Ι(; .J(, I- : ,.
καί lieve that already steps have
been taken in your faovur,
with members of his Staff, by
the Russian Consul General:
and the Governer General, and
your own Patriarch have ex­
pressed themselves about you
in a friendly way. And in all
that you do on such lines you
will have the advocacy of the
English Church.
We appreciate the trust and
kindliness of your present ap­
peal to us: bud I must not
hide from you our impression
that you have as hastily and
.
on impulse appealed to us as
.Θ
your co-religionists think that
you have hastily preposed to
abandon them.
I beg to remain,
Very faithfully yours in CHRIST,
[ύ-,ογ.1 G. F. BFYTH
Bishop in Jcrnsa/on and East4
 X Ν β K Λ.ΟΓΧ

ΠΑΡΟΕΜΟΣ ΑΑΕΞΑΜΙΈΙΑΣ ΚΑΙ ΕΪΓΕΜΟΣ ΒίΙΑΛλΟΓΑΙΣ

Χάρτινος τις κώδιξ ύπο διττόν παλαιόν αριθμόν (ΣΚΖ'. 107G)
ευρισκόμενος εν τή πατριαρχική του Κα'ίρου βιβλιοθήκη, γεγραμ-
μένος άπας διά τής χειρός του ΙΓατριάρχου Σαμουήλ Ιναπασούλη
μεταξύ τέλους του 17-ου και αρχής τοΰ IS-ουαίώνος1, εδωκέμοι α­
φορμήν να πιστώσω τήν ειλικρίνειαν τοΰ ’Αναστασίου Γορδίου, συν­
τάκτου τής πλουσιωτάτης εις ειδήσεις βιογραφίας Ευγενίου Ίωαν-
νούλι τοΰ Αίτωλοΰ, διάσημου διδασκάλου επί δεκάδας ετών έν τώ
1 7-ω αιώνι2.. Ό’Αναστάσιος διηγείται, οτι διατρίβοιν εις Ζάκυν­
θον 6 Ευγένιος είχε μεταξύ των μαθητών του καί τινα εξ’Αρκαδίας
όνόματι Πολυχρόνιον, οστις μετονομασθείς Παρθένιος έν τώ μο­
ναχικοί σχήματι προεβιβάσθη μετά ταΰτα «ειςτότής άρχιεροισύνης
άξίωμα»· ήτο δέ άνήρ αγαθός τα ήθη, πολλαίς κεκοσμημένος ταΐς
χάρισι, καί επί τοσοΰτον φιλία συνηρμόσθη τώ Εύγενίω, «ώς αδελ­
.
φόν μάλλον ή φίλον αυτόν καί συμφοιτητήν νομίζειν»'1. Ό βιογρά-
.Θ
') "Ορατά; περί τοΰ ΚαπασοΟλη οιατριβά; μου έν τή Λελτίω τής ίστορ. καί
έΟνολογ. εταιρία; τής 'Ελλάδος, τ. 3, σελ. 504—521.
-') Ή βιογραφία αΰτη έξεοοΟη οίς. Κ. 2 ά 0 α Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τ. 3, σ.
Π

423—17!). Ν. Λ ά μ π ρ ο υ Νέο; Έλληνομνήμων, τ. 4, σ. 27—81.

3) Έκοόσεως ΝάΟα σ. 433. Έκδόσ. Λάμπρου σ. 41—42. Ή παρά Δοσιθέω εΐ-
Α.

δησις (Ιστορία περί τήν έν Ίεροσολυμοις πατριαρχευαάντων.’Εν Βουκουρεστίψ 1715,

σ. 120(1) οτι ό Παρθένιο; μητροπολίτη; ών Ναζαρέτ ώνομάζετο ΙΙρόχορος έχει ΰπ’
οψει μετονομασίαν δοΟεΐσαν τή ΠαρΟενίω έν τή μοναχική σχήματι- τό δέ Πρόχορος
ονΟμα μετεβλήΟη εϊ; τό Παρθένιο; εν ώ χρόνω άνηγορεύΟη πατριάρχης ’Αλεξάνδρειάς,
καί μαρτυρεί τοΰτο δ φίλος αΰτοϋ ’Ιωάννης Καρυοφΰλλης έν ταΐς Έφημερίσιν αΟτοΰ
ταΐς έκδεδομέναις Οπό II. Ζερλέντου έν Άθήναις 1890, σελ, 24.
 'λ. ΠαΐπαδοτΕοΰλου - Κι,ραμίαον.
24

φος νοεί ενταύθα τον κατόπιν γενόμενον μητροπολίτην Ναζαρέτ,

ύστερον δέ καί πατριάρχην ’Αλεξάνδρειάς Παρθένιον. Τδ πράγμα
βεβαιοΰται εκ της κατωτέρω παρατεθησομένης επιστολής αύτοΰ του
Παρθενίου προς τον Ευγένιον, έν η μνημονεύεται ή μετ’ αύτοΰ έν
Ζακύνθω αναστροφή καί ή περαιτέρω του Παρθενίου τύχη. Ή επι­
στολή] μνημονεύει καί τίνος ίατροΰ Νικολάου έν Άδριανουπόλει
διατριβοντος καί σχέσεις έχοντος έπιστολιμαίας προς Ευγένιον τον
Ίωαννούλιν άναντίρητον δέ δτι νοείται ο παρά τω Άναστασίω συνε­
χώς άναφερόμενος Νικόλαος «ό έκ Βελισδονίου χωρίου τίνος των
’Αγράγων», φοιτητής καί ούτος γενόμενος του Ευγενίου καί βασι­
λικός ύστερον χρηματίσας άρχίατρος έν τοΐς τουρκικοίς άνα-
κτόροις.1
Το κείμενον τής επιστολής ευρισκόμενον μεταξύ των φύλλων
138? — 139α του ρηθέντος κωδικός έχει κατά λέξιν ούτω-

■β Παρδένιος έλέω Θεόν πάπας καί πατριάρχης τής μεγάλης

.
πόλεως 'Αλεξάνδρειάς καί κριτής τής οικουμένης, τώ αιδεαιμωτάτω,
.Θ
σοφωτάτω καί έλλογιμ,ωτάτω έν διδασκάλοις, ίερομονάχοις τε καί
πνενματικοϊς πατράσι, χάρις, ειρήνη καί έλεος παρά Θεόν καί τδ
χάϊρε προσαγορεύω.
Π

Αψ ον άπ άλλήλων διεστήκαμεν, λογιώτατε καί σεβασμιώ-

Α.

t Αν > )ί^| ί,Ι τατε πάτερ, καί ημείς μεν έν τή των Ζακννϋίων έπέβημεν νήσο),
(Γ λ> Ο·' ' αύτδς δε έν τή των Αγράφων άνήλϋε γή, πολλάκις καϋ’ έαντδν την*)
°ρ ' σεβασμιότητα
σήν ο ’ > αμνημυνονν,
ονκ > , νοερως ττεωρων τον σον νεο-
νφαντον χαρακτήρα καί την τιμίαν καί σεβασμίαν σον πολιάν, τα
σεβάσμια ήβη, τδ πράον καί ήσνχον καί πάντα τα ιερά σον προτε­
ρήματα· καί μετά Θεδν τάς άγιας σον ευχάς έπεκαλονμην, ώσπερ
καί τον έμον γεννήτορας, αί δποϊαι μάς ήξίωσαν εις τδν παρόντα
βαβμόν, καί πάιλιν καί πολλάικις δεόμεϋα, ΰπως καί τδ τέλος άγιον
καί ενάρεστον τώ Θεώ παραδώσωμεν. Αοιπδν ΐσϋι, ώ πάτερ σε-
7 βασμιώτατε, δτι μετά πενταετίαν τότε έκ τής νήσου Ζακύνϋου με-
Ιί' χ. > τεβϊ1,ίΐεν καί είζ την Αγίαν Πάλιν έπανήλϋομεν. Τρεις δέ ένιαυτούς
-ρ,,ν τελέσαντες εις την Αγίαν Ιην, έξήλ&ομεν διά προσταγής τον πα-

*) Έκδόσ. Σάθα α. 45'2—457. Έκδ. Λάμπρου σ. 58—61.

 I laptVpiOi "λ\( ,αρδ|Κ las Guyi'pios Ίοοαμμού\κ.
25

rριάρχον κυροΰ Παϊσίου μετά τοΰ έμοΰ γέροντας, τοΰ ποτέ κυρ
Σάββα, εις το διηκόνημα τής Βλαχίας· έκεϊσε δέ έτελεύτησεν ό αεί­
μνηστος μετά μήνας εξ.1 'Ό&εν ημείς ευρισκόμενα εις την υποταγήν
τοΰάπό τότε καιρούπατριάρχου μέχρι τοΰ παρόντος κϋρ Α οσχέου,
ός και διά τάς άμέτρους ευεργεσίας όπου τοΰ έποιήσαμεν ήξιώίϊη-
μεν μετά Θεόν διά των σών σεβασμίων ευχών εις τον βαθμόν τής
άγιωτάτης μητροπόλεως άγιας Ναζαρέτ. ’Ερχόμενοι δέ εν τή Κων-
σταντίνου προς οικονομίαν τοΰ έκεϊσε μετοχιού, έδεξάμεθα παρά
των τής σής λογιύτητος μαθητών μίαν και μόνην επιστολήν, εις την
οποίαν έχάρημεν πολλά, ώσπερ νά ήτον τοΰ γέροντός μας κΰρ
Σάββα. Ημείς δέ πάλιν εκομίσαμεί’ χαιρετισμόν τή σή λογιύτητι,
και μεν ημέρας Ικανάς, τελειώνοντας δ καιρός τής οικονομίας, έ­
μειναμεσ’ έλεύθεροι και φθάνω σατανικώ έγένετο και φιλονεικία
άναμέσον ημών καί Δ οσιθέου 'Ιεροσολύμων, ό όποιος είχε τον φθό-
νον οΐά τις Εωσφόρος, πώς νά πάσχ^ωμεν ημείς, ώς έλεγε, διά την
καθέδραν αυτού· τό όποιον μή μοι γένοιτο, Χριστέ Βασιλεύ, ούτε
.
.Θ
είςνοΰν, ούτε είς διάνοιαν.1 Κύριος δέ Θεός διάτών σών σεβασμίων
ευχών έζείλατο ημάς και οΐς τρόποις οίδεν μάς ήζίωσε τής άποστο-
λικής καθέδρας, τήςΑλεζανδρέων άγιαςΈκκλησίαςζ 'Αγιωτάτη,
Π

άμή πολλά πτωχικωτάτη. 'Όθεν Νικόλαος ό ιατρός, δν γράφεις,

εις την Άδριανούπολιν μάς εύρε, καί αυτός άνήγγειλέ σοι. Λοιπόν
Α.

απολαύσαμεν τον άποστολικόν θρόνον καί τον γηραιόν προ ημών

κΰρ Παΐσιον, ό όποιος μάς έδέχθη μέ πολλήν χαράν καί έμείναμεν
εις τον θρόνον μήνες έξ. Καί πάλιν έξήλθομεν έκεΐθεν όδεύοντες

!) Λέγει περί τον'Ιεροϋολί'μων πατριάρχον Παϊοίον, (Ίσης άπεβίωσε μηνϊ Δεκέμ­

βριο) τον 1660-ον ετονς. "Ιδε Δοσί&εον ένΰ3 άνωτ. ο, 1206.
2) "Αλλως είπεΐν 6 Δοσίϋεος έπίατενεν υτι ό Παρΰένιος ώρέγετο τον πατριαρχικόν
ΰρόνον 'Ιεροοολνμων, κατεργαζόμενος δήΰεν την από τοντον πτώοιν τον Δοοιϋέον.
*Εντενΰεν εξηγείται, διατί ό Δοσίϋεος (ενΰ. άνωτ. σ. 1206) γράψει μνησικάκως και μετ
εμπαθεΐας περί τον Παρΰενίον μέχρι προσβολής της μετά ϋάνατον αν τον μνήμης,
9) Τοντο έγένετο μηνϊ Όκτωβραρ τον ετ. 1678, ώς μαρτνρεΐ αυτός ό Παρΰένιος
εν επιστολή προς τους τότε ρώσσονς σνναντοκράτορας (PorfyTij Olispenskij,
Alexandrijskaja Patriarch'ija pod red. Chr. M. Lopareff/Ev Π)πόλει, 1898,
r. 1, σ. 212). Ό Παρΰένιος εγραψεν ίδιοχείρως τον χρόνον τής είς πατριάρχην Αλε­
ξανδρείας άναρρήσεώς τον και έν τω λεγομένω χειρογράψω κώδικι γόμων έν τω κλί-
ματι Αλεξανδρείας, οστις ενρίακεται έν τή πατριαρχική του Κάιρου βιβλιοΰήκη νπ* α-
ριϋμόν ήμέτερον 80, σελ. 745, οπον ορίζεται ή 24 ημέρα'Οκτώβριον, 1678,
20 'Λ. I Ιαϊηαύοτί'ού \ου- ΚιραμίοοΜ

έν τή Κωνσταντίνου ('έπειτα εις Βλαγομπογδανίαν)’ και ερχόμενοι

κατά την Ρόδον έλάβομεν την τιμίαν της επιστολήν την όποιαν λαμ-
βάνοντες καί μαϋόντες παρ’ αυτής την ποϋουμένην σας υγείαν έ-
χάρημεν τα μέγιστα καί χαίρομεν, δεόμενοι τής παναγίας Τριάδος
να τής πληροί πάντα τα καταϋύμια, όπως καί ημείς μετά Θεόν
διά των ιερών καί σεβασμίων της ευχών δυνηϋώμεν ποιμάναι την
έμπιστευϋεΐσαν ήμΐν ποίμνην καί διοικήσω την και) ημάς τϋο
Χριστού αγίαν Εκκλησίαν. Διότι υύκ ήμην ικανός τού τοιούτου
θρόνου έπιτυχεϊν άλλ’ όμως ή ϋεία πρόνοια, ή διατηρούσα τά πάντα,
ή αυτή νά διαψυλάττη καί ημάς καί την ίεράν καί άποστολικήν κα­
ι}έδραν, ώς οΐδεν ή ϋεία αυτού βούλησις. Έπιϋυ/ιών δε καί πάλιν
τής τίμιας σου γραφής άπολαύσαι, την οποίαν θέλετε κομίσει εις
τάς χεΐρας τού μεγάλου λογοϋέτου τής Μεγάλης Εκκλησίας κύρ’Ιο)-
άννου. Κατά αλήθειαν, πάτερ, συμπονούμεν το πολύ τού σεβασμι-
ωτάτου σου γήρως καί τών επομένων τώ γήρατι. "ΟΟεν δεόμεϋα
.
τής τού Θεού δυνάμεως, ΐνα άνακουφίζη καί ελαφρύνη αυτά έν
.Θ
Χριστώ Ιησού τώ κυρία) ημών οϋ ή χάρις καί το άπειρον έλεος
άμφοτέρους άξιώσειεν μετά τον παρόντα αιώνα έν φαιδρά λαμπη-
δόνι μετά τών φρονίμων παρϋένων. ’Αμήν.
Π

Έν έτει σωτηρίω αχό,,':’ (= ΐ()79), Μαιμακτηριώνος εικοστή

ίσταμένου.
Α.

Ό 'Αναστάσιος αναφέρει μεταξύ τών μαθητών του Ευγενίου

καί τινα Ζαχαρίαν εκ του χωρίου Καστανιά της επαρχίας Άγρα­
φων, περί οΰ λέγει οτι «Βιζύηςτής κατά Θράκην επίσκοπος κα­
τέστη και νΰν έτι περίεστιν»1- έγραφε οέ τούτο ό Αναστάσιος έτει
1708-ω. ’Άγνωστον είναι είς εμέ, πότε ο Ζαχαρίας ούτος έγένετο
Βιζύης άρχιερεύς- άρχαιοτέρα οέ έμφάνισις της υπογραφής αύτοϋ
έν συνοδικοί; γράμμασι φαίνεται ούσα ή κατά Μάρτιον του 16 91-ου
έτους.2 Το κατιυτέρω δεύτερον τοΰ Παρθενίου γράμμα καθιστά νΰν

') Έκϊίσ. ϊάΟα σ. 4G0. Έκοόε. Λάμκρο ο σ. G4.

2) "Ορα τήν ήμετέραν Ίεροεολ. Βιβλιοθήκην, τ. 1, σ. ‘553. Πρβλ. λΓ. Γεοεών
Βιογρα-ρ. σημείωσ. κερί τοΰ κατριάρχου Καλλινίκου β’ τοΰ Άκαρνανος. Έν Κον)-
πόλει 1872, σ. 10. Τοΰ αύτοΰ Γεδεών έκισημείωοις συμκληροΰσα τά. κερί μητρο­
πολιτών Βιζύης καί Μήδειας, εν τη Έκκλησ. ’Αλήθεια, τ. 3, σ. 420.
 1 lupOqjios "X\c "?αμό()ΐ icis καί (:wy’pios Ίοοαμμου \is.
27

το πρώτον γνωστόν, οτι ό Ζαχαρίας ούτος προ τής εις αρχιερέα

άναγορεύσεώς του έχρημάτισεν ίεροκήρυξ έν Κωνσταντινουπόλει
καί κατόπιν έν Ίασίω, ένθα πιθανώς καί τής έκεί σχολής διδάσκα-
λος ήτο. Τον Ζαχαρίαν τούτον ό Παρθένιος πατριάρχης ών ’Αλε­
ξάνδρειάς άνηγόρευσεν έτει lfuSO-ώ διδάσκαλον τού Ευαγγελίου
διά του εξής γράμματος, ευρισκομένου ωσαύτως έν τώ ρηθέντι ανω­
τέρω κώδικι, έν τώ 1,υ7-ω φύλλω.

■j* Παρθένιος έλέω Θεόν κτλ.

Κατά τάς άρχαίας έκκλ,ησιαστικάς παραδόσεις τού διανέμειν

έκάστω όφφίκια κατά την άξίαν τον χαρίσματος, δπερ ό καθ' εις
έχει, τανύν καί ή μετριόπης ημών εχονσα τούς οΐακας της Άλε-
ξανδρέων άγιας τον Χρίστον ’Εκκλησίας, καί περινοστούσα καί
περίεργομένη κατά τά βόρεια μέρη τής Βλαχομπογδανίας, ζη­
τούσα ενρεϊν μετά Θεόν τινά βοήθειαν καί έπικονρίαν παρά των
ευσεβών χριστιανών προς σνστασιν τον καθ’ ημάς άγιωτάτον καί
.
.Θ
άποστολικοϋ θρόνου, ενρεν έν Γιασίω άνδρα τίμιον καί έν λογίοις
λογιώτατον καί αριστον έν σπονδαίοις, τον κυρ Ζαχαρίαν (δστις έ-
δίδασκε τον λόγον τον θεού όρθώς καί έπιστημύνως εν τε τή
Π

Κωνσταντινουπόλει καί τώ Γαλατά έπί τή πατριαρχεία τού παναγι-

ωτάτον πρώην οικουμενικού πατριάρχου κύρ Διονυσίου)1, θεο-
Α.

σεβή καί σοφόν, τά τής '’Ανατολικής άγιας τού Χριστού Εκκλ,η-

σίας υφιστάμενον (= έπιστάιμενον) δόγματα καί τοΐς τών σοφών καί
θεοκηρνκων αποστόλων καί άγιων διδασκάλων τών την Έκκλυ/-
σίαν Ιθυνόντων δόγμασί τε καί εργοις ύπείκοντα, καϋαράν εχοντα
την διάνοιαν καί τή τού παναγίου πνεύματος χάριτι πεφωτισμένην.
"Οϋεν καί ή μετριόπης ημών δωρεΐται αντω τδ τού διδασκάλων όφ-
φίκιον, τού διδάσκειν τδ θειον ιερόν καί άγιον Ευαγγελίαν έν πά-
σαις τάΐς άγίαις τού Χριστού Έκκλησίαις όρθοδύζως'τε καί άγίως,
<5ιελέγχων καί ιχνηλατών πάσας τάς γεγοννίας αιρέσεις τών κακο­
δόξων όση δυνάμει περιέστηκεν αντώ έν Θεόφιλεϊ καί θεαρέστω
γνώμη κατά τά συγγράμματα τών θείων φωστήρων Βασάείου

*) Τοντέΰτι μεΐαξ!’ τών ετών 1671- 1672 y.al 1676—1670.

SS 4\. I Ιαΐοαόοίποΰνου - Ινι ραμι'α».

Γρηγορίου τε καί Χρυσοστόμου και πάντων των άγιων διδασκά­

λων, όρχλώς έμπολιτευόμένος καί σοφώς πραγματευόμενος την σω­
τηρίαν τών άνϋρώπων ο γάρ λαβών τι χάρισμα* εις τδ ώφελήσαι
άλλους καί μη κεχρήσϋ'αι εις εαυτόν μόνον, άλλα διανέμειν τό τά­
λαντου καί τό χάρισμα, όπερ ελαβεν εκ Θεοϋ ώς καλός καί ευγνώ­
μων δούλος· τώ γάρ εχοντι σπουδήν δυϋήσεται πλειον ή χάρις καί
περισσευ&ήσεται εν Χριστώ Ίησοΰ τώ κυρίω ημών. Τοϊς δε τώ
παρόντι εντευξομένοις τής συστάσεως γράμματι χάρις, ειρήνη καί
έλεος παρά Θεοϋ, παρά δε τής ημών μετριότητος ευχή, ευλογία
καί συγχώρησις. Διό καί έγχειρίζομεν τό παρόν ήμέτερον πατρι­
αρχικόν καί συστατικόν γράμμα τώ διαληφϋέντι λογιωτάτω καί fh]
έν σπουδαίοις άρίστω κϋρ Ζαχαρία εις ενδειξιν καί Ασφάλειαν.
Έν ετει σωτηρίω αγπ = KlSflj έν μηνί Ίανουαρίω ιέ.
Έγράφη έν Γιασίω τής Μπογδανίας "ή.

Τού λόγου όντας ενταύθα περί του Παρθενίου, δεν φαίνεται ά-

.
σύμφορον να προστεθή, ότι εν τώ ρηθέντι κώδικι τής εν Καί'ρω
.Θ
πατριαρχικής βιβλιοθήκης είοον αντίγραφα καί τριών ετέρων
γραμμάτων αύτοΰ.
1) Έν τώφύλλω132 «Γράμμα σιγιλλιώδες περί τών άφι-
Π

ερωθέντων είς μοναστήρια ή εκκλησίας». Άρχ. «Τοίς τώ παρόντι

έντευξομένοις» κτλ. Συνετάχθη έν Ταμιαθίω τής Αίγυπτου τή
Α.

31-η ίανουαρίου 1G81.

2) Έν τώ φύλλω 132-,. Γράμμα εγκύκλιον προς τούς κατά
τόπους αρχιερείς, οι’ ού συνιστάται ό χάριν ελεημοσύνης περιερ-
χόμενος «μακαριώτατος καί λογιώτατος πρώην’Αχριδών αρχιε­
πίσκοπος Μελέτιος», οστις «από ανάγκης καί στενοχώριας τών ά-
νυποφόριυν χρεών τής ρηθείσης ταύτης αρχιεπισκοπής Άχριοών
συμβάντων άπό τε τών τού καιρού άνιυμαλιών, από τε τής κατα-
δυναστεύσεως τών κρατούντων καί άπό τών χρεών τών προ τούτου
χρηματισάντων έκεΐσε άρχιεπισκόπων τής τε άρχιεπ σκοπής
ταύτης άπέστη καί την προστασίαν εκείνης καί διοίκησιν έναπέ-
θετο άλλω, φιλήσυχος ών καί την είρηναίαν ζωήν άσπαζόμε-
νος· άλλα τώνκατά την παρούσαν ζωήνάναγκαίωνυστερούμενος,τρο­
φών δηλονότι καί ενδυμάτων, άτε έκεΐθεν έξερχόμενος καί άπορών
 Παρθίμιοί "XVjapiptiai καί Guyipiob Ίοοαρμουλιν. 29

τούτων» δεΐν έ'γνω προσδραμεΐν είς την ελεημοσύνην των χριστι­

ανών.1 Τδ περί του Μελετίου τούτου συστατήριον έγραψεν ό’Αλε­
ξάνδρειάς Παρθένιο; έν Βουκουρεστίω, έν τη εκεί μονή Μιχαήλ
βοεβόδα, τη 11 -η Μαρτίου 1GN0.
;5) Έν τω φύλλω 146 γράμμα περί λει<|άνο.)ν αγίων απο­
δεικτικόν, οπερ έχει κατά λέξιν ουτω·
■}■ Παρθένιος έλέω Θεού πάπας και πατριάρχι/ς τής μεγάλης πό-
λεως 'Αλεξάνδρειάς και κριτής τής οικουμένης.
Ί* Ή τον φιλανθρώπου Θεοΰ ημών περί το ήμέτερον γένος
κηδεμονία πολλάς μεν αυτοί τάς τής σωτηρίας άφορμάς παρασχο-
μένη και διαφόροις τοΐς εύεργετήμασιν άνακαλουμένη την εις εαυ­
τόν οικειότητα ήμϊν τοΐς πιστοϊς προεμηθεύσατο' διά τούτων γάρ
αύτδν και μόνον έπιγινώσκομεν ζωοδότην και κύριον, και δί αύτοϋ
χειραγωγούμενοι άπροσκύππως την των θείων αύτοϋ εντολών ο­
δόν διανύομεν, τών γνωρισμάτων τής καθαρός και άμωμήτου
.
ημών πίστεως διαφυλαττομένων και τοϋ κάλλους τής ορθοδοξίας
.Θ
έπαναστράπτοντος, καθάπερ παρά τών θεοκηρύκων καί πνευμα-
τοψόρων άποστύάων καί παρά τών θείων ιεραρχών καί σοφών
διδασκάλων καί τών άγιων μαρτύρων, τών υπέρ τοϋ ονόματος
Π

τοϋ Χριστού άθλησάντων διδαχθέντες έφιοτίσθημεν καί τοΐς ά-

ψευδέσιν αυτών διδάγμασιν άπεριτρέπτως έμμένομεν, βεβαιούμε-
Α.

μενοι τοΐς άληθέσι μύστηρίοις τής άγιας τοϋ Χριστού Έκκλι/σίας,

ήτις εύσεβοφρόνως αυτούς δοξάζουσα τούς αυτών βίους καί κα­
τορθώματα καί τάς υπέρ Χριστού βασάνους κηρύττει καί αυτούς
προσηκόντως τιμά ώς πάντων τών επί γής καταψρονήσαντας καί
τ<;~> Κυρία> ολοκαυτώματα λογικά άναδειχθέντας. 'Εξ ών καίοίάγιοι
τρεις μάρτυρες ’ Ιννάς, ΙΙιννάς καίΡιμ.μάς,οί εαυτούς καθοπλίσαντες
καί έν τή κατ’ άρκτον χώρα τών όρέων Καισαρείας τής μεγάλης
υπέρ Χριστού μαρτύρησαντες προ χρόνων χιλίων τετρακοσίων
κατά την εικοστήν τοϋ Ιανουάριου μηνάς, καθά τό αυτών συνα-
ξάριον χαρακτηρίζεται. Κατά τήν έπαρχίαν τοίνυν τής Καισαρείας

*) Περί του Μελετίου τούτου ϊ5ε Η. Golssoi'j Der piitrifivchat you At?UricUv
Leipzig 1902, 3, Ιό καί 114—11β%
 ΠαρθίμιοΓ 'X.XGjapSpeias' καί GuY^pios- ΊοοαρρούλίΓ.
30

το παρόν τοϋ άγιον μάρτνρος Ριμμά εύρέϋη λείψανον τιμώμενον

παρά των έκεϊσε φιλοχρίστουν, οιτινες ασφαλώς αυτό έφύλαττον
χάριν βοηϋείας. Πληϋυνϋέντων δε των άλλοφύλλων διά τάς ά-
μαρτίας ημών και βουληϋέντιυν τούτου τον μαρτυρικού λειψάνου
καταφρονήσαι, ίερεύς τις ευλαβής Σάββας τοϋνομα εκ Καισαρείας
μετά ’Αβραάμ τοϋ υιού αυτού ϋείω ζήλω κινηϋέντες, έχοντες έπι
χεϊρας γράμματα συστατικά έπιβεβαιοϋντα και άποδεικνύοντα
είναι α υτό τό μαρτυρικόν λείψανον τού άγιου Ριμμά, μαρτνρούντων
έννπογράφως τοϋ τε Καισαρείας Καπαδοκείας κϋρ Ζαχαρίου συνα-
κολόύϋως καί τοϋ Προ όσης κϋρ Κλήμεντος καί τοϋ Ίκονίου καί Τυ-
άνων κϋρ Κλήμεντος καί ετέρων ούκ ολίγων τής Καπαδοκών χώρας
κληρικών τε καί ιερέων, μετήγαγον αυτό εις την νήσον Μυτιλήνης
έν τή επαρχία Μεϋύμνης εν έτει άπό ϋεογονίας άΤχιΆ άρχιερατεύ-
οντος τοϋ Μυτιλήνης κϋρ Παρθενίου καί τοϋ Μεϋύμνης κϋρ Κορ-
νηλίον οιτινες έντίμως αυτό άποδεξάμενοι καί κατά την άνωτέρω
μαρτυρίαν καυτοί έπιδόντες διά τών ιδιοχείρων αυτών υπογραφών
.
καί τοϋ κλήρου καί τών ιερέων, έμεινε μέχρι καιρού έν τή νήσο)
.Θ
ταύτη. Παρακληϋείς δε υπό τινων χριστιανοιν Μυτιληναίθ)ν έν τή
Κωνσταντίνου ό έντιμότατος αργιών κϋρ Δημήτριος Προσκυνητής
Π

ο Πελοποννήσιος, καί παρά τών ρηϋέντων συστατικών γραμμάτων

πιστωϋέίς διά δαπάνης ού σμικράς έν τή Κων) νου αυτό άνεκόμισε.
Α.

Καί όή ή μετριότης ήμών τώ μαρτυρικά) τούτο) λειψάνου τοϋ άγιου

Ριμμά ευτυχούσα καί τάς έμμαρτύρους ύπογραφάς τών άρχιερέων
ϋεο)ρήσασα, τών έν Χριστώ ήμών άγαπητών άδελιρών, οϋσας πε­
παλαιωμένος, καί έπιγινώσκουσα τούτους ϋεοσεβεΐς καί έναρέτους,
γηραιούς όντας καί ϋεαρέστως ζήσαντας, άκολούϋως διά τοϋ πα­
ρόντος αύτήςάποδεικτικοϋ γράμματος μαρτυρείπάσι τοϊς τώπαρόντι
έντευβιένους είναι αυτό τό λείψανον τοϋ άγιου μάρτυρος Ριμμά, ου
την μνήμην ή ’Εκκλησία τοϋ Θεού κατά την εικοστήν τοϋ’Ιανουα-
ρίου μηνός εορτάζει εις δόξαν τοϋ Κυρίου ήμών Ίησοϋ Χριστού· ού
ή χάρις καί τό άπειρον έλεος διά πρεσβειών τοϋ άγιου μάρτυρος
Ριμμά έστω μετά πάντων ήμουν. Έν έτει αωτηρίω (=1082)
Αύγούστω μηνί. Έγράφη έν τώ ήμετέρω καταλύματι έν Κων­
σταντίνο νπόλει.
*Εν Πετοον^όλη,
ί7 Nofttfiniov /907. Α. Πλιιλδοιιουλου - Κερλμευς.
 ΕΚ ΓΕΡΜΑΝΙΑΝ

ΒεροΧΐνον, 4 ’Ιανουάριου 1908.

Τον’Οκτώβριον τοΰ λήξαντος έτους παρευρέδην εις 'θρησκευτικήν

τών διαμαρτυρομένων τελετήν, την ούτως δνομαζομένην Confirmation.
Τελείται αυτή δ'ις τοϋ έτους,’Απρίλιον καί’Οκτώβριον, εν τώ μέσω τής
έβδομάδος, συνίσταται δέ εις το δτι 6 ίερεύς ευλογών δια χειροθεσίας τους
διαδοχικώς προσερχομένους παΐδας ή κοράσια και προφέρων άνάλογον ρη­
τόν εκ τοΰ Ευαγγελίου εισάγει, τρόπον τινά, αυτούς έπισήμως εις την χο­
ρείαν τών συνειδητών πιστών μετά κατηχητικήν έξέτασιν, λαμβάνουσαν
χώραν την προηγουμένην Κυριακήν. Τοϋ κτιρίου σημείου τής τελετής προ-
ηγήίίη κήρυγμα διάρκεσαν επί δυο σχεδόν ώρας. Σεβαστός καί εύγλωττος
ίερεύς έ φ α ί ν ε ν ο ο ί ο ν ε ί υπό τής ιρ ιί σ ε ω ς π ρ ο ω ρ ι σ μ έ ν ο ς νά
ένσπείρη τον ίίεΐον λόγον είς άπαλάς καρδίας.’Επί τών προσώπων τών
άκροωμένων διεζωγραφεΐτο σπανία θρησκευτική έξαρσις καί εν τή βασι-
.
λετ'οιίση νεκρική σιγή έδόνει τάς ψυχικάς αυτών χορδάς, ή λέξις : wir pro-
.Θ
testiren (διαμαρτυρόμείία) έπαναληφδεΐσα τρις μετά έξηγήσεως τοΰ έναν-
τίον τίνος, πώς καί διατί. Ήκοιίετο ή φωνή πεπεισμένου κήρυκος τοϋ
ίΐείου λόγου κατεχομένου οιονεί υπό μυστηριώδους άγανακτήσεως υπέρ
Π

τών δικαίων τής ανθρώπινης συνειδήσεως. Ένόμιζέ τις, δτι επί τών ώμων
αύτοΰ έιρερε τό βάρος μυρίων καταπιέσεων καί ή έντονος έπανάληψις
Α.

εφαίνετο δεικνΰουσα αγώνα άμυνης εναντίον έχιίροΰ άδιαλείπτως επιτι­

θεμένου. ΈνείΙυμήόην τήν αρχήν του άγώνος τοτιτου καί έφαντάσδην
τον επίσης μεγαλοπρεπή καί επιβλητικόν μοναχόν τής Βιττεμβέργης άν-
τικροΰοντα τάς επιδέσεις τής ιιπό τήν προεδρείαν τοΰ Ecke έν Λειψία
υπό τοΰ πάπα διορισιίείσης εξελεγκτικής τής πίστεώς του επιτροπής διά
 Germanicus
32

των βαρυσημάντων εκείνων φράσεων: «Πιστεύω, ότι είμαι χριστιανός

» θεολόγος και δτι ζώ έν τώ βασιλεία) τής αλήθειας, και δέν έπιτρέπω να
» μέ περιορίση καμμία αυθεντία, εϊτε Σύνοδος είνε αύτη, είτε ό Καΐσαρ,
> εϊτε ό πάπας, ι'να πλήρης πεποιθήσεως ομολογώ παν δ,τι ως αλήθειαν
» έ'χω αναγνωρίσει, εϊτε παραδεκτόν εινε τούτο υπό Συνόδου, εϊτε άπό-
» βλητον. Διατί να μή ύποστώ την έξέτασιν, άιροϋ έγώ μόνος δύναμαι
» να παρουσιάσω καλλιτέραν αυθεντίαν, ή μία σύνοδος;» Ώςτοιαύτην
δέ αυθεντίαν ήννόει την τής 'Αγίας Γραφής. Μή δυνάμενος να συμβι-
βάση την αγιότητα τής πίστεως καϊ τής Ευαγγελικής αλήθειας ό Αυ­
γουστίνος μοναχός πρόςτάς απειροπληθείς πλάνας καϊ καταχρήσεις τοϋ
συγχρόνου αύτώ παπισμού εΐχεν αποφασίσει νά θέση μεταξύ εαυτού και
τού Θεού τον Γραπτόν αυτού Λόγον καϊ ώς μόνον έρμηνέα ν’ άποδεχθή
τύν ανθρώπινον λόγον, φωτιζόμενου υπό τής θείας χάριτος, δυνάμει τής
αγνής και. θερμής αυτού πίστεως. Ό εμπνευσμένος ελευθερωτής τής θρη­
σκευτικής συνειδήσεως τού Γερμανικού λαού δεν είχε καιρόν να διίδη
τήν υπερβολήν, εις τήν οποίαν περιέπιπτεν, άρνούμενος τήν 'Ιεράν Πα­
ράδοση·, επί τής οποίας κατ’ εξοχήν στηρίζεται ή ορατή ύπόστασις τής
’Εκκλησίας, ώς φορού τής Άποκαλύψεως. Τα από εκκλησιαστικής άπό-
ψεως βλαβερά αποτελέσματα τού ορισμού τής ’Εκκλησίας « ώς αοράτου
.
.Θ
κοινωνίας αγίων» ήσαν κεκρυμμένα άπ’ αυτού, άπέκειτο δέ εις τούς με­
ταγενεστέρους να βλέπωσι βαθμηδόν καί κατ’ ολίγον κατατεμνομένην τήν
ύπ’ αυτού συσταθεΐσαν «κοινωνίαν αγίων» εις απειροπληθείς ομάδας
πιστών, άντιπροσωπευούσας ούχΐ πλέον θρησκευτικός κοινότητας, αλλά
Π

θρησκευτικός δοξασίας, αί όποϊαι δύνανται να όνομάζωνται μόνον χρι-

στιανικαί.
Α.

Άλλ’από 'Ιστορικής άπόψεως τό έργον τού Λουθήρου εινε εξ ίσου

σεβαστόν και ήρωικόν, διότι παρίσταται αείποτε ώς τιμωρός δαίμων τού
παπισμού. Ή Διαμαρτόρησις εν τή ουσία αυτής μένει άπαραμείωτος καϊ
αν ύπάρχη σημεΐον εις τό όποιον συναντώνται σύμπασαι αι μέχρι σήμε­
ρον δημιουργηθεϊσαι και όλονέν δήμιουργουμεναι θρησκευτικά! έξ αυτής
παραφυάδες, εινε το έν τή λέξει: wir protestiren. ’Εάν δέ εις τήν πολι­
τικήν μεγαλoq)υ'ί,αv τού Βίσμαρκ οφείλεται ή έν όνόματι τής γερμανικής
έθνότητος έ’νωσις τών γερμανικών κρατιδίων καιή δημιουργία τοιαύτης
κραταιΰς Δυνάμεως οποία ή Γερμανική Αυτοκρατορία, άναντιρρήτως
δμως ειςτόν Λούθηρον οφείλεται ή ενωσις τών γερμανικών καρδιών,
αϊτινες έπϊ ολοκλήρους αιώνας έτρέφοντο υπό τών ηθικών καϊ θρησκευτι­
κών ιδεωδών, τά όποια εϊς αύτάς έκληροδότησεν ό πρώτος αυτών αναμορ­
φωτής. Διά τον λόγον τούτον ή φωνή wir protestiren επαναλαμβάνεται
υπό τών συγχρόνων έν ταϊς Έκκλησίαις, έν τοΐς συγγράμμασι, περιοδι-
κοΐς και έφημερίσι μετά τής αυτής άγανακτήσεως καϊ τού ιερού ένθουοία-
 "Gk Γυρμαμίαν
33

σμοϋ, μεθ’ ών to πρώτον ειχεν έξενεχθή, «διάφορον αν κατά την τραχύ­

τητα καί βαρβαρότητα των έπιΑετικών μέσ(ον την πρώτηνΑέσιν κατέχοΐ'-
σιν οί αντίπαλοι αυτών. Προσέτι δεν ενδιαφέρει αν έλειψαν οί τριακον­
ταετείς πόλεμοι καί αίίεραί έξετάσεις έντή Αηριώδει αυτών μορφή. Ύπαρ­
χου σι πόλεμοι καί άνευ αιματοχυσίας, ίσως πλέον δεινοί, ώς προς τό πάθος
τών μαχομένων, υπάρχουσι καί ΐεραί εξετάσεις, ουχίκατακαίοτ’σαι επί πυ­
ράς, άλλα καταπιέζοτισαι καί Αανατούσαι τ|ιυχάς καί κοινωνίας ολοκλήρους.
Τάς σκέψεις ταυτας ανεκτικών εν έμαυτώ έντρυφών εν τή άναπαραστάσει
τής έξοχου φυσιογνωμίας τοΰ ΛουΑήρου, οπότε κατά αυθαίρετον δσον καί
εΐρωνατής φαντασίας φοράν παρουσιάσΑη ενώπιον μου ή εΐκών τοΰ 'Αγίου
Πατρός Πίου τοΰ Θ'καΑημένου επί τοΰ Άποστολικοϋ αυτού Θρόνου καί
έν μέσω τώ ΙΘ' αίώνι κηρΰττοντος τό έαυτοΰ άλάΑητον καί καλοϋντοςτόν
αμαρτωλόν κόσμον εις μετάνοιαν καί επιστροφήν. Ούδεμία αμφιβολία,
έσκέφΑην, αν έκτου τάφου άνίστατο ό Αερμουργός τής Δίαμαρτυρήσεως
θεμελιωτής Αά κατελαμβάνετο υπό απελπισίας, περί τοΰ δυνατού τής νίκης
τής αλήθειας, τής οποίας αυτός ΰπερεμάχει. Τότοιοΰτον εινε αληθές-έάν
οί κατά τύν Λούθηρον έγνάιρισαν καί έσεβάσθησαν τάς απαιτήσεις τοΰ
πνεύματος, τάς αδυναμίας δμως τοΰ θρησκευτικού αισθήματος τοΰ λαού
έμαθε νά έκμεταλλεύηται ή Ρώμη. Τά χάσματα, τά οποία έπί τοΰ άκλονή-
.
του αυτής κολοσσού διήνοιξαν 6 Λούθηρος καί οί μεταγενέστεροι αυτού
.Θ
οπαδοί, κατορθώνει ή Ροηιη νάκαλύπτη διά τού υλικού, τό όποιον παρα-
σκευάζουσι δι’ αυτήν αυτοί ουτοι έν τή ιδία αυτών θρησκευτική σταδιο­
δρομία, έν ταΐς ίδίαις πλάναις καί υπερβολαΐς. Διά τούτο εινε δύσ­
Π

κολου έπί τού παρόντος ν’ αναγνώριση τις τον έτερον τών αντι­
πάλων αληθώς νικητήν έστω καί έν αυτή τή Γερμανία, καί τοι
Α.

έχομεν διδόμενα νά υποθέτω μεν, δτι κατάτά τελευταία έτη ή πλάστιγξ ήρ-
χισε κλίνουσα υπέρ τής υπερισχύσεως τών Διαμαρτυρομένων, καθώς θά
ϊδη ό αναγνώστης κατωτέρω. Οί τελευταίοι καί νΰν βεβαίως υπερισχόου-
σιν έν Γερμανία, ως διπλάσιοι τών Κατολίκων, άλλ’ εννοώ τήν υπέρ τών
Διαμαρτυρομένων μεταβολήν τής υπαρχούσηςήδη αναλογίας.
Τό πιθανώτερον δμωςεΐνε, δτι ό αγών θά έξακολουθή έπ’ άπειρον
έφ’ δσον θ’ άνατέλλη καί θά δύη ό ήλιος, έφ’ δσον Αιχ τιπάρχη δηλαδή
φώς καί σκότος εις τον φυσικόν, όπως καί εις τον ηθ ικόν κόσμον, οί δέ λό­
γοι τοΰ Χριστού : ουκ ήλθον βαλεΐν ειρήνην αλλά μάχαιραν, Αιχ μένωσιν
αιώνιοι. Είτε έξωτερικόν κατά τής υπ’ αυτού θεμελιωθείσης Εκκλησίας
νοοΰμεν πόλεμον (διωγμούς κατά τού χριστιανισμού), είτε έσωτερικόν, δη-
μιουργούμενον έν αυτή τή ’Εκκλησία (αιρέσεις, σχίσματα, διχοστασίας), ή
μάχαιρα θά έξακολουθή νά μεταδίδηται από χειρός εις χεΐρα, διότι ή αλή­
θεια εινε ανάγκη νά μάχηται προς τό ψεύδος. Άλλ’οί πρώτοι διωγμοί, οί
κηρυχθέντες έν όνόματιτών νόμων τοΰ κράτους, έστω καί κατάσφαλεράν

Έκκλ. Φάζος Λ', ά, 1908s 3

 Germanicus
34

άντίληψιν, προσβαλλομένην δήθεν υπό των οπαδών τοΰ Χρίστου, εμφανί­

ζονται ε’ις τά βλέμματα τοΰ αμερόληπτου ιστορικοί ήττον σκληροί παρά οί
εσωτερικοί πόλεμοι καί μάχαι, οί έχοντες ώς βάσιν μάλλον ανθρώπινα
πάθη, αμάθειαν καί διάστροφον συνείδησιν υπό τό πρόσχημα τής αλή­
θειας. Καί τοιή αρχαία τοΰ Χριστοί'Εκκλησία, έστω καί μετά πολυειδεΐς
βασάνους καί αγώνας, κατώρθωνε νά νικά τό πνεΰμα τοΰ Σατανά, συγκα-
λουμένη καί άποφασίζουσα εν Οικουμενικαίς Συνόδοις τή χάριτι τοί
'Αγίου Πνεύματος. Τό πνεύμα δμωςτής Ρωμαϊκής φιλοδοξίας καί τοί δε-
σποτισμοί άπεδείχθη ανίσχυρος νά κατανίκηση. Ή δε ιστορία, μή δυνα-
μένη νά φέξη τήν Ρώμην επί άμαθεία, καθιστά αυτήν περισσότερον υπεύ­
θυνον ενώπιον τοΰ Θεοί καί τοί χριστιανικοί κόσμου ιδίως διά τήν δη­
μιουργίαν τών δυο μεγάλων σχισμάτων, τοί ’Ανατολικοί καί Δυτικοί,
χάρις είς τήν άλαζονίκην άντίλη\|ην περί τής ιδίας αυτής εν τώ κόσμο)
αποστολής. Ουδεμία αμφιβολία, ότι οί Ρωμαίοι ποντίφικες μετά υποκιό-
φου δυσαρέσκειας προσέβλεψαν πρύς τήν διαίρεσιν τοΰ Ρωμαϊκοί κρά­
τους εις ’Ανατολικόν καί Δυτικόν, Ιδία δέ βραδύτερον εις τήν άνάδειξιν
τοί Βυζαντίου, ώς πρωτευουσης τοί ενός κράτους καί ώς νέας Ρώμης
προοριζομένης ν’ άντικαταστήση τήν παλαιάν. Εινε γνωσταί αί περιστά­
.
σεις καίαί φάσεις, τάς οποίας ελάμβανε κατά διαφόρους καιρούς τό ζή­
.Θ
τημα τής Ρωμαϊκής αξιοπρέπειας καί τοί γοήτρου, τό οποίον παραδό­
ξους πως επί αιώνας περιέθαλπεν ή ειρηνόφιλος ’Ανατολική’Εκκλησία,
άποφεύγουσα ίσως επικίνδυνους εξηγήσεις. Αλλά δέν έβράδυνε νά πα-
Π

ρουσιασθή ό άνήρ, ό όποιος νά [όνομάση τά πράγματα με τά όνόματά

των, καί τοιουτοτρόπως εξασφάλιση διά παντός τήν αυθυπαρξίαν τής
Ανατολικής ’Εκκλησίας. Εινε δέ λυπηρόν ιστορικόν σύμπτωμα, οτι καθ’
Α.

δλον τό μέχρι πατριάρχου Φωτίου διάστημα ή απόλυτος κυριαρχία τής

Ρώμης επί τής Δυσεοος ύπ’ ούδενός ήπειλήθη ή διεταράχθη, τό όποιον
όχι μόνον θά παρείχε στιγμάς ανέσεως εις τήν Ανατολικήν Εκκλησίαν,
άλλ’ΐσως καί θά έφερε τήν Ρώμην είς συναίσθησιν τών ιδίων δικαιωμά­
των καί καθηκόντων. Στρεφομένη κατά τό πλεΐστον μεταξύ λαών βαρβά­
ρων καί άμαθεστάτων, τών οποίων ύ πούς δέν ειχεν είσέτι πατήση μηδέ
τήνπρώτην βαθμίδα τοί πολιτισμοί καί τής άναπτυξεως, αύτοκολακευο-
μένη δ’ εξ άλλου διά τών πρύ Χριστοί καλλιεργηθεισών πατρογονικών
αυτής παραδόσεων περί αποστολής τής Ρώμης, είχε φαντασθή, ή Ρωμα­
ϊκή Εκκλησία, ότι ήδυνατο νά έξασκή δικαιώματα επικυριαρχίας καί επί
’Εκκλησίας λαοί, ό οποίος κατείχε τήν πριότην θέσιν εν τώ στάδιο) τοί
πολιτισμοί καί προς τήν πηγήν τοί φωτός ΐστατο πολύ πλησιέστερον αυ­
τής. Θεοποιουμένη υπό τών ιδίων αυτής τέκνων ήγειρεν αξιώσεις θεοποιή-
σεως καί παρά τέκνων έχόντων ιδίας μητέρας καί αξιώσεις πλέον ή παρα­
λόγους. ’Ακόμη καί ή ευγνωμοσύνη, τήν οποίαν θά ώφειλεν εις αυτήν ή
 "Ck ΙΎρμαμία?
35

'Ιστορία, ώς διαδοΰσαν τον χριστιανισμόν μετάξι1 των λαών της Δύσεως

καταστρέφεται, αν σκεφδή τις οποίαν χρήσιν εκαμε του θρησκευτικού φα­
νατισμού καί της προς αυτήν άφοσιώσεως αυτών. ’Εκμεταλλευόμενη αυτούς
καί επωφελούμενη τής εσωτερικής άποσυνδέσεως τού Βυζαντινού κρά­
τους δια λόγους περίτών οποίων ού τού παρόντος, διοργανώνει τάς Σταυ­
ροφορίας, υπό τό πρόσχημα μεν σωτηρίας καί διαφυλάξεως τών 'Αγίων
Τόπων, πράγματι δε προς παντελή κατοχήν τής 'Ανατολής καί καδυπό-
ταξιν τής'Ανατολικής 'Εκκλησίας, έως δτου μετά μάκρους αγώνας έξεδι-
ώχδη καί τών σχεδίων αυτής ήστόχησεν. Έκτοτε ή ’Ανατολική 'Εκκλησία
κατέστη διά τήν Ρώμην σημείον βολής, καιρίαν δμως πληγήν νά κατα-
φέρη επί τού .σώματος· αυτής δεν κατιόρΟωσε καί μέχρι σήμερον ναυ­
αγεί1.
Μετά τάς Σταυροφορίας ή μάλλον δι' αυτών τών Σταυροφοριών με-
τεβιβάσδη είςτήνΔΰσιν εν είδος επικινδύνου διά τήν Ρώμην μικροβίου,
τού οποίου ή φύσις καδωρίσδη ολίγον μεταγενέστερον, οπότε ήρχισαν νά
πολλαπλασιάζωνται έν τή Δΰσει οί έκδικηταί τών δεινοπαδημάτων τής
'Ανατολικής ’Εκκλησίας. Τό Βυζάντιον έδιδάχδη παρά τών προγόνων
αυτού ένα μόνον τρόπον εκδικήσεως, τον διά τού φωτισμού. 'Ως γνω­
στόν κατά τον τρόπον τούτον μόνον δ Ελληνισμός είχεν έκδικηδή καί τήν
.
.Θ
άρχαίαν Ρώμην. Οί ανυπότακτοι λαοί τής ’Ανατολής άπέστελλον κατά
καιρούς καί σποράδην τά ίδια αυτών τέκνα μετά τής εντολής, όπως, κρα­
τούντα ειςτάςχεΐρας φανούς, άναζητήσωσι κοιμώμενα πνεύματα καί ψυ-
χάς καί διά τών φανών τούτων βοηδήσωσι τούς άφυπνιζομένους νά
Π

διακρίνουν τήν περιβάλλουσαν αύτάς ασχήμιαν. Έκ τούτων άναμφιβό-

λως άνήφδη τό βραδύτερον έκλάμψαν Φώς τής ’Αναγεννήσεως. Μέχρι
Α.

τοϋδε οί λαοί τής Δύσεως εγνώριζον μίαν μόνον γλώσσαν, τήν τής Ρώμης,
καίκατεγίνοντο μόνονείςτόνάπαρασκευάζωσιτήνα'μορφον εκείνην μάζαν,
έκτής οποίας ή Ρωμ. 'Εκκλησία ωκοδόμει τον ί'διον πύργον τής Βαβέλ,
τον προοριζόμενον νά φδάση μέχρι τού Ουρανού. Οί λαδραίως ύπεισ-
ελδόντες ξένοι συνέχεαν τούς εργάτας διά τής διδασκαλίας νέων γλωσσών

(‘) ’Από τής άπόψεως ταΰτης λίαν χαρακτηριστική εινε ή φράσις τοΰ R. Ρ.
Clement τού τάγματος τών Assompsionistes έν τή από 1 ’Οκτωβρίου τοΰ λή-
ξαντος έτους έκ Καλλιπόλεως άνταποκρίσει αύτοΰ εις τό έν Lyon έκδιδόμενον
περιοδικόν «Les missions Catholiques». Όμιλήσας προηγουμένως περί τώνκατα-
κτήσεων αυτών παρά τοϊς ’Αρμενίους έν Καλλιπόλει, έπιφέρει: «Chez les grecs
nous ne sommes pas assez avances, parce que le fanatisme est bien grand. II
semble, que Michel Cerulaire, en mourant sur ses plages, leur a laisse un heri­
tage quelque chose de sahaine contre Rome. Cependant il y a lieu de croire
que des maintenant que bientotil y aura aussi au sein de cette communaute deux
ou trois retours».
 Germanlcus
3<>

και τό έργον ήρχισε νά καταρρέη. Διά τοΰ Ελληνικοί) φωτισμού, δστις

συγκεντροΰται κατ' ουσίαν εις την άνάδειξιν τής ανθρώπινης αξίας καί
την άνύψιυσιν τοΰ ανθρωπίνου πνεύματος, κατ' άρχάς χωριστά άτομα,
ακολούθως κοινωνίαι ολόκληροι καί έθνη, ήρχισαν νά συναισθάνονται,
δτι ή θεία πρόνοια προορίζει αυτά διά κάτι ευγενέστερον καί θειότερον
τής υπό τής Ρώμης επιβεβλημένης υλικής καί πνευματικής δουλείας. ”Ηρ-
χισε συνειδητή διαφοροποίησις τών πνευματικών καί ηθικών δυνάμεων,
συνεπεία τής οποίας μετά ζήλου ήρχισαν καλλιεργούμενα τά γράμματα, ή
τέχνη καί ή επιστήμη, εις την λατρείαν τών οποίων προσηνέχθησαν άν-
δρες υπέροχου αυταπαρνήσεως καί μαρτυρικής καρτερίας. Ή θρησκευ­
τική διαμαρτΰρησις ήτο μία ότ|'ΐς μόνον τής πανταχόθεν άκουομένης
Γενικής Διαμαρτυρήσεως καί είναι αδύνατον νά κατανοηθή ή ουσία τής
πρώτης διαμαρτυρήσεως, αν μή άναθεωρηθώσι τά κύρια σημεία τής δευ-
τέρας. Ό αυτός άνθρωπος διεμαρτυρετο σύνολος άπαιτών χειραφέτησιν
πνεύματος καί συτ'ειδήσειος, διότι ή Ρώμη χωρίς νά μορφώση καί ζωογο­
νή ση τον Χριστιανόν είχε νεκρώσει καί τον άνθρωπον, ή δε επίμοχθος
καί κυριολεκτικώς τραγική θέσις τής ’Αναγεννήσεως ήτο δτι έπρεπε νά
δημιουργήση νέον άνθρωπον καίνέον Χριστιανόν. Τό πρώτον άνέλαβεν
.
ή επιστήμη καί ή φιλολογία,τό δέδεύτερον καί άλλοι μέν, αλλά κατ’ εξοχήν ό
.Θ
Λούθηρος. Τήν εμφάνισιν τής εποχής ταύτης πλήν τού ανωτέρω μνημονευ-
θέντος θετικού παράγοντος υπεβοήθησεν άρνητικώς καί αυτή ή Ρωμα­
ϊκή αυλή διά τών ιδίων καταχρήσεων καί τής εσωτερικής παραλυσίας.
Π

Δεσπόζουσα βαρβάρων βαρβάρου εποχής λαών, έξ' ίσου λατρευομένη

υπό δούλων καί αρχόντων, περιχεομένη υπό άμυθήτου πλούτου καί δόξης
είχε παραδοθή εις τήν χλιδήν καί τήν ακολασίαν, εις τάς οποίας μοιραίως
Α.

παραδίδονται άτομα καί κοινωνίαι, έστερημέναιηθικής συνεκτικής δυνά-

μεως. Ότε δέ πανταχόθεν ήρχισε νά προσβάλληται, ήσθάνθη τήν ανάγ­
κην τήςάντιδράσεως, άλλ’ εις οποίαν είχε καταντήσει κατάστασιν ηθικής
άπογυμνώσεως καί πνετιματικής νάρκης, έκ πασών τών υπαγορεύσεων
διά μίαν’Εκκλησίαν έπαγγελομένην τήν έν τώ κόσμω έγκαθίδρυσιν τής
ειρήνης καί τής αγάπης κατίσχυσε παρ’ αυτή τό πρωτόγονον καί άγριον
συναίσθημα τής αυτοσυντηρησίας έξωθήσαν αυτήν εις τά άκρα. Αλλά τά
πράγματα απέδειξαν, δτι ούδεμία βία καί ούδέν είδος ιεράς έξετάσεως καί
πολέμων ήτο δυνατόν ν’ αναχαίτιση τήν ορμήν τών έλευθερουμένιυν.
Ή άκολουθήσασα δμως πνευματική έξέλιξις παρίστεχται τοσοϋτον
περίπλοκος καί τό περιεχόμενον τών απαιτήσεων τοΰ άναγεννωμένου
ανθρώπου τοσοϋτον έπλουτίζετο βαθμηδόν, ώστε καί μέχρι σήμερον
ακόμη δυνάμεθα μέν νά διακρίνωμεν κύρια σημεία τής δλης έν Ευρά)-
πη ήθικοπνευματικής σταδιοδρομίας, κυρίους τρόπον τινά σταθμούς,
άπό τών οποίων νά φράκτηρίσοηιεν ταύτην ή εκείνην τιήν τάσιν, αλλά,
δεν δυνάμείΐα νά μαντεύσωμεν οποίους επί τέλους χαρακτήρας ίίά φέρη
αυτός ό Νέος”Αν·ί)ρωπος, τον όποιον ή Ευρώπη επί τόσους αιώνας κυ­
οφορεί. Τά έντή ανθρώπινη ψυχή καί τώ πνευματι κενά, τα όποια έν
τώ σκότει τοΰ Μεσαίωνος έ'μενον απλήρωτα, ήρχισαν χαίνοντατό εν κα­
τόπιν του άλλου. Έν τή σφαίρα λ. χ. τής φιλοσοφίας τό ανθρώπινον
πνεύμα, αύτοτελώς καί ανεξαρτήτως πάσης εξωτερικής επιβολής εργα­
ζόμενον, ενώ τό κατ’άρχάς ήκολούίίει μέσην τινά πορείαν καί έν τώπρο-
σώπω ιδία τού Καρτεσίου καί Λεϊβνιτίου καί μεταγενέστερον έτι τοΰ
Βόλφ καί άλλων, έφίίανεν εις συμπεράσματα μή απομακρυνόμενα εντελώς
τών ίίεϊστικών παραδόσεων, συν τή εμφανίσει τοΰ Κάντιου αναγκάζεται
νακαταρρίψη τό ίδιον οικοδόμημα, ουσιωδώς διακρίνη τον κόσμον τών
φαινομένων από τοΰ όντος καί)' εαυτό καί να διισχυρισίίη τό ασύστα­
τον τών κοινώς παραδεδεγμένων περί ττπάρξεως Θεού αποδείξεων. Πα-
ραλλήλως προς την βαίίμιαίαν τής σκέψεως απελευΟέρωσιν έβαινε καί ή
έξυήκοσις τής ανθρώπινης προσωπικότητος, τεινουσης εις ελεύθερον κοι­
νωνικόν βίον. Τό πολιτειακόν σύστημα τό μέχρι τοΰδε κοινώς παραδεδεγ­
μένοι’ καί εφαρμοζόμενοι’, καί)’ο επικεφαλής τών λαών ετίθεντο οί αν­
τιπρόσωποι τοΰ Θεού επί γής, πάπας κκί ήγεμόνες, ήκολούίίει δε κατά
ΐεραρχικήν σειράν ή τάξις τοΰ πανισχύρου κλήροι', ή τών ευγενών καί
.
.Θ
εϊπετο έσχάτη ή τών αγενών καί χυδαίων λεγομένων, άπεδεικνύετο τουλά­
χιστον άδικον, ό δέ κατιότερος λαός ήρχιζε νά εΰχηται δι' εαυτόν καλλιτέ-
ραν τύχην. Αί ίδέαι περί κοινωνικής άνισότητος καί τών μετ’ αυτής άδια-
σπάστως συνδεομένων κακιών παρεσκευάσίίησαν ιδίως επί τών εγκυκλο­
Π

παιδικών τοΰ IΗ αίώνος, κατ’ εξοχήν δετού Βολταίρου, καθ’ δλον τύν
βίον αυτού διεκπομπεύσαντος τάς καταχρήσεις τής Δυτικής ’Εκκλη­
Α.

σίας καί τοΰ κλήρου. ΤΙ ανήσυχος καί ορμητική δσον καί ιδεώδης
φύσις, ή τοΰ Ρουσώ, απεδείκνυε τό σαίΐρόν τοΰ συγχρόνου κοινωνικού
οργανισμού καί συνίστα έπαναστροφήν τοΰ ανθρώπου εις τήν πρωταρ­
χικήν φυσικήν αυτού κατάστασιν, αυτός δέ διέπλασσε τον νέον αΰτοΰ άν-
■ίίρωπον έν τώ « Αίμυλίαυ;, ό οποίος έξήσκει μεγίστην έπίδρασιν έπίτών
συγχρόνων καί μετά ταΰτα παιδαγωγικών αρχών. Έκρΰγνηταιή Γαλλική
έπανάστασις, κηρυττουσα τάς περί ίσότητος καί έλευίίερίας άρχάς.’Εάν
δμωςοί διά τής φιλοσοφικής αυτών σκέψεως προπαρασκευάσαντες τήν
έπανάστασιν ταύτην προέβλεπον τίνες αιμοχαρείς καί Ομοιογενείς φύσεις
έπρόκειτο νά τείίώσιν έπίκεφαλήςτοΰ έξοιργισμένου λαού, υπο-Οέτω, δτι
•ίίά έπροτίμων νά σιωπήσουν. Τό αίμα έν τούτοις έπέπρωτο νά ρεύση
ποταμηδόν, ένώ αί τρεις λατρευτοί χάριτες έξακολουί)οΰσι καί μέχρι σήμε­
ρον νάζητώνται. Μόλις ό Ευρωπαϊκός κόσμος είχεν αρχίσει νά συνέρχη-
ται έκ τής σκοτιδίνης, υπό τής οποίας κατελήφίΐη έκτών προσφάτων βιαι­
οπραγιών τής Γαλλικής Έπαναστάσεως, έμφανίζεται έπί τής κοινωνικής
 Gfermanicui
3»

κονίστρας ό Μέγας θνητός. Δεν ήδΰνατο ή Μοίρα πικρότερον να σατυ-

ρίσητόν γαλλικόν λαόν. Έξ αύτών τών σπλάγχνων αύτού μορφώνει άν-
δρα, δ όποιος δι’ όλης τής συστάσεώς του, τής έξ αυτού εκπορευόμενης
δυνάμεωςκα'ι τών έργων του άποδεικνΰει, δτι ούδεις θνητός δύναταιν’
άξιοι δικαιώματα Ισότητος προς αυτόν και ελευθερίας απέναντι αυτού καί
τόνάνδρα τούτον δ γαλλικός λαός θέτει επί κεφαλής του! Άλλ1 ήεύσπλαγ-
χνος Πρόνοια παρεχώρησεν εις αύτόν κελλίον, δπως εν μετανοία καί προ­
σευχή διανυων τα τελευταία τού βίου του έξαγοράση τας απείρους αυτού
αμαρτίας. ’Επέρχεται σύγχυσις πνευμάτων καί κοινωνιών. ’Εξακολουθεί
πανταχού σχεδόν τής Ευρώπης τό στάδιον βιαίων πολιτικών μεταπολιτεύ­
σεων καί επαναστάσεων. Αί ως συμβολον τής Γαλλικής έπαναστάσεως
χρησιμεόσασαι τρεις άρχαί δίδουσιν αφορμήν βραδύτερον εις φίλους τού
λαού (Ρ. J. Proudhon, Saint-Simon καί άλλους) να διατυπώσουν επί
τή βάσει αυτών, άν ούχί ολόκληρον κοινωνικόν σύστημα, άλλ’ ιδέας αί
όποΐαικαί παρήγαγον τον νεώτερονκαί σύγχρονον σοσιαλισμόν. Τα μο­
νομερή κοινωνιολογικά αποφθέγματα τα κατ’ άρχάς χαρακτηρισθέντα ως
απλά όνειρα καί καταγελασθέντα ζητούσι καί θεωρητικήν τινα επιστημονι­
κήν στήριξιν εν τή υπό τού Marks διατυπωθείση πρωτοτυπώ θεωρία «τού
.
ιστορικού υλισμού», καθ’ ήν ή πνευματική καί ηθική άνάπτυξις τών λαών
.Θ
όργανικώς συνδέεται πρόςτήν οικονομικήν αυτών έξέλιξιν καί δτι ή άνυψύ)-
σις αυτών έξαρτάται εις τό μέλλον εκ τής ένισχύσεως τών εργατικών τάξεων
καί τής καταστροφής τής πλουτοκρατίας (Capitalisme). Τήν ύποστήριξιν
Π

τών φιλελευθέρων αρχών τού σοσιαλισμού αναλαμβάνει εν Γερμανία δ πε­

ριώνυμος επιστήμων καί πολιτικός άνήρ Lasal, δστις διεξαγαγών λυσώδη
αγώνα κατά τού Βίσμαρκκατωρθώνεινά εξασφάλιση τάς βάσεις τούθαυ-
Α.

μασίως ώργανωμένου συγχρόνου σοσιαλισμού, καταστάντος μιάςτών σπου-

δαιοτάτων κοινωνικών δυνάμενο^ν τής Γερμανίας. Δεν πρόκειται βεβαίως
ενταύθα νά εξετάσω μήτε τήν διδασκαλίαν, μήτε τήν δράσιν τού σοσια­
λισμού, θίγω μόνον αύτόν κατά τοσοΰτον, καθ’όσον παρουσιάζεται ως τό
κυριώτερον, ούτως είπείν, κοινωνικο-πολιτικόν δημιούργημα τού λήξαντος
αίώνος, όφειλόμενον άρχικώς εΐςτήνχειραφέτησιν τού πνεύματος.
Άλλ’ ενώ δ αιών οΰτος από τής άνοιτέρω άπόψεως παρουσιάζει σπου-
δαιότατόντι νέον καί δικαίως δύναταινά δνομασθή αιών τής κοινωνικο-
πολιτικής καί οικονομικής πάλης, ή φιλοσοφική κίνησις ή από τού Κάν­
τιου άκολουθήσασα μέχρι σήμερον ούδέν σχεδόν νέον παρουσίασεν, έξ έναν-
τιαςπερίτά τέλη τού αίώνος έμφανίζονται οί λεγόμενοι νεοκαντιανοί, οί
όποιοι συνιστώσιν ήμίν έπάνοδον προς τά δπίσω. Ώς λογική απόρροια
τής φιλοσοφίας τού Κάντιου έμφανίζονται τό κατ’ άρχάς δύο άκραι δι­
δασκαλίας ή τού Έγέλου καί τού Κόμτ. Κατά τον πρώτον ούδεμία κατ’
ουσίαν διάκρισις υπάρχει μεταξύ τών φαινομένων καί τού όντος καθ’
 'Gk Γυρμαμίαν
39

εαυτό, to όποιον οΰδέν άλλο εινε παρά αυτός ο ήμέτερος λόγος. Ό δεύ­
τερος αντί τής Διαλεκτικής τοΰ Έγέλου ήκολούδησε την συντομωτέραν
καί ευκολωτέραν οδόν. ’Εάν τό δν δεν δυνάμεδα νά κατανοήσωμεν, είνε
περιττόν καί νάτό έρευνώμεν, περιορισδώμεν μόνον εις τον κόσμον των
φαινομένων, τά οποία παρέχουσιν ήμΤν δετικήν γνώσιν (δετική φιλοσο­
φία). Την αυτήν -θεωρίαν ανέπτυξε συστηματικώτερον ό Σπένσερ (συν­
δετική φιλοσοιρία). -Ενώ δέ ή δεωρίατοΰ Έγέλου δεν έβράδυνε νά κατα-
λάβη απλώς τήν δέουσαν -δέσιν εν τή ιστορία τής φιλοσοφίας, ή δετική
φιλοσοφία ένισχυομένη όλονένύπο τών προόδων τών δετικών επιστημών
καί ιδία τών βιολογικών ερευνών τοΰ Δαρβίνου (δεωρία τής έξελίξεως)
καί τών εμβρυολογικών δεωριών τοϋ Έκελ (μονισμός), αριδμεΐ σι'ιμερον
πλείστους οπαδούς καί έξασκεΐ επιρροήν επί τοΰ όλου πνευματικού βίου
τών πεπολιτισμένων λαών, καί τοι αί επί μεταφυσικών ζητημάτων αξι­
ώσεις αυτής δεν έπαυσαν νά χαρακτηρίζωνται υπό σπουδαίων επιστη­
μόνων ώς λίαν ΰπερβολικαί. Στενώς μετά τής φιλοσοφικής σκέψεως συν­
δέεται καί ή οΰτω καλούμένη λογοτεχνία, τιδεμένου, ότι κατοπτρίζει πάν­
τοτε εν έαυτή τό πνεύμα μιας (ορισμένης εποχής. Διατρέχει δέ αυτή τρία
κυριώτατα στάδια: τό τοΰ Ρωμαντισμοΰ εις τάς άρχάς τοΰ ΙΘ" αίώνος,
τοΰ Πραγματισμού εν τώ μέσω καί τό τοΰ Συμβολισμού) εν τώ τέλει. Ό
.
.Θ
Ρωμαντισμύς έγεννήδη εν εποχή πάγκοινου εξωτερικής φρίκης καί τρό­
μου προ τοΰ συντελουμένου νέου κοινωνικού αναβρασμού καί τής φιλο­
σοφικής κρίσεως. Φύσεις καδ’ υπερβολήν έγωϊστικαί καί ευφάνταστοι
έπροτίμων νά περιφρονήσωσι τό παν καί νά περιορισδώσιν εις τον ίδιον
Π

εσωτερικόν κόσμον, έντρυφώσαι εις τά δημιουργήματα τής ιδίας φαντα­

σίας. Τήν εναντίαν διεύδυνσιν έλαβε βραδύτερον ή Πραγματική σχολή,
Α.

κατ’ εξοχήν τοΰ Ζολά, στενότατα συνδέσασα έαυτήν προς τον εξωτερικόν
κόσμον, συμπάσχουσα μετ' αυτού, παραλαμβάνουσα καί άπεικονίζουσα
αυτόν, δπως έχει, καί ζητούσα τήν άνόρδωσιν καί δεραπείαν αΰτοΰ διά
τής συγχρόνου επιστήμης. Συνεπεία όμως τών αποτυχιών, τάς οποίας
ή δετική επιστήμη ΰπέστη, ΰποσχεδείσα περισσότερα, παρ’όσα έδύνατο
νά παράσχη, μορφοΰται ή -ψυχολογική σχολή, ήτις εμβαδύνουσα εις τήν
μελέτην τοΰ -ψυχικού κόσμου, αποδίδει τον προσήκοντα σεβασμόν είςτά
δρησκευτικά καίήδικά τού άνδρώπου ιδεώδη, εις τών οποίων τήν συμ­
βολικήν άπεικόνισεν άρέσκεται ό Συμβολισμός. Ό Ρωμαντισμός δμωςκατ’
ουσίαν δεν έπαυσεν υφιστάμενος καί καλλιεργούμενος μέχρι τοΰ νΰν. Τέ-
κνον τού ΙΘ' αίώνος δεν ήτο μόνον ό Άλφέδρος Μουσσέ, διότι αί συν-
δήκαιαί όποΐαι έδημιούργησαν τοιαΰτα τέκνα, όποιος ό Βύρων καίτοι-
ούτους τύπους, όποιος ό τοΰ Βερδέρου καί Ρενέ εξηκολούδησαν ΰφιστά-
μεναι καί όλονέν ένισχυόμεναι. Ένισχύδη ή έπιπολάζουσα απαισιοδοξία
καί τό συνδεόμενου μετ' αυτής ψυχικόν ά'λγος διά τής εμφανίσεως τοϋ
 Germanicus
4»

Σοπενχάουερ καί Χάρτμαν, τού πολλάκις έπαναληφθέντος ναυαγίου της

επιστήμης κα'ιτων καί}' έκαστον βήμα συντριβόμενων ονείρων τών λα­
τρευτών τής ’Αγάπης και τού Αγαθού, προς τά οποία ματαίως καλεΐ την
ανθρωπότητα σχεδόν έπίήμισυήδη αιώνα ό ρώσος Ερημίτης. Ευρέθη-
σανδέκαι άλλοι πλέον τολμηροί αυτού, οϊτινες έστερημένοι τής ψυχραι­
μίας τοΰ πνεύματός του άρνούνται πάντα τρόπον συμβιβασμού πρόςτό
παρελθόν, το οποίον εν δλη του τή ουσία θεωρούσιν υπαίτιον τής ένε-
στώσης κακοδαιμονίας τής άνθρωπότητος. Τον νέον τούτον τύπον τού άν­
θρωποι», τού προτείνοντος να διακόψωμεν άνεξαιρέτιυς πάντα δεσμόν
πρόςτό παρελθόν με Ο7 δλων αυτού τών θρησκευτικών κα'ι ηθικών ’ιδεω­
δών και παραδόσεων εκπροσωπεί ό Νίτσε. Δεν πρόκειται περί θρησκευ­
τικής μεταρρυθμίσεως, άλλα περί καταργήσεως πάσης θρησκευ­
τικής ιδέας καί απηρχαιωμένων αντιλήψεων περί αγαθού καί κακού, πρό­
κειται περί δημιουργίας « υπεράνθρωπου », θέτοντος υπεράνω παντός
τό Έγώ καί την δύναμιν αυτού θεοποιούντος.
Τοιοϋτον εν γενικωτάταις γραμμαΐς τό πανδαιμόνιον τής πνευματι­
κής καί ήθικοκοινωνικής κινήσεως τοΰ παρελθόντος, έν φ συνατώνται
πάσαι αί δυναταί αντιθέσεις, από τοΰ ευπιστοτέρου μυστικισμού μέχρι τού
.
θετικωτέρου υλισμού, εις έν σημείον, δτι είναι ανάγκη νά ζητηθή νέος τύ­
.Θ
πος ευδαίμονος καί τελείου ανθρώπου, προς τον όποιον μεταβατική πε­
ρίοδος θεωρείται ή τού ΙΘ' αίώνος.
Τί δέ έπραττε καί τί πράττει σήμερον ή Ρώμη απέναντι τοΰ γενικού
Π

τούτου αναβρασμού πνευμάτων καί κοινωνιών ; ΆπελπισθεΤσα μετά λυ-

σάιδη πάλιν τριών α’κόνων περί τής βία καταπνίξεως καί καταστροφής
«τών αιρετικών» καί τής περισυλλογής τών άνυποτάκτοιν, εν αυτή τή ακμή
Α.

τής έξεγέρσεως κηρύττει τό άλάθητον τοΰ Πάπα καί ειδοποιεί περί τής ’ιδίας
ύπάρξειυς δια τού δόγματος περί «τής Άσπιλου Συλλήψεωςτής Θεοτόκου»,
την δέ θέσιν αυτής απέναντι τής έπιτελουμένης συγχρόνου πνευματικής
κινήσεως ορίζει εσχάτως, ιός πρότερον, διά Syllabus εναντίον τού «Νεωτε­
ρισμού» (Modernismus), χαρακτηρίζουσα αυτόν ώς συγκεντρούντα έν
εαυτώ πάσας τάς αιρέσεις καί ώςλογικώς φέροντα πρόςτύν αθεϊσμόν.’Αφού
προηγουμένως έζήτησε τάς πηγάς αυτού έν τή φιλοσοφία, τή πίστει, τή
θεολογία, τή ιστορία καί τή κριτική καί έν τώ έδάφει τών θρησκευτικών
μεταρρυθμίσεων, μεταβαίνει ε’ιςτά αίτια αυτού, ήτοι την άχαλίνωτον πε­
ριέργειαν καί τον αγέρωχον ατομισμόν, την αμάθειαν, την περιφρόνησιν
τής Σχολαστικής φιλοσοφίας καί τής αληθούς καθολικής Επιστήμης καί
Πειθαρχίας. Ός μέσον θεραπείας τού κακού καί προφυλάξεως από τοΰ
Νεωτερισμού ΙΙΐος ό Γ στοίχων τώ προκατόχω αυτού Λέοντι τώ XIII δια-
τάσσει την διδασκαλίαν τής σχολαστικής φιλοσοφίας καί Θεολογίας εις τε
τα σεμινάρια καί καθολικά πανεπιστήμια, την αποβολήν απ’ αυτών πάντων
των νεωτεριστών καθηγητών, την υπό των επισκόπων τής 'Αγίας "Κόρας
προφλακήν τοΰ κλήρου κα'ι των πιστών άπύ τοΰ νεωτεριστικού τόπου,
τον καί)·' άπάσας τάς επαρχίας διορισμόν λογοκριτοΰ συμβούλου, τήΐ’ άπα-
γόρευσιν εις κληρικούς να έκδίδωσιν ή να συνεργάζονται εις εφημερίδας Γίνει'
τής άδειας τοΰ επισκόπου, την εις κληρικούς απαγόρευσιν συναθροίσεων,
πλήν σπανιωτάτων έξαιρέσεοη», οπότε δεν διατρέχουσι κίνδυνον έκ μέρους
των Νεωτεριστών, Πρεσβυτεριανών και τών κοσμικοφρόνων, κα'ι τέλος
την συστασιν ιδιαιτέρων εποπτικών συμβουλίων κατά τής διαδόσεως τοΰ
νεωτερισμού, περί τών οποίων οι επίσκοποι όφείλουσι να ειδοποιώσι τον
Πάπαν1. Φανερωτέρα άπόδειξις, ότι ή Ρωμαϊκή Εκκλησία καί νΰν έτί απο­
δέχεται την καταπίεσιν τών συνειδήσεων, ώς τό μόνον μέσον προς περιφρού­
ρηση» τής Ευαγγελικής αλήθειας, μάλλον ειπεΐν τής παπικής αλήθειας, δεν
δΰναται να ύπαρξη, ίσως δε δεν απέχει ό. καιρός, καί)’ δν ή σχολαστική ιριλο-
σοφίακαίθεολογία ί)ά τεδώσιν ένΐση μοίρα πρόςτά δόγματα του Χριστια­
νισμού. Εις εξέταση» μιας τόσον καταφρονητικής αναφοράς προς τάς μετά
ανυπολογίστων μόχθων έπιτελουμένας προόδους τοΰ ανθρωπίνου πνεύμα­
τος, όφείλομεν νά καταφΰγωμεν εις το άναντίρρητον γεγονός, ότι ή Ρωμαϊκή
Εκκλησία προς διάσωση» τής Ιδίας αυτής εξουσίας, περ'ι τήν οποίαν κα'ι
στρέφεται τό πάν, χρήζει μέν πλήθους υπηκόων, ούχί δε τέκνων πεφωτι­
.
σμένων. Ή αλήθεια τοΰ Χριστού δεν φοβείται, δεν δΰναται νά φοβήται
.Θ
τήν έρευναν, άλλ’ ή αλήθεια ή παπική φοβείται τύν έλεγχον τοΰ εν αυτή
κρυπτόμενου ψεύδους. Ίδωμεν οποία θάήνε ή δράσις τοΰ υπό τήν προ­
στασίαν τοΰ καρδιναλίου Ραμπόλλα άρτίως συστηθέντος διεθνούς συν­
Π

δέσμου «υπέρτής προόδου τής επιστήμης μεταξτ'ιτών καθολικών», ή σύν­

ταξις τής εγκυκλίου τοΰ οποίου ανετίθετο εις 11 καθηγητάς Ιταλικών πα­
Α.

νεπιστημίων κα'ι δυο Ίησουϊτάς εκ τής παπικής Observatoriae-. Άλλ’έκ

τών προτέρων δυνάμείΐα νά υποθέσω μεν, ότι πρόκειται ενταύθα όχι
περ'ι τής επιστήμης τοΰ Γαλλιλαίου ή τοΰ Κοπερνίκου, άλλα! Θωμά τοΰ
Άκινάτη, διαδοθησομένης μεταξύ τοιοΰτου λαοΰ, τοΰ οποίου αι δεισιδαι-
μονίαι καλλιεργούνται μετά τόσου ζήλου, μεθ' όσου υπό τών 'Ιαπώνων τά
γράμματα3. Τό δέ πρωτεΐον τοΰ Πάπα βεβαίως θέλει κατέχει τήν πρώτην

’) Πρβλ. καί Vatic, cone. sess. 3 c. 4, de fide et ratione., Syllabus Pii

IX 8 Dec. 1864., Syllabus Pii X 3 Juli 1907, Constitutiones Leonis XIII24 Jan.
1897.
2) Deutsch. Evang. Rundschau Cept. N° 26, 1907.
3) Ή έφημερίς Augsb. Abendszeituilg έκ τοΰ εβδομαδιαίου περιοδικού Scliro-
benhausener Wochenblatt περιγράφει τά άγια λείψανα, άτινα εκτίθενται ε!ς προ-
σκύνησιν κατά τήν ημέραν τής Γεννήσεως τής Θεοτόκου έν Schrobenhausen, ίξ
ών αποσπώ τά κυριώτερα : "Εν τεμάχιον έκ τής λευκής χλαμΐδος, δΓ ής Ηρώ­
δης ένέδυσε τύν Κύριον, έκ τοΰ λίθου, έφ’ ου στηριζόμενος ό Κύριος έδέχθη τήν
 Germ&nicuS
42

θέσιν μεταξύ τών δογματικών αληθειών τής Παπικής Εκκλησίας έν τώ

διδακτικφ παογράμματι τοϋ ανώτερο) συνδέσμου, καί τούτου τεί)εντός
πολύ πιθανόν προκειμένου περί έρεύνης πάσης αλήθειας να παρέχηται
καί αρκετή μάλιστα ελευθερία άναλυσεως τής κριτικής, διότι εινε πλέον ή
γνωστόν, δτι ό συντηρητικώτατος δήθεν παπισμός, ό ζητών δι’ εγκυκλίων
νά προφύλαξη τον ίδιον λαόν από τής λυμης τών Νεωτεριστών, άποδει-
κνυεταιέντή πράξει ήκιστα κηδόμενος τής άκεραιότητοςτής Χριστιανικής
διδασκαλίας, δταν πρόκειται περί εκλογής μεταξύ κακοδοξίας καί παπικού
πρωτείου. Ώς έκ τούτου παπικός ίερεύς άπροκαλύπτως δύναται νά όμολογή,
δτι ή Ρωμαϊκή Εκκλησία ούδέν απαιτεί κυρίως παρά τής 'Ανατολικής
λ. χ. προς έπίτευξιν τής ένώσεως ή μόνον τήν άναγνώρισιν τού πρωτείου
τού Πάπα. Ή καλλιέργεια δέ τοϋ αισθήματος τής προς τον Πάπαν άφοσι-
ώσεως εινε γνωστή εις πάντα, δστις έ'τυχε νά συνομιλήση μετά κατολίκων,
είτε λογίων, είτε αμαθών, περί τοϋ εκκλησιαστικού ζητήματος. Εινε τό
αίσθημα, τό όποιον εμφυτεύεται από απαλών ονύχων. Εις τούς γονείς δί­
δεται, τρόπον-τινά, τό δικαίωμα τής φυσικής διατροφής τού παιδιού, σύ-
νολος δέ διατροφή καί εκπαίδευσις άνήκουσιν εις τάς αδελφάς, τούς αδελ­
φούς καίτύν πνευματικόν, ούτως ώστε ή άπόσπασις από τών χειρών αυ­
.
τών τού δικαιώματος τούτου αποτελεί σήμερον τό πρώτιστον μέλη μα τών
.Θ
πεπολιτισμένων κοινωνιών, ίδια διά τής έκδιώξεως τών πανισ/ύρων ιερών
ταγμάτων, πρός βλάβην, εννοείται, καί ανησυχίαν άλλων χωρών, άνά τάς
οποίας διασκορπίζονται. Καίτοι καί είςταύτας ευρίσκουν ούχΐ καλλιτέραν
υποδοχήν1.
Π

Έντή γενική κατά τοϋ παπισμού κατακραυγή τών πεφωτισμένο))'

Εύρωπαϊκίΰν κοινωνιών καίταίς έπανειλημμέναις ήτταις, τάς οποίας ύφί-
Α.

τοϋ αγγέλου παραμυθίαν έπί τοϋ ορούς τών έλαιών, έκ της ζώνης τοϋ Κυρίου,
έκ τοϋ άρτου, ον ό Κύριος μετά τών μαθητών αύτοϋ έφαγεν.,Έν έπιτραχήλιον,
χερσί της Παρθένου Μαρίας φιλοτεχνηΰέν. Έν μέγα τεμάχιον (grosse Stuck) έκ
της ζώνης τής ϊιμίας Θεοτόκου, μετά τής λέ'ίεως Charitas, έκ τοϋ έπενδύτου
όν ή Παρθένος εφερεν ίσταμένη παρά τόν σταυρόν. Έκ τοϋ αίματος τοϋ προ-
ιρι'ΐτου Δανιήλ, καί έκ τοϋ τάφου αύτοϋ τεμάχιον εν. Έκ τοϋ άγιου Πατριάρ-
χου Ίακωβ έν τι, ένα δέ όδόντα τοϋ 'Αγίου Πέτρου καί έκ τοϋ σώματος αύτοϋ
τεμάχιά τεσσαρα, ανά έν ομοίως τεμάχιον έκ τοϋ σταυροΰ καί τοϋ φερέτρου
αύτοϋ, έν δέ έκ τοϋ Πάπα Λέοντος τοϋ XIII, έκ δέ τοϋ άπ. Ματθία τεμάχια
δύο. Δύο δέ τινα έκ τής καιομένης, αλλά μή καταφλεγομένης, βάτου τοϋ προφ.
Μωσέως.
]) Άποδεικνύεται, οτι οχι μόνον τά τέκνα τοϋ Κηρουλαρίου, άλλά καί αυτοί
οι Κόπται τής Αίγυπτου κάλλιστα έΛ’οοϋσι τί έστι παπική ιεραποστολή. Ιδού
τί γράφει έπί λέςει ό R. Ρ. Fracassini, Φραγκισκανός, έν τή .εκ Κάιρου άν-
ταποκρίσει αύτοϋ εις τό ανωτέρω μνημονευθέν περιοδικόν «Lcs missions GatllO-
liques» (18 ’Οκτωβρίου 1907 N° 2002): «Les pretres coptes schismatiques font
 jGk Γιρμαμίαϊ.
■ύ

σταται ούτοςίδία κατά τους τελευταίους χρόνους, προσβαλλόμενος παντα-

χόθεν και συμπιεζόμενος, δεν εΐνε δύσκολον νά προΐδη τις το μέλλον. Έν
Γερμανία τουλάχιστον ή ύποχώρησις αυτού απέναντι τοϋ προτεσταντισμού
εΐνε φανερά. Ή λιδία λίθος, διά τής οποίας δοκιμάζεται ή εσωτερική αξία
καί δύναμις ενός θρησκεύματος έν συγκρίσει προς άλλο, εΐνε ή άλλαξο-
θρησκεία, ή προτίμησις τής μιας ομολογίας παρά την άλλην. Άναντιρ-
ρήτως το τοιοΰτο δεν αλη θεύει διά πάντας τούς χρόνους καί τόπους. Εις
προγενεστέρας έποχάς ή αλλαγή θρησκεύματος έξήρτητο κατά τό πλείστον
έκ τής θελήσεως, τής διαταγής ή τού παραδείγματος ενός ήγεμόνος, άρχον-
τος καί τού αρχηγού τής οικογένειας. Καί σήμερον δε εις μέρη, τά όποια
μαστίζει κακοδαιμονία, αμάθεια καί ηθικός εκφυλισμός, τόδέ θρήσκευμα
παρίσταται ώς μέσον προς έπίτευξιν βελτιώσεωςτύχης, ή αλλαγή έχει βά-
σινπάν άλλο ή θρησκευτικόν ενδιαφέρον. Παρά ταΐς ευνομουμέναις δμως
Εύρωπαϊκαΐς κοινωνίαις, ένθα αί σχέσεις εκκλησίας καί πολιτείας εΐνε
διάφοροι, ή δέ προσωπική ζωή καί ή συνείδησις τυγχάνουν απολύτου
σεβασμού, ή αλλαγή έχει λόγους καθαρώς ψυχολογικούς. Αί θρησκευτι­
κοί έξεις καί παραδόσεις, αί συνδεόμενοι προς ώρισμένον τι θρησκευτι­
κόν Ιδεώδες, καλλιεργούμενοι έπί σειράν έτών, άφίνουσιν εις τήν ψυχήν
τάς βαθυτέρας ρίζας. Επομένους ευρισκόμενοι προ τού φαινομένου, καθ’
.
.Θ
ο τύ ιδεώδες τούτο καταφρονειται, καί αντικαθίσταται δύ άλλου, όφείλο-
μεν σπουδαίως νά έκτιμήσωμεν τάς αιτίας. Δεν ομιλώ βεβαίως περί τών
περιπτώσεων, καθ’ ας καί λογικώτατοι άνδρες άσπάζονται τάς παραδο­
ξοτέρας θρησκευτικός δοξασίας είτε εκ ψυχοπαθ ικής ιδιοσυγκρασίας, είτε
Π

νευρικής ιδιοτροπίας. Άλλ’ ιδιαζόντως προκειμένου περί παπιστών καί

διαμαρτυρομένων εϊμεθα ήναγκασμένοι νά δώσωμεν μεγάλην σημασίαν
Α.

είςτήν εκ μέρους παπιστού προτίμησιν τής τών διαμαρτυρομένων 'Ομο­

λογίας, άποβλέποντες εις τον ιδιάζοντα φανατισμόν, τον όποιον οί πα­
πικοί Πνευματικοί ενσπείρουν εις τάς καρδίας τών πιστών αυτών κατά
τών αιρετικών τούτων. Έάν δώσωμεν πίστιν εις τάς περί τούτου δια­
βεβαιώσεις τών Διαμαρτυρομένων, ό Λούθηρος χαρακτηρίζεται ώς αλη­
θής υιός τού διαβόλου, οί δέ οπαδοί αυτού έν τώ βάθει τής ψυχής αυτών
άθεοι, ανήθικοι, σαπροί άνθρωποι (verfaulte Menschen) καί απόβλητα
δημιουργήματα1. Μεθ’ δλα ταΰτα όμως ή στατιστική άποδεικνύει, δτι

tous leurs eFforts pour ompecher ce mouvement de convertion dans ce but vo-
missant mille calomnis contre notre sainte religion. Dans certains dioceses, les
pretres heretiques (coptes) vont jusque a dire que, si Γ on veut changer
de culte, mieux vautpasser au protestantisme ou aumaho-
metanisme, qu' aucatholicisme. ’Ίσως άκούσωμεν ίίμοιόν τι καί
παρά τών αγρίων τής 'Αφρικής.
') Τό τοιοΰτον εΐνε λίαν πιστευτόν. Έν Villers- L' Orme παρά τώ Metz
τελείται κατ’ έτος λειτανία ε’ις τιμήν τής Θεοτόκου de la Salette. Κατά τήν έ-
 6ci\namcuS
ii

κατάτήν τελευταίαν ιδίως δεκαετίαν παρουσιάζεται σπουδαία τροπή των

παπικών προς τούς διαμαρτυρομένους. Μέχρι τών μέσων τοΰ XIX αΐώ-
νος ό αριθμός των κατ’ έτος αποσκιρτήσεων βαίνει αύξάνων, άλλα λίαν
βραδέως, κατά μέσον δέ δρον δεν υπερβαίνει τούς 1000 κατ’ έτος. Άλλ'
από τοΰ 1890 ή προσφυγή εις τύν Λουθηρανισμόν βαίνει ταχύτερα. Τώ
1894 εν Πρωσσία ήσπάσθησαν αυτόν 3135 παπικοί, καθ' δλην δέ την
Γερμανίαν 3821, τώ 1905 μόνον εν Πρωσσία υπέρ τάς (ΪΟΟΟ, καθ’δλην
δέ την Γερμανίαν 9339, τώ δέ 190(5 περί τάς 9000, διαφορά, ήτις ουδό­
λως δύναται νά χαρακτηρισθή ως τυχαία. Προς σαφεστέραν ένδειξιν
παραθέτω πίνακα τών αμοιβαίων μεταξύ τών δτ'»ο εκκλησιών αποσκιρ­
τήσεων επί δεκαετίαν από τοΰ 1890-15)04.
α) εκ τής Παπικής εις την Ευαγγελικήν 'Εκκλησίαν,
β) έκτής Ευαγγελικής εις την Παπικήν ’Εκκλησίαν.

1890 1891 1892 1893 ; 1894 1895

α ’ β a ί β a β a β I « , β :
α !
31051 554 53207 442 3342 550 3532 59813821 059 3895 Γ
1

1896 1897 1898 1899 1SOO 1901

!
1
1
. i
.Θ
α β I a β β a β 1- α
1 1 ! a ! «

4307 004 440!) 705 5170 (599 5707 717 014.3 701 0895
ί
1902 1903 1904 Το δλον
Π

α β α β α : β α β
Α.

7073 827 7014 848:7838 809; 70.239 10.091

Κατά πόσον δέ ή κίνησις βαίνει υπέρ τών Διαμαρτυρομένων φαί­

νεται καί εκ τοΰ εξής. Έν Βαυαρία, τή κατ’εξοχήν παπική χώρα, ενώ τό
1895 ύπήρχεν ή σχέσις α 130 καί β 103, τώ 1903 παρουσιάζεται α .315
καί β 170, έξασκεΐ δ’ έν γένει ό παπισμός επιρροήν εκεί δπου κατέχει
απόλυτον σχεδόν πλειονότητα καί αισθάνεται εαυτόν δυνατόν μόνον έντώ
δγκαι. Όπου τά άτομα παρίστανται εγκατεσπαρμένα εις διαφόρους πόλεις
καί κατά ασήμαντους ομάδας, έκεΐ ή τύχη των εινε επισφαλής. Ό παπισμός
δεν οίκοδομεΐ τύν εσωτερικόν άνθρωπον, προσωπικότητα, δυναμένην νά

ορτήν ταύτην λαμβάνει πλήρη αιρεσιν αμαρτιών ό άναγινώσκοΛ’ τό τοΰ Πάπα

Decret άπύ 2 Σεπτεμβρίου 1884 περί ε ξ ο λ ο Ό ρ ε ύ σ ε ο ς τών αιρετικοί·.»
άιρέσεως αμαρτημάτων καί κυριαρχία; τή; Παπική; Εκκλησία;. D llttsch-Evan-
gelische Rundschau. Berlin, September N" 29.
') Kirchliches Jahrbuch, anf das Jahr 1907, σελ. 811, von I. Schneider
Giitersloh.
 "Gk Γ ορμαμίαϊ
45

αντιμετώπιση συνθήκας άρνητικώς επιδρώσας έπί τής θρησκευτικής αυ­

τοί) συνειδήσεως μόνην, αλλά στρατιώτην μηχανήν, ό όποιος προς απο­
τελεσματικήν ενέργειαν έχει ανάγκην όρατοϋ οργανικού συνδέσμου μετά
τής εαυτού αρχής, ή δε πρώτιστη αρετή τού παπιστοΰ εΐνε ούχί ή ενερ­
γός πίστις, άλλ’ ή τυφλή υπακοή. Την ανωτέρω στατιστικήν παρέθηκα
ώς τήν απλουστέραν, άλλ' εν ταύτώ κα'ι πειστικωτέραν ένδειξιν τής κατά
τά τελευταία έτη έξασθενίσεως τοΰ παπισμού ώς-θρησκευτικής ομολογίας
έντή συνειδήσει των πιστών. Λέγω δέ ώς θρησκευτικής ομολογίας, δι­
ότι ό παπισμός δεν φέρει μόνον τον χαρακτήρα τούτον, αλλά καί τοι-
αυτης φΰσεως πολυπλόκοΐ'ς πολιτικιάς λειτοΐ'ργίας καί τοιουτους άνεξι-
χνιάστους έχει δεσμούς προς τάς υψηλός σφαίρας, ώστε φοβείται τις νά
έξαγάγη τολμηρά συμπεράσματα περί τής σημασίας αύτού έν Γερμανία.
Καίτοι καί εκ τής άπόψεως τούτης τύ πράγμα παρουσιάζει τήν παράδο­
ξον εσωτερικήν άντίφασιν, ότι ή τροπή προς τύν Λουθηρανισμόν συμ­
πίπτει ακριβώς προς τήν περίοδον, καί)’ ήν ό μεν ’Ιησουιτισμός καί
πάλιν ελευθέριοςέκίνει τάς μηχανάς του άνάτήν χώραν τοΰ Βίσμαρκ,τό
δέ κέντρον καί συν αύτώ ό Κατολικισμός έθριάμβευεν. ,Οΰχ ήττον ό Ιη­
σουιτισμός θεωρεί εαυτόν ήδικημένον εκ τής ενεστώσης καταστάσεως
καί θείωζήλω κινούμενος (Badische Beobaclitung Nn 20(ί), προτείνει
.
όπως τήν έαυτοΰ bracll liegende Kraft καταλλήλως χρησιμοποιήση ή
.Θ
Γερμανία άνοίγοί'σα ελευθέριος τάςπύλαςτών έργοστασίιον πρός έκπλή-
ρωσιν τών άπαιτουμένων πολιτικοκοινωνικών καθηκόντων εις τάς κεν­
τρικός βιομηχανικός πόλεις, δπου τό ίερατεΐον εΐνε άπησχολημένον υπό
Π

τών εκκλησιαστικών αυτού υποχρεώσεων.

Πιθανόν νά παραχωρητή εις αυτούς ή έλευΐΙέρα έξάσκησις ενός
Α.

τόσον φιλανθρωπικού έργου, διότι οί ίστορικώς καί θρησκευτικώς α­

μείλικτοι εχθροί Κατολικισμός καί Προτεσταντισμός έν Γερμανία φυσι-
κώς οφείλουν νά πλησιάζουν άλλήλους εκεί, δπου πρόκειται περίάντιμε-
τωπίσεως κοινού αμφοτέρων εχθρού, όποιος τυγχάνει ό σοσιαλισμός.
Έλαβον αφορμήν ανωτέρω νά γράψω λέξεις τινάς περί αυτού άναφορι-
κώς πρός τήν ιστορικήν αυτού έμφάνισι,ν. Όποιαν σημασίαν έξασκεΐ
ούτος επί τής συνειδήσεως τού γερμανικού λαού φαίνεται έκ τού εξής
άπλουστάτου γεγονότος, δτι οί συνδρομηταί μιας τών μάλλον διαδεδο­
μένων σοσιαλιστικών εφημερίδων «Vonvarts» έν διαστήμάτι ενός μόνου
έτους 1ί.)0(>)7 άνήλΟον από 112.000 εις 135.000, τού δ’ έπισήμου ορ­
γάνου τής μερίδος αυτών εις 250.000, αύξήσαντες κατά 25.000. ’Ενώ δέ
έξ άλλου, ώς εϊδομεν, ο Λουθηρανισμός παρουσιάζεται κατισχίίων ύλονέν
έν τή συνειδήσει τού γερμανικού λαού εις ζημίαν τοΰ Κατολικισμοΰ, μετά
δυσκολίας κατορθώνει νά προφυλάττη τά ίδια αυτού τέκνα έκ τών προ-
ϊίαγανδικών ενεργειών τών σοσιαλιστών-δημοκρατών, Άφήνιυ κατά με-
 Germanicus
φ

ρος τάς από τής Ευαγγελικής’Εκκλησίας εις τύν αθεϊσμόν εις προηγού­
μενα έτη αποπτώσεις- άρκοΰμαι άναφέρων, δτι μόνον εν Βερολίνο) τώ
1906 έξέπεσον αυτής 3,766 άτομα- εκ τούτων 22 ήσπάσΟησαν τον 'Ι­
ουδαϊσμόν, 435 τον Κατολικισμόν, οί δέ λοιποί έπροτίμησαν να δηλώσω-
σιν, δτι δεν θέλουν ν’ ανήκουν εις ουδεμίανθρησκείαν. Το γεγονός τοϋτο
κατ’ ευθείαν αποδίδεται εις την προσηλιτιστικήν δρασιν των σοσιαλιστών,
προσάπτεται δ’ εις αυτούς, έν τώ προσώπω τοΰ ηγέτου αυτών Βέβελ, ή
μομφή, δτι, ενώ κηρύττονται υπέρ τής άνεξιθρησκείας, δήθεν θεωροΰν-
τες την θρησκείαν έ'ργον συνειδήσεως, δεν παύουσιν δμο)ς διαδίδοντες τον
αθεϊσμόν καί σκανδαλίζοντες τάς συνειδήσεις. Εις την πάλην ταύτην με­
ταξύ ’Εκκλησίας και σοσιαλισμού έν Γερμανία θά έπανάλθωμεν έν καιρώ
τώ δέοντι. Ενταύθα λέγομεν, δτι ό άγιον διεξάγεται μετ’ ίσης έξ έκα-
τέρων τών μερών πεισμονής. Έπ'ι θρησκευτικών βάσεο)ν συνιστίϋνται
σύνδεσμοι καί συγκαλοΰνται συνέδρια προορισμόν έ'χοντα τήν συσσω-
μάτωσιν τών έργατικών καί έπαγγελματικών τάξεο)ν προς θετικόν κατά
τού σοσιαλισμού αγώνα, τον δέ γερμανικόν λαόν διαθέτει υπέρ έαυτής ή
Εκκλησία διά τής πλήρους δράσεως καί ζωής «ΈσωτερικήςΤεραποστολής»
(Innere Mission) άριθμούσης 15 μεγάλας όργανοόσεις μετά απειραρίθ­
μων καθ’ άπασαν τήν Γερμανίαν τμημάτων, έχούσης δέ αποστολήν τήν
.
.Θ
έν πνευματι ευαγγελικώ ηθικήν καί διανοητικήν μόριρωσιν τοΰ λαού.
Περί τε τού σκοπού καί τής ευρυτητος τής δράσεως τής έν λόγιο ιερα­
ποστολής δύναναιό αναγνώστης νά σχηματίση ιδέαν έκ τών θεμάτων,
τά οποία συνεζητήθη σαν έν τώ 34ο) συνέδριο) αυτής συγκροτηθέ\-τι τήν
Π

22-25 Σεπτεμβρίου τού λήγοντος έτους, έν φ παρέστησαν αντιπρόσωποι

140 σωματείων τής ιεραποστολής: 1) πώς δύναται ή «’Εσωτερική’Απο­
Α.

στολή» νά έκπληροϊτόν προς ηθικήν άνάπλασιν τού λαού προορισμόν

αυτής διά τής δυνάμεως τού Ευαγγελίου- 2) Τά προβλήματα τής «’Ε­
σωτερικής Ιεραποστολής» έν τή δράσει αυτής μετά τών οπαδών τής
έγκρατείας καί τού ασκητισμού- 3) σκοπός καί δρια τής γυναικείας δρά­
σεως έπί τή βάσει τών Ευαγγελικών αρχών- 4) αί απαιτήσεις τής Εκ­
κλησίας καί τής Innere Mission έν σχέσει προς τό ζήτημα τής παιδικής
έγκληματικότητος- 5) τά προβλήματα τής «Ιεραποστολής» τά προβαλ­
λόμενα υπό τής συγχρόνου κινήσεως τών έργατών. Όποιαν δέ σημασίαν
έχουσιν αί ένέργειαι αυτών έπί τού ζητήματος τών έργατών, καί πόσας
κατακτήσεις έπέτυχεν ή ’Εκκλησία μεταξύ αυτών δεικνύεται έκ τού δευ­
τέρου «Συνεδρίου τών Γερμανών έργατών» έν Βερολίνο) (20-22 ’Οκτω­
βρίου 1907), εις τό όποιον παρέστησαν 350 άντιπρόσο)ποι 50.000 έργα­
τών, μελών διαφόρων έργατικών συνδέσμων. Τινές τον αριθμόν τών αντι-
προσωπευθέντων μελών αναβιβάζουσιν εις 1.007.000.1 Δεύτερος δ'έπίσης
*) Τό πρώτον συνέδρων συνεκροτήΌη τώ 1ί)0ί! έν Φρανκφούρτη. Άντεπρο-
σωπεΰΰησαν δ’ έν αύτώ 622.000 μέλη έκ διαφόρων «ενώσεων έργατών,
 Gk Γερμαμία?
47

σπουδαιότατος εκκλησιαστικός παράγων διαπλαστικής και κοινωνικής

έπίτοΰ λαοΰ ένεργείας ε’ισίν οΐ ούτως ονομαζόμενοι Vereine (Ενώσεις
ή Σύνδεσμοι), των οποίων οί κυριώτατοι ανέρχονται επίσης εις 15. Εις
την κατηγορίαν ταότην ανήκει ό πανίσχυρος Evangelische Bund (Ευ­
αγγελικός Σύνδεσμος), άποτελούμενος έκ 2.1(1;) εταιρειών μετά ;5;)0.000
μελών, τουτέστι μεταξύ 1000 .τροτεσταντών εκ τοΰ όλου πληθυσμού
τοϋ Γερμανικού κράτους ί) εΐσι μέλη τοΰ Συνδέσμου τούτου. Την 20
Σεπτεμβρίου τοΰ λήξαντος έτους συνεκροτήΑη Ιν Worm ή 20ή Γενική
Συνέλευσις τοΰ Συνδέσμου, εν τή οποία έλαβον μέρος ;).000 αντιπρό­
σωποι αύτοΰ. Έκ τής συσσωματώσεως και τής συντόνου δράσεως ταιν
δυο μνημονευίίέντων παραγόντων έξαρτάται πολύ τό αποτέλεσμα τής
πάλης πρός τον σοσιαλισμόν καί αναμφιβόλους ή έν ταΐς έκλογαΐς τοΰ λή-
γοντος έτους ήττα τών σοσιαλιστών δημοκρατών, άπολεσάντων 05 Πέσεις
έν τή Βουλή, οφείλεται κατά μέγα μέρος εις τάς ένεργείας αυτών. Καθο­
λικοί και Διαμαρτυρόμενοι πρός τον σκοπόν τούτον εύρίσκουσι κοινά
σημεία συνεννοήσεως κα'ι συνεργασίας, ή δε κίνησις τών έργατικών συν­
δέσμων άμφοτέρων τών ομολογιών χαρακτηρίζεται υπό τύ κοινόν όνομα
«Χριστιανών εργατών κίνησις έν Γερμανία», έπιτελουμένη από κοινού
υπό τών Konfessionellen Arbeitervereinen.
.
.Θ
Άλλ’ ένώ ό προτεσταντισμός ποιείται σπουδαίας μέν προόδοΐ'ς
έν συγκρίσει πρόςτόν Καθολικισμόν, μετ’ έλπίδων δε αντιμετωπίζει τάς
έπιάέσειςτών σοσιαλιστίϋν, άποδεικνύεται ανίσχυρος σχεδόν νά προλάβη
την ιδίαν αύτοΰ άποσύνίΐεσιν, ως Εκκλησίας. Ό προτεσταντισμός, έφ’
Π

όσον πρόκειται περί συνειδητής έφαρμογής τών Ευαγγελικών αρχών τής

πίστεως και τής αγάπης, περ'ι καλλιέργειας παρά τώ λαώ ιδεωδών ήδικών,
Α.

ισχυρών οικογενειακών δεσμών καί κοινωνικής αρμονίας, παρίσταται τέ­

λειος. Διά τον έπισκεφθέντα την Γερμανίαν καί έπ’ολίγον γνωρίσαντα
τάς ήίίικάς καί κοινωνικάς έκφάνσεις τοϋ γερμανικού λαού, καθώς καί
τοΰ οικογενειακού βίου, τύ τοιοϋτον εινε γνωστόν. Δεν λέγω, δτιό σημε­
ρινός γερμανός μεθ’ δλην την ευτυχίαν, ή οποία τον περιβάλλει, εΤνε
καθαρόν δημιούργημα τής ’Εκκλησιαστικής δράσεως τού προτεσταντισμού.
'Υπέρ τής διαπλάσεως αυτού είργάσθησαν μετά τοΰ Χριστιανισμού σειρά
έξοχων άνδρών, τών οποίων έκαστος έν τή ιδία αύτοΰ μεγαλοιρυΐα έμφα-
νίζεται άναμοριρωτής τοΰ έθ νους του. Ό Γερμανός έν θαυμασία αρμονία
δύναται νά συνενοΐ έν έαυτώ την χριστιανικήν πίστιν καί αγάπην μετά
τοϋ χαρακτήρος, τύν οποίον έμόρφωσαν έν αύτώ αί παιδαγωγικοί άρχαί
τοΰ Πεσταλότσι, τής αγάπης πρός τό θέατρον καί την τέχνην, όπως ένέ-
πνευσαγ αυτά ό Σίλλερ καί Γαΐτε καί τής άφοσιώσεως πρός τήν έπιστήμην
καί φιλοσοφίαν, όπως έδιδάχθ η αυτήν παρά τώ Καντίω. Άλλ’ή ανωτέρω
πίστις καί αγάπη στερείται ζώσης πηγής τής Άποκαλύψεωςκαί ορατού φο-
48 Ger.nanicua

ροΰ τών χριστιανικών αληθειών, ’ίσου κΰρους προς τον Γραπτόν λόγον,
ήτοι την 'Αγίαν Γραφήν. Εινε εύνόητον το αποτέλεσμα. 'Έκαστος προ-
τεστάντης δυναται νά σύμφωνη προς εκσστον τών ομοθρήσκων αυτοΰ
και μεθ’ όλων όμοϋ εις εν, ovl αυτός άφιέμενος εις τάς ιδίας αυτοΰ δυνά­
μεις εινε μηδέν, δπερ αποτελεί τήν θεμελιιόδη τοΰ Προτενστατισμοϋ
αρχήν, και ότι οφείλει νά πιστευση, "να σωθή. Άλλ’ ό τραγισμός αρχίζει
από τοΰ σημείου, κατά τό όποιον πρόκειται περί τοΰ τί νά πιστευση,
παρά τίνος νά παραλαβή αυτό καί πώς νά κατανόηση τό περιεχόμενον
τής πίστειυςτου, ΐνα ή πίστις αυτοΰ ήνε απολύτως ορθή. Ή συναίσθη-
σιςτοΰ προτεστάντου, δτι έν έκάστη στιγμή δυναται αυτός μόνος νά κα­
τανόηση καί τά βαθύτερα μυστήρια τοΰ Χριστιανισμού τά εν τή 'Αγία
Γραφή άποκαλυπτόμενα καί δτι προς τούτο απαιτείται μόν.ον ειλικρινής
πίστις εις τον άνωθεν φωτισμόν εινε καταστρεπτική, μεθ’ δλον αυτής τό
επαγωγόν, διότι οίιδεμίαν στιγμήν δυναται νά ήνε βέβαιος, δτι έφωτίσθη
πραγματικώς καί επομένως, δτι όρθώς τι κατενόησε, διότι δεν έχει κρι-
τήριον τής εαυτού πίστεως. Θά ρύθμιση λοιπόν τήν πίστιν αυτοΰ συμ­
φώνους προς τον ’ίδιον αυτοΰ λόγον, τοσούτιο μάλλον, καθ’ δσον άμεσώ-
τερον έρχεται εις επαφήν προς τό θειον διά τοΰ ίδιου αυτοΰ λόγου, παρά
.
διά τής Εκκλησίας, εις τήν οποίαν ανήκει. Κατά ταΰτα, συμφώνους μέν
.Θ
προς τήν θεμελιώδη τοΰ προτεσταντισμού αρχήν έκαστος προτεστάντης
αιωνίως συντρίβεται καί μετανοεί καί πράττει έργα πίστεως καί αγάπης,
όταν δέ πρόκειται νά κριθή κατά πόσον τά έργα ταΰτα είνε εΰπρό-
Π

σδεκτα. τώ Θεώ, συμβουλεύεται ή μόνον τάς ενοράσεις τής ιδίας αυτοΰ

ψυχή; καί τοΰ λόγου, ή καί εκείνους, οϊτινες ευρίσκονται εις τήν αυτήν
Α.

κατάστασιν. Έντεΰθεν εξηγείται τό φαινόμενον, καθ’ δ ό Προτεσταν­

τισμός εν μέντή πράξει ουδέποτε χάνει τήν ηθικήν αυτοΰ δΰναμιν καί
ζωτικότητα, ενώ έν ταΐς κεφαλαΐς τών θεολογούντων ύφίσταται απείρους
ανέκαθεν διακυμάνσεις. 'Ολίγα παραδείγματα έκ τοΰ συγχρόνου έκκλη-
σιαστικοΰ βίου έν Γερμανία θέλουσιν έπιβεβαιώσει τά λεγόμενά μου.
Κατά τούς τελευταίους ιδία χρόνους καταπληκτικός διαδίδονται εν­
ταύθα αί οΰτω καλοόμεται Gemeinschaften (Κοινότητες), αϊτινες θε-
ωροΰσι πολύ δυνατόν τον σύνδεσμον αυτών μετά τής Ευαγγελικής Εκ­
κλησίας, καθ'δν χρόνον τήν μέν Εκκλησίαν ορίζουν συμφώνως προς τό
VII άρθρον τής Augsbourg. Confession, ώς «κοινωνίαν τών όρθώς πι-
στευόντων» δέχονται τήν διά μύνηςτής πίστεως δικαίωσιν άνευ τοΰ βαπτί-
σματος, συντελουμένην εν ώρισμένη στιγμή χρόνου διά τής υπερφυσικής
επί τής καρδίας έπενεργείας, εντελώς αδιαφορούσε περί τών διατάξεων
καί τής πειθαρχίας τής ’Εκκλησίας, είςήν δήθεν άνήκουσιν, έχουσιτούς
ίδιους ιεροκήρυκας, άνδρας καί γυναίκας καί ιδίας μάλιστα ιεροτελεστίας,
ούχΐ έλευθέρας ηθικού τίνος σκανδαλισμού. Τό δέ παραδοξώτερον εινς1
 *Ck Γιρμαμίαν
49

ΰα καί αυτί) ή Ευαγγελική ’Εκκλησία θεωρεί όχι μόνον υός δυνατόν,

«λλό; καί ώςεύκτύν τον σύνδεσμον μετά των εκκεντρικών τούτων
κοινοτήτων. 108 τουλάχιστον ιερείς τής Εκκλησίας ταύτης δεν «πέφΐ'γον
εν όλομελει συνελεύσει ν' άποφανθώσιν ούταν Wir miissen es fur gc-
boten erachten, dass die Geirieinscliaftsleute ilire Tatigkeit in ei-
ner Gemeinde nur iin Einvernmhmen mit dem zustandigen Pastor
ausuben, ώσανεί ή συγκατάΟεσις τοΰ τής κοινότητος πάστορος εις την
εν αυτή αυτοτελή δράσιν των νεωτεριστών δύναται να κάλυψη τον
κατά βάθος υφιστάμενον ήδη χωρισμόν. "Ετεραι όμως ομάδες λαϊκών,
πολύ συνεπέστεροι προς εαυτούς φαινύμενοι, δεν άποφεύγουσι νά κηρύ-
ξωσιν, δτι καμμίαν ομολογίαν δεν αποδέχονται. Καταφεύγω εις τον
κόσμον τών φοιτητών, ώς τον μάλλον αγνόν καί άδιάφθορον εις τάς
τάσεις αυτού, ώς δυνάμενον δήλον δτι φυσικώτερον νά έγκολπωθή το ι­
δεώδες, προς τό όποιον φέρει ό εν λόγω εκτροχιασμός. "Ομιλος έκ φοι­
τητών, ακολουθούμενος καί υπό πολλών λογίων καί επιστημόνων απο­
δέχονται τής 'Αγίας Γρφήςτήν ακεραιότητα καί αύτάρκειαν, κηρΰττουσι
την θεότητα τού Ιησού Χριστού καί την έξιλαστκήν αυτού θυσίαν, ά-
παιτούσιν απόλυτον εις αυτόν πίστιν καί αφοσίωσιν, εμβαθύνουσιν
εις την μελέτην καί επιστημονικήν κατανόησιν τού Χριστιανισμού, ά-
.
.Θ
πο ρρ ίπτου σι πάσαν χριστιανικήν ομολογίαν, ύποστηρί-
ζουσι δέώρισμένον έκκλησιαστικο-πολιτικόν πρόγραμμα.
Ό Λούθηρος ήρνήθη τήν παράδοσιν καί την Καθολικήν ομολο­
γίαν, διότι έθεώρησε την 'Αγίαν Γραφήν αυτάρκη· φυσικόν εινε οί δι­
Π

άδοχοι αυτού ν’ άρνηθώσι πάσαν ομολογίαν εν όνόματι πάλιν τής αυ­

τής 'Αγίας Γραφής. Μόνον ή τελευταία προσθήκη εμβάλλει είς πειρα­
Α.

σμόν: μήπως αίτιον δλου αυτού τού περί τήν θρησκείαν καί τον Χριστι­
ανισμόν πατάγου εινε ή συναίσθησις τής ανάγκης, δπως οΰτος χρησιμο-
ποιηθή δεόντως προς εφαρμογήν καί εύδοκίμησιν πολιτικού προγράμ­
ματος, μήπως σκέπτονται, δτι πρέπει νά άπλουστευθή ό Χριστιανισμός
(θεύτης τού ’Ιησού Χριστού καί κοινός σύνδεσμος τών πιστευόντων είς
αυτόν επί τή βάσει τής Άγ. Γραφής), ούδέν άπλούστερον διά νά σωθή
ή χριστιανική Γερμανία από τού μή χριστιανικού σοσιαλισμού, ό όποιος
ζητεί νά ύποσκάψη, ούχί ταύτην ή εκείνην τήν ομολογίαν, αλλά τύ
πνεύμα τού Χριστιανισμού; Μία τοιαύτη εικασία πληρέστατα συμφωνεί
πρόςέτέραν συγκέντρωσιν τών λεγομένων «Φίλων τής θετικής ένώσεως»,
υπό τήν οποίαν νοούσι τον οργανικόν σύνδεσμον τών Χριστιανών τής
Γερμανίας, οϊτινες πιστεύουσιν είς τήν διά τής'Αγίας Γραφής άποδει-
κνυομένην θείαν Άποκάλυψιν, τήν εν τώ ’Ιησού Χριστώ πραγματω-
θεΐσαν. Ύπό δε τον τίτλον Kirchlich-Positiv έκδίδεται σειρά τευχών,
σκοπόν έχόντων τήν διάδοσιν παρά τώ λαώ αρχών περί τής ανάγκης

Έκκλ. Φάρος Α', ά, 1908. 4

 Germanicus
5o

εκκλησιαστικής μεταρρυθμίσεως κα'ι σταθεράς κα'ι ενιαίας εκκλησιαστι­

κής πολιτικής. Έξαίρεται δ’ έν αύτοΐς ή σύγχρονος θρησκευτική κίνη-
σις κα'ι διεξάγεται πόλεμος εναντίον τής οΰτω καλούμενης νέας θεολο­
γίας (Theologie moderne). Περί τής νέας ταύτης θεολογίας θά όμι-
λήσωμεν άργότερον έν Ιδιαιτέρου άρθρα), άλλ’ εις οποίας ανησυχίας εμ­
βάλλει τούς εκκλησιαστικούς καί θεολογικούς κύκλους αυτής δεικνύεται
εκ φλογερού κατ’ αυτής άρθρυ τού Άδόλφου Χάρνακ, κατταχωρηθέντος
εις τό περιοδικόν «Christliche Welt» 1907 Ν° 25, τ'πό τον τίτλον
Beunruchigungen des kirchlichen Glaubens und der Frommigkeit
(Άνησυχίαι τής ’Εκκλησιαστικής πίστεο)ς καί τής εύσεβείας). Μετά προ­
φανούς άγανακτήσεως επιτίθεται κατά των οπαδών αυτής, οϊτινες έπι-
θυμούντες νά ώσι τά πάντα εν πάσι, χωρίς αυτοί νά παρουσιάζωσί τι
αληθώς νέον καί άξιον επιστημονικής συζητήσεως, ώς πλανόδιοι δημα­
γωγοί, σκανδαλίζοντες μόνον τάς συνειδήσεις τών άπλουστέρων. Πράγ­
ματι λαμβανομένων ύπ1 δψει. τών ορισμών, τούς οποίους δίδουσιν εις
την εαυτών θεολογίαν οί ήγέται αυτής, άποδεικνύεται, δτι ό ζήλος των
υπερβαίνει την εσωτερικήν αξίαν τής διδασκαλίας των. Ή επιστήμη αυ­
τών δέν στρέφεται περί μονομερείς ιδέας ή δόγματα, άλλ’ αποβλέπει εις
τήν Μέθοδον τής επιστημονικής αυτών διαπραγματεύσεως (Beth). Νέα
.
.Θ
εινε καθ’δσον ζητεί τά δώση νέαν μορφήν είς τά πνευματικά εξαγό­
μενα τών προγενεστέρων εποχών (Secberg). Τό πνεύμα τής νέας θεολο­
γίας ορίζεται υπό τών ιδιοτήτων τής νέας πνευματικής ζωής (Kaftan)1.
Π

Ό αναγνώστης εννοεί, δτι ενταύθα πρόκειται μάλλον περί λέξεων ή περί

πραγμάτων, διότι ούδεΐς δύναται νά φέξη τήν Θεολογίαν τού ΙΘ’ αιώνος,
προ τήςέμφανίσεωςτώννεωτεριστών τούτων, δτι δέν έλάμβανεν ύπ’ ό'ψει
Α.

τήν σύγχρονον έν γένει έπιστημονικήν κατάστασιν. Άλλ’ ό κύριος σκοπός

τής στάσεως αυτών ύποκρύπτεται μάλλον υπό τήν έτέραν ονομασίαν τής
Νέας Θεολογίας Θετική Θεολογία (Theologie Positiv). Επειδή δηλο­
νότι ή σύγχρονος έποχή εινε έποχή τής θετικής έπιστή μης, πρέπει άρα καί
ή 03ολογία τάς έξ Άποκαλύψεως αλήθειας, αϊτινες έχουν ώρισμένην μορ­
φήν καί διατύπωσιν, νά μεταβάλη συμφώνως προς τά έξαγόμενα τών
Θετικών έπιστημών, νά δώση δηλαδή νέαν διατύπωσιν καί νέας μορφάς.
Τόσον δμως ριζοσπαστική σχέσις προς τό παρελθόν είς τήν παρούσαν
περίστασίν μοι φαίνεται, δτι ολίγον απέχει τής άρνήσεως αυτού. Πρόκει­
ται ούχί περί μεταβολής μεθόδου, αλλά περί καταστροφής τής ουσίας
τώνέξ Άποκαλύψεως αληθειών.
Τοιουτοτρόπως πού μεν έκ λόγων θρησκευτικών, πού δε έκ λόγων έ-
πιστημονικών ή έκκλησιαστικοπολιτικών γεννώνται διάφοροι αρνητικοί

') Christliche Welt NQ 29-32, 1907·

 Gk Γυρμαμίαί
51

παράγοντες εν αύτοΐς τοίς κόλποις τής προτεσταντικής 'Εκκλησίας, οφειλό-

μενοι κατά βάθος εις τόν τραγικόν, όντως εϊπείν, τ'ποκειμενισμύν, τον ό­
ποιον αυτή έδημιούργησε καί τρέφει. "Εν ετι βήμα καί φθάνομεν εις την
μερίδα εκείνην των ελευθεροφρώνων έκλεκτικών, οΐτινες έκτων υπαρχόντων
■θρησκευμάτων ζητούσι νά δημιουργήσουν μίαν τινά κοσμοπολιτικήν θρη­
σκείαν. Τώ 1910 πρόκειται να συγκληθή εν Βερολίνω τό ούτως ονομαζό­
μενοι’ Religiose Weltkongress (παγκόσμιον θρησκευτικόν συνέδρων)
καί προς τοϋτο γίνονται ήδη αί προσήκουσαι προπαρασκευαστικοί ένέρ-
γειαι. Τό σπουδαίον δι’ημάς εις την παρούσαν περίστασιν εινε, ότι οί δι-
οργανωταί αυτού (Jnternational Rat der Unitarier und anderen li-
beralreligiosen Arbeitern und Denkern), τό διεθνές συμβούλων
των οπαδών τής ένώσεως και άλλων έλευθεροφρόνων θρησκευτικών ερ­
γατών καί σοφών, αισθάνονται μέν έαυτάς πληρέστατα συμφώνους μετά
τών προτεσταντών τής Ευριόπης, εν ταύτώ όμιλοΰσι περί προοδευτικής
μεταξύ τών Εβραίων κινήσεως καί συγχρόνως συνεννοούνται μετά τού
Hindu — Theiften der Brahmo Comay. Έκτος τούτου ή θρησκευτική
ελευθεροφροσύνη ύπερβάσα τά όρια τής απλής αδιαφορίας καταφεύγει
εις μέσα, τάόποΐα δύνανται νά χαρακτηρισθώσι λία ν έπ ικίνδυνα
διά τό μέλλον τής ’Εκκλησίας ενταύθα. Έν Άμβούργω λ. χ. δευ-
.
τέρα πόλει τής Γερμανίας, ού προ πολλοΰ συνεκροτήθη συνέλευσις τών
.Θ
διδασκάλων, διά ψήφων δε 199 κατά 149 άπεφάσισε την κατάργησιν τών
ιερών έν τοις σχολείοις, έξαιρουμένων τών λαϊκών σχολών, άντικαταστή-
σασα την θρησκείαν διά τής Τέχνης. ’Αλλά καί έν αύταΐς ταΐς λαϊκαίς
Π

σχολαις, έν μέντώ πρώτω έ'τει προύτάθη ή διδασκαλία μύθων, έν τώ έ-

πομένω διηγήσεών τινων έκ τής Βίβλου, έν τώ πέμπτω ή διδασκαλία περί
Α.

τού βίου τού'Ιησού παραλειπομένων όμως έξ ολοκλήρου τών θαυμάτων,

τής Άναστάσεως καί τής Άναλήψεως, ή δέκατήχησις καταργεΐται. |Λαμ-
βανομένου δέ ύπ’ ό'ψει, ότι ό πληθυσμός τού 'Αμβούργου εινε κατά 0,91
προτεστάνται, ή κατάστασις οφείλει νά θεωρηθή σχεδόν απελπιστική.
Πρόκειται πλέον ούχί περί πολεμίων τού προτεσταντισμού, αλλά τού
Χριστιανισμού έν γένει, μάλλον περί καταργήσεως τής θρησκείας, παρά
την ευσέβειαν, υπό τής οποίας έμπνέεται ή ψυχή τού επί κεφαλής τού Γερ­
μανικού λαού ισταμένου Αύτοκράτορος Γουλιέλμου τού ΙΓ όμολογήσαν-
τος έν δημοσία αυτού αποστροφή προς τούς πολίτας τού Μάνχεστερ την
31 Αύγούστουτού λήγοντος έτους, ότι πιστεύει, ότι «προς έ'νωσιν τών πο-
»λιτών ημών απάντων καί όλων ημών τών τάξεων υπάρχει έν μόνον
» μέσον τούτο εινε ή θρησκεία.»
Καθ’ άπασαν ήδη την Γερμανίαν εινε διαδεδομένοι αί ούτως ονο­
μαζόμενα!. Freigeistiger Organisationen (φιλελεύθεροι οργανώσεις), αΐτι-
νες συνέρχονται προσεχάις πιθανώς έν ΒεϊΐΤΉΓπρός από κοινού συνδιά-
 Gormanicus
52

σκεψιν, κατ’ εξοχήν μέν περί τοϋ ζητήματος τής συσωματώσεως πασών
των 'Οργανώσεων επί τή βάσει τοϋ κοινού αυτών σκοπού, ήτοι τής χει­
ρ αφέτη σεως τού γερμανικού λαού από τής εκκλησίας κα'ι τής πολιτείας,
έπειτα δε περ'ι τού προγράμματος καί τών προς εφαρμογήν αυτού μέσων.
Εις τό συνέδριον τούτο υποτίθεται, δτι θά παρευρεθώσιν αντιπρόσωποι
μεταξύ άλλων καί τών εξής σωματείων: Deutsche Bund fur weltliche
Schule, Die Oeselschaft fur ethische Kultur, Volkserzieher Bund,
Monisten Bund, Jungdeutsche Kulturbund, Bund der freien reli-
giosen Gemeinden, Freidenker Bund, Feuersbestattung Vereine,
Freiliterarische Kreise, Fortschrittliche Frauenvereine καί Na-
turvorschende Geselschafte. ’Αναφέρω τάς ονομασίας ταύτας διά νά
φανή εκτός τού γενικού άθεϊστικοΰ χαρακτήρος πάντωντών σοιματείοιν καί
6 ειδικός κύκλος τής δράσεως ενός έκαστου ιδιαιτέρως1. Προς άντίδρασιν
κατά τού μονισμού καί εν αυτώ τού υλιστικού πνεύματος συνεστήθη εν
Ίένη έτερος σύνδεσμος επιστημόνων Keplerbund άποσκοπών τήν διά
λόγου καί γραφής εν δημώδει μορφή διάδοσιν τών συμπερασμάτων τής
αληθούς επιστήμης άνευ αυθαιρέτου ύπερβάσεως τών ορίων. Ό χριστι­
ανικός τύπος έπικροτών τήν έμφάνισιν τού συνδέσμου τούτου, ώς ισόρρο­
.
που αντιστάθμισμα κατά τών καταχρήσεων τού μονισμού εκφράζει τήν
.Θ
ευχήν, δπως ΐδη αυτόν συνδεόμενου μετά τίνος τών λοιπών χριστιανικών
ενώσεων, τής Innere Mission λ. χ. ή τού Evangelische Bund, προς
από κοινού περιφρούρησιν τών υγιών αρχών τής θρησκείας άμα καί επι­
Π

στήμης έν τή συνειδήσει τού γερμανικού λαού. Άναντιρρήτως τοιαΰτη

πρότασις προέρχεται Ικ παραγνωρίσεως τού σκοπού, τον όποΐονπρο-
τίθεται 6 μνημονευθείς Keplerbund.
Α.

Έξ εναντίας τοιαύτη συνεννόησις παρίσταται δυνατή μεθ’ ίνος άλ­

λον αρτισύστατου επίσης «συνδέσμου τών χριστιανών ιατρών τής Γερ­
μανίας παρά τώ Bielefeld, δστις υπό σΰμβολον : τά πάντα έν πάσι Χρι­
στός» θέτει ώς άμεσον σκοπόν τήν ΰπεράσπισιν τού χριστιανικού ΐδεώ-

1 Έπί τή αφορμή ταύτη αναγράφω ένταΰΰα τήν περίεργον εϊδησιν (Blatter

des deutschen Monistbunds Octobr, 1907) περί τής έν Ίένη τή πρωτοβουλία
τοϋ αρχηγού τοϋ Μονισμού Χέκελ ίδρΰσεως Μουσείου υπό τό όνομα Phyletische
Museum προορισμόν έχοντος τήν κατ’ ιδιαίτερα τμήματα συστηματικήν κατά-
ταξιν ζωικών οργανισμών, άπό τών κατωτάτων μέχρι τών άνωτάτων, έν οίςέκ-
φαίνεται ή βαθμιαία έξέλιξις τής ζωής μέχρι τοϋ ανθρώπου· τούτο δέ πρός έκ-
λαΐκευσιν τής θεωρίας τής έξελίξεως καί τού Μονισμού. Τό μικρόν άπέχον τοϋ
γελοίου είνε, οτι ό γηραιός Χέκελ, ζών έτι, διώκει άπαΟανάτισιν εαυτού αυτός δι-
ατάξαςτήν έν ίδιαιτέρω τμήμάτι τοϋ μουσείου συλλογήν τών διαφόρων αντικει­
μένων (προτομών αυτού, διπλωμάτων, τιμητικών απεικονίσεων κ. λ.), δι’ώνκατά
τό 46ετες διάστημά τής διδασκαλίας αυτού έν τώ Πανεπιστήμια) τής Ίένης υπή
δ ιαφόρων έτιμήθη.
 'Gk Geppapiay
55

δους και τής αρχής, υτι ή χριστιανική κοσμοθεωρία πληρέστατα συμβιβά­

ζεται προς τα εξαγόμενα τής αληθούς επιστήμης.
Άλλ’ αείποτε γεννάται ή αμφιβολία, αν ό χριστιανισμός, τοΰ οποίου
ύπέρμαχος κηρύττονται σωματεία όμοια προς τό ανωτέρω εΐνε εκείνος
ακριβώς, τοΰ οποίου την έπικράτησιν καί τον θρίαμβον οφείλει ναευχηται
ό Προτεσταντισμός, ώς ’Εκκλησία. Δΰναται βεβαίως ό προτεσταντισμός, ως
εξ ίσου καί πάσα άλλη χριστιανική ομολογία, να έπωφελήται τής υπό ανε­
ξαρτήτων επιστημόνων υπεραπολογίας των αρχών τοΰ χριστιανισμού, εν
τώ οποίοι πάσα απροκατάληπτος συνείδησις όσονδήποτεκαί αν έλευθερι-
άζη, ανακαλύπτει τι έχον αιώνιον δύναμινκαί σημασίαν δια τήν αν­
θρωπότητα. Άλλ’ ενταύθα πρόκειται ουχί περί τού τίνος τούτου, άλλα
περί συστήματος αληθειών εξ Άποκαλύψεως, λαβούσης χώραν εν ώρισμένω
χρόνω καί άκεραίως φυλαττομένων έν τή Εκκλησία, ως ορατού θείου
ιδρύματος μετά απολύτου αιηθεντίας. ’Άλλως μεταδιδόμενοι αύται από
στόματος εις στόμα δύνανταινά παραμορφωθώσιν εις τοσοΰτον, ώστε ή
μεν λέξις «χριστιανισμός» να έκλαμβάνηται ώς μία συμβολική έκφρασις
τών θρησκευτικών ιδεωδών τής άνθρωπότητος, νά λησμονήται δ’ εκείνο
υπέρ αποτελεί την ουσίαν αυτού, ήτοι ό έν τή εκκλησία οργανικός σύνδε­
σμος τών πιστών μετά τοΰ Σωτήρος Χριστού.
.
.Θ
Τούτον τύν κίνδυνον διατρέχει πάντοτε ή προτεσταντική ελευθεροφρο­
σύνη καί τοΰ αδυνάτου τούτου μέρους επωφελείται ό Παπισμός καίέπι-
τυχώς προσβάλλει. Καί έπανερχόμεθα είςτό σημεΐον από τοΰ οποίου ώρ-
μήθημεν δτιό Καθολικισμός, παρ’ δλον τό "ψεύδος τό όποιον έγκρύπτει έν
Π

τή ουσία αυτού, καί τήν άνειλικρίνειαν, τήν οποίαν έκδηλοΐ έν τή έξωτε-

ρική αυτού δράσει, παρ’ δλην τήν αντιπάθειαν, τήν οποίαν έδημιούρ-
Α.

γησεν έν τή συνειδήσει τού χριστιανικού κόσμου ή έξ αυτού καταπίεσις

καί ό δεσποτισμός, θά διεξάγη τον αγώνα ούχί άνευ έλπίδων. ’Από τον κό­
σμον ουδέποτε θά λείψουν οι ασθενείς, καθώς ουδέποτε θά λείψουν οί
αδρανείς τον νούν καί τήν ψυχήν, διότι ή αδράνεια εινε Ιδιότης κοινή τού
τε φυσικού καί τού η θικού κόσμου, καί θά υπάρχουν αιωνίως οί έπιθυμούν-
τες ν’ άποθέτωσιν έπί τής ράχεως έ'στω καί ενός μόνου ανθρώπου τό βά­
ρος τών ιδίων αμαρτημάτων δπως άνετώτερον άμαρτάνουσι. Τήςήθ ικήςέξ
άλλου καί πνευματικής ταύτης άδρανείας χρήζουσιν όχι μόνον οί ήγέται
τού Καθολικισμού, αλλά καί οί κοσμικοί κυβερνήται, μεθ’ ών ουτος έρχε­
ται εις έπαφήν. Διά τούτο ό Παπισμός ουδέποτε θά παύση εύρίσκων ύπο-
στήριξιν παράτοΐς ά'ρχουσι τοΰ κόσμου τούτου. Ύπερύψηλοι πολιτικοί
συνδυασμοί, διαφεύγοντεςτό βλέμμα τοΰ συνήθους θνητού, θά παρουσι­
άζουν αυτόν προστατευόμενον έκεΐ, όπου τέιυς έφαίνετο καταδ ιωκό μένος.
’Εξ ά'λλου μακρά καί πλήρης περιπετειών ιστορική υπόστασις αυτού έδη-
μιούργησεν έξ αυτού λαβυρινθώδες έργοστάσιον, έν ω έργάζονται καί θε-
 (jermantcus
54

ραπεύουσιν εαυτούς μυριάδες εργατών, τα τάγματα τών αθανάτων άπο-

ζώντα εκ τής εργασίας αυτών. Τί θά γίνουν ol έργάται οΰτοι, αν λειψή τό
υλικόν; Τό υλικόν τούτο οφείλει να ύπάρχη καί προς άναζήτησιν αυτού θά
γίνηταιγή καί θάλασσα άνω καί κάτω καί Οά γίνηται χρήσις παντός δυ­
νατού καί αδυνάτου μέσου.
Άμυδράν εΙκόνα τής αλήθειας ταύτης προσεπάθησα να δώσω διά
συντομωτάτης άνασκοπήσεως τού παρελθόντος τού Καθολικισμού εκ τής
σημερινής αυτού δέσεως ιδία εν σχέσει προς τόν Προτεσταντισμόν, τού
οποίου τυγχάνει αιώνιος εχθρός. Εϊδομεν, δτιτό Ιδεώδες συστατικόν τού
ΙΊαπισμούεινε ό απόλυτος δεσποτισμός επί τών λαών, ούδεμίαν σχέσιν έχων
πρόν την πνευματικήν Αυθεντίαν τής Εκκλησίας. "Οτιύπ’ αυτού καί μό­
νου ένεπνέετο εν ταΐς σχέσεσιν αυτού προς την 'Ανατολικήν ’Εκκλησίαν προ
καί μετά τό επί Φωτίου σχίσμα καί προς τούς λαούς τής Δύσεως μέχρι
τής ’Αναγεννήσεως, οπότε εϊδομεν τόν άνθρωπον έξανιστάμενον, διαμαρ-
τυρόμενον καί διεκδικούντα τήν Οείαν ελευθερίαν εν τή θρησκεία, φιλοσο­
φία, επιστήμη κ.λ. δι” αγώνων καί μαρτυρικών πολέμων. Λαμβάνων εκ
τούτου βαθμηδόν βαθυτέραν συνείδησιν τής προσωπικής αυτού αξίας ήρ-
ξατο ευχόμενος δι°εαυτόν ευδαιμονίαν, τήν οποίαν δμως αί καΟιερωθείσαι
.
κοινωνικαί συνθήκαι δεν ήδύναντο νά τώ παράσχουν. ’Αποφασίζει νάκα-
.Θ
ταστρέψη αύτάς βιαίως, κηρύττων τήν Ισότητα, αδελφότητα καί ελευθερίαν,
αλλά δέν έβράδυνενά πεισΟή διά τής εμφανέσεως καί ενός μόνου άνίΐρ(ό­
που, ότι πρόκειται περί ονείρου. Εις έπίμετρον έπήλθε καί ή από τού
Π

Κάντιου άπογοήτευσις εν τή φιλοσοφία καί τή σκέψει. Άρχεται πολυσύν­

θετος άναζύμωσιςκαί αναβρασμός, έξακολουθών καθ’ δλον τόν ΙΘ' αιώνα,
καί τοι δε σήμερον αρκούντως μετεβλήθησαν αί κοινώνικαί συνθήκαι,
Α.

αλλά πανταχόθεν ακούονται αί αύταί φωναί λύπης, άπαγοητεύσεως καί

μελαγχολίας, διότι τόν νέον άνθρωπον δέν κατώρθωσε μιήτε ή περαιτέρω
άνάπτυξιςτής φιλοσοφίας καί Ιπιστήμης παράτάς γιγαντιαίας τής τελευ­
ταίας προόδου νά δημιουργήση, μήτε νά φίίάσουν οί πόθοι τού ιόραίου
σοσιαλισμού, μήτε ή λογοτεχνία νά μαντεύση. Έκάστη πεπολιτισμένη
χώρα έχει νά παρουσιάση εκ τών σπλάγχνων αυτής έξελθόντας αντιπρο­
σώπους τής μελαγχολίας καί άπαγοητεύσεως ταύτης, ζητούντας τόν ύπε-
ράνθρωπον τού οργίλου Νίτσε. Ό Κατολικισμός εν τή άγωνκόδει ταύτη
περιόδω, μόλις κατορθών νά διασώση τόν ίδιον οίκον, άποπλύνειτάς ιδίας
χεΐρας διά τήν δημιουργηθεϊσαν κατάστασιν συμβουλεύουν επιστροφήν
καί κηρύττων έαυτήν άλάθητον. Γράφουν άνταπόκρισιν έκ Γερμανίας,
τής κατ’ εξοχήν χώρας τού προτεσταντισμού, δέν έθεώρησα καθήκον μου
νά παρακολουθήσω τον δλον βίον τής Παπικής ’Εκκλησίας, περιορισίΐείς
μόνον εις γενικήν τινα χαρακτηριστικήν. "Οσον δ’ αφορά τόν Προτεσταν­
τισμόν εϊδομεν, δτι δυνάμει τής ένοικούσης εν αύτώ αρχής τής έλευθε-
 C. G. Tl 1500-CTi ipis "Ιοοάμρου τοΰ Χρυσόστομον!
55

ρίας συμμετέχει εις όλας τάς περιπέτειας τών ιδίων τέκνων, ενισχύει αυτά
διά τής διδασκαλίας τών ευαγγελικών αρχών, δίδει σπουδαιοτάτην ώθησιν
εις την καλλιέργειαν τής θεολογίας καί διαθέτει σήμερον ίσχυράς δυνά­
μεις προς ευδόκιμου έκπλήρωσιν τοΰ ίδιου προορισμού πολεμών πρός τε
εσωτερικούς καί εξωτερικούς εχθρούς. Δεν άπεσιωπήσαμεν δε τό εν τη
ουσία αΰτοΰ δυστυχώς ένοικοΰν αιώνιον κακόν, ως 'Εκκλησίας.
Ή παρακολούθησις τής συγχρόνου Εκκλησιαστικής, κοινωνικής
καί θρησκευτικοθεολογικής εν Γερμανία κινήσεως κατά τάς ανωτέρω
ΰποδειχθείσας διευθύνσεις έσται το περαιτέρω έργον τοΰ άνταποκριτοΰ
τοΰ «Έκκλησιαστικοΰ Φάρου».

Germanicus

.
.Θ
ΤΙ ΙοΟΟ-ΕΊΉΡΙΣ

I CO Λ Ν Ν Ο Υ Ί' Ο Υ X)’ γ C Ο C Τ Ο Μ Ο Υ
Π

ΕΝ ΒΙΕΝ ΝΗι.
Α.

Σεμνήν καί επιβλητικήν πανήγυριν ήγε τήν 11)24 τρέχοντος ή θεο-

λογική Σχολή τοΰ εν Βιέννη Πανεπιστημίου, εορτάσασα άκαδημαϊκώς
τήν μνήμην τοΰ μεγάλου τής ήμετέρας Εκκλησίας πατρός Ίωάννου τοΰ
Χρυσοστόμου μετ’ εξαιρετικής έπισημότητος.
Τήν ο μ. μ. ώραν ά'πειρον πλή-θος επιστημόνων, καθηγητών, φοιτη­
τών, ηγουμένων διαφόρων καθολικών ταγμάτων καί μοναχών παντός
σχήματος, κατέλαβε μίαν τών ευρυτέρων αιθουσών τής θεολογικής Σχο­
λής. ’Επί μεγαλοπρεποΰς εξέδρας έτοποθετήθη μεγάλη τοΰ ίεροΰ Χρυσο­
στόμου εΐκών επί τούτα) καλλιτεχνηθεΐσα, δεξιά δέ καί αριστερά άπαντα τά
έργα τοΰ μεγάλου Διδασκάλου κεκοσμημένα διά κλάδων δάφνης καί μυρσί­
νης. Τήν αρχήν τής σεμνής τελετής έποιήσατο ό κοσμήτωρ τής θεολογικής
Σχολής καί διευθυντής τοΰ Σεμναρίου Κελεστίνος Βολφσκροΰπερ
διά σοβαρωτάτου λόγου καταδείξας τήν μεγάλην καί έξοχον -θέσιν ήν κα­
τέχει ό μέγας πατριάρχης εν τή καθόλου Έκκλησή καί τους υπέρ αυτής
56 C. Ci. 'll 500-<nipls Ίοοάμμου τοϋ Χρυσοστόμου

αγώνας κα'ι παλαίσματα. Τον λόγον τού κοσμήτορος διεδέξαντο παταγώδη

χειροκροτήματα, μεθ’α εν μέσω κατανυκτικωτάτης σιγής ήρξατο ψαλλό-
μενον υπό χορού πεντήκοντα φοιτητών τής θεολογίας ελληνιστί τό
«Χριστός’Ανέστη »■ ή συγκίνησιςή καταλαβοΰσατά πλήθη επίτώ άκούσματι
τής ανατολικής ταυτης μελωδίας ήν απερίγραπτος' ήν ή πρώτη ίσως
φορά, καθ’ ήν οί καθολικοί ήκουον μέλος τής ήμετέρας Εκκλησίας, δπερ
κυριολεκτικούς κατεμάγευσεν αυτούς. Μετά τούτο άνήλθον τό βήμα τέσ-
σαρες άλληλοδίαδόχως φοιτηταί εις διάφορα μοναχικά τάγματα ανήκοντες,
οΐτινες έν πάση λεπτό μερεία έγνώρισαν τά κατά τον πολυκΰμαντον βίον
τού αγίου πατρός, δν εξιστόρησαν καί έπραγματεύθησαν επιτυχώς υπό
πάσας τάς επόψεις, από τού λίκνου αυτού μέχρι τού εν εξορία θανάτου
αυτού καί τής μεγαλοπρεπούς αυτού ταφής εν Κωνσταντινουπόλει. Μετά τό
τέλος τών λόγων έψάλη υπό τού αυτού χορού μελωδικώτατα τρίςτό «άγιος
ό Θεός» (ελληνιστί,) δπερ τάς αύτάςκατέλιπεν άρίστας έντυπιόσεις.Τήν δλην
τελετήν κατέκλεισεν εύγλωττος προσλαλιά τού χωρεπισκόπου τής Βιέννης
δόκτορος Μ αρ σάλ ευχάριστή σαντος τούςτε καθηγητάς καί τούς φοιτητάς
διά τάς σπουδαίας επιστημονικός αυτών περί τού ιερού Χρυσοστόμου ανα­
κοινώσεις καί εύχηθέντος έν τέλει, όπως άπαντες οί κληρικοί τής Καί)ολικής
.
’Εκκλησίας εχωσι πάντοτε προ οφθαλμών ως υπόδειγμα τον βίον τού Ιε­
.Θ
ρού άνδρός καί κατ’ αυτόν πολιτεύονται. Έν γένει ή όλη έντύπωσις τής
σεμνής ταύτης τελετής υπήρξεν άνταξία τών ακαδημαϊκών άνδρών, οΐτινες
άνέλαβον νά τιμήσωσιν ένα τών μεγίστων διδασκάλων καί πατέρων τής
Π

ήμετέρας Εκκλησίας, δστις διά τών χρυσών αυτού λόγων έφώτισεν απα-
σαν τήν οικουμένην.
Α.

Σ. Ε.
 ΚΡΙΤΙΚΗ

CHR. BAVR, S. J ean Chry so s to me et ses oeuvres dans

l’histoire litter aire, Bouvain-Paris (A. FontemoingJ
1907, 8ov, σελ. 312.
Tod άγιον Τωάννου Χρυσοστόμου το χρυσοϋν και μέγα ον ομα εν τι]
ιστορία τής Εκκλησίας ολαις εξαιρετικήν καί περιφανεστάτην κατέχει θέαιν.
Τούτου ένεκα ό βίος αυτόν, εν πόση εποχή, προσφιλέστατον άπέβη σπούδα­
σμα. Τή 14Σεπτεμβρίου 190 7 σννεπληρώθησαν δέκα και πέντε αιώνες από
του ϋανάτον αυτού. Έπί τή ευκαιρία δε ταύτη ό Βενεδικτίνος μοναχός
Chi'. Bnur εσχε την ευτυχή ιδέαν νά δημοσίευση ίδιον τόμον, περιέχοντα
την απέραντου βιβλιογραφίαν περί του μεγάλου 1 Ιατρός καί Διδασκάλου.
Μετά τινας προεισαγωγικός βιογραφικάς σημειώσεις, εν πρώτω κεφαλαία),
υπό την επιγραφήν S. Chl'ljsostome, (1(1 US Τ Eglise (jl’ecque, εκθέτει την
επίδρααιν, ήν έπί τής βεολογικής φιλολογίας έξήακησεν δ άγιος Τοχίννης
Χρυσόστομος, από των αρχών τον ε.' μέχρι του ιέ. αίώνος, υποδεικνύει τον
αριθμόν τών σωζομένων χειρογράφων τών συγγραμμάτων αυτού, είτα δε
τήν σειράν τών υπό έλλήνων συνταχθεισών βιογραφιών αυτού ή τών εγκω­
μίων.'Εν τέλειτού κεφαλαίου, παρεκβατικώς, διαλαμβάινει περί τών εργα­
σιών τών απεσχισμένων άνατολικώνΈκκλησιών καί τάς εν αύταΐς γενομένας
μεταφράσεις τών συγγραμμάτων, προς δε καί περί τον επιθέτου Χρυσό­
στομος, οπερ ήδη κατά τον στ.' αιώνα (ή κατ άλλους κατ αυτόν τόνε.'
αιώνα) εις αυτόν άπεδόθη. Έν δευτέρω κεφαλαία), S. Jean ClinjSOStome
.
dans Τ Eglise latilie, δμιλεΤ ό σνγγραφενς περί τών είς λατινικήν γλώσ­
.Θ
σαν γενομένων μεταφράσεων καί τών σωζομένων χειρογράφων, περί τής
έπιδράσεως τού άγιου Χρυσοστόμου έπί τής θεολογ ικής φιλολογίας τής Δέ­
σεως, περί τών βιογραφιών, τής εις μνήμην τον άγιον εορτής καί τέλος
περί τών άπό τού ιε.' μέχρι τον κ! αίώνος γενομένων έν τή Δύσει έκδό-
Π

σεων τιόν συγγραμμάτων αυτού.'Άμα τή έφευρέσει τής τυπογραφίας ήρ-

ξατο ή εκδοσις. Κατ άρχάς έξεδόθησαν ή άποσπάσματά τινα ή λατινικοί
μεταφράισεις ολίγων ομιλιών. Άλλ,ά τω 1520 έξεδόθησαν έν Βιέννη αϊ
Α.

εις τάς τού Άποστ. Παύλου Έπιστολάς όμιλίαι μετά προλόγου τον Στεφά­
νου ζΐονάτον, έν τω πρωτοτυπώ κειμένω. Έν τέλει τού ιστ.' καί έν αρχή
τού ιζ.' αίώνος (1591-1602) έξεδόθησαν υπό τού Κομμελίνου τέσσαρες
τόμοι τών ομιλιών είς τΐ/ν Κ. Διαθήκην, μειΤ ο έγένετο ή λαμπρά ε’κδο-
σιςτοΰ Σαβιλίον έν Έτόνη (1610-1612), εις τόμους επτά μετά σπουδαίων
σημειώσεων καί προλόγων. Έν όγδόιο τόμω συνεξέδωκεν ό Σαβίλ.ιος άρ-
χαιοτέρας τινάς βιογραφίας τον άγ. Χρυσοστόμου. Συνειργάσθη δέ μετ’
αυτού, προς τοϊς άλλοις, καί δ ήμέτερος Μάξιμος Μαργοΰνιος, Έπίσκο-
 Χρυσ. Γίαιπαόοηοούλου, Chr. Baur. St. Jean Chr/sostome
5^

πος Κυθήρων. Μετά τον Σαβίλιον καί εν συνεργασία μετ’ αυτόν προέβη
εις νέαν εκδοσιν ο Δουκαΐος (Froilto Ducaeus), άλλα προώρωςαύτού %)α­
νιόντος εξηκολού ί) η σαν οι αδελφοί Μόρελοι ■ (Morel) δημοσίευσαντες τώ
1(186 εν Παρισίοις τά άπαντα τον Χρυσοστόμου, μετά λατινικής μεταφρά-
σεως.Ή εκδοσις αυτή άνετνπώϋη εν Φραγκφονρτη (1698 καί 1702) καί
Μαγαντία (1702), οτεάνέλαβενό Βενεδικτίνος μοναχός Aontfaucon κο-
λοσιαϊον έ'ργον. ’Επί τριακονταετίαν περίπου είργάσθη εν ταις Βιβλιοθή-
καις προς εϋρεσιν πιστών άντιγράφων των Χρυσοστομικών αυγγραμμάιτων.
Τω 1718 έξέδωκεν ήδη δ MoutfailCOll εις 18 τόμους την πληρεστέραν
συλλ.ογήν των συγγραμμάτων του αγίου Χρυσοστόμου. ’Ελλεόρεις τι-
νες τής εκδόσεως ταύτης νπεδείγθησαν βραδύτεροι1 υπό του άγγλου
Field άνευρύντος 8 χειρόγραφα, άτι να διέφνγον την προσοχήν του
Motltfancon, ούτινος ή εκδοσις, πεπλουτισμένη διά σοφών προ­
λόγων καί σημειώσεων, ετέθη ώς βάσις ολοιν τών εφεξής εκ­
δύσεων. Ό Migne συμπεριέλαβεν αυτήν μετά τινων συμπληρο'ισεων
εν τή Πατρολογία αυτού. Εκτός τών μεγάλων τούτων εκδόσεων έγένοντο
πλ.εϊσται εκδόσεις μέρους τών συγγραμμάτων τού άγιου Χρυσοστόμου εν
πρωτοτυπώ ή μετά /ιεταφράσεοις. Ό Baur αγνοεί τάς παρ’ ήμΐν εν τή
Ανατολή γενομένας εκδόσεις, ά/Μος τε δυστυχίας αυται υπήρξαν ανεπιτυ­
χείς. Ή πρώτη άπόπειρα έγένετο εν αρχή τού id'. αιώνος, άλλ’ άπέτυχε
( * Λόγιος Ερμής » 1820 σ. 87). Τω 1878 εξεδόθησαν τόμοι τινες εν
Λθήναις. 'Εσχάτως δέ προέβη εις νέαν εκδοσιν ό Μ. Γαλανός. Οΐκοθεν <Υ
.
εννοείται ότι συν τή έκδόσει τών συγγραμμάιτων τού άγιου Τοιάννου Χον-
.Θ
σοστύμου ήρξαντο άναφαινόμεναι εν τή Δύσει καί αί νεοηεραι βιογραφίαι
αυτού. Ό Baur βιβλιογραφεΐ μετά πολλής τής άκριβείας τάς εν τή Δύσει ή
εν Ρωσία έκδοθείσας βιογραφίας. !Αγνοεί τάς έλληνικάς βιογραφίας καί
δή την υπό τον Μητροπολίτου Λγχιάλου Βασιλείου γενομένην μελέτην
Π

«Περί τού άγιου Τωάννου Χρυσοστόμου, εν ΛΟήναις 1902». Εν τή άνα-

γραφή τών διαφόρων πραγματειών περί τού άγιου βιβλιογραφεΐ μεν ό Baur
Α.

δύο τιόν ίμιετέρων πραγ/ιατειών «Τά συγγράμματα τού άγιου ’Τωάν­

νου Χρυσοστόμου, άπό φιλολογικής έπόιρεως» καί «Σχέσεις τού
άγιου Τωάννου Χρυσοστόμου προς τί/ν Ρώμην», αγνοεί όμως την τρίτην
ημών πραγματείαν «Ο άγιοςΤωάννης Χρυσόστομος ώς ρήτωσ καί διδάσκα­
λος, Τεργέστη 1898 ». Πλουσιο'πατον είνε το τελευταίου μέρος τού συγγράμ­
ματος τού Baur ένθα λόγος γίνεται περί τών επιστημονικών εργασιώιν
περί τού άγιου Χρυσοστόμου ώς φιλοσόφου, ώς δογματικού, οος ήθικο-
λ,ύγου. Εν γένει δέ το όναηέρω σύγγραμμα τού Baur είνε άριστον από
πάσης επόψεως βιβλιογραφικόν βοήθημα περί τού άγιου Τωάννου Χρυ­
σοστόμου. Περί τού μεγάλου τούτου Πατρός καί Διδασκάλου από τού προ­
σεχούς τεύχους τού «Εκκλησιαστικού Φάρου » θά δημοσιεύσωμεν πραγμα­
τείαν, προς πρακτικόν κυρίως σκοπόν, στηριζομένην επί τοιν συγγραμμάτων
αυτού. Διότι, ώς όρθοις παρετηρήθη ήδη, δ άγιος ’Ιωάννης Χρυσόστομος
«estnon seulement le plus fiddle, muds encore le pins ample historien
de sa vie» (Tillemont, MSmo ires pour servir il T histoire ecclesia-
stiqne τ. XI σ. 1).
3Er fΙεοοοολνμοις

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ A. ΠαΠΛΔΟΤΙΟΥΛΟΣ
 ΕΠΙΘΕίΙΡΗΣΙΣ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

'Ο ελληνικός τύπος έδημοσίευσε την εξής δήλωσιν τής Πρυτανείας

τοΰ ’Εθνικού ΙΊανεπιστημίου :
Η ΠΡΠΆΝΕΙΑ ΤΟΓ ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΣ
ΑηΛοΤ οτι,
Κατ’ άπόφασιν τής Ακαδημαϊκής Συγκλήτου θά δημοσιεύηται έν τή Έ-
πετηρίδι τοΰ 'Εθνικού Πανεπιστημίου έκαστου έτους αναγραφή πάντων των έν
Έλλάδι καί των έν άλλαις χιόραις ύπό Ελλήνων συγγραφόμενων ή έκδιδομέ-
νων βιβλίων καί διατριβών, συμπεριλαμβανομένων καί των περιεχομένων εις
περιοδικά δημοσιεύματα. ΆνετέΟη δέ ή σύνταξις τής αναγραφής ταύτης είς
τον καθηγητήν κ. Ν. Γ. Πολίτην.
"Οπως τύ έ'ργον τοΰτο καταστή κατά τι) δυνατόν πλήρες, παρακαλοΰνται
οί κ. κ. συγγραφείς καί έκδόται βιβλίων καί περιοδικών συγγραμμάτων ν’ άπο-
στέλλωσιν ή αυτά ταϋτα ή ακριβή σημείωσιν τής επιγραφής, τοΰ σχήματος,
τοΰ αριθμού των σελίδων καί τής τιμής αυτών πρός τον κ. Ν. Γ. Πολίτην.
Τάποστελλιήιενα θά κατατίθενται είς τήν 'Εθνικήν Βιβλιοθήκην, είτε είς τάς
βιβλιοθήκας των φροντιστηρίων ή εργαστηρίων τοΰ ’Εθνικού Πανεπιστημίου.
Έν Άθήναις τή 7 Δεκεμβρίου 1907.
Ό Πρύτανις Μ. ΚΑΤΣΑΡΑΣ

://: Ό πρό τίνος άποΟανών ομογενής Σεβαστόπουλος κατέλιπε μεταξύ

.
άλλων καί είς το 'Εθνικόν Πανεπιστήμιον κληροδότημα αιρορών είς
.Θ
τήν βελτίωσιν τής ελληνικής γλώσσης. Ή περί τοΰ «Σεβαστοπουλείου
διαγωνισμού» προκήρυξις τής Πρυτανείας, μετά μακράν έν τή Συγκλήτω
συζήτησιν περί αποδοχής ή μή τοΰ κληροδοτήματος δημοσιευθεΐσα, έχει
ώδε :
Π

ΠΡΟΚΗΡΣΞΙΣ ΤΟΓ 1ΕΒΑΣΤ0Π0ΣΛΕΙ0Σ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Κατά τήν πρώτη ν Κυριακήν τοΰ Μαρτίου έκάστου έτους τελείται διαγω­
νισμός πρός βελτίωσιν τής σημερινής γλιόσσης έν τινι τών αιθουσών
Α.

τοΰ ’Εθνικού Πανεπιστημίου, ή δέ κρίσις τούτου άπγγελθήσεται δημοτελώς έν

τή μεγάλη αιθούση καθ' ημέραν όρισθησομένην υπό τής έπιτροπείας. Ό δια­
γωνισμός τελεσθήσεται. κατά τούς επομένους όρους·
1) Δεκτοί είς τύν διαγωνισμόν εινε οί εγγεγραμμένοι φοιτηταί έν πά-
σαις ταϊς σχολαΐς. ’Επειδή δ1 ό αγωνοθέτης ορίζει τούς άγωνισθησομένους
μέχρι δώδεκα, όλίγας ημέρας πρό τοΰ διαγωνισμού τελεσθήσεται προαγών,
έν ω οί άριστεύσαντες γενήσονται δεκτοί έν τφ κυρίως άγώνι. 2) Ό διαγωνι-
όο ΤΙϊυιΟεοόμΐισιί του tuojou

σμός γενήσεται πρό επιτροπείας έν χρόνιο μή ύπερβαίνοντι τάς εξ ώρας. 3) Ή

επιτροπεία προβάλλει τρία δελτία, έξ ών εις τών άγωνιζομένων εξάγει τιό εν,
ίίπερ ορίζει τό θέμα τοΰ διαγωνισμού. 4) Οϋδείς δύναται νά γράψη όλιγωτέρας
των τεσσάρων σελίδων, δ) 'Εν τη κρίσει ληφθήσεται ΰπ’ σψει κατ' έξοχήν ή
γλώσσα. G) Οί άγωνιζόμενοι όφείλουσι νά γράψωσιν έν γλιόσση άπηλλαγμένη
γραμματικών καί συντακτικών αμαρτημάτων καί χυδαϊσμών καί ξενισμών. 7) Ή
γλώσσα δέον νά είναι γλαφυρά, έμπερίοδος, ένθα ή ένοια τοΰ λόγου άπαιτεΐ
τούτο, καί καλλιλογικώς άμεμπτος. 8) Κατ’ έξοχήν οί άγωνισθησόμενοι όφεί-
λουσι νά προσέχωσι τύν νοΰν εις τήν έκλογήν τιίιν λέξειον καί τών γραμματι­
κών τύπων, ους άνέχεται ή γλωσσική τιΰν πεπαιδευμένων αϊσΟησις. 9) Τφ νική-
σαντι δοθήσεται 900 χρυσιον δραχμών βραβεΐον. 10) Ό πριοτος διαγωνισμός
γενήσεται τήν πρυ'ιτην Κυριακήν τοΰ Μαρτίου τοΰ 1908.
Έν ΆίΙ ήναις τή 2 ’Ιανουάριου 1908.
Ή επί τοΰ διαγωνισμού ’Επιτροπεία Ό Πρυτανις
Γ. Μιατριώτης, Σ. Βάσης, Γ. Ν. Χατζώάκης Μ. ΚΑΤΣΑΡΑΣ

■Jr- Έπ’ ευκαιρία τιίιν επ’ εσχάτων έν Κεφαλληνία γενομένων αποκαλυ­

πτηρίων τοΰ άνδριάντος τοΰ Ήλία Μηνιάτου (έργου τοΰ εκ Μιλάνου Ι­
ταλού γλύπτου Giorini, καί), τοΰ έν Όδησσώ ΓΙολυτε,χνείου) ό κ. Μα­
ρίνος Σιγοΰρος δημοσιεύει έν τω τελευταίω τευχει τών «ΠαναίΙη-
ναίων» μελέτην υπό την έπιγραφήν «Ήλίας Μηνιάτης». Κατά τον κ.
Σιγοΰρον ό Μηνιάτης έμιμεΐτο έν τη ρητορική τεχνητόν εκκλησιαστικόν
ρι'ΐτορα τής ’Ιταλίας Σένιερη καί τον διδάσκαλόν του Φραγκίσκον Σκοΰ-
φον, καίτοι υπέρτερος αυτών άνεδείχΟη. Μεγάλην χρήσιν ό Μηνιάτης
.
ποιείται τών ρητορικών σχημάτων πρό πάντων τής ανττΟέσεως καί τών
.Θ
παρομοιιυσεων.
Ζωηρός εις τάς περιγραφάς του καί παραστατικώτατος ό Μηνιάτης εΐνε ό
έξοχώτερος εκκλησιαστικός ρήτωρ τής νέας Ελλάδος. Έγνιύριζε τήν τέχνην
νά συγκινή καί ένθουσιάζη τούς άκροατάς του. Τύν διακρίνει σαφήνεια, φυσι-
κότης καί άβίαστον ΰφος. Ή φράσις του είνε άπλή, αφελής καί υπό μορφήν
Π

ποιητικήν σκεπάζει ήΟικά διδάγματα. ’Αξιοθαύμαστος είνε ή ζωηρότης τών

περιγραφιΰν του. Εις τούς λόγους του ό Μηνιάτης είνε πάντοτε κύριος τοΰ
θέματος, τό όποιον θά πραγματευθή. Άναμετρά τά αισθήματα καί τάς ιδέας
Α.

του εις τρόπον ι'ύστε άσυνειδήτιυς νά έπηρεάζεται ό άκροατής. Η φαντασία του

εΐνε ζωηρά καί γόνιμος εις τάς περιγραφάς, τό ΰφος του αρμονικόν. Γνωρίζει
νά έξεγείρη τόν ένθουσιασμόν, τό πνεύμα τής θρησκείας τόν έμψυχώνει καί τόν
φλογίζει. Αί όμιλίαι τοΰ Μηνιάτη δέν είνε ξηρά διδάγματα ήθικής, όπως οί
περισσότεροι λόγοι τών συγχρόνων έκκλησιαστικών ρητόρων, τών οποίων δλη
ή δύναμις έγκειται εις μερικάς άνακραυγάς όπου προκαλοϋν εις γέλωτα μάλλον
παρά εις κατάνυξιν.... Ό λόγος υπήρξε πάντοτε διά τόν άνθροιπον έν δργανον εύ-
γενές καί διεφώτισε τόν λαόν. Ή ευφράδεια εις τόν ρήτορα πρέπει νά συν­
δυάζεται μέ πολυμάθειαν καί σοφίαν. Ό Κικέρων ξεχωρίζει τήν απλήν ευχέ­
ρειαν τοΰ λέγειν άπό τήν ρητορικήν ευγλωττίαν, ομολογεί δέ ότι εις τήν ρητο­
ρικήν του δεινότητα συνετέλεσαν περισσότερον οί φιλόσοφοι παρά οί ρήτορες.
ΤΙ ευχέρεια τοΰ λόγου ή μπορεί νά είναι ένα δώρον κοινόν, ένφ ή αληθινή ευ­
γλωττία είναι δώρον τών ολίγων, διότι άπορρέει άπό σπανίαν ατομικήν μάθησιν
καί ιδιαιτέραν πνευματικήν καί ψυχικήν άνάπτυξιν. Οί πλεΐστοι τών νεοελλήνων
ρητόρων έχουν ΰφ.ος μεταφορικόν καί τεχνητόν, δέν είναι όμως εύγλωττοι. Ό
Μηνιάτης δέν είχε τήν μηχανικήν ευχέρειαν τοΰ λόγου τόσων κοινών ανθρώπων,
αλλά τήν ευγλωττίαν έκείνην, ή οποία γνωρίζει τά ανθρώπινα αισθήματα καί
κατέχει τό μυστικόν νά τά έξεγείρη καί τά δαμάζη.
ΐό λεκτικόν τοΰ Μηνιάτη ήτον, όπως καί ή ζωή του, αγνόν, άπλοΰν, δη­
μοτικόν, διά νά δύναται ό καθείς νά τό έννοήση. Έχει μίαν αρχιτεκτονικήν
συμμετρίαν, μίαν ώραίαν καί. δυνατήν συνάφειαν μεταξύ τοΰ ΰφους καί τοΰ
θέματος τιΰν λόγων του. "Οσον διαφέρουν τά ανθρώπινα πάθη, τό μίσος άπό
τήν αγάπην, ή περιφρόνησις άπό τήν έλεημοσύνην, τόσον διαφέρει καί τό ΰφος
 G\\ii|jiKOi Tviroos ()I

τοΰ Μηνιάτη, πότε σεμνόν καί συνθετικόν, πότε υπερβολικόν και έντονον, ώστε
νά έκδηλώνη εντελώς κάθε σκέψιν καί συναίσθημα.

ζτρ Τήν βιβλιοθήκην τού Κ. Σάίία ευρισκομένην ώς ένέχυρον εν ταΤς

χερσί των εν Βενετία έβραίων δεν κατέστη δυνατόν νά έξαγοράση τό
Οίκουμ. ΠατριαρχεΤον, έφ' ώ ή «Πρόοδος» τής Κων)πόλεως διωργάνω-
σεν έρανοί’, δι' ου ελπίζει νά άθροίση τό άναγκαΐον προς τήν έξαγοράν
ποσόν. ’Επειδή δ1 οί πολυτάλαιποι ου μόνον ούδέν συνεισήνεγκαν, αλλά
κα'ιώς γελοΐον π ρ ά γ μα έχαρακτήρισαν τήν εν λόγιο βιβλιοθήκην, ή
«Πρόοδος» εκφράζει τήν ραΟεϊάν της άγανάκτησιν.
Ή συμπαθής τής Κ(ον)πόλεο)ς συνάδελφος—σχολιάζει ή τεργεσταία «Νέα
Ήμερα»— θρηνεί καί κόπτεται, άλλ’ήμείς μειδιώμεν είνε τό πράγμα τόσον φυ­
σικόν! Διά νά θρηνή τις καί νά κόπτεται πρέπει νά ΰγνοή τόν ελληνικόν χαρα­
κτήρα , ημείς δέ κολακευόμενα νά πιστεύωμεν, οτι τόν γνωρίζομεν, μεθ’ όσηςψυ-
χραιμίας οϋδείς τόν γνωρίζει», παρακαλεΐ δ’ έν τέλει τούς φίλους αυτής νά συν-
δράμωσι τό έργον, αυτή ή ιδία διδοΰσα παράδειγμα άγλαότατον.
Τάς συστάσεις τής «Ν. Ημέρας» επαναλαμβάνει θερμώς καίό «Εκκλη­
σιαστικός Φάρος».

tfr> Ό υπό τήν επίσημον προεδρείαν τής πριγκιπίσης Ελένης τοΰ Νι­
κολάου έν Άθήναις φιλανθρωπικός Σύλλογος «Μακεδονική Περίθαλψις»
έδωκε φιλανθρωπικόν χορόν έν τή στρατιωτική Λέσχη υπέρ τών ορφανών
των υπό τήν δολοφονικήν μάχαιραν τών βουλγάρων πιπτόντων έν Μακε­
δονία ομογενών. Τόν χορόν έτίμησεν ή πάσα βασιλική οικογένεια καί ή
αθηναϊκή κοινωνία, άπήν δ’ έξ αυτού τό έν Άθήναις διπλωματικόν σώμα.
Ή ρωσική μάλιστα πρεσβεία, κατά τόν «’Αγώνα»,
.
.Θ
«έχώρησε μέχρι τοσούτου, έόστε νά απαγόρευση τήν έν τώ χορώ παρουσίαν
καί αυτών τών αξιωματικών τοΰ ένΠειραιεΐ όρμοΰντος στόλου».
Ό «’Αγών» σχολιάζων τό γεγονός έπιλέγει,
Έδίστασαν οί αβροδίαιτοι καί τρυφεροί φιλάνθρωποι νά δώσωσι τήν χεΐρα
εις τήν αιμοσταγή χειρα τών Έλληνίδων κυριών, έν ω οί συνάδελφοί των έν Σόφια
Π

έσφιγγον ισχυρότατα τάς λεύκάς χεΐρας τοΰ Σαράφωφ, ας έκαθάρισε καί έμύρωσεν
άχνίζον τό αίμα γυναικών, παρθένων, γερόντων καί παιδιών. Οί έναγκαλιζόμενοι
τούς έμπρηστάς τής Άγχιάλου έτίμησαν τήν αγνότητα τής ελληνικής φιλαν­
Α.

θρωπίας άπουσιάσαντες».

•Jr- Νέα θρησκεία ήρξατο διαδιδόμενη μεταξύ τών άμερικανών καί

ά'γγλων, 6 βεχαϊσμός. Ό αρχηγός αυτής εύρίσκεται έν ’Άκκα καί
καλείται υπό τών αποστόλων αυτού «ό Άββάς». Εις έκ τών θερμοτέρων
αποστόλων τοΰ βεχαϊσμού εινε ό αμερικανός Sydney Sprague. Κατά
τόν κ. Πλάτωνα Δρακούλην, προσωπικώς γνωστόν πρύς τόν τελευταίοι’,
αί θεμελιώδεις άρχαί τού βεχαϊσμού δύνανται νά συνοψισθώσιν εις τά
εξής οκτώ κεφάλαια :
α’) Τό σπουδαιότατοι1 έξ όλων τών μελημάτων τής πολιτείας, δέον νά είνε
ή όργάνωσις συστήματος ανατροφής καί έκπαιδεύσεως. β’) ’Απόλυτος ίσότης
δέον νά έπικρατή υπό πάσαν έποψιν μεταξύ τών δυο φύλων, γ’) Οϋδείς δέον νά
στερήται παραγωγικής έργασίας οι’ίτε οικονομικής ανεξαρτησίας, δ’) Μεγάλη πλά­
νη επιπροσθοΰσα είςτήνάνέλιξιντού άΐ'θριοπίνου Γέΐ’ουςεινε ό στεΐ'ός πατριιυτι-
σμός. Ή γή είνε απάντων πατρίς. έ) Είνε λίαν σπουδαΐον νά κατορΟωθή μία
παγκόσμιος γλώσσα, ζ’) Ούδείς κηρύττων τάς αλήθειας τής Θρησκείας δέον έκ
τούτου νά πορίζηται οίανδήποτε αμοιβήν ή πληρωμήν, ζ’) 'Έκαστος Οφείλει νά
συνεισφέρητό δέκατον έννατον τοΰ εισοδήματος του διά δαπάνας παρομαρτού-
σας εις τήνυπηρεσίαντής θρησκείας, ή) Πάσα πόσιςή βρώσιςτιίνονσα νάάπαμ-
βλύνη τάς διανοητικός ή ήϋικάς λειτουργίας δέοννά θεωρήται ώς δηλητήριου.
Ή πίστις τών βεχαϊστών — κατά τήν «Έρευναν» — είνε, ότι ή
02 "GroiOecopnois τοΟ Τύυσου

θεία δΰναμις ή διηνεκώς απεργαζομένη την έξέλιξιν καί μεταμόρφωση1

τοϋ κόσμου έκδηλοϋται, φανεροϋται καί μετοχετεύεται εις τούς εγκεφάλους
των ανθρώπων διά τοϋ εν ”Ακκα δέσμιου Άββά, έξού ώσεί εκ κατόπτρου
αντανακλάται ή Ουρανία ’Ισχύς.

ΞΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ

ο5ο ’Επί τή ευκαιρία τοϋ κατά τον Σεπτέμβριον τοϋ π. έ. εορτασμού

τής είκοσιπενταετηρίδος τοϋ εν Τραβνίκη ίησουϊτικοΰ Γυμνασίου ή
(σλαυ.) έφημερίς τής Μοστάρ (εν ’Ερζεγοβίνη) «Λαός» κακίζει δριμύ-
τατα την άδικον τής Αύστρ. Κυβερνήσεο^ς συμπεριφοράν προς τούς ορ­
θοδόξους εν Αυστρία πληθυσμούς.
Ένώ—λέγει—ή Αύστρ. Ιίυβέρνησις έν τή ιδρύσει τοϋ εϊρημένου Γυμνασίου
παρέσχε πάσαν βοήθειαν, ('όρισε δέ δι’ αύτό καί εισόδημα ετήσιον έξ 80.000 κο­
ρωνών, έξ άλλου ήλάττωσε τύ ποσόν τό ύπ’ αύτής παρεχόμενον πρός μόρφωσιν
τοϋ ορθοδόξου κλήρου. Οΰτω ή Αύστρ. Ιίυβ. δίδει μόνον 38,400 κορ. πρός τόν
σκοπόν τούτον, ένώ ορθόδοξοι μέν έν τή χο'ιρφ είνε 43 °/0, καθολικοί δέ μόνον
21°/0, έάν δ* αί άρχαί έφέροντο πρός τούς ορθοδόξους καθ’ον καί πρός τούς
λατινόφρονας τρόπον, θά έπρεπε νά παρέχη είς τούς ορθοδόξους 163.0000 κορ.
καί ούχί 38.400.
.
coo Τό όργανον τής Θ. ’Ακαδημίας Πετρουπόλεως «Εκκλησιαστικός
.Θ
’Αγγελιοφόρος» εδημοσίευσεν ενδιαφέρον άρίίρον περί τοϋ ενδύματος
τών κληρικών υπό την επιγραφήν «Μετά ή άνευ τοϋ ράσου;». Ό συγ-
γραφεύςύπεραμυνόμενος τοϋ σημερινοΰ τών κληρικών ενδύματος γράφει
μεταξύ άλλων :
Π

«Τό ράσον προφυλάσσει τόν κλήρον άπό τής άπρεπους πρός αύτόν συμ­
περιφοράς, αναγκάζει δέ καί αύτόν τόν (ρέροντα πάντοτε νά προσεχή εαυτοί.
Τό ράσον δέν επιτρέπει είς τόν ιερέα ή οίονδήποτε άλλον κληρικόν νά μετα-
Α.

βαΐνη εκεί, όπου άνευ αύτοΰ θά είλκύετούπό τοϋ σκανδάλου' συγκροτεί αύτόν έν
τοϊς ύρίοις τοϋ πρέποντος έκεΐ, ένθα, έστερημένος αύτοϋ, δέν θά ήδύνατο ίσως
νά κράτη0 ή έν τώ ΰψει τοϋ άξιώματός του. Ή άμετάβλητος, μή είς δια­
φόρους συρμούς υποκείμενη καί απλή ενδυμασία τοϋ κληρικού απαλλάσσει αύ­
τόν τοϋ κόπου νά μεριμνφ περί τοϋ έξωτερικοϋ στολισμού, ουτω δέ σώζει αύ­
τόν άπό πολλών σχολίων καί κατακρίσεων. 'Ο κληρικός δέν φροντίζει ποις θά
ένδυθή, δέν άναγκάζεται νά λύη τά άλλως τε δυστυχώς αναγκαία είς τούς λαϊ­
κούς ζητήματα περί τού πότε καί έν τίνιπεριπτώσει θά ένδυθή τό φράκον ή τήν
ρεδιγκόταν καί τούς τοσούτων ειδών έπενδύτας, τίνι τρόπω θά δέση τόν λαι­
μοδέτην καί τίνος είδους περιλαίμιον συνειθίζεται κτλ. "Επειτα 6έ ύπάρχει
καί μία άλλη ό-ψις τού ζητήματος. Έν περιπτώσει άκριβείας τών λαϊκών ένδυ-
μάτων, έάν τοιαΰτα ένεδύοντο καί οί κληρικοί, θά εϊχομεν τούς πενεστέρους έξ
αύτών μετ’ ένδυμασιών άμφιβόλου άκεραιότητος καί καθαριύτητος, ιόστε νά μή
ήδύνατό τις νά διακρίνη αύτοΰς τών συνηθεστέρων παντοπωλών... Έστωήμΐν
παράδειγμα ή Λατινική ’Εκκλησία, ήτις έπί ποινή καθαιρέσεως άπαγορεύει τήν
άντικατάστασιν τού ένδύματος τών κληρικών. Βεβαίως θά ήδύνατό τις νά άν-
τιπαρατηρήση, ότι πολλοί κληρικοί θά έμιμοΰντο μάλλον τούς λουθηρανούς
πάστορας, ο'ίτινες ένδύονται λαϊκών ένδυμασίαν, άλλά πάντοτε καθάριον καί
κοσμίαν. ’Αλλά οί «πολλοί» δέν είνε «πάντες» καί ένταΰθα έγκειται ή διαφορά'
πρός τούτοις δέ τίς έγγυάται, ότι οί νεώτεροι έξ αύτών δέν θά όλισθήσωσι
βαθμηδόν πρός τήν μόδαν καί δτι δέν θά έχωμεν τότε καί ιδιαιτέρας συνο-
δικάς έγκυκλίους περί τοϋ υποχρεωτικού τής διά μελανών επενδυτών έπεν-
δύσεως!...»
 2ipos Tumos
6β

cΛ0 To «Giornale d’ Italia» γράφει, οτι δ ίερευς 'Ιωσήφ Σενές, μέλος

τής ρωμαϊκής εκκλησιαστικής ’Ακαδημίας, έδημοσίευσεν έν τή «Ρωμαϊκή
Επιθεωρήσει» δριμυτάτην έπίκρισιν τής παπικής κατά τοϋ νεωτερι­
σμού (modernismus) εγκύκλιοί'«Pascendi». Κατα τον επικριτήν
ή εν λόγω εγκύκλιος θεωρεί τύν νεωτερισμόν οις πηγήν πόσης αίρε-
σεως καί ταυτίζει αυτόν πρός τύν αθεϊσμόν καί πανθεϊσμόν, λησμονούσα, ότι
αυτός ό παπισμός παρέλυσε τάς καρδίας καί την διάνοιαν χιλιάδων ευσεβών,
εμφορούμενων πίστεως αληθούς. Ό σκοπός τής εγκυκλίου ταύτης —λέγει πε­
ραιτέρω— υπερβαίνει κατά πολύ τήν προσωπικήν δικαιοδοσίαν τού παπα, διότι
τείνει νάπεριορίση τήν συνείδησιν των καθολικών, τούτο δέ μαρτυρεί, ότι εν
αυτή έγένοντο πλείονα λάθη ή όσα έγένοντο κατά τήν σύνταξιν οίαςδήτινος άλλης
εγκυκλίου. Κατά τάς άρχάς τής εγκυκλίου ταύτης καί αυτός ο Θωμάς ό Άκουϊ.-
νάτος, ό τοσοΰτον προσπαθήσας νά συμβιβάση τήν σύγχρονοι· αύτώ εγκυκλοπαί­
δειαν πρός τήν Χριστιανικήν Δογματικήν, έάνέζη σήμερον θά έξελαμβάνετο <ύς
μ ο δερ ν ιστέ) ς. Ή εγκύκλιος καταδικάζουσα τόν νεωτερισμόν, υπερβαίνει τιϊ
όρια καί αυτής τής καταδίκης τού Γαλιλαίου, διότι, ενώ ούτος άντεπροσώπευε
μίαν μόνην επιστημονικήν θέσιν, ό μοδερνισμύς περιλαμβάνει έν έαυτώ τήν
πάσαν σφαίραν τής συγχρόνου ανθρώπινης γνώσεως.
Τήν έπίκρισιν αυτού περατοϊ 6 έν λόγω ίερευς δια τών εξής :
Κατά τήν εγκύκλιον «Pascendi» πρέπει νά άνομολογήσωμεν, ότι ό χριστιανι­
σμός είνε ή πηγή πασών τών αιρέσεων όσον δέ άνόητον θά ήτο, εάν κατηρ-
γοΰμεν τόν χριστιανισμόν χάριν τής έξαλείψεως τών αιρέσεων, τόσον άβουλος θά
ήτο κήρυξις πολέμου κατά τοϋ μοδερνισμού διά τόν λόγον, ότι εύρέθησαν νεω-
τερισταί τινες κακώς αυτόν έκμεταλλευθέντες.

C/7D Τή 29 Ίαν. (11 Φεβρ.) έ. έ. συνεπληρώθη πεντηκονταετία από τής

.
πρώτης έμφανείας τής Παναγίας τής έν τώ σπηλαίω τής Lourdes, έφ’ ω
.Θ
και τή 27 Νοεμβρίου π. έ. έδημοσιευθη «Decretum urbis et orbis»,
Πίου τού X ΰπο ήμερομ. 13 Νοεμβρ. δι’ οΰ ή μέχρι τούδε υπό τού προ-
κατόχου άνεγνωρισμένη ωξ τοπική μόνον εορτή αύτη καθίσταται πανεκ-
κλησιαστική. Κατα τας διηγήσεις
Π

ή Θεοτόκος έντινι τιϋνέμφανίσεων αυτής τώΒερναδέττη (2δΛΙαρτ.) ώνόμασεν

έαυτήν«Ι”Ασπιλον Σύλληψιν», εντεύθεν δέ καίτύ παπικόν διάταγμα ονομάζει αυ­
τήν IiTimacuIata Maria Virgo, vulgatum nomen de Lourdes, τονίζει δ’ιδιαιτέρως,
Α.

ότι ή έμφάνεια αΰτη τής Θεοτόκου έγένετο τέσσαρα ετη μετά τύν δογματικόν
καθορισμόν τής «Ασπίλου Συλλήψεως».
Ιδού πώς έν τή παπική 'Εκκλησία αί διηγήσεις χρησιμεύουσιν ώς
έπικυρωτικα'ι τών καινών δογμάτων.
04

ΕΙΔΗΣΕΙΣ.

Εκκλησία ’Αλεξάνδρειάς. Ή Α. θ. Μ. ό Πάπα; καί Πατριάρχη; ’Αλεξάνδρειά;

Φυύτιος, συνεορτάαας μετά τοϋ ποιμνίου Αύτοϋ τά; άγίαςέορτάς τή; τοϋ Χριστού Γεν-
νήσεως καί των θεοφανείων, επανακάμπτει κατ’ αυτά; εϊ; Κύπρον πρό; συνέχισιν
τοϋ έργου τή; Διαιτησία; επί τοϋ αρχιεπισκοπικού ζητήματος Κύπρου.

Μπενάκειον Όρφανοτροφεΐον. 'Γπό των έριτίμων συζύγων Εμμανουήλ καί

Βιργινία; Μπενάκη συνισταται έν τή ήμετέρφ πόλει «Μπενάκειον ’Ορφανοτροφείο·/»,
οΰτινο; ό θεμέλιο; λίθο; κατετέθη ήδη. Τό ίδρυμα τούτο είνε συνδυασμό; ’Ορφανοτρο­
φείου, Βρεφοκομείου καί Σχολείου, προσωρινοί; δ’ έχει έγκαταστή πρό; τό άκρον τή;
λεωφόρου Μουχαρέμ-βέη τό οΰτω μετριοφρονώ; κληΟέν «Μικρόν ’Άσυλο·/», δπερ ()ά
περιληφΟή εί; τό «Μπενάκειον Όρφανοτροφεΐον». Μεταξύ των λοιπών μαθημάτων των
μικρών καταλέγεται καί ή εκκλησιαστική μουσική- οϋτω; άπό τοϋδε προπαρασκευά-
ζονται τά ορφανά διά τάν ναόν τοϋ εϊρημένου ’Ορφανοτροφείου. Τό Διοικητικόν Συμβού­
λιο·/ τοϋ «Μικρού ’Ασύλου» άποτελεΐται έκ διακεκριμένων έλληνίδων κυριών τή; ήμε-
τέρα; πόλεω;, πρόεδρο; δ’ αυτού ’Επίτιμο; τυγχάνει ό τής ήμετέρα; Ιίοινότητο; πρόε­
δρο; κ. Έμμ. Μπενάκη;.

Άμπέτειος Σχολή. Ινατάτήνεί; τό Υπουργείο·/ τή; Παιδείας ϋποόληθεΐσαν έκθε-

σιν τή; Διευθύνσεως τή; Άμπετείου Σχολή;, εί; τήν Σχολήν ταύτην ένεγράφησαν κατά,
τά σχολικόν έτος 1907 μαθηταί έν δλω 516, έκ τών όποιο)·/ 29-4 εις τό δημοτικόν, 125
εις τό 'Ελληνικόν, 33 εις τά Γυμνάσιο·/ καί τήν ’Εμπορικήν Σχολήν καί 56 εϊ; τό ’Αρα­
βικόν τμήμα.
Τεσσαρακονταετηρίςκαϋηγητοϋ. Ό καθηγητή; τή;’Εκκλησιαστική; Ιστορία:
.
έν τή θεολ. Σχολή τοϋ ’Εθνικού Πανεπιστημίου κ. Α. Διομήδη;-Κυριακό; ηΰτύχησε νά
.Θ
συμπληρώση έπ’ εσχάτων τεσσαράκοντα όλα έτη πανεπιστημιακή; διδασκαλία;. Περί
τοϋ γεγονότο; τούτου εκτενέστερος λόγο; γενήσεται έν τώ έπομένω τεύχει.

Λωρεά ομογενών ’Αλεξανδρείας. Έ; εράνων μεταξύ τών ενταύθα ομογενών άπηρ-

τίσθη ποσό·/ χρηματικόν έκ 15000 φρ. πρό; χρησιμοποίησιν αυτού εί; άνέγερσιν ναού
Π

έν τή Νέφ ’Αγχιάλω. Τήν φροντίδα ταύτην άνέλαβεν ό Σ. Μητροπολίτη; ’Αθηνών.

’Εκκλησία Διασποράς. Κατ’ άπόφασιν τή; Ίερ. Συνόδου τή; Έλλάδο; εφημέ­
ριο; τή; μέν έν Μεσσήνη τής Σικελία; Κοινάτητο; διωρίσθη όάρχιμ. ΙΙαντ. Ι’κορογιάν-
Α.

νη;, τή; δ’έν Μελβούρνη ό παν. θεοφ. Παπακιυνσταντίνου. Τά Οϊκουμ. δέ Πατριαρχείο /

διώρισεν εις τήν έν Τεργέστη Κοινότητα τον άρχ. Καλλ. Κρεατσούλην εί; δέ τήν έν
’Ισμαήλ τή; Ρωσία; ελληνικήν Κοινότητα τόν άρχ. κ. Γεννάδιον Άμαξόπουλον. ’Εν
Μέμφιδι τή; βορειοαμερικανικής Συμπολιτεία; Τέννεσι προσεκλήθη ώ; προϊστάμενο;
ο αίδ. πρεσβ. κ. Χρήστο; Άγγελόπουλος.

Κοπτική Μονή Ιεροσολύμων. Κατά πληροφορία; έκ Κων)πόλεω; ή 'Γψηλή

Πύλη ήρνήθη κατηγορηματικώς τήν εις τούς Άβυσσινίου; παραχώρησιν τοϋ έν Ιερου­
σαλήμ Κοπτικοΰ Μοναστηριού.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ. Ίναό -Εκκλ. Φάρος»

κράτη τούς άναγνώστας αύτοϋ ενήμερους τής έν Ρωσία συγχρόνου εκκλησ. κινή-
σεως και τών εργασιών τής συγκληϋ-ηοομένης Τοπικής Συνόδου τών άφορωσών
εις πολλάς μεν καί αλλας εκφάνσεις τοϋ εκκλησιαστικού βίου καί εις τήν επάνοδον
τής Ρωα. Εκκλησίας είςτύν ϋ·εαμόν τοϋ Πατριαρχείου, ηΰτύχησε νά έξασφαλίση τήν
συνεργασίαν διακεκριμένου έν Ρωσία ϋ-εολύγου έπιστήμονος, ουτινος καί όσονούπω
αρχεται δημοσιευόμενη έμβρι&ήςίστορίατήςέν Ρωσίαάρξαμένης έαχάτως έκκληοι-
αατικής ζνμώαεως. 'Ως προς δέ τό απασχολούν σήμερον τήν'Ανατολικήν Εκκλη­
σίαν αρχιεπισκοπικόν ζήτημα τής άγιωτ. Εκκλησίας Κύπρου ό «Εκκλ. Φάρος»
επιφυλάσσεται τήν έκδοσιν διαφόρων Επισήμων εγγράφων. συντελεστικών είζ
τήν διαφώτισιν τής ιστορίας καί πορείας τοϋ, ςν λόγω ζητήματος.
 ΑΩΡΟΝ ΤΟΙΣ ΣΤΝΔΡΟΜΗΤΑΙΣ
, ——·

Άπό τού προσεχούς τεύχους έν Παραρτήματι ιδαι-

τέρω αρχεται δημοσιευόμενου “Ταμεϊον της Καινής Δια­
θήκης,,ήτοι Συμφωνία fConcordantia^, έργοντοϋγνω-
σύού τω θεολογικώ κόσμω ίερολ. Διακόνου της έν Βιέννη
'Ελληνικής Εκκλησίας κ. Σωφρονίου Εύστρατιάδου. Τό
έργον τοϋτο, πληρέστερου καί τελειότερου των γνωστών
αχρι τοΰδε ξένων τοιούτων, συγγραφέν επί τή βάσει τής
υπό τής Μεγάλης τοϋ Χριστού Εκκλησίας έκδόσεως τής
Καινής Διαθήκης, άναπληρόι σπονδαιοτάτην έλλειψιν
παρ’ ήμϊν, προσφέρεται δέ δωρεάν υπό τοΰ “’Εκκλησια­
στικού Φάρου,, π&σι τοϊςσυνδρομηταΐς αυτού. Οϊ Ιεροκή­
ρυκες, οι θεολόγοι, οι ίεροσπουδασται και πό,ντες συλλή­
βδην οιτε κληρικοί και οι έκ των λαϊκών μελετηται τών
Άγιων Γραφών άποκτώσιτήν τελειοτέραν κλείδα τής Και­
νής Διαθήκης.
.
.Θ
Π
Α.

Δ ή λω,σις.

Τεχνικών κωλυμάτων ένεκα τό παρόν τεύχος άπετε-

λέαθη έκ 4 μόνον τυπογραφικών φύλλων.
 YHO ΤΑ ΠΙΕΣΤΗΡΙΑ
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΓΡΗΓ. ΠΕΤΡΠΦ
____________ D
C

ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ
ilS ΒΑΣΙϋ TOT ΒΙΟΥ
-------- ------------

ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α.-ΟΠΑΙΓΛίαΛΙΤΕ ΑΙ’ΧΑΙ ΤΟΥ ΠΟΑΙΤΙΪΗΟΤ

Β.-ΧΡΙΧΤΙΑΧΙΚΗ ΖΑΙΑΠΑΙΥΑΓΩΓΗXIX ΤΙΙΧ ΚΟΥΛΙΙΙΕΩΧ

Γ.-ΙΙΘΙΙΑΟΧ Ι ΚΦΤΛΙΧΜΟΙ

Λ.-ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ' .

Ε.-ΙΙ ΙΙΑΧΙΛΚΙΑ TOY οεου.
.Θ
Π
Α.

Φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ '■% φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ φ

Γό Πατριαρχικόν Τυπογραφεϊον (ruelle de

la rue Tewfik pacha), πλουτισμόν διά ποικίλων καί
καλλιτεχνικών στοιχείων ελληνικών τε και γαλλικών, δέ­
χεται οίανδήποτε τυπογραφικήν παραγγελίαν, ην και εκ-
τελέΐ μετά φιλοκαλίας έπι μέτρια άμοιβη.