ΕΚΚΛΗΣίΑ
ΕΠΙΣΗΜΟΝ Δ Ε Λ Τ Ι Ο Ν
Ε Τ Ο Σ Α Β' ί ΑΘΗΝΑΪ, ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19— ΤΗΑ. 27.689
ΤΗΣ
Τ Α Π Ε Ρ ίΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α
E a c . Α7. Ε ΙΙΙα 1ία9);/ητοί! τοί! ϋανίπίστ^,Μί'ον. '17 '^πο-
στοΑί)ίή ζ):ακονί'α τής Έ^χώησί'ας τής ΈΑΑάόος ^ατά τό
1991.—ΙΜ^τ. ytp. Αή^νον ΕασίΧεΙον, 'Ο yltytv^g καί
Δαλα^ίτος Δα^ονήΐ. /'aw exetaj.—Γ^ρ Ί . Εοιαόάρ??
ΙΕαθη^ητον τον Ιΐανεπίστη^ίον, '17 1?' Τλρίκή ΔνίΊΙεν-
«ίς τον 17αγκοσ/υίθί) Δν^ονΑ ώ ν τών Εκκλησιών fy'Y
—7?ίχ. ϋ 1\'Μ.ΜΜ0ά χ?;, 7ίΜ9η))ητΜΰ τού 77ανκπ:ίστη/)ίον.
Δό Οίκον/ίίνίκόν 17ατρίαρχίίον ^ρό καί ,ωίτα τήν "Αλω-
,. σ:ν.— Ά ρ χ . Ιϋ.Μ. ϋα ποντσά χη, Ό ,αοναχίκός θεσμός
παρ^ ή/ttv /'τέλοςΤ— '^4ρχ. IVtx. Ba<pEt<5ov, '17 εργασία
όόν είναι κατάρα.—Εναχ. Οεοόώρον, Ο α/ως Δν^ον-
στίνος καί ή ρκλοσοφνα τής θρησκείας 7^ 0 -—ϋ α ν . 1 -
Εαναχίωτάκον, ϋαρατηρήσείς επί τής 9π' αρ;9,α.
1 9 99/Ζ991 Ενω^ατεόσεως τον ^Vo^. Δνμ/ίονΑί'ον τον
Εράτονς Ιστί'ό/οογ.— '^ π ο ο το λίκ ή /Ιίακονία τής 'Ε κ ­
κλησίας τής Έ λλίίόος ' "Εκθεσίς επί τον 'Απολογι­
σμόν τής χρήσεως 1 9 9 3 -1 9 9 1 .—όΐήννμα τον 17ακ.
Άρχίεπίσκόπον επί τή ΤΙαγκοσμίω Τίροσενχή τών
Φοιτητών. Εαρατηρήαεων Δ τήλη < Εεφάλαίον ο?;,Μαν­
τικόν. '17 Τ7ροσενχή των φοιτητών. Έ π ί τι/ προ­
σέχει Ε ο ρτή.—Δ ρ ο ν κ τ . —Ε ί/ίλίο γρα φ ία .
Η ΑΠΟΣΤΟΛίΚΉ ΔίΑΚΟΝίΑ
ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣίΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΚΑΤΑ ΤΟ 1954
θ εία ευδοκία, ή'Αποστολςκή Διακονία της ^Εκκλη­
σίας της 'Ελλάδος έξηκολούθησε τδ έργον αύτής εις
πάντας τους τομείς της δράσεως, παρά τάς δυσχερείας,
προς τάς οποίας έχει πολλάκίς νά άντεπεξέλθη.
Ε ις τον τομέα του Θείου Κηρύγματος είργάθησαν
με ικανοποιητικήν απόδοσή οί είς ολόκληρον την
χώραν διεσπαρμένο', βοηθοί. Ιεροκήρυκες, μισθοδο­
τούμενοι, υπό των Τοπικών Συμβουλίων τής'Α ποστο-
λίκής Διακονίας. Προσπάθεια καταβάλλεται, όπως
εΰρεθή ό τρόπος, ένα ή υπηρεσία αύτών λογίσθή καί
ως Δημοσία καί ως συντάξιμος. Προς υποβοήθησήν
του Κηρυκτίκοΰ έργου, έδημοσίεύθησαν καί κατά τό
παρελθόν έτος βοηθητικά βιβλία, προορισμένα διά
τούς'Ιεροκήρυκαςκαί έτερα εύρίσκονταί υπό έκτύπωσ'.ν.
Μεγάλην προώθησή εις τό Κηρυκτίκόν έργον έδωκεν
ή δωρεάν εις τό 'Εκκλησίασμα δίανεμομένη άνά όλόί
κληρον τήν χώραν κατά Κυριακήν «Φωνή Κυρίου)),
ήτίς καταρτίζεται, μερίμνη τής Δίευθύνσεως Τύπου
καί Δίαφωτίσεως καί περιέχει., πλήν άλλων, σύντομον
κήρυγμα επ ί τής Ευαγγελικής Περικοπής. Ή μία
μετά τήν άλλην αί Περαί Μητροπόλείς εισάγουν καί
διαδίδουν τήν «Φωνήν Κυρίου)), εις τρόπον, ώστε
μεγάλα', μάζα', νά άναγ'.νώσκουν κατά Κυριακήν τό
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ
1— 15 ΜΑΡΤΙΟΥ 1955
ΕΛΛΑΔΟΣ
ΑΡ1Θ. 5 - 6
αύτό Κήρυγμα. Ή τελευταία αύτη παρατήρησή φέρε',
ημάς εγγύς εις τό πρόβλημα, δπερ μάς απασχολεί,
τού συγχρονισμένου καί έν.αίου ώς πρός τάς γεν.κάς
γραμμάς Κηρύγματος. Πολλάκίς άναγίνώσκεί. τίς
εις τάς καθημερίνάς Εφ ημερίδας παράπονα χριστια­
νών,ώς πρός τό ακατάλληλον τής εκλογής τών θεμάτων,
των άπδ τοϋ "Αμβωνος άναπτυσσομένων, άτί,να συνή­
θως δεν εΐναί ειλημμένα από τά ζωντανά θέματα, τά
όποια αποτελούν προβλήματα δ'.ά τόν σημερ'.νόν άνθρω­
πον. Τό πρόβλημα τούτο απασχολεί τήν Άποστολίκην
Διακονίαν καί μελέταί επ' αύτο,ΰ γίνονται.
Λίαν παρήγορον γεγονός εΐναί, ή καθ' ημέραν μεγαλυ-
τέρα συμμετοχή τού Έφημερίακού Κλήρου εις τό Κηρυ-
κτ'.κόν έργόν καί άναμφίβόλως θά έλθη εποχή, καθ' ήν
εις έκάστην ενορίαν θά ακούεται, τό Κήρυγμα. Τούτο
αναμφίβολος οφείλεται, εις τήν όλην άνύψωσ'.ν τής
μορφώσεως τού Τερέως, συντελουμένην ε'ίς τε τας
θεολογίκάς Σχολάς τών Παν/μίων, καί εις τά 'Ε κ ­
κλησιαστικά ανώτερα Φροντιστήρια καί τάς Έ κ κλη-
σί,αστ'.κάς Σχολάς.
Ε ίς τόν τομέα τής Νεότητος προσπάθε'.α πανταχοΰ
υπό τών Π. Μητροπόλεων κατεβλήθη έπεκτάσεως καί
άρτίωτέρας λειτουργίας τών Κατηχητικών Σχολείων,
τά όποια ήρχ'.σαν νά προσλαμβάνουν εύρύτερον χαρα­
κτήρα. Αίαν ενθαρρυντικόν είναι τό γεγονός, δτί ήοχί-
σαν ήδη είς δ'.αφόρουςΜητροπόλείς νά ιδρύονται Αίθου-
σαί τής Άποστολίκής Δ'.ακονίας, μερίκαί τών οποίων
πλαίσ'.ώνοντα'. καί ύπό γηπέδου. Ε ίς τάς Αίθούσας
ταύτας οι Νέο', ευρίσκουν καί τό κατάλληλον β'.βλίον
καί τήν κατάλληΐ^ον ψυχαγωγίαν, θερμ ή παρότρυνσ'.ς
δΰατυποΰταί από τής θέσεως ταύτης πρός τούς Σεβα-
σμκωτάτους Μητροπολίτας, δπως, έν τή καταρτίσει τού
προϋπολογισμού τών Τοπικών Ταμείων τής Ά π ο -
στολί,κής Διακονίας, λαμβάνηταί μέριμνα πρός σχη­
ματισμόν άποθεματίκοΰ κεφαλαίου διά τήν άνοί.κοδό-
μησίν τοίούτων Αιθουσών.
'Εντατική ύπήρξεν εκ μέρους τής Ά π ο σ το λ^ής
ALaKoviap καί κατά τό δίαρρεΰσαν έτος ή προσπάθε'.α
τής δίαδόσεως τού χρίστί,ανίκοΰ εντύπου μεταξύ τής
Νεολαίας. Συνεχίσθη ή έκδοσίς τού Περιοδικού «Τά
Χαρούμενα Παιδιά)), τό όποιον, καθ' έκάστην βελτωύ-
μενον, κατακτά περισσότερον έδαφος. Π λεΐστα βιβλία,
διηγήματα, σκέτς κλπ. έξεδόθησαν, κατάλληλα διά
τήν νεαράν ήλί,κίαν.Τά είς τήν Άποστολίκήν Διακονίαν
υπαγόμενα 'Ορφανοτροφεία Χίου καί Κύμης είργά-
σθησαν άποδοτ'.κά. Μερί,κοί δέ τρόφιμοί τούτων ήρχ'.-
 ΕΚΚΛΗΣΙΑ 1— 15 Μ α ρτίου 1955, 'Apt6. 5—(

σαν νά στελεχώνουν βαθμίαίως το Τυπογραφείου της καί τής ούσίαστίχής εις αύτήν συμμετοχής τής Έ κ - 3
Ά ποστολίχής Διακονίας.
κλησίας απασχολεί σπουδαίως τήν Ά ποστολίκήν
Λίαν ευοίωνου σημείου αποτελεί ή σύμπηξίς διαφό­ Διακονίαν καί 'ίσως δεν θά βραδύνη ή έποχή τής ί
ρων 'Ομίλων νέων καί νεανίδων περί τήν Ά π ο σ τ. Δ ια ­ έκδηλώσεως τών πρώτων ενεργειών πρός τήν κατεύ- ^
κονίαν χαί ή υπό ταότην υπαγωγή αρχαιότερων Ό μ ί- θυνσίν ταύτην.
λων.'Όλως ιδιαιτέρως μνημονεΰομεν ένταΰθα την Κδρυ- Ε ίς τόν τομέα τής γενικής θρησκευτικής δία- ,
σίν τής « Ενώσεως των 'Αποφοίτων του Θεολ. Οικοτρο­ φωτίσεως, έξηκολούθησαν αί έβδομαδίαΐαί έκπομπαί '
φείου)) χαί τής ΜΕνωσεως των Έλληνίδων Θεολόγων)). από τοΰ 'Ραδιοφωνικού Σταθμού τών ενόπλων δυνά­
Ε ις τον τομέα τής χαταρτίσεως έκκλησίαστίκών μεων, διά τε τούς νέους καί τούς προκεχωρημένους
στελεχών εξηκολούθησεν εΰρύθμως ή λειτουργία του την ήλίκίαν. 'Ωσαύτως άπό πολλών επαρχιακών <
Θεολογίχοΰ Οικοτροφείου, τό όποιον, όσον παρέρχεται Ραδιοφωνικών Σταθμών ώργανώθησαν έκπομπαί ύπό
ο χρονος, τοσον χαί χαλλίτερον όργανοΰταί από άπό- τής κατά τόπους Ά ποστολίχής Διακονίας, έπίχου-
ψεως πνευματικής εργασίας χαί δημιουργίας εκκλη­ ρούμεναί έν πολλοΐς ύπό τού Κέντρου. Ή ίδρυ-
σιαστικής ατμοσφαίρας. 'Ομιλία!., καθημερινή μελέτη τ'.ς ειδικού 'Εκκλησιαστικού Σταθμού αποτελεί πάν-
τής Α γ. Γραφής, 'Ο μιλητικά χαί Κατηχητικά Φρον­ τοτε ζωηρόν πόθον, προσκόπτει δμως είς ανυπέρ­
τιστήρια καί κατάλληλος κατ' άτομον επαφή χαί έργα- βλητα έμπόδία οικονομικής, κυρίως, φύσεως.
σί,α ήρχίσαν νά δημιουργούν τήν παράδοσίν του νεαρού Τό θρησκευτικόν έντυπον, ή μεγάλη αύτή δύναμίς,
Οικοτροφείου, η όποια χαί θά δώση εις τήν 'Εκκλησίαν πλουσίως δίεσχορπίσθη άνά τόν λαόν. Π λεΐστα δσα
τους αναμενομένους καρπούς. Ε ις τό Θεολογίχόν φυλλάδια, έκ τών άρχαίότερον έκδοθέντων, άνετυπώ-
Οικοτροφείου παραμένουν περί τούς 180 φο'.τηταί θησαν καί δίενεμήθησαν δωρεάν, μεγάλη δέ έξακολου-
τής Θεολογίας, εκτός δε τούτων Αίθίοπες φοίτηταί, θ εΐ νά είναι ή ζήτησίς αύτών. 'Ωσαύτως, ως ανωτέρω.^
Σύροί, Α ιγύπτιοι χαί μερικοί ετερόδοξοί, φοίτηταί, εσημείώθη, αρκετά βιβλία έξεδόθησαν διά τούς νέους,
Οί,τίνες έρχονται, νά έκμάθουν τήν γλώσσαν χαί γνωρί­ αλλα καί διά τούς προκεχωρημένους τήν ήλίκίαν.
σουν την Όρθοδοξον 'Εκκλησίαν. Ο ί πλεΐστοί τών Τό οικογενειακόν περιοδικόν ((Τό Χαρούμενο Σπ ίτι))
φοιτητών είναι υπότροφοί, τών τής 'Αρχιεπισκοπής έξηκολούθησε καί κατά τό παρελθόν έτος τήν έκδοσίν
Αθηνών I. Μητροπόλεων, καί του Παγκοσμίου Σ υ μ ­ αύτοΰ, καθ' έχάστην βελτωύμενον.
βουλίου τών 'Εκκλησιών. 'Ακόμη όμως δεν έφθάσαμεν Πρός έπίχοίνωνίαν μετά τής έπαρχίας καί ένί-
είς το ευχάρί,στον σημεΐον νά παρατηρήσωμεν, δτί σχυσίν τής έν αύτή έργασίας, ήρχίσαν κατά τό λήξαν ί
έκαστη Μητρόπολίς έχει τούς ύποτρόφους αυτής. έτος ν' άποστέλλωνταί περίοδίκώς καί δί' ώρίσμένον
Ευχάρί,στον είναι, πάντως δτί κατ' έτος ό αριθμός χρόνον εις διαφόρους Μητροπόλείς 'Ιερείς έκ τής
τών υποτρόφων τούτων αυξάνεται. Ή ανάγκη ίδρύ- Αρχιεπισκοπής 'Αθηνών, ών ή έργασία υπήρξε λίαν
σεως άντίστοίχου Οικοτροφείου καί έν Θεσσαλονίκη καρποφόρος. Τούτο θά έξακολουθήση νά έφαρμόζεταί
παρίσταταί επιτακτική. μεχρί τής ίδρύσεως τού ειδικού 'Ιεραποστολικού ^
Καί κατά τό παρελθόν, έτος συνεχίσθη ή αποστολή Σώματος, τό όποιον θά άναλάβη αύτήν κυρίως τήν
υποτρόφων, κληρικών καί λαϊκών, εις Ευρώπην έργασίαν.
πρός εύρυτέρας σπουδάς, άναφερομένας ιδία εις τήν 'Ιδιαιτέρα μέριμνα κατά τό παρελθόν έτος κατε-
πρακτικήν έκδήλωσίν τής εκκλησιαστικής ζωής. βλήθη δί' έργασίαν παρά τοΐς Κρατουμένοίς. Πρός
Το περιοδικόν (('Εφημέριος)), με τήν εκλεκτήν τούτο ίδρύθη, τή είσηγήσεί τού Μακαρίωτάτου 'Α ρχι­
του ύλην, έξηκολούθησε καί κατά τό παρελθόν έτος επισκόπου 'Αθηνών καί πάσης 'Ελλάδος κ. κ. Σπυρί­
την εκδοσίν του, μερίμνη τής Δίευθύνσεως τοΰ Τύπου δωνος, ειδικόν Γραφείου έν τή Δίευθύνσεί τοΰ Τύπου
καί Δίαφωτίσεως, συντεΐνον τά μέγιστα εις τήν καί τής Δίαφωτίσεως, έπί κεφαλής τού οποίου έτέθη
πνευματικήν έξύψωσίν του Ίερέω ς καί παρέχον Κληρικός, όστίς καρποφόρος ήρχίσε νά έργάζηταί.
θετικήν βοήθειαν εις τό πνευματικόν έργον αύτού. Εί<ί τόν τομέα τής Ίερας Έξομολογήσεως έλείτούρ-
Καί κατά τό παρελθόν έτος, χάρις εις τήν πλουσίαν γησε κατά τό λήξαν έτος διά πρώτην φοράν Έξομολο-
ενίσχυσίν του Οικουμενικού Συμβουλίου τών 'Ε κ ­ γητίκόν Φροντίστήρίον, εις τό όποιον έφοίτησαν
κλησιών, γενομένην διά του Καθηγητοΰ κ. Ά μ ίλ κ α Ιερείς τής 'Αρχιεπισκοπής 'Αθηνών, πρός τούτο
Αλίβίζάτου, συνεχίσθη ή άνοίκοδόμησίς τής Σχολής κληθέντες. Τά έκ τής λειτουργίας τοΰ Φροντιστηρίου
τών Δίαχονίσσών καί τοΰ Ο'ίκου Φοιτήτριας. Μίχροϋ τούτου έξαχθέντα συμπεράσματα είναι λίαν έν-
πλέον μέρους ύπολείπομένου, έλπίζομεν βασίμως, θαρρυντίκά, προοιωνιζόμενα μεγαλυτέραν άνάπτυξίν
ότι αμφοτερα τά ιδρύματα ταϋτα θά αρχίσουν λε'.τουρ- τού Φροντιστηρίου τούτου. Πρός τούτοίς, μικρά
γοϋντα από τοΰ προσεχούς 'Οκτωβρίου. Πρός τούς βιβλιάρια, αποτεινόμενα πρός τόν 'Εξομολογούμενου,
Δωρητάς καί τον Καθηγητήν κ. Ά μίλκα ν Ά λίβίζά τον εξετυπώθησαν καί έχυχλοφόρησαν κατά δεκάδας
εκφράζονται καί από τής θέσεως ταύτης αί θερμό- χιλιάδων αντιτύπων, οπερ δεικνύει πόσον μεγάλη
τεραί ευχαρίστίαί. Μέ τήν λειτουργίαν τής Σχολής επί τού σημείου τούτου είναι ή ανάγκη. Ο ί πρός τούτο
τών Δίαχονίσσών καί τήν χρησιμοποίησή υπό τής εν τή Ά ποστολίκή Διακονία έντεταλμένοί προπαρα­
Εκκλησίας τής γυναίκός είςτά κοινωνικά έργα, ε'ίμεθα σκευάζουν τήν έκδοσίν καί άλλων παρεμφερών βιβλίων,
βέβαιοί, δτί μία μεγάλη δύναμίς θά τεθή εις ενέργειαν καί ιδίως τήν συγγραφήν ειδικής 'Εξομολογητίχής,
υπέρ τής 'Εκκλησίας. ής τόσην ανάγκην έχομεν. ΐ
Τό πρόβλημα τής'Ε κκλησια στικής Έκπαίδεύσεως Το εκδοτικόν έργον τής Ά ποστολίχής Διακονίας t
 1— 15 Μ α ρτίου 1955, Άρίθ. 5 —6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ύπήρξεν άποδοτίκώτερον κατά το λήξαν έτος, χάρις
, εις τον πλουτισμόν των τυπογραφικών εγκαταστά­
σεων, ίδια διά της μονοτυπικής μηχανής. Οΰτω
θά δύναταί πλέον ή Ά ποστολίκή Διακονία νά άπο-
βλέψη είς την έκδοσ'.ν μεγαλύτερων έργων. 'Ε π '
αύτής της γραμμής κίνουμένη,ήρχίσενέκδίδουσα τά
Λειτουργικά της 'Εκκλησίας ημών βιβλία καί συν-
τόμως θά χωρήση είς τήν έκδοσίν των Μηναίων,
είς τά όποια εν παραρτήματί θά συμπερίληφθή ό
άγνωστος μέχρι τοΰδε άσματίκός πλούτος της εκ ­
κλησιαστικής ήμων ποίήσεως, δν έφερεν είς φως ή
μακρά εργασία του αείμνηστου Μητροπολίτου πρ.
Λεοντοπόλεως Σωφρονίου. Παραλλήλως ή Ά π ο -
στολ'.κή Διακονία, θεωρήσασα δτί έργον έπίβεβλη-
μένον τή 'Εκκλησία εΐνα.ί ή ύπ' αυτής έκδοσίς των
ίερών κειμένων τής 'Α γίας Γραφής, ήρχίσεν έκτυ-
ποΰσα τήν Κ . Δ ., ήτίς μετ' ολίγον μέλλει νά κυκλο-
φορήση. Διά τής άναπτύξεως του Τυπογραφείου
ήδύνατο πλέον ή Ά ποστολίκή Διακονία ν' άποβλέψη
είς τήν έκδοσίν των 'Ελλήνων Πατέρων τής 'Ε κ κ λη­
σίας, ών ή έκτύπωσίς ήρχίσεν ήδη συντελουμένη.
Ε'ίμεθα βέβαιοί, ότι διά τής έκδόσεως των συγγραμ­
μάτων των Πατέρων τής 'Εκκλησίας ή Ά ποστολίκή
Διακονία θά προσφέρη θετικήν υπηρεσίαν εις τήν
προώθησίν των Πατρολογικών παρ' ήμΐν μελετών.
Ε ίς ένα 'Οργανισμόν, έν εξελίξει ευρισκόμενον,
πολλά δυνανταί νά είναι τά σημεία του γενίκωτέρου
προγράμματος τής αμέσου καί άπωτέρας πραγματο-
ποίήσεως τούτων. Δύο κυρίως έξ αύτών άπετέλεσαν
κατά τό παρελθόν έτος καί αποτελούν ακόμη άντί-
κείμενον σοβαράς μελέτης προς άμεσον εφαρμογήν
αύτών. Τό πρώτον τούτων είναι ή 'ίδρυσίς του
'Ιεραποστολικού Σώματος, δπερ τώρα θεωρείται ως
απαραίτητος προϋπόθεσίς τής περαιτέρω άναπτύξεως
τής Ά ποστολίκής Διακονίας, ώς έκτενώς ανέπτυξα
είς άρθρον μου, δημοσίευθέν έν τή «'Εκκλησία))
('Ιανουάριος'1955, άρίθ. 1-2 ). Παραλλήλως δε πρέπει
νά χωρήση καί ή όργάνωσίς τού Έφημερίακοΰ Κλήρου
καί γενίκώτερον τής 'Ενορίας. "Εφθασε πλέον ή
στιγμή, καθ' ήν πρέπει νά χωρήσωμεν είς τήν όργάνω-
σίν των πνευματικών εργατών, διά νά δυνηθώμεν
νά έργασθώμεν συντονισμένα, ένηρμοσμένα καί μέ
πλήρη συνείδησίν τού τ ί έπίδίώκομεν καί πώς θά τό
έπίδίώξωμεν. 'Ελπίζω καί πάλιν βασίμως, δτί ή
'Ιερά Σύνοδος τής 'Εκκλησίας τής 'Ελλάδος, προ
τής όποιας υπάρχουν υπομνήματα καί σχέδια σχετικά,
θά θελήση νά άσχοληθή μέ τό κεφαλαιώδους σημα­
σίας τούτο πρόβλημα.
Τό δεύτερον σημεΐον τού προγράμματος τού
αμέσου μέλλοντος θά είναι ή 'Εκκλησιαστική Έ κ -
παίδευσίς, είς ήν άμέρίστον πρέπει νά στρέψη ή 'Ε κ ­
κλησία τήν προσοχήν της, μέ ενεργόν συμμετοχήν
αυτής εις τά τής 'Εκκλησιαστικής Έκπαίδεύσεως.
Αυτη εις μεγάλας γραμμάς ύπήρξεν ή έξέλίξίς τής
Ά ποστολίκής Διακονίας κατά τό λήξαν έτος. Κατα-
λήγων, επιθυμώ νά έκφράσω τάς θερμάς μου ευχαρι­
στίας προς πάντας, δσοί συνέβαλον είς τό έργον τής
Ά ποστολίκής Διακονίας, καί ιδιαιτέρως προς τήν
Ίεράν Σύνοδον τής 'Εκκλησίας τής 'Ελλάδος καί
67
Ο ΑΙΓίΝΗΣ ΚΑ! ΣΑΛΑΜ!ΝΟΣ
Σ Α Μ Ο Υ Η Λ *
Μηνίαΐον χρονικόν διάστημα παρήλθεν, άπό τής
άφίξεως καί άναλήψεως τών εαυτού καθηκόντων,
δτε υποβάλλει τή Ίερα Συνόδω έκθεσίν τών πε­
πραγμένων, έχουσαν ούτως.
«Ά ρ ίθ . 15 'Εν Αίγίνη τήν 26 'Ιανουάριου 1834
Πρός
Τήν Σεβασμ'.ωτάτην Ίεράν Σύνοδον
τού Βασιλείου τής 'Ελλάδος
Αισθάνομαι, δτί έβράδυνα διά νά πέμψω πρός τήν
Σ . Ίεράν Σύνοδον τήν έως τώρα έκθεσίν τών πρα­
κτικών μου* άλλ' ή βραδύτης αυτη δέν προέκυψεν
άπό άμέλείάν μου, άλλ' άπό τήν έξης περίστασίν*
δθεν ζητώ εύσεβάστως τήν συγγνώμην τής Σ . Ίεοάς
Συνόδου.
Έφθασα ενταύθα είς Αίγιναν τήν 24 άπελθόντος
Δεκεμβρίου, ύστερον άπό τόσους κινδύνους δσους
ύπέφερα είς τήν, άπό Ναύπλων, έως ενταύθα θαλασσο­
πλοΐαν μου* οι κάτοικοί τής νήσου ταύτης μ' έδέχθησαν
ευχαρίστως, καί άφού άνέγνωσα επ' εκκλησίας τά
επίσημα έγγραφα τής Σ . Ίεράς Συνόδου καί τής Β .
Γραμματείας έπί τών 'Εκκλησιαστικών, όπήγον είς
τήν οποίαν εΐχον διορίσει δί' εμέ οικίαν.
Τήν ιδίαν εύχαρίστησίν έδειξαν καί οι ΣαλαμίνίΟί
καί Ά γγίσ τρίώ τα ί πέμψαντες άπεσταλμένους των.
Μετά δέ τρεις ημέρας τής ενταύθα άφίξεώς μου,
έπροσκάλεσα έπίσήμως τους ένταΰθά εφημερεύοντας
ίεοεΐς, διά νά φέρη έκαστος έξ αύτών τάς δσας οικογέ­
νειας έχει έφημερευομένας εις τήν ενορίαν του. Ά λ λ '
αύτοί δντες πρότερον εις μεγίστην ακαταστασίαν
δέν ήξεϋρε πόσους καί όποιους εΐχεν ένορευομένους*
ό καθ' εΐς τών ιερέων δπου επροσκαλείτο καί ταΐς
περισσότερες φοραΐς αυθόρμητος οκεΐ καί ΰπήγαίνεν
καί έτρεχεν άπρόσκλητος εις τάς οικίας. Έ κ ταύτης
δέ τής άκαταστασίας έγένετο, ως πληροφορούμαι,
μεταξύ τών ιερέων αυτών δυσαρέσκεια καί παράπονα
ό εΐς κατά τού άλλου. "Οθεν εγώ τούς έπροσκάλεσα
διά νά γράψωσί κατάστ',χον καθαρόν καί παρουσιάσω-
σί είς τήν επισκοπήν δσας θέλει έχει εις τό εφεξής
οικογένειας έφημερευομένας είς τήν ένορίαν του.
Προ τριών δέ ημερών έφερον τον κατάλογον, άλλ'
αύτός ήτον άτελής καθ' δτί δέν ήσαν καταγραμμέναί
δλαί αί οίκογένείαί, δθεν καί τοΐς τον έπέστρεψα
δίατάξας έκ νέου διά νά κάμωσί τελείαν τήν κατα­
γραφήν, τήν οποίαν εύθύς άφού φέρωσί θέλω πράξεί,
ώς δίατάττομαί.
* Συνέχεια έκ της σελ. 46.
τον Προκαθήμενον αύτής Μακαρίώτατον 'Α ρχ ιε­
πίσκοπον 'Αθηνών καί πάσης 'Ελλάδος κ.κ.Σπυρίδωνα,
τό Κεντρικόν Συμβούλίον τής Ά ποστολίκής Διακονίας,
τούς Σεβασμίωτάτους Ίεράρχας καί πάντας τούς
συνεργάτας μου έν τώ έπίτελουμένφ έργω.
Β Α Σ ΙΛ Ε ΙΟ Σ Μ. Β Ε Λ Λ Α Σ
Καθηγητής τοϋ Παν]μίου 'Αθηνών
Γεν. Διευθυντής της 'Αποστολ. Διακονίας
 68 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Τ ό άρθρον των πρός εμέ οδηγιών της Σ . Ίεράς
Συνόδου με δίατάττεί τό νά μεταχείρίσθώ είς τό
γραφεΐον της 'Επισκοπής τον άξίώτερον των Ίερο-
δίαχόνων, καθώς χαί διά είρηνοδίχην τόν άξίώτερον
άπό τους εγγάμους ίερεΐς* διά τό πρώτον, είς τάς
ενορίας της Έ πίσχοπης ταύτης ίεροδίάχονοί δεν
ύπάρχουσίν, όσο', δε εύρίσχονταί διδάσκονται είς τό
ενταύθα Κεντρικόν Σχολεΐον, έπί τούτου έξωθεν
έλθόντες άπό τάς πατρίδας των, χαί δί' αύτην την
αιτίαν δέν ήδυνήθην έως τώρα νά έχω είς τό γραφεΐον
.διάκονον διά τό δεύτερον οί ίερεΐς έγγαμοί ενταύθα,
κατά δυστυχίαν, δέν γνωρίζουσί χαλά ν' άναγίνώ-
σχωσί της ακολουθίας τά γράμματα, άλλ' ούδέ νά
γράφωσί, πολύ περισσότερον διά νά γίνωσί χαί
χρίταί δέν ήξεύρουν. "Οθεν είς τοίαύτην άμηχανίαν
ύποπεσδ)ν ηναγχάσθην χαί διά τό έν χαί διά τό άλλο,
χαί έπηρα είς τό γραφεΐον της Έ πίσχοπης τόν 'Ιερο­
μόναχον 'Αρχιμανδρίτην Γρηγόρίον Μοίρον Α ίγίνή-
την, άνθρωπον όπωσοΰν πεπαίδευμένον χαί έχοντα
ώς πρός τά εκκλησιαστικά καθήκοντα άρχετάς γνώσεις
χαί μου χρησιμεύει καί θέλει μου χρησιμεύσει είς
κάθε πεοίστασίν, πρό πάντων δέ τίμία ς καί ήσύχου
διαγωγής* τόν αύτόν δίώρίσα έμοΰ μέ άλλους δύο καί
είς τό Εκκλησιαστικόν Είρηνοδίκεΐον ενταύθα είς
Αίγιναν, σχηματίσας αυτό είς τριμελή επιτροπήν
διά τάς παρεμπίπτούσας έχχλησίαστίχάς ύποθέσείς*
ή έλλείψίς όπωσοΰν όμοίου είς τήν άξίότητα του
προρηθέντος 'Αρχιμανδρίτου μέ ήνάγκασε διά νά τόν
διορίσω χαί είς τάς δύο αύτάς υπηρεσίας, χαί περί
τούτου ενώ έχθέτω είλίχρίνώς τήν άξίότητα, παιδείαν
χαί προπάντων τίμίαν διαγωγήν του ανθρώπου, χαθυ-
ποβάλλω συγχρόνως τήν πραξίν μου ταύτην είς τήν
έπίχρίσίν τής Σ . Ίεράς Συνόδου.
Μετά δέ ταΰτα έμβήχα είς τήν ενέργειαν τού γ'
άρθρου τών οδηγιών χαί έστειλα προσκλήσεις είς
όλους τούς, έν τή πόλεί ταύτη, χατοίχοΰντας 'Ιερο­
μόναχους καί Ίεροδίαχόνους, διά νά έκθεση ό καθ'
είς τήν βιογραφίαν του, τό έπίτήδευμά του, τό αίτιον
τής ενταύθα διαμονής του χαί τ ί σκοπεύει νά χάμη
ό καθ' εΐς είς τό έφεξής.
Ό Νεόφυτος Δούκας άπαντήσας έχθέτεί τήν
βιογραφίαν του, χαί οτί χάθηταί ενταύθα περίμένων
τήν, διά τύπου, έκδοσίν συγγραμμάτων του τίνών,
τά όποια εΐναί ήδη είς τά πιεστήρια τής ένταύθα
τυπογραφίας.
Ό Γρηγόρίος Κωνσταντάς ομοίως χαί δτί μέ τό
νά ήτον δίωρίσμένος άπό τάς παρελθούσας Κυβερνή­
σεις είς τό ένταϋθα 'Ορφανοτροφείου έπ ί τής Οικονο­
μίας περιμένει τούς μισθούς του άπό τήν Β . Κυβέρνη-
σίν.
Ό Διονύσιος Χρήστου ίεροδίάχονος, ό χαί Βελέν-
τσας ' επιλεγόμενος ομοίως, χαί δτί ησυχάζει ενταύθα,
1. Ουτος, ώς άνήχων είς τήν κατηγορίαν τών αντιδραστι­
κών της άναχηρύξεως τοϋ αυτοκέφαλου της Ελληνικής 'Εκκλη­
σίας, έξωρίσθη ΰπό τής Κυβερνήσεως είς τήν Αίγιναν. (Πρβλ.
Κων/νου Οικονόμου ένθ. άνωτ. σ. 187. Γράφων δέ περί αΰτοΰ
ιδιαιτέρως ό Σαμουήλ πρός τήν Ί. Σύνοδον 8ίά τής άπό 56/20/
3/834 άναφορας του, λέγει ότι, προσχαλέσας αυτόν τφ υπέδειξε,
ίνκ άποφασίση ((είς ποιον Μοναστήρίον προαιρείται ό ΐδίος
1— 15 Μ α ρτίο υ 1955, Άρί8. 5—6
στερούμενος δέ τών άναγχαίων του καθημερινών
εξόδων έχει μίαν νέαν έννεαετή είς τήν οικίαν του
καί έν επταετές παίδίον νέον χαί διδάσκει πρός αυ­
τούς τούς δύο γράμματα, πορίζόμενος έχεΐθεν τών
εξόδων του.
Ό Χρύσανθος πρωτοσύγχελλος Σίνα'ίτης ωσαύτως
καί δτί μέ τό νά εΐναί πληρεξούσιος έπίτροπος είς
ένα μετόχίον τού Σίνά έντός τής Έ πίχρα τείας περι­
μένει τόν δίοργανίσμόν τών περί τού άντίχείμένου
τούτου.
Τ ρεις άλλ,οί Ίεροδίάχονοί ομοίως, δτί χάθηνταί
διδασκόμενοι είς τό Κεντρικόν Σχολεΐον καί άμα
τελείώσωσί τήν σειράν τών μαθημάτων των θέλουσί
επιστρέφει είς τάς πατρίδας των.
Ό Προκόπιος Τυπάλδος ίεροδίάχονος έχ Κεφαλλη­
νίας, ωσαύτως χαί δτί κατά τό 1829 έτος ήγόρασεν
είς τήν πόλίν ταύτην οίχόπεδον, έπί τού οποίου έχτίσεν
ίδίοίς αύτοΰ έξόδοίς, όσπήτίον χαί κατοικεί έν αύτώ
ήσυχάζων.
'Ε γώ λαβών τάς έγγραφους αύτών απαντήσεις,
πρός μέν τόν Δούκα καί τούς μαθητευομένους ίερο-
δίακόνους χαί 'Ιερομονάχους θέλω δόσεί τήν έγγραφον
άδειαν τής διαμονής των, πρός δέ τόν Γρηγόρίον
Κωνστανταν έστοχάσθην διά τά γηρατεΐα του χαί
διότι εΐναί ήσυχος άνθρωπος νά ζητήσω εύσεβάστως,
τήν άδειαν τής Σ . Ίεράς Συνόδου άν πρέπει νά ύπάγη
είς τό Μοναστήρίον ή οχί. Πρός τόν Διονύσιον Χ ρ ή ­
στου εΐπον διά νά προτείνη είς οποίον Μοναστήρίον
προαίρεθή ό ίδιος νά ύπάγη διά νά τόν έφοδίάσω μέ
έγγραφον άδειαν τής έπίσχοπής, μ' άπεχρίθη δτί νά
τώ δώσω τήν άδειαν διά νά έλθη είς Ναύπλίον, οπού
εύρίσχεταί έ ανεψιός του Γεώργιος Φωτόπουλος
άπό τόν όποιον θέλει ζητήσει έξοδα διά νά ύπάγη
είς ένα μοναστήρίον τής Πελοπόννησου. Εΐπον δέ
χαί πρός τόν Ίεροδίάχονον Προκόπιον Τυπάλδον ' τά
αύτά μέ τού Διονυσίου Χρήστου, αυτός όμως καθώς
τό ήχουσεν άπεχρίθη κτί τυραννία εΐνα ί; δέν πηγαίνω
πούποτα! σκοτώσατέ με, άπό τό οσπήτίόν μου δέν
αναχωρώ!)) είς τήν άπόκρίσίντου δτί δηλονότι έχει
ένα όσπήτίον ιδιοκτησίαν καί ούδέν άλλο έπί τής
νήσου ταύτης, έστοχάσθην νά ζητήσω οδηγίας τής
Σ . Ίεράς Συνόδου, εάν δηλονότι γίνεται έξαίρεσίς
είς τούς έχοντας πολλήν ή όλίγην ιδιοκτησίαν Ι ε ρ ο ­
μόναχους καί Ίεροδίαχόνους, διότι βεβαίως είς
τοίαύτην προφασίολογίαν θέλουσί χαταφύγεί πολλοί
άχολουθοΰντες τό παράδειγμα τού Προκοπίου Τυπάλ-
δου. Κρίνω χρέος μου επομένως νά έκθέσω συνο-
πτίχώς τήν διαγωγήν τού ίεροδ',ακόνου τούτου, άφ'
δσας έδυνήθην νά λάβω έως τώρα πληροφορίας περί
τού άτόμου του.
νά υπάγη διά νά 8ίκμένην άπαντήσαντί κπροφορίχώς δτί πηγαί­
νει είς τό της Αίγίνης, άλλ' έπαραχάλεσε τήν επισκοπήν 8ίά νά
τώ 8ώση τήν άδειαν νά μεταβή πρώτον είς Ναύπλίον, όπου έχει
λέγει δανεισμένα είς άτομα χρήματα, διά νά τά συνάξη άπό τούς
χρεοφείλέτας του καί νά πληρώση καί αΰτός τούς, έν Αίγίνη,
δανείστάςτου, καί τότε πηγαίνει είς τό της Αίγίνης Μοναστήρίον
καί ησυχάζει)).
1. Περί τήν παραμονήν η οΰ τούτου είς Αίγιναν δίημείφθη,
μεταξύ τοϋ Σαμουήλ καί άλλων εκκλησιαστικών καί πολιτικών
άρχών, αλληλογραφία, οϋχί σμίκρά.
 [ —15 Μ α ρτίου 1955, 'Aptg. 5 —6 ΕΚΚΛΗΣίΛ
'Από τό 1829 άφ' ότου ήλθεν ενταύθα έως σήμερον
τό χαθ' αότό του έργον είναι τό συνηγορεΐν έγγράφως,
νά δέχηταί κρίσολογίας καί νά γδύνη τόν χόσμον,
περί τούτου είναι μάλιστα πολλαί χαταχραυγαί πολ­
λών εναντίον του διά τό έργον όπού μετέοχεταί τοϋτο
τής συνηγορίας* έκτος τούτου χάθηταί δί' όλης σχεδόν
τής ημέρας είς τά καφενεία παίζων χαρτιά χαί τά
τοίουτότροπα* είς τήν οίχίαν του όταν είναι έχει,
συνάζονται οί έχοντες κρίσολογίας, τους δίδει σχέδια,
γράφε!., 'συμβουλεύει, κάμει τέλος 6σα ό συνήγορος
κοσμικός* τοίαύτη ή διαγωγή τοΰ ίεροδίαχόνου Τυ-
πάλδου.
Έ γ ώ έν τοσούτω έστειλα επίσημον πρόσχλησίν
πρός αυτόν, έπαναλαμβάνων τά πρώτα, είς ποΐον
Μοναστήρων δηλονότι, προαιρείται νά ύπάγη, πρός
τόν όποιον έδοσα πέντε ημερών προθεσμίαν τελευ­
ταίως ήδη, διά νά οδηγηθώ άπό τήν Σ.Ίεράν Σύνοδον
τ ί πρέπει, νά χάμω όταν χαί είς τήν τελευταίαν αυτήν
πρόσχλησίν άπείθήση χαί εάν θέλη νά ύπάγη είς
Μοναστή ρίον.
Ό Βασιλικός έπαρχος Μεγαρίδος καί Σαλαμΐνος
με τήν ύπ' άρίθ. 1140 επίσημόν του μέ ειδοποιεί,
ό τ ι'ε ίς τήν, έν Σαλαμΐνί, Μονήν τής Φανερωμένης
έτελεΰτησεν είς τών μοναζόντων Ίεροδίάκονος,
ότι έπροσχάλεσε τόν 'Ηγούμενον τοΰ Μοναστηριού
εκείνου νά προσέξη, διά νά δίατηρηθή ή περιουσία
τοΰ άποθανόντος ανέπαφος μέχρίς δτου καταγραφή
παρ' έμοΰ. Έ γ ώ μήν έχων περί τοΰ αντικειμένου
τούτου χαμμίαν διαταγήν τής Σ . Ίεράς Συνόδου,
δεν έχίνήθην είς τίποτε μέχρίς ότου δίαταχθώ.
ίΕίς τό ίδιον αυτό Μονασΐήρ'.ον άπέθανεν ένας
άλλος ιερομόναχος, καί ό 'Ηγούμενος τοΰ Μοναστη­
ριού αΰτοΰ ευθύς όπου έλαβε τοΰ επαρχείου τήν
διαταγήν ήλθε σήμερον ένταΰθα πρός έμέ ζητών οδη­
γίας, τ ί πρέπει νά χάμη είς, τών άποθανόντων αύτών
μοναζόντων, τήν περιουσίαν προσθέσας, ότι χαί οί
δύο αύτοί άφησαν έγγραφον διαθήκην, δίορίζοντες
είς τούς συγγενείς χαί σχετικούς των, μέρος τής
περιουσίας των, τήν όποιαν απέκτησαν είς τόΜ ονα-
στήρίον όπου έμόναζον έγώ, ως ανωτέρω* εΐπον,
μέ τό νά μήν έχω διαταγήν, τόσον διά τήν περιουσίαν
τών άποθνησκόντων μοναζόντων είς τά Μοναστήρια,
καθώς χαί όταν οί ίδιο ι άποθνήσχοντες ά φ ησ αν
διαθήκην, άν πρέπη νά έχη τό χΰρος ή αύτή διαθήκη,
παραχαλώ νά λάβω οδηγίας χαί περί τούτου.
Ταΰτα έπί τοΰ παρόντος έχθέτων ύποφαίνομαί
μέ σέβας βαθύτατον.
Ευπειθέστατος, ό χατά τήν 'Επισκοπήν Αίγίνης,
Σαλαμΐνος χ. λ. π. Μητροπολίτης Σαμουήλ)).
Έ χ τής έχθέσεως ταότης, μή έχούσης βεβαίως
ίδίάζουσάν τί,να ιστορικήν σημασίαν, πληροφορού-
μεθα, ώς άλλως τε ανωτέρω έτονίσθη, δτί έν τή νήσω
Α ίγίνη, δίέμενον, μεταξύ άλλων 'Ιερομόναχων καί
Ίεροδίακόνων χαί οί, Νεόφυτος Δούκας χαί Γρηγόρως
Κωνσταντάς, χλ,ηρ'.χοί ού μόνον εύπαίδευτοί, άλλά
χαί προσενεγχόντες πολλάς είς τε τήν Εκκλησίαν
χαί τό "Εθνος υπηρεσίας.
Φαίνεται όμως, ότι ή αποστολή, είς τούς δύο
τούτους κληρικούς, τής ύπ' άρίθ. 5 χαί άπό 2 Ίανουα-
ρίου 1834 εγκυκλίου τής Επ ισ κοπ ής Α ίγίνης, περί
υποβολής δηλονότι αύτή έχ μέρους χαί τούτων ανα­
φοράς περί τοΰ αίτιου, τής, έν τή πρωτευούση ταύτης,
παραμονής, έγέννησε παρεξηγήσεις είς βάρος τοΰ
Σαμουήλ* δί' ό χαί ή Ί . Σύνοδος, δί,ά τήν ούτωσί
έναντι τούτων έπίδείχθεΐσαν διαγωγήν, έπέπληξε
τόν 'Ιεράρχην τοΰτον άχθέντα είς τήν άπόφασίν,
όπως άπαντήση Αύτή, διά τής ύπ' άρίθ. 4 9 / 1 2 / 3 /
834 αναφοράς, έν ή έγραφε τά εξής. «Έ λαβον τήν
ύπ' άρίθ. 4 9 4 /2 8 9 διαταγήν τής Σ . Ίεράς Συνόδου
τήν έπίπλήττουσάν με, ότι έπρεπε νά δείξω πρός
τούς, έν Α ίγίνη, δίατρίβοντας διδασκάλους Κ. Κ.
Νεόφυτον Δούκαν χαί Γρήγορων Κωνσταντάν πολίτί-
χώτερον χαί φρον.μώτερον πολίτευμα διά τήν παι­
δείαν των, χαί διά τάς γνωστάς πρός τήν πατρίδα
έχδουλεύσε'.ς των χ.τ.λ.
Καί είς άπάντησίν τολμώ νά εΐπω* ότι άφ' ής
στιγμής έφθασα είς τήν έπ',σχοπήν ταύτην έμβήχα
είς τήν ενέργειαν τοΰ γ' άρθρου τών οδηγιών, άλλα
διά νά μήν ύπολάβωσί τίνές έχ τών τοΰ κλήρου ότι
είναι μόνον δί.' αύτούς ή ζήτησίς τής βιογραφίας των,
έζήτησα άπό όλους έν γένεί δί,ά νά μή γενή μερικώς,
δία τούς Διδασκάλους έγνώρίσα, ότι. δέν έπρεπε νά
ζητήσω, γνωρίζων χάλλίστα, ότι είναι, άνθρωποί
οΐοί χαί είναι, άλλά διά τήν προρρηθεΐσαν αιτίαν
έπραξα τοΰτο.
Τούς είρημένους Διδασκάλους χαί έδειξα χαί
δεικνύω χαί χρεωστώ νά δεικνύω κατά χρέος ιερόν
τήν άπαίτουμένην πρός τόν εύϋπόληπτον αύτών χαρα­
κτήρα ύπόληψίν καί σέβας μου* οί κ. Διδάσκαλοί δέν
δύνανταί νά άρνηθώσίν νομίζω, ότι παρ' έμοΰ οχί
μόνον δέν ένοχλήθησαν, άλλά μάλιστα χαίρω νομίζων
τόν εαυτόν μου εύδαίμονα διά νά ήναί είς τήν επ ι­
σκοπήν τοίοΰτοί άνθρωποί μετά τών οποίων έχω τήν
τιμήν αύτήν νά συναναστρέφωμαί σχεδόν καθ' ημέραν)).
Ή 'Ιερά Σύνοδος έπίθυμοΰσα, όπως άποστείλη
αείς τά έν Αίγίνη Β . Σχολεία)) πρός έχπαίδευσίν
κληρικούς άγάμους, έχ τών, ύπ' Αύτήν, 'Επισκοπών,
άπέστείλε χαί τώ Σαμουήλ τήν σχετικήν Αυτής
έγχύχλων, είς ήν άπαντών γράφει (άρίθ. εγγράφου
αύτοΰ 5 0 /1 2 /3 /8 3 4 ) ότι αΑύτόχθονες 'Ιερομόναχοι
χαί'Ιεροδίάχονοί,τοίούτους οΐουςάναφέρείή ανωτέρω '
εγκύκλιος, είς τήν έπίσχο7τήν ταύτην δέν εύρίσχοντα:
Ε ίς τό έν Σαλαμΐνί μοναστήρων τής Φανερωμένης
εύρίσχεταί εις ιερομόναχος Αύξέντως τοΰνομα, τήν
πατρίδα Μεγαρεύς, τήν ηλικίαν ετών είκοσι οχτώ,
ώς λέγει, έχει κλήσίν χαί ευφυΐαν είς τά γράμματα
χαί προαίρεσίν νά δίδαχθή* ούτος προ δύο χρόνων
ήλθεν είς τά έν Αίγίνη Β . Γυμνάσια καί ήχουσεν άπό
τούς ένταΰθα διδασκάλους διά μερικόν καιρόν μα­
θήματα της παλαίάς 'Ελληνικής γλώσσης, άλλά μέ
τό νά υστερείτο τών άναγχαίων έξόδων άνεχώρησε*
πρός αύτόν έπρότείνα αν θέλη νά συγχαταχθή, δστίς
μέ άπεκρίθη, ότι δέχεται εύχαρίστως τό νά λάβη
αύτήν τήν καλήν τύχην.
1 . Τής Συνοδικής εγκυκλίου ό άρίθμός εΐναί 495]285.
 % ΠΚΚΑΗίίΑ
Δύο άλλοι Ίεροδίάχονοί ό μεν την πατρίδα Λέσβίος,
ό δέ ' Ηπείρώτης άμφότεροί μαθηταί είς τά έν Αίγίνη
Β . Σχολεία, ή ηλικία των λέγουσίν είναι όλίγώτερον
των τριάκοντα έτών, είναι δμως νέοι χρηστοήθεις
χαί ή διαγωγή των τίμ ια χαί ήσυχος* έχεΐνο τουλά­
χιστον όπου έμπόρεσα νά μάθω περί αυτών, ήλθον
είς την έπίσχοπήν πρός τούς όποιους έπρότείνα, χαθώς
χαί πρός τόν ανωτέρω Αυξέντιον, χαί τό έδέχθησαν
χαί μέ αναφοράς των παραχαλοΰσί νά άξίωθώσίν
αυτής τής Β . ευεργεσίας..)).
Έ χ δέ τών υπό, τών, χατά τόπους, /Επισκόπων
όποδείχθέντων κληρικών χαί έχόντων τά, πρός τούτο,
άπαίτούμενα προσόντα προεχρίθησαν «οί Ίερομόνα-
- χοί Κοσμάς, Ναθαναήλ, Προκόπιος Σπηλαίώταί,
Ιωακείμ Κωνσταντάς έχ Ζαγοράς, Στέφανος έχ
Κορινθίας, Διονύσιος έχ Καλαμών, Κοσμάς έχ Φω-
χίδος, Ίωαννίχίος έχ Κορώνης χαί οί ίεροδίάχονοί
Συμεών 'Ροδόπουλος, 'Ιερεμίας έχ Λακωνίας, Νεό­
φυτος έχ Μεσσηνίας, Νεόφυτος έξ Άχα'ίας, Στέφανος
Πολίτης, Νικόδημος Έ λω νίτης, Προκόπιος έξ Α ί-
γίαλείας, Ή σαΐας έχ Τρίπόλεως, Ά μφ ίλόχίος έξ
"Ανδρου, Γρηγόρίος έχ ψαρρών, Φιλόθεος έξ 'Α ργολί­
δας, Μακάριος έχ Βοιωτίας χαί Νάρκισσος έξ Ά σ τυ -
παλαίαςυ, πρός οΰς άποστέλλων ό Σαμουήλ έγχύχλίον,
ΰπ' άρίθ. 91 χαί από 12 'Ιουνίου 1834, έλεγεν. «Ή
Σεβασμίωτάτη 'Ιερά Σύνοδος του Βασιλείου τής
'Ελλάδος, διά τής ύπ' άρίθ. 1 1 1 1 /5 7 6 διαταγής
της πρός τήν έπίσχοπήν ταύτην μάς ειδοποιεί, δτί
η Α. Μ. ό Βασιλεύς ηύδόχησε νά συμπερίλάβη έχ του
κλήρου τριάκοντα ίερομονάχους καί ίεροδίαχόνους
διά νά έχπαίδευθώσί δί' έξόδων του 'Εκκλησιαστικού
Ταμείου είς τό, έν Α ίγίνη, Β . Γυμνάσίον έν ταύτώ
δέ μάς έπίβάλλεί τό χρέος τοΰ νά έπαγρυπνώμεν
επ ί τής ήθίκής διαγωγής σας, ή όποια πρέπει (λέγει)
νά ήναί παραδειγματική χαί ανεπίληπτος.
Ό δρόμος τόν όποιον βαδίζετε, χαί ό όποιος άφ'
ού είναι ίδιος έχάστου χριστιανού, εις ύμάς δέ, ώς
μέλλοντας ν' άναδεχθήτε χρέη πνευματικών ποι­
μένων, Σάς υπαγορεύει έτί πλέον, νά παρίστασθε
μέ εύλάβείαν εις τάς έχχλησίαστίχάς άχολουθίας,
τά ίερουργήτε έξ υπαμοιβής χαί νά φυλάττετε χαί
είς τάς ακροάσεις χαί εις τούς περιπάτους χαί εις
τάς ιδιαιτέρας συνδιαλέξεις, χαί τήν κατ' οΐχον ανα­
στροφήν Σας τήν άπαίτουμένην είς τό ιεροπρεπές
τοΰ επαγγέλματος Σας εύσχημοσύνην.
'Επ ειδή δέώ ς προείπομεν, ή έφορεία τής ηθικής
διαγωγής Σας έναπετέθη είς τήν έπίσχοπήν ήμών,
Σάς προσχαλοΰμεν νά δίατηρήσητε άπαραμείώτως
τ ' ανωτέρω πατρικά παραγγέλματα τής Σης Ίεράς
Συνόδου, οντες βέβαιοί, δτί πράττοντες, ώς δίατάτ-
τεσθε χαί επιμελούμενοι τών μαθημάτων Σας, θέλει
προάγεσθε εις έχχλησίαστίχάς θέσεις χαί τίμάσθε
παρά τής Υ ψ η λ ή ς αρχής, ήτίς βραβεύει τήν αρετήν)).
Ό Σαμουήλ άποδίδων, καί όρθώς, ύψίστην σημα­
σίαν είς τό ζήτημα τής πνευματικής πατρότητος,
προσεπάθησεν, ίνα άναθέση τό ύψηλόν τής έξομολο-
γήσεως υπούργημα εις κληρικούς, δχί βεβαίως εγ ­
γραμμάτους, έφ' δσον τοίοΰτοί δέν ύπήρχον, άλλ'
ευσεβείς καί ' έναρέτους* πρός τούτο ανέθεσε τήν
ί — 15 Μ α ρτίου 195$, 'Apt6. 5 —έ
Η Β ' Γ Ε Ν ίΚ Η Σ Υ Ν Ε Α Ε Υ Σ ί Σ
ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜίΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛίΟΥ TDM ΕΚΚΛΗΣΜ Μ
Γ'
Egyaotat τή$ Γενίχ ήί ^ννΕλενοΕΜί-
Ή δευτέρα ημέρα τής Συνελεύσεω ς(16 Α ΰ γ .)
χατηναλώθη εις τήν άχρόασίν τών δύο μεγάλων εκ­
θέσεων, περί τοΰ έργου τοΰ Παγκοσμίου Συμβου­
λίων τών 'Εκκλησιών χατά τήν δίαρρεύσασαν εξα­
ετίαν (1948-1954). Πρώτος ώμίλησεν ό έπίσχοπος
τού C h ich ester, D r B ell, είς τών Προέδρων τοΰ
Π .Σ .'Ε . χαί τής Κεντρικής 'Επιτροπής χαί εΐτα ό Γεν.
Γραμματεύς D r. V isse r 't H o o ft, άνασχοπήσαντες,
ό μέν πρώτος τό συντελεσθέν χατά τήν εξαετίαν
έργον, ό δέ δεύτερος τήν προοπτικήν τοΰ έργου του
Συμβουλίου χαί τήν δύναμίν αύτοΰ. Ά ναμφίβόλως
τό έργον τής Κεντρικής 'Επιτροπής, συνερχομένης
άπαξ τοΰ έτους, είναι ήττονος σημασίας, έναντι τοΰ
έργου τής 'Εκτελεστικής 'Επιτροπής, ή όποία συν­
έρχεται συχνότερον.
Ό D r. BeH, εις τήν λίαν ένδίαφέρουσαν έχθεσίν
του, έξήρε τό γεγονός τής συγχλήσεως τής Κεντρικής
* Συνέχεια έχ της σελ. 42.
δίεχπεραίωσίν τής μεγάλης ταύτης αποστολής εις
τούς ιερείς Δημήτρίον Μόρον Ψαρρίανόν χαί Γεώργιον
Χατζή Δημητρίου έφημέρίον τοΰ Καθεδρικού, τής
Α ίγίνης, ναοΰ, έφοδίάσας αύτούς διά σχετίχοΰ γράμ­
ματος, έχοντος οΰτως.
« Ά ρ ίθ . 119. 'Ε ν Α ίγίνη τήν 29 Σεπτεμβρίου 1834
Πρός τόν εύλαβέστατον Δημήτρίον ιερέα Μόρον
Ψαρρίανόν
Ή ταπείνότης ήμών, διά τής χάρίτος τοΰ Πανα­
γίου καί Τελεταρχίχοΰ Πνεύματος, άνατίθησί σοί,
ώς άνδρί τίμ ίω καί εύλαβείας άξίω τό τής πνευμα­
τικής πατρότητος λειτούργημα* δς δή οφείλεις άνα-
δέχεσθαί τούς λογισμούς πάντων τών έπί έξομολο-
γήσεί τών ιδίων άμαρτημάτων προσερχομένων σοί,
καί άναχρίνείν αύτούς, χαί τά βάθη τών καρδιών
αύτών άνερευνάν τά διανοήματα χαί τάς πράξεις
χαταμανθάνείν* έφ' ώ τάς μέν άρχάς χαί αιτίας, ώς
οΐόν τε άναστέλλείν χαί άνασπάν, τά δέ τέλη χαί
ευεργετήματα τούτων εύθύνείν χανονίχώς, χαί πρός
τάς έξεις χαί διαθέσεις τών προσερχομένων, χαί τά
φάρμακα τούτοίς έπίτίθέναί χαί γίνεσθαί τοΐς πάσί
τά πάντα, ΐνα τούς πάντας χερδίσης* νΰν μέν έλέγχων,
νΰν δέ έπίτίμών καί παραχαλών, χαί παντί τρόπω
τήν σωτηρίαν τούτων πραγματευόμενος* οθεν χαί
δήσείς μέν ά δει δεθήναί, λύσεις δέ πάλιν τά λύσεως
αξία* έτ ί δέ οφείλεις έν πάσίν, εύλαβεία χαί σεμνότητί
άναστρέφεσθαί,ήτίς άρμόζουσά έσ τί πνευματίχοΐς
πατράσίν, ώς λόγον αποδόσεις τώ θεώ .
Ό Μητροπολίτης Α ίγίνης Σαμουήλ)).
[ Συνεχίζεται ]
*)* Ό πρ. Λήμνου Β Α Σ ΙΛ Ε ΙΟ Σ
1. Τό,^πρός^τόν^ίίρέα Γεώργιον Χατζή Δημητρίου Ά γίο -
στρατήτην τοίοϋτο, φέρζί αδξοντα αριθμόν 120/29/9/834.
 [ — 15 Μ α ρτίου 1955, 'Apt8. 5 —6 ΕΚΚΛΗ Σίλ
'Επιτροπής (μέλη 9 6 ) έν L u c k n o w των 'Ινδιών, δώτί
τό πρώτον τότε έγένετο τοίαύτη συγχέντρωσίς των
εκπροσώπων τόσων 'Εκκλησιών έπ ί άσίατίχοϋ εδά­
φους, καί εΐτα έξέθηκε ποίαν σπουδαίότητα ένέχεί τό
γεγονός της δίακηρύξεως της γενομένης ΰπό της αυ­
τής'Επιτροπής έν T o ro n d o τοϋ Καναδά. Ά ναμφίβό-
λως, έχει μεγάλην σπουδαίότητα ή δίαχήρυξίς έχείνη
περί του τ ί εΐναί χαί τ ί δέν εΐναί τό Παγκόσμιον
Συμβούλων τών 'Εκκλησιών, διότι έν αυτή μαρτυροϋν-
ταί αί τάσεις τών κυρίων έχπροσώπων της Οίκ.
Κίνήσεως, καί δη έκείνων, οΐτίνες κατευθόνουσί τόν
'Οργανισμόν. Ώ ς γνωστόν ή Κεντρική 'Επιτροπή
συνήλθε μεταξύ της 8ης καί 15ης 'Ιουλίου 1950
εις τό T o ro n d o τοϋ Καναδά, διά νά δώση άπάντησίν
καί εις άλλα ζητήματα, άλλα καί δία νά όμίλήση
έγκυρώτερον έπί τών διαρκώς προκυπτουσών αποριών
περί τής φύσεως τοϋ Συμβουλίου, ούτίνος έδρα εΐναί
ή Γενεύη. Ή έχθεσίς καί δίαχήρυξίς αυτη, ΰπό τήν
έπίγραφήν «ή 'Εκκλησία καί αί Έ χχλησ ίαί καί το
Παγκόσμιον Συμβούλων τών Εκκλησιώ ν)), μετε-
φράσθη ελληνιστί έν τή (('Ορθοδοξία') τής Κ ω ν/
πόλεως τώ 1950 (τεύχος 8 σελ. 323-332 καί έν (('Εκ­
κλησία)) 1950 άρίθ. 21 σελ. 3 4 7 έξ. ),άλλά δέν έτυχεν
είσέτίένδελεχοϋς μελέτης έξ έπόψεως ορθοδόξου. Ό
D r. B ell, είς τήν έκθεσίν του ταύτην, έξήρε τήν
λήψίν τής άποφάσεως, καθ' ήν ή συμμετοχή 'Ε κ κ λη ­
σίας τίνος εις τό Π .Σ .Έ . δέν σημαίνει ποσώς, ότι
έγκαταλείπεί τήν περί 'Εκκλησίας καί έαυτής άντί-
ληψίν, ουδέ ότι αναγνωρίζει τάς άλλας ώς 'Εκκλησίας.
'Εν τούτω έχει δίκαιον. Δ ιό τι πράγματι έκάστη 'Ε κ ­
κλησία διατηρεί είςτοάκέρα ω ντάς περί 'Εκκλησίας
δογματίκάς αΰτής αντιλήψεις. Αυτή ή άπόφασίς
εΐναί ιδιαζόντως βαρυσήμαντος δί' ημάς, οί όποιοι παρί-
στάμεθα έχ ει μέ τήν άξίωσίν, ότι άποτελοϋμεν ((τήν
'Εκκλησίαν έκείνην, ή οποία αποτελεί τήν κανονικήν
Συνεχείαν τής 'Αρχαίας Καθολικής Ε κ κ λ η σ ία ς" έπ ί
του έδάφους τής οποίας καί μόνον εΐναί δυνατή ή
προσέγγίσίς καί, έν άπωτάτω μέλλοντί, ή "Ενωσίς τών
Εκκλησιώ ν.
'Επειδή δέ ένταΰθα ό λόγος περί τής δηλώσεως
τοϋ T oron d o , έπί τής οποίας άναγκαίως θά έπανέλ-
θωμεν εις τήν ((θεολογίαν",πρέπον εΐναί νά σημείώσω-
μεν, ότι κατά τά πρώτα έτη μετά τό A m sterd am
έγεννήθη ή έντύπωσίς, ότι τόσον ή γνωστή B rach -
theory περί 'Εκκλησίας τών 'Αγγλικανών καί του
N ew m ann , Sod erb lo m , H eiler καί παλαώτερον τοϋ
Sch leierm ach er ', όσον καί ή θεολογίκή Σχολή τοϋ
Κ. B a rth έπέδρα έπί τής Θεολογίας καί Έ κκλησω -
λογίας τοϋ Παγκοσμίου Συμβουλίου τών 'Εκκλησιών
(πρβλ. Καλογήρου: Ή Όρθόδ. Καθολ. 'Εκκλησία
καί ή Σύγχρονος Οίκ. Κίνησίς, Άνάτυπον έκ τοϋ
((Γρηγ. τοϋ Παλαμά" τοΰ'Απρ. 1951, σ. 2 1 ). "Οθεν τό
Παγκόσμιον Συμβούλων τών 'Εκκλησιών δίεκήρυξεν
1. Τήν θεωρίαν ταύτην έκπροσωπεΐ έν τή πράξεί δ Ά γ - καί οικείοι τοϋ Θεοΰ, έποίκοδομηθέντες έπί τφ θεμελίφ τών
γλίκανίσμός, όστίς άποδέχεταί, δτί ή έπί τής γής 'Εκκλησία
καταμερίζεται είς κλάδους ισοτίμους. Τοιουτοτρόπως ή είρη-
μένη θεωρία άπομακρύνεταί της αρχής ευαγγελικής, δτί
υπάρχει μία 'Εκκλησία έφ' δσον υπάρχει εΐς Χριστός, έν βά-
πτίσμα καί μία 'Αλήθεια.
71
έν T o ro n d o : ((Συχνάχίςΰπεδείχθη, δτί κυριαρχούσα
ή ΰποκείμενίχή άντίληψίς τοϋ Συμβουλίου εΐναί
ταύτης ή έκείνης τής 'Εκκλησίας, ή ταύτης ή έκείνης
τής Σχολής Σκέψεως. Εΐναί δυνατόν, βεβαίως, εις έν
ιδιαίτερον Συνέδρων ή καί είς μίαν ιδιαιτέραν δήλωσίν
ν' άνευρη τις ίχνη τής ίσχυράς έπίδράσεως μίάς παρα-
δόσεως ή θεολογίας. Τό Συμβούλων ώς τοωΰτο
δέν δύναταί νά γίνη όργανον μίάς όμολογίας ή μίάς
Σχολής, χωρίς ν' άπολέση αυτόν τόν λόγον τής ΰπάρ-
ξεως αΰτοΰ ((('Ορθοδοξία" 1950 σ. 32 6 ). Ή άποψίς
αΰτη τοϋ Π. Σ . Έ . πιστεύω, ότι μαρτυρεί 6χί απλώς
τήν πρόθεσίν ν' άποκρούση μίαν σπουδαίαν κατηγορίαν,
άλλά καί νά λάβη όλα τά μέτρα, ωστε νά μή συμβή
τοωΰτό τί. "Οθεν, πίθανώτατα, έξηγεΐτα ί δίατί ό Κ .
B a rth δέν μετέσχε τής Β ' Γεν. Συνελεύσεως, ένω
μετέσχε λίαν ένεργώς τής πρώτης.
'Από τήν έκθεσίν τοϋ Γεν. Γραμματέως δέον
νά σημείωθή, ότι προ τοϋ πλήθους τών έπίχρίσεων
καί έπίφυλάξεων, αΐτίνες δίετυπώθησαν άπό ορθοδόξου
ίδια πλευράς, δίετύπωσε τό έρώτημα, έάν ήτο καλή
ή ιδέα τής συμπήξεως τοϋ Π . Σ . Έ . καί έάν τό μέχρίς
ώρας έπίτελεσθέν έργον του έδίχαίωσε τάς έλπίδας
όλων εις αύτό. Ε ίς τό έρώτημα δέν ήθέλησε νά απάν­
τηση, άλλά μετέθεσε τό βάρος είς τό έργον τής Β '
Γεν. Συνελεύσεως, είπών, ότι αυτη ((θά εΐναί δυνατόν
νά άποδείξη τήν έσωτερίχήν δύναμίν τής Κοινής
ημών ΰποθέσεως". "Οθεν έθεώρησεν, ότι τό χύρων
θέμα ((6 Χριστός ή 'Ε λ π ίς τοϋ Κόσμου" ά π ετέλείτήν
ευκαιρίαν άποδείξεως τής ένότητος ημών έν Χριστώ.
Έ ν τέλεί έξέφρασε τήν λύπην του, διότι Έ χχλησίαί αΐ-
τίνες δέν έπαυσαν νά εΐναί μέλη τοϋ Π .Σ .Έ . δέν ήδυ-
νήθησαν ν' άποστείλωσίν άντίπροσώπους είς τήν Β '
Γεν. Συνέλευσίν (Κίνα, Ρουμανία, Πολωνία), ένω έξ
άλλου αί Ή ν. Π ολίτεΐα ί δέν έπέτρεψαν είς έκπροσώπους
τών 'Εκκλησιών τής Ά ν . Γερμανίας νά είσέλθουν
είς τό 'Αμερικανικόν έδαφος. Ώ ς γνωστόν, πάσαί αί
ανωτέρω Έ χχλησ ίαί άνήχουσίν είς τά ΰπό τόν έλεγ­
χον τών Κομμουνιστών Κράτη.
Τήν 16ην Αύγουστου, κατά τήν απογευματινήν συνε­
δρίαν τής Ό λομελείας τής Γ . Συνελεύσεως ό Γραμμα-
τευς τοϋ τμήματος έπί τοϋ ((Ευαγγελισμού", ήτοι τής
'Ιεραποστολής πρός δίάδοσίν τοϋ Χριστιανισμού καί
του Κηρύγματος, έξέθηκε τά πεπραγμένα τούτου.
Καθηγητής Γ Ε Ρ . Κ Ο Ν ΙΔ Α Ρ Η Σ
«Αΰτός γάρ έστω ή ειρήνη ήμων, ό ποίήσας τά άμφό-
τερα έν καί τό μεσότοιχον τοϋ φραγμού λύσας, τήν έχθραν,
έν τή σαρκί αύτοϋ τόν νόμον των έντολών έν δόγμασί κατ-
αργήσας, ΐνα τούς δύο κτίση έν έαοτώ είς ένα κοινόν άν­
θρωπον ποιων ειρήνην, καί άποκαταλλάξη τούς άμφοτέρους
έν ένί σώματί τώ Θεώ διά τοϋ σταυροΰ, άποκτείνας τήν
έχθραν έν αύτώ' καί έλθών εύηγγελίσατο ειρήνην ύμΐν τοΐς
μακράν καί έγγύς, ότι δί' αύτοϋ έχομεν τήν προσαγωγήν
οί άμφότεροί έν ένί Πνεύματί πρός τόν Πατέρα. "Αρα ούν
ούκέτί έστέ ξένοι καί πάροίκοί, άλλά συμπολίταί των άγίων
'Αποστόλων καί Προφητών, όντος ακρογωνιαίου αΰτοΰ Ίη-
σοΰ Χρίστοΰ, έν φ πάσα οικοδομή συναρμολογουμένη αϋξεί
είς ναόν άγιον έν Κυρίω' έν φ καί ύμεΐς συνοίκοδομεΐσθε είς
κατοίκητήρίον τοϋ Θεοΰ έν Πνεύματί)).
(Ό Ά π . Παΰλος : 'Εφεσ. β' 14-22)
 Ε-ΚΚΛΗΣ!Λ
ΤΟ ΟίΚΟΥΜΕΝίΚΟΝ ΠΑΤΡ!ΑΡΧΕ!ΟΝ
ΠΡΟ ΚΑ! ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΑΩΣ!Ν
Ό ρόλος της 'Εκκλησίας είς την έθνικήν μας
ζωήν υπήρξε μέγας καί ποικίλος είς τον ροϋν τής
'Ιστορίας μας. 'Ιδιαιτέραν §' ολως σημασίαν εσχεν
ή έπίδρασις τοΰ Οικουμενικού Θρόνου τής Κωνσταν­
τινουπόλεως είς τήν έθνικήν μας ζωήν. Τοΰτο οφεί­
λεται είς πολλου: παράγοντας : Ε ίς τάς προσωπικό­
τητας, αί οποία!, έκάθησαν επί τοΰ Θρόνου τούτου τής
Οικουμένης. Ε ίς τήν ακτινοβολίαν, τήν οποίαν ήσκει
ήθικώς καί πνευματικώς τό Πατριαρχειον Κωνσταν­
τινουπόλεως επ ί τοΰ πεπολ'.τίσμένου κόσμου. Ε ίς τήν
ελληνικήν γλώσσαν, τήν οποίαν επ ί δύο περίπου χ ι­
λιετηρίδας χρησιμοποιεί. Ε ίς τήν ύποστήριξιν των
'Ελληνικών Γραμμάτων, τήν οποίαν παρέσχε πάντοτε
καί, προκειμένου περί τής δουλείας, είς τήν πνευμα­
τικήν του ιδιότητα τής περί εαυτό συγκεντρώσεως
των δυνάμεων του Γένους.
Διά τοϋτο ό Οικουμενικός θρόνος ώς θεσμός υπε­
ρέβαλε κατά πολύ τήν εκκλησιαστικήν του σημα­
σίαν καί προσήγγιζε καί, κάποτε ισοφάριζε καί υπε­
ρέβαλλε τήν δύναμιν καί τής Αυλής τοΰ Βυζαντινού
Βασιλέως. Τοϋτο έξηρτάτο άπό τήν προσωπί-κότητα
του Πατρίάρχου καί άπό τήν κατάστασή τοΰ Βυζαν-
τινοΰ Κράτους, τό όποιον έστιν ότε έβλεπεν επί τής
εξουσίας άδυνάτοος καί ανίσχυρους πολίτικούς άρχον­
τας. Τ ότε ή 'Εκκλησία άνεπλήρωσε τά έλλείποντα,
δίά τής προβολής τής γνώσεως καί τής σωφροσύνης
του προκαθημένου του Οικουμενικού Θρόνου. Έ ν
προκειμένω πρέπεί άκόμη νά ένθυμηθώμεν, δτί καί
άπόντας ισχυρούς Βασιλείς άνεπλήρωσαν ούσιαστί-
κώς οί Πατριάρχαι. Οΰτω τόν Μέγαν 'Ηράκλειον
έκστρατεύοντα, άντίκατέστησεν είς τήν ήγεσίαν τής ' δεικνύει πόσην δύναμιν καί βουλητικήν ένέργειαν
Πόλεως ό Πατριάρχης Σέργιος, διά του σθένους του
όποιου καί δίά τής έμψυχώσεως άπεκρούσθησαν οί
Πέρσαί καί οί "Αβαροι καί έσώθη ή πολιορκηθεισα
βασιλεύουσα (624 μ. X . ).
Α ί προσωπικότητες, αί όποιαι άνήλθον επί του
Οικουμενικού Θρόνου, υπήρξαν πολλαί. 'Από αΰτάς
άναφέρω τούς μεγάλους λογίους Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ν
καί Φ ώ τ ι ο ν , τούς πολιτικούς καί εκκλησιαστικούς
συγχρόνως Μ ι χ α ή λ Κ η ρ ο υ λ ά ρ ι ο ν , τόν Σ έ ρ ­
γ ι ο ν , τόν Ν ι κ ό λ α ο ν Μ υ σ τ ι κ ό ν , τόν Τ α ρ ά -
σ ι ο ν , τόν Γ ε ώ ρ γ ι ο ν Σ χ ο λ ά ρ ι ο ν , τόν Κ ύ ρ ι λ ­ τριάρχης μετά τήν Ά λω σιν έξησφάλισε τά προνό­
λ ο ν Α ο ύ κ α ρ ι ν . "Ανδρες διαφόρων αιώνων, διαφό­
ρων ψυχοσυνθέσεων, διαφόρου πολιτικότητος καί
δράσεως.
Ό ιερός Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς φλογερός ρήτωρ, άσκη-
τής έν τή κοινωνίφ, υπέρ τής βελτιώσεως τής όποιας
έμάχετο, άντεμετώπισε καί τήν Αυλήν αύτήν, διά νά
υπεράσπιση τάς άπόψεις του. Άπέθανεν εξόριστος,
άλλ' άφήκε μνήμην άγαθήν καί σεβαστήν είς δλους
τούς αιώνας. Ώ ς πρός τό φιλολογικόν του έργον,
είπον καί άλλοτε δτι είναι παράλληλον πρός τό τοΰ
Δημοσθένους, άλλά έπέδρασε πολύ επωφελέστερου
άπό δ,τι ή κατά τοΰ Φιλίππου πολεμική τοΰ 'Α θη­
ναίου ρήτορος.
Ό Φ ώ τ,ι[ο ς είναι άλλου είδους προσωπικότης.
1—1$ Μ α ρτίου 1955, Ά ρΛ . 5 —&
Δέν είναι καλόγηρος αυτός καί άσκητής, είναι άνθρω­
πος τής Αυλής, τοΰ σχολείου καί τοΰ σπουδαστηρίου.
Ουδέποτε διενοήθη νά σταδιοδρομήση είς τήν Έ κλη-
σίαν, έως δτου ή άνάγκη ν' άντικατασταθή ό βασι­
λικός πρΐγκιψ πατριάρχης 'Ιγνάτιος, έφερε τόν πρω-
τοσπαθάριον Φώτιον εντός μιας έβδομάδος άπό τά
βιβλία του, τούς σπανίους κώδικάς του καί τήν εθι­
μοτυπίαν τοΰ ίεροΰ Παλατιού, είς τόν Θρόνον τής
Ά γ ια ς τοΰ Θεοΰ Σοφίας. Καί τόν Θρόνον αυτόν τόν
έκλέ'ι'σεν, όποστηρίζων τά δίκαια τής 'Ορθοδοξίας
καί συγχρόνως τά συμφέροντα τής Μεσαιωνικής 'Ε λ ­
ληνικής Αυτοκρατορίας. Προστάτης τών Γραμμάτων,
μελετητής τών κλασικών συγγραφέων, δεινός ρήτωρ
ό 'ίδιος, άριστοτέχνης επιστολογράφος, άπαράμιλλος
διά τήν χάριν άττικιστής, διπλωμάτης, νομικός, δ ι­
δάσκαλος, συγγραφεύς, θεολόγος καί δογματικός,
ό Φώτιος είναι ό ίδιος μία εποχή καί μία δόξα τοΰ
Βυζαντίου. Κ άτι άντίστοιχον πρός τόν Φώτιον δέν δύ-
ναται νά εΰρη τις εις τάς άρχαίας 'Αθήνας, εάν θά
ήθελε νά τόν παρομοιάση μέ άρχαιον σοφόν. Κ αί διά
τούς χρόνους μας θά ήτο πολύ παρακεκινδυνευμένον
νά παρομοιάσωμεν προς τόν Φώτιον οίονδήποτε τών
μεγάλων διπλωματών'- παπών. Δ ιό τι ούδείς συγκεν­
τρώνει τοΰ Φωτίου τά προσόντα.
Ό Μ ι χ α ή λ Κ η ρ ο υ λ ά ρ ι ο ς δέν είναι ουδέ
άσκητής ουδέ σοφός, είναι πείσμων και ((δυναμικός)),
ώς θά έλέγομεν σήμερον. Ε ις αυτόν όφείλομεν τό
οριστικόν σχίσμα μεταξύ 'Ανατολής καί Δύσεως, καί
πιθανόν νά μή είναι διά τοΰτο συμπαθής είς τήν 'Ιστο­
ρίαν. Μία περίφημος φράσις του όμως διά τόν Αϋ-
τοκράτορα τοΰ Βυζαντίου ((έώ σέ έκτισα, φοΰρνε' έώ
θά σέ χαλάσω)) (έγώ σ' έχτισα φοΰρνε, έγώ θά σέ
χαλάσω* δηλαδή έγώ σ' έκαμα, έγώ θά σέ έκθρονίσω),
έκλεινεν έντός του αυτός ό ιεράρχης. Κ αί πώς δέν
έδίστασε νά οριστικοποίηση τό σχίσμα.
Ό Σ χ ο λ ά ρ ι ο ς μας άπησχόλησεν έπανειλημ-
μένως είς άλλας ευκαιρίας. "Αλλου καιροΰ άνθρω­
πος, σοφός, δικαστής, αύτοδίδακτος, λατινομαθής,
άφήκε τήν Αυλήν καί τά δικαστήρια διά νά ένδυθή
τό μοναχικόν τριβώνιον. Τοΰτο έπραξεν έννοήσας
έγκαίρως τήν σημασίαν, τήν όποιαν θά είχεν ή 'Ορθό­
δοξος 'Εκκλησία εις τήν ζωήν τοΰ μέλλοντος έπί αιώ­
νας νά δουλεύση 'Ελληνικού "Εθνους. Ώ ς πρώτος Πα­
μια άπό τόν Μωάμεθ Β ', τόν Πορθητήν τής Πό­
λεως, τόν προστατεύσαντα τήν θρησκείαν τοΰ Γ έ ­
νους τών Ρωμαίων. Ό Σχολάριος κατέστη οΰτω
ό πρώτος μέγας πολιτικός άνήρ τής υποτεταγμένης
'Ελλάδος.
Τό άντίστοιχον του ευρίσκει τις μετά δύο σχεδόν
αιώνας είς τό πρόσωπον τοΰ Κρητός Οικουμενικού
Πατρίάρχου Κ υ ρ ί λ λ ο υ τοΰ Λ ο υ κ ά ρ ε ω ς , τοΰ
μεγαλυτέρου νεοέλληνος πολιτικού άνδρός καί συνάμα
σπουδαιοτέρου ιερομάρτυρος τής Τουρκοκρατίας. Ό
Αούκαρις έζησεν εις έποχήν καθ' ήν οι 'Οθωμανοί
ήσαν πλέον πανίσχυροι καί ήδιαφόρουν διά τήν 'Ορθο­
δοξίαν καί τήν συνεννόησίν της πρός τήν Δυτικήν
'Εκκλησίαν (πράγμα πού προηγουμένως ένδιέφερε
1—13 Μ α ρτίου 1955, ΆρΦ. 5 —6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
πολύ τον Μωάμεθ τον Πορθητήν). Ό Λούκαρίς είχ ε
νά παλαίση κατά των 'Ιησουιτών καί κατά των Τούρ­
κων συγχρόνως, κατεβίβάσθη δε έξάκίς τοΰ Θρόνου,
διά νά τόν πνίξουν τό 1638 τόν 'Ιούλιον είς τόν Βό­
σπορον. δράσίς του έπεξετάθη μέχρι τής Πολω­
νίας. Ή φιλία του μέ τους Προτεστάντας καί πρεσβευ-
τάς χοά λογίους τοΰ έπέτρεψε ν' άντίμετωπίση τούς
άντίπάλους του. "Αν μνημονεύσωμεν μόνον, δτί διά
τοΰ Μαξίμου τοΰ Καλλίπολίτου μετέφρασε τήν 'Αγίαν
Γραφήν, διά νά τήν χαταστήση προσιτήν είς τοός
πιστούς* αν ένθυμηθωμεν, επίσης, δτί ίδρυσε τό πρώ­
τον ελληνικόν τυπογραφεΐον έν Κωνσταντίνουπόλεί,
διά τοΰ Κεφαλλήνος Νικοδήμου Μεταξα, θά λάβωμεν
μίκράν μόνον ιδέαν τών μεγάλων του εγχειρημάτων.
Πέραν δμως τής ΰπάρξεως πολλών δεκάδων πα-
τοίαρχών λογίων, πολιτικών, μαρτύρων καί προστα­
τών τών γραμμάτων καί τής παιδείας, ιδρυτών σχο­
λείων, μοναστηρίων, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, χο­
ρηγών βιβλίων καί λεξικών, επιστημονικών ερευνών
κ.λ.π., όφείλομεν νά έξάρωμεν τήν σημασίαν, τήν
οποίαν είχ ε καί έχει τό Οικουμενικόν Πατρίαρχεΐον
διά τήν ελληνικήν γλώσσαν. Ε ίς έν Κράτος τό όποιον
έλέγετο Ρω μαϊκή Αυτοκρατορία, είς τό όποιον επί
αιώνας τά έγγραφα, οί νόμοι καί τά νομίσματα έγρά-
φοντο καί έπεγράφοντο λατινιστί, ουδέποτε ή 'Ε κκλη­
σία έχρησίμοποίησεν άλλην γλώσσαν άπό την ελλη­
νικήν. "Ολοι οί Πατρίάρχαί, οί άνελθόντες επί τοΰ
Οικουμενικού Θρόνου δεν ήσαν "Ελληνες, άλλ' άπαξ-
άπαντες ωμίλησαν καί έγραψαν ( ούδέ τών Βουλγά­
ρων έξαίρουμένων) τήν ελληνικήν γλώσσαν, τήν
γλώσσαν τών 'Αγίων Γραφών, ,τή ς ύμνογραφίας καί
τών μεγάλων τής 'Εκκλησίας μας Πατέρων.
Τέλος, ώς δεσμός συνοχής τό Οικουμενικόν Πα­
τριαρχείου υπήρξε σωτήριον διά τό Γένος, Δ ιότι, ενώ
εύρέθημεν υπόδουλοί καί δεν ε'ίχομεν τό δικαίωμα
τής πολιτικής έκπροσωπήσεως, ό Πατριάρχης ήτο
διά τό "Εθνος ό εκπρόσωπός του καί ό κηδεμών του
συνάμα, ό 'Εθνάρχης του. Τούτο έννοοΰμεν σήμερον
τί σημαίνει, παραδείγματίζόμενοί άπό τόν ρόλον τής
έν Κύπρω 'Ελληνικής 'Εκκλησίας καί τοΰ εκ εί 'Αρ­
χιεπισκόπου - 'Εθνάρχου. Βεβαίως τήν τοίαύτην προ­
νομίαν καί ευθύνην έπλήρωσαν ό Παρθένως ό Γ ',
ό Κύριλλος ό Λούκαρίς καί ό Γρηγόρίοςό Ε ' διά τής
ζωής των. 'Αλλά τό "Εθνος έπέζησεν, ή 'Ελλάς ήλευ-
θερώθη καί σύσσωμος τίμα καί σέβεται τόν ίερόν καί
πανσεβάσμιον θεσμόν τού αίωνοβίου θρόνου, εις τόν
όποιον πρώτος ό 'Απόστολος Άνδρέας άχάθίσεν, τόν
Θρόνον τής Κωνσταντινουπόλεως καί Νέας Ρώμης.
Ν ΙΚ Ο Λ Α Ο Σ Β . ΤΩ Μ Α Δ Α Κ Η Σ
Τακτικός καθηγητής τής Βυζαντινής Φιλολογίας
τοΰ Πανεπιστημίου Άθηνώ'-_______
«Μη οδν τις ύμας χρίνέτω έν βρώσεί ή έν πόσεί ή. έν
μέρεί έορτής ή νουμηνίας ή σαββάτων, ά έστί σκιά των
μελλόντων, τό δέ σώμα τοΰ Χρίστου. Μηδείς ύμας κατα-
βραβευέτω θέλων έν ταπεινοφροσύνη καί θρησκεία τών αγ­
γέλων, α μη έώρακεν έμβατεύων, είκή φυσωύμενος ΰπό τοΰ
νοός τής σαρκός αύτοϋ, καί οΰ κρατών τήν κεφαλήν, έξ ο5
παν τό σώμα διά τών άφών καί συνδέσμων έπίχορηγοΰμε-
νον καί συμβίβαζόμενον αΰξεί την αυξησ'.ν τοΰ Θεοϋ)).
(Ό 'Απ. Παύλος: Κολασ. β' 16-19)
73
Ο ΜΟΝΑΧ!ΚΟΣ ΘΕΣΜΟΣ ΠΑΡ' ΗΜ!Ν
Β'
Ή 'Εκκλησία ήγνόησε ή δέν ήθέλησε ή όέν ήδυ-
νήθη μέχρι σήμερον, ένεκα ιστορικών γεγονότων καί
πολλών άλλων αιτίων, νά άξίοποίήση καί νά χρησί-
μοποίήση τήν τεραστίαν δύναμίν τοΰ μοναχισμού, ήτίς
διαρρέει καί χάνεται ή έκτρέπεταί είς κακόν καί είς
σκάνδαλον. "Ε χ ει είς τάς χεΐράς της ή 'Εκκλησία
μίαν πυριτιδαποθήκην άφαντάστου δυνάμεως, ή οποία
είναι προχορίσμένη νά έφοδίάζη μέ ίκανά στελέχη καί
άνεξαντλήτους ήθίκάς καί πνευματίκάς δυνάμεις τό
μέτωπον είς τόν σκληρόν καί άτελείωτον άγώνα κατά
τής απιστίας καί τών δυνάμεων τοΰ σκότους καί είς
τήν ύπέοοχον καί θείαν αύτής έν τώ κόσμω άπο-
στολήν,
Ή μοναχική ζωή είναι τό Εσχυρότερον δπλον είς
τήν δίάθεσίν τής 'Εκκλησίας. Είναι ή τεραστία δεξα­
μενή πνευματικών ναμάτων, τά όποια έκχύνονταί, διά
νά καταρδεύσουν καί νά ζοωγονήσουν ή νά παρασύρουν
καί νά καταπνίξουν τάς ώυχάς τών αστήρικτων είς
τήν άβυσσον καί τόν όλεθρον.
Τό μοναχικόν πολίτευμα είναι τό τελειότερου έρ-
γοστάσίον πνευματικής ζωής καί δράσεως. Ά ρ χ ε ι
νά τεθή είς κίνησίν καί νά λείτουργή κανονικά κάθε
εξάρτημα είς τήν θέσίν του διά νά άποδώση έργον
λαμπρόν καί σωτήριον ό θείος ούτος μηχανισμός.
"Ενας μοναχισμός καλά δίωργανωμένος θά άποτελέση
τήν πνευματικήν βάσίν είς τό έργον τής 'Εκκλησίας.
Θά είναι ένας πνευματικός στρατός, ηθικά καί πνευ­
ματικά έξωπλίσμένος καί ικανός νά άντίσταθή καί
νά άποκρούση τάς λυσσώδεις επιθέσεις τής απιστίας,
τοΰ ύλίσμοΰ καί όλων τών άλλων μικρών καί μεγάλων
εχθρών της.
'Υπάρχει μέγα μέρος του έργου τής 'Εκκλησίας,
τό όποιον αρμόζει καί ανήκει είς τόν άγαμον Κλήρον.
Άναφέρομεν μόνον τρεις τομείς, είς τούς οποίους
ήδίωργανωμένη μοναχική ζωή καλείται νά έργασθή
καί νά άναδείχθή ό μοναδικός υπερασπιστής τής
θρησκείας.
Α' ' Ε π ι σ τ ή μ η : Δέν είναι άποκαρδίωτίχόν τό
φαίνόμενον τό όποιον παρουσιάζουν οί αγράμματοί
μοναχοί μας ; Ποιος άλλος θά ώφείλε καί θά ήδύνατο
νά μορφωθή περισσότερον άπό εκείνον, δστίς άπαρ-
νεΐταί τάς μερίμνας τοΰ κόσμου καί τής οίκογενείας,
τούς δεσμούς τών υλικών φροντίδων καί τών ποικί­
λων απασχολήσεων, α'ίτίνες άπορροφοϋν καί καθηλώ­
νουν τούς άλλους, οί όποιοι ζοϋν μέσα είς τήν αγω­
νίαν τοΰ σπιτιού, τής οικογένειας, τοΰ επαγγέλματος,
τών υλικών αναγκών ; Ό Μοναχός, απερίσπαστος άπό
όλα, ήμπορεΐ νά καλλίεργήση τήν επιστήμην, νά βυ-
θίσθή είς τήν Θεολογίαν νά είδίκευθή είς ένα κλάδον
καί νά προσφέρη άνεκτίμήτους υπηρεσίας είς την 'Ε π ι­
στήμην καί είς την 'Εκκλησίαν, κ'Έχομεν είς τήν
'Ελλάδα άλλά καί είς ολόκληρον τόν κόσμον άνεκτί-
μητον θησαυρόν πνευματικής καί θρησκευτικής κλη­
ρονομιάς, ώστε χρειάζεται νά έρχωνταί ξένοι νά μα­
θαίνουν 'Ελληνικά, νά ερευνούν τά πνευματικά μας
 74
κειμήλια, νά ωφελοϋντΛί χαί νά προάγουν την 'Ε π ι­
στήμην χαί ημείς ίστάμεθα ανίκανοί νά ύψώσωμεν την
φωνήν χαί το ανάστημα χαί νά στήσωμεντήν Ε π ισ τ ή ­
μην μας χαί τήν Θεολογίαν μας, αν μη επάνω, δμως
πλάι είς τάς εργασίας χαί τήν πρόοδον των ξένων, , λησμονηθή, ότι τό κράτος δέν έπαρκεΐ νά είσδύση είς
τούς οποίους δυστυχώς περίορίζόμεθα νά άντίγράφω-
μεν χαί νά μίμούμεθα))
Β ' Χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α : Ή διδα­
σκαλία αποτελεί μεγάλον τομέα δράσεως τοϋ Μονά­
χου, ώς χατηχησίς καί ώς κήρυγμα, άλλά χαί εις το σχο­
λεΐον καί παντού δπου αί σημερίναί ίδια άνάγχαί άπαί-
τόΰσίν,νά κηρύσσεται ό Χρίστος νά διδάσκεται το εύ-
αγγέλίον, άχόμη εις το έργοστάσων της πόλεως χαί εις
τούς αγρούς τής υπαίθρου. Ε ίς τήν τοίαύτην προφορικήν
διδασκαλίαν δέον νά συνυπονοήταί χαί ή διά τοϋ γρα-
πτοϋ λόγου τοίαύτη. Το περιοδικόν, το βίβλίον, χάθε
έντυπον, διά τοϋ οποίου προάγεταί ή επιστήμη, θερα­
πεύεται ή Θεολογία, διδάσκεται χαί ώφελεΐταί ό λαός.
<(Οί Μοναχοί της 'Ανατολής έν τή ροή τών αιώνων
παρίστανταί παράδειγμα άσυγγνώστου στασίμότητος
απέναντι τής καταπλησσούσης προόδου τών τής Δύ-
σεως, οΐτίνες ού μόνον τήν Δύσίν, άλλά τον κόσμον
δλον δίεπαίδαγώγησαν παρ' ημών αύτών τά πρώτα
στοιχεία τοΰ μοναχικού βίου λαβόντες)) °.
Το ίδιον δυνάμεθα νά εΐπωμεν διά το μέγα Μυ­
στήριον τής Έξομολογήσεως. 'Οποίαν τεραστίανδύνα-
μίν περικλείει, πόσα κοινωνικά ναυάγια δύναταί νά
προλαμβάνη, πόσας πληγάς νά έπουλώνη, πόσας ψυ-
χάς νά φέρη είς μετάνοιαν. Ήμποροϋμεν νά υπολογί-
σωμεν τ ί θά ήτο διά τήν 'Εκκλησίαν ένα πλήθος, ένας
στρατός άπό άφοσίωμένους καί φωτισμένους πνευμα­
τικούς, οί όποιοι άπό κοίνοΰ τίνος ορμητηρίου, κατόπιν
σχεδίου καί προπαρασκευής, θά έξεχύνοντο παντοΰ διά
νά εξομολογήσουν τόν κόσμον, καί μάλιστα είς τήν
ύπαιθρον, καί νά μεταδώσουν φώς, ζωήν καί χάρίν,
εις τόν ευσεβή άλλ' άκατήχητον λαόν μας.
Γ' Φ ι λ α ν θ ρ ω π ί α : 'Ασφαλώς ούδέν άλλο
πρόσωπον δύναταί νά προσφέρη περίσσότέραν υπη­
ρεσίαν καί εις τό σημεΐον τοΰτο. "Ενα ώργα-
νωμένον τάγμα άγίων άνθρώπων, μέ τήν φλόγα τής
χριστιανικής άγάπης, είς πλεΐστα όσα φιλανθρωπικά
ιδρύματα, εις φυλακάς καί Νοσοκομεία καί παντόΰ
όπου υπάρχει πόνος καί δάκρυα, δύναταί νά προσφέρη
άνεκτίμήτους υπηρεσίας.
Πολλά πρόσωπα, όχι μόνον έκ τών μοναχών τών
Μοναστηρίων άλλά καί έξ έκείνων οΐτίνες ζοΰν είς τάς
πόλεις καί εις τούς οίκους των, μέ τά αύτά ιδεώδη,
θά έσηκώνοντο εις μίαν τοίαύτην σταυροφορίαν καί μέ
τήν σημαίαν τής άγάπης θά ένετάσσοντο είς όλους
τούς τομείς τής κοινωνικής καί φιλανθρωπικής άπο-
στολής τής 'Εκκλησίας, ώς τοϋτο ήδη άπό ετών έπί-
τελεΐτα ί άπό ώργανωμένας άδελφότητας κατά τρόπον
θαυμάσίον καί έξόχως άποδοτίχόν εις ποικίλους το­
μείς θρησκευτικής καί κοινωνικής δράσεως.
1. Εόλ.Κουρίλα,'Ιστορία του 'Ασκητισμού, Θεσ)χη 1929,
σολ. 52.
2. Εύλ. Κουρίλα. Ε. ά.
ΕΚΚΛΗΣΙΑ 1— 15 Μ α ρτίου 1955, 'AptS. 5—6
"Ας μη φέρη τις τήν ένστασίν, ότι τό Κράτος έχει
δίωργανώσεί τήν κοινωνικήν πρόνοιαν καί περιττεύει
ή έξ άλλων πλευρών τοίαύτη, διότι πάντοτε ό πόνος
καί ή δυστυχία τοϋ κόσμου εΐναί μεγάλη καί ας μή
όλας τάς άνάγκας τοΰ λαοΰ, ούδέ νά έπίτελέση μαζί
μέ τήν υλικήν βοήθειαν καί τό θειον έργον τής ήθί-
κής καί θρησκευτικής άνορθώσεως καί θεραπείας τών
μεγάλων πληγών τής κοινωνίας, αί όποΐαί εΐναί πε­
ρισσότερον ψυχίχαί καί ήθίκαί παρά οίχονομίκαί καί
σωματίχαί.
Κατ' αύτόν τόν τρόπον θά έπίστρατεύση ή 'Εκκλη­
σία στελέχη ικανά νά προπορεύωνταί είς κάθε έπί-
στημονίχήν, κοινωνικήν καί φιλανθρωπικήν δράσίν, πού
θά άποτελέσουν τό άλας τής γης, μέσα είς τήν κοι­
νωνικήν διαφθοράν καί τό άληθίνόν φώς μέ τήν δρά­
σίν των καί τήν άγίαν ζωήν των μέσα είς τόν κόσμον,
ότε καί θά έχουν πραγματοποιήσει τήν έντολήν τοΰ
Κυρίου « ουτω λαμψάτω τό φώς ύμών έμπροσθεν τών
άνθρώπων όπως ίδωσίν ύμών τά καλά έργα)).
α'Η παλίνόρθωσίς βεβαίως τοΰ τελείου μοναχίκοϋ
ιδεώδους, όπως δίετύπωσεν ήμΐν τοΰτο ό Μ. 'Αθανά­
σιος, έκλεισε δέ ό Μ. Βασίλειος, εΐναί σήμερον άδύνα-
τος, διότι άλλοι ήσαν καί οί χρόνοι έκεΐνοί, καθ' οΰς
οί ευσεβείς χριστιανοί κατέλίπον τάς πόλεις διά νά
οίκήσωσίν τήν έρημον. Οί πολΐταί τών έρήμων παρ-
ήλθον ήδη άνεπίστρεπτεί. 'Αλλ' έκ τής έμβρίθοϋς
μελέτης τών ήθίχών δυνάμεων, αΐτίνες έθέρμαναν καί
έλάμπρυναν τό ιδεώδες έκεΐνο, εΐναί πάντοτε καιρός
νά άντληθή καί δίοχετευθή είς τάς άρτηρίας τοΰ κλή­
ρου καί παντός τοϋ μοναχίκοϋ, ό,τί αί σημερίναί
συνθήκαί άπαίτοϋσί))'. jg]
"Οπως είς τόν πρώτον χριστιανισμόν ό μοναχικός
θεσμός άπετέλεσε τήν δύναμίν καί τήν δόξαν τής 'Ε κ ­
κλησίας, κατά τόν ΐδίον τρόπον οφείλει καί πάλιν νά
άναμένη τήν ύπεράσπίσίν καί τήν προστασίαν της άπό
τόν θεσμόν αυτόν άπό τοΰ οποίου προέρχονται κατ'
άνάγκην καί αυτά τά άνώτερα στελέχη τής 'Εκκλη­
σίας, οί άρχηγοί καί ποίμενάρχαί, οίέπίσκοποί. "Οταν
ή 'Εκκλησία θά εύρεθή ύπό νέους δίοΰγμούς καί ίσως
μόνη καί άπροστάτευτος, ή βαλλομένη καί άπό άν-
τίθεον καί άντίχρίστίανίχήν πολιτικήν έξουσίαν καί
άπό τούς πολυαρίθμους έχθρούς τής πνευματικής καί
υλικής βίας, τότε ποΐαί ήθίκαί καί πνευματίχαί δυνά­
μεις θά υψώσουν τό άνάστημάτους, διά νά παρουσιά­
σουν τήν λαμπρότητα, τήν καρτερικότητα, τόν ήρωϊ-
σμόν καί τήν αύταπάρνησίν τών Άθανασίων, τών Βα­
σιλείων καί Χρυσοστόμων ;
Καί ή μέν δίοργάνωσίς τοϋ έν τοΐς Μοναστηρίοίς
Μοναχίσμοϋ, εΐναί έτερον θέμα, χρήζον ιδιαιτέρας
έξετάσεως καί προσοχής έκ μέρους τής 'Εκκλησίας,
«ΐνα τά Μοναστήρια μεταβληθοϋν είς κυψέλας εργα­
σίας άνευ ούδενός άργοϋ καί ιδία εις πνευματικά φυ­
τώρια θρησκευτικής ζωής καί άκτίνοβολίάς, είς κέν­
τρα χριστιανικής άγάπης καί εύποίΐας... καί οί μονα-
1. (Δ . Πετρκκάκου, οί Μον. θεσμοί έν τη Όρθοδ. Άνκτ.
Έ κκλ., Λειψία 1907, σελ. ι χ ) .
1—15 M a p tio u "1 9 5 5 , 'Apt8. δ—6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
χοί φέροντες τόν^στευρόν κυτών, είς ήρωες της χρί-
στίενίκής πίστεως, άφωσίωμένους πρωτεργάτες της
χο',νωνίχης χεθόλου δράσεως εύτής, δτε τόσον οί μο­
νεχοί οσον χ ε ί ε ί Μονεί θά έπενεύρί,σχον τήν δίεχο-
πεΐσεν λεμπράν των περάδοσίν χ ε ί επικρινόμενος
μονεχ'.χός βίος θά μετεβάλλετο εύτομετω ς είς τά όμ-
μ ετ ε πάντων, άπό ενεχτήν μόνον τοΰ περελθόντος
χληρονομίεν είς θεσμόν άνεγχείότετον χ ε ί χρησ'.μίό-
τετον δίά τήν επιτυχή άντίμετώπίσίν τών σημερι­
νών όξυτάτων προβλημάτων τής χώρες μ ε ς ...') ',
διότι εΐν εί θλιβερόν τό φείνόμενον τής περεμελήσεως
χεί τής έλλείψεως προσπεθείες, πρός άνεβίωσίν χ εί
συγχρονισμόν τοΰ μονεχίχοΰ βίου χ εί κεΰχτεΐον θά
ήτο χ εί εΐνεί, πλέον έπ ίτεχτίχ ή άνάγχη νά άνεζή-
σουν χετελλήλως συγχρονίζόμενεί ε ί Μονεί τής Ε λ ­
λάδος..."".
Ά λ λ ' ή δί,οργάνωσί,ς, τών έν τώ χόσμω ευρισκο­
μένων χ εί έργεζομένων μονεχών, ή άντίμετώπίσίς
τής κοινωνικής εποστολής τοΰ μονεχίχοΰ θεσμοΰ,
εποτελεΐ θεμελιώδες χεθήχον χ ε ί έπίτεχτίχήν υπο­
χρέωσή τής 'Εκκλησίες, όχι μόνον δί,ά τά σχάνδελε
χ εί τοός κινδύνους, άλλά δίά^τό έργον τοΰ Χρίστοΰ
χ εί τό συμφέρον εύτής.
'Ολόκληρος ή άνωτέρω δί,οργάνωσί,ς οφείλει νά
στηρίχθή επί τής στεθερες βάσεως τής δημιουργίες
μονεχίχών εδελφοτήτων. Ούχί άπλώς δί,ά τής χεφοτο-
νίες έργετών, φυλάκων χ ε ί ποιμένων τών μονεστη-
ρίων, άλλά πνευμετί,χών χεθίδρυμάτων, μέ πρόγρεμ-
μ ε χ εί σκοπόν τήν έπίστράτευσίν χ ε ί τόν χ ετερ τί-
σμόν στελεχών ηθικών χ ε ί ένερέτων, μορφωμένων χ εί
άποφεσί,στί,χών δί,ά μίεν ολόψυχον εφίέρωσίν είς τό
έργον τής 'Εκκλησίες.
Ειδικός χενονίσμός θά ρυθμίζη τήν ίδρυσίν, τά
μέλη, τήν έδρεν χ εί τήν δρεσί,ν έχάστης άδελφότη-
τος, άνδρών ή γυνείχών, άνελόγως τοΰ σχοποΰ δν
προτίθετεί είδίχώτερον νά εξυπηρέτηση.
Μ ίεν τοίεύτην όμάδε ΰπό χοί,νήν στέγην προφε-
νώς χ ε ί χεθοδήγησί,ν χ ε ί προστεσίεν δύνεντεί νά άπο-
τελέσουν, έστω χ εί δίά προσωρινής περεμονής έν εΰτή,
πολλοί εγ εμ ο ί κληρικοί, ευρισκόμενοί έν τή πρωτευ-
οόση χ εί μάλίστε ερ τί είσελθόντες είς τόν 'I. Κλήρον,
οΰχί σπενίως ενευ ουδεμίες σχετίχής προπερεσχευής
χ ε ί δίεμένοντες ή σίτίζόμενοί όπου εν τύχη έν μέσω
πολλών χ ε ί μεγάλων κίνδυνων.
Ά λ λά τό πρώτιστον μέλημε τής"ί'Εχχλησίες, δίά
τήν άνεδίοργάνωσίν τοΰ μονεχίχοΰ βίου, δέον νά εΐν εί
ή ίδρυσίς μονεχίχής άδελφότητος, έχ δεδοχίμεσμένων
άγάμων χληρίχών, ποθούντων νά τεθώσίν υπό ένίείεν
γρεμμήν ζωής χ εί δράσεως, ίνε, ώς έλέχθη ήδη, άπο-
δυθώσίν συστημετίχώς χ ε ί ώργενωμένως, είς τόν
άγώνε πρός όλους τούς τομείς τής εποστολής τής
Έ χχλησ ίες.
Περελλήλως θά άχολουθήσουν χ εί θά δίοργενω-
θοΰν ε λ λ ε ί π νευ μετίχεί δυνάμεις, πλήθη άνδρών χ ε ί
1. Ά . Φυτρεκη, Οί Μονεχοί ώς κοινωνικοί 8ί8&σκελοί
χ ε ί έργετεί. Ά θήνεί 1950, σελ. 97.
2. Γ . Σωτηρίου, έ. έ. σελ. 25.
75
γυνείχών, ο'ίτ'.νες χωρίς νά έχουν περίβληθή τό μονε-
χίχόν σχήμε χ ε ί νά χετεφύγωσίν είς τήν έρημον,
έπίθυμοΰν νά άφίερωθοΰν είς τό έργον τής 'Ε κκλη­
σίες. Ή συμβολή τούτων θά εΐν ε ί τερ εσ τίε χ ε ί θά
εποτελέσουν τρόπον τίν ε δίάμεσον δύνεμίν είς τήν
όργάνωσίν τής έχχλησίεστίχής δράσεως, ώς φ είνετεί
άπό τήν γόνιμον πεΐρεν τών λεϊχώ ν έν τ ε ΐς δυτί-
χ εΐς χώρείς εδελφοτήτων, χίνησίς χερεχτηρίζομένη
ώς «A ctio n C ath oliqu ev. 'Ολόκληρος εύτός έ πνευ-
μετίχός χείμερρος μένεί στάσιμος έως σήμερον χ ε ί
άχρηστεύετεί, δίότί δέν περεμερίσθησεν τά έμπόδίε,
δέν έπεδείχθη έπίσήμως το άπείτούμενον ένδίεφέρον
χ ε ί δέν δίηνοίχθησεν άχόμη οί μεγάλοι φράχτεί δίά
μίεν σωτηρίώδη έξόρμησίν τοΰ πνευμετ'.χοΰ εύτοΰ
ποτεμοΰ, ό οποίος θά ποτίση χ ε ί θά ζωογονήση μέ
τά δροσερά του νά μ ετε τάς ψυχάς τών άνθρώπων.
Ε ΐν ε ί γεγονός, 6τί προσπάθείε δίοργενώσεως τοΰ
μονεχίσμοΰ σήμερον θά προσχρούση είς ώρίσμένες
δυσκολίες, άλλ' εΐν ε ί έξ ίσου άληθές, ότί ό χείρός
έπέστη χ ε ί ή ίδέε εΰτη έχεί ήδη ώρίμάσεί χ ε ί δέν
έλλείπουν προηγούμενε', χ ε λ ε ί προσπάθείεί χ ε ί ίδίω-
τ ίχ ε ί πρωτοβουλίεί, ώς χ ε ί περήγοροί όρεμετίσμοί
Ό σημερίνός μονεχίσμός ε'ίτε μέσε ^ίς τά Μονε-
στήρίε ε'ίτε είς άδελφότητες έν τή χοίνωνίε όφείλεί
νά έπενεύρη τήν χενονίχήν τροχίάν χ ε ί τήν ορθήν χ ε ί
ζώσεν έχφρεσίν είς όλους τούς τομείς τής υψηλής
του άποστολής. « Κ ε ί βεβείω ς ή μορφή χ εί τό είδος,
όφ' δ έχάστοτε έμ φ εν ίζετεί ό μονεχίχός βίος, ένδέχετεί
εΰρίον νά εΐν ε ί ελλο περ' έχεΐνο, ύπό τό όποιον ένε-
φενίζετο χθές χ ε ί πρότερον, πάντως όμως τό τά γμε
τών εληθίνών άγάμων θά έξεχολουθή ύπάρχον χ ε ί
συνεχΐζον τήν στεδίοδρομίεν εύτοϋ έν τή χρίστίε-
νίχή Έ χ χ λ η σ ίε"".
Δυστυχώς, ούδείς δύνετεί νά ερνηθή σήμερον «τήν
τελείεν τοΰ Μονεχίχοΰ βίου άνετροπήν" ". Δ ίά τοΰτο
χρείάζοντεί μέτρε ρ'.ζίχά, «ώστε νά έπενεύρη ό μο­
νεχίσμός χ ε ί πάλιν τόν πελμόν τής συγχρόνου ζωής,
έχ τής οποίες έπίΧίνδύνως άπεξενώθη χ εί νά ενεχτήση
τούς συνδέοντες εύτόν πρός τόν ορθόδοξον λεόν δε­
σμούς" **.
Ε ΐν ε ί χείρός πλέον χ ε ί ή Έ λληνίχή Έ χ χ λη σ ίε νά
σπάση τά δεσμά τής νάρχης χ ε ί είς τόν τομέε τοΰτον
χ ε ί νά άνάψη τήν φλόγε μίάς νέες πνευμετίχής, έχ ­
χλησίεστίχής, ήθίχής χ ε ί χοίνωνίχής άνεγεννήσεως,
πού θά χετευγάση χ ε ί πάλιν τόν χόσμον, θά σώση
τόν λεόν της χ ε ί θά δοξάση τό όνομε τοΰ θεοΰ. Κ ε ί
τό μεγελείώδες χ ε ί θειον εύτό έργον θά δύνετεί νε
στηρίχθή άσφελώς χ ε ί μονίμως είς τούς δυνετους
ώμους ενός πείθερχίχά ώργενωμένου χ εί πνευμετίχε
φωτισμένου 'Ορθοδόξου Έλληνίχοΰ Μονεχίσμοΰ.
Ά ρ χ ίμ . Τ ΙΜ Ο Θ Ε Ο Σ Π Α Π Ο Τ Τ Σ Α Κ Η Σ
1. "18ε : Β. Βέλλε, έν Έ κκλησίε. 1952, σελ. 11.
2. Π . Τρεμπέλε, περί τήν Οικουμενικήν. Ά θή νεί 1932,
σελ. 9 1 - 9 2 .
3. Ά . Άλίβίζάτου, Ή Κ&ίνωνίχή 'Αποστολή τής 'Εκκλη­
σίες. Ά θή νεί 1925, σελ. 26.
4. Ά . Φυτράχη, Οί Μονεχοί ώς κοινωνικοί 8ί8εσκελοί
κ εί έργάτεί. Ά θή νεί 1950, σελ. 97.
 76 . ΕΚΚΛΗΣΙΑ
H ΕΡΓΑΣ!Α ΔΕΝ Ε!ΝΑ! ΚΑΤΑΡΑ
Ε ίχ ε δημιουργήσει ό Θεός τόν κόσμον. «Κ α ί
άνθρωπος οΰκ ήν έργάζεσθαί την γην)) (Γεν. β '5 ) .
Δ ιά τοΰτο « ... έποίησεν ό Θεός τόν άνθρωπον...
"Αρσεν καί θήλυ έποίησεν αυτούς. Κ αί εύλόγησεν
αύτούς...)) (Γεν. α' 2 6 -2 8 ). Καί τούς κατέστησε
πρώτους οίχίστάς καί κυριάρχους τής γής, καί προ­
πάτορας τής άνθρωπότητος, «λέγω ν: αύξάνεσθε καί
πληθύνεσθε καί πληρώσατε τήν γήν, καί χατακυρ'.εύσα-
τε αυτής...)) (αυτόθι, 27 -3 0 ). Διά να ζοΰν δέ εύτυχεΐς,
έθεσεν αύτούς έν τω παραδείσω τής τρυφής, νά
έργάζωνταί καί νά φυλάττουν αϋτόν *. «Κ α ί έλαβε
Κύριος ό Θεός τόν άνθρωπον... καί έθετο αύτόν έν τω
παραδείσω τής τρυφής, έργάζεσθαί αύτόν καί φυλάσ­
σ ε ι)) (Γεν. β' 1 5 ). Δ ιό τι εΐχον πλασθή, οχί, μόνον,
«κατ' εικόνα Θεοΰ)). Δηλαδή, έχοντες πνευματικήν
καί αθάνατον ψυχήν, προίΧίσμένην μέ τόν νουν καί
τήν σ υ νείδη σι, μέ θ έλη σ ι καί ηθικήν έλευθερίαν.
'Αλλά ακαί καθ' όμοίω σΐ)) Θεού (Γεν. α' 26-27).
Δηλαδή, μέ ύψηλόν προορισμόν. Νά έξομοίωθοΰν
πρός Αύτόν, χρησίμοποίοΰντες τά πνευματικά χαρί­
σματα καί τάς ήθί,κάς δυνάμεις τής ψυχής των.
Δ ιά τήν πραγματοποίησή τοΰ σκοπού τούτου,
έδόθη είς αύτούς μία θεία εντολή. Μία, παιδαγωγικής
φύσεως, ήθίχή άσκησίς, ή μάλλον, ψυχική δοκιμα­
σία. Νά μείνουν πιστοί είς τόν Θεόν, έάν καί έφ'
όσον ήθελον. Δηλαδή, όλως άβίάστως, συμφώνως
πρός τήν ήθίχήν αυτών ελευθερίαν. Καί νά καταστούν,
τοιουτοτρόπως, εύτυχεΐς καί μακάριοί, οικεία βουλή-
σεί καί προσπαθείφ, τή συναντίλήψεί, βεβαίως, τής
θείας Χάρίτος: (('Από δέ τοΰ ξύλου τοΰ γ ιώ σ κ ε ι
καλόν καί πονηρόν, ού φάγεσθε απ' αύτοΰ..., μηδέ
μή άψησθε αύτοΰ)) (Γεν. β' 17 καί γ ' 3 ) . Έ ν περί-
πτώσεί παραβάσεως τής έντολής, ήπε',λήθησαν, έκτος
άλλων, κυρίως, διά πνευματικού θανάτου τής ψυχής
τω ν: (('Η δ' αν ήμέρα φάγησθε άπ' αύτοΰ, θανάτω
άποθανεΐσθε)), καί αού φάγεσθε..., Ένα μή άποθάνητευ
(Γεν. αυτόθι). Δ ιό τι, κατά τόν θειον ήθ',κόν νόμον
καί τήν έμφυτον συνείδησίν των, θά ήσαν υπεύθυνοί
διά τήν παράβασίν. Καί υπόλογοί απέναντι τοΰ
Παναγάθου Πλάστου αυτών, καί ευεργέτου Θ εοΰ!
Δελεασθέντες, όμως, ύπό τοΰ μίσοκάλου Δ ια ­
βόλου, παρέβησαν τήν θείαν εντολήν, έν πλήρεί
γνώσεί, ότι ή παράβασίς των ήτο μεγάλη καί αξιό­
ποινος αμαρτία. Καί ότι θά έπέσυρον καθ' εαυτών τήν
δίχαίαν οργήν τού Θεού καί τήν προαγγελθεΐσαν,
άναπόφευχτον, τιμωρίαν. Πραγματίχώς δέ, έτίμωρή-
θησαν. Καί χατηράσθη ό φιλάνθρωπος, άλλά καί
δίχαίοχρίτης, Θεός. Τόν " Ο φ ι, τήν Εΰαν καί τόν
Ά δ ά μ , είς τόν όποιον είπεν, ιδιαιτέρως, τά εξής:
(('Επικατάρατος ή γή έν τοΐς έργοίς σου. Έ ν λύπαίς
φαγή αυτήν (τούς καρπούς της) πάσας τάς ήμέρας
τής ζωής σου. Άχάνθας καί τρίβόλους άνατελεΐ σοί
(θά σου άποδίδη). Καί φαγή τόν χόρτον τοΰ άγροΰ.
Έ ν ίδρώτί τοΰ προσώπου σου φαγή τόν άρτον σου,
έως ού άποστρέψαί σε είς γήν, έξ ής έλήφθης...))
(Γεν. γ ' 17-19).
Τοιουτοτρόπως, άπώλεσεν ό Ά δ ά μ , μετ' αύτοΰ
1— 15 Μ α ρτίου 1955, 'AptO. 5—6
δέ καί ή Εΰα, τήν μακαριότητα τοΰ παραδείσου.
Καί έγένετο δυστυχής, έρμαίον, πλέον, τών αλόγων
παθών του καί τής άγρίότητος τής φύσεως: ((Καί
έξαπέστείλεν αύτόν ό Κύριος εκ τοΰ παραδείσου
τής τρυφής, έργάζεσθαί τήν γήν... Καί έξέβάλε τόν
Ά δ ά μ καί κατώχίσεν αύτόν απέναντι τοΰ παραδείσου
τής τρυφής)) (Γεν. γ' 23-24).
Έ χ τών ανωτέρω εξάγεται, δτί ό Θεός δέν έπέ-
βαλεν είς τούς πρωτοπλάστους τήν εργασίαν, ώς
τιμωρίαν, δήθεν, διά τήν παρακοήν των. Καί, συνεπώς,
ή εργασία δέν υπήρξε δί' αύτούς, καί δί' όλον τό
άνθρώπιον γένος, ένεκα τοΰ προπατορίχοΰ αμαρτήμα­
τος, θεία κατάρα, όπως ένόμίσαν άλλοι, άλλοτε,
καθώς, καί τώρα, μερικοί ί Δ ιό τι ή εργασία έδόθη,
καθώς ε'ίδομεν, ώς θειον δώρον, προ τής παρακοής.
Καί είναι μέν αληθές, ότι, καί μετά τήν π τ ώ σ ι τών
πρωτοπλάστων, έπανελήφθη ή φράσίς ((έργάζεσθαί
τήν γήν)). Τοΰτο, όμως, σημαίνει, ότι ή, πρότερον
δοθεΐσα^ έργασία κατέστη, ήδη, έπίμοχθος διά τούς
ανθρώπους. Ή δέ επί γής δίαβίωσίς αυτών θλιβερά,
τήν οποίαν τόσον ζωηρώς περιγράφει ή Α γ ία Γραφή,
καθώς άναφέρομεν ανωτέρω.
Παρά ταΰτα, ή έργασία ήτο, άλλά καί είναι, καί
θά είναι, πάντοτε, διά τόν άνθρωπον, αυτή αότη ή
ζωή του. Δέν είναι δέ κατάρα, άλλά εύλογία θεοΰ.
Έ ν ώ, άπεναντίας, τό νά μή θέλη τις νά έργάζεταί,
είναι νέκρωσίς καί θάνατος, άποσύνθεσίς καί μαρα­
σμός. Δέν έγεννήθημεν είς τόν κόσμον, διά νά ζώμεν
νωθροί καί οκνηροί, ώς άλλοι κηφήνες. Κ αί διά νά
έπίβαρύνωμεν, άναίσχύντως, τούς συνανθρώπους μας,
όντες ((άχθος άρούρης)). Ά λ λ ω ς δέ, ή θρησκεία μας
δέν είναι ύπέρ τής άργίας καί κατά τής έργασίας,
καθώς, χαχεντρεχώς, άπεφάνθησαν μερικοί πολέμιοί
αύτής. Δ ιό τι ή έργασία είναι όρος απαραίτητος τής
ζωής. Είναι τό μέσον καί τό μέτρον τής ευημερίας
καί τής προόδου. Έ ν ώ, άντίθέτως, τιμω ρία είναι τό
έπίκατάρατον τής γής ((έν τοΐς έργοίςυ τοΰ αμαρτωλού
ανθρώπου καί ό αιώνιος πνευματικός θάνατός τής
ψυχής του, καθώς ήρμηνεύσαμεν είς τά προηγούμενα.
Ά φ ' ου τρώγομεν καί φροντίζομεν διά τάς διαφόρους
άνάγκας μας, διά νά ζώμεν, πρέπει καί νά έργαζώ-
μεθα, έάν, καί έφ' όσον, δυνάμεθα, πορίζόμενοί, έ((ν
ίδρώτί τοΰ προσώπουυ μας, τά μέσα τής συντηρήσεως
καί τής άναπτύξεως τής σωματικής μας καί τής
πνευματικής ζωής. Ή έργασία είναι κίνησίς, ή δέ
κίνησίς ζωή. Ό φείλομεν νά έργαζώμεθα. Δ ιό τι, έν
εναντία περίπτώσεί, δέν δικαιούμεθα, άλλά καί δέν
δυνάμεθα, νά ζώμεν. Αυτός ό Ίησοΰς είργάζετο.
Καί, πρότερον, μέν, ώς τέκτων, κατόπιν δέ ώς
κήρυξ τοΰ Ευαγγελίου, καί έλεγεν: (('0 πατήρ μου,
έως άρτι, έργάζεταί, χάγώ έργάζομαί)). Καί ό 'Από­
στολος Παΰλος, δστίς είργάζετο, ώς γνωστόν, ώς
σχηνοποίός, μάς διδάσκει: ((Ό κλέπτων, μηχέτί
κλεπτέτω. μάλλον δέ, χοπίάτω, έργαζόμενος ταΐς
χερσίν, ίνα έχη, μεταδίδόναίτώ χρείαν έχοντο) (Έ φεσ.
δ' 2 8 ). Καί αεί τις ού θέλει έργάζεσθαί, μηδέ έσθίέτωυ
(Β ' Θεσ. γ' 10). Τοιουτοτρόπως έδίδασκον καί οί
μεγάλοι Πατέρες τής 'Εκκλησίας, οί όποιοι έθεώρουν
την έργασίαν ((χατά φύσίν)), δηλαδή έπίβαλλομένην
1—15 Μ α ρτίου 1955, Ά ρίθ. 5 —6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΰπό της φύσεως τοΰ άνθρώπου. Καί, μάλιστα, όχι,
μόνον, ώς μέσον άσκήσεως, άλλά χαί άγωγής, χαθώς
χαί υγείας. Κατέχρίνον δέ την αργίαν, διά τοΰ γνωμί-,
χοΰ: (ί'Αργία μήτηρ πάσης χαχίας)) (Χρυσ. όμίλ.
Λ Ε' είς τάς Πράξεις).
Πρέπει, όμως, χαί δί' ημάς τους ίδίους, άλλά χαί
διά τούς άλλους, ή έργασία νά μή εΐναί βλαβερά.
Ά ντίθρησχευτίχή, χαί, μάλιστα, θίγουσα τήν άν-
θρωπίνην άξίοπρέπείαν. Δέν πρέπει νά έργαζώμεθα
«πί)ν άνομίανυ, χατά τούς Ψαλμούς. Ά λλά , νά άγαπώ-
υ,εν τήν θεάρεστον, τίμίαν, χαί κοινωφελή, εργασίαν,
άπασχολούμενοί 8ί' αυτής, καθ' δλην τήν ζωήν μας,
άναλόγως τών σωρ.ατίχών μας χαί τών πνευματικών
δυνάμεων. Δέν πρέπει, επίσης, νά άποφεΰγωμεν
τήν εργασίαν θεωροΰντες αυτήν αισχύνην χαί όνειδος,
άλλά, μόνον, τήν άργίαν. Δ ιό τι, όπως μάς διδάσκει χαί
τό γνωμίχόν τοΰ άρχαίου ποίητοΰ 'Ησιόδου, «έργον
οΰδέν όνειδος, άεργίη δέ τόνείδος)).
'Αλλά πόθεν προήλθεν ή εσφαλμένη άντίληψ'.ς,
ότι. ή έργασία έπεβλήθη ώς θεία τιμωρία είς τούς
πρωτοπλάστους διά τήν παραχοήν των ; "Ισως,
ώς έξης: Πρώτον: έξ έπ'.πολαίας άναγνώσεως χαί
έχ παρερμηνείας τών προειρημένων σχετικών χωρίων
τής 'Αγίας Γραφής. Δ ιό τι, άφ' ού ό Θεός, προ της
πτώσεως τών πρωτοπλάστων, άνέθηχεν είς αυτούς
τήν έργασίαν, τούς χατηράσθη χατόπ'.ν. Καί άνήγ-
γείλεν, ότι, τούντεΰθεν, έπίπονος θά ήτο ή έργασία
των, θλιβερά δέ ή έπί γης ζωή. Δεύτερον, έχ τοΰ ότι
σοφοί χαΟηγηταί χαί δόχίμοί συγγραφείς ανέγραψαν
φράσεις τί,νάς, δυναμένας νά παρεξηγηθοΰν ΰπό
άπροσέχτων άναγνωστών. Έ π ί παραδείγματί: ό
αείμνηστος χαΟνγητής τής Θεολογ'.χής Σχολής Χάλχης
Βασίλειος Άντων.άδης έγραψεν είς τήν Χριστιανικήν
Ηθίχήν του: « ... νά έσθίη (ό άνθρωπος) τόν έαυτοΰ
άρτον έν ίδρώτί τοΰ προσώπου αΰτοΰ, χατ' αυτήν
τήν άπ' άρχής βουλήν τοΰ θεοΰ, (Γεν. γ' 1 9 ), έπί-
βαλόντος... τοΰτο, ώς ποινήν έπί τή παραβάσεί,
άλλ' ώς ποινήν χρηστήν χαί φιλάνθρωπον...)) (ίδέ*
Μέρος Είδίχόν. Έργασία χαί έπάγγελμα). Ένταΰθα,
χαθώς βλέπε: χαί ό άναγνώστης, ό Άντωνίάδης δέν
θεωρεί, «ώς ποινήν)), τήν προ τής πτώσεως τών
πρωτοπλάστων δοθεΐσαν έργασίαν. Ά λ λά τήν μετά
τήν πτώσ',ν, θλίβεράν πλέον, χαταστάσαν έργασίαν!
Σχολίάζων, δέ, έν συνεχείφ, τούς λόγους τοΰ Χρίστοΰ,
νά μή μερίμνώ'μεν, τ ί φάγωμεν, ή τ ί πίωμεν, ή τί
περίβαλώμεθα, χ. τ. λ. (Ματθ. στ' 19-34) ερμη­
νεύει αυτούς χαί προσθέτει, ότι οί λόγοι οδτοί, «πα-
ρερμηνευόμενοί, έδωχαν αφορμήν εΐς τίνας τών
πολεμίων τοΰ Χριστιανισμού, νά δίαβάλλωσίν
αυτόν... ότι δήθεν υποθάλπει (ό Χριστιανισμός) τήν
άργίαν.
t Ά ρ χ ίμ . Ν ΙΚ Ο Λ Α Ο Σ Β Α Φ Ε ΙΔ Η Σ
«Παραχαλοϋμεν 8έ ΰμας, αδελφοί, νουθετείτε τούς άτα­
χτους, παραμυθεϊσθε τούς όλίγοψύχους, άντέχεσθε των α­
σθενών, μακροθυμείτε προς πάντας)).
(Ό Ά π . Παύλος : Α' Θεσσαλ. ε' 14)
77
Ο ΑΓ!ΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤ!ΝΟΣ
ΚΑ!
^Η ΦΙΛΟΣΟΦίΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕ!ΑΣ(1
Γ '.
ΚΕΦΑΛΑ!ΟΜ ΔΕΥΤΕΡΟΝ
Ή !?ε^ελί'ωσίς άλί?#είαί τηί
χ α τ ά το ν ά γ ιο ν Α ΰχονσ τΓ νον.
Τά έν τώ πρώτο) χεφαλαίω λεχθέντα ΰποδηλοΰσί
πως τήν θέσίν, ήν λαμβάνει, ό άγιος Αυγουστίνος
έναντι τοΰ ζητήματος τής θεμελ'.ώσεως τής άληθείας
τής Θρησχείας. Έ φ ' όσον ό ίερός πατήρ τονίζει, δτί
ή θρησκευτική γνώσίς συνίσταταί προ πάντων είς
μίαν—άτελή μέν, άλλά πλήρη βεβαιότητα δημίουργοΰ-
σαν—άμεσον μυστικήν χαί διαισθητικήν γνώσίν τοΰ
θεοΰ χαί έπαφήν τής ψυχής μετ' Αΰτοΰ, άοα οΰτος
δέχεται τήν έπί τής άμέσου βεβαίότητος έρείδομένην
α ΰ τ ο θ ε μ ε λ ί ω σ ί ν τής θρησχείας, ήτίς εΐναί
άνάλογος πρός τήν έχ τοΰ αίσθητίχοΰ χαί ήθίχοΰ
βιώματος δημωυργουμένην «γνώσίν τοΰ χόσμου τών
αισθητικών χαί ήθίχών αξιών χαί αΰτοθεμελίωσίν
αΰτοΰ)) (').
"Οθεν τό ότι αΰτή ή θρησκεία θεμελίοΐ τήν αλή­
θειαν αΰτής εΐναί τ ί, όπερ απορρέει έχ τής οΰσίας τής
Θρησχείας. Ή Θρησκεία δέν εΐναί θεωρία, αλλα
ζωή, ήτίς δέν χρήζεί έξωτερίχών αποδείξεων περί
τής άληθείας αΰτής, άλλά φέρει ταύτας έν έαυτή.
'Π Θρησκεία περιέχει άξίας, αΐτίνες θεμελίοΰσί το
δίκαιον, τό χΰρος χαί τήν αλήθειαν αΰτής. Πας, όστίς
δέχεται ταΰτας είς τήν ψυχήν αΰτοΰ, εΐναίπεπείσμενος
περί τοΰ κύρους χαί τής άληθείας τής Θρησκείας.
Ή αΰγουστίνείος άποψίς περί τής αΰτοθεμελίω-
σεως τής θρησκείας οΰδόλως σημαίνει Υποκειμενισμόν
(S u b je k tiv ism u s), διότι τό θρησκευτικόν βίωμα πα­
ρουσιάζεται ΰπό τοΰ Αΰγουστίνου ώς τ ί, όπερ έχει
άντίχείμενίχόν χαρακτήρα, καθ' όσον έν αΰτώ ό άν­
θρωπος ΐσταταί έναντι τής ΰπερβατίχής θείας άξίο-
λογίχής πραγματίχότητος. Πάντοτε τό γνήσιον θρη­
σκευτικόν βίωμα χαί ή θρησκευτική έμπείρία δεν
άποχλείεί, άλλ' άντίθέτως προϋποθέτει τήν έπαφην
τής ψυχής μετά τοΰ άντίχε'.μενίχοΰ περιεχομένου τής
άμέσου ή έμμέσου, τής ΰπερφυσίχής ή τής λεγομενης
«φυσικής)) θείας άποχαλύψεως. Έ φ ' όσον ή θρησκευτι­
κή άξίολογίχή σφαίρα εΐναί τ ί άντίχείμενίχόν, η
αΰτοθεμελίωσίς τής Θρησκείας εΐναί άντίχείμενίχη
θεμελίωσίς. Ο ί άρνούμενοί τήν άλήθείαν ταύτην
όρμώνταί άπό μίάς μονοπλεύρου γνωσιολογίας, ήτίς
προσανατολίζεται μόνον είς τόν έξωτερ'.χόν κόσμον
χαί ταΰτίζεί τό «άντίχείμενίχόν)) μόνον πρός την
έξωτερίχήν πραγματικότητα. Ουτοί ώς αντικειμενι­
κήν θεμελίωσίν θεωροΰσί μόνον τήν έπί έξωτερίχών
πραγμάτων ή φαινομένων στηρίζομένην, διότι ά-
γνοοΰσίν, ή δέν θέλουσί νά παραδεχθώσίν, ότι ΰπάρχεί
* Συνέχεια έχ τής σελ. 54.
1. Ν. Α ο ύ β α ρ ί , «Χριστιανική περί χόσμου χαί βίου
θεωρία χαί σχέσίς προς τούς καθόλου κοσμοθεωρίακούς τύπους')
έν τή 'Επιστημονική 'Επετηρίδί τής Παντείου Σχολής (τοΰ
άκαδ. έτους 1952-1953), σελ. 178.
 78 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
επίσης χαί εις έσωτερίχός χχί μόνον δίά των πνευμα­
τικών οφθαλμών ορατός χόσμος* δτί χύπάρχεί χαί
έν τώ έσωτερίχώ ήμών έν σόμπαν)) (G o e th e )' δτί τά
περιεχόμενα τοΰ άοράτου αύτοΰ σύμπχντος έχ-
φεόγουσί της αυθαιρεσίας τοΰ σχεπτομένου, συναισθα­
νόμενου χαί βουλομένου ύποχείμένου, ώς άχρίβώς
έχφεύγουσίν αυτής τά δεδομένα τοΰ εξωτερικού χαί
όρχτοΰ σύμπχντος, χαί δτί. επομένως χαί έχεΐνχ
έχουσί την χύτην αντικειμενικότητα, ήν έχουσί χαί
τχΰτχ (').
Ή διδασκαλία χδτη τοΰ άγιου Αυγουστίνου, περί
της θεμελίώσεως της άληθείας της Θρησκείας επί
τοΰ έσωτερίχοΰ βιώματος, ουδόλως άντ'.τίθεταί
πρός τήν προσπάθειαν τής δίά συλλογισμών άποδεί-
ξεως της ύπάρξεως τοΰ Θεοΰ, άλλ' άντίθέτως εΐναί ή
μόνη προϋπόθεσίς, ήτί,ς έμψυχοί τούτους χχί εξασφαλί­
ζει είς αύτους άξίαν τίνά. 'Εάν ό άγιος Αυγουστίνος
1. Ή καθ' όλου περί τοΰ «υποκειμενισμού» των άξίών
άποψίς δέν χρίνεταί πλέον σήμερον ώς ικανοποιητική. Έ ν
πρώτοίς υπάρχει έν αύτη εσωτερική τις χΰτοαντίφασίς. "Οταν
ό οπαδός τής θεωρίας αΰτής άγωνίζηταί νά πείση τούς άλλους
περί τής άληθείας τών απόψεων αύτοϋ, εΐναί προφανές, δτί
οΰτος έχει τήν εσωτερικήν πεποίθησίν, δτί ή γνώσίς τής άλη­
θείας είναι μία άντίκείμενίχώς ίσχώουσα ύψίστη άξια, ένώ
άντίθέτως ή πλάνη είναι μία άπαξία. Έ π ειτα ή θεωρία τού άξίο- ηδη εΐναί οπωσδήποτε πιστός». Α ί χύγουστίνείοί
λογίκοϋ υποκειμενισμού ή σχετικισμού δέν εξηγεί τό δτί δύναταί
τις νά σφάλλεται καί νά έξαπαταταί περί τής άξίας ή απαξίας
ενός πράγματος. Τό σφάλλεσθαί καί έξαπατασθαί τοΰτο προϋπο­
θέτει, άφ' ενός δτί αξιολογική τις κρίσίς συσχετίζεται πρός άλλο πτομένου πνεύματος» (").
τ ί άντίχείμενίκόν καί δέν εΰρίσχεταί έν συμφωνίφ πρός αυτό,
καί άφ' ετέρου δτί τό «άλλο τ ί» τοΰτο δέν προσδιορίζει τήν κρί- τοΰ Θεοΰ, τονίστέον, ότι ό Αυγουστίνος ουδόλως
σίν ταύτην. "Ο τί αί άξίαί δέν είναι άπλα κατασκευάσματα ή
έπίνοήσείς της άξίολογούσης συνείδήσεως άποδείχνύεταί καί
έκ τοΰ δτί πάν δ, τ ί θεωροΰμεν π.χ. ώραίον ή καί άπλώς ευχά­
ριστου δέν εΐμεθα ελεύθεροί τήν ίδιαν στιγμήν καί δίά της ίδιας
προοπτικής νά θεωρήσωμεν ώς άσχημον ή δυσάρεστου, έκτός
έάν ύποχρίνώμεθα ή έπίμένωμεν ένεκα πείσματος ή δίαθέσεως
παραδοξολογίας. Πάντοτε ή άξία δίδει τήν έντύπωσίν, δτί δεσμεύ­
ει ημάς. Ή άντίκείμενίχότης τών άξίών άποδείχνύεταί δίά
τής φαινομενολογικής έξετάσεως τοΰ τρόπου, καθ' δν βίοΰταί
ΰφ' ήμων μία άξία. "Οταν λ. χ. έχωμεν τό βίωμα τής ώραίότητος
ενός τοπίου, δταν βυθίζώμεθα είς τήν θεώρησίν ενός έργου
τέχνης καί αί άξίαί αύτοϋ άναλάμπωσίν έν ήμΐν, δταν θαυμά-
ζωμεν μίαν ηθικήν πραξίν, τότε έχομεν τό αίσθημα καί τήν
βεβαιότητα, δτί βίοΰμεν τοίαύτας άξίας ούχί άπό τής πλευράς
τής ύποχείμενίκής συνείδήσεως, άλλ' άπό τής αντικειμενικής
πλευράς. Ε ίς τάς περιπτώσεις ταύτας πρόκειται περί τίνος
«ύπερυποκείμενίκοΰ» καί άντίκείμενίκοϋ, δπερ δέν δημίουρ-
γεΐταί δίά τής αύθαίρεσίας τοΰ βίοΰντος τάς άξίας υποκειμένου.
Ή άντίκείμενίχότης τών άξίών βίοΰταί κατ' έξοχήν ύφ' ήμών,
δταν ή ύποχείμενίκή ήμών άξίολόγησίς καί θέλησίς εΐναί άντί-
θετος πρός τάς άντίκείμενίκάς άξίας καί τούς άξίολογίχούς
κανόνας. "Οταν συγκρίνωμεν τήν συμπεριφοράν ήμών πρός τά
άντίχείμενίχά έχεΐνα κριτήρια, μετανοοϋμεν. "Αρα άναγνωρί-
ζομεν, δτί έπέκείνα τής ύποχείμενίκής ήμών άξίολογήσεως καί
θελήσεως ύπάρχουσίν άντίκείμενίκώς ίσχύουσαί άξίαί. Πρβλ.
Ν. Ί . Λ ο ύ β α ρ ί, «Ά ξ ία » έν Μεγ. Έλλην. Εγκυκλοπαίδεια.
Γρ. Π α π α μ ί χ α ή λ , Ή τρίάς τών ύψίστων άξίών τοΰ άλη-
θοΰς, τοΰ χαλοΰ καί τοΰ άγαθοΰ άπό τής χριστιανικής σκοπιάς,
Άθήναί 1946, σελ. 12 έξ. Ε ΰ α γ γ . Θ ε ο δ ώ ρ ο υ , Χριστια­
νικός 'Ανθρωπισμός, σελ. 41 έξ. Εύ. Π α π α ν ο ύ τ σ ο υ ,
Ή θίκή, Άθήναί 1949, σελ. 340. Jo h . H e s s e n , E eh rb u ch
d er P h ilo so p h ic, τόμ. 2ος, W ertleh re, M iinchen 1948,
σελ 33 έξ. Τοΰ αύτοϋ, Τό νόημα τής ζωής (D er S in n d es
E e b e n s), έλλην. μετάφρ. Εΰαγγ. Θεοδώρου, Ά θήναί 1954,
σελ. 31 έξ. A u g u st B r u n n e r , D ie G ru n d fra g e n der
P h ilosoph ie, F r e ib u r g im B r e isg a u 1933, σελ. 76.
1—15 Μ α ρ τίο υ 1955, 'AptO. 5 —6
δέν δίδη μεγάλην σημασίαν είς την έχ της μελέτης
τοΰ έξωτερίχοΰ χόσμου άπορρέουσαν γνώσ'.ν του
Θεοΰ, έν τούτοίς ούτος δέν απορρίπτει ταύτην. " Ε ­
πειτα ούτος δέν περκρρονεΐ τήν χρήσήν τοΰ νοΰ δίά
την ένώπίον τοΰ ανθρωπίνου λόγου δίχαίωσίν τής
θρησχευτίχής πίστεως. Διό παρουσιάζει ένδείξείς
τίνάς τής ύπχρξεως τοΰ Θεοΰ, άλλ' αύταί δέν έχουσί
τό νόημα τής μεταβολής τής πίστεως εις διανοητικήν
γνώσω, άλλ' χποβλέπουσί μόνον είς τήν θεμελίωσίν
τχύτης. Ή περί τοΰ Θεοΰ γνώσίς ήμών χατά τόν
Αυγουστίνον έχει μάλλον άρνητίχόν χχρχχτήρχ (uD eu s
in effabiiis e st, fa ciiiu s d ic im u s, q u id non sit,
q u am quid sit» ( ') .'Ε φ ' όσον ό Θεός εΐναί έν uvalde
a liu m » χχί έφ' όσον, ώς εϊπομεν, χ χ ί χυτή ή
άμεσος χχί διαισθητική γνώσίς του Θεοΰ — δημ ι­
ουργεί μέν πλήρη βεβαιότητα, άλλ'— εΐναί άτελής,
διό χχί χί ύπό τοΰ αγίου Αυγουστίνου παρουσίαζό-
μενχί ένδείξείς τής ύπάρξεως τοΰ Θεοΰ 5έν έχουσί
τόν χχρχχτήρχ τών κθω μίστίχών» άποδείξεων τής
υπχρξεως τοΰ Θεοΰ, διότι δέν άποβλέπουσίν είς τό
να έπίβχλωσί τάς άληθείας τής κΦυσίχής Θεολογίας»,
αλλ' είς τό νά στηρίξωσί ταύτας συμπληρωμχτίχώς.
Ώ ς τονίζει ό Ο. K a rre r, κό Αυγουστίνος άπο-
δείχνύεί τόν θεόν μόνον είς τόν άνθρωπον, όστίς
ενδείξεις τής υπχρξεως του Θεοΰ έχουσί μόνον τό
νόημα τής κένίσχύσεως τής πίστεως δίά τοΰ σχε-
"Οσον άφορα είδίχώς είς τάς ένδείξείς τής ύπάρξεως
άγνοεΐ τήν χ ο σ μ ο λ ο γ ί χ ή ν έ ν δ ε ί ξ ί ν . Γνω ρί­
ζει τήν άρχήν τής αίτίότητος, ήν δίατυποΐ ώς εξής:
«N o n enim aliq u id iieri p o test, quod non a liq u a
c a u sa efficiens p r a e c e s s e r it » ( " ) . Ωσαύτως ουτος
πολλάχίς λέγει, δτί ή μεταβλητότης τών πραγμά­
των του χόσμου οδηγεί είς τήν γνώσίν περί τοΰ δτί
ταΰτα έδημίουργήθησαν(^). 'Ε νπ α σ ί τούτοίς λανθάνει
προφανώς ή ιδέα τής χοσμολογίχής ένδείξεως ( *).
Α ί χυρίώτεραί τών αύγουστίνείων ένδείξεων τής
άληθείας τής Θρησκείας άπορρέουσίν έχ τής μελέτης
τών δεδομένων τής συνείδήσεως χαί τοΰ έσωτερίχοΰ
χόσμου. Ό ί. Πατήρ γνωρίζει τόσον τήν ί σ τ ο ρ ί χ ή ν
ένδείξίν (") τής ύπάρξεως τοΰ Θεοΰ, όσον χαί τήν έχ
τοΰ πανανθρώπινου πόθου τής ευτυχίας δημίουργου-
μένην ψ υ χ ο[λ ο γ ί x ή V (')-
I- B n a rr. in Ps. 8g, n. 12.
2. O. K a r r e r , G o tte se rfah ru n g und G o tteser-
leb n is, Z iirich o. J., σελ. 26.
3. D e c iv ita te D ei g, 9 .
4. 'Ιδίως έν C on fes. 11, 4, 6 : «'Ιδού ό ούρανός καί ή
γη μοί άνακράζουσίν, δτί έπλάσθησαν, διότι μεταβάλλονται
καί ποίχίλλουσίν...» (Μτφρ. Δαλεζίου, Τεΰχος2ον, σελ. 90).
Πρβλ. B e rth o ld A i t a n e r , ένθ' άν., σ. 386.
5. W . G a e b e 1, A u g u stin s B ew eis firr d a s D asein
G o tte s a u f G run d der V eran d e rlich k eit d e r W elt,
B re sla u 1924. H ein rich S t r a u b i n g e r , 2νθ' άν., σελ.
1 6 9 - 170.
.6 . T r. in Io. 106,4 έν B e rth o ld A i t a n e r , ένθ'άνωτ.
7. Πρβλ. τό έργον αύτοϋ D e b e a ta v ita έν B e rth o ld
A i t a n e r , ένθ' άνωτ. M. G r a b m a n η, ένθ'άνωτ ., σ,83θ
 1 —15 Μ α ρτίου 1955, 'Apt8. 5—6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ή κατ' έξοχήν όμως μεταφυσική ί(αύγουστίνείος))
ένδείξίς της ΰπάρξεως τοΰ Θεοΰ εΐναί ή λεγομένη
« ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή ) ) ένδείξίς, ήτίς στηρίζεται επί,
της έν τω πρώτω χεφαλαίω μνημονευθείσης γνωσιο­
λογίας τοΰ ίεροΰ Πατρός. Συμφώνως πρός ταύτην,
αί αιών ίο ί, αμετάβλητοί χαί χαθολίχώς ίσχύουσαί
άληθείκί της Λογικής, τών Μαθηματικών (reg u lae
n u m eroru m ), της ήθίχής (reg u lae sa p ie n tia e )
χαί της Αισθητικής (leges a r tiu m ), άς τό πνεύμα
ημών συλλαμβάνει έν έαυτώ δί' άμεσου θέας, άντί-
στοίχοΰσίν, άς εΐδομεν, είς τάς θείας ιδέας χαί σχέψείς.
Ή υπαρξίς τών άληθείών τούτων εΐναί χατά τόν
Αυγουστίνον άνεξήγητος άνευ της παραδοχής μίάς
αίωνίου αμεταβλήτου χαί άναγχαίως ύπαρχούσης
απολύτου άληθείας, ταϋτίζομένης μετά του θεοΰ.
Πασαί αί έπ ί μέρους άχρόνως ίσχύουσαί αλήθείαί
(in co m m u tabiliter v e ra ) έχουσ'. τήν αρχήν αύτών
είς μίαν αιωνίως ύπάρχουσαν 'Αλήθειαν (veritas
aetern a et in co m m u ta b ilis), περίλαμβάνουσαν
ταύτας ( ') . 'Αληθές χατά τόν Αυγουστίνον εΐναί τ ί
μόνον §ίά τής 'Αληθείας (« N e c iliu m verum n isi
v e ritate veru m e s t ) ) ) ( ') . Ή χαθ'έαυτήν 'Αλήθεια,
δί' ής υπάρχει παν αληθές, εΐναί ό θεός. Οΰ μόνον
αί λογίχαί, μαθηματίχαί χαί, ήθίχαί αλήθείαί άνάγουσί
τόν νουν εις τό ΰπέρτατον 'Αληθές χαί 'Αγαθόν, άλλά
χαί αί αίσθητίχαί αλήθείαί, τ. έ. οί νόμοι, χαθ' οΰς
χρίνομεν τό έν τή φύσει ή τή τέχνη χαλόν, μαρτυροΰσί
περί τής ΰπάρξεως τοΰ Θεοΰ. «Χώρησον, λέγει,
ύπέρ τόν νοϋν τοΰ χαλλίτέχνου, ΐνα ΐδης τό άΐδίον
μέτρον πάσης τέχνης χαί παντός χαλοΰ* τότε θά
λάμψη σοί ή σοφία έχ τών άδύτων αύτής))("). "Οθεν
πάσαί αί έπ ί μέρους πνευματίχαί αλήθείαί έχουσί,
χατά τόν Αυγουστίνον, τήν άρχήν αύτών είς τόν
Θεόν, όστίς εΐναί τό χαθ' εαυτό απόλυτον άληθές,
χαλόν χαί αγαθόν.
Ή αύγουστίνείος αΰτη δίδασχαλία περί τοΰ
θεοΰ ως τής πηγής τών νόμων χαί χανόνων, ο'ίτίνες
δίέπουσί τόν αξιολογικόν βίον τοΰ ανθρώπου, συν­
δέεται στενώς μετά τής αύγουστίνείου λύσεως τοΰ
προβλήματος τής Θ ε ο δ ί χ ί α ς . Ή λύσίς αΰτη
όρμάταί άπό τής ταύτίζούσης τάς άξίας χαί τό εΐναί
πλατωνίχής δίδασχαλίας. Α ί άποτελοϋσαί τό «όντως
δν)) ίδέαί, χατά τήν δίδασχαλίαν ταύτην, εΐναί μετα-
φυσίχαί χαί μάλιστα άξίολογ',χαί οΰσίαί. Έ φ ' όσον
δέ τό «όντως δν)) εΐναί «αγαθόν)), άρα τό «χαχον))
ουδόλως είναι «δν)) έν κυρία έννοία. Ή πλατωνική
αΰτη δίδασχαλία έβοήθησε τόν Αυγουστίνον πρός
δίατύπωσίν μίας λύσεως τοΰ άχανθώδους προβλήματος
τής Θεοδίχίας. Ή όντολογίχή έχμηδένίσίς τοΰ χαχοΰ
1. D e lib. a rb itrio 2, 7 * 23- D e v e ra religio n e 2$, αμαρτημάτων, διά τής άσχήσεως τών δίχαίων χαί
52 έξ. Πρβλ. Κ ω v. Λ ο γ ο θ έ τ ο υ , Ή φιλοσοφία τών Πα­
τέρων χαί τοΰ μέσου αίώνος, Μέρος Α', 'Αθήναί 1930,
σελ. 289-293. Κ. Γ ε ω ργ ο ύ λ η, "Αρθρ. «Αυγουστίνος;) έν τω
Έγχυχλ. Αεξίχφ τοΰ «Ή λιου;;, τόμ. 3, σελ. 938α- 938β.
B erth old A I t a n e r, ένθ' άνωτ. Μ . G r a b t n a n n , ένθ'
άνωτ. H ein rich S t r a u b i n g e r , ένθ' άνωτ. Joh an n es'
H e s s e n , R eligio n sp h ilo so p h ie, τόμ. 2, σελ. 346 έξ.
- 2. He v e ra re ligio n e 29, 7 3 ,
3. D e lib. arb . 2, 16, 42 Κ. Λ ο γ ο θ έ τ ο υ, ένθ' άνωτ.
σ ελ .291.
79
ίΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕίΣ
ΕΠΙ ΤΗ Σ Υ Π ' ΑΡΙΘ. 1000/1954 ΓΝ Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Ε ΙΣ
ΤΟ Υ ΝΟΜ ΙΚΟΥ ΣΥ Μ ΒΟ Υ Λ ΙΟ Υ ΤΟ Υ Κ Ρ Α Τ Ο Υ Σ *
[ΓΧαρακτ%? επομένου riyg Ηερωσννηρ.
Χαραχτηρ περίεχομένον τηί Μοναχικοί Όμολοχέα^
Οΰτως ό ιερωμένος εύθύς μετά τά)ν λήψίν τοΰ
Θείου Χαρίσματος τής ιεροσύνης τοποθετείται αυτο­
μάτως εις χατάστασ'.ν είδίχήν, ήτίς, τυγχάνουσα
κατά τό περίεχόμενον αυτής άσυλλήπτου φύσεως
κατ' ανθρώπινον λογισμόν, έν τή πράξεί προβάλλει
συγχρόνως ούσα:
Α ) Ό λ ο χ λ η ρ ω τ ί χ ή χαί άπέραντος,
συνοδεύουσα τόν ίερωθέντα ί σο-
β ί ω ς '. Οδτος άνήχεί, πλέον, όρίστίχώς χαί διά
δεσμών αιωνίως άχαταλύτων είς τήν υπηρεσίαν τοΰ
Θεοΰ, είς τήν. οποίαν έχλήθη νά δίαχονήση έφ' όρου
ζωής, προσελθών ένώπ'.ον τοΰ Ίεροΰ Θυσιαστηρίου
χαί ύποσχεθείς μεθ' όρκου Είς τόν Θεόν, ότι χατέταξεν
εαυτόν εις τήν τάξίν τών ύπ' 'Εκείνου έχλεχτίχώς
χεχλημένων. Ε ίς τήν τάξίν τών άνηχόντων εις τήν
Άποστολίχήν Διακονίαν-
( * ) Συνέχεια έχ της σελ. 59.
1. Κατά τόν XrptHov Αόγος Β' είς Ίωάν.
(Μ. Ρ. Ο. τ. 73 C. 245) «διά της τοΰ πνεύματος ένεργείας
τό αισθητόν ΰδωρ πρός θείαν τίνά χαί απόρρητον μεταστοίχεί-
οϋταί δύναμίν, άγίάζηταί λοιπόν, έν οΐς άν γένοίτο;;, Ιδε χαί
AtA. JiiirM c h -Μ. *ΑποστοΜπουλον, 'Εχχλ. Δίχαίον, σ. 393
«...διά την άμετάθετον ιδέαν της Χριστιανικής 'Εκκλησίας
περί τοΰ στενοΰ δεσμοΰ τοΰ ίερέως μετά της έχχλησίαστίχής
διακονίας, ήν άνεδέξατο διά της μυστηριώδους χείροτονίας,
σον&ούοη? tor άνθρωπον έφ* ό'ρο!) ^ωης μετά της Α%-
χέησώςί'.
εΐναί εις τά όμματα τοΰ Αυγουστίνου ή τελεία δίχαί-
ωσίς τοΰ Θεοΰ διά τήν ΰπαρξίν τοΰ έν τώ χόσμω χαχοΰ
χαί ή τελική λύσίς τοΰ προβλήματος τής Θεοδίχίας.
Τό χαχον ισχύει δί' αύτόν ώς μία απλή έλλείψίς καί
στέρησίς τοΰ άγαθοΰ (« p r iv a tio boni))) '. Τοΰτο
δέν παρουσιάζεται ώς θετικόν είναι, άλλ' ώς ens
p riv a tiv u m ' δέν παράγεταί ύπό «ποιητικής)) τίνος,
άλλ' ύπό μίας «στερητικής)) αιτίας* δέν εΐναί «ούσίαη
ή «υπαρξίς)), άλλ' ή άποβολή τοΰ άγαθοΰ, ήτίς έ-
πραγματοποίήθη διά τής άποστασίας τών άγγέλων
χαί διά τής πτώσεως τοΰ ανθρώπου (*ή. Τό χαχον
ούδόλως δύναταί νά δίαταράξη τήν αρμονίαν τοΰ
κόσμου. «Δ ιά τής άντίθέσεως τών εναντίων, λέγει
ό ί. Πατήρ, συναπαρτίζεται ή ώραίότης τοΰ αίώνος
τούτου, δηλαδή τοΰκόσμου)) ( " ). «Ή ώραίότης
συμπάσης τής δημιουργίας καθίσταται άμεμπτος
διά τριών ένεργημάτων, ήτο;. διά τής τιμωρίας τών
διά τής τελείότητος τών έν μαχαρίότητί άγιων))/**).
[Συνεχίζεται]
Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Ο Σ Δ . Θ ΕΟ ΔΩ ΡΟ Υ , δ. θ .
Καθηγητής τοΰ Κολλεγίου 'Αθηνών
1. Πρβλ. C o n fessio n es I I I , 11.
2. Πρβλ. Κ. Γ ε ω ρ γ ο ύ λ η , ένθ. άνωτ., σελ. 940β.
3. D e c iv ita te D ei X I , 18.
4. D e v e ra re ligio n e 2 3, 44. Κ. Γεωργούλη,
ένθ' άνωτ.
 80 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ή δοθεΐσα ύπό τοΰ υποψηφίου ένορκος ύπόσχεσίς
έδόθη προς τον Κόρων. Υποσχέσεις δέτοωύτου περιε­
χομένου, γίνόμεναί, χατά τεχμήρίον, δεχταί, δέν
άναίροΰνταί, εί μή διά τοϋ θανάτου τοϋ ΰποσχεθέντος.
Ό έφ' άπαξ ίερωθείς χατά συνέπειαν άνήχεί
ίσοβίως είς τήν Έ χχλησίαν, τεταγμένος οίχεία
βουλήσεί, άμεταθέτω χαί άμεταχλήτω, είς τήν υπηρε­
σίαν τοΰ θεοΰ Ουτε αυτός οδτος, έξ ίδίας προαίρέ-
σεως, δύναταί νά άλλάξη γνώμην, οΰτε έτέρα άνθρωπίνη
εξουσία, μηδ' αυτής ταύτης τής Έ χχλησίας έξαίρου-
μένης, δύναταί ν' απαγκίστρωση αυτόν έχ τής θεία ς
Υπηρεσίας ταύτης. Δ ί' ό, ό άπαξ ίερωθείς έχώρησεν
είς τήν στρατιάν τών υπηρετών τοϋ θεοΰ, έτάχθη
αυτόθι ίσοβίως χαί άμεταθέτως Ό θεός, μόνον,
έν τή άνεξερευνήτω Αύτοϋ βουλή δύναταί ν' άπαλ-
λάξη αυτόν τής άναληφθείσης ύποχρεώσεως. Πλήν,
διότι ή τοίαύτη άπόφασίς δέν καθίσταται ποτέ γνωστή
είς τούς ανθρώπους, ό ιερωμένος ανήκει είς τόν θεόν
μέχρι τής ώρας καθ' ήν θέλει χληθή έν ώ π ί ο ν
Αύτοϋ, έ γ χ α τ α λ ε ί π ω ν τόν κόσμον
όλοχληρθ)τίχώς". ' θείας ταύτης ένεργείας όσον χαί τό δίχαίωμα τής
Β) Δ ί α ρ χ ή ς χαί αμετάβλητος,
α μ ε τ ά θ ε τ ο ς χ α ί ά ν α φ α ί ρ ε τ ο ς , παρα-
μένου σα έπί τοΰ μ ε τ ε ί λ η φ ό τ ο ς αυ­
τής ίσχυρώς, σταθερώς χαί άχλο-
ν ή τ ω ς. Τό μυστήριον τής ίερωσύνης διά τοΰ σωτη-
ρίώδους αύτοϋ χαραχτήρος μεταδίδεται είς τόν μετα-
λαμβάνοντα αύτοϋ θεόθεν ή θεία επαγγελία, χαί
απλή, μόνον, μεσολαβήσει τής Έ χχλησίας, ταμωύχου
τής Ο. Χάρίτος. Ώ ς δίδόμενον δ' άποχλείστίχώς ύπό
τοϋ θεοΰ, χορηγοΰντος τήν Ο. Χάρίν Αύτοϋ, ύφίσταταί
έπ ί τοΰ μεταλαμβάνοντος αΰτοΰ τόσον χρόνον, όσον
1. ΑΤαπλ / Β ' . 12-13 «ό §υνάμενος χωρεΐν χωρείτωο,
ί'8ε καί Π . i/avayt&jtanov, Π ερί τοϋ γάμου χαί της άγα-
μίας τών χληρίχών, σ. 22 έπ.
2. Ώ ς κυρώσεις της διδασκαλίας ταύτης προβάλλουν έπα-
νείλημμέναί xavovtxai διατάξεις, άπαγορεύουσαί είς τούς κλη­
ρικούς την άνάληψίν κοσμικών φροντίδων (δημοσίων ή ιδιωτι­
κών υπηρεσιών χ .λ .π .),ώ ς Άποστ. Κανόνες Σ Τ ' (('Επίσκο­
πος, πρεσβύτερος, ή διάκονος χοσμίχάς φροντίδας μή άντίλαμ-
βανέτω, εί δέ μή καθαφείσθω)) (Σ .Β .9 ), Π Α ', Π Γ ' (Σ.Β.
104, 107), καν. Γ ', Ζ ', Ααέχηύονος, (Σ.Β. 220-1, 232) καν.
ΙΑ' -Πρωτο&ντεραί, (Σ.Β. 686), καν. Σ Τ ' Καρ#αχένης (Σ .Γ .
342), καν. Β ' Τ'ρούΗου (Σ.Β. 308-310), της Πολιτείας μή
άφωταμένης της αΰτης διδασκαλίας* οΰτω Νεαρά Σ Τ '. 7((τούς
δέ άπαξ έπί τούτοίς γενομένους διακόνους ή πρεσβυτέρους
κατά μηδένα τρόπον άπολίμπάνείν τήν ίερατείανο, S y n o ­
p sis M inor V . (J.G .R . τ. II. 130) ((Κληρικός έν οίωδή-
ποτε έκκλ. βαθμφ ών, οΰ δύναταί τόν οίκεΐον καταλίμπά-
νείν βαθμόν καί κοσμικήν τιμήν δέχεσθαί* εί δέ μή καί της
κοσμικής καί εκκλησιαστικής εκπίπτει τιμής)), Αέοντος Σ Τ"
Νεαρά V I I ( J .G .R . τ. III. 78-79) ((περί τοΰ οσάκις έάν τις
έκ τοϋ κληρικού σχήματος πρός τό λαϊκόν άπονοηθείη μετα-
βαλεΐν, τοϋτον καί άκοντα πρός αύτό πάλιν άποκαθίστασθαί)),
B p a n a g o g e A u cta, 10 (J. G . R. τ. IV . 196-197) κ"Οτί
οσάκις άν τις έκ τοϋ κληρικού σχήματος ή τοϋ μονάζοντος πρός
τό λαϊκόν άπονεύση, τοϋτον καί άκοντα ό κατα τόπον έπίσκο-
πος άποχαθίστησίν είς δ δίέπρεπε σχήμα)).
3. Κατά τόν Κάήμεντα Άΐε^ανάρείας, Στρωμ. Γ ' κεφ. 1β
(M .P.G. τ. 8 c. 1178) κή πρόθεσίς τε έκάστου τοΰ τε εαυ­
τόν εΰνουχίσαντος, τοΰ τε έν γάμω διά παίδοποίίαν συζεύ-
ξαντος, ανένδοτος πρός τό ήττον δίαμένείν οφείλει* εί μέν γάρ
έπίτεΐναί οίός τε έσταί τόν βίον, μείζονα άξίαν έν Θεώ αυτός
έαυτώπερίποίήσεταί, καθαρώς άμακαίλελογίσμένως έγκρα-
τευσαμενος)).
^ 4 . Αρ. ΆράροΒκτος, Δογματική, σελ. 293.
1— 15 Μ α ρτίου 1955, Ά ρίθ. 5 - 6
χαί μόνον ό Κύριος Οίδε* χατ' άνθρωπίνην άντίληψίν,
συνεπώς χαί άναντίρρήτως, χατ' ανυπολόγιστον είς
ανθρωπίνους λογισμούς χρονίχόν διάστημα. ι
Τό ύπερφυσίχόν περίεχόμενον τοΰ θ . Χαρίσματος
τής ίερωσύνης δέν δύναταί άλλως νά γίνη νοητόν
ή νά έρμηνευθή. Ούδέ χάν έπίτρέπεταί, άλλως, νά
έρμηνευθή, έφ' όσον προτάσσεται πάσης συζητήσεως ό
τρόπος χαθ' όν χορηγείται ή έν τούτω ύπάρχουσα
ύπερφυσίχή δύναμίς, ήτοι άπ' ευθείας έχ τοΰ θεοΰ,
διά τοϋ 'Αγίου Πνεύματος, συνίστών γεγονός ίστά-
μενον έχτός πάσης έξουσίας συζητήσεως άπό μέρους
τών άνθρώπων, απλών Έχείνου χατασχευασμάτων.
Ό Πατήρ, μεσολαβήσει τοΰ Σωτήρος Τ ίο ΰ ',
έξέπεμψε τόν Παράκλητον ", τό έξ Αύτοϋ έχπορευό-
μενον Πνεΰμα τής Ά ληθείας, χαί έθεσε τοΰτο φύλαχα
άγγελον χαί πηγήν τής έξουσίας τής Έ χχλησίας τοΰ
Χρίστου είς τόν αιώνα χαί έχορήγησεν εις αύτήν τό
δίχαίωμα νά μεσολαβή χαί έξαίτήταί τήν έπίφοίτησίν
Του ένθα ώρίσταί. Πλήν μηδέποτε έφανέρωσεν είς
τούς άνθρώπους τόσον τόν τρόπον δίαγνώσεως τής
πρός τοΰτο έρεύνης.
Ό άνθρωπος γνωρίζει χαί θά γνωρίζη έξελίσ-
σόμενος όσα έπίτρέπεί ό θ εό ς, ό δίδων τό δίχαίωμα
χαί άποχαλύπτων τήν ορθήν μέθοδον πρός τήν οδόν
τής μαθήσεως. Ή μέθοδος όμως τής έρεύνης τής
φύσεως τών . ύπερφυσίχών πραγμάτων δέν προσε-
φέρθη, έως σήμερον, ύπό τοΰ θεοΰ είς τόν άνθρωπον,
πολύ δέ περισσότερον είς τούς έξ αύτοΰ πιστεύοντας
εις τήν θρησκείαν τοΰ Ναζωραίου. Ε ίς δέ τούς τελευ­
ταίους έχ τούτων έδόθη χαί μόνον τό πνευματικόν
δίχαίωμα τής ορθής ερμηνείας τής έν τώ Εύαγγελίω
περίεχομένης άληθείας, έφ' όσον όμως άνήχουν είς
τήν Έχχλησίαν τοΰ Χρίστου χαί δή, περίωρίσμένως
ολως, όταν χατέχωσίν έν αύτή θέσίν 'Επισκόπου,
ήτοι διαδόχου τών 'Αποστόλων, χαί έφ' όσον συνέρ­
χονται πρός τοΰτο χαί μόνον '(να άποφανθώσίν έν
Οικουμενική Συνόδω \ χατά τήν ορθήν δογματικήν
άποψίν τής 'Ορθοδόξου Καθολικής ήμών Έ χχλησίας
'Όθεν, τό μυστήριον τής ίερωσύνης, ύπερφυσίχώς
δίδόμενον, παραμένει έπ ί τοΰ μετείληφότος αύτοΰ
χατά τρόπον θειον χαί ένεξερεύνητον, τούτέστίν
αμετάβλητον χαί άμετάθετον δί' οίανδήποτε άνθρω­
πίνην έξουσίανί
Δ ι ό τ ι άπαξ δοθέν, π α ρ α μ έ ν ε ι αιω­
νίως ώς έ δ ό θ η .
Ε ίς τήν Έχχλησίαν, τήν μόνην ταμίοΰχον τής
θ . Χάρίτος έξουσίαν, είναι γνωστή κατόπιν θείας
εντολής ή όδός τής λήψεως τοΰ μυστηρίου τής ίερω-
συνης, χαί δή ώς τοίούτου χαθίστάντος τά πάντα έν
αυτή όλως ανεξαρτήτως τοΰ σωτηρίώδους περίεχο-
1. Ίωάν. ΙΑ'. 25-27.
2. Τ7ράέ. Β '. 2-5.
3. Οί έν ΑαΑκηόόνί έν Δ ' Οικουμενική Συνό8ω συνελ-
θόντες Πατέρες της 'Εκκλησίας, όμίλοΰντες περί τών έν
Αίκαίρ το πρώτον συνελθάντων έλεγον : «οΰ γάρ ήσαν οί
λαλοΰντες, άλλ' αυτό τύ Πνεϋμα)) CMawsi, V I. 672), ί'8ε
καί Καν. Α ' της Β ' Αίκαΐας (Σ . Β. 555-6).
4. Αρ. Άνόροΰτσος, Δογματική, σελ. 291 έπ., t<5tou,
Συμβολίχή, σελ. 82 έπ.
 1—15γΜ αρτίου 195$,_,'Apt9. 5—6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
μένου χυτοΰ, δοθέντος οτί, χνευ τούτου ούδέν έν χυτή
εΐνχί δυνατόν νά ένεργηθή. ^ ρημχτίχόν τής δίδχσχχλίχς πχρίστχτχί διάφορος τή ή-
'Από τοΰ σημείου τούτου χχί εφεξής ούδέν έδόθη
είς την ΈχχΙοησίχν δεδομένου πρός έξήγησίν ή όρμη-
νείχν χχί δή περί της μελλούσης θέσεως τοΰ μυστηρίου
της ίερωσύνης επί τοΰ μετχλχβόντος. Ουτε τ ί, συνεπώς,
περί ενδεχόμενης άφχίρέσεως αυτοΰ άπό τοΰ ίερω-
θέντος έδόθη τεχμήρίον έχ τε τοΰ θείο υ χχί Ά π ο -
στολίχοΰ Λόγου Δ'/ ό θεωρείται, έν ίδίότητί πρχγμχ-
τος πεπίστευμένου, οτί. τό έν τφ μυστηρίω της ίερω­
σύνης θ ειο ν Χάρισμα παραμένει άμετχβλήτως έπί
τοΰ ίερωθέντος, όρθώς δίδασχομένου δτί τό μυστήριον
τής ίερωσύνης έντίθησίν έπ ί τοΰ μετείληφότος χύτοΰ
σφραγίδα ανεξάλειπτου, χ χ χ τ χ λυ­
τ ό ν χ χ ί χ ν ε π ί χ ε ί ρ η τ ο ν ^ . Ώ ς άχρίβώς,
τουτέστί, διδάσκεται χ χ ί περί των μυστηρίων τοΰ
βχπτίσμχτος " χχί τοΰ χρίσμχτος, χχτ' χντίδίχ-
στολήν πρός τά λοιπά μυστήρίχ τής. Έ χχλησίχς,
ήτοι τής θ. εύχχρίστίχς, τής μετχνοίχς, τοΰ εόχελχίου
χχί τοΰ γάμου, ών ή μόνη έφ' άπαξ λήψί,ς δέν προ-
βλεπετχί, έχ λόγων πίστεως χχ ί δη έπφεβλημένως
δίά τά πρώτα τρίχ έξ αύτών, δίά λόγον άνχνεώσεως
τοΰ θείου Χχρίσμχτος χχ ί χδίχχρίτως χρίθμοΰ λή-
ψεως τούτων, χχτ' ανοχήν δε μέχρι τοΰ γ' βχθμοΰ
έπχνχλήψεως δίά τό τέτχρτον έξ χύτων, τόν γάμον Α
Κατηγορηματική χχί σπουδχίχ ή έπί τοΰ θέμχτος
δογμχτίχή δίδχσχχλίχ τής Ρω μχϊχής Καθολικής
Έ χχλησίχς % προσεγγίζουσχ ασφαλώς πρός τήν
δογμχτίχήν έξήγησίν τοΰ περιεχομένου τοΰ μυστηρίου
τής ίερωσύνης χχί δίδάσχουσχ έν δίδχσχχλίχ θεμελίώ-
δεί τό ανεξάλειπτου τοΰ χχ^χχτήρος (ch aracter
1. Κατά'τόν Παΰλον, 'Ρωμ. ΙΑ ' 29 ίΤαμεταμέΑητα γάρ
τά χαρίσματα καί ή κΑψΤίς τοΰ Οεονυ.
2. ΚυρίλλουΠεροσολΰ^ων, Προκατήχησίς, κ. 17 (M .P .G .
.τ. 33 c, 365), ΛΑ ΒασίΜοσ, Ό μίλ. Ι Γ ' 5 (M .P .G . τ. 31
c. 433).
3. Όρθως άποφαίνεταί ό Αημ. Ρεωργίάόης, Τό Βάπτί-
σμα τών αιρετικών, έν Ν. Σ . τ. ΙΘ '. σ. 169 κτό βάπτίσμα
τών αιρετικών άχυρου, χαίπερ χανονίχώς χαί τυπίχώς ίσως
ορθόν, ή 'Εκκλησία οικονομία δέν επαναλαμβάνει, άλλ' αμέ­
σως πληροί τοϋτο τοΟ οικείου περιεχομένου, δν πρότερον κε-
νόν άσκόνν. Καί οί Αων. Οικονόμος, Τά σωζόμενα, I. 488
επ., Αασόίείος Σμόρνης, Πραγματεία, σελ. 9 επ., Fcov. Ράλ-
^ης, Βάπτίσμα αίρετίχών, έν Α .Ε .Κ .Δ ., τόμ. Γ ' σ. 9 επ.,
τά αΰτά δίδάσχουσί σχετίχώς.
4. R av . Η. Ηαναγίωτάκος, Ά στίχός Κώδίξ χαί Έ χ-
χλησία, τό 8ίχαίον τοΰ γάμου, σελ. 95 έπ., 1940.
5. Ή περί τοΰ ανεξάλειπτου τοΰ χαρακτήρος (c h a ra cte r
in d elebilis) τοΰ Θείου Χαρίσματος δογματική 8ί8ασχαλία,
ή έμφαίνομένη είς τά μυστήρια τοΰ βαπτίσματος, της ίερω­
σύνης καί τοΰ χρίσματος, αποτελούσα κύριον θέμα της Σχο­
λαστικής Δυτίχής Θεολογίας, ανάγει την καταγωγήν της έχ
τοΰ Εεροΰ Αυγουστίνου, έπανείλημμένως 8ί8άξαντος αύτήν
(πρβλ. AMyMStwt, D e b a p t. co n tra D o n a t., 1. I. c. 1, 1.
IV . c. 24 (M .P .L . τ. 43 c. 107, 174), Μίου, C on tra
R p ist. P arm en ., 1. II. c. 13 § 28, (M .P.R . τ. 43 c. 33),
ίδίου, D e Bono co n ju g. c. 24 § 32 [(M .P .R . t. 40 c. 380),
ί 8ε χαί A. Rarwae/c, R eh rb u ch d er D o g m en g esch ich te ,
τ. III. σ. 60, 157 έπ. ], 8ίατετυπωμένη σταθερώς είς τούς
κανόνας Συνό8ων (καν. Α' Κσρθαγένης, [(397) έν Con.
C one. A fric-1 c. 4 8 )], χαν. Ε ' Ρουρώνων, [(4 9 1 ) παρά
F ie u ry , H ist. B c c le s. τ. II. σ. 481], καν. Γ" τής ίΒ'.
Σε^ίΑΑης, [(6 1 9 ) παρά F le u ry , H ist. B e d . τ. II. σ. 812],
καί έν τοΐς κατόπιν άναπτυχθεΐσα ύπό τών νεωτέρων έκχλ.
Πατέρων τής Δύσεως [ώς ύπό τοΰ S i. 7'homas AyMimM,
O puscoio V . R ra c t. de a rt. fid. et S a c r. R e e l., Μών,
8!
in d eleb ilis) χύτου ή έν τούτοίς, ώς πρός τό χχτηγο-
μετέρχ της'Α νατολικής 'Ορθοδόξου Έ χχλησίχς, στερ-
ρώς δίδχσχούσης, δτί τό χχτηγορημχτίχόν τοΰτο δέν
άποδείχνύεταί εύθέως τόσον έχ τής δίδχσχχλίχς τών
Πχτέρων δσον χ χ ί έχ τής χχνονίχής νομοθεσίχς τής
Έ χχλησίχς τών πρώτων χίώνων, έτ ί δέ περισσότερον
έχ τής τοίχύτης τής έποχής τών Οίχουμενίχών Συνό­
δων. Πλήν δμως πρέπει άξίολόγως νά πχρχτηρηθή,
δτί ή δίδχσχχλίχ χυτη δέν αποκρούεται, έν τούτοίς,
θεωρητίχώς ύπό τών Πχτέρων τής 'Ορθοδόξου Π ί­
στεως, ουδέ χχτχδίχάζετχί υπό τής ορθοδόξου χχνονί­
χής νομοθεσίχς. Δ ιό τι λίχν εύχρίνώς πχρχτηρεΐτχί,
δτί ούδεμίχ ορθόδοξος χχνονίχή, ποίνίχοΰ περιεχο­
μένου, δίάτχξίς ΰφίστχτχί, ήτίς, πλήττουσχ πάντχ
χολχζόμενον χληρίχόν χχτά τήν ΰπόστχσίν χύτης
τχύτης τής ίεοωσύνης χύτοΰ, προσβάλλει χμχ χυτήν
ή χχί άπλώς έξχρτχ τό κΰρος χχί τήν ούσίχστίχήν
ύπόστασίν χύτης, χχθ' έχυτό ώς τοίχύτης, ώς μυστη-
C om m . in 4 S e n t. d ist. 24 [suppl. qu. 35, a rt. 1, q u .
37, art. 5], θεωροϋντος τόν άνεξάλείπτον χαρακτήρα τοϋτον,
ώς δικαίωμα πρός λήψίν ή μετά8οσίν τών μυστηρίων [ ί 8ε
χαί A. Rarwac/c, R eh rb u ch der D o gm en gesch ich te , τ.
III. σ. 553 έπ. ]. Ε ί8ίχώτερον περί τοΰ μυστηρίου της ίερω­
σύνης ή διδασκαλία χατοχυροϋταί συνοδική άποφάσεί άπό τής
έν Τ^ίδόντφ Συνόδου, ρητώς άποφανθείσης έπί τοΰ θέματος
έν S e ssio V I I c. 9. [VaMst, τ. 33 c. 53) καί S e ssio
X X I I I c. 4 [.)Mtw-si, τ. 33 c. 53. 140) ίδε καί A. R aw acic,
R eh rb u ch d e r D o gm en gesch ich te , τ. III. σ. 701, 707
έπ. ]. 'Ε π ί τής διδασκαλίας πραγματεύονται έν τή Δύσει οί :
(?. -BaromMS, A n n a ie s R c c le sia stic i, τ. V II I. σ. 40 έπ.,
.7. Aforirws, C om m en tariu s, τ. III. σ. 104 έπ., R. Rahw,
D ie R eh re von den S a k ra m e n te n , σ. 237—241, 1864,
B . JMwym.aww, D isse rta tio n e s se le c ta e in h isto ria m
e c cle sia stica m , τ. IV . σ. 110—134, I . Reryew rother,
D ie R eo rd in atio n en d er a lte n K irc h e , έν O esterreich is-
che V ie rte l]a h re ssc h rift zu r K a th o lisc h e T h eo lo g ie ,
τ. I. σ. 207—252, 1862, Mtbu, P h o tiu s, P a tria rc h vo n
K o n sta n tin o p el, τ. I I . σ. 375, τ. III. σ. 352, 1867, F r .
Fo&er, D ie D ep osition und D e g ra d a tio n n ach den
G ru n d satz e n d es K irch lich e n R e c h ts , σ. 90 έπ., 1867,
P . .S'hawz, D ie R eh re von den h e ilig en S a k ra m e n te n
der K a th o lisc h e n K irc h e , σ. 694 έπ., 1893, ,Ioh. F r .
vow SehMiie, D ie G e sch ic h tiich e R n tw ick elu n g d e s
re ch tlich e n ^ ch a ra cter in d eleb ilis^ a ls F o lg e d e r O rdi­
nation, έν R e v u e In tern a tio n a le d e T h eo lo g ie , I X Ann.
1901. X X X I I I R ivr. σ. 22 έπ., S. M any, P rae lectio n es
de s a c r a ordinatione, σ. 5 έπ., 1905, Schwane - Reperi,
H isto ire d es D ogm es, τ. V. σ. 402—412, Rtchier-Dove-
F a h i, K irch e n re ch t, § 114, P . RMMchiMS, K irch e n re ch t,
τ. V. σ. 563 έπ., P . Rgrpewnoihor, K irch e n re ch t, σ.
391—2, R. SaB et, R e s R d ord in atio n s. σ. 88 έπ.. F .
F ried 6erg, K irc h e n re c h t, § 104. II. J . Sapm ttiier, K i r ­
ch en rech t, τ. II. σ. 372, F . RMcic, K irc h e n re c h t, σ. 29
έπ-, A. RarwacA, R eh rb u ch d er D o gm en gesch ich te , τ.
I I I . σ. 554, 560 έπ., R. ScheMer, D ie R e o rd in atio n e n in
d er A lk a th o lisc h e n K irc h e , σ. 22 έπ., 1636, F . Aruaww,
R eo rd in a tio n s, έν D ic tia n n a ire de T h eo lo g ie C ath oli-
que, ia s c . C X I X —C X X I , σ. 2386, 2393 έπ., 1937.
1. Περίφημος καί ή έπί τοΰ θέματος πρόσφατος C onsti-
tu tio A p o sto lic a «S a c ra m e n tu m O rdinis^ τής 30-XI-
1947, ποίμαίνοντος τοΰ περικλεούς Πάπα Rtov ΖΒ', έρμη-
νεύουσα τό θειον περίεχόμενον τής ιερατικής έξουσίας τών
έχχλησίαστίχών βαθμών τοΰ διακόνου, τοΰ πρεσβυτέρου χαί
τοΰ 'Επισκόπου δημοσίευθεΐσα είς A c ta A p o sto lic ae S e d is,
τόμ. X R . σελ. 5 έπ. 1948, (τής Άποστολίχής Διαταγής
ταύτης έρμηνείαν άξίόλογον ποιείται ό A. D eichard, S . I-,
έν N o u v e lle R e v u e T h eo lo g iq u e , τ. 70 σ. 521—529,
1948, Rouvain).
 82 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ρίου τούτέστί, μετά την έπίβολήν της ποινής, έχτός
νοητέον, της ποινής έχείνης, δί' ης προβλέπεταί ή
έχ της ' Εχχύ,ήσίας άποβολή χαθ' ολοκληρίαν τοΰ
άμαρτήσαντος
Ά ντίθέτω ς, μάλιστα, ύπό χατά καιρούς ερμηνευτών
της δογματικής διδασκαλίας τ η ς ' Ορθοδόξου Πίστεως *
επανειλημμένους έδίδάχθη καί παραδεκτώς ύπεστηρί-
χθη ή θεωρία, δτί τό μυστήριον της ίερωσύνης έν-
τίθησί την Ο. Χάρίν έπ ί τοΰ μετείληφότος αύτοΰ
κατά τρόπον σταθερόν, άνεξίτήλως ούτως είπεΐν,
άνεξάλε',πτον καί άναφαίρετον λ 'Πκούσθη, έν τούτο'.ς,
καί αντίθετος γνώμη λ
(Συνεχίζεται)
Δρ. Π Α Ν Α Γ. I. Π Α Ν Α ΓΙΩ Τ Α Κ Ο Σ
Νομικός Σύμβουλος της 'Εκκλησίας
1. Οΰτως οί ΙΑ ' IB ', Λ Β', Α Γ ' ΆποστοΑίκοί .Κανόνες
«περί άκοίνωνήτωνο κ.λ.π. (Σ . Β . 15, 16, 40—42). Δ ί' δ
όρθώς άποφαίνεταί ό Μακαρίώτατος Πατριάρχης 'Αλεξαν­
δρείας κ. κ. KgMJToyopop, Ή έν ταΐς χείροτονία'.ς Άποστο-
λίκη Διαδοχή, έν Ε . τ. IB ', σ. 262 «οί περισσότεροί τών
αιρετικών είναι άχείροτόνητοί, καί αρα μή κληρικοί, ήτοι
τελείως λαϊκοί)).
2. Κατά τόν ζίοσίθεον, 'Ομολογία, "Ορος ΙΣ Τ ' (Έί))ΐ-
w ei, I. 449) «έντίθησί δέ τό βάπτίσμα χαρακτήρα άνεξάλεί-
Τίτον ώσπερ καί ή ιεροσύνη)) [κατά τόν Ί . Καο/ίίρην, Ή
'Ομολογία της όρθοδόξου πίστεως τοΰ Πατρίάρχου 'Ιεροσο­
λύμων Δοσίθέου, έν ΟΕ. τ. Κ. σ. 260 «φαίνεται δ' ομως δτί
ό Δοσίθεος έδανείσθη έκ της λατινικής Σχολαστικής τόν δρον
«χαρακτήρ ανεξάλειπτος)) τοΰ βαπτίσματος καί μάλιστα τής
ίερωσύνης, εί καί δέν είναι σαφές άν υίοθετή καί τήν αντί­
στοιχον σχολαστικήν θεωρίαν ή απλώς αναλαμβάνει αύτόν ώς
ταυτόσημον καί ισοδύναμον πρός τά περί σφραγίδος ανεξά­
λειπτου καί άκαταλύτου καί άνεπίχείρήτου ύπό τών αρχαίων
Πατέρων λεγάμενα))]. Κυρίλλου 'Ιεροσολύμων, Προκατήχησίς
κ. 17, (M .P .G . τ. 33 c. 365), Αί. Βασιλείου, 'Ομίλ. Ι Γ '. 5
( Μ .P.O . τ. 31 c. 4 3 3 )], καί τόν Ευγένιον Βούλγαρίν, Κρί-
τίχ. 'Επιστασία, σ. 277 «ούκ έστί δέ καί.τής ίερωσύνης αύ-
τής άρδην έξάλείψίς, άπαγε, τής ανεξάλειπτου μενούσης καί
τόν χαρακτήρα άκαθαίρέτου)).
3. Κατά τόν Αίακάρων—Φιλιππίδην, Τά περί Μυστη­
ρίων, σελ. 308 § Γ «τό χάρισμα τής ίερωσύνης μεταδίδόμε-
νον κατά διαφόρους βαθμούς τοΐς Έπίσκόποίς, τοΐς ίερεϋσί
καί τοΐς δίακόνοίς αφήνει εις έκαστου τήν φυχήν άνεξάλεί-
πτον χαρακτήρα τής Θ. Αάρίτοςυ, τόν Κρ. Άνδροΰτσον,
Συμβολική, σ. 297 σημ. 1 «ό χαρακτήρ δέ ούτος τής ίερω­
σύνης, ώς μυστηρίου καθιστάμενος τά πάντα, έμφαίνεί δτί ή
τώ προχείρίζομένω μεταδίδομένη Θ. Χάρις εΐναί ανεξάλει­
πτος)) (ή τελευταία τοΰ αειμνήστου καθηγητοΰ διδασκαλία,
άπαρνουμένη παλαωτέραν αντίθετον τοίαύτην, ήν δίετύπου προ
πολλών έτών έν Δογματική, σ. 314 σημ. 1). Τά αύτά διδά­
σκουν οί /I. Βερναρδάκης, 'Ιερά Κατήχησίς, § 1 1 0 , 1887,
Βασίλειος Σμύρνης, Πραγματεία περί τοΰ κύρους της χείρο-
τονίας κληρικών, τ. 18 επ., Ί . Ευταξίας, Περί 'Ιερατικής
'Εξουσίας, τ. I. σ. 278, 271 έπ-, /I. ΙΙετρακάκος, Συμβολαί,
σ. 73 έπ-, ίόίου, Τίνά περί τοΰ κύρους τών χείροτονίών,
σ. 21 έπ., ίδίου, Τό Μον. Πολίτευμα τοΰ Ά γ . "Ορους "Αθω,
σ. 109 σημ. 7φ, 1925, ίδίου, Νομοκανονίκαί 'Ενασχολήσεις,
σελ. 254 έπ-, Κ. /Ιυο^ουνίώτης, Τά Μυστήρια τής 'Αν. Όρθ.
'Εκκλησίας, σ. 2 4 - 26, ίδίου, Νομοκ. Μελέταί, σ. 17, 148
σημ. 3 (έν ιδιαιτέρά πρωτοτύπω διδασκαλία), 17. 17αναγίω-
τάκος, Π ερί τοΰ γάμου καί τής άγαμίας τών κληρικών, σ. 77 έπ.
4. 'Εν τη όρθοδόξω κανονική έπίστήμη αντίθετον δίατυ-
ποΰσί διδασκαλίαν οί Κων. Βάλλης, Ποινικόν Δίκαιον, σελ.
23 έπ., ίδίου, Έ κκλ. Δίκαιον, τ. I. σ. 105, S. ΣαπΑοω,
D ie V erw altu n g d er B u lg . Orth. K irch e , σ. 69 έπ-, 1918,
'Μμ. Ήλί/ίίξάτος, Τό κΰρος τής ίερωσύνης τής Ά γγλίκ.
'Εκκλησίας, σελ. 113 έπ., ίδίου, Ή Οικονομία, σ. 79-82,
(ίδε καί τάς a d hoc Αντικρούσεις τοΰ Hay. Ί . ΙΙανσχίωτά-
*ο ν, έν Α .Ε .Κ .Δ ., τόμ. Δ ' σ. 68 έπ., 1949).
ί — 15 Μ α ρτίου 1953, *Apt9. 5—6
ΑΠΟΣΤΟΛίΚΗ ΑίΑΚΟΝίΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣίΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΚΘΕΣ1Σ
ΕΠ ! Τ Ο Υ Α Π Ο Λ Ο Π Σ Μ Ο ν 1 9 5 3 π 1 9 5 #
Πρός
τό Κ ε ν τ ρ ικ ό ν Σ υ μ )8 ο ύλ :ο ν τ ή ς Ά π ο σ τ . J t a x o ία ς
τή ς Ε κ κ λ η σ ία ς τ ή ς Ε λ λ ά δ ο ς
Κνταΰ#α
'Έχομεν τήν τιμήν νά ύποβάλωμεν Ύ μ ΐν πρός
έγκρίσίν τόν 'Απολογισμόν καί Γεν. 'Ισολογισμόν
τής χρήσεως 1953-54 μετά τής σχετικής έπ' αύτών
έκθέσεως τών πεπραγμένων.
Παρ' δλον δτί τά οικονομικά μέσα, τά όποια κατά
τήν παρούσαν χρήσίν δίέθεσεν ή ' Αποστολίχή Δ ια ­
κονία, ήσαν άναλόγως μϊχρά έναντι τοΰ ογκου τών
ανειλημμένων υποχρεώσεων αύτής πρός πλήρη έπ'.τυ-
χίαν τών έπίδίωκομένων κοινωφελών σκοπών της,
έν τούτοίς διά τών προσπαθειών, αΐτ',νες κατεβλή-
θησαν, τής συνετής δίαχείρίσεως καί τών λελογισμέ­
νων οικονομιών κατώρθωσε νά προβή έπίτυχώς είς
τήν έχπλήρωσ',ν τών κυρ'.ωτέρων αύτής υποχρεώσεων.
Α ί άπα'.τηθεϊσαί σοβαραί δαπάναί διά τήν λειτουρ­
γίαν τοΰ θεολογίκοΰ Οικοτροφείου, τήν έκδοσ'.ν τών
Περιοδικών, τήν λειτουργίαν τοΰ Τυπογραφείου καί τών
διαφόρων άλλων υπηρεσιών ήμών, δέν έπέτρεψαν παρ'
δλας τάς καταβληθείσας ύφ' ήμών προσπαθείας νά
έπίτευχθή ή ολοσχερής άποπεράτωσίς τοΰ οίκοδομί-
κοΰ συγκροτήματος τοΰ Οίκου Φοίτητρίας καί Σχολής
Δίακονίσσών. Παρ' δλα ταΰτα, ή καταβαλλόμενη ύφ'
ήμών προσπάθεια πρός συνέχίσίν τοΰ έργου έξ ιδίων
ήμών κεφαλαίων καί έκ διαφόρων δωρεών, τάς οποίας
έλπίζομεν νά έπίτόχωμεν έκ τοΰ έξωτερίκοΰ, παρέχει
ήμΐν βασίμους ελπίδας περί τής, 6σον ένεστί, ταχυτέρας
άποπερατώσεως τών κτιρίων καί λειτουργίας τών έ ν
αύτοΐς ύπηρεσίών πρός έκπλήρωσίν τοΰ σκοποΰ των.
ΣΥ Ν Ο Π Τ ίΚ Η Α Ν Α 4 Υ Σ ΙΣ Τ Ο Υ ίΑ Π Ο Λ Ο Π Σ Μ Ο Υ
Τά κεφάλαια τής Ά ποστολίκής Διακονίας, τά
όποια κατά τήν παρελθοΰσαν χρήσίν συνεποσοΰντο είς
δρ. 6. 030. 364, 35 άνήλθον κατά τήν λήξίν τής παρού-
σης χρήσεως είς δραχμάς 7.485.183,70, παρουσίά-
σαντά ουτω αΰξησίν έκ δρ. 1.454.819,35.
Έ κ τών ανωτέρω κεφαλαίων τό είς ρευστόν ποσόν
έκ δρ. 717.452,85 εύρίσκεταί έν τώ Ταμείω καί κατατε-
θείμένον παρά Τραπέζαίς, τό δέ έκ δρ. 6. 767. 730,85
υπόλοιπον άποτελεΐταί έκ περιουσιακών στοιχείων,
αντιπροσωπευόμενων ύπό κτιρίων καί γηπέδων, κ τ ι­
ρίων ύπό άνέγερσίν, τυπογραφικών έγκαταστάσεων
καί μηχανημάτων, έπίπλων, έκδοθέντων βιβλίων
καί άλλων περιουσιακών στοιχείων.
Παραλλήλως πρός τό ανωτέρω ρηθέν τακτικόν
κεφάλαίον έσχηματίσθη ιδιαιτέρως έκ τών μέχρι
τοΰδε χορηγηθείσών δωρεών καί άποθεματίχόν χεφά-
λαίον άνερχόμενον είς δραχμάς 794.908,80 αύξηθέν-
* Δημοσιεύεται συμφώνως τώ άρθρω 27 §2 τοΰ Α. Κ.
976/46.
 1—1$ Μ α ρτίου 195$, Ά ρίθ. 5—6 έΚΚΛΉέίΑ 83

τος οΰτω χατά δρ. 63.940,70 του χατά τήν παρελ- χής Διακονίας χαί τών ευαγών αΰτής 'Ιδρυμάτων.
θοΰσαν χρήσίν τοίούτου ex Δρ. 730.968,10. Δίατηροΰμεν προσέτι τήν αγαθήν έλπίδα δτί χαί άλλοι
'Α κ ίν η τα Ή είς ακίνητα περιουσία της Ά π ο - Βά συμβάλωσί διά τών δωρεών χαί τής βοήθειας των
στολ. Διακονίας ανέρχεται ήδη είς δρ. 2.720.574,20 Μ ς τήν ολοσχερή άποπεράτωσίν ολοκλήρου τοΰ χ τί-
χαί άποτελεΐταί έχ των έξης στοιχείων, ών η ανα­ ,^ίαχοΰ συγκροτήματος τών ευαγών ήμών 'Ιδρυμάτων.
γραφόμενη αξία εΐναί πάντως χατά πολύ μ'.χροτέρα ^ "Έ π ίπ ά α κ α ί σκεύη .' Κατά τήν παροΰσαν χρή-
της πραγματικής. {βίν δίετέθησαν διά τήν αγοράν .διαφόρων έπίπλων
1 ) Κτίρίον Θεολογ. Οικοτροφείου: Μόνον αί δαπά- πών Κεντρικών Γραφείων, δρ. 7. 232* τοΰ Οεολογίκοΰ
ναί δίαρρυθμίσεως χαί έπίσχευών πρός έγχατάστασίν Οικοτροφείου, δρ. 10. 256* τοΰ περίοδίχοΰ, δραχμαί
τοϋ Οικοτροφείου χαί των Κεντρικών Γραφείων της. 4. 607, 65* καί τοΰ Τυπογραφείου, δρ. 2. 855, 50.
Άποστολίκής Διακονίας ανέρχονται είς Δρ. 602.400. Κατά τήν γενομένην άπογραφήν ή όλίχή αξία τών
2 ) Κτίρίον Οΐχου Φοίτητρίας χαί Σχολής Δ ια ­ έπίπλων, μετά τήν άφαίρεσίν τής σχετικής άποσβέ-
κονίσσων ύπό άνέγερσίν παρά τη Α γ ία Βαρβάρα σεως, άνήλθεν κατά ύπηρεσίας εις τά έξής ποσά:
Δαφνίου (έξοδα άνεγέρσεως),δρ. 1.227.889,20. Κατά Κεντρ. Γραφείων δρ. 46.000' Θεολογ. Οικοτροφείου,
την παρούσαν χρήσίν έδαπανήθη ποσόν δρ. 73.974,90. δραχμαί 180.000' Περίοδίχοΰ, δρχ. 58.000* καί Τ υ­
3 ) Α κίνητα καί γήπεδα Ά γ . Βαρβάρας Δαφνίου πογραφείου, δρ. 13.503,50.
δρ. 311.810. Κατά τήν παρούσαν χρησίν έδαπανηθη "Έσοδα έκ τα κτικώ ν πόρω ν . Τά χυρίώτερα τών
ποσόν Δρ. 141.407,60. ταχτικών έσόδων τής Ά ποστολίκής Διακονίας, έπί τών
4 ) Α κίνη τα καί χτήματα Ί . Τάγματος Ά γ . Παντε- οποίων στηρίζεται χαί ή μεγαλυτέρα ένεργητίχότης
λεήμονος, δρ. 91.000. αΰτής εΐν α ί:
5 ) Α κίνη τα χαί περιουσιακά στοιχεία Ά γ . Βαρ a ) Ποσοστόν 3 έπ ί τών ακαθαρίστων εισπράξεων
βάρας Πατησίων, δρ. 189.000. } τών Ί . Ναών χαί Ί . Μονών, άνελθόντων εις δρ.
6 ) Κτίρίον ύπό άνέγερσίν Σχολής ((Έργάνης Ά θ η - ί 1.433.362,60.
νάς)) παρά τήν Ά γ . Βαρβάραν Πατησίων δρ. 298. 475. ^ β ) "Εσοδα έξ ένσήμων γάμων, διαζυγίων, χαί
Κατά τήν παρούσαν χρησίν έδαπανήθη ύφ' ήμων ποσόν έχχλησίαστίχών έργων, δρ. 380. 7 7 ?, 15.
δρ, 83. 834, 95. Ε ίς τάς άνωτέρω χαθαράς εισπράξεις δέν έλήφθη-
Έ χ της άξίας των άνεγείρομένων ήδη χτιρίων, σαν ύπ' δψεί τά χρατηθέντα ύπό τών Τοπικών Συμβου­
έπείδή ταΰτα εύρίσχονταί ύπό έχτέλεσίν, δέν άφηρέθη λίων: δί' ένίσχυσίν αύτών, δρ. 669.792,30* διά
οΰδεμία έπ' αύτών άπόσβεσίς, ίνα χατά τήν αποπερά­ προμήθειαν 3 "ή, ύπέρ τών ένεργούντων έήν εΐσπρα-
τω σή τούτων έξαΧρίβωθή ή συνολική αύτών δαπάνη. ξίν τών ποσοστών, δρ. 50.878,50' καί διά προμήθειαν
Έ π ί της άξίας τών άλλων άχίνήτων έγένετο ή σχετική 3 °/„ ύπέρ τών διαχειριστών δίαθέσεως τών ένσήμων,
έπί έχάστου άπόσβεσίς, άνερχομένη χατά τήν παρούσαν δρ. 12.771,80.
χρησίν έν συνόλω εις δρ. 32. 793, 05. Τ ύ π ο ν κ α ί θ ρ η σ κ ευ τικ ή ς Jtaqpco-
Έ ναγη 'Έ κ π α ίύ ε ν τ ίκ ά Τ ό ρ ύ ^ α τα παρά τ ίσ ε ω ς .' ' Η αποστολή τής Δίευθύνσεως ταύτης εΐναί
Β α ρβά ραν ^ α φ ν ίο ν (Οΐχος Φοίτητρίας, Σχολή Δ ί- σπουδάίοτάτη, διότι συγκεντρώνει έν έαυτή τήν μεγαλυ-
αχονίσσών): Δ ιά τήν άνέγερσίν τών ευαγών τούτων τέραν δράσίν τής Ά ποστολίκής Διακονίας. Αυτη μερι­
έχπαίδευτίχών χτιρίων έδαπανήθησαν μέχρι τής 30. μνά διά τήν έκδοσίν τών περιοδικών, τήν λειτουργίαν
6. 54 δραχμαί 1.227. 885, 20. Έ χ τούτων δρ. 1. 153. τοΰ ιδιοκτήτου ήμών Τυπογραφείου,έπίμελεΐταί τών έκ-
914, 30 εΐχον χαταβληθή χατά τάς προηγουμένας δόσεων πάντων τών βιβλίων χαί τών ' Η μερολογίων τής
χρήσεις χαί δρ. 73. 974, 90 χατά τήν παρούσαν Άποστολίκής Διακονίας, τών έχδόσεων τρίτων χαί
χρήσίν. πάσης άλλης τυπογραφικής έργασίας. Προσέτι μερι­
Ή Ά ποστολίκή Δίαχονία, ένδίαφερομένη περί μνά χαί διά τήν έκπομπήν ραδιοφωνικών ομιλιών θρη­
τής ταχείας άποπερατώσεως του Ο'ίχου τής Φοίτητρίας σκευτικής δίαφωτίσεως. 'Εσχάτως λειτουργεί παρά τή
χαί τής λειτουργίας τής Σχολής Δίαχονίσσών, κατέ­ Δίευθύνσεί ταύτη μέ άγαθά αποτελέσματα καί ύπηρε-
βαλε πάσαν δυνατήν προσπάθειαν χαί έπέτυχε μέ τήν σία θρησκευτικής καί κοινωνικής δίαφωτίσεως τών
βοήθειαν τής Ε π ιτρ οπ ή ς τών σχέσεων μετά τών ξένων έν ταΐς Φυλακαΐς κρατουμένων.
Εκκλησιώ ν τήν χορήγησίν δωρεάς έχ δρ. 600. 000 Τό σύνολον τών πραγματοποίηθέντων έσόδων τής
παρά τοΰ Οίχουμενίχοΰ Συμβουλίου τών Εκκλησιώ ν. δίευθύνσεως ταύτης χατά τήν παροΰσαν χρήσίν, ώς
Διά τοΰ ποσοΰ τούτου χαί διά δίαθέσεως έτέρων δρ. πρός τήν ύπηρεσίαν τής έκδόσεως χαί δίαφωτίσεως,
100. 000 έξ ήμετέρων κεφαλαίων, τά όποΐα θά δίατε- άνήλθεν εις δραχμάς 1.431.820,20, καταμερίζομένων
θοΰν λίαν προσεχώς, έλπίζομεν τό συντομώτερον νά ώς ακολούθως:
έλθωσίν εις πέρας αί έργασίαί τής άνεγέρσεως. Δ ιά τήν α) Έ χ πωλήσεως βιβλίων
έπίτυχίαν τής έν λόγω δωρεάς τών δρ. 600. 000 δεν χαί 'Ημερολογίων δρχ. 831.236,70
παραλείπομεν νά έκφράσωμεν χαί ένταΰθα τάς θερμο- β ) Έ κ προσόδων περιοδικών
τάτας ήμών ευχαριστίας πρός τόν Γεν. Γραμματέα τής ((X. Σπ ίτι)) χαί « X . Παιδιά)) )) 346.024,90
Ε π ιτροπ ής τών σχέσεων μετά τών ξένων Ε κκλησ ιώ ν γ ) Έ χ προσόδων κΦ. Κυρίου)) )) 254.558,60
Καθηγητήν κ. Ά λίλχαν Ά λίβίζά τον διά τό έπίδεί-
Σύνολον έσόδων)) 1.431.820,20
χνυόμενον εύγενές αΰτοΰ ένδίαφέρον ύπέρ τής Άποστο-
 84 ΕΚΚΑΗΣ!Α 1—15 Μ α ρτίου 1955, 'Apt8. 5 —6

"Ενανττ τούτων έδαπανήθησαν: Έ κ τών άνωτέρω έμφαίνεταί ότι τά έσοδα ύπερ-

α) Δ '/ έχδοσίν χαί κυκλοφο­ τεροΰν τών εξόδων κατά δρ. 123.789,50. Έ κ τούτων,
ρίαν περιοδικών «Χαρ. Σπίτι.)) έάν άφαίρεθή ή κανονική άπόσβεσίς λόγω φθοράς
χαί «Χαρ. Παιδιά)) δρχ. 588.585,55 τών μηχανημάτων έκ δρ. 22.297,05 καί τών έγκατα-
β ) Διά δελτίον «Φωνή Κυρίου)) )) 320.615,75 στάσεων έκδρ. 32.836,20, ήτοι σύνολον δρ. 55.133,25,
γ ) Δί.' έξοδα έχδόσεως βί- παραμένει τελικόν κέρδος ύπέρ τού Τυπογραφείου έκ
βλίων χαί 'Ημερολογίων )) 6 5 2 .8 2 6 .— δρ. 68.656,25, προελθόν έκ τών εξής:
δ ) Δ ί' έξοδα περιοδικών, δια­ Κέρδος έξ έκτυπώσεων Ά π ο -
λέξεων, ραδιοφωνικών ομι­ στολίχής Διακονίας δρ. 34.618,65
λιών κλπ. )) 16.285,85 Κέρδος έξ έκτυπώσεων τρίτων )) 25.377,30
ε) Δ ία διαφόρους άλλλας δα- Έ κποίησίς άχρηστου χάρτου )) 8.660,30
πάνας (αγορά επίπλων, π ε­
ριοδικών χ λ π .) " 10.969.45 Σύνολον )) 68.656,25
Σύνολον δαπανών )) 1 .589.282,60 Ε γ κ α τα σ τά σ εις Τ νπ ογβα φ εέον . Πρός πλη-
Έ χ τών ανωτέρω στοιχείων προκύπτει, δτί τά γενό- ρεστέραν συμπλήρωσίν καί πλουτισμόν τών έγκα-
μενα έξοδα ύπερέβησαν τά πραγματοποίηθέντα έσοδα ταστάσεων τοΰ Τυπογραφείου έπρομηθεύθημεν έξ
κατά δραχμάς 126.975,10. 'Α γγλίας, έκτος τών ήδη ύπαρχόντων μηχανημάτων,
Συγκεκριμένος τά έξοδα τών Περιοδικών ήσαν κατά καί μονοτυπικήν μηχανήν, ήτίς ήρξατο λειτουρ­
δρ. 21.414,45 μικρότερα τών προϋπολογίσθέντων, γούσα, άξίας δρχ. 515.229,30. Πρός κάλυψίν τού
τά δέ του δελτίου «Φωνή Κυρίου)) κατά δρ. ποσού τούτου σϋνήφθη δάνειον παρά τή Τραπέζη τής
170.615,75 ανώτερα τών προϋπολογίσθέντων. Καί τών Ελλάδος έκ δρ. 300.000 καί ύπεγράφησαν Συν/κα ί
δύοόμοΰτά έξοδα ύπερέβησαν κατά δρ. 152.201,30 έκδόσεως τού έργοστασίου άξίας λ. 2.256-2-0.
τά προϋπολογίσθέντα. Αί σχετίχαί δαπάναί έχουσίν ώς έξής :
Τά έξοδα τών Περιοδικών ύπερέβησαν τά πραγμα-
1) Δ ί' άγοράν μηχανημάτων δρ. 371.785,30
τοποίηθέντα έσοδα αύτών κατά δρ. 242.560,65 καί
2) 'Εγκαταστάσεις καί ύλίκά )) 97.774,20
ή «Φωνή Κυρίου)) κατά δρ. 66.057,15.
Τών δύο όμοΰ περιοδικών χ α ίτη ς «Φωνής Κυρίου)) 3) "Επιπλα καί σκεύη )) 2.855,50
τά έξοδα ύπερέβησαν τά πραγματοποίηθέντα έσοδα 4) Κατάθεσίςδί' άνοιγμα πί-
αύτών κατά δρ. 308.617,80. Τά έσοδα τών Περιοδικών στώσεως διά προμήθειαν
μελάνης . )) 22.939—
καί τής «Φωνής Κυρίου)) άνερχόμενα είς δρ. 600.
583,50 ύστέρησαν κατά δρ. 252.416,50 τών προϋπο­ Σύνολον έξόδων )) 495.354.—
λογίσθέντων τοίούτων.
Ή παρατηρουμένη αυξησίς τών εξόδων οφείλεται Κατά τήν γενομένην άπογραφήν εύρέθησαν άνα-
κυρίως εις τήν γενικήν αύξησίν τών ύλίχών, τών μισθών λώσίμαύλίχά τοΰ Τυπογραφείου άξίας δρ. 153.186,50
καί ημερομισθίων. Μηχανήματα άξίας δρ. 1.093.178,95
Tvytoygatpetov χαί ΆποστοΑί- Εγκαταστάσεις άξίας )) 514.410,—
Κ % JtctKOVtag Ή κίνησίς τοΰ Τυπογραφείου καί Προσέτι εύρίσκονταί πρός παραλαβήν μελάναί,
Βιβλιοδετείου κατά τήν παρούσαν χρήσίν έχει ώς εξής'.
διά τάς οποίας έχει άνοίχθήπίστωσίς παρά Τραπέζη
Τά πραγματοποίηθέντα έσοδα καί έξοδα κατανέ-
καί έχει καταβληθή διά τοΰτο ποσόν δρ. 22.939.
μονταί ώς ακολούθως:
'Έ σ οδα .' Ε κτυπ ώ σ εις τρίτων, ^κ χχ εέρίσ ίς /?ί/?Αέωρ κ α ί xdgTOV.' Τό έχδοτί-
είσπραχθέν ποσόν δρ. 449.239,05) χόν έργον τής Ά ποστολίχής Διακονίας έσημείωσε
Ό φείλόμενα )) 133.922,60 δρ. 583.161,65 καί κατά τήν χρήσίν ταύτην άρκετήν πρόοδον έκδο-
Ε κτυπ ώ σ εις Ά π . Διακονίας )) 1.086.983,50 θέντων πολλών βιβλίων ήμετέρων καί τρίτων ώς καί
Έ κποίησίς άχρηστου χάρτου )) 8.660,30 περιοδικών καί ημερολογίων.
Σύνολον )) 1.678.805,45 Τά κατά τήν λήξίν τής παρούσης χρήσεως εύρε-
θέντα ώς ή άπογραφή βιβλία έκδόσεώς μας εις τιμήν
'Έ ξο δ α Μίσθοδοσ. προσωπικού δρ. 901.415,30
κόστους άνέρχονταί εις δρ. 923.546,25 έναντι άξίας
'Αναλώσιμα ύλί-
737.615,50 τών τής παρελθούσης χρήσεως.
κά (ήτοι μελάναί,
χάρτης κλπ., άγο- Ή άξία τών παρ' ήμΐν εύρεθέντων βιβλίων τρίτων
ρασθέντα) δρ. 653.448,05 πρός πώλησίν άνέρχεταί εις δρ. 68.277,30 έναντι
Μεΐον τά ένα- άξίας δραχ. 38.036,50 τών τής παρελθούσης χρήσεως.
πομείναντα ύλίκά )) 153.186,50 δρ. 500.261,55 Τά όφείλόμενα ύπό διαφόρων διαχειριστών έντύ-
Εισφορά εργοδότου είς ΙΚ Α 101.064,60 πων πρός τήν Άποστολίχήν Διακονίαν άνέρχονταί
Κινητήριος δύναμίς 23.974,10 είς δραχμάς 811.837. Τό μεγαλύτερον μέρος τούτων
'Α ξία χρησίμοποίηθέντος χάρ­ οφείλεται ύπό διαφόρων Μητροπόλεων. Τά ύφ' ήμών
του έκ τής άποθήκης δρ. 28.300,40 είς χορηγητάς βιβλίων όφείλόμενα άνέρχονταί είς δρ.
60.176,50.
Σύνολον δρ. 1.555.015,95 ('ΈπΕτκί τό τέλος)
 1—15 Μ α ρτίοΰ 1955, 'Apt9. 5 —6
ΜΗΝΥΜΑ
Τ Ο Υ Μ ΑΚ. Α Ρ Χ ίΕ Γ Η Σ Κ Ο Π Ο Υ
Ε Π ί Τ Η ι ΠΑΓΚ. Π Ρ Ο Σ Ε Υ Χ Η ! ΤΩΝ Φ Ο ίΤΗ ΤΩ Ν
Έ π ί τη «Ήμέρο; Παγκοσμίου Προσευχής
τών Φοίτ^τώνο ό Μκκ. 'Αρχιεπίσκοπος
'Αθηνών καί πάσης Ελλάδος Κύριος Σπυ­
ρίδων άπηύθυνε πρός τούς "Ελληνας φοίτη-
τάς τη παρελθούση Κυριακή, 13η ίσταμέ-
μένου μηνάς, τό ακόλουθον Μήνυμα.
Τ η ν εά Α ογεαν τ ε)? "Α'χχΑ ίησεα? χ α ί τ ή ν
τρεεχήν ε )η ώ ν ε υ χ ή ν άπονε,εεο,εεεν π ρ ο ? τ ο ν ? α γ α ­
π η τ ο ύ ? "-ΕΆΑ,ηνα? εγ ο ετη τ ά ? χα ε σ π ο υ ό α σ τ ά ? τ ώ ν
ά ν ω τ έ ρ ω ν έ π π α ε ό ε υ τ ε χ ώ ν "Τ ό ρσ ,εεά τω ν, έ π " εύ χ α ε-
ρεα τ ώ ν σ η ,εεερενώ ν ε ? )/α /? ώ ν α ύ τ ώ ν έχ ό η Α ώ εΐεεο ν.
7V εΑ ρησχεπετεχή π ε σ τ ε?, ε) ο π ο ία ά π ο τεΑ εε
π α ρ ά ό ο σ εν τ ή ? "ΑΆΑεγνεχε)? Φ υ Α ή ?, α ν τ ί) εενα ε χα ε
τ ό γνεόρεσγεα όΑ ω ν τ ώ ν άλεγεΑενεον έπεατεηεεόνεον
χαε ε ρ ε ν ν ^ τ ώ ν . '7 ? ν τ ώ « έ ρ ε υ ν α ν » εύ ρ ε σ κ ε τ α ε ι)
π ε σ τ ε? χαί έν τώ «ζ *η τ εέν » ά ν α π α Α υ π τ ετ α ε
θ ε ό ? , " i f # ρ η σ χ ε υ τ ε χ ό τ η ? εενεεε χ α # ο Α ε χ ό ν
ν ο /τ ε ν ο ν , ή ό έ χ ρ εσ τ εα ν ε χ ή π ε σ τ ε? εεν α ε όύνα ^εε?
ό η ,α εο ν ρ γ εχ ή .
-ίά ντι) ι) π ε σ τ ε? , ή έ ρ ν α ζ 'ο ρ έ ν ^ τ ε)ν είγά π εγν
χαε γ εν ν εϋ σ α τ ή ν έΑ πεόα , ε ν χ ά ,α ε # α νά χ ρ α τ α ε-
ο ΰ τα ε ε ί ? τ ά ? χ α ρ ό εα ? τ ή ? έ/ί.Αε^νεχή? ά χα ό η,α α ί'-
χ ή ? Ν ε ίε τ η τ ο ? ε ί ? έ π α ε ν ο ν α ν τ ί) ? χαί ά /ρ ά τ ν -ρ ν
πρόοόον.
/- "Ο ΉεΥηνών ΑΥΥΓ/Η/ΠΑΥ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΩΝ ΣΤΗΛΗ
Εη^εαντεχόν κεφάΑαεον
"ΥΥ σνρροε) τον πΑε)θον? τώ ν πεστώ ν, ε)τε? χαε έφ έτο ?
π α ρα τη ρ είτα ε s i? το ν ? εερον? ναον? χαθ' έχ ά σ τη ν ίΥαρα-
σχενήν εσ π έρα ?, χάρεν τ ί)? '^ίχοΑονθεα? τώ ν εεΥΒαε-
ρετεσ^εεΰνεε, οσον χ α ί άν νπο τενεον δνναταε νά θεω ρή -
ταε ώ ? άπΑή χα τά σννήθεεαν χ α ί άνεν /Υαθντέρα? τενο?
σ η μ α σ ία ? έχδήΑωσε?, δέν ε ίν α ι, έν το ντο ε?, δννατον ν'
άφήση άδεάφορον τον προσεχτεχον π α ρα τηρ ητήν τώ ν
θρησ χεντεχώ ν έχδηΑεόσεων το ν Ααον /εα?. άεεετε, χ α ί
άν άχο^εη εΥά εεχον δεχαεον ο ί ό ία τη ρ ο νν τε? τά ? τοεαν-
τα ? έπεφνΑά^εε? τεον, ώ ? π ρο? το )ίάθο? τ η ? θρη-
σ χ εν τεχ ο τη το ?, ήν το γ εγ ο ν ο ? μ α ρ τ υ ρ εί, ονδεες, χα ί
πάΑεν, # ά ήδννα το, έν ονάε/νίά περεπτεόσεε, ν' άρ-
νη θή , οτε προχεεταε, πάντεο?, π ε ρ ί έχδηΑεόσεω?,
ή τε?, οπεοσδήποτε χάν ?)θεΑεν ά^εοΑογηθή, δέν άά ήτο
δννατον νά σ τερ η ά ή τ η ? ά^εα? τ η ? , ώ ? ^ α ρ τνρ ο να η ?, άν
^εή τε άΑΑο, τ η ν )ίαθεεαν, τονΑάχεστον, προσήΑωσεν
τον έΑΑηνεχον Ααον ε ί? τ ά ? π α τρ ίο ν ? έθνεχοθρησχεν-
τεχά ? το ν παραδοσεε?. '^4ΑΑά η προσήΑωσε? αντη
άποτεΑεε, άνα^εφε^οΑω?, χεφάΑαεον νφ εσ τη? πνεν,Ματε-
χ η ? χ α ί έθνεχη? σ η μ α σ ία ? χ α ί θε^εέΑεον, έφ ' ο-Β όνναν-
ταε ποΑΑά νά οεχοόο^εηθώσε. ΑΒαί άποτεΑεέ εντνχη,αα
όεά τον τοπον το , οτε η ση/εααεα το ν χεφαΑαεον
ΕΚΚΛΗΣΙΑ 85
το ντο ν εεναε σήμερον άποΑντεο? άντεΑηπτη παρά το ε?
χεχΑη^εένοε?, οπω ? έργασθέοσεν άποτεΑεα^εατεχώ? π ρο?
περαετέρεο ά^εοποεησεν το ν. Ο ν χ ?)ττον ά^εου? άπαε-
τεέτα ε, χ α ί έν προχεε^εένφ, ανο'τη^εα χ α ί σνντονεσ/εο?
χ α ί ΑεΑογεσ^εένη αν^επρα^ε? άπασών τώ ν πνεν/εατε-
χεον άννά/εεων, αετενε? όννανταε νά έπεάοθώαεν εε?
το έργον το ντο χ α ί αετενε? οφεεΑονσε νά θεοτοσε προ?
τοντο έα ντά ? άνεπεφνΑάχτου? εε? τήν όεάθεσεν τ?)?
/Τοε,εεαενοέση? 'ΑΓχχΑηαεα?.
ποε- T f Ζ Γ ρ ο σ εν χ ή τ ω ν Φ ε?ετη τώ ν
'ΥΥ τ ή παρεΑάονση Α νρεα χή έο ρ τα σ θείσ α χ α ί παρ'
ή/εέν εε^ΥΥ/εέρα Υίαγχοσ,εεεον ΥΥροσενχί)? τώ ν Φ οετη-
τεον^ Αίαν ενΑογω? σννεχενηαε πά ντα? το ν ? γνεορε-
^οντα? τήν ά^εαν το ν θεεον άωρον τ ή ? ΥΤροαενχή?
χ α ί το ν ? έχτε,εεώντα? τ ή ν σημασ ίαν τ ή ? έν α ν τή π νεν-
^εατεχί)? ένεόπεον το ν χοενον Ονρανεον ΥΤατρο? ανναν-
τήσεεο? σν^επάση? τ ή ? άνά τον κόσμον εε? τον Χ ρ ε-
στον πεστενονσ η? φ οετητεχή? Χ ε ο τ η τ ο ? . "Ο ά εν χ α ί άε-
χαεεο? έπαενονντε? το ν ? τ ε π ρω το σ τα τήσ α ντα ? εε? τήν
ό έν ^ΥίΆΑάόε έπεκράτηεεεν το ν θεσ^εον το ντο ν χ α ί το ν ?
ηεαε- ο π ω σ δήπ οτε σνντεΑονντα? έε? τή ν τήρησεν αντον,
ενχο/εεθα άπο χαράεα?, ενα ο Χ νρ εο ?, άποάεχό/εενο?
τ ά ? χοενά? τα ν τα ? τεον χρεστεανεον φ οετητώ ν άεήσεε?,
ένεσχνση το ν το ν ? έν τεό έργεο, πρεότεστα πά ντω ν, τ ή ?
άτο^εεεχή? αντώ ν έν Χρεστεϋ π ρ ο χο π ή?. ά εοτε άεά τ ή ?
π ρ ο χο π ή? τ α ν τ η ? χ α ί ,εεονη? θά εεναε άννατον οε ^εέΑ-
Αοντε? οντοε χοενωνεχοε ή γ έτα ε τ ή ? ανρεον ν' άνα-
άεεχθώσεν ά^εοε έργά τα ε χ α ί σνντεΑ εσταί τ ή ? π α γχο -
σ^εεον σννεννοήσεω ? χ α ί τ ή ? οεχον/λενεχή? ειρ ή ν η ?,
ήν τοσον ήαθέεο? σήμερον ποθονσεν αε ένθονσεεόάεε?
νεανεκαε τεον φ ν/α ε.
" Ε π ί τη προσεχεε "Ε ορτή
Α ίετά τενα? ή/τέρα? θά χΑηθή χ α ί πάΑεν ο εν σ εή ή ?
έΑΑηνεχο? Ααο?, ενα /τετά τ ή ? κοσ/τοχαρ,εεοσννον τον
ΕναγγεΑεσ^εεον θρ η σ χ εν τεχ ή ? π α νηγνρ εω ? σννεορτάση
χ α ί τή ν έπ έτεεον τ ή ? έθνεκή? αντον ΥΙαΑεγγενεσεα?,
αναγραφών, άπα^ έτε, τά νεχητήρεα τ ή Ύπερ,εεάχερ
τον Γ ένο ν? Χ τ ρ α τ η γ ώ χ α ί άο^οΑογεον έχ ήαθέεον τον
άεχαεοχρετην Χνρεον τεον άννά/τεων. ΥΙανηγνρεχοί δέ
χ α ί πάΑεν θ' άκονσθεΰσε Αογοε άνά το ΥΤανεΑΑήνεον έν
το ε? ν α ο ί?, έν τοε? σχοΑεεοε? χ α ί έν τ α ΐ? αεθονσαε?
τεϋν Αοεπεϋν πνεν/εατεκεον τ ή ? χεόρα? "Υδρν^εάτων.
. ΉΑΑά χ α ί σχέφ εε? ποΑΑαε θά π ρ έπ η νά γεννηθεοσεν,
έχ τ ή ? αφ ορμή? ταντε^?, εε? τον νονν π α ντο?, οστε?
δ εοντω ? έχτε^εεά τήν σοήαροτητα τον θέ^εεατο? χ α ί τή ν
ά^εαν τ ή ? Ε ο ρ τή ?.Φ ρ ο ν ο ν^ εεν δ' οτε δέν θά ή το άχαερο?,
έν προχεε^εένρ^ χ α ί ή νπο^ενησε? τεον Αογεον έχ εεν ω ν το ν
Ε α πτεστον.* εεάίή άρ^ησθε Αέγεεν έν έα ντοε?, ΥΤατέρα
έχο/εεν το ν'^4ήρα ά /ε...;Λ άεοτε ποΑώ σνχνά οε άνθρεο-
ποε, έναήρννό^εενοε έ π ί τ ή α ρ ετή χ α ί τ ο ί? κατορθεό-
^εασε τώ ν προγονεον, Αησ/εονονσεν έα ντο ν ?, θα^εήον/εενοε
δέ νπο τ ή ? αεγΑη? τον ένδοξον παρεΑθοντο?, τνφΑ,εότ-
τονσεν ένεόπεον τ ή ? σνγχρονον εδεχή? τω ν πραγ^εατε-
χ ό τη το ?. Ε α ε δέν ΘΥΑο,εεεν /^εέν νά εεπω /εεν, οτε εεναε
τοσον χα χή ή ση/εερενή πραγ^εατεχοτη?, οσον νπο τεον
εεπαεσεοδο^οτέρων νο/εεζεταε* δέν εεναε o/εω ? χ α ί παν-
 86 ΕΚΚΛΗΣίΑ
αα^οπο? ^ παρατ^-
x at η ^ετρίοπαθεστερα, συνεπώς, εκτί^^σ ις
από γέρους των αίσωόο^οτερων. Ζίί,οτι, αν όέν
εχω,αεν ν' αποόίω^αψεν <7%Μερον ποΑίτί^οό$ ότνά-
στας, εχο^εν όίαωζ πάντοτε ενώπων αύτοΰ έκαστο;
τόν ωκατάπανστον aywva κατά τί/ς τυραννίας τών
ίόάυν ψ ίώ ν παθών.
Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ίΟ Σ E K K A H Z . Υ Π Μ Ρ Ε Σ ίΑ
Ε Φ Ο Δ ίΑ Δ ίΑ Τ Ο Υ Σ Α Π Ο Ρ Ο Υ Σ
Ή 'Επιτροπή Άλληλοβοηθείκς χαί Σχέσεων μετά των
Ξένων 'Εκκλησιών πκρέλκβε 8ιά της Παγκοσμίου 'Εκκλη­
σιαστικής 'Υπηρεσίας 316.000 περίπου 8έματα τροφίμων,
άποσταλέντα ΰπό της 'Αμερικάνικης Κυβερνήσεως 8ίά τάς
έορτάς των Χριστουγέννων.
Τά έν λέγω τρόφιμα, βάρους 2.370 τόννων καί άξίας
900 χιλιάδων δολλαρίων άπεστάλησαν είς τάς Ίεράς Μητρο-
πέλείς της 'Ελλάδος, δίά νά δίανεμηθώσί δωρεάν μεταξύ των
άπορωτέρων οικογενειών.
Έ ξ αύτών παρεδέθησαν 5.272 δέματα τροφίμων είς την
ένταΰθα Υπηρεσίαν προσφύγων τοΰ Οικουμενικού Συμβου­
λίου τών 'Εκκλησιών προς διανομήν είς τούς πρόσφυγας.
Δ ίά την άπό Πειραιώς μέχρι τών κέντρων τών 'Ιερών
Μητροπόλεων καί την έντός αύτών προώθησίν τών δεμάτων
τούτων, δίετέθη ύπό της Παγκοσμίου 'Εκκλησιαστικής
Υπηρεσίας ποσύν ένύς δισεκατομμυρίου παλαιών δραχμών
( 1.000.000.0 0 0 ) είς τρόπον άστε τά δέματα νά φθάσουν είς
χεΐρας τών δικαιούχων, άνευ ούδεμίάς έπίβαρύνσεως αύτών.
Π λεΐσταί τών 'Ιερών Μητροπόλεων έγνώρίσαν τύ πέρας
της διανομής τών ώς άνω δεμάτων τροφίμων.
'Επίσης έκ μέρους καί δί' εξόδων της Παγκοσμίου 'Ε κ ­
κλησιαστικής Υπηρεσίας δίά της 'Επιτροπής 'Αλληλοβοή­
θειας καί Σχέσεων μετά τών Ξένων 'Εκκλησιών (δίευθυνο-
μένης ύπό τοΰ Καθηγητοϋ κ. Ά μίλχα Ά λίβίζάτου) άποστέλ-
λονταί, μέσω τών κατά τόπους 'Ιερών Μητροπόλεων, χορη­
γούμενα ύπο τοΰ άμερίκανίκοΰ λαοΰ δωρεάν πρός τούς από­
ρους Α' κατηγορίας "Εβρου, Καστορίας, Καβάλας, Κονίτσης,
Φίλίατών, Καστελλορίζου, Χάλκης, 'Αστυπαλαίας, Νίσύρου
καί τούς σεισμοπαθείς 'Ηλείας. Κατ' άτομον : βούτυρον 144
δράμια, τυρός 288 δράμ. καί γάλα (εις κόνίν) 288 δράμια^
X Ρ Ο Μ ί Κ Α
ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
Ή 'Ιερά Σύνοδος συνεχίζουσα τάς εργασίας αΰτής, συνε­
δριάζει κατά τάς πρός τοϋτο τακτάς ημέρας, ασχολούμενη
έπί ζητημάτων υπηρεσιακής φύσεως.
—Δ)' εγγράφου αΰτής πρός τόν Πρόεδρον τής Κυβερνήσεως
Στρατάρχην κ. Ά λέξ. Παπάγον, ή Νερά Σύνοδος παρεκάλεσεν,
όπως ληφθή πρόνοια πρός μετάθεσίν τών μεταμεσημβρινών
ώρών εργασίας τής Παρασκευής, ινα δοθή είς τούς υπαλλήλους
ή ευκαιρία νά παρακολουθώσι τάς ίεράς ακολουθίας τών
«Χαιρετισμών».
—Δίά τής ύπ' άρίθ. 10)3795 καί ύπό χρονολογίαν 18.2.
955 Συνοδικής 'Εγκυκλίου, παρεκλήθησαν ο! Σεβ. 'ίεράρχαι
τής 'Εκκλησίας τής 'Ελλάδος, όπως συστήσωσίν είς τό ποί-
μνοίόν των τήν ύπό τήν ήγεσίαν τής ένταΰθα 'Εξαρχίας τοΰ
Παναγίου Τάφου διοργανουμένην τετάρτην μεταπολεμικήν
ίεράν αποδημίαν πρός προσκύνησιν τών Μερών Προσκυνη­
μάτων τής θεοβάδιστου ίεράς Γής, κατά τάς ήμέρας τοΰ
προσεχοΰς Πάσχα.
—Διά τής ύπ' άριθ. 529)796 καί ύπό χρονολογίαν 23.2.955
Συνοδικής 'Εγκυκλίου,'άνενεώθη τό δικαίωμα τής μετά φειδοΰς
έκδόσεω; αδειών γάμου κατά τήν διάρκειαν τής Μεγ. Τεσσαρα­
κοστής, ύπό τόν όρον, όπως ούτοι τελώνται «δίχα πομπής
καί έπιδείξεως».
1—15 Μ α ρτίου 1955, Ά ριθ. 5—6
—Διά τής ύπ' άριθ. 652/801 και ύπό χρονολογίαν 11.3.955
τηλεγραφικής πρός τούς Σεβ. Μεράρχας 'Εγκυκλίου, ή Μερά
Σύνοδος παρεκάλεσεν, όπως συσταθή είς τό χριστεπώνυμον
πλήρωμα ό κατά τήν 17ην και 20ήν ίσταμένου μηνός διε-
νεργηθησόμενος Πανελλήνιος "Ερανος ύπέρ τών σκοπών
τοΰ 'Ελληνικού 'Ερυθροΰ Σταυροΰ.
—Ή Μερά Σύνοδος άπέλυσε τή 15η παρελθ. μηνός τήν ύπ'
άριθ. 347/793 'Εγκύκλιον πρός τούς Σεβ. Μεράρχας τής 'Εκ­
κλησίας τής 'Ελλάδος έχουσαν ώς άκολούθως:
«Ώ ς γνωστόν ύμιν, ή Μερά Σύνοδος, διά τής ύπ' άριθ. 354
τής 28ης Νοεμβρίου τοΰ έτους 1941 'Εγκυκλίου αύτής,έγνώρισε
τοις Σεβ. Μεράρχαις τής 'Εκκλησίας τής 'Ελλάδος τήν άπό-
φασιν αύτής, καθ' ήν οί Σεβ. Μητροπολιται έπ' ούδενί λόγφ
ή προφάσει δέον νά προβαίνωσιν είς χειροτονίας προσώπων,
προερχόμενων έξ άλλης Μέρας Μητροπόλεως, άνευ τής προη­
γούμενης κανονικής συγκαταθέσεως τοΰ οικείου Άρχιερέως,
καί τής παροχής έκ μέρους τούτου έγγράφων πληροφοριών
περί τοΰ ήθους και τής πολιτείας τών ύποψηφίων, προσεπι-
δηλώσασα, ότι τό είρημένον μέτρον δέον νά τηρήτα ι και
έφαρμόζηται ού μόνον προκειμένου περί έγγάμων κληρικών,
άλλά και περί άγάμων τοιούτων, ο'ίτινες καταφεύγουσιν
είς Ίεράς Μονάς άλλων Μητροπόλεων, έπί τώ σκοπφ έγκατα-
βιώσεως ή άπλής έγγραφής έν αύταΐς και τής προχειρίσεως
αυτών είς διακόνους ή πρεσβυτέρους.
)>Τό περιεχόμενον όμως τής διαληφθείσης Συνοδικής 'Ε γ ­
κυκλίου έτυχεν, έκτοτε μέχρι σήμερον, διαφόρου ερμηνείας
ύπό τών Σεβ. Ιεραρχών καί έδημιούργησε μάλιστα είς τινας
περιπτώσεις ζητήματα, άπασχολήσαντα καί τήν Μεράν
Σύνοδον.
ιιΤούτου ένεκεν, ή Μερά Σύνοδος, κατά τήν συνεδρίαν αύτής
τής 8ης τρέχοντος μηνός, ήχθη είς τήν άπόφασιν νά γνωρίση
ύμιν έν σχέσει πρός τό περιεχόμενον τής έν άρχή άναφερο-
μένης Συνοδικής 'Εγκυκλίου ταΰτα:
»'Ηάπαιτουμένη κανονική συγκατάθεσις
τοΰ οικείου Άρχιερέως, προκειμένου περί χειροτονηθησομένου
κληρικοΰ, έγγάμου ή άγάμου, έ χ ε ι τ ή ν έ ν ν ο ι α ν τ ή ς
π ι σ τ ο π ο ι ή σ ε ω ς περί αύτοΰ όσον άφορα
εις τά π ν ε υ μ α τ ι κ ά κ ω λ ύ μ α τ α καί ζ η τ ή ­
μ α τ α , περί τών οποίων, κατά τούς Μερούς Κανόνας, ύπο-
χρεοΰται νά παράσχη άναλόγους πληροφορίας ό 'ιεράρχης
τής 'Επαρχίας,έκ τής όποιας προέρχεται ό είς άλλην 'Επαρχίαν
μέλλων νά χειροτονηθή ύποψήφιος κληρικός. Δέν έχει δηλαδή
τήν έννοιαν τής έγκρίσεως ή μή έγκρίσεως άναχωρήσεως τοΰ
ύποψηφίου κληρικοΰ έκ τής μιας 'Εκκλησιαστικής 'Επαρχίας
είς άλλην τοιαύτην.
»"Οθεν, γνωρίζουσα ύμιν ταΰτα, παρακαλεϊ ύμάς, ινα,
οσάκις ζητηθή άρμοδίως παρ' ύμών ή κανονική λεγομένη
συγκατάθεσις διά τήν είς άλλην 'Εκκλησιαστικήν 'Επαρχίαν
χειροτονίαν κληρικοΰ, προθύμως παρέχητε πληροφορίας
περί τής καταλληλότητος ή μή, άπό πνευματικής μόνον καί
ήθικής έπόψεως, ϊνα μή έμποδίζωνται χειροτονίαι κληρικών».
— 'Επίσης, τή 24η τοΰ αύτοΰ μηνός άπελύθη ή ύπ'
άριθ* 537/797 Συνοδική πρός τούς Σεβ. Μεράρχας 'Εγκύ­
κλιος έχουσα ώς εξής :
«Ή Μερά Σύνοδος, κατά τήν συνεδρίασιν αύτής τής 22ας
τρέχοντος μηνός, άπεφάσισεν όπως διά τής παρόύσης 'Ε γ­
κυκλίου αύτής διαταχθώσιν ο! Σεβασμιώτατοι Μεράρχαι
τής Ά γιω τά της 'Εκκλησίας τής 'Ελλάδος νά μή δημοσιο-
γραφώσι τοΰ λοιποΰ είς περιοδικά φέροντα έκκλησιαστικούς
τίτλους, ή είς έφημερίδας Άθηναΐκάς ή τοπικός, νά μή προ-
βαίνωσιν είς δηλώσεις, ούτε νά παρέχωσιν άπαντήσεις είς
ερωτήματα έφημερίδων κ. λ. π. Έξαιροΰνται, βεβαίως, αί
δημοσιεύσεις θεολογικών διατριβών καί πραγματειών, άπο-
βλεπουσών είς έποικοδόμησιν τών χριστιανών. Π ά σ α
τυχ όν π α ρά βα σ ις τής Συνοδικής τ α ύ τη ς
άποφάσεως θά συνεπάγεται αύστηράς
κ υ ρώσε ι ς .
»'Ε π ί τούτοίς, τυχόν άποσταλέντα δημοσιεύματα είς
έφημερίδας ή περιοδικά παρά τών ώς ειρηται Ιεραρχών δέον
παρευθύς νά άνακληθώσι.
»'Ε π ί γενικωτέρας σημασίας έκκλησιαστικών καί λοιπών
άλλων ζητημάτων, έφ' όσον ήθελον οΐ Σεβ. Ίεράρχαι νά
1—15 Μ α ρτίου 1955, Άριθ. 5—6 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
έκφέρωσι διά του τύπου τήν γνώμην αύτών, θά ύποβάλωσι
τά ! άπόψεις καί γνώμα! αύτών τή Ίερα Συνόδω διά μελέτην
καί έγκρισιν.
»Ή Ιερά Σύνοδο! άξιοι τήν πιστήν τήρησιν τοΰ περιεχο­
μένου τ ή ! παρούση! Εγκυκλίου θύτης».
— Ή Ιερά Σύνοδο! άπέλυσεν, ώσαύτω!, τή 1η ίσταμέ-
μένου μηνό! τήν ύπ' άρίθ. 554/798 'Εγκύκλιον πρός τού!
Σεβ. 'ίεράρχα! τ ή ! 'Εκκλησία! τ ή ! Έλλάδο! έχουσαν ώ !
έπ ετα ι:
«ΠΕρίήλθεν εί! γνώσίν τ ή ! 'ιερά! Συνόδου, ότι τινές τών
Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών τ ή ! 'Εκκλησία! τ ή ! 'Ελλάδος,
μετέθεσαν αύτοβούλως τήν ώραν τ ή ! τελέσεω! τ ή ! Άναστά-
σεω! κατά τήν αγίαν καί μεγάλην Κυριακήν τοΰ Πάσχα,
τελοϋντε! αύτήν κατά τά ! πρώ τα! ώρα! πρό τ ή ! πρω ία!
τ ή ! Κυριακή! τοΰ Πάσχα, αντί τ ή ! τελέσεω! αύτή! κατά τό
μεσονύκτιον, κατά τήν παραδοθεισαν ήμιν άρχαίαν έκκλησια-
στικήν συνήθειαν, περί τ ή ! όποια! ρητή μνεία γίνεται εί! τόν
Α' κανόνα τοΰ Ά γ ιο υ Διονυσίου 'Αλεξάνδρειά! καί εί! τόν
ΠΘ' τ ή ! ΣΤ' Οικουμενική! Συνόδου, καθ' ο&! «χρή τού! πιστού!
περί μέσαί! τ ή ! μετά τό μέγα Σάββατον νυκτός ώραί! άπο-
νηστίζεσθαι», και τήν όποιαν άπασα ή άνά τήν οικουμένην
'Ορθόδοξο! 'Εκκλησία τοΰ Χριστού μετ' εύλαβεία! άνέκαθεν
έτήρησε καί εξακολουθεί διατηρούσα άχρι τοΰ νΰν.
)>Ή λειτουργική αύτη παράδοσΐ! περιελήφθη, ώς ήτο
φυσικόν, καί εί! τό Τυπικόν τ ή ! τοΰ Χριστοΰ Μεγάλη! 'Εκ­
κλησία!, όπερ καθορίζει εί! τήν τυπικήν διάταξιν τ ή ! Κυρια­
κή! τοΰ Πάσχα, ότι «περί ώραν ε' τ ή ! νυκτός είσερχόμεθα
έν τ φ ναφ ...» καί περαιτέρω, μετά τήν τελετήν τ ή ! Άναστά-
σεω!, διατάσσει τήν τέλεσιν τοΰ "Ορθρου τ ή ! μεγάλη! ταύτη!
έορτών έορτή!, καί έν συνεχεία καθορίζει τά τής θεία! Λειτουρ­
γία !, ένδεικτικώ! άναφέρον «άρχεται ή λειτουργία» άμέσω!
μετά τήν άκολουθίαν τοΰ "Ορθρου.
ρ'Οθεν ή Ιερά Σύνοδο!, έπιβλέπουσα καί έπί τά τ ή ! θεία!
Λατρεία!, μετά τά ώ ! άνω διαλαμβανόμενα παραγγέλλει
ύμιν, διά τοΰ παρόντο! 'Εγκύκλιου γράμματο!, ινα ή τελετή
τ ή ! Άναστάσεω! κατά τήν άγίαν Κυριακήν τοΰ Πάσχα
τελήται άκριβώ! τη δωδέκατη νυκτερινή τοΰ Μεγάλου Σαβ­
βάτου, καί έπακολουθή άμέσω! ή άκολουθία τοΰ "Ορθρου,
καί έν συνεχεία τελήται ή θεία Λειτουργία.
»Ταΰτα παραγγέλλουσα ύμϊν ή 'ιερ ά Σύνοδος έφιστα τήν
ύμετέραν προσοχήν έπί τ ή ! τηρήσεω ! αύτών, καί ένεκα τοΰ
σεβασμού προ! τήν παραδόσασαν ήμιν τό έθο! πολιάν άρ-
χαιότητα, καί ένεκα τ ή ! ομοιομορφία! έν τ ή θείοι Λατρεία,
περί τ ή ! όποια! ομοιομορφία! ό τών 'Εθνών 'Απόστολο!
Παϋλο! παραγγέλλει «πάντα εύσχήμω! καί κατά τάξιν γενε-
σθω».
Ά ποστολιχή Διακονία. Ό Σεβ. Μ ητροπολίτη! Κρήτη!
κ. Εύγένιο!, έπισκεφθεΐ! τό Θεολογικόν Οίκοτροφεϊον, παρεκά-
θησεν είς τήν κοινήν φοιτητικήν τράπεζαν, μετά τοΰ Γεν. Διευ-
θυντοΰ τ ή ! Ά ποστολ. Διακονία! Καθηγητοΰ κ. Βασ. Μ. Βέλλα,
καί ώμίλησε μετά τό γεΰμα προ! τού! τροφίμου! τοΰ 'ιδρύ­
ματος
Έγκρίσει τοΰ Μακ. 'Αρχιεπισκόπου άπεστάλη ύπό τ ή !
Ά ποστολ. Διακονία! εί! Χανιά ό Πανοσιολ. Α ρχιμανδρίτη!
κ. θεόκλητο! Μιχαλάς κατόπιν σχετική! παρακλήσεω! τοΰ
θεοφιλ. 'Επισκόπου Κυδωνιά! καί Άποκορώνου κ. Ά γαθαγ-
γέλου, εί! ένίσχυσιν τοΰ αύτόθι πνευματικοΰ έργου.
Έξεδόθη καί έτέθη εί! κυκλοφορίαν ό πρώ το! τόμο! τ ή !
« Β ι β λ ι ο θ ή κ η ! Ε λ λ ή ν ω ν Π α τ έ ρ ω ν κ α ι 'Ε κ ­
κλησιαστικών Συγγραφέων», περιέχων τό
πρώτον μέρο! τών έργων τοΰ έκ τών Άποστολικών Πατέρων
άχίου Κλήμεντο! Ρώμη!- Τιμαται άδετο! μέν δρχ. 40, πα­
νόδετο! δέ δρχ. 45.
"Ηδη ήρξατο ή έκτύπωσΐ! καί τοΰ δευτέρου τόμου, όστί!
θά περιλάβη τό δεύτερον μέρο! τώ ν έργων τοΰ Κλήμεντο!
Ρώμη!.
ΑΡΧίΕΠίΣΚΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ
Ό Μακ. Α ρχιεπίσκοπο! προέστη τ ή ! έν τ φ ιερφ ναφ
τ ή ! Μητροπόλεως πρωτοβουλία τών 'Ηπειρωτικών Σωμα­
τείων τελεσθείση! τη 20ή παρελθόντο! μηνός Δοξολογία!,
έπί τή έπετείφ τ ή ! άπελευθερώσεως τών 'ίωαννινων.
S7
—Ό Μακ. Αρχιεπίσκοπο! ίερούργησεν έν τ φ Καθεδρικφ
Ναφ τών Αθηνών τή 4η ίσταμένου μηνάς Α' Κυριακή τών
Νηστειών, έπί τ ή εορτή τ ή ! 'Ορθοδοξία!, έχοροστάτησε
δέ τή Παρασκευή, 6η τοΰ αύτοΰ μηνάς έν τή άκολουθίφ τών
Αποδείπνου, καθ' ήν άνέγνω τήν πρώτην στάσιν τών «Χαιρε­
τισμών».
—Ή Α. Μακαριότη! μετέσχε τ ή ! ύπό τήν προεδρείαν τ ή !
Α. Μ. τοΰ Βασιλέω! συγκροτηθείση! τή 16η παρελθ. μηνός
συνεδρία! τοΰ Διοικ. Συμβουλίου τοΰ «'Εθνικού 'ιδρύματος).
—Ή Α. Μακαριότη! προήδρευσε συνεδριών τοΰ μέν
Κεντρ. Συμβουλίου τοΰ ΟΔΕΠ τή 17η καί 23η τοΰ παρελθόντο!
μηνό! καί τή 2α και 9η τοΰ παρόντος τοΰ δέ Διοικ. Συμβουλίου
τ ή ! Ριζαρείου Έκκλησιαστικϊ! Σχολή! τή 1η τοΰ παρόντο!
μηνό!. ,
—Ή Α. Μακαριότη! έδέχθη τόν 'Υπουργόν τών Δημοσίων
"Εργων κ. Καραμανλήν, τόν Σεβ. Μητροπολίτην Κρήτη! κ.
Εύγένιον, τόν Σεβ. Μητροπολίτην Ήλιουπόλεω! κ. Γεννάδιον,
τόν θεοφ. 'Επίσκοπον Μελίτη! κ. Ιάκωβον, τόν ύπαρχηγόν
τοΰ Γ. Ε. Στρατού άντιστράτηγον κ. Γρίβαν, τόν πολιτικόν
Σύμβουλον τ ή ! Α. Μ. τοΰ Βασιλέω! κ. Δήμητσαν, τόν Γεν.
Δ /τήν τοΰ 'Υπουργείου 'Εσωτερικών κ. Δεληνϊκον, τόν Γεν.
Διοικητήν Κρήτη! κ. Κονιωτάκην, τόν μέγαν Αύλάρχην τ ή !
Α.Μ. τοΰ Βασιλέω! κ. Λεβίδην μετά τ ή ! κ. Λεβίδου, τού! συμ­
βούλου! τ ή ! Έθναρχία! Κύπρου κ.κ. Λούιζίδην καί Ρωσσίδην,
τόν Δήμαρχον Αθηναίων κ. Κατσώταν, τόν πρώην 'Υπουρ­
γόν κ. Σολομωνίδην, τόν πρώην 'Υπουργόν κ. Άβέρωφ,
τόν πρώην Γενικόν Διοικητήν 'Ηπείρου κ. Τσεριόνην, τόν
βουλευτήν Γορτυνία! κ. Τσοΰρνον, τόν βουλευτήν Πειραιώ!
κ. Βοβολίνην, τόν καθηγητήν τοΰ Παν. θεσ )νίκη! κ. Τράκαν,
τό Κοινοτικόν Συμβούλιον Βουλιαγμένη!, τόν στρατηγόν
κ. Ά λ . Μελδώ, διάφορα έκκλησιαστικά συμβούλια κ. ά.
Β1Β Λ !Ο ΓΡΑ Φ !Α
Λ. Φ ιλιππ ίδου, Κοσμήτορας της Θεολογιχής Σχολής
'Αθηνών, Τό έργον χαί ή αποστολή τοΰ Φοιτητοΰ της Θεο­
λογίας, Άθήναι 1954.
Σ εβ. Μητροπ. Νονβίας Ά ν θ ιμ ο υ , Καθηγητοΰ τοΰ Π α­
νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ή χειροτονία έν τή 'Αρχαία Ε κ ­
κλησία 'Αλεξανδρείας, Αλεξάνδρεια 1954.
Σ . Α. Λώλη, Ύψηγητοΰ τής Δογματικής χαί Συμβολι­
κής, Ή περί τής θείας τοΰ* Χριστού χενώσεως θεωρία,
Άθήναι 1954.
Α Λ Λ Μ Λ Ο ΓΡΑ Φ ίΑ
Ί ερ. Μ ητρόπολιν Καλαβρύτων χαί Α ίγιαλείας* Έλά-
βομεν τά ύ π 'α ρ ιθ . 109/21-2-55 χαί 115/14-2-55 ΰμέτερα
έγραφα χαί σάς εόχαριστοΰμεν.— Αιδ. Βλαχοδημητρόπον-
λον Μιχ., Σωληνάριον, Μεσσηνίας' ζητηθέν άπεστάλη* ψύλ­
λον άποστέλλεται ταχτιχώς. — Αιδ. Κωστούλαν Εύάγγ.,
"Ανω Ααψίστα, Ίωαννινων* διεύθυνσίς σας διωρθώθη* περί
τών ζητούμενων βιβλίων είδοποιήσαμεν σχετιχώς την Ά π .
Διακονίαν.— Κον Μήτρον Δημ., Πύργον 'Ηλείας* άλλαγη
διεσθύνσεώς σας έγένετο.
= Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α =
Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
"Εχοντες ύπ' όψει τάς διατάξεις τών άρθρων 46, 47 § 2
έδάφιον 2 καί 63 τοΰ A. Ν. 2200/40 «Περί Ιερών Ναών καί
Εφημερίων» καλοΰμεν τούς βουλομένου! καί έχοντας τά κα­
νονικά καί νόμιμα προσόντα, όπως καταλάβωσι τήν κενήν
διακονικήν θέσιν τακτικού Διακόνου τής 'Ενορία! 'ίεροϋ
Ναού Ά για ς Τριάδο! Θεσσαλονίκης, ινα ύποβάλωσιν ήμιν
έντό! μηνό! άπό τ ή ! δημοσιεύσεω! τ ή ! παρούση!, σχετικήν
αιτησιν μετά τών άπαιτουμένων δικαιολογητικών, προκει-
μένου νά προβώμεν εί! άνακήρυξιν ύποψηφίων προ! πλή-
ρωσιν τ ή ! ανωτέρω κενής διακονικής θέσεως
'Εν Θεσσαλονίκη τή 7η Μαρτίου 1955
t ' O θεσσάλονίκη! Π α ν τ ε λ ε ή μ ω ν
 88 ΕΚΚΛΗΣΙΑ'
Ιερά Μητρόπολιρ Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων
"Εχοντε; ύπ' όψιν τό άρθρον 46 τοϋ Άναγκ. Νόμου 2200/
40 «Περί Ιερών Ναών καί 'Εφημερίων» προσκαλοΰμεν τού;
βουλομένου; νά καταλάβωσι τήν χηρεύουσαν θέσίν τακτικού
εφημερίου τ ή ; ενορία; Μακρυχωρίου όττω; έντό; μηνό; άπό
σήμερον ύποβάλωσιν Eis τά Γραφεΐά μα; τά υπό τοΰ άρθρου
48 τοϋ αΰτοΰ Νόμου οριζόμενα δικαιολογητικά έγγραφα των
προσόντων αύτών, προκειμένου ΐνα προβώμεν εί; άνακήρυξιν
υποψηφίων διά τήν άνω ενορίαν.
'Εν Καρδίτση τ ή 1η Μαρτίου 1955
j* Ό Θεσσαλιώτιδο; καί Φαναριοφερσάλων Κ ύ ρ ι λ λ ο ;
'Ιερά Μητρόπολις Κ ορινθίας
Έ χοντε; ύπ' όψεί τά ; διατάξει; τοΰ 2200/40 «Περί Ί. Ναών
καί Εφημερίων)! A. Ν. καλοΰμεν τού; βουλομένου; καί έχοντα;
τά ύπό τοΰ Νόμου οριζόμενα προσόντα νά καταλάβωσι τήν
κενήν θέσίν τοΰ Εφημερίου τοΰ έν Βελλίνη 'ί. Ναοΰ άγ. Δημη-
τρίου όπω ; έντό; μηνό; άπό σήμερον ϋποβάλλωσιν ήμΐν τά
ύπό τοΰ ώ; άνω Νόμου οριζόμενα πιστοποιητικά, προκειμένου
νά άνακηρυχθώσι ύποψήφιοι εφημέριοι τοΰ ώ ; άνω Ί. Ναοΰ.
Έν Κορίνθω τή 24η Φεβρουάριου 1955
t Ό Κορινθία; Π ρ ο κ ό π ι ο ;
Ιερά Μ ητρόπολη Μαρωνείας
"Εχοντε; ύπ' όψιν τά; διατάξει; των άρθρων 46,47 καί 48
τοΰ A. Ν. 2200/40 «Περί 'ίερων Ναων καί Εφημερίων», καλοΰμεν
τού; βουλομένου; καί έχοντα; τά κανονικά καί νόμιμα προσόν­
τα, όπω; καταλάβωσι τήν κενήν οργανικήν θέσιν τακτικού
Εφημερίου τ ή ; Ένορία; 'Αγίων Κων)τινου καί 'Ελένη; τ ή ;
κωμοπόλεω; Σαππών, ινα ύποβάλωσιν ήμΐν έντό; μηνό; άπό
τ ή ; δημοσιεύσεω; τ ή ; παρούση; τά νόμιμα καί κανονικά Πιστο­
ποιητικά, προκειμένου νά προβώμεν ει; τήν άνακήρυξιν ύπο-
ψηφίου, πρό; πλήρωσιν τ ή ; ανωτέρω κενή; Έφημεριακή; θέσεω;.
Έν Κομοτηνή τή 26η Φεβρουάριου 1955
ή Ό Μαρωνεία; Τ ι μ ό θ ε ο ;
Ιε ρ ά Μητρόπολις Μεσσηνίας
"Εχοντε: ύπ' όψει τά ; διατάξει; τών άρθρων 46,47 καί 48
του A. Ν. 2200/40 «περί 'ίερων Ναών καί Εφημερίων» και
προκειμένου νά προβώμεν εί; τήν πλήρωσιν τών κενών έφη-
μεριακών θέσεων τών 'ιερών Ναών: 1) Ά γ ια ; Τριάδο; Μεσο-
ποτάμου καί 2) Ά γ . Νικολάου Ρωμυρίου καλοΰμεν τού; βουλο­
μένου: καί έχοντα: τά ύπό τοΰ Νόμου οριζόμενα προσόντα
πρό; πλήρωσιν τών άνω έφημεριακών θέσεων, όπω; έντό;
μηνό; άπό σήμερον ύποβάλωσιν Ήμΐν τά νόμιμα καί κανονικά
δικαιολογητικά, ινα προβώμεν ει; τήν άνακήρυξιν τών ύπο-
ψηφίων.
Έν Καλάμαι; τή 23η Φεβρουάριου 1955
ή Ό Μεσσηνία: Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ;
"Εχοντε: ύπ' όψει τά ; διατάξει; τών άρθρων^,46, 47, καί
48 τοΰ A. Ν. 2200/40 «περί 'ιερών Ναών καί Εφημερίων» καί
προκειμένου νά προβώμεν εί; τήν πλήρωσιν τών κενών έφη-
μεριακών θέσεων τών 'ιερών Ναών: ί ) Ά γιο υ Νικολάου Με­
θώνη; καί 2 ) Κοιμ. Θεοτόκου Κορομηλιά; καλοΰμεν τού; βουλο­
μένου; καί έχοντα: τά ύπό τοΰ Νόμου όριζόμενα προσόντα
πρό; πλήρωσιν τών άνω έφημεριακών θέσεων, όπω ; έντό;
μηνό; άπό σήμερον ύποβάλωσιν ήμΐν τά νόμιμα καί κανονικά
δικαιολογητικά, Ινα προβώμεν εί; τήν άνακήρυξιν τών ύπο-
ψηφίων.
Έν Καλάμαι; τ ή 23η Φεβρουάριου 1955
t 'Ο Μεσσηνία: Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο :
'Ιερά Μ ητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης
Ή 'ιερά Μητρόπολι; Μονεμβ. καί Σπάρτη;, διά τ ή ; ύπ'
άριθ. 243 έ. έ. προκηρύξεω; αυτή;, συνωδά τώ άρθρω 26 τοΰ
Άναγκ. Νόμου 2200/1940 «Περί 'ιερών Ναών καί Εφημερίων»,
καλεΐ τού; βουλομένου; όπω ; μέχρι τ ή ; 20ή; Μαρτίου έ. έ.
ύποβάλωσιν αιτήσει; ύποψηφιότητο; μετά τών νομίμων πιστο­
ποιητικών, πρό; συμμετοχήν διά τήν συμπλήρωσιν τ ή ; χη-
Έ ν Άθτάνκι:. Έ χ ΈΟ0 Τυπογρκφείου Έ% ΆποοΈολιχ% Δικχονίκξ τής Έχχληοίκς τ% Έλλ%δο{. 'LcoiouΊ .
1—15 Μ α ρτίο υ 1955, Ά ριθ. 5—6
ρευούση; θέσεω; τακτικού 'Εφημερίου έν τή ένορία Άγόριαννη-
Πελλάνη;.
Έν Σπάρτη τή 15η Φεβρουάριου 1955
t 'Ο Μονεμβ. καί Σπάρτη: Δ ι ο ν ύ σ ι ο ;
'Ιερά Μητρόπολις Ναυπαχτιας χ α ίΕ ύ ρ υ τα ν ία ς
Προκειμένου νά πληρωθή ή κενή θέσι; τακτικού Εφημερίου
τοΰ 'ίεροΰ ένοριακοΰ Ναοΰ «Κοίμησι; τ ή ; Θεοτόκου» 'Επι­
σκοπή; Ευρυτανία;, καλοΰμεν τού; βουλομένου; νά καταλάβουν
τήν θέσιν αύτήν όπω ; ύποβάλωσιν ήμΐν έντό; μηνό; άπό τ ή ;
δημοσιεύσεω;. τά ύπό τοΰ Νόμου όριζόμενα πιστοποιητικά.
Έν Ναυπάκτερ τή 18η Φεβρουάριου 1955
t Ό Ναυπακτία; καί Εύρυτανία; Χ ρ ι σ τ ο φ ό ρ ο ;
'Ιερά Μητρόπολις Παραμυθίας, Φ ιλια τώ ν και Γηρομερίου
"Εχοντε; ύπ' όψιν τά ; Διατάξει; τοΰ άρθρου 46 τοΰ
Άναγκ. Νόμου 2200/40, «Περί 'Ιερών Ναών καί Εφημε­
ρίων» καλοΰμεν τού; βουλομένου; καί έχοντα; τά κανονικά
καί νόμιμα προσόντα όπω; καταλάβωσι τήν κενήν οργανι­
κήν θέσιν τακτικοΰ Εφημερίου τ ή ; Ένορία;. I) Ά γιου
Γεωργίου Πέρδικα; Πάργα;, καί 2) Κοιμήσεω; Θεοτόκου
Τσαρακλιμανίου-Φιλιατών, Ινα ύποβάλωσιν ήμΐν έντό; μηνό;
άπό τ ή ; δημοσιεύσεω; τ ή ; παρούση; σχετικήν αιτησιν μετά
τών άπαιτουμένων δικαιολογητικών, προκειμένου νά προ­
βώμεν εί; άνακήρυξιν υποψηφίων, πρό; πλήρωσιν τών άνω-
τέρω χηρευουσών Έφημεριακών θέσεων.
Έν Παραμυθία τή 16η Φεβρουάριου .1955
t Ό Παραμυθία;, Φιλιατών καί Γηρομερίου Δ ω ρ ό θ ε ο ;
'Ιερά Μητρόπολις Τρκρυλίας καί 'Ολυμπίας
"Εχοντε; ύπ' όψει τά ; διατάξει; τών άρθρων 46, 47, 48 καί
63 τοΰ A. Ν. 2200/1940 «Περί Ιερών Ναών καί Εφημερίων»
προκειμένου νά προβώμεν εί; τήν άνακήρυξιν υποψηφίου
Διακόνου τοΰ 'ίεροΰ Ναοΰ «Εισοδίων Θεοτόκου» Φιλιατρών,
καλοΰμεν τού; βουλομένου; καί έχοντα; τά ύπό τοΰ Νόμου
όριζόμενα προσόντα πρό; κατάληψιν τ ή ; θέσεω; το ύτη;
όπω; έντό; μηνό; άπό σήμερον ύποβάλωσι τά νόμιμα και
κανονικά Πιστοποιητικά.
Έν Κυπαρισσίφ τή 21η Φεβρουάριου 1955
t Ό Τ ρ ιφ υλία ; καί 'Ολυμπία; Δ α μ α σ κ η ν ό ;
Προκειμένου νά προβώμεν ει; τήν άνακήρυξιν ύποψη-
φίου πρό; πλήρωσιν τ ή ; κενή; έφημεριακή; θέσεω;-τοϋ Ι ε ­
ρού ένοριακοΰ Ναοΰ «Κοιμ. Θεοτόκου» Συρτζίου, προσκα-
λοΰμεν τού; βουλομένου; καί έχοντα; τά ύπό τοϋ άρθρου
47 τοΰ Α.Ν. 2200/1940 «Περί 'ίερων Ναών καί Εφημερίων»
ώ ; καί τά ύπό τοΰ άρθρου 16 τοΰ ύπ' άριθ. 5816/1941
Νομοθετικού Διατάγματο; «Περί τροποποιήσεω; καί συμ-
π ληρώ σ εω ;τοΰ Α.Ν. 2200/1940» όριζόμενα προσόντα ινα
έντό; μηνό; άπό τ ή ; δημοσιεύσεω; τ ή ; παρούση; ύποβά-
λωσιν ήμΐν τά σχετικά πιστοποιητικά.
Έν Κυπαρισσίφ τή 7η Μαρτίου 1955.
t Ό Τριφυλία; καί 'Ο λυμπία; Δ α μ α σ κ η ν ό ;
"ΕΚΚΛΗΣίΑ,,
ΕΠΙΣΗΜ ΟΝ ΔΕΛ ΤίΟ Ν Τ Η Σ ΕΚΚ Λ Η ΣΙΑ Σ Τ Η Σ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΠΟΠΤΕΥΟΥΣΑ ΕΠ ΙΤΡΟ Π Η
t ' O 'Αθηνών ΣΠΥΡΙΔΩ Ν
^ Ο Καλαβρύτων χαί Α ίγιαλείας ΑΓΑΘΟΝ ΙΚΟΣ
+ 0 Νευροκοπίου χαί Ζιχνών Α ΓΑ ΘΑ ΓΓΕΛΟ Σ
ΔΙΕΥ Θ Υ Ν ΤΗ Σ
ΓΡ Η ΓΟ Ρ ΙΟ Σ ΠΑΠΑΜ ΙΧΑΗΛ
Κ α θ η γη τής τοΰ Π ανεπιστημίου — 'Ακαδημαϊκός
Α ΡΧΙΣΥ Ν ΤΑ ΚΤΗ Σ
ΕΜ Μ ΑΝ. Γ. Μ Υ ΤΙΛ Η Ν Α ΙΟ Σ
Ύ π εύ Φ ννο ; Τυπογβαφείον : ΤΙΜ ΟΑΕΩΝ Ρ Ο Υ Τ Σ Η Σ