Departamenti i te drejtes civile

Teme diplome

PARIMI I GJËSË SË GJYKUAR NË PROCESIN CIVIL

Punoi Pranoi

DEKLARATA E AUTORËSISË

1
LISTA E SHKURTIMEVE

GJEDNJ - Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut

GJK - Gjykata Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë

GJL - Gjykata e Lartë

KEDNJ - Konventa Europiane e të Drejtave të Njeriut

PËRMBAJTJA E LËNDËS

MIRËNJOHJE............................................................................................................2

DEKLARATA E AUTORËSISË ..................................................................................3

ABSTRAKTI .................................................................................................................4

LISTA E SHKURTIMEVE ..............................................................................................5

KAPITULLI I

1.1 Hyrje .....................................................................................................................7

2
1.2 Parashtrimi i problemit .........................................................................................7

1.3 Rëndësia e studimit ...............................................................................................7

1.4 Përparësitë dhe kufizimet e studimit........................................................................8

1.5 Struktura e studimit ................................................................................................... 9

KAPITULLI II

Parimi ‘’res judiciata’’ sipas jurisprudencës

2.1 Kuptimi i ‘’ gjësë së gjykuar’’ sipas praktikës gjyqësore......................................... 10-16

2.2 Vendimi i formës së prerë dhe mos ankueshmëria e vendimit...................................16-19

2.3 Vendimi i formës së prerë bazuar në nenin 451 të Kodit të Procedurës Civile...........19-22
2.4 Debatet mbi parimin e gjësë së gjykuar dhe vendimet e formës së prerë ndaj të cilave
është bërë rekurs prej palëve ndërgjyqëse…………...……………………………............22-28

KAPITULLI III
KONKLUZIONE.......................................................................................................29
BIBLIOGRAFIA.......................................................................................................30

KAPITULLI I

1.1Hyrje

Gjykata në procesin gjyqësor civil mbështetet në disa parime të rendësishme juridike , mes të
cilëve është edhe parimi i gjësë së gjykuar. Bazuar në nenin 28 dhe 29 të Kodit të Procedurës
Civile, ‘’Gjykata në procesin gjyqësor civil duhet të shprehet për të gjitha kërkesat që
parashtrohen në padi, pa i kaluar kufijtë e saj, duke realizuar një gjykim të drejtë, të pavarur
3
dhe të paanshëm brenda një afati të arsyeshëm. Gjykata mbështet vendimin në provat e
paraqitura nga palët ose nga prokurori, të marra në seancë gjyqësore. Gjykata çmon provat që
ndodhen në aktet, në bazë të bindjes së saj të brendshme, të formuar nga shqyrtimi në tërësinë
e tyre i rrethanave të çështjes.’’

1.2Parashtrimi i problemit

Studimi trajton një nga parimet më të rëndësishmë të drejtësisë , duke e vendosur theksin në
disa koncepte bazë të tilla si ‘’ vendimi i formës së prerë’’, ‘’ ankimi i zakonshëm ndaj
vendimit’’, ‘’ gjë e gjykuar’’ etj. Në disa vendime të Gjykatës Europiane të të Drejtave të
Njeriut kundër Shqipërisë është konstatuar edhe shkelja e këtij parimi midis të tjerash ,
çështje dhe vendime që do të diskutohen në këtë studim. Nga ana tjetër në studim do të
trajtohen edhe debatet sa i përket kuptimit të termit ‘’ vendim i formës së prerë për vendimet
e Gjykatës së Apelit, apo të Apelit Administrativ si dhe trajtimi i rekursit në Gjykatën e Lartë
si një mjet i zakonshëm ankimi.

1.3 Rëndësia e studimit

Studimi ka rëndësinë e tij modeste pasi tenton të trajtojë jo vetëm konceptet që ndërlidhen me
parimin e gjësë së gjykuar, por edhe debatet lidhur me to, duke tentuar të mbajë edhe një
qëndrim nga sa diskutohet dhe parashtrohet , apo që konstatohet në praktikë. Studimi synon
t’i jap përgjigje pyetjeve hulumtuese :

a) Cili është kuptimi i parimit të gjësë së gjykuar?

b) Cilat koncepte ndërlidhen me të?
c) Cilat janë rastet kur vendimi merr formë të prerë bazuar në nenin 451 të Kodit të
Procedurës Civile?
d) Cilat janë debatet mbi formën e prerë të vendimit gjyqësor?

1.4Pëparësitë dhe kufizimet e studimit

Ndër përparësitë e studimit është që trajton parimin ‘’res judiciata’’ në një koncept të zgjeruar
duke trajtuar edhe problematikat dhe debatet lidhur me të.

Lidhur me kufizimet e studimit, autorja shpreson se në ciklet e tjera të studimit , ose për
qëllime akademike do të trajtojë po ashtu parimin e gjësë së gjykuar vetëm në optikën e
vendimeve të GJEDNJ mbi Shqipërinë për rastet e shkeljes së parimit të gjësë së gjykuar, ose

4
do të ketë një qasje krahasuese lidhur me legjslacione të ndryshmë ndërkombëtare dhe
mënyrën e trajtimit të këtij parimi.

1.5Struktura e studimit

Ky studim është i struktuaruar në 3 ( tri) kapituj.

Kapitulli i parë, trajton hyrjen, rëndësinë e studimit, parashtrimin e problemit, pyetjet

kërkimore, objektivat dhe qëllimet e studimit, përparësitë dhe kufizimet e tij etj.

Kapitulli i dytë, trajton parimin e gjësë së gjykuar dhe analizon nenin 451 të Kodit të
Procedurës Civile. Kuptimi i parimit të gjësë së gjykuar jepet nëpërmjet vendimeve të
Gjykatës së Lartë, ( GJL) Gjykatës Kushtetuese (GJK), si dhe Gjykatës Europiane të të
Drejtave të Njeriut ( GJEDNJ).

Kapitulli i tretë, trajton analizën , si dhe përfundimet e studimit.

KAPITULLI II

PARIMI ‘’ RES JUDICIATA’’ SIPAS JURISPRUDENCËS

2.1 Kuptimi i ‘’ gjesë së gjykuar’’ sipas praktikës gjyqësore

Në mënyrë që të trajtohet parimi i gjësë së gjykuar , dhe marrja e formës së prerë të

vendimeve gjyqësore referuar nenit 451 të Kodit të Procedurës Civile, pasuar me një sërë
debatesh juridike lidhur me marrjen formë të prerë të vendime të Gjykatës së Apelit dhe
5
rekursin si një mjet ankimi i zakonshëm është e rëndësishme të trajtojme fillimit kuptimin e
gjësë së gjykuar në trajtën formale si dhe substanciale. Gjykata e Lartë ka një praktikë të
konsoliduar në interpretimin e ligjit procedural, në lidhje me gjënë e gjykuar.

Gjëja e gjykuar në procesin civil shfaqet në dy trajta, në atë formale dhe në atë substanciale
(materiale). Në kuptimin formal ajo shfaqet si një gjendje juridike e ezaurimit të mjeteve
procedurale të ankimit si dhe e ekzistencës së prekluzivitetit lidhur me mundësinë për t’u
ankuar ndaj vendimit gjyqësor të formës së prerë. Në kuptimin substancial ajo kuptohet si një
gjendje juridike jo thjeshtë pamundësie nga palët ndërgjyqëse të vendimit gjyqësor të formës
së prerë për të rihapur shqyrtimin e çështjes, por edhe si një e drejtë e secilës prej tyre për të
kundërshtuar mundësinë e rishikimit të zgjidhjes së dhënë për konfliktin në një gjykim të ri.

Vendimi i formës së prerë, i lidhur ngushtë me parimin e gjësë së gjykuar shfaqet si në

kuptimin konstituiv, po ashtu edhe në atë prekluziv. Në interpretim dhe zbatim të ligjit,
vendimi gjyqësor i formës së prerë që e ka zgjidhur çështjen në themel, përbën një zgjidhje të
natyrës përfundimtare dhe të qëndrueshme të mosmarrëveshjes si në kuptimin konstituiv
ashtu dhe atë prekluziv. Ne kuptimin konstituiv ai jep zgjidhjen përfundimtare të
mosmarrëveshjes, pozitave të palëve të kundërta në atë gjykim, ndërsa në kuptimin prekluziv
ndalohet mundësia e kërkimit në gjykatë të ndryshimeve në zgjidhjen e mosmarrëveshjes së
përcaktuar me vendimin gjyqësor të formës së prerë. Pra autoriteti dhe efektet e gjësë së
gjykuar janë përfundimi i procesit civil dhe pamundësia e të njëjtave palë ndërgjyqëse për t’i
kërkuar gjykatës që të shqyrtojë dhe vendosë përsëri mbi të njëjtin objekt gjykimi (res
iudicata est).

Ne kuptimin objektiv, gjëja e gjykuar qëndron në lidhje me të njëjtin objekt të padisë dhe të
njëjtin shkak ligjor (causa petendi) të saj. Në kuptimin subjektiv gjëja e gjykuar qëndron në
lidhje me faktin që ajo që është vënë në bisedim (kërkimet, pretendimet, prapësimet) sipas
parimit të kontradiktorialitetit dhe që është vendosur në gjykim me anë të urdhërimeve të
vendimit, është e detyrueshme vetëm ndërmjet palëve ndërgjyqese në gjykim, trashëgimtarët
e tyre dhe personat që tërheqin të drejta nga palët. Pra ndonëse vendimi duhet të njihet dhe
respektohet nga të gjithë, efektet e tij te detyrueshmërisë nuk mund të shtrihen tek të tretët që
nuk janë palë ndërgjyqëse.

Arsyeja, mjeti juridik nëpërmjet të cilit ligji mbështet dhe përcakton pakundërshtueshmërinë
e asaj që vërtetohet dhe disponohet me vendimin e formës së prerë, është efekti prekluziv,
ndalues për ringritjen dhe përsëritjen e parashtrimit në gjykatë të kërkimeve dhe prapësimeve
6
të bëra apo që mund e duhet të ishin bërë rreth mosmarrëveshjes gjatë gjykimit, dhe për të
cilat gjykata përfundimisht ka vendosur në zbatim të vullnetit të ligjit.

Fuqia e “gjësë së gjykuar” mbulon jo vetëm pjesën urdhëruese të vendimit të formës së prerë
por edhe rrethanat e çështjes të pranuara në gjykim, përfundimet dhe arsyet në të cilat është
mbështetur ai vendim në pjesën arsyetuese. Nëse në një gjykim të ardhshëm shtrohen për
diskutim e shqyrtim çështje të provës apo të së drejtës që kanë lidhje thelbësore me çështjet
për të cilat është dhënë një vendim gjyqësor i formës së prerë, pra me çështje që ka çmuar,
pranuar dhe urdhëruar gjykata në atë vendim, edhe kur aty ka palë ndërgjyqësa, objekt e
shkak ligjor të ndryshëm nga ai i vendimit gjyqësor që ka marrë formë të prerë, apo edhe nëse
në dukje mund të parashtrohen si kërkime për herë të parë, atëherë ndalohet vënia në bisedim
dhe shqyrtimi gjyqësor i këtyre çështjeve, aq më tepër kur konkluzionet e arritura nga Kolegji
Civil i Gjykatës së Kasacionit për rastin objekt gjykimi, janë kategorike dhe nuk lënë vend
për bisedime apo interpretime të tjera.

Në procesin civil “gjëja e gjykuar” mbulon jo vetëm kërkimet por edhe prapësimet e
parashtruara apo që mund dhe duhet të ishin parashtruar për të kundërshtuar faktet
konstituive të së drejtës së pretenduar në gjykim nga ana e paditësit apo e kundër-paditësit.
Pra autoriteti e fuqia e “gjësë së gjykuar” mbulon jo vetëm kërkimet e prapësimet e bëra gjatë
gjykimit (gjëja e gjykuar e shprehur) por edhe ato që mund dhe duhet të bëheshin me anë të
ngritjes së padisë, kundërpadisë apo prapësimeve, të cilat ndonëse të patrajtuara në vendimin
e formës së prerë, prezumohen së bëjnë pjesë në mënyrë të pashmangshme në logjikën
juridike të arsyetimit, të përfundimeve dhe urdhërimeve të vendimit gjyqësor të formës së
prerë (të njohur si gjëja e gjykuar e heshtur, e nënkuptuar).

Sa më sipër është trajtuar dhe nga Gjykata Kushtetuese në vendimin e saj me nr.36/2013,
sipas së cilit: ... Në jurisprudencën e saj Gjykata është shprehur se, në harmoni me parimin e
sigurisë juridike, ligji procedural civil ka sanksionuar edhe parimin e gjësë së gjykuar (res
judicata), parim i cili pengon dhënien e çdo vendimi të ri mbi atë që është gjykuar. Cenimi i
parimit të gjësë së gjykuar do të çonte në cenimin e të drejtave, lirive dhe interesave
kushtetuese e ligjore të garantuara nga neni 42 i Kushtetutës, pra në cenim të vetë sigurisë
juridike. Siguria juridike nënkupton, ndërmjet të tjerash, garantimin e besueshmërisë së
individit tek shteti, institucionet e tij dhe tek aktet që ato nxjerrin. Ndërsa, në rastin e
vendimeve gjyqësore të formës së prerë, siguria juridike nënkupton që, në rastet kur gjykata
ka vendosur përfundimisht për një çështje, vendimi i saj nuk duhet të vihet në dyshim. Kur
7
vendimi ka marrë formë të prerë ai është i detyrueshëm për palët, trashëgimtarët e tyre, për
personat që tërheqin të drejta nga palët, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të gjitha
gjykatat dhe institucionet e tjera. Asnjë gjykatë nuk mundet të gjykojë sërish të njëjtën padi
kundrejt të njëjtave palë1.. Të njëjtin qëndrim ka mbajtur dhe Gjykata Evropiane e të Drejtave
të Njeriut, e cila ka nënvizuar se “..në pikëpamjen e Gjykatës, parimi në bazë të të cilit një
vendim përfundimtar i formës së prerë është gjë e gjykuar dhe zgjidh mosmarrëveshjen midis
palëve me një efekt përfundimtar, është një element themelor i të drejtës për një gjykim të
drejtë që garantohet nga neni 6 i Konventës në çështjet civile. Parimi i sigurisë juridike dikton
që kur një mosmarrëveshje civile është shqyrtuar në themel nga gjykata, vendimi i saj nuk
vihet më në diskutim2”. GJEDNJ-ja, në disa çështje kundër Shqipërisë 3, ka evidentuar
rëndësinë e sigurisë juridike në procesin e kthimit dhe kompensimit të pronave, veçanërisht
për sa i përket të drejtave të fituara nga vendimet që kanë njohur të drejta pronësie, dhe të
ruajtjes së garancive që lidhen me këto të drejta. Duke iu referuar jurisprudencës
kushtetuese, parimi i gjësë së gjykuar përfshin jo vetëm urdhërimet e dispozitivit të vendimit
gjyqësor, por dhe vërtetimet e fakteve dhe zbatimin e të drejtës, të përcaktuara në pjesën
përshkruese arsyetuese të vendimit, me kusht që të jenë kryer me qëllim të dhënies së
vendimit gjyqësor dhe t’i përkasin fakteve ose marrëdhënieve që kanë formuar objektin e
gjykimit mbi të cilin gjykata ka dhënë vendimin e saj4.

Një nga aspektet themelore të shtetit ligjor është edhe parimi i sigurisë ligjore, i cili, ndërmjet
të tjerave kërkon që atje ku gjykatat janë shprehur përfundimisht në lidhje me një çështje të
caktuar, vendimi i tyre nuk duhet të diskutohet apo të vihet në pikëpyetje.9 10.1. Kështu,
Gjykata sjell në vëmendje se, Gj.E.D.Nj. në çështjen “Kehaya and others vs. Bulgaria” u
shpreh ndër të tjera se “në pikëpamjen e Gjykatës, parimi në bazë të së cilit një vendim
përfundimtar i formës së prerë, është gjë e gjykuar dhe zgjidh mosmarrëveshjen midis palëve
me një vendim përfundimtar është një element themelor i të drejtës për një gjykim të drejtë që
garantohet nga neni 6 i Konventës në çështjet civile. Parimi i sigurisë juridike dikton që kur
një mosmarrëveshje civile është shqyrtuar në themel nga gjykatat, ajo duhet të vendoset një
herë e përgjithmonë.”. Në këtë kuptim është një detyrë kushtetuese e shtetit që të të bëjë
1
Vendimi nr.23, datë 08.06.2007 i Gjykatës Kushtetuese
2
Çështja Kehaya dhe të tjerë kundër Bullgarisë, datë 12.01.2006
3
Ramadhi dhe të tjerë kundër Shqipërisë, datë 13.11.2007; Hamzaraj kundër Shqipërisë (nr.
1), datë 03.02.2009; Manushaqe Puto dhe të tjerë kundër Shqipërisë, datë 31.07.2012
4
Vendimi nr.24, datë 12.11.2008 të Gjykatës Kushtetuese

8
organizimin e sistemit ligjor në mënyrë të atillë që të shmanget cenimi i gjësë së gjykuar në
mbështetje të parimit të sigurisë ligjore të vendimeve gjyqësore të formës së prerë10. Kështu,
vendimi gjyqësor i formës së prerë që përbën gjë të gjykuar është shprehje e konkretizim i të
drejtës mbi marrëdhënien juridike dhe ka qëllim t’i japë jo vetëm qartësi, por dhe siguri kësaj
marrëdhënie11 (res inter alios iudicata tertiis neque nocet neque prodest). Cenimi i parimit të
gjësë së gjykuar do të çonte në cenimin e të drejtave, lirive dhe interesave kushtetuese e
ligjore të garantuara nga neni 42 i Kushtetutës, pra në cenim të vetë sigurisë juridike.12 10.2.
Nga ana tjetër dimensioni kushtetues i institutit ligjor res iudicata lidhet me integritetin,
sovranitetin dhe pavarësinë e pushtetit gjyqësor. Neni 142/3 i Kushtetutës disponon se
“Organet e shtetit janë të detyruara të ekzekutojnë vendimet gjyqësore.”. Më pas neni 145/3 i
Kushtetutës disponon se “Ndërhyrja në veprimtarinë e gykatave ose të gjyqtarëve passjell
përgjegjësi sipas ligjit.”. Njëkohësisht, në parimet themelore të organizimit shtetëror në
Republikën e Shqipërisë, neni 7 i Kushtetutës disponon se “Sistemi i qeverisjes në
Republikën e Shqipërisë bazohet në ndarjen dhe balancimin ndërmjet pushteteve ligjvënës,
ekzekutiv dhe gjyqësor.”. Të interpretuar së bashku dhe në mënyrë integrale këto dispozita
japin kuptimin se vendimet gjyqësore të gjykatës janë të detyrueshme për pushtetet shtetërore
të tjera dhe askush nga ato nuk do të mundet të diktojë këtë vendimmarrje, sikur askush nga
ato nuk mundet të mosrespektojë këtë vendimmarrje13 dhe askush nga ato nuk do të mundet
të ndryshojë apo të prishë këtë vendimmarrje14. Përndryshe do të kishim cenim të pavarësisë
të pushtetit gjyqësor ashtu sikur do të kishim zhvleftësim të tij karshi pushteteve për
uzurpojnë në mënyrë të padrejtë pushtetin natyror të pushtetit të dhënies së drejtësisë. Kjo do
të thotë se organet e pushteteve të tjera në Republikën e Shqipërisë janë të detyruara vetëm të
ekzekutojnë vendimet gjyqësore dhe kurrsesi të vënë në dyshim vlefshmërinë apo
ligjshmërinë e tyre15. Për më tepër gjëja e gjykuar është aq rezistente ndaj çdo lloj përpjekje
shtetërore për ta ndryshuar apo nihilizuar sa ka imunitet edhe ndaj ndryshimeve të
mëvonshme ligjore (ius superveniens) 16, të cilat nuk mund të modifikojnë apo shuajnë
vendimin gjyqësor të formës së prerë por mund të veprojnë nga data e hyrjes së fuqi e në të
ardhmen, pasi këto vendime janë të detyrueshme edhe për shtetin vetë dhe janë në kushtet e
përjashtimit dhe prekluzivitetit për çdo mjet apo mundësi prekjeje.
Në mënyrë që të japim kuptimin e plotë të konceptit, për efekt studimi, do të trajtojmë po
ashtu qëndrimin që ka mbajtur GJL apo GJK sa i përket parimit të gjësë së gjykuar dhe
vendimeve të formës së prerë edhe në vendimet penale , për aq sa qëndrimet midis dy
procesve përputhen , pavarësisht ndryshimeve mes tyre. Vendimi i përfshirë në studim po

9
trajtohet më së shumti pasi ka zgjidhur dhe unifikuar gjithashtu konceptin gjë e gjykuar,
vendim i formës së prerë, dhe vendimi i Gjykatës së Lartë e investuar nëpërmjet rekursit si
mjet i zakonshëm ankimi.

Gjykata e Apelit për Krime të Rënda, në vendimin nr.55, datë 30.12.2013, midis të tjerave,
arsyeton: Domethënia kryesore e një vendimi të prerë, është se tashmë ka përfunduar së
ushtruari pushteti i gjykatës, sepse çështja është gjykuar “thelbi i së cilës konsiston në
nevojën për të siguruar, në një moment të caktuar qartësi dhe qëndrueshmëri ligjore,
përfituar kjo me përfundimin e procesit [...] ndërkohë në planin penal ajo shënon
fillimin e afatit të parashkrimit të ekzekutimit të dënimit, (neni 68 K.Penal), në planin
procedural penal ajo reflekton pamundësi për të gjykuar rishtazi të njëjtën çështje
ngarkuar të njëjtit person. K.Pr.Penale jonë nuk ka një përkufizim mbi vendimin e formës
së prerë por si në referencë të traditës ashtu dhe në referencë të sistemeve të tjera ka një
përkufizim të gjithë pranuar në lidhje me këtë koncept si një vendim i cili për disa arsye
është i pa kthyeshëm, i pandryshueshëm, i pa cenueshëm përveçse me mjete të
jashtëzakonshme sikurse instituti i rishikimit.
Në thelb, vendimi i formës së prerë nënkupton një vendim i cili nuk mund të revokohet nuk
mund të ndryshojë. Ai ka karakter
1) të detyrueshëm, pasi merr natyrën e ligjit për çështjen konkrete dhe është i detyrueshëm
për të gjithë në lidhje me pjesën dispozitave;
2) të qëndrueshëm, sepse nuk mund të ndryshojë nga asnjë strukturë tjetër shtetërore dhe
nga asnjë vendimmarrje tjetër qoftë kjo dhe gjykata që ka dhënë vendimin veçse në mënyrën
e përcaktuar shprehimisht në ligj; si dhe
3) ekskluziv, pasi është shprehje e faktit se për një sjellje të caktuar të një individi të caktuar,
ka një qëndrim shtetëror i cili ndalon rishqyrtimin pra nënkupton res judicata.
Termi “vendimi i formës së prerë” dhe “gjë e gjykuar” pavarësisht se në aspektin e
përkufizimit formal janë të ndryshme, përputhen në faktin se një çështje e cila përbën unitetin
e një sjellje të caktuar dhe të identifikuar penale me personin e identifikuar, konsiderohet se
është gjykuar dhe nuk mund të rigjykohet, pra “gjë e gjykuar” veçse kur për këtë çështje
gjykata ka arritur në një vendim të formës së prerë. Për sa i përket terminologjisë “vendim i
ekzekutueshëm” i cili edhe përse nuk gjendet në legjislacionin procedural penal, është i
pranishëm në fjalorin e përdorur nga jurisprudenca dhe ka një lidhje të caktuar me konceptin
“vendim i formës së prerë”. Kjo për faktin se një vendim përfundimtar, bëhet i
ekzekutueshëm vetëm kur ai bëhet i parevokueshëm, pra i formës së prerë. Por përveç këtyre
10
vendimeve, ka raste kur vetë ligji, K.Pr.Penale parashikon kapacitetin ekzekutues të një
vendimi penal jo të formës së prerë. Këto janë rastet që lidhen kryesisht me masat e sigurimit
personal apo pasuror. Pra nga sa më sipër termi “vendim i ekzekutueshëm” është më i gjerë
se termi “vendimi i formës së prerë” për shkakun se vendimi mund të jetë i ekzekutueshëm
për një kategori vendimesh gjyqësore edhe kur ato nuk kanë marrë formë të prerë.

Gjithashtu rënëdësia e trajtimit të këtij vendimi penal lidhet me faktin se trajton ndryshimin
midis vendimit të formës së prerë si dhe vendimit të ekzekutueshëm. Ka dy linja qëndrimi
ndaj problematikes së ngritur duke krijuar një ambiguitet që shkakton përplasje mes
koncepteve tradicionale dhe parimeve themelore që duhet të operojnë një shtet të së drejtës.
Një linjë i jep udhë pikëpamjes se vendimi i formës se prerë është vendimi i cili nuk mund të
ankimohet më veçse nëpërmjet institutit të rishikimit sipas nenit 449, të K.Pr.Penale. Kjo të
çon në përfundimin se nëse është bërë rekurs ndaj vendimit përfundimtar/të themelit të
gjykatës së apelit, ky vendim nuk mund të jetë i formës së prerë e për rrjedhojë nuk mund të
jetë i ekzekutueshëm. Në këtë linjë ka ecur veç një pjese të praktikës sonë edhe Gjykata
Evropiane e të Drejtave të Njeriut në disa prej vendimeve të saj që lidhen me Shqipërinë.
Linja tjetër i jep udhë pikëpamjes se vendimet e gjykatës së apelit (përveç rasteve të
parashikuara në nenin 431 të K.Pr.Penale) janë vendime të formës së prerë. Kjo linjë bazohet
në parashikimet dhe interpretimet e një sërë dispozitave kushtetuese apo të K.Pr.Penale apo
në faktin e mungesës së mjaft parashikimeve që do të argumentonin të kundërtën. Ajo që
siguron ruajtjen e balancës së parimeve në një sistem dyshkallësh është natyra e
jashtëzakonshme e rishikimin ligjor apo faktik të një vendimi. Për mendimin tonë, rishikimi
ligjor aktual nuk është i tillë [i jashtëzakonshëm]. Nga analiza rezulton se sistemi aktual i
drejtësisë penale shqiptare përbën një përzierje joorganike mes sistemeve e konkretisht mes
sistemit dyshkallësh të trashëguar dhe sistemit tri shkallësh të adaptuar kryesisht nga
K.Pr.Penale italiane.
Debatet për parimin e gjësë së gjykuar në Shqipëri lidhen me faktin se konsiderohen vendime
të formës së prerë vendimet e Apelit, pavarësisht faktit që vendimi gjyqësor është rekursuar.
Nisur nga fakti se ndaj vendimit të Gjykatës së Lartë, pavarësisht se si ka disponuar në lidhje
me çështjen që shqyrton, nuk ka mjet ankimi, vendimi saj është i formës së prerë. Nga ana
tjetër, çdo vendim i saj, i ndryshëm nga mospranimi i rekursit dhe nga lënia në fuqi e
vendimit të formës së prerë të çështjes që shqyrton, sjell një vullnet të ri gjyqësor, i cili për
nga natyra është i padiskutueshëm, pra i formës së prerë. [...] Vendim i formës së prerë edhe

11
për zgjidhjen e çështjes që shqyrtohet do të konsiderohet vendimi i Gjykatës së Lartë. Duke
konsideruar si të formës së prerë këtë vendim, nuk ka më dyshim se me momentin e
deklarimit të atij vendimi lidhen të gjitha pasojat apo institutet e tjera që kushtëzohen nga ai
vendim.

Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë (“Kolegjet e Bashkuara” ose “Gjykata”) vërejnë se

termi “formë e prerë” gjendet i përmendur dyzet e një herë 5 në Kodin e Procedurës Penale.
Ndonëse asnjë nga këto dispozita nuk jep një përkufizim të qartë se çfarë kuptohet me termin
në fjalë, koncepti i formës së prerë në doktrinën juridike lidhet, në pamje të parë, me
pandryshueshmërinë dhe forcën detyruese të një vendimi gjyqësor, çka është efekt i
drejtpërdrejtë i parimit të sigurisë juridike. Natyrisht, një vendim gjyqësor, ashtu si çdo lloj
vendimmarrje në të gjitha fushat, mund të jetë i gabueshëm. Për këtë arsye, ligjvënësi, për
shkak të rëndësisë së të drejtave dhe lirive themelore të individëve në procesin penal (por
edhe në atë civil apo administrativ) ka parashikuar mekanizma garancie, duke bërë të mundur
kontrollin rishikues, si për themelin, ashtu edhe për ligjshmërinë e vendimit përfundimtar të
gjykatave të shkallës së parë. Në këtë kuptim, kontrolli i vendimit penal nga një gjykatë më e
lartë konsiderohet si pjesë e pandashme e së drejtës për një proces të rregullt ligjor, duke ulur
mundësinë e gabimeve dhe rritjen e “drejtësisë” së vendimit penal. Megjithatë, procesi
gjyqësor nuk mund të vazhdojë pafundësisht, pasi kjo do të binte në kundërshtim me parime
të tjera të së drejtës për një proces të rregullt ligjor, siç është parimi i sigurisë juridike dhe ai i
gjykimit brenda një afati të arsyeshëm. Që këtu, del nevoja e gjetjes së një balance ndërmjet
këtyre parimeve, duke pasur një sistem drejtësie jo vetëm cilësor, por edhe eficient.
Në analizimin e kuptimit të shprehjes “formë e prerë”, Kolegjet e Bashkuara gjykojnë se për
sa i përket metodologjisë, përqasja më e drejtë do të ishte ajo që lidhet me efektet e “formës
së prerë”, të cilat kanë të bëjnë me shterimin e mjeteve të zakonshme të ankimit ose kalimin e
afateve për ushtrimin e tyre. Ky është edhe përkufizimi i zgjedhur jo vetëm në shumë
legjislacione të ngjashme me atë Shqiptar,6 por edhe në marrëveshje ndërkombëtare në të cilat
5
Respektivisht në nenet 4(1); 7(1); 21(2); 34(2); 70(1); 71(1); 71(2); 75/b(1); 103(3); 156(1)(b); 192(1); 193(2);
193(5); 217(3); 219(1); 224(1); 268(1); 268(2); 271(4); 273(1); 286(2); 328(2)(e); 343(1); 432; 435(1);
449(1); 450(1)(a); 453(3); 454(2); 459(3); 462(1); 462(3); 470(2); 477(2); 482(1)(a); 483(2)(b); 498(1); 499(1);
514(1)(a); 514(dh); dhe 515(3) (Përfshirë këtu edhe referime të “formës së prerë” në gjykimet civile apo
administrative).
6
Shtete të cilat e lidhin formën e prerë me shterimin e mjeteve të ankimit të zakonshëm janë: Italia (neni 648 i
K.Pr.Penale); Greqia (neni 546 i K.Pr.Penale); Zvicra (neni 437 i K.Pr.Penale); Kosova (neni 485 i K.Pr.Penale);
Maqedonia (neni 125 i K.Pr.Penale); Bullgaria (neni 412 i K.Pr.Penale); Bosnja (neni 178 i K.Pr.Penale);Mali i
Zi (neni 220 i K.Pr.Penale); Serbia (neni 275 i K.Pr.Penale) Sllovenia (neni 129 i K.Pr.Penale); Estonia (neni
408 i K.Pr.Penale); etj.

12
shteti Shqiptar është Palë. Kështu, në dhënien e një përkufizimi të “vendimit final” Raporti
Shpjegues i Konventës Evropiane për Vlefshmërinë Ndërkombëtare të Vendimeve Penale
(Raporti Shpjegues)7 parashikon në lidhje me nenin 1 se ‘’Vendimi duhet të jetë final. Një
vendim është final, nëse, sipas shprehjes tradicionale, ajo ka fituar fuqinë e res judicata. Ky
është rasti kur vendimi është i parevokueshëm, që do të thotë kur nuk ka mjete të mëtejshme
të zakonshme në dispozicion ose kur palët i kanë konsumuar këto të tilla ose kanë lejuar që
afati të mbarojë pa ushtruar ankim...’’Gjykata vëren se, ndonëse shprehja “gjë e gjykuar”
është gjerësisht e përdorur në doktrinë-- dhe deri diku edhe në jurisprudencë -- kjo shprehje
nuk gjendet askund në legjislacionin penal e procedural penal Shqiptar. Pyetja e parë që
shtrohet, është nëse “gjëja e gjykuar” përkon me shprehjen “formë e prerë”, të gjendur në
legjislacionin vendas. Për këtë, Gjykata do të bazohet në përkufizimin e mësipërm, për të
përcaktuar dispozitat përkatëse në legjislacionin vendas që parashikojnë rastet e shterimit të
mjeteve të zakonshme në dispozicion dhe kalimin e afatit pa ushtruar ankim.

2.2 Vendimi i formës së prerë dhe mos ankueshmëria e vendimit

Gjykata Kushtetuese ka pasur disa herë rastin të shprehet mbi parimin e “gjësë së gjykuar”.
Sipas saj, ‘në aspektin formal e procedural, gjë e gjykuar nënkupton mosankueshmërinë e
vendimit, përfshirë vërtetimet e fakteve dhe zbatimin e së drejtës, 8 ndërsa, në atë substancial,
nënkupton fuqinë e detyrueshme të vendimit’. 9 Ndërkohë, në një vendim tjetër, Gjykata
Kushtetuese ka lënë të kuptojë se “gjë e gjykuar” mund të përkojë me “formën e prerë”, duke
u shprehur se: Parimi i gjësë së gjykuar (res judicata) pengon dhënien e çdo vendimi të ri mbi
atë që është gjykuar. Gjykata ka vlerësuar se vendimi gjyqësor i formës së prerë, që përbën
gjë të gjykuar, është shprehje e konkretizim i të drejtës mbi marrëdhënien juridike dhe ka
qëllim t’i japë jo vetëm qartësi, por dhe siguri kësaj marrëdhënieje. Cenimi i parimit të gjësë
së gjykuar do të çonte në cenimin e të drejtave, lirive dhe interesave kushtetuese e ligjore të
garantuara nga neni 42 i Kushtetutës, pra në cenim të vetë sigurisë juridike. Ndërsa, në rastin
e vendimeve gjyqësore të formës së prerë, siguria juridike nënkupton që, në rastet kur gjykata
7
Raport Shpjegues i Konventës Evropiane për Vlefshmërinë Ndërkombëtare të Gjykimeve Penale, CETS
No. 70, bërë në Hagë me datë 28.05.1970, ratifikuar me Ligjin nr.9068, datë 15.05.2003, “Për ratifikimin e
“Konventës Evropiane për Vlefshmërinë Ndërkombëtare të Gjykimeve Penale”. Cituar gjithashtu nga
Raporti Shpjegues i Protokollit nr.7 të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe
Lirive Themelore, ratifikuar me Ligjin nr.8137, datë 31.07.1996 “Për Ratifikimin e Konventës Evropiane
për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore”.
8
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.24, datë 12.11.2008.
9
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.29, datë 21.12.2006, faqe 10.
13
ka vendosur përfundimisht për një çështje, vendimi i saj nuk duhet të vihet në dyshim. Pra
kur vendimi ka marrë formë të prerë ai është i detyrueshëm për palët, trashëgimtarët e tyre,
për personat që tërheqin të drejta nga palët, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të
gjitha gjykatat dhe institucionet e tjera. 10 Një element i rëndësishëm në lidhje me shterimin e
mjeteve në dispozicion është vetë juridiksioni i Gjykatës Kushtetuese. Sipas nenit 131(f) të
Kushtetutës, individët mund të investojnë Gjykatën Kushtetuese për shkeljen e të drejtave të
tyre kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, vetëm ‘pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet
juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave’. Mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave
realizohen nga pushteti gjyqësor, i cili në bazë të nenit 135 të Kushtetutës, “ushtrohet nga
Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me
ligj”. Pra, vetëm pasi çështja të jetë shqyrtuar (pa sukses) edhe nga Gjykata e Lartë (dhe
ndonëse e limituar vetëm në shqyrtimin e shkeljeve ligjore e procedurale), mundet që
individët të paraqesin ankesë para Gjykatës Kushtetuese. Konfigurimi i pushtetit gjyqësor
me tri shkallë hierarkike gjykatash është një garanci e shtuar kundër gabimeve gjyqësore. Për
sa i përket detyrimeve ndërkombëtare, vlen të theksohet se KEDNj në Protokollin e Shtatë
Shtesë të saj,11 si dhe Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike (“Pakti”) 12
detyron çdo Shtet Palë që për sa i përket gjykimeve penale, të parashikojë në legjislacionin e
brendshëm të paktën një shkallë rishikimi të vendimit penal nga një gjykatë më e lartë, me
përjashtim të rasteve të veprave penale me rrezikshmëri të ulët shoqërore.13 Në rastin e
legjislacionit shqiptar, por edhe shumë legjislacioneve të huaja, kjo e drejtë e të pandehurit
për të pasur vendimin e dënimit kundër tij të “kontrollohet” të paktën nga një gjykatë më e
lartë është e garantuar akoma më tepër, duke u parashikuar jo vetëm rishqyrtimi në apel i
themelit të çështjes, por edhe kontrolli i ligjshmërisë në Gjykatën e Lartë. Megjithatë,
konstatimi i numrit të shkallëve të gjykimit nuk do të thotë automatikisht se vendimi i formës
së prerë (në kuptimin e gjësë së gjykuar) është në shkallën më të lartë, pra në Gjykatën e
10
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.2, datë 16.01.2013, para. 10.
11
Supra, në notën 3. Protokolli nr.7 i Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive
Themelore, ratifikuar me Ligjin nr.8137, datë 31.07.1996 “Për Ratifikimin e Konventës Evropiane për
Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore”.
12
UNTS, vol. 999, p. 171, Miratuar me Ligjin nr.7580, datë 08.08.1991. Neni 14(5): Çdo person i shpallur
fajtor për një vepër penale ka të drejtë të kërkojë që shpallja e tij fajtor dhe dënimi i tij të shqyrtohen nga një
instancë gjyqësore më e lartë, në përputhje me ligjin.
13
Neni 2. E drejta e apelit në çështjet penale:
1. Çdo person i shpallur fajtor për një vepër penale nga një gjykatë ka të drejtë të paraqesë për shqyrtim përpara
një gjykate më të lartë deklarimin e fajësisë ose dënimin. Ushtrimi i kësaj të drejte, duke përfshirë shkaqet për të
cilat ajo mund të ushtrohet, përcaktohet me ligj.
2. Nga kjo e drejtë mund të ketë përjashtime për vepra të lehta penale, siç përcaktohen me ligj, ose kur i
interesuari ka qenë gjykuar në shkallë të parë nga gjykata më e lartë, ose shpallur fajtor dhe dënuar në vijim të
një apeli kundër pafajësisë së tij.
14
Lartë. Për të arritur në këtë përfundim, Gjykata duhet më parë të analizojë nëse rekursi në
Gjykatën e Lartë duhet konsideruar si mjet ankimi i zakonshëm apo i jashtëzakonshëm.
Gjykata rikujton Vendimin Unifikues nr.3, datë 08.07.2013, në të cilin shprehej -- ndonëse
tërthorazi -- se rekursi në Gjykatën e Lartë klasifikohej si mjet i zakonshëm ankimi. Duke
shqyrtuar institutin e rishikimit, këto Kolegje shpreheshin se: Rishikimi është mjet ankimi i
jashtëzakonshëm dhe përjashtimor kundër një vendimi gjyqësor penal të formës së prerë, i
cili nuk mund të kundërshtohet nëpërmjet mjeteve të zakonshme të ankimit (apeli dhe
rekursi). Në këto kushte, kur janë shteruar mjetet e zakonshme të ankimit, vendimi është i
formës së prerë dhe çështja konsiderohet e mbyllur në bazë të parimit të gjësë së gjykuar (res
judicata).14
E kundërta ndodh me kërkesën për rishikim, ku objekt i shqyrtimit gjyqësor nga ana e
Kolegjit të Gjykatës së Lartë është nëse vendimi i formës së prerë ka rezultuar i ‘padrejtë’ për
shkaqe të jashtme, të panjohura për gjykatën në momentin e vendimmarrjes. 15 Së dyti, qëllimi
i kërkesës për rishikim, është pikërisht rihapja e një procesi gjyqësor të mbyllur tashmë,
ndërkohë që për sa i përket rekursit, qëllimi është prishja ose ndryshimi i vendimit të gjykatës
së apelit. Së treti, rekursi është një mjet ankimi, pra një e drejtë në dispozicionin e palëve, 16 të
cilët mund ta përdorin pa nevojën e verifikimit të një kushti extra ordinem. I vetmi kufizim i
palëve në raport me ankimin në gjykatën e apelit ka të bëjë me administrimin e provave, ç’ka
nuk është e mundur në Gjykatën e Lartë. Së katërti, ‘karakteri i jashtëzakonshëm i rishikimit
si mjet ankimi del edhe nga fakti se ligjvënësi nuk e ka kufizuar brenda një afati kohor
ndërkohë që mjetet e zakonshme të ankimit duhet të paraqiten brenda afateve strikte kohore
me pasojë papranueshmërinë e tyre’.17 Së fundmi, në rastin e rekursit, vendimmarrja e
Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë (ose, sipas rastit, e Kolegjeve të Bashkuara), në krahasim
me gjykata supreme analoge, është relativisht e gjerë, pasi në bazë të nenit 441 të

14
Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, Vendim Unifikues nr.3, datë 08.07.2013, para. 24.
15
Rishikimi mund të kërkohet:
a) kur faktet e vëna në themel të vendimit nuk pajtohen me ato të një vendimi tjetër të formës së prerë;
b) kur vendimi është bazuar në një vendim të gjykatës civile, i cili është revokuar më pas
c) kur pas vendimit kanë dalë ose janë zbuluar prova të reja, të cilat vetëm ose së bashku me ato që janë
vlerësuar njëherë, tregojnë se vendimi është i gabuar;
ç) kur vërtetohet se vendimi është dhënë si pasojë e falsifikimit të akteve të gjykimit ose të një fakti
tjetër të parashikuar nga ligji si vepër penale.
16
Ndryshe ka qenë rasti i “Rekursit në interes të ligjit”, i cili ka qenë një mjet i jashtëzakonshëm ankimi, i
shtuar me nenin 432/a të K.Pr.Penale (shfuqizuar nga Gjykata Kushtetuese me vendimin nr.55, datë 21.11.1997)
në të cilin parashikohej e drejta vetëm e Prokurorit të Përgjithshëm (dhe jo e personit të akuzuar) për të
kundërshtuar vendime të formës së prerë për interes të ligjit, brenda një afati prej 1 vit nga data e marrjes së
vendimit formë të prerë.
17
Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, Vendim Unifikues nr.3, datë 08.07.2013, para. 33.
15
K.Pr.Penale, përveç prishjes ose lënies në fuqi të vendimeve të gjykatave të faktit, mund edhe
të vendosë edhe ndryshimin e vendimit për cilësimin ligjor të veprës, për llojin dhe masën e
dënimit, për pasojat civile të veprës penale; si dhe prishjen e vendimit dhe zgjidhjen e
çështjes pa e kthyer për rishqyrtim.

2.3 Vendimi i formës së prerë bazuar në nenin 451 të Kodit të Procedurës

Civile

Sikurse e trajtuam edhe më sipër koncepti i gjësë së gjykuar është i lidhur ngushtë me
vendimin e formës së prere. Nisur nga objekti i këtij studimi i cili synon të trajtojë vendimin e
formës së prerë në procesin civil është e rëndësishme të ndalemi në rastet kur bazuar në
nenin 451 të K. Pr. Civile vendimi gjyqësor merr formë të prerë.
Vendimi i gjykatës merr formë të prerë kur:
a) nuk mund të bëhet ankim kundër tij;
b) nuk është bërë ankim kundër tij brenda afateve të caktuara nga ligji ose kur ankesa është
tërhequr;
c) ankesa e paraqitur nuk është pranuar;

Në kuptim të ligjit një vendim konsiderohet se ka marrë formë të prerë kur: “(a) nuk mund të
bëhet ankim kundër tij; (b) nuk është bërë ankim kundër tij brenda afateve të caktuara nga
ligji ose kur ankesa është tërhequr; (c) ankesa e paraqitur nuk është pranuar; (ç) vendimi i
gjykatës është lënë në fuqi, ndryshuar, ose është pushuar gjykimi në shkallë të dytë” (neni
451 i K.Pr.Civile). Vendimi që ka marrë formë të prerë, në kuptim të nenit 451/a të
K.Pr.Civile, është i detyrueshëm “për palët, për trashëgimtarët e tyre, për personat që heqin të
drejta nga palët, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të gjitha gjykatat dhe
institucionet e tjera. Vendimi që ka marrë formë të prerë ka fuqi vetëm për çka është vendosur
midis po atyre palëve, për të njëjtin objekt dhe për të njëjtin shkak. Një konflikt që është
zgjidhur me vendim të formës së prerë nuk mund të gjykohet përsëri, përveç kur ligji
parashikon ndryshe”.

Gjykata Kushtetuese, në disa vendime të saj ka pranuar, se siguria juridike është ndër
elementët thelbësorë të shtetit të së drejtës dhe kjo siguri presupozon, veç të tjerash,
16
besueshmërinë e qytetarëve tek integriteti dhe paprekshmëria nga ana e shtetit apo agjensive
të ndryshme ligjzbatuese të tij mbi të drejtat apo aktet në të cilat formalizohen ato. Parimi i
shtetit të së drejtës, si një nga parimet themelore të një shoqërie demokratike, përmban në
vetvete edhe detyrimin e autoriteteve publike, për të vënë në ekzekutim vendimet gjyqësore
të formës së prerë. Zbatimi i plotë dhe efektiv i vendimeve gjyqësore është me rëndësi
thelbësore për shtetin, me qëllim që të krijojë, të forcojë dhe të zhvillojë një sistem gjyqësor
të respektueshëm nga të gjithë. Në Vendimin nr. 9, datë 26.02.2007 Gjykata Kushtetuese ka
trajtuar më tej konceptin e besueshmërisë, duke theksuar, se ajo “ka të bëjë me bindjen e
individit se nuk duhet të shqetësohet vazhdimisht ose të jetojë me frikë për ndryshueshmërinë
dhe pasojat negative të akteve juridike, të cilat mund të cenojnë jetën e tij private ose
profesionale dhe të përkeqësojnë një gjendje të vendosur me akte të mëparshme”. Kështu, një
ndër karakteristikat dhe elementet më thelbësore të sigurisë juridike është instituti i gjësë së
gjykuar apo res iudicata. Kushtetuta në nenin 42 të saj shpall parimin e moscenimit të lirisë së
pronës dhe të të drejtave të njohura me Kushtetutë e me ligj pa një proces të rregullt ligjor,
duke garantuar njëkohësisht të drejtën për t’iu drejtuar gjykatës për mbrojtjen e këtyre të
drejtave dhe lirive. Në harmoni me parimin e sigurisë juridike, ligji procedural civil ka
sanksionuar edhe parimin e gjësë së gjykuar (res judicata), parim që pengon dhënien e çdo
vendimi të ri mbi atë që është gjykuar.

Sipas nenit 451/a të K.Pr.C, kur vendimi ka marrë formë të prerë ai është i detyrueshëm. Në
këtë kuptim cenimi i parimit të gjësë së gjykuar do të çonte në cenimin e të drejtave, lirive
dhe interesave kushtetuese e ligjore të garantuara nga neni 42 i Kushtetutës, pra në cenim të
vetë sigurisë juridike. Prandaj, në Vendimin nr. 23, datë 08.06.2007 Gjykata Kushtetuese ka
pranuar ndër të tjera se “siguria juridike nënkupton që, në rastet kur gjykata ka vendosur
përfundimisht për një çështje, vendimi i saj nuk duhet të vihet në dyshim”. Më tej Gjykata
Kushtetuese ka pranuar se, shtetasit duhet të kenë të drejtë që të gëzojnë rezultatet e një
procesi gjyqësor të përfunduar pa hasur në pengesa të paarsyshme dhe të pajustifikuara.. Të
njëjtat konsiderata ka patur edhe Gj.E.D.Nj. në mënyrë të përsëritur edhe konstante kur
shprehet se, e drejta për një gjykim të drejtë nga një gjykatë siç garantohet nga neni 6 § 1 të
Konventës duhet interpretuar në bazë të hyrjes së Konventës, në pjesën përkatëse të së cilës
deklarohet që shteti ligjor është pjesë e trashëgimisë së përbashkët të shteteve kontraktuese.
Një nga aspektet themelore të shtetit ligjor është edhe parimi i sigurisë ligjore, i cili, ndërmjet
të tjerave kërkon që atje ku gjykatat janë shprehur përfundimisht në lidhje me një çështje të
caktuar, vendimi i tyre nuk duhet të diskutohet apo të vihet në pikëpyetje. Siguria ligjore
17
presupozon respektin ndaj parimit të res judicata (shiko çështjen Brumarescu vs. Rumania, të
cituar më lart), domethënë, parimin e marrjes së formës së prerë të vendimeve gjyqësore. Ky
parim insiston që asnjë palë nuk ka të drejtë të kërkojë rishikimin e një vendimi detyrues të
formës së prerë vetëm për të përfituar një ridëgjim në seancë gjyqësore dhe një rishqyrtim
dhe rigjykim të çështjes. Kompetencat për rishikim të gjykatave më të larta duhen ushtruar
për korrigjimin e gabimeve gjyqësore dhe dështimeve në dhënien e drejtësisë, por jo për të
kryer një gjykim të ri të çështjes. Rishikimi nuk duhet trajtuar si një apel i fshehur dhe thjesht
mundësia e ekzistencës së dy pikëpamjeve të ndryshme në lidhje me objektin e gjykimit nuk
përbën një bazë për rishqyrtim. Anashkalimi i këtij parimi justifikohet vetëm kur kjo bëhet e
nevojshme nga rrethanat me natyrë të rëndësishme dhe detyruese.

Vendimi i formës së prerë sipas Kodit të Procedurës Civile është i rëndësishëm edhe sa i
përket ekzekutimit të vendimeve gjyqësore. Neni 510/a i Kodit të Procedurës Civile disponon
ndër të tjera se “Ekzekutimi i detyrueshëm mund të bëhet vetëm në bazë të një titulli
ekzekutiv. Janë tituj ekzekutivë: a) vendimet civile të formës së prerë të gjykatës, që përmban
një detyrim…;”. Në rastin konkret, duke patur parasysh urdhërimin gjyqësor të vendimit të
pretenduar si titull ekzekutiv, Gjykata vlerësoi se vendimi objekt kërkese ka disponuar mbi
një padi detyrimi e për pasojë përbën një vendim që përmban një detyrim. Në këtë pikë
mbetej të vlerësohej nëse vendimi gjyqësor i pretenduar si titull ekzekutiv është i formës së
prerë apo jo. Për të konkluduar mbi këtë çështje Gjykata iu referua nenit 451/ç të Kodit të
Procedurës Civile, i cili disponon se “Vendimi i gjykatës merr formë të prerë kur: ç) vendimi
i gjykatës është lënë në fuqi, ndryshuar ose është pushuar gjykimi në shkallë të dytë.”.
Kështu, ngjante se çështja ishte e zgjidhur dhe se kemi të bëjmë me një vendim gyqësor të
formës së prerë. Pikërisht në këtë pjesë të vlerësimit Gjykata çmoi se neni 451/ç i Kodit të
Procedurës Civile, duke i dhënë formë të prerë e njëkohësisht duke quajtur përfundimtar një
vendim që nuk ka shteruar akoma të gjitha mjetet e zakonshme dhe të mundshme të ankimit,
vjen në kundërshtim me parimin e sigurisë juridike dhe pandryshueshmërinë në rrugë të
zakonshme të vendimit gjyqësor gjë e gjykuar (res iudicata), duke cenuar vizionin dhe
konceptimin që ka Kushtetuta dhe K.E.D.Nj. mbi garantimin dhe paprekshmërinë e të
drejtave të fituara të subjekteve, e për pasojë duhet të shfuqizoheshe nga Gjykata
Kushtetuese.

18
2.4 Debatet mbi parimin e gjësë së gjykuar dhe vendimet e formës së prerë
ndaj të cilave është bërë rekurs prej palëve ndërgjyqëse.

Sistemi gjyqësor shqiptar është sistem tri shkallësh , dhe debatet mbi parimin e gjësë së
gjykuar dhe vendimeve të formës së prerë lidhne me rastet kur vendimi i Gjykatave të Apelit
rekursohet në Gjykatën e Lartë. Gjykata vëren se, ndonëse shprehja “gjë e gjykuar” është
gjerësisht e përdorur në doktrinë dhe deri diku edhe në jurisprudencë . Pyetja e parë që
shtrohet, është nëse “gjëja e gjykuar” përkon me shprehjen “formë e prerë”, të gjendur në
legjislacionin vendas. Për këtë, Gjykata do të bazohet në përkufizimin e mësipërm, për të
përcaktuar dispozitat përkatëse në legjislacionin vendas që parashikojnë rastet e shterimit të
mjeteve të zakonshme në dispozicion dhe kalimin e afatit pa ushtruar ankim. Gjykata
Kushtetuese ka pasur disa herë rastin të shprehet mbi parimin e “gjësë së gjykuar”. Sipas saj,
‘në aspektin formal e procedural, gjë e gjykuar nënkupton mosankueshmërinë e vendimit,
përfshirë vërtetimet e fakteve dhe zbatimin e së drejtës, 18 ndërsa, në atë substancial,
nënkupton fuqinë e detyrueshme të vendimit’.19 Ndërkohë, në një vendim tjetër, Gjykata
Kushtetuese ka lënë të kuptojë se “gjë e gjykuar” mund të përkojë me “formën e prerë”, duke
u shprehur se: Parimi i gjësë së gjykuar (res judicata) pengon dhënien e çdo vendimi të ri mbi
atë që është gjykuar. Gjykata ka vlerësuar se vendimi gjyqësor i formës së prerë, që përbën
gjë të gjykuar, është shprehje e konkretizim i të drejtës mbi marrëdhënien juridike dhe ka
qëllim t’i japë jo vetëm qartësi, por dhe siguri kësaj marrëdhënieje. Cënimi i parimit të gjësë
së gjykuar do të çonte në cenimin e të drejtave, lirive dhe interesave kushtetuese e ligjore të
garantuara nga neni 42 i Kushtetutës, pra në cenim të vetë sigurisë juridike. Ndërsa, në rastin
e vendimeve gjyqësore të formës së prerë, siguria juridike nënkupton që, në rastet kur gjykata
ka vendosur përfundimisht për një çështje, vendimi i saj nuk duhet të vihet në dyshim. Pra
kur vendimi ka marrë formë të prerë ai është i detyrueshëm për palët, trashëgimtarët e tyre,
për personat që tërheqin të drejta nga palët, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të
gjitha gjykatat dhe institucionet e tjera.20

Një element i rëndësishëm në lidhje me shterimin e mjeteve në dispozicion është vetë

juridiksioni i Gjykatës Kushtetuese. Sipas nenit 131(f) të Kushtetutës, individët mund të

18
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.24, datë 12.11.2008.
19
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.29, datë 21.12.2006, faqe 10.
20
Gjykata Kushtetuese, Vendim nr.2, datë 16.01.2013, para. 10.
19
investojnë Gjykatën Kushtetuese për shkeljen e të drejtave të tyre kushtetuese për një proces
të rregullt ligjor, vetëm ‘pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të
drejtave’. Mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave realizohen nga pushteti gjyqësor, i
cili në bazë të nenit 135 të Kushtetutës, “ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e
apelit e gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me ligj”. Pra, vetëm pasi çështja të jetë
shqyrtuar (pa sukses) edhe nga Gjykata e Lartë (dhe ndonëse e limituar vetëm në shqyrtimin
e shkeljeve ligjore e procedurale), mundet që individët të paraqesin ankesë para Gjykatës
Kushtetuese.
Konfigurimi i pushtetit gjyqësor me tri shkallë hierarkike gjykatash është një garanci e shtuar
kundër gabimeve gjyqësore. Për sa i përket detyrimeve ndërkombëtare, vlen të theksohet se
KEDNj në Protokollin e Shtatë Shtesë të saj, 21 si dhe Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat
Civile dhe Politike (“Pakti”)22 detyron çdo Shtet Palë që për sa i përket gjykimeve penale, të
parashikojë në legjislacionin e brendshëm të paktën një shkallë rishikimi të vendimit penal
nga një gjykatë më e lartë, me përjashtim të rasteve të veprave penale me rrezikshmëri të ulët
shoqërore.23 Në rastin e legjislacionit shqiptar, por edhe shumë legjislacioneve të huaja, kjo e
drejtë e të pandehurit për të pasur vendimin e dënimit kundër tij të “kontrollohet” të paktën
nga një gjykatë më e lartë është e garantuar akoma më tepër, duke u parashikuar jo vetëm
rishqyrtimi në apel i themelit të çështjes, por edhe kontrolli i ligjshmërisë në Gjykatën e
Lartë. Megjithatë, konstatimi i numrit të shkallëve të gjykimit nuk do të thotë automatikisht
se vendimi i formës së prerë (në kuptimin e gjësë së gjykuar) është në shkallën më të lartë,
pra në Gjykatën e Lartë. Për të arritur në këtë përfundim, Gjykata duhet më parë të analizojë
nëse rekursi në Gjykatën e Lartë duhet konsideruar si mjet ankimi i zakonshëm apo i
jashtëzakonshëm. Gjykata rikujton Vendimin Unifikues nr.3, datë 08.07.2013, në të cilin
shprehej -- ndonëse tërthorazi -- se rekursi në Gjykatën e Lartë klasifikohej si mjet i
zakonshëm ankimi. Duke shqyrtuar institutin e rishikimit, këto Kolegje shpreheshin se:

21
Supra, në notën 3. Protokolli nr.7 i Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive
Themelore, ratifikuar me Ligjin nr.8137, datë 31.07.1996 “Për Ratifikimin e Konventës Evropiane për
Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore”.
22
UNTS, vol. 999, p. 171, Miratuar me Ligjin nr.7580, datë 08.08.1991. Neni 14(5): Çdo person i shpallur
fajtor për një vepër penale ka të drejtë të kërkojë që shpallja e tij fajtor dhe dënimi i tij të shqyrtohen nga një
instancë gjyqësore më e lartë, në përputhje me ligjin.
23
Neni 2. E drejta e apelit në çështjet penale:
1. Çdo person i shpallur fajtor për një vepër penale nga një gjykatë ka të drejtë të paraqesë për shqyrtim përpara
një gjykate më të lartë deklarimin e fajësisë ose dënimin. Ushtrimi i kësaj të drejte, duke përfshirë shkaqet për të
cilat ajo mund të ushtrohet, përcaktohet me ligj.
2. Nga kjo e drejtë mund të ketë përjashtime për vepra të lehta penale, siç përcaktohen me ligj, ose kur i
interesuari ka qenë gjykuar në shkallë të parë nga gjykata më e lartë, ose shpallur fajtor dhe dënuar në vijim të
një apeli kundër pafajësisë së tij.
20
Rishikimi është mjet ankimi i jashtëzakonshëm dhe përjashtimor kundër një vendimi
gjyqësor penal të formës së prerë, i cili nuk mund të kundërshtohet nëpërmjet mjeteve të
zakonshme të ankimit (apeli dhe rekursi). Në këto kushte, kur janë shteruar mjetet e
zakonshme të ankimit, vendimi është i formës së prerë dhe çështja konsiderohet e mbyllur në
bazë të parimit të gjësë së gjykuar (res judicata).24
Çështja që shtrohet për zgjidhje në rastin objekt gjykimi është nëse Republika e Shqipërisë
nëpërmjet zgjidhjes ligjore të nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile ka përmbushur
detyrimin e marrë ndërkombëtarisht në kuadër të Këshillit të Europës për organizimin e
sistemit të drejtësisë në atë mënyrë që të sigurohet procesi i rregullt ligjor dhe parimi i
sigurisë juridike apo jo? Në vlerësimin e Gjykatës ky parashikim ligjor që ka zgjedhur
ligjvënësi shqiptar në të dy kodet e procedurave, pra dhënia e formës së prerë të vendimit të
gjykatës së apelit në kushtet e mungesës së prekluzivitetit të ankimeve të zakonshme dhe
ofrimi nga rendi juridik procedural i një mjeti ankimi të zakonshëm sikur është rekursi ndaj
res iudicata, përbën një dështim të Republikës së Shqipërisë në përditësimin e zotimeve
ndërkombëtare, konkretisht nenit 6 të K.E.D.Nj. dhe preambulës së saj. Njëkohësisht,
Gjykata vlerëson se, një zgjidhje ligjore e tillë përbën shkelje të nenit 4, 17, 42, 43 dhe 135/1
të Kushtetutës. 15. Gjykata vlerëson se, nëpërmjet parashikimit ligjor të nenit 451/ç të Kodit
të Procedurës Civile efektin ekuivalent të zhvleftësimit dhe paqëndrueshmërisë së institutit
ligjor të res iudicata, sikur e bëjnë mjetet e jashtëzakonshme të ankimit që janë një përjashtim
nga rregulli, arrin t’a bëjë në rendin juridik shqiptar një nga mjetet e zakonshme të ankimit,
sikur është “Rekursi”, i parashikuar nga neni 472 të Kodit të Procedurës Civile. Doktrina
evropiane dhe perëndimore e së drejtës procedurale civile emëruesin e përbashkët të mjeteve
të zakonshme të ankimit e gjejnë tek arsyeja se, të gjitha ato synojnë mosmarrjen apo
parandalimin e marrjes formë të prerë apo gjë të gjykuar si në kuptimin procedural dhe në
kuptimin material të vendimit që godasin në një shkallë më të lartë gjyqësorit. Gjithashtu, e
përbashkëta e tyre është se ato mund të ushtrohen në mënyrë ezauruese dhe shteruese gjersa
vendimi gjyqësor nuk merr formë të prerë. Është pikërisht kjo arsyeja juridike se pse bëhet
dallimi ndërmjet mjeteve të zakonshme dhe të jashtëzakonshme të ankimit. Ndërkohë, krejt
ndryshe nga mjetet e zakonshme të ankimit, mejtet e jashtëzakonshme godasin vendimet
gjyqësore të formës së prerë, duke synuar prishjen dhe ndryshimin e tyre. Ndryshe nga
rregullat e ankimit të zakonshëm, ankimet e jashtëzakonshme janë përjashtim nga rregulli i
përgjithshëm, që është mosndryshimi i res iudicata.

24
Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së Lartë, Vendim Unifikues nr.3, datë 08.07.2013, para. 24.
21
Ndërkohë, po të analizojmë regjimin juridik nën të cilin është konturuar proceduralisht
rekursi, dalim në konkluzione të një zgjidhje të çuditshme, të një mjeti ankimi hibrid
ndërmjet ankimit të zakonshëm dhe ankimit të jashtëzakonshëm, pikërisht për shkak të
parashikimit ligjor të nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile. Kështu, nga njëra anë,
reskursi në legjislacionin tonë procedural parashikohet si mjet i zakonshëm ankimi dhe, nga
ana tjetër, objekt rekursi, sipas nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile, janë vendimet
gjyqësore të gjykatave të apelit, të cilat janë vendime gjyqësore të formës së prerë dhe për
rrjedhojë gjë e gjykuar (res iudicata), pavarësisht ndarjes apo kuptimit procedural apo
material. Në këtë mënyrë, ligji procedural, qoftë civil dhe qoftë penal, ndërkohë që rekursin e
venë në disponibilitetin e pakushtëzuar dhe të çdohershëm të të pakënaqurit nga drejtësia e
realizuar në gjykatën e apelit, d.m.th. e bën rregull, e për pasojë edhe ankim të zakonshëm,
nga ana tjetër efektet e tij shkatërruese apo ndryshuese kundrejtohen gjithnjë kah vendimeve
gjyqësore gjë e gjykuar, duke bërë që përjashtimin nga rregulli, d.m.th. parimin e mosprekjes
dhe mosndryshimit të res iudicata, t’a bëjë rregull të përgjithshëm. Kështu, Gjykata vlerëson
se, si pasojë e drejtëpërdrejtë e nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile, rekursi sipas
konturimit procedural nëpër kodet e procedurave në fuqi më shumë se sa një mjet i
zakonshëm ankimi sillet dhe është një mjet i jashtëzakonshëm ankimi dhe më shumë se sa një
rekurs është një rekurs në interes të ligjit, që rregullimin duhet t’a kishte nën miksimin e nenit
472 dhe 473 të pashfuqizuar.

Nga hulumtimi krahasues në legjislacione të ndryshme që Gjykata ka bërë për të parë modele
të ndryshme zgjidhjesh ligjore të vendimit gjyqësor të formës së prerë, qoftë në planin
vertikal shqiptar dhe në planin horizontal ndërkombëtar është vënë re se, në fakt një zgjidhje
e tillë ligjore më shumë se sa e zgjedhur prej ligjvënësit ndërmjet modeleve të ndryshme
legjislacionesh, duket se ka qenë inertësi dhe një ndjekje e traditës ligjore të procedurës civile
edhe të Kodeve të vitit 1958 dhe 1981, ku vendimi i gjykatës së apelit kishte statusin e
vendimit të formës së prerë, e për pasojë edhe gjë e gjykuar. Ndërkohë kodet e procedurave
civile italiane, gjermane, spanjolle, franceze, zvicerane dhe austriake vendimin gjyqësor të
formës së prerë e konceptojnë si vendimi fundor i pushtetit gjyqësor ose si vendimi ndaj të
cilit janë prekluzuar mjetet e zakonshme të ankimit. Ndërkohë një zgjidhje ligjore si kjo që ka
bërë legjislatori shqiptar e kemi konstatuar në Kodin e Procedurës Civile të Federatës Ruse.

Gjyqtari o quo sjell në vëmendje të Gjykatës Kushtetuese se, sinjalin “këmbanë alarmi” dhe
paralajmërimin e parë të papranueshmërisë së këtij modeli procedural të marrjes së formës së

22
prerë të vendimit në gjykatën e apelit, dhe dhënia e mundësisë si rregull i zakonshëm për të
rekursuar gjënë e gjykuar brenda 30 ditëve në Gjykatën e Lartë me parimin e sigurisë 9
juridike, e për rrjedhojë me nenin 6 të K.E.D.Nj., Republika e Shqipërisë e ka marrë tek
çështja Rrapo vs. Shqipërisë23. Gj.E.D.Nj. në këtë vendim kritikoi legjislacionin shqiptar për
faktin se vendimi i ekzekutueshëm për llogari të realizimit të procedurës së ekstradimit (neni
493 i Kodit të Procedurës Penale) është vendimi i gjykatës së apelit, si vendim që ligji
procedural i jep formë të prerë, në një kohë që në rendin e brendshëm juridik ekzistonte
akoma një mjet i zakonshëm ankimi i paezauruar, sikur është rekursi në Gjykatën e Lartë.
Gj.E.D.Nj. nëpërmjet këtij konstatimi argumentoi se, përsa kohë ka një mjet të zakonshëm
ankimi i aftë potencialisht që sipas ligjit të ndryshojë apo të rrëzojë vendimin gjyqësor objekt
ankimi nuk duhet të ekzekutohet vendimi e për më tepër nuk duhet të marrë formë të prerë.
18.1. Në optikën vlerësuese të gjyqtarit a quo ky paragraf i këtij vendimi, pavarësisht se është
marë nën një procedurë të posaçme të gjykimit penal, sikur është procedura e ekstradimit, dhe
në lëmin e së drejtës procedurale penale, apo në kuadrin normativ të Kodit të Procedurës
Penale, ngre njësoj shqetësime dhe këmbanat e alarmit për shkelje të ardhshme potenciale të
K.E.D.Nj. nga Republika jonë, qoftë në çështjet civile apo qoftë në ato penale.

Gjykata vlerëson se, po të analizohet me kujdes ky rast i Gj.E.D.Nj. legjislatori shqiptar, e në

rastin konkret Gjykata Kushtetuese, duhet të përgatisë detyrimisht ndryshimet përkatëse
ligjore, apo në rastin konkret të shfuqizojë nenin 451/ç të Kodit të Procedurës Civile, në të dy
kodet e procedurave, duke ndryshuar konceptimin dhe rregullimin ligjor të vendimit gjyqësor
të formës së prerë, konkretisht se kur një vendim i tillë bëhet gjë e gjykuar në kuptimin
procedural. Parimi frymëzues në këto ndryshime procedurale duhet të jetë se përsa kohë ka të
paezauruar mjete ankimi të zakonshme apo afate për të përdorur këto mjete, vendimi nuk
mund të marrë formë të prerë. 24 19. Neni 43 i Kushtetutës disponon se “Kushdo ka të drejtë
të ankohet kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë, përveçse kur në Kushtetutë
parashikohet ndryshe.”. Sigurisht që kjo dispozitë kushtetuese ka marrë përsipër të
legjitimojë mjetet e zakonshme të ankimit gjyqësor. Më tej, Neni 135/1 i Kushtetutës
disponon se “Pushteti gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e apelit e
gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me ligj.”. Duke patur parasysh këtë vizion
kushtetues, duhet që legjislatori në kodet e procedurave civile apo penale, ashtu sikur edhe në
gjykimin administrativ, të konturojë mjetet e zakonshme të ankimit, që duhet të jenë dy
shkallëshe, konkretisht apelin dhe rekursin. Për rrjedhojë, për të patur një vendim gjë të
gjykuar dhe si të tillë edhe përfundimtar gjyqësor, duhet që mos të ketë mundësi dhe mjete të
23
zakonshme ankimi. Kështu, Gjykata vlerëson se, në bazë dhe për zbatim të nenit 43 dhe
154/1 të Kushtetutës dhe zotimeve ndërkombëtare që rrjedhin nga neni 6 i K.E.D.Nj., ligjet
procedurale në Shqipëri duhet të përputhin në çdo rast dhe në mënyrë ideale momentin dhe
konceptin juridik të vendimi përfundimtar, apo fjala përfundimtar e pushtetit gjyqësor, me
momentin dhe konceptin e marrjes formë të prerë në kuptimin procedural të vendimit
gjyqësor. Gjykata vlerëson se, me modelimin kushtetues aktual të pushtetit gjyqësor vendimi
gjyqësor i formës së prerë duhet të jetë ekskluzivisht vetëm vendimi i Gjykatës së Lartë.

Gjyqtari a quo, duke patur parasysh eventualitet e vendimmarrjes së Gjykatës së Lartë, kur
gjykimi është iniciuar nëpërmjet rekursit, konkretisht nenin 485 të Kodit të Procedurës Civile,
ku disponohet ndër të tjera se “Pas shqyrtimit të çështjes, kolegji civil apo kolegjet e
bashkuara të Gjykatës së Lartë vendosin:b) prishjen e vendimit të gjykatës së apelit dhe
lënien në fuqi të vendimit të shkallës së parë; c) prishjen e vendimit të gjykatës së apelit dhe
dërgimin e çështjes për rishqyrtim në gjykatën e apelit, me tjetër trup gjykues; ç) prishjen e
vendimit të gjykatës së apelit dhe vendimit të gjykatës së shkallës së parë dhe dërgimin e
çështjes për rishqyrtim në gjykatën e shkallës së parë me tjetër trup gjykues; d) ndryshimin e
vendimit të shkallës së parë dhe të gjykatës së apelit; e)prishjen e vendimeve dhe pushimin e
gjykimit të çështjes.”, vlerëson se legjislatori është nxituar kur ka vendosur t’i japë formë të
prerë vendimit të gjykatës së apelit, sipas nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile, pasi në
këtë mënyrë ka zhvleftësuar çdo standart kushtetues dhe konventor që mishëron në vetvete
parimi i res iudicata. Kjo zgjidhje ligjore jokushtetuese dhe jokonventore do të thotë se, nga
gjashtë lloje të ndryshme dhe eventuale të vendimmarrjes së Gjykatës së Lartë, res iudicata,
sipas rregullimit ligjor të nenit 451/ç të Kodit të Procedurës Civile, është imune vetëm ndaj
shkronjës “a” të nenit 485 të Kodit të Procedurës Civile, duke qenë në të njëjtën kohë objekt
vulnerabël zhvlerësimi i pesë eventualiteteve të ndryshme të vendimmarrjes së Gjykatës së
Lartë. Ky model vetëm në sigurinë juridike të subjekteve të së drejtës nuk kontribuon25.

25
Vendim nr. NR. 858 AKTI Dt. 02.07.2014, i Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Vlorë ‘’ Për pezullimin e gjykimit
dhe dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese’’
24
 KAPITULLI III

KONKLUZIONE

Pasi trajtuam jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese , si dhe Gjykatës së Lartë , si dhe disa
vendime të rëndësishmë të gjykatave shqiptare lidhur me parimin e gjësë së gjykuar mund të
thuhet se ky parim është ndër parimet më të rëndësishme juridike, i lidhur ngushtë edhe me
parimin e sigurisë juridike.

Parimi i ‘’res judiciata’’ ndalon gjykimin e çështjes me të njëjtin objekt dhe palë ndërgjyqëse
kur nëpërmjet një vendimi të mëparshëm gjyqësor është zgjidhur në themel çështja. Ky parim
është e rëndësishme të theksohet se nuk lidhet dhe nuk i referohet vetëm dispozitivit , por
edhe pjesës arsyetuese , si dhe prapësimeve të palëve ndërgjyqëse.

Parimi i res judiciata është i lidhur ngushtë me parashikimet e nenit 451 të Kodit të
Procedurës Civile, i cili parashikon rastet kur një vendim merr formë të prerë.

Sipas nenit 451 të Kodit të Procedurës Civile , vendimi i gjykatës merr formë të prerë kur nuk
mund të bëhet ankim kundër tij; nuk është bërë ankim kundër tij brenda afateve të caktuara
nga ligji ose kur ankesa është tërhequr; ankesa e paraqitur nuk është pranuar; vendimi i
gjykatës është lënë në fuqi, ndryshuar ose është pushuar gjykimi në shkallë të dytë.

Sipas këtij neni , sikurse edhe u analizua gjatë studimit , vendimi i formës së prerë lidhet me
mungesën e ankimit, pa pranueshmërinë e tij, ose lënëien në fuqi të vendimit të shkallës së
parë , ndryshimin ose pushimin e gjykimit në shkallë të dytë.

Debatet lidhur me parimin e gjësë së gjykuar dhe ankimin kanë lindur për shkak të trajtimit të
vendimeve të cilat rekursohen në Gjykatën e Lartë, a përbëjnë vendimet e rekursuara
vendime të formës së prerë dhe për pasojë edhe gjë të gjykuar, duke qënë se vendimi i
Gjykatës së Apelit konsiderohet sipas ligjit i formës së prerë, por gjithashtu rekursi në GJL

25
konsiderohet si mjet i zakonshëm ankimi? Analiza e vendimeve gjyqësore tregon se vendimet
e Apelit konsiderohen vendime të formës së prerë, por palët ndërgjyqëse në rast të ndryshimit
të vendimit të apelit nga ana e GJL janë të detyruar për zbatimin e dispozitivit të vendimit.

26